Digitized by the Internet Archive

in 2011 with funding from

University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecursu96mign
 .

PATROLOGI^ CURSUS COMPLETUS

SEU BIBLIOTHECA UNIVERSAUS, INTEGRA, UNIFOKMIS, COMMODA, OECONOMICA,

mmW SS. PATRIJ«,DOCTOK[IN SCUiPTOItllNOlJE ECCLIJSIASTICOKUM,

LATINOIUJM, SIVE GU^tCOKUM,
SlVIi

QUI AB yEVO APOSTOUCO AD TEMPOHA CONCILII THIDENTINI [ANN. lo4o) PHO LATINIS,
ET CONCILII FLORENTINI (ANNO. 1439j PRO GR/ECIS FLOIWERUNT :

RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QU^ EXSTlTliRh: MONUMENTOUUM CATHOLIC.E THADITIONIS l'Elt QUINIJECIM PKIMA
ECCLESI/E S.ECULA ET AMPLIUS,
JUXTA EDITIONES ACCUBATISSIMAS, INTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCHIPTIS COLLATAS, PEHQUAM DILIGENTEB
CASTIGATa; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VAlillSQUE LECTIONIBUS CONTINENTER ILLIiSlBATA OMNIBUS OPERIBUS ;

POST AMPLISSIMAS KOITIONES QU^ TRIBUS NOVISSIMIS S^CULIS DEBENTUR ABSOLUTAS, DETECTIS, AUCTA INDI- ;

CIBUS PABTICULAKIDI S ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTI SUBSEQUKNTI BUS,
DONATA; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXIUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITULIS SINGULARUM PaGINARUM
MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFIGANTI BUS, ADORNATA; OPEBIBUS
CUM DUBIIS, TUM APOCRYPIIIS, ALIQUA VRRO aUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLESIASTICAM
POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;

OUCENTIS ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS AUCTORUM SICUT ET 01'ERUM, ALPHABETICIS, CHHONOLOGICIS, STATISTICIS,
SYNTHETICIS, ANALYTICIS, ANALOGICIS, IN QUODQUE KELIGIOMS PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE, LITURGICUM, cano-
NICUM, DISCIPLINAHE, HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SIN ULLA EXCEPTIONE SED PR/ESEBTIM DUOBUS INDICIBUS
;

IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTEHO SCILICET RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID NON SOLUM TALIS talisvk
PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATBUM, NE UNO QUIDEM OMISSO, IiN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO
intuitu conspiciatur; altero .SCRIPTUR.^E SACR^, ex quo lectori comperire sit obvium quinam
PATHES ET IN QUIBUS 01'ERUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBROBUM S. SCRIPTUR/E vebsus, a
PRIMO GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, GOMMENTATl SINT :

EDITIO ACCUHATISSIMA, C/ETERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUH CHAHACTERUM NITIDITAS, CHABT/E
QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PEliFECTIO COBHECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS, TUM NUMERUS, FOBMA
VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SllilQUE IN TOTO PATBOLOGI.C DECURSU CONSTANTER SIMILIS, PRETII EXIGUITAS,
PR/ESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METIIODICA ET CHRONOLOGICA, SEXCENTORUM FRAGMENTOHUM OPUSCU-
LORUMQUE HACTENUS HIG ILLIC SPARSORUM, PRIMUM AUTEM IN NOSTHA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ET MSS. AD
. OMNES ^TATES, LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM.
.

SERIES LATINA PRIOR,

IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESLt: LATIN^
A TERTULLIANO AD INNOCENTIUM III :

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

Bibliotliecte cleri iiniversse,
SIVE CURSUUM COMPLBTORUM IN STNGULOS SCIENTI/« ECCI.ESIASTIC.E RAMOS KDITORB.

fATROLOGIA, AD INSTAI) IPSIUS EC:CLESI/E, IN DUAS PARTES DIVIDITUR, ALIA NEMPE LATINA, ALIA GR/CCO-LATINA. LATINA, jam
PENITUS EXARATA,QU0AD PHIMAM SEHIKM VIGINTI-QUINQUE ET DUCENTIS VOLUMIMDUS MOLESUA STAT,M0XVE POST PERACTOS
INDICES STABIT, AC QUINQUE-VIGINTI-CENTUM ET MII.LE FKANCIS VENIT. GR.BCA DUPLICI EDITIONE TYPIS MANDATA EST
PRIOR GH/KCUM TEXTUM UNA CUM VEHSIONE LATINA LATERALIS AMPLECTITUR, ET AD NOVEM ET CENTUM VOLUMINA
PEHVENIT, SED SINE INDIGIBUS; POSTEIilOR AUTEM HANC VERSIONEM TAMUM EXIIIBET, IDEOQUE INTRA QUINQUE ET QUIN-
QUAGINTA VOLUMINA RETINETUR UTHAQUE VIGESIMA QUAHTA DIE DECEMBRIS lhi60 0MNINO APPAKUERAT. UNUMQUODQUE
;

VOLUMEN GU/t:CO-LATINUM OCTO, UNUMQUODQUE MEHK LATINUM QUINQUK FRANi:iS SOLUMMODO EMITUR UTROBIQUE :

VEKO, UT PRETII IIUJUS BENEFICIO KKUATUH EMPTOH, COLLKCTIONEM INTEGRAM SIVE GK.€:CAM SIVE LATINAM, 326 VOLU-
MINIBUS PRO AMPLIOHI EDITIONE ET 272 PKO MINORI ABSQUE INDICIDUS CONSTANTKM, COMPARET NECESSE ERIT, SECUS
ENIM CUJUSQUE VOLUMINIS AMPLITUDINKM NECNON KT DIFFICULTATICS V ARI A PRETIA /EQUABUNT'. ATTAMEN, SIQUISEMAT
INTKGHE ET SEORSIM COLLECTIONEM GH^CO-LATIN AM, VEL KAMDEM EX (JR/KCO LATINE VERSAM, TUM QUODQUE VOLUMEN
PRO NOVEM VEL PHO SEX FRANCIS OBTINEBIT. IST/E CONDITIONES SERIEBUS PATKOI.OGI/E ^ONniM EXCUSIS APPLICANTUR.

PAmOLOGIJE L.iTlN^ TOMUS XCVl

S. HILDEFONSUS, S. LEODEGARIUS, S. JULIANUS, S. LtlLLUS, S. BEATUS LEO II, BENEDICTUS II, JOANNES V,
;

ADRIANUS i; CVRICIUS, IDALIUS, FELIX, ELIPANDUS, FELIX ALTER, IIETERIUS, RACHIO, ANGELBAMNUS, MAUCUS;
ISIDORUS, ABKDOC, ETHKLVOLFUS, GARNERIIS; PKTRUS, CONSTANS; VICBODUS, CATULFUS,
ALIIQI;e S/ECULI VIII AUCTOHKS ANONVMI, NECNON EJUSDEM S/ECULI monumenta ecclesiastica et selecta.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIA DICTA PROPE PORTAM LUTETLE PAIUSIORUM VULGO D'E!SFEB
D\iMBOlSE, OLIM
NOMINATAM, SEU PETIMIONTBOUGE, NUNC VERO INTRA MOENIA PARISINA.

186-2
 AVIS IMPORTAMT ^^
3. 9 A,
h'apris iiiie cWs lois iiiox idciitiellos (iiii rcgisseiit lc mondc, raronoeiit lcs (riivrcs ;iu-dessiis dc rordiiiairc se font
sais coiitrailirtidiis phis nii inoiiis fortes ct niiinbrcuses. Lcs Aleliers Callioliqiies iie poiivaicnt i.'ii<'r<! ecliapper a ce
cachel iliviii dc lciir iitililc. Taiilot oii a iiitj lciir existoiice ou leiir iinportaiice taiitot oii a dit qirils ctaiciit fcnnes
;

oii iiuils allaieiit lcirc. (^ciiciidaiil ils poiir.Miivciit luur carricrc depiiis '21 ans, ct les |iro(liictioiis ipii (.ii sorlent
dcviciinciit dc pliis cii plus ^-ravcs et soi^'nccs : aiissi parait-il ccrlain (pfainoins d'(!venciiicnts qu"aiiciiiic pnidciice
huniainc iic saurait i.rcvoir iii cmpi-chcr, ccs Atdiers iie se fcrnieront qu<5 qiiaiid la IHlilinllicquc dii Clfrgi' sera
tcriniiice cii scs 2,000 voliiincs iii-i". Lc passe parail un siir ^'araiit de Tavcnir, pcjiir ce iprii y a a espcrer ou i».

craiiidre. Ocpeiidaiit, parnii les caloinnies anxqiielles ils sc soiit trouvi^.s cn butte, il cii csl deux qui ont et<i couti-
iiuellcincnt rcpctccs, parce qu'ctant plus capitales, lcur clTct entraiiiait plus de consiJipiciMMis. I)e petits et ignares
concurrciits se sont ([oiic acliarii(is, par leur correspoiidance ou lcurs voyaj^ciirs. a repeterpartoiit que iios Edilions
elaicnt nial corrij.'(ics et nial iin[iriniees. ^'e pouvant attaijucr le foiid dcs ()uvra,u'es, ipii, pour la pliipart, iie soiit
quc lcs clicfs-d'(i'uvrc dii (iatliolicisnie recoiiiius pour tcls daiis toiis les tciups et daiis tous les pays, il fallait bicn
se rcjeler siir la forinc daiis cc qu'elle a de pliis s6ri(U.v, la corrcction et rimpressioii; eu efret, les chefs-d'ueuvre
ineme iranraicul qirune deinivaleur. si le lcxte en etait iiicxact ou illisihle.
II est ircs vrai qiic. dans lo principc, uu succes inoui daus les f.istes de la Typojrraphic ayaiit force TEditeur de

recoiirir aux niccaiiiipies, aliii dc marclipr plus rapiiicnicnt ct de doiiiicr les oiivraf,'es a moiiidre p^-ix, (jiiatro volumes
du doublc (.'«/(/•.v (/'y:(V77H/(' saiiile cl de Tlieoloyie fiireiit tirus avcc lacorrcction iHisuftisai:tc doiiiiee daus lcsimpri-
mcries a prcsqiic toiit ce qui s'e(lite; il est vrai aussi ([u'iiii ccrlaiii iiombrc (i'aiitrcs voliimes, apparteiiant a diverses
Publicaiioiis, fiircnt imprimes ou trop noir ou trop liiaiic. Mais. depiiis ces teiii[is eloij,'ncs, les mccaiiiques ont
cede lotravail aux presscs a hras, ct rimprcssion qui en sort, saiis eirc dii liixc, attemhi i[iic le luxe jurerait dans
des <iu\raj,'es d'iinc tclle natiirc, cst parfaitemcnt coiivcnahlc sous tous les rapporls. Qiiaiit a la correction, il est
defait quelle irajamais et(? portec si loiii daiis aucuiie edilioii aiuticnnc oii coiUemporaine. Etcommeiit eii serait-il
autrement, apriJs touttsles pcines et touies les dcpenses qiie uous suhissons poiirarriver ii purger nos epreuves de
toutes faut.!S? Lhabitiidc. cn typojjrapliic, uK^ine dans les meilleures niaisons, est de ne corri^^er que deux epreuves
et d'en confercr iine troisicine avec la secoiide. saiis avoir prepare en rien le maniiscrit de Tauteur.
Dans le.s Ateliers Catli<diqiies la differeuceest presque iiicoinmeusiirable. Au moyen de correcteurs blanchis sous
le harnais et doiit le conpdicil typographique est saiispitic poiir lesfatiles, on commcnce par preparer Li copie d'iJD
boui a Tautre saiis eii excepter uii seul mot. On lil eiisiiite cn premi(>re epreuve avec lacopic ainsi [ireparee. On lit
en seconde de la meme maniere, mais en Ccjllalionnaiit avec la [ircmicre. Oii fait la menie chose eii ticrce, encolla-
tionnantavec la seconde. On agit de mcine en quarle, eii collatioiinaiit avec la tierce. On renouvelle la meme opii-
ratioii en quiiite, cn collationiianl avec la qiiarte. (jes collatioiiiiemeiits oiit pour biit do voir si aucuiie des faiites
sigualees au bureau par MM. les correcteurs, sur la marge des (ipreuves, n'a echappc a MM. les corrin-eurs sur b
inarbre et le metal. Apres ces cinq lectures cnticreH contr("ilees Tune par raiitrc, eteii dehors de la preparation
ci-dessiis menlicnnee, vieut unerevision, et souveiit il eii vieiit deux ou trois; puis Ton cliche. Lc clicha^fe opere, par
consequeiit la (lurctc du texte se trouvant iinmohilisee. on fait, avec la copie, uiie nouvclle lecture d'uii bout dc Te-
preuve a Tautre, on se livrc a iiue uouvelle revision, et le tirage n'arriv.; ((iraprijs ces innombrahles precautions.
Aussi y a-t-il a .Moiitrougc des correcteiirs de luutes Ics nations et eii plu3 grand nombre que dans vinjjt-cinq
imprimcries de Paris reuiiics! Aussi eufore, la correctioii y route-t-cllc aulant quc la composition, taiidis qii'ailleurs
elle ne coute que le dixicme! Aii>si eiilin, bien qiu; las^crtioii puissc paraitre lemijraire, rexactilude obteiiiie par
taiil de frais et de soins, fait-clle que l.i plupart des Editions des Ateliers Catlioliqiies laissent bien loiii derriere
elles cclles nnime dcs celebres l((jn(!diclins Mabillon et Montfaucon et des celcbres JiJsuites Petau ct Sirmond. Qiie
l'on compare, eii cfTet, n'importe quelles feuilles de leurs editions avec celles des nijtres ((ui leur correspondent, cii
grcc comme eii laiiii, oii se convaiucra quc ['iiivraisemblable est une r^ialite.
D'aillcDrs, ces savants eminents, plus preoccupes du sens des textes que de la parlie typographique el n'etant
point correcteurs de (irofession, lisaieiit, non ce que porlaient Ics epreuvcs, mais cc qui devait s'y trouver, leur
haiitc iiitcllii^euce suppl(;ant aux fautes de reditiuii. I)c plus Us IJeiiediclins, comme lesJesuiles, operaieiil piesque
toujours sur dcs manuscrits, cause pcrpeiuelle dc la multiplicile dcs fautc5, pendant ((ue les Ateliers Callioliqnes,
dout le proprc cst surtout de ressusciter la Tradilioii, ii'op(.'rciU le phis souvenl quc sur les impriuKis.
Le li. P. Ue Ihicli, Jesuitc Bollandiste de Bruxclles, nous ecrivait, il y a quel((ue temps, iravoir pu trouver en
dix-hiiit mois d'etude, iine seiile faute dans notre Patroloijie laliiie. M. I)eiiziii,;'er, professeur de Tlieologie a rUoi-
versite de Wurzhoiir!,', ct M. Hcissmaiiii, Vicaire (jeneral de la m6ine ville, noiis maiidaicnt, a la datc du 19Juillet,
n'avoir pii egalcment siirprcndre une seule faule, soit daiis lc latiii soit dans lc jjrec dc iiolrc doiible Palrologie,
Enfin, lc savant P. Pitra, Benedictiii de Solesme, etM. Bonetty, dircctcur des Aiinales de pliilosopltie clirdlienne.
mis aii d(ifi de nous convaincre d'uiie seule errcur tyjioijrapliiquc, oiit cle forces d'avoiier ((uc iious navious pas Irop
presumij de notre parfaite '•orrection. Dans lc (;ieri,'e se trouvciit de bons latinistes et de bons liellenistes, et, ce qui
est plus rare, des hommes tres posilifs et tres pratiqucs, cli bien ! nous leur promettons une prime de 25 centimes
par cliaque faute qiTils decouvriroiit dans iTimporte lequel de nos volumes, surtout dans les grecs.
.Malfirc cc qui precede, TEditeur des Cours complets, senlaut de plus eii plus rimportancc el meme la necessite
d'une correction parfaite pour qu'un ouvrage soit veritablement utile et estimabie, se livre depuis pliis d'un an, et
est resolu de se livrcr jusqira la fin a iine operation lonii;uc, piiiiible et couteuse, savoir. la revisioii entiere et
universelle de ses iiinombrables cliches. Ainsi chacun dc ses volumes, au fur et a mesure qiril Ics remetsous presse,
est corrige mot pour mol d'un bout a Tautre. Qiiarantc hommesy soiit ou y seroiit occupes pendaut 10 ans, etune
soramc qiii ne saurait (itre moindre d'un demi-million dc francs est consacre(5 a cet important controie. De cette
maniftre, les Publicatious AesAteliers Catlioliques, qiii deja se distiiiguaieiit entre toutes ()ar la superiorite de lcur
correction, n'auront de rivales, sous ce rapport, dans auciin temps ni daiis auciiii pays; car quel esl rediieur qni
pourrail et voudrait se livrer APKES (^OLP a des travaux si gi^'antesques et dun [irix si exorbilant ? II faul
certes etre bien penetre d'uiie vocatiou diviiie a cet eflct, poiir ne reciiler ni dcvant la peine ni devaiit la depense,
surtout iorsque l'Europe savanle proclame qiie jamais volumcs iroiit ete editcs avec tant d'cxaciitude qiie ccux de
la Bihliollt^que uiiiverselle du Clergt?. Le present voliime est du nombre de ccux revises, et tous ceux qui le seronl
k Tavenir purteront cettc note. En cons(;quence, pour juger les productioiis des Ateliers Catlioliques sous le rapport
de la corrcctioii, il ne faudra preiidre que ceux qiii portcroiit eii lete l'avis ici trace. iNoiis nc reconnaissons qiie
celte edition et celles qui suivroiit sur uos planches cle mclal aiiisi corrigees. On croyait autrefoisque la stereotypie
immobilisait lcs fautes, attendu qiTun cliche de metal n'csl point elastiqiie; pas du tout, il introduit la perfection,
car on a trouvt' le moyeii de le corrigcr jiisqu'a extinction de fautes. L'H(;brcii a ete rcvu p.ir M. Drach, le Grec
par des (irecs, le Latiii etle Fraucais par les prcmiers correctcurs de la capiialc en ces langues.
Nous avons la consolation de pouvoir iinir cet avis par les reflexions suivanics Eiifin, notre exemple a fiiii par
:

ebranler les grandes publications cn Italic, en Allcmagns, en Bclijiqiic el en Krance,par [as Canons qrecs At Rome,
le Gerdil de .Naples, le Saint-Tliomas dc Parme, ['Enci/clopfylie religiense Ao Miinich. le recueil des dMarations des
rites de Bruxclles, lcs liollandistes, le Siiarez ct le Spicil/ge de Paris. Jusqn'ici, on n'avait su r(;imprimer que des
ouvragcs de cunrte halcine. Les in-4°, oii s'ei)gloiitissent lcs in-folio, f:iisaienl pcur, et on n'osait y toucher, par
crainte de se noyer dans ces abiraes sans fond et saos rives; mais on a fini parse risqiiera nous imiter. Bien plns,
sous notreimpulsion, d'autres Editeursse preparentau liullaire univcrscl, aux bi'cisions de toutesles Congr^gatmi.s,
a une Itiograpliie et a uiie Histoire generale, clc. Malheureuscment, la pliipart des editions (ieja faites ou qui se
font, sont sans autorit(i, parce qu'elles sont saus cxactitude; la coricction scinble eii avoirete faite par desaveugles,
soit qu'on n'en ait pas senti la gravitij, soit qu'on ait rccule dnvaiit les frais; mais patience! une reproduction
correcte surgira bient(5t, ne fiit-ce qu'a la iumiere cles ecoles qui se sont faites et qui se feront encore.
 SANCTORUM
HILDEFONSI, LEODEGARII,
JIILIANI,
TOIETAM, ALGISTODDMENSIS ET ITERIMI TOIETANI EPIStOPORl]]»

OPERA OMNIA
PU/ESTANTISSIMAS KRANCISCI DE LOIIENZANA, IIISPANUHUM PKIMATIS, I). MABILLONII, ETC,
Al)

EDITIONES IIECOGNITA ET EMENDATA.

INTERMISCENTUR

LEONIS II. BENEDICTI II, JOANNIS V, ADRIANI I,

SUMMOKUM PONTIPICUM,
INECNON
CYRICII, IDALII BAUCINONENSIS, FELICIS TOLETANI, SANCTI LULLI MOGUNTINI,
ELIPANDI TOLETANI, KELICIS UUGELL., [lETEIUI UKAMENSIS, S. BEATI PUESBVTERl,
RACIIIONIS AUGENTINENSIS, ANGELRAMNI ITEM AUGENTINENSIS, VVICBODI,

SCRIPTA QVJE SUPERSUNT UNIVERSA.

SEQUUNTUR

fl^ClJL.1 ¥111 AUCTORE!$ ^MMl IMCERTI,

NKMPE
ISIDORUS PACENSIS AREDOG ET ETHELVOLFUS, ABBATES HIBERNI,
PETRUS ARCHIDIACONUS, CATULFUS;
QUIBUS SUCCEDUNT

.%I%OnYill I:T ill€»MlIlBi:ilTA l^CCl^EISlitfi^TlCA f^i:i.i:iTA

EJUSDEM S/ECULL

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHEC.C CLERI UiVIVERSiC:,
SIVE

CUUSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI.-E ECCLESIASTIC E RAMOS EDITORE.

TOMUS UNICUS.

VENIT 8 FRANCIS GALLICIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD L-\\ MIGNE EDITOREM,

IN VIA DICTA D'A}IBOISE, OLIM PROPE PORTAM LUTETI.E PARISIORUM VULGO fi'f:AF£/i
NOMINATAM, SEU PETIT-MONTROUGE, NUNC VERO INTRA MOENIA PARISIiNA.

1862
 ELENCMUS
AUeTOKUl?! ¥/W OPEVLDM ^UI IIV lltlC' TOl?IO XIVI COIVTIIVEWTUK.

CYKICIliS, IJAHGINONKNSIS EPISCOPIS. S. Beali Vita, aiictore anonymo. «87

Plolilia hisloriru in Ij/riciiiin. col. 9 Heterii et S. Bcati ad Elip.iiidum Epistola. 893
Epistola;. 'J BAGHIO, AHGENTINENSIS EPISGOPUS.
S. HILDKFONSUS, TOLETANUS EPISCOPUS. Inscriptio Codicis continentis Canoiies Goiiciliorum
l\'otilia hislorica. 9
et Docrcia l*ontificuiii, qiiem scribi jussit Bachio,
\ita S. Hil(lef'on.si, Toletani episcopi. 41
ann. 788. 1029
De Virginilate perpetuaSS. Maria», adversus tres
inlideles. •'>3 ANGELKAMNUS, METENSIS EPISCOPUS.
De co);nilione Baptismi. 111 Notitia historica. 1031
Dc itinere deserti, quo pergilur post Hai)tismuni. 171 Collcctio Ganonum ab Angelramno adunata et
Epistohf. 191 Adriano PP. oblata. 10.33
De Viris illustribus. 195 Capituhi ab Adriano Papa Ingilramno iradita,
Appkndices. quaiido pro sui iiegotii causa agebatur —
I. —Opera dnl/ia. J. Sirmondi Antonii Augustini, Tarracoii.
;
:

De Partu Virginis. 207 episc. Antonii Pagi Observationes et Nota'.

; 1055
Fragmenla de Partu Virginis. 227 Angelramni Donationes qua^dam. 1097
Sermones. 23o
II. —Opera S. Uildefonso supposila.
Notitia historica.
VIGBODUS.
1101
Libellus de Gorona Virsjinis. 283
Continuatio Ghronicorum R. Isidori. 317 Qurestioiies in Octateuchum. 1101
Epigraramata. 323 ADRIANUS PAPA I

S. LEODEGAKIUS, AUGUSTODUNENSIS Adriani Papm I Vita. 1167

EPISCOPUS. Epistola-. 1203
Kotitia historica. 329 Epistola metrica ad Carolum regern. 1241
Yita S. Leoderfarii, auctore Ursino abbute. 335 Bulla Adriani, qua confirmat Argentinensis dioe-
Vita nltera, auctore anoni/mo. 345 cesis partitioiiem in septem archidiacoiiatus, etc. 1243
Kpistola coiisolatoria S. Leodei^arii ad matrem
suam post obilum gerinani sui Gaireni. 373
S^CULI VIII AIJCTORES ANM INCERTl.
ISIDORUS PACENSIS.
Synodalia Pra'Cepta quasdam. 377
Notilia historica. 1245
Testamentum. 379
Chronicon. 1251
LEO PAPA II.

Nolitia historica. 383 abedog et ethelvolfus, abbates.

Epistolui. 387 Notilix hisloricse. 1279
BENEDIGTUS II, ROM. PONT. Gapitula selecta ex antiqua Ganonum collectione
Notitia hislorica. 421 facta in Hibernia sa-cuio circiter viii. 1281
Epistolae. 423 Ganones Hibernenses, 1311
JOANNES PAPA V. EthelvoUi Garmende Abbalibus et Virispiiscoenobii
Notilia hislorica. 425 S. Petri in insula Lindisfarnensi. 1327
Exemplar divinge jussionis Justiniani Augusti ad MARCUS, IDKONTINUS EPISCOPUS.
Joannem Papam directa; in confirmationem Sy-
425
Hymnus Magno Sabbato.
in 1345
nodi VI CP.
JULIANUS, TOLETANUS EPISGOPUS,
PETKUS AKGHIDI.\GONUS.
S.
necnon Qua;stiones in Daiiiel em prophetam a Petro eno-
IDALIUS i:t FELIX BARGINON. et TOLET. episcopi. data'. 1347

427
CATULFUS.
Notitix historicx.
Vita seu Elogium S. Juliani, auctore Felice Tole- Instructio epistolaris ad beatuni Garolum regem. 1303
tano episcopo. 443 CONSTANS SAGERDOS.
IIpo-j^voxyTty.wv futurj sa'culi Libri tres. 453 Emmerammi martyris. 1367
Tractatus de passione B.
I. — De Origine humaiia^ mortis. 4H1
II. — Quomodo se Aiiima,' defunctorum liabeant GAKNEHIUS ABBAS.
antc Rcsurreiitionem corporum. 475 Legatio ad regem Aistulplium. 1369
III. — De KesurreclioQe. 497
ANONYMI S/ECULI VIII.
I)e tribus Capitulis Liber apologeticus. 525
De Comprobatione ^liiatis sexta Libri tres. 537 I. — Incerti ad Pippinum regem Epistola. 1373
'Avxiy.£i|jLEvtov, hoc est, Gonlrapositorum sive II.— Epistola moiiachi ad abbateiu. 1373
Gontrariorum in speciem utriusque Testamenti III.— Gommonitorium cujusque Episcopi ad Sa-
locorum Libn duo. 585 cerdotes, etc. 1375
Commenlarius iii Nalium prophetam. 705 IV. — Tractatus utrum aniin;c de humanis corpo-
Operationes, qua; in Missali, Mozarabico reperiuntur. 757 ribus exeiiiites iiiox deducantur ad gloriam vel
Historia rebellionis Pauli adversus Wambam Go- ad pcfnam, etc. 1379
thorum re^'eni. 7.59 V. — Eijislola ciijusdam, Quid Geroma. sil 1385
Appendix priina. VI. — Apparitio S. Michaelis archangeli in monte
Chroiiica regum Wisigolhorum. 809 Tumba, in Gallia. 1387
Carmina apologetica. 811 VII. — Gesta D. Dagoberti, regis Francorum,
Epitaphia. 813 scripta a monacho cuMiobii S. Dionysii anonymo,
Appendix secunda. sed coiilemporaneo. 1395
Idalii Epislola; dua;. 815 VIII. - Gesta regum Francorum, e Gregorii Turon.
Historia et aliunde desumpta, usque ad Theodo
S. LULLUS, MOGUNTINUS EPISCOPUS. 1421
ricum II perdurta.
Notitia historica. 819 IX. —
Ghronicon episc. Melensium. 1465
Epistola;. 819
S/ECULI VIII MONU.MENTA ECCLESIASTICA.
ELIPANDUS, FELIX, HETEUIUS,
Expositio Missse Romana;, auctore anonymo. 1481
ToLETANus, Urgellensis, Uxamensis, episcopi, Pippiiii elCarolomanni Diplomata, uecnon qiio-
ET S. BEATUS, presbyter. rumdaminter illuslriores Francos ct Germanos
sa'C. vni Moiuimenta selecta. 1501
Notilia historica. 847
liidex Kenim. ^^^^
Elipandi Epistolae. 859
Felicis Gonfessio fidei. 881 Parisiis. — Ex Typis J.-P. MIGNE.
 ^sSi

ANNO DOMINl DCMII.

CYRICIUS
BAKCmONENSlS EPISCOPUS.
NOTITIA HISTORICA IN CYRICIUM.
(Ex Fabricio Bibliolh. mcdiffi el inf. Lat.)

CyriciusslveQuiricius (C.vcoSyricius), episcopus A quas liabes Edi lonis novsc ^«'"o" P-S- ^ -

Uarcinonensis in Hispania circa annum Chrisli Gti2.
f.uius cpistolas duas ad iJildefonsun. Toiclanum cum
Hildefonsi responsionibus edidil ex Corlieiensi Codi-
ce Lucas Dacbcrius lom. 1 Spicilegii pag. 308, 511,
,
*' fi"«;-
daLiores ex Codsce IJarcienMano. Pnore episiola Cy-
ricius Ilildefonso gralias af;it pro opcre ipsius deVii-
ginilate sandoe Maria: conira Jovuuanum el HelM-
diuiii

CYRICII EPISTOL/E,
EPISTOLA CYRICII AD TAIONEM EPISCOPCM.
(Vide PatroIogiK lom. LXXX, col. 7^29, inter Opera Taionis cpiscopi.)
EPISTOL.E DVM CYRICII AD SAmCM HILDEFONSUM, TOLETANLM EPISCOPUM.
<Yidc infra, inler luijus sancti Opcra subsequcniia.)

ANNO DOMINI D'C1.XIX.

SANCTUS HILDEFONSUS
TOLETANCS EPISCOPCS.

NOTITIA HISTORICA IN S. HILDF.FONSUM.

(Sx A'itoiiia, Uibliolli. veu Uisp.)

I. Saoctus Hildefonsus, Tolciainis antistes, suh re- B Plane ca qua? de rebus sancie ac laudabiliter ab eo
gibus Cindasvinilio et Reccesvintho niaxime floruit, gestis dicuntur, conservantque libri rccenliores, om-
«jjus postremi « nono anno (ul Julianus ait, episco- nia e duobus ccleberrimi sui temporis viri encomiis
pus cl ipse Toletanus, in brevi ejus elogio) ascitus derivata sunt ; quorum auclores fuere, prioris qui-
in ponUncalum, novem anniset duobus fere mensi- dem Julianus is quem diximus posl Qiiiricum Hildc-i
bus clarus habitus, vila; merilis et (a) relcntationc fonsi successorem Toieianus anlistes, oi qucm
rcgiminis, expieto octavo deciino ejusdem principis descripsit co.xvus; posterioris Cixilla (c), etipseali-.
anno, X Kalendarum Fcbruariarum, viam univers?e quando, boc est sub Maurorum tyrannido, ejnsdem'
camis fuit ingrcssus. » Ordinatus igilur anno 659, Ecclesi.ie prrcfectus, qui e coocvis an !ivii. Nonnihil
ad superos abiil anno 669, die Januarii 25, ad quem etiam sancti Eugenii III qucedain carmina pnvstant.'
diein referlurcjusmemoria in Romario .Martyrologio; Luitprandum, Jtiiianninquc, et si quos alios pseudo-)
quam el reperiri apud vctuslissimiim Adonis Marty- nymosadoral ca;ca noviorum supersUiio, paritcrcum
rologii cxemplar Joannes Mabillonius prodit (b). his habcri debere auctores sumus, qui nec unius

(a) Alias, 1'cnerntfoHc,sed nihil mutandum ; re^c/j- ant ineuntis xin, Codcx hunc tituluin prxsefcrt :

tntio pro retentione, frequeniativum pro simplici.
Sic alibi rcno/arc pro «o/flre ; releinperare pro /<?m-
perarc in Montano.
(6) In Actis sanctorum Bcned., sa^c. ii, in Vila
sancti Hildefonsi, pag. 516, litt. d, in notis.
(c) Hildcfonsi Vitain Cixilani assertam, ct cum plu- '
ribus Codicibus collalain vulgavit cl. Florezius, t. V,
a pag. 504, qua; in novissima SS. PI'. Toleianoi-um
collcctione Matritensi, t. I, a p. 96, sub ejiisdem Cixl-
bnis nomine reciisa cst. Tolotanus tamcn SvCouli xii,
Incipit Vittt vel gesta snncti Htjldefonsi episcop} Tolr-
laneiisisedis melropolitam a hcato Elladin episcoro
ejusdem tirbis, cdita dccimo Kalendis Febroarii; cm
consonal Yaiicanus olimChrislina; Suecorum rpgin;c,
r> n. 563, et Galliaruin regis alius, t. III, pag. 269, ii.
2559. Falso. Litcm vcrlx) dirimit j^miliancnsis-Codcx
anno Christi 994 cxaratus, in quo, fol. 230, legitur r
Incipit \ita vel gesta sancti Hildefonsi Toletani... a
Cixiliani ejnsdem urbis cpiscopo eaita,.elc.

Pathoi,. XCVl. t
I^Q
II S. IHLDEFOiNSUS lOLKTAMJS KriSCOPLS. {3
qnideivi sacnili «latem liahent, acqiie ipsi auctorila- A pcr euin a Spirilu sancto peraclis iniraculis retu-
tcm oliin uotis pncslare sed al) ipsis, cuin
p.)ssiiiil; iisse sibi Urbanuin el Evantium Cixila tcslatur; quo-
in ordiiie sno sese coiilinenl, ruiiluo actipcrc contenti rum prior ab Isidoro Pacensi diclus Toletana; Ec-
esse debeni. cl!;si;e velcranus melodicus, hoc cst cantor {In Chron.

2. Nalum Tolcii e\ nobilissimis pitrcnlibus Ste- ad irrcmi 757) Evantius aulem ejusdcm Ecclesiae
;

phano el Lucia llildclbnsum fama ferl, sub regc iii-
inirum Wiltcrico, aimo hujiis sxculi (a) scpliino. Lu-
cia soror germana «licitiir fiiisse Eiigcnii III, Tolclani
prcsulis, qiii pueruin Hildefonsum, primis a se lilte-
archidiaconus, < doclrina, et sapientia, sanc>itatc-
qiic ct in oiniii se('unduin Scripluras spe, fide el
charilale, ad couforiandam Ecclesiam Dei » Hispa-
nam, jain siib captivitate gemenlcm uterque clarus.
;

ris (b) ac pielatis amore, cuni adhuc ipse in Ecclcsia
Tolclaiia, priusquam Ckjsaraugusl* induissct mona-
chum, ccclcsiaslico muiierc dislinerclur, iinbulum,
ad sanclum Isidorum Ilispalim -disciplinis oinnibus
inslruendum remisil. llinc ille evadens qui jain indo
apparere coepit, vir omiiibns doclrince et sanctilatis
luimeris absolulus, Toleluin rcdiil et sub Ilclladio
; cbus, quem hisloricuin Vossius Ignoravit, dc Mira-
monachale institutuin in sanclorum Cosmje
anlistite
clDamiani nionasterio, quod et Agaliense audiit,
ojusdcm urbis amplcxus fuit. Ilclladius Leviue ordi-
iiem ci conlulil sub vitaj su;c finem, qiii
principio, hoc est, circa amium 631 conligit quod
iliidefonsus ipse de liclladio loquens {De Viris illust.,
ctp. 7 ) sibi tesliraonium pnBstitil. Abbas dcinde
cleclus sui monasterii, non allerius (aliis alitcr pla-
ccl [Tamaio , I tonto Maityr, Hisp., die 25 Jan., p.
2.'ja et 25Gj ) quod a Juliano aperle dicitur, e mo-
iiachoruni praifectiira, Eugenio cjus avunculo, diem
suuin obcunte, ad Tolelanae Ecclesiae regiinen invi-
nis, principaliijue (uii Julianus idem vocat) violeii-
t':X cedens iransfeilur. Abbasadhiic interfuit raona-
slcrii Conipiiilensis a sancto Fiuctuoso crccli dola-
tioni, sjccuh hujas anno se.vto snper quadragcsimum
{Morales, lib. \n, c. 2G); indeTolelaiioconcilio viii,
anno quinquagesiino lerlio, necnon el ix, circa an-
nuin 657, ul e siibscrip.ionibus conslat.
3. In pontitiiio Tolctano, cui post bicnnium ini-
Ijatus credilur, veluti « facula ardens, » ut Cixila
loquiliir, « oniiieiu Ilisi^aniam » caslimonire scilicct, depeidilus fuit.
prudciili3e,Chrislianjcqueunivers3edoclvin«,heroica- p
r iinque omnium viriutum radiis « peilustravit. » L'l
dignus habitus sit, slupeiulis duobus sibi a Dco colla-
lis" beneficiis sii>naiam el consecraiam sui memoriam
poslcris transmiltcre. Sacruin cnim celebranli co-
lain Reccesvinlho munus, Leocadia virgo et marlyr
apparuit, locumqu;^ sepullurai, hacleiius fruslra qu«-
siluiu,oslendens, gralias viro sanclissiino pio delensa
Deiparce inatris virginitate, quod paulo ante libris
edilis pracstilerat, cjus nomine habuil. Cujas niar-
lyrissanciissimaj, civis suiie, veli seginentuin (c) cul- tale sanclae ac gloriosa; genilricis Dci Mari;c «vrt
lello raptim a regc ministrato ab Hildefonso pneci-
sum, servari apud Ovelum in arca sancla reliquiarum
conslans fania esi {d). Nec diu i)ost in ecclesiam die
festo Exspectalionis partus beat» Mariae virginis ad
feragendum matuiiiuim onicium vcniens, eamdem
ilii Dei matrcm in episcopali cathedra sedentein
ociilis morlalibus coiispicere, sibique benigBC allo-
iji:«nilem auJire; ac de Ihesauro coelesti acceplain
volein, qua ipsc in hoc solemni festo solus ulereliir,
sii)i porrigentem, adorare promeruit, quod cuin aliis *'
llos auclores Cixila habuit, quorum lestimonio fldcin
rei astrueret, qiiantumvis de ea siluerint Julia"us
(/« eloqio laudaio) et IsidorusPacensis (/n chron. ad
XTain 721 ubi de tlildefonso).
4. Egregic aulem confirmat famam rei ubique vi-
gcnlein duodeciini Sicculi scriptor Hcrmannus nioiia-
culis sanctic Mari;c Laudiinensis (e), in cpistola ad
Barlholoniaeum ejusdem Kc<;lc.sia; episcopum. < Cuiu
dudiim (inquil) in liispaniamad videnduin gloriosuin
Siscnandi g regem Hildefonsum (Alplionsus hic Aragoni.TC ie\,
: alqueilem Castelke |:er IJrracam uxorciii) < (/") Fe-
lici.Te maierlcnc vcstrai liliuin, profcclus, fclicissi-
mum ab co promissum susccpissemus, quod si se
cundo ad cum videndum reverteremini, darel vobis
corpus beaii Vincentii Levita; el marlyris; nccnon
et casulam pretiosissimam quain beata Dci gcnitrii
sanclo Hildefonso Toleianoe civiiatis arcbiepiscopo
(lederat ob remuncrationem trium libcllorum quos
de virginitale sua composuerat, eic. » Sed de hac re
((/) commenlaria nostrorum hominum qua;so adeas,
lcctor; ne nos ampluisea qu3e ad hibliDthecai argu-
nientum ex Hildefonsi rebus gestis periinet difle-
r.!nius.
5. < Scripsit (Julianus ail) qua;i plurimos libros
luculentiore sermone polissiraos, quos idem in lol
parlibus censuit dividcndos, » id cst :
6. Librnm prosopopixiw imbecillitatis pivpritc, qiii
7. De Virginitate sanctw Mariee contra tres infidele$
libelluin. Ilic libi-r priinum, quod sciam, editus cst
ab icquc pio ac doclo viro Micliacle Alphonso Car-
ranza Valentino, instituli Carinelit'.*rum ; qui qiii-
dem, collatis inter se duobus mss. Codicibus, aliero
Givgfirii iMirandcnsis Valcnliiii Fidei reruin judicis,
allcro Ilicronymianorum Gandiensium, prodire cuin
fecil Yalenti;e anno 15a6, in-8*, ita inscriplum :
Sanclissimi Patrii nostri Hildefomi Tolttana' Ecclcs ai
archiepiscopi libellus de illibala ac perpetua Virgini-
TjOtwv «iricTTwv, admsus Ires infideles (haud credimus
Gr;eca isla ab Ilildefonso esse, .sed a noviore ;diquo,
qui gr;ccissarc importunc [h] voluil) ordlne synony-
morum conscriptus. Adjun.vil et Vilain, quam et enii-
sii liieronyinus Welanis Lovaiiii anno 1549, cum
eodem Iio(i libro. Anno 15.57 a Basiiio Melanin, con-
grcgatioiiis Casinensis nionacho, Basilcir;, iii-8%
cli:im piiblici juris ilerum facluiu bunc ciimdeni li-
belluni scio.
8. Post aliq.iod tempus Franciscus Fcvardeulius

(«) Sexto vismn Pseudo-Luilprando iii Chionic, nt cx eo.lem Htrmanno, lib. i, cap. 2, cujiis verba
Kia 644. legi possunt apud Sanmarlbanos; unde apparel Su-
{b) Animadverlit hoc Morales, I. xii, c. 59, confii- ril;fc error, qui, lib. iAnnal. Arag., cap. .9, FcUciam
nianlquc .\cla Breviarii Asluricensis ins., apud Ta- L'rgcIIi'U'-is (ioinilis nalam fuisse credidif, quein se-
niaium, 25 Januar., p. 247. culiis fuit HiiMon. Blancas in Aragon.reium coinmen-
(c) In prosa quadain facti olim officii, quod addu- lai iis, ei Sancio IV rege.
cil Tamams, p. 260, ganipule regis id raciiim dicitur. {y) Inlcgcr liujus argumenti liber c.vstat Francisci
Cnuivete de mesa vucabulum esl nostr^ gcutis anti- Portocarrero Josiiilie; laleqiie Pelrus Salazar de
quatum. Mendoza, in Vita saiicii llilicroiisi. Collegit oinnes
{d) Servalur is cultellusTolcli hodicin aniplisslino Tamaius bac d;c 25 Januarii, (>t 24 seqiienlis.
illmi. canonicorum coUegii cimeliarchio, summa ejus [h] Ilabetur in Escuriaiensi sx-culi, ul videlur, de-
i)opuli ac vicinorum frequentia ac veneralione culiiis cimi inclinantis Codico, lit. A, piut. i, n. &, bac lu-
itabilnsque. brica Hildefonsi Hbellus de Virginitate sanr.tte Ma-
:

{€] .\pud Samnarlbanos fratres in Gallia Chrisliana riiv AntitrUipistos {{\y\si\o\ Latinis litleris conslal),
iii e.iiscopis Laudunensibus, ful, 620, p. 2. id est, coW.ru trcs infideles, ordine synoHymarttm cott-
(/) Fcliciu Sancii Kamirezii rcgis uxor, Alphonsi scripius, non vulgarcm Gnccum epigraphes voca-
nt
pareiis, liiia fuii Hilduni Rocicnsis in Gallia coniitis, bulum aniquiiaiem sibi conciliet.

r>
Minorifa ciiin aliis HiUlcfuiiso, n<»n ila recte,
calis, Paiisiis apiMl Nivcirmm, i:il1, el
nono voluniine llibiiothrciV veteynm Palruin, lo89,
reciidenmt. lnscriplio laincu in liis variat. JSiain quse
de illibala eslapudCarraiiKun e/ perpetm
le, elc, in Fevaidenlii cl Coiislanliiii Cajciani liljris
mss. deLmdibui eral beuta; vinjinis Mari(c. In quo-
tlam cjusdeni Cajeiani Coiiice annolavit is qui olim
exscripseral, « se Goniesanuni abluiiem Udensem (a)
iii (inibus Panipiloniai esse, qui lihenter consoripse-
ril libelhmi a sanclo lUidefonso Tolelanai sedis epi-
scopo duduni {ucMlcntissimeediluiii, iii quo contine-
tur de laudc vhginilaus sanctie Mariiv pcipeluaj vir-
ginis (b). I Scd infia de liac nota iiciuin.
9. Tres lii iiifideies quinam Aierint, compoHalio
ipsa eos argueiilis extra dubinin ponit. Jovinianus
iieiiipe Hclvidiusqiie, noli admodum superioris «vi
liajresiarchic el a niaximo doriore Hieroiiymo pecu-
liaribus libris confutati, ac lerlio loco Jiulajus qui-
dani, sect;e suw tanlum appellalus nouiine, hic sis-
lunlur, el ex adverso maxiina vi alque inipetu scr-
nionis doctrinaHiue iiiipugnantur (c). Priiiuis olini
negaverat Mariam Deiparam iii parlu virgineni per-
mansisse (rfj. Secundusposlpartumseiuper virginem
fuisse. Terluis vero integiitatein in puerpera omiii
tenipore sacrilcgns respuebal. Jovinianiim igiiur
primo capite {iibellos appellat Ilermanuus monachus
«upra adiiuctus), Ilelvidiumaltero.Judaeum lertio, et
his qnje tertium seqiiuntur rcfutat. Hic enlm postre-
luiis hostis prolligandus fuit majoribus copiis argu-
mcntoi'uni, in qii« etiam Jovinianus el Helvidias
seorsuin prius impeliti de novo prosternoientur.
10. Vere enim in hoc versari debiiil Mariauic in-
tegrilatis lota defensio, ut verum Dei Filium ex ea
natiim disputatio slabilirot; hoc enini uno dalo,
quis deinde sanus iniiciaretnr potuisse Deuin in clau-
stra se pcnotiarc incorruplie malris, atque inde for-
matum siliicorpus roque inviolato pudorc virginis in
«lias biDiinis oras educere? Hoc ergo inculcandum pro-
lixius fuit JudaM) inlideli, quod sectje ejus
repugnabat, et per Judici corpus eajterorum Ciecac
menlis Antidicomarianiiarum, quomodo Epiphanias
in Panario appellat, jugula pelcndmn. Hi cnifn po-
Bteriores Christum in ore Christianismumque hal)eii-
tes, fere ab omnibus Marix propugnatoribus, Am-
brosio pricsertim epistolaruirt lib. x, epist. 79 et
, esset, sive in Hispania sive exlra llispaniaui hoc lem-
81, HieroiiyinOque Advcrsus Helvidium lanquam
asseclae Ilcbraiconim dogmatum iraducuniur. Ita
(a) Pfo obhatem lldensein, lego Atbaildensem (sive
Albeldensetn) n(tn abbatem, sed monachiim, ejus sii-
licet monasierii cui Dulquilus, seu Diikalus, pneerat
in (inibns Panipilonint^ E nolis mss. cl. AndrcLe Marci
Burridii in lUgia bibliotheca MAlrilensi exslanlihns,
qui prinius Constantini Cajefaiii errorem deiexii in
SS. irium cpisc. Beiicd. Yit.,p. Ul.
(fc) In SS. trium et>iSc. Beiiedict. ord. Via a Con-
stanlino Cajetanoedita, p. 141.
{c) Jovinano hanc h;Bresin sanctus Auguslimis ad-
scribit, quamvis sancius Hieronymus in libris adv.
eura scriplis non meminerit, ulErosmus nolat iii ar-
gamento borum librorum.
(</) Helvidius aflirmabat Deiparamposf edilum Sal-
valorem a Josepho cognitam, ut c libro Hicronyuii
adv. eum constat, vol. U ejns Oper.
(e) Escurialensis paulo aniea laudaius saeculi ^
Codet, lit. A, pliit. i, u. 9, oxplicans vocem Tria-
pislos : « Trcs, inquil, lri;ipisli suut Joviiiianus, Hel-
vidius et Jiid.ei. i Comesani autem verba in Codice
Tolelano iuecsunl: i Joviniani perlidiam (Hil;U>foii-
sus) vulneravit, et pugioiie verissinuc rationis Hcl-
vidii errorem desiruxil: Jiuleorum quoqiie duri iam
non solum a Slipulatione [Leg. asdinilaiionel angclo-
rum et honlinum; sed eliam d;emoiium prulala cofi-
fes^ionejugulavit. >
Vix credibile esl Hildefonsum beati.>;sim;e vir-
{(')
ginis MartX' honori , si qiiis uriqiiam mortalium, ad-
:
NOTITIA IHSTORICA. u
adjudi- A nempe de his fribus veri hAslibiis hoc libro debella-
UI-jhmuis, lis recU: sensil Alphonsus V:izqui'z .'dirahdciisis, de-
fjicali judicii ac plurima; docirin:t', Mcicenanoruni
sodalis, abbas cura viverel sai!c(;j;Anasiasi;cin rcfrno
Yirr)inita- Siciliaj, conscripto veruaculo libcllo de sancto lliijc-
foiiso pjus(|uesciiptis agcns, cap. 4 li!iri iv. Idcni
Gabricli Vasquio Jesuita: vcnit iii menlcm in com-
uicniarioad terliamsancfi rhom;c partcm, divp. |i|^
cap. H, nisi quod Cherinluin aut Car()ociatcin,
qiii ambo satuni ex Jiiscpho ct MariaJcsum domiimm
uosirum Juilaica ficrsuasionc oliin docucraiil, ul cx
Epipbaiiio 1, Adversus hicreseslibro, ci aliis constal,
in pcrsoiia Juda.'! , queiii bic appdbt llildefoiisus,
conligi assevcravit. Yerum lucc ejus senlcniia planc
iiirpugiiatur cx hiijusmel operis cap. 5 et 4, iu quo-
Miin utrii sqiie primipio de diva Virgine aii Ji!d;(;um
dicitiir, exsiirpc sive genieipsiuscamesse quod non :
l>erKj accommod<is ci qui vcrc non cst Judiijus ori-
gine, .sed secla aut hccresl dunlaxat. Ego niagis
g putonon privaluni aliqucm, scd Kvtain scctam Jiid;eo-
rum, confliclo sibi ex iis uiio, (jiiem argueicl, tol
capilibus ab HiMefon.so refiitari, ^ec aiiier rcctiini
sensum habcic cap^tis seplimi vorba luec possunl
i Nain de pasi>.nc, conluiiieliis, cruce, clavis, morle,
et scpultura, qu:d libi jam loquar? cum le fccisse
illa non dubites. » Et mox : t Quando dc hoinicidio
innoccnlis leus leneris, ct hanc iuorlcm ejus a te qui-
dem crudoliler illatam , ab iilo aulem sponle susce-
ptain, ete. » Quod vidil eliam Gomesanus (t-) illc
iranscriplor libri hujus de Virginilate, quo usus est
Cajetanus, jani a me vocatus ad (estimonium , sapc-
qiie vocandiis.
H. Hi ergo sunt tres illi i!ilid«ilt!s, qu'buscuin in
hoc libro C(uigredi voliiit Hiidcfonsiis. Sivc qiiod cx
devotiune in beatissimam Dei gcuilriceni novos siin
bosles ex veleribus cliam profligalis suscitare voluc-
rit, quo siylniu pietalis, veliiii lieciamatores solenl,
exerceret. Quo (juidcm voca^sc cum geiiius videiur
p proprius, iit in laiidanlis paiilo iiifia cpistolis <jiis
maxime '-'cJafebit; alsjue item c tcstiuiunio Quirici Darcino-
neiisis limc adducendo, et cx Gouusaiii presbylcri
vcrbis infra producendis; dcmuiiuiiie ex l(.'stimoiiio
Iragmenti de li'ansl;ilionc reliqtiiai um e Tolelo in .4-
sturias, quod inferius quoqtic a nobis sistclur, sive
quia impudens horuin bairesis novos aliqiios sortita
, pore sectatores (/"). Piane hauc posieriorem parteni
ii qui ficulneis adhaerescunt chioiiicis, inordicus
te-
dlctissimum solius styli excrcendi gratia novos sibi
hostes e sepulcris exciiare, dcclainalorem([ue in eo
argumeiUo agere voluisse, cujiis occasione inflicla
olim eidem beatlssim.Te Virgini a Joviniano et Ilel-
vidio vulnera omnino vefricanda eranl, iitopporlune
moiiel novissimje SS. PP. Toletanorum Edilioiiis Ma-
irilensis curator (/h Operib. Hildefons., prclog. t. I,
p. 104 ), Nequc id e Quirici ad Hii,icfonsuiu cpislola,
nec ex Gomesani nai lationc, r.eque denuim e frag-
D meuto translalionis rciiquianim, qu;p noster pro con-
jectura sua ;»dducil, ullo modo vjdeiur elici.Iino cum
in Hildcfonsi libello lclorum aciem pivccipue ac tan-
tuin non niiice iii Juckcos iistenlaiM >iJeam, exislimo
rem Hildefoiiso cum Hispanis aul Hispaniensibus
ejus sect;e pojuilarihiis fuissc; idque occasione viru-
Icnli aliciijus hi bcatissimam Virginem scripli pcr ea
forlassis tenipora evulgati. ISec ante Hildefonsuni Isi-
dorus in libris Coiitra Judivos; neipic Julianus posl
eum Toleianiis in Comprobatione sextoi ;clatis cum
larvis, sed cum vcris Jud;cis confliclasse eitislimandi
sunt. An verecundiores Hildefonsi ;cyo, qiiani postea
fueriul aut eiiani niinc siiit, ejus geniis doctores cre-
diinus? A saeculo xii ac deiiiccps ad avorum memo-
riain et noslra fere tempoiM horrendas in bealissi-
mam Virgiricm infrunito ac pestilenti ore blasphe-
mias evomerc nusquam desliiisse, doccnt iios eorum
libri l^inyj nitzaehon, nrSN pTm chazok emunah,
W TWifD tholdoth icscH , ct alii ,
quos coHegil,
« S. HILDEFONSl-S TOLETANLS EPISCOPUS.
II buiii. FrequeiUer eiiiin honmi Luilpniiulus
Cliron., un. <»(tl , n. 101 el {In
668) ot Jiilianus
Cliron.,n. 357, 558) iiiciilcare amanl Hildefonsum
cuin Thcndio el Heiladio Golliis h?eroti(;is Narbona
vcnicnlibus congrcssum scriplis fiiissc. Qiiibiis dcdit
findamenliim Uodericus Toletanus, lib. xi de Rcbus
Hispania', cap. ull. his vcrbis « Hiijus temporc cum
: H AiictorHistoriic Iranslalionis rcliquianiin e To-
nclvidius et Pel.igiiis a Gallis venienies plerasquepar-
lcs Hispaiiiu; infecisseiit, virginitaiem beal;K Virgi-
nis infamantes , bealus Hildefonsus illis occurrens,
saci-iruin Scripturanim tcstimoniis, ct lingiia inclli-
flua, et gralia in laliiis siiis dilfusa, eorum dogmata
confutavit el ab Hispania confusos abegit. » Quod
, « (|uod dedil ipsa
soquilur Historia geiierulis Alfonso regi communi- X
ler Neque id leuentibus cum Uoderico e-
attribuia.
nixe adversabor; dequo tamen opportunioraliushanc
rein expediendi locus paulo poslea occurret.
12. Jam ut conrirmemus aliis teslimoniis hoc opus-
culum sancti Hildefonsi essc, AmbrosiusMorales ali-
cubi lestalur sc vidisse manu exaraium Codicem, in
quo exscriplus erai hic liber- de virginitale Deipanw
virginis, nianu ipsa Atilani Senticoe, siveZamor;«epi-
scopi , viri sanctissimi, de quo pra^fixa ibi admonuil
wim notula (n). Porro is liber, quo usus fiiit Caje-
tanus, peraiitiqiio eo, manuque.exarato, non sine ex-
scriploris noinine coii^ignatus veim ad posleros. Ex-
slal eiiiin iid raicem adnolalio, utjam indicavimus,
proli.vior ea quam ut hic integra referaliir (b); sed
qusc id coiitinet Gomesanum abbatem lldensem(c)
rogatu Gothiscalci episcopi illac ( in (inibus Painpi-
lonix, uljam diximus) ex Aquilania in Gallseciam
invisendi sancti Jacobi corporis gratia transeiinlis
conscripsissehiinclibellum; eumdeni veroepiscopum
transtulisse eiim cx Hispania in Aquitaniam cera 989
( sive anno 951 ) tempore hiemis, diebus coeplis Ja-
nuarii meiisis, quibus ipsis diebus obiit Gallicianen-
sis rex Uanimirus. Ha;c fere Gomesani notula. Hic
cst Uanimirus, scu Uarairus, U Lcgionis rex, qui
obiit Jannario rnense anni 950. Quare ad bunc nu-
mcrum reformauda esi tcra , seu annus notuh«, rte
r.larissimis refragetur documentis a Morali adductis
{Lib. xvi,c. 'iO).
13. Membranaceum aliura Codicem litleris Golhi-
cis ante dxl annos exaratum servari ad sanctae Tri-
nilalis Toletantim ccenobiiim Hieronymus Higuera
leslatiir in notis ad Luilpraiiduui (A(/ an. 668):
ncmpe aSalomone archipiesbytero, ut crcdimus To-
letano aera 1105, sive anno 1067, quod idem alibi
,
nionet {Ad an. 937) in iisdem notis (d). Mcminit ejus-
dein libri Isidorus Pacensis in Chronico {e) liis
verbis « Qiiod pnenitcnte prresidente tunc sanctis-
: cofordiensis (Tom. II Hisp. iltust.) pro eo alterum
»imo Hildefonso, mcllinuae os aureiim in libris diver-
sis eloquentia», atque de virginitate nostr* domina;
H cum confulationibus edidit Joapnes Chrisloph,
Wageiiseiliiis in Telis igneis Satan;e, Altdorfii iNori-
corum, 1681. Vide Monitnm in sancti Hildefonsi opc-
ra, Edit. noviss. SS. PP. Toieianor., t. I p. Iu5. ,
Et noslrum , infra , n. 346. Uodericus Toletanus ad
Helvidium ct Pelagium [ falso , pro JovinianHin \ id
f;iclum refcit, qnemsecutus postea fuit cl. Florezius
(Tom. V,p.m, n. 112).
(a) Longc hoc Alilani Codice antiquior Uegius E-
ticiirialensis est lit. A , pliii. i, n. 9, paulo ante lan-
datns, in cujiis fine Icgilur : t In Jesu Chrisli nominc
cxplicitus est Codex istea notario Joannes indigno in
xra Dcccc, et nonagesiina secunda (seu Christi an-
no 954) VIII Idus Martius, regnante rcge Ordonio in
Logione. Comitc vero Fredenando Gundisalviz iii
Castella. Deo gralias. > Atilanum autcin Zainorense.m
ei EccIcsi;E ab anno 990 ad 1009 praefiiisse conslal c
Catalogis praeftulum ejusdcm ap. cl. Floreziiim, T.
XlV.pag. 337.
{b) Exstat in laudata Vita trium episcoporum be-
nedif., p. 141.
(tfi ^yrMfinum abbatem lldcnsem, pro Gomesa-
KiiU- ^^K^f*."*^ n , ul alibi.
!(5
( In \ Mariyc semper virginis, nitido poliloque cloquio or-
dine synonymo f
sic lego, pro stjnomjme 1 (/) perflo-
rentcrn , etc. i Cornipta et improprio loco posita
sunt, ul ex Uoderico Tolotano, lib, ii , cap. ult., et
lib. III, cap. i2, iiilcr se collalis hisqiiae ex Isidoro.
«t in inoie habct, ulrobique scripsit, liqiiet.
Iclo iii Asturias qu;i! Sebasliani Salmanlicensis(sive
ea sit Alfonsi III , cognomento Ma^ni ) hisiorisc in-
scrla legilur apu;l Sandovalium Editorem, in men-
tione hanim qii c in arca sancla condil;R snnt apud
Ovetum reiiqiiianim inter alias « p;illium » laudat,
:
Ucgina ccvM Hildefonso Toleian:i,
scdis archicpiscopo pro laudibus in honore sancl.c
ipsius virginitatis celebralis, ubi ipse sanclus epi-
scopus gloriosus contulit ad.ver.sus h;ieresiarclias Hc-
liiidium alque Loviniaiium, eic., » ui»i llelvidium at-
que Jovininnum legi deberc manifeslissimum est. Ms.
exslabat in ecclesiai Eborensis bibliothcca, tesle Uc-
g seudio in cpist. ad Quevedum ( Hisp. illust. t. II,
p. 224 ) ; iiem in cijcnobiode la Mejorada ordinis san-
cli H.eronynii prope Uimelum. Alium Codicem fuisso
ad sancium Franciscum Pinciae urbis Morales alicubi
rcfcrt ( En el sunlo viage, ms. ). Antiqiiissimo alio
usus fuil Constantiiius {g) Cajctanus.
15. Culpabunl forsan aliijui synoiiymonim coacer-
valionciii in hoc libro, cum cx rhetorum rcgulis de-
dcceai eamdem rem pluribus idem signilicaniibus
verbis cxprimere. At in hoc secuius Juit Jlildefonsus
Isidorum magistrum. Et licet quandoiiue in magna
animi coinmoiione non saliari loqiientem prius quam
omm qiio polis est iiiodo et verborum differentia qu.-c
concepit inlus foras producal. Talia patiebatur Hil-
defonsus, cum c.xorbitavit a frcqucnli ioquendi usu,
amoris crga beatam Dei malrcm iguibus extra s« ve-
luli posilus. Qualibus agitaii affectibiis chori aliquot
in Euripiiiis tragoediis legunlur. Pergamus ad reliqiia
opera cnm Juliano.
16. Opusculum deproprielale personarum Piitris,
p
^
et Filii, et Spiri.us suncli. De sancta Trinilate vocit
Eisensgreinius (/»).
17. Opusculum adnotationum in sacris, et opnscu-
lum udnotationum in sucrameniis. Qu;c duo opera di-
serte Julianum dislinxisse confirmat ms. Casinensis
Codex, quem vidit Cajetanus, Yitie hujus, et sic edi-
dit Mabillonius; agnovitque utrumque Vinccnlius
Bcllovacensis {Spec. hisl. Hb. vii, c. 120). At Pari-
,
siiia Ediiio, ct Matritensis, sancli Isidori operum, quae
hanc et exhibcnt cum Isidori ct Hildefonsi catalogis,
uimin duntaxal Annolationum in sacris librum Fran- ;
tantuin Annotulionumin Sacramentis, cui Hensche-
nius calculum addii, agnovere (i)..
(d)Evstal hqdieJumTokli in sanctissimsc Trinita-
tis coenobio; ejusque exemplura cum Ediio Michae-
lis Carraiiz;c a cl. Audrea Marco Burrielio collatum,
in Ucgiabibliotlieca Malritensi ; in ciyus linelcgitur:
D « Ego miscr Salomonis archipresbyier servus Dei
indignus et peccator scripsi boc libclluin de Virgini-
tale sanctac Mariae virginiset Genitricis Doinini ad fi-
nem iisquc, complcbil : ii» civitate Toleto in Eglesie
sancte Marie virginis siib meiropolitane sedis domno
Paschalis archiepiscopi. Notiiin sub die vi , feria ora
111, in diem sancli Cypriani episcopi, xviii Kal.
Octubres, in ;era milicsiina ceutena quinque. >
(e) Mta 723, ut iii Editis a Santiovalio, revera
sera 713.
(/) Ita Sandovalius ex Codice, ut vidclur, corru-
plissimo edidit. Aliicr Mincus.
{g) Uefcrl ip.>e ubi siipra, pag. 139.
(it) Inter depeidita Hildefonsi opera reccnselur a
Fabricio {Bibl. med. et inf., t. III, p. 260 ), Guil-
lolmo Caveo lln Uildefonso, ad ann. 657), Cellicrio
{T. XVII, cdp. 57, pag. 715).
(i) Itein inlcr depeidila Hildefonsi opera. Binaiic
autem. an .simplcx de anini, ut videtur, arguiacnlo

n NOTITIA HISTORICA.
18. Libruni De Cuijnitione buptiiini amiiii. Hiinc ms.
ftxslare in bihliotbeca Carmclitarum excalcealorum
Claromonlensium in Arvernis, cum libris quibusdara
Fcrrandi diaconi, ex Ludovico Jacobo a sancto Ca-
ro!o refert Labbous in bibliotheca ms. , p. 207. De
Cubernatione bnptismi Francofordicnsis Editio habet.
Alii omnes De Coguitione habcnt («).
19. De progressu spirilualis deserti alium {b).
20. Opusculuui annolationum uctionis diurnw. For-
le diurni tcmporis excrcitia spirilualiler impenst.
Francofordiensis habet actionis divina;, quomodo cdi-
dit Henschenius. Mabillonius hunc librum omisit(c).
€ Quod totum (ail Julianus) partis primae voluit volu-
mine conncctendum. Dcinde (ait) partis secundaj. •
21. Liber epistotarum est, in quo diversis scrlbens,
cenigmaticis formulis egit, personasque interdum indu-
xit , in quo etiam a quibusdam luculentiora Scripto-
rum responsa promeruit. Exslat quidem ad calcem
Pseuilo-Juliani syslematis (Part. ii Advers., p. 145)
Variorum carminum collectio ab eo facta, in quo ait g
quasdam cpistohis ct carmina ex libro Gothicomem-
branacco sanclai Justai Tolelana; se collegisse, atque
Fuldam (fundus hic ficlionis) misisse. Desunt qiii-
dem ea; irt hac Editione, noc ultra carmina et eorum
explanationera ab eodcm Pseudo-Juliano faclam
quidqiiam aliud. Sperabam promissorem hunc forte
aliquid Hildefonsinum e penu iila sua sancta; Justce
commenlitiye bibliothecsc locupletissima dcpromere
voluisse; maximepostquam in expositione epilaphii
Bancli Isidori cumdem Julianum referenlem se ad
quasdam Isidoriad Hildefonsum, hujusque ad illuni,
aliquot epislolas legissem. Sed cum in Ediiione ope-
rum Luitprandi a D. Laurentio Raniirezio procurata
(Pa^. 515), easdem, utcredo, epistolas quarum spes
nobis facta fuerat, sub epislolarum pra-sulum a Ju-
tiano collectarum titulo vidissem, excidisse me cu-
rlositalis volo comperi.
22. Delevit ergo invidia jctatis clarissima fulura
sanctissimi doctoris monumenta, e quibus historia p
ejus teniporis apprimc illustraretur. Altamen ex-
stant ex his duae ad Cyricium, sive Quiricum, Barci-'
nonensem episcopum, qnarum priore respondet illius
gratulatoriac ob sibi remissum de Virgiuitate virginis
3/flrJ<E opus; aliera vcro suasoria; ojusdem cpisiohc
de edendis similibns aliis opcribus respoudet. Qua-
tuor has Cyriaci, seu poiius Quirici, et Hildefonsi, e
bibliotheca Corbeiensis in Gallia monasterii, primus,
iiisi fallor, in luceni prolulit Lucas d'Acberius in Spi-
cilegio suo (Tom. I, p. .508). E prima sane Quirici
coiistare videtur libro de quo ad sc transmisso gra-
lias habet Hildcfonso nihil pniesentis cum praesenli-
bus aequalibusve hicrcticis congressus occasionem
dedisse. Verba ejus hicc nonne aperti scnsus? c At-
que, ut ita dicam, ea qu» opaca videbanlur pro sui
quaniitate mysterii luce clarius manifesta, ac nola,
pusillis el magnis eflecer.t ita ut ex hoc hebetescal
scriptum fueril, incertum. Julianus ut in paulo ante
laudato Codice Escurialensi anni 954, lit A, plut. i,
n. 9, npusctilum inscribil Adnotatiotium in Sacra-
mentis novissima SS. Palrum Toleianorum Eilitio Ma-
';
trilensis, pag. 95, Adnotationumin Sacris. Tritlicmius,
de Script. Eccl., c 55, Adnotationum in sacris librum
UHum, Adnotationum in Sacramenlis librum unum.
(a) Habetur in novissima SS. PP. Toleianorum
Editione Matritensi (Tom. I, p. 165) e ms. Codice
Patrum Doniinicanoruiu Bajoccnsium, e quo pri-
musomnium in liiccm id protUiissc Baliizius dicitur,
hoc tiuilo : Adnotaliones de cognitione baptismi.
in Baluzii Misccliancorum Edit. Lucensis 1761
II, pag. 15).
(6) In eadem SS. PP. Tolotanorum Editione (T.
a pag. 232), sub titulo De Itinere deserti.
: etc.
(c)inter deperiiila, imo et intor dubia Hildcfonsi
opera. Licct onim cxstet in Juliani Elogio novissi-
ina>, SS. PP. Tololaiiorum Edilionis Matritensis (T.
I,p. 95) atque iipud Tritbcinium (^^c Script, E-ccl.',
,
fa
A Jovinianus, dissipetur Helvidius, siinuJqiie el iiM;ie-
dulus ac raentc perfidus decidal Jud*us(d). • Cu"i-
cus hic Barcilonensis episcopus Toletano x conciiio
inlerfuit anno 656 quo adhnc abbasHildefOnsus cral.
Hiic icfcro epistolaj huius primx' hoc initium :
« Cum a vobis remeans (hoo esf, a Tolelano islo
congressii) ad ovilis crediti loca rediissem, ita labo-
ris magnitudinc fcssus, etc. • Unde tituluin ei epi-
slolai inscriptum hunc : Rescriptum Cyricii episcopi
Barcilonensis ad Hildefonsum Toletance sedis episco-
pum pro opere De Virginitate sanctce Mariw, germa-
nuin auctoris nonesse, scd exscriptoris, practer iii-
soiitam designandi hoc loco argumenlum epislolae
formam, id plane coiivincit, hoc nondiim fuisse lem-
porc Toletannm anlistitem Hildefonsuin. Quod milii
confirinat secundac, qua Quirico Hildcfonsus respon-
det, et quartae similiter responsoriyc epistolarum in-
scriplio Sanctissimo ac lionorabili domino Qui.-ico
:
episcopo Hildefonsus famulus vester. Non cnim se
famulum, sed potius fralrem alleriiis opiscopi epi-
scopus Hildcfonsusdignitatis suae memor, quamlum-
vis humillimus, appellassel. Fateor inveniri hunc
servuli demissum nomen in Quiricii tertiae epislo'a;
tilulo, reciprocainque domiwt appellationom in hacce,
et quarta Hildefonsi. Sed excusabilius est Barcino-
nensem episcopum se submisisse Hiliicfonso supc-
rioris ordinis inetropolitano, quam vice versa, ac
domini compellalio ailerius ad alterum in vulgari
consuetudinc sempcr fuit.
23. Quarta quidem Hildefonsi epislola triincala
ad nos pervenit eo quo minus debuil loco, ubi neru-
pe excusat Quiricio quod necessilate temponim el in-
cumbentium malorum metu sciiplioni non incuntbe-
ret (e). Ne aiilem id pr;etcrmiuaiiius, aliam Quirici
Barcinonensis episcopi ad T. ionem C*saraiigusia-
nura cpislolain prolulit ex bibliolheca Thuamca
Joannes Mabillonius Analectorum secundo voluminc,
qua is Taioni respondct, el gratias habei pro remis-
so ad se Collcctaneo qiiodam cx Operibus sanclorum
Gregorii et Aiigusliiii, de qua in Taioiiis rcbus mcn-
tio ilerum occurret. Prosequilur Julianus :
24. Partem sane teriiam tnissarum esse voluil,
hymnorum atque sermonum ; unde in albo islo cpe-
rum collocamus.
25. Missas aliquot. Solemne erat timc temporis
missas confici pro aliquo festo die Cbrisli Domini,
Maria; Deiparse, aut sanctorum. Meminit quidcni
dnarum Cixila, < ubi statim in oflicio (abbatis) cla-
rens, duas missas in laudem ipsorum doiiiinorum
(SS. Cosmx' et Damiani martyrum, quibus monaste-
rium dedicalum) quas in feslivitate ipsorum psalle-
rent, miro modulationis inoiio perfecit, quas missas
infra aiinotatas babcmus, > ait. Item alterius pauio
posl nieminit raissai de sancla Leocadia. e Ipse vcro
manibus (inquit) statim complexans cl astringens,
talia fertur depromere vota, vociferans cum omni
c. 55), Fabricium (7. JII, pag. 260), Cellierium (T.
D XVII, c. 37, n. 2), cl. Florozium (/'. V, p. 483),
abesttamenabeodom Julianiopusculo , siverlildefon-
si Elogio, quale habctur in antiquiore omnium prse-
laudato Escurialensi anni 954 operum Hildefonsi Ccv.
dice, lit. A, plut. I, n. 9. Sistimus ejus verba :
i Scripsit sane (Hildofonsus) quanipluriinos libros
luculentiore! serinoue potissimos. Id esl librunj
. .
prosopopcie inuccillitatis proprie; librum d^ Yirgi-
nitate sanctie Mariai contra trcs infideles; opuscu-
lum dc Proprietate personarum Patris, et Filii, et
Et Spirilus sancti ; opusculum Adnotalionum in Sacra-
(7'. mentis; librura dcCognitione baptismi unum, el de
Progressu spiritali (per) desertum alterum. Qiiod
I, toium partis primeve voluit volumine concctondum
• indidlo Annofarionum actionis diurnce opuscu-
lo; nisi id ir.(ihi clim inler describcndum cxciderii.
(d) Nihi tat cosiSaiuDt neque probant contia ea
quae iWLuij ntc dfK^anins, num. itilicet II, nof. (/").
(.<;) In 3tttXf'tt.K S^. PF. Tolelanorum E>.ilioue
I? S. inLDEFOxNSliS TOLETANUS EHSCOPUS. 20

populo, ct damans t Dco [irarms.

: \mt domina mea A compositas a D. Hildefonso prinium ex stylo,
,

pcc vitatn llildcfonsi. » El itl ipsuiu npcltMis clorus
V(;'rii;meiiler psallcnal ali.emma, el caiiiicm» quod
ipse tloininus llildefonsus niiper fccerat ; SrEciosi
FACTA ET OUOW TICS UT BALS.VMISI NO.N
E8, ALLF.I.flA,
uisTuu, et alia (iti;c in ipsa missa siibter adnotnla \n
laiide ejus depionrseral. » l'ndc videinn.s non vcrba
esse Lcocadi* inailyris, ca qiiaj vulgo (a) ei iri-
buunliir : Vivil domina ineu per vilam Uildefonsi, sed
popiili acclanvanlis eidcin mariyii e luniulo veluli
resiiigenii.
20. Idem paulo posl cujusdam nus$ie de Maria
Vinjiiie, sive de ejus Annuniiatione nieminil. Prycslat
vorba audire gravissimi bi.slorici, ad qucm oporlet
veluti ad fonlein s:cpius recurrere < Superveniente
vero die sanctLC et seinper virginis Mariic (hic est a
Gol.lii.'t in X concitioToictano iusiilutus dies bcatse
Maricc virgiiiis, aljas Incan!aiioni& Verbi divini in
ejus sacro ntero, cum non armd wt, aiunt Patres
concilii « festuin inuiris, q.uam Incarnaiio Verbi, i
XV Kal. Januarit h) tota Hisptnia, posl tot alios Dci-
paraj sacros dios, \cl nunc celebrjs sub tilulo Ex-
tpectatiouis partu$ ; alias de nuestra Seiiora de la 0,
ul viilgus lo(|uilur projricr anliplionas ab boc die,
qiiaruna principluin ab lilicra, seu TOCanrii inlerje-
clione coiicipilur, usui pricsciiptas) «uie trosdies iri-
biis (liebns lilanias pcrcgii, el Missa-n suprascriplam
{Fortey subtcrscriplain, hujns enim non prius memi-
nerat] (\\r.e in ejus laudc dccanlaretur peiiecil, qiiae
est s(3piiina. » Hunc aulera habiiei jlne in iis, qu.c
de beaia Yirginc, an iii omnibus dc aliis soleinmia-
libus ab eo formaiis niissis nuoKirum, Mon salis ex-
plicuit.
27. Adjungemas tamon nos opporlunani nolitiani
libri ms. Eeciesiai Tolelanai, qui, ul cx cjiis indice
«|uo utiraur apparel, plulci xxx vicesimus noniis
est. Breviarii Muzarabis bic partein conlinet, et ab
ea titulura habct. bi pagina autcin cjus nona moder-
»0 cliaraclere ba.'c habeiilur parlim Latiiio, parlim
vulgari Hispanu-e sermone « liicliber conliuct se-
: nonnulljs gaudere daluiu posteris essel, M gcrma-
quentia : {b) 5-7 iliss(ede beata Viryine Maria; Of-
pcium Annuniiationii, mense Decevibri (c) (.Masiargo
que cn el Mozarabe); Ojficiuin i» Assitmtione Ika-
tie Mariw; Officiumin ^ativita.e Domlni; Officiiini
sancti Stephani (d) (No tiens piincijiLo, y olras dos
hojas suyas estan atras enquadernadas entre la Wxs-
ha Qui non. Dc nuestra Sefiora). Officium sancli
: niuin^. Contiuel ea collcctio carmina sive cpigran»-
Joannis evanfjcliista: ; Offtcium Circumcisionis Domini;
Officium in Capite auni ; Offuitm in Apparitione
Domini, sive Epiphania [e) (Y cn medio del bay seis
hojas, qiie son de arriba de la Missa 2, 6 3, de nue-
slra Scnora). » rumquc Jnliauarum fabuiarum , sive auclor, sive
Sequiturad li.xc Latina b;cc nota Joannis Bapti-
sLo. Perezii, oliin bibliothecarii, viri doctissimi ac
diligenlissimi, quod ex ejiis subsoriptione nianife-
stum reddilur « Hic liber in niagno pretio habeu-
: ipsc, lib. xu, cap. S,
dus nam seplcm niissas dc bcata Maria crcdo esse
; quoilam sodali, necnon ei ad se ex Germania trans-
(!cinde quia Cixila :nTbiep. Tolelanus in Vita D. Hil-
dofonsi ail ilbiin edi(li>^se seplem missas de beata
Maria. Vocanl autem Mozarabes missas, non totum
officiuin
, s(fd qiLTdam quasi (f) pr.ieambula, sive
adbortationes ad celebrandum tale oflieium. Pe-
De qno anliqiiarum rcrnm, prKcipueqiie sacraram,
cmiosos, Divi(jue Hlidefonsi devotos, admonere hic
openc preliuin diiximus.
28. Quibus nec ignotum est quid scriplum reli-
qucrit Franciicus Portocarrero socielatis Jesu in
libro vernaculo de sanctie Mari:e virginis descensu in
ecclesiaia Toletanam (Cap- ^2), scilicet visam fuisse
: "NVormati^x; a Thoma (ie Torralba ejusdem societatis
in quodam Missali Gothico Juliani Potri manu dcscrr.-
piam niissam quamdam < compositam ab Hdoro
Hispalensi, el modulatain cantu per domhmm Hil-
delonsum praesulem. i Mercesiamcn has Fuldo Wor-
niaticnses, Torralba^que, el qui cnm eo babuil Gcr-
B
inanicum hocce connnercium, Hieronymi Bomani de
la Higiiora, nomina, toLo hoc opere proscripta vo-:
lumus jureqne lam severe cinn iisdom agi, quoties-
cunque occurril occasio (ct occurrit s;vpe) conten-
dimus.
29. Ilfimnos. Meminit Cixila, ul vidiraus, Cantici^
3iiod Hildcfonsus feceral in Lcocadix virgiurs lau-
ein ; [g) forte ejus qui inimissus fuil in Breviarinm
Gothicum, vulgo diclura IsLdoriauum.
50. Sermones. Prasefcnmt aliquot Hildefonsi no-
men qui cjus non sniit, ut mox (iicemus (/»). Julia-
uu!> lam |o(|uitur • l Iterioris deaique
: part s liher
esl quartus, versibus prosaque concretns, in quo-
cpiiupbia et quaidam sunl epigraminata seque adno-
tata. Scripsit autem et alia niulla, qmc variis reruift
ac molcsliarum occupatiooibus impeditus , aliqiJ»
coepta, aUqnrf scmlpleoa roliquit. < Cujus fide alU-
giiKUS scriptorum, qu(Kl coulinuamus, albo :
^l. Epitaphia et ei)igrammata ^«arfam. Quorurw
nnm oblulisset poet« niagis pii quam tersi et ftcuudi
prolcm collectio iUa varioruni carminum a Juliano
(archipresbytero sanctai Justac, ei Chronici auclore)
lacta el scholiis explanata, quam E.litioni cjusdein
Chronici et Adversariorum, libellique de EieniilQ-
riis Uaraire/.ius subjecit (i'«rii.» iG28 apud Sor^
niala, ei cpilaphia deeem et septeiu, ex auibu» duo-
decim HUdcfouso Iribuuntur. Ea nuuc au oUrussam
examinabijnus, quam Ilieronyimis Romanus de l»
Higuoia, buius coliectionis ut contcndiiuus caitera-
propola, in historia gua Toletan.TC nrbis et regni op-
portune siippedttavii. Is cum liistoriam hanc scribe-
rel , in.' idoi atepigrammata, ui fatetur
jam in haec
osiensa a Pry.dicatoruin
sibi

{T.I,npag. 2.%), bina,'nimirum Quirici, el binpD D ((/) Exstat apud Bivar., in Gomm. ad Dextrum,
Uildcfonsi ad Qiiiricum «ptot^Sytat. p. 54.S.
(«) Ab aiicloribiis nosiris, .Morali, lib. xii,cap. 59, (h) Icem Florezius (T. V, a. p. 490) ternos, quasi
Mariaua, lib. vi, c. p. 10. Hildefonsi sinl, sermones priinus edidil binos qui- ;

Prima ct secunda Miss;c qua; dcunl scplenario

(6) (iem e sacculi xiii, qiiiei obtigit Codice de Virglui-
iinplendo numero, sunt sanctoriiin Cosm.T. ot Da- tate sancluj Mari;¥, inscriptos I. Sermo indiem san-
niiani abHildefonsoedita!,quaruui (7Dcila m«;miiiitsu- cta' Maria\ Incipit : Exhorlalur uos Dominus, elc. H.
pra n. 502. Vidend. cl. Florczius T. V-rpag. 5H , n. 14. Ejnsdcm. Incipii : Rabbi, Fitius Dei fine lempore,
Hoc clc. III. e membranaceo Codice Tolciano (Ptul. xy,
(c) cst : Longiusquam in Breviario Mixtarabico.
Hoc ». 15) de porpclua Virginitate bcataj Mariae, hoc li-
(a) cstPrincipium non habet, ac duo alia ejus
:

tulo llem sermo de sancla Mnria. Incipil Crcatot

(olia per errorem licjaia fuere inter missam Qui non, :
: ;

etc, Deijiaroe Virginis. omnium et auctor vitcr, eic. ILeret tanion nonnihil.
.^0 prioris quidem slylus piirasisqiic, p';cs(Ml.i«u a
(e) Hoc esl Inque ejus medio sex folia imerta sunt,
;
num. 4 et deinceps, non umltura niihi ab Hiidcfon-
%Hte ad missom sanctin ilurice virginis secundam ter- sianis distare vidontur in cap. 5, 4, 5, de pei pei.
tinmve pertinenl.
Virgin. s.-inctse Mari.-e. Vidcndura lamcn crudiium
{f) Qux
missa' noininis aoceptio adjungcnda est sane ad sancli Hildepbonsi opera dubia moiiiium in
liis, qiias doctissiiitus vir Joannes Bona S. R. E. uovissiraa SS. PP. Toloianorum Ediiioue ( / i» « .

wrd. post hI os collrgit, lih. i Rer. Lilurgic, r. 2. p^ig. 291).

 : ::
i1
niissa (a).Verba Higuera; v.ulgaria af(ixiimis. Descri-
[Miit quoque ea qu« cx liis gcrmana ei velera sunt,
AnArosius Morales ex Codice quodam Micliaclis Rui-
zii de Azagra, cujus sx-pe meininit (b). Hic tanicn
ea tantum laudal quae sanctum Eugcnium anctorem
pnfiseferunt, Ilildcfonsi auiem nullum, quod vide-
rim (c). Hign^^ra HilJefonsina qu;ctlam, sicut el Eu-
goniana alia, hisloriic inseniit, qua; no!)is dux \ix
erit ad pcrtingendum qiio veritatis vocat ainor.
32. Primuin quod incipit
Lucs sacravil svi[t|)lex Kvanliiis aeilem, clc.
supposititium est, conMnctque cogitationes o
<|uas sancti Hiidefonsi slii-peetcognatione conccpe-
<)e
rat artifex, indigimm ut imputelur sanctissimo viro,
a quo omnis nuindaniC superhioe ct arroganliie fa-
stus abesse debuit. Parcntum enim ct avorum , et
fralrum, alque sororum, meminil. Aviam Blesillam
lliuslri de sanguine Gotborum natam, patrem suum
Stephanum, una et Ophilonein materterce suae Evan-
li;c conjugem , Alhanagildi regis filios fuisse ait.
Aihanagildum quoqiic, uti dixinius, avum, qui Aria-*
niis vixit, nulli pietate secundum, vocal ; construxis-
seque ait alteriim Eulalia;, allerum J'ist3e martyri-
!»us templa. Verbo dicam, Ervigii meminit, qui rex
tiotborum inauguratus anno 681 duodecim neiiipe
annis post Hildefonsi obitum, fuit {Morates, lib. xn,
c. 52, in fine et c. 53) (d). Consequitur schoHum
Pseudo-luiiani, in quo prius dicta conflrmare se-
cundo ac teilio epigrammate, quae S. Eugenii ger-
niana proles sunt, contcndit.
33. Inseruit duo hoec suae histoiiae Tolelan» Hie-
ronyimis de la Higuera. Aliter tamen in laudata hi-
sioria, aliter a Pseudo-Juiiano contrectafa loquun-
tvlr. Namque, ul alia omittam parvi ad rem mo-
inejiti, sesquidisiichon hoc
(a) Assi la h&Uo en un libro antiguo, que me dio et
P. Fr. Domingo de Medetlin, gran siervo de Dios,
y P. Maestro de In orden de S. Domingo, que vive en
el momisterio de S. Pedro Martijr de esta eiudad : to
ifual (ue tomiido de nnos versos que me truxeron de
Alcmania con titulo dc S. Itdefonso, y diceti de esta
tnanera, elc.
(b) Tomo il, ante lib. ii, siib litulo : De
para lo de a qui ndelant-e, fol. 10, pag. 2, et iib. xii,
cap. 34, fol. 147, pag. 2, in liiie.
(c) In Tolelano certe Ruizii-Azagra! Codice,
excmplum ad manura nobis
cst, nulluni exstat poe-
iiialion Hildcfonso ascriplum neque inscriptum.
(rf) Inter Hildefonsi supposUitia iu novis iina SS.
rP. Toletanorum Edilione (i . /, p. 445).
(e) In praelaudato Toletani Ruijiii-Azagrae Cndicis
exomplo accuratissime a cl. Andrea Marco
cum auiographo collato, omnino legiiur
etc. atque iutegrc
HtDC inbonore Dei snppiex
Ev^ntiiis aiilaiit
Sacravi fahricuns liauc in lioiiore Del.
Hiii pairios cineres praeciso inarniore clausi. eto.
ul inHigncne Historii Toletana, atquc iu
loannis Fonsecic et Ambrosii Moralii a nosiro lauda-
Ais. Pro horum aulem oinniiim plcniore captu scien-
dum cst in Toletano Ruiiii-.izagrjc Codii-e terna
jfOematia, scilicet I Decasiichon, elegiacum, inscri-
piiini Epitapliium Nicolai [In Tolotanis PP., pag. 77,
Xicolao p.vu] incipicns : Quisquis Romulidum, ctc. ;
:
: : ; ;
NOTITIA niSTORICA. n
Hanc Dei supples Kvaiirius xdem
in lionore
Sa fabricans lianc in honore Dei.
r;ivi,
Hic falrios cineres prxcisu marinore clausi;
q'iod itaafTert Historia Toletana, necuon exempium
qtiod nos bal^emiis e.\ schedis I). Joannis de Fonseca
(qiii ct ipse dcscripsit ex eo exemplo, quod Ambro-
bius Morales e> Co iice Azagrii cxsculpsil) mulalis in
leitiam priinai personae viiibis sic prolulii PseuJo-
Jaiiahus
H»np. iii iionore Dei snpplex E\aniiiis aidein
Hacravil r:jbricaiis lianc iii lioiwire Dei.
i nos
Hic palrios Jtieres pracclaro inarniore ciausil
magna hac inler ulrumque differenlia, quod in priord
ac vera forma, Eiigcnius pauein suum Evantium lo-
qui facit, compellarcque INicoIaum parentera in eo
versu
Nii olae genilor, p o te devolio summa est.
B
In poslcriore autem et adulterata loqui Eugcnius fm-
gitur, laudareque Evantium, uli avum forsan ; Ni-
colaum vero cerie ut patrem quem se ex his >er-
,
sibus exsculpsisse sensum in subjecto schoiio Pseudb-
Julianus ostendit (e).
34- Qui autem vera Eugenii cornipit, aut corrd-
pta invenla commentariis aucta edidit, idem sancto
Hildefonso primum hoc falso impiitavit carmen, eo
quod certissimum nobis est consilio, ut ad Evanliain
Hildefonsi materteram et Ophilonem ejus conjugem,
Athanagildi regis filium, Toletanorura procerura el
Hispanise magnatum ; ad Evanlium vero ejusdem
Hildefonsi avunculum Barrosorum, clarae apud cam-
dem Toletum urbem familiae, origines refcrret, ut
constat ex Pseudo-Joliancco subjecto hoc stemma-
lismo
II Ogdoaslichon cpicum cr.y.pnTi^eiocriy^o-ii inscriplum:
C Item [In Toletanis PP., p. 50, Domni Evantii] inci-
picns Nobitis et magno,e\c., cujus initiales siiigulo-
:
rum vcrsiium litterce conficiunt vocem jNICHOLAO,
finales vero. EVANTIUS ; ac III denique Dccasli-
chon elcgiacum inscriptum Ilem {Ut etiam iu To-
:
letanis PP., p.T7) incipiens Ecce patet aditus, ctc.
:
las ayndas terna, inqnam, lucc poemalia in prselaudato Riiizii-
Azagne Codice coniinenter legi, nimirum ab Euge-
nio Tolelano Evantio parenti et Nicoiao avo conse-
crala ; in novissima aulein PP. Toletanorum Edi-
cnj-.is
tione, nescio quo jure, disjunguntur ; et ix/>oT£>.:t6o-t-
/ov sive: Notnlis et magno, etc, habeliir in priore
opusculorum F^ugenii parie, pag. 36, n. 17 ; bina vero
reliqiia : Quisquis Romittidum, etc, et : Ecce patet
editus : etc, in corumdem opusculorum parie aitera,
pag. 77, nn. 86 ct seq. H;iec autem disjunclio lon-
Riirriflio gissime a Ruizii-Azagrae Codice recedit, et non pa-
: Sncravi, rum lectores interturbat. Praeterea poemalii Ecce
patet adiius, etc, versus tertius et bini sequenles in
D Toletanis PP., pag- 77, ita leguntur :
Hanc in honore Dei supplex fiivanlins aulam
Sacram faltricans haiic iii honore Dei;
Hic palrios ciiieies prafciso niarmore clausit;
exempHs
qux Pseuda-Juliani Chronico potius quam Ruizio-
Aragreusi Codici, ad qnem cojlata Eugenii opuscula
dicuntur in eorumdera limine conveniunt. Milio
,
spretas metri leges in secuntlo versii, cum in Riiizii-
Azagr.e Codice apposile legatur Sacravi (abricam,:
etc.
 :

S5 S. HILDEFONSIJS TOUJTANUS EPISCOPUS. u

EUANTIU3
NICOLAUS e.x Blesilla
Ciiidasvintlit gcnuit

J
Kciif»u.M III, arcli. Tolei PvANTHM qii* ex Oplii- LrciAM, quse ex Stepliano
, KvAKTiUM , q^i» anlequ»ni
loufi Alhan»gj|ili fliio pu- Alliaaagildi regis iilio fierel arcliidiae. Tol, «x
peiil (Ju ian., p. UT^ suscepii li!u|ihrasi;i geiuiil

r
Opi.ilonlsi. Uixle Tole- F.VANTJA nup^-it Ilihrio cui- HiLDBFONSPM episc.Toletau. NicOLAUM narrosorum pro>
i;nii. {Jtdian.,p. U7, 148) dam G;iHo, cui iiiscri|>liiiii (Julian., p. U5, U7J. ((ea\\.OTim(Julian., p 146;
ex i)uu esl cariiien Veuaolii For- Luilp.,Adv.,HO,filtasliiu
luiiati quo<l Incipit : Oni-
1'e(.c.ibidu> ne« uua manel, elc. , apuJ
I
Julianum, p. U7.
SYAcniA Tbeodato Ar-
I
verno niipta , ex quibiis
Ulias Nulus saaclus Bonilus Ar-
veriiensis episcopus {Ju~-
Pelagils ti(in.,p. 155).

VlTULOS If.

WiuinAvus.
I

IIei.cca,

KoDEnrcus

Gdteoius RdDF.Rici, sul» couiiie Ferdinantlo rfundi.salvi Castella; comitc, qiii Guterius ex conjugo sua Rotlerici ArinfMei
Uiia procreavil Ouirinoi um
Toleti urbis familiain, qui Uodericus ipse eliana ex Ophitoiie cl AlliaoaKilJo veiiiebai, ut
alibi iiioiiei iilom rseudo-Julianus (In Cltmi. num. 379). Alia baec Ouiriaoruua [Vulgo, e&t ChirinosJ (amilia» cui ob«
Irudere voluil, regiam Goiharum propagiaem ei appingeos.

35.Arbor liKcecerebroauetorishiiJMscoIIeclionis A ponipam, quam sieminatismus alter hic siibjeclu*

germiuavit, raniis suis latissiine luxurians, quK, quo priRsefert, se coniinebat; alque eam quidem, a pri-
temporeformabalur abeodem (si Deo placet) Historia migenia cxoititantem, seu potius ei contrariam j
lolelana, inlra brevera hanc, neque ambitiosain sane

^icOLArs ,
qui subscripsit
concil. Tolel. iii.

EvANTics comes Scanllarum CindasviDtlii

regif, qui ex Ittesilla geimii

HvGmivu III. arch. Tole- Luciam, quje ex Slepha.io EvANTiuM comiicm. Caxiloham Cindasvinthi re->
iaouia proLTeavlt gis u.xorem.

SANCTan HlLnBVONSLjrf
Tuleiauum.
episc.

56. Primam ergo Hildefonsini steminatis descri- B germanum illius, quem ostenlat, esse vidotar ad- ;

ptionem carmine primo (a), scholiisque ad eum

illo duciturque ab auctore Historise Toletanae tanquain
subjeclis ccjientain, pro noihis et meiklacibus ; car- ad se e\ Gerniania cum aiiis reinissum, non ut par-
mina autem duo, secundum nenipe ac tertium (b) Eu- tem colleciionis Juliani, quam ut arcbiiectaretur
genio ascripta, pro lcgitimis et gerniaiiis aevi illius nondura ei in mentein venerat (c).
habelo.
leliijuiis, lector, 58. Piaiiermisso qiiinlo, quod Venantius Forluna-
37. Quarluni ordiiie carmen, sive Hildefonsi se- tus idoneum, in quo Evanliw nomine coUector abu-
cuiidum, de hospilali domo a Slcpbano el Lucia pa- teretur, suppeditavit, quodque miris modis trunca-
renlibus aidificaia, quod incipit tura in hoc habemus systemate, de quo alio loco ar-
Lucia cum StepLauo geoilrix, sed avuuctitus iltain.... guemus incaulum scriptorem (d), sextum carmcn pro

(a) Nimirum quod incipit Luca: sacravil supplex

: Quirinorum (Cliirinos) genti, quade in ejusdera Chro-
Eoantius wdein, ctc, quo dc supra, n. 32. nico, n. 579, egeral, gratilicaturus, ita sistit in coi-
{b) Niiniruin qu;c incipiunt : Ecce patenl adi- lectionc carminum, pag. 147 :

tus, elc, el Sparge rosas, leclor, elc, qiiae Eugenii

Fuueris ofTlcio lacrymas Evantia ciino
proculdubio sunl » habentiirque in Ruizio-Azagrensi
Contulit hxc gshebo, elc.
Codicc ; et in novissima SS. PP. Toletanorum Edi-
lioiie nn. 87, 88, pagg. 77 seq. quasi Chirus hic, sive Quirinus, aut Chirinus, gener
(c) JEque mihi suspcctum videlur ac prius illud csset Evantiae, cura cx epigrammate constet iiune
LtiCiB sacravit, etc, quanqnam nihil absoni aut ab- Hilarium .-^ppellatum fuisse, qui rapta, ut ibidem le-
q
surdi contineat. Hseret SS. PP. Toletanorum Editio- gitur, conjuge, ad clericalem militiam transiit ef
nis curalor in Not. 1. 1, p. 4i3. presbyler ordiuatus fuit. Apud Venantium sic ie-
(d) Venaiitii niinirum Fortunati Epitaphium Hila- gitur :

rii presbyteri, quod exstat lib. iv, n. 12. Lepida au-

Funeris ofticio lacrymans Evantia cturo
leni pra aliis est posirerai eju» epigrammatis disi'-
geuero, eic.
Cuiilulil b;ec
chi metaniorphosis, quod PseudoJulianub Toletai^ae
 :

NOTITIA HISTORICA. Sb
2S
Helladii Tolelani praesulis scpulcro,
quilalis monumenlum id tamcu ab eo, quod fuil
;
verum
"
est anli- A niHs(LJt. mi), ifinipore non parura d«clin:>ise intcr
collectoris nianus depreliendilur. UlruMiquc dabimug,
scriplionis Toletanae historiaj, cui inserlum babe ac diversitalein nolabimus.

39. Ex historia Toletana. Ex Collectione Juliani.

Prssulis Helladii lumha requiescil ia isia rrsMilJs Hclladii iuml)a requi<^scil iii istj

Corpus, al illius spirilus aslra leuet. Cor|)iis, al iilius s|)irilus aslra l»nel.
Toleii rector fuil bic (ium degil in aula , Toleli leclur fiiil hic dum degl iii aula,
Cx inonaclioque abbiis Agaliensis erat. Ex galieiisiseral.
inou.iclio /etfor .4

Hiuc Tolelanain rapilur violenler ad urbena Hitic Tolelanam rapiiur vioieiiier ad urbeia
ConfeclHS senio, sed pietale vigeiis. (>onreilus senio, sed pieiale vigeiis.
Corporis exuvias luartyr Leocadia cepit. Corporls exuvias inariyr LfOiiadia cepil.
Isia domus reges poiilificesqiie capii. isla doaius reges poniiticesque c:ipil.
Uude die extrenio surgel redivivus ad auras, Umle die extrenia surgcl redivivus aij auras ,
Ul capial meritis pru;inia digna suis. Ul cajiial merilis pra;niiadigiia suis.
Hildefoi)su> ego, qiiein feceral ille minisirum, Jamque ocloginta senior (runsegerat minos
Persoivi sancio caruiiuupauca seiii. Gloria pouiificum, fux aniiiiosa Dei.
Hildefousus ego, quem fecerai ille minislrum
Persolvi sancio qualiacuaque seiiL

iO. Quae insurgunl Ilahco ciiaractcre, ea sunt in B fidem, qui raiione uluniur, abrogarent. I£o cnim di
quibus allerum discrepare ab altero observari debet. rexit nienlem confictor carminis ut sanctum Boni-
Integrum distichon de Heliadii actale novit unus coi- tum episcopum Arvernensem, cui sicul el Hildefonso
lector. Quod autem nola, seu potius risu dignumju- Deipara Maria cappam miri candoris apparens ei dof
dicamus, rectoris nomen et miinus est in lectoris mu- nasse dicilur, ex eadem qua Hildefonsus gente et fa-
lata, quarlo nempe carminis illo versu milia, lioc esl Ophilonis et Evaniiae sancii Hildefonsi
niaterteryc, nepolera fuisse. Forsan ul cappae ccele-
E\ monacho leclor Agaliensis erat.
stis a Deipara virgine serael Hildcfonso concessje
Nani in lertio; quin scribere is voUierit rector, erro- domim, si quidem in allero repetendura fuit, de fa-
remque lyporum esse minime dubitamus. Ai ex mo- milia lamen, qute est lex fideicomraissorum, non
nacbo lectorera Agaliensem factum Heliadium fuisse, exiret. Coiislal quidem ex Bonili Actorum bistoria ab
credi eumdem collectorem voluisse, hiijus alTixuni a;quali conscripla (rf), Tbeodatoet Syagrio parentibus
scbolion palam facit, siquidem hoc lectoris officiura edilum euin fuisse n e senatu Roraano dunlaxat no-
apud Benedictinos idem esse cum arcai ii aut oeco- bili prosapia, » ul illius anonymi utar verbis. Quaj
iiomi, idque ex Isidoro in libro de Ofliciis conslare quantiim dislcnl a Gothica slirpe, et Albanagildo
ait. Sed impostura est quae verae fit lectioni. Rector rege Gothoium proavo, nulliis non videt. Et nonne
enim pro abbate apud euradem Hildefonsum signili- ridicuhim esl ac demons, ul Ilildefonsum credaraus,
care consuevit (ut in Jiislo, cap. 8); lectoris aulem Syagriie sororis raalruclis noniine lios versuspangcn-
pro arcario aut ceconomo, neque Isidorus in libro de tem, ob pr;vnuntialara olim Bonilo, dum adhuc in
Officiis, neque alius, credo, aliquis meiilionem ba- (^ ventre malris essct, a sacerdoie quodam sanctitalera
buit. Equidera insani cssel bominis memorare Hel- ^
brec inlcr alia concepisse
ladiura arcse, non autem toli raonasterio prsepositum Mira canuiit pnero syeclis volventilms aevl
fuisse (a) Eveutura. Deus sospilel isia inihi.
M. Septimum pro Eugenii scpulcro factum germa- Femineo levi sexui facile id coiiccdercmus, gravis-
nura videtur Hildefonsi, quantumvis Morali invisum, minimc pnssumus.
sirao ac pnidcntissimo Hiklefonso
acnovitque purus adbuc lahis Tolelanus bistoricus. enin»
Neque slolil hic de Boniio fingendi liceiitia. Ille
Ncc adeo tolum germaHum dicimus, sed qua parle cum a Vir-
ipse, qui apud Julianura in scholio isio,
ab eodem historico uti tale agnitum olim fuit. Te-
giiie Dei genilrice vesieni accepil Arvcrnonim eral
traslichon ille vocal, quod oclaslichon apud colle-
episcopus; Tolelamis idera episcopus, iion Arverno-
clorem apparuit [b) quare sccundum et quartum dis-
rum, sed paliia dunlaxat Arvernus, apnd eumdein
:

ticha vix in censum aliorum duorum reiulerim (c).

42. Oclavum pro sanctis Leandro el Massone nie-
tropolitanis Hispalensi et Enicritensi. Nonura de
saiiclo Fulgentio. Decimum de sanclo Isidoro. Un-
decimum de sancta Florentina. Duodecimuni de san-
cta Leocadia martyre Toletana, pro supposililiis
babeo.
43. De carraine decinio leriio, quod incipit
Crus hsc aima gerit geminoruin corpora frutrum,
hoe est de Leandro, Isidoro, el Florenlina eadem se-
pullura condilis, neque Ilildefonsi, nec alterius an-
tiqui esse, qua forma apud collectorcm apparuit, ab
ea quae ex Codice Nicolai Fabri propria forma fuit
non parum diversa, dixiraus jara, cum de Fufgentii
rebus ageremus.
44. Decimo quarto landem faclura videtur ut si
qujfi aliis prxstita, hunc derauin vc^ienles omnem
Juliauum {Num. 440, 441, 442), necnon el Luiipran-
dum iii Pseudo-Chronicis suis [Ad an. 859) publica-
Inr. Ibec tamen luijusloci propria non suiit, sedejus
quo Julianus legitimitatis calisam dicel (c).
45. Pra^ter b;ec atlribula Hildefonso a Juliano
encomiaslc, duo alia exstanl opuscula, quorum is
non fuit rccordalus forte quod non justa opera scd
:
veluli additiones esscnt, ul revera sunt scilicet
'
46. Libelliis De Yiris illustribus, alias De Scripto-
ribus ecclcsinslicis, sive addilioad ejusdem arguraenti
librura sancti Isidori. Cujus in praefatione ipse se
prodil auctor, successorcm se allerius Eugenii in
sede gloriosa Tolelanai urbis rclerens. Sequitur la-
mcn animadversione isthaec ampliatio dignissiina :
« Qiiara (in(|uil) non ex hoininum numero gloriosam
dico, cum banc etiam gloriosoruin illuslrel piajsentia
principum ; sed ex hoc quod coram timenlibus Do-

(fl) Hoc carraen quale in Iliguerae Historia Toleta- rium censcl (P. I, pay. 4i4j. Mibi omnino suspcctiira
na legitur, « verum esse aniiquitalis montimenlum » videtur, alque
exislimat noster; cui adstipulatur SS. PP. Tololano-
Ense rcsecaiidum, ue pars sincera Irabaiur.
rum Editionis curator (T. /, pag. 444, in tiot.). Vel
integrum, parum mihi arridet. (rf) Apud Suriiim et Bollandiim, 15 Januarii. Ilera
(6) Exsiat quoque in noiis Ramirezii ad Luitpran- Franciscum Lanovium ( i>c SS. Franciw Cancelta-
dum, pag. 330* riis).
(c) Niinirum quod incipil : Pra^snlis Eugenii, cte. (e)Nimirum in Fictiliarum Hisloriarum censura
Inlerpolatum noslcr, SS. PP. Tolelanorura Edilionis pas^iin, pnecipue vero lib. ii, c 4, § 6 scqq. ad 9.
Curalor» < dimidia » sui t parle coaficium > cl spu-
«7 S. IULDEFONStS TOLETANUS EPISCOPUS.
niinum iniquis at(|ue juslis lubeUir lo<us lonihilis,
ouinique veneralionesubliinis. » Id propler e\Iiibitam
sibi ea in ecclesia, sive Leocadi:e inariyris, sivc Dei-
pat-je Mariae, pnKsenliam dubio procul innuens lan-
lum ail. Uiide colligas libellum hunc posl alleranaex
duabus his appaiilionibus, boc est sub vilic flnem,
exaraluni ab eo fuisse. Qui quidem editns est, alque
edi seinper solef, cuiii laudato sancti Isidori libello.
Mss. ejus exempla babuere Rom.c Cajsar cardinalis
Baronius ct .\lphonsus Ciaconius, apud quos vidit
Ariwldus U\io» (a). Cajelanus iiein habuil ex bi-
bliolheca Casinensi qui et rcfert {In Vitis iriniu, eic,
;
p. 140) iii Valicana, sineauctoiis tamen nomine, re-
periri. Andreas quoque Resendius aliud pencs se ha-
buit (Kvist. ad Quevedam, p. 224) {b).
47. Sunplementttm ilem seu continnationem Cliro-
nici ejttsaem sancii hidori usque ad sua lempora,
(leinde cdiilit cuin Luc;c Tudensis Chronico Francis-
CHS Scholns .\ndreae Iraier, hiijus operae succenluria-
lus in pubiicandis Hispania;, ut vocant, illuslrate au-
r.toribus ( Vo/. y K). Lucas enim Tudensis Ecclesiac
episcopus Bcrengaiia? legin^c jussu scripturus niundi
Chronicon jeiil profiindainenlo hujus opcris id quod
ab l^idoro scrip:uin novcrat. Esl qui.lem aliquaulo
diviTsnm hoccc quo Tudcnsis pro Isidoriano nobis
I fonsus scripsil tompora Goihoruin, Alanorum, Vaii-
dedit, ab co quoJ vul,:?<3 ei tributum circumfertur.
Sed aliqua de hoc dixiimis, cuin iii Isidoro versare-
inur. Diffenint quoque liec duo in conclusiouc; naiu
Isldorianura vulgaie lleraclii quinlum annum, ac
SJsebuli quartum, boc esf , ac! ain 6S4, iion pr;ciergre-
dilur; Tmlensis aulcm allerum Sisebuli reliqtia, et
qui post cum regnavit, Svinlhilae lotuin imporii ac
viloe lempus adj; cit. De qua difforentia quid sentien-
dnni sit non lacile dixerim. Plane huic existimaio a
fie Ibidori Cbroiiico biicusqne pertingenti, quod duo-
hus ipsc Lucas divisit libris, t^Tlium appensurus; in-
<'ipore hiiic ail • Contiuuaiionoin Chronicorum beati
Isidori per bealum Ilild.-fonsiim cpiscopuin Tole-
tnnum composilam. » IsUkoc ;ib iuilio Sisenandi us-
qut ad Reccosviiithi niorlein extenditiir.
48. At si revera Hiklefonsi est aliqua cx parte
^quod non alia quaiu Lucse rjusdcm Tudensis aucto-
litafe adirmarc possumus). cfrle plura sim' novicel
«Uena? manus ;)iiliqiiis consuta, qux Hildefon;.i non
essft ^)ro coHipi.rlo habomus, uliwic priiiio .Macho-
liM-lj pseudo-propbetsein Ili.spanias adventuiu el \nx-
<!ic tionein, cjusdemquc cxpuliionem sancli Isidoii
<"pi;ia. Hoc qu kI insipidnin esse
eniiu pra-teiqiiam
iigmentiiin loco suo iiiiuime Isi-
('.cinimstr.i\im;is,
ibrus ipse tacuissel (^hronico, aut Cothoruin bi-
iii
stor-ia, quorum illud aJ aiinuni Gl(>, h;cc vero usque
nd626, quos quidem tompus huic anili fabula; Ma-
<;li0!iieli in Hispanias e\p ditioni pncscriplum jain
|n*seccs3cral. Nam quod apud cumdem Lucain Tudeii-
.s*;iii libri primi fine, el inira cancellos, ut significa-
tur, iaudati Chronici Isidoriani, ad aeram 653, lcga-
Ixr Stsebuti lempore Macbometiim ab Hispania lur-
piter fiigatnm, in Africa nequiiiam nefarise legis
slultis populis praedicasso, cjusdem coinmalis est
<-Hin Hildefonsinis assiimjntis ejusdem Tudensis,
«ive alterius, ruraores vulg», non veras hiijus i^erversi
lioiMinis hislorias, seculi. .Nec aliter hi consebunt de
Iiac addilionc, qui perp<Huo exercitara Ecclesise To-
lelanx siiper alias p)iiiiali:ilem dignitaicm, lanqiiam
Paliadium liispaniue quoddam, tiioniur. Hic enim
«llserle onunliivtum legiiniis Hispali sanclum Isido-
rum primatia» di^nilaie noruissc (c).
49. Paiia sun» noiuaicnla quui adjimgunlur de
(a) RiSrrl ipic hi Lign(, vil;c, lib. v, cap. 03.
{b) ILibeiur in liiblioibora Esciirialensi [Digramm.
el, plui. IV, n. 25) alque apud Florezium (T. \\ a
pug. 475).
Eadom do hac Cbioiiicorum coniinuaiione sfii-
(c)
«it SS. PP. Tok-lanonHn Edilionis ciM*an>r, jn Mo-
iiifaeidem pnirfixo (T. /, pf^g. 455). HabclHr lan«n
iii Esi urialensi Codicc {Lii. b, plui. i, u.
9) hoc litu-
28
A conupiis ab Avicona sancli docloris De medicn Arle
libris, iiTriislata ob aposlasiam Theodiscli ab Hispa-
lonsi Tolelanam in ecciesiam primatiali sede, et ob-
lonlo per Cindasvinthum a Roiiiano ponlince privi-
l''gio, ut secundum beneplaciiuin Hispanoruiii poiiti-
licura primati:e ista dignilas vel Hispali, vel Toleii,
cssei, quain idem rex Toleian:c a:!judicavii; cujus
roi lani seriic, ei qu:c ex bcneplacito, uli dicilur,
poriiilicum Ilispanoriim, simiil inlclligo congregato-
iiiiii, expediri dchuit, ne niiiiima quidem nikta aut
vcsligium in Cindasviiilbi ei Rocoesvinibi, necnon
Waiiibanis, ct successorum, conciliis Toletani» re-
licta cst.
50. Dcrnum Hildefonsus morions dccinio octavo
Reccesvinthi rogis anno, ut vidiinus (i est 666) nisl I
Pylhagorica iisus .iliqua moUMiipsychosi, nunime po-
luil adiliiionom baiic Reccesviuibi oliilus relatione
concludere, quod Tudensis crodidil. Ilanc cnini se-
quilur ba>c biijusnuctoris uo:a « Hucusque : bealus
p scripsil Ilil lefonsus, ctc. > Aliter Rodericus Tolela-
nus, cujus hac rc supor vcrlia coimp.issima sunl in
vulgalis Edilionibiis (Hisp. illvsl. t. II, p. 52) « El ;
cuin boatus Isidoriis scripsisset Colhorum originem
usque ad anniiiii quintuni logis S\inihilae, S. llilde-
dalorum ct Suevorum , a quinlo anno Svinihilae us-
que ad oclavum docimum Uoccesvini.hi, (</) [at Isi-
dorusjunior, qui a principio miinui incipil Cihronica
usqiic ad ociavum deciuuiin Uocccsviii'.hi] annum
liJolilcr prosoculus, el usque ad dostriiclionem lli-
spaniic per Arabcs ipse scripsil.» Quae ila corrigcnda
csseccns.io: « Et cum beatus Isidorus scripsisset
Golhoruin, Alanorum, Vandalorum cl Suevoruin,
ori^incm usque aJ annum (juinUim regis Svinlhila^,
sanclus Hil.lefonsus sciipsil GoTiorum tcmpora a
qiiinlo anno Svinihila; usquc ad oclavum decimum
Ueccesvinlhi annum ci. Isi 'orus junior prosecutus
;
usque ad desiruclionoiu ILsp.mia; per Arabes ipse
r scripsii. » Qua; sic locia roclo cuirere talo, aliler
sibi non conslare neiiio noii vidot. llyec nos de hac
a Idilione habuiraus diceie qiiiim quidem ailiniitunt
:
p!;cler laudaios episcopos Toleianum ac Tudensem
ll:slori;c gcneralis auclorom, J<)anneni ./Egidiura Za-
moronseni, in fragnientis suis mss., Joaiines Gerun-
densisin piologo AnacephalaKOsis Hispanrae; qui cura
de cjus historiographis liactal, addidissc ait Isido-
riano operi de Golhoruni successibus aliqua Hilde-
fonsum Tolelanum ct Sulpicium. Qui emendandus
cst, ut pro Sulpicio Julianum, sive Isidorura junio-
rera scripsisse credendus sii. Alii hoc tolum quod sub
Uildefonsi noraine sese vendilat, Lucae Tudensi at-
tribuunt, quorum e numero est Laurenlius de Pa-
(lilla, in Vila sancti Isidori (/» opere de los Suntos de
Espaha).
51. Adofficium, seu librosecclesiasticos, Isidoriani,
ut vocant, ritus, Breviarium scilicel ac Missale, noii-
nulla contulissellildefonsum inde colligerepossumus,
_. quod in epistola synodaii quam ad Ilispaniarum epi-
*'
scopos Francofordiensis concilii siib Carolo magno
habili Patres undiqiie eo collecli pro daninanda h.e-
resi Pelicis UrgeUit;rnf alque Elipandi Tolclani an-
tistiliyn iumcupavoiH3, :iIiog»llsab e«,dem Elipando
pro se in libello ftdei siucad C:«roliim enradera ma-
gnuin direcio sanctonmi Eugciiii, HilJefonsi, afque
jBliani lestimoniis, siciepoml«r:«Sequiturine«>Jeni
libello veslro : Itcin pr.Tedccessores nostri Eugenius,
Ilildefonsiis, Jnlianus, Tolelaii;e scdis antisiiles, in
suis dogmatibus ila dixerunt in niissa de Coena Do-
lo : Beati Ilild^fomi episcopi Toietani continua-
tio Historice CoChorum a iemporibm Sisenandi ad
neccesuiullimn.
{d) Quae sicjcguniur intra ansul.is, deesse in Mss.
Scoiiis adnoiavii in niargine sua; Editionis Franco-
riirtonsts. SinriKlcr eriat bistoria generalis, ii parle,
cap. 50, et Joanncs .'Egtifrus Zamorensis ras. verbis
Uoili-viti conup is usus.

S9 NOTITIA HISTORICA.
mini : Qui per adoptivi hominis passionem, etc. >
» A
Seqiiiiiiiur lestimoniiim unum alque altcrum ex hae
missa, et ex alia <Je Ascensioiie Doniini, qtiibtis ad-
jungiiiir c Et c;»',lera qii.e ex parenlun!
: vestrorum
dlctis p(i8uislis, utmaniresliim sil qnulcs habeatis pa-
rentes, et ut notiim sit oinnibus unde vos tradiii si-
tis in maitus infuielium.»
62. Injuria cxprobraiit {fl)calamitaleincaptivilatis,
tanqiiaiM paenain fals;e «loctrin.-eabantiqnisPatriljus,
qiiivere sanctissimi et calbolicissimi fuere, tradilae;
quosdala cperJ tupliir B ironius {Tom IX, nd.ann. 794,
ex n. 6) ab impressioiie hac synodalis censiinr in In-
le« Hispaniaedoclores, una tantnm fideEiipandieorum
doctrina abutenlis, lam acriterfacta.ld quod censen-
dum pariformiter csldeiis quieadjnnguiit Francofor-
dienses Palres : «El mclins est teslimonio Dei Patris
credere de suoFilio, quam Hildefimsi veslri, quitales
vobis composuit preces in missaruin solemniis, qiia-
les univcisalis el sancta Dei iion habelEcclesia.Ncc
vos in illisexaudiriputamus. Et si Ilildefonsus vester
in orati<mibus suis Cbristum adoplivum nominavit,
nosterveroGregorius pontifex Roman.c sedis, et cla-
rissiinus toto orbe doclor, in suis orationibus semper
eum Lnigenitum nominare non dubitavil. » Quibus
Siiod ."eqiiumfuitBaroniusel aliie nosiralibus respon-
erunt, aiiissancti pnv^sertiin Hildefonsi noslri lau-
datis lestimoniis, qu;e adoptioncm carnis co modo
fjuo Elipandus senliebal, et FrancofordiensesPatres
inlellexere, ab ejiis immie dociiinaque omnino ex-
cludunt. Qux cum Elipandus s;cciilo suo, hoc esl se-
queiiti, iii sJylum venenl, reliaclamla erunl. Interim
enim adduximus eoconsilio lanium, ul oslenrtere-
mus IlildefDnsum in Ritiales etecclesiasticos libros
nonnihil opere contulisse.
55. His tamen qu:e vere ei iribuuntiir a^yimxit no-
stra ie(asqu;edani ulia, qii;e vel uec ejns nec allerius
imqunm fuere, vclniilla congniarationeejusesseevin-
cere possumus. Franciscusqui<ieui FevardenliusGal-
lus ordinis Minoriim, eccle-iaslicse totius hisioriai
sacrarumque disciplinanim perilissimus, morito suo
pietatis doctrin.Tijuea inagno Baronio laiidatus {Vhi
snpra, ad ann.lM, 11. 10) supcriore s;ccuio Piirisii»
eiiidil anno 1576, e INivolii officina. sanclo HiMef.ui-
60 ascrjptos, primo iibriim contra eos qui disputant
de perpctun virginitute siincta' Muriw, cl deejusparlu-
ritione;'i'' homiliam contrn eos qui mcndose afftrninnt
Mariam vircjinem contra leifcm Dominumpeperisse;^"
sermones scx de Asanmplione beata' Mari(p; -i^sermo-
nem duplicem in Sativitate heata' Maria;; 5° sermo-
nem de cjusde.m Purificntione. Qiiod opiiscnluin cdi-
tum ipioque inler vetcriiiu paliuui opera habomus
{Vol.IX)
54. Nec non Petrus de Alba et Astorga cjusdem Fraii-
ciscanornm ordinis, Hispanus, in majjMio oporca se
tanlum initialo, Bibliolhec;c virginalis, hoc est, eo-
rum auciorum collectione, qui ptculiaria in laudcm
Deipara; nialris opcra scripsere, Coronam bcatw Maria'
t)iri)r>rnsHiIdefonsi nomiiiein lucem editiil (6). Pseu-
do-Jiilianus qiioque Vilam sancli Eugenii deccssoris
sui, hoc est junioris, scripsisse eum credi voiuit(f).
Nuper vir doctissimusJoannes MabilloniusBcnedicti-
Xius Revelationem quamdam Hildcfonso cuidam Ilispa-
noepiscopo tribuiam, uua cum disser.atione De pane
eacharistico azymoct fermenlato Parisiis, anno 1674
, carepro diicere vetuslatus, quasi anliqiialus; plausi~
in lucem emissa, publicavil. Quyc omiiia singitlatim abs-
queullavcrisimililudineascribici, aut cjuscsse crcdi,
j;\ni persuaderc conlondani.
35. Certe, ut orJine agamus, caque pra'Stru.\imis
qua.>legitimi;atemcomprobareYidMitiir, librumCoiiMa
eosquidisi)iilantdeperp(>iuavirgii)i!aU'sanct;eSlai'i;e,
el de eju.s parlurilioo*^ oU:n pro Ilildelyusicommcii-
(fi)Viudicoviinu8 nosoUm sauctum Ilililefonsum ab
ea labe,quainuslusfueraiaPalribusconciIii Franco-
fordiensis, a Fciice et Elipando per errorem fac»i de-
t^Us jVidc lom. II Colleci. m ix. concil.Hisp., patj.
C69, ()70U Caud. Di; AGumr.t.
:
tarioagnovit Vinccnlius Bellovaccn is-.pitiCi.pu?., lib.
vii Speculi llisLor., cap. 120. Necnonet Michael Al-
phonsus Carranza Carmelita Vaienlinus, isqui libros
De virginitate perpelua beat;e Maria' jam laudatos in lu-
cem primuscdidil, in eotraclatu quo deeodem my-
sterio ncophytiim instruere voluit, siiperioriquesulv-
junxit, aiiquo exin<le utilur Hildefonso ascripLo tesli-
monio. Acpniestoest hnicsuffuiciendojudiciohistoria,
quaiscripto isti porrexisse occasioncm dicitur. Rode-
ricus enira Toletaniis, lib. ii, cap. uitimo, ha-c ail
Hujns tempore cum Helvidius et Pciagius (Pro Jovi-
nianus) a Gallis venicnles plerasque parlcs Hispanije
iiifccissent, virginiiattm bealae Virginis infamantes,
bcalus Hil.Iefonsus illis occurrens, sacrarum Scri-
plurarum tesiimonijs, <t lingua mellifliia, el gralia
in labiis suis difTusa, eorM.m dogmala confulavit, et
ab Ilispaniis confusos abegil. • Deinde riarrat iieatae
Mari;e faclam ei apparilion.m, el gratias h:ibitasob
definsain ejus virginilatem.
g 50. Sedplura elgraviorasuntargumenlaquibusper-
siiademur quominus librum hunc in aibum Uildeion-
sinorum opfrum admittamus. Priraum el masculum
quidem exsiylo est, quaevera et germana doctjssimo-
rum judicio aucloris censciur sui nola. Vere enim
sermo is, quo Hildefonsus ulitur in opere Devirgini-
taic, quml indubitate ejus esl, lam disiat ab illo alte-
liuslibelli adversus dispulatores cditi, ut niirari sub-
eat hoinines erudiiissimos nunquam bujus differen-
tia?SMJSum adanimi sui cxamen reduxisse. iniu.s qiii-
domslyluscharacterem cjus ailatis, etgothic;cLatini-
tatis, qua vixil et qua imbulus luit llildefonsus, prae-
sefei t manifeslissi:num : n.^mp3 Latimieorationis]am
declinantis ad ru;litalem ctscabrositalem gcnusquod-
dam, longedisccdens abanliqu.e vcr:cque Roman;e di-
ciioisis purilale ac facililate. Hoc genus, scilicet quod
verbis aul iiisolenlibus uut improprie usurpatismaxi-
me deleclalur, phrasi horret, dic ioneque insuaviori»
numerosque non tam in slruclura totius, qu'>d opor-
liibal, oiaiionis scrval, qu.am in exitum periodl cu-
p
^ jusque laboriosa anxietalc cnmpingit. Verbis conso-
nis, aut certe cjusdem na.uiiC et generis nisi oralia-
nescad:\nt, mutuoque rcspondoant, sermo frigescere,
ac sine lumbis esse, prorsusque uv»ptO;j.o(, creditur.
57. Accedit affcctaia eiiam verboruni congeries,
inopsque, ut sic dicam, copia, cujus negotium io eo
toium fuit posilum, ui circumloqiiendo anxi.ique mo-
lilione quiJquid pcrvii:mcssclac simplex dictuquefa-
cileverljorum cumutus involveret. Hic istiusaevielo-
quenti;e characierismus fuil, quo Hildcfonsus, et pa-
ri'S fere omnes in Hispania maxime usi siini. .^vuret
nos, non homiucs, carpimus. At vero ductum libellL
Adversusdispuiatores nuila affectalio, sedformailla
siniplex et aperla diccndi qu:c apud alias gentcs et in-
fcrioris saiculi scripiorcs invaluit, eaquo peipauci»
vcrbis insolenlioribus aspcra comiialur.
58. Scd ne hujus argumcnii pondus iulimatlo h:T«e
gcneralis cxtenuet, age, videamus singularia isla in
exempiisclara. Primo loco verba e\ iibello De Yiigi-
^ nilale paruni Laiina, Lalinevc usurpata, hfcc notamus
connectutio pro copula, ulcredimus; fatuissimns; fe-
tosa pro fcta (qiiotl sancli isidori exempio in quodam
hymnodixi;); itmemorfl/us, quasi recordalus, aut re-
miniscens: inconstabilis;lantumdempro tantum;(iu-
;
bilis pro libens; audientia pro andiendi sensu; mon'~
tniioties pro monitioncs; almificns, pro sanclificans;
impudoratus pro eo qui pudore carel, quem Isidoriii
ing<ossise.rp«<ioifl/«.'H itixit; evadens passive proer.v
<libili; impleniludo H
impromptissimns haiid negant
hic plenitudincm aut pioinpliludinem aliaqm'.
;
59. Sequunlur airoctate diclacl rcdundanter, Quid
(/') In explicalionc cpigramm. Hildcfonsi de Euge<
nio, scu iu Colleciione var. cariu., pag. l-SO.
(t) Hanc Eugenii Vil;«m in cjratittm Tofelani pvpuli
sciipsisse Hildcfonsus a Pseti<lo-Juli;ii)0 di< iiur.
 :
u S. UILDEFONSLS TOLETANUS EPISCOPIS.
.opioiog fruyii i (ma\ sic malo fniain
nfuini i ?
dienticB tua;'intufisse (leAiiiia proplKMissa ait
;
Comi
talu conjuyii non longivva, dnodeciesseplies vidititdlis
annositate longinqua et obseoationibus opulenla.
Item : Licet ego non erpiicnverim omncs turmm et tun-
torum innumeros et innomimbiHter cxistenles
testes, elc. Stellain novo nalivitatis exordio, novo pro-
cessionis apparaln prolatnm. ILnc nolalii digiiiora
sunt, quilius p.irla resp.Msaalia p. riiitP^riMn libruiii fa-
eilequivisobseivabil. Qiueqiiidemomma Imciisquedi-
o;a volui.iit slyli hoc genus, qu?c illius temporiselegan-
lia fuit, divo nostro, islius opr^risfabro, consignarem.
Quod piorum omnium venia diclum sil, virique san-
ctissiini,ciijus liax vel impolila sermonis vesligia re-
legens avido ore pronus exosculor. Plane in opusculo
altero adversus eos qui dispularent de Mariai partu-
rilione, diversaomnia g nus scriptionis prorsus al-
: tis, qni sub Ludovico Pio vixit, partum esse, Joannes
lerum, oratio liquidior cl simplicior, vix ulluinquod
offendat aurcs verbiim, nulla omnino affoclalio aut
circumducendi res, aul versus pariformiier absol-
\endi.
60. Secundo, movet hujus operis apud Julianiim
aliorum descriptorem silenlium. Yix enim cre libile
est adeo sedulum et curiosum rccensitorcm librorum,
quos quidem absolutos et inlegros reliquisset, nostri
Hildefonsi, absolutum hunc et integrum, in eoqiie
periclitantis in beatani \Mrgincra pietatis
emissum ignorasse aut prcetermisisse. Unum cnim
laudat is libellum De Yirginitate S. Mariae contra ires
infidelcs, qui manifestissime aliusille esl etabhoc di-
vei-sus. Nec Isiilorus Pacensis divagatur ab isto unico
opcre, laudans eum quem < de virginitate nostroc Do-
minae Mari:E sempHr virginis iiilido politoqiie eloquio,
ordine synonymo (vides quod eloqnatui') pci Horen-
tem libellum. > Pelagio similiter Ovetensi, aut Seba-
stiano Salmanticensi inillum aliud opus cogniluin
dixeris quo scilicel meruit sanctissimus doctor
: puerporam filium edidisse > quae verba ejus sunt
cappae coclestis Marianum donum , quam id quo
< contulit (verba t^jus audis) adversiis h;eresiarchas
Helvidiura atque Jovinianum, > qiii verc hostcs sunl
ab Hildefoiiso sibi in eo, quem unicum contendiinus,
ejusdera esse librum, ad concerlationis exercilatio-
nem propositi. Qiiibns iisticm notis dcprehenduntur
haud quidem ad aliud opus ei !em IliliJefonso scri-
bens Quiriciis («), necnon et Hermannus monachus
ad Lauduncnsein episcopum directis (6) litleris re-
spexisse
61. Tertio, IliUlcfonsumne lam percgrinum exisli-
mabimus hierentemve in dimelicndo carinine, cujus
artis lara studiosus nobis a Juliano describitur, ciii
haec exciderini? « Hinc est sane quod Ecclesia ex
auctoritate sanctorum Patrum, canit de nativitate
ejiis (Christi Doniini), et gaudium matris habet cum
rirginitatis pudore, ubi alii quam egregii viri emen-
daverunt, cum virginitalis honore. > Agnoscis versiim
ex Pascbalis operis Sedulii secundo libro, nempe
illius hyniiii qiiem sanct;e Dei genilrici Ecclesia ca-
nit : Salve, sancla parens, etc. Versiis hic esl, nec
aliter conslare potesl
Caudia niairis Labciis cum virginlt.ilis
Qui I ergo dicemus de illo vitio? an exislimasse au-
ciorem qui carminc uiilur hanc lahem apud Sedu-
lium ipsum contractam, an secus ? Dtrum videbilur,
absuriium dixeris. Plane Ilildefoiiso arlis non ignaro
poeiicse, sedere non poluit, lapsum fuisse adeo tur-
piter Seduliura.
62. Rursus e conlrario, quis prudens et sanus cre-
dal ab Ecclesia,. hoc est universo Chrisliano orbe tot
lilieris ac disciplinis prxstanlium virorum, sive vi-
(fl)In epistola illa apud d'Acherium i, lomo I Spi-
^08.
eil., P''*g-
(b) Legitur apud Cajetanum laudalo loco, ct apud
Mabilloniiim laudalo ilcm volum. II Act. SS. Bcned.,
pag. "i^O.
^t) In obbcrvaliynibus dc quibusdani
3i
/i(</is) an- A Ualum, sive viliosiim siisceplutii iii (cjiis s,uos liunc
: versum co quidem lempore qiio noiuluin exsUucla
:
erant, vel in Hibpania ipsa, poctica; arti.s lumiiia ?
Prailerea quod Ecclesiam dixcril ex atictorilate SS.
Putrnm hunc hynuium seu hynini versum canere :
veri^iicos s; loquatur Hildefonsus, de eo Ecclesiae rilu, ci psal-
leiidi consuetiidine lociiliis videri d(;bet, qiue ex
conslilulione duoruin Tolctanorum qiiarli et quinti
conciliorum, lain in Ilispania quam in Narbonensi
Erovincia Colhoriim dilioiiis (unde ii quos inipro-
asse liber dicitur hreretici veiiero) constanter viguit,
non de ecclesiastici oflicii ncmpe Romaiii extra eos
limites vulgala forma. Atciui iii Golhico Missali libro
nunquam fuil iste Sedulii reccplns hyiniius.
65. Quarto, liunc librum de quo loquiraur non
Hildefonsi, sed Paschasii Ratberti Corbeiensis abba-
Mabillonius el Lucas d'Acherius Beneiliclini, sajpe
jam praeconio solid.-e virlulis a nobis excepti, cer-
g lissimis alter ul putal (c) argiiiiientis, conjecturis aller
((/) usus, conlendunt. Orta nempe fuit Ralberli tem-
pore in Germanine partiluis iiova sentenlia de iiiodo
nativiialis Christi Salvaloris cx utero Deiparjc Yir-
ginis, « doo[malizans Clirisli infanliam per virginalis
januam vuTvic, humanoe nalivitatis vcrum non ha-
buisse orlum ; sed monstruose de secrclo venli is in-
articulo cerlo tramile luminis in aiiras exiisse quod non est :
nasci, sed erumpi, » ut Ralra:i;nus inquit, Corbeien-
sis et ipse monachus Ralberto ajqualis io libro De eo
quod Christus ex Yirgine natus contra ita senlienles
elucubrato, et a Luca dAcherio primo Spicilcgii sui
volumine in lucera edito (Pag. 318). Adversus huuc
Ratrarani librum, sive alium alteiius qui virginitalem
quidcm asserebal Mariu; in partu cum' cath()iicis, sed
male interpretabatur, i id ipsura, qirod confiteretur
negans, i dum dicei*el i eara coramuni lege nalurie
:
opusculi nostri , cui insistimus , auclor calamuin
slrinxit.
q
64. Descriptum hunc in bibliothecoe Corbeiensis
apographis Mabillonius vidit cum hac iuscriptio-
".^ * Venerabili matronye Cliristi una cum sacris
(f).-
virginibus Vesona (legcndum Sucssona Mabillonius
existimat) iiionasticc dcgentibus P. R. monachorum
omniuraperipsema.QuLestionem.charissima?, departu
B. Mari:e Virginis mihi nuper allalam vobis persol-
vere decrevi, quoniam vos eam plurimum amarenon
ambigo ut ex lioc scialis, quanlum vos diligam
:
longe diu ab utero vesicr alumnus, multojain senio
confectus. » Grandioribus neinpe his in lilteris P. R.
Paschasii Ratberti nomen ialere Mabillonius cerle
judical. Iino d'Acherius ait binos ejtisdera biblio-
thecse Corbeiensis Codices mss. Paschasii Ratberti
nomen pra;fixum habere. Exlra vero rem concerla-
tioniscum hairelicis, quod volunl hi quibus Hildefoii-
sus videtur auctor, librum consislere, inde is colle-
git, quod fiatres, non hosles in eo impelantur. Yeiba
ejus aiidis ex eadem pncfalione : « Sed qiiia quorum-
D dam nunc fratrum rursus irapudica quasi percun-
clando laborat temeritas : decrevi ad vos, malronae
honore.
Christi, de his scribere, quiK ipsi curiosius (verbum
attende) coiitra ejus pudicitiam, qiiam religiosius co-
naniur explorare. » Sed qux. sequunliir infra, extra
contioversiam ponunt opere isto, non Hildefonsi,
,
sed Paschasii, sive alterius (ut nos inlerira hoc de-
mus refragantibus huic posteriori de Paschasio au-
ftore judiclo) impeii ac refutari Ratramnum ejusque
isliim De eo quod Christus ex Virgine natus est d'A-
cherianum libruin. Quod manifestissime ex his utrius-
que similibus nolis et sententia constat.
scriptis tom. II de Aciis SS. Benediciin., pag. 519,
et in praefatione partis ii sseculi iii.
(rf) In pnefalione ad leclorem primi tomi Spicile'
gii.
(c) Edidit eafn d'Acherius in ludata pnefationo
Hildefonsi ad lcctorem torai I Spicil.
Zo NOTITIA HISTOUICA. 31
65. Prioris illins Be parlumiune^ »ive adversus eos A minare conati sint. Nnllo enim opcrae pretio, aut
qni dismlant, clc, hycc sunl : « Diciiiit enim non potius temere Hildefonsus iKeresin exstinclara etiam
aiiter B. Virginem Mariam parere poluisse, nequc ut styio conligerct, etiimulo excitare, atque honji-
aliter debuisse, quam communi legc nalune, et siciit num advertere meiilihus pnesumsisset (6). Sed quod
mos omniiim feminarum, ut vera nativitas Cliri-
esl Ileividium et Pelagium propi iis hos noiiiinibus fiiisse
sli dici alias autem, inquiunt, si noii ila natus
possit
; Rodericus scripserit, errore faclum existiraamus.
est ut cjctcri nascunlur infiinies, vcra nalivitas non Nomine veterum Deipanu virginitatis ailaLrantiuin
est; el ideo nc phantasia putelur, aut ne sicut aqua h;ereticorum , nempe et Joviniani, proposuit
Hclvidii
oer aivcum transisse, iia per ulerum Virginis absque sibi arguenda iterumque damnanda Ilildelonsus, ut
naicentis ordine credatiir nalus pium esl sentire sic : sub utnusque Antidico-.Mariani h;ercsiarch3e larva,
eum lege naturye natiim fuisse quomo;lo iiascuntur nova illa, qu^e proprio vocare nomine fuil dedignalus,
cajieri inlantes, et eam sic popcrisse sicut reliquoe pa- hominume.vcindcretmonstra. Facom pr.Tebot Pelagiu.s
riunt mulieres. Cicca pietas (in(it) quae tam impie
! Ovetcnsis Contulit adversus luerosiarchas Hel vldium
•

sentit de .Maria Virgine, et cscca praisumplio, quie
tam impie lo<|'iitur de Christo!
()6. nuiic Katramnum, cap.
.\udi
Gormauoiuin senlenliain retulisset
(infort) ncc veie natus Christus,-nec vere genuit
Maria. Et mox Ita nec ipsa maler diceretitr inte-
> :
gra, nec Salvatoris naiivilas ex mntre perfecta. » Et
cap. 2 « Nonpepcrit autcm, si parlus aliter quam
: 70. Quod item Pelagium pro joviniano (lixerit, er-
per natur;i\ januam processil. Siquidem jani talis
orlus iion Virginis est partus, .sed proprius videlicet
ipsius infanlis egressus. » Libcr lolus hoc fere argu-
menlo urget adversaiium. Perpelua multorum ssecii-
lorum diversilas inter auctorcs catholicos hoc super
ariiculo de Christi Domini nativitatis et Mariani par-
lus iiiodo, hiiic dedit contioversise locum iuter Ger-
manos llatramnum et Paschasium, hoc sseculo
illos,
motcc : quam
pars major nostronim theologorum
cum D. Tlioma eorian principe tandem diKinive-
atque Jovinianum. » Quibiis Hildofonsus adjunxil inno-
> minatum tertiuin hosiem, sub Jud.oi appellatione, in
1, postquam coramunioncm triumphi, ut iii cunctis suis propu-
: « Jam ergo giiatoribus inipudentem iliam hsresin debellaret.
Hiiic Roderico in mcntem vcnisse credimus quod
hLcreticum alterum ex Gallis illis quibus noster oc-
g currit Hildefonsus, Helvidium appellatum crediderit.
rore id factum- suspicamur. Hoc seosu accepissc vi-
delur eum Joannes Magnus archiepiscopus Vpsalen-
sis in Gothorum et Suevorum Hi.^toriai ab Olao fra-
ire ac successore ante saiculum editoe lib. xvi, cap.
2i, « In cujus tempore (ait) duai haireses Pelagiana
el Helvidiana, ex Galliis iii Hispanias irrurapentes,
maximam Hispaniarura partem corruporunt > (c).
Historici auiera plerique (d) nosiri videntuv in Rodc-
rico legisse pro Helvidio Iietladium, propriacjue non
rccte putanl recentium nomina hsc quihus ille ,

re ia). usus fuil, quanquam aiii Helvidium retineant (<?).

(»7. Qiiinlo, cum Ilermannus monachus ad Barlho- 71. Aliter autem qui Luitpra'idi et Jiiliani iiomina
lonia\um l.auduiionsem scribens referat se auspiciis sctale nostra subiit, ut vetustatis mantellum fabulis
cjus qu;esivissc, ct in Catalauaensi urhe reperisse sive cogitationibiis suis obducerei. Hi enim noii Hel-
Ires iihcllos, quos De vircjinitaie Virginis Marix vidium ct sed Theudinm et UeUudium
Pelayium,
Hildefonsus composucral, et ob quorum remunem- appellant. Luitpraiidus (f) « Ikcreticos Narbona
:

tionem casnlam pretiosissimam ab eadem Dei gcni-
Irice acceporat satis innuit non aliud esse hiijiis
: per Hispaiiias teterrime vagaiites, et de virgii^itatc
argumenti opus Hildefonsinum, novoque huic invcnlo
libros ejus mulliplicandi, quos de virgiuitate ct par-
turitione diversos scripsisse (ingitnr, anti(iua!n ejus
SEvi persuasionem prflcscriberc.
68. Sexlo, plena sunt erroribus, cura in histoiia
lura in thcologia commissis, qu.ne de hocce libro re-
fenmtur apiid eos auctores qiii rccens erupere, nt
J|uampIurimos veierum in libris nodos incidere, vel
vcnieiiles, naiione Gothos, Theudinm ct Helladium,
C u. Mariie Virginis temere sentientes, quod more cxte
rariim mulierum dilalatis ciaustris virginalibus pe-
perit Christum Dominum verum Deum et homincm
lilium stsum, sermonibus el qualuordecim editis li-
bris (ita habet Thomae Tamaii editio Matriteiisis ; at
Ramirezii Parisina loco eorum, sermonibus quatuor-
dccim, et editis libris) Hildefonsus diversis ab illo
(Soliloquiorum) iiicipieiite Domina mea, viriliter
:

alsa pro certis ven;litare ausi, tanquam dei c nia-
china prosilicntcs acdamarcntur. Ncc enim conlonti
Roderici Tolciani vest'gia .sequi, nova ipsi posuore,
quibus sulHaminandis jam insistimus. Hiijus lemporc
(ail Rodcricus [Lifr. u, c. 221) ciim llelviiius ct
Pelagius (Jovinianus) a Gallis venientes pierasqnc
partes Hispani;c inrecissent, virginitatem B. Virginis
infamantes, B. Hildetonsus illis occurrens, sacrarum
confutat, et casligatos jussu rcgis Recc^svinthi ca-
tholici serenissiinique principis loia Hispania cogil
cxsularc. » Nec semel lantum, scd et iteriim post
soptcnniuin cx Ilispania quo redierant, sigiialeque
i ab Elbora cjectos (quod iii gratiam Carpetaiiorum
suoium, ac Talavene urbis civium diclum pula)
Pseudo Liiilprandus rofert (gf). Eadeni fere Pseudo-
Juliamis (//) « H.xrelicos Gallos Theudium et Hella-
:

Scripturarum testimoniis, et lingiia mellillua, ct dium loquoiites de partiiricndi modo B. Virginis .Ma-
gralia in iabiis suis dilTusa, eorum dogmata coiifuta- riic, editis iibris quos asl moiiiaUs Deliviensis (Dei-
vit, et ab Hispaniis confusos abcgit. Undeetin feslo biciisis alias) moiiaslerii iii agro Tolelano posili c!e-
gloriosa; Virgini^, etc. » Quibus prose<iuilur de Vir- dicaral, confutal. Coiitilium ivnliorum cpiscoporuni
ginis sanctissira;e apparilione, Hiliiefonsoque ab ea- contrahit, in quo intorfuil ipse Hiidefonsus ct iniilli
dem Virgine Maria cadesti veste ob ejusvirginiiatem cpiscnpi, iiilcr qucs fuil iiiius S. Amaiidus primus
defensam remunorato. (i) e|iiscopiis Tnjcctciisis, vcro Castellonon-
d; in;ie
69. Plane nullus dubito quin hxc historia vera sis iu Hispania, vir doctus et sanctus. » Et infra
sit, perversiquc e Gallis luvrotici Helvidianum virus (Num. 541) < Mullis
: habilis ooncionihus sanclus
jain ab Hieronyiuo di.^sipatum per IIisi>anias disse- HiUlofoiisus dofondit miiabil in parlurilionis nioduin

(fl) iiiparte, q. 28, art. 2; junge i part., q. 98, 48 Vasaeus, in Chron. ad ann. 662 ; Mariana, lib.
;

art. 2 ad i. Suarez in iii part.,tom. II, q. 25, art. 8, VI, cap. 10 ; Portocarrerns De Dcscensioue Deip. in
disp. iZ, sect. i. Va.^qiiez in iii part., tom. II, q. 28, Ecclos. Toletanam ; Vazqiiez in suo Hildcphonso lib.
art. 3, disp. 121, cap. 5. Durandus in 4 Sent., dist. IV, cap. 3, necnon et Vazquez Thcologus in iii part.,
44, q. 6. disp. 121, C.2.
(b) Rccole superius dicia de hoc argumcnlo n. 11 (e) Mariela, lih. v de SS. Hisp., cap. oO; Higuera
in not. in Nolis ad Luiiprandi an. 661, n. 115.
(c)Peiperain pro nominibus Luilprandianis horura (/) In Chron. ad ann. 661.
hncreticoruin laudat Joan. Magniim Thomas Tamaius (fif)Ad ann. 668.
in nolis ad Luilprandi Chronio. annoG61, pag. 62. (/i) InChron., num. 538.

(«^) Moralos, lib. xii, cap. 59 ; Padilla, ceut. 7, c. (>) Imo f)Wu«, ne c.lumniosc audi.nnus, legcndura.

M 5.
U. Marisf! Virginis, conlra iilos h;i'.relicos,
(licentfs
111*010 c;ctcrarinn imiiicriiin pcpcTissc ; niliiioininiis
pennaiisissc vir'p'ineni, (piotl lieri non potcst. i
7^2. Somnia h;ec snnl in cereiiro cjus nala, qnein
lolies dainnanins. Ilcllaiiium neinpc voeavil lia;reli-
coruni «llerum, co quod in Roderico Toletano ila
pro Ilrlvitli;), qua; vcia leclio cst, alieubi legilur
Theudiuin vcro allcium, sua unius lide, qn:c nulla
esl quasi laclo c.\ parte sii)i liono nomiiie in l4o-
:
dcrici auetorilate, quod reliquuni assis luit inenda-
cio coniinodare lulo posset. Ad
liculnei Instorici cuin suppos tiliis snis Theiidio et
Hcllailio, kcretieos cos vocantes propterea quoJ B.
Hlariam (^;fteraruni morc femiiianiin pci^erisse Cliri-
9lum Salvatorcm, al)S(pie tainen viigiiiitalis sikc de-
tvimenio, conlcnderenl. Nam n(>que ipsius lihri au-
clor (Hild(ronsus)*eis aniplius quam impudieam in
percontandi) len:eritalem, eanique eoruin, quos IVa-
ires (quantum ab li;erelicis conipellalio h;rc dislal !)
sugillare ausus est elarissime lianc distinguensab
: g
hrereiicorum caiisa, el llelvidiana jam ab Hieroiiymo
debellata b;cresi.
73. Neque defensorii)us calbolicis lam anliqua;
quam Dostr» senten ia lw:c desliUnUir. Planc
ailalis
ila exislinoassc videntur Tertullianus De carnc Cbii-
Sli, Adv. Marcionem lib. iii, cap. U el
cap. 4, et
16 ; Hieronymus, episl. 22 ad Euslocbium De cti-
stodia virginilatis ; Leo ponlifex ad Leonem Aiigu-
sluin , epist. 97, cap. 5 Gregorius Nazianzeniis,
;
oral. 51, siveadChelidonium cpistola 1 Epiphanius
hairesi lxiviii; Damascenus jtein in oratione De
(«)
dormitione Mari;c Durandus ex Scholasticis (fr),
;
Gregorium el Ambrosic.ra laiidans. Huncque p;irlu-
riendi modum, laxalis, sicul ct concipiendi, non
luxatis membiis, ei absque eo (|uod Uederelur inie-
gritas, Anguslinus admisit,
in statu innoceniiye S.
ex quo S. Thoinas i parle qu;cst. 98, art. 2 ad (juar-
tum , Riccardus in secundum senl. dislinct. 20,
nuxst. i_, et abi recenliores (c) Ralramnus ccrie
sis monachus, cai cppositum diximus bunc
Corbciensis
Hildefonsi exisliinnium vere Paschasii Ratberli, li-
, aclsc vilic dedilns, nuiiquam exlra Gallirim Vasco-
brum, aliter senliens de nalivilate Christi Douiini,
quam de solemni et cwminuni (attamen integra) par-
turitionis forma, vemni nova perfidi^e appellatione
nolare non dubilavit. Vere articiilus calholicis sem-
per inconiroversus quod servata ftiit, sicut in conce-
plione ila et in partu, Mari;e integritas ; de mira-
f uli aulcm forma, qua divinus fetus e claustro vir-
ginali fuit soUitus, liberum fuit
quamvis hodie jam rec^nliorum calculo praevalueiit
sententia de miraculo penctralionis, dc quo ad sclio-
laslicos supra ciiatos recurrere te
neo.
74. Quam vero sapiunt recentem nianiim, p>i(i.!;i-
que affeciatione ea turgcnt, qu?c Luiiprando impu-
tanliir Hildefonsum nempe {^'um. 101) sermonibiis
qualuoidecim, atque ediiis li-bris diversis ab illo So-
liloqiiioruin
illos virililer
, incipiente :
confutasse. Ad Fevardenlii editionem
Domina mea
S. Hildefonsi opemm respicere hic nugalorem, in
qua tredecim ei sermones at^judicantur hactenus in-
visi, nonne viles? Quamvis eniin iioii omnes hic ediii
inysterium hoc ag;mt intcmerati ei purissimi pir-
lus, sed vel assuniptionis, vel nativitatis, ut jam di-
cemus non ad(!0 stricic ponendu; sunt cum co ratio-
ncs, qui miUa alia (|uam iibidinis succ ratione cir-
cumagi se passus fuii. Numerum autem dccimum
(fl) Pr.Teter bos duodecim cx SS. PP. laudat impius
Rivetus in Apolog. pro Deip. Virg., lib. i, cap. 16.
(b) In i sent., dist. i-i, qn.-esl. 6.
(c) Vives ad Aiigust. De civit. Dei lib. xiv, cap. 26;
Guilielmus Estius,in2 sent., dist. 20, sect. 2.
((/) Hiinicra in notis ad Luitprandum anno 661, n.
iOl.
(e) Num. 338, in Chronico.
; ;
niF.nrFONsrs tolktanijs Knscorus, 36
A qiiarliiiii pio dociuio lcilio lypograpiio libenlcr im-
pulaimis. il;Mn (Sum. 103) coniposuisse S. Hildc-
Jonsnni ad privatam devotioncm snam Soliloqnioriim
lihniin, sive Synonyinorum ac poslea Sermones, ac
iiiiros eleg;in(ii)ri sermone (ut declinaret lelum a
«
div(.'rsitatc siyli) conlra hos haereticos. »
75. Quod «utem dc concilio additur hac super te
Toleti habito, falsissimum esi, non ca solum ralion<;
qiiod cum aliis superioiis ac iiiferioris 8a'.culorum
Tolet;mis in veleribus libris servaium non habca-
liaic injusle aguitt nuis , iiulbique cjiis menlione apud scriplorem ali-
qiiem inlegnc lidei, ncque etiam in his falso creditis
Hildefonsi libris et seimoiiibus, eo lempore cclebra-
tum coinprobeiur, sed praesertim quia cx con(.ilio
Tolftano xi, Wambanis anno quarlo. id cst redem-'
pli orbis 075, sexto auleni post llildefonsi obitnrn
coaeto, lotis antea 18 annis nunqiiam eoiivenisse Hi-
spanos paties inanireslissime constal quo intervallo
:
leniporis, prcler \Yambanis quadriennium, llilde-
fonsiiii novennium conlineri quis non
pontificatus
vidcl? El tamen id non animadvertenles, pro Jii-
liani concilio slant adhuc ex noslris quidam (d), eft
soluin moti qiiod parum vcrisimile iis videatur, loM
Hihiefonsi tempore, talis pontificis, lucem concilio-
riim exslinctam fuisse. Vero tamen hi non conjectii*
ris lidere suis (Icbuere.
70. Oujus f;iiin;c historicis credcre qiiando desi*
nent tol experimenlis edoeli ? Ciim vel unum hoc s;\-
lis deberet esse, quod Amandum, Trajectciisem prius
; episcopum, deintle vero Castcllimeiisem iii Hispania,
virum doctum et sanetum, interfuisse buic TolelanO
concilio insulsus idem fabidalor Julianiis (c) effulire
iion dubitaverit. Plane syeciilo islo S. Amandus llo-
viiamque usque ad annuin ejus octogcsimum
riiit,
quartum (;ilii (f) sepluagesimum nonum pr;cferunt)
proiluxisse crcdilur (g). Episcopus lanien hic fui»
dtintaxat urbis Tr;'jccten8is in Belgio sub Sigebcrto
, Auslrasi;c regc ; ac post Iriennium ciica annum
,
p 6i9, annuenle, ut creilitur, Martii110 papa, ci remiii-
liavil (/»), privat.c, sed actuosissim:!;
actuosiss porsanctcque
nestpie a meridie, Bel;,'ium a sepu^mtrione, Romatn
ab oriente pervagatus ncduiii ut iii Hisp.iiiid (iibi
:
Castellonensis colkiceiur sedcs [i]) hunieros oiim
oncri subduclos inconstantcr iteruin siipposuerit.
77. Nullus forsan .\mando plurcs soriitus fuit vitic
ae rerum a se geslarum scriplores. Baiidemundus
abbas Blandiniensis, qui teslamenlum ejus scripsil
unicuique argiilai i, Alanus, HaHgerus abbas Lobicnsis, Philippus Bon;n-
spei abbas , prosa oratione ; Milo auiem presbyier
Elnonensis versu in bis enuiiieraniur : qui hodie
,
, lecior , ino- omnesexstant, ctin Aclis sanctorum Antucrpiensibus,
ac Benediclinorum Parisiensibus Joannis Mabillonii,
vcl primum vel iterum prodiere. Cum aatcin horum
niilli Hispanicnsis hiijushabiladonis, habiireque in ea
gente dignitaiis nioniionem debeamus profecio sli-
:
pes iruncusvc is siet, (|uem tot admonilum lestihus,
, h^erelicos
"
-,—
ipsaque
,.._ rei incongruentia,
.,...g.„ , dolis
tani pr:csligialoris ludiliceniui'.
tamen adhuc Tolc-
78. Alhicinatus forsan vir fuit, occasiortes undl-
que caplans ornandi, vel fabulis, suam spariam (Hi-
spaniam noslram scilicel) cx eo (juod pra;sul san-
ciissimus Amandus sacram quaudoque expcditionem
in Vasconas fecerii. Quain interpretanlur novioies
(j) Pseudo-Jiiliani dicto audientes, de gesto iuHispa-
nia Castellonensis episcopaius munere {Castellon de
Empurias in Calalonia) ; atque inlerim coacto Tole-
(/) Mabillonius in notis ad Yitam S. Amandi, pag.
723.
{q) Yide Acta SS. Anluerp. edit., vi Februarii, in
S. Amando, § 2.
(/0Ibid.,§2.
^j) Disputant Tamaius Salazarius tomo 1 Marlyr.
Hisp.,vi Febr. FranciscusRuspuerla inHist. £ccles.
;
Giennensis, sicc. vii, cap. 2.
(j) Tamaius vi Feb.
 » : :

NOTITIA HISTORICA. 3«

taiio, ctab eodein Ainando eodcmqnc suhscripio, A ren;eum Ilispani( a, ultia illum Gallica : quod n<tlii;n

concilio.Sed rcs non obsciire narralur ab ejus hislo-
ricis. Baudemundus « Audivilque ab cis gentem
: agere, neque extra illam se extendisse Amanduni iik^-
quain Vaccieiam [Alias, Vaceiatn] appellabat aniiqiii-
las, quae nunc vulgo uuncupatur Vasconia nimio
en"ore deccplain, ita ul auguriis vel orani errori de-
dila, idola cliam pro Deo colerel. Qu;t; [(ens crga
Pyienycos salius per aspera et inaccessibilia diffusa
eral loca, frelaque a;^ililale pugnandi, frequeiiler
fines occupabat Fraiicorum. » Haic de silu gcn;is,
quam aggicssus fuil gladio armalus verilalis Aman-
dus. Cui cum pniedicassel Evangelium, «ec profice-
rel, brevi ad fines Krancorum aii reversuin. Simili-
tercceleri. H*c illa esl peregrinatio m Hispaiiia, ut
geographis. Sed Baudamundum de hac poslefiore
nachus Milo clarissime significat. Narraus enim hanc
,
ipsam Amandi expeditionera ait
Eia, age,Vacceiam late, mca musa, vaganiem
Fidentem fienis, loiquentem tela lacertis,
Pande, rogo, et vulgo vulgari voce nolalo.
Si demas, inutesque apices, Vasconia ferlur.
Qure gens duia satis, variis ineursibus instans,
ictibus ac lelis hosiilia tc!a rependens,
Extremis fueral Francoiun: inibus hoslis.
Amandi nempe tempore : eadem autem poslea sub-
acla ; nam subjungit :

visum fuit : in cujiis brevi circulo ponli(icalum paci- Sed iiunc vulnilicis substrala est pacilica arrais,
lice gesium Castcllone, curamque piirgandi novo cr- Frenaque consilio tandem eondiicla saluhri,
rore Ilispaniam, iia longe binc, Toleli neiiipc, con- Non laniat morsu, sed pacis in oscula traclat.
vocato concilio, belluli noslne anliquilatum cccle-
Quod ad Vascones Gallicani limilis perlinere, nOD
siasticarum geniis vindices comprchenderunt. Piofe-
vero ad Hispanici , qui nunquam Francis subiecli
clo alia ciira fuii Amandi , Vasc.mes nerope snos
» fuere, certissimum est. Dagoberti tempus forte re-
(Aquilanus enim is pairia) ut ab idolorum ac d;e-
spicit Milo, qui ferocisnimos etiam Vaccwos ditioni
nionum cuUu averterel ; non ul peregrinara genlem,
snw liostiii yladio subegisse in actis S. Eligii Novio'
Hispanos, Marianie parlurilionis forinam, quae inter
mensis episcopi a S. Audoeno Rothomagensi conscri-
adiaphora est, eo conalu doceret.
plis refertur (c). Notum quid de Vacc;eis, i-n ciijus
79. Nec ciim Pseudo-Juliano, rem inlra
fallaris nomen Vascones successisse, praeter Baudamundum,
llispanias et ad Pyremeos , qui ad nos perli-
sallus Fredegarius produnl, et Vacca, sive Vac-
(d) et alii
jienl, geslain credcns : eo maxime quod Francorum c(ea, eorum urbe, Isidorus (e) scriptum reliquerit (/")
fmes occupasse frequenter bos Vasconas Baudemun- in cujus testimonium plura conferunt viri eruditi (</).
dus , alque idem ciim aliis, remeasse hinc Aman- 8i. Non ergo ad nos perlinet Hispanos S. Amandi
diim in fines Francorntn, sive in Fi anciam, scripse- illabrevis atque irrita expeditioVascoiiica; quantum-
rint. Francia eniin eo fere tempoie Francis regibus vis duplex forsan ea fueril prima cum a Dagoberto
:

subjecla dilio audiebat, quorum imperio Vascoiics in exsilium amandatus, sanct;e Rictrudis(hoc estVa-
vix paruere ; imo frequenier iii eorum fines im- sconiam) « aggressus est patriam, » uti Hucbaldus
pelus faciebani. : quod ex Arnaldi Oihenarti u'riusque iii hujus Vila loquitur quod circa annum 634 ex
:

Vasconiic Noliiia (a) liquel. De Kictrude abjiaiissa seiitentia fuii Henschenii (h). At eo tempore Castel-
Xlaicianensi, in Vasconia edila, qucv caum ei fuerit lonensis in Hispania episcopus Perseveranlius eral,
in Franciam venicndi diciurum se auclor Vila; ejus qui aiiiio 633 c^ncilio quarto Toletano pra^sens, anno
ib) Hucbaldus lilnon iisis aniiolal monachus. Unura 636, quinlo per procuratorem interfuit. Ante hur.c
noc exj)ressimus de isiaFranciv accpplione testimo- C aiilem annum Amandus ab exsilio revocalus fuit,
niuin, ne innunieris 1ssaremus lcg( nies. et iu euriam a Dagoberto vocalus (i). Non ergo
80. Duplex fuil (uon negamus) Vasconia, cis Py- hujus prioiis Vasconic;e expeditionis tempus acu lan-

(a) Lib. iii, cap. i el2. ceis) creditur dixisse poela lateque vnqantes, Vacc-ci.
[b) \n Aclis Sb. Beiiediclinorum Mabillonii toin. II Hi Pyren;ci jugis, » elc. ; vel poliiis expungenduiii
pag. 9ii. 70 Vaccwi, quasi in Lvidori texlum irrepseril. De bi.s
lc) Rcr. Franci.arum vol. I, pag. 631 igitur Vaeoaiis Pyrenan accolis Isidorus poetain
(fl) In Chron. ad ann. 76G, eodein volum. Rer. dixisse putat lateque vagantes, quaravis eos noii no-
:

Francicar., pag. 778. minel: nimirum de Vasconrbus in G;dliain vergenli-

(e) Lil). IX Oiig. 2. bus. Priccesserat enim versus 474,
(/) Juval Isidori locum, ix Orig., 2, sistere : < Vacca Tiiin sci;U ;>erias Alpes , elc.
(iuquil) oppidum fuit jiixla ryieimiin, a quo sunt qu:\s Servius et Philargyrius ad hunc locum Gallinm
cognomiuali Vaccaci: de qiiibus creditur dlxisse
iiiterpretantur; « Nam Gallorum (inquiunt) lingua
poela Lateque vognnles Voccwi. Hi Pyienaei jugis,
:
3Uimoiit'^s.4//;fs vccanlur » quod etPiudentius con-
ctc, quemadmodum apud Grialium legilur. F;TIjo ; ;

firmat, Peristeph. in hymn. S. Laurenlii. Ab his

Vacca'i enim vocabulum nusquam apud poeiam ex-
aulein Vacc^eis Galli;e Aquilai5ie;eobversis, qui antea
stat; neqiie Isidorus terna h;ec verba lateque vaqun-
vagi et palanles Pyren;ei incolebant juga, poslquam
tes Vaccwi e pocta reliilil, sed bina tanlum prmra,
Cii.Pompeius subactos in unnm compulil, Convena-
qu;c habeiilur Georg. iii, vers. 477 :

D ruin url)s iu GalIi;E subalpinis ad fluminis Garumnre

riisloruni et lougc salius laieque raqanles. capul noinen accepit, ut paulo inferius Isidoriis,
et ante eiim Hieronymus libello adversus Vigilai»-
Aique eodcm respexlsse videlur Milo monachiis in tium dixeial. Vaco;eoium e eontrario Ilispaniensiuin
tersu :
lermiiios definiunt Plolem^eus, iisdem iucludens ur-
Kia age Vaccciam lale, iiiea Miis;i, vnqanieni bes Intercaliam , Porlam-Auguslam Viminacium, ,

qucm noster ;«lducit hoc numero. Lacobricam, Segisamam Juli:im, Pallaniiam, Can-
Exslat qnuipie
apud Viigilium iv JEneid., 42 cam, Piiiliam, Raudam, elc. Appianus in Iberir., ;
;

pag. 284 seqq. Antoniiii Iliuerarium in Ab Asturicii

;
IjilequG fiu-enies ver Caniubriain, Cwsarauguslam ; alque e recentiori-
Barcaei. . .
bus Arn. Oihenartus Not. ulr. Vascoii. lib. i, c. 7
quera locum Hierouymiis, epist. adMarceilin. el Ana- ;
Chrisloph. Cellarius, lib. ii, c. I,§. 63 seq<i. Vidend.-»
psychiain, legit Doniinici Nallarsii notata iu Hicronvini epistolam. ad
laleque vaganles Rip;uiiim Acccptis primum iitteris,'elc.. qu;« in .>di-
:

Barcai : tione Vcronensi 1754 ordiue est 1U9 et iuibelur tom.

I, col. 719.
unde Grialianus error enasci potuit Barc;ei tamen
;
(g) Marca, Hisl. de Bearn, lib. i, cap. 12.
Afiic;e populi sunt, ac proinde huc noii pertiueut.
(/») Die 6 Feb., §10, De Amandi rebus, paq.
nestituenda esl igilur Grialii lectio, isque Isidori *
"
831.
locus Ita interpungendus i De quibus (i:l esi Vac-
:
(j) Ul ibidem Ilenscbenius niouci.
39
git, ul fallat, Tolelaims iinposlor. Nec ilein poste-
rioris : quain licot aliiu Caslciloiiensis episcopus,
Marcus nominc, qiii ab anno G4G usqiie ad 05G con-
ciliis soplinio ct sequenlibus, usqiie ad deciinuni,
subscriptus legiiur, non excludat adjnittentibus Aiiiaii-
duin circa anniiin GGo (quod obscivat idein Honschc-
nius [a]) ad Yasconas rediisse, ibique Evangclium
prjedicasse : re tainen ipsa et successu istius pne-
dicationis, uti supra inonuimus, convincilur non po-
tuisse huius teniporis csse soinniatum lioc Amaiidi
ponlificium. Unde hanc-feibulamue Castellononsiejus
sede in Ilispaniis merilo rcrulat Henschenius [b).
82. Sed neque finem sibi fallendi pracscribens ul-
lum Pseudo-Julianus, euindem S. Amanduin aniio
etiam 650 (sic enim admittimus legi vcrba ejus de-
berc) Castellonensi jam prrcesse apud nos Eoclesi;c
[actat. < S. Amandus (ait [c]) episcopiis Castclloiien-
sis in Hispania pcr id tenipus floret ad qucm lilteras
miltit S. Marlinus papa. . Ccite hic pontifex ad « gniiocensi monasierio loqnilur, Ma«/ie«, hodie, dioc-
Amandum, Trajectensem tunc cpiscopum, deprecan- " cesis
tcm ut huic EccIesi.TC ronuntiare sihi liccret, liltcias
niisil, quas Philippus abbas in Vita Amandi (d) nec-
non el Milo ejusdem biographus (e), conseivavere.
Pergit lanion is auctor ; i Contrabitur Amando iin-
pulsore concilium contra Mojiotlielilas anno Doniini
0.50. Hjcc illa est Laierancnsis synodus staliiii a Mar-
lini papae I inauguralioiie convocata , non impulsu
Amandi, quod fingit P.-»ouuo-Julianus, ipsaque Jam
laudala evertit episiola ; .scd Maxirni aW)alis, ul scri-
bil Theophanes, alque ex eo Baronius (/").
85. Nomiuin tamcn finis. Nam
Luitprando, pneler Synonyinomm
Hildefonsum libros alios el sennones elegantiori
stylo adversus hos lia.'iclicos, conslarc idem ait (y)
t ex liltoris Genesii, seoundi Iiujus nominis, Lugdu-
nensis (^qui dictus est eiiam Abelar.ius) abbalis Cor-
beia prius post episcopi Urcitani. > Ilunc Luitprandi
locum unum ex liis novcris, lector, qiii intcr manus p
figuli sui Toletani aliam et aliam vullus forniam in-
duit. Apud eniin Franciscum Portocarrerum Josui-
tam in libro de Descensione beataj Virginis in eccle-
siam Tolctanam, cap. ii (k), h:cc e Luiiprandi Cliio-
nico vcrba tj-anscripla sunt, quae vcl cx illis qiiaj
prxmisiinus non paium mutatis, erupcre vel Luil-
prandus idem nunc ait, nunc nogat. c Gonesius pri-
nms episcopus Arvernensis admonel D. Ilildefonsum
per littcras de haeresi Joviniar.i per qiiosdam cxcitata
Arvernis, qui dicebant beatam Virgiiicm in parlu
corruptam mansisse el eos tcnderc in Carpetaniam,
; que Hildefonsi nostri non sunl sermoncs xiii ; scili-
ut urgentem [seu polius ut gentoiii] in saiiciissimam
Virginem suis falsissimis rationibus labefactarent et
omnino perderent. > Qua; cum
dini Chionici libris Thoinas Tamaius non haberet,
jure ail nescire se unde ista Porlocarrcrus hauscrit.
Et bene est quod recentem alicujus manuin siibodo-
retiir. Piecens quidcin ea, sod cjusdom anctoris Chro-
nici est, jam hoo jani illud cogitantis, Codicique qua:
cunquc in mentem venirenl conimittcntis, ncc raro
(a)§ U, p.ig. 835.
(b) § 22.
{c) Iii Clironic, iiiim. 53C.
(d) Tom. II Dc Actis SS., Februarii
86G.
(e) In Actis SS. ord. S. Benedicti Mabillonii. src-
culo scu toin. II, pag. 719. Exstat quoque toiiio VT
Concil. edit. Labbci, col. 383.
(/) Tomo VIIl. ad ann. 649, num. 5 ct 6.
Ig) Nuin. 103.
(/1) Qiicm roperics apud Thoiiu Tainaium,
Luilpiaiidi, pag.
6.3.
(i) In Galli;e Cliristiana; tojn. li,
Ciaromonlanis , fol. 526.
{}) Advcrsar. 383.
(AJNum. i03.
S. niLDEFONSUS TOLETANUS EPISCOPLS. 49
A a<l iiiiquem amicuni, ila nuiic, posleaad aliuin aliier,
concepla transmittentis.
84. Vides unum ei eumdem S. Hildefonsi moniio-
rem, apud iinum et euindem rei scriptorera Luitpran-
duin, jainGenesium Abclardum Corbeiae abbatcm»
sivcLugdunenscm cpiscopuin hiijus nominis secun-
dum, Urci tamen deinde apud nos antistitem jam :
Genesiiim priinuin episcopum Arvernensera fuissc.
Genesius quidem, Hildefoiisi ajqualis (i), Arveruo-
ruin Ecclesiain rcxit; sed neque ordine primus,
neque altero cjus lem nomini prior. Quo igitur len-
dant insan.Teh;e molitiones, haud facile est dijudicare.
Nain et Lugdnnensis Iiic idem fuisse episcopus, nis'.
fallor, dicilur aLuilprando quo quidera per nie Jii- :
lianus respexerit, Genesios duos Lugdunenses archi-
ppiscopos fiiisse referens(j),aUerum allero anliijuio-
reiii. Plane quod jaclatur de Gonesii lilteris ad Hil-
dcfonsum, ad Laurentii Surii hac respicit in S. Bo-
nili Vila 15 Januarii Hunc autem locum ( de Ma- :
---:- /m .__,:- :-' -- r^.
Claromontensis ) jam pridem Genesius nobilis-
\ ;
' •
simus pontifex (Arvernorum) in solo proprio voluit
csse monastcrium etc. Qua tempestale haeresis No- ,
vatiana, sive incuria, sive ignorantia quorumdam,
in Aivernorum iriopsil urbem : impurum quoqiic Jo-
viniani dogma illic exslitil. Conlra quas ha;rescs in
eodem Magnilocensi monastcrio edila exstat epi;^toU
( cnjus non dicit ) quain lortossis oper.TB pretium fuc-
lil quaiHloque in iuoem piolerre. > Uxcparum diversa
iii prolotypo Anonynii apnd Bollandum 16 Januarii,
quem Surius more suo leformavit. Alqiii ea est epi-
quod dicimus ex stola, quam innuere volaitPsendo-Luitprandus (/c), ad
libros scripsisse Hildefonsuni a Genesio direclsm.
85. De Amando aiilt- m et Gcnesio liuc isla congcs-
simus, ul consiaret quanlahinc inde moverit, quaila
invicem sibi opposiia incauie ac stolide infelicibus
his lucubrationibiis iabulalor intulcrit, eo duntaxal
fine utHildefonso libruinhuncDeparturitionc Virginis
Dciparai vindicarct. Qucm ejus non esse, primus ui
credo Joanncs Daplista l'oza, ingonio viratqneeru-
dilionc singulari, aliasstiidiis infelicissimus, obser-
vavit(/); alquc huncsccutus cst Thoophilus Raynau-
dus (»n), utcrque Jesuita ralioiiibus agentcs; lan-
,
demque rationibus et scriptis libris, qui Paschasio
; Ralberlo diserte adjudicanl, Lucas d'Acherius (n),
et Joannes Mahillonius (o) , Benedictini (p) ; quan-
lumvis Baronius (9), Beflarminus, Posscvinus , et
alii, Fcvardentii editionem admiscrint.
8G. Ejusdera Fevardontianae cdilionis snnt, seque-
,
cet I : De parturitionc ac purilicatione S. Marix. u.
Conira eos qui mendose alDrmani Mariam Virginem
in m.ss. suis Luiipran- contra legcm Dominum pcpeiisse. ni , iv, v, vi , De
As^umptioiicB. Virginis. vii. Dc cadom Assurnpiione,
super illa vcrba Ltic;c cap. x Inlravit Josus in quod-
:
dain castollum. viu clix. Dc eadom Assumpiione. \,
De nativilate. xi et xii. Dc eadeni. xiii. l)c purili-
catione, snpcr illa verba Lucic cap. xi Postqvam im- :
L) pleti sunl dies purgaiionis Marice. Audi Joannem Ba-
(/) In Elucidario Dcip. Virgin. Marire , lib. iv,
Iract. i, cap. 6.
(m) De bonis cl malis libris, partit. i, crotem. 10,
dic vi, pag. num. 228.
(n) In pracfat. tomi I Spicilegii.
(0)In Aclis SS. BeneLiicl. prccfat. part. 11 , skcu-
li iii, pag. 13.
(p) Eadem dc lioc : De partn, seti parluritione
Dci-
parce Virginis opusculo, scnlit novissin^a! SS. PP.
Tolcianoruin Cuiator in Monilo ad sancti Hildefonsi
opeia dubia, 1. 1, pag. 291, nimirum Paschasii Uat-
in Notis
berti esse sicul ot liagmenlum qiTod eideiii assuiiur
;
a pag. 318; nam posterius aliud e Fevardenlio cl A-
ct in Epi.scop. raoliano Codicc eideni a p.jg. 528 subjeotum omnliio ,
«Sec-jroTov esl. Coiison.^tCellierius t. XVII, p. il4, D.
5. Cave, in Ilildefonso, 1. 1 , p. 690.
(q) .\d anii. 79i, nuin. 8 ei 10.

i\
pijslatu Pozani, cujus verba dainus («) , qnia Eluci-
dariutn Ddparie , uutle haec suut, iu censuran» iucur-
Palruni, neque in ni:inil>us om-
ril sacrosaiic(;« ficJei
nium causas quare Hildefonso abju-
est. Redtlit ille
dicol hob sermones. < In serraono i de Assunjplione,
ait, miuus caule de adoratione corporis cst locutus.
Ibidem voces sunl peregriux', el iuconcinna phrasis,
a legitimo spivilu Hildefonsi aliona. Sermone n, ait,
de carnis incorruptione jani nie supra satis in prioae
lomo dixisse credo, etc. Ecai ubi non scrmo ad ple-
beui, sed fragmentum alicujus scripli. Sermo , ex
cciitonibus compiialus ab Ambrosio et Auguslino de-
sumpiis. Sermone iv insinuat B. Virgiuem necdum
eorporis resurreclionem obiinuisse. Ei landem ser-
inone iv hunc crrorem expresse prolittslur. Sermo-
ne V ait : iSou audenl minislri larlarei hodie altinge-
re suos capiivos, quos recolunt rcdemptos jllius san-
guine qui pro mundi saiiiJc est dignatus nasci de
Virgine. Scrmo vi cum liabot errorem , quem dixi-
mus supra in sermone quarto; cl ex fragmeniis Au-
Rustini est. Scrmo cl ii de nalivitate Yirginis nihil
i
lere habent, quod ad ortum Mariie pertineat. Plura
capit cxAugusiiui sermone secundo De Asstimptione,
cujus noraen dissimulat. Sermone de Purificatione
peculiaria quxdam scribit de peccato originis; et ta-
incn crroncam illam doctrinam sectatur quae negat
Chrisli corpus in mouicnto peifeiilumet absolutum.
Quadraginla, inquit , dierum numero corpus domini-
cuni in utero Virginis formalum credimus, cujusop-
posilum scripserai in Synonyniis. Qu.ic omuia por-
ijuadeni non esse opuscula Hildefonsi. > Hsec ille, cui
nos suffragamur [b). Jam ex aliis, quae falso altri-
buuuiur eidem nosuo pontilici Toletano, Vita est S.
Kugenii, ejus deccssoris, quam solus ei tribuit si:p-
positiiius Julianus (c).
87. Coronam quoque B. Marioe Virgims inter Ma-
riana a!ia deprompta e Codice ras. Toletanye Eccle-
siaMuIgavil aule aliquot aimos Petrus Alva et Astor-
ga Franciscanus, in Dibliolheca virginali , S. Hilde-
Jbnsi nomine , eo argumento maxime motus (ul ex
praerat. conslal), quod in eodem Codice alia sinl Hil-
dtfonsi liacleuus inedita opnscula sub ejus expresso
lilulQ etnomine, quui felum ejus esse, nemiuem qui
,
sapiat, dubitaturum ait. Miror quidem Hildefonsi tot
aniatores el illustratores , Toleluni frequenter accur-
rentes. aut ibi commorantes, Toletanseque bibiioihe-
cae custodes, haec latere potuisse. Plaue in Catalogo
penes rae ms. hujus bibliothecoe ita habetur t Co-
roua B. Virginis cum ejus psallerio parva forma. i
El in ora libri annotatur i Tilulus Psallerii est. In-
:
cipit psalterium B. Mariae semper virginis, edilura
(a) Elucidarii
Deip. lib. iv, tract. i, cap. 6.
Exstant horum omnium sermonum exempla in
(6)
regia Malritensi bibliotheca accuratissime cum To-
letanis Codicibus, cumque Fcvardentii edito coUata
a cl. Andrea Marco Burrielio, qui slrcuuam in eo na-
vavit operain, lectitmesque variaules coUegit luerot
tamen in iis Hildefonso ascribendis, non secus ac
SS. PP. Tolet. Edit. Curaior, 1. 1, p. 329. Cellierius,
i. XVII
p. 717, n. 8; Cave, 1. 1, p. 590; eos Hil-
, buii. Consonat SS. PP. Toletanorum Editionis Cura-»
defonso abjudic;int; ilomqueOudiuus, t. l,coI. 1685.
YITA S.
EPISCOPl TOLETANI.
(Ex Antonio Lorenza, Biblioih. Patr. Tolet.)
i)e sanctl ^ilderonsi gestis salius duximus ea edere lotidem
et successorc, atque a Cixila, archiepiscopo etiam Tolelano
iiovam conderemus hisioriam, quae s'.ylo illis
Patbol. XCVL
,
MONlTtJM. 4t
\ ah llildefonso Toletano archiepiscopo, unafjuaqu;; die
devotamcnle caiieiidum. » lu marginesiguarilur aies,
in quibus dicendum esf in Dominica dic, fcria iv,
:
feria vi, et in dtc Snbbati.
88. Esl i;i eodem caralogo alius Codex Corona B»
Maricc inscripUis; repcriuiilurque simul, nisi iios nu-
iTieri lallunt, piuteo i, num. 13 el U, intcr Mss theo-
logicos. Attamen < ncmo est qui igr.oret ( ait Baro-
nius rf] ) qui nnt-iquorum Ccdicuin habet usum, sac-
I
pc saepius solcrc conlingere, ut non unum vel duoSi
m scd et tres, quatuorve, et ampnus habcal idem volu-'
men diversorum iiuctorum traclauis; et aliquos cx
iliis inveniri sub nomine unius auctoris cxsciipjos :
ut, nisi qnis oculos lynceos h;ibeal, sa;pe accidat ut
inscripto auctori Iribuatur quidquid inlerius eodom
Codice cbnliuelur. > Quare non iiide quod Psaherinm
sit Hildefousi, Corona ejusclcm cril. Sunl, fateor, in
Corona ista, non minus quam in germano et cerlo
Hildefonsi fclu do perpctua B. Mariui Yirginilate li-
bris, vocabula qnxilaui ejusdem forraalionis, a puri-
^ tale.Lalinx ling«:e exorbilanlis, Gothicumque sapicn-
tis : uti inter alia neclura, pro ncxu, quara connccla-
lionem vocant laudati libri de Yirginitate. Sed plura
alia sunt quibusmagis ticferendum est quam huic in-
dicio, aliis etiara scriptoribus, nontanlum illiustjuan»
sequentium etiam saiculorum commuui.
89, Carmina interserit, aliena eliara, plerumquo
prosse oralioni : quod secundum Ilildefonsi stylura
nou est , quamvis editor noi'. distinxerit. Talia sunl
de nomine Mariae (Cfip. 5). Da nomine Mari;B ail
quidam : Maria; ntmen aurum-frugrans et aromcli-
cum-velul pigmenlim cceiicum-ui sot est, luce fulgi-'
(!um-et mortuis vivificum-et monacliis melliiluum-siin-^
ctum et anagogicum-divinum el exstalicum. Et alibl
[Cap, 6 ) Porta clausa post et ante-xia veris invia (e)
:
jusa rore cceli tellus-fusnm Gedeonis vellus-deitalii
pluvia-placa maria maris stella-ne iiivolvat nos procet-
la-et tempestas ornnia. Toia itidcm capitis noni oraiio
metrica est, quantumvis male sibi constantibus ver-
C sibus. Et auclor : i Hos, inquit , quos tibi olFero
versus, domina digneris suscipcre ui nec sonus con-
:
stel, et aurium judiciura faili possit. » Quae rbythmi-
ca poesis a;vi non est HiIdefons'.ni. Ctiluralioruu) le-
stimoniisfrequenter, quos haud nominat; nec difficile
fuertt cuin cura legentibus observare nnde illa sint.
Ut cap. 41 ; < Cujus stclUc palrocinium quidani
servilor tuus, et laudator devotus, iu suis opusculis
:
nos corde atlento flagitare admonel, dicens In peri-
:
cliSfin rebus dubiis, respice stetlam, invoca Mariam^
non recedat a corde, non recedat ab ore (/'). »
(c) In varior.carmin. collect. pag. 150
{dj Ad aimuiu
cuxli.
{e) Editum lamen csl via veris in via ; aliaque male
disiincla. In fuie pro omnia forte legcudun) obruat^
[f) Habeiur etiam in
eadein regia bibliolbcca opus-
: culum inscriptuui Corona bealcv Virginis MariiC cuni
ediio Peiri Alv;^ ct Astorg:e cxemplo ab eodem ci.
Burrielio collatum quod uemo sanus Hildefonso tri-
n
" :
lor t. I , p. 302.
HILDEFONSI
MONITUM.
verbis, quoe a sanclo Juliano ejus discipuld
posicriori aevo litteris tradita sunt. Ne dunl
,
antccederet, vcterum monumcntorum aucloritas minuereiui'
2
i3 S. IIILDEFONSI EPISCOPI TOLETAM U
apuJ homincs honim lcn:pornin, qiii in rebus ad reHgionem speclanlibns pbis aeqoo crilicre arli, an sito pr-
tius ingenio tlicamus? indnlgoiif, cuni ea sint lcslimonia quic piopiiis vcrbis exbibitu vcl invilis fideincxlor
qiieant.Dainus eliain Vilain a Corralciihi inonacho sajculo xiii scrij)lain, non contcmnendie quidein auctori-
talis,quanivis in ca nos levia qu;odam ex Cixila emendaverinius, qujc propler temporam injuriain exlradi-
iione non omnino incorrupta Ccrialcnsis bausisse videlur.

BEATI IIILDEFONSI ELOGIUM.

Ex sanclo JuUano in appendtce ad librum de Vi^is illustribus ab ipso Jlildcfonso conscriptum.

Hildefonsus raemoria sui temporis clarus, et irri-
guis eloqucnlis fluminibus exornans sxcula ailalis
nostrjc, novissime Tolelame sedis ascilus incaibe-
dram, praesul post secundom F^ugcnium in sacerdo-
tium consecraiur, vir lanta laudo dignissiraus,quanta
virtulum gratia numerosus. Fuit denique limoris Dei
instanlia praiditus, religione compunclus, compun-
ctione profusus, incessu gravis, honcsiate laudabilis,
palientia singularis, secreti lacitus, sapienlia sura-
raus, disserendr ingenio clarus, cloquendi facuUalc
prajcipuus, lingua; flumine copiosus, tantoque elo-
quenlicc cothurno celeber babi;us, ut disputalionum
ejusprofusa oratio dum porrecte dirigilur, nierito
non homo, sed Deiis, per hominem affaiim eloqui
crcderetur. Ilic igilur sub rudimcniis adhuc infantia;
degens, divino tactus spiritu, vita deleclalus est mo-
nachorum, conteinplisqueparentum rerumque mun-
danarnm affectibus, Agalicnse monastcrium petiit,
cujus fugamrabido furore inseqiiens paier, uno tan-
X discrcvit, vitamque servavit. Principali post h**
violenlia Tolelum reducitur, atque inibi post deccs-
soris sui obilum ponlifcx subrogatur.
Scripsit sane quainplurimos libros luculenliorl
scrmone quos idem in tot partibus ceii-
potissiraos,
suit dividendos, id est, librum Prosopopoei* imbecll-
lilatis propriie, libellum de Virginitate sanclye M»-
riae contra tres infideies, opusculum de Proprietafe
pcrsonarura Patris, et Filii,et Spiritus sancti, opu&'
culum Annotationura aclionis diurna^, opusculuin An-
notationum in sacris, librum de Cognilione baplism»
unum, et de Progressu spiritualis deserli alium.
Quod tolum primae parlis voluit volumini connecien-
dum. Pariis quoque secunda; liber epistolarum esl,
in quo diversis scribens , xnigmaticis rorinuiis cgit,
personasque inlerdum induxit. In quo etiara a qui-
busdam lnculenliora scriptorum responsa pronTeruil*
Parlem sane teriiam missarum esse voluit, hymno-
rum, atque sermonum ulleriorisdenique partis liber
;

lum raaceriae impedilus est obice, quo et furenlis est
delusa quaesitio, et fugieniis salvata devolio. Nempe
parentis furor dum percilus in interiora pnctende-
ret, lalibulum quo bic vir oculebatur reliquit. Sic-
que prjetcrita incuraia perlransiit, etin anlerioribus,
qiijc pryeterierat inquisivil. Armata deinde manu
Agaliensem cellam impetcns gladio, dum quffisilura
non invenit, rediens in propriam, ut perditum deplo-
ravit. Percognita igilur pncfatus vir abstnlia paren-
lali, Agalicnseillicomonasieriumadiit, monacbnmque
se in eo muliis fere annis decenier exhibuit. Coeno-
biuni quoque virginum in Deibiensivillula construxit,
ac prcpriis opibus decoravit. Rector deinde eficctus
Agaliensis coenobii monachorum mores exercuii,
g esi quartus, versibus prosaque concrelas, in quo*
epitaphia, et quaedara sunt epigrammala annoiata.
Scripsit autem et alia multa, quae variis rcrum ao
molestiarum occupalionibus impeditus, aliqua co pla,
aliqua semiplena reliquit. Ascilus autem in pontiii-
calum nono gloriosi Reccesvinthi principisanno, no-
vem annis et duobus fere meiisibus clarus habitusl
fuit vita; raeritis, et retenlalione regiminis ; cxplelo-
que octavo decimo praedicti principis anno, scqHenti
die, decimo Kalcndas Februarii, domicilio carnis
exuitur, atque in ecclesia beatae Leocadiaetumulatur,
ad pcdes sui conditus decessoris, cum quo credilup
ajierno frui receptaeulo claritatis.
rem

INCIPIT VITA S. HILDEFOIVSI

TOLETAN^ SEDIS METROPOLITANI EPISCOPI

A Cixilano ejusdem urbis episcopo edita.

[Nos secuti sumas Edilionem Flore/.ii ab ipso collatam cum plarimis Editionibns, et Codicibus ms. quos
ilacilabimus, ut A. denotel Editionem Aguirrianam; M. Codicem iEmilianensem, mcdio SKCuIo xr con-
seriptum, alque ex monasterio sancti .^Emiliani de ta CoguUa ad Scurialense trau&Ialum; S. Siffiatiam Edi-
tioncm ; T. Toletanum Codicem ; Ta. Taraaii lectionem apud BoHandianos.]

l. Eccc dapes '

melliflui illius domini Hildcfonsi,
quas de paradiso Dei rapiens, et per totam Hesperiam
dispergens, inediara noslram ingenti satiavit elo-
quio. Non impar merilis sanctissimi illius domini
Isidori, de cujus fonte adhuc clientulus purissimos
htices bibit; nam directus a sancto ac venerabili papa
Eugenio, Toletanoe sedis metropolitano episcopo ad
supradictum doctorem Spalenscm raeiropoliianum
cpiscopura, cum sibi jam sciolus videbalur, adeo ab
eo tenius, ci * elimatus est, et, ut ferunt, lemporali
C ferro ' constrictus, ut si quid scienliae deerat, plenius
instructus ad poedagogum suum domnura Eugenium
remeans, non post mullos dies adhuc diaconii ofh-
cium peragens, in ecclesia sanctorum Cosmse et Da-
miani, quae sita est in suburbio Toletano, abba prae-
ficeretur. Ubi statim in officio clarens, duas raissa»
in laudem ipsorum * dominorum suorum, quas i»
feslivitate sua psallerent, miro modulationis modo
perfecit, quas missas ' infra * annotalas invenieiis.
2. Deinde post muUum tempus decedente donmo

VARIANTES LECTIONES.
» M., rHellilluw. * A. et Ta., divorum»
» Deest el in A. ' Dcest inffa in A.
» A,, tetipore aliquo. • A., notalas babemu».
4S YITA A CIXILANO EDITA. 4G

Eugenio In sedc siia episcopiis pr;t;ficiliir : cijjiis sla- A qiiae in ipsamissa qux subter est adnotala, in
«tlia

lim virtns enucleata clarens in sede ' Piomiiie:i re-

* iaude ejusdeprompserat.
fiilsit, et vcluli facula ardens, omnem siinm Spaniam 4. Clamabat iiUer voces popuii velut mugiens, ul
perlustravit ; cujus doctrina iisque hodie fiiii^el ' Ec- aliquod incisorium deferrenl, iinde quod manibus
clesia ut sol et luna ; * cujii» memoriu in bencdi-
*•
tenebal praecidertH, et iicmo illi ** accurrebat, quia
ctione odoris et in compositione iiicensi habetur. Qui popuiiis vastis *' ictibiis rictibusqiie fic-ndebat. Nam
ab ipsis cunabulis, el ab ineuiile^ctaleeunuchus pcr- et sancla viigo quud voiuntate submiscrat
ut de- '",

manens, magnum in se Domino lial^itaculum p;x'pu-
ravit; qui non ' inanubrio inateriali, sed divino sc-
catus est giadio ; nec ingenio fcnamentorum rescca-
vit libidinem, sed munere cailesli ^ in se promeruit
saiictitatein. Qui subilo, duno superno
lanlis lalibusque pr;cdecessoribus suis .liquiler ' cla-
rens, quod iUis clausuin fuerat, isti reseratum est.
3. Sicenim habitator sims Spiritus sanctus egit,
ut quod iste celabat inlus, ille patefaceret foris '", ut
utrobique apparatus adjutor forlisssimus occurreret,
ut isti ordinaret" quid in laudesvirginuinpanderet '*,
ilii revelaret quid aliquid mirum in atbleiam osten
" afllatns, his
sideria cresccrent, *' violenta retrahebat. Sed prin-
ccps quondam Recccsvinthus , qui ejus tempore
erat, gloria el " ferocilnlc lerrena dcposila {" qui
cum obiniquitatessuas increpatas supcrbo oculo in-
tucbalur),cullrum niodicum, quein iii Ihcca tcnebal
cum lacrymis offerebat, el collo submisso *'•, siippli-
cibus mariibusa throno suo extentis, ut eam iili de-
ferrent '" instanlius deprecabalur, posluians ul indi-
gnum non judicaret sua cam lacrymis offiirenlem.
Quem ille apprehendens, quod niao'.) laiva jani mo-
dicura teneljat, dexlra praccidit, ei cultrum ipsiiin
tina cum eisdem Reliquiis in'* thecis argenteis collo-

deret, " undc fidei ejus meritum coram hominibus c»y'l inilignun» judicans, ut qui sancta pncciderat.
B ;

tleclararet, et iaborantem in agone spirituali ** de polluta"u!tra tangercl, sedcoram requircnli miinus,

donariis suis non evacuaret. Sic eoiin egit, ut quod quantum valebat ^^, >icario jiire pra;cepil impendi.
nnnos populis desiderantibus uecdum oslcn- llisperaclis, quia longura est ista omnia enodari,
per tot
sura fuerat illis ", isti patefaceret primura, et reli- cu.ncta quai ^* usui perlinebant sancta; catholicye Ec-

quias sanctse ac Deo dicaiae virginiset *' confessoris clesitc, in Dci laudibus usquequaque compiet.i sunt.

sua) Leocadiae, " advcniente in sede regia, sua fesli- 5. Ilis*' excursis, alia adhuc rairacuJa Spiritiis saa-

vitate omnibus astantibus pncsenlasset, el ante se- ctus per eum in ipso Dominico advenlu non post
pulcrum ejus genibus provolutus, '" tumulus in quo multos dies peregit. Sed quia omnia longa sunt re-
" sanclura ejus corpusculum usque hodie humatum ceiiseri, quae ejus temporibus in Tolelaua urbe dom-

est, ** exsihret, et operculum quod vix Iriginta ju-
\€nes roovere possunt, non humanis manibus, sed
angelicis elevatuni, velum quod sanct.nc *' virginis
menibra tegebat, " vivens foris submitteret, et ve-
luti manibus homimim exiensum conspectui ejus
virgo pulcherrima olisequens arivcnlaret, clamanti-
bus episcopis, pcincipibus, presbylerisac diacouibus,
clero, alquc onuii pnpulo Deo gralias tii coelo, Deo
: missam superscfiptam, qncc in ejus laude decaniare-
arathis in terra, nemine taccnte. *^ Ipsa vero mani-
Dus slatim complexans et astringens lalia ferlur do-
promere vota, vociferans cum onmi populo,
mans : Deo gratias, vivit domim mea j)er vitani IIU-
defonxi, cl ipsum '* relexens clerus vehemcnter psal-
lcbat** aUeluia, et canlicum quod ipse dominus Ilil-
defonsus ** nuper feccrat : Speciosa facta esf, aUe-
hda "; el odor tuus velut balsamum non mislum, et
nus IJrbanus et domnus Evantius per euin facta nar-
rabant, velex muliispauca progrediamur ''', quia qui
mecum hoc audierunt, cum haec legerint, dolebuni
prailermisisse me lam nmlta et raagna, quae utiquo
mecum sciunt.
Superveniente vero ^* die sanclai el sempor vir-
6.
ginis Mariic '^^, ante Ires dics litanias pcregit , et
tur, perfecit, qu?e est septima. At ubi vcnlum est in
i
ejus sanctain solemnitalem, supradictus rox miuus
et cla- de timore Dei soUicitus, et de suis iniquitatibus malc
conscius, ad audicnda solemnia rcgaii dc, more pa-
raius accessit. Nam ** servus Dei Iliidefonsus m;ijori
adbuc munere frclus, '" duin diem DoniiL;ie sua-, cui
Deo prasule scrviebat, ovans susciperet, ct in lau-
dein Geniiricis Dei hoc quod snpra prajiiotavimus

VARIANTES LECTIONES.
* T., Ta. et Mabillonius, cluens; A., lucens. Icclio omni jure retincnda est.
* Romtileam vocat sedein Toletauam co quod esset *'*
A., revcleiis.
In Orbe regia Toleto. " M., aUeluiaticum.
' In A. deest Ecclesia. •* A., graviter.
* Ta. legunt ul sole iuna. *' Ilajc ultima verba et odor, ctc, dcsidcrantur
' Ita Ta. M. habet, cuju$ beHediclione. T. vcr©, in A.
cufus memoria; benedictione. ** M., occurrcbat.
* JE., manubrio manuum. Ta., munubio, vel manu, *" T., vocibus.
A-, rlianubrio materiali nianus. '•El haec vcrba, ut desideria crcsccreul, desunl
' Deest in se in A. et Ta.
in A.
* M., djjlatis. ^'
T
* A., wqualiter.
D "
, viotetiter.
A., felicilate.
*• A. , «
utrobtque adoperatus. llcec lota periodus non "
Ita Ta. M., ab co ob iniquilales suas increpaha-
legiiur in Ta. lur. T., qui cuin ob iniquitates sitas increpato. A., »m-
" A., quod in laudes. JE., laudis. crepitus.
" A. et T., iUis revelaret quod. ** A., supplires manus exlendcns.
" A., unum. *' A., inslnnlcr.
'* Deest
in A. de. '* A., lectis.
'» T., iste. " M., non langerel. A., tangerct. RequireRlit ma-
'* Deesl in
A. confessons. nus, elc
17
A., Advenietue rege in sede regia sepukrum, elc ** JE., vicario proccepit.
18
Mab., forte, tnmulo. " Ita T. X.., vistii.
•• A., sanctissimum. ** A. et Ta., cxcKssis.
•* A., ut exiliret. *'
Ita M. A. et Ta., aggrediamtir.
*• A., marr^ris. **
A. et T., die Assumplionis, qiiod iion habet iC.
** Ta., virens.
A., consurrexil, lanquam iilud ipsa ** A. et Ta., ante tres dies ttibtis diebus.
Hvens fotas submitteret, et vehiti mnnibus hominum *' A., rebus.
exlensum clevareiur, atque conspectui, etc. " Ta., dum celcbrilalem Domina: sua; craAs
" Ita legit A., et Ccnat. in Vita saiicli Hihlef. si- susciperet.
militer scribit ipsa. Alii Ms. hubcnt ipse, sed prior

47 S. IIILDEFONSI EriSCOPI TOLETA?fl
cundia niagiiilimi.iai» jain piailalu; Domina;
exornaret, duin anie boras inaiulinas solito nioread
olisequia * Dei peragenda consurgeret, ' ut vigilias
ttuas Domino consecrai-el, diacoinis vel subdiaeonus,
alque clerus, anle euni cum laculis pnecedeiues,
*"
subilo oslia airii apericnles, el ecclosiam intrantcs,
atque in * splendoie coBlestioculosdefigentes, lumen
<juod ferre non valuerunl cusn ireinoro * fugienles,
fcjinpades quas manibus lenebant n-liqucninr, el sua
vestigia per quae veneranl adeunlcs, proj»e nioriui
reveisi sunl ad sodales. Sollicile omnis coiigregatio
requirens • quid Dei scrvus agcrcl, cum aiigelicis
«•horis'* viderunl : quod tani subilo"expaverunt cu-
«lodes, ut terga ab osiio ecclesii; ddnies, reverte
renlur ad proprias sedes.
, 7. Ai iiie sibi bene conscius anle allare sanclae e
\irgiias procidens rcpeiil in catiiedra " eburnea a servus in taniuin "» sollicitus de adipiscenda gloria.
ipsjun Dominam sedenieni, ui)i soliius erat episco
pus '* scdere ei popuium salulare (quain cathedrara
VAKIANTES LECIIQNES.
JF,., Miistica. Ta., musicw appcieret. A., Iiarmo-
* '^
nica modulatione composila carmiria appuraret.
* Ila iu T. JE. habet digncc facutidia; ad
magnifi-
ccnliam ac [autcB, elc. A., digna fucundia ac magni-
ficentia.
* S., festum exornas$ct.
T.yDeo.
» *' A. ei Ta., ei laudem.
At,., et vigilias.
A., vasculis.
1
A., splendori coelesti aciem defujentes.
n
A. el Ta., effuaientes, lampadas. elc.
« *" Ita JE.T,, securus.
A. cl Ta., quid de Dei servoagerelur.
to
Viderunl deesl in plcrisque umniuus Codicibus,
sed Labet Aguir. el quidem opportune.
" M.,expavebant reverlebunlur.
" Eburnea non Icgilur inA. ct Ta.
" A. el Ta., resdere.
'* yE., ipsam lapsum, quod non habct Ta.
ALIA S.
PER (a) RODElllCUM CERRATEN.SEM SCKIPTA.
1, ilildefonsus ex Ilispania, civitate Toletana no-
bilibus pareniibus oriundus, nobili Toletan:i; sedis
pnfisuli Eugenio traditur nutriendus. Quem sanctus
Eugenius bonis moribiis, Hlterarura ruJimentis
ct
inslruens diligcnler, capaciialem ejus attendens, ad
beatum Isidorum arcbipraisulcm Ilispalcnsem irans-
inisit eum, apud qnem omnis cloquenti.c doctrixia,
arlium disciplina, Theologi;e et speculalio ila vi-
gebat, ul omnes qiii ad eum confluebaiU, pro capa-
citale singuloruin instrucbat.
2. Hildefonsus igitur a bcato Isidoro et propter ge-
nus. el propter Eugenium benigne susceptus, et cjus
subjcclus dogiiiiiiilius, ciim in iiberalium artium
studio plurimum laboiasset, in lege Domini sludio-
sius acicra infigcbal. His aique aliis exerciliis honc-
slis tolo raentis allectu lenevis adliuc sub annis seni-
per intendens, adolescenlulis qui secura studebaut,
in excmpbim buman* viiji seipsum proponens, non
solum ab illicitis revocahai, veruni eliain bonis ope-
ribus inhserendo ad bonum operandum inforraabat.
Nullus eo stiidiosius leclioni inslabal, frequenlius eo
mdiusoialioni vacabai. Legcndi laincn, aiqiieorandi
vices inier se sic distinguebat, ut ncc Icclio impiv
Rodcricus hic Ccrralensis Ilispanus or-
(a\ T^nil
«liiiis Fr. Praulicatorura. Vixit sceculo xiii. Scri-
p&itquc S:\nctoraIe, seu Vilas sanciorura, qiioruia
4(<»6ln parlini ex unliquis Ecclesiarura Brcviariis,
'
sua'. pletam Yirginum turmis de '« canlicis David adino-
dulaia suavilatc abquid decanlanies. Aspiciensquc
in cain (ui ipse sibi bene '* conciis et bene cliaris-
simi.s icfercbat) sic eum allocuta est vocc : t Tro-
pcra in occursuin, scrve Dci '' charissinie, accipe
iiiuiiuscnlum dc manu mea, quod de ibesauro Filii
nici libi attuli ; sic eiiim libi opus est, ut bcnedi-
tllone tcgminis qux libi '« dclala esl, " in mco
l?.Mlum die utaris ; cl quia " oculis fidei lixis in
mci) semp.jr scrvitio pcrmansisti, et *' ia laiidera
incam dilfusa iii labiis tuis giaiia tani dulciler in "
coidibus liJelium dcpiuxisli, ci vestimentis *• gloriai
jam in hac vila orneiis, el in fuluro in promptuaiiis
mciscum abis servis Filii mci " Lcteris. >
8. El ha;c dicens ab oculis ejus uua cum virgi-
« nihus el luce qua veneral remeavil. Uemansil Dei
qiiauium " pcrspicuus " de sibi doiiata paliiTa VI-
cloriae '".
Ila T. JE., canticulis.
'* A., conscius bene charissimis,
'^
JE., rectissime.
'* A., data. Ta., danda.
" A., in meo lantum servitio.
** A. el Ta., oculos fixos
in meo semper servitio
tenens permansisti,
•
*» Ita T. Alii aliter.
** A. ei Ta., Kcclesice.
*''
A. et Ta., lcctaberis. Mabil., laclaberis.
** T., prwscius.
*' S., de promissa sibi
victoricc palma.
**
Hic finis Yitx in Codice JEmW. Toleti vero
prose(iuitur : Prcestante D. N. Jesu Christo, qui cum
ratre et Spiritu .^anctovivit, el cuncta regil per ittfi-
uila semper scecula sceculorum. Amen.
UILDEFOINSI VITA
C direi oraiionera, necoratio leciionem ; sed ut ai-
leniius vel legeret, velorarel, illivicissira relevamea
eiMl orationis leclio, el ieclionis oratio. Ubicunque
irei euin oratio comitabalur.euntera et redeuniera ;
in sa;culari autem conversatioQe illa iiihil indeceus»
nilinhoncstHm eral in eo ; sed ut servus Christi, ei
sanciorum imitalor, non solum sapieiUia proftcie-
bal, sed el augraento viriutum inirabiliter crescebal.
5. Transacta autera puerili setate, ciuo ad illam cui
carni.« oblectaraenta alludunt venirel a;lalem, motus
illicitosvolens reprimcre, corpus suum rauro viriu-
lum coiUrarias earum qualitates contrariis vitiorura
qiialilatibusopponens, iia circuinsciipsil, ul non so-
lum viiiis non pateret ingressus, verum etiam nisi
per tentatiouum inlesiationera interdiceretur acoes-
sus ; permiltebatur enim sicut etcoeLcri saacti teo-
tari, noii ad virlutiira defectura, sed ad probationis
profectum. Ex alfcclu autem pietalis miseria; paupe-
rum eondcsccudebat, ex sigillo castilatis virgiuilatis
lilium non amiticbat ; et caelera virtutum orna-
q
inenta Deo olfcrens, Deo piacens, se toium Domino
iuiiuolabat.
4. Ucliclls dcaique soecubribus disciplinis, ad bca-
partim ex hisloricis collegit. Opus adhuc ineditum,
si aliquorum sanctorum Vilas excipias, quas R. P.
Fiorez publici juris fecit in sna Hispania sacra, ex
^uo uos hanc HiUlclousi transcriLimus..
«9
tiim Eugeiiiiiia reversus,(a)a1) eoln diaconiim csl or-
(liiiatus. iNeaiilem vita siia, qiiam iinrnaculaiain scr-
vaverat, deleoialione temporalium inacularctur, in
occlesia sanctonim Cosmie el Damiani, qH;e sul»-
urbio sita esl Tolelano, qu« antiqnilus Agaliensc
nJon;!SltTiiini dicehatur, reiictis parcntibus, cum aliis
qui habilai)aiit ibi servirc Deo devovil. Cuinque ad
locum pncdictura pergerct, et patrem suum rapido
furore se persequenlem a longe conspiceret, ne a
proposilo frandaretur, in vetnsta macerie se occui-
lavit ; pater vcro lalibulum procieriens Agaiicnse
nionastcrium eomminando peliit, et eum non inye-
niens rediil. Revcrso igilur patre, raonaslerium aiiiit,
cl babilum susccpit,
5. Multis annis transactis, cnm nulli in
habereiur secundus, factus esl abbas. Factus igitnr
abbas res Ecclcsiy, ordinabat, oinnil)us necessaria
niiiiistrat)at. Mores omnium circumspiciens, quali-
lales morum
attendens, singulis prout nccessarium
erat se ipsura exliibel)at, mansuetis mansueius,
conlra vero offensos offensos habebat affectus. Mara
Knsis olTcosis erat abbas Agaliensis.
6. In villa autera quai tunc
Bisensis dicebatiir,
virginum coenobium propriis faculta-
sedificavit, et
libns ditavit. Flaraa autem ejus per lotam Hispaniain
divulgata, cura ncc sanctior, nec probabilior, nec
eioqiientior,nec illustrior, nec rcclior, nec scientia
perfectior eo inveniri possef, defuncto Eugenio a
clcro.et populo Toletum reducitur, et oranibus eura
laiidantibus pontifex subrogatur. Faclns ergo pon-
tifex prxdicalionis mensam pro quaiilate singulorum
omnibus pra^paraliat.
7. Quadam die dum sanctae Leocadioe fcslivitas
immineret, dum omnes festivilali celebrandyc con-
venirent, dum sanctus Hildcfonsus ad sepiiicrura
Qjus flexis genibus oraret, virgo illa sacra coram om-
nibus ibi aslantibus iili se pnesentavit. Cura anlem
vir sanclus in ejus prxsentiam occurreret, ipsa
.
quasi eum amplfxaiis, liujusinodi protulit verba :
t Per vitani Hildelonsi vivit Domina mea. > Atque
ideoeam haecverba protulissearl)ilror, quia cum fides
ct veritas virginilalis beatae MarioC errore infideliura
pcr totam fere Hispaniam deslructa et emortua es-
set, librum de ejus virginilalc scripsit, per quem
fides illa quasi inortua revixit, el errorem penitus
destruxit. Sed ut memoriam revelationis posteris re-
linqueret, partem vestimenli quod membra illius
vivenlis texerat, Reccesvindi principis, qui festo in-
lererat, cultro prjecidit, quem cum eisdcm rcliquiis
vasculis argenteiscondidit; indignum judicans ut qiii
praeciderat sancla, scinderel ulierius poiiula. Quibus
(a) Lapsus est bic Cerratensis; conslat enim ox
ipsosancto Hildefonso a sancto Heliadio ordinalum
luisse diaconum, anlea qnam sancius Engenius se-
dem Toletanara aseenderil.
{b) t Albain, > ait doctissimus Maliiilonius, lom. I
Annal. Beneriiet., lib. XV, n. 10, < absolute qii;iii-
doqiie vocabant casulara illam, quod ex paiino aliio
coiifecta esset. t exsiliuni damnatus est. In lanium vcro facinus ex
(c) Nou
Siargius sed Sisiberlus dicebatur cpisco-
pus, qui lemerarium consiliura susccpil quidem noii
sacram vest^m induendi, sed in illa calhedrasedendi,
VITA ALTERA. SO
A pcractis omnes f(!5ijm Virginis solemailer pcrege-
nint.
8. Dei gcnitricem raultum diligebat, et omni rc*
m verentiri eam honorabat : in cujus laiidcm voluracn
insigne eleganti stylo de ejus saiictissima virginilale
composuil, quod ita ipsi Viigini placuil, ut libruni
ipsum maini tenens ei appaniit, ct pro tali operc
gratias relulit. Ille aulem cupicns eara altius hoiio-
rare, consliluit ut cclebrarctur solcmnilas ejus, id
cst, festum Annuntialionis, sirigiilis annis oclavo die
ante festum Nalalis Domiiii ; ul (|(iia feslum Annun-
tiationis circa Passionem vel RcsmTectioncm Domini
frequenter evcnit, in pr;ediclo die restilui possil. Et
quidcm salis congrue, nt eodem lemporc prius An-
religione nunlialio Doiniui quaui (3Jus Naiivitascelebretur, quae
soleiniiiias per mullas Ecclesias Hispauije cele-
braliir.
9. Imminente aulenrdie fesiiviiatis Genilricis Dei,
tribus diebusanle, iilanias cum jejiiiiio slaluit cele-
B brari, ul festum devotius ageretur. Nocte igitiir
media ipsius fesli dum ad Malutinum consiirgeret, el
liber virgiiiilajis, qucm ipse niira facundia coinpo-
sueral, ad legenduin paratus esset, ut vigilias quas
Dt;o et beatoe Mari;c voveral expleret, niinistri qiii
praeibant, qui luminaria porlabant, ostia ecclesi;e
aperienies, intra ecclesiara lumen cccleste videruni,
quod nullo modo ferre valentes quasi morlui reliciis
luminaribus cum Ireraore fugerunt. Hildefonsus vero
imperierritus ingrediens, cum anic altare soliio
more genua flecteret, et bcne conscius circumqua-
que conspiciens vidit virginum reginara sedentera in
scde ubi ipse solebat sedere, et populo praedicare.
Vidit et virginura turraas laudantcs eam. Cumque
Virgo et vir sanctus se rautuo respicerent, ait ci
Virgo sanctissima : < Quoniam raente pnra, fideque
firma, in raeis laudibus perraansisti, et laudeni racam
in corda fidelium dulci eloquio depinxisli, et lunibos
tuos virginitalis cingulo praecinxisti, de vestimeniis
r pei"petuse gloriyeveslimentum aituli tibi, quo vesiia-
ris die et solemniiaie mea ; in hac sede sedebis.
iii
Si quis auiem post te praesumpserit hoc vestimen-
tum induere, et in hac cathedra sedere, non carebil
ullione. Hisque dictis disparuit, et veslimentum quocl
nos (b) Albam vocamus, ei reliquit. Ipse aulem le-
hcem duceiis vilam, feliciter migravit ad Dorainuin.
10. Post quem (c) Siargius episcopiis faclus ait :
Sicut ego suin homo, sic et hominem scio prsedeces-
sorem meum ; cur non induar co quo ipse indutus
esl veslimento, cum eodem fungar pr.Tesnlatiis of-
ficio ?Qui cum vcstimento indulus essel, coiistrictus
arclius, cecidil mortuus ; perterritique vestimentuni
tulerunt, et in thesauro ecclesioe rcposuerunt.
ex qua Virgo Hildefonsiun fuerai allocuta, ul narrat
Cixila, a quo Cerratensis est corrigendus. Neque ibi
sedens repente moriuus est, sod paulo post ab epi-
scopali scde depositus a Patrilius in concilio Tole-
lano XVI, coiigregatis anno 693. Caput autem accu-
*^ sationis erat, quod in regis vitam conjuraverat :
quare comiininione privalus alquc in pcrpeluuin
illa superiori temeritaic prorupisse credibileest, Dea
sic permiltcnte in tanti sacrilcgii vindiciam.
 Sl IN S. DlLDEFOMSl EnSCOJ
IN S. HILDEFONSI
MONITUM
PR^CIPDE
m nmm deipari virginitate,
In Etliiiom» sancii Hildefonsi eum ordinem
opcrum
Sffrvare consliluimus quem
illorum auctor, lesic san-
eio Juiiano, vivens illis praefixil. K quoruin calalogo
mulla a nobis dcsideraniur, ciim tamcn omnia qu^e-
i-iiuque potuerimus, samma diiigentia binc inde col-
l'geriraus. Libri Prosopopoeisc imbecillitalis propria;,
el duorum opusculorum Annolalionura aaionis diur-
nae, ct Annotalionum nullum omnino vesli-
in sacris,
ginm reperimus. Epistoiarum non amplius duas, quas
vx emendatiori E, Martene Ediiione reprseseniamus.
^"«rmenes perpaucos quos probabiliter Ifilderonso
,
nosiro vindicare valeamus. Hymnorum, versuum,
«pilapbiorum, atque cpigrammalum, qu;ie quartam
operura pariem componebant, ne bilum quidem.
Prajter bxc, quai sancius Julianus coramemorat,
damus tanquam genuinum Hildefonsi opus supple-
nienlum ad iibrum de Yiris illusiribus a sancto Jsi-
doro incoeplum. Deinde alia varia opuscuja dubigc fi-
der, reliqua in Appendicem ainandanles, quse jmme
yho sancto dociori ascribunlur, de quibus sujs locis g
^liqua praeloquenmr.
Verum omnium sancii Hildefonsi operum capui,
qnodque primura summo jure iocum obtincl, hoc esl
4uod nunc exbibemus, de perpeiua Deiparx Yirgini-
late conira tres infideles inscriptum. Liber aureus
nunquam pro dignitale commendandus, cujas laus,
Si vel reliqaa monumenla periisseat, polerat Hilde-
foiisi suavissimam memoriam cum maxima pictatis
<U doctrinae admiratione ad omaem fuiurorum sxcu-
lorum posteritaicm transmillere.
Diciiur scripius av-ci T/Jtwv aTrio-Twv, hoc est, adver-
SKS tres infideles, quorum nomina prodidit Hilde-
fbnsiis, Helvidiura, Jovinianum, et Judxuni. Scd
lUruin bis nominibus ipsos bseresiarchas qui sni;cuIo
IV vixeruMt, significare voluerit, an vero eorum di-
sfipulos, qui luuc pcr Hispaniam virus suum spar-
gcrent, Virginis Deipanc perpetuam inlegritatem ne-
^anles , omnino nobis exploratum non esl. Placet
primiim nonnullis, qui cum, ipsa nominum expres-
sione moventur, tum Quirici fiarcinonensis episcopi
vcrbis in epistola prima ad Hildefonsum in qua
,
inulta in doctrinoe ipsius zetiquc commeudalionem
habct, ipsi propter hunc libelliim ad sc misi>um gra-
lias agens, iiihil tamen scriberu», quod indicel Hildc-
iOHso nogolium ciim pra^seniibiis haereticis fuisse.
ilaque concliidunt, ex ardeulissirao crga Deiparam
adrctu, desiderioque ejus perpetuae virginilatis ex-
loliendac ealamum superiorum h;cretico-
arripuisse,
rum commcuta sibi animo proponcntcm,
tiinlum in
qtiasi cuprrcl ciim Hieionymo, Ambrosio, Aiigii-
stina, cictciisque Patribus, qui dala opera eos acriier
impugnaruut, symbolam conferre in Deiparae Virgiuis
obse(|iiium
Alii contra censent Hildefonsum non gratis ad hoc
opus se accinxisse, nec nisi ab illius lemporis adver-
Mriis antca provocatum, qui in Hispaniam erumpen-
les novi impioruin magislroruni discipuli pulidas ad-
versus Deiparae virginitatem cabimnias disseminave-
rant, qiiibus et nos libenler assentimur. Neqtie enim
rredibile est Ilildefonsum solius acueiidi in Ii.'eresim
styligraiia eam qiiasi e lumulo cxcitaluriim fiiLsse,
I ICLKIAM 01'EUA MOMTUM. 5»
OPERA
m UBRVni
A Jiorrendas ac inaudilas apud no? blasphomias, «tiam
ut eas valide retunderet, non sine piarum aurium of-
fensione reproducendo, quod quidem lemere faclUr
rum fuisse videtnr; deinde rem ut nos putamusacci-
disse narrat Rodericus archiep. Tolet., bb. 2 de Reb.
Hisp., cap. ult., his verbis: f Hujus temporc cuni
Heividius et Pelagius (erravit in hoc Pelagium pro
Joviniano scnbens, i|t babent comnmnilcr Codices
mss. de Virginitiiic) a Galliis venienies, plera&que
partes Hispaniae infecissent, vjrginitatem beataj Vir-
ginis infamantes , beatus Hildeionsus illi* pccurren»
sacrarym Scripturaruqi testimoniis, el Ijngua melli-i
flua, et gratia in labiis suis diffusa, corum dogmai:^
coofutavit, et ab Hispania confusos abegil. > Ciii con-r
sonat bistoria translaiionis reliquiarum e Toielo in
Aslurias incerli auctoris, qui inter alija paJlium rcr
censens a beata Virgine Hildefonso donaium, fuisse
ait niercedem t pro laudibus in bonorem sanclac
ipsjus virginitatis cclcbratis, ubi ipse sancius ejMsco^
pus gloriosus conlulit adversqs Ilebudum, et LoI»inia
num, » ui mendose edidit Saudovalius pro Helvidium,
ct Jovinianum.
». baec nos raovent illa verba a sancta Leo-,
1'raei.er
cadia in appariiione, quam narral Cixila, pronuntiaia
ifi laudem Hildcfonsi : i Vivii Domina mea per
viiam
Hildcfonsi. i (A Leocadia quidem prolata dicimus,
non a populo, non ab ipso Hildeibnso, ul quidam «n-:
tcrpretati sunt alicujus Codicis auctoritate decepii,
qui mendose habet ipse amplexans, pro ip$a , conlra
aliorum Codicupi fidem, contra aniiqui^simam ipsiiis
Ecclcsiae Tolelanae inlelligentiam, contra veierum
Scripiorum etBrcviariorum testimonia, dcnjque con-
ira genuinum ipsorum verborum senpum, quae nihU
in ore populi sonant, improprie in ore HiJdefonsi si-
gnificant propter jusjui andum illud per vitam Uilde^
fonsi, el Domina; compcllationem Leocadiae Iributam,.
apiissime vcro et opporlune in ore sanclae Leocadiai,
quae in Iliidefonsi commendationem corara suo grege
rt ea prolulerit, qua de re videndus P. Florez, ia app.
8 ad lom. V.) Ut vero ad nostra redeamus, verba
illa, vivil Dumina mea, Maria scilicet, ut edidil Mabil-r
lonius ex suis Cod., satis indicant opera Hildefonsi
factum fuisse ut fides perpetuae virginiiaiis , el pia
erga Deiparam devotio in cordibus fidebum revivi-
sceret, in quibus illis temporibus vel languebat, vel
cmorlua erat propter venenatas haBrelicorum opinio-
nes, quas suis scriptis penitus proOigavii. Eamdem
verborum istorujw inierpretaiionem soeculo jam xm
cxbibuit Piodericus Cerralensis iii Vita superius edita.
Quod si non cum praesentibus hxreticis rem babuis-
sfit , fides vcro de perpctua Deiparae virginitate in
Ilispania viguissel, non erat cerie quare dicerctur,
per illum quasi ex morie ad vitam fuisse revocalam.
Ergo arbilramur fuisse tunc homines impios et ia
Dei gcnilricem blaspbemos, antiquorum crrorum se-
claloics, quos sub l.irvato suonim antesignanorum
iiomine Hildelonsus boc libello insectatus fuil ; simul
aiilem totam Judxorum genlem, cujus notissima csl
in Mariae virginilatem invidia, sub uno Judsei nomine
eliam delendam ac prosternendam suscepisse. Et
vcro uniimqucmque suo lclo confodit primo capite
:
 r,% LIBER DE VmGLMTATE PERPETCA S. MARI^. 54

Jovinianum, oslendens Mariam qiirc virjro,
conceperal, virginilalem in partu non amisisse;
tiir,
Sficnndo Helvidiom, evincens post parlurn tolo vii.Ts
iempore virgincm pennansisse ; leriio denique et se-
queplibus Judajum, qui inlegriialem perpotuam in
puerpera respuebat, innumeris Scriptur;c leslimoniis
alque omni argumentorum genere insequilur, priores
ul faleba- A sitaiem, qii» verbis synonymis non al)un.iare depre-
''^ ' fiMi.r i:_.,-^.
hendcrnnt opiiscula, continuo Hildefonso abjudicare
non dubitarunt.
TernasImjiis opcris Edilioncs hac/fenus vidimus:
unam a Micbaele Carranza Carmelila Valenlia; Hede-
tanorum faclam anno ^556 nec nnilio post bi*t;xlia
Hispaniam rccusam altcram a Francisco Fcu-arden-
;

inierijn bostes quossingillaiim jam debeilaral, novis
«sgue ad exierminium ct deletionem vulneribus con-
liciens.
Diclus etiam a nonnullis hic libcr Synonymorum,
stylum quo conscriplus esl lioc nomine indicanlibus.
In eo vero carpilur a quibusdam, qui cupcrent san-
«lum jdoclorem ad severas riietorices leges minulis-
simasque bene dicendi regulas singula verba exegisse.
Sed'op!arerous nos ul in SS. Patrum scriptis expen-
(lepdis Ijumaniores sese et indulgenliores prajbercnt,
prajsertim cum nec llildcfonso exerapluin defuerit
lio ordinis Minorum, iheologo Parisiensi, adornatam,
Parisiis anno 1376, auctiorem eqnidem et eracnda-
tiorem priore ex collatione veieris ras. ; teriiara de-
nique ab Editoribus Bibiiolhecoe SS. Pairum ex ipsa
Feu-arden(ii cxprcssam. Quibiis omnibus nos qiiar-
tam correciiorem d;<(uros hand dubie promiltimus.
Cui rei nobis auxilio fucre tres Codices inss., ad qiios
Feu-ardentii Edilionera exegimus. Ex quibus sanio-
res lectionescomrauni pneserlim Codicura suffragio
conlirmatas in contexlum inim'simus, rejeclis vul-
gatis reUquas varianies ad imam oram adnota-
:

quad" abstjue reprehoiisione imiiaretur magni isidori vimus.

pnccepforis sui, qui in libro de lamentatione aiiima;
peccatricis eo siylo usus est, idcoque Synonyraani
B omniumque velusiior c i nohii Tolelani FF. Calcea-
appellavil; deiude vero prajdicla scribendi ralio ad
rem non iia imporluna censeri debeut. (^erle Hdde-
fonsus quasi quodam aninii restu coneptus et amore
in Deiparara, et jusia ira in blasphemos succensi,
opportunum fore puiavil ad cos acrius urgendos , si
inunita illa synonyrnorum copia supereadem senten-
lia eos oneraret, et quasi obrucret, ut cjus ponderc
pressi ne inutire qiiidem adversus verilaiemvalerent.
llaUent enim quani nescio vim conglobala verba at-
que senlentiDe, quae inslar torreutis rapidissirai ac
prEcipitis omne repagulum superant, omnia diruunt,
ci qucecunque offendunt secum involvunl.
Ilaque animi inllammati devotio, ipsaque proesentis
arguraenli natura Hildefonsura ad eam sciibendi ra-
tionem adduxerunt, qua in aliis opusculis certe usus
non esl. Temereergo asseriiur eara fuisse ipsi pro-
priam quodammodo ei peculiarem, falsique sunt in
co viri albs dociissimi, qui propier solara styli diver- G nullos. Sed de hjs suo loco.
Codices vero quibus wsi sumus hi sunt. Priraus
lorura «rdinis sanctissima; Trinilatis, in cujus labu-
lario asservalur, anno 10G7 conscriptus a Salomone
archipresbytero sanctic Ecclesiae Toletanac sub Pa-
schali ejusdem archiepiscopo , cujus praesulis cun)
mcnlinnem faceret P. Florcz toin. V Hispaniue sacra;,
hujus Codicis posl Nicolaum Anton. noli:iam exhi-
buit. AUer esl ex bibliotheca sanctae Eccle&ice Tole-
tanai soeculo xii, aut xiii, quantum ex charactere con-
jicimus, ej;aralus. Tertius denique ex ipsaraet Biblio-
theca, scdcx Gallia asportaius, ubi jussu cardinaMs
Amelii, s;ecuIo xiv, cx vetu:slissimo Codice Goles-
calci cxscriptus fuit cl quidem accuratissime ; naa>-
que csteros ct raembrana, cl characlere, el einend.i-
liori scriptura, longe supcral. Continet aulem, praeter
hunc deS'irginitate Deiparje librum, csetera qua; Feu-
ardeniii Editio jara citata complectilur, nerape Ubel-
lum da parluritione bcatae VirginiSj ct sermoaes noa-

S. HILDEFONSI
EPISCOPI TOLETANI

DE YIRGIITATE PIRPITIIA SAITI

ADVEUSUS TRES mFlDELES

LIBEIl UNICUS.

ijscipn D parvulis, insiplentesque convoeas, ui amLuIenl pcr

viam prudentia;. Deus qui ex immundo mundum fa-
ORATIO ET CONFESSIO S. HILDEFONSL
cis, et tollens peccala a justificas sine opere pecca-
Deus lumcn veruin, qui illuminasomnem hominem lorein, da raihi lumen, per quod te videam ; da mihi
veaieylera in hune raundum. Deus qui das sapientiara sapientiara, ut te iatelligara ; da iniquitatibus n>eis
a Jiislificas siue opere peccatorem. Sic habet Pa-
iide catholica alicnam in ca sibi animadxcrlcre
f isiensis Editio Feu-ardenlii, qui ex suo Codice sup- visus est; tamen ad inembran;c illius oram legitur
pJevii sicut alia salis inulta, illa verba sine opere, quje si non eadem manu, certe characterc Golhico pcrsi-
in vulgata Edilionc desider.ibanlur El nos p )s(- inili scripla, qui proxima iHiiis saeculi tempora red-
quam niaturius hunc locum pcrpeiuiiinus, siiiiihler olet. Iii alio itcm Codice sancl;c Ecclesi>c Tolctame
cdere constituimus; non diibitanlcs qiiin si Codici- recenliori prima hujus tractalus mcmbnina abscisa
hiis inss. habcnda csl fidcs, ila sciipseiii s:inclus csi, quod crcdimus cnnsullo cl daia opora facluin
doctor Hildefonsus; o:nnes enim quos quidem viiler fuisse, raaxime ciim rcliquns inioger sii, ei ex omni
riin»s, ea de rc nos admoaoni. Siqiiidein in Codice parte sanus. Deinde in Aineliano, qui, iit siipra mo-
conveittus Tolet. Saoctissimae Trinitatis s;v.culi xi, niiimus, jussu cardinalis Ainclii ex vetuslissimo C»>-
cuin e inedia inembrana tota h.Tec periodus erasa
\ fuissct ab imperilo aliquo lcctore, qui doctnnaai a
dice sumina diligentia exaralus fuit, clarc ct aperle
le^untur illa verba, sine opcre. Tandcm iu Edliiono
 ^^ S. IIILDEFONSI EPISCOPI TOt.ETANI
$6
vciiia.n, u>. r.onscq«ar miscrioordiain luam. Nam- A tiriuilalis am:lonI)us, o Moyscs, antiquiora Ioqucrs-
que Kloo, Dominc, vincor amorc, impcllor dulcedi- cun. prophclis, Isaias, polentiora vaticinans ; cum
ne, traiior dilcclione. ul vcluti suh prelo dulcedinis caugclisiis, MaUli.x-e, prima pronunlians
; cum' apo
eirundam vinum sacra; confessionis. Et quia non esl siolis, clecle Pelrc, insignia pnedicans, inira omncm
subsianlia bonorum openim, sit fructus bonaruin Ecclesiain Dei feliciura lurba dociorum vera dicens.
coufessionum. Quia Ciiim vincida el prcssurae pcc- alque salutaria disserens, hicc me pro certo crodcre,
caininuni, pondus ct poricula, cxitium et darana ur- quie credenda inlondiiis pra^dicare ; hxc me piissiine
gcnt animam iniquilali dcditam, ct quia non cst confitcri, qiia; ipsi veraciler confilcraini; liacc
me el
aliuJ iiomcn sub coclo daium in quo possim salvus ipsa nunliflre, quae annuntianda docolis. Audile me
ficri, nisi tuum, Christc Jcsu Fili Dci vivi, ideo re- his posse quibiis possum vcram obedienliam
dare,
fugiKm confossionis quxro, remedium bx confcssioue quihus loio posse universam Ecclcsiara Dei dt;cerni-
(leposco, subsidiuia de amore confessionis imploro, lis obedire. llnde quia crcdidi, proptcr
hoc loquar;
itt ego impias niulia te diligam pietate, cnm lua pie- quia audivi, non tacebo; quia diligo, annuntiabo!
las meam diluerit multam iniquilatem. Altendant nihil pcr contenlionem et inanem gloriam in omni
ergo ccrli, cl omnia quai in eis sunl; allendat terra, mea propositione insinuans, nihil in conlradiclionem
ct omnia quae habentur in ea; atlendat mare , ei B sancloc veritalis inslituens, nihil quod subverlat, sed
omniaquce moventur in eo; claudiant me piacon- quod aut inveniat , aut reserot veriialom inien-
fcssione credenlcm esse te Cbristum Jcsura Filiuni dens. '
Quod si, quod abundans miseralio divin;«
Dei vivi, qui in hunc mundum venisti, non ut judi- pietalis avertal , indiscrclum errabundiimque tra'
ces mc, sed ut salves mc, ut ege credens in uomine ctanlis intentio illic casuali, vel imperito seribenli»
sancto luo habcara vilam icternam. Sicque omniura conatu deduxerit hebeiantem, ubi aliler verum sanae
creaturarum teslimonio confessor inventus, confitear scientiic lumen, verum docenlium exemplum cfful-
te in coelis, quein coufitcri uon erubesco in tcrris. scrit, gratus obedio, devotus asscnlior, cilus occur-
Et ipse me de peccatorum sordibus, omniumqiie ad- ro. Nihil profanura in confessione habcns, nihil
versitalam impulsionibus eruas; quem a contra- alienum a piclate, quae Deus est, tencns, nihil quod
dictionibus iufidelium confessionis mese vindicat unam el sacram fidem impugnet, in omni prjecor-
Gdes, vindicator assistas. Audite mc ilaque cum an- diorum abdito P^erens . nihil prorsus quod divinis

liujus operis, quam saticulo xvi Valenliae Edelanorum C dc pcrfecta justificatione cxponalur, eo sensn locu-
curavit Fr. Michael Carranza, desideranlur quidem, lum fuisse (licemus, quo Aposlolus {^om. iii) /asti- :

sed locus verborura astcrisoo nolalur, qui indicarct ficnl\ grntis per grnliam ipsius. Et (Tit. iii) JVon ex :

Icgcnlibus, el ipsuin Carranzam in Mss. quihus in
op^>re edeiido usus e?t, eamdom lacunam reperisse.
Facinus indignum! quod mirari quisquc desinet, cum
ad superiora siTecuIa converlerit animura; forsan
enim ab hominibus magis religiosis quani docUs
coramissum est, ne ansara inde quis malc feriatus
arriperet ad errorem confingendura, in malum sen-
sum verba detorquens, quasi homines pcr solam
illa
operibusjusliti(c, qtiw fecimus nos,sed secundum sncm
misericordiam salvos nos fecil. Viden' ul secundum
Aposlolum justificamur gratis, et non ex operibus ?
Quid ergo? Nullumneopus nostrura, nulia fides, nul-
!;is spei actus, nulla deliclorum pceniicntia ac de-
testatio nostram justiQcalionem praecedere debebit?
Minime. Quid ergo est, quod graliSf quod sine operi-
t'i/s ad juslitiam perveniro diciinur? Audi concilium

tidcni sine ulla alia disposiiione, aut bono opere
juslificari posse dixisset Hildefonsus, qui posiea
nnus cx Calvinian;t; hDcrcseos arliculis fuit. Sed
quando id Carranzje leraporibus aliisque daretur,
nos certe nunc non videmus quare dissimulare <ipor-
tcat, et non potius voriiaii aperte litare, maxirac
cum Hildefonsi vcrba in caiholico ct sano sensu pro^
nuniiari posse, et accipi debere, nemo cxistat in
!l»eoIogico studio versaius qui non vel prima fionlc
d
vidcal
Enimvcro peccaloris juslificaiio, sive cjus ini.ia
conlemplemiir, cum Dcus pcr gralias suas acluales
cor hominis emoHire ac pr.Tparare incipit, sive ipsam
dum per graiiac sanclifioantis infusionom perficiiur,
speclemus , semper est omnino graliosa, adeoque
non ex bocainis opcribus ; alioquin, ut ait .\[K>sto-
fus {Jtom. xi), gratia jam non est gratia. Hoc igilur
sensu liiiticlonsi scniouliam inlerprotari dobcmus.
El vero si de initio jnslilicalionis accipialur, illud
sine o/;ere orano opus hominis sive natuvale, sive su-
pornaturalo, excIudil,quod adversus Polagium diclum
fiierit, qui liberi arbitrii viribus naturalibus l.anl^-m
Iribiicbat, ut assereret po^st hoinincm propriis nalu-
lalibus meriiis primain graliani proir.ereri. Si taraen
Tridentinum, sess. 6, cap. 8 : < Gratis juslilicari a
Deo diciraur, quia nihil eorum qua; juslifioationem
praicedunt, sive fides, sive opora,ipsam juslificationis
graliam proraeretur. > Eodera scnsu interprelalus
aniea fuerat illa verba Paijli divus Thomas ifl expo-
sitionc illius Epistolse. < Primo ostendit , scri))it
Doctor Angelicus, quod hujusinodi juslificatio esl
sine lege, id est, quod non ost ex operibus legis. Cum
dici tJKsli^cari qratis, id esl sine merito prjeceden-
lium operum. » Isaiae lii : Gratis venundaii esds, cl
sine argento redimemini. In cumdem sensuni intelli-
genda sunt ilia verba psalmi lv {Vers. 8) : Pro ni-
hilo salvos facies illos; id est, non proprio merilo,
sed Dci clementia , ut exponit sanctus Hieronymus
{Dialog. 2 conlra Pelagianos, versus (inem). Miltimus
innumera alia sanctorum Patrum lcstimonia, prae-
sertim divi Augustini in hanc senlentiam ; nec enim
disscrlalionera scriberc meditamur, scd tanlum alio-
rum exeniplis Hiidefonsum nostrura ab invidia viii-
dicare, quam apud imperilos rudesquc hic loquendi
modiis creare illi poiuit. Quibus oronibus lectores
inlolligent non levibus momentis adductos banc nos
rclinuisse, qiiam nefas putaviinus rejicere
leclioiiera
conira oinnium Codicum mss. fidem.

VAIUA^TES LECTIONES.
Verain hitjus poriodi lcctionem cx iioslris Cod.
' quo, vel imperilns scribentis conatus me dcduxcrit
mss. Trin. el Amelian. resliluimus. Sic enira in hcbelantem, ubi aliler vere docentium exemplii
vulgata FoiHard. legebalur Quod si : indiscretum elfulserit, etc.
ll«R'^''«7N^, rftfot iTiciantis intvntio illvc casu ali-
 ,

57 LIBER DEVIRGFNIT.VTC PERPETUA S. MARLE. 5«

rcbusobviet, niliilquoiUanclissacramentisobsislat, A viiis existens, solis conlradicentiljus veriiati amore

nihil quod sacris mystoriis adversctur. Non ergo mo veritaii.'; advcrsans. H.cc ago, ul cum vita ista (qu;B

pnelalHS conlenmat, non mihi aiqualis deroget, non lentalio est supcr tervam) tatigaverit xgrura, verilas

me quis de domo laccs- illaqure Dcus est, irgat salvamlum, et in saicula sae-
mihi suljdilus InsuUet, non
sc.t, non me de foro delraclet, non religiosus susur- culorura possideat viviturum. Amen.
ret, non popularis immurmuret, non adolescenlcra CAPUT PRIMUM.
senex abnual, non coicvnni jnvcnis asp?rnetur, non
Sijnonijmorum torrente contra Jovimanum ostendil
n>inorem nalu a-.las scra dcridcat, non doctus expro- beatissitwim Dei matrcm in conceptu et parlu
hret, noa fgnarus abjicial, non potentior repellat, virgincm pcrmunsisse JJei dono, alqne gratia iin-
non humilior avertai, non discipulus raolestel, non {julari.

famulus convexet, non atas calumnietur, non sexus Domina mea, * dominatrix mea, dominans mibi,
causetur. Manet cnim verilas in a^ternum. Vivit mater Domini mei, ancilla Filii tui, genitrix factoris
qnod verum est. Non desinil quod a vero procedil. mundi, le rogo, te oro, te quacso, babeam spiritum
Falso non decidit verum. Fallaciis non vincitur vc- Domini tui, habeam spiritum Filii tui, habeam spiri-
ritas. Falsis non commutantur qu?c vera sunt. El si tum Redemptoris mei, ut de te vera et digna sapiam,
fallaciarum umbris obtegalur veriias, revelabit qu3e " de te * vera ct digna loquar, de te vera el di

vera sunt abdila verilas. Quod enim falsum est non gna ^ quaccunque dicenda sunt dicam. Tu * enim es
stabit, quod verum est non deficiet, quod extra veri- elccta a Dco , assumpta a Deo, advocala a Deo,
tatera est cassum erit, quod a vcriiate procnl cst proxima Deo, adha^rens Deo,conjuncla Deo; visitata

inanescet, quia veriias Deus est, el qua; Dei sunt ab angelo {Luc. i), salulata ab angelo, benedicta ab
vcra sunt, et quaj ex Dco sunt sola vcritale sub- angclo, beaiificala ab angelo, turbata in sermone,
sistunt. Indc qiu Dominum annuntiat, veritatem attouita in cogitationc, stupcfacta in salutatione, ad<

enarrat. Qui de Deo vcra dicit, veritalis cognilioncm mirala in dictorum ' ennuntiatione. Invcnisse te

pandit. Qui ea qua; vera sunt asserit, veritatis jura apud Deum gratiam audis, • ei ne limeas juberis,
defendit. Qui veritatcm amplcclitur, Dominum dili-
iiducia roboraris, cognitione miraculorum instrueris,
gil. Qui veritatem facit, Dci volunlatem adimplet. ad novitaiem inauditae De pro- gloriae proveheris.

Dcus certe occulla novit, Dcus absconsa cognoscit, le^ abangelopudicitia admonetur, de nomine prolis
Deus abdila penetral Deus perscrutatur occulta.
, virginitas cerliGcatur, ' et post fetum inlcgra et pu-

Proinde novit qai dcpravat veruin, scit qui immulat dica manes. Nasciturnra ex te sanctum, ' Dei Filium
veritalem, intelligit qui veritatcm minuit, jn aperlo „ vocitandum tibi ab angelo evangelizatur, et quae sit

exstinguil. Veniet prorsus, ve- nascentis regis polentia, mirabilitcr intimatur. Quo-
• *
••"--•• ^^
sapit qui verilatem '

nict, ncc longe est. Veniet de proximo, veniet e vi- modo fiet quaeris, de origine interrogas, *• de ratione
cino. Scd cum cxarserit in brevi, cum vcnerit in perscrutaris , de experientia requiris , de ordine
majcslaie, cum fuerii in circuiiu ejus tempestas va- sciscitaris. Audi inauditum oraculum , considera
lida, cum ante eum prxcesserit ignis , tunc bcati inusitatura opus, animadverte incognitum arcanura,

omnes qui illum veraciter diligunl, beali qui de illo attende invisum factum. Spirilus sanctus superve-
vera dicunt, beati qui verltatem non spernunt, beali niet in te , et Altissimi virtus obumbrabil tibi

qui faciunt in vcritate justitiam, bcati qui custodiunt (Luc. i). Tota invisibiiiter Trinitas conceptionem
in verilale judicium, et beati omnes qui confidunt in operabitur in te. Sola persona Filii Dei " in corpore
eum. Judcx enini venicl, dislrictus occurret, me- nascitura camera assumet de te. Idcoque quod con-
tuendus aderit, terribilis apparebit. Omnia ergo cipielur " in te,qnod nascetur ex tc, quod prodiet ex
prospeclant, orania intendant, onmia considerent, te, quod generabilur ex te, quod parturietur ex te

mc ex loto corde, es tola anima, ex tola virtuie, ex sanclum, vocabitur Filius Dei. Erit '* enim hic ma-
lotis pra^cordiis, cx totis visceribus, ex eo quod gnus , erit bic Deus virtulum , hic rcx omuiura
sapio, ei co quod enarro, ex eo quod iutelligo, non jj ssculorum , hic factor omnium rerum. Ecce beala
aliud quam verltatem inquirere, uon aliud quara ve- lu inter mulieres, integra inter puerperas, do-
rilalcm diligere, non plus aliud quam divinam veri- raina inter ancillas , regina intcr sorores. Ecce
lalem inquirere, non aliud quam Deum et qux Dei enim ex boc beatam te dicent omnes '* gonc-
sunt vendicare; solis adversariis Dei resistens rationcs, beaiam te noverunt " omnes coeleste^

fiolis profanatoribus el profanationibus cunciis ol>- virtutcs, beatam praidicant omncs vates, beatam
VARIANTES LECTIONES.
' Vulgata Feu-ardentii dominalrix.
, atque. desideranlur similiter in utroque Cod.
* Uterque Codex : Dei Filius vocitandus dicilur,
* Ua omnesCod. mss. noslri; Feu. vera et digna et
habet hic el immcdiate. qucr sitnascentis potentia, Clc.
' Codex SS. Trini^atLs habet quwcumqtie sunt di- '" Tr., de rnlione originis.
ligam. "' Feu., in corpore tuo, quoJ non habcl Tr. oec
* Enim est deest in Tr. Am.
Ita omnes Cod. nost. Feu., annunctattone. " !n teoma. nost. Feu., ex te
* Et deest in Tr. et Am. " Tr. et Am. non habent enim.
'*
* Neulerhorumliabet rtft angelo. Tr. , ycntcs.
* Quc sequuntur verba usque ad fincm pcriodi " Te el o»»;jt'5 nou babcnl nostri Cod.
 ,, :

R9 S. UILDEFONSI EP»SCOPI TOLETANI 60

ccJcbrant omnes noliones. Bcaia lu fiilei mci; , A do- " "ebetescat oro, hebetcscat cor falia mcdilans,
Itcala tu anima: meac , beata dileclioui * meae ohmuiescat os talia proloquens, adlixrcat liugua talia

beata pr.-cconiis et praidicalionibus meis. Prsedicem promens,non aspiret sermo talia narrans. Ecce enini
le doaec pncdicanda es, diligam tc donec diligenda virgo ex Deo, virgo ex bomine, virgo atteslante an-
es, iaudem le donec laudabilis cs, serviam libi don<;c gclo {Mallk. i), virgo judicc sponso, virgo ante spon-
servicndum esl gloria; tua». * Tu accipiens soluni sum, virgo cum sponso ; indnl)itala virgo , ctiara
Dcum, poslrema Filio Deo. Tu generans simul Deum dubitante sponso. Virgo ante Olii advenlura , \irgo
«l bonuicra prima bomine Filio. Cui in suscipiendo post filii generationem, virgo cum filii naiivitate,
taalsun hospes Deus, cui in concipiendo incola bomo virgo post filiura nalum. Verbo fccunda , vcrbo re-
sunwl et Deus. In prceterito munda Deo, in prccsenii pleta, verbo uberrima, verbo partu digna, bumana
plena homine et Deo, in futuro gcnerans boroinem quidem nalivitate, humana lcge, bumano usu, bu-
ei Deum ; ' et fetu el virginilate laeta, et prole et pu- mana conditione, bumana veritatc, illajsa, incor-
dore ga^visa, et fvlio el sponso lldcUs. Ita servans filio rupla, inviolata, intemerata, integerrima vcre. Di-
fidem, ut ne ipse quidem carnis succ noverit gcnito- vino autemmunere, divino favore, divina collatione,
rem. Ila servans sponso ftdem , ut ipso te sine viro divina adinventionc, divino dono, divino concessu;
iioveritgenitricem.Tantogloriabunda in filio, quanto B novo opere, nova efficacia, nova operalione, novo

virorum omnium ncscia (actu ;

* instructa quid nos- eflectu, novo " patratu, cum conceplu virgo, per
ses, edocta quid crederes, cerlificala quid sperares, concepium virgo, iu conccptu virgo, posi concepium
roborata quid sine amissione teneres. virgo; '* per parlum virgo, cum partu virgo, post
• Auditu percipe, Joviniane, corde sapilo fatue, parlum virgo. Virgo cura nascituro, virgo cura
pnecordiis cognosce stulte, sensu discc caduce. Nolo nascente, virgo post filium nalura. Conjux dicta et
pudorem nostraj Virgiuis corruptum partu causeris ;
virgo, coiijux assumpia et virgo, conjux credita el
nolo inlegriiatcra generatione* disccrpas; nolovirgi- virgo, cum conjuge siraul et prole perennis virgo.

exitu nasccntis scindas.NoIo virginem geni- Ignota semper '* conjugio, ignota amplexu ignota
nitatem * ,

tricis olTicio prives; nolo genilrici virginalis gloriae tactu, ignota maritali collegio. Et lunc certe, tunc
pleniiudinem tollas. Si horum unum confundis, in non dubie, tunc vere, tunc veraciter sancta virgo,
loto confusus es. 8i bcec concordantia ncscis beata virgo, gloriosa virgo, honesla virgo. Sed post
a * concordia veritatis ipse privatus es. Si b:T;c gcnerationem incarnati Verbi, post nativiiatera Dei
diseordantia causaris, semper discors jusiitia; inve- bominis facti, post generationcm in Deo bominis as-
niris. Si Virgini nostrae aut generationem, aut inle- sumpli, post nalivitatem " Deo bomiuis uniti sanctior
griiatera adimis, grandi dedecore Deo injuriara fa- C et sanciissima virgo, beatior et bcatissima virgo, glo-
cis. Negas enim valuisse incorruptara servare, quera riosior et gloriosissima virgo, nobilior et nobilissima
fateris absque corruptione adire virginem potuisse. v|rgo, honestior et honestissima virgo, auguslioret
Kegas Deum quod vellet facere quivisse, quem * con- augustissima virgo. Sed ne solus lux vesania; vepri-
tendis genitricem integram invenisse, corruptioni bus hsereas, ne solus spinis tuje dementia; ssepiaris,

deditara reliquisse. Ut ergo asseris , Omnipulenlis nc solus tucc vecordiae seniibus coarcleris, ne solus
divinitas non profuit virginitati, sed obfuit ;
quia dum intelligentia; tuoe aculeisinfigaris.ne solus defensionis
virgineum decus nascendo violavit, summam virgini- tuae acuraine perimaris,'* connectam parem, conjun-
tatem "destruxit; ac pcr boc ipsura astruis Virginera gam pariIem,sociabo similcra, innodabo coa;qualcm^
deturpasse nascendo, (juam decoraverat ipse crean- copulabo talem.

VARIANTES LECTIONES.

Hoc mecB ter repetltum restituimus ex omnl-

* lionore parentis. Nos Cod. omn. nostrorum testimo-
Ims Cod. nostris loco nostrw, quod Feu-ar. ex suo D nium secuti sumus.
eJidit. * Demum instructa, ita Feu-ard,
* Cod. ras, exbibent bunc locum quem
Ita nostri ,
' Ha;c nost. Cod. lectio melior quam Feu-anl.
niulto aliter babet Editio Feu-ar. Tu enim conci- : Audi tu , percipe tu. Et tu exclusiraus auctori-
piens solum Deum, postremiim sponsa facla es Filii late Tr.
Dei. Tu gene.rans simul Deum et liominem, genitrix • Ita Am. et Tr. Feu-ard. , deeei-pas.

facla es Filii Dei. Quem suscipiendo tantum tibi " Per exitum, Feu-ard.

hospes est Deus ; quem concipiendo ex te, incola et * Concordia sine pra;positione habet Tr.

homo simul fnctus est Deus. Post quoe immcdiate • Ila omn. Cod., et babebat antiquior Edilio ; Feu-

proscquilur Credula promissionibus angeli,ideodono

: ard. emendavit, ex suo Cod., concedis.
fecundata es Spiritus sancti. Genuisli fitium impera- " Omn. nostri, detrnxil.
loris, quem adorant angeli Deum in coelis. Sine con- " Ila orancs iiost. Non mullo aliter Feu-ard.
sortio virili Dei Filium edidjsti, et post fetum illibata Obmutescat os Iiebetescal cor ; adlicereat fatici-
mansisti. Nos vero b?ec omnia omisimus omn. iiost. bus, ctc.
Cod. suffragio nixi, in quibu» desiderantur; nec du- " Ita Feu-ard. Nostri Cod. et antiqua Editio ,
bitamus quin si attenle legantur, et cum ca;teris pariu.
conferantur, quivis animadvertat a slylo Hildefonsi " Ita nostri Cod. /n par^u, Feu-ard.
distare, atque alien* manus esse additamcnlum. '* Aliqui, conjuge.
* Quse sequuntur sic edidit Feu-ard. Ex fetu et :
'* Jn Deo, Am
virqinitate Iwta manem, ex prole et pudore gapisa es •''
Aui., conferam.
 ;

Cl LIBEK DE YIRGLNITATE PERPETUA S. MARLE. Ci

CA(»13T H. A rupta el incommutabili vcrilate vcsiivil. Dcfmito
yirginUatem in Dei matre confirmat advenus temporc, hunc qiii venerat cgredi sentit, ei pla-
Helvidium. cido egressionis lanla processu, aliter procedcniem
Audi ergo etlu, Helvidi, ad me allende jmpudo- inspicit, quam accedentem scivit. Suae carnis ve-

rate, me ausculta impudicc. me intuere inhoneste, ritate hunc videt esse vestitum, el in se sui nitoris

me conspice inverccwnde. Quid ac pudoris integritatem minuisse non seniit; sed

*
impudicus com-
mpveris? ^uid ioverccundus assistis? quid iiiUone-
potius crevisse " cognoscit. In hac regione solitudo

$lus accedis ? quid siiie reverentia occurris ? quid Deo tantum et domui,; in hac mansione singularitas
sine pudore vexaris? Quare Virj! nis iiosirse princir
hospitio tantum et hospiti. Hic lociis cuin uno tan-
pia eomiptjonis fine coarcias ? quarn ob rcm iiiitia
tum " adventante cohaeret. Hic uterus uniu^ tainuiu

pudoris exilu * auctae procreationis infamas? cur agnitione coiigaudet, nec alterius yiri quam u^sfteu^

iiitegrltatem divinilale ' sacraiam liumana *

con- tis unius membra cognoscit.

venlione dcturpas? » Nolo hujus majestatis vim Cum ergo haec Spiritus Dei per prophelas praedi-
iiTumpas, ne possessioncm Dei convexare ' ausu xerit, per doctores firmaverit, per veritatis *• aucttv^
lcmcrario pertentes, ne mansionein diyiniiaiis "^
po- res defenderit, per saeculorum xternitatem consoli-
ceas praisuinptione conleniptioijis, ne domura Do- B daverit, quid tu, novi erroris astructor, quid *'
h-
miui injuriis corruplionis confodias, «e pprt^ui do- tuissimus infamator, quid copiose nugis infamas?
nius Dei, ejus exilu clausam, a Quid insanise ** massa proloqui audes,
"
quocunque posse luussjtpre
adiri coniendas. Viriutum Deus est dominus posses^ contendis, susurrare proponis, garrire prassunais, ut
sipqis hujus, Coelorum rex est possessor juris is- virginalis ute*i illa habitatio Dei, nt Regis vjrtutum
lius. Omnjpoiens est artifex acdificii *' illa nilore pudoris aula clarissima, ut mjmsio
hujus. Solus illa

ogressor » ct custos est porlse egressionis hujus. Imperaloris coelestium carnis pudiccc, ut locus glo-
Kerao cum illo ingressiis est, nemo '*
egressus ; in riosus illius Dei, qnem non capit diversitas universa
adeendo eam nemo socius, in egredicndo nemo so- locorum, post generationem Pei, post incarnationcm
dalis. Qualiter introierit, nemo novit; qualiter " Verbi, post nativilatem Pomini, posl ortum Salva-
exierlt, egressio sola cognoscit. Absque veste Deus, loris, de carneo viro pejiiurx carnis sobojcs
ut ita dicam, ingreditur, qui, ut certe dicam, came germinaret ; de loco vitali ex mortalitatis semi-
vcstitus egreditur. Ad domum sui operis venit, car- ne moritura membra produceret ; de conclusio-
nis tantummodo veslem tulit. Idem qtii venerat re- nis horto, qui solum virginitatis iDSolitae floreai
diit, sed aliter quam incesserat " , ipsc inde proces- produxit, spinarum *^ mariialium vepres aflerreL
sit. Hanc domum ingrediens non pudoris spolia tulit, ^ De fonte nascentis virginali egressione ^ignaio
Bcd egrediens integritate " ditavit. A Pomino qui- coenum maritale decurreret ? Opto , opto , *• ut.

dem erat •* mundata, sedadventu Domini nondum sepulcrum oris illius dolor cruciet; iUiiis dentes-

plena. Nuntiante angelo, fundatoris sui cognovit sera concludal; foveam oris ejus immohilitas lio-
advenlum, et •«novsc congressionis admiratur acces- guce *' compleat ; concava palati aer subductus eva-^ -
Bum ; habitatorem inesse sibi cognoscit, et qiialitcr cuet; extrema labiorum aeris crassedp conglijlinet
in abditis agat, plene non penetrat. Verumlamen ne talium verbprum fetor erumpat, ne prosecutiojji^.
onimi virtutes parat in oflicia servitutis, defert Do- hujus odor aspiret, ne anhelitus lo(juel?c susurrct, ne
inino " debita jura c^nditionis. Qiiod ille coelo prx>- vcl exilis sonus tinniat, n^ verberatus aer vel " in-
sidens jusserat, haec in serecepto ministral, " ap- fandissima verba conformeU ^c(^ cuim insoIitDb
probans se Condltori suo mundam carnem simulque modo, insolito usu, insolito prfUne, insoiito jure, ia
animam pnrparasse, quaeet spiritualia obscquia una persona, in uno corpore, in una condilione, in.
carnali filio detulit, et Pominum sua; carnis incor- una pclate, alternat honpr piatris ei \irginis, aller-

VARIANT^S LECTIONES.
' Ita Am. Reliqui, impudicitia. P "Ita Am. , cui consonat vel, Editlo. Rciiqjii
• Alii, actec. cum Feu-ard., dehilw.
' Trin. , sacram. " Omn. Feu-ard., approbat se.
* Omnes nqslri sic. Feu-ard. , conncctalione. " Cognoscit deest iii Am. ct ToL.
' Tolct. : iVfl/o /m« mnjestatis irrumptts. ** Oiiin. nosl. Feu-ard. , adnectante.
• Sic Amel. Feu-ard. , ausu pertentes. *• Tolet., asscrtores.
^ Ita onm. nost. Feu-ard. , audeas pra;sumptione *'Am., infamatissimus. Nos vcro totura huno lo-
contcmnere. ctim ex omiiium Codicum collalione ( qui non sati»
«'
E!jus i« exitu Feu-ard. Nosl. omn. sine in. inter se conveniunt ) ita cmendanaum putaniiis.
* Deest et in Amel. Quid fatuissivuts ittfamator gloriosw virginis, quid
" Omn. nost. , regressus. copiose nugis infamas ? Quid infaviice massfi prol(h
" Egressus fuit, Am. qui audes ? ctc
" Ipse procedit, noslri. ** Tolei. scribit massa, caiteri massam.
" lla omn. nosl. Feu-ard. ydvtavit; anliquior Edi- *'
Trin. et ToL alii, illo
*'*
tio, iKtt'.grilatjtm dttnvit. Ara. , mortalium
'^ Oiiines noslri cum veteri Editione. Feu-ard. ,
*' Am. ct Tol. habcnt : Ut sepulcrum ori^ iltiut iet^
fundata. lium sera condndat.
'* Ita nost.
onm. Fou-ard., novum ; antiq. E(Ui. ,
** \jterqae, percompleat.

nova' congregationis. ''

Oma, nost. Fcu-ard., infanlilia.
63 S. IIILDEFONSI CPISCOPI TOI.ETAM . 64

nal pudor virginis et malris ; allernat in gcneranlc A mpam et mundi, fecisti siae loqucndi ratiocinalione

virainilas, allernat in virgine gencrandi facultas ; et mirabilc, cgisti sine rei cxemplo singulare, formasti
nculnun ce<lil ulli, et ulrumquc in allcrutruni dcri- siac comparalionis similitudiue potenliale, complesli
' sino consimili lequiparatione vitale, (inxisti sine in-
vatur; ctneulnnn impedilur ab inviccm, et aml)o
properant sihi. Utrumque scrvatur in propi io, utrum- lclligendi consideralione inxstimabile, sine oblivione

que transitin altcrum, quia aml)0 unura, quia duo perenne , sine defcctu slabile , sinc iaterruptiouo

idem, quia diversa idipsum, qnia indistinctum acci- juge, sine fine laudabile. Per qaod crror amotus est,

dens, quia indiscrctum concurrcns, quia indifferens

pcr quod languor ablalus est, pcr quod peccatura de-

supervenlum Non matrem virgiaitiitis deserit de-

'. lcium cst, pcr quod mors vere deslructa est, per quod
cas, non virgmem matcrnus impcdit partus et virgi- ;
salus collata, per quod viia conccssa, per quod
nem nobililat f(Eius, et matrem habet pudor virgi- coelum patefactum, pcr quod rognum coelorum pro-

nens. Sicque matris et virgiais nomina nuUis disso- missum est, per quod eundi invcnimus viara, per
ciala sunt casibus, nullis impedila diflicultatibus, quod assequimur perveniendi veritalem per quod
,

nallis lcesa proveniibas, nuUis dubia rebus. Indiscrcta adipisciraur requieswndi viiam, per quod " habebi-
ulraque, inseparabilia ulraque, indissecabiie tolum, musperenaem tuac didc^dinis visionem. Atnuncjam,
indivisibile lotum. ' Accidit aliquando ut esset mater, B " modo jam, in pr«scali, in hoc loco, iii hoc situ, in

quse virgo .erat. Advenil ut generaret qu3C nusquam boc momento, et in hoc tempore.et in omniu " sem-
,

corrupla usu geneiis * manerel. Adfuil ut partnriret» per ssecula sseculorum.

lege parturilionis ignorata: Occurrit ut existeret in CAPUT III.

filio integra, qute in conjuge non * cxstiterat, dimi- Sanctam Mariatn ex nalione Jud(eorum essCf et stirpe
ex fide autem et honore, laude et amore, CUrislia-
nuta. Sed illud est inxstimabile, illud incomprehen-
norum. Tandem aliquot prophetarum oraculis pro^
sibile, illud inenarrabile, illud admirabile, illud in- bat virginitatem summam oportere cum malernitatis
audiium, illuJ invisum, ' illud incognilum, illud in- g'oria copulari.

usilatum, ut virginitas conccptu clarescat, ut Quid dicis, '^ Judaee? quid proponis? quid astruis ?
parlum virginitas comitetur, ut generatio assignet quid objicis? quid " objectas? Ecce virgo nostra ex
virginem, ut virginitas probet matrera, matrera quo- stirpe tua esl, " ex generc tuo csi, ex radice tua esi,
que ut virginitas glorificet , virginem ul gravitas ex gente tua est, ex populo tuo est, ex plebe tua cst,
matris ^ honoret, ut rteous matenmra virginilas as- ei natione lua est, ex origine tua est. Verurataraen
scqualur, ut decus virgineum matris fecunditale ex lide nostra est, cx crcdulitate nostra est, ex as-
servetur. Ita malernam virgo accipit veritatem. -, scnsu.noslra est, ex reveren:ia noslra est, ex honori-
Ita virginis gloria transit in genitricem. Ita no- ficentia nostra est, ex laude nosira est, cx glorifica-
raen gcnitricis " acccdil in virginem , ila pudor tione noslra est, ex dileclionc nostra est, ex araore
virginis manct in matre. Sic ergo accidft, sic ' evenit, iiostra est, ex prccdicatione nosira cst, ex prajconio
sic adfuit, sic occurrit, ut si matrem quxrara, virgo nostra est, ex defcnsione noslra csl, ex vindicatione
est; si virgineni quxr^m, mater est; si prolera noslra est. Quod enim tibi Spirilus sancius de lila

quaeram, virginis esl; si pudorem qu»ram, matris per prophetas " dixit,pcr oracula ialimavit, per figu-
orauino est. virtulura omnium Deus! o creatura- ras innotuit, per pnccedcniia promisit., per subse-
rura omnium Deus! o factor onmium Deus! o mira- quentia complevit, le neganie, te non credente, te
bilium auctor omniura Deus! qui cunctis miraculis abnucnte, te respuenle, te resultante, le blasphe-

luis, univcrsis insignibus tuis, totis mirabilibus tuis, manle, ego novi, ego credidi, ego sapi'), ego veneror,
omnibus •' magnalibus luis, hoc factum, hoc opus, ego honoro, ego glorifico, ego amplector, ego amo,
hoc geslum, hoc actum, miserationis thesauros apc- ego diligo, ego pnedico. Quia rne gratia praevenit,
riens, pielalis arcana dcmonstrans, indulgentiie divi- fides implcvit, misericordia subsecuta est, amor pro-
lias rcserans, clcmentije rivos emitiens in salutem vexit, et rei hujus gloria exaltavit. Te autem quera
racara et mundi, in redemplionera meam et mundi, _. perfidia averlit, qaem pravitas occupavit, qiiem cae-
»n justificationem meam et mundi, in liberationem citas adiit, '" quem error oblinuit, quem obslinatio

VARIANTES LECTiONES.
• Prosperant, Ain. * Ita Trin. et Tol. Alii cum Feu-ard., venit.
Hanc locum exbibemus, ut est in omn. nost. Cod.;
• " Omn. nost. Feu-ard., magnaliis.
aliter Fcu-ard. Non virginem maternus impedit par-
:
•'
Omn. nost. cura veier. Edii. Feu-ard., habe-
tus, virginem non violal felus, et malrem nobililat
et mus.
pudor rirgineus; et virginem nobiiitut fetus, et matrem '* Modo jam non habet Feu-ard., sed iaCod. nosl,
non violat pudor rirgineus. nullo desidciantur.
* Accessit, omnes nost. " Semper habtUur in Am. et Tol., deest iii aliis.
* Manet, Tol. et Am. '*^
Judwe scribit Feu-ard., non ita noslri.
' l;a Ara. et Tol. Barbare Feu-ard. et alii, existe- '* Oblectaris, A-.n. et Tol.
rat. •* Ex genere tua, etinfra, ex populo tua habct Feu-
* Ulud incognitum supplcvimus cx Am. et Tol., in ar contra omn. iiost. Cod. consensom.
1.

caeieris desideratur. ''

Omn.
nosl. Feu-ard., prcrdixit.
Ornet, Tol. et anliq. Edilio.
' '
Ila cdimus ex comniuni nost. Cod. suffragio.
ArccHil in virginem, omn. nost. Proscquilur au-
• F*cu-ard. edebat : Quis crror... Qua; obstinatio.
lem tol. Jta pudor virgtntui manet in matrem.
:
85 LIBEft DE VIRGINIT^TE PERPETUA S. mRm. 66

inJuravU, dicito, quarc noii cicdis in gonevc liio A l>'-iis et hoino cst, Ycrbum ct caroesi {Joun. i), iW-

|Hieri>crain virgincm? Quarc non credis sinc viro vinitas ethuinanilas esl, pax nobis, scandalum vobis

virginem concepisse? Qiiarc non crcdis proprium cst ; sapicntia nol/is, slullitia gentibus est (/ Cor. i).

virginera gesliiTC filiuui ? Quare non crcdis ' siiic viro Indc inerito humana rcfcrunlur ad Deura, et qua; Oci

virgiiieni inanerc pasl partum? An iilo mcndacii ge- sunl referuntur ad hominem. Inde insolida homini»

nere * illinilus, iilo priiiKicvae perlidi;e veneno crapu- Dei " participatione roboraniur, et solida Dei homiiiis

latus, illo pareDlaiis fallacia» argumenlo coufisiis, illo participalionc inUrmari dicuntur. Indc in in.is summa
infidoe • persccutionis asta perversus, iilo antiqunc pcrveniuiil, inde in suinmis ima pcitingunt, inde iii-

perlinacl:e munimento (innissimiis, in saciis litlcris solida soUdaulur solidis, indc insoliii ' dilis lempe-
adolesceutulam, et non virgineoi parere posse causa- ranlur, inde insolita siiblimantur insolitis. Qua'. nl

ris? Plane mcntiris, " fallis et failcris, falso crimina- vera esse non ambigas, audi sancti Lpiritus vcrba,
ris, falso impeiis, falso propoais, falso contendis, audi prophclarum oracula, audi '*vaticinanlium dicla,
falso arguis, falso defendis. Si enlm, ut ais, juven- audi verilatis prjeconia. Isaias : Parvulus, inquit, na-

cula el non virgo parerc posset, quid sigiii!icaret tus esl uobis; filius dalus est nobis (^sai. ix). Parvu-
Dominus^/sat.vii^^^quid miiaculi daret^quid admi- lus i.icm est Christus, quia hoino non sibi, sed nohis
rabilc dcmonstraret ? quid inusitalum ostendcret, si B cst nalus; filius datus esl nobis, quia utique Deus
juvencula pareret quod consuctudinis erai ; si pucila Filius Dei sc dcdii incarnari pro noitis. Et eccc homo
parerct, quod u^talis erat si adolesccns fcniina
' ; esl, in co quod parvulus natus cst nobis Dcusaulau
;

parturiret, quod tcnerltudinis erat; si non impar cat ipse qui Filius Dei dalus est nobis. Itcm David :

malrimonio pareret, quod natur^ siraul el lemporis Minorasti eum pauIomiiM/s a Deo {Psal. vni). Is qui
erat? Cujus interdum masima cura * de spoiisorura minoralus dicitur a Dco, Deus cerie aiqualis est Dco.
inanet electione sollicita? cujus mens de fuiurjc con- Qiiia iii eo quod dicilur minoratus, bomo est vcre
junctionis est exspectalione peranxia? Cujus vota Uumiiis natus. InPsalmis ita Pater '" de eo, quiaDeus
sunt secundum * sodalium expericntiam non incerla? est : Ex utevo, inquit, ante lucifcrum genui te {PmI.
Sed vere illud * esse signum, si virgo parerct, et cix). Quia homo cst, alibi <licitur : Quasi de vulva "
'" noviiatem,
inlegra esset. lllud eificere si virgo cgrcdietur libi ros adolcscentiie tiia;. Iiera alibi :

parturiret ", et pudore iiilcsceret. IUud liaberi admi- Hoino factusest in Sion, ct ipse fundavit eam ExceU
ratione condignum, si virgo gcneraret et incorrupta sus {Psitl. Lxxxvi). In hoc quod faclus esi, humilli-
coiisistcret. In ilio ostendi miraculum, si in humana mus homo naius cst. In eo quod fundavit eam, ex-
conceptione quod humana natura nescirel. In
fieret, celsus esl Deus. Muita qiiidcm et alia, copiosa vere.
illo dari signum, si "nuUi maritala viro, fieret pariens C sufiicientia prorsus, abundantia ccile, exuberanlia
virgo. In illo rei stuporem fieri, si fcmuia et virgina- pleue poteris invenire de duabus naluris iii Chrisli
libus simulel maternis inserviret officiis. Iniilo ''facii hiijus unione connexis : si " tamen in illo credas,
admiraiionem '*perauctam iri, si uno mulicr lempore si iUi rtdelis exisias, si ei fidem veram exhibeas, si

liTJtarelur praemiis simul et pudoris et prolis. Ut ergo illum inverilatecoafilearis, si illi vcram confessionen
noveris in signo concepisse lianc feminam, non in impendas. Qu^e tamen ego ipse ex lolo iion pra;ier-
u>u; in admiratione, non in conventionc fetosara miilens, conjiciens inncclam aliqua post paulisper.
existere; innovitate miraculi, non in vetuslaie pa- Cujusergo tantae glori* et dignilaiis est Filius, ut sit
reif conjugali; in incorrupiione virginea fecundari, in assumpto hominc Dcus? Audi quanire gloriae ct

non iu foedere nupliali ; Dei maler est, sed propter uobiliiatis estgeniirix ejus. Ihec in Isaia virga exiet

incarnalioiiem Verlii ; Dei genitrix est, sed propter ex radice Jesse (/sai. xi), idest, de genei-e ejus ex-
assumplionem homiuis ; Dei admioistratrix est, sed orla ;
*' virga ,
qu.c florem huuc Chrislum spiriluali
" propter quod idem subdituserat parentibus suis; tantum infusione sine homiuis corruptionis acces-
Dci Dutrix est, '*quia hujus nutricii reges cl reginae sionc produxit. Itcra in Isaia haec sola terra ftde

nutrices eruot {Isai. xlix). Quoniam iste filius ejiis, aperta, non corruplionc, gcrmiuare potuit Salvato-

VARIANTES LECTIOINES.
' Sine viroy desunt ha;c verba in Tol. el Tiin. D " Inserit hic loco Feu-ard. : Et inlegra esset. Illud

* Intilns.y Tol., novitalem, si virgo parturirtt-, elc.

efflceret
* Prosecutionis, Tol. et Trin. '* Nullo, omn.nost.
Ua omn. nost. Fcu-ard., fallax es.
• " Faclo, Am.
• Edimus ex unaniiiii Cod. nost. tcstimonio. Aliler '* Ua Tol. et Am.melius quara peractam, quodha-
Feu-ard Quod .mmum, sicut promisit, daret Domi-
: bcl Feu-ardenliiis.
uus? Quod miracmum faceret ? " Propter ministcrium liumanilatis, quod , etc.,
• Feu-ard. addit : Quod mirabile fieret? Contra Triii.
onin. Cod> nost. qui deinde pro adolescens, scriimnt " Quia
qui hunc nuiriunt reges, et regincc emnt,
toalescens. Trin. et Tol.
' Feu-ard., de sponsi... dilatione. Nost. omn. ut " Panicipio,km.
edimus. '* Omn. nosl. cum anliqua
YuIgata.Feu-ard., vati'
* De sodalium experienlia. Tol. ct Ara.
cinationum.
• Tol. et Am. Feu-ard., esset. '» De filio, Tr.
»• Existere, ambo iidem; c«teri cum Feu-ard., -" Omn. nosi. Fcu-ard., earerfffur,
efficeret ; nos vero efficere legendum putamus, iii modo *'TantUm.,Tr.
iulimtOt sicut cxtera verba quae sequuuiur. *» Virgo, Tol. et Ai».
 67 S, IIlLDEFO?v&l EPISCOPI TOLETAM m
rcm, roranlUMis corUs, el nuljibus pluenlibus Jusium A Domini ' in medio JeiHsalem, quie est Visio pacis
(hai. XLv)^ id cst, prophetis pronuntianlibus ejus (Jerem. iii), id est, Ecclesia aniversalis, et non am-
adventum^ H:ec io Ezcchiele domus Dei est, cujus bulabunl ultra posl pravilateni cordis sui. Juravil
pudoris inlegcrrimaclaustra,' ad Orientera consislens Dominus in veritate etjudicio. Et ecce tali
matre
portaseniperestclausa (Ezeclt. xliv). Quae uequeanlc progenilum omnes gcntes bcnedicunl, ipsumque col-
Dalum, neque post nalum hunc ftlium allcriusaccessum laiidaot. Ecce istc Deus forlifudo noslfa est. Ad

vel Iransitura novit. Quia ipse solus Dominus per eam hunc omncs gentes veniinus ab cxlreini» terrae, el
nascendo transivil. Unde semper est clausa, quia
et cura Jcremia '* diciraus : Vere mendacium poss€de-
semper esl virgo. Ilaec virgo in psalmo thatamus Dei ruiit palres nostri (Jerem. xvi). Ecco in die novis-
est, quia de utero ejus ists incarnalus Deus proces- simo hic mons fllius virginis hujus pncparalus est h»
sit velut sponsus, in ea reliclo perennis virginitalis verlice montium (Isai. ii), id cst, elevatus est snpor
decore * mansuro (Psal. xviii). itera in Psalmis kec Aposlolos nostros, et super omnium virtulum cocle-
terra est, de qua veritas oriiur, quae verilas Chrislus stium majeslates. Ck)nfluimus ad cum oranes populi,
eadem est, et qiije de coelo prospexit justitia ' ejus et properamus gentes muliae. Ascendimus ad hunc
(Psal. Lxxxiv). Item in Psahnis : H;cc lcrra fru- Dominum, raonlcm
Doraiiii, et ad domum Dei Jatcob,

clum suum Chrislum noslrum genuil, B qu3C esl ^ccJcsia Der vivi. Docet nos de vijs snis^
dedit, id cst,

io quoet benedixit nobis, idein Dominus ^ Deus no- imus in semitis ejus, quia lex gratiae de Sion egressa
ster, ut benedicat nobis Deus, et simus bcnedicii a est, et vcrbum Domini de Jerusalera. In quo ju»>Uin

Deo ter vocabulo repetilo. ' Qiiem io Trinitnte unum est sanctis apostolis nos omnes in ejus nomine bapti-
Deum omnis lerrsc racluant fines (Psal. l\vi). zari, et sancto Spirito adimpleri (Matih. xxviii).

CAPUT IV. De te autcm propter eordistui pcssimi obstinalio^

Hortatur Jtidwum, ne virginis et matris minuat g!o- nera, propt«rimpuram voluntatem, propler infidam
riam, ctijus igiiomiuia redundat in protem. Et quotl mentem, proptcr conscienliam malam , propier incre-
\'irg\mtti adOrant othhds ce&lestcs virltileS, et con-
dulitatcm jugem, propier superbiara veram, pToi»ter
fluunt ad eorh ortihes populi, Judceorum quoque per-
fidiam obiter ottettdk ak antiqui* Patribus divinitut obedienliam fallacem, propter promissa infidelia,
prophetalam. propter fidem " inconstabilem , audi Dominum in
Sit, rogo, jam^ sit, rogo, Judxe, gralissimum tibi Deuieronomio proclamantem :
" Eriiis ^ftiics ad ca-
tanta; virginis decus in tua cognationc reperlum. Sit put, incredulus autcm populus ad caudam (Deut^
amabilc tantaj gloriae Virginem in luo genere inve- xxviii). " Cui incredirios nisi isii E>eo, in hamilitafe?

nisse. Sit Lctum in tua iraduce tantoe pudiciii.e vi- homiiiis ex bac Virgine nasciluro? Itcra Jeremias

6«m insigne. Sit • jucundura in stirpe tantumdem C Prjevaricatione praevaricaia est rn rae domus Juda,-
lua paicfacium tale roiraculum. £cce implcta est ait Dominus. Negaverunt '* me, et dixeronll : Kon es
omnis terra per hanc Virginem gloria Dei. Cognove- ipse (Jerem. Quod nnnc nsqoe, JiidBi^ proptei'
v).

r»nt omnes a parvo usqoe ad magnum per hanc Vir- huncChrislum Doroinum ineum hujus Virginis filium,
ginem Deum vivum. Viderunt omnes per haiic Vir- dicis non esse Christum, Eispectas alium, cum quo

ginem salutare Dei. Remeraorali sunt et conversi percas, Anlichristum. item Isaias : Tota die ex-
per haoc Virginem ad Dominum universi fines terne pandi manus meas ad j^opDlum non crcdenlera^ ef
(;Psal. xcvii). Adorant in omnes
conspccla Filii ejus contradicentem raihi (Isai. lxv). Non credentera et
patrix» geniium ; ipsius e^t Dcus
filii regiiura, et ipse contradicentem ; cui nisi istiDomino? qul quoiiranl
doraiuabitur gentium (Psal. xxi). Cantant omnes ipsi de bac Virgine " natus est, credere nolunt hitnc esse
DeminoFilio ejusredemptionis suae caniicum novum, Deuin. liem Jeremias : Quomodo dicitis, Sapientcs
^ia ^ nascendo de hac Virgine magnalia fecit. Notum nos sumus, et lex D^i nobiscum esl ? Vere menda-
fecit Dorainus pcr hanc Virginem salutare suura, el cium opcratus est stylus inendai scribarum. Con-'
anle consp"clum nostrum revelavit hanc justiiiam fusi sunt sapientes perterriti, et capli sunt. Verbuirt
suam (Psal. xcvii). Invenerunt per banc Virginem cnim Dominiprojecerunt, et sapientiai nulbest hi eis
Deuro, * qui eum per observantiara legis invenire
D (Jcrem. vni). Quodverbum?Hocutiquedehac Virgine
non potuerunt. Venit per hanc Virginem Deus, et carnem factum. Et quam sapientiam ? H.inc scilicet Dei
congi-egalis gcntibus et linguis, vciiimus ct vidimus Palris, qux" gentibus stultitia est. Iteii) Isaias : Audile
gloriam ejus, quasi gloriam unigcnitt a Patre (Joan. me, ilurocorde,elqui longeeslisajastttia :prope feci
i). Congregata: sunt omnes gentes in m/mine hujus jusiii!ammeain,et non eiongabilur, eisalusnieanoa
VARIANTES LECTIOxNES.
* SurU ad Orientem babei Feu-ard. In nostris oinn. ' In Jerusalem. Trin. e' Airi.
deesl sunt. » Feu-ard. veniamtis edidit, et dicantut; nos ex
* Et mansuroi Edil. Fett-ard. Nos, ut habcnt om- omn. nost. Cod. vcnimus... dicimus, qund sequenti-
nes Cod. noslri. bus consonat confluimus... atcendimus.
* Deus pro ejns. Am. et vetus Kdilio. •» Instabilem, Tol.
* ita omn. nosl. Fetr-ard., id est Deus, Deus no- '• Omn.
nost. Feu-ard., erunt.
»ter. " Sequimur Omn. nost. Cod. Feu-ard. edebat : Cur
* Quatn Triiiitaiem, Trin. et Am. ergo incredulus es nisi.... nascenti?
* Jocundum, Tol. et Ajn. '^ Me, omn nost. Feii-iri., Ddjriihuih ; et sic legi-
^ In nascendo, Trin. et Anu lur in Yulgala ad honc Jeremi» loCum.
» Quem, Aiu. * Sic outt. nostri : FtQ-atd. ,Aa4ci dignatus esi.
b'«» LIBtU DE VmCINITATE PEIU^ETUA S. MARLE. t«

iiiorabitur (/s,;i. XLVi). Qiiacjustilia.clquaesalus, nisi A "^ 'Psc tc confilcatur eoram Palrc 6H;h divinilam.

hic ' uliquc a quojuslilicali ct salvaii credentes sumus ? Time majestaiem ojus inter homines, ne te' hamanf-
Uem Isaias : EJuc foras populum ca^cnra, ct oculos las ejus in tarlara praeeipitet coram angelissuis. Di-
habentem; surdum, et aures sunl ei (Isai. xmi). lige illum dum patiens est, ne odio habeat le, dum
Quid non videntem, ei quid non audientem, nisi judicaverit te.

hunc Dei Filium, ex horaine incarnalum, et cuncta Arbilror rae per virtutera Dei hostem ut potui con-
qu;e de eo muUifarie sunt * pricdicta ? Itcm in Osce : fodissc, reiiquissec3esum,abjecisse enervatum, exani-
yx, inquit, eis ! quoniam recesserunt a me ; vasta- raemdimisisse.Undeetpailidusadest,exsangui&stiper-
buntur, quia proev.nricati sunt in me; ct ' cgo redcmi est, defessus angilur, faligatus manet, concisus jacel,
eos, el ipsi loculi sunt conlra me mendacium {Ose. confossus rijit,elisus interiit de vilali flatu nihil super-
:

vn). A quo rccesseront? Utique a me, qaera humi- est, de spe vitae jam nibilest,dercditu vitae illi -^xspe-

lem videnfes hominem esse, * contcmnunt Deom. Et clatio non est.Unum tanlura "deest, quod halitusperfi-
quod mcndacium loculi sunl, * nisi qnod el in Jerc- dixanhelat, quod cxilemurmur erroris aspirat, quot
mia dicente legimus : Non est ipse. Et quarc non est tenui tabo de sacrilegii sepulcro animac naribus *

ipse?Quia vidimus eum, et non erat aspectus; et fetor exhorret. Yerumredeam," repedem, retro gra-
desideravinras despccium et novissimum virorum, g diar, retro convertar, et non eam, donec delicial;
'•
virum dolorum^ et scienlem ferre infirmitaiem ; et non vadam, donec intereal; non pergara, donec
quasi al)Scondrtus vultiis ejus et despectus, nnde ncc attritus sub pedibus meis evanescal, ne de cadatero
reputavimuseum {Isai. Liii). Quibus verbistua incre- perfidiae quidam vermiculus supersit, ne de morlici-
dulilas significatar, ctii visus est ChristuS non haix^re nio sacrilcgii tinea quaicunque consurgal, ne dc ta-
speciem, neque decofrem, unde nequc a te repulatus bo profanationis quodcunque genus vermium oria-
estesse Deus. Dixi celelr, dixi currens, dixi * trans- tar, quod in criminum antro dsemonum favoribui»

iefls, dixi pefnix, drxi velox, dixi citatus, quye cilo pastum, elsi rton assurgat in belluam, evolel in vo-
reperi, quycde vjcino attigi, quyc de proximo inveni, lucrem, applaudatque sibi nosirac disputationis relia
qucc de confinio intali. Nam si peritia pollens, si evasisse, qui fundilus se ingemiscit vincere neqai-
prudentia vigil, si acumine vivax, si inquisilione visse; gutlurque a capulo dissertae raliocinationis
strenuus, si soHicitudine minus incrs vellem, aut abducat," et per aereas potestates leviiate vagabuii-
possem, dies mihi deliciet, momcnia decresccnt, ho- da ferendus sesc fraiide suspendat, a<i scilicel su'o

ra; ' lassabunt, mane ruet, mcridics* liquescet, vi&- paYore vcl fuga il!i arrideat, cui sub spe " vicloria
pcre dccidet ; inlempesla el galHcinia, * crepuscu- non concordat. Audilum ergo antequain loquelarn,
Idmque, noctiumque abundanliae non suppetent, non C exanimaic hostis, appOne ; auriculam antequam lin-
" cohxrenidelfllJbtissacramenlis autfidei meae con- gnam adapcri, an(e auris quain oris feinove seram,
graa, aut perfidise tuoe discordanlia, et adversa pro- ul prius noveris quam loquaris, primitus sapias
mere vel nafrrarc. Unde jam veni mecum ad hanc quam respondeas, prius corde percipias quaiaore
Virginem, ne sine hac properes ad gehennam. Ycni depromas. Sicque de hac veritate ut cognoscas ple-
abscondamur sub velamento virtutis ejtts, ne indua- nitudinem veriialis asserere, considera, intuere, vi-
ris confusioTle, sicul diploide. Ycni confitcamur, ego de, intellige, perpcnde, animadverte, intcnde, scito,
deiicia juventutis el ignoranliae mea;, el tu deiicta sapito, discc, cognosce, hunc eumdem esse Deum ex
sacrilegiiet sceleris tui, ne revelent coeli iniquitates Doo in verilaie naturoe suae, qui ex Yirgine '* factus
tuas. Veni liumiliemur in veritate confessionis et est homo in verilate nalurai meae ; huncesseperenni-
laudis ejus, ne lerra consurgat adversum te, asse- ter a;iernum, qui dispcnsative factus est lemporalis;
reus tanli sceleris se tuam perfidiam sustehtassti. hunc venisse, qui hunc " conti-
est vere immobilis;
Non erubescas filium ejus esse Deum tuum, ne ipse neri in loco, quem non conlinet locus; hunc esso
teerubescat coram angelis suis. Non enibescas ser- intra locum, qui est oninium locus. Nara et, ut "
mones ejus, ne ipse te in adnolationc libri viveriliuin expressius dicam, ipso ducenie sequar eum ; ipso
erubescat. Confiiere illum in rcgione terraruin, ne D praieunte, curram post illum ; ipso antecedente, va
ipsc tenon confiteaiur in terfa vivcrilium. Confiterc dam post eum; *•
ipso adjuvante, vel vocantc, ingre-
iilam Deura esse et filiam homiriis " virginis matris diar ad illum, el in qtiantum ipsc " permiserit, as-

VARIANTES LECTIONES.
* Utique non est in Feu-ard.; sed habent noslri " Superest, Amel.
nnm. " Fetor deest in Trin. et ToL
Prcedicata, Trin. et Am.
* '^ Ita Trin. et Tol. Caeteri cuin Feu. repedabo.
* Et deest in omiiibus nostris. " reposuimus ex Trin. , qu;c vera lecfio
Allritus
* Contempsemnt, Tol. et antiq.
Editio. cst abs dubio, quamvis c;eteri scribiml aslrictus.
* Msiquud uiunt,Jeieiniadicenle ; nun e$t ipse? "* Et per aeriw potcstatis
levitales vagabunde jereit'
Ainel. dus. Trin. ei Amel.
«
'rran»iikns, Trin. el Tol. " Victoriiv, Trin.
' Lacescenl, Tol. " Nutus, Trin.
* Languescet, omn. noslr. " Tencri, Triu. et Amel.
• Crepuscuta, Tol.
" Feu-ard. exactius. Noslri
, oran. , expresttus.
**
Cohwrebunt, .\mcl. *' Trin. et A.m., ipso vocanieingrediar, etc.
"Var^/njs dcesl iu oiuuib. nost. " Pcrmiserit : sanior leclio, quam exhibcul nostri
 :

7t S. niLDEFONSF EPISCOPI TOT.ETAM Tt

eeverem libi, ostcnilain lil»i, cnarrein iibi, promain, A rtU, il>i crnm, ei nunc Dnniinus misit me, et spiiiius

expcdiam, convincam, probcm, quis esl idcm ipse qui cjus {Isai. X1.VI11). Ecce qui primus, ct novissimus,

vcnii, ei unde venit, ei qiiando venil, et ubi venit, •etfaclor omniura est,mittitur a Doiuino Patre, cni
el quarc venit, ei quomodo venil, et quid cgil. el coa^tcrnus, et coicqualis babelur. llcm quando
CAPUT V. Cbrislus venit? quando venit? dical .tacob in bene-
Sacrum Incarnnlionis expUcat arcamm. diclionibiis patriarcbarum. Non dcficiet princcps de
Audi jam mmc, quis esl Cbrislus qui vcnit; audi Juda, ncc dux de femoribus cjus, doncc veniat qui
jam nunc, quis esl idem qui vcnil ; non alius quum miltcndus est; et ipse crit cxspectaliogcnlium {Gen
Dcus, cl omnipotcus Dominus. Dicnt Maiachias: * xi.ix). Tunc crgo veuit, quando per arabilionem,
Vtiiictad tcmplum sanclum suuni uoiiiinalor, ' qucm succcdcute in regno Ilerodc aiicnigena, defecil In
"
vos qua:rilis, et angelus lestamenli, quem vos vullis Israel princcps de Juda; in quo dcfeclu advenit ilie

{Malacli. iii). Item in Exodo Patcr de codcra ' ad qui raiHeudus eiat, quera gentes el populi exspecta-
legislatores : Ecce mitlo angclummcum, qui priece- bant. Ilem in Daniele, adse loquentc .•\ngclo : Danicl,
dat le, et custodial "^
te in via, ct inlroducat in lo- animadvcrlc scrnionem, ct intellige visionem. Sop-
cuin quem pavavi. Obscrva cum, et audi vocein cjus; luagiala hebdomadcs abbreviade sunt super popu-
neccontemnendum pulcs, quianondiinittct cura pec- B lura tuura, et super uibom sanclam tuara, ut con

caveris. Et est nomen meura in i!lo {Exod. xxiii). summelur prKvaricalio, ct finem accipiat pcccalura,

An quia angelum audis, non puJas esse factorem et dcleatur iniquilas, ct adducatur juslitia seinpitcr-

Deuin, sed qucmpiam angeluin factum? Absit. Ma- na, ct implcatur visio, et prophelia, el ungatur san-

gna ccrte demenlia agilaris, si credis Deum cuiquam ctus sanctorum {Dan. ix). Quod tempus olira esso
angelo et potestalera et nomen proprium coniulissc, completura, prxdictaruni rerura ct eventus et exilus
atque contra luam simul et raeam voccm, ' non sit docet. '* Item ubi veiiit? dicat Michaeas : Et (u, Bc-
nnus Deus qui fecerit omnla. Quare angelum dicis thlceni, domus Ephrata, ** nunquam parvula es in
illi esse aequalem? Quod utique dicendura non est,
* millibus Juda : ex te raihi egrcilietur qui sit domina-
quia ita non est, verum nonest Quis eniminiiubibus (or in Israel {Micli. v). Et hoc secundum carnera ;

aHpiabitur Doraino? Aut quis similis erit Deointer nam secundum divinitalem, illudest quod connectit
filiosDei (Psa/.LXXxviii), idest, inangelis bonis, eliu Etegressus ejus a diebus ajtemiia^is. Iiem David ;

^ hominibus sauclis, quos adoptionis -anioie divinai Ainbulabunt de virlute in virtutem, ct videbilur
Unde Chriblusvcnit?*
pateriiitatis pietas fiiios vocat. Deus dcorum in Sion {Psal. xxxvm). Item Jcremias
. unde veuil? Vere nonaliundcquamdeDeovenit.Audi in lib. Baruch : Hlc est Deus noster, et non sesti-

ipsum per Salomoneni Egoexore Altissimiprocessi :

'
mabitur aller ad eum : qui invenit omnera viain
{Eccli. xxiv). Item Palev in Psalmis de eo : Ex utero prudcniiie, et osiendit eara Jacob puero suo, el
ante luciferum genui te {Psal. cix). Hinc et alias Isiacl dilecto suo ; posi bicc in terris visus est, et
ipse per Salomonera :
' Anle colles ego parturiebar cum houiinibus conversatus est {Uar. iii). '* Ilem
(Prov. VI 11). Et Zacharias : Haec dicit '* Dominus qiiare Chri.lus venit? Per Isaiara ipse dicit : Spiri-
exercituuin : post gloriara misit me ad gentcs, quai lus Doraini s^ipcr me, propl(.'r quod unxil me, evange-
spoliaverunt vos. Qui eniin teligerit vos, tangct pu- lizarepaupcribus inisit rue, pr;edlcare captivis re-
pillara oculi ejus, quia ecce levabo raanum meara su- dcmptionem, et caicis visum {Isui. 6). Itein ipse :

per eos, et eruut praida his qui serviebant sibi ; et Ecce Deus nosler, ipse vcnict, '" et salvos nos faciet.
scietisquiaDominusexercituummisit me {Zach. 11). I.em Habacuc : Existi in salutem plebis tuse, utsal-
Vide omnipolenleraDominum excrcltuum ab omni- vosfacias electos luos {Ilabac. 3). Item quomodo "
potente Patre DominoDeo exercituum missum, quan- vcnit? Abjecius utiqueet egenus. Dicat Zacharias:^*
do Chrislus veiiit. Missus est autem ad gentes post Discile, filiye Sion : Ecce rex tuus venit tibi justus ei
gloriam deitatis, quain apud Patrem habuit, cum fie- salvans, pauper, '* ei sedens super asinum indorai-
rct humilis in fovma servi, qui erat sequalis paler- tura {Zacli. ix). In psalrao David Ego au-
deeoaii :

nce divinitaii. Iiem Isaias : E^'o primus, et ego 110- " lera sum verraisel non homo, opprobriumhominum,
vissinius;manus qnoque raea fuiidavit tevram, ct et abjeciio plebis. Ilem apud Isaiam ex persona Dei
dextera mea raensa esl coelos. Non a priiicipio in Patris: Ecceinlelligcl servus meus, el exaltabitur,
abscondito locutns sum ex terapoie antequam lie- : et elcvabitur, et sublimis erit valde. Sicut obstupue-
VAUIANTES LECTIONES.
Codices oranes, pro promiseris quod edidii Feu-ar- in nostris.
dentius, non sine mendo. '"Dominus Deus, Trin. et Tolet.
• Venil, Fcu-ard. " Jerusaiem, Toi.
* Noslri oni. tanlum habent : Qitem vos vultis. " Anlea scribit Feu-ard. : Ubi Christus venit?
' Ad legislatores dicit, Feu-ard. ; sed dicit non esl quod nullus nostrorura habet.
m nostr. uiio. " Nunquid, Trin. el Am,
• Te supplevimusex nostris omnibus. ''' Feu-ardenl. : Quarevenit CiiristusJ Ilem quart
• Non csse umm Deum, Toi. vcnit ? Nos edimus ut babct Amel.
• Quod vtique veruin non est, idem. *' Salvavit nos, Trin. eiAracl.
*^
' Hominibus ex noslris omn. Feu-ard., omnibus. Ame\.,Christ'is v^nit?
• Item unde venit ? Tiin. et Ara. " Dicite, Trin. et Amel.
• Fe!\-ard. omncs colles ; scd non legltur omnes
,
" Et dcest in Trin. et Aincl.
 75 LIBER DE VIIiGlNITATK PERPETIA S. MAll!/i:. 74

runl supcr (c multi, sic ingloriosiis crit iiitcr viros A CAPIJT VI.

aspectus ojiis, et fornia ejus inter filios bominutn. Oralionc prannissa pvvbni fitinm snncla; Mariic esse
Super ipsum conlinc- Ikum.
Islc as-pergcl gcnlcs niulliis.
non nunliatum csl
Ad;ipcri, Jcsiis iiicus, adapori os mcum, cl rople
i)unt regcs os suusn, quia quil>us
illiid confcssionc miscricordia; iun-. Tarigeoselanri-
deeo, viJcbunt, otqui non audierunt, oonlemplabiin-
culam cordis mci dicons :
* Adaporirc; ' ut audiani
lur. Quis '
crcdit auditiiinostro, ctbrachiuiii (loiniiii
Siuid loquarispcr Spirituin srinctum luum. Rcplo os
cui rcvxiatum csi? El ascondct sicut virgiillum co-
{hui. xxn);
mcuai laude tua, ut possim enarrarc magnific^^ntias
ram eo, et sicui radix de icrra siiicnli
liias, atqiicconfitear lihi inisoriovdias tuas, ci ir.ir.i-
non esl spcciesei, nequc decor; ct vidimus euni, ci
Iiilia liia filiis hominum.qiii vivis ct rcgnas insoecula
noncralaspoclus, el dcsideraviinuscum, dospocliun,
virum doloruni, scicntem
srcculonirn. Amen. Quid ''gisti, dominc? Quaiilun»
ct novissinium viroruni, el
ad oninipotcniiam unicc Tiinitatis portincl, omnia
fcrreinnrmilalem; cl quasi ahsconditus vultus cjus
p-r tc facta sunt,ct sinc lcfactum esl nihii. Quantuni
ct despcctus, unde ncc rcputaviinus euin. Vere ian-
autem ad id altincl, quod spccialiter in lua persona
guores nostros ipse lulii, c! dolores nostros ipse por-
incarnari, cl hominibus apparcrc salvator oniniuni
tavit, et nos puiavimns oiun quasi leprosum, ct pcr-
[{ advcnisti, ct ipse factus cs sub Icgc, nalus ex mulierc
tussum a Deo, el humilialum. I(tse autcm vulncralus
cst propter iniquilatcsnostras, et atlrilits cst proptcr
{Galat. i\). Yerum et ' quos operuni luorum egrcs-
&usbalueris, atquc quosnam saltus mirabilium di-
scelera nostra; disciplina pacis nostrx' supor cum ,

vcrs^talibus dcderis, Psalinisla dicat Visi suiilgrcs-

ct livore ejus sanali sumus. Omnes nos quasi ovcs :

siis tui, Deiis, ingrossus Dci nici {Psal. Lxvn). liii

crravimus, uiiusquisquc ' in viam suara dcclinavil;
cl Dominusposuil in co iniquitatcs omnium noslruni.
utiqiicquihus iu mundum pcr Virgincm venisti, ot
quilius ad Patrcm p r icsurrccijonis gloriam rediisli.
Ohlalus est, quia ipsc voluil, elnonaperuilos suum.
LiiiJc et vcnissc tc tam jiuilla valicinantium dicta
Sicui ovis ad ociisionom duceiur, el sicul agnus
confirmanl, qiiam oporuin tuoruni cxcmpla demon-
coram tondcntc sc oltiiuitcscel, c) ndii apcriet os
slranl. ^Ciim igtur in miiiiduin vcnisti, advcrsans
suuin. Dc angustia ot de judicio suhlalus esl, gcnc-
li i Jud:oa ditx' sil i icgis asi<irtioiiil;us cognosc.il
ralionem aulem ojus quis cnarrahit? Quia ahscissus
quid cgo>;s. Primo ilaquo, Judice, cun\ invisibililer
csl de lcrra vivciitiiim, proplcr sceliis papuli mci
liic Dci Filius cl oinnipolciisDcus ad Virginoin venit,
porcussi cuin; cl dahii impios pro scpuilura , el divi-
<iuij cgit, nisi ut juxta quoii Isaias dicit, dc cgressa
lcs pro morlo sua , oo quod iniiiuilalcm non feccril,
virga, id cst, dc jnatrc virginc, de radice gciioris
nequc dolus invcnlus fucril in ore cjus. Et Doiiiinus
Jcsse « ascendit hic flos (/««/. xi)? Nascilur uliquc
voluit cum conlcierc in inlirmi;aie. Si posucril p,o q
Filius, nulla oorruplionc ' crcatus, scd sola sancti
p:'Ccalo aniinam suam, vidcbit semen longajvum ', ol
volunlas Domini in manu cjus dirigolur. Pro o quod
Spirilus infusionc gcneratus. Uom juxla cumdcm
laboravit aniina ejiis , vidcbit el saUirabitiir. In
aii (/sflf/. vii),ut non iii usu jiivcnciila , siciit tu men-
scicntia sua jiislificabit ipsc juslus scrvos
liris, sed sicul cgo verum dico, in signo concipiat, ct
meos miil-
parlat Virg<i. Iiem juxla eumilcni ait {Isai. xi.v), ut
tos, et iniquilales corum ipsc porlabil. Idco disper-
slnc corruplionls accessu, S'^Io Spiritus sanclicalorc,
tiam ei plurimos, el fortium dividcl spoiia ,
pro co
cl virtulis Allissimi o' uiubratione ap 'liatur lerra
quod Iradidil in mortc animam siiain, ct cum scolc-
ralis depiUalus cst. El ipse poccala mullorum
ci.rporis, virginalis ulcrus, ct bunc gcrininot salva-
lulit,
torcm. Itcm juxta Daniclcm ait (Dan. ii), ul aljscida-
ct pro transgrcssoriiius oravit ul non pcriioiil {Isfti.
ttir, id cst,ut '"abslrahalur h c lapis de montc genc-
i.iii). licm apud eumdcm : Nondamabit, ncquc .ut-
ris Jud;Tcorum sinc manihus pra'cidcntis, i.I osl, sinc
diet quis in platcis vocem ojus. Calamum quassatum
non conlerct, operationc carruplionis ; el voniciis in lerramampli-
el linum fuinigans non cxslinguot. sod
iii vorilatedocebii jiidiciiim,
ludinis totius mundi , impli.at pdtenlia sua orlieni
et profcroi jnsliliam,
lcrranim, cl a mari usqiie aJ inare firmct dominiuui
qioadusque ponal in lcria judiciiim, cl iu nominc
'""'"• '^"" '''«
fj.isgcnles sporahunl {hai.
mm). Ei iu p,.,,,^;, p '"•'^** ^'"'"'"^'=''^ •'•' (^'^"•'. ^vin).

dc scipsosicait '" " «^'•«^''^''•'"; sponsus dc th.lain.. uleri virgi.alis,

Ego autcm sum vcrmi; et non
:

bnmo, oppiobrium bominum .lla.n sponsam ex omnibus nationibus,

cl abjocUo plclus , "f^"";P^!""^
{l'sal.
Eccicstam iimvcrsam. Cui alio loco dicilur :.\udi,
\xi).
fiiia, voccm Dci, cl vido miscricoidiamprxvcnienlis
lo Doi. Et indina aurcm obcdienliap. lua;, et oblivi-
VAIUANTES LECTIO>r:S.
Credidit, Amcl.
•
"^
Fcu-aixl., (fuid /o^Hnr, clsimililer nostri,
In via sun, prieicr Trin.et Amcl., habent cuiicii
'
pnulcr
c,-
n.-.d.Trin., qiii scriljii uledimus. Veliis Edilio, quid
c.im Feu-ard. dicatur.
' Super terram adjicit
Fcu-ardcnt., qunddcsidera- ^ Tolct. ct Tiin., quia.
tur in utroquo Cod. su.iOriori. " Nostri, asceiidnl.
' Feu-ard.
EJiiohabot Kffcta, tfuod est, adape- : ' Tolol. cl .\ ., concreSits.
rirc; nos priora verba exlru.siinus, quoniam In
om- '" Kii)., obsecclur.
nihusCod. nostris dcsidorantur. " lla omn. lioslri; Fou-ard., egrediiur.
• Pro ut qiiod rciincnt omn.
, iioslri, babol "
F»-u-ard.. jrf cnt, Ecclcsinm; noslri u I cdimus.
Fcu-ard. et.
OlihSio id esX
Paihol. XCVI.
7S S. llll.DKl ONSi nPISCOPl TOLl^TAM 76

6Ci;rcpt)|»uli liii proranationcs, cl oporum pravilalps, A hoino, de qiio ilicitur : SlaLil, ct videhil, el pascct

cl no rccordcris ' doimmi palris tui {l'sal. xi.iv), gregcm suum; qui silcl Deus, cuin suljiingiliir : hi

diaboli videiicrt, ' sivc mundi iilcccliras, el leinpo- virtute Domini ct honore nominis Dei sui eiunf;

raliiim rcrum lurpes aniorcs. Ileni juxla Psalmislain quoniam luiiic magniGcabitur usque ad terminos tcr-
ail [Psal. Lxxxiv), ulde tcrra malenii rorporis oria- r.«, et eril iste pax. Audisti quid egeril adveniens

Inr nascenlis veiilas carnis, et rcspicial dccu'lo jus- Doiis in utero Virginis? Audisli quod cuia sit

lilia dcilalis. Sicqnein unilalepersnn;c Deo elliomine Deus, homo faclus esl? Audisti quia cum aliud sit

consistente, lia-c lcra Virginis noslnc luinc del filii Dous, et aliud homo, non taraen est alter Deus, et

fructum, danle nf»hisDoniino kmigiulatem noslnc allcr homo, sod unus est ' Dominus noster Jesus
redemptionis.llcmjiixtaE/.echielcmail {r.xecli. si.iv), Chrislus, idem Dcus et homo? Audi jam nunc quse

wt dc hac materni ulcri doino pcr pudoris virginoi miraculornm operaegorit, quae mirahilium acta {;es-

portam idcm Dominus Deus Isracl e^rcdiatur, ac serit, qu;c magnaliura gesta fecerit, qiias viitutiija

dum nec ante,necpost naiivitaiem ejus ullum un- nperationcs patraveril, quos opcrationum cfleclus
quam Inlegritas cori uplionis iiovit accessum, cadcin ediderit. Certe h:iic (\[ix auditiirus es, in gente lua,

porta sit clausa ,

quia semper est virginilalis seia in genere tuo, in populo luo, in plehc tua, facta co-

nonclusa. Ilorum iiaque ' valiciniorum omnium ad ^ gnosce. Quoniam et ipseqiii ea fecil secundum quod
hoc sunima porrccla esl , ut de Spiritu sanclo et homo est, ex * iraduce tua, ex stirpc tua, ex propa-

Maria semper virgine fieret hoc Verbum caro, ficret ginc generis tui , in verilale carnis nalunc ine;BV<>-

Deus homo . ftcrct humanum quod erat divinum, luit nasci. Scd vellein plane conlra sacrilcgium et

non dimiuutionc dcitatis , non interitu aeternitatis, peifidiam tuam veritatis hujus negotium partis moa;
non comnuiialione incommutabilis veritatis, sed as- assertoribus inlimare,'etveridicumjus veril,alis meae

suinptione carnis, scd ^ parlicipatione hominis, sed coram Domino etangelis ejus in foro orbis terrarum,

societale humaniiatis. Sicque * in unitate porsonae speclantibus cunctarumnalionibusgenlium,ineoruni

idcm sil Yerbum qui caro, idom sit homo qui Dcus, leslium fiJcm proponere. Scdvideo le fallaci conatu,

idem sil et qui divinilas cl qui humanitas est# Ac pcr pervcpso aslu, infido objectu, labenti congressu, de-
hoc juxta Jeremiam {Bar. iii) ipse unus Christns sit pravalo animo , impuro sensu, '" hyperbatonico clo-

DCfUS,. qui invcnit omnem viam prudcntiaj, qui et quio ,

quod est ex omni parte confusum, velle le

cum hominibus convcrsatus esl homo. Juxla Psal- respondere, Inslrumenti Novi aiictoros uolle recipere,

naislam {Psal. lxxxvi) ipse sit homo in Sion nalus, sed aiicloritatis voluslale asserlionibiis dimicare.

quifundavil camDous cxcolsus. Juxlalsai;\m(/srtj.ii), _ Respondebo et ego : Si novis asserlo; ibus verilalis

qui dicil : Quioscite ab homine, cujus spirilas in na- minimecedis, sailein ipsi pro se loquonti veritaii suc-

ribuscjus est, quia excclsus lepulatus esl; ipse sit cumbe. Sed rursum objicis : ILcc, qua; dixisse veri-

homo in ciijiis hiinutnilatis aspirationibus divinilatis tatem r^i^ponis, novoi-um sunt praedic;itorum intimata

cjus spirilus cst, qui sit et Deus, qui csl repulatus piaeconiis. Et ego dicam : Ut eigo ais. lemporc, non

txceljus. Ju.vta DaviJ {Psal. cix) ipse sit Dominus aucloritaie conleiidis; clectione, nonjure disceptas;

Doiis, ad quem loquitnr DominusDcus, ipsc sit homo, vclle, non ordine causam liaiTuS , dum vetustateni

qui scdeal a dcxliis Dci. Juxla Isaiam {IsitiK. ix) uovilali praejipnis, dum nova velcribus impugnas,

ipse sit homo, qui p;u'vulas naliis est nobis ,

qui sil du.ai voloriLus nova evacuare coiiaris. Cerie isle

ct Deus, qui filius Dei datus est nolis. Jiixta Psal- direcius iiiilje disceptationis est oido, isle actionis

mistam {Psal. xliv) i|>sc sil Dous, cui diciliir : So;ios dobit;o de jure proccssus, hoc negotii verum inilium,
lua.Dcus, in sa.'ciiluinsj;culi; qni sitet homo,qui p.'r hic dispulalionis ordinata; compctcns modus, ulve-
oioum sanclo Spirilu dicilur uncius.
cxsullalionis tusia promissa nova opcra complcant, ut umLram
Juxta vocem Domiiii per Joromiam {Jeretn. xxni), veritas cxdudat, ut incerta ei occulla palens exbibi-

ipscsil honio, cui dicilur : Kcce ^ venicut dies, (iicil tio niaiiifostel, ul aniiquitaiis arcana nova fidcsape-
Dominus, el siiscitabo David germon jiislum , et rc- -. riat , ul veternorum secreta ciedulilas advcniens
gnabil rcx, et sapiens erit, el facict judiciiim el jus rcvolel, iit abscoDsa mysteria religionisnovilas o&len-
titiam super lerram; qui sit ctDous, cum subjiciliir: dat, ut temporum primitiva temporum pleniludo
In dicbus ojus salvabitur Juda, et Israol li;:bila!;il corro'.;orot.At nunc quid vetora quxris ,"qu;c tians.

ctmflderitcr, ct hoc est iiomon qiiod ^oiabimt ciiiii, ienmt, ct ccce faota sunt iiova? qnid illoru n tem-
Jtistus Dcus noslcr. Juxta Micba am {Mkh. v) ipse sit p:jnim iccordaris, propter qi!;e fjcta non sunl? qiio-

YAKIANTES LECTIO-NES.
'
Damum non logitur in nostris. ' Extremuai hujiis periodi membram cdimus ad
* Pro sive scribil siiaves Amel. noslios Cod. omn. Quod ita habet Fcu-arJ : t/
* Valiciniorum. Ila omn. nosiii Coa. cum anliqiia }(/ veriilicum jus meorum testium fidcm propo-
Edit. Feu-ard. CJit., valicinanliuni. nerem.
* Trin., participio. '» Profanalico cdc! al os nostris Fcu-ard. iNos
• In unitale, Am.; roliqut cum Feu., in unione. Codicibus Ivjpcrbulonico soqucnlibus ,
quod cum
• .\o.stri CoJ. ms., dics vcniiini. ii>ire <onseniil; namque liyperb*iton orati<mem rod-
Dominus noslcy, Trin. el Am. Alter vero cum
^ dit periuri)al;4m ct obsciiram , nisi prudenler adhi-
Fcu-ard., Dominns mens. bealui.
• Truduce sciibunl injslri oii;n. Feu-avd., radicc. " Qua;, Amel. Feu-ard. cum rcliquis, qula.
77 LIBER DE VmGlNlTATi: PERPETLA b. MARI.-T. 78

qiios fincs ssp-culorum A E-o siim via (Joat!. mv); ol tu i-i ilcviis viam qiia;-
ni:!mfocL'\ stml |)if>pier nos, lii

dovenerunt. Qiiid tanlum vaiiciniis prinKCVis alten- ris! Verilas dicil : Egn siiin vita ; el lu viiajproecnnes

dis, cuni jain oiiinc vaticiiiiuin rci gesta; sil exliilji- inquiris! Verilao dicit : Qui sitit , veniat cl bibat

lione conipJetum? Quid de lege et proplielis agis, (Joan. xvi); el lu qui siiientem polet, asciscis! Vc-

ad Joanncm dixcrunt, in lK;o rilas dicil Ego a Dco ciivi, ct veni in iiunc niun-
ciim ea qu:R usque :

Cliristo Jesu nostro Chsc compK;ta tostcnlur cliain dum {Joan. xvi, :28) ; el tu eligis quis sit ilie qui vc-

rerum omniumelciiienia? Ouid vcro dicam? idco ' «ire possit in mandum ! Verilas dicil : Ego cl pal"r

fe noII<; reciperc novos, quia sprevisii vetustos ex ;

wium sumus, ct :
' Qui mo vide!, vidcl ct P.»lreni;

lioc jura novilatis impclcre, ex quo antiqua visus es el lu asseris huuc ncc a Dco essc, ncc liuic a;qualcm

'sprevls$c;cx liocrenucregrati;un,exquo impiigna- cxistercposse! Ai vero quia cx dcfeiisorilus partis

vcraslegoin; ex hoc non dare lidcin Kvangclio, ex lu;c* tibimel appiaudi.?, iiolo sis anccps. Pro cci"')

quo diKium contriulixcras legali pra;ceplo; ex lioc autcm disce, quia qiios tibi advocas, mci sunt : qcos
impiigisarcapostolos, ex quo impiignavcras ct pro- ti!ii assumis, pt.ixiiiii mihi siinl, et quosliiii asciscis

phetas; cx hnc non acquiesccre doctorihus ineis, ox nolissimi uiihi suiil. Qua^ cnini '" in luis auri' nssuis
qiio «on acquievisti lectoril.us luis ; ex hoc profa- vocibus iiidiiicruKt, cordi mco viilulc inti'i!ii;cnli:f*.

iiaro vciitatcin, ex quo piof;mavcras el veritatis jj impresscrunt ;

qua; tibi sonueruiil, milti coha^se-
promissioucm ; ex hoc revclala nescire , ex (|uo rmit; qiiae le soiiiiu tctigeruut, mc lactu iiluslravc

*ad peria noluisli cogiioscere; cx lioc esse'*perfii!uiii rimt. Sed ja n " placaliilis ego ccdam, v.on \ic.us
ex quo fuibli
in tciiipoium plcnitudiise, iiiiidiis in verilale, sed fullus, ciim tu iidamis cedas, lion fiil-

fulurorum promissione. Scd age nuiic, quonaiu or- tus veritatc, se { vicMis. AstipulaLuiilenim tcsl* s lui

diue proposiiionis por\cis;ie hic niodiis poteril esse qu;B asscro, (ii ir.;d;ui!t quae iiilimo, asscvcrabiint qua;

juslus, ulinassequeiida verilatis ognilione, dcturlia pr(>pono, slabilicnl qux" conlcslor, staluent quaj inlu-

vcridicorum personas cligas, quiinis credas, * el diiin lero. ridcs n^imquc mca illcrum esl verilas, proposi-
cmfcans patula; verilatis fiilgor dixci il, non ;.tti>n(!as? lio mca il!orum est attestalio, cognilio mea il!o:um
Quo vcncfico ore, qiio itinere dirigiliir hojus actio csl lcstiinunium, loqui iii tcii.pore nicu:i!, illorui;»

coimnoli ccrlaminis, ul mc aperlioia judicia profc- cst saperc ii> a;lcrnuui; propoiicre mciim, firmare
ren:e, lu in lua clcctiohe constituas quod in inca est '* corumdein «on tacuisse mcum,dixisse illorum
;

contiadiclionc dcfcndas? Postrcmo qu.TC lergiversa esi. Sic lingua iiiea ilalusiHoruin esl, sic eloquium

lio i=(a cst, iit ego vciilalom proferani , (luam t» mcum sp ritus ccruin est verhum meum spira , sic •

* remias yidere, ci d- eJKsdem coneris inquisilione cuhim csl ipsorum; quia vcrbum Dci, quod pcr illos
conlcndere? Auiqnisnam hic tonglobat;« respjusio- (]; venit, iii me pervenil, quia sapieiitia Dei, quse illo.i

nis esl icius, ' ut asserlores verilatis iiiquiias, et implevil me letigit, quia spiriius Dci, (jiii illis loqni

pro!at;im vcrilalcm viderc conlcmnas? Si lic.;t libi dcdil, niihi audire ct aniiuiitiarc coiiccssil. Iiide ciit

eliger.". ciii ci-cdas, ergo eligcre liceat el quoH crc(l;is. illonuri os nit;um cst, indc os illorum scrmo meus,
Si licct tibi (ileclione tua viiidic;irc qiiod credis, iiide scrnio illonim lides mca , indc fidcs illorum
'iiccalet eieciionis invenire auclorcm cui crcdas; ac anirmatio inca, quod sapiunt dico, inde quod
iiule

per hoc itn jiniicionim regulas rumpis, ut dc ?Icc- dicunt scio, inde quod sciunt annuiitio, Indc quod
lioiic feras iibiium, noii dejusia discipJaiione jiidi- inqiiiunt non ta^eo, inde quod aniiuniiavcruiit ennr-
ciiim. Non eniin qsiod <lt;l)cs, scd qiiod placcl dicis; ro. " Quia vivil in me qui vivebat in illis, qnia est
neque (juod inveitiiJL, s?d (piod oprii;it vciitatem in me qui eiat in illis, (}i>ia iion t;\c)-t in ine ({ui lo-

cpponis, dum piiblice veritaii noncicdis, eth;iiici:i qiicbatur in itlis, qui:i manel in iiie usque iii a>tei-
abdltis quxrls, dum pi;r .scmelipsam qiiid verum sil num qui non dcfuit iii illis usiiuc adhuc Quare cigo
de sc vciitas cbmat, ct lii de ill;i (piid \cnim se non credis Filio diccnii : Omnia qii;c lialet Piilcr.

liahoat clev.tionis disputaiionc leqtiiris. Veritas dicit niea siint {Joau xvii), cuin ad Paticm de illo dica-
per somclipsam : Ego suin ; et lu, qiii specicm oslen- inr : Omnia subji;cisli sub pcdibus oj;is {Pxal. viii) ?

dat vcrilatis in<iuisil.orem qiiicris ! Veritas dicit : D Qii;irc non crcdis Fiiio dict-nli : Aniodo videhllis Fi-
ViUlA.NTES LiX.TIOiNES.
• Loco honim vcrliorum iKibenl Oiim. nostri : Cttni et cajleri scribunt : lArent ct eiectionein invenirc, citi

vertitn vidco, ideo, cli;. credtti. Nculra quidem K^clio nolds maxime piobalur,
' l^ccdare, Tol. tjui mallcmus lcgcrc : Liccat cl electiottc invcutrc, ctti
^Adaperla, Vc\\Ai\\. Tiin. vcro ol Amol., (7f/c- crcdas. S;hil' qiiid &\t crederc elcctioni, \c[ aucloreni
)jer<(?, el quidem geimina kctione, nsm vohiit hoc elcclionis int^enire non salis capimus.
(jpponerc supcriori vi rho iricUita, qnou idcm est ac *•
Qai nie vidct , vtdet, etc. Tol. et Am. Fou-ard.
adaperlii, ncdiun illi conli;iriuit». ciim alio edobal. vidit, tidit.
* Perftdutn cx noslris, iioi\ pcrfidus, quod ha! ct '•*
Feu-ard., tibi in ttiis anribus.
Feu-ard. Esi placatilis in Trin. cl Am. liiFcu-ard. legilur
'•'

» Tol. Cod. habel : Kl inuvnsixrilalis f!t!,;itir inlen- placibiiif.

tleas, tion ntlendas. Scd si pio dixetn Icgalur dnxe- Am.
'^ hiibcl hic Feu-ard. eorttindem, scribunl
Ubi
vii . lectione Feu-ard. nulla mebor. ot Trin. i/ZorHm est; etconirario infra, uliFcu-ard.,
*
Feutard', rcnuis/i; nosiri oiimcs, rt'*iH«s. dixisse illorutn esi.
^ Amiil. '^ cx Trin. cl Amcl. Quia
Cod., ut per a&sertorcs verit.itein iw(/«i- Quia vivil, es( cdcbal
ras , ctc. Feu-ard.
• Leclionem hanc cshil cl Tolct. nt;ster : Fcu-ard.
 -

79 S. MILDEFONSI EPISCOPI TOI.ETAiNI 80

iitiiii Iiominis sedcnti^in a tlexlris viriuiis Dei, ciim \ sioiiem suam lerrc ler.iiiaos possiiiorc, quos * rcge-
cl Palcr illi tlical : Scde a ilexlris nuis {Psal. c\\)t r(!l in virga forrca forli, el qiios cdnlercret veluti
Quare non crodis Filio diccnii : Paler ineus nsque vasa lulca figuii, non liamani exemplis edicli , sed
inotlooperaUir, oi cgoopcror {Joan. v), cum Paler proprii jure dominii; crcde eidem filio diceiili de
illi (lical : Facianiiis homincm ad imagincni el sinii- it: Ego el Pater unu II suiiuis, et : Qui me videt,

liliidinem nosUam {Ccn. i) ? Cnr non crodis Filio di- videt cl Patrem {Joan. x) ; el : Oinnia quae ha-
cciili : Si sciieJis Patrcm mcnm , uiiqnc et rae sci- l)ct Paier, mea sunt (Joan. xiv) • El pcr Salomo-
iclis [Joan. xiv), cum Palor iili dicat : Filius meus ncm eadem Sapicniia, quae Filius Dei est : Ouando
es lu, cgo liodic gcnui te {hai. n)? pru;paral»at calos adoram ;
quando cerla lege ct
gyro vailabal abyssns, quando a-tljcra finnabat sur-
CAPUT VII.
sum, et librabal fontos aquarum, quando circura-
Duvlicis Inslrumeiili rcrbonm coiniedione Cliris:u)n
dabai mari terminum suum, el legem ponol)at aquis,
aocet ut Iwmincm, ilu sane ei Dcnm altissimum
esse. Item totam Servaloris noslri vilom usqne ail nc iransirenl fines suos, quando appendcbal funda-
Spirilus sancli in apostolos missionem copiosc de- nienla lcrrai, cuiii co eram cuncla componens (Proo.
pimjit.
viii) . Qui fioiicredidisli Fiiio veritatcm lie se, diccnli,
Sed veni, quo coepimus propcremus ;
quo ire co- U crcde Spirilui sancto, de quodicilur : Spirilus Doiniiii
nali sumiis, irc non dcsinamus; qiio gradi ni^i sii- super nie ; propter quod unxil nie, evangolizare paii-
jnus, avidius iuipciiamur ;
quo coeplum est anibu- peribus misit ine {Iaic. iv) . Et iterum ibi : Requiesoct
lare, non dcsinalur anibulassc. Grossiis pergat ineoSpiritus Domiiii, Spirilus sapicnti:c eliniclle-
animic, pes properol nienlis, popies andjidel cordis. ctus, Spiritus consilii cl forliludinis, Spirilus scicnHai
Gena valo, '
crure siabilirc, libia subsia, ne lalo ct pielalis, elreple!)it eum Spiritus timoris Dtmiini
concidas, ne planla ruas, ne pede ' labaris; lolus {Isai. II ). Hoc enim csl, quo l pcr Joanncm dici-
conare, lolus expedi rc, lolus assurge ;
propone quod lur : El tcslimoniuin pcriiibuil Joannos dicons : Qui.i

sapis, dicilo quod uosli, ioqiicrc quod inlcrigis. vidi Spiriluiii desceiulonlem, quasi columbam de
Quod ruminas promc, quod cogiias cnarra, qiiud coelo, ' el mansit supcr eum, el cgo noscioliam cum.
niacbinaris oxpoiic. Adesi voritas, liic csl veriias, Sed qui misit me bapiizare in aqua, ilie mihi dixit:
cccc est veriias. Pncslo suiil qui vera dicunt, praosio Supor qucm videris Spirilum descendcnle:ii, ct ma-
sunl qiii vora saplunl, prajslo sunl qui vero propo- nontcmsuperciun, bic csl (lui baplizal iii Spiritu san-
nunt, p.scsio sunl qui vera dorcndunt. ' Ego ogo clo. Etego vidi, et tcslimoniuniperiiiiiui, quiahicest
prorsus, cum tu nioos profanes, luis deloctor aucto- Filius Dei {Joan. i). Qui noii credi.Iisti « singillalim

ril)us. Cum lii meis deroges, ego tiiornm doleclor persoiiis Deilalis loqiienlibus, crodilociJcm indivisjp

asserlorum cioquiis. Cuin lu mois conlradicas, ego Trinitati simui cooporanti, simulque operalrici. Sic
* luos obodiens el obtcmperans ampicctor aucloros. enira pcr Isaiam dicilur : El nunc Dorainus niisil mo,
•Tanlocnimlui meisunt, quanto tu a meisesalienu.s. clSpiiilusejus {Isui.wwii). Eccecniiii incoquodpcr
Tanto tui jam non sunt lni, quanlo ncC mei poluf- VirgiuomnoslramDoi Filius iiicarnari venil, opora-
nint aiiqualeitus esse tiii, quia iinum, el in unum, ci tionissusnovam admiratioiicm loia Triniiasoslcndit.
ab uno, ct perunum sunt tui simui et mei. Dicito Tu ergo ]am qui non credidisli veritali, quic sumnia
itaque lu, qiii ncc vciilali crcdis, qui ncc verilali csl verilas, ct quo nibii estvcrius, non crubescas
faves, qui noc vorilati pares, qui nec veritatoin diii- credere asscrloribus verita:is. IN:im licct ct isti crca-

gis, qui nec veritaii ol)cdis, qui nec veritalcm aus- lura ct condilio sint verilalis qua condili sunt ilHus,
ciillas, quaro summi Nuininis jussa conlcmnis? qiii ploiiam ac suinmam vcrilatem de suo condilore
quarc factoris oraouia irrila facis? quare sapientiri- al(iue dc vcrilate ipsius sui conditoris annunlianl, ila
arcana cuin considoraie noqueas, impugnarc pfi- lamen per se contonmiiur ipse, dum conlcmnilur pfr
lenlas ? quai e prudcnli;e Uoi stulte derogas? quni o istos, siciit croditur illi, duiu do illo crcdiiurcl istis.

virtuti Dei, cuni ipsc sis puivis, imbecilliialera ad-

^^
iNutn iniordum el judcx per so qiiidem cum crimi
jiingis? Qiii non crodidisli Dt>o palri dicenti ad Fi noso non contendil, sed per inlernuntios confes*,io-
lium suum Cbristiim Domiiniin niciiin : Filius inciis nom suadendum cxtoniuol; ct non est illi onerosum,
cs tu, ego liodie geniii tc [I'saL ii) ;
qiiod milli al- "si non conlcmnal nunlium judicis, qui contpjup&it
icri hoininum dixit, quia nulii alicii boininuiu dc- pr.iiscntiain judicanlis, soium ut obtineal plenitudi-
dii h;i;reditalcm suam gentes habere, ct iu posses- n(;m vorilaiis, qui tenet judicium sanclionis. Crcde
VAfUA.NTKS LECTiONES.
'
Ciurc, cx .4fn. cl Trin. ; rcliiiui cum Feu-ard. mci tvi uon s . nt ; doinde prosoqiiitiir utroliqui.
* Tiiii. et Aintl. et inftMius, con-
crns. lial)oiil reijel,
Labaris, omn. nosl. Fcii-ard. , deliibarin, q\ir,d
* teret.
cx uUima syllaba verbi prajccdeiilis connatam fcrle ' mancnlrin cdidil Foii-ard.
F.t nos, et mnnsiiy ;

fiiil. quod logimiis iu oinnibus nosl.

' Alicnim eijo cx noslr. oiv.n. adjecimiis. * SinfiiUulim, cx nosl. (niin. SinguUitim, Fou-ard.

* Tnos ([11 ui cdimus esl ab Amel.Tjod. , uaiw in ' Si cuiUemnat cdcbat Fen-ard., sod ipsa pcr se
cicteriir sicut iii Fcu-ard. cst tuis; .scd illa leclio op- scntoiitia exigit ncgalionein, quam in omriibus n03l.
tima.ot vorior visa esl. C.od. roporiinus.
* Tol. babot fanto : eniin tui mci sunl, quanlo
 , :

8{ LIBER DE VIKGLNIT.VTE rERPETUA S. MARl.E. 82

jam ergo Pelro (ficenli : Tu es Clirisius Fiiius Dci A in Oiionle, et vcniinus aclorarc eum {Matth. ii ). Et
y'm{Matth. xvi). Qsiia in Daniele rcx ille inipius infra : Videntes aulein ' magi stellam ,
gavisi sunt
hunc aspicil, cum dicit : Ecce vidco viros qualuor gaudio magno valde; et intranles domum invencrunt
solulos, el ambulanles in medio ignis, cl species puerum cum Maria malrc ejus et procidonles ado- ,

quarli similis Fiiio Dci {Dan. ni); quera vere hunc raverunl eum. Kl aporlis thosauni ::uis, obiulerunt
essecredimus Dominum Salvatorem. Sedne objicias ei munera, aur.:m. thus et myrrhapi. IIoc enim ct

quod in eodem Daniele isle Filius Dei superius ango- IJalaam ille divinus in Numeris inlulit djcons Orie- :

lus nominatur, au-ii euindem Christum Filium Dd lur slolla cx Jacob, et consurget hoino de Israel
per Malachiam angelum dici : \eniet ad templuin {Num. XXIV ). Magi namquc ab Orientis partibus ve-
sanctum suum Dominalor, quem vos quaeritis, et An- nientes, naiivitalcm Chrisli primi stella indice nun-

gelus teslamenti queni vos vuliis vcl desideraiis tiaverunt, ut quem ariis eorum princeps* ante lem-
{Malac. ni ). * Quod quia non est quare dubilcs, pus praedixcral, cum slcllui'' ortu vidorcnlconsurgere
qiiare non credis etiam Joanni dicenti : In princi- hominem illi cum stellje visu nasccniem surrexisse
,

pio erat Verbum, et Verbum erat apud Deiim, oi hoiiiinem demonslrarcnt. Ilinc el IsaiasrOmnes de

Dieus eral Verbum; hoc erat in principio apud Doiim Saba venient, aurum el thus deferentes , et laudcm
{Joan. i). Cum per David Pater de illo dical : Erii- B Domino annuntianles {Isai. lx). Quare non credis
ctavit cor roeum verbum bonum {Psal. xi.iv ). Iicm Joanni dicenli : Erat lux vera qujc illuminal omncm
quare non credis etdem Joanni dicenli : Omnia por hominem venieiitem in hunc mundum.In mundoerat,
ipsum facta sunt, el sine ipso factum est nihil {Joan. ct mundus per ipsum factus est, oi raundas eum non

1 ), cum eadem qux vere Filius Dci es!

sapienlia , cognovil ( Joan. i ) ? Hoc onini est quod et David di-
per Salomonem dical Necdum erant ahyssi el ogo: , cit : .\pud le est , Domine, fons vil3e, ct in himinc
jam concepta eram. Necdum fonies aquarum erupc- luo videbimus lumen ( Psal. xxxv ). El per Isaiam
lanl , necdum monles gravi mole consiitorant , *ante (liciiur : Propter hoc sciei populus meus nomen meum
colles ego parturiebar. Adhuctcrram non fecerat, ei, in die illa, quia ego ipsc qui loquebar, ecce adsum
numina, el eardines orbis terrse {Prov. vm). Quarc {Isai. Lii). Qiiare non crediseidem Joanni dicenti de
non credis Malihaco de naiivitate cjus dicenti : Chri- cxprohratione lua : Iii proiiiia venit, et sui cum non
s!i generalio sic cial. Ciiin essel dcsponsata nsaior loccperunt {Joan. i )? lloc cnim esl quod el per Jc-
Jesu Maria Joseph, antequara conveniren( , inventa reiiiiain de le dictum est :
" Procvaricatione prxvari-
est in ulero habens de Spirilu ssn\ct.o{ Matih. i)? cala est in inedomus Juda ait Dominus. Negaveniirt ,

llocenira eslquodlsaias dixerat : Ecce virgo in utero ^ me, et dixerunt Non esl ipse (Jcrem. v). Quare
:

^concipiet et pariel filium ; civocabitur nomcn ejus '

nnn ciedis Marco de miraculis operum ejus dicenli
Emmanuel, quod est inlerpretalum Nobiscum Deus .VlTerebant ad euin omnes male habenles, et daenio-

( /srtf. VII ). Erubesce, impure, et vide euradom cssc iiia habcntcs, ct erat omnis cjvitas congregala ad
Dobiscum Deum, ([ui nalus esi homo. Quarc non crc- jnnuam, ei® curahai inulios, qui vexabantur vari'S
ilis Lucae dicenti dc loco nalivilalis ejus : Ascendit languoribus, ct dccinonia inulta ejiciebat {Mare. i ),

Joscph a Galilyea de civitalc Nazarelh, in Judicam IIoc est enim quod Isaias dicit : Ecce Deus nosier,
civitatem David, quK vocalurBctblcIiom, co quoJ os- ipse vcuiel, et salvabit nos ; lunc apcricntur ocuH
set de doino et lainilia David, ul proruerctiir cuiii (Gecorum,ct aures surdorum '" audient, Tunc salict
Maria dcsponsata sibi uxorc pncgnante. Factiim esl claudus quasi ccrvus, et dara erit lingua mutonim
aulem,cum essct ibi, imfloti sunl dios ut paicrol.ol {Isai. xxxv). Nara de passione, contnmeliis, cruce,
peperit filium suum priinogenilum {Luc. ii). Iloc clavis, mortc, ct sepultura quid (ibi jam loquar, cum
enim esl quod Micliajas dixil : El tu, nelhlohom, do- te fccisse illa non dubites ? Qii;c si facta non crcde-
inus Epbrata, nuiiquid parvula es ia 'niHibus JuJa? res, vere quidem non leviier perfidares. Cum aulein
Ex te mihi egredielur qui sil dominal )r in Israel, et facia nosti, et hxc non ad saluiom mundi facta in-
egrossus (^us a diobus a;leriiilatis {Mich. v). Quaro trlligis, sed ad ejus (ut vidctur libi) ignomiiiiam la-
.Mallhco non crc;!is, dc Oatonsioiie cjus per sidus lia" tefccissc contendis, vere gravitov '^ diiplici cri-

*magosquc diccnli : Cum natus csset Josus inBethle- niinis insolubili nodo "viuciris, quando el de homici-
hem Judoc, in dicbus Ilerodis regis, ccce magi ab Ori- dio innoceniis reus teneris et hanc mortcm ejus, a
enle vcneruiit Jorosolymam, dicentes : Ubi ost qui ic quidem crudelitcr illataoi, ab illo autem sponte
nalus cst Ucx Jud;eorum? vidimuscnim stcllam ojus suscoplam, ad sahitein mundi profecisse noo oredis.

VARIANTES LECTIONES.
' Verain nostrojudiciolectionemluijuslocirestilui- Ortu, omnes nostr. Ortum, Fcu-ard,
•

inus ex nastris onmibus. Nainquo illa Fcu-ard. Quod : Pra'varicando, Tol.

*

quia aliud non est, qnare dubitas? vix scnsum habeC. ' Curavit . Tol. et Amel. cum anl. edilione. ,

* Et hoc ioco scribit Fcu-ard. ante omiies colles, " Solus Feu-ard.scribil patebunt..Kntiq. Edit. cuin
sicut et supra conU'a omnium nostronim Codicum
, omnibus n>>stris conscnlil iu vcrbo audient, quod
testimonium. odimus.
* Accipiet, Trin. et Tolet. " Te dcsideratur in AmcL
''Magosque, nostr. omn. J/flgis, Feu-ard. •* Kou-ard., dnplicis. Oinn. nost., duptici,
Magi desideralur iii Trin. el .\meL
* " Vinciris, cx omn. nosl. Feu-ard., vinci/u^.
*lla nosiri: Feu-ard., anie multum tcmptts.
 :

8.3 S. HILUEfUNSI ErisCOii TOLKTAM 8(

bed qnia non' diffileriste imple egissi^, qiiare niecnm A roorkiis, et exaltaretur in coelo, sublimarelur in rt>-

universa Ilciiemploris gesla jion crcdis (.\c.l;\ pro no- gno. Quare non crcdis univers» Ecclesiae calholicx;,
I)is misericonlicer esse? Aiiili inir.icnioiuin poien- a solis ortu usque ad occasum , et a mari usqne ad
tiam qu:c intcr ipsa pacnartim supplicia * viilcnlnr mare diflusse, uno ore diccnti Credimus in Jesuni :

exorla. Yoluisti '^nim sacrilegis ' ausibusexlorquo- Christum Filium Dei, qui propler nos, et propter
re, sacris vocil.i>s [rtesentium sileniia, iniraculis an- nostram salulem crucifixus, morluus, el sepulius,

tra, vlrtutibus latebras, et cunctis operibus ejus ol>- lertia die resurrexit vivus a morluis? Hoc enim est
livionis opponere umbram. Sed dicente Scriplura : quod et Osee cx persona sanctorum dixerai , qui cum
NoD est sapicntia, cl non cst scientia, et non est con- illo ab Lnferis die tertia surrexerunt : Yenite, rever-
silium conlra Deum (Pi-ov. xxi ), dum impugnare.ni- lamur ad Dominum, qiiia ipse cepit, ct sanabil nos.
teris, expugnatus es, ei miro transarjionis commer- Vivificabit nos post duos dies, in die lertia suscilabil

cio, miro cerlaiuli congressu, miro conlrarietatis nos,et vivenuisinconspeciuejus(Os<;e vi). Iiem ineo-
obtentu, miro sibimel repngnantiujn rerum effectu dcni prophcia : Qnasi diluculumpr.'«paralus estegres-
clicitur de laiebra veritas, de antro lumen, de tene- sus ejus. IIoc enim est, quod Lucas Una refert :

bris splendor, de ignominia miraculum, de infirmi- Sabbati valde diI:ic«lo* mulicres venerunt ad monu-
tate virlus, de poena vicioria, de contcnipiu hoiior, " mentum porlanies qua; paravcraiU aromata, ct invc-

de cruce tropa;iim, de nioric vila, de sepiilcrt» vivens, nerunt lapidem revolutum a monumenlo, et ingres-

dc scrvitute mortis homo liber, de inferis victor, et sa; non invenerunt corpus Domini Jesu {Ltic. xxiv).

(qiiod siipCrest) de oblivione tcslitnonium , de silen- Quare non credis eidem Ycritali de liacsua resurre-
lio vox, etde exsiincto quod niinquam possit exstin- ctione dicenli, qui resurgendo coiiiplevit quod in suis
gui. \ide ergo quoc videre nohiisii. Altentle viventia, periculis Jonas propheia tuus , imo potius meus, anlc
quae putaveras exstincta. Iiiluere in toto lerrarum pncmiseral: Generalio prava el aduHera signum quae-
orbe * prxclara ,
quoc suasisii cuslodum mendaciis rii, et sigDum non dabitur ei, nisi signum Sonx
csse tegenda. Considera qualiler et in coelo, et in prophetoc. Sicut enim Jonas fiiit tribus diebus, el tri-
loto miindo fulgeat cum iramensitale miraculorum, bus noctibus io ventre ceti , ila erit et Filius hominis
ct universilate fidelium, cujus nomcn noluisli am- in eorde terrx {Malth. xii), id cst, in sepulcro. Posl

plius memorari. El responde, <iiiarc non credis Paulo quod Iriduum , sicul ille lielluam, ila sepulcrum iste

(Lcenti : Tradidi vobis iu piimis quod ct accepi, quo- reliquil. Inde enim solus inler mortuos liber (
Psal.
niam Christus mortuus etpro pcccatis iiosliis sc- Lxxxvi), quia sicut ncc peccati contagio, ila ncc
cundum Scripturas; et quia sopulius est, ct qtiia re- mortis rctineri potuil vinculo. Quarc nun credis Mar-
surrexit tertia die secundtim Sc.iipturas; et quia vi- co (licenli : Et Dominus quidein Jesus poslquam lo-

sus est Cephae, et posl hoc undecim; deiude visits culus esl discipiilis, assumplus est in coelum , et sc-

est plusquam quingentis fraliibus sinuil, ex q'jil)us det a dexlris Dei {ilarc. ult.)? Hoc enim est quod
multi manent usquc adhuc; deinde visus est .lacobo; el Daniel dicit : Aspiciebam in visu noctis , et eccc
deinde aposiolis omnibus xv)?* Hoc enim ( / Cor. in nubibns cocli quasi Filius hominis veniebal {Dan.
est qiiod et idem per David dicit Caro mca rcquie- : vii). Siibjungit ct dicit : El usque ad antiquura die-
scot in spc; qiioni.am non derelinqucs animam meam rum pervenil; id est, usquc ad Patrcin. Post haec in-

in inferno nec dabis Sanctum luuni viderc cornip-

, fert : Et in conspectii ejus obtuleriint eum , ct de-

tionom ( Psat. xv). De qua resurreclione diciuir et dit ei potcstalem et regnum , cl omnis populus, el
alibi Ego dormivi et quievi, el rcsiirrcxi, qiioniam
: , tribus, et lingucc, ipsi servienl. Potcsias ejus pote-

Dominus suscitavil nic {Psal. iii). Quibus diclis non stas a^terna, qu;fi iion auferetur, el regmim ejus quod
aliud quam dormire iiiori , ei e\ igilare resiiigore non corruiiipeiur. Qiiare non credis, ipso donanl«,
cst. Item in Isaia : ISunc exsurgam, dicil Domiiius; iii cum credeniibiis post mortem ejus sanctum Spi-
nunc cxaltabor, et nunc suLliiiialor ( Jsai. xxxiii ). riium d.iiuin? Hoc euim est quod per Joel propbe-
L^bi apertc hic propbcia proponil qiiod exsurgcvel a tam dictum est : In novissimis diebus, dicit Domi-
YARIANTES LECTIONES.
* eJimus ex nosl. pro dcncgas quod ha-
Dlffiteris D Post ha;c vcrba unus Cod. Amelianus h?cc habct i
«

l)Ct Feu-ard. SedCod. Trin. ot Amel. tolam hanc pc- Ex quibus lxxii vicinia uostra idetn in aposlolulum
riodum aliler legunt, el ccrie noii conten)neiidj accepit Miirlialis nobilissimus apostolus, tfui primus il-
Sed qtiare non diffitcris tc impie c(jisse, (juiv mccum himinavit populos occidentales , scdenies in tenebris et
unitcrsitas redemplonim credit gaudens facla miseri- umbra mortis. IVn: certe locus inepto librario Galiico
corditer esse ? aptissimiis visus fuit ad gloriam siifle gentis celebran-
* Pro videntur lcgilur iii Trin. sunt evidenter, quam dam, ex qua viri eruditi contra viros eiudilos con-
lectionem non deSpicimus. tenduntapostolorum leraporibus varios illorura disci-
* Ausihus edimus ex Trin. et Amel. Reiiq. cmn pulos in Galliam missos fuisse., qui fidera annuntia-
Feu-ard., auribus. De cselero exhibcmiis vaiiantcm renl, quos inter sanctus hic Marlialisnumeratui', pri-
Icclionem Cod. Ameliaiii, qui scribit Voiuisii cuim' : mus, utaiunt, Lemoviccnsium cpiscopus. Ut ut res
tacriie(jis ausibtis e.vlorquere sacris vocibus patenlium sit quam certe hujus loci expendere non est, inipor-
,

iiienlia mirnculorum^ atram virtutibus latebrum, et tunissimam hominis animadversioiiem , eamque in

cttnctis operibus ejus , etc. tcxliim oralionis immissam, quis non rideat?
'
Habet ho*; loco Feu -ard. fada ciinclis esse pra;- ^ Quando mulieres vencrunt edcbat Fcu-ard., scd
'•.lara , qu3R priora verba in oranibus uoslris dcsidc- quando noii legimus in nostris.
rata r^ccimus.
85 LIBER DE VIUGINITATE rEnrETUA S. MARlyt. 86

niistEffiindarii de Spirilu mco siipcr omnemcarnoni, A in (livinissubicvaiiluf humana, dumquequod suWime

el propli»?labanl (ilii vestri ct filix vestrae {Joel ii ). est cedil humili, ct humiie dirigilur in sublimc, dom
Quase non credis venturum judicem, Marco dicenle : forlrt infirmatur in humili, cl huinilc roboralur in

Tiinc vjilebunt Filium hominis venientem in nubibus iorii, dum feminam aggreditur Dcus, et profcrt fe-

cam virtulc multa, et gloria; et congregabit elec- mina virum, dum in utcro feniinac non fuit facloris

tos suos{Jtfarc. xiii ) ? Hoc enim est qiiod ct David opus operationis solitac usn, sed statuens admiraiio-
dicil ; Advocabit ccelos sursum et lerram discerncre ncm in niagniludine rci, sicut totum fecil ex nihilo,
populum suuiu. Congregatc illi sanctos cjus qui or- ita facerct ex inaudiiis hoc solum, quod seniper es-
<!inaul lestainenlum ejus super sacrificia. El annun- sel in niiro. Sicut in utcrum Virginis utcri faclor ia-
tiabuut coeli juslitiam ejus, quoniam Deus judex esl gressus novitatis opus efficit, faciens quod ante non

(
Psal. XLix ). fiMcrat, licct et faciciuliim esse praedixerat, ui in ad-
CAPUT VIII. mirationc rei remola legc nalunc hoc fieret, quod et

Ostcndil Deum muUa fecisse magnalia in Virgine glo- in se natura faclum agnosccret, et inde in se fieri
riosa, ex quibus quisque colligat potuisse ipsius vir-
hoc pitsse negaret, unde nulla concordia usitata; rei
ginitatem in partu illwsam facile servare. Sleriiis
klisabelli atiorumque teslimonio divinilalem in id ficri |>osse monstraret. Ita homo pareret Dcnm,
Christo confirmat. B iia parturirct tf>rra divinura, ita virginitas parercl
Audisti tesiimonium Palris de Fdio? audisii testi- piolcm, ita remoto viro parturirel feminavirum. Au-
moniuni Filii de se ipso simul ei Patre? audisti testi- disti Virginis oraculum, qua; in veritate tam vere
monium de Spirilu sancto, qui ut hunc Filium Dei utero oarnis ooncipit, et generat, quam vere utcro
esse osiendcret (de quo secundum diviniialem idem mcnlis accipit, et enarrat ; uno enim Spiritu el ad
Spirilusprocedit) '
quod descenderit in eum corpo- fidem fecunJata est, et ad prolem. Audi post haic
raliler sccundum veritatem Incarnalionis ipsius, pro- niaiiialam, natiira slerilem, diebus provectam, mo-
pter ciijiis Iiicarnationem haec omnia et vetu torum ribus illustrein, jiisiiiia plenam, in mandaiis ejus co-
et novorum praedicatorum locuta sunl ora ? Audisti ram Domino incedeniem, in jusiificationibus Domini
quse lex et proplieioe a Moyse usque ad Zachariam permanonlem, inter proximos sine querela persislen-
enarraverunt? Audisti quce a Joanne filio cjus, et lem, saccrdotis conjugem, vaticiniis ccrtam, myste-
deinceps evangelistac etaposioli proiulerunt? Audisti riis cognilani, sacramcntis imbulam, ct sanclo Spi-
quseciinque et priniis et novissimis tcniporibus per ri!u plenam Elisabelh. Cum enim sahilasset eam h.cc
primos el novissimos vates (uno saitcto Spiritu per nostra Virgo, ad cujus gloriam pcrlinent lixc qu;e
eoscuncia loquente) concorditer, ct ab.^queomni kc- enarramus, exsuliavit infansin utcro ejus, et
^ replcl;»
sitationis scrupulo, in unius rei cognitionem redacta Spiritu sancto Elisabclh exclamavil voce magna di-
verldioe sunt praedicta ? Audi jam nunc diversarum cens : Benedicta tu inler mulieres, et benedictus
coiidiiionum, sexuum, «taium, rerum et elemen- fnici.us ventris tiii. Et unde hoc mihi, ut venial ma-
torum insigtiia ; ut si te vaticinanlium mira dicla non fer Domiiii mci ad me? Ecce enim ut facU» esl vox
niovent, tandem contemplatio diversiiatis^aliquando saliilaiiouis tu.e in auribusmeis, cxsultavii ingatidio
moveat admiranda. Crcde primo ipsi Virgini dicenli, iidans in ut>MO iiico. Et beata qua; credidit, quoniaiii
quani evidenier clpersona et natura divinilalis .ig- jirrlicienlur ca quue dicta sunl ei a Dcmino. Am'!
gressa est, ' ei quid veriirn de se dicat ausculta : Ecce deinje sciiis Simconis confessionem, qui ad expnv
ex hoc beatam me dicent omnes generationes, quia bralioncm infidelitalis tu;B fessorum vetustate seiiili

fecit mihi magna qui potens cst {Luc. i) ; et ulit|i!e ailuum rcsolutionem non potuit obtinere, donec vi-
illa,qua; tanto sunt admirandacum videntur, quaiiio di>ret Ciiristum Domini sponsione sancti Spiritus re-
et necessario praevisum est ut anie tot et per lanla pvomissum. Sic eniin de eo dicilur ; Homo cral in
lempora mirabiliter dicta essent, ad redeinplionein Jerusalem, cui noinen Simeon, cl hoino isle juslns,

mundi mirabilius exspectanda. llla utiquc, ul pcr ei timoiatus, exspectans consolationem Isr;iel, et Spi-
hanc Virgincm Dcus fieret homo, Verbum ficrsi caro, •) lilus sanclus erat in eo. Et rcsponsum acceperal a
-
et Fiiius Dei factoromnium
- Spiritu sancto non visuruin se morlem, nisi prius
fierel filiusmatris qiiani

ipse formaverat. Esselque doininator nascendosnb- vidcret Cbrislum Domini. Eivenilin spiriluin lcin-
ditus ancilljc quam ipse condidera!. Sicquc habcrei plum; et cuin iniroducerent puerum Jesum parentes
ancilla in subdilo Dominum, ancillam Dominus in ejiis, ut facerent sccundum consuetudinem legis pro
pr;vl:il.o. Ita factorem suum pareret matcr, ila faclor co, ct ipse accepil cum in manibus suis, ct bcBe-
iuforiuis materije rerum nativitalis sua; muteriam dixit Deum, Nunc dimittis, Domine, ser-
el dixil :

faccrel malrem, atque ficrotcxca quam fcceratidem vum tuum socitndum verbum laum in paoe; quia
facior. Ui habcrcl nascendi aiiclriiom, cui faciendic vijerunt oculi inei salutarc tuum, quod parasti ante
aiictor exsiilil idern. Semperquc divcrsa csscnt ccn- f;u icni omniuni populorum; luiuen ad revclalionciii

cordantia diim pro humanis humiliantur divina, et g-Mitium, ei gloriam plelds luae Israel {Luc. ii). Au-
VAIUANTES LECTIONES.
Hoc verbtim qruorf libcnter deleivmus, nisi om-
• * .l/t(/.<(j/irfoesi.ln Amel. Ponimuspro fl/i^/KO worfo,
nium Cod. et iibroriim edilorum sulTragiis nileretur. quod edidil Feu-ard. et halicnt caeleri.
Perturbat enim oinncm orationis scnsum; quo subla- ^ Trin., cl quod de se verbum dicat auscuUa.
lo, omnia plana sunt ct apcrla.
 :

87 S. IIlLDErONSl EPiSCOPI TOLKTAM 88

disli senein veleriiosuin Spirilu Doi plenum, audi A cloium, qui dorniierant, siirrexeruni [Malth. xxvii).
quid dicalur »1c Anna velula, qiiae erat ex oflicio Ei exeuntes de moiiumeniis, post resurrectionem ejus
prop!ietissa, cx gcneic pncclara, *
cx Iriliu ct fainilia venerunt in sanctam civitatcm, ct apparuerunt niul-
David nobilissiina. Primujn corporc ac lucnte virgo, tis. Audisti viventiura pr^conia 1 .\udisli raortuorum
dcinde cuu» conjiigc lionosta, coinilalu conjiigis nnn altestationes? Veruin est quia audisli, nec le audis^
longaeva, duodecics septies viduilolis annositale lon- S'% imo nosse cerle, ei nolle credere, poteris perne-
gissima, lenipii incola, jejuniis auslera, obsecralio- gare. Sed si lesiimonio viventium ac defunctoi-Qiu
nibus opulenla, serviliite Dei diebus ac nocttbus oc- rcsurgentium attestatioiii non credis, rogo saltem ut
cnpata, noniiiie Anna. * .Nainque el ipsa per Spiri- iHi cujus usque huc doininio teneris, imperio regeris,
lum Dei loqui proljahir, cuin de illa dicitur : Et li:cc i:istinclu vexaris, cedas, succumbas, obedias, et
siiperveniens coiirileI;alur Domino, el loquebatur de conUlcnti Dominum dacmoni credas, de quo dicilur
Jesu onmil.us qui exspectabant redeniplionem Is- Occurril ilii vir quidam, qui habebal dxmonium jara
rael (Luc. ii). .\iidi post bK<; cvcum, cui cum de se temporilus muhis, ct vestimento non induebatur,
dixerit iste Deus : Tu crt-dis in Eilium Dei? rcspon- neque in domo manebat, sed in monuraentis : ut vi-
dit illc, et dixit : Quis cst, Domine, ut credam iu dil Jcsum, procidit ante illura, et exclamavit voce
eum? Et dixit ei Jcsus : Et vidisti eum, et qui loqui- B mag"'i, et dixit : Quid mihi et libi, Jesu, Fili Dei al-
lur tecum, ipse esl. At illc ait : Credo, Domine. Ei lissimi? OLsecro te, ne me torqueas. Praecipiefcat

procidcns adoravil ciim (Joau. ix). Crede quoqiie cnim spiritui immundo, ut exirel de homine. Muliis

MarthoD, qu;e dum de resurrcctione fratris dubila- eniin lemporiLus arripicbat illum, et vinciebatur ca-

ret, de Filio Dei dubitare non potuit. Cui cum Jesiis lenis el conipedi' us cuslodilus ; et ruptis vinculis

dicerct : Ego sum rcsurrectio, et vita, qui credit in agebaiur e da-monio in deserta. Inierrogavil aulcin
mc, etiam si ' mortuus fuerit, vivet, et oinnis (iiii
illum J(!sus diccns : Quod til;i noraen est? At ille

vivit, et credit in nie, non morietur in ajternuu dixit : Legio, quia intraverunt daeinonia rouila in

(Jonn. xi). Atqiie illam continuo interrogans, cuiii eum. El rogabant ilhiin ne iniperaret illis, ut in
suljecisset : Credis hoc? illa respondit : Cliquv!, abyssura ireiii {Lac. \ni). Crcde, oro, dcemonio, cre-
Doraine, ego credidi, quia tu es Chrislus Filius Doi de, utdum crcdis quod ille faietur, evadas quod ipse
vivi, qui in hunc inundiim venisli. SeJ quiJ p.n- merelur. Dumque confcssioni cjus non contradicis,
longa rapior, el nie *
in diversa dispiMgo, duin ic operi conlradicas, ut iii eo quoJ credideris sicut
singularum les.iinonio personarum eonvictum supc- ille, desinas opcrari quoJ ille. Sicqiie iHiusarripiens

rarc contendo? Transgrediar singulariter ad slipu- vccein, repiobes opus. Sic communem confitcns fa-
latas testium cautiones. Quia et sufficit tantos dc C ciofcin, et dominum, serviiiiiisillius excutias jugum.
talibus tauta et talia dixisse; licct cgo non cxplica- Sic ejus habila confessionc, desinas diffitcri quod illo

verim onmes talium ct taniorum innumeros et innu- diBmoiie * impellentc cogeris pernegare.
merabiliter existentes vcridicos testes, qui tanto no- CAPIT IX.
biliores siint, et illuslres, ut sint et terne incolatu Antjelorum ntlestniione, rcrnmque omnium insensibi-
lium obedientia docrt Clnistim Deum, perinde cc
felices, ct coeli ha!;itatioiie subiimcs. Vcrum audi gc-
hominem esse, ut inde
Judceus aperte colligat ipstim
nerale plebis tua; lestimonium, audi univcrsalctn cum tirginitalis decorc matrcm suam servare po-
genlis lux • consensum, cum dicilur : Mulii ergo ex tuisse.

Juil;jcis qui venerant ad Mariam, et vidcrant qux fc- Iluctenus de coniinio telluris, de habitatoribus
cit Jesus, crediderunt in eum (Joan. xi). ^ Itein dum humi, dc participibus arvi, de comitatu terreno : ex
appropinquaret jam ad desccnsum mon;is Oliveti, socictate hominum, cx humana cognilione, ex homi-
ca-perunt omnes turbic descendenliuiii gaudentcs num narratione, ex humano eloquio, * ex humana
laudare Dominura voce magna super omnes quas conditione testimoniura altuli, testem protuli, attes-
viderant virtutes, dicentes : Bcncdictus ' qui venit tationem intuli, teslificationem deluli, proposilum
in nomine Domini. Pax in coelo, et gloria in exccl- firmavi; astipulavi quod dixi, asserui quod intendi.
sis (L«c.xix).Ecce vivorurateconvictum teslimoniis, '^ ro'.oravi quod injeci, '• et veritate pleniori firma
adhucraortuorumattestationeconvincam.Sicnaraquc monstravi, qux in audientia de hac Gde cerlus in-
detemporemortisejusdicitur:Cumemisissetspirituin, duxi. Jam nunc multo laetus, mulio jucundus, niulh)
ccce inonumenta aperta sunt, et mulia corpora san- elatus, inulto plaudens, exorncm quae sunt firmata,
VAIUANTES LECTIONES.
'
Ex tribu familiw nolissima, Tol. et Aiiiel. nomine, elc.
Quce el ipsa, Toi. el .\m'-l. qui pro lotjui probalur
* " Rejecimus meritocorruptam Feu-ard. lectioncm,

habet loquetis proplietat.

: qui pro impellente, quod retinent nost. Cod. omn. ct
* ilorluus fuit edebat Fcu-ard. Noslri vcro onin. ant. Edilio, habet in sua implente.
habent mortuus fverit. * Ex humana condiiione. Non iegimus haec verba
* In diversa edimusex nosl. omn. /« universa
scri- in .\inel. nec in Trin.
bit Fcu-ard. *' Leciionem uiiius Cod. Trin. non potuinius non

* Consensum habent nost. Cod. omu. Concessum caelerorum praefcrre, al(|ue in medium contexlum
edidit Feu-ard. oxcipere; sic eniin Feu-ard. cum eseteris : Etverita-
* Item edimus ex Tiin. et Ainel., pro ita, (juod fem pleniorem firmationem monstravi, qua:, etc. Hoc
hahel altcr Cod. oum Feu-ard. verbuin qua: aliud desiderat ad quod referatur, satis^
' Amboiidem Cod. hic scribunt Qui vcnit Rex in : quc iudicat lcctioncra cssc corrupiam.
89 LIBER DE VIRGINITATE PERPETLA S. MARL^. 50

venuslinn lirma, Jecorem soliila, et siium ' regio- j^ erani iji rcjiiuiie cadem vigilanles, el custodienles

num perraulans, poalquam lerrenorum attcslatione vigilias noctis supra gregom suum. Et ecce angeius
*'
suflicio, posiquam beatorum liotniuum leslificalione Doraiiii stetit juxla illos, et claritas Dei circnniful-
redundo, postquam dojmonura confessionc dcleclor, sit illos, et tiniuerimi magno. Et dixit illis
linioie

C(j»Ios appctam, coDlcslia pncscrutahor, * in coele- angelus : Nolile limere; eccc enim evangt^Iizo \o'. is

stibus iiiquiram, coeioruiu regiones flde ac mentc gaudium magnitm, quod eril oniui pupuio. Qtiia na-

discurram; ibiquc invenicns defensores proposilio- lus est vobis bodie Salvator, qui est Cbrisius Douii-

nis meac, de ilia curia coelestis militiie adducam qui Bus, in civitaie DaviJ (Lnc. i). Iicm, il.i loqucnte
fidei mese ' praerojraliva convincant, qui validius angelo ad pastores : Et hoc voliis signum : invenie-
connectant quse ego dixeram, qui fortius alligent (pjse tis infauiem paiinis involulnm ct positum in prxse-
ego proposueram, qtii firraius astringaut quae ego in- pio. Et subilo facta est cum angelo mullitudo Ctt-lts-

tuieram, qui aeternai pacis soliditate slabiliant quae tis railiiije, laudantium Deum et diccntium : Gloria
ego defensionis conientione narraveram, qui ^*
calore " in excelsis Deo, et in tcrra pax hominibus bon;e
seternilatis consolident quai ego lassedinis fragililate voluntatis. Quid de reliquis testimoniis et obsequiis

lardior et • lentus astruxeram. Veni, sancte Gabricl, referam angelorum, cum post tentationcm humanse
et dicilo nobis esordium rei liujus, initium miraculi
B patientiye accedunt angeli, et ministrant ei vere ut
istius, principium operis luijusinodi. In eflectu euira Domino conditori (Matth. n)? Quid? quod angcli
operationis islius primus Yirginem tu salutas, prior resurrectionem ejusprimi " nuntiant, terrilisque se-
Virgini tu inJicas, aiiierior Yirgini tu annuntias, et pulcri custodibus, non qucerendum cum mortuis vi-

de Dei Ycrl o in ca Iis inslruclus, in terris Virgini no- ventem fidelibus indicant (Maitlt. xxxviii)? Quid?
Yum Incarnalionis ejus opus insinuas. Missus est, quod asceusionem ejus angeli comitantur, el reditura

•inquit (Luc. i), angclus Gabriel a Domino iu civita- cjus ita esse sicut ct ascensum angeli attesianuir
tcm Galilaea',' cui nomen Nazarelh, ad virgiiiem (Act. i) ? Ecce impleta est terra testibus partis meae,

despousatam viro, cui nomen erat Joseph, de domn quia et rcplcla suiit ca>lum simul ac terra verilale
David, et uoinen virginis Maria. Et ingressus ange- fidei mecc. Ecce parlis lux testibus affirmavi quce

lus ad eam dixit : Avc, * gratia plena, D( minus te- dixi, ecce teslibus partis mea! roboravi quae tesies
cum : benedicta tu iiiler iimlieres, ' et benedicius dixerunt parlis lu«. At proinde tam quos lu as-
fruclus venlris tui. Qu:e cum audissct turbata est in sumpseras "in adjutorium tua^ parlis, quamquoscgo
sermone ejus, et cogiiabat qualis esset isla salulatio. proluleram, tolifacti suntmei, quia quod'*proposui,
Et aii angelus ei : Ne timeas, .Maria, invenisli gra- dc illorum doctrina didici. Et inde proposilionem
liam apud Dominum : ecce concipics in utero, ct ^ raeam illorum tcslificalio subsecuta esl, uude cogni-
paries filium, et vocabis nomen ejus Jcsum. Hic erit tio illorum defensiouera ineam "pracveuit. Quid ergo
inagnus, et Fiiius Allissimi vocabitur. Et dabit illi rostal? Esse te sinc ulio, et habere te proi-sus nul-
Dominus Dous sedem David palris ejus, cl regnabil lum ; sed csse tiiii te male conscium
dura soluni,
in domo Jacob in aileriiuni, el regni cjus non erit li.iei meaj sinceritas totos habet in unum, quos tu
finis. Dixit aulem Maria ad angclum : Quomodo fiet dividere nitebaris ab uno. Postqnam teirenorum et
istud, quoniam viniin non cognosco? Et respondens cojlestium aiteslaiio defensioni raece contulit muni-
angelus dixit ei : Spirilus sanclus siiperveniel iii tc, menta, poslquam in coelo et in terra vivenlia veri-
et virtus .\ltissimi obumbrabit libi. Ideoque quod tatera meam roborare repcria sunt, postquam et boa-
nasceturcxte sanctum, vocabitur Filius Dei. Item : titudo terrena etangelica celsiludo unanimiier aflfir-

Joseph autcm vir cjiis cum esset justus, et nollel eara mavit quod ine veraciter " audientiae li:ac intulisse
traducere, voluit occulte dimiitere eam. ILcc aulCTn praevidit, defcram adhuc insensibilium ct non iulelli-

co cogitante, ecce angelus Domini apparuit ci in gentium clementorum ac rerura tam decentissiauv
somnisdiccns : Joseph, fili David, noli timere accipere doctrinie ac diuiissiraa; obedientiae sollicilum appa^
Mariam conjugem tuam ;
quod enim in ea natum est, ratura, ut in comparalione " coramuniter hoec sen-
dc Spiiilu sanclo est. Pariet aulom filium, et vocabis ^ tiant ut hoino ; tu auiein aut dissentias ul animal.
ncn:en cjus Jcsum. Ipse enim salvum faciet populum aul nec senlias ut lapis. Sicque illa sibi luam ralio-
Buum a peccaiis eorum {Matih. i). Ilem : Et pasiores nein extorqueant, ut cum tu illorum obsequiuiu uon
VAUIAIVTES LEGTIONES.
* Regiouf, Amol. ct Triii. '" Feu-ard. edi-.lit Sletil juxta illos in vcste futgcnti,
:

* /» ccelis iilerque. scd liiec iiUiiiia verba in nullo nostr. Cod. legimus.
' Proroqitiva, Ambo iidcm. " Tiiu., iu aliiasimis.
* Valore, Tiin. "
yuntiaut habont nosi. oiimcs cum antiqua Edi-
* Ex unico Trin. Cod. huiic locum emeiidavimiis, lione. Soius Fou-ard., pronuuliant.
qtii in ca>leris ctFeu-ard. loginir alio modo : /:/ /a*- *• /n adjutorium tuw partis. Ihuc verba dcsideni»-

tus astruxeratn. Q\i'u\ IwtuH hoc locu? (iir in onin. noslris .Mss.
* JiKiHti d;sideralur iii onm. Mss. nost. " Oimics iioslri cuinanliqua Edilionc conscnliortf
' Omn.
noslri halicnt cui. Fcii-ard. edid. cujns. iii verbo propot.ui. pro qiio Fou-aid. Iiabel posui.
* A«e Jtfa»-ia edidil Fcu-and., sed Mariu iion logi- " Omncs nostri Cod., anlc pravenil.
(uus in uilo nostror. Cod. »* Audlientia tua, omncs nostr.
* Qu;c sequuiitur vcrba dcsidcranlur siiiHlier in " Commuui piocommur.iterlegilur iuToI.ctAinel.
uosti is. cthabHl ant- Ldilio.
 91 S. HILDEFONSl EPISCOIM TOLETANr 92
• iinpclrcs, iiiscn&ihililalcin til)i mcrilo feras. Confcs- A {Maiih. xiv), eiijiis unda si veilerelur in liriguam,
sioncin ciuin * ill.i suis niolilms quasi vocibus cla- utique quod miirniurat promcrel : sed qiiia proloqui
initnl. Tu auti;m tlom vocibiis veril«loni repcUis, nescit, quod dicere nequit.se fccisse convincil."Quia
jain quasi iKH' inoliluis senlis. ' Vide ergo primum dum vesligium sustinct Doniinantis, obruit famulan-
stclliim iioy;e nalivitalis exordio, novo proceMsionis tis; hibcna sub corpore faiuuli, saxoum sub pondcre
app;tratii prolatain {Matth. i), exsupeiaie candore Domini; ad uiiura imperiuin duas deferens strvilu-
copIos, vincere fulgoi ibns confines siderum clioros, tes, quando el sub Condiloiis planta robuste durc-
adire ultiinas summn luiume terras, ^ per ignola loca scil, '* et ad nuliim huic obsequenlem suslinet, queio
vagof, praiire devolissim.os rcges, liosjiilium demon- suslinere trcpidum rccusavit? Vide idipsuin rursuin
slraic nascpnlis, et loto nisu ostciidcre, qiiod solus mare, quod cuin suisinotibus inlumescerLl, et fero-

isle adoranduH sit Deus, cui ducalu suo adoranles ces sonitus in Cliarybdiuin niolesttas fragorespumoso
siibdidit reges. * Yide in primilivis operis ejusinsigne colliderel, naviculamque superbo t<;rgo reSiliens fa-

miracuUira liquorem aqu» verlil in vinuni {Joan.

: ii). tigaret, quomodo a<l jubentis imperium lam rapliin
'*
Peispice quomodo colorcm versat, saporem Irahit, lenitudinein sumpsit, ul iiautie admiranles simui el
odorem rcddil, virluleni mutat. Et cum non sil om- incola; dicant : Quis isle est, quia veiUi ei mare obe-
nino quod fuit, iion lamen est aliunde quam undc B diunt ci (>/a«A. viii)? Iiem ipsius ponli considera
fuit. Si enim aquam qu;eras, jam non est; si viiiuni indigeuas, quomodo quasi nolissiina discipuloriim
inlcndas, dicitouin exoi lumesl, quia diirusa aqua non vola refugiunl, ac sesecapi dencgant in capluram, cl

esi. Quid ergo? Quia nec acccssit vinuin, nec recessit ad voluntatem Opificis ila reie coacervaiim adinn
aqua, nisi quia alterum faclum est aliud, ul cssct plenl, ul in abstrahendo se, oncrfs liedium irahenli-
ex alio aliud; non successionis vice, sed immutaiio- bus fianl {Luc. v). Vide languorum diversilatcs per
nisorigine; nec ralionis exposilione, sed admiratio- *''
crelicos fervorcra relinere non posse rccursils
nis oblenlu. Vide panes et pisciculos ( Joan. vi), {Luc. iv), sed ad pncsentiam Salvatorrs ingeiis l;io-

cum per sua nequeanl, per corum a quibus sumpii gueniiura linquere corpus. Vide sepultos ai(iue««e-
sunt oi*a loquentes. Et " cum non possint virlulem pulcra inier se ita scpeliendi rcscindere fipdus, ul
dicere quain senliunt, ' lanien potentialins * expri- setcrnos hospitcs ad momcnta citatim monumenla
munt magiiitudinem qua concrescunt. Etonim extra refellant {Maiih.xww) : veluli si videas "paveniia
pasimn el saluritalem tot millium, * quaternum fra- fcstilucre susccptos, quasi tcnulsscnl coaclos, quos

cla ler (luctuni complcnt i umerum cophiaorum, quse violenter susccperanl servaturos. Viile (iiem tenebra-
inlacta unum coinplerenon poterant cophinum. Vide rum ad tactum togam deponerc lucis, ei inviso co-

nemus ficnlnese lam cursim oblilum cs.se quod fuit, '-'

nalu lam raptim adquisiisse quod sorduit, quam cnr-
qiiam rapiim amisisse eliam et qiiod vixit; ncc sus- sim amisisse quod luxir. Vide solcm ad hoc prorsns
tiniMe '•scnio virorcm anultere, nisi ct vircriicm vi- amisisse quod ex gaudio claruil, ul pallenli lumine
tam quaiiiocius amisisse (iVa«/i. xxi). Vide m.\rc '^inducerct ex moerore quod luxit : qiiod cum soluia

VAUlAiNTES LECTIONES.
Impetres omnes nost. Ex qiiibus Ameli i:ius ita
* ccssarium.
prosequitur : //i ssnsibilitatc meriio corruds. Non potulmus lccfioncm U! ius Ameliani non
'*

* llla ex nost. omn., non illam, iil Feu-jrd. odmiltere, vulgala Feu-ard. pr.TternHssa, qiiani siv
* Varianlem leciionem Cod. Trin. cl Ameliani hic quunlur reliqni Codices, in quibus legilur : JA adju'
exliihebimus Vide ergo primum stellam novce nali-
: inm obsequentem sustinet, etc.
vitalis novo processionis apparatu prwmnilinm. "
Lenitudinem pvolentitndinem rcposuimus ex om-
* Ainel. scriUit Per ignotam viam inagos praire, elc.
: nihus nostris. Qu;e sequuntur non iisdem V(;ri is iu
Eamdcmque lectionem retinet ant. Edil. ssepius lau- illis reperimus; sic enira Amel. Cod. Ut uavicuiqm
(tala, nisi qiiod devotissimis reyibus in dandi ca;^u ha- [naviculoe, Trin.l admiranles incolce dicanl.
Lct, atque cum reliqua oralione connectit, hospiiitan '^ Lectionem Cod. Anieliani secuti sumus, cui con-

demonstraTe, etc, quod valde nobis placet.
' In hujus pcriodi sententia convciiiunt omn.liisri.
cum Edili, tuin Mss., non ita in verbis. Sic cnim
Amcl. Codex : Videin primitivo operisejns insignrm
licfnorem, qui de aqna fit vinum, quomodo^ colorem
veif.al, elc. Alitcr ('odex Tolet. Vidc primitivi operis
ejus insigiiid, liquorcmquc aquce, de qua fit tinum,
quomodo colorem versat, etc.
* Qmc non possunt, omn. nost.
' Tamen
decst in nost.
' Amel. et Tol. hal;cnl : Exprimere magnltudine,
sentit antiqua Editio a Feu-ard. lauJfda. Quamvis
enim (quod edidit Feu-ard. el iiabcnl
ethicos recursus
^ c;vteri Codices) retineri posset propt(:;r hnjus nominis
fehrim satis notain, quam niinc m(?dici kecticam, an-
liqui vero ethicam, dixere, qiiasi hnbitualem, tamen
: allcra h>ciio melior nobis visa cst, quyc sancli dcKto-
ris sententiam aptiiis explicat. Creticos siijoidcm
(quod pro criticos scrihel ant mcdio aevo Latini) re-
cursus inteiprelari possumus momentiini illud ad
quod, cum fcbris pcr gradus pervenerit, crisis scu
ju.licium deilla fil illud vcro csl, quod ait sanctus
:

quod crescunt. Non placct ; quoil si in tc\tu edito le- IlilJefonsiis non exspectasse languon^s, sed continuo
g:'rcnnis magnitu<line pro magnitndinrm, qiiod e!iam ad Salvaloris pnTisentiam ;cgrorum corpora deseruis-
Triiiit. CoJ. pra!se(ert, nihil amjilius opiandum es- se. « CrciicQs enim dies vocant medici, i sciibil
s.-t. sanclns Isi.iorus, li!i. iv Eiymolog,, cap. 9, « quibus
' Per quaternum frarta edcbat Feu-ard. Nos exclii- creJo cx ju(Jicio infirmilatis illud nomen imposiium
sitims /jLTOtiosiim qiiidcm, atque in omnib. nosl. de- esl, quod quasi ju;iiccnt homincm, cl senlenlia sua
sidcralum. aut puniant. aut liberenl. >
'* Llii Feu .vd. halict sen;o cum cicleris Cod., »» Tiin., Pallentia.
stri ii Aiiicliaims scd nwx. '" Indicercl, Trin.
" Qnia dcosl in .M>.3. iiobl., ol te: to iion videlur ue
 ,

95 LIBER Dr VIUGINITATr: PEKPEIIA S. AIAHLE. 94

luminosi fijederis fibul.i, fiilvam '
ropellcns clarilalis A ncc omnia iinplearilur. Dovic'is Iiosliho>, elisis ad-
inBoIubilis pail^m, se in illius dici angulo liorroris vcrsis, exstinctis ?emulis. atiritis iiiimicis, prostratis

innexura * diploide conglobavit. Vide arva suic soli- insult-uitibus, " dejeclis invidis, omnibusqne polan-
d4talisstaljililatern renuentia,* quatinus trcmore cl tiae divina! " virtutis contradicentibiis cxpiignalis,

patulas, et ignotas * lapsa suntiii ruinas; uec Siculce pio desidc-io qucrulus, bono '* appctilu avidus, In^ta
lcilurisctenjplo subrui per raomcnla, scd unius lan- csuric a.Mbcius, giata dclectalionc pronipiissiniiis,
tum diei nutalione vexari, quoniam illam rccrpius quo poluero, qiio valuero, qiio quivcro, quo sutfeccro,
sinu lerraruni spiritus vexat, hanc Vcro gloria Cru- inlciidani, nitar, exscqiiar, coner in hoc safrairjcnto
cifixi conlurbat. Vide sSxa ponderis duriliam fiigien- dcfigcre visum, in hac admiiatione virlutum oculos

tia, r[i\o scissurarum pf neiratu solvuntur, dum reso- '"impnmere hebetanies, in hoc arcano secretiavidum
lulioni duritia cedit, et soliilitas ' dissolulioiii snc- '^ingerere 8ensum,ad hoc calestis gloria; lumcn diri-

cumbil : attestantia cujus sil polenli;e, quem in se gcre caligantis acicm visionis. Sed qiialitcr prjtsu-
continuo recipianl scpeliendmn, quando "^
scissuris Hiam? quomodo aggrediar? quo " nisu prcpcrem?
suse confessionis sic honorant Iremcntiajam defun- quali conatu impetam? pollutus labiis, iinmuudus ore,

ctimi. inipiirus liMgua, squalens veilMS, corde pravus, mente

CAPUT X. B iiiiquus, factis impius, ut de virginitalis gloria cor-
ruplio disserat, de incorruptionis laude immundili.i
Concludil Maria)n (oto incarnationis niysterio virginem
permansisse. '"tracte*, de pudore iuipudoratus enuntiet,"de verc-
Animadverlejam nunc, etlapideum pcclus vel ex- cundiic bono invcrecundiis enarrel? At nuncqnia, ut
cmpla liipidnm ^ scindant; et vide tiuia hsec omnia salver, ut miinder, utjustificer, ut sanctificer, venit

non aliud suis motihus, suis iranmtationibus, suis co- ad hiimann Deus,*°ad cxtrema caleslia convcnerunt,
nalibus prolitcnlur, quam quod tu solus ,
* aut ut ad infirma fortia desccnderunt, temporalibus acterna
cunaris, aut pro certo pcrQdiis *' *' imbecillibiis robusta conseria sunt,
incertum difliteri difli- copulata sunt,
lcris. Non est ex hac vcritale pro ccrto quod dubites, servilibus dominica opub.ta sunt; plenusbcata fide,

non csi quod luereas, non esi quod impingas, non salvandus indiilgeniia copiosa ,
jusiificandus pietatp
est ubi ofTendas, non est ubi oberres, non est ubi sis niulta, vivificandus miseratione divina, expiandus ab
anccps, non est ubi ' nutans, non csl ubi lilubans, omni iniquilatc *'patrata, de leslis gaudiorum an-
non ubi Irepidans, non ubi '" amligens, non ubi dii- geli, de kctilia jucundilalis ejus, de rcdcmptione raca,
bitans, non ubi incertus, non ubi animo claudicans, de salnte mea, de vita uiea loquar angelo, sciscitaboi
non estubi sis fide labcns. Omnia vera snnt, nmnia angclum, interrogal;o aiigelum, aflabor angclum. Di-
jusla sunt, oinnia saiict.» sunt, oiiinia sacra sunt, om- ^ cilo mibi, rcs ainica Deo, ct cunclis contemplatione
Bi!i indubitata sunt, omiiia fidclia sunt, onmia fixa, vicinior, clfare in creaturis rcs antci ior, < narra crea-
omnia stabilita sunt, oumia confirmata in sajcula sye- turarum res potentior,"csordirc crcaUir.') post firma-
culi, fucla io vcritate et Kquitalc, qiuc dc his sacrtc nientum casus nescia, ma;;iiifica in claritate lua, m.'»-
litter;e ccciiierunl, qu* sjcr;c pagince allocuta) sunt, gna in conditione tua, poions in ordiiie tiio, cxcellcns
qu3e sacri apiccs annotaruat, qiije lcx sacratissima in natura tua, perennis Non tua le
in !>.'ternitate tua.
promulgavit, qua; sacra leslamcnla prcccipiunt, qux gloria minuo, non maginMi exlcnuo, non aeternani
iibri " sacratissimi continent, qua; sacra jussa decer- altcro, non " sublimi dclialio, non potentiori resulto,
nunt, qux coelcstia jura constiluunl, qiuie co^Io et qiiia ncc de tua stabirilate. sed de tua loquor condi-
lerra Iranscunte sua ccternilate noii tianscimt, qu.ne tione. Fide provocor, amore impcllor, admiratione
Iranseuntibus etiani clemcntis Iransire ncqueunt, do- dclcclor, gaudio l.etor, " nnscrantis graiia pr.cvcnior.

VARIAINTES LECTIO^ES.
' liepellens habcl Trin. et Am. cum vet. E.Iitione. cdimiis, appelitu.
Feu-ard. edidit refeliens. '* Pro iniprimcre, quod habent nosl. cum anliq

* Dioploideni, Am. cum antiq. Edit.

jj Ciiil., iiiuis. Fcii-ard. cdit. inipor.cre.
' " Infiyerc
.» - . . ,w. ^
Qnali Ireinorc, Anicl. et Trin. .
sciibit Tol. Cod.
.
ct consonai vclus
.

'^
Lnpsn suut, cx Amel. et Trin. Alter cutn Feu Eiiitio.
ard., lapiare " Pro visu, quod corruple Fcu-ard. edidit. scri-
*Noslri oinnes scri'mnt : dissipafioni surcumbit. benduin crat nii>u, vcl silcntibus Codicibns, Scd ba-
Feu-ard., dissolutioni succubnit. Scd vcrbiim iii pia;- beiit onm. no.st. ct anliq. F.dilio.
tcrito rctincrc iion poluimus, cuni cedil supcrius sit Tenlet legiliir in Aniol.. sed mcndose.
'"

in pr.csinli. Trin. Cod. dc vrrccuiidia homo invcrecundu ; cnar-

'*

.Nost. oinn., /ixuris. rct ? Lcclio non contoiiincinia.

•^

'
Pro scinditiu scribunt noslri cum Edit. vct. fin- '* Ad lcrrcna, Trin.

dant. " Coiijuiiclii, Trin.

' Ant incerlus, Am. ct Trin. ** Imbecillibus reponiniiis cx Cod. Am.
, rclitpiis
* JSutens, Fcn-ard., coutra omn. nost. cnm F'cu-ard. scribcnlilius iwfctrft7/i.s.
'" Ambiijuus, Trin. el Aiiit I. " Pr:cler Trin. Cod. ct .\oicl., babcnl caUeri prava,
" Sncratissinii, quod C(iiiini:> c.x oninibus noslv. arljcclivum otiosum cum nulla ini([uit;\s non piava
habct cliam anliq. Editio. Sohis f eu-ard. soiibil a:- sit.
wftci. *^ E.rorirc, Amcl. cl Trin. Cod. cum velcvi Etli-
'» Deliiis, Trin. et Ainol. tionc.
" YirtKir, iidem. " Sublinirm, iidcm.
•'
.\jfectu cdcbal Feu-ard-, nostri vcro omu., ul " Miscrationis, Tol.
95 S. HlLDEFONSi EPISCOPI TOLETAM 96
misericordi^ gralibsima subsoquor. Tu sancte Ga- a quod ad Virgiiicm vciiis ,
quol Virgiiiem salulas,
briel, angelc Doniini, qui miUeris ad Virginein Isr.tcl, quod novain generalioncin annuiUias, iacarnando
qui venis ad malrem Domini, qut propcras ad singu- Verlx) oi)edis, Doo liumincni assumjoiuro parcs, gt^-
lare virgineuin decus iii nmndo, enarra quidincorru- nerando ex Virgiiie servis, Filio aiiclhe in servi for-
plius, quid sinocrius, quid integrius, quid solidius in- mam nascituro faniiilaris; quoniain iste iiicarnandus
ter virginitatcm nuilernam el condilionem angelicam, Deus faclor tuus est, isle liomo simul ct Dcus, crea-
inlcr virgineam fccunditatcm cl angelicam ' forma- lor luus est, iste Filius aiicillie sua", Dominus tuus cst,
lioneni, inter * incorruplibiie virgineiim dccus et iste quem in alijoctioiie scrvi naseilurum annuntias,
angclorum exordium,inter pudorem piole perauctum in gloria Patris dominalor tuus esl. Et hanc quidem
ct angciicae nobilitatis initium. * Virginilas qu;B fe- lantaj nalivitatis gioriam digiiiim cral ut angelus nun-
cundalur, el non corrumpitur, an angelica cetsitudo, tiaret. Tanl:e digiiiialis oraculis opportunum erat ut
cujus pars in ruina prostralur? Deciis virgincum ,
angclus inserviret. Tain novae gcneiationis opus con-
quod elposlpirium enitet, an nobilitas angelica, qu:c veniebat ut angelus indicarct. Tanli secreta miraculi
post gloriam culminis danma suslentat iti sociis? In- conipelebat ut angelus reserarcl. Ita quoqiie " deco-
legritas materna, quac et * post partiim proiis con- rum fuit ut humilitatem Dei angelica sublimil:is
crescil iii gloria Virginis, an oonditio angelica quae " enarraret. Ita compclens ut in forina servi rerum
delrimentis laesa est in * ejectis? * Beatitudo matris, Dominum nascitumm inserviens dominatio coclestis
qu3c indc fit generatio Dei, nnde nescia corruplionis ediceret. Ila dignum ul novam generationem novo
estsibi, an gloria plebis tua;, qure ante soliditaiem officio majestatis angelica dignilas intimaret. lla

incurrit diminuiionem partis muUitudinis suae? Cer- acquum ut inelTabilis causa miraculi quoniodo fierel

lum cst quod angeloriim castra superbia rupit, cd- angelica cognitio demonstrarel. Ita justissimiim ul
neos eonim pnesumplio minoravit, plebes ipsorura novo adventu principem egrcssurum no\o apparalii
pravitas diininuit, turmas ipsorum elatio coUisit. Nam etiam sumina coeleslium antciret. ' Sic Domiiii tiii

virginitalcni Doniin;e me;e genita proles nec intro- nuntius eras, sic direclus a Domino tuo veneras, sic
iens, noc cxiens luesit, nec concepla, nec nata viola- missionis dominica; jussa perficiebas , sic sane ordi-
vit, ncc eam cum hospilarclur in illa tristavit, ncc nationis rcgiai decreia compU^bas, ut vere qiiod in
lllani cum egiederelur incorruptione privavit. Hanc ccelis de Patris Verlio cognoveras, matri rtc iiicar-

ergo femiiiam conceplio virginem reddit. Hanc feiiii- nando Verbo referres, quod de Cfjclestil.iis altiileras,

nam partus virginom servat. Hanc feminam genera- terrenis imprimeres, et quontodo se Filiiis Dei nasci
lio virginem habct. Ilanc feminam lilius ita post exi- vcllel ex homine, simul et " aur.bus induceres homi-
^

lum novit , sicut anle concepluji» invenit. Et hujus nis, el '•

cordibus inferres humanis. Tu sanctus an-
ccrlc viigiiiitas scmper incorrupta , semper integra, gelus Gabriel de Verbo didiceras qu;c de Vcrbo refe-
somper ilhcsa, sensper inviolata. N;.m angelica^ for- rebas , de Verbo cognoveras quae cognoscenda de
ma nature anle soliditatem fragilis, ante flrmainen- Verbo narrabas, de Verbo biiuscras quibus " fctan-
lum labens, ante slabiliiaiera ruciis, ante robur titu- dam Virginem propinabas. L'l qualilcr ex carne ma-
bans, atqiie nutans. ILec femlna sanctificationis vas tris incTniari possit, malris aiiimic nuntiares. Vide-
est, ajternilas virginitalis est, nialer Dei est, sacra- runlte coelestesvirtules nasciluri Filii impciiis deser-
rium sancti Spiritus esl, templum singulariter uni- vire, viderunt tc elemenia illum te habere Dominum
cum factoris sui est; verum angelic» beata conditio quem de lali nuniiabas prugenie nascilurum ; vidc-
creatura; post stabilitatera solida in bonis, post soli- lunl socii gloriae lux se etiam tccum coram islo ho-r

ditalem iiideficiens in amore divinitatis post firma- mine incurvari umnos excelsorum et subli-
; viderunt
mcnluin perennis in aspectu dominicse visionis, post mium spiriluum poteslates hunc in Deo assuu ptuni
robur inseparabilis a consortio Deitatis. Ex qua lucis honiinem , et " anliqu:e servitulis officia novis pr;e-
immensitaie, tu, sancte Cabriel, venis ad ^ Virginem, coniis intulerunt, quando csl actlamatum: Gloria iu
•

ex qua beatitudine accurris ad Virginem , ex qua excelsis isti humili Deo, et in tena pax hominibus,
[)
alernitale accedis ad tempora ex qua gloria propc- , in huiic Deum humilem bona voluntate credenlibus
ras ad humana; omne lamen quod agis, quod de {Luc. u). Ipse temisit,«t de se diceres Virgini,
cflelo venis, quod ad t«rram venis, qaod de Deo venis, -'qui de se quod futurumcssetnosse dedcrat tibi. Ipie

VARIANTES LFXTIOxNES.
'
Portionem, Amel. M:iria; virginis et angelorum laudes.
* Tiin, et Amcl., corruptibile. * Ad
Itominem, Trin. et Amel.
' Vir(jinilas, oinn. iiostri. Feu-ard. Yirgo. * Decoris, iidem.
* Post fetuni, oa\n. m>il. ° Sic Dominuin tuum nuntiaveras. AmcliaB.

Deliclis, Amel. '" Auditibus, Anirl.

* E.liinus hanc pniiodum ad nostros Cod. oiiin. " Arcana, Amel.

mss., qui niedia iiiteriogalione consentiuiit, nisi
iii " Ex Tol. Cod. edimus felandam; reliqui scriiiuut
uuod Toletanus habet An augciiai p!cbs lua , elc.
: huuriendnm.
Feu-ard. rdch;it : unde nescia " Antiquce sua; virtutis, Amol.
corruptionis est angelicic plebis tua' , etc. Sed remola *'
Quidesequod futurum essel, etc. Sequimur in
particula an, quain omnos noslri retincnt , hjec pe- lioc Trin. et Amel. Cod. meliora aflerentes, quain
riodus cum supcrioribus non bone conscntit, in qi*i- Fcu-ard. : Vl de se diceres Virgini qnod esset ,
quud
bus compflr.'.tio per interrogationes iiislilula csl i«tcr futurum cssct, clc.
 ;

LIBER DE VIRGINITATE rERPETIJA S. MARI.E. 88

97
hu- A est {Jac. i). Isla enim in^lcrris tccum novi, qu» ipse
te suae diviniiaUs scienlia perhisiravii, qui suse '

manitatis nuntium fecit. Ipse te nuntiare se in servi

nosti mecum in coelis. Ista ego in pcregrinalionis
* bealiiudinis aeler-
quem in gloria lua in niea; loco didici, quai tu in lu.nc
formam nasciturum miserat ,

paterna' virtutis adorabat. Ipse te palam niiate jam nosti. Ista ego in fidei mesc veritate per-
unilate
secretorum cepi, quae tu in tii;ie visionis plenitudine cognovisti.
mundo referre miserat, qui tc coelestiuin
arcanis instru.verat. Bene tecum, quia diminulioiiis Qliia hsec tu mihi de coclo veniens indicasli, dum
oflicia servitutis agis in enuntialione assumendse hu-
parlis lua; vt^integratioisem annuntias ; benc mihi,

quia meln tuam integriialem, te nuntiante, receplas. manitatis. Hi£C atteslaii sunt angeii, dum r.^^tivitaiem

Bene tecum, quia ruinai partis angelicTj hominibus hominis hujus coelestibus assecuii sunt hymnis, cla-
Diantes Gloria in excelsis Deo, et in terra pax ho-
reparantur; bene mihi, quia in tux integrilatis parte :

niiniDus bonic voluntatis {Luc. ii). Ilaec demonslra-

reducor. Bene tecum, quia in pace tua homines rc-
quia pacem tuain quatn non ruiit angeli, qui devicia hoslis tentalione accesserunt,
cipis; benc *
mihi , ,

Verbuin incar- 01 miuistrabant ei {Matth. iv). IIa;c ostenderunl an-

merebar, accepi. Bene tecum, qiiia

natum adoras; bene mihi quia naturx mea; est geli, cum admirantes novuiii hoininem sedem con-
,

Bene hal)emus, ^ sanctc scendere ' Deitaiis, * vocibus sese impetebant alter-
*
illa veritas quain adoras.
angcle, unius tituium dominaniis Dci; bcne Dcus ^ »is :
ToIIite portas principes vestras, et elevamiiii

nostcr p;nlicipem me tibi ficri m yeternitatis ''

gloria porl;e .clernalos, ct introiliit Rc.v gloriae {Psal. xxiu).
Rcspondentibusquc Quis esl iste rex gloriiB? sc-
adnotatione pollicilus est; bcne milii promisil tecum
:

qiienti rcsponsione firmalum est Doininus virlutu;.)

habere ca^Ium, quia mc sicut te se voliiit solum ba-
:

nominis inipressione nol;\- ipse est rcx glori;c. Ilcc David ' prophelabat, qui
bcre Deum ; benc u»f sui

coiporis .saiiguiiiemcrcdcmit, queni ail :

'" Adorate cum, omnes angeli cjus (Psa/. xcvi).
vil.quiae.v illius

Pars lloc idem insinuat cum dicit: Laiidatc cum, omnes

Ui \n scde Patris adoias, inluoris el veneraris.
apgeli ejus {Psal. cxi.viii). Hyec Isaias infert, cj;m
sorlis esl tua;, ut nunquam a statu bcaliludiiiis coi-
meum ciicrubim el seiapbini sese in hujus laudis exsull;i-
ruas, pars sortis mea; csl, ul post casum re-
lionc coinmolos indcsinentcr clamare tcslalur: Saii-
parer jn asjumplione corpoiis Dci mei. Pars sorlis
clus, Sanclus, S;\nctus {Isai. vi ). " Ut ler rcpclitnm
cst tu:\;, ut scuiper cmn Doo meoesses; prirs sortis

Djo meo nomen insf parabilis Trinilalis uiiuin Dominum Doiiiii

csl mc;c, ut aliqiiuMdo p;)sscm cuin csso.

est Uilc, ut nunquara decidas a nalur;c

Sabaolh esse domonstrarct. Hkc .loanncs aslruii,
Pars sorlis
luae beatitudiiie; pars sorlis cst mc;e, ut " r.parer cum aniinaliacosli narrat requicm non haberc diccn-
tia cumdem ipsum coelcslis gloriie hyniuum Apoc
aliquando in dignitate natune mea'. Pars sorlis cst (

mcam Dco mco; pars

^' '^)- H;cc idem assignat cum dicit: Vidi, cl audi'
lux, adorare naluram sortis 1
in
voccm ang> lurum multorum in circuilu tbroni, el
ftst mex', salvari per hoc, quad nalura laca assuu.pla
cst in Dco mco. Plane ha^c quce narro. certc qua; aio,
aiiiniaiium, el seniorum; ct erat numerus cormii
prorsus haec qu;c loquor, vcrc h?cc (iiia; intimo, vcra millia miilium, dicenlium voce magna : Dignus c^.l

tnm agnus qui occisus est, accipere viruitcm, cl divinil;»-

sunt, jusla sunt, p;a sunt. Et coelesti intoUigenlia
plena manebunt, quam plena consistunt. Non cnim lem, el sapicnliam, cl fortitudinem , et honorem, el

me:i sunt, non ex mc sunt, non cx nalura mea sunt, gloriain, cl bcnediciionem. Et omnem creaiuram,
iion ex coiidilione mea sunt, non cx merito mco sunl. «iu;e in coelo, et super terrain , et qna; sub lerra, cl
Ego eiiiui cinis siim, cgo lena, ego corruplio, ego qunc sunt in mari, et qiuc " in aerc, omncs audivi di-
putredo , ego esca vcniiis, '^go i!icxoplat;c, scd non
centes : Sedenti in Ihiono, et Agno, benedictio, ci
evaiiciida! consors morlalis iiacredilalis; cujus Iiabi-
honor, et gloria, ct potesias in sjccula SKCuIorum.
talio cflbssa lclliis, cujus requics tumulus, ciijus do-
Amen (Apoc. v).
iniis scpulcium, cujus mansio monumenlum. HvCC
Ilac Paiilus in Episiola ad Uebraeos copiose pio-
aulcm a Patrc, qui iii catlis ost, rcvelala sunt niihi
a Filio ejus, qui csl s;ipienlia ipsius, isla didici ; Spi- ponii, assuniit, confirmat, alque " coucludit (Colosi.

ri!u sancto hecc doccnlc cognovi. H«c de ccelo vene- ")• •'^'^ 'P^e Ilomo, '* in quem plcniludo divinitalis

runt, quia dona oplima sunt. Ihec a Palrc luminum corporalitcr inbabiiat, complet, cum in advenlu suo
descendcruntj.quia veritalis in eis trar.smul:ilio non commoveri vinutes cojlorum dicit, et lunc ip-
\ARL\NTtS LF.CTIONES.
' Mccnm, pro
iK;7(i, .\ineL ^ Probat, Ani. et Trin.
' veulus, cjHcm adoras, Triii. c! To!.
lllc '*
Adoretit eum, nosir. omn.
Sancte Hlichacl anijclc edid. Fcu-ard., scd Mi-
•"'

Paulo alitcr halienl nostr.

*'
Ui lcr repeiitinn :

cliaei desidcraiur in nostr. oiiin. Ex qiiibus Amcl. Saiiriitm Dei inseparabiti Trinilale[inseparabiiis Tri-
el Tol. pro «;(i«s hjbent unum. »;/frtS,Trinil.] umtm Domiiium Deum Subaolh csse de-
* Gloria deest in nost. , deinde pro adnotatioiie monstrel.
scribit Amcl. «dooctiticuc. " Leciioncm unius Amcliani caHcris pncluliinus,
' Ri^iarcr onm. nosi. Cod. Fcii., repararer. ncc temero; uaniquc ubi bic in a:re scribil, c«leri
* Tutv, cx nostris, pro tua, qnod cst in Feii-ard. cum Fcu-ardciitio reliiient in co, quod nuUius sen-
^
DexierO' bcitniis cdcbal Feii-ard. Nos 'loslr. sus e.st.

Cod. lcctionom damus planiorcm, quam paulo inlia '^ CoUaudat, .\mel. ei vetus Edilio.
omnes conlirmant. '^
In quo, Toici.
* Tolcl. : Yoeihus sibi iinpprabnnt alieniis.
90 S. IIlI,DKFONSl LPlSrOPl TOLniANI 100

som viili^ri in gloria Paliis Dri cum angi-lis suis A Deu:», irt s:T)C!iIiirn sooculi (Psa/. xiiv) ; clc his ain''iii

(jtftfrc. Mii). dicluiH esl : Qnia corain illo aslat omnis angeiorum
CAPDT XI. exercilus cum Ironiore. Sed ul virginilalis hiijus
Doisiina^ nie:i! gloriam auotiori iricmpho, excellcn-
S. ilariw innliis Dci viifiiiiitatcm peri^ctuo servalam
aitijclicu iiltcs<(ilio):c conclhdii. lioci pi;cconio. lidiili conatu, * sinceiissimo voto,
Ecce, non solum qtii:i seiviunt angcli Domino amaliiiique appotitu, cuni cceleslibus juliilem virlu-

liieo, lilia ancill;i; su;t;, Virgiiiis noslra!, coelesii doc- libus, periluiis prajferam lioslihus, ar>»anribus rcpnr-

iriiia ditUci, verum cl coruin olfuia in experimcnlo tem fratribus, cogniluris prsdicem ignaris, * dilec-

servitutis verilis prKco^jiiovi. N?m (u ipsc, Gabriel, tantibus commendetn cognilus, adhnc '
iiosse desi-

qui diceris lorlitudo Dt'i, venisti ad Yirginem, nuii- de:o, scire volo, sapere cupio, certificari ex»>ptr»,

tiarc liomineni nasciiurum, qui sinnil potesiales ae- instrui cxoro, doceri qiKcro, quid hoc est quud
rcas ei principeni * pcrimeret mundi. Iiein el angeli dicitur : Generalioneni ijiis quis enarrabit? Si lie

pas(ori!)iis nuntiant naliim, quem lu Vir-jini pifrdixc- i)aii\ilate divinilatis ejiis hoc dicitiir, • quod utique
ras nascilnium. Ili (jiioijue glorificant ut Deum, dc veruni est, quia propter isla, sed non soluin pro-
quo tu dixeras : \ocabliiir Fiiius Dei. Ecce hunc pterca dicilur, eccc ista nativilasDeitaiis hoc taiitum
ailornnt angeli, ecce hunc laudant arcliangeli, ecce B esi, qnod do Deo n.iiHS est Deus, de Imnine Dco
hvmiiiim huic iiiloii:int angeli, ecce lniic minislrant hiiiicn Deiis, de oie Dei • Vcrbum Deus, de conle
angeli, ecce hiinc scilem consceuilere Deiiatis per- Dci siipieiilia D.-us, dc subslantia Dci virlu'; Deus,
soiianl angeli, occc iii - ejns jubilo sibi rcqiiiem dare et hicc omiiia uiius Deus. Item si de nativit:H.e hu-
ncscinnt .•>ngeli, ecce in siM-viiutls ejus famulalu inanitaiis cius Isoc diclum est, quod cerie verum esl,

propei aiites cogiioscimus angelos, ct commoveri coe- qnia et proptcr hoc dicuirn cst, qnre est generalio
lorum virtutes audivimus. Nam ei opiiinnm cerie Filii hiijus, quiv l.-^m admiiantor inenarrabilis pnodi-
esft, lam excelso et ujterno Deo, t:yn et huinililer ac catur, nisi conccptio incornipta, nisi virginilas pa-
leniporaliler ex Virgine nato dignifalis angclicLe glo- riens, nisi partus virgimnis, nisi virginitas matcrna,
riam inservire. 0.uare?quia ille in ulraque nativi- nisi nativitasvirgin^lis? Et hxc omnia virginis fet;K,

latc incoinpreliensibiriler ct inenarrabiliter nalus; incorrupL:\; loatris, puerpei-ae integne, inviolalx ge-
ang*Iica aiitem uiiivcrsitas ojus nnternitaic est pra;- nitricis, illresai gcnerantis ; in qiia sic diversitas
vcnla, et cjns operatione formtita. De illo dicilur : concordavit, sic accidentia coh;cseru!it, sic multi'
Gcner:Uionem cjus quis en:'rrabit {Isni. xxxv)?quod moda copulata sunl, sic conciirrenlia iiinodala, «t

ct in salulatione tua h-uc ipsa miratiir Virgo, quae duabus quideni inusilalis rebiis, a;lerna larncn lege
veibis tuis viiginca mater astruiiur, ct tu ipsc sci- C discretis, el admirabili unitate connexis, in liac sola

scilanli eidem Virgini quomodo lieret. generationem virgine '"

una persona fieiel. Ihvc lantnmdem vcre'
aiiiiiinlias inaudilam de te aulem dicilur : Dixit ; generatio inenarrabilis solius hiijiis tai tummodo
Dous, fiat lux, el facta est natunc tu;c cunclis crea- unicne prclis. Sed " ait Virgo : Quomodo fiet isliid,

tnris ct anterior ei* nnestanlior lux (Gen. i). Illi di- qiiia virum non cognosco {Luc. i)? UespondciU an-
cium est : Filins meus cs tu, ego hodie genui tc gehii, : Spiiitus Oaniini snpervenict in le, et v-rtiis

{Psdl. M, IJebr. i), quod nuili unqnam angelorum Allisaimi o!)imibr;ibit libi, proptcfoa qiiod nascelur
Cit diciuic ; de universilate aDlcm creaiurarum di- ex te sanclum, vocabiiur Filius Dt-i. '* Extra hoc
cinm csl : Onmia subjccisti sub pcdilius ejus {Psa!. aulein esse virgincm usus est; post m3t.rcin csse
vin). Inler qua; oiiinia er, suhslanlia illi subjecla in- virginem usus iion cst. Esse incoriuplam fcminam
venilnr angeiica. Deillo dictum esl : Sodc a dexlris usus est ; post incorvuptioncin Geri genilricem osns
incis (/'s«'. cix), qiio 1 aiigvlis dictum n.io csf; de non cst. Ilabere gcniialcin puuorcm usus esi, j.ost

his auiem, quia lacti sunt, dictnni esl : Qui facit genilalium piidoi\"'i habere prolem usus non est.

angolos suos spirilus , et nnnistrus stios iirriem nnto a se teleina iKiturne lege discordanl, iit
Qiia;

*urentem {Psal. cui). Doillo dictnm cst: Scdcs tua, ]) nunquam lune maler, quando virgo; nunquam tunc
VATllANTKS l.ECTIO^ES.
* Yiiiceret, Amel. et Tolet. bus nost. Mss.
* Ejus pro ciijuf onin. omendavimus ex nost " Ais '.eginnis iw Am. et Triii.
' Privsianlior est ad Cod. mss. omncis. Posterior " E^dimns banc j»«»iioi1um ad leclioncm Cod. Ame-
cdcbat Kc!i-ard. sion sine incndo. , liani, quan) oinnibiis nwgis probandam crediiims.
* Ardentcyn, Amel. cl Tclet. Qiianqnaiii illa rcn-ard. non sit omnino conlem-
" Non poiiiiijins sincerrhno, q;iod legiious in Ff u- iu'iida Kxtrc kunc auicm viulrem esse virgincm visa
:

ardentio, reiinere b;Mi;arnrn e?l, niDnei nosl.: H non cst ; islu vero poi^l innlrem esse virfiinem visa est.
Cod. sr.ribunt sinccrifsimo. Post incorruptionci.i ftcri genilriccm viia est ; liaberc
* Dcleclautibm, Aniel. et Trin. Dcleciuudis Tolet. genitaliutii pudorem, Ittibcre prolcm visa est. Non ila
cxhibel. certe lectio Cod. Tolelani, sanequan corruplissima.
' Nosse. te edtbat Fcii-ard. , male. Nos te delcvi- Lubct hic cain cxhibere Exlra lianc vunrem esse :

niiis, consciilicnlibns iii id oinii. nosl. viryincm ns:is non rst, extra Itoc autem esse virgincm
* Quod cl Hiiijuc. Iia Ain. el Trin., qui ila piose- usus' est, hoc autem virjincm cssc virgiiicm usiis est,
qiiilur . Verum est, (juia projr.erea , sed non so~ post virginem fjsc inatrent usns esl, esse incorruptum
Iv.m, elc. feminam usiis est, post incorruplionem fieri genitri-
» Veriim Devs, Trin. ccm usus est, h'ibereg'niti'liuin pudorem usus esl, post
" Vna personu. IlaH; vcrba dcsiderantur in omni- ijenitalium pudorein luibere pralem usvs cst.
 m UBEfl DE VmfilNlTATE PERPETUA S. MARL€. 102

virgo, qiiando roater; nuii([uani virgo pariat, nun- A stiulire fecil et nos, quoniain ncc aliter, ncc alihi.

quan» malcr virginitate clarcscat ; ununi lenipus nisi in Yirginc, .^t rum Virgiiie hyec ' convincioins
nunquam teneat virgincm simul ' et raatrem; una didicisse. Si ergo illa Yirgo, quae miraculo fauic el
femina nunquam virginilate simul et prole congau- materic exstitit, ct cansa plenitndinis fuit, hoc so-
ijeat. Inde talis generalio non in signo singulariter, lum ab .^nr jio didicil, quod ad effeolum nuntiatoe rei
non in miro mirabiiiter, non in prompto inenarra- suHicerc potuit, non plus angeUis sapail quam quod
Jiiliter, non ex cerlo, quia noa esl signum, noii ost di.vit, qn: tanlur.i dixit qnanliuii vii-ginem gcnerare

'mirum, non mirabile, non incnarrabile. Idipsum focit, qui tantum dixit quantum conceplioncra et
enim nalurale est, usuale est, corruplibile est, mor- parium virginis adimpIeviL Tantura • ergo virgo de
tale cst. Inlcrdum turpiter amabile esl, inlerdum conceptu et parluriiione sua angclo salotante didicit,

honeste odibile est. Inti^rdum jnste amandum cst, quantum me angelus cvidenlia rei hujus instruxil.
interdum jusie est odiendum. In hac aulcm virgine Si aulem pliis sapuit angoius quam quod dixit, quo-
sic islius Filii Oci inenarrabilis generatio copulavit rnodo ^ ad impleniludincni parlus sui sufficit Yirgifit

iilraque, ut virgitiem se liabeal mater, matrcm se quoJ raecum audivil? Mecum dico audivil, quia posl

liabeal virgo; ul* virgincm matrem habeat proles, boc nuntiun» partus sui, et redemplionis mcre, no-
nt virginem demiretur pueiperam conjux. Inlegritas B vum da liac re nihil audivit. Si plus sapuit angelus
qHoque conoeptioni adhtereat, pudor conccptioncm quam quod dixil, quomo 1o ad inipleniludinem faoti

sopia», virginilas eonceplum claudat. Sicque virgini- res dicLa plenius a1)«ndavit ? Si plus sapuil angelus

tatem nativiias non scindat, sic pudorem egressio. quam quod dixit, quomodo somipleiia dicla rem cce-
non deturpel, sic gcneratio intogritatem non adimat, lestium virtutum, et oiniiium elemenlorum atlesla-

Stc vcrilas p.^irlus vcriiatem virgineam non exslin- tione completam " implori veracios potuerunl? Ue-
guat. Tam mirabiiiter ergo concordanlibus in una stat ergotantum me de hoc miraculo nosse, quan.'um
persona simul ct tempore diversitaiibus rerum, ut angelus dixit. Quia quanlum sapuit, tanlum dixit,
h;iec eadem sit mater, qu;T! el virgo ; ipsa virgo, qucc el tantum dixit quantnm viiginein gencrare fecit.

ctiaater; nuiiquam mater, nisi quando ct virgo; et Quantum autem virginom gcneraro f cit, tanlMU li-
postquam rniiler, nobilior et virgo; aola esl hicc des mea cum viiginc ip;-a cognovi!. UaqMC si jnxta
solri inenarrabilis generatio, quam ^ idoo csse admi- assump.ionom humaniuuis hocc ' iiicuarrabilis gene-
rabiiem oxistimo, qiiia non illic raiionem ali- raiio hujus prolis idipsuai est, quod solius matris
quam, qua idipsum faclum est, qua:; revclari nequoat, ejus incornipiio singularis, bene angelicic creationi,
lalere persenlio ; sed id lanlum esse, iiuia facluin ,
qu;e labi potuit, pr;ieforo intogritatem genitricis hu-
esl, quod signum est, quod mirr.m est, quod inau.ii- '

jus, qu;c na.scenlis cxitu inttrrumpi noii poluit. Bene

lum est, quod inusitatum cst. Quod vere annnni.ia- angcliciiK conilitioiii, quai diminui potuit, pia'fero

lione sui inenarrabile esse eliani narrando incogni- virgineum deciis, qiiod nali processu impcdiri non
tum non est. Si enini essct quoJ latcrel, cl taiuen poluit. Bene angelic;B formationi, qu;ie minorari
idipsum non aliud qnani ralionis cogiiilio cssoL, potuit ,
pncfcro pudorom, qucin exordiuin goniii
posset quideni quiiibol ralionis capax dc eo quicdaia fruslrare non potuit. Bene angolorum slaiiii, qiii

aut indagatioue percipere, aut in sagacitalc invenire, quali poluii, |U";oforo virginilalem mirabililer sin-
aui in udinvenlione coUigore, aut collectione' tracla- giiiarem ,
quani nativitas Filii Dei laniu aiiolain
re, aut traclatu incdilari,autmcditatione dofinire.aut yloi ia inoorruptioiiis roliquit ,
quanlo singal.irein,

deJinitione tenorc, aul retentioue proferre, aul pro- ac siiigulariter glorificaiis assumpiam c.x illa car-
laliono firmare. Cuin voro nihil horuin, nihil tale, nem, ad sedera Patris invexit, et oiniicm beiuilu-
«ihil ex loto, «ihil ex parte in hac rc puto vcl ango- dinem angelic;« formae cjus dominio subjugavil. In
los, vol honiines alilcr, vel amplius nosse, quain CUJU3 exceisoe soloniniialis as^censione, cum Deus as-
<luod" ipso didioiiiius angelo nurilianlc, pulo ncc ip- sunq>tam c:\rnciri paterna coliocavil in scde, ila na-
suni angcium aliud rocognoscere * valuissc, (]uain ^ lura luMiiiiiis angelicam r<'pcrii paocm, ita cor.sor-
quod ipse intulit homiiiilius muUiare. In tanto eionim tium rccopit angelioum , ila honorem se adc]itam
niysierio vcritaiis praeco nec aliuJ quam jjiiod i{)so osse inleiligit angclorum ,
'* ila aiijeciioiicm ,
qua
sapuil, nec plus quam ipse cognovit, p Uuit nunti;ire. contemptibilis erat , angolorum pMctulit polestali,
Qii;e laincii nmiliavit ot nolu.s, atque ouin Yirgine ut h;rc nalur;», in qua Abraham ingcUim adora-
VARI.VNTKS LECTIO.NES.
jLtsst' el iniiliem edijil Foii-arcl. Nostr. onmes '
A(l plemuuiiiicui ... . s:t(fecit. Nostri Co;l., qiii
Cod. iioii lialjfiil esse; (|uare oxclusinuis. et pauld mfoi-ius sijiilitor prc» impletiJiudinem ropo-
' Malreni nou liabel Feu-aid. sed haiient noslr. tnnt pUnitudiiiem.
Cod. * itnplere, noslri.
' Jdeo enK-i»daviiiius ex nostr. quibus consoinit , IncnarrubiHs ivslituinuis loco incorruplihilis, quod
*

vot. Eilil., longe nielius quam I)eo, qiiod rclini.re est jn Fou-ard. H.ibciil enim nost. C"J. Cl coii.sonal
voluil Feu-ardciil.ius- vcli|s Edit.
* Yaluissecx nosi. Fouard.o;le!»at vohusse. Co(l. Trin. ot Amel. aliior habonl
'" Ita abjeciio- :

* ConYintiiniir ol coitvhiiiiur legimuM in Cod. ticm (l!tiJ contemplibiiis erat, tiiigt^licurum ptnlidii po-
nostr. lestalwn, ut hivc uulura, qun' Abraliatn ;« avijvium
* .\j</oiH s^i^ihunl noslii Cod. nbi ergo Feu-ard udoruvil, oic.
<03 S. IIILDEFONSI EPISCOPI TOLETAM 104

vit {Cen. ivm), el laiiicn adorari proliibila non est, A Si de ipso homine, audial cl ipsc : Rcgcs lerrir,.

in Joannc adorare volcns {Apoc. \\n), sit proliil)ila servitc Domino in liniorc, el exsultate ei cum tre-

i dorare. Quoniam in Aliiaham, liccl ex cjussemine more {Psnl. u). Si de cojlis, ct quie in eis sunt, au-
in Ciiirislo dicerclur assui:»cnda, nondum laujcn in diant : Laudavcrunt tc, Doinine, angeli lui, et hym-
codcm Cirislo erat .issuntpla. h\oo •
hanc angeli nuin dixcrunl, duin " pcrficcrcs fahricam coeli {I'sal.
conlcmptlhilcnr judicGbant, quia et coudcmnatio Cob- cxi.vni). Iicm : [{e:aus ciijus est Deus''^a'ljulor ejus ;

diloris cxsccrabilcni iianc habcbal, el assuniptio cjiw sp?s cJHs in eo, qui focit coelum, cl tcrrain, cl mare,
nondum illam sux unioni conjunxerat. In .foannc et omnia qu3c in eis sunt {Psal. cxlv). Si de angchs,

auteni idco h;\nc naluram sc adorare angeli prohi- audiant qu;c Paulus (omniemoral •
Cum iniroducerel
benl, quoniam hanc supcv sc in scde mr.jestalis ado- primogenituni in orbem lerrarum , sic dici. : Ado-
rant. Idco hanc iri subditis non conlcmnunl, quia eam rent cum oinncs angeii cjus {Hebv. i) Yerum U
supra se in sedc glorio; coulemplantur. IJco hancin ciincta quasi suic condilionis coinpsde, ita generali
snhjcctis conteinpiihiiein non dcsi»iciuiit, quia eam diclo restringam, audianl universu suh uno Magnus
uniiain divinic person:\; cognosciinl. Et ideo lionora- es, Domine, elpnedarus vir.nle, insupcrabilis. Tibi

biliorcm sc incorruplioncm nialCina; virginilatis ha- serviet oinnis crcalura lua, quia dixisti , ei facta
l/cnt, quia fructcm <jus supcr se ct adfuirantes aspi- B ^int; misisti Spiiituin tuum, ctcreala sunt (Judilh.
ciunt, ct huiniliter inlucnlur : grati laudant, servien- xvi). Si igiiur cuncla qure iacta sunt scrviunl, restat
les adorant, pcrcnnes jubilant, suhjccli * concele- nihil esse Faclori lequale, quia quod Domino scrvit,

branl, bcaii vidcnl, ' acclives adorant. Nibil puto Domini cst. Si aulem cst quod non '" s<*rviat, nihil

raliocinandum latuit , nihil perscrutandum cvasil, csl, quiafac:um non Cjt. Proinde aul erit aliqiiid, ft

nihii pcrinquirendum enipil, nihil investigandum ex- factum, et serviens cst ; ant erit nihil, quia quod
cossit, nihil incognilum aiiiit. Quh quanlum audi-
* non scrviat faclum non est. Si ergo, ut verum est,

\imusrci, tanlum implclum s<'imus quantum audi-

; cuncla qua; facla sunt sorvilutis dcbiitmi i-etiiienl,
viuius rci, tantuni oilleclum pcnsamus ' quantum; jctcrnu; polestitiis illius '* Dominuin non aiiiiuunt.

audivinuis, tanlo hanc ginerationem ficri cognovi- Tiuito autem oniiiia m.ijeslati fjus coJui:l, quiniUo el

ir.us; qiianlo "^

audivimus de angclo, tantum ad rc- 'excellenli.e pvorsus ad.equari non polucrunl. Atqtie
demplioncm noslram virginali coinplctum essc vide- ideo, cum cuncta Si rvianl illi, solius incorruplionis
mus cx utcro. Ycrum ul rei hujus ma^'nitudo scse hujus fructus in univcrsilatMn dominanlis assumitur.
supcr aiigdos cvidontcr attoUat, ut solius matris Cum omnia obsequantur, ibti tamcii gcncralioni do-
'liujusincorruptio, in singulari signosingularitcrprai- minator admiscclur. Cum universa f;miuleiitur, huic
dicanda, angehsrum excclsa Iranscendat, 'it incorru- C soii intcgritati Domi:ius adunalur. Quia ex omnJbiis
pl;e Yirginis islius filii inenarr^bilis generatio * no- crcaturis hoc lanlum in persona lit cum Domino
bilior nobilitatom angcloium exsuporcl, postremo, ut unuin, hoc in iinilale Crealoris assumplum, hoc in

iiil illi similc * h;ibons in omni rerum formalione uniono dominontis innoxum ; usque adeo, ul assii-

angelicae pulchiiludinis adniiranie magniludine con- mcns Dous dicalur Filius hominis , et assumpliis
stet, considera mccum naturam rerum, conlemplarc homo dic:aur FiMus Dci. Non confusis naturarum
fjrmam creaturaium, intuere conditiones diversas propriutaiibus, scd ita in persona; unitatc connexis,
" conditionis univcrssc, et dicenle Joannc crede : Om- ut ex assumpto ct assumenle nullui» discedat ah
iiia per ipsuin facta siinl, et sine ipso faclum cst ni- alio, nuUum dirimatur ab alloro. Quia ciiimjassu-
hil {Joan. i). Yide omnia qu3c condidit, omiiia (|ii:e niciis Dcusdicitur Filiiis honiinis, evangelista expri-
Iecil,omnia qu:e visibilia ct invisibilia " esso, ct suIh mit dicens : Cum venerit Filius hominis in n).')jestale

sistcrc cernis, rcvercntiamcjus bahert; scr\itulis, ct sua cum angclis suis {Malih. xxv). Qu.x majcstas,
abjcctiuncm siibdilx tenero condilionis. Nam si do V(.'l angelorum cjus, " non aitcri poterunt deberi na-
lcrris, ct mari, atque omnibiis qu.e in cis sunl, pio- Uuji, quam Filii Dci, qui vere cst oinnipotens Deus.

ponatur ; audianl " cuncta ipsius Domini voccm cum Ilem quia assumptus homo dicitur Filiiis Dci, aiius

jiiris vigore siii iiniversa homini confcrentcm : Domi- evang('lisia assigiot Yirgiui dicens : Proptcrea quoJ
namini pisfjbus maris, ct volatiiibus ca li, ct univcr- na.scctur cx tc sanclum, vocabitur Filius Dci {Luc.
sis aiiimaalibus (puc movenlur super torram {(ien. i).. i). Proplcr qua:n duarum nalurarum proprielalem
VAUIA.MKS LECTlONtS.
*
IJanc non lcsimus in nostris. Joamc.
' Concelebrant, onin. nostr. Feri-ard., celebrunt. " Esse suhstituil, Trin. Ei substituit, kmol.
^ Acclincs lo?imus in Trin. et Tolet. " Cunctu dc se ipiius Domini, clc. Ila Tr., qiii n>m
^ Tolet. Quanlam audivimti.. rem, lantam impie-
: haiict sui, quod poslea occurril.
tam scinrus. *' Perlireres, quod cdimus, habent omn. Cod. So-
» Quonlum, Tiin. ct Tol. lusFeu-ard., pcrftcit.
'• Dens Jacub cdlWl Fcu-ard., scd Jacob in nullo
* omn. nost. Cod. Fcu-ard.
Ai((/iiimKs , , nudi-
n.us. i;oslr. Co.l. reporiinus.
' cx noslr. onm. hujus pro ejus, quod ha-
Erfirnvis '"
Ubi noscdimus scrviut ad CoJ.omncs nosl., ha-
Lel Feu-ard. lcl Fcu-ard. fuil.
* Nobilior desideratur in Am. et Trin. '* Domininm non nmittunt, Trir.. et Tol. Dominiitm
'Noc hnbens icgilur in eisdem. non admiltunt, antiq. K.fitio.
Et conditorem HKtcersfirum diccnn *^
"Tolel. : A'o/1 alterius poiueruiit. .Acicl.
m MBER DE VIRGINUATE PERPETUA S. MARI/E. m
in utillaie pcrsonx conncxam, Dci ct lion>iiif5 umm A laUfcDlis lu» cori»OKe mwtfAc aovpm aliraxH : >n qMo
Chiisti lixc sola Iiomo mater est virgo. Il» i» oira- niea deieifet peeeata, "^quod luUl a te cmp:»';, siiw
quc nalura «num generans filium, «t ideoi sil Fiiius pcccato suscopit ;^ «aturajn mc;im, quaii» iit sc pF;E-

Dei, qui FtHus honiinis ; nec aller sit Filius homi- cessore railii ad regnum suum in g>l(iria patomm sc-
nis, * quam Filius Dei. Inde generalio haec omni mi dis super angelos coilocavil, ei vcritalecorpoift» tui
racuiomipabiiior, omni opere potenlior, omni si^'no humiUatiis assumpsil. Ideo ego scrvus luus, '*qni.*»

auguslior. Quia cuncta ila (Fanscendil, cunctis ila tHUS fiUus Dominus mcus. Idco lu dornina niea, quii^
praepotlet, excoltontiam eunctorum ila exsuperat, uL tu ancilla '* Donaiiii mei. Idco ege serYus ancill« Do-
isti Deo adunatse naturse cliam angeli ministrent,
• mini mei, quia tu (tomiua loea Patta cs mater Oo-
hujc angeli servianl, ' banc angeli adorent, oamque mini lui. Ideo cgo factius servus tuus, quia lu fucta
in unitate persoiMe Filii Dei ''
inrmitis et indefessis es malcr fiictoris mei.Ora le, oro lc, sancta Virgo,
vocibus sii>e ftne coUaudent. Unde oro te, sancle an- «t de iUo Spirilu habeam Jesum, de quo tu geiiuisti
gele, per indissecabilem h»i'odiiatem fidei nostrjc, Jesum. Per iUum Spirilum acoipial anima mca Je-
per tuae aiternilatis slatum, per ineai redeinptionis s«m, per qucm concepit caro lua cumdciii Jesum.
myslerium, per pacem, quam ambo ' in Clkrisli Jesu Ab illo Spiritu sit mihi nussc Jcsuiu, a quo iiiii ad-r
corpore perfruimur, ut des milii hoc tantumdem B fuit Dasse liaberc ct parLurire Jwium. lu illo Spirilu
^" hutuiUs cxcolsa loquar dc Jeiju, in quo eonfUcris
nosse dc Vii-gine malre Domini mei q«od ipse nosti,
hoc crcdore quod ipse sapis, hoc diligere quod ipse esse te ancillam Doniini, cpians tieri tibi sccuiuliim

dtUgis, hoc in Doinino frui quod ipse frueris. verbum angcU. In iUo spirilu diUgam Jcsum, in quo
lu hunc adoras ul douurmni, '* ftuueris ul fiUunv,
CAPUT XII.
Tain vere limeam hunc Josun»,, quam vcjc itlojn cuin
Convarlk semiQnem ad bealissimam malremy atque ad,
esset Deus» erat, subditus piu-cntibtts suis (Lnc^
ipsius tilium gloriosum. Item concludit adversus
impios inlactoi virginilatis profanatores. H, 51).

At nuiic venio ad le, sola Virgo mater Dei, procido salutisac " viiae iiieaj siinwl elgloria; praiiutum,
coram le, * sola opus Incarnationis Dei mci ; hunu- grandi opulenlia raagnum ! libertalis mc») " UO'
lior eorain te, sola inventa mater Domini mei ; rogo bilissimum titulum ! ingeiiuitatis mcyc pra^clara
te, sola invcnla ancilla FiUi lui, ul obtineas delcri conditio ! nobilitatis me;c aslipulatio insoJuiiilitcp

facta pcecati inci, ul jubeas mundari me ab iniqui- gloriosa, ei gloviaj aeternitatc confecla ! Ul ego malo
late operis mei, ut facias mc diligcre gloriam ^ virtu- deceptus, ad icparaiioucm iwam ficri coociqiis. am
tis tuyc , ut reveles mihi mHltitudinem dulccdinis servus matris Domini mei^ ut cgo oliin i|i piimo
FiUi lui, ut des mihi loqui ct defendere » fidei sin- ^ plasto " angclica communiouc scjuuctus , anciilic et

ceritatem Filii tui ; concedas etiam mihi adh.Tcrere nialris facloiis mei merear " coiiQci scrvus, ut ego
Deo et tibi, servire Filio tao et tibi, famtilari ' Do- itloncum opus in manibus summi Dei, impelrcRi iii

servilute puerperu; Virginis *'

inino tuo el tibi ; illi sicut factori mco, libi sicul ge- jiigi, in scrviiuiis dc-
nitrici factoris mei ; ilU sicut Domi-no rirtutum, votiouc ligaii. Iloe niilii piwsia, Jcsu, Deus Fili lio-

libi sicut ancill.-e Domini omi>ium ; illi sicul Deo, niinis ; hoc milii tribiie, Dotuine rerum, cl fili aii-'

libi sicut malii Dei ; iUi sictit redemptori mco, ciUx; boc mibi largire, huuulis Djus in homiiic; hoc
tibi sicut operi redemptionis mcx. Quod cnim in mihi conccde, homo in D,;Hni ghu-iosc, ut Jioc erc-
mea rcdcmptione cst operatus, in tuaj personse ve- dam depnrlu Virgiiiis, qiiwl dc Incarnatione lua i»u-
ritate '' lormavit. Quod inihi redemptor faetiis est, pleal fidom meani ; lioc loquar dc matcrua viigini..

tibi fiUus fuit. Qood preiium emplionis meae faclus latc, quod os ineuni iHiplcat-*dc tua lau;ie ; hoc dili-

est, ex came tua ejus incarnatio fuit. *' In quo vul- gam dc maire^ tua, quod Lu in mc complcas " dc di-
ncra itiea sanavit, cx caritc tua vulnerandum cor- lectione tua ; ila scpviam matri tuje, ut ex lioe ipie
pus cxhibuit ; in quo mort«m meam tollerct, a mor- me probes servisse Ubi ; ila hac doiniiielur*'nulii,ut

VARIANTES LECTIONES.
* Fcu-ard. ci&hii quam qni sit FHius Dej, Sed nos D " /« qua, Feu-ard^ In quo, nost. omn
quod in omnibus nosir. reporimus rclincinus. '*Qutv suslulil, omn. nost,
' Sequimur sr.ripiuiam Amei. et Toletani,_ quam " Quitl tibi (ilids Domimit,, Amel.
pryeferendam putavimus lectioni Fcu-ard. i)eo ad- ;
'^ Filii Uii, idem.
iuvante ; nec ininus Cod. Trin. Deo adunante. : '* Humilin ct exeels^iy Am. c^ Tol. (jijm aniiq. E<ii
* Umc soribunt Am. et Tol., qui paulo post pro tione.
eamque habent etiamque. '"*
Jdcrls, ambo iidcm
* Inlinitis tsmporibus edidit Fcu-ard., sed tempo- " TuieU' pro vitoi scribit Ain,
ribus in nuUo nostrorum Cod. legimus. '*•
Nobiiissimus litulus, idcni.
' /n Christi Domini corpore, Amel. '* Angeiica a communieue, .\in. Scdnclui pro sejuu.-
* Sola edimus ad omn. Cod, ins., quibus
consenlit ctus, ToU
antiquior Edilio. Unus Feu-ard. habet solum. " Conjicij omn. no&t.
' Virginitatis loco virtutis scribuut Ain. et Trin. "
Ir servitnds devoiione. Rcposuimus x^t\ tioft£.
nccnon antiq. Editio. omnib.
* Tuam siHcerilutem, et (Uii tui, Amel. ** De tua addidimus similittr
cx nosiiis.
* Domino t«o, omn. nost. fuo noa lcgitur in Fcu- *' Dc in omn. nostris <.!ocsl.
ard. •^ Mei, omn. no^l.
'* Firmavit, Amcl. ct Tylct. et vetus Edit.

Fathol. XCN I.
 107 S. lliLDEFONSl EPiSCOPl TOLETANl m
rv Uoc '
novLMiin ma pl::ciiisse lilii ; ila domiiiiiim A opio ; iil dominolur milii firiiis ipsiiis, luiic servirc
ejiis nic lcneal iii Sicciiliiin, ui lu sis ineus Dominus deccrno ; ut comprobcr sciviie Deo, domiiiium ma-
iii rolerniim, * Quam promple servus Ir.ijus domiire tris ejus siipor mc in tcstimonium quacro ; ut sinn
«•fTici concupisco, qii:im (iiciiler serviuiiis litijusjiigo devotiis servus filii " generali, " scrvus ficri appeto
«ioloclor, quaiii piiMio faiiiiihu i hnjiis i:iiperiis oplo, gonitricis. Sic namqiie rcfcilur ad Dominum, quod
''
qiiam anloiUor ah WV.m domiiiio dissociari non scrvitur anoiii.x ; sic rodundat ad filium, quod im-
qijxro, quam avido a!i ipsiiis lanmialu nu.,(iu:(in ab- pondiliir matri ; sic allcrnat in nulrilo, quod adlii-

Klralii cupio ; tam verc i!li scrviendi facuilaten» in- hotur in nutrice ; sic transit honor in regem, qui
voniam, lam vcre ' illi sorvions gialiam iSiiiis mcrcar, dofertur in famulalum rcgin.ie. Gialulalus ego cum
tam vere in
'*
sorviliilcni ojus siuc ' inlcrruplione dc- angclis, Lelatus cuin vocibus angclorum, cxsullans
linear, ^'
lam vcre nusiiuain ab iDtornilaJis ipsiusju- o.uin angelorurn hymuis, gaudens cum angclorum
cunditatc disjungar. Ll iioc quidoni quarc qiucram, pnBconiis, gialulor cum domina mea l:ctor cum ,

iioverjiit qui diiigunt Deum, videul qui siinl ridclcs malre Domini sui, exsulto cum ancilla filii sui, ga«-
' jii Dco, intuenlur qui adli:cieiit Domino, non igno- deo cuin ea, qusc facia est mater facloris sui, ju-
raiit qiij noii ignorantur a Domino. Sed vos auditc. cundor cum oa, cx qua faclum est caro Verbum Dei.
jnmuli ; vos altendile, inHdi ; vos cognoscite, dissidio B
*^ Quia crodidi cum ea quod dc sc novit mecum cl ipsa,

pler.i ; vos pcrcipite, sapientcs mundi, qui ex hoc qiiia cognovi qilod sit •" virgo genitrix ,
quia sapio
sliilli cstis apad sapionliam Dei, ex quo sapienlcs quod sit gcneiv.ns virgo, quia scioquod virgiiiilatcni
cstis apud * stullili.^m veslrani, qui ex lioc imbccil- illius conf optio non amisit, quia didici quod partum
los cslis apud forlitudiuem Dci , cx quo forles eslis ejus immobilis virgini:as anlccossit, quia lenco
apud aegriinoniam vestram, (|ui ex hoc coiitcmpli- quod partui ojiis viiginilaiis gloriam noii '' reliquil.

biles cstis apud exccUcnliam Dci , ex quo suldimcs Qui lam vere hcec omnia amo, quam vere illa pro
e>ilis apud miscriam vcstram. Qui ex hoc dcstructi me facta esse cognosco. .Mecum enim est, quod per
cslis, quasi non silis ab co qui scmpcr cst, c\ quo ipsaui factum est, ut ex oo naliira Dei moi sc copu-
apud vosmctip;i(;s e:;sc pulalis, cum niliil vcrius silis laret naUir.t! me;e, cx quo naUira mea iransiroi in
apiid eum cui lioc est essc quod scinpr;r est. Qui Dco meo ; essciqiie unus Cliiistiis, Yerbum el caro,
spcriiilis hauc essc virginem semper; qui iion viil.is Dcus et liomo, idcm factor et factura, idera ptesma-
essc factor.';m nieui^i filium oju?, qui non viillis lianc tor ct plasina, idem conditor et conditionis forma,
fssrt matrem fa< Joris mci qui (oiiteninilis ul haic ;
iJem operalor el assiimpti operis veritas, idom qui
pola hunc habcat filium quem omnis habct crea- ,
fecil et qiiod fccerat, idcm qui fccerat et quod fecit.

UJra Domi;iuin unuiu ;

qui non glorificalis hunc Ipse aBsumplor, ipse assuniplus ;
" et ut cxpressius

Dcum filium ojus, D.oniinum incum non glorificatis qnod ipse dat de ipso loquar, ipse oinnipotens, pro
ut Deum (pil bcalam non di{.ius quam Spiritus san-
; me autcm ot pro salute mea ipse cxinanilus. Ipse
<:tus ab omr.ihus nationiljiis l)ealam dicendam odixit fortis, ipse infirmus. Ipsc salus mca, ipsc vulncralus

{Imc. i) ;
qui gloriam incorniplionis corriiplcla affi- est pro me. Ipse sanitas mea, ipse pro mc vuliicre

citis carnis ;
qui noii referlis honorem Domiiiicsc ctesus. Ipse virtusDei, ipse pro me humilis Deus. Ipse
malri, ul roferatis honorom Deo filio ejus ;
qui non vivens, ipse moriuus. Ipse vita monis nescia, " ipse
glorifioatis ul Deuni, quom nalum ex ea vidistis iil niortem sustinens et devincens. Ipse anle morlom
hominem ;
qui coiifiindiiis diversitaies naturarum mori nescius, ipse post mortcm sine dominio inortis.

iilii ipsius ;
qui scinditis pcrsonam filii ojus ;
qui Ipse de coelo vcniens, ipse sepulcrum aggredicns.
• inflcilis divinilatem filii illius ; qui verain cariiem Ipse sopulcrum reliiiquens, ipse c(e1os repclcns. Ipsc
veramque passionem spernitis filli ejus ;
qui hiiuc ad inforna in anima humana descendens, ipse de in-
nec cecidissc in raorlem •" per homincm, nec a raor- ferno potc?tate divina sauclorum animas liberans.

luis rcsurrexisse creditis per Deum. Quod enim ccci- Ipse iii scpulcro jacons ut homo, ipse de scpulcro rc-
dit, ex hominc fuit ;
quod surrexit, ex Deo. Nam ego j) surgens ut Dcus. Ipse de morle liberans, ipse inter
iit sim scrvus filii ejus, hanc mihi domiuari '*
por- mortuos liher. Et iinec omnia idem Christus, alque
YARIANTES LECTIONES.
* Noverlm pro noverlnl edimusex nost. contraFeu- '•Ut Iwnnnem scvibunl orr.n. nosf.
ard. " PrKopio F(iU-ai(l,; pcropto omn. Cod. nost.
* Qunm desiderantiir, quamprompte, clc, Amc!. " Ceneranlis, Tol. et Triii.
* Illi Am. et Tr.
et i7/ius dosiderantur in " Servilulcm (ideiiter nppcto omn. cum Feu-ard.,
* Servitule,
Auicl. ct Trin. pr.<;ter Amol., quem seculi sumus.
* Jnlerruptione, quod cJiiuus, oxbil)entAin. ct Tol. "
Servilur esl ex omn. iiosl. Feii-ard., scrvit.
Noc ciiim pl2cet inleremplione Fou-ardcnUi, miuus "
(icnerans virgo genilrix. Ila Fen-ard.; seJ gene-
vorOj incorrnptione Co;i. Trin. rans, oo quod in noslrorum Cod. nuUo reperirenius,
* Ante iia;c verba rcpelit Feu-ard. Editio superiora rejocimus.
illa : Tam verc serviens grntiam mcrear, quoA iios iii
'^ iVon rcliquit, id cst, non deseruit quia parlus
,

onMiib. «losl. Cod. desidcramus. a virginitate non fuit sejunctus, quam minime \x-
^
/n Deum, Am. sit.
* Slulliloquium vestrum scribit Am. cum antiqua " Repraisoniamus consonam nostror. Cod. Icctio-
Ediiioiic. nem. Feu-ard. ha;c erat Ila^c til exprcssius qnod :

' Inficilis, roposuimus cx Amel. ,

pro afficitis, ipse dat de ipso loqui, loquai, elc.
'* Ipse vita morlem, eic., onm. nost.
<j.!0;! esl in rcliqiis.
»[Vj LIBER DE VIKG5NITATE PErvPETUA S. MARl/E. — MONITLII. nt)

omnia in uno co;lemqiie Christo, »

pro unioric pcr- Apiojniioc, sanciificaliis a copioso rcactiiplorc, i!;i.

non pro confusionc nalurse. Ideo cgo confi- sccflr bealis angelis. socier choris angcliois 'copuItT
sonce,
pT crtfccm iclcm- an^cloruin famliis, jungar feslis angeiicis u( sil Dco
dens per inorlcin hujus Fiiii Dei, ;

(itoris mci ; spcrans per vulnera luijus factoris mci ;

in nie gloria, iil sil Dco a me hius, ut sit Dco a mc
spem veram teucns pcr sangiiinem h' nor el miiii sil a Deo vcnia, cl niilii sila Deo
4t(luciam hahens, ;

Imjus Christi mci, qula tcclis pcccalis raeis, quia salus, cl milii sil a Deo viia, cl niiiii sil a Dco cx-
rcmissis iniquitaUbus meis, quia ahlatis scelorihQS SiiUalio, jiigiler, vcraciicr, intlcsinenlcr, cviilenlcr,

nicis, quia aUiutis crimimhus mcis, qnia • abolitis amodo, ex nr.nc, cx hoc, abhinc, cl in onnic leni-

maiis mcis, quia abstcrsis immuniiitiis mcis, quiu p!is, ci i» loiura icvum, ei in cuncla sempcr sa;cah

so.ut speccaioriim mcorum vinculis. munJalusahono sccculorum. Ainen.

Dco, purificatus a misericor(Ji:e Dco, Juslificaius a Ejcplicil liber de pcrpelna Deiparw virginilale.

VARiANTES LECTIOISES.
'
tjifnmquc pro (icesl "in Feu-ard., rcpcritur B ^/io///Js cxonmib_^
' nosl. c.dimus, pro ofc/»/Js, quoJ
4n nost. omn. crat in Fou-anicnl. Eililione.
' Annumerer, Amel.

m DUO SEQUENTIA OPUSCCJLA

MOIXiTUM LECTOUI.

In hoc (iu|)lici opusculo saiict(» lliluefonso asse- ciciida nohis csl, cujas lumiiio ohscuriora Palrum
vcndo nihil est, loctor bcucvole, (juou imnioroiiuir. dicla ad noslrain iiitclligciuiam niscravit.
INaiiiqiie et lihrum de Cognilione 1-apiisiiii unum, ct Pncicr ha;c aulcm duo siiut (ncc oporlcL ca si-
lic Progrcssn spinliialis cleser;i alinm coniposuisse lcnlio pr.Tlerirc) (pue in his librisa saiicio doclorc
commcmoral sanclus Julianus deinde vcro sub iis- ; omncs eJoccmur, ouaMpic omniuni studiosorum Icc-
dciii tiiulis, atque cidem saiiclo doctori attribuia re- torum animis vcllciniis iiiiixum. Piimum summani
perta fucrc in Cod. nis. PP. Dominicanoriim fiajo- C diligcu:iam,:issiiliia:!ique()p;.ram, qii.im in SS. Pa-
c(U!siuin cx (juo pf hnus ea in luccm cdidit Stcpha-
; trum scriptis cvolvciuiis, addisccndisipjc
loca- tp:,c

Hus Hahiziiis, (|;:cin nos in hac noslra Edilionc secuti I.a!, dic nocluque e(»rum sluiJio iiicutnliciis, ut cx
sumus. iSisi forlc siyli divorsiLis juihcium luum cis tan([ua;n c piirissimi-; fontilms snuam doctriiiam
Mliqiiaiitulum rctardare possit, cujus magnam vim h:uirirc!, quam lidcli p;;pnio propinarct, profimas
csse falemur ad docloriim \iroriii!i hicubialioncs vccum novilaics jiixla .\p,)itoli montluin cactc vila-
reciedijudicandns, veiasqucctgcnninas a spuriis sc- luriis. Dciuiie dcmi.ssam illa.n niiimi hiimililalcni,
cernendas. Stid id quid(juid csl difhciiliais slaliin qua vir sanctissiiius cl iiigcnio ct eruditiouc phui-
evanescct, ubi cx i])iO sancio dociore inlclhix^ris, mum valciis, quasi niliil sc scire puiassel, ad auscul-'
l)3cc duo opuscola non tani do suo compDSil.'! aUiue tandam Pairiiiu aniiquioiinu (ioctriiiam aurcs adco
clahorala, quam ex variis SS. Palnim senleiKiis vac\i;;s accommodavciit, ul corum poius dicU at-
collecla fiiisse. «Non noslris novitaiiinis, » vcrlci sunl que scntcnlias, quain propiias nobis (radcre volue-
Ipsius sancti llildcfonsi in fine pricfaiionis primi li- ril. Ncque id ipsum dissimulaVeiit, scd ingenu«
hclli, « incognila pioponcntes, sed anliipioriun mo- (ut viruin sauclissimum ct iiucgenimum dccchat)
nita, vel iiucl!:gciiti:c rcscr,;n!cs, vcl memoii;c ad- fl apcrlissimis vcrbis profcssus sil, alque proprio
uotantcs. ObqsMin rem tilulum opcris hii;ns Aiino- quasi digilo nobis iiidicaverit quKuiam iila sint qu^c
talionum de cogniiionc bap!.isrni dccroviiuus iiiscri- abaliis acccpcri!, nc fucuiu hgcnlibus facerc, vcl
bendum. » Jam crgo deineejis mirari desincs qu;>d dcl)ila illos hmde quodamnioilo (lcfiaudarc, vclle vi-
Scntcnti;e in eis content;c aliuni frjqucnicr quam dorctur.
Hildcfonsi stylum sapiant. |, Quarc rcm nos gralissimam vcl ipsl Ilildcfonso
Interea tamcii te moniuim volumu^ ut no quid de f;iciuros spciaiiius, doctoruin virorum excin-
qiii,
horum librorum prelio dclraiicmium piiics, pro- pliiin scciiti, non duliilavimus ad foiitcs ab ip:o '

ptcrca quod non sinl proprio Hildcfonsi marle (uuni
ex parte el;vl)orali. Ea eniin csl scntcnliarum qui-
busconslant gravitas, atque procsianlia, ut ipsincum
pcr se, tuin ctiam propicr cos e quibus ftxc;'rp:a;
sunt doclissiinos ac vcncrabilcs E(clcsi;\> Patrcs,
Anguslinum, (ircgfHium, Isidoi um, maxiino siiil iii
pielio habcndio non minus lamcn :T!'Siimaii;l;c siiil
; aliquot, (|ua3 in Dalii/ian:\ Edii.icnc rcpcrinms, elsi
propler coliectoris summain aucioritiiicm. iu quo
<;qtii(lem non is l.".n;uin pcnsandus csi hibor. qiicm in
cis hinc indc coHigendis, atquc ad unum scopum
sancio doclorc indioalos ivciirrere, ci ca (lua poiui-
rnusdiligciitia. non parvo ccrle su lorc, siitgula penc
loca in(iiiircrc, ac dcsign;M'c, e quibus qiiicqiie scn-
lenlia e\ccip:a est. Ex quo l.ibore satis iinprobo
id si.r.iil coinmo;li pcrcrpinms. ui cnrrupias lccliOr
nes si quas oll"ciidiii;US, rcsiiliicrimus, et Jacunas
non magiii momcnli, rcplcl;is exiiibcauuis. Curavi-
mns ctiain iic verboruin sancl.c Scrip;ur.x cilationcs
ad ov:i;n desidcrarcntur nihil tandcm iion cginiHSr
;

singulis coordinaniiis Hildcfoi)sus insunip;<it (qiia:n- qiio h:iic Ediiio absoiulissima ap;iarcrcl vcl in summft,
vis ncque id lcve sit, cl ad usum nostrum inaxiiue qua laboranMis, omniuni Cod. ii.ss. inopia.
accoinuiodalum), scd ipsius in primis doctriua su^pi-
4fl S. IHLDEFONSl EPISCOPI TOI^TA^a m
S. HILDEFONSI
EPISCOPI TOLETANI

ANNOTATIONUM DE C06NITI0NB BAPTISMI

LIBER UNUS.

PR^FATIO. A lus iliis, et aetemitas isiis reparaiio est. Et sicul

Divinx inslilulionis auctorit.as, et sacrac paterni- isii nec volent unquam peccare, ncc polerunt, iia
tatis antiquitas pcr Scripturam, quro, dicente Apo- isii a velle «t posse peccandi salvati asciscunlur per

stolo, dmnilus impirata ulilis est ( // Tim. iii, 16), effectum rcdemplionis in eorum pleniludinem clari-
Ecclesiam caiholicam nasci per lidem, crescere per tatis. Jam per sancli Spiritus pignus pia futursc uni-
inslilulionem, atque in oelerniialem pci remunera- tatis admistione concreta, qiiando ea quje in homi-
liouis gloriam permanere, et per vedemptionis mu- nibus ex adversitatc tolerat angelicoe consolaiionis
1U1S olilinuit, et per adoplionis spirilum affirmavit, sufifragatione firma sustental, ul in pcregrinatione
quoniam lianc eamdcin Scripluram ipse Spiritus ad hujus viise opitulalio angelica foveat, quos glorioscc
salutem liominum inspiravii, qui ad bcatitudinis societatis suae uniias exspectat. Hujus Ecclesiac pars,
praemia homines provexit. Hujus sanclae Ecclesiae quae in hoc tempore advocatur, ut
fiat qucd dicitur:

origo in bominibus tiguraliter inchoavil ex tempore, Codgrega nos ex geuiibus, ut confileamur nomini
perficielur aulem cx muneris selernitate. In sanclis sancto tuo, et gloriemur in laude tua (Psat. cv, 45»
\ero angelis in verilatis spccie temporaliter coepit, quo ordine seeundum aposlolicam» san«to-
46),
in vcritalis specie perenniter manet. Ita nainque rumque Patnim tr.^iiionem antiquam, insiitutio-'
^
spiritaliter condita esl, ut posl ruinam prxvaricatio- nem quoque divina auctorltate prolatam, inviietur
nis in condiloris araorem sui soliditate perccpta, non ut veniat, veniens ordinabiliter suscipiatur, suscepta
suoe naluriie augmento concresceret, scd humanje sacris ordinibus provebalur, provecla s.'uiclificalio-

salvationis illaiione reparata constaret. In angelica nis gratia implealur, praesentis HbelH serie manet
vero condiiionc, quia ex parte aliquod ruit, rcH- congestum, disposilum pariter et concretum, npn
quum gloriaj in percnnitale permansil. In huraana nostris novitaiibus incognita proponcnles, scd anli^
vero conditionc, quia loia per deceptionem hoslis quorum monita vel inieUigeniiae reserantes, vel ro^
nalura interil hominis, ex nulla partc reparari po- moriae adnotantes. Ob quam rem titutum operia
i€rat, nisi eain ad reparationem sui ex toto redein- hujus Adnotationum de coytiitione baptismi decrev(>
ptorls veritas suscepissel. Ilinc adfuit, ut inde pytens mus inscribcndum.
Conditor ruinam repararcl angelicam, unde pius Rc- CAPUT PRIMUM.
demplor in se suscipiens reparandam illic naluram Exordium orationis.
induxit humanam. Regnante igitur Deo in coelo et Jesu fili David, misereie mci, ilhiminans oculos
m terra, cujus regnum esl tolus mundus, qui ex
q meos, ut videam quod ad le perveniam ; firmans
ccelo constat, ef lerra, cui servit cccleslium, tcr- in te gressus meos, ne transgrediar viam ; aperiens
reslrium, et infernorura omnis rei universa sub- os mcum, ut possit dc te loqui, qui dedisli niihi velle

stantia, per quem consisiit jam iila sinc defeclu coe- lua iiicunque poterim loqui. Et quia dilectio pro-
lesiis palriai pars beaia, ad cujus profcctum in elc- xiini iiilincret dileclioni luac, da niihi exercere ulili-

ciis quolidie natura conscendit humana. Quia cnim taiem e]us, quoi formct saluiem iili, el perveoiat ia
Dei Patris Vcrbum, et hoc ipsum Deus, per qiiod laudem et gloriam nominis tui.

angeli et omnia facta sunl, caro faclum estin homi- CAPUT U.

nibus caput Ecclesire, qui erat iniiium angelic;c Quod insinuetur nova; regenerationis diecre m^fe»
«realurae, ac proinde i^icut Deus el homo in nnitaie riMOT velle.

pcrsonx caput Cst unus Christus, ita illi essct ex Gencrationem illam, qusc fit pfoYcntunE genera-
arigelis ct homiuibus Ecclcsix unum corpus. Undc tionis diviuix;, ut nati bomines in iram renascantor
btfjits Ecclesix gloriosa pictas et gloriaiio pia gaudet ad gratiam, per quam filii ixae transeunt in adoptio-"

in consistcntibus angelis, auhelat in hominibus pro- nem filiorum Dei, qua liberati a regoo peccati tranS'
vchendis. In illis laudein cclebrat Conditoris, in is- jv feruntur in regnum gloriac Dci, suis ordinibus per-
tis assumil gloriam Redemptoris. In illis habet gau- scqui et explicare contendam, ut omnis sancto lava-

dium ane fme, in istis appctit sine fine gaudere. In cro baptizandus videat per quae mysteriorum signa
illis slatlone, in istis acquisilione laelatur. Illie in vocatur; eranis jam bapiizatus meminerit quae sa-

civibus solida, hic in advenis l;cta, Illic d« securi- cramentorum proemia et servet, et veneretur ;
qiia-

late quiescit hic de sollicitudine prospectatur. Sa- tenus dum figurae lanti mysterii antea signatae cssc
 :

115 LIUER DE COGNITIONE BAPTISMI. II i

nosciiniur, poslea ipsaram rigiirarum sacraniciita io A ex qiio in condilionis priiuorJiis sijjnaveral sacra-

;vlernara graiiara scianluresse compieia» menta suoe redeiiiplionis.

CAPDT III.
CAPIJT \TI.
Qnod unus sil Deus Trinitns iota. Formalio Ecclesiw de latere Cliristi ad iimifiiudi'
Detis untis est, invisibilis, iTicomprchensibilis, in- nem formationis Evw de Uiterc Adw.
acstimabilis, immortalis, omiiipoteTis, perfectus ci Adam ergo Clirisli, Eva Ecclcsiac figura fucre.
scmpiternas. In hac re nihil advenlitium, nihil po- Assumpius* csi limus, et factus esl priinus lionm
stremum, nihil reccdens. Hicest nnte oninia, super Adam in animam viveniem. Incarnalus esl Christus,
<ymni-a, inira omnia, extra omnia. Hic Deus est Pa- el faclus esl secundus homo Adara in Spiritu vivifi-
tcr, <*-t Filius, el Spiritus sanctus. Scd Pater a nulio, canle. Somno Adam ohdorraivit. Chrislus mortc
sed cx se, esi; ct est lantum Pater. Filius ex Paire qiiievil. Adx. costa sublraliitur, et mulier fingitur.
cst natiis, ex co cosclermis Pairi ; ct cst tanium De Chrisli lalere sanguis et aqua producilur, el his
Filras. Spiritus sanclus ex Palre el Filio insepara- sacramenlis Ecclesia sancla fonnalur. Non lolliiur
Ijilitcr procedil, el est lanfum Spiritus sanclns. Hoec caro de carne viri, cum permancnic virtnle ossiiuni
Cola Trinitas unus est Deus, non aliud habens , et
debcrel inollior muiier carnis moUilie potius
j^ viri
aljud subsislens. Sed ideo siniplex cst, qiiia quod in fingi ; sed quod dc viro ossis forliludo subtrahilur,
se habci, hoc est. Non enim in iilo acr-idit quod- infirmilas est divimlalis,dequa dicitur: Yerbvm caro
cunqiie bonum, cujus slt participatione compositus;
factumest [Joan. 14) quod de fortiludrne ossis viri
i, ;

sed quia ex illo est omne bonum, ideo quod in se

mulier fmgilur, hoc esl quod sequilur : Ethatilabil in
esl, hoc vere omnimodo est.
nobis. Nam de viro aliquid virtulis auferre hoc est
CAPUT IV. Semetipsum exinanivil formam servi accipieiis {Phi~
Quod tota Trinitas unus Deus omnia fecit. lip. II, 7); niulierem de forliludiac viri compingi,
ilaec lota Trinitas unus Dcus fecit omnia visibilia hoc est : Cum esset dives, propter nos pauver factus
ct invisibilia, sive coelum, et cocleslcm angelicara est, ut nos ejus inopia ditaremur {II Cot. viii, 9)-

creaturam cum omnibus quae conlinentur in codIo, Quod ergo ille infirraalus in humilitate ilcilatis suac,

sive terram, etmare cum omnibusquae coiitinentur hoc Ecclesia roborala est per assumgiionem huma-
in eis. Hic Dcus omnia creavit, omnia continet, ora- Tiitaiis in illo.Bene ergo infirma mulier de virttite

nia gubernat, omnia providentia; suac adminisira- viri formatur,.quia (wst lapsum culpsc deformis hu'
lione disponil, omnia regit. Oninia ipsi serviunt. mana conditio facloris sui imaginem non reciperei,
Omnia ipse judical. bonum. Es illo C
Absque illo nihil "'^' ^'^"c Rcdcmptor pius moriens iimovasset; ncc
nihil malum. Ipse polciis el de malo facere bonum. debilis et abjecla ad virtulem spiritus consurgerct ,.
Jpse disperdcns orane nialum. Ipse donator omnis nisi eam infirmata divinitas humilis erexissct.

boni. Ipse conservans perenniler orane bonum.

CAPUT vm.
CAPUT V. Quod in exordio primorum hominum et incarnatio et
Quod liomo a Deo bene sil conditus, a zaboio tnale mors pra;fi'jurata esl Christi.
deceplus.
Hanc figurse salvationis sumraam pcr gloriam Yk-
Post c&iidilionem coclerarum rerumbona condi- ginis signavit specics mulieris, quando diclum esl ad
tioBC bealus est a Dco conditus homo, et cerle ita serpenlcm : Itumicitias ponam inter te ct inter semen
beatus^ ut ad Lmagincm ct similitudlnem Dei factus, ejus {Gen. iii, 15); significans maliliam diabolica;
cunctis tcrrenis rebus exisleret bealitudinis auctori- pariis non posse inhxreix; sacramento ixidemptioiiis,
late prailatus. Cui invidens supcr iis angelus ob su-
quod factiini esl pcrasstimp um Iiominem ex uicro
perbi;\m de co?leslis gloiise clariiate d jectus, dum Virginis. Unde adhuc subdilur : Ipsa conleret caput
conditori Domino 6Hperbivit« hunc condilura honii-
tuum, et tu insidiaberis calctineo ejus {Ibid.}. Uoc de
neni persuasioiiis fraudc decopit. Qui dcccptus bomo
Chrislo, qui est fruclus virginalis veiilris Mari;c, in-
et propler transgressionis adinissujn bealitudinis
U
telligitur. Id est •
Tu per maliliam pcrscqucnlium,
loco exsul est faclus, et cum omni posleritate geiie-
qui sunt semen t«um, quorum corda inliabilas, euni
ris sui morlis est senlcntia condemnatus.
stipplimtabis «l moriatur ; et ille resurgeiis conterel
CAPUT YI, caput tuum, quod cst mors,, et ic ^psura qui habes
Quod pielas Conditoris prwcesscril tulpam hominis. raortis impCrium. Hanc humililalcm Redemplorris
Hunc pietas Conditoris ^aeterna slaluens misera- usque ad susceplioncm mortis raa\ subsetpicns fra-
tione salvandum, in ipsis primordiis conditionis ejus Iricidium figuravit, quando Cain frater major lerre-

veliit pietatis fundamcnla componens, saluiis myste- nis eperibus incubans, assurgens innocentem so-

ria fixit, per quorum mysteriorum sacramenia quan- cium propter simplicem hostiam extra domum rndi

doque salvandus invenire signutai salulis remedium crudelilalc homit^ida novus occidit, signtficans Ju-

posset, sicque prseiret piotas fadoris culpam homi- dKorum populum prim-am in lege naiuw, Christunx
nls, eltum plenitudo venissel icmporis, amiquilas agnum Dp4, et loHenicm peccata niundi exira J«tu-
pietalis reparaaH lapsum homanx conUilionis, ct salem crucis palibulo occisiivum.
cx hoc subvcbcret illam gloria^ fulur;c xlcruilaicm.
ilS S. IIILDKKO.NSI EIMSCOPI TOLETA.^l fI6
CAPUT 1\. A saiixcnl, ot iion srcut gcutilcs saciificanlos dajmo-

Qitod inccirwitionem operata niis iinmolahriiU. Qiiaj lamen observaiUia legis pro-
Chrisli lola Trinilas
jucril, sola tamcn persona FiUi lianc susccpit. pter coguitionem Dei inullum profuit homiiiibus in
lliijas Muclie redcmjilioDis opulciilun» luisjralioae leinpore suo. Sed ideo plcnani felicitalcni non intu-

topios;» niysleriuni prasignqlum in conditione pri- lii,quia ad perfeclum uihil adduxii {Heb. vu, 19).
inoruui liomintiui implevil Filius D^i vcnicns in Se^fuens ergo eral lemiKis, iii quo felicilas per lilter
picniludiufi leuiporum, cujus advenlus (ip:!ralio iu- rani coepla possei per irUclligenliain spiriius esse
carnatiuuis »*jus vcrilas fuil, Quaiu rucarualionis ve- perfecla. In lioc lemporc graliajv quod lertium est,
riiatera lola Trinilas operala est, quia inseparabiliu fuit ahunde feliciler, quaiido cunctis illis sacris hor
sual opera Trinitatis ; soJa laincn persona Filii sliis liguralus Christus esl incunctanler ostensus.;
banc susccpit, quoniam quxxunque p.M' liaric dis- quanJo umbrye successit lux, incerlis verilas, lig-iris

pensalioncm pcriinent ad personam Chrisii, ueque oslensio, occullis revelatio, legi evangeiium, limori

ad Palris, neque ad Spiritus sancli porsouas polerunl servoruni gralia filiorum, et cunclis, qua>, adumbra-
uiiatenus pcriinere. Non eni.in fas est dicere Pa- verat litlera, manifeslatio spiritaiis gralissima el
Ircm el Spirilum dc Virgine geiiilos, vel cruti sus- aperta. Qiiarlura esl illud-beata; u;leruilalis iiisigne,
pensos, vel sepuilura conclusos, qu:e in sola persoiia
B in quo,dcviclis cunclis advcrsanlibus, laudabit homo
Chrisli oinnia congrucnli, et cvidculi sunt dispen- Deuni in incorrup.iouis Irauquillitate securus. Ergo
salioue complela. Uoc myslerium redenipiionis liu- iiislaiu muudii'... adductura est. Non plcne felici-

inaiiic djsposiluin ajieruilale deilatis suib, compleiu- ter fuil lerlium sub gratia, iii quo nos Christus a de-
ruin pnrsentia liumanilaiis assumptce Clirislus, si- llclis noslris in suo sanguine lavit; et abundo felici-

cul ante srccula crdinavil,, ila in syeculorum fme ler maiiel extremum illud, quod et aelernum, ia qua
perfecil. Nihil iioviUUe coasilii iuvenluin,, nihil ac- luiidahimus Deum in sxcula sajcubrum.
cessu nova; cogitalionis assumpluin, sed icterna dis-
CAP^T XII.
posilione praefixuin, lemporali dispensaiione perfe-
De conal-u. exsequendorum ordinum,
ctum. iain nunc favcnte Deo, cujus miscricordiu; opas
CAPUT X. in buuiana saiva^ne ucsse desideramus, ipsius ef-
Quod ideo dula lex est, ut redbet iii cognitionem feclum salvaiionis (\\i£ pcr regeneraliouem graliat
homini Dcus. cum sacrameulo redempiiouis clDcilur, sicul et di-

Ilumano itaque generi , quia oblivioni dedcrat vina aucloritas ct p.ilerua sauxit anliquitas, opr
Creatorcm, dala est lex, pcr quain crealuru; amil- g porl»ne suis ordiuibus cxsequamur..
lciili Deum reducerelur iu cogilalionem cwator om- CAPLT Xlil.
niuin rerum ; ciclumque est pcr eamdem Icgein :
Quod ipsis exordiis causarum instauratio liumana ut-
Audi Isruel : Doniinus Deus tuus Deus unus, elc. choala cotjnoscilur, in qnibus ejus reslaurutio con-r
{beut. v», 4). Quo diclo ct supersliliones, quibus tineiur.

pro Creatore creatura colebatur, amota; sunJ, et Exordium regenefalionis, cujus species peracla
unus qui vere colcrelur Deus pateuler esi deinoii- est in plenitudinc temp-^ris,ab inilio tcmporum c(B-

slralus.
pii. Elenim ailenia Sapientia ita in exordiis rerum
CAPUT Xf. figurani slaluit sacramentorum, ut ex anliquitate

De temporibus sub quorum dislinclione sceculum- ordiiiala significatio perveniret ad fiiiem tcmporum
slelit. in eflicicnliis actionum. Unde quia regenerationis
Slelit crgo saeculum in honiinibus sub trimoda hiijus sacramenlum in atjlia el spirilu consistebat,

dislinctione tcmporum. Slabit hoiuo ordiiie quarto causarum inslitutio perfecil [F. perfecta] illius ope-

in heatiludine socculorum. Primo summe infcliciler, raliouis spccies a;mulabatur cuin dicilur : Et spiri-

sccundo non plene foliciier, tertio abuiule feliciter, lus Dei ferebatur super aquas {Genes. i, 2;, ut in

quarlo summa a;lernaque ieliciiale feliciler. « Primo earumdem causarum exordiis iustauralio his rebus
sunvrae iufelici cr, quia homo conditus ad imaginem figuraia esse monsiraiur.
ei siniiliiuJinem Dei, suo dccepiore zabolo sibimet CAPUT XIV.
principanie, serviens regiio pcccaii, idolorum culior, el haplismo pcenitentioe, cujus signum sunt
De Joanne
soli Creatori pie dcbilum impie creaturis impendit stramenta citiciorum, / er qum ad oteaiidum par-
honorem. Secuudo non plene feiiciter, quia daia vuli deducuntur.

quidcm lex cst aJ cogniiionem Dei, sed perducere Yeniens ilaque Dominus impleturus sumniam no-
nou poluit ad jusliliam Dt:i. ISam si ex legc justi- stra' salulis, non sihi sed nobis profuturam, in sj

tia, erfjo Christus gratis morluus est {Gal. u, 21). suscepit, et a se sanctificavit baplismalis sacrarncntum,
Data cst ad intelligcnliam, noii aJ vcuiam p?ccali. pncmillens Joannem, cujusbaplismus veritatis figura,
Per illam ciiim agiiiluui pcccatum piinilum est, iion non veritas essel, qui peccatores ad poenilentiam
saualuui. Data quideui e^t in sanclionc hostkarum et coraraoneret, non qui remissioncra peccatis inferrct,
cercmoniarum , ut offerreulur Deo , sicul Deus ipso Joanne dicenlc : Fqo baptizo in aqua iu pcaniten-

a Vidcntur ex Aug. dcsumpta ( Lib. dc Diversis, ^ D^sunt hic in Codice ms. du;c lincae.
ai lilleraiii.
qjixii. 8"», G!j). S'jd w-ni
117 LlBEll DE COGNITIOKE BAPTIS.Mn rir
tia {Mutlk. 111, 11). UidC itaque est quod per slra- \ mouium perliibuil Joanms diceas: Quia lidi Spinlum
nicnla ciliciorum ad oleandum sacerdolibus parvuli descendenlcm sicut cohimbam, et mansit Ruper cKm,
doducunlur, ut poenitcntioe signum iiabcant propler el cgo nescicbam eum (Joan. i, 32). Ex niuliis co-

ODiis, qui poanilenliGe opera demons(rare non pos- g;jilionibu3 Christuiii sciebal Joannes. Nam cura vi-
suHt propter ailalis lenipus. Majores autcni ietaie dissct Maria nialer Christi Elisabclh, exsullavit in-

cum advocari ad lidem cccpcrint, pcr se pccnilcn- fans isle Joannes in utero ejus {Luc. i, 41). Ilic erat

liam exhibent de errorilnis pristinis, in quibus aut vox clamanlis : Parate viam Doniini {Mattli. iii, 3).

generaliter vixerunt, aul idolis servicrunt. Hanc ef- Hic eum qiii ad se baptizari veneral, prohibel cum
ficaciam p(cnitcntia; comineiidabat Joanncs, cum de dicil : Efjo a te dcbeo ba}Hizari, et tu venis ad me
eo dicitur : Venil in omnem reijionem Jordanis pra;- {Ibid., \A). I!ic eum agnum Dei, ct toHentem mundi
dicans baptismum panitenlix in remissione peccato- pcccala os'.endit {Joan. i, 29). <=
Sed boc solum in
rum (Luc. iii, 5). Unde aperte palet quia Joannes eo nescivil, qiiia sil)i rftciiturus erat baplisnii po-
Jbaplismum poenilcnli;e non solum pracdicavit, verum testatem, el non eam iranslatiirus vel liansmissurus

ctiam dcdil, sed in remissione peccalorum dare non in aiiqtiem servuni ; scd sive Ixiplizaret in niinisterio
potuit. Ac proinde quouiam baplisniuin, qui pcccata servus bonus, sive baptizaret in ministcrio servus
solveret dare non poterat, pra;dicabat ; ut sicut in- B malns, non sciret se ille qui l:aptizarelur baptizari
carnalum Verbum patris pryccnrrebat pncdicationis nisi ab illo qui bapiizandi tenuil poteslalem, et essct

vcrbo, ila baptismum picnitenliic, quo peccata sol- hujus sacramcnti virtus non in ofCido ininistrantis,
vuniur, proecurreret suo bapiismo, quo peccata solvi sed in potestatc magislri.
lioti possunt. CAPUT XYlf.
CAPUT XV. Quod doclor sludiis orationum munire debet pradi-
incipicnte baptsmo Clirisli cessavH baptismus
caliunem verborum, nt (jHod locuturus est, Dei wr-
Qnod
tute melius quam ejus aclione formelur.
Jounnis. Et quoniodo Cliristus baptizat, el non ba-
ptizat. Cuni ex conversalioiie gentili quisque nolens atl

Venit Do.niinus, ut l^apiizaretur a servo. Propler cognilioncm el fidcm D.i bortalur ut vcniat, pii-
lnnHilitateu! probibet scrviis dicens : Ego a te dcbco niuii» doctor attendat iiiullain bonilalcm niiscranlis
baptizari; el tu venis ud me {Matlli. iii, 14) ! 1'ropter ju- Dci, de quo dicilur : Qui vult omnes liomines salvos
s iiiam inipcravil Doniinus diccns : Sine modo. Sic (icri, et nd aynitionemverilutis veuire (/ Tim. ii) ;
J uc
enim oportcl nos implere omnem justitiam {Ibid.). deinccps agat quanlum potcst ^ ut inlclligentcr, ul
Deiiide qiiiescit baptismus Joannis, qui crat in pce- libcnlcr, iil o!jcdienter audianl. Et liacc se possc, si

ftil-.-ntia ct in vcrilatis uinbra, et iiicboavil bitpii- Q polucril, et in quautum poluci'',, pictalc magis ora-
snius Cliriili, qui cst veritas, in qiio fit remissio tionum quam oratorum faciillaLe non diibild, ut
pcccatorum. Quanquam non baptizaiel Christiis, i.
oraiido pro se ac pro illis, quos est allocuiurus, sit

sed discipuli cjus. « Baptizat aulem Chrislus, et orator ante quam doclor, alquesive in pcculiari co! •

nonbaptizat. Scd utrumque verum est. Baplizat, ipna loquio, sivc in Ecclesiai conventu, ipsa hcFa jam ut
nuind;U. Non baplizat, quia non ipse (inguit. Pncbe- dicat accedens, prius quam exeral proferonleni liu-

bant tiinc discipuli , siciit ininc miiiistri prailicnt guam, ad Dominum ievet aniinam silionlcm, ut
minisierium coiporis. Pra;bebsl ille ailjutoiium ma- ructcl quod biberit, vel quod iniplovci il fundal ;

jeslatis, alqiic ad horam ipsius diclionis illiid potius bonoi

CAPUT XVI. menti cogitel convenire qiiod Dominus ail : Cum au-
Quod solns Clirislus haplizat, qui soli sibi baplizandi lem tradent vos, noli e cogiture quomodo avt quid lo-
rclinuil polestalcm, quamvis sive bonus sive malus qnamini ; dabitur enim vobis in illa lidra quid loqua-
minister baptizet.
mini. I\'on enim vos estis qui loquimini, sed Spiritus
^ Nuiiqiiam ergo cessat bnpiizarc qui nunqiiam Patris veslri qui loquilur in vobis {Malili. x, 19). Si
cessat mundare. Usquc in fmem sxculi Jesus bapti- ci go loquilur iii cis Spirilus sanclu?, qui pcrsoqiien-
zal, quia ipse muiulat. Sccurus proinde acccdat y iii,„s tradmUur pro Christo, f
qiiare non et in cisqui
homo ad Inleriorcm minislrum, babet cniiu si;pj-
Iraiiunt discenlibus Cliristum ? Hoc sane studiuin do-
riorem magistrum. Ipse magisler Christus et ex- cendi ct in suadenda fide ethnicis, et in suadeudis
trinsecns baplizat, diccnle P;uilo : SicufCliristus operildis bonis fidclibns cunclis doclorcm ccnvenit
dilexit Eccksiam, et se ipsum trndidit pro ea, tnnn- (xrcere.
duns eam lavacro aquw {Eplics. v) et iiitrinsccus
;
CAPUT XYill.
baplizat pcr infusicnciii spiiitiis, qi:o docelnr inle- QuiJiler aygrcdicndus est qui nulens invilatur ad
rior hoino ct habere lidem, et sei varc operis digni- fidem.
latcm. Ad hyec certe perlinet quod diciuir : Et lesti- •^
Cum ilaque credere nolenlibus unius Dci co-

« Ex Aug , Iract. 15 in Joan., c. 4, § 3. pi luis Ul intclUqcntcr, ut libcnter, ut obedientcr ««-

:
b S. Aiig., ibi;!. diiint,(luam lcctituuMJi socuti siimus.
•=
S. Aug., iract- 5 in Joan., c. 1, § 8. f
i,uo;i hic ciucndavimus ox libris ediiis divi Au-
d S. Aug., de Doct. Chrisl., 1. iv, c. 2o gusliui de Doclrina Chrisliana quare pro quas, quod
« Ach','rius cx Ms. B:ijocciisi edi;iit nt inlctHijentes legitur in Baluzio, similitcr fecimus aliis nuiliis locis,
Kf libenler et etc. Sed in libiis
obedienter, editis I). quamvis uoii iiuiicemus, nbi crror aperliis crat.
Aiijju.Uini, undc h;oc ad liltcram dcsumjilu siiiii, lc- i S. Aifg., do Doct. Christ,,
I. i, c. 7,
m S. HlLbEFONSI EPISOOPI TOLETANl 120
gnilio et fldes offcrlur, propoiienduni est ut pcr in- A cipiunt enrtn aperifi tHitia fidel e<, cui pcr tavacrum
lelligcntiam pergant vii.lcrc quod Dcus esl, oninibus- regencralo post acccplionem Spiritus saticti in par-
que eum nalHris visihilibus el corporuUluis, iiilcl- licipio corporis Chrisli 6G creOideril Ghri«lu8. Et vi.

Hgibiiibus voro et spiiilalibus, onmibus^pie niirtabi- debit libruin illuno snniHjs atlctorUatis apertum,
libus, prffiferant. Omnes eniin cerlalim pro cxcelJen- v queni clausnm in mysterio si^illis septeni aperuit
lia Dei dmiicanL, nec quisquani inveniri potest, qui idem viclor Lco de tribu Juda {Apec. v> 5)> Qui li-

lioc Deiini crcdat essc, quo est aliquid nvciius. Ilaque ber totius sanctac Scripiunc aperius est> quia intel-
omiics hoc Deum essc conseiUiunt, quod ceteris li-gcntia cjus hominibus revelalur a /?brisl0j qui so-
rcbus omnibus anleponunt, « JEt quoniam oinnes qni lus in se susccpit, alque compleri voluit, qusc ad sa-
de Deo aliquid cogitant vivum aliquid cogitanl» illi Julcni humani gcoeris complenda ordinavit atfjtie
soli possiint non absurda et indigna exislimare de prajscivit.Signa autem cju« seplem hacc sunt : pri-
Deo, qui vilam ipsam cogitanl. Deinde ij^sam vitam nium incorporatio SGCundam nativitas , tertimJi
,

peigiint inspicere; el si eam siflcscns« vegetanli in- passie, qMarlum raofs, q*i«MWTi resurreclio, seiluni
venerinl, qualis cstai boium, pricponuHt ei seblien>- gJoria, scptiwaam regnum. Qa» 6ig«orum odaperlio
tcm, qualis esl pecorum, et huic nirsHS inleUigeo- h?cc cst gencf is liumani plcna rodemplio ; ad quain
tem, qualis esl hominum : quam cum adhuc nrula- " qui venitj boc oidinc venilv
Lilem viderint, eiiam liuic aliquam incommiitulllem CAPUT XX.
coguntur praeponere^ ilbra scilicet vilam, qu!« «on De /ifs (jtti fbfefii«s p^Mwm ad fidmi c*H*cr»«»itffr «r-
aliquando desipit, aliquando sapit ; sed ost polius lixlnimeni, id est, audtmles dicantur.
ipsa sapiciUia. Saptens enim meiis adepla sapicntia; t Quicunque de genlili conversalione, et de supen-
anlequam fldipisceretur, nou erat sapiens> At vero stilionibus, quibus inqiie pro creatore colitur crea-
ipsa sapienlia nec fuit uiiquam insipiwis, nec esse lura> majusctila state vcnienies volunt credere in
unquam potesl ^ •quam si non vhleriBt, nnllo inodo DeufO, vel sive recens uati, sive par vtili sini) cate-
plefva fidticia vitani iYicoinnuilalntrler safrrcnlem chumeni, id cst, audicnles dicuiitur, pro eo quod
fcoinirtntabili viise aBleponerent. Ipstim qtioqne re^- primutn prsccfpltirti exhortalionls rn legfe sibi au-
IxtA verilatfs, qua iUam clamant cssc mdiorcih, tft- druAt dici.um : Avdi, htael, haminus Deus tuirs

coittmuiabilem <ident, nec uspiam nrsl supra saam Deus nnus esl {Denl.w, i) ; et tllud: Dffminnni Deum
paturam vident, qnandoquidem se mntabiles videnl. twum wiorahis,et Uli 's&H servies {Ibid.). Audiunl ergo
At 'cutn vefaciler, stiadcntc «lociorc, sec"hisa faerit verinim viiae, per qaod-perveiiianl ad munos gratiae, q«i
«mms itiuiabilts i<cs a Deiiatis itonort?, accipTcndmn „ erant filM itx. Nam qnia Dmnis qui vere agnoscil,
est ne sitsumme [F. stnnmus] Dcus q\iod passioni, vcracil«f tlicil : Jn imquilntiblis tonceptus sum, el in
Kl est, mntaLilitali ^ierii snl*jacerc. Cntrque fuerit feccatii p^eui me maier mea {PsnU l, 7) ; in eo
lcotum, id qnod commotalnlc cst, 'esse fton posso quod originaliier tenetur ad tioYam mortis, donec
Deum» reit:»t nt pei-venialar atl rcffi illnnt quac <nm- per rcdemplionem cfliciiatur Fifius Dei, lerit filtus -1-

eUs rcbus praeeininet, d rncommntalnlrs est. Gon- Ihis anliqtiae ir», quam meraH priinus Immo in prae-
jccio illo quod rcs illa quoe unns esl Dcus, Cfintrtis cepii trahsgressione, dicenie Domino Qni credii in :

projCtttinens et incommiilatilis mar.cits, onniia fccit, Filjutfi, hklet vitam ietefnmn. Qxii autcfn incyediilus
onniia dispoiHt, onmia |udicat, curam dc ommTnis esl Fido, non vid-ehit viram, sed ira DH manet super
hahct nihilque est ex omnibas vtj-ibilibns M invisi- eum {Joan. iii, 3G). Quam iram non venirfe, scd
l)i^ibus qirod non cx illo inilinm hai)eat, noii in ser- manere dixit, quia non e* novitate infidclitalis vcnit,
vitftteejrts domlualioni subjaceat. Qui SHlJJeclaruht scd tx aulrquiUate praevaricationis manet. De qua
rcrom faomlatHS sub nuJh ulla inutabili crcalnrapo- ira ncino sal^ri potest, nisi per misericordiam Sal-
tcsl nJlaieniis inveniii, nisilan^uin sub isio Qnodomi- vatoris, dicenteeodem Domino : Si vos FiliusUbera-
nanto f>eo, cujus aeicma subslaniia est, cnjusitKom- verit, lunc vere Ixbcri eritis {Joan. viii, 36). Qui ca-
o«tlabili&veiitas,cnjusomiiipotenspcrnianclpolcstas. n lechumeni proplcr cognitionem Dei, quam illis per

CAPLT XIX. sacerdotem quasi per Moysen loquitur Deus^ audicit-

De ttdnpcnilione janus; fidei. tcs dicuntur, ut^ rclicta vetustate vitae carnalis, veniant
Jam cOin rcscravitille januara fidei, de quo dict- ad vitac novitatem per unius Dei cognitionem.
Uir: Qui habet ciavem David,<jui aperit elnemoclau-
CAPUT XXL
dil, claudit et nemo aperit {Apoc. iii, 7), id esf, cx
Quod catfchumeni ver poeniteTttiam sifti ad Iffbadnm
scmiiic David assumptus homo pcr potcstatcnt adduceudi. Quodque ii quos Joannes bapdzavilf
niiit» divinitatis aperit coidibuscredcnlium mysteria cnlechumenorum habuere jiguram..
sux Inc^riutlionis, qiiae in praedcsiinalfs claudere Hj, si raajorcs a;tate sunt, cura aciione p<£nitcndi
non potcril atisterilas infidelitalis; et claudit vasa V vcHiunt. Si minorcs sunl, in signo poenitentije pijr
ii-ic prjcspicenlia Judicii, ue reproli veniant, ad stramenla ciJiciorum a niini^lris dedncunior ad sa-
qnam sibi meriio clansenml rerBuneralionem beati- cerdoiem, utqui per se non possonl a;;ere paMiiien-
InditiiS ; ttrrrc fii ipiod scrtptom est : Eyo mm osiium. V l\x opus, 10 se habeant pcemlenliai signuin proplrr
Si qnis^pbr mc iMroierity «ahabitnr {Jmn. x, 49). Ifl- aitalis niiniraai lcntpiis; cl hoc tcneatur ;«i pcriiiK^udi

« S. Aiijj. de Doci. Clirist., 1. 1. 1»

S. Isi(l.,lib, i.-deOnic. c. 20.
m mm DE COGMIIONE CAPTlSiU. 122
eirt'i>,lu, «jiiod notalHr in poeiiilenlix signo. Oni posl A doiiiiv.ic* inciepal cliain cpiscoptis voce pi-opria»
exoicisHJOriu» iftci^epaliowem opi>orluiic veiiiunl ad sicut increpavit Doininus voce sua. Et liaiic ipsain
olei unclionem. Hic Mnnihus a Joannc iii poKviienlia iacr^paUonem quam dicit epis<;opus, iion ex Imaiana
baplizalis cateoltamehorum figura eKsUtil, ut qiiod coujsdura, sed cx proprietale auctOTilalis divifi;p pro-
illis bapti&raas in poenilentia iliit, lioc islis perpoeni- plieucis verbis aggredilar dicens : Incrcpet Domi-
icnUani ad Deum conversio sit. nus in te, Satan, et increpet iii te ffui elegil Jcrusuicm
CAPUT XXII. {Z<ich. ni, 2). Dciiinc secundo iinporans dicit : Tibi
Qui €uta eiordstw, a ^uibus exorcizantur calechu- dicilur, Satanas, Yade retro. Ac deimle in luba vi-
mcni et encrgumeni. proclamal
cloiiye terlio : Vicit leo ex tribu Jtidu, ra-
ExoroiiiianUir ii exorcismiTS ,ib his qiii ex eo m- dix David (Apoc. v. 5). Ita deinde hic exorcismus a
inine exorcistse dicunlur. Qui laii oili<^o deputaU incboatur
niinistris : Deprehensfe sunt insidia; lucc.
«um -ordinantur, sicut canones jubent, accipiunl de
Sicque eadem increpalio exorcislamm pronuntiatione
nianu episcopi lihelluni in quo scri(Ui sunt exorcismi^
completur, donec omnes -catechumeni sub exorcismis
dat.'» sibi potestale imponcwdj manns stqKM- cnergu- agaiilur. Est ilaque ordinabiliier ordinatus ordo, u1
nicnos, sivc bapUz.iiLum, «ive catocbujflemtm.
piimuTn inaepaUonis sermo ex illa ciiusa qui oritur
CAPUT xxm. " es illts €t verbis aggrediatnr. Nam quia exoici>miis
Quid 'Sit e.vorcismns. incrcpationis e&t sermo, bene invehcndo exoritui-,
» Exorcismusest scrmo increpalionis, qni fil eonlra duin sic inchoatur : Jncrepel Dominus in ie, Sttl-an,

inimundum spiritum enogumenis, sive catechume- tt increpet in te qui elcgit Jentsalein {Zach. «i, 2).
«is, ul per OAim diaboli nequi-ssima virlus, et invctfe- Secundo diviiia poteslas inlertur, ihnn divinoium
j-iia nialiiia, alq»ie incunsio \iolcRla, rtrg^lur cx- "verborum imperium proimilgalur dlcemio : Vadv
puha. retro, Satanns {Mallh. iv, 10). Terlio polentia victo-
CAPUT XXiVv Ti:e demonslralur, quia Chrisliis d diitlnm nioi iendo
Qtiaih e-rii exbTcimm, zabolum vtcit, el in bis qoi crcdnnl .sc seqinintm-
Rj-it exords^ii scrmo > nofitafno verlw^flfh, n(m eum quolidie vincit. Alque ideo vox in victoiiaift
diflieii^Raie i«tcHise«;i;ic, non IhHSiltJlo contextns elevalur, dum dicitur : Vic\l ico cx trib-u Jttda, radix
eloquio ; sbd simplex, compasilus, ftfdens, ita Viiiii- David [Apac. v, 5). Proplcr qiiod soriplum «st :

lis iinlenlione coroscaiis^ ul vet« prilKHpein inyndi iti- Nunc princeps inuitdi ejicietur foras (Joan. \Ti, 51),
cfepaiionrs sna; \«lorc demonsuci expeliere; alqo* id osl, de credcntium cordibus cxpcnettir. Et itcm
eic 1u spiriiali eertaiiriiTe, quo cwiirji acriars y^Knt b;TJC dicit Domhuis : Eqnidam et cnptivitas u forlv
p;-»U;staies^ fulgura leitoris iimMllere, «t ipsa e\pul- tolletur, et quod •ablatJim fverit a robusto, salvuin
sio invisibilis bo&iis qfta^lim fieri espugnaiione vrsi- esse •poterit [Isuiee xtix, 25)^ osiendcns qtiod in vi-
bili conlemplelur, ila «1 cl cxteobumenus lerreatur cloriam Christi deslructo hliperio diaboli potuil homo
considcratione audilus, et fidelis incitetnr aggros- ab eJTis captivitate eripi ct salvari
sione confliclus. Sic dum sncerdotum odicia pro ca-
CAPUT XXVI.
Btris Dei dimicanl, et lidelcs devoiani iiitenlionem
Velul arina minislrant, elqui crtaturam Dei posside- Quod exorcizando calcchuntenos potestas diubo'x
Bufertur.
tal viclus absceda*!, et Chrislus quos conilidit victor
e Exorcizwiur autem, id est, inci'opalur poteslas
oWtineaJ.
zaboli, <!l insulllalur in bis a qiwbHS potcslalis
(CAPUT XXV.
cJHS dominalor «ixpcIliUir, ut rcnuntient ci sul»
Vndb liubuit exorcizandi virlns inilium, vel in quo
rmjstvrio dfviyiis verbis hoc episcopus mjat. icujus diUone obimxii lonolianlar, alque enili a
Ex-om7.a«(li virlns i11i"ns roi siijnificalio fuit, potcstale tenelHaruin, iii Damini sui rcgnum per
^uod luhaUcmn iticrepaAlt Josus : "Exiit ab iTto dwmo- .sacramentum baptismatis transferantur. ^ li in non-
Irwum {Matth. xvii, 17). Ad insVar biyus incrcpaiionis jtullis locis, ut referlur, sales accipiTint, vclut signi-

S. Isid., ubl supra. D nonnullis locis, ul referlur. safcm accipiunt. > Sed ut
^ ftahiz., nocturno, noslia cst conjcctura. boc negarc facile est, ita seiitentiam hanc planani
« S. hvii., lib. n dcOllic, c. 3t). roddere, diiricile. Nobis si quis jwluisse fieri dicat,
^ IlnciKijue vie«f I>ji suiit saiKiii isidort loco «d «ram ut inter Hispalensom et TcHotanam Ecclesiara levis
Iiiudalo. QiKse soquHnlnjf tii»de tlesmnpla sin^, nesci- aliqua disoiplinic diversitas intercessissel (quanquam
inus. Ex ilJis colligit eruJilus Martenc (Lib i de ooiijoctuia magis quam positivo aliqno fuiidanioiito
bnivi. f^cfies. Itilibtts, cap. i, rtilic. 6, § U). Hispa- id niti vidcatur), «oTi MmlUHmepugnavimus, aniinad-
nos ab boe li-i n iftvmiiieirfli ^alis m os "catvclyrmciro- Ycrtonles qtiod paulo snperius, cap. 2J, scribit saTi-
rnin idiqnaiidiu al^stinuisse. Quod si de nniversa ctiis llililefonsus <ie rit« deducciKli catecbumcnos
Ilispania diclum concoilore vakMuus,
voliL, noji facile a'taie minorcs ad saceiiloiem ^Kr stranionia-cilicio-
?;lVift paUlo antea scripsorlt Hildefonsi niagislor nia- riim in poenitcntiu; r-igniiin, cujus iiecdiim erant ca-
tlflus bi<k)rns loco sopevius bmdaio < E\orciy..iiiUir : paces cujus tanien rilus nulla reperilur moiitio
:

ia (cSilcchumoni) priniiwn, dei\trte salcm accipiunt,
et luigunlur, i ni^sticasque ibi salis «igui6<aii©nes
exporTere pcrgat. Vcro aulcm siinile non esl laiii
p;H\^ iotervitHt* U^nipoiis oam consmvtodnom us-
^iie adco in Hisnania obsolevisse, iil ad extejas Ec-
clcL.U5 rclercuaum sit quod ait Ilildcfon&us « ii in
ftpud«ancl«m Isidoruin, si<iilclipse M;\rlene adim-
lavit. liaque credibile est HiWefonsuwi tum lantutit
consuetudinein su« Ecclosia* significasse, in qua nul-
iiis esset talis inimitlendi salis TJtiis, scd siftttii eaTTi
ab onioi ceiisara asswet* voluisse swpiadiclis vcr-
: biSj rciu esse iniiioHfts ad ecclesiasUc-anr iliscipliiiain
 1

425 S. IIILDEFONSI EPISuOPI TOLETAM 12

ficalo sa|ncmi;e coiiilinicnlo. Scd Hcct forsitaii, ul X toltetur a forle prwda, aut ({uod cupiinn (ncril u ro^

dicitur, quia soia lioc aiiii(Hiilas coinmcnJavit, adco btisto salvnm essc poteril? Quiu liax dicit Domiuus :

usqucquaquain non piobatur. Quia vcro ul calechu- Eauidem et cnptivilas a forte tollelur, et quod ablalum
mcnis in aflipviccndo fidci sacjamento iradanlur, fuerit, a robuslo salvabilur {Isai. xi.ix, 2i, 25) Ilem
evldenli sancl;>? Scriptura} nullo documcnlo inonslra- Pclri ad gcnles : Vos aulem, genus electum, regale
tur, ideo niliil ollici u!;i non fil. Nam ad suniinum sacerdolium, gens saucta, populus acquisHionis, ut

roborcni gnomodo va!e!)ijnt, qanc ad proprictalem virtutes annunlielis cjus qai de lenebris vocavit vos in
rci pcrliner« nulla sacrjc aucloriialis scrie vel per admirabile lumen sujim (/ Petr. ii, 9). Marci quoque
figuram vel per specicin dcmonslranlur? evangelist:», qua; bujiis ephphellialionis rcvelat sa-

CAPllT XXVII. cramcnium.qitoe snpcriusel prolata cst, et dlsserta :

vidcticet ul virtus Dei pcr victoriam crucis praedani

De .ixemplo Evangelii, secundum quod catccliumcni
oleo pcrunguntnr. humani generis a forlitudine diaboli lollens, faciat

lidem calcchumeni posl c.vorcismos quibus incre- gcnus eleclum per regenerationis donum, rcgale
pala et cxpulsa diaboli est poteslas, ab eis ungunUir qnoqiie sacerdolium pcr dominium diciionum, et

olco, quoJ a sacerdole conslilcrit bencdiclum. Qu;« oblationcm innoccnlix*, alque conlrili spirilus sacri-

unclio magno doniinic;c operationis commcndatur B ficium, infundens illi auditum obedieBti;c praeceplo-
cxemplo. Cum enim, nt Marcus cvangi lisla rcfert, rum, et dans ei rect;e fidei Joquelam, atijue suae

adduxissent ad Jcbum sunium el inulum, dcpreca- gloriaj hymnum.

banlur euni,ut imponercl il!i manum. Et apprelten- CAPUT X.XIX.
dcns cuin de turbu seorsuui , inisit digitos sitos in au- Quod vifjstcrium sahitis, quod semcl Chrislo moriittte
riculas, expuensque tetigit lingaatn ejus, et snspiciens estfaclum, quotidie fiat in his qui regenerari no-
Ephphelha, quod scunlur.
in ccelum ingemuit, el ait illi : est,

adaperira. Et staiim aperta: sunt aures ejus, cl soUi- \ lloc quod generaliter in humano gencre inoriente
tum est vinculum lingna; ejus, et loquebalur rccte Christo semcl est faclum, quotidie in regencratorum
(Marc. vii, 32, 55). Quid esf, (luod Dominus surtliim fit specialit?r lavacro. Nam convertenli ex erroro
et mutum apprchendcns in lurba seorsum, mitlit in geniili post exorcismos tanguniur auriculie oleo, ut
auriculas digilos suos ut audiat, nisi quia Ucdeinplor accipiat auditum fidci, et sit vere spirilaliuin dlclov
\eniens geims humanum separavit a turba diemo- rum auditor. Similitcr tangitur ct os, ut cognitio-
irim, et a C(mversal,ione op^^rum veternorum, alque ncm Ilcdemptoris sui, traditam sibi symboii fidem
p<;r infusioncin spirilaliuin munerum iili fi !ci dcdit corde credat ad jusliliam, ore confilens profcral ad
auditiim? Nam sicut per digitum D;!i Spiritus ejus, ^ salutem ; sicquc solulis obslinatione concrcalis vin-
ita per digitos pluialitas signilicalur spirilalium gra- culis, recte loquatur magnificans Deum.
liarum. El (pii 1 esl, quod cvpuens langil linguam
CAPUT XXX.
ejiis, ul valeat loqui, nisi (juia past audilum fiJei
Quid sit, vel quare sit compelens diclus.
sacramCnta salutis hunc et agnoscero, et perficcre
Ex catechunieno fiat competens. Nain sicut ex eo
facit? Spiritus enim Chrisli gralia est humanse re-
quod Dei audiendo cognitionem, audiens dicitur, sic
«}emp:i()nij, qu;c de capitc divinilatisejus descendcns,
ex eoquod accepto Symbolo jam petit graiiam Dei,
cogni:a pcr os bunianitalis ipsius, confessioncm ct
competens vocatur. Coinpsicnies dicuniar siiuul po-
lauJini s;iam inuilit creilituris. Quid aulcm, quod
lentes, (luoinodo conscdenies, colloquenles, et con-
suspic'cns in coelum ingemuit, nisi quia a-.qualiLalcm
currcnlcs non aliud inleliiguntur, nisi sjmui sedea-
Patris habens, inftiinilatcm hunianitalis, in qua pro
tes, loquentcs, currentes. Ita qiioque conii.iotcnlcs
nolls (johii!, demonstravit? Quid A-cro Cbt, quod ait
iiihil aliud sunt, quam siniul pclentes. Quid aulcm
F.phphetha, exposjtum esl, quod esl adaperire, slalim
pelunt nisi baplisinatis sacranieiUa, per qua; possiiH
aperl;i; suiit aures cjus, el soluliim est vinculum iin-

°.
..
.,
gu;c cus, et loquebatur recie, qiiia
.. .
lia el operalio r jdeinplionis
j
, ,

r „•_ ,'_...
.

cum
acccssi!, lola virlule in
.

...
.,,
in illo era-
.
,.,
D peccatoruni
.rw-
Dci
111
••
a polesiate tcnebrarum enii, el accepla indtilwnda
oninipoteiitis regiium iransrcrn ?
^ .

Ul ergo quod petunt accipere niereantur, a viliis cor-

laiulcui et dilcclioncin sui rc(Jeiiiploris criipil. Uiide
da, ab Mnmundiliis luundare debenl et corpora; abs»
iicc taccre, nec distorle potiiit loqui, qiii redeniptio-
tinentcs animam a dtlictis, corpus ab epulis; ulcon-i
nein suam in gloiiam Redciuploiis, ul loqueretur,
Iritio cor buniiliet, etjuslificet, abstincntia et cas.i-
ct recle loqueretiir, accepil.
las corpus cxtcnuet, et emunllct; quo animac et eor-
CAPUT XXVIII.
poris cx toto purificata substantia, quiilquid contritio
Quod orditiate lexlio Isaiai prophelce, Pelri quoque
npostoli, el Murci evnngelistw, exorcizalionis in eordis, quidquid afflidio cgcrit carnis, totum ad dl-
cofiventv 'jcctesicc proferanlur. gnitatem proficiat suscipienda; regeneritlionis. llorum
Hinceodem cxorcizalionis tempore beiie in con- signiftcantiam habuit Nicodi-mus, ill3 princeps .ludaio-
vcniu ecclesi;!;, ante quum exoicismi dicantur, pro- rum, qui nocte venerat ad Jesum, qui eral ex liis qui
fertur lcctio Isaiae prophcta; in qua dicilur : Nunquid crediderunt in noinine ejus, viJenles signa et prodi-

speciantem, qusc cum nullo Scripturaj lcstimonio a geret, laudanda et retineiida ; ubi vero non Viguisset,
Dfiuiiiio pr:cccpta!i-( cssc comprobarctur, sed anliqui- uon idco Ecclesia illa condemnaiid:i.
IjIo lafluui (;oinnitnd:uelur, cssct quidcm, ubi vi-
 ;;

m rJBETl DK COGNITIONE BAPTiSMT. m

gw, qiise facicbat; qui in eo qtiot! cum ess<M Dominiis A CAPUT XXXil.
Jusiis Jcrosolytiiis In Pasclia in <lie feslo docens, tam Qi:a ratione Stjmbolvm consteJ.

efncaciler ejus doclnnam aiidivit, iil crederet iii no- •> Syniboluni, quod eonipclenles accipiunt, hac ra-
mino ojus, c tecl>uinenns, qiiod est audions, fuil. In tione Palres constare dixeriint. Dicuul eiiim qiiod
eo aulcin quod vcnil ad eum nocle, el di.xit ei ; liabbi, cum audissent aposloli a Domino ul irent docerc
scimus (juia a Deo vvnisti ma<jisler; nemo enim potest gentes praidicantcs regnum Dei, et Laplizarenl eos
kn'c sitjna facere, (fuw tu fiuis, nisi fiierit Deus cum in nomine Palris, ct Filij, ct Spirkus sancti, acceplo
eo (Joan. ni, 2), competenlem sc esse nionslravit. Spiritu sancto post asccnsionem Domini, quando iii-

Nam cum in templo docentem aiidivit, et visis signis sedit super eos in similitudir.em ignis, el loculi sunl

ercdidit, vere aitdiens cxslitil. Cum vcro, licel in linguis omnium gentium, ut ad cogniiionem veritatis

tenehris ignoranli;c ad lumen vonil, qiih nocte ad nulla iilis vel gens, vel loquela esset ignota , sed per
Jesiiin venit, et magislrum esse, ei liunc a Dco ve- eumdem sanclum Spiritum omnihus oninimodc lo-

nisse fatetur, atiiiie jam ex magislerio doccri quxi il, querentur, corporaliter ab invicem discessuri , hoc
qiiia magistro debilum honorem dedil, ex liinc com- inler se uniiis prjedicationis Synd)olum ediderunl,
peicns liiit, qiiia eujus docirinae credeiis audieiido fi qtio ubiquc euntes nihil dissonum, nihil varium nun-
dcm dcliilil, ejiis magisleriiim pclcndo qn;esivil. Qui ^ liarent, scd unani fidcui uiiilis verbis edicerent, etex

dciiule promovcliir ad graliam biiplisiiiaiis, (luando oniiiibiis saeris Scripluris inslruincnla coHigcntes,
hoe ilii commeiidat respoiisio S;i!valoris, diim siib- uiium hoc breve fidei aiJificium construerenl; de quo
iiifeniir: liespondit Jesns, cl dixil ci : Amen dico tibt, cli;;m pcr prophetam dictuni fuerat : Quia verbuai
iiisi (nds fennmsfncfil dcnuo, nonpolcsl vidcrc regnum brcvictum fnciet Dominus stiper terran {Isai. x, 22).
Dci {Ihid.). Quid ergo quia noa .' siiflicit talccliumeiio Iiaque adhue iii uuum positi, saneto Spiritu p!eni,.
qiiod audil verhuiii Dci, nuii sul1ic:lconq)cteiili quod bieve hoe pia:dicatioiiis in-.Ueium confcrcndo iiilcr-

|»eiii gntiiamcx magisieim Dt;i, necesse esl ul rcna- sc qtiid uiiusqiiisqiie senlirct, siLiiuet cdiderunt, ai-

stalur ex aqiia ci S|Hritu saiielo, ut reiialus sil par- que d;m(l;im haiie rogulam credeiilibus slatuerunt
licepscorporis et sanguinis Chrisli; cl sicul ipse per ul (juia niiilli fuliiri eiant, qui se esse Christi apo-
ll.lem crcdidil iii Chrislo, sic parlicipaiido eoipori slolos simularent, ct ChrisUim non dcctrina sana el
Chiisti, credal se illi Christus. IIoc ciiim est «piod iiile^T;i pia;dicareiit, ideo por hcc iii lieium agi:osce-
•Jicitiir: Cum outem csscl Jerosohjmis in Pnschu in die rclur, quod Clirisliim vcracitcr n!uitiar<;t , qui euai
fcstu, inulti crcdidcfunl in nomine cjus vidcnlcs sifjna secuiidum h:uic :ip.;st'.Iicam rcgulam iiunliassct.
cjas (juie fucicbat. Ijise ai icin Jcsus non credebiit se- CAPUT XXXIII.
p
inelipsuin cis (Joun. ii. 23, 2). " Quid esl hoc? ecce De Sijmboli nomine, ct (luid Sijmboluui sil.

Doinimis creilcniihiis se ipsum noii credit sciiiel- * Syiiiboli iiOiiien ex Gneco, colla.io vcl, indiciuin
ipsiim ! Civditmiisno esl crgo se ipsum iiicredulis, verlilur iii Lalinum, <iuy.! sit fceJus et cognilio fidei,
et uoii ercdeiililms'.' .\usr|uaiii prorsiis. Sed eatccliu- iii quo ct s.ialur qtiiJ credilur, et quod creditui'
mcmis ct compcteiis jaiii creduiii in Chiislum ; sed nullalcnus vi(deliir. Iiuiicium ergo est piopter cogiii-
(jiii;( iioii sunt rcnjli cx aijiia cl Spirilu s;incto, ncn tioiiem; coratio piopler intcr mu-tos unita> defiiii-

parlicipaiit coipoii f.hiisli, cl idco iioii so crcdidit lionis commuiiilalem. Maiii iiidiciiiiu quod rem igno-
illis Cbiibtiis. Si dixcriiiius (alechunKiiis : Crcditis tam iiuticct, collatio quod sil coniiiiuiiis Io;iuol;e de-
y^
.JH Chrisium, re^poiideiil; Crcdiinus, el siguaiil se; ^hnitio. lliiic el in civilibiis bcliis, quia cl armorum
jam criicem Chrisli porianl iii froiile, el iion erube- haiji.as, el soiius voeisj el mos uuus, cl inslitiiiio
scunt de criice Domiiu sui. Ccce creduiil in nominc bclliiiitii si:iiilis esl, ne (iu;elibct doli subreplio fial,
ejiis. liilerrogLimij cos: Mau;!iicrilis cnrneiii tilii ho- suis miiilibus uiiusqiiisqiic dux discreta symbola po-
iiiinis, et bibilis saiigiiiiicm Filii homiuis? Nesciimt nil, qii;e Latine vcl signa vel iiidicia dicuuliir, ul oc-
qiild diciiiuis, (iiiia Jostis imn se credidil cls. Jam ciirrens foile, de quo dubium sit quam acicm sequa-
vero quasi sigmim crucis liabenl iii fioiile. Jain de jpj
lur, prodito syiiibolo, an adversariiis sit, an proprius,
domo magiia suiit. iNccessc est renascanlur, fiiuit ex agi.oscalur. Ad boc autem sancti Palrcs lioc noii
scrvis filii, lianl ex advenlitiis civcs. Non enim nib.il membr;inis, sed mcnioria; eommendare jiisserunt
suiit, (jiiia jam ad magiiam domum porlinent. Et cum ut non hoc leclio tencat, qua; ad ipsos ctiam infide-
renati fuerint, tunc parllcipibus eorporis siii crcdel les solet idipium aliquando dcfcriHi; sed e.x ipsius
fcc ipsum Clmslus. sancta» apostolicae definitionis Iradilione coimncnda-
CAPLT XXXI. lum semper nianeat fideiibus tenacitale memoiiae.
De tradendo Sijmbolo. Pro soliJilale itaque iiiiiiand;e fii'ei bciie disccssuri
Dchinc tradcndum est Syuimdum, ut is (lui Doinini ab invicem aposloli hoc uiianimitalis indicium posue-
pracecplum aiulivit, qui diviui m;igislerii gr;itiam pe runl. Quud Symboluin est signum vtl indicium per
tiit, vene fidci regulam accipiat, secniuium quam et qiiod agnoscilur Deus; quod ideo credcntcs acci-
Mq, el operibus lavacro sanctificatiouis se rcpara- piunt, ut sciant qualilcr certanien fidei coutra diabo-
lum exhibeat. laui prxpaient; in quo cum pauca sinl ^er! a, ciiuti-

" S. Aiig., iract. II in Joan. iii, § 5, I. * S. IsiJ., ubi supra.

k S. Isiil., lib. (ii.')dcOmc. c. 2i,
 ;

127 S. UII.DEFONSI tMSCOPl TOLETAN! m

ocnlur omnia sacrainenla. In quo idco ab aposiolis A oinnia kdl ;
qiri H» credeiitJuB est cssc oimiiiM>tcn!i,
brcvialim collccta suni ex omnibus ScriptuFis, ut ut onMua quu: soiit visibilia ct invisibilia, ci niLilo
quia mulli crcdcnlcs vel lilleras nescirent, vcl scien- feceril. Noneiiim aliquid esse potest, cujus crculor
li^s occupali inipedimenlo sacculi , Scripluras cis le- non essct, cura omuipoteiis cssel , quia ctsj aliquid
gere non liceret, hoc corde et memoria relinenles, fccit cx aliquo, sicut bomiuem ex Urao, non utique
sufDcienlem sibi haberent scienliam salulareiu. fecil cx 60 quod ipse non fecerat, quia lcrram, ujide

CAPUT XXXIY. liraus cst, ex niliiJo feccrat. Et si ipsum c<elum el

Quod quinl-a feria ante Pasciia reddeHdum esi terram, id es4 munduin e4 omnia qusc io co «unt, ex
Sijmbolum. aliqua materia fecerat, sieut sctiplum est i Qui fecit
IIoc Symbolum, quod compelentes iu die unciionis niundum cx maleria iiivisa {S^p. xi, l^j), vel ctiaia
acdpiunt, aul per se, 9i majores sctale sunL, antper informiy miilo modo credcnthioi esl ilhnn niulcrian)
ora geslanlium , si parvuli suiU » quiuta fcria anle de qua factus est niuitdus, quamvis inionRcm, qua.ii'
Pascha sacerdoli recilant alquc reddunt ; ut eorum vis invisam, quocunque roodo essel, pcJ' sc ipsam
probala fide, merilo perveniani ad vicinum resurre- csse potuisse, tanquam coaternam €t coaivam Dco;-^
clioiiis domiuicffi sacrameolum per fonlis sstcri ba- g sed qucmiibelinodumsuum qiiemhabehat,Hlquoquo
ptismum. utodo csset, et disUiiclarum rermn formas possct ac-
CAPUT XXXV. cipere, non Iiabebat nisi ab omuipotcute Deo, cijus
Qnod cndtolica fides brevitate Symboti teneatur.
bencficio est res non solum quaccunque fonnafa, scd
" Est autem caiholica fides in Symbolo nola fidc-
etiam quacunque formalulis. Inter forinalum aulein
libus, memoriueque raandata ,
quanla res passa est
cl formabile bcc interest, quod ioruiatum Jilim acce-
hreviiaie sermonis, ui iiicipienlibus atque laclentibus
pit formam, formalilc autcm potest accipci-e. Scd
eis qui in Chrlslo renali sunl, nondum Scriplurarum
qui praeslal rebus furmam, ipse prasstat eliam posse
divinarum diligenlissima et spiritali Iraclalione alque
forinari, quoniam dc ilk> el in illo est omnium spc-
cognitione roboralis, paucis verbis credcndum con-
ciosissima species incommulabilis, et ipse uiiui est
siitucretur, quod muliis verbis exponendum esset
qui cuilibel rei, non solum ui pulchra sit, seil ctiara
proficientibus, el ad divinam doclrinam cerla burai-
ut pulchra esse possit, atlributti ^uapix)pter recUsi-
litatis atque charilatis firmitate surgentibus..
sime crediiur omnia Deum fecisse <de aihilo.tiuia
CAPUT XXXVI. etiamsi de aliqua materia faclus est raundus, eadeai
Initium Sijmboti, et quid sil credulitas.
ipsa materia de nihilo facta cst, ut ei-dinalissimo Dei
Esl ergo lenor bvmboli isie, et liic causarum ordo . •. c c , j . i^ •

'.,, ^ „ r« munere prima capacitas foiTnaruraherel, ac deinue

q»;e contmentur in
. .

ilio : Lrredo tn
, .
r^
Deurn Patrem om- ^ _ - .

formarenlur qusecunque formata sunt. Qui Pater,

nipotentem. QuiJ est credo? Credulilalem facio, id
quantum ad generalioncm divinitatis pertinet, taa-
cst, vera esse confiieor quaj incognila audio. Crcdu-
luradem Filii sui Pater est. Qui FiUus cooperator
litas autem dicta, quod crescat animus ad invisa et
ejus, quoiiiam per ipsuni oniiiia fada sunt, et sine
incognita continenda.
ipso faclum est nibil, et verbum, el verilas, et virlus^
CAPUT XXXYII.
et sapientia est ipsius.
Quod in Dco soio, non in rebus, sed de rebus adlii-
benda sit (ides. CAPUT XXXIX.
In Symbolo firmitas, el quajdam esi separaiio unius Qnod Filitts n^w de ttihilo, mqH^ 4e <Aiqua est ma-
fidei, qua ostendituT in Deuin solum, et Deo credere, leria factus, scd hinlumdem « Pnlre inefftibilita
(jenitus.
non in quibuscunque ca;leris rebus, id cst in Deum
habcre fulem, non autem in rebus, scd rerum habere « Hinc seqoitur : Crediyntis d Jesum Cliristum
in

fidem, Crcdeaduin ergo esl iii Deum, et non in aliam Filium Dei unicum, Deum et Dominum nostrum ; nou
rem, qiiia fiJesin Dcuin, ^cut el unus Deus, singu- scparatum a Deo Patre, sed Dcum, el cum el iu se

iari cst spccic habenda et rctincnda ; caHeris rebus PiUre uiium Deum. Itaqoe Deus cum Yerbum ge-
appoaendn, non superpo.^enda est fufes. CredimusO nuil, id quod esljpse, genuit; aeque de nihilo, ne-

crgo Hi Deuni. Credimus ei sanctam ejus Ecclesiam que de aliqua jam facia conditaqae niateria, sed de

esse, ;Non autcm crediraus in Ecclesiam sicut in se ipso id quod est ipse. Unde idem Dens Paier, q«i

Deuin, quia Eedesia non est Dcus. Crediowis auicm verissime se indicare auimis cognituris et voluit et
sii^iiUriier in Deum. Credimtis ei sequenter Eccie- potuit, iwc ad se ipsum indicandtim genuii, quod
siaiu <;jiis esse. Ita quoque et lielnceps credimos quae- est ipse qui genuit, id est, Verbum Denm, perquod
•cunqac reciaj fidei regula uobis credere comroenda- se cognoscere fecit. Quod Yerbum virtus etiam ejus,
lit. Palrem tanlutndera Filii sui secundura divinam eisapientia dicitur, quia per ipsura operatu? esi, et
feneralionem, juxta qnod ad eum dicit : Ex utero disposuil omnia; de quo proplerea diciiur : Al~

imleltcciferum genui le {Psttl. cix, 3). tingit a fine usqne ad finem fertiter, et dkpcnit om~

Hia iuaviier {Sap, vni, 1). Quaraobrcra uaigenitus

CAPUT XXXVHI.
Quod ieteo iit Deus oinniyiotens, quia omnia fecit. Fihus Dei neque factus est a Patre, qaia siout dicU
t OiuiHpoteiUcm ,
quLi solus omnia potuit, qui evangelista Omnia per ipsum facla sunt {Joan. i,3)
:

» S. Aug., dc Fid. ct Symb. c 1. c S. Aug., loc. cit. c 5. 4.

•> S. .V.ug.; uLi supi-a, c. 2.
 ;

m i\m\ m Gor.NrrtoNE BAi^iSMi. 150

nequc ex lcmpore gciiitus, (;uoniam sempilerne A sanclo el virgim; Mari:i, quaniodo iion sil (ilius Spi

Deus sapicns scmpitemam habet secum sapientiam ritus sancli, el sil iilius virginis Mari;n, cum el de
mi- illo el de illa sit nalus, explicarc difficile esl. Pro-
6uam. Neque irapar est Palri, id esl, in aliquo

nor, quia ct Aposlolus dicil ; Qui cum in forma Dei culdubio quippe non sic de ilia uL de patre; sic

constilutus, non rdpinam arbilratus est esse autem de illa ut de malre naius cs
esset

a:quaUs Deo {Philip. ii, 6). Sed qiioniam Yerbum CAPUT XLll.
caro factum esl, el habitavil in mbis {Joatu i), ea- Quod non onine qitod ex atiqua re uascilur, contt-
nuo eJHsdem rei filiuui nuncupari conceditKX.
dera sapiciUia quae de Deo genila est, dignala esl
* Non igitur concedendum est quidquid dc ali-
etlain ia hominibus creari. Quo perlinel illud Do- :

minus creavit me in principio viarum suarum{Proverb. qua re nascilur continuo ejusdem rci filiuni niiiicu-
vm, 22). "Viarum enim ejus principium caput Ec- panduin. Ul cnim omHUiin aliter de bomiiie n.isci

quod cst CUrisius homine indutus, per quem filium, aliter capillum, pediculum, lunibricum, quo*
clesiae,
rum nihil est iilius; ut crgo l»a;c ouiiitam, qno-
viveodiexemphim nobis darelur, hocest, via cerla,
niam lanla; rei deforniiler comparanlur, cerle qui
qua perveniremus ad Deum. Non eniin redire po-
tuiinus nisi humiiitalc, qui superbia lapsi sumus. nascuntur ex aqua et Spirilu sancto, non aqua; fi-

Quaproplcr secundum id quod unigenitus esl, non B lios eos rile dixerit quispiam, sed plane dicunHir

secundum id aulem quod primogeni- filii Dei Palris, ct malris Eeclesi;e. Sic crgo de
liabcl fratrcs ;

lus esl, fralrcs vocure dignalus est omnes {Lmc. viii, Spirim sancto naius cst Filius Dei Patris, non Spi-

21 ; Ucbr. ii, H), qui post ejns ei per cjus prima- vitus saiwti. Nam illud quod dc capillo ct cajlcris

tum Dei graliam renascimur per adt>plioncm Ji- diximus, ad boc taiiium valct, ul admoncamvir non
iii

omne quod de aliquo uascitur, etiam filiuin ejus de

liorum Dei.
CAPLT XL. quo nascitur, possc dici, sicul iion omiies qui di-
Quod incarnaius Filius de Spirilu sanclo et Maria cunlur alicujiis filii, conscqncns esl, ut ctiara de
virgine nalus est. illo nali esse dicantur, sicut sunl qui adoptantur.
« Qui natus est de Spirilu sanclo et Maria virgine.
Dicunlur eliam filii gehcnnae, non ex illa nati, sed
Bene confitemur, quia Dominus noster Jesus Chri- in illam prapavaii, sicul filii regni pra:paraiilur in
stus, qui de Dco Dcus, natus est de Spiriiu sancto rcgnum. Cum iiaqiie de aliquo nascatur aliquid
ct virgine Maria, utraque substantia, divina sciiicel ctiam non eo modo ut sil fiiius, nec rursus om-
atque humana, filliis est unicus Dei Patris omnipo-
nis qui dtcilur filius de illo sit iialus cujus dicilur
lenlis, de quo procedit Spiritus sancius. Sed quo- modus
filius, profecto iste quo nalus est Chrislus
modo diciraus Chrislum nalum dc Spiritu sancio, C ^.^^^ fUius, et de Maria vir
^^ g^j^j^^ ^^^^^^ ^^^^
si non eum gemirt Spiritus sanctus? An quia fecit
gine sicut filius, insinuat nobis graiiam Dei, qua
eum ? Quia Dominus noslcr Jesus Chrisius, in quan-
homo nullis pra;cedcntibus merilis ex ipso csordio
luin Dcusest, omnia per ipsum facta sunt {Joan. i, 3) nalun» sua; quo esse ccepil, Yerbo Deo copulclur in
in quantum auiem liomo cst, et ipsc faclus est, si-
tantam persona; unilutem, ut iiiem -ipse esscl filius
cut Aposlolus dicil: Faclus ex semine Duvid seeun- hominis qui
Dei qui filius boininis, ct filius filius
dum carncm {Hom. i, 5). Scd cum illam crcaluram, Dei ; ac sic in natura; humanx susceptione fierct
quam Vii"go conccpitet pei^crit, quan^vis ad solam quodamnKido ipsa gralia illi homini nalnralis, qu»
pcrsonam Filii peninentem, toia Trinitas fecerit, nulluin pcccaium possel eommiilere. « Quae gra-
nc(j«e eniin separaiiilia sunl opcra Trinilaiis, cur iia propterea per Spirituiu fuerat significanda, quia
In ea facienda solus Spiritus sanctus oominatndus ipse proprie sic est Deus.trt dicaiur ciiam Dci do-
csl ? An et quando unus Iriiim in aliqiio opcre no' nuro. Dono cniin Dei, hocest Spirrh» snncio, con-
nunalur» universa ^ opcra Trinitalis kilelligilur?
cesSsL ost noliis tanla humilitas tanii Dci, ul tolum
Ita vero est, et excmplis doccri polesL Sed non homiuem, id est corpus, aniinam, ct Spirilum, sus-
est in boc diuLius inmiorandura. r\ cipcre dignarctur in utcro virginis, matcrniim cor-
CAPUT XLL pu^ intcgrum inliabitans, integrum doserens.
Qtiod Filitts, cum dicatnr nntus de Spirilu sanclo,
uon sit omnino filius Spiritus sancti.
CAPUT XLIU.
= IUud D>ovet, quomodo dictum sit natus de Spi- Quod utrumque sexum snlvaverit Christus vir na»-
ritu sancto, cuu fiiius nullo modo sit Spiritus sancli.
cendo de fcmina.

Ncque eoim quia mundum istura fecit Dcus, dici ' Ideoque dctestandi Domi- stint illi qui eumdcni
euni fas est Dei FiKum, aut eum natum dc Deo, sed num nostrum Jcsura Clirislum matrcm Mariam nc-
faclum, vcl creatum, vel conditum, vel insliluluni gant in terris habuisse, cum illa dispcnsatio utrum-
ab ilio, vcl si quid hiijusmodi recie possumus di- que sexum et masculinum et femininum honorave-
cere. Hic ergo, cura confiteamur natura de Spiritu rit, et ad curam Dei pertinere monstraverit, ^ noa

« S. Aug. Enchirid. 38. f Ibid.

, , c. , § 9.
J>
Lib. editi D. Aug. ^ operari Trinitas intelligitur, K Ilunc iocum mMtilura in Baluziana E^ilione fa-
« S. Aiig. , Enchirid. , c. 38. Cile curavimus ac rcstiluimus cx libris cditis saii-
^ Ibid. , c. 39, 40. cti AugusUni de Fidc ct Symboh), unde hicc oiunia
• S. Aiig. , de Fid. ct Syml». , c. 4, § 8. desumpta sunt. Nec tanium cornipius erai locus ia
 C "

iTA S. IIILDEFONSI KPISCOPI TOLKTAM 132

snlii:!» qiicm snscopil, scd illiim ftliiini pcr qncin A r-APliT XLVH.
suscopit, Yirum gcrcndn, uasccndo dc rcinina. Dc sncramento cr:;cis.

CAPUT \\A\.
''
Sacramcnluin autom crucis ila commcmi.U
Qiiod Virginh partus niliH injuricv fecerit Chrisli Piiiliis cum dicil : iU in charilale radicuti et fnn-
divinilati. dnti poss^ilis comprchndere ciun omnihus Sfwctis (fnm
« Ncc nol)is fulcm isiain miniial cogiialio mulic- sit latit-udo, ionfjitudo, sublimitas ct profundntn.
ln-ium visConun, ut prnplcrea rccusanda vidcalur {Ephes. id esl crucem Domiiii, ciijus lali-
111, 18);
talis Do;iiini iiosUi goncrnlio, qiiod cam sordidi sor- tudo durilur in transverso ligno quo extcndiiiUuf
fUdam piitanl. Quia cl sliiUum Dei mpieutius esse
manas, ionj,Mludo a tcria usque ad ipsam lalitudi-
heminibus{I Cor. i, 25), et omnia munda mundis ncm, quu cl a manilius cl infra tolum coipus afli-
{Tit. I, 15;, verissimc Apobloliis diciu Di^hcnt igi- gitur, alliludo a JaliMidinc sursiim usqnc ad .snnr-
lnr inuicri, qiii hoc piilanl, solis iiujiis radios, qucm mu.n qiio adlixrel cap;il, profimdum quod terrje
corlc iion l.Tnqiiain crcaliiram Dei laM('aiil, scd infixiim a'i)scondi:ur. Qiio signo crucis omnis aclio
l.'>riqiiam D;!iiin adornnf, per cioaoariim fcloros ct
Ciirisliana dcscribifur. iii huiluJinc itaqiie l>ene
qua^qiie liorril.ilia Hsqncqiia(|uc diiTmidi, ct in liis
operari in Clrisio ; in aluludiiie sporare coclcslia
opcrari secundum naluram suam, noc tamon indc B saoramonla, non profanare ; in piofundo radicato^
aliqua contaiiiinationc so-desccrc, cir.n visiiiilis Inx
elfmidatos iuchariiale con?is:cre. Est crgo latiiudo
sordil»us sil nalura conjtinolior qiianto.
vis,il)ilil)iis ;
cruois af-lio bcni opciis, «pirc per cxpansioncm ma-
raimis igilur polcrnl poHui vorlium Dci non corpo- nuam dcmonsiralur. Kst ialiludo crucis pnrsovc-
mnn noquo visibilc dc femineo corpiire caslo uti- ranlia bonLC aciionis qua^ per lolcranliam longani-
quc, ct miiiidi.ssimo, atquc si»gulari;cr glorioso, milalis serval virlulein passionis. Esl alliludo cru*
iriii Immanam carncm suscepit cum anima ct spi- cis spos fulurorum bonor;im, per quam sinc profa-
riiii, qiiiluis iiitorvcnicr.lihus h;ibilat majcslns Verbi nalione. . . . ct radicaii suot immohilcs et ad
ab litKnnni corporis rragilitate sccn-lius? L'nde ma- pcrsevcranliam inter passioncs, cl ad rcmuneralio-
niicslum csi nullo modo poluisse Vorbum ma- Dei nem proptcr vcram spcm.
cidari biimaiio corporc, quo ncc ipsa anima Immana
CAPUT XLVni.
Dtaculaliir.
Dc sapnltura Chri.%ti.
CAPUT XLV.
Sopultura illa cum crcdilur , fit rccordatio novi m(h'
De uominc ct jndicio Pontii Pitat).
numonli, qiiod rcsurrccluro ad vita^ novilalcm pr.ne-
i> Pilalus, os mallcatoris, quia dum Cluislum orc
.^ , II •„ r . horct lcsUnionmm, sicut nasciluro utcrus virguiahs.
clcondcmnal, morc mallcnlorisulra-
. , .

siiocljuslifioal .„
. .
„ ,.
Aam sicut in ilio novo monumenlo nullus alius mor-
quc fcrit ; cumqiic Judaiorum consiiium dcolinavc-
tuus sepiillus est, noc anie ncc postea quiJquaiai
rit, sccundiim volunlalcm lamen Juilxorum Judicium
mortale conccpium esl.
{jcri permisil. Qui accepit aquam, ct lavit manus,
lil jn lav.-^cro manus cjiis gcnlilitim opcra purgarcn- CAPUT XLIX.
Inr, ctab impielale Jud.-eorum, qiii cl.im.ahanl : Cru- Quod neqne dcitatc , ucciue carne , sed in anima Chri'
stus descenderit in infernum.
cifige eum {Marc. xv, L>), nos faccrct nlicnos. Qui
ju(.!ev conlra Dcum oogilur fcrre soiitenliam. lile Descendit ad inferna. Cum Chrislus tempore mor-

vcro noii damn;'.t ohlatiim, scd arguil olTcrcnlcs, tis sua; secundum carnom fuerit in sopulcro , secun-

quodnm modo conl(islans, el dioens: Ego quidcm dum divinitalem fiicril iibiquo, quia cochim ct tcr-

iilnoccntemvolui liberarc ; scdquoniam sedilioori- ram ipse implcl {Jerem. xxiii, 24), et csl lux quaj

tur, cgo minisler legum sum, vcslra vo.v sang ui- in lenobris lucel, quamvis eam lcnehrac non com-
ncm fundil. prchcndant {.loun. i, 5); reslat quod in anima dc-
CAPUT XLVI. scenderit in inferno, quia juxla humanam humilita-r
Quare morlem crucis Chrislus elegeril. tcm. Pcr carnom itaquc in sop;ilcro, per nnimam it.

llic Jcsus, Dominus ct Ucdcmplor o.osJer, cum i„ferno morlis sua^, temporc fuit; por divii.itatem vc-
cssct omnipotens, tam divilem sc in miscricordia ro incommulabilera nunquam deparadiso defuil,qui
demonsiravil, ut qui vita est vivificans onmia, hu- ubique pracsens manet scmper et mansit. Esl aulcm
niiliarct se faotus obedicns usqiic ad mortcm, mor- sensus multo expedilior, ot a diversis ambiguitalibus
lcm aulom crucis iPhilip. ii, 8). Idoo vero morlcm lii.er, sinonsccundumidquod homo crat, scd secun-
criicis cb'git, ul damnalionom, quam prsevaricalio diim idqiiod Dous erai,Chnslus dixisse latroni acci-
iigni in paradiso contraxcral, crucis hujus palibu- pialur : Uodie mecum eris in parndiso{Luc. xxin, 43).
lum (dclcret). Ilomo qiiippe Clirislus ilio die secundura carnem scpul-

Codioc ms. scd cl cnpitis scquenlis divisio male^a indc aslorisco dc lacuna in ms. sita adir.oniti, iui-
librario cxcoi>ilala (necenim capilum scctioncs, eo- tiuui s< qucnlis fecimus a verhis ipsis, quibus prose-
rumquc tiluli rudes, ac r.copissiii!C scmi-barbari a quilur Augu^tinu> coque sensus mnuet plauus et
;

sanclo Ilildofonso prof(?cti siir.t). Laquc illius hoc rcclus loiusque l"cus pcrfcclercstitiitus.
exstal iniliiim: « Non solum qucm siisccpit. . . .scd ,
a S. Aug., de Fid. ct Symb. , c i, S 10.

lanquam Dcum adoranl, per oloacarum foKtres , h S. Isid"! , Elym. rib. vii, c. 10.
elo. I Nos, ul npparcl, prioia verba ad biijus cr.pi- e S. Isid. , lib. 1 dc Oflic. , c. 50.
tis fiiieni, aJ quom cerle spcciaut, leluiiiuus; de-
453 Iif!l'l'« r»K COGNiTlONK JjAPTiSMF. i:5l

cro, scciindiim animam ii; iiifi^rno fu:»irus oral. Dciis A biieiulo,' quainvis cxti-omo jtidicio iniillo ninnifcs!iiis

vcro iilem ipsc Clirisliis ul>iijiie sompcr csl. Est eniiu inter lioiuinos unig •niii Filii Doi judicis vivorum al-
Quod que mortuoriiin clarilas indubilala fulsiira sit ct ve-
virlus ct sapicntia Dei, dc fpia scriptuni ost :
,

alliagat a finc usque ad (iiiein forUter, et disponat rilas hoininis apcrta visura.

oninia suavilor {Sap. vui, i). Uliicunfnic sit ergo CAPIJT LIII.

paradisus, qiiisquis hcatoruni ibi esl, cum iilo ibi Qnid accipieudum est, vivis et morluis, quos judicnre
est, qui uhiquc cst. vaiiurus esl Christus.
CAPUT I.. c Judc venturns judicare vivos et mortnos. Islis no-
De somno moriis el glorin resurrectionis Christi. miniJMis sive jusli et pcccalores significaritur, sive
Tertia die resnrrcxil viviis a mortuis, ju.xta quod qiios tur.c aiite morlem in lcrris invcuturus csl, ap-
dictum ost : Eijo dormiii, el quiev.i, et resnrre.xi, quo- peliali sunt vivi, niortui Vi;ro qui in cjus advenlti rc-
niam Dominus snscilnvif mc {Psal. iii, 6), id est :
surrociiDJ sunt. !I;cc di.sponsalio SCiiiporalis non lan-
Dormivi in criicc somno moiiis; qulovi in scpiilcro ri;im esl sicut i!la gencralio seciindar Douni, sed
tompore liiduanx quielis; surrexi vivus a morluis etiam fiiil, et oril. Nam sicul Domiiius noster in ter-

in gloria rciurrcclionis. Et houo tcrlia dic rcsur- ris, ct nuiic csl in coilo, ct erit in ciaritate venlurus
rexil, quia lotius Trinilalis virlute assiimptiis, ol B judox vivoriiin alque moiiaorum.Iia cnim vcnict sic-
mortuus lionio, et suscitalus a morte, ipse primo- ut ascondit, secundum aiicioiitaiem qucc aposlolo-
genilus consccuturis fratribus, quos in adoplionem rum Actibus conlinelur {Act. i, ii) ij est, tn ca- ,

filiorumDoi vociwit, qiioscomparlicipos etcoh;Rredes dem vcrilate carnis, ci immulaLilitale assumpti ho-
suos esse dignalus esl; ut qui crat unigeuitus nalus miiiis. Ex hac ilaqiie lomporaii dispi^nsatione lo-
ex Deo solus, essct primogenilus ex mortuis inter quitur in Apocalypsi, ubi scriptuai est : Hac dicit
injmines rnultos, cl dignaretur scrvos vocare fratres qui est , el qui fuit, et qvi fulurus est {Apoc. i, 8).
(liccus : Ile, dicite fralribus meis ut eant in Caiila;am. De quibus vivis et mortuis judioandis non inconvc-
Jbi me videbunt {Mntlh. xxvni, 10). niens alia qnoriiindam sen:ei5tia esl quac iia dicil :

C.APIJT U. Quod autcm dicilur judicare vivos el mortuos, non

Dc asccnsone in ccelis corporis Christi. Et Jion qvce- qnod aiii vivi, alii mortui ad judicium veniant, sed
rendum ubi sit id ipsum corpus Qux ccelorum lali- quod animam simul jiidicabil et coipora; in quibus
iudo promissa cst lidclibus cunclis.
vivos animas, mortuos corpora nominavit, sicut et
a A.scendit in ooelum sedcl ad dextrain Dci Patris Doaiiinis in Evangelio di<
, )p:-.e il : Nolite timere eos
omnipotentis. Ubi et quomodo sil in coelo doiiiinicum qui corpus ocadere possunt , nmma; vero riihil possunt
corpus, curiosissiiiium cl supcrvacuum esl qria^rerc. C j(,^^yg^ §^,^ timcte potius eitm qui potest unimam el
Tantummodo in ccelo esse credendum esl. Non eniin corpns perdere in gcheunrnn {Malth. x, 28).
esl fragilitatisnoslrsc ca^lorum sccrela disculere, sod
CAPUT LIV.
^
ct nostrje fidei de Domini rorpoiis digiiitale sublimia
Qnod inlerposita dispensulio assunifli hcminis p'iulo
el honesla sontire. Quein beatiludinis locum eliam longius reddidit cvmmemorulioncm Spiritus sancH
nobis proiiiisil dicens : Erunt sicut angeii in coelis ab ordinc Trinilatis.
{Marc. \ii, 25) in ilia civiiatc, qusc est maier om- Crcdo in snnctum Spirilum. il;cc qii3C in superiori-

niuiu noslruin , Jerusalem «cterna in coelestibus. bus paulo Litius de Christo sunt tiadila , ad incar-
nationis ol passionisojus myslcrium pcrliiicni quce
CAPIJT LII. ;

Quid sit sessio , et dexlera Dci, duin mo.dia intercedunt persona} ipsiiis toapia, san-
liCredinius eliam (luod scdel ad dexleram Paliis. cti Spirilus commemorationcm paul» longius reddi-
Kcc i.leo tamen quasi iiumana forma circnmscriptum dcrunt. C;oterum si solius divinitatis ralio habe;Uur,

essearbitrandum est, ut de illocogilantibus dextrum 00 moiio quo in principio dicitur : Credu in Deum
et sinistrum latus animo occurrat, aut id ipsum, Patrcm omnipotcnlem, et in Jesum Christum Filium
quod scdere Paler dicitur, flexis popliiibus lieri pu- ejusunicum, DGminum noslrum, ita jnngitur, etSpiri-

landum cst, ne illud incidamiis sacrilogium in quo

D lum sanctum. llla vero omnia quac do Chrisio niomo-
cxsecratur Apostolus eos qui commutaverunt gloriam rantur, ad disponsalionem carnis, ut diximus, spe-
incorruplibilis Dei in siniilitudincm corruptihilis ho- ctant. Igiiurin sancliSpiriliis commemoralione adini-
minis {
Rom. i , '23). Ad dexteram orgo iiitclligondum pletur mysierium Trinilalis.
e^it dictum esse in summa bealiludinc, ubi juslitia,
CAPUT LY.
pax cl gaudium est; sicut ad sinistram ha^di con- Quod Spiritus sanclus Dciis esl cx Patre Filioque
stituuDlur {Matth. \\\ , 55), id est, in misciia, procedcns.
propter iniquitatis labores atqno cruciatus. Scilerc d SpiiiUis sanctus ideo proedicalur Dous, quia c.v

crgo quod dicilur Deus, non moinbrtMum positionem, Patre Filioque proccdit, cl subsLmliam corum ha-
sed judiciariam signifio:\t polestatem ,
qua ilia nia- bci. Ncque enim aliud do Patre procedcre poiujt,
jestas nunquam caret, scmpor dignis digna dislri- quain quod ipse est Paler, id esl Dous.

n S. Aijg., de Fid. ei Symb., c. 5, § 15. «^ C:xpul hoo, et qu.x soquunlur usqiic ad cap. 71
blbid., 7. c inclusive, omiiia cx sancio Isidoro (i-.ii/m. lib. vi:,
« Ibid.» c. 8. cup. 3).
 ;

135 S. HILDKrONSl PISCOPl TOI.ETANI

I ir.6

CAPUT LVI. A dum illam tjusdem Dotnini senlentiam : Bcali Ingen-

Quare dieatHt spiritus. tes, quoniam ipsi consotabuntur {Matth. v, \). Ipse
Spirilus sanctus autem dictus socondtim iil qnoA eliam dixit : Tunc tugebunt (Hii sponsi, aim afr eit
aliquid referUir spirans. Et spiraiis ulique sprrilu ablalus fucrtt sponsns {Matth. ix, 15). Ilcm paracle-
spirans esl, et ex eo appellalus sfvirilus esl. Proprio tus pro eo quod consolationcm pnestat animabus,
aulera modo quodam dicilur Spipilus sanclus secun-' quae gaudium temporale amittunt. Alii paracletvm
dum quod refertup ad Palrem, et Filium, quod eo- Latine oratorem, vel advocatum, interpretantur. Ipse
rum spiritus sit. Nam et hoe nomen, quod spirilus enim Spiritus sanctus dicit, ipse docet, per ipsijjn
dicilur, non semper secundum id est quorf referlur dalur sermo sapientite, ab ipso sancta Scriptura l««
ad aliquid, sed sccundum id quod aliquam naluram spirata est.
significat. Omnis enim incorporea natura spiritus in CA.PUT LXli.
Scripturis sacris appellatur. Unde non tantum Palri, Quare Spiritus sanctvs sepliformis dictus,

el Filio, et Spirilui sancto, sed omni rationali crea- Spiriius sanctus ideo septiformis nuncupatur pro-
lurae el anim» hoc vocabulum congruit. pter dona qujR de unita cjus plenitudine particulatim

CAPUT LVir. quique, ut digni sunt, consex^ui promerentur. Ipse

Quare dicalur Spirilus sanctus.

B enim spiritus sapieniiai et intellectus, spirltus con-

Ideo Spiiilus Dei sanctus vocalur quia Palris et silii et fortiludinis, spiritus scientisc et pictatis, spi-
,

Nam cum Pater spiritus, ritus liraoris Dei {Isai. xi, 2).
Fitii sanctitas est. sit et et.

Filius spiritus, et Pater sanclus, ct Filius sanclus, CAPUT LXIIf.

oropric tamon ipse vocatur Spirilus sanclus, tan-

Quod ad Triuitatem referatur spjri'us rectus^ spixittit
sanctus, et spiritus principalis.
quam sanciitas cocssenlialis el consubsianlialis am-
Spirilus autem principalis in Psalmo qutnquage-
•borum.
simo legitur ubi quia tcriio spirilus rcpetilur, non-
CAPUT Lvni. ;

nulliTrinitatem intcUexerunt, idcoquia scriptum est:

Quod Spiritus sanctns nec genilus dicilur, nec ingeni-
lus, sed procedens tantum. Deus spirilus est (Joan. iv, 2i). Quod enim non est

Spiritus sanclus ideo non dicilur genitus, ne duo corpus, et tamen cst, videtur reslare ut ^iritus sit.

in Trinilate filii suspiceiUur. Ideo non prsedicatur in- Inlelligant ergo ibi nonnulli Trinitatem significari

genitus, ne duo patres in ipsa Trinilate crcdantur. in.spiritu principali Patrein, in spiritu recto Filium,

Procedcns aulcm dicitur tcstimonio Domini dicenlis: in spiritu sancto Spiriium sanctum.

Multa ttdhuc Itabeo, quw vohis toquar, sed non pote- CAPUT LXIV.
slis illa audire modo. Veniet autetn Spiritus veritatis, C Quare Spiritus sanctus donum dicitur.

tjui a Patre procede', et de meo accipiel. Ille vobis in- Sanctus spiritus idco donum dicitur co qood da-
dicabit omnia (Joan. xvi, 12, 13). Hic aulem non so- t«r. A dando enim donum esl nuncupalum. Notissi-
lum nalura procedii, sed semper ad peragenda opera mum est enim Dominum Jesum Christum, cum posi
Triniialis indesinenter procedit. rcsurrectionem a mortuis ascendisset in coelum, d^
CAPUT LIX. disse Splritum sanctum, quo credentes irnpleti linguia

Quid intcresl inler nascentem Fitium et procedentcm omnium gentium loquebantur. In tanlum autem do-
.
Spiritum sanclnm. num Dei cst, in qnantxim datur eis qui per eam dili-
Hoc inlcrest inter nasccotem Filium et procedcn- guut Deum. Apud se autem Deiis est. Apudnos autem
lem Spiritum sanctum, quod Filius exuno nascitur, donum est. Sed scmpiterne Spiritus sanctus donum
Spiritus sanctus ex ulroque procedit. Et ideo dicil est, distribuens singulis, prout vult, gratiarum doua.
Apostolus ; Qui auiem spirituax Ckristi nou habet, hic Nam et propheiias quibus vult imperllt, et peccaia
non est ejus (Roni. viii, 9).
quibus volel dimittil. Nam peccata sine Spiritu san-
CAPUT LX. cto non donantur.
Quod Spiritus sanctus ex opere angelus dicalur. CAPUT LXV.
bpirilus sanctus ex opere etiam angelus inteliigi- " Quare Svirilus sanclus charitas et gratia nunctt-
peLur.
lur. Dietum est enim de illo : El quce venlura sunt
annuntiabit vobis [Joann. xvi, 15). Et utique angelus Spiritus sanclus indc proprie charitas nuncapatar,

Unde duo vel quia naturaliter eos a quibus procedit conjunglt,

Graece et Lalioe nunlius interpretalur. et

angeli apparuerunl Loth {Genes. xix, 1), in quibus et se ununi cum eis essc oslendit, vel quia in noliis

Dominus singularitcr appellalur quos inlelligimus id agit, ut in Deo maneamus, et ip«e in nobis, Unde
,

et io donis Dei nihil majus est ciiarltale; et nuHuHi

Filium et Spiritum sanctum , nam Paler nunquam
legiiur missus. est majus donum Dei, quara Spiritus sanctus. Ipse
C.APUT LXl. cst et gratia, quae, quia non meritis nostris, 8C<1 vo-
Quare Spiritus sanctus Paraclctus vocetur, luntate divina gratis datur, inde gratia nunea|pauur.
Spiriius sanctus quod diciiur Paracletus, a con- Sicut autem unicum Dei Verbum proprie vocamus
solaiione dicitur. Paraclisis enim Latine consotaiio noraine sapienUae, cum sit universaliter et Spiritns
appcllatur. Christus enim eum aposlolis lugenlibus sancius, et Pater ipsa sapientia ; ita Spiritus sanclus
ini-^it , poslquam ab eorum oculis ipse in coelum proprie nuncupalur vocabulo charitatis , ciHU sit et

:tsccndil. Consolator cniin trisiibus niittiiur secun- Paicr, et Filius universaliter chaiilas.
 :

iZI LIBER Dfi COCMTIONE BAPTlsm. ir>8

CArUT LXYI. A lum auteni Splrituni sanctum ipsa aninia mundalut

Quare Spiiilus snnctus Dei digitus dicatur, el sagmatur.

Spiriius sanctus digitus Dei esse in libris Evan- CArUT LXXI.

gelii apcrlissime declaratur. Cum enira unus cx evan- Quare Spiritus sanctus unctio dicatur.
gelislis dixcrit : In difjito Dd ejicio danlonia (Luc. Spiritus sanctus idco unclio dicilur, Joannc allc-

XI, 20), alius hoc ita dixit : /« spiritu Dei ejicio dai- stante apostolo, quia sicut oieum naturali pondore

vnonia {Malth. xii, 28). Unde et digito Dei scripta supcrferlur omni liquori, ila in principio superfcrc-
leii est data die quinquagesimo ab occisione agni balur Spiritus sanctus aquis. Unde et Dominiis oleo
{Exod. XXXI, 18). Et die qiiinqnageSimo venil Spiri- exsuUalionis, boc cst, Spiritu sancto fuissc lcgilur

lus sanctus a passione Doinini nostri Jesu ChrisU unctus. Sed et JoanneH apostolus Spiritum sanctum

{Act. II, 2). Ideo autem dicitur digitus, ulojusope- uncUoncm vocat diccns El vos, : inqnit, unclionem^

ratoria virtus cum Paire et Filio significetur. Unde quam accepistis ab eo, permancat in vobis, el necesse

cl PauUts ait : Ila^c ^Htem omnia operatur unus alque non Itabetis ut aliquis doceat vos, sed sicut unctio ejns
idem spinluSf dividetis singulis prout vnlt (/ Cor. xu, docet vos de omni re (/ Joan. ii, 27). Ipse est eniiri

41). Sicul autem per baptismum in Christo mori- ^Spiritus sanctus unctio invisibilis.
"
mur et renascimur, ita Spiritu signamur, quod esl CAPUT LXXH
digitus Dei et spiritale signaculum.
Quod ideo sancla Ecclcsia credilur, quia in ilia dile^
CAPUT LXVII. ctio proxifni demomlratur.

Quare Spirilus sanctus in columbw specie venisse « Sanctam Ecclesiam cathoHcam. Haic fides cst dc
tcstatur. Deo conditore, et de renovalore nostro, de qua usque
Spiritus sanctus ideo in columbse specie venisse hacienus est tractatum. Scd quoniara dilcctio noa
scribitur, ul natura ejus per avem simplicitaiis et in- tanlum inDcum nobis iinperata est, cum diclum est
nocentiiC doclaretur. Unde et Dominus Estoie, : iii- Liliges Dominum Deum tiium ex loto corde tuo, cl ex
quit, simplices sicul columbce {Matth. x, 16). Ha;c tota anima tua, et ex tota mente tua, sed -etiam in
enim avis corporaliter ipso felle caret, habens lan- proximum, nam Diliges. inquit, pro.vinium tuum,
:

lum innoccnliam et amorem. txnqtam teipsum {Matih. x\u, 57, 59); nisi auteai

CAPUT isla fides congregationcm societatemquc hominum

LXYIII.
Quare Spiritus sanctus ignis nomine appellatur.
teneat, in qua fraterna cbai-itas operetur, minus
fructuosa cst crediraus et sajiclam Ecclesiara uiiquo
Spiritus sanctus ideo nomine ignis appeUatur pro- ;

^^^''olicam.
ptcr quod in apostolorum Actibus {Act. u, 3) per di- C
visionem linguarum ut ignis apparuit, qui et insedit CAPUT LXXill.

super unumquemque eorum. Propterea autera diver- De nomine Eccksia: catholicte,

sarum linguarum gratiam apostolis dedit, ut idonei b Ecclesia Grtecum csl, quod in Latinum vcrliiur
crficerentur fideUum erudiiione populorum. Quod convocaiio, propter quod omnes ad se vocct. Catho-
vero supra singulos sedisse memoratur, id causa est, lica universalis, z«C6>ou, id est, secundum totiim.
ut inlelligatur per plures non fuisse divisus , sed Non enim sicut conventicula hccreiicorum in aliqui-
mansisse in singulis totus, siciH fere ignibus mos est.
bus regionum partibus coarctatur, sed per tolum
llanc enim habet naturam ignis accensus, ut quanti terrarum orbem dilalala diffundilur. Quod etiam
ad eum, quantiad crinem purpurei splendoris aspexe- Apostolus approbat ad Romanos dicens : Cralias ago
rint, lantis visum sux lucis impertiat, tantis niini-
Deo meo pro omnibus vobis, quia fides vcstra annun-
stcrium sui muneris iribuat, et ipse nihilominus in tialur in universo mundo {Rom. i, 8). Ilinc et uni-
sua intcgritatc pcrmaneat.
versilas ab una cognominata est, propicr quod in
CAPUT LXIX. unitatcra colligitur. Unde Dominus in Evangelio :

Quare Spiritus sanclus aqna nomine dicalur. Quimccum non coltigit, spargit {Matlh. xii,50); id
D meam non
Spiritus sanctus noinine aquae appellalur in Evan- est, qui in unitatem colligilur a mc divi-
gcUo, Doniino clamante et dicente : Si quissitit, ve- sus, in dispcrsionis pcrdilioue dissipatur.
niat ad me el bibat. Qui credit in me, fltmina aqu(B CAPUT LXXIV.
t'iD(P fluenlde ventreejus {Joan. vii, 57). Evangclisla Quare Ecclesia;, cum una sit, septcm scribanlur.
autcm cxposuit undc : Uoc enim dicebut de Spirilu,
Cur auteni EccIesi3C, cum una sit, scplcm scriban-
quem accepturi crant credentes in eum.
tur, nisi ul una catholica sept.formi plena Spiritu

CAPUT LXX. desigiieiur? sicut et de Doniino novimus dixisse Sa-

Quod aliud sit aqua sacramenti, aliud aqua Spiritus loinonem : Sapientia wdificavit sibi domum, e.xcidil

sancti. columnas septem {Prov. ix, 1). Quae tamen scptcin

Sed quae significat spirituin Dei. Aqua enim sacra- -^
una esse nonambigunlur, dicente Apostolo : Eccle-
inenti visibilis est. Aqua Spiritus invisibilis est. Isia sia Dei vivi, qv.ae cst columna ct firmameiUum vcritO'

abluit corpus, et significai quod fit in anima. Pcr il- tis {I Tim. III, 15).

S. Aug. , de Fid. el Symb. , 21. c

fc
S. Isiu. , Eiym. L viii, c. 4, ex quo el Iria capiia sequenlia desumpta sunt.

Patrol. XCVl.
 9 :

IZ9 lllLDEFONSI EPISCOPl TOLETANI 140

CAPUT LXXV. A CAPUT LXXIX.
iude inclioavU Ecclesia, vel qtiare dicatur Sion, vel Qui libri conlinentnr in canone utriusque Testamtnti.
Jerusitlem. Totus autein canon Scripturarum, in quo jara coii-
Inclioavil nutcm Ecclesia a loc», uhi venit de coelo siderationemversandam dicimus, bis iibriscontinetur
Spiritus sanclus, el imple\it uno ioco scdcntcs. Pe- quinque Moysi, id esl, Genesi, Exodo, Levitico, Nu-
regrinatione autem pra^scnti Ecclesia Sion dicitur, raeris, Deuteronomioet uno libro Jesu Nave , uno-
;

00 quod in luijiis poregrinationis longitudine posila Judicura, uno libello qui appellatur Ruth, qui magi»
promissioncm renini coerestium specufatur. Et id- ad Uegnorum principiuin videtur perlinere dein- ;

circo Sion, id cst, speculaiio, nomen accepit. Pro de quaiuor Regnorum, et duobus Paralipomenon non
futurje vero palriae pace Jerusalem vocalur. Nara consequentibus, scd qnasi a latere adjunctissimulque
Jomsalem pacis visio interprctatur. Ibi cnim absor- pergcntibus. H;cc est historia, qucc sibimet adnex»
pta omni adversilate pacem, qucc esl Christus, proe- tempora continet, atque ordiiicm rerum. Sunt alke
sonti possidcbit obtulu. tanquaiR e.v divcrso ordiiie, qux' neque huic ordinir
CAPUT LXXVh fiequc inler se convertuntur ; sicutest Job, et Tobias,

Quid di«tet inter Ecclesiam et Synagogam. et Eslher, et Judith, et Machabicorum libri duo, el
B Esdrac duo, qui magis subseqiii videntur ordinatanv
Synagoga Grxce congregatio dicitur. Quod pro-
prium nomcn Judaeorum populus lenuit; ipsorum Ulam historiam usque ad Regnoi"um vel Paralipome-

enim proprie Synagoga dici solet, qivamvis et Eccle- non terminatam. Deinde Prophetoe, in quibus David

sia dicta sit. Nostram vero Aposloli nunquam Sy-

«nus liber Psalmorum ; Salomonis trcs, Proverbia,.

iiagogam dixerunt, sed semper Ecclestam, sive dis- Cantica Caiilicorum, el Ecclesiastes. Nam illi duo li-

cernendi causa, sive quod inler cotigregalionetn,

briunus qui Sapientia, et alius qui ecclesiasticus in-

scribitur, de quadain similitudine Salomonis esse di'

uude Synagoga, et convocationem, unde Ecclcsia no-
cuntur ; nain Jesu filius Sirach eos conscripsisse coii-
nien acccpit, distat aliquid : quod scilicel congre-
gari cl pecora solent, quorum el greges proprie di- stanlissime perhibetur : qui tamen, quoniam in ^ di^

vina auetoritate recipi meruerunl, inter propbeticos^

eimus ; convocari autem niajus csl utentium ratione,
numeraiidi sunt. Reliqui sunt eorum libr», qui pro»
sieut sunl honiines.
prie prophetae appellanlur, duodeciin prophetaruin
CAPUT LXXYII.
libri singulir qui connc.xi sfbiuiet, quoniam nunquam
Quod in Ecclesiam sanctam Spiritus sanctus- Novum sejuncti sunt, pro uno babenlur. Quorum Propheta-
et \etus Teslamentuni plenissime inspiravit.
Q rum nomina sunt hice: Osce, Joel, Amos, Abdias, Jo-
In quam sauctam Ecclesuim SpirituS sancius in
nas, Michxas, Nahura, Ilabacuc, Suphonias, Aggxus>
Vctcri Tcstamento Lcgcm et Propbetas, iu Novo
Zacbarias, Malachias. Deinde quaiuor propbetac sunt
Evangelium el Aposlolos inspiravit. fnde et Paulus
inajerum voluminum, Isaias, Jeremias, Dauiel, Eze-
dicil : Onuiis Scriplura divinitus inspirata utilis esl
chiel. Ilis quadraginla quatuor libris Testamenli Ye-
ad docenduni {II Tim. iii, IG). Et ideo quse sint
Noviautem qnatuorlibri»
tcristerminatur aucloritas.
Novi ac Votcris InstrumeQii volumina, qjiiae secandum
Evangelii secundum Malthxuni^ sccunduin Mai cum,
!iiajonun tiadilioncm per eumdera sauclum Spiri-
secundumLucam, secundumJoannem; quatuordecira
lum inspirata crcdunlur, et Ecelcsiis Christl tradita
Pauli, ad Roinanos una, ad Co"
Epistolis apostoli
esse noscuntur, compctil in hoc loeo evidenii! nu- rinthios duabus, ad Galalas una, ad Epbesios una,. .

Dicro, sicul ex Patruin nionumcntis accepimus, de- ad Philippenses ur.a ad Thessalonicenses' duabus,
,

ad Colossenses una, ad Timoiheum duabus,ad titum

CAPUT LXXYIIl. una, ad Pbilcmonem uua, ad Hebracos una Petri dua* ;

Quw auctoritai Scripturarum in Ecclesiis primum sit bus, tribusJoaimis,una Juds^, ei uiia Jacobi; Aclibus-
sequenda. apostolorum libro uno, et Apocalypsi Joanuis libro uno^
« In ipsis autem canonicis Scripturis Ecclesianmi j) CAPUT LXXX.
catliolicarum illa plurinuim auclorilas est scqueiida^ memoria
Quod omnes sanetx auctorilatis librivel te~
ii tcr quas sane illae sint, qucc aposiollcas sedes ha- nendi suntt vel omnino incogniti non kaben(U.
bcre, cl episiolas accipcre merucruiu. Tenebitur igi- \n his omnibus iibris tiiucntes Deuni, Ct pietaie
lur h!c inodus in Scripluris sanctis canonicis, ul eas niansueti quacrunt voluriiaiem Dei. Cujus opcris H
qux ab omnibus accipiuntur Ecclesiis catholicis, laboris prima observatio csl, nosse isios libros, ct Si

pra;poiiantur cis quas quajdam non accipiunt. In ois nondum ad intcUeclum, Icgendo tamen vel mandare
vcro qux non accipiunlur ab omnibus, pricjtonan- memoriai, vel omniuo iucognitos non habeic
lur cac quas plurcs graviorcsque accipiunt, ois quas
CAPUT LXXXL
pauciores minorisquc auctoritatis Ecclesiaj tenent.
Si aulein ali;c invcniantur a pluribus, aliae a giavio-
De remissione peccatorum.

rihus habcri, quanquam hoc •nveiiiri non possil, e Remissioncm peccaiorum. Dene post commeraob-
Uiqualis tamcn auctoritalis cas habcndas pulo. ralionem nostrac EccIesiiE in ordine confessionis po-
n IIoc et duo scqucntia cap. cx Aug. , dc Docl. b Lib.editi de Doct. Chl-lsli, iu aoctorilalcm^
Christ. , c. 8, « S. Aug. Enchirid., OL c
 :

lU LIBER BE COGNITIONE llAPTIsm. m

uiujr remissio peccaionim. Per IianeetJim slatEccle- A xy, 53). Qoi ^iim dicit hoc, in cam quasi Jigii\im
sia quaj in terris cst. Per lianc nor» perit, quodperie- inlendit. Quod autem visibilc est, digito ostenJitur,

ral, el inventum esi. Excepto qiiippo bapiismatismu- quoniam posset eliam anima comiplibilis dici; nam
nere, quod conlra peccatuiuoriginale doiialumest, ut viliis morum ipsa corrumpiiur. Et mottale Itoc in-
quod generatione attractHm est, regencraiionedetra- duere immortalhatem cusn Jegiiur, cadem signifi-
liatur; activa quoque peccata, qua;cunque cordc, catiir visibilis caro, quia in cam idenildcm vclui di-
«re, opere, cogitalione, sermonecomnHssa invenerii, giius inlendiiur. Potcsl enim ei aniina sicut corni-
tollil; hac ergo cxcepta magna indulgenlia, uiide in- pUbilis propter morurii viiia^ iia eiiam morialis dici,
cipit hominis renovaiio, in qua solvilur omnis rca- MoTS quippe mim<Beu aposlatare aDco{Eccli. x, U),
lus et ingeneratus, et additus.ipsa etiam viia cociera Quod primnm ejus peccatum in paradiso sacris lit-
jam ratione ulenlis selatis, quanlalibet praepollciit let-is coniinelnr. Rcsurgei igitur coipus secunduiB
fecunditale justili», sine peccatorum remissione non Chrisiianam fiJem, quic failerc non potest,
«gitur. Quoniam fllii Dei, quandiu mortaliler vivunt, CAPUT LXXXiY.
c«m morle conQigunt.Etquamvis de illis sit veraci- Quod in resurrectione niliil pcreat dc humann carne;
tcr dictum, « quod qui $pmtu Dei aguntur, i: snnt filit sed quodcunque in qmmlibet pcrdilionein diaperstim
Dei {Rom. viiii li) ; sic tamen spirilu Dei excitantur, B exstiterit vel conanmmalim, totum ad illam ani-
mam redeat^ qua; hanc, cum viveret, ammavit.
€l (aiiquam filii Oci proGciunl ad Deum, ut eliaraspi-
^ Non aulem Deo terrcHa maicries, de qHa
perit
rita SHO, niaxime aggravante corrupiibili coiporc,
morlalium crealur caro. Sed in qaamlibet pulvcrow
lanquam filii hominis, in qHibusdam humanismotibus
ciheremve solvalur, in quoslibel halitiis aurasque
deficianlad seipsos, «t ideo peccenl. Inierest quidem
diffugiat, in quamcunque aliorum corporum subslari-
quantum neque enim quia peccatum esl omne crimen,
;

liam, vel in ipsa demenla verlatur, in quoruracun-

ideoetiamcriraen esl omnc peccntum. Itaquc sanclo-
que aiiimalium aut eiiam hominum cibum cedat,
rnm bominum vitam, quandiu in hac morie TJvituf,
carnemque mutetur, illi animx humanae punclo tem-
inveniri posse diciraussinecriinine. Peccatum aiitem

«i di^eYitnus quia non hahertitiii M sanclus Aposlo!u3,

poris i-cdit, qiuE
cresceret, viverct, ajiiraavit.
iUam primilus, ut homo fieret,

Ttotipses scdndimus, et v&ritas ifi nobis non est {IJoan.

1 , 8)w Scd neque de ipsis criniinibus ,
quamJibet CAPUT LXXXY,
tnagrils, reniittendis hi ssincta Ecclesia Dci misericw- Quod omnipoiens Deus mirabiliter atque inejfabiliter
«lia desperanda est agenlJbus poDnilcnliam secundum ex tolo, quo caro cmslat, eam in resurreclione

inoiium siii cujusque peccati.

tnirabiti celerita(c feslitHut, De excmplo quoqtte
statuie solubilis metatli^ qua quomodo reiurrectio
CAPUT LXXX». ^ ftcri possit, menstraitir.

Qttodin aetime pikmlgntiee Mn

considerandaesl inen- « Ipsa iiaque lerrena maleries, qnsc disceden^e
mra lemporis, sed doloris; quodque nonnisi in Ec~ anima fil cadaver, non ita resurreciione rcparabitur,
€lesta possiinl remilli peccaid.
«t ea qu3e di^abuniur, et in afias alque aiias afianim
*>
In actione autem poenitentia;, nbi talc commis- reriim species formasque vertanlur, quamAis ad cor-
sum esl, nt is qui commisit a Christi etiam corpore pus re^leaat unde dilapsa sunt, ad easdem quoqwc
sepureiur, non tam consideranda est mensura tera- corporis paries uU Cucruni, redire nccesse est. Aiio-
poris quam doloris. Cor etiam contritum el humilia- quin si o.tpillis capitis rcddil quod lamcrebra tou-
lum Deus non spernit {Psal. l, 19). Yerum qaia sura detraxil, si unguibus quod loUes dempsit exse-
plerumque dolor alt^rrus corflis occullus cst alteri, ciio,immoderata ei indeccns cogiianlibus, ct idc»
nec in aliorum notiiiam per verba vel quoecunqae resurreclioiiem carnis non crodcntibus occurrit in-
alia signa procedil, cum sit coran» illo, cui dicilur j
formilas. Sed qucniadniodura si stalua cujuslibet so-
Gemitus mcus a te non esl djicdnditUs {Psal. Vxxvii, lubilis meialli aut igne liquesccret, aut coniercrciur
10); roctc constiluuntur ab his qui prtcsnnt Ek^clesiii in pulverem, ant confunderelur in massam, ct eam
U-mpova pffinitentiae, ut fiat saiis Ecclesi:«, in qua i-e-
jj vellet artifex rursus cx iJlins materia; quaniiiaie
miltunlur ipsa peccata ^ extra eam quippc nonremit- reparare, nihiJ interesset ad cjus iniegriiaicm, qure
tuntur. Ipsa enim preprie Spiritumsanclam pi^fms parlicula maicria^ cui mcmbro statu.e rcdderetur,
accepit, sine quo tio^n remtltuntuf ulla peccaia,i!a ut dum tamen tolum cx quo constitula fuerat, rcslitula
quibus dimittuntur, vitam cottsequaniur a;ternam. resumerel ila Deiis mirabiiilcr alque
:
incfrabiliter
CAPUT Lxxxni. artifcx de loto quo caro noslra conslilcral, cam nii-
De evidenti cafnis resurfeclione. rabili cl incflabili celcritalc resliluet; nec aliqiiid al-
« Carms resurreclionem, et vilam atcrnam. Ilacc tincbitad ejus rediniegrationcm, utrum capilli ad
visibilis qujc proprie dicilur carO, sine dubilatione capillos redeant. et ungucs ad ungues, an quod co-
aedenda est resurgere. Videtur enim Paulus apo- rum peiierat mutctur in carnem, ci in parles alias
siolus eam tahquam digito oStcndere, cura dicit corporis revoceiur, curanle arlilicis providcnlia, nc
(fportet cOrrupiibile lioc induere incorruptionem (/ Cor. quid indecens fiat.

» Lib. Editi Enchirid., quotquot. ^ S. Aug., Enchirid., c. 88.

•> S. Aug. Enchirid. c. 65. • Ibid., c. 89.
« S. Aug., dc Fid. el Svmb., c. i(i, § 25, pOSl mcd.
 ,: ,

iiZ S. lULDEFONSI EPISCOPI TOLETANI iU

CAPUT LXXXVI. A facla est per liomincm primum, iion liheranliir per
De dher&Uale slalus, et mnde, vcl jnngncdnie corpo- unum Modialorem Dci el liominum, rcsurgeiil qui-
rnm liumanorum, in qua saucta corpora lioc solum, dcm ciiani ipsi, unusquisquc cum sua came; scd ut
quod decebit, hnbcbunt.
cuni diabolo cl cjus angoiis punianlur. Utniin sanc
«Nec illud est conscqucns, ul idoo diversa statura ipsi cum viliis ct deformilalibns suorum corponim
sil reviviscenlium singulorum, quia fuerat diversa
rcsurj^ant, qua'cunque in eis viliosa ct deformia
Tiventium ; aut macri cum eadem inacie, aul pingues
mcmbra gcsiarunt, in requircndo laborare quid opus
cuni eadein pinguedinc rcviviscant. Scd si hoc csl in
cnim
esl? Ncfjue corum
fatigare nos debet inccrta
consilio Creatoris, ul in effigie sua cujusquc proprie-
liabitudo vel pulcbiiludo, qworum erit certa et sem-
tas et discernibilis simililudo servelur, in caeteris
pitcrna damnatio. Nec movcat quomodo In eis erit
aulem corporis bonis xqualia cuncta reddantur; ita corpus incorrnptibile, si doleie poterit. Non esfeniin
nio.lilicabiiur illa in unoquoque matcrics, ut nec ali- verJ vita, nioi ubi feiiciter viviiur, nec vera incorra-
quid cx ca pereal, et quod alicui defuerit, ille sup- plio, nisi iibi salus nullo dolore corrumpitur. fbi
plcat, qtii etiam de nibilo potuil quod voluil opciaii. autem infelix mori non sinitnr, ut ila dicam, mors
Si autem in corporibus resurgentiuin ralionabilis
ipsanon moritur; et ubi dolor perpetuus non inlor-
inocquaiitas erit, sicul csl vocum quibus cantus im- g imit, sed aflligit, ipsa corruptio non finitur. Ha,'c iii

plolur, hoc fict cuique de niaterie corporis sui, qiiod sauctis Scripluris sccunda mors dicitur {Apoc. ii,

et lioinincm reddat angclicis ccelibus, et nihil incon- H; XX, 6, ii) ; « nec prima tanien, qua suum cor-
veniens eorum ingcral scnsibtis. Indccorum qnip.pe pus animn rolinquere cogitur, nec scciriida qua
,

aliquid ibi non erit. Sed quidquid fulurum est, hoc poenale corpus anima relinqiiere non pcrmittilur, ho-
doccbit, quia ncc fulurum esi, si non decebit. niini accidisset, si nemo peccassel.
CAPUT LXXXVIl. CAPUT LXXXIX.
Quod sanctorum corpora spiritnlia resurgent, non ta- Quod mitior peena erit soli originali peccat», el minimo
iuen spirilus erunt. actuali.
i^Rcsurgcnt igilur saiicloriini corpora sine ullo vi- Miiissima sane omnium poena erit eorum qui pr;e-
(io, sine uUa doformilalc, sicul sine u!Ia corrupliono, ter peccatum, quod originale traxerunt, nuUum in-
oncrc, difficultalc : In quibus tanla facilitas, qnanta super addiderunt; et in caileris quai addiderunt
fejcilas cri(. Propter quoJ spiiilalia dicla sunt, tanto quisque ibi tolerabiliorem habebit damnatio-
cum procnl diibio corpora sinl fiiluia, non spiritus. nem, quanlo hic minorem habuit iniquitatcm.
Sed sicut nunc corpus ;inimale diciluf, quod la- CAPUT XC.
iiien corpus, non anima est, iia nunc spiritale cor- „ Quod a morte usque ad resurrectionem animce in ab
-'-'.•"——'•"'• teneantur
dilis receplaculis
- »' requie,
vel ••-
- -'
vel ccrumna.
piis crit, corpus taincn, non spiritus erit (/ Cor.

XV, 4i). Proinde, quanlum atlinet ad corruptio- f Tempus autem quod inter hominis mortem et ul-

ncni, quaj nunc aggiavat animam {Sap. ix, 15) , ct timam resusrectionem interpositum est, aniraas ab-

vilia qiiibus caro advcrsus spiiiluin concupiscit {Ga- dilis receptaculis contineri, sicut unaquasque digna

lat. v, i7), lunc non eril caro, st-d corpus, quia et est vei requie vel airumna, pro eo quod sortila est in

ccelcstia coipora perhibcntur. Propier quod dicium carne, cum viverct.

est : Caro el sangtiis regnum Dei non possidebunt CAPUT XCf.

(/ Cor. XV, 50). Et tanquam exponens quid di.xeril

Quomodo dcfunctorum animabus viventium oblatione»
et eleemosynce vel prosint, vel minime prospercntur.
Neque corruptio, inquit, incorruptionem possidebit.
8 Ncque vero negandum est defunctorum animas
Quod prius dixit, caro et sanguis, boc postca dixit
pictale suorum viventium rel«vari, cum pro iUis sa-
corruptio; el quod prius, regnum Dei, hoc posterius
crificium Mediatoris offertur, vel eleemosynac in Ec-
incorruptioncm. Qiianlum autcm attinet ad substan-
clesia fiunt. Sed eis hxe prosunt, qui cnm viveronl,
lian>, eliam tunc caro erit; <=
propler quod ct post
ut hicc sibi postca possent prodesse inciueruni. Est
resiiiTCclionom corpus Chrisli caro nppetlata est
cnim quidam vivendi modus, nec tam bonus, ut noa
[Luc. xxiv, 59). Sed ideo ait Apostolus : Seminatur
D requiralistaper mortcm,nectammaIus, ulnoncipro-
corpus animcUe, surget corpus spiritate {1 Cor. xv
sint ista post mortem. Est vero talis iu bono , ul
i-i), quonlam tanta erit tuiic concordia carnis el
ista non requirat. Et est rursus tulis iii maJo,. ut nec
i,pirilus, vivificante spiritu sine sustentaculi alicujus
his valeat, cum hxc vita transicrit, adjuvari.
indigenlia subditam carnem, ut niiiil nobis repugnet
CAPUT XCIL
ex nobis, sed sicut foris neminem, ita nec intus nos Quod vita aterna sit gratia Dci, stipendium vero mor-
paiiainur ipsos ininiicos. tis peccalum.
CAPUT LXXXVIU. ^ Vita aeterna, qua; merces osl operum bonorum
Quod reproborum corpora resurgent quidem, sed cum graliam Dei commendat Aposlolus : Stipendium^
viliit ct deformitatibus suis pert.nniter puniendu. i*.iquit, peccali mors, gralia autem Dei vita wternn in
^ Quiciiniiuc vero ab illa pcrdiiionis inassa, quse Jesu Domino nostro {Rom,
Cliristo vi, 23). Slipea
a S. Aug. Enchiiid., c 90. d S. Aug. Encbirid., c. 92.
''Ibid.,c. 91. « Ihid., 0. 95.
« Daliizius Cilidit Propter.... etposl resurrectio- f
:
Ibid., c. 109.
nem coryus quod appellata cst. Nos einenda-
Cliristi e iijij., c.liO.
viioos lucum isluin ad libros edi:os divi Augusiini. k Ibid., c. 107.
 : :

U5 LIBER DE COGNlTIOiNE BAPTISMI. IXG

diuin operce mililiae dcbitum reddilur, nondonalur ; A suspicentur; sicul niancbil communilcr omnium
ideo dixit : Slipcndium peccati mors, ut morlem pec- vila ajtcrna sanclorum, qualibel honorura distanfia
caio non immcrito iilatam, sed dcbilam, demon- concordilcr fulgeant. Hiec csl fidcs quce paucis verbis
siraret. Gratia vero, nisi gralis est, gratia non esl. tenenda in Syrabolo novellis Chrisiianisdatur. ' Qux
Intelligendum est igitur ctiam ipsius Lominis bona pauca verba fidelibusnota sunt, ut crcdendo subju-
mcrita esse Dei munera; quibus cum viia a:tema ganiur Dco , subjugali recle vivanl, recte vivendo
rcdditur, quid nisl gratia pro gralia redditur ? cor mundenl, corde mundalo quod credunt iulcl-
CAPUT XCIII. ligant.

Quod in liac vila comparetur, quo possit post hanc «i- CAPUT XCVI.
tam quisque vel relevari, vel aggravari. De reliquis causis ad rcgulam veroe fidei pertinen-
a Quocirca hic omne mcrilurn coinparalur, quo tibus.

possit post hanc vitam relevari quispiam vel gra- Post apostolicum Symbolum , et ea quae de Patrc,
vari. 1» Nemo auiem sperct quod hic negicxit, cum ei Filio, atqueSpiritu sancto secundum incffabilem
obierit, apud Deum promereri. Non igitur ista, quie deitatis naluram, atquc eiiam sccundum dispensa-
pro defunctis commendandis frequcnlat Ecclesia, illi tionera tcmporalem de Incarnaiione Christi sunl
apostolicae sunt adversa senlenlia;, qua dictum est : B dicta , ha;c ilcm fidei sunl congrua pari credulitaiis
Omnes enim astabimus ante tribunal Chrisli, ut referat virtute tenenda. Quod Novi, el Yeteris Tcstamcnli
^

unusquisque secundttm ea quie per corpus gessit , sive sit unus Deus qu£ duo Testameuta salubriier di-
:

bonum, $ive malum (Rom. xiv, 10; II Cor. v, 10), vina commendat auctoriias iilud per propbetiam, ,

quia eliam hoc merilum sibi quisque, cum in corpore istud perbistoriamvcraciter persolutum. Quod neque
viveret, comparavit, ul ei possent ista prodesse. Non de Dco, neque de creaiuris cum gentilibus, vel haere-
enim omnibus prosunt; et quare non omuibus pro- ticis, aut schismAlicis sit aliquid seniiendum in his
sunt, nisi propter differentiam vitoc, quam quisque quoc a veritatis fide disseniiunl ; sed quod ulrumquc
gessil in corpore? Testamentum per divinumcommendateloquium, hoc
CAPUT XCIV. solummodo sentiendum. Quod coclum, et terrara, et
Quid aganl sacrificia et eleemosynce pro baptizatis de- mare, et omnia quae sunt in eis, nulla necessitatc
functis oblata.
creaverit Deus, necomninoullamcssevisibilem atque
Cum crgo sacrificia sive altaris sive quarumcun-
inviaibilem substantiam qux aut sit Deus, aul non
,
que eieemosynarum pro baptizatis defunclis omni-
sit a bono Deo cieala, sed Deum sumraura et incom-
bus offeruntur, pro valde bonrs gratiarum actiones
mutabile bonum, creatura vero inferius et mulabiii-
sunt; pro non valde malis propitiaiiones sunt; pro
C ler bona. Quod angelorum vel animae natura non sil
valde malis, eiiamsi nulia sunt acyumenta mortuo-
pars divinae substantiae, sed Dei crcalura ex nihilo
rum, qualescunque vivorum consolaiiones sunl. Qui-
coudita; et quiaadimaginem Deicreata, ideo incor-
bus autem prosunt, autad hoc prosunt ut sil plena
porea. Ipsius vero animae natura habctur incerta.
rcmissio, aut certe ul tolerabilior fiat ipsa damnaiio.
Quod pielas morum omnimodo sit lencnda, sine qua
CAPUT XCV.
n.des divini cultus oiiosa torpet, et cum qua divini
Quodpost resnrrectionem impleto judiciopermancbunt
singulm civitates inangelis et hominibus ; Christi in cullus intcgritas perfccta consislit. Quod Dcus prop-
gloriam mternam, zaboli in damnationem perpetuam. ter se ipsura diligendus sil, proximus vero in Deuui,
« Posl resurrcctioneni vero, faclo universo iniple- inimicus autera propter Deura, ut a Deo incipicns
loque judicio , suos fines habebunt civilates dua?, dilectio, per proxiraum proficiat, el usquc ad inirai-
una Christi , altera diaCoIi ; una bonorum , altera cura proficiendo pcrveniat ; sicque dura per proxi-
malorum, utraque lamen et angelorum el hominnm. mum provecta ad inimicum pcrvencrit, in Deo plcna
Istis voluntas, illis facultas non poterit esse uila pec- consislal. Quod alter altcrius pollui peccato non
candi, vel uUa condilio moriendi;*istis iu ailerna possit, ubi voluntalis puraj consensio non l;Cnelu''t

vila vere fcliciterque viventibus , illis infeliciter in Quod legitima; nupiice non credendaj sunt essc dain-
morte sine moricndi potestate duraniibus,^
a'.lerna nanduo, quamvis pjl eis obnoxia originalipeccato cre
quoniam uirique sine fine. Sed in beaiiiudinc isli dalur nasci progenies ;
quibus tamen fidelium virgi-
alius alio pracstabilius, in miseria vero illi alius alio num vel continentium praeferenda juie doceatur inic-
lolerabilius perraancbunt. <•
Manebit ergo sine fine grilas. Quod poeniteutiae remediis non egere pulan-
mors illa perpetua damnaiorum, id est, alienaiio a dum non est pro exce&sibus quolidianis humanx fra-
viia Dei, et omnibus erit ipsa communis, qua;Iibet gilitatis, sine quibus in hac viia esse non possumus,
homines de varietate p.xnarum, de dolorum releva- ila ut fiuctuosa poenilenlix compunclione universa
lionc vel intcrmissione pro suis humanis moribus confiteamur deleri peccata', sicut spirilus Dei docflt

« S. Aug. Enchirid., c. 110. crror contineretur, nemo non videt.

i>
Quam depravatus esset hoc lococonlextus, apparel c S. Aug. Enchirid.,
c. 111.
cx lectione Daluziana, qu:nn exscribimus : Nemoau- d Ibid., c. 115.
tcm speret, quod hic neglexit, cum obierit Deum. Ista « Uxc poslrema verba sunt ex lib. dc Fid. et
qnte pro defunclis commendandis frcquentat Ecclesia, Symb.
Uli apostolicw sunt adversa scnlentiiv, qua dictum est f
S. Isid., I. dc Offic, c. 24.
Omnci enim astahimns, etc. Quibus verbis quanlus
 , :
,

!iT S. mLDEFONSI EPrSCQPI TOLETiM 148

Beati quorum remissce suHl ialquitaUa, ei qmnm A '
« Ulrtur volupialis , «l jugo premilup nox^ae sor-
iec<o sunt peccata. Beatus vir, cui non imputabit I)q- vilutis.

iiinui peccalum{Piat. xxxi ^ {). Quod imUus iiQminum C.VPUT XCIX.

suis viribus, 8ed pcr gi-ailiain divinam, suo capiti Qvi4 aigmficettl nubes, et eatumm qua; prarcesserunt
quod esl Cliristus, possii sulijungi , altjiu; iudisrupia} papulum salvanfium,
pacis perscveraiilia in uniutc ipsius £.celesii3e soli-
Jam tuno nocte in columna iguis, et per diem in

«fciri. Quod iuimau:c voluntatis arbitriu nilul boni

coluinna nubis Dominus vjdolur pnecodens po|Hj|um,
dus factus ilineris (4>orf, xjii, ^l, 22y. Eadomnubes
posse 3p.slimanduni est depulari, sed secundum pro-
praecedcns Cbristus est, qui etiam el columna, quin
ptjsiium Yolunlatis Dei omncm numerum electorum
rccliludo, et firmitas, ei suslentaiio esl nostrai infir-
acquiri.Quod b^^iia temporalia bonis malisquc coiB''
miiaiis, nou per dion^, sed pcr noclem Iueens,ut
numia a Deo creata, ejus dispositione siugulis «lui-
qui non vidcnt videaiit, el qui vident caici fiaut
busquevcl Bcgcnlur vel tribuanlur, providcntia dis-
(/oflfjj.ix,59); idesi, ut igaoraniia bumilis illusiie.-.
posiliouis ejus admiuisirante; quorum bonorum io

«noquoqne fidelium uoii habitus, sed usus, vel im-

tur, ei iuflans scienii* obscuretur. Uem aliter
Chrisli sacramenlura lanquam jn dia mantfeslum esl
pmiiandus est vel probandus. Quod certe alerna
.

quorum Q oarne velut in nube , in judicio vero taoquam

in ir»
bona soli possint boni in futuro consequi ,

kMMXorum pignore Ecclesiara nunc infonnatam cre- tt!rrpr<$ pocturno, quia tunc erit raagna iril)uIaUa

dimus detinert, iKihcnlem hic spirilus primitias, in

sxculj tam]uan) ignis, et lucebit justis ^ et av(lcbit

futuro perfectioncm ; hic in spe susleniari , illic in injustis. Iiem aiiter : in igne terror est, in nube
tQ postea saiiari; Lic vidcre per spcculum io aeni-
visionis leoe blapdimentum. Dies vita jusii, et uox
gmate , in Aituro autem facie cum fuerit
ad faciem ,
aecipilur vita peceatoris. In die ergo per nubem eo-
ad speciera perducta pcr Qdem. Quod boQum donec lumna monstrata est, ct in nocte per ignem , quia

periicialur innobis» ut fniamur plenitudino summi omnipoieus Deus et biandus justis, et terribilis

Dei , suavitaie fruenduin in Deo noverimus et proxi- spparebil mjuslis. Istos in judicio vcniens per leni-

mis. El quod iu^nc ^m resurrectionis debemus tatis raansueludinem deraulcat, ilios perjustitioi

Dominus dislriclionem terret. Ilem alitep : Quid e&t qooJ

babere, ui eadein veritate carnis , qua re-

siurrexit a mortui.« ,, nos quoque resurrccluros csse columua nubis in die populpm pr^eibat, et splendur

credaraus iueotlem corpore, in quo suraus vel vivl- ignisnon in die, sed in noctc radiabat, nisi quia Rc~

mus, nou naluram aut sexum ouilantes, sed lanlum demptor noster suo conversationis exemplo ducatum
Quod Satanas cum sc sequcnlibus prai^tans, de justitia sua confiteptt-
fragilitalem ct viiia dcponentcs.
aagelissuis atquc cuUoribus ceteroo sit incendio con- ^ bus nulla luce claruit, peccatorum suorum tenebras
agnoscentibus igne sui araoris infuisit?
deinnandus, nc(inc aliquando ad prislinam, id est,
augelicam diguiialcm, cx qua propria ceciderunt im-
CAPUT C.

pieiate, sectindiun quorumdam sacrilegara dispula-

Quomodo per column&tn subsequentem el prgfce-
dentem liberutu arbitriujn ostenditur regi per gra
lionem, posse reduci. IL-ce esl tradiiionis catbolic»
tiam prwvenieutem, el subsequenlem misericordiam
vera integrilas fidcl ; de qua si unum aiiquid renua- iiei.

lur, toUus ftdei robur amiiiUur. Altendendum sane , ei quomodo vol In «06 vel

CL\Pl]T XCYll. in his qui renascunlur per nos , iiberum arbitriuin

Quod post Sijmhtum veniatur ad fontem. sine Dei gralia nihil boni possit. Nara ecce s^lvqndum
Digesiis cunclis liis, quK tain ad unius sanctjc fi- populum eoiunma prxcedens dimiltjt priora post

dei regujam perlinent quam iliis qux» eidem fidei tergum , ot stat inter caslra ^gypiioruin et castra
,

plena stabililate cobyereptia conjprobantur, quibus Israei, obsistendo illis, prosperando jstis ; significaps

post calcchumenum instrui convenit compelcntcm, in eo quod primum prxcessit, pra^.venierile grptia

veniturad fcnlcm, quasi ad mare Rubrum; ut qui <- nolenti homini benevelle esse collatum; in eo quod
servierant io ^Egyplo sub Pliaraone principe, luto cl p ^ tergo posteriora tuctur, per subsequentem miseri-

lateribus palearum lcvitafe coufcctis {Exad. i, 14), cordiam ad|uvari posse ccepta perficere » et implcre

id est, qui bjacreljant mundo , smbok) impcrantc in postremu servando. III ic columna iter liberationi»

terrcnis actlbus malarum cogitalionum admistione oslendens prKcessit populum , bic graiia praivenjt

concreiis, duceChristo, quasi ducc Moyse, pp^int ad liberura arbitrium. IHic columna luetur exlrema
hic misericordia subsequitur infirmi». ll|ic quaisilum
liberationco) sui quanlocius pcrvcpire.
est ut liberarenlur qui perirc nolunl, bic datur ut
CAPUT XCVIIU
mnndi,
nolentes bcne velint. Illic pavor alTcrtur, dqm a terge
Quei botnc in mundo ita sen>it piincipi
sicut hrnel servivit in J^,gijpto Pliaraoni. hostibus obviatur ; hic subsequens misericordia oc-

Itaque sui» .^gyptio rege luto, paleis et btcribus currit, dum infirmitas adjuvalur. Nam nisi el pr»-
iu corum aedificiis, qui sua liberatione peribiuit, afii- ieus et siibsequens liberandp populo ad^^utorium

ciiurlsrael, sie demum sub principe mui»ii bemo adesset, qui lumen \\ls: prsestarel , cum >.d excidiuui

ante baplismum per levitatem immundx cogitationiis heslis SMbscquens irrueret , sicut et bic agitur; quiil

cuiibus lutcis adducitur, formans maceriam nequis- bapiiMndis praeceijens fides proderit, uisiliberan&
&tmx actioois ; io qua dum couversatur, ct libilu ma- a nulo subsequens miscricordia fidei opus iinplcre
 , ,

U9 LIBEU DE COGNITIONE BAPTISMI. 1S0

concesserit? BcnQ ergo coJumna; lunien liberandum A lunc gerebat Moyses, qui pcr marc Irajicicbat, nisi

populum, et nepossit interire, praecedil; etsequiiur, admaniia? Quod manna? Ego svm panis vivns,
est

ne inlerimi possit, quia gratia Salvatoris liberum qui de coelo descendi [Joan. vi, 51). Manna accipiunt i^

hominis arbitrium, ut bene velit, grateprxvenit, et fideles jam irajecti per mare Rubrum. Quia ergo, nl

ut bene possit, iUi misevanter atiribuiU fiictum est, omnes per Moysen l)aptizati sunt innube
ct in mari, et a Domino dicilur Nisi quis renatua
CAPUT Cl.
:

De congressione itineris, ingrossu Rubri maris

et
fuerit ex aqua et Spiritu sancto, non videbil regnum
,

qmrum signilicantia tenetnr in aquis fontis. Dci [Jmn iii, 5), bene habuit raare formam aqua;,
Est salvando Israeli dux Moyses. Factus est redi- nubes vero ^iritus sancti, manna pani* vitcc. Qui-
mendo homini diix Jesus. Ille relinqnil iEgyplum, bus sacramentis piirificatus, et vivificatus homo va-
jslemundum. lllum insequunlur ^gyptii , hunc lcat in hsereditaiem terra; vivenlium inlromitli. Jam
inscquituT muliitudo delicti. Ulic (mare) rnborc lit- fonlis figuram mare habuisse paluil. Nunc ipsius
toris coloratum, unde et dicitur rubruin; hic est (^ sacri fonlis mysteria demonslrcntur
l)»ptismus Cbrisli sanguineconsecratus. Illic virga CAPUT CIV.
vastitas dividitur maTis, hic signo crucis reseralur Quod uno tempore sit et generaiio rerum, et regene-
aditus fonlis. Iliic ingreditur Israel, hic linguitur " rhtio hominum.
homo. Illic inler aquas per siccum sine impediinento
Huic fonti ad novie regeneraiionis cfieclum illud

Iransilur, hic per aquas iler salulare peragitur, Illic lempusoccurril, quo habere mundus exordium ccepil^
ut generatio rerum et regeneralio animaTum uno
insequenles jEgyplii cum Pharaoue mergunlur, hic
peccata cum zabolo nccantur, non perdilione natu- lempore sibinvet inhacrerent, dum veris tempoix)

Tx^ sed potcstatis amissione. Nam quanlum zabolus in fieri ulraque patescerenl. Primo elcnim mense ini-

e«t, constat; in qnantura male potuil, jam non con-

liuin mundi exorilur, Similiter in eodem mense fieri

slat. Unuin elementum Ulrisque exitium atque sub-

Pascha praecipitur. Sic iiichoat novitas rerum, sic

sidium esl, dum perituros perimit, et eruendos pro- inchoat novitas animaruni. Quse in mundo per no-
vitatem creata sunt, mortalitaiem ailingunt. Qua;
vehit; dum morituros nccat, et vivilurosjuvat; dum
post velustatera in morle Cbristi consepulta resur-
exliiosos dejicit, et cximendos edicil. Exsullant qui
graiiam gunt, ad xlernitatem pervcniunt. Unde vero con-
liberati sunt in gloriam Lil)eraloris , ct in
curril, ut eo tempore videalur in hanc generalionenv
liberatioriis. Post mare et post fontcm dicilur :

atque in hos usus ingressus attribuitur [F. aUri-

Cantemus DominOy gloriose enhn honorificatus esl ,

Equum et ascensorem projecit in mare. Adjutor et ^^''l ^"0 tempore ex hac generaiiooe in genfraUo-
protector meus Domiuus , el factus est mihi in salu-
^ «em est Icgilimus Iransitus. Siquidem verno tem-

lem {Exod. xv, I). pore filii Israel iEgyplum reliquerunt, et por mare

CAPUT CII.
transierunt. Ilac temporc Domini nostriJesu Cliristi

De figura et typo baptismi in nube et mari a Puulo

Pascha celcbratur. IIoc est animarum transilus a
aposlolo commendatis. viiiis ad virtulem, a passionibns carnis ad graliam
Fignra et lypum bapiismi hujus bene Paulus com- sobrielaiemque menlis, a maliticc nequiiijcque fer-
(uendans dicll : Nolo vos iynorare, jrntres, qtiia om- / mcnto aJ veritatem atque sinceritalera. Regcncralis
nes patres nostri sub nubc fnerunt, ct omnes per mare ilaque dicilur : Mcnsis hic vobis initium me»isj«m,
transieruni, {I Cor. x, 1). Ut quid per mare iransie- primus est vobis in mensibus anni {Exod. xii, 2). De-
ninl? quasi quajrcies ab illo, secutus ait : Omnes relinquit enim et deserit, qui abluiiur, iiitelligibi-
per Moysen baptitati sunt in nube, et in mari. Si ergo lem illum Pharaonem principem islius niundi cuni
figura maris tanlum valuit, species baplismi quan- omnibus operibus suis.
tum valebit? Si quod gesium esl in figura trajectum CAPUT CV.
populiim ad manna perduxit, quid exhibebit Christus Quod sustinere dicilur mysteriorum sacramentum
in vcritate bapiisnij ^ui trajecto per eum populo donec in superficie miraculum ostendatur aqua-

«uo?
D rum.
Fonlis hujus, cui divinx sanclificaiionis iliabilur
CAPUT CIII.
virlus, et ex superficie miraciilum, el ex myslerio
Quod Iransitus maris pcrvenieHdi ad manna siqnijicet,
post baptismum venire ad Christi corporls sum-
pandamus arcanum. Coiilcmplamur in lioc fonic

ptum. numero suorum miraculorum insi^nia, el aspici-

Quo trajicil per baplismum Jesus, cnjus figuram lur operatio ex divina inslilutionc pavenda. « Esi
a Similia bujus prodigii (cujus expositioncm quo sita est Cocancnsium civitas; aliud in casiello
tolo
capitesequenii lusius persequiiur lliUlelonsus) plcra- Cedebratis sub monie .^onandro, ubi siimn crat
que in Ecclesiasiica historia occurrunt exenipla baptistorium.
aquDC in fonies haptismaies coelitus inmiissic, quoties Verum in Occidente frequenliora fuisse certissimis
lempus solcmniter baplizandi acceflerel, in nonnullis accipinius monumeulis. Vix erit qui ignoiet quai dc
Ecclesiis cum Oiicnialibus, luni Occidcntallbus. De parvula ccclesia in quodam Canipanix oppidulo Mel-
iUis auclor esl Sopbronius (sive sit Joannes Moschiis tinas siia narrat Paschasius Lilibxi e])iscopus in
vcrus Prati spirUualis scriptor) qiii cap. Sli et 215 epislola ad sanclum Leoneiii data, qua; inter ejus
duo commcmorat in cadem provincia I^yoix, in di- opera edila lcgiiur. Ciijus fontis miraculosa repiciio,
versis tamen locis vidcri solita hujiis gencris mira- quamvis quoiannis acciderc solila, facla osl ilhislrior,
ftula : unum in Soruba vico ad radiccs montis^ in ac loto feic orbe cclcbiis auno 417. Ncinpc exoria

151 S. IIILDEFONSI EPISCOPI TOLETANI
eniin in co similiiulo propiielij; viriuUs, certiludi-
nis lcmpus, verilaiis su»lus, odor ignotus, liuraor in
sicco profluus, sine lapsu fluctus creclus, sine cxliau-
riente cilo vacuus, silus ad copiam indeficiens, flu-
tonc fuerat conlenlio sub Innoconlio papa super le-
giiima die qua Pascba celebrandum erat. Occitleula-
ies errore supputaMonis Pascbalis ab Orienlalibns
dissidebanl; iiaquc cum apud bos dies 22 Apiilis
(lcsignaia esset, apud 25 Marlii indicta crat
illosin
Pasclire celebratio. Accidit aulcm, ut in supradicta
occiesia cum soiemue lempus baptizandi in Pascbato
, arcanum virlulis divinae invesligarc pnesumpsit. »
;(ppropinquaret juxta Occidentalium compulationem,
ad fonlem, ul moris crat, saccrdos accedcns illum in
t.icco repererit, quem quotannis de coelo plcnum in-
veniebaiit. Quarc in diem 22 Aprilis baplismo dilato,
(ieiiuo ad baplisterium acccdentes fontom non secus
ac aliasuberibus aquis diviniius replclum offende-
runt. Qua re error deprehcnsus et corrcclus est. Haec
g Baronius; minus vero cl. Pagius, cui certum erat in
ownja narrat Pascbasius a sancio Leone Magno con-
»^uitus super coiitroversia anno 44-4 exorta inter Ale-
xandrinos et Occiiier.tales circa legilimam Pascbatis
c«lcbralionem.
Cassiodorus, Yariant. Icct. lib. viii, epist. 33,
quam nomine Athalarici regis ad Severum scripsit,
agens de convcnlu Leucoihe» simile miracuhim de
loule quodain baplismah in Lucania narrat. Refert
i iem de Gallia sua sanctusGregorius Turonensis, lib.
de Glorla confessorum, maximoe apud omnes in re-
bus pi-3cserlim domeslicis auctorilatis.
Quod vero ad Hispaniam nostram spectat, aequali-
bus, quin et majoribus non caruisse prodigiis, auctor
0!il ipse Turonensis, cijus verba exscribere operae
preliiim crillib. t de Gloria marlyrum, cap. 24. < Est
ct ilhid, inquit, illuslre miracuUim de fonlibus His-
pani:e, quos Lusitania provincia profert. Piscinanam-
qae esl apuJ Ossem campum antiquiius exculta, et
ex marmore vario ip modum crucis miro composita ,, ut Isidorus est auclor, siraile prodigium in Sicilia
opere;sed et ajdes magnai clarilatis ac celsiludi-
iils desuper a Chrislianis construcia est, Igitur cura
dies sacer post curriculnm armi decedentis advenerit,
fjuo Dominus confuso prodiiore niysiicam discipulis
pncbuit coenam , conveniunt in locum illum cum
l>ontifice cives jam odorem sacri praesenlientes aro-
inatis. Tunc dal» oratione sacerdos ostia templi ju-
bet simul rnuniri signaculis adventum virtutis do-
minicce pracstolanlei. Die autom tertia (qiiod est
Sabbati) convenientibus ad baplizandum populis, ad-
veniens episcopus cura civibus suis, inspectis signa-
culis.ostia reserat clausa. Ac,mirum dictu piscinam!
qudm reliquerat vacuam, reperiunt plcnara ; sed ita
cuinulo altiore referlam, ul solet super ora modio-
rum trilicura aggregari, videasque huc illucque lati-
ces fluctuare, nec partein ia adversam dcfluere. Tunc
ciim exorcismo saiiclificato, consperso desuper chri-
sipa^, omnis populus pro devolione haurit, et vas
plemim domi pro salvalione reportat, agros vineas-
que aspersione saluiicrrima tutalurus. Et cura exinde D ad aures Turonensis perlatum.
multiludo amphorarum sine collecto nuinoro hau-
riatur, nunquam tamen vel cumulura minuit ; licet
ubi jnfans primiis intinctus fueiit, mox aqua rodu-
citur, et baptizalis omnibus, lymphis in se reversis,
ut inilio produntur nescio, ita et fine claudunlur
ignaro. > Et post pauca <
: Denique Theodegisilus
byjus rex regionis cura vidissei hoc miraculum,
quod in his sacralis Deo fontihus gercbalur, cogi-
tavil intra se dicens : Quia ingenium cst Romano-
lum (Romanos autem vocitant homines nosti-jc reli-
gionis) «t ila accidat, cl non est Dei virtus- Veniens
vero ad annura ^equcntem Qstium sigillis auis cum
cpiscopi sigillo miiiiivit, posuilque custodcs in cir-
cuiUi templi, si forte aliquem dcprehendere possit
traodis alicujus conscium, per cujus ingcnium iu fon-r
tiUos aqua succederet ; similiter et alio feeit auno,
Tpriio vero convocata virorum multiludine, fossas in
circuJlu basilicse fieri jussit, nc (oile locis occuUis
;
152
A xos renascenlis ad vilam adiius, perimendis delictis
inleritus, abrenunlialio impielalis, confessio divinae
el unicae Trinitatis, in libertatem justitis aclerna me-
moria, in opere peccati perennis oblivio, in remu
lympha? dcducerenlur in fontera ; fueninl fossae in
profundo vjcenum quinura pedum, in latitudine vero
qiiindenum. Sed nihil abdilum poluit icperiii. Ta-
men vitae finem faciens, et credo pro hujus inquisi-
tionis temerilale, anni sequentis diem, quo hoc my-
storium celehrabatur, videre non meruit, eo quod
ILcc de Hispanioe fontibus Gregorius : cujus lesti-
nionio quamvis communiler Historici acquiescunt,
ita ul nullus fere sit qui de eo quod in prKsenti rai-
raculo praecipmim est amplius dubilct, in circum-
slantiarum tamen exposilione majorem diligentiani
in Turonensi desiderant. Non dubilavit de facto Em.
Hispaiiia et Gallia similia prodigia olim visa fuisse.
Nihilominus ad ann. 417, in quo ha3c Turonensis
verba producit Baronius, non potuit ille non ani-
madveriere Turonensis narrationera in plerisque
circumslantiis falsam esse. < Theodegisilus enim,
ait, annum tantum unum et menses septem regnavit,
seJ non in Lusitania, quce Suevis regibus parebat
et prsoterea Osselura oppidum est agii Hispalensis,
quod parebat Theodegisilo Gothorum regi. Quare
Turonensis res extra Gallias gestas parum accurate
scripsit. >
His forte rationibus aliisqne permoto credimus
doctissimo Joanni Marianae venisse in mentera suspi-
cari totara hanc historiam de foniibus miraculosis
Theudiselique increduUtate commentitiara esse.
Itaque pQ«t illam enarratam haec adjicit, lib. v de
Rebus Hispanise agens de hoc ipso Theudiselo ;
< Paschasius episcopus Uileris ad Leonem magnum,
contigisse teslatus est ; ot foriassis errante fama,
quod in una provincia contigit, alii tribuebatur. Isi-
dorum miramur rei in Hispania tam illuslris, cum
ferme in suam aelatein inciderit, el de Sicilia retn-
lerit, nullara mentionem fecisse. >
Inierea nos a comrauni historicorum calculo non
recedimiis quod si aliquando Ucuit, nunc vero post
;
edilura Hildefousi testimonium nobis nefas esset,
Namque Hildefonsus etsi aperle de Hispania non lo-
quatur, tamen in his oranibus quce caput hiijus hl-
storice etficiunt, Turonensis narrationera mire con-
firmat. Adeo ut nostro judicio de uno eodemque fonte
uterque sit locutus, neuter vero de fonte aliquo extra
Hispaniara sito. Tanta est amborura in describendo
fonte consensio, tanta fontis, quera describunt, a
caeleris aliaruin Provinciarum differenlia. Ilaque in-)
verosimile est, ne dicamus impossibile, id quod suspi-.
cabalur Joann. Mariana, errante fama, quod in Si-^
cilia accidlsset falso rumore fuisse de Hispania nosira
In rcliquis enim fontibus, quos historia comme-
morat, nibil fere aliud rairabile est pracler mira-.
culosum accessura el recessum aquarum, In nostris
coelestem aquae advcntura et discessum mille alia non
miniis admiranda circumstant. Fatelur de suis Gre^
gorius ab Hispanicis superari ; de cieteris satis erit
lestimonia superius laudata percurrere. In illis nihil
de suavissimo odore legilur trjduo anle Pascha
excunle, atque fuluri miraculi certo praenuntio nihil ;
de illa exorbitanli exuberantia aquaium, quae tamen
labi* fontis cumulo superantes divinitus sustcnta-
rentur, atque hinc *inde fluctuantes non defluerent,
Nihil de illa ccelcsti copia, e qua cura pene infinita
mensura esset detracla sivc ad astantium sitim ex-
stinguendam, sive ad suarura domuum sanctificatio-
neni,etiulamen, non ideo minueretur, nedura exbau-
riretur, etc. Gu:b omnia de nostris fontibus a Gi;<^-
gorio et Uildefongo commemorantur", et ^uod uota-
 ;

m tlBEK DE COG^JITIONE BAPtiSMI. «54

ncrationem gloriae perpelua plenitudo. Habet ilaquc A scens pristinae conversaiionis, quac relro est, exten-
similiiudinem proplieliae virtulis, quia quinta feria dit se per beatam spem ad aeternorum niuncra pra&-
Pascboe odoreni denuntiat, quod post triduum pascbali miorum. Ilabet in remuneratione gloriae perpeiuani
Sabbato visioneprresentat. Hal>et certiludinis tem- plenitudiuem, quia liberatus homo a corruptione la-

pus, quia ad tcstimonium dominicae resurrectionis borura, exsultationis jubilo laudabil Deum in saecula

nuilo eventu variatur erroris. Habet verilatis sla- sceculorum.

lum, quia inuividuum cum fcsto paschali servat even- CAPUT CVI.
lum, H«bel odorem ignotum, quia dissimilem gratiae De descriptione efficientiarum aquce fontis. De pa-
tentis admiralione miraculi.
flagrantiam manat odorum. Habel humorem in sicco
profluentera, quia inler ariditalera saxorum sine ullo Yerura ut cvidentius rei species demonstretiir, ple-

illapsu exundantia invenitur aquarum. Habct sine niori afl^atu est actio exsequenda. Ecce videmus lo-

lapsu fluctum erectura, quia cum nuUius motionis sed cum fontis constructum arentibus saxis, raarmo-
lanlum sax quielis se moveat undis, oram non trans- risque obductum cruslulis siccis, quem iia con-
greditur limitis. Habet sine exhaurienle cilo vacuuni struentis induslria jnncturis labularum g}'pso, et

silum, quia sjcut sine cognitione ubertas irruit, ila calce, cera quoque, et raarmoris pulvere, corapsit et
sine evacuatione sicciias occurrii. Ilabei in copiam B solidavit, utnulio pafeat vel accessu vel spiramine
indcficieutem fluxum, quia potui rcpositione quoe e perviura, nuUo derivationis alicujus huniore sus-
liquore diviti persistenle, plus ablatio tollit, quara ceplura. Et unde post totius anni rccursus annales
capacitas relenlat. Habet renascendiad vitam aditum, hodierna gloria visionis ? Unde post annuara sicci-

quia congressi iUiim morte dempta iransferuntur in tatem virorrepens? Unde inter saxa latices? Unde
vitara. Habet perimendorum dcliclorura interiium, inter marmora aqu?e? Unde in sicco flumina? Unde
quia illic deracrsus ex vetustate peccaii purificaius in arenti lapide exnndanlia lympha^? Non adilus ri-

liomo consurgit in graliam novitalis. Habet abrc- vuli, non imberpluvia; patet, non rainiraura ros, non
iranlialionera impietalis, quia nemo illum aggredi- madens nebula supervenit ; laquearia lectorura in-

tur, nisi qui abrenuniiaverit diabolo, el angelis, legra sislunt, fores clausi inventi sunl, signacula
ejusque operibus cunciis. Ilabet confessionem divinae - salva reperta sunt, nullus infidelis ad illudendum
et unica; Trinitatis, quia omnis qui eum aggreditur fidei accessit, nullus fidelis ad providenduni fidei in-

in nomine Patris, ei Filii, et Spiritus sancti bapti- troivit, nullus prorsus, qui tantum miraculum vel
zalur. Habel in libertate jusliliae aelernam memo- simularet vel impediret, accessit. Atlcndatur ergo

riani, quia is qui linguitur, libcratus a servitulepec- auclor ille inelTabiUs, et opera ejus admirabilis.

cali, transit in libeilutem glori;B filiorum Dei. Ilabel Atque ita ex efleciibus operationis ipsius cognosci
iii opere peccati percnncra oblivionem, quia oblivi- poterit virtus operis ejus.

biUus eodcra signorura ordine minime invarialo.

est,
Quod, gravanlur lectores, utriusque inler se
nisi
lacta collatione, facile ita esse deprehendent. Demus
ergo quod non contigerit id in Lusitania, sed in Bae-
lica (quarnvis propter provinciaruin confinia facilis
sit et condonandus error), neque negemus qux' nar-
rat Turonensis de incredulo principe, ea a Theudiselo,
seu Tbeodegisilo fieri non potuisse (forte Theudim
ejus in regno raultos annos praedccessorem, nec mi-
nus impiura, dicere voluit), dummodo id iiobis pro
comperto sil, Ilispaniara noslram tantorum miracu-
luruin fuisse thealrum.
Hoc unum lantuni quiErendum restat : quaenara
illa ecclcsia particnlaris fueril, quae apud nos hujus-
cemodi prodigii spectairix exstilerit? De quo nihil
certi haberaus, et in re obscura nostrum judicium
nolumus Apud Ossem, seu Ossetum,
teraere profcrre.
dicit Gregorius verum quominus illud indubitanter
; alienum, nec supra fecundissimi sui ingenii vii-es
assererc audeamus, prohibet nos sancti Isidori silen-
lium non levis in hac re momenli, qnippe qui prope
illuni loeum Hispali enulriuisac educatus ouinem ibi
vitam exegerit. Erit abs dubiu qui hoc et sequenli
tibus sanctorum Patrum
fuisse compactum, non te-
mere suspicamur duobus capiiibus fragraentum
in his
contineri alicujus oralioiiis hal.itai ab episcopo pro-
prio ad populura frequentera in eo ipso loco ubi ini-
raculum quotannis apparebat, ad excitandam fide-
lium admirationem , animosf^ue commovendos ad
persolvendas debitas Deo graliarum actiones. Qui^-
nara vero praesul iile fuerii, post suminam adbibi'
tara diligenliara nequidquam quaesivimus.
At dicet fort4issc ; lius : Quin tantis in tenebris
probabiiiler Hildcfonso attribuitur, quem constat
non solum alioruin Patrum sententias recitasse, sed
pluriraa etiam de suo ad illorum illustrationcra et
confirmationem iniexuisse? Nihil certe id probibet
et nostium judicinm cst nuUura esse argumentuni
D quod conlrariura certo evincat. Deiude faiemur sty-
lum, qui Golbos redolet, ab Ilildefonso noii esse
vividam illam tolius miraculi descriplionem ; quarc
conjeclura hac noii improbabili Tiiletaiue Ecclesi;©
ploriie ullro lubejitissimequeinservimus. Silent certe
Toletanarnm reruin scriptores sed unde scinius
;

capite huj;is libri perlecto, sine ulla hicsitaiione pro-
nuniiel lociim mir.iculi cer.issime dcprehendi posse
ex pUirimis verbis, in quibus Hildcfonsus videlur
([uasi oculatus teslis populum praisenlem alloqui.
Quem vero populuin, dicel, aliura praeier Toletanuiii
veroslmilius aUoquerelur Ecclcsuc Tolelanae episco-
uus? Certc uon longe ab bac coujeclura fuil crud.
Al^rlcne, qu4 Uilderons^ura hujusmodi miraculi pu-
layit fuisse spectatorcm , iisdem verbis innixus.
Nos vcro cuin exploralum habeanius, ut jain s:c-
pius monuimus lectores, hoc opus a sanclo doclorc
i\ senleiiliis, IioraiHis, sornionibus, aIiio«iue iracla-
omnia esse litleris commendaia ? Et licet fnerint,
qnot quanlaque ad posterorum notitiam noii perve-
iierunl? Cuol bi-ce postroniis s;cculis suut e tene-,
biis, in quibus jacebant, eruta, quorum pars sors
obtnlil, pars diligentia invcnil ? Non longeabiorimu^.
Ilic ipsc, quein odimus, llildefonsi liber quot sa;cula
laliiit ?
Venimlamen, quidquid dehoc senticHdum sit, hcc
certe in dnbium rovocari nnn potcst ; quicunquc hu-
jns fiagmcnli auctor fiierit, inler Patres illorum
temporum diseriissimos cl cloqucntissiiuos merilu
cssc unnumcranduin.
155 S. HlLDEFONSl EPlSf.OPI TOLETANl 186
Nu(fiu5lcrUus roiwculi bujug aer nuniiys fuil. El A Siilutis pral^.itur ^ssidua. Jam quia defcrlur in mi-
quia sera claustrorum aspecium oculis pegavil, vir- raculo, et hoc mirum est, quod neqiiit slare scmper
tus oiloralionem odoraiui patefecit. Longe, tnquam, «" miracuH slatu, sed quia mirabilitcr venit, non-
looge proeul odor exiit, et futurie visioni fidem dedit. ">«' n)irai)iiiler abscedil. Nam sicut nullus est in ac-

Ec«>e venlum est io praesenti et patenti obtutu ;

cedendo infusionis aditus ,
ita nullus in recf^dendo

omnes illic admirantes infigimus visus, aspicimus '"ealus. Ex incognito plenus iuventus, ex incognito

fonlem affalim aquis exuberantcm, quem novera- ^^<^""s aspicitur locus. Ubi elapsa, sicut et unde il-

nius arentem. Yidomus essultantos gurgites anra *"Psa sil aqua, non invenitur. Quid ergo, nisi quia

nulla commolos. In cumulum aqu» subrigunlur, et

omnipolentia Dei, quae banc mirabiliier infusil, mi-

iransgressus lumiuis [F ., limitis] nullus aspicitur.

rabililer evhauril? Ex tolo prima, mcdia, et exlrcma
Nullo lacla flaiu elata movelur ; ei lumore raotionis,
^«"slitulis in miro, dum in sicco nascilur, dum fluc-

duro non transgrediiur oram, conlinet exKSluantera ^^^^ '^^^^ ^^^ '^'^»^"''' ^»'" ^''"e evacuatione siccatur.

in exaggcralionc procellam. Yidcas illidi undas, ver- ^^^ ^'^' P^®"'^^ fonlis loculus. Et postquam a sa-
sare globos, rolare fluclus, ct situ loci cum sl.iiu ele-
^*^^^^^^ exstiterit benedictus, sustinet omnes con-
menti luclanle, c»rrentium conventus, quaniimive ex illo coi-pora-
j^ltcri cedere nescil alier. Tenent „
incognitum saxa liquorem, cl gratulantur sua steri-
^ •''^'' '"^'*^"''' <l"an^""» ex impetu convenienlium

litaie genitum, que u aliena fecimdilate nesciunt in- '"""' vertatur, quantum in diversas terras religioni

convenientibus vasculis asportata servetur, nul!a

fusum, Coirpcllunt marmora conlinere quod accc-
perunt. Sed lex illa vctat obsislere, cur non ad men- «stimalione colligilur. §tat certe tam iudeficiens
haurientibus, ut plus ablalo b quara capuil, nesciat
suram tenel capacilas quod !\d copiam inflexit uber-
tas. Itemaqu* Iransiliunt a^quiiatem, sed congloba-
«•"<»•»"• At ubi baptizans infantulum sacerdos im-

t:^ non transeunl limitem. Suis motilnis modo insullat "'«••*«'"'^' '"'»'' ^'«I"^ visibilitcr redit in
^"'^5 ^^» ?

modo "«^"^' <!"« invisibiliter crevit ex nullo. Hacc sunt in

ia verticcm, relabilur ad q.)ietem, modo cri.
spantemcmcit superficiem, modo crispanlis varietalis '^to speciali propter aqus novitatem fonte rairabili.

»« "'o autera mirabiliter universali, et singulariler

planiliemred4litrcqualem.Comminaturegrcs8um,nec
tamen descrit situm. Omni tempestaie qniescit, sola
generali, cum quo et iste unus est qui significatu»

quielemovetur.Omniperturbationiscommotioneca- est propheta dicente :

Erinn die illa fons patem
rens, susetanlumadmirationismolibusarrideletplau- '^*'""' ^^^''^ '^' habitantxbus in Jernsalem in ublutio-

«''" Veccatorum el menstruatce {Zach. xiii, \). Qui

dil.lnaugmentomiraculi nonsalis est quod arentium
•^^*^*^ P'^*^"^ ^"'=' """' ^'^"S"=*' Q"^''*^ ^'""^^ '" ^<*
silumlapidumaquaeinpulverenascentes, nisi tanta n
'^"'''^^"""'''P^'''!"^"* ^^ peccatorum delieta pur-
consletuberlas,utconsiderarinequeatstatuconstan-
te, quanta vasorum millia referta fidelium populorura «^"^"'•' ^^ "'«"struata; sordes, boc est, immunda;
^"'"'«^ '=**"^='''' '^^'^^''^ abluunlur qui ila unus est
auferat fides. Pra^eunle fidei amore violenter aggre.Ii- ^ ;

^^ regenerationis graliam, slcut et una fides et una

tur,cerlatimincumbitur,uberlimaufertur,etobviante
^ibi itu ve! reditu, ab innumerosilate concurrentium, ^^^^''^'" ^^' ^'^'' ^^'==^ significalur perdomum David.

dum pieias vincit, ftdes in-uriam

H*c ex ordine sacramenta coraplentur.
non senlit. Insi-
«tenie pressura illiduniur vascula, et tam indiie CAPUT CVIL
liaustus liquor elfunditur, ul io lutum pavimenta Quare et unde font in Quadragesimo clavditur, et in
vertantur. Exempio unicuique remedio, quo vel quis- Pascha reseralur.
quebibit, vel per latiludinem orbis leme asportata Hic fons, quia plenus est mysteriis humanaj salu-
«t rcponenda servalur ubertas. Cujus abundaniiae ad- i^ tis, bene sub dispositione poniificali signatus clau-
miratio immensa, » mensura; consideratio nulla esl. aulem die-
ditur, el signatur ut reseretur. Clauditur
Hoc solum polest intelligi quod plus potuit auferri bus Quadragesima;, aperitur tempore Pascha. Quod
iquam inveniri. Color hujus luce clarior lymphae, Quadragesima obsignatur, ostendii, exceplo gravist
aere purior. Sapor cunctis aqua; saporibus ignotus D simx necessiialis obventu, his diebus per toium or-
el graiior. Yirlus placida, species decora, novitas bem fieri baptismum omnimode non licere. Quod ve-
fldmiranda, vetustas tanla diuturnitate durabilis, ul ry in Pascha per sancllflcationem pontificis aperitur,
annis exempta nuUo viiio sit corrupta. Caiierarmn demonstrat dominic» paiere mysterium resurreciio-
porro aquarura sola novitas grata est, ei illa jucun- nis, in quo ad vitara factus est aditus bomini, ut
dior, qua; odore nullo respirat. Nam quamvis nitidis per baptismum consepultus in morte Cbrisli, resur-
i-enla vasis, si reposita m3ne, a primum exbausio gat cum eo in gloria Dci. Et sicut boc est ubique co-
limpore fit crassior, concepto fetoris olfatu, cujus hibere baptismum, quod in loco claudere fontem,
grassedo pinguesccl in faecem, scd post hamorem re- ita quoque est aperire fontem ; dare baptizandi liccu-
dil in terram. Hxc autem nunquam limporis, nun- v tiain gencralem. •= Claudilur autem fons signaculo
quam«doris., nunquam saporis gratia carct. Sic in annuli, aperitur vero benedictione sacerdoijs, et

admiratione nova, in creationc antiqua, in usibus mysteriis sacraraenli.

a Emcndavimus mansur^e, quod est in Bal. Quadragcsima fontes, seu baptisteria, ea annulo epl-
J» Quam cdimuspro nquam, quod Bal. ed. scopali obsigoando nec ante Pascham apcriendi,
* Hacc aniiqua Ecclcsiae consuctudo claudcndi in nisi gravi urgcnlc neccssitatc, cum in aliquibus no-
 ;

137 LlfiER DE COGNITIOiNE BAPTISMf. 158

CAPUT cvm. A altiludirtein, desccndit ad bnplisini Ctiritili liumilila-

De tempore et loco bapthandi. tem. Alque ita in quarlo gradu solid.imenlum inve-
Quam baptismi celebritalem ^nobus tantum tem- niens, ex hisquibus abrenunliavit liberalus stat. De-
poribus Pascha ct Penlecoslen, apud legilimorum hinc ascendil per Trinilalis confessionem. Et ipse est

sedes episcoporum coram ipsis lieri , et apostolica ct scplimus ad summam liberalionis, qui fuit quarlus

paterna sanxit antiiiuitas. In subjacentibus autem vi- ad requiera libertatis.

cinis episcopis ecclesiis ideffici non debere, jie dum GAPUT CXI.
passim per diversa loca conventus dividilur populo- De duabni pactionibus abrenuntiationis et credulitatis,

nim , vcl non sit quil)us conferatur gralia doctrina- .Duse aulem sunt pacliones. Prima, in qua diabolo
nim, vcl mlnoretur sublimiias venerandaponiiflcum. rcnuntiatur, cum dicilqr : Alfrenunlio tibi, diabole,
Per papochiarum autcm ecclesips longe positas con- el angetis tuis, operibus tuis, et imperiis tuis, ne
venicnler licet ul (iat; ne dum prolixa ilineris longi- jam serviat ei vel terrenis corporis passioni!)us, vel

ludo distenditur, desiderabilis et cilo perficienda gra- depravatse menlis erroribus, qni dimersa omni mali-
lia diOipralur. Extra hoec duo tempora propter solara tia vice plumbi, bonis operibus dextra laevaque mu-
nec^ssitatem morlis omni lempore libere conceditur nilus, saeculi hujus freta inoffenso sludeat vcsligio
baptizare. B perlransire. Secunda, in qua creditur Deo in nomine
CAPIJT CIX. Trinilalis, ut tencns virtutem ejus dileclionis pcrma»
De exposilione mijileriorum fontis.
neat cum illo in laudibus ejus soeculis sempiteruis.
Accedit deinde sacerdosad fonlem; et sicut Moy-
ses ibat in nomlue Uomini , ita iste Deim^ exorans
CAPUT CXII.

Moysea
Quod JHnomine Triniiatis detur baptisnium, et quod
aquis oflleia sancliGo^Uionis infundit. illic
in baptismo quwcunque persona irinitatis omista
virga percus&it aquas, el salutarc patuit ilf^r {Exod, sit, nihil baplismi celebritas aqat; qmdque Christi
XIV, 41 ), Sacerdos hic )iignaculo ligni crucis conlin- V baptismum in Trinilule exsliterit actum.

git aquas, el reseratur ad saluiem iugressufi. Alio- Dein secundum pr^cepluin Domini dicen.is r It(,
quin ni^i M(^ses virga percuter\?t aquas, non pate- c^
doceif omnea gentes,baplizantei eos in nomine Patris
ret inter fiuclus adilus libertatis. Et nunc ni&i nomi- et Filii, el Spiritus suncii {HQtth, x?tvm , 19),
nc et cruce ligni Christi fontis aquac langaniur, nul-- subinfercDts sacerdole, vi habeas vitnm wtermt^i,
lum salvationis reuiediuni obtinetui', Exorcisatui)) tingilur horao aquis; ac tunc ostenditur ei firina
apponit , ne quid illic lateat ex, coniagione sinistrce promissio, quam Dominus dixittOM» credit in me
pariis admistum. Oleum infuudit, lU sacrainenlo ;-
i^nbe\ vitam wt£rnam{Joan. \i, 47), Quod si omissa
illi, quo in exordio creationis super aquas Dei spi- c qualibetTrinilatispepsonabuplisriiamconferatur.om-
riius ferebatur, sanctificationis infusione particeps nioo ojhil egiase bapiismi solemniias depuietur, uiai
approbelur. Benpdictionem pi'ofert , ut Quin abolere tola Jrinitas veraciter invocelur, Nam et bapli^mus
uialediotum poteutem eiliciat. Domini, (luando a JoAnne b^pUiabatur, In Trinllatis vc-
CAPUTCX. ritale ^lebratus agnoscitur. Cum enim Uicerelur a
De gradibus faiUis,
Deo Hic : est Filius meus {Mattli. m, 17), ecce Pater iu
• flic fons Qrigo estQmiiiura gloriarum. Qui ha-
Yoce, Fijius in corporis verilate, Spiritus sanctus in
bct septem gradus ; Ircs in dcscensum propter tria
specie columbx.
quibusrentmtiatiofit, idest.iuquibus renunltaturdia-
CAPUT CXIII.
bolo, el aogelis ejus, et opcribus ejus, et imperii^
Quod baplismum et oriqinale et actuale peccatum tot-
ejus. Trcs alii in ascensum propler tria, qure confile- lat,et quod non nisi remtushabeat vilam (eternam ;
mur» Patrara, el Filium, ct Spiritum sanctum, qui et quare oel abrenuntiationein, v^i conf^ssionem alii

est mm ii^ Trinitatc Deas. Septinms vero iste est

propler aliosprofitentur.

quiet quarlus, id est, «imilis filio bominis, exsiingucns Majoribus autem cl perfeciis aetaie b.'\ptisinus vel

fornacem ignis, stabilinienlum pedum, fundamenlura ad purgalionera originalis noxce, vel ad aboIitioneiD
aquoe, \a quo pleniiudo divinimtb habitat corporali- p aciualis prolicit eulpa, ut unobeneficio saluiaii de-
lep. Per tria itt^que bapti/.andua descendit, qnando leatur simul originale, ct actuale pcccaiiim. Parvu-

Iribus abrenunliavit. Rclinquendo enim diabolicam lisvero adhocsohunvalel, utdelictum.quod^b Adana

strarum Ecclesiavum n^leeta esset, aliqnol post cae consuetudinis ordo deposcit, et necesse est, ut
HUdcfonsum annis instuyrata cst , nempe .'un»o (j94, ostia baptisicrii in eodem die ponlificali manu an-
xvu, ex episcopiq Hispaniae ct
in Qojicilio ToIv'iano nulo assignata claudanlur ct usque in Cqen;c Dominl
Galliarum congn-galo, in cujus canone 2 sancilmn solemultalem nullatenus reserentur; ob id vidclicet,
ut a cunclis pontificibus in suis Eccleslis custo-
fiilt ul ct p<'p signaculum ponlilkum (exceplo gra\issimae
IHud vero animadv«i'&iQJie digaum est in ca-
tlipciHv. necessilalis obvcniu) in his diebus moustretur, per
none praidicto, quod cum in oo Patres coacilii my- totuin orbem non licerc ficri baplismum, ct sanctili-
slicam hujusmodi rilni» feiguilicylionem primo loco cationem; iterum episcopali ad cam obscrvatlone re-
exponere voluissent , totidcm fcre vcrbis usi simt serala, signetur dominic;c paler'; mystcrium Uesur-
qiiibus boe eapita loquiiur aaiw.lus IMdr.fansus; reclionis in quo ad vitara laclus est aditus hoinini
,

iinde apparel Hildefonsa librma Patres in con- ut quia per bapiismum consepultus esl jn morte
dendo ciMioiie prae oculis babuisse, multumque il- Christi , resurgal cura eo in gloria Dei. i
Uus doclrinse tnbuissc Libet initium canonis re- «Ex sanclolsidoro (L.ii de Ofic.EccL, cap.ib),c\
fcrpd « Lic«t \n initio Qu|tdragesim£ boptizapdi
: quo sequenlia. usque ad cap. I2l,dcsump;asuni, eis»
Kcaeralilcr claudatur mysterium tamcn ccclesiasli- , fusiusabHildcfonso cxpl.-mata.
 ,

159 S. IHLDEFONSl EPISCOPI TOLETANF IGO

generaiio Iraxit, hac rcgcucralionc solvalur; qiu si A baplizalur, dicenie Paulo Quicunque baplitad tu-
enlequam regenerenlur, e sxculo transierint, in re- mus in Christo Jesu, in morle ipsius baptizatt sumus.
gno Dci hceredes Chrisii non erunt, dicente Domino :
Consepulli enim sumus cum illo pcr baplismum m
Niti quit renatus fuerit ex aqua et Spiritu sattcto, morte (Rom. \i, 3, A). Ilera quod infans ab aquis
non videbit regnum Dei (Joan. iii, 3 ). Denique iidera educitur, icsurgi cum Christo monstratur, subse-
parvuli ideo alio profitente, vel abrenunliant raboio, qucnte eodem Apostolo : Ut quomodo surrexit Chri-
stus a mortuis per gloriam Patrit, ita nos in novitate
vcl credunt Deo, quia per se loqui non possunl, sicut
acgri, muii, et siirdi aliis profitentibus propter eos vitw ambulemus. Si enim complantali facti sumus si-

ipsi. . . . baptizantur. mititudini mortis ejus, simul el resurrectionis erimus

{Ibid., -i, 5). Quod aulem scmel raergitur, iii unius
CAPIJT CXIV.
Deitatis nomiuft tingitur. Si
autem tertio mergaiur,
De hit qui de fonte baplizalos excipiunt, et quid cum
eis agere debeant. Irium dierum sepnlturae Domini nMmcrns demonstra-

Illi sane, qui ex utero nialris Ecclesi;E, id cst ex lava lur. Uiide in una
nihil contrarium habcl con-
fide

cri fonte per Spirituin sanctum genitos in adoptionem suetudo diversa. Sed quia haeretici in hoc numero

liiiorum rcligioso amure excipiun!, et anlc quam bap- niersionis unitatera solenl scindere Deilatis, a Deo
tizanlur, et poslqiiam baplizali fuerint, non solum ^ polius est quod Ecclesia Dci unius u^um observal
exemplis, sed etiara verbis eos admonere prorsus lantumraodo tinctionis.
oportet. Et sicnt uterque scxus cx eodem fonte rena- CAPUT CXVIII.
scilur, sic uterque scxiis rcnatos cxcipiens doctrinse De non ilerando baptismo.

salutaris usiim habere debet. Qui etiam cognoscant V Semel acceptum baplismam nullatenus iierare

se fidejussores cxistere. Pro ipsis enimrcspondent ex quacunque causa licere. Nam sicut unus Deus,
quod abrcnunticnt diabolo, angelis et operibus ejus, el una fides, ita unum est et baptisma. Ei sicut idem
allirmantes credere eos in nomine Trinitatis. Ideoque narrat Apostolus, scienles quod Christus rcsurgens a

lam illi qui excipiunt quam qui excipiuntur ab cis, mortuisjam non moritur, mors illi ultra non dumi-
"'
pacturo quod cuin Dco. in sacramento baptismatis pe- nabiiur (Rom. vi, 9); ita ncc baptisraus unqnam
pigerunl orani ctislodire vigilantia debent, ut dura aliquatenus repetetur. Ilem cum duoe sint nativita-
servanl qiiod in regeiieratione praecep^tuni est, acci- lcs, una de terra, alia de coelo, una de carnc, alia

piant quod in remuneratione promissura esU de spiritu, una de mortalitatc, alia de seterniiatc, nna
de masculo et femina, alia de Deo et de Ecclcsia,
CAPUT CXV.
Quodprospefutura^beatiludinisregeneraliodetur,„on r 'P^* ^"* ^'"^"'^ "^^ "'« ^^^^'^ '''^P^'*' "«^^
^'"^5
ut temporalis morlis poena tollalur. illa. Proinde sicut jam natus de Adam non potest
Licet vero per benelicium rcgeneralionis dclictura iierum gencrari de Adam, ita natum de Chrislo non
solvatur originis, manet taraen poena mortis in eos poiest iterum generare Christus, quia sicul non
quos a reatu solvit gralia Salvaloris,ut noverit homo potest repeti raatris utcrus, sic nec Ecclesiac ba-

pro spc fulune beatitudinis regcneraiionem accipere, piismus.

non ut poena temporalis mortis possil cvadere ;
quia CAPUT CXIX.
etsi ;eternoe gloriae vitam gratia conlulit, teirporalis Quod primum baptisma aquce sit, secundum san-
non guinis.
mortis poenam illata sentenlia rcsolvit.

CAPUT CXVI. ^ Tria sunt gcncra baptismi. Priraum baptismum

Quod solis sacerdotibus liceat dare baptismum, est aquin et spiritus, de quo huc usque disputatum
excepta necessitate periculi. cst, quo per regeneralionem originalia peccala de-
Sane dare baptismura non diaconibus, non clcricis, lcntur. Secundum est, quo per martyrium quisque
non quibuscunque licere, nisi sacerdotibus solis, di- suo sanguine baplizatur. Eodem ccrte baptismo et
cente Domino discipulis tantum : Sicut misil me Christus est baptizatus, ut credenlibus in se, sicut
Pater, et ego milto vos (Joan. xx, 21). Et ilem ad jv in aliis, sic et in hoc, daret exemplum. Dicil enira
discipulos : Ite, docetc omnes gentes , baplizantes eos discipulis suis filiis Zebedaei : Polestis bibere calicem

in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti {Matth. quem ego bibiturus sum, et baplizari baptismo quo ego
xxviii, 19). Patet ergo solis sacerdotibus dare baplizabor {Marc. x, 58)? id est : Poicslis bibere
baptisma esse permissum. Cujus rei minislcrium calicem amaritudinis passionis , et baplizari eflu-

absque cpiscopo, vel presbylcro, ncc diaconibus est sione veslri cruoris, sicul ego tolerabo ignominiam
coucessum, nisi , illis longe positis , ullinia neces- crucis, ct emittam undam sanguinis prolliientis?
sitas vel languoris, vel pericnli cogat. Quod cleri- Aqua ergo et sanguis est gemina baplismatis figura.
cis el fldelibus laicis fieri utcunqnc conccdilur, ut Nam uno ex lavacro regencramur, altero ex sanguinc
jiiillus e saeculo sine vitali reniedio Irausiisse vi- consecramur.
dcalur. CAPUT CXX.
CAPUT CXVII.
in alluvio
Quod terlium Itaptismum pmnitentiee sit
Qnid significat, quod infans aquis immergitur cd si- lacrymurum.
mUiludincm mortis Christi. De simpla quoque el
Irina baplismatis mersione. ^ Tertiuin esl alluvium lacrymarum , quod fil ia

^ Qiiod arjiiis infans roergitur, in Chrisli moric pueniiculia pcccaioruin, laboriose guidera actuin
 16! LIBKR DE COGNITIONE BAPTIS.MI- m
sed percopiosain Rcdeniploris pic.laiein ad indulgen- A CAPUT CXXII.
liam corluni. Sic Maria illa in civitale peccalrix ad Quod posl baptismum glorioi cunlico decantato ad
unctionem provclicndus est liomo.
pcdes Doniini sedens, quod voluplalibus in se sor-
didavii, lacrymls lavit (Luc. vii, 38). plenum Poslquam in simililudine mortis Christi aquis

pielalc baplismum! copiosa Bedemptoris indulgenlia inunorsus liomo rursus fuerit ad spem resurrectionis

cxundanleni, qui lAtn veternosum aggcreni criminum ab aquis educlus, ob liberalionem sui gralulalionis

lam cilalim Uuenli alluvione canlico decantato, provehilur ad sancli chrismalis

delevil! Inluerc quis-
quis illc peccatores [F., peccalor es], imo inlueminl
lactum, ut unguatur spirilu Dei, el sit atque vo-

omnes Iiomines, quia omnis liomo peccalor celur ex Chrisii unctione ct nomine Chrislianus.
csl, et

hujus b;iptis!ni perpende potenliam. Sic ubertim CAPUT CXXIIL

supra peccatricem fons lacrymarum erupit, ut ad De ungnento clirismatis , et institutione eju$4.

pedes pcccala remiilentis Domini perveniret. Sic ab Chrismalis unguentum in « Levilico, jubenle Do-
imo cordis se in cumulum fluctus lamentationis mino, primum Moses el composuit , ei efrocit (Le-

erexit, ut coelestis Domini vesligia irrigarel. Sic vit.wu, % 12, 13)-^Qucc unctio primum in Aaron cl
amaritudo vim delulit afilictionis , nt dulcedinem filios cjus in teslimonium si.cerdotii et sanctitatis
adipiscerelur pietatis. Hinc et ille pcr singulas no- ^ insigne ab eodem Mose habelur illapsa. Deinde in
cles slralum suum lacrymis rigal {Psal. vi, 7). Ilinc bonorem gloris reges eodem chrismale ungebanlur.
Ninivita;, dum se lamcntationis imbre perfundunt, Unde pro illis dicilur Nolite tangere clrrislot meos
:

ullionis inccndia exstinxerunt (Jon. iii). Sed gralia (Psal. civ, 15). In sacerdolibus auiera et regibas
hujus copiam ille gratissimus miseralor supra mise- crat hacc mystica unclio laulum, qua Chrisius Rcx
ros agit, qui et peccatoribus poenilenliam dal , et et Sacerdos futurus figurabatur. Christi enim noinen
peccatis veniam pncparal; qui pcccatum pocnilenlia a chrismate ducilur, quia chiisma unctio vocatur.
punit, el pixnitenliie fructuin allribuit; qui ad seper Postquam vero Dominus nosier Jcsus Chrisius, Rex
graiiam convcrtcndo venire jubet inipium, ct per verus, et Sacerdos ;tternus, a Deo Palre coelesti ot
misericordiam cxsuUando a se facit abire juslili- mysiico est dclibuius ungucnto, juxta quod dicitur
caiuin. ad cum : Unxit te Deus, Deus tuus, oleo Iwtitiw pros
CAPUT CXXI. consortibus tuis (Psal. xliv, 8) , non jam soli ponli-
Quod nec in hcereticos licet iterare baplismum. fices et reges, sed omnis Ecclesia sancti ungucnli
Quicunque h;cretici divcrsum schisma sequcutes, ^ cbrismate consecratur, proplcr quod xterni Regis et
si in Patris, et Filii, et Spiritus sancli , atleslalione Sacerdotis est sanctissimum memlmiin. Quia ergo
approbantur suscepissc baplismum, non erunt itc- genus clectum, et regale sacLrdotiuin sumus, ideo
i-um baplizandi, sed chrismale solo, et manus im- post lavacnim aquiii unguimur chrismate, ut Cliri-
positione purgandi. IJaplismus cnim non est homi- stiani Chrisii vocemur ex nomine.
nis, ut ileretur per hominem; sed Chrisli, ut per-
CAPUT CXXIV.
nianeat per Christum. Nam sicut unusest, et non Quod per visibilem unctionem corpors invisibititer
alius Dcus, sicut una in Deo, el non alia fidcs, ita Spiritus sanctus operetur animiv unctionem.
unum Christi et non aliud baptismum. Quod si ex Sancto itaque hoc chrismate extrinsccus unguitur
hoinine esset, iterari posset; quia vero ex Christo boino, et inlrinsecus illabitur sancti Spiritus virtus,
incommuiabiliter datum cst , iterari non polest. ul tolus homo lavacro purgatus, totus ex spiritus
Deus enim solus est qui baptizat, ut fieri possint unciione pinguescat; accipiente anima virtutem cs
Filii Dci et qui baptizantur ab co. Ideoque non in- eadcm sancti Spiritus unctione, ut cognoscal Deum
terest an fldelis, an hserelicus, del baptismum. Tan- habilatorem suum, ut diligalquem in se recepit, ui
tum est ne baplizari cupiens incuria Christianorum sit cum illo semper, ut rcgatur ab illo, ct facial vo-
ad h;ereiicos deducatur. Scd elsi in hoc incuria; luniatem ejus, ul non contristet euin quoniain ia
,

negligentia habeat culpam, baplismus ilcrari nun- ipso signalus cst homo in dic rcdeniplionis su;i\ ut
quam poterit habere
D
licentiam. Quod sacramenlum sit in mombris Christi cuin Cbristo unuiu, dum \c-
tam s nctum est et beatum, ut nec sceleralissimo gctatur ac rcgitur spiriiu Cbrisli.
minislrante pollui possit. Nam habet el baplismum CAPUT CXXV.
Chrisli haereticiis. Sed nihil illi prosperat, qui hoc
Quod non Christo , sed hominibus datur spiritus ad
extra unitatem fidei acceptum porlat. Jam quando mensuram.
Ecclesiam introierit , mox baptismum , quod foris Ilanc unclionem commendat Joanncs dicens :

habucrat adexilium, p|ospcrum habereincipit ad sa- Ut sciatis quia unctionem habetis, et nos unctionem
lutem. Undc quod acceplum esl , fidei rcvcrenlia quam acccpimus ab eo, permuneat in nobis (I Joan.
probatur. Proinde cum accesscrit, non mutari con- II*). Unclionis hujus sacramentum est virlus ipsa in*
venit, scd agnosci. Nam quia signuin est regis Dci visibilis, unctio invisibilis Spiritus sanctus , unclU>
mei, non sacrilegium fit cuin descrtor corrigitur, et invisibiiis charitas illa esl, quai in quocunqiic fiie-
signum Domini non nmtaiur. rit, tanquam radix viUK illi eril quamvis ardenle
perseculionis sole arescere non potcst. Oinne quoJ
• Edit. Caluz., Exado, mcndose» ^ S. Isid., I. II deOmc, c. 2G.
 ; ;

165 S. niLDEFONSI EPISCOPI TOLETAM »6*

radlralum esl in chafUalf, niUriUir, et calore ad- A j'is limor anle oiniiipotenlls Dei oculos niiUiis est,

versitalis nunqnam arescil. Spiriliis sanclus Chri- qui non sublcvatur ad {rietatoin. Sed sxpe pietas per
sto non datus esl ad mensuram, quia in ipso habital iitordinatam misericordiani errare solm, si forlasse

omnis plenitudo divinitatis corporaliler {Coloss. ii, pepercerit qiiui parcenda non snnt. Peccala enim quae*

9). In hominilms aulem dalur ad mensuram discre- feriri gehenna; ignibus possunt, discipiin» sunt ver-
tionis el giati« (/ Cor. xii) ui qiiia miiUa membra , bere Gorrigenda. Sed inordinala pietns, cum teinpo-

Christi UHum corpus cfrK;iun» per multarum opera- raliter parcit, ad a;lernum supplicium pertrahil. L'l
Uontim munera, et in omnes onus spiritus domine- ergo vera et ordinata sit pietas, ad gradum esl aliura
tur, ei in singulos idem diversorum donoruni gratia sublevanda, id est, ad scientiam, iit sciat vcl qiiid ex

operetur, diccnte Paulo : Alii dalursermo sapienlicv, misericordia puniat, vel quid cx misericordia diniil-
alii sermo scientia; in eodem spiritu, alii fides, alii tat. Sed quid, si sciat quid agere quisque debeat,
gralia sanilatum, alii operatio virtutum, alii prophe- virlulem vero agendi noii hal)eat? Scienlia ergo no-
Xice, alii discrelio spiritttum, alii genera linguaruvi, stra crescat ad fortitudinom, ul c«m vi;lct quid agon-
alii interprelalio sermonum (/ Cor. xii). dum sit, hoc agere per mcutis rorliindinem possit^
CAPl.T CXXVI. ne timore irepidel, et pavore collapsa non valeat
De ^screiione qua sanctus Spiritus ad mensvram B bona defendere quoe seiitit. 8nd stepe rorlUudo, sl
datur liominibns. improvida fuierit, et minus conlra vilia cireumspeda,
{"it autem haec discietio donorum , dum omnipo- ipsa sui piacsumplione incassum ruil. Asoendat ergo
tens Deus inlerni judicii secrclo moderamiiie sic ad consilium, ut providendo prsDmuiiial omne qiiod
cuncta moderatur , ut cum per impensam gra- agere forliler potest. Sed csse consilium non potest,
tiam unumqiiem<iue sublevat, et j im [F. , eliam] si inlellectus dccst, quia qui non inlelligit iiwliim,
per disparem alleri alterum subdal, ol ineliorem quoJ agontem gravat, <iuomodo polest bonum soli-

quisque dono alio cum qui slbi subjicilur altendat dare, quod adjuval? Itaque a consilio asf.end.'>m«s
aclicelse praiire e.v aliis sentiat, eidem tamen quem adintellectum. Sed quid, si inlellectus magno quidem
superat se iii aliis postponat. Sic cuncta moderatur, acnmine vigilet^ et moderari se nesciat per maluri-
el dum quxque sunt omuium, interposita
singula tatem? Ab inleUcclii ergo asceiidaliir ad sapientiam,
quadara charitalis necessitudine fiant omnia singu- ul hoc quod acute iniellcctus Mvvenit, sapientia ma-
lorum; et unusquisque sic quod non accipitin altero ture disponat. ^uia igilur per timorcm surgimus ad
possideal, ut ipse alleri possidendum quod accepit pietatein, per pietalcm ad scientiara ducimur, per
humiliter impeudat. scientiam ad fortitudinem roboramor, per fortitudi*

CAPLT CXXYII. ^ nein ad consilium tendimus, pcr consiliuin ad in-

Oe Spiritu septiformi interprelatic sancti Cregorii tellcclum proficlmus, per inlellectum ad matvri-
pnpce. lalem sapientiaj venimus, seplem gradibus ad por-
Est autem hic spiritus septiformis, dicente Isaia : lamascendimus,per quara nobisaditus vita; spiritalis

Et requiescet super eum spiritus Domini; spiritus sa- aporitur.

pientia et intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, CAPTT CXXVIII.
spiritus scientice et pietatis ; et replevit eum spiiitus Dc impositionc manus.
timoris Domini (Isat. \i, 2). Quos scilicet gradus, ul '^
Manns imposiiionis ipsa verilas, qiuc per se viam
sanctusGiegorius [Lib.i MoraLc. \o) refert decoe- ad se vitam vocat, per se dc;1il cxemplmn. Nain di-
leslibiis foquens, dcscendendo magis quain aScendendo ccnte Marco ; Cum offerrent ei parvulos, ut illos lan-

prophela numeravit, Videlicetsapieniiam, iinctleeium, geret, ille complexans eos, et imponcns manus super
consilium, fortitudihem, scientiarti, pieiatem, limo- eos, beiiedicebat illos (Marc. x, 13). Cujus rei actio

feOi. El cum scriptum Slt : Inllium &apientia: timor y haec est, tit cuni verbis benedicitur, spiritus infunda-
DoWHfti (£cf/i. t, 16), constat pfecul dubio quia a luf; cum manibus tangitur, spiiilalis virtuiisoperalio

limorc ad sApienliam ascendilur, noit autein a sa- _^ designelur. Ita manus

impobilionis forma in sacris

pifchiia ad tlmorcm feditijr ; quia niminim perfeciam -^«>^''"- -^

dKeiis ^—
a:.,-...^ :„.:.„.: :.
c\ hac divina imitatione processiJ^, ut omnis
= —
habet sapientia charitatem, el scfiplum est : Peffecta parvulus, id est, frde et spiritali obedienlia huirilis,
charilas foraimittittimorem(I Joan. iVv 18). Pfoplictft pef saeerdoiem a Deo pereipiat virlulem sanclifica-
ergo, qui de coeleslibus ad iina loquebalur, capit tionis. Bencdicit itaque Jesus e\ potesiale divinitalis

rtiagfs a SBpienlia, et desccndil ad liinorem- Sed nos, impouil mnnus, ut assurnpla hnmanitas opcretur
quia a terrenis ad cadestia tendimus, eosdem gradus effcclum salufis. Bertedicit ore Jesus, et manibus tan-
asccndendo nuineremus, ut a liraore ad sapientiam git, quia ex 6o quod YeiTjum est, sanciificat; exeo
pcrrenirc valeamus. In mente elenim nostra primuS quod cdfo factam est, Sanctificationis potentiuin ad-
ascensionrs gradus est timor Domhii, secnndus pieta^ miiiistrat. Benedlcit, el manus imponil Jesus quia ;

t«itiuS sciciilia, quartus forliludo, quintus coiisiliunV, quod Deiiatis virtus significat, rediinentis humanilaS
sextus intellcctus, septimus sapientia. Est enim ti- complet. Idem unus Jesus ex divinitale juslinc.indos
mof Dofnini irt mentc. Sed qualis iste tiinor est, si vocat, ex humanitate vocatos fifmat. Nihil de opeie
cum eo pietas non esl? Qui enim miSeferi proximo salvalionis illi deest ,
quando divinitas hilihanitati

igndfat, qui compati ejus tribulationi dissimulat, hu- conneia imperat, ethumanitas in divinUalem assuin-
 LIBER DE COGMTIONE BAPTISMI. <WJ
f65
Unus CliristHs Dfeiis el horno A serii Peirum ei Joannem es9C direcloS, qui jam
j)ta virlulem forniat,
baptizatis iradeient Spiriiuirt saiiciuln. Nain prc».^
hoc agit, (lum invisibili natiiroc cuncla dcferunl scr-
cxse- byteris seu exlra cpiscopum, sivc prSDS^Yiie episcopo,
vitutem, el visibilis nalura invisibilis viilulis
poicslatem. Salubriter elrgo ad excmplura Cum baplizant, chrismate laptizatos unguei^e licct»
quitur
manus sed qiiod ab episcopo fucrit consccralum ; nort Wmctt
Chrlsli a sacehlotc fidelibus cuin benedrctione
imponitur, quia iUi est polestas aucloritale divina fionlcm ex codem olco signarc, quod solis debctUr
ejus spiriluS infusio episcopis, cum liadunl Spiriium Paracletum.
collata, ut in bcncdictione oris

|>tAdeat, et in manus imposilione tactus spiiitalisgia- CAPUT CXXXIl

Quomodo doceiidus esl baptizntus, ut discat oYare.
li* tonvalcscal.
CXXIX. «iPosl iavationcm fonlis, posl vitoc noviiaiem, posl
C-^PIJT
liursum de hnposkione manus, el de Spiritn sancto. Spiriius unclioiicm, doccndus est hoino v bis veri-

cum manus tatis orare, ul is qui in veleri honiine efal ftlius ine,
« Posl l)nplismum opportune daiur ini*

positione Spirilus sanclus. Ita enim in apostolorurft jam ih coclesli rcgeheralione Patrem invocei pielatc

Actis Apostolus fecisse monstratur. Nam sic dicit : Nec in multiloqnio, quo non poterit effugere pecca-

Factum est autem, cutii Apollo esset Cotintliif nt tum (Proper/». X, 19), prosecuiionem exeret, sed iiV

Paulus, peragratis superioribus parlibtts, veniret B affectu sanclae inlentionisorationem effundet, habens
Ephesum, et inveniret quosdam discipulos, et dixit ad rcgiilam doclrinac Domini, ciijus virlutem si orando

eos : Si Sptritum sanctum accepistis credentes ? At itli e\pe<iib liter tenct, in dcleclando copiosius angct,

ad eum ; Sed neque si Spiritus sanctus esl audivimus. dicente psalmo : Detectare in Domino, et dabit tibt

Ille vero ait : In qvto ergo baptizati eslis ? Qui dixe- petitiones cordis tui (Psal. xxxvi, i). Ac pcr hoc
rnnt : In Joantiis baptismate. Dixit autem Patilus : sancta iiitentio sicut non est obtcndenda, si perdu'-

Joannes baplizavit baptismate pcenilentia; poputum, rare non potcst, ita si pefduravei it, non cito est

dicens, in eum qui venturus esset post ipstim, tU cre- rumpenda. Absiteuim ab oraiione nnilla locutio; sed

dereiit, hoc est, Jesum, llis autem atiditis, baptiiuti non desit mulia precatio, si fcrvens persevei'^1 in-

sunt in nomine Domini Jesu; el cum imposuisset illis tentio. Nam nuillnm loqui est in orando rcin nccey-
mantis Pautus, condnuo venft Spiritus sanctus super sajiam snperfluis agere vertiis. Muliuin autem precafi
eos, et loquebantur lingvis, et ptophetabant [Xct. xix, est ad eum qucm pfecanmr diuturna . el piA cordis
1-7). Item alias : Ctim audissent autem aposloti, qui excilalione piilsare. Nutii plcrumque hoc negolium
«rant JerosolijmiSf quia rccepit Samaria verbttm Dei, plus gcmilibiis quam sermonibus agilur, pliis flotu

miserunt ad itlos Petrum el Jonnnem. Qtni cum ve- quam efleetn. PonitaulCni laerymas liosiras in con-
nissent, oraverunt pro rpsis, ut accipcrent Spiritutn C speclu suo (Psal. i.v, 9), el geniitus noslcr non est
sancttttn. JSondum enim in qtt^mqmtn iltorum vcnc- absconditus ab eo (Psal. xxxvii, 10), qui oninio per
rat, Sed baplizati tanlum eratit itt notnine Domini Jesu. Yerbum condidlt,. et No-
humaiia verba iioh qu:crit.

Tunc impoticbant manus super iilos, ct dccipicbant bis ergo verlia necessaria sunl, quihus commonea-
Spiritum MtKtum {Act. viii, 14). mur el inspiciamus quid petamus, non quibus
,

CAPUT CXXX. Dcum seu docendum, scu fleclcndiim esse crCdimuS.

Spirilus sanctus dutur a Deo.
CAPUT CXXXIII.
Spiritom sanctum, sicut verum estquia cx divino '
De oratione Dominica.
munere accipere possumus, ita ex nosira potcstate Cum ergo diciimis : Pater nosler, qui es in cafliir

dare aon possumus. llt tamen detur, cj^isdem gratiaj cogp.osciinus ordine Crealoreni, venerainur jurc Do-
taTgitorera Dominum invocamus, (juo In iiiinislerio niinum, invocamuB pielale Patrem. Noc jam sub ser-
nostrae obsecrationis confcralur gratia di\inae virtu- vitutis melu tabescimus, qnando de pietaie paterna
ti»; Deo tota cooperaule, cnm et nos orare facit, et confidimus. Ad lutam tamen Triiiilalem oralionis-
is qui bcnedicitur Silnclificalioncra pcrcipit, et ille hujus verba dirigimiis; quoniam ex ipso, et per ip-
plciuluduicm saiictificalioiiis infundit. 1« sum, et in ipso el nos ct omnia sumus (liom. xi, 56).-

CAPUT CXXXI. Falendum ilaque est ubiipic csse Dcum per divini-
De christtmte. talis pra:sentiam, sed non ubique pcr habitalionis-
* Hoc auteirt a quO polissinium fiat, sicut sancitis- gpaliain. Piopler hanc cnim liabitationem, ubl pro-
e papa inndccntius ailestatnr, sic dlcit non ab alio cul duliio gralia dilectionisejiis agiiosciliir, non df-
quam ab episcopo fieii liccre. Nam prcsbyleri, licet cimus : Pater noster, qui es ubi^iue, cuni hoc veitiiti«

siklt saeerdotes, poritilicatus tanicn apicein non ha- sil, sed Paler ttoster, qtii es in ccelisr\il tcmpUiin e},u^
beni.Hoc ailtem solis poiilificibusdcberi, ut vel cofi- potius in oratione commeinorcmBs, qned el nos ipsi

signenly vel Paraclelum Spirilum tradant; quod non csse d(^bem(iSr ct in quauium sumus, in lantum ad^
solum consuetudo ccclesustica dcmonstrai, veruhi cjus socielatcm et adoplionis fainiliam perlinoiiius.-
et superior illa lectio Actuiim ^posloloruiiir qusc as- Si enim populils Dei liondum factus ;cqualis ;\ngeli&

* S. Isid., 1, II de Oflic, c. 37» Quoe in sequeniilius cap. dc onilione Dominic;)

^
^ S. Isid., ubi Supra. scribit)rcpcriunlur in sancli Augu^lini cpist. ati
* Episl. ad bcccnt. Vld. t. Manus, d6 Consccr., Probain, qxix est 150
'). 5.
 :: :

167 S. IIILDEFONSI EPISCOPI TOLETANt 168

ejus, adhuc iii isla percgrinalionc dicilur tcnnplum A virtutum converte nos, et ostende faciem luami el salvi

cjiis ;
quanlo niagis csl tenipluin ejus in coelis, ubi erimus {Psni. lxxix, i), quid aliud dicil quam : Ve-
esl populus angelorum, quibus aggregandi et co- niat reijnum tuum ? Qui dicil : Itinera mea diiige «e-

opquandi sumus, cum fiiiila percgrinalione, quod pro- cundum verbum ttium, et non dominelur milii omnit
missum csi sumpscrimus. Ilcm cuin dicimus ; San- iniquitas {Psal, cxviii, 135), quid aliud dicit quam :

ctificettir nomen luum, nos admoncmiis desiderare ut Fiat voluntas tua in coelo et in terra ? Qui dicit : Pau-
numen ejus, ([uodsemper sanclum est, etiam apud pertatem et divilias ne dederis milii (P;ot>. xxx, 9),
homiiies sanctum habeatur, hoc esl, non coniemna- quid aliud dicil quam : Panem nostrum quotidianum
tur, quod non Dco, sed hominibus prodest. Et in eo, da nobis liodie ? Qui dicil : Memento, Domine, David^
quod dicimus : Adveniat regnum ttium, quod scu ve- et omnis mansueludinis ejus {Psal. cxxxi, 1), aut
linuis, seu nolimus utique venict, desidcrium no- Domine, si feci istud, si esl iniquitas in majiibus meis,
strum ad illud regnura excilaraus, ut nobis venial, si reddidi retribuentibus mihi tnala {Psal. vii, 4),

atque in co regnare mercamur. Cura dicimus : Fiat qiiid aliud dicil quam : Dimitle nobis debita nottra,
volunlas tua sicut in cxlo, sic et in lerra, nobis ab sicut et nos dimitiimus dcbiloribus nostris ? Qui dicit

illo prccaniur ipsam obcdientiaro, ut sic in nobis fiat Aufer ame concupisccntias ventris, et desiderium con-
voluntas cjus, quemadmodum fit in ccelestibus an- B cubitus, ne apprehendat me (Eccli. xxiii, 6), quid
gclis ejus. Cum dicimus Panem nostrnm quotidia-
: aliud dicit quam : A'e nos inferas in tentationem ? Qui
nutyi da nobis liodie, per id quod dicitur hodie, signi- dicit : Erue me de inimicis tneis, et ab insurgcntibus

(icaiur hoc tempore; ubi vel sufiicieniiam illam pe- superme libera me {Psal. lviii, 2), quid aliud dicit
liroitsa parte qua excellit, id est, nomine panis totum quam : Libera nos a malo
? El si per omnia praece-

significaiiies ; vel Sacramentum fidelium, quod in plionumsanclarum verba discurrat, quanlura a^slimo,
boc lcmpore necessarium est, non tamen ad hujus nihil inveniet quod non isla Dominica contineat et
lemporis, scd ad illamseternam felicitatcm assequen- concludat oralio. Unde Uberum esl aliis atque aliig

dam. Cum dicimus : Dimitte nobis debita nostrq, verbis, eadem tamcn in orando dicere ; sed non esse
sictit el nos ditttittimus debitoribus noslris, nos admo- liberura alia dicere. Haec et pro nobis, et pro nostris,

nemus et quid petamus, ei quid faciamus, ut acci- el pro alienis, alque ipsis inimicis sine fluctu dubi-

pere mereamur. Cum dicimus : Ne nos itiferas in tationis oranda sunt ;

quamvis alius pro isto, alius
tentationem, nos admonemus hoc pelere, ne deserli pro illo, sicul se habenl propinquitatcs, vel iungin-

ejus adjulorio alicui lenlationi vel coiisentiamus quitates necessiludinum, in corde orantis oriatur, aul

ticcepii, vel cedamus adlicli. Cum dicimus : Libera excellat affeclus.

rto4 a tnalo, nos admonemus cogitare nondum nos (] CAPUT CXXXVI.

esse in eo bono ubi nullum paliniur malum. El hoc
De veritate corporis Christi in Eucharistia.
quidem ulliaium, quod in oralione Dominica posi-
Post legoneralioncm nativilatis spiritalis post
luin est, tam laie paiet, ut homo Christianus in ,

graliam ccelestis unctionis post doctrinam Domi-

qualibel tribulatione constitutus in hoc gemitus cdat, ,

nicoe orationis, post invocaiionera diviniie Paternita-

in hoc lacrymas fundat, hiiic exordiatur, in hoc im-
tis, convenit jam pervcnire ad participaiionem coe-
moretur, ad hoc terminet owtionem. His eniin ver-
lcslis refectionis. Eorum eniin est dicere : Pater no-
bis res ipsas memoiia; nostrae commcndari opor-
ster, qui es in caelis, qui.jara Patie tali regenerati sunt
tebat.
ex aqiia et spirilu, ut confidenter pelant diccntes
CAPUT CXXXIV.
Panem noslrum quotidianum da nobis liodie. Hic ergo
De oralione non longa.
quia panis vivus Christus est, qui de coclo descendit,
Nam qna^Iibet alia vorba dicanius, quce afTcclus
et vilam dat mundo {Joan. vi, 61), bene in hac ora-
oranlis vel pryccedcndo format ut claroat, vel conse-

quam
tione Doiiiinica panem nostrum hunc ipsum Chri-
quendo altcndit ul crcscat, iiihil aliud dicimus,
stum dari nobis quotidie pelinuis, ut qiii in Christo
quod in isia Dominica oratione posiium cst, si rocte
'«'«"emus et viviinus, a saiictificatione et corpore
et congruonicr oramus. Quisiiuis aulem id dicit, D
ejus non recedamus. Quid enim tam vull Deus, quam
quod ad islam cvangelicaiii prccem peilinere non
ul quolidie Christus habitct in nobis, qui cst panis
possil, eliamsi non illicite orat , carnaliter orat.
Quod nescio quemadmoduin non dicatur illicite,
vilu; , et panis e coelo ? Hunc pancm sigiiificavit

quandoquidem spiritu renaios non nisi spirilaliter

manna illud ,
quod qui liberati sunt , post maris

dccct orare.
Uu!)ii transitum manducaverunt. Nam sicut illic,

postquam mare transitum est, panem coeli, id esi

CAPUT CXXXV.
inanna, comederuut, ita hic post fonlem, qui figuram
De omiii petitione qtiod petil, qui orationem Domini-
cam orat. marishabuit, comcdimus camem Christi, et bibimus
Qui enini dicil, verbi gralia, Clarificareinomtiibus sanguinem ejiis qui dixit: Caro mea vere est cibus,

genlibus sicut clariftcattis es in nubis, et prophetcc tui el sanguis meus vere est potus " {Joan. vi, 56). Hinc

fideles inveniantur {Eccli. xxxvi, 18), quid aliud dicit Paulus dicit : Omnes in Motjsen baptizati sttnt iti ntibe

quani: Sanctificetur tiomen tutm ? Qui dicit : Deut ct in mari ; et omnes eamdetn escam spiritalem mati-

• S. Aug., iract. 16 in Joan. vi.

m LIBE1\ DE COGMTIONE BAPTISMI. 170

ducavcrunt (/ Cor- x, \) : spiril:i!orn mi(iiits quia A iius. Cum <»rgo dc islo sacraiueiUo htqueielur, ait:

lignra inaniuo illius vcHUis fuil corporis Chrisli, Unus panis, unum corpus mulli sunius (/ Cor. x). In-

qiioJ Hlinc coincdinius. El iileo spirinlitor cadcin tclligiic, ct gaudetc. Uniias, pielas, verilas carnis,

esca est., corporaliler auLein aller;',, qnia illi marina iinus p:\iiis, unuiii corpiis nnilli.

maiiJucavcniiil, nos aliinl inanducanuis. Adjuniiit CAPUT CXXXYIli.

aulcin : /:/ omiics euindem potun sjtiiilalem blbcrunt. Sicut dc pane, sic et de vino.
Aliiid illi, aliiid nos; scd specie visibili, quod lanion Recoliie enim quia panis non lit de uno grano, sed
lioc idem significarct virlulespiiiJali. Qnoniodo enim de mullis. Quando indicia est nobis abslineniia car-
enmdcm polum? Bibebant , inquit, de spiritnli se- nalis, et ca?pislis relinquere conversalionem gpnlili-
quente pelra, petra autem erat Christus in Verbo, ct lalis, ut abstinereiis a peccalis, naindanlcs vos in
in carne. Kt qnomodo biberunt ? percussa est pctra jejuniis, reniolis aliquandiu conjui^ibus, speclaculis
de virga. Bis geniina peroussio duo iigna crucissigni- et laulioribus cscis, alquc iia cxoi cizai)a!ttini, aniota

fical. Percussa iilic petra dc virga, lluxitaqua, etbi- vctusta^ conversationis inutili palea ,
quM.m lunc nio-
bernnt. Suspenso hic Chrislo crucis ligno, manavit lcbamini ; quando al)jecislis paleam iinrauiuUe opc-
aqua et sangnis ; ct haec bibimus, ut vilam :eiernam candoiem jiovie confcssio-
ralionis, tnne venislis in

habeamus. Qiiod autem iilem Domiiius ait Qui man- B Quando

:
baptizali estis, nis.
qtiasi consparsi estis.

ducat carnem meam, el bihit meum sanguinein, ipse Quando Spiritus sancli ignem accepislis, quasi cocli
in me manet, ct ego in illo {Jonn. vi, 57), exposuit esiis. Estote quod videlis, ot aoclpile quoJ estis. Hoc
quid dixisset. Hocenimest manducnre illam escam, Apostolus de panc dixit. Jam de calice quid inlelli-
cl iiium bibcre poliim, in Chrislo mancrc, ci iilum geremus, etiam nondiclura salisostendil. Sicnteniin
inanenlcm in se habere. Af per hoc qui non manct ul sit species visibilis panis, multa grana in unum
in Chrislo, ei in quo nnn nianet Clnlstus, procul du- conspargiinlur, lanquam illud liat, quod dc fideliiais

I)io nec manducat ejus carnein, nec bibil ejus san- ait Scriptnra saiicia : Erat illis anima una, ei cor
guinein, eliamsi tanla; rci sacramenium ad judiciuni tinum in Domino {Act. iv, 32) ; sic et de vino. Era-
sibi nianducet cl hibat. tres, recolitc unde fil vinum. Grana nmlta pendent
CAPUT CXXXVII. ad botrum, scd liquor granorum in unilatcm infun-
Quod est corpus Clirisii intclligere, vel snnguis. dilur. Ita Dominus Christus ut significaret nos ad se
Quod ergo videiis, panis esl et calix, quod to- ; pcrJincre, voluit niylerium pacis et unilalis noslr.y
l)is eiiam oculi veilri renunliaiiC. Quod aulem fidcs in sua nicnsa consecrari. Qui accipit mysicriiim uni-
vestra postulat instruenda, panis corpiis esl Chrisli, tatis, etnon lenet vinculuni'pacis, non inyslcriuni
ralix sangui? Christi. Breviler quidcm hoc dictum C accipil pro se, sed tesiimonium conlra se.
e.st, quod lidei forle sufficiai. Sed fi;los instructio- CAPUT CXXXIX.
nem desiderat ; dicit enim propliela : Nisi credideri- 't De a.'di/icatione liominis per poenilenliam et
l',s, tron inteUigetis {Isai. vii , 9). Puteslis crgo di- lacnjmas.
cere mihi : Proicepisti ut credamus, expoiie ul intel- Pr.-cmissis ex toto sacrameutis explelis, orit aliqui-
liganuis. Potest enim in animo oiijusqiiam cogilaiio Lus diebus renatus homo indosiiienier ecclcsi;e con-
lalis ohoriri Dominus nosler Jcsus Chrisius iiovi-
:
ventui et choris adh;erens, indutus veslibus albis
;

nius unde acceperit carncm de virgine Matia. Infans agens et signum et fesla sanctse celebrilalis, in qua
lactatus esl, nulritus est, crevit, ad juvenilem leta- liberalus a velustate primi hominis, et solutus a
lem perductus est , a Judiicis persecuiioiicm p:issus rc;iludamnatx conditionis, intret inconspecluDomiiii
cst, ligno susi)ensus est, in ligno inierfecius est, se- in exsultalione, el inler eleclos suos in lelilia
dcdu-
pultus cst, tcrtia die resurrexil, quo die voliiil in catur ; memor deinceps viiialye nalune, cujus etsi
ooelum ascendii, illuc levavit corpus suum, inde est damnationem evasit, fragiliiatem peiiitus nou amisii.
vcnturus, ut judicet vivos et mortuos, ibi cst jnodo Maneat inlimore Domini, faciens voluntalein cjus,
sedens ad dexleram Palris. Quomodo est panis cor- diligens Deum, et dclectans in illo ; aliiue quia sine
pus ejiis, vcl quod habet calix, quomodo est sanguis D peccaio csse non poiesi, et peccare caveat, et praii
ejus? Ista. fratres, idco dicunlur sacramcnla, quia; tt'»ii:« afiectu insistens fletibus, deleri pecc^ita
sein
in cis aliud videlnr, aliud iiitelligilur. Qiiod vidotur, per studcat, donec divinje bonitalis larga inisei:Uio,
specicm habet corporalom quod iiiloUigitur, fru- sicut onginalc peccatiim delevit in lavacro,
; aclualo
ctum hal)ei spiril;dem. Corpus crgo Christi si vis quoque deleat iu lameiUo. At(iue ita in spe fuiiinu
intelligere, Apostolum ;»udi dioenlem fidLlil;as : Vos beatitudinis secunis solvens condilioncm inortis
eslis corpus Clirisli,
(/ Cor. xii, 27). Si
et membru (piiescat in pace, et resnrgal ex omni part- rena-
crgo eslis corpus Christi etmeml)ra, niyslcrium in lus, in mcorruptione siia ct in RedcmpSoris laudibiis
inensa Domini positum est myslerium vestrum ac- ; permansurus.
cepistis ad id quod cslis, uincn respond-slis, et re- CAPUT CXL.
spondendo subscribitis. Audii crgo corpus Christi, el Oralio propter albas toUendns.
respoDdes amen ; eslo membrum corporis Chrisli, Domine Jesu Christe, Redemptor inuiuii, qijcra ve-
ul veruin sit amen. Quarc ergo in pane nihil hic de nim hominem vcraciter ex liominc natum, Deus Pa-
nostro aflcramus, ipsum AposloUun ideniidem audia-
ter suuniFiliuni esse signavit, confirma m hanc fa-
Patbol. XCVI.
6
 ,

171 S. HILDEFONSI EPISCOPI TOLETA*M 172

oiUiatn luam, qiio.l Uio ooniiiic signala, alqiie sacro \ quot ergo in Chrislo bnplizati estis, Cliristum indui-
liquorc inundal:i, luoqne spiritu plena cxislil, cliam stis. Non est Judivnsel Crwcus, non est servus ct liber,

luo jam corporc ct sanguine satialam se gaudcal, non est masculns el fcmina. Omnes enim vos unum
atqHe redemptani ; ul h;cc sacranienla, quan in novi- es>is in Cliris'o Jesu (Gatat. iii, 27, 28). IIoc enini
lalem vitaj p.»rccpcrunt, ila ad usum salutis indesi- v halient ipsa viscora sacramcnli. Sacramcntum csl
ncnler obtincant, ut ad rcmunerationeni bcaiitudinis eiiim vilie nov:e, qux. in lioc lempore incipit a re-
ex Uoc sccurt accedanl. niissione pnelerilorum oniuium peccalorum, perficie-

CAPUT CXLI. Vtur autein in resurrectione moriuorum. Consepiilli

Ilem Benediclio. cslis Cbrislo per baptismura in niorle, ut qucmad-
Dominus Jcsus Cbiistus, qui vos lavit aqna sui iitodum Cbrislus siirrcxit a raorluis, sic el vos in

laieris, el redcniit cffusione cruoris, ipse in V(»s novilale vitje ambuletis. Ambulatis aulcro nunc per
coHlinnet graliam adepKii redcmp ionis. Pcr qncm fidem, qnaiuliu in hoc mortali coi-pore peregrina-

ronati ostis ex aqua et Spirilu saucto, ipse vos coRle- niini. Scd via vobis ccrta ipse, ad quam inteoditis,

sli consociet regno. Qui deilit vobis initia sancise Aiclus est Cbristus Jesus sccundum hominem, quo<l

lidci, ipse confcrat cl peifecliunem opcris, etpleni- pro nobis heri dignalus esl. Servabit enim inultaH)

ttuiinem cbaritatis. AiaLMi. B uulcedincm limentibus se, aperturus et perfeciurus

CAPUT CXLII. cam sperantibus iu se, cum id quod in spe ccpimits,

Sermc dicendus ad in[anle$ die tertia post Pasclia etiam luce acceperimus. Scimus quiu cum apparue-
propter ulbas tollendas. rit, similes ei erimus, quoniam videbimus evm siculi
Sermo ad vos esl, modo nati infantes, parvuli in est {1 Joan. iii, 2). Iloc in Evangelio ipse promisit.
Cbristo, nova proles EcclesiaR, gratia Palris, fccun- Qni diligil me, inquit, manduta mea cuslodit ; et qui
ditas matris, germen pium, examen novellum, fons diligit tne, diHgelur a Patre meo, ct ego dlligam euin,
nuirlti honoris, et fruclus laboris, gaudiom, et co- el ostendam me ipsum illi {Joan. \iv, 21). Uiique vl-
rona mea. Omnes, qui siaiis in Domino, apostolicis debaiit eum quibns loquebalur ; scd in forma scrvi,
verbis vos alioquor : Ecce nox privressil, et dies ap- qua major est Paier, non fornia Dci, qua xqualjs
propinquavit. Abjicite opera tenebrarum, et induile cst Patri. Ilanc oslendcbat tinicntibus, iilam seivabal
vos arma lucis; sicul in die honesle ambuhte; non sperantibus in se. Ipse ergo vos i!luiniiiet qui rede-
in comessationibus et ebrietutibus, non in ciibiHbus mit, ipse cuslodiat qui iilurainavii, ut cl in hac pe-
et impudiciliis, non in conlen ione et (Emuiutione, scd regrinalione tutos ab omni nialo dcfendat, ct in fii-

induite Dominum Jesum Chrislum, et carnis providen tura remuneralione sibi glorihcanJos cxhibeat; pra:-
tiam nefeierilisin concupisceniiis {Rom.ww, i^H),(^ slanle gloriosa Trinilalc, Deonostro, qui vivit el

y ui et vita iiiduatis quem sacramenlo iiuiuistis. Quot- regnat iu sxcuia sxcuiorum. Amen.

LIBER DE If INERE DESERTI

QUO PERGITUR POST BAPTISMUM.

CAPLT Pni.MUM. ad Rodemptoris adventum. Sic faclum esl regnum

De exordio hominis ad reparationem per Cliristum. Cbristi in cleciis cjus, ct permanet in Klcrnum :
Ab exordio condilionis sua; per dispositionem ordi- quod erit lertium, et ullimum iu gloria sinc fme
nis cojiestis doctrinae prxccdenli opere oslensus cst mansurum. Et prirao quidein condiiusbeatus homo :

homo pcrvcnisse usquc ad gratiam regcneratinnis di- iiem secundo renatiis beaiior homo : media ejus
viiix'. Nunc pcr subscqucnliam operis innullur qua- pessima, lam omni infclicilate sordenlia, quam et

liier post baptismum ad raansionem a^lern;e vilce, jusla uitione damnala.

veluii post transilum rAaris usque ad terram repro- CAPUT in.

raissionis, per cuslodiam divinorum priecoplorum, De morte Salvatoris et regeneratione vitali.

properat pervenire ;
quo pateal evenlum ejus trifor- Inilio igitnr beata ejus conditio fuit : sequei:s ex

ini rermu actione coastare. decopiioiK; scrpciitis casus niale longeque perstilit :

CAPUT U. deinde per Salvatoris mortem reparaiio grata suc-

De reparalione homiiiis. currit. Quia crgo bealum exordium, succcdenle
Piimum qviando beaius conditus corruil deccptiis. deccp jone, non substitit, saiis raiseranier regene-

Sccundo quando Medialoris morte exstitit rcpaialus. ralio vil.;lis aocessit, ut viliala naiivilas ad inter-
Tertio quando in redempiionis niunere erit pcrenni- itum haberct unde reiiasceretur ad iucrum.
ter gloriosus. Primo certe post exordium boni vitiala CAPUT n^
natura per dcceptionem inimici venit usque ad in- De Ecdesia in Chrislo sociata.

leriiura raali. Sequenter reparata natara per sangui- Sed ut csset ulerus quo lioino in mortem natus ad
liem Mediatoris indr.cilur ad gtoriam regni. Sic vilam passet essc renaius, "Verbum Dci incarnatuni
4e.strucium esl diaboU regmim, qnod valuit usqne est. Atqiio idoo por vetustic lo{,is pncconium olira
 H/) LIBER DE ITINERF. DE3ERTI. !7l

pnKScilam ex gcnlibus ndvomil Ecclesiani, qiiaiii A CAPIJT IX.

pro ea moriens lavacro aqiiflR miiudavit, sibi^iuc l)e duodecitn aposlolin et scptuaginta ducipulis.

eponsam jetcmo fGedere cousecravii. Cni in Evange- Inde venitur aJ duodccim fonl-es aquarum dul-

lii exliibitione per redemptionis sacramenlum paili-

. cium, ct septuaginla palmaruni {Ibid., 27), qurc nohis

cipium sui corporis el sanguinis pr.-cbcns, lianc sibi osteiidunt duodecim npostolos, el septuaginta disci-

conjugem fecit, et communionis unitate conjunxit pulos ordiuis secundi, de quihiis Dominus biisos

ante faciem suam legitnr pnemisisse (Luc. x, 1).

CAPUT Y.
Ex quibus fontihus et palmis doclrinam polamiis, ct
De adoptione fitiorum Dei.
Spiritus
dulces fiuclus victoria; siiniinius. Unde cl Elim,
Ex hac pcr verbum fid 'i, et fecunditatem
quod est nomen mansionis cjiis, verlitur in arietcs
sancti innumeros quotidje rcnaios creat, quos in ad-
sibi in
fortes. Ipsi nainque sunl greguvn lobusti ^jrincipes ct
optionem graliae fi!ios amplectens cohofiiedes
duccs ovium, id cst, doctorcs gciilium. Debitc it;;que
beatiludine a^ternitalis asciseit, ia hujus mortaiitatis
venitur ad gratiam Evangelii, qu;c nobis pcr Cliristi
jRTumna doccns eosde iege sua, ct pracccpto lucido
discipuios et suavilatem regni cceiestis attribuit, et
illuminans ocnlos animas (Psalm. xviii, 9), ut erudi-
vicloriam de nequiliis tpirllaiibus conccdil.
tos corde inducat in hsereditatem jnsliiiae. Quod viae

ad possassionem regni
B CAPliT X.
rectfc iter, per quod Jibcrati
Qfiod celeri compendio per iler Evangelii vcniatur ad
deduciione salinari ducuntur, nosse in prompiu est,
reijuum.
et loci exhibilione probabile patet.
Omnis dehinc qucc scquitur diverbilas mar.sionum
CAPIJT VI. singillalim digeretur oitensione myslcriorum. Sed
De liberatione posl baptismum. quia jam a sanctis Patribus digesta tenelur, cvan-
Itaque post liberalionem .-Egypii* servitulis, post gelicai gralia; noiiis cst advocaiio exsequendd, ia qua
egressionem iEgypti;e mansionis, post insecutionem invenimus praistantiorem viam cclerioii salulis com-
>Egyptii exercitus, post transilum sivvientis maris, pondio prscparalam : quconon nobisquadraginlaanr.o-
posl interitum Pharaonis, post escidium ^gyptire rum spatio inler pericula hosliunique discrimina
inuUiludiiMS, post gi*atulationem salvationis Israeli- lucreditatis assnmendoe rcquioin diflcrat ; sed itt co
l.irum, post canticum gIori;« Dci; id esl, postquam qiii ait : Venile ad me omnes qui laboralis, et ego vos
reliquimus inJMidum, postquain conversi sunius ad reficiam : tollitejugum mcum supcr vos, et discitc a
IXMin, post insccutior.em drcmoiiuin, post mersio- tne quia mitis sum el Itumiiis corde, el invetiietis re-
iiem baptismatis, post privationein dial)olic;£ poiesta- quiem atiimabus vcslris {Matlli. xi, 28-50), vclox ot
tis.posidimersionen» peccalorum, post exsultationem C facile remedium Salvaloiis accommodet
iudulia; saluiis, post gloriam et divinae laudatioiiis
CAPUT XI.
hymnum, considerandum cst quo ducimur, et per
De a:icndenda actione liberationis liumanw.
qua ducimur, remiiiiscentes nos aitrahi et vocari pcr
Attendamus jam actionem liberationis no-lrA^ Et
solam graliam Coitditoris ad terram repromissionis,
ita demum consideromus vi.-^m itineris tendentcm ad
scilicet teiTam viventiura regitmis , in qua erimus
bealitudinem mansiouis. Dicit ipsa Verilas : Si vos
CQlixredes Chrisii et filii rcgni.
Filitis liberaverit, tunc vere liberi eritis {.loan. vni,
CAPUT \n. 33). Eccc jam vera libcrtas, quia vocati ad gratiam
De baptizatis inslruendis in sana dortrina.
Redemploris, quasi i^i)gyplo ct Pharaone relicto,
Videamus certe jam niinc quomojo ilia sapieniia
Zabuli et peccalorum admisimus servitiitem. Traus-
suiftmi Dei susceptos ex aqua lilios paternis dociri-
iviinus more b.ipiismalis; in cujns sacramenlo cuiicta
nis imbuat, et maternis miserationibus foveat, ut commoda nostrx salutis cum nobiliiuie libertatis
alios ncscios instruat, alios leneros ampleclatur.
acccpimus. Venimus ad discurs';in vilce pia^sentis,
CAiuT vm. ei proficieiite ;ctale pcrc pieiidic soieutiu^ operam
Quod est aqua atnara et dulcis. j. damus : sic per cognitioncm legis amaritudiiiem oc-
Jam post transiluin maris venilur ad aquas Mara cidentis liltcra; aitentamus. Cujus legis idcm, qui ot
{Exod. XV, 2o). Qui locus ex aniaritudine aquarum Evangeliorum, unus auclorcst Deus.
notncn accepit. Sic denique post baptismum venimiis
CAPIT XII.
ad TOgnilioiicm lcgis. El quia nisi prius cognitio
Qnod Hon iminornlur in Irgc, si spiritalitei
haber>tur liislori;ic, non potesl spiritus intelligcntia inteliigilur.
nosse, ideo ante venifur ad scientiam prneccpli. Scd Quam tamcn legom spiritalilcr intelligendo, non
cum pr:Bgust;Uur supcrficies ejus,qnia liltera occidit, immoratur iu amaritudine ejus, sed cito proporamus
amara taedet. Unde nec cursus pr^ecepiorum ejus ad doctrin;e. aquas et victoriu', palmas, ubi por apo-
aliquid in refectioue saporat, quia ad perfectioncm slolos «bertale doctrinarum cadoslium saiiamiir, ct
nihil adduxit {Ucbr. vn, 19). Ordinate igitur litlc- spiritaUs glori.t triumphis aUoilimur.
ram occidentem addiscimus. Sed accepta fide intcl- CAPUT xm.
ligentix spirilalis, ei ligno crucis passionis iramislo,
De illucesceute Evangelii lumitte.
vertitur in dulcedinem ftdei et quidquid illa faTcnlc
,
Illaccscat nobis sedcntibus in tencbris et uiobra
amarum fuii, pie intelligendo dulcescit.
mortis {Lac. i, 79) lumen evangolicum, quod ilhimi-
 1T3 S. IIILDKFONSl EPISCOPI TOLETAM 170
iial iHiinem honiincm veniontem ia iumc nKinihim A cst spiritalis gnitirc pcrvcncrimt, et omncm honorum
(Joan. i, 9); qiiod j;\m non nobis occiJal inler oc- desideriorum siiiin pervcnla fclicilaie polarunt.
ciirsus tcnlalionuiii, sed luceal scmpcr coilalione Quihus et fuit requks de lapide duro (Ibid.), id esl
niiserationum illapsum. forti, quia qnidquid lluidum fuil ignis charitatis
CAPUT XIV. cxurit, qnidquid fragilc amoiis inccndiiim rohoravit,
Dc prccparaliva Incarnationis, quce perducit nos usque quidqiiid bene desiderahile heata his ailerniias soli-
ad incommutabilem vcritatcm Deitatis. davitt

Eflicilur nobis via per susccpiionem carnis, qui CAPUT XVI.

consislil vila pcr vigorem xternilatis , pcrduccns De congressione eremi sanclce vitce.

nos usque ad dulcedincm percnnis et incomiiiutahilis Ita (lenique aggrediinur desertum sanctae vitac, in
verilatis. quo, desiccalis oninium carnalium vo!i!|)laliim hu-
CAPUT XV. morihus, nihii invenlemus quod sit per contrarium
Qwd. in eremo sanctd vitw delectatio non invenitur pulclnum oculis aspectuque dciectabile, in quo ciim
voluplatis immunda;.
arbilrii maiius cxtenderimus, cogitaiionuinqiie fiicril
Conlemplemur jam hoc prosperabile iter quod a palato guslatum, in anliquam perniciem reliabat ad
sanctis agiliir in dcserlo, et cim illis pari eorum B a;ternain mundiiiem jam renatos. N^on ent illic in
iniitalione diicamur. De his dicitur qui, post transi-
quo oculorum visio aspectu lascivo vagettir, cum in-
lum maris Rubri per descrta pcrgenles, socnndura desinenler dixerimus Oculi nostri ad Dominum
: Deum
\eram promissionem Dei se vciiire conlidebant ad nostrum, donec misereatur nostri (Psaltn. cxxii, 2).
rcproniissionis terram. Cumqiie omnis populus ex Non erunl aures lethalibus susurris aviuin immun-
sanctorum roultiiudine et scelcralorum unitaic con- darum illectae, quae cordis quietem aut malo inqiiie-
creliis paritcr protectione Dei incedcrct, Scvipttxra lando perturbent, aut male deniulcendo in torporcm
lanicn sacra cx nieliori parte sanctorum, dc quibus obleclent, cuin medilalum fu-erit : Krgo dormiam, et
dicitar : Oculi Domini super juslos (Psalm. xxxiu, cor meum vigilel (Catit. v, 2). Non erit odoratus spi-
16), tacitis iniquis, solam narral actionem bealilu- ramentis fluxoe deleclationis infectus, cnm amoie
dinis. Ingrediamur ergo ei nos cum his justis, de spoiisi ardentes dixeriinus ad eum : In odorem «n-
qiiibus dicilur : Iter fccerant per deserta, quoe non guentorum tuorum curremus (Canl. i, Non
3). crit
habilabantur [Sap. xi, 2), illa certe quye habitationes gustus antiqure putrediiiis acore corruplus , cniu
non habeant voluptatum, ubi non sint niansiones guttur gratix saporalum eruperil : Quam dulcia fau-
corruptionuin, ubi non terrena felicilas ad interitum cibus meis eloquia tua, super mel ori meo ! (Psalm.
inulcens, ubi nullae oblectationes quae ad tcrram vi- cxviii, 105). Non lingua scurrile mendum detrahen-
vcnlium properanles procpcdiunt vialores : qui in lo- dumque conjiciet, cuin rcfeclionem graii^e scnticns
cis secrelis fecerunt casns (Ibid.), qiiia nientis re- dixerit Repletum gaudio os mcum,
: est et liuqua mea
quicm in conteinplalionis abdito posuerunt, non in- exsultntione (Psnhn. cxxv, 2). Non ccr fluxu cog la-
cauta obslinatione scse bosiibus objectantcs, sed sa- lionis elanguet, cum fuerit omni cuslndia conscrva-
Iiitari provisione expedibilium se consilioriiin se- lum. Non lactus sordentis operationis iinmunditiem
treio tutantes; uhi non cos vaua gloria ad peniiciera atlrectabit, cum vcre dcpromptuni fuerit : Luvabo
ostcntaret, scd undc vera humiiilas ad iuieritum inlcr innocentes manus meas, et cinumdabo altare
superborum cducoret : qui steterunt contra hostes luum, Dominc (Psalm. xxv, i). Non grcssus animi
(Ibid.o), quia infloxibilem vigorcmanimiconlra ten- hui gurgiic cohicrcbunt, cum intenlio sulida dixerit:
talioniim impetus crexerunt, nulla prresentis vit;ie Statuit supra petrum pedes meos, <:l direxit grmsus
inollitia delibuti, iii acie spiritalis helli nunquam ineos (Psalm. xxxix, 5). Non corpns acris blandiliis
deflexi ah statu sancla; intenlionis anle impetum liccnter appclet refoveri, dum conslanter astruxerit:
aeria; potestatis : atque ideo de inimicis se vindica- Dominus regit me, ct niliil milii deer^t (Psalm. xxii, 1).
terunt (Ibid.), quia per arma justiliaj nniniti a dex- ^ Non incommoditalis licentiosa remedia quaerentur.
Iris ct sinisliis, non sunt gloria prosperitatis clati, cum altente dicturn fueril: Dominus illuminatio mea,
non advcrsilatis pondere pressi. Inde vindicaverunt et salus mea (Psalm. xxvi, 1). Non indigenti:u rtfectio

se, quoniam expugnalionem ininiicorum, sui salva- appelitu lautiori vitiosa quajrel, cuni vcra confulen-
lioncin obtinuerunt; el unde adversitas vitiorum lia acciamaril : ?ion occidit Deus fame animam justt

dppulsa inleriit, inde convulsn salus sanctoruni mi- (Prov. \, ")). Non inoestiiia bccititudinem exstin-

liluin slclit. Qui sitierunt, et invocavcrunt Deum guens animain dcjiciel, cum hilaritas mentis erupe-
(Ibid., i), quia ignecbarilatis ardenlessitienlpr invo- rit iii jubilo exsullationis : Cor meum et caro mea
cabani quem vcraciter aniabant. Magna in illos silis exsultaverunt in Deum vivum (Psalm, lxxxiii, 5).

amoris efforbiiil, quam invocatio Dci rcmuneialione Non prosperilatis attentabitur ohleclalio niulccns,

refcctionis infusit, Quanto cnim forvcns ainor in cum sola delectatio inDeum fuerit lota voluntate di-

Dei dileclione exslitit, tanto calor grafKC solatium in ccntis : Dmninus pars Imreditalis mca: (Psalm. xv, ?!).

refrigerio occurrit. Unde ct data esl illis de petra al- Postreinuui nihil de-mundi s>latiis aiTectabitqui cuin
tissima oqua (Ibid.); quia quod in se ardore dilectio- Paulo dixerit : Milii abslt gloriari nisi in cruce Domini

nis erexcrunt, tota ad flucnta altissiimie pctr.x;, id mei Jesu Chriati, per qttevi mihi mundus crucifixus
 :

LU5KR DK ITINERE DESERTI. 178

ill
U). Oinnis (luoque in- A valet, nieiitis acie adiniianler speclcl, qued illic
e$t, ct e,jo mundo {Galal. vi,
rcfrigeriuin celeniilalis dabil, qiiando taiu mulluiii
lerioris hoininis vohiptuosus humor, et arvina pu
lemporis solalium Iribuil quid illie exsullalioiiis
irida; opcralionis, lumorque turgidye mentis uno et
liic ;

ac desiecabuntur anlidoto, erit in munere si Uintum hio consoUtionis dalur in

salulari purgabunlur
pneceptura impletum pignore : qure nobis gloria de pervenlione, si tanta
cum diceiilis Domiiii fuerit
semelipsum exsuliatio in spe : quse nobis jucunditas acternaa
Si quis vult post mc venire, abneget sibi,

sequalur me {Luc, ix, 23). amaliililalis amplcxu habere cl aspicere Redempto-

el tollat crucem stiam, et
rem, si tania salus est habuisse rcdcmplionem^
CAPUT X\II.
CAPUT XXI.
De signis et ducatu deserli.
Dc a/fectibus qurbiis benlhudo desideratur ceterna.
quam beatus populus tale gradiens per dcser-
Domine ! da illum ignem, quem misisti veniciis
tum, quo Redemptorem suum habens ducem,
in
in terra, et quem vis ut ardeal {Luc. xii,49). Da ar-
hunc sohim sequilur, hunc altendit, tollens crucem
dere chariiaiis igne, da lucere obedienliac splendore»
vel Doraini sui, vel suam quye tunc eril Domini sui,
;
da fervere dilectionis amore, da inter pericula inte-
cum in ejus fide oraiiem aeriae potestatis expugnave-
rilum non huberc, da de periculis feliciter exii"c, da
ritlriuraphaiido; lunc autera sua, cum ad imita-
B ad tuam dulcedinem feslinare, da ad tuam visionera'
mentura passionis Domini sui carnem suara cum
Iranquille veniie, da tuae visionis manifeslatione pe-
viliis alTixerit clavis timoris! Ila imperlerrilus va-
renniter satiari , da te in ssculorum jcternitate siiie
slilalera eremi pertiansibit, quia lux iili prreveniens
fine laudare. Sollicitis ccrle menlibus jara illud esl
gratia miserantis, dux ejus ipsc Redemptor, signum
considerare, quod istiid est promereri : illud exspo-
vicloriic gioria crucis, protectio jugis subsequens
ctare, quod islud habere : illud evidentissime perci-
misericordia redimentis.
pere, quod islud veracitcr percepisse.
CAPUT XVUI. CAPUT XXII.
Quod sol justitia', qni himen infundil, ipse humorem
De descriptione voluptatum, quarum hiimor non
voluptalis exhuurit.
invenitur in sancto deserto.
Ecce sol fusiiti», qiii illuxit nobis, ut in liiraine
Exslinguendorumjam spiiitaliuin morbonimvirus,
suo reclo iiincre gradiamur, ipse in calore suo
quod nulio voluptatum madente bumore in hoc dc-
oninem fluxum humorenKjue sauciae voluptatis ex-
scrlo vel oboriri polerit, vcl flucre, bene siugulis
liausit; ut qui jam quo reclo gradiamur agnovimus,
spccielms (iiiodammodo insipienli icgrolo , cujus
nulio corruptioiiis fluidae taclu tardeinur. Sie itaque
a-griludo quanlo ignota inde deCerior, sapiens ille
ausleritatem diligant deserii, qui amoenilatera desi- ^ '^^^^^-^^ s„.„o ^Jescribit : Manifesia sunt opera
dcrant vitx'. Sic deleclentur in ainiclione carnis,
carnis, quw sunl fornicutio, immunditia, luxuria,
quorura anima Dominum magnifioal, el in Deo salu-
idolorum servlus, vcnt'ficia, inimicili(e, conlcntiones^
tari suo spiritus cxsultat {Luc. i. il). Sic tola ere-
(cmulationes, iriv, rixm, diisensiones, haTCses, iniidia:^,
mus vitae praisenlis mundi destiluta solatiis, spe fu
homicidia , ebrietutes, comessationes, ct his simitia,,
turai consolalionis ainabitur, quoniam ad patriaiii
quwprundico vobis, sicut et pra;dixi, quoniam qui lalia.
beatorum non melius, non celerius itur quam per
agunt rcgnum Dei non consequentur (Galal. v, 19-21);.
angustias passionum, dicentc Paulo: Non sunt con-
CAPUT XXIII.
digna; passiones hujus temporis ad futuram gloriam,
De dapibus spirilaltbus rnentis stomacho prwparaiis.
qua; rcvelubitur in nobis {Rom. viii, 18).
Rcjectis cxhincnauseis talium huniorttra,.et venlre
CAPUT XIX. mentis sordenti putredine libcrato,. tranquillo el
Quod per solam gratiam Dei possil homo salvari. apto jara in appelilum salulis slomacho praiparalo,
Jam quia salularis crenius justilias illustrala Iii- idem apostolicus sermo opulentam virluluin dapeni
niine, et acta ailore patuit , nunc in labore viatori- app;iratu pia; administralionis apponit consequenter^
bus, sed in refeclione ceternis civihus iier proebens;
et dicit -..Fmctus spiritus est charitas, gaudium^pax.
videamus dclicias quas iUis in ea dux corum per D /o„<,„„i„„/,.s, boniias, benijnitas, fides, patientia.
collalum sancti Spiritus pignus in solatium adn)iui-
mansuetudo, niodcslia, coniincntia, castilas : advcrsui
strat; ut oranis homo suae impossibiliiatis conside-
hujusmodi non cst lex. Qui aulem sunt Christi car-
raiione commonitus, destiiutum se propriis merilis
nem suam crucifixerunt cuta vitiis et concupisccntiis,
agnoscens, in Deo solo spera ponal, qui et velle prac- Si vivimus spiritu, spiritu et ambutemiis. Pion efjlicia-
parat, et possedonat; qui non increDtibus gratuito tnur inanis glori(ecnpidi, mvicetnprov(icantes,inviceni
dat merila, quibus restituat dona qui primo mise-
;
invidentes {Ibid., 22-26).
ricordiain trii)uens dat substantiani bonornra ope-
CAPUTXXIY.
rum, el post largitur mi'nera pra^miorum qni facil
;
Quod multis charisinututti donis nos in hac peregriiia-
in sua serviiule unde placeat sibi serviens, quem tione trficiat Chrintus.
poslea muiieretur ad regnuin vocans. Sunt quoquc et priccedentia charismatura dona,

CAPUT XX. quibus pariler ciira his sanclus Spiritus in hac perc-

De attendendo refriqerio wternitalis propter donutn grinaiione nos reficit. quera dedit nobis Christus \n
consolationis pra^scnlis., pignorc pietatis, ut deficientes non habe-at in via, quos.
Tunc proinde aculisslma quisquc, ia quaDtum rcQciendos deducal in patriain.
 179 S. HILDEFONSI EPISCOPI TOLETANI m
CAPUT XXV. A sanguis preiium mundi esl, redeinplio fidelium, abo-
De iacrumenlo luniinis. liiio dehcli et prxmium regnl.
Lumcn sciliccl cogniiiotiis suac, de quo diciraus ad CAPUT XXXII.
Palrcni , et in {umine tuo videbimus lumen {Psalm. De significanlia malogranati.
XXXV, 10), quoniam in cognilione Chri-sti, qui lumen Ibi malogranatum illud nobilitatis Ecclesiic, quod
esi, videbimus Inmen, Patrem, luminis gcnitorem. in granis fidelium asiricta unitate diversum est quotl :

Elilavere cst, quiaquihabelFiliura habctct Patrem, mcritorum mansionedivisum, eifidei estunilaiecom-

et quia nemo novit Patrem nisi Filius, ct cui voluerit pactum : quodChristi sanguis tilulo rubet, el dura-
Fiiius revclare (Maith. xi, 27). Vel quia etiam dedit bilis beata xlernitate subsisiit.
iiobis sanctx intclligentioe lumen, in quo possimus
CAPUT XXXIII.
inandata illius persciutari, et fructum perscrutationis De significantia ficus.
ejjus adjulorio iuvenire. Necnon et ficus legisque primitivos grossos Judceo-
CAPUT XXVI. rum ad dulcedinemEvangelii lemporegraH-
abjicicns,
De sacramento olei. tiae credentes subsequenter adduxit.
Oleum sancliricalionis, quo unciionem accipiraus CAPUT XXXIV.
Ixlitix spirilalis, de quo dicente propheta : Compu- m Quod gentilitas, vel infructuosa anima desertum
trescet jugum a facie olei {Isai. x, 27), cum infusio- dicantur.

nem In hoc deserto et verbis et mysteriis propheticis

cjus accepimus, jugum peccati, quod animai
collum prcssit, putrefactum evanuit. commendaia inveniuntur slagna et rivi aquarum,
quje sive ad gentiliiatem, sive ad infecundam animani
CAPUT XXVII.
referaiur, ilia est quae per inutilitatem sine fruclu
De sacramento panis.
fatiscens in pulvere consistit, ac postea sanctae prae-
Panem coelestis mannce, quera in sui corporis veri-
dicaiionis fluenta et doctrinarum rivos erumpit. Cui
late signavit dicens : IJic est panis, qui de ccelo de-
eiiam solitudini adhuc danda cx magno munerc pro-
$cendil , et vitam dat mundo {Joan. vi, 55).
mittuntur.
CAPUT XXVUI.
CAPUT XXXV.
De sacramento aqua:.
De significantia cedri.
Aquam vilx, quce cx pcraissura virgse fluxit e
" Cedrus illa magniodoris, quai in sanclis vir-
pctra, pr^bens signincaniiam ,
quod duorum ligno-
lutes et signa in operaiione exhibens cum Paulo
rum crucis formae corpus Chrisli suspensum vitale
dicit : Chrislo bonus odor sumus Deo {II Cor. ii,
nobispoculum emanaret, quod et in aqua lavationem
15) , tanto ad aeleraitatis meraoriam laudabilior,
L:tpiisraaiis oslenderet, ct in sanguine remisslonem C quanto et a putredine corruptionis gratior inveuitur
peccatorum efliceret. Incsl quoque illic viror ramo-
et purior.
rum, qure consideratione sui umbram anxius feruut,
CAPUT XXXVI.
doctrinaj foliis scientiam parant, pomis refectionem
De significantia spince.
intelligenlise administrant, viriditalisaspcctu setCrni-
Spina doctrinx spiritalis, quse dum de peccatis ae
tatem commendant.
virtutibus disputat, atque modo seterna supplicia
CAPUT XXIX. minatur, roodo coeieste gaudium promiitit, ila cor
De significantia virgce. audientium pungit, ut dolore compunctionis perforata
Ibi virga carnis Chrisli, quse post siccitalcm mor- mentcm per oculos quasi quemdam animae sanguinein
tis floruit : quia postquam dc radice Jesse in passione lacrymas elicerc cogat.
succisa esl, vivacius mortificata reviruit, habens ea-
CAPUT XXXVll.
dcm caro in virga super omnia regnandi potentiam,
De sigmficantia myrti.
el iii flore pulchriludinis resurrcctionis, el redemp-
Myrtus tcmperantise virtutem habens, ita ut disso-
torum uaiversilatis gloriam demonsiralam.
luta membra restringat. Hrcc dum afllictis proximis
CVPUT XXX. D compassione miserationis vcl opem defeit, vel cod-
De significantia /loris et lilii. solaiionis eloquium impendit, ad spem salutis repa-
Ibi flos campi, cllilium convalUum {Cant. ii, 1), rat , quod pressuris illisum dissolute alicri po- .

quia idem Cbrislus de surculo virginalis corporis tucrat.

exortus mundi decus eniluit, el humilitatis virginum CAPUT XXXYIII.
gratia prxfuUit. De significantia olivce.
CAPUT XXXI. Oliva miseralionis, quia et Grxce tkitc miseri-
De significantia vitis. cordia dicitur, cujus liquor anle conspeclum Dei ac-
Illic vitis illa evangelica proprio Verilatis testirao- ccptabililer satis fruciii miseralionis elucet.
nio ostcDsa {Joan. xv, i), quac totomundo palensse CAPUT XXXIX.
viiam in se credenlibus prxbet , el in se credeuies De significantia abietis.

ad seternitatem vitx in se palmites habet; cujus uvx Abies contemplationis, qux intra sanclam Eccle-

Ex D. Greg. lib. i m Evang., hom. 20, § 13, ex quq loco capiia scx quae scquuntur desumpta
sunt.
|gl LIDKK DE ITIiNEIlE DESERTI. m
siam in tcrrciiis corporibus posila jam ctt^leslia coii- A CAPUT XLVII.

lemiHalur : el licet sit «rius cjus cx. terra,, jam De significantia hy^sopi.

tamcn conlemplando verlicem montis toUit in x- Ilyssopus verborum Dei vim purgatoriam habcns,

tbera. qu:E*spersa tumori mcntis omne quod in ilia turget,

CAPUT XL. prjeccpii austeritate arescere facit.
De signilicantia ulmi, CAPUT XLVUI.
Uhnus potcntiiic saccularis ,
quae lerrenis curis in- De significantia sinapis.
serviens, licct nuUum fructura infcrat virlutis spiri- Ibi sinapis illa regno ccelocum similis {Matth xiii,

lalis, sanclos tamen viros tlonis spirilalibus plenos culmoque sublimis, cujus in seminibus
31), seminc, vi
sua largilate sustenlans, quasi viiera cum fruclibus
adeo diminutio spcclabilis, quia incrementorum spe
condigna purlat. cum proceritate superct olcra, qujcdam transgrcditur
CAPUT XLL maturilas excels.i.
et arbusta. Salio cjus humilis,
De signipcanlia btixi.
Forma seminis indesecabilis. Integrum tantum nihil
Buxus vlriditatis perennis, quoe cum nec aliitudi-
redolct, attrilum odore saporeque iutolerabile. Culmo
nemhabcat, nec fruclum ex letatis infirmitate afferat,
proccra adeo ut sit avibus cceli habitatio fida. InnuU
parentum tamen fidelium creduliiatem sequens, fidei jj
fidem, qux coilorum est regnum, quod dcspicabiliicr
scnipcr viriditate perpetua hilarcscit.
seritur in humilitaie docentis. Qiiaj cum sola altcn-
CAPUT XLIL
ditur, conlcmplibilis vilisque putatur. Jam si conside-
De significanlia pini.
retur attente, primo non fecipit sectionem, quia non
Pinus, qucc in altum sancla intentione sustoUitur
habet haeresum scissuram. Sccundo lene palpatu,
per acumen foliorum, doctrinse veil)is menies exci-
quia jugum Christi suave et onus est leve. Tertio iii-
tans auditorum, nullius temporis adversitate scterni
tentione tractatuque spiriius confricata ingcns odorc,
desiderii virjdilatenudatur, ponmm inlelligenliai in
ingensque sapore perflagrat, ita ut cogitans de illa
abditis servans, quod nisi magna discentis intcnlio
recle dicat : Qua;sivi sapientiam, el ipsa longc reccs-
quodam bonorum stndiorum mulleo pcnetravcril,
sit {Evcles. VII, 24) ;
quia cum sollicitc de illa tracta-
otiosis facile non patescit. Cura auiem in sumplura
tur , impenetrabilium secretoriim vigor aspicltur.
mtelligentiaj fueril exemptum , ct fauces in eloquio
Succrescit quoque robore sui, attingens prxmia fu-
saporat, et stomachum mentis in virluti» inlellectii
turorum, qujc adipiscuntur animce fidelium, quasi
confirmat, profercns rcsinam in sudore toleranlije de
coeli aves in ramis viriulum ejus habitationis solidi-
corporis passione, qnae proximorum injecla vulneri-
tatem habenles.
bus, et ulcus in salute curat, et olfaciu in opinione C,
CAPUT XLIX.
bona conflagrat.
De significantia montis, quod est Chrislus.
CAPUT XLlIi.
Ibi aspicitur mons ille solus supra vcrticem omnium
De significantia cedri el cnpressi.
moniium elevatus {Dan. ii, 55), qui ex lapide sine
Cedrus pariler el cnprcssus, de quibus dicilur :
inanibiis abscisso crevii, omnemque orbem terraj re-
Tecta domorum nostrarum cedrina , laquearia nostra
plevit: id est, cnm Verbum caro factum sine opere
cnpressina {Cant. i, 16), hKc innuunt gcminam ,
iconjugali ex veriiate humanitatis genitum, rcplevit
videlicet dileclioncin Dei et proximi, qmein sanctis,
orbcm, quoniam super omnia rcgnum cjus eicrevit.
qui sunt habilacuhim Dci, pcr sanctiim Spirilum de-
Omncs quoque montes celsitudinetransiit, quia suiici'
siiper conccssa monstratur, ut iu Ecclesiac sublimi-
angclicam exccllentiam sublimatus in paterna scdc
taie aliud dileciio Dci conslet in proteclionis virtule,
consedit..
aliud dileciio proximi hoereat in dccorc.
CAPUT L.
CAPUT XLIV.
De significantia Sion, quod est Ecclesia.
De significnntia calami.
eminens mons Sion, qui hujus eremi, pere-'
calamus doctrinie aqua nutritus, us- .......
Ibi in

_
Ilii

.
,

...
..
quc adco graliam obtinens dignitalis, ul
, .
...

„ , .^
Dci prohcjcns ct ipse scripior, velut doctor aut pra;-
spiritalis

.
.
,. ....

1.1,
, .

in
•
„
^
verbo
.

^
o
" arinationis scihcet vitse praesentis longitudme positus
*=

est, ut in
'
, . ^.
. .
*=

co promissionem speculcmur coelestium rc-

., ,
.

.
...
.
, . ,

,. . „ .
rura. Unde ct Sion speculatio dicitur.
dicator fiat.
CAPUT XLV. CAPUT LI.

Dc significantia junci. Designificantia Libam.

Ibi juncus eadem doctrinjc gratia educatus ,

qui Ibi Libanus, non ille cujus succiditur saltus ad in-

licet adljoc provehi non valeat, ut calamus scribens, tcriluin superborum, sed de quo 3icitur: Odor Libani-
id est doctor praidicans, fiat, quia lamcn obedicntiaj ad te veniet {Isa. lx, 13), sanclarum videlicct anima-r

virtutem servat, et juri discendo proficit , et viridi- rum coram te delectabilis operatio redolebit.

totem usque ad remuncrationem scrvat. CAPUT LIL.

CAPUT XLVI. De significatUia lapidutHi

De significantia tilii , rosw et viola. Ilii lapidcs vivi Pctri ore noiaii, nulla vitiomm
Est qnoque candidum lilium flos virginum, ros3e moliiiic cccsioni suhjecti , sed charilatis ardorc ad

jmrpurantis sangttinis martyrum, violse gralia conll- retcrnitatis olficium solidati, de quibus dicitur :

ncQtium. Accedentes ad Domitium lapidem vivum, ab hominibtu

m S. HILDEbONSI EPlSCOri TOLETAM m
fjuidcm repyobatum,a Deo aHtcm c.ectum el lionorlfi- A lum (Uix os!. Christus enini plra, (]ui esl roqMies,
catum, el ipsi tanqnam lapides vivi SKperadificumim quiescendi soliditas fixa, sanctis omnibus du.v cst ad
domtii spiviiaUs, saccrdolinm sanclum, ofjcrenien tpi- ;ctornx inlroilum vitrc.

ritales hostias acceptabiles Deo per Jesnm Clirtitunt CAPUT LX.

iJ Petr II, 4, 5). De signiftcuntia turtujts.
CAPUT LIIL Turlur ecclesiastica, quae nidum sibi de lignis cru-
De avinm spiritulium solalio. cis construens rcponii in eo sub calorc fidei credcn-
Quin eliam distincla pulcbrituilinc monlium ac ne- tes quos.iue parvulos coalendos, donec educaii in
moruni, quccet viridiiatis et fructuuni consolalioncm lidei mansione possint ad boc pcrvenire, ut simililu-
pervenluris ad seiernam requiein cxhibenl iu osicn- dinem passionis valeant tollere crucem Chrisli , et
sione virtulum, adsunt quoque el bonarmn avium eumdem Dominura sequi.
consideraliones perspicua;, quic viatorem Dei vel
dulci mtlos refovent, vel gratiae aspeclu jucundanl,
CAPUT LXL
De significantia hirundtnis.
inanentes in solatium viaiori, angorcmque iiiueris
Hirundo illa perspicax, linguaque nitentl sono op-
prfjtectiouis comiiaiu solantcs.
C.\PUT LIY. g liorlune imporiune praedicans , pigros excitat, quce
liberfate contemplationis vivid« volans nulli rapacis-
De significanlia columboi.
simce daimoniosse avi praida cognoscitur industria
Columba scUicet in evangelica siuiplicitate inno- ;

ccniia; pollcns, qiMC cum carnis fel non habeat, irjc sancti operis nidum construens mentis, ubi dum co-
quoque et indignationis amaiitudine caret : in cujus gilalionura pullos in proximorum amabili societate,

spccie supra Christum Spirilus P;'.tris venil {Matlh. velut in hominum domo fovet, posl ad volalum per-

jii, 10), et cui jubct idem suos discipulos simiics csse, fecta; virtutis opus dirigit aciionis.

i\um dmt'. Eslote simplices sicut columb(v (Matth. \, CAPUT LXIL

IG); servare prjccipiens mausuetudinis sin plicitatis-
De significantia gallince.
que virlulera , ira et indignatione siuiulque maiitia
Gallina evaugelica Domini est similitudine el orc
UisCcdeute. prolala : gratum mansuelu.Jine genus, progenic lu-
CAPUT LV. crosimi, et in feiibus pium, studiose filios fovens, stu-
De significanlia pelicani.
diosius oducans. Mon enim in fetu varialur ulperdix,
Pclicanus unicae soliludinis, vidclicet idcm Chri- non fovenda relinquit ul phasis; sedsuis strenua gc-
sius virginalis generationis singulari ulcro editus, nilis cum porlavcrit cscam , sedula voce parvulos
qui insoliie generaius solus virginc* solitudinis est G asciscit, quos sccum indivise irahens nec frjgoris.
habitatione reientus nec famis sinit asrumna terreri. Per hujus specieni
CAPUT LVL pietatem suam Dominiis prsefercns inndeli plebi lu-
De significaniia nifcticoracis.
quebatur dicens : Jerusalem, Jerusalem, qnolies vo-
Nyclicorax douiicilii ruinosi iJem Dominus, (jui
lui congregare filios tuos, sicut gallina congregat putlos
intcr ingruonlia passionis tcnebrosa pcrlidicc caligine
snos stib alis suis, et noluisti. Ecce relimiuetur vobis
perscqucutiucn corda conlenniere non apposuil, dum (tomus vcstra deserta [Matth. xxiii, 37, 58); unde quia
pro cis ct inter supplicia Palrem oravit, habitans in-
non crit sub alis protectionis Dei
icr eos usque aj cxilum passionis et vicloriam
mortis. CAPUT LXIIL
CAPUT LVIL De significnntia phcenicis.

De significantia passcris. CAPUT LXIV.

Passcr unicus xdillcii ccelesiis ipse utique Christus, De significantia serpcntis titriusque.

qui poslquam in ruinosi populi lenebrosis operibus . . . . ad Redemploris visloncm erecta constileril:
passionem suslulit, in liberiate resurrectionis sedem quoniam cum exaltationem ejus in cruce conspicimus,

ecelestis gloriae rcpetivit.

*' lunc in defensioncm nostraiu super aspidem peccati
el basiliscum mortis eum ambulasse (Psahn. xc, 13),
CAPUT LVIIL
looncm quoquc diabolum, atque draconem Antichri-
De significanlia aquilce.

Aquila protectionis divinae, quae dicil

slum conculcasse sentimus. IIkc cerle cuncta per vi-
: Suscepi vos
ctoriani passionisejus superata suiit etexstincla cun-
tatiquam pullos, tamiuam sub alas aqnila!, el appiicavi
clis nobis, qui passionis ejus conformcs effccti, nos
vos ad mc [Exod. xix, 5), el expansis manuum alis in

crucc crcdenlcs su;>cipiendo proJexit, atque post oc- mundo nobisque mundum agnoscimus crucifixum.

casnm mortis corporce, ;iscensionis volatu c(bIos CAPUT LXV.

asccndit: in Joanne quoque coelcslis emincntia; avo- Ilem significnnlia serpentis.
lans ad Patrem pervenlf , et quid dc Vcrbo Doi co- Est quoque ct alius connexus eidem sao capili
gnovcrit mnndo denuntiat.
serpens, qui dura ad vitam in specus forainiae fidci

CAPUT LIX. caput abscondit, corpus in mortis passione concedit,

De significantia fulicis. exuens se tunica convcrsationis velusla', nt ambulare
fuiix, cujus domus cst pctra, qux domuj passe- possil in novilate vilaj.
 ;

1S5 LIDER DE ITiNERE DESERTI. 18<>

CAPUT LXVT. h mine, qni contra aerias potestates impigro iios cxer-
De siguificuntiu ulriusijue leonis. cilio forl, el in nonilne Domiui nostri niaguificalos

S;cvial licclleo, qiii circuiens quaMil quem (levor«l a peiiculis eruit.

(/ Petr. V, 8) , nobiscimi tanicn sempcr ille est cx CAPUT LXXII.

Iribii Jui!a victor leo (Apoc, v, 5), qui tam iibenlcr De felicitale sancti deserti.

nos tle illo defcndit quam illum ipse polentialiter bealum deserlum ! in quo non pcdibus corpo-
vicit. ris, sed cordis motibus ilur; in quo non rei ambi-
CAPllT LXYIL lio, sed consideratio quxritur ; ul)i gradiens animus
Dc siqnificantia hipi et ovis. non lassatur, quia nec crurum popliie iter expletur;

Ingruat liccl lupus, qui morlis faucibus anbelat ubi iion desideralur quando refcclio niittetur, scd
scniper in prsedam, adest nobiscum pro nobis conlra quando refectionis perfectio invenialur ; ubi quodli-

illum obsistens ei ovis illa «on aperiens os suum ad ])el aliud non est, quam quod pracmium erit; ubi

occisionem duCta (Isu. mi, 7). vcstiens ac rauniens concordia sensuura ita perseveranlise slatu ad labo-

nos conlra impietalis jacula et frigus lanis misera- ris rinem anhelat, ut nulla hanc actio laboriosa prse-

lionis, et caiore charitalis, ct inexpugnalione pu- pediat ; ubi nuUa fit oblivio futuri, quanivis mulla
gnaniis. B sit pressura imminens de praesenti ; ubi jara de
CAPUT LWIII. rerauneratione aliquid gustatur» quando in pondeie

De significantia agni. passionis constantia imraota tenelur ; quam non fc-

Slal cl agnus ipse immaculatus, qui quoiiiara non cundat voluptatum humor, sed charitaiis calor ; cu-
liabol peccali maciilam,inde lupi et leonis hujus mo- jus viriditas non voluptuosis humoribus infusa, sed

las confringens Psalm. lyii noii siiiit corpus ferventibus sanclae custodiae studiis est nutrita ; cu-
( , 7) ,

suum atlingi morsihus ejus. Effuso namque sanguine jus durabilitas non oliorum inlerjectionibus, sed
suo exstinguens vigorem quo ille devoraie aniinarum jugi intenlione servatur; ubi odor bonae actionis
vilam, qiiasi bibere sanguinem, solilus erat, dum nullo dissipalur flalu violentiie sxcularis ; ubi gratus
innoxius immolatus in niortcm occubuit, illius vora- aspectus nulio impeditur hcbeiudinis objectu ; ubi
cilalem pariter el r.ibiem exstinxit, sanguinis sni ef- sanctus labor non fasiidit toleraiiliam operis ; ubi
fusione sitiin occisorum sanguinis non irrigans, sed omnis sancta actio jucunditas, ubi oiiosiias exse-
exslinguens; non humidans, sed necans; non tem- crabilis et nulla. Non est sic ardua, ut sit et pa-
perans, sed absorbcns; ut cum ille noxium anima- venda. Sic autem innoxia libcilatem grata nescil
rum sanguinem insatiabiiiter hauriret, iste inno- inquinamentis admisla. Grata pariter est, ct arcta :

xiun» effundens, devorantera el haurientem pariier ^ grata desideriis prajiniorum, arcta prohibitione pec-
exhuuriret. caminum. Quicunque aiterna am: t, in hac avidus
CAPUT LXIX. currit. Qiiicunque lemporalibus bieret, hanc com-
De significantia cervi. pedilus ncc aggredi pertimescat. Ibi cerlitudo salu-
Est et cervus viam praiceplorum Dei fidei rectiiu- tis advcrsa ainal, olii vero tranquilla prospcritas
dine currcns, qui non habel vulpis hxreticae flcxum, cnervat. Ibi fortis mors (Cant. viii, C)
dilectio ut
de quo dicilur: Rec(u$ cursus cerii, vulpeculce autem quia quem divinitalis amor afllaverit, aolio inundia-
flextwsus. Qui asperilate lingH?e serpenlem pcrimit, lis mortificatuin I-.abet. Omnis illic viator charilate

(luia invcctione doctrinae in audicnlium cordlbus pec- vulneralus currit, el ad prajmium vulneris arden-
cati vigorem occidit; qui desiderat ad fonlcs aquarum ler agitur slimulis charitatis. Terreno constituia
{Psalm. XLi, i), ut perveniciis ad Deum vivum, vi- sinu, coelesti delectatur adnisu. Moriali vegelata
hionjs ejus ajterno rcfrigerio aiiimclur. tempore, mortali potitur amore : et iiule ad im-
morlalitatis gloriam tendit, unde mortifica-
liberc
CAPUT LXX.
Dc tionem corporis veraciter assumit. Pcrvia ilia cr.t
significantia hinnnlorum caprecc.
vesligiis animorum. Omnis
Caprcie quoque duonim populorum binnuli {Cant. D s=*^»'*»'"'» illam fulurus

IV, 5), qui se per humilitatem quidem veraciter pec- bonce palrix civis sexii congicdilur, a^tate appelil,

catores agnoscunt, sed per charilalem currenlibus tempore intrat, opcre agii, inicnlione ui-get, amorc
nihil sibi de impedimento terapor;.litatis obviare per- complectilur. Majoivs nalu cum Mosen et Aaron
senliunt. Nam contemplalionis ardua petcntes, libere per inslantiam servitutis sanctx nitent interiue glo-
in sublimibus amoris saltibus conscendunt. Qui cum rioe clariiate. Juvenes per exercilium operis bella
ad compassioncm proximorum dejicere se videntur, lentationum subigunt spiritalibus arniis. Mulieres
nullo pnccipitationis lapsu liedunlur, quia pia? vir- cum Maria in tynipano altenuativ carnis diviuK glo-

lulis cornibus se excipiunt, ne in periculis proxinii ri;i3 pcrsonant bymnis; instructa; usibus virtutis, ul
labaniur. per virorum forlium viam sil illis liberum ambularc.
CAPUT LXXL Qux idco non refugiunt tentationum incursus hos-

De significantia equi. tilium, quia vigorc animi colKcrent socielali sanct(H

Esl et eqinis, non ille qui in sui confidenlia supcr- rum ; et inde non scparantur duri iiineris labortv

buin suscipit ascensorcm, ciini quo prxcipilalur iu quia parcs sunl inlenlionis sanctaj congressionc.
niare {Exod. xv, I) ; scd illc speciosus in ccria- Non querunlur dc imbccillitate pnpria. quia per
!87 S. HILDEFONSI EPISCOPi TOLETAM m
mollilicra corporis opcralioncni exeninl virlulis. \ CAPUT LXXV.
Delicaluin sibi niliil ex mollitie depnlanl, quando ct De subscqtunti narratione conjecla.
corpora suscipiendis pcrscculoruin gladiis paranl. Porro quoniam bonorum operum qu«dam suut
Nihil lcnerura de sexu senliunt, quando lolum ad pctentialiainslrumenta, sine quibus omnis homo
victoriam gloriaj duruit, quod moUe obleclabililer nec Crcatoii rcsliiui, nec Redcmplori omnimode
fuit. Non eril de cujuscunque proposilo vel honorc, valeat copulari brevi sunt orsu nolanda, ut vis
;

SCTU vel ordine, persona vcl gencrc, quem non in diclorum suis artibus tenta solidum dccorumque
peregrinalionc morlalitatis hujus ercmi sanctie is- operiscorpus efficiat enitcnti junctura.
tius mansio vel lulandum su cipiens tcneat, vel ili-
CAPUT LXXVI.
ncre salutari ad mansionem .nciemfc beatiludinis
Repetilio quorumdam prwterilorum.
niittat. Instat enim iilic omnium capacitas ordinum,
cam Reparati hominis exordia ex velustaie
nullius rei a se rcjecla conditione ; (piiE in ra- viia; adDci
lionabililcr vogetalur, sapientcr vivit, in Dci dile-
cogniticnem venicntis in exorcismo verbi, in de-
ctionc consistil, et ad laudalioncm ceternilatis di- nuntiatione praeccpti, in unclione olei, in accep-
tione Symboli, in sacramento baplismi, in
viniE perlcudit. Nam cum sit in pontificibus exem- cbrismatc
Spirilus sancli, in participio corporis ct
phmi beale vivendi et celsitudo glori» coelestis, in B sanguinis
Chrisli, patcnii et competenti ordine lextu praece-
saccrdotibus bcatae vilse gravilas honesta, in niini-
obedientiaque subminislrala, in dentis opcris sunt expleta. Quir. cuncta ex audilii
slvis sancta vita
reliquo rciigionis coi-pore venustas moruni, el ordi- fidei incipiunl, per fideiexspectatiouem cousisluiit,
in fidei dileclione complentur.
num custodia distinclorum : virginibus iiicorruptio-
nis gloria, continentibus solaliorum cxspeclalio, CAPUT LXXVII.
poenilenlibus indulla remissio, divilibus ct in usu Quid sit fides.
diviliarum liberalitas prompta, el in illicilis usibus a Fidcs id ipsum est quo fieri credirausid quod
licentia absciss', egenis consolatio vitalis, polesta- nondum videre valemus. Nam cum vidct quis, non
tibus ct in exccllentia lionoris humililas vcra, el in opus est, ut quajrat rei fiJem, cui detulit visio-
excessu pictatis aggravatio cohibenda, conjugibus nem. Si autem videri nondum potest, necesse esl
ct in prolc honesta libertas, el in libitu dcnipia vo. defcvat fidcm, ct fieri posse confirmel quod videre
Iiiptas ; oranca bic silus ad salutem suscipil, omnes roinime valel.
hoc iter ad vitam niitiit. Tantum est, ut qui reli- CAPUT LXXVIU.
gionis hujus plagam ingressus fuerit, innocenliae "
Vnde dicta fides.
Ijxreat, charitate ardeaL et ad raanifestaiionem Ex hoc ergo dicta fides, quod fiat illud quod iu-
gloriae Dci illa perenniter saliandus anhelel : quo- ler utrosque placilum cst, id est, inter Dcum cl ho-
niam omnis ejus vialor quanto sapiens fixusque minem ; ut in prsesenti credatur in Dcum, ct ia
fueril in ordine proprio, tanto certus erit in prseinio fuluro credalur satiari dulcedine Dei, quam repro-
exspectando ; et quanto ardcntior in operando quod roisit diligentibus se.

bonum est, lanto fidus in percipiendo quod prac- CAPUT LXXIX.

miuro est.
Quod fides et malarum rerum, et bonarum.
CAPUT Lxxni.
Fides porro est non solum in Deum. Nam est
Sperandum in solo Deo.
et malarum rerum, et bonarum ; quia et bona cre-
Descriplo ercrai discursu, et attentatd illic spiri- duntur, et raala hoc
: et fide bona, non mala.
Utli refcclionc, cxhaustoque oronium viiiorum bu-
CAPUT LXXX.
more, tunc plena tranquillitas pergcntibus erit,
Quod fides et prmtcritarum rerum sit, et prcesen-
quando lota spes in auclorem omnium bonorum tium, et fulurarum,
Deum fixa perstiterit. Est etiam fides et praeteritanim rerum, et pracsen-
CAPUT LXXIY
D tium, et futurarum. Credimus enim mortuum Chri-
Quod nemo salvari possit ni$i et pra^cedenli et subse-
stum, quod praeteriit ; crcdimus sedere ad dcxlcram
quenli misericordia Dci. Patris, quod nunc est. Crediraus venturum ad judi-

Quamvis mari baplismatis abluii, quamvis liber- candum, quod futurum est.

tali contraditi, canlemus canticuni glorice Dei, ne- CAPUT LXXXI.

quimus per spatia praesentis vitx duci ad posses- Quod fides et suarum reruni sit et alienarum.
sionem quietis Ktemae, nisi, donec morialiter vivi- Ilem fides et suarura revum est ct alienarum.
mus, et luracn nos coIumniE praecedat, et protectio Nam el se quisque credit aliquando essc coppisse,
nobis obumbret; quo inter omnium mundi hujus nec fuisse utique scrapitcrnum, quia capit ; esse
lentalionum occursus et lumen gratiae Dci praeve- autera aetemum, quia non dcsinit. Nec solum de
niens provehat ignorantes, et nubes raisericordise hominibus multa quae ad religionem pertineut,
aliis

subsequenlis protcgat atque roboret irabccilles. verum eliam de angclis credimus.

• Ex Isid. , Etym. lib. vjii, cap. 2, n. 4.

180 LIBER DE ITINERE DESERTL ^9«

CAPUT Lxxxn. A perbi!)etar. Un<lc Apostolus : Spes quw videlur non

Quod jides el opus connexa salvei.t liomincm, discissa est spcs. Quod enim videt quis, quid speial? Si autem
non salvent.
quod non videmns speramiis, per paiientiam exspecta-
a Perfect» fidei acccssiis opcrum magna virtu-
m'.($ {Rom. VIII, 2-1).
tis affinilale connectilur, quoniani si neulro sibi hce-
CAPUT LXXXV.
reant, sunt ulroque confusa, dicente apostolo : Vis
Quod ex fide nascatur spes.
autem scire, o homo inanis, quoniam fides sine ope-
Ex illa ergo fidei confcssione, quai breviter Sym-
ribus mortua est ? Abraham paler noster nonnc ex
bolo conliiieiur, et carnalilcrcogitata lacparvulorum
operibus juslificalus est ojfefens Isaac fiiium snum
est, spiritaliter aulem considerata alque iraclala ci-
super altare (Genes. xxii, 9) ? \ides, quoninm fides
bus cst foriium, nascitur spes boua fidcliura, cui
cooperabatuT operibus illius, et ex opcribus fides
sancta charilas comiiatur.
consummata est, et suppleta est Scriptnva diccns :
CAPUT LXXXVI.
Credidit Abraham Deo, et repututuni cst illi ad jus-
Vnde dictaspes.
titiam, el amicus JJei appellatus est ? {Gcncs. xv, 6 ;
i>
Spe<; inde dicla quod sil properandi pes. Per
Rom. IV, 5). Vides quoniam ex operibus justifica-
h;inc enim progredimur, et patienler sustinemus
lur homo, et non cx fide tantum? {Jacob. ii, 20-24.) n
dilalionera promissorum bonorum iii hujus sxculi
Quiil ergo, quia divisione sui desliuuntur Hlraquc,
tcntationibus consliiuli, donec in patienlia noslra
nisi ut conncxione sui couslruantur uiraquc, quo
possidcnics anrmas noslras, per adjuloriuin divinum
|uxta Abraham fides operacoiumendci, et juxta apo-
a malo liberati pcrvenianms ad beaiitudinem repro-
slolum fiJem operatio vivificet? Porro revelanie
missani, in qua vivemus in omni bono.
oobis Evangeiio, hxreditalem sDternae vitye nonnisi
Chrisii commendat, dicente
CAPUT LXXXVII.
fides ipso : ilcec est
Quod spci contraria despcrntio sit.
eita ceterna, ut credant te solum verum iJeum, et
« Spci porro coutraria est dcsperalio. Ad progrc-
ijuem misisti Jesum Christum Filium tuum (Joan.
di. ndum ct siistinendum pes animi deesl. Dum eiiim
jcvii, 3). Credeniihus deinde assignat idein Domi-
quisque in qmis peccaium amal , ncc lcnlationeiu
nus fidei opcra cohxrere debere, iiec extra operum
sufferl, nec Yil;e coronam speral.
dignilatcm fide sola posse salvari, ipso diccnte : Non
omnis qui dicit mihi : Domine, Domine, inlrabit in CAPUT LXXXVIII.
De sententia PauH, qua ftdein, spem et charilalem de-
regnum coelorum ; sed qui feceril voluntatem Patris
center contexta demonsirat.
mei qui in coelis est, ipse intrabit in regnum coelorum
Hiijus fidei accessum et spei slalumad remunera-
{MaAh. VII, 21). Ad slatum ergo salutis ftJes et g tionem bealiludinis perteiidentera coropetenlihus el
opus cohrerentia manebunt, quia ad inleritum sal-
verbis ct rebus Pauluscomraendat, cuin dicit : Justi-
valionis male diffidciitia coinprobantur.
ficati ex fide pacem habeamus ad Deum per Dominum
CAPUT LXXXni. nostrum Jesum Christum, per quem et accessum ha-
De comparationibus rerum fidei operique conjcctis.
gloriamur in
bemus in gratla ista, in qua stamus, et
Sicut eniin qualitas alicujus format» rei non in
spe gloriw filiorum Dei. Non solum autem, sed et glo-
sola puIchrituJinc mctalli consistit, nisi huic manus
riamur in tribulationibus , scientes quod tribulaiio
operantis dispositionis ordine decorem impriniat
patientiam opcralur, paticntia autem probalionem ,
venuslatis, ita fiJes nullius operibus compta non
probatio vero spcm. Spes aulem non confundit, quia
solum invenitur indecora, sed etiam niortua : ita
charitas Dei diffusa est in cordibus nostrisper Spiritum
certe lucerna fidei, nisi bonorum operum habeat
sanclum, qui datus est nvbis {Rom. v, 1-5). Tolus
nutrimenta, citatim videtur exslincta. Sic corpora-
iste locus ita quodam arliculo insli uendi compactus
lis vita hoiTiinis, nisi ciborura competentia vegele-
esl et concretus, ut tota ips;i principalitcr tria, quae
lur, in labem morientis inducitur. Ita deuique nisi
suni fide^, spes ei charitas, initio, statu et complo-
vegctct hoc vitalis spiritus, mortuum corpus
erit
,. rv mento sui siul Ycl lexendo coKDleta,
r vel complendo
r
Sic plantatio nemoris, nisi ivulis humo-
coalescat riv
. ,

D »

conlexia.
ris, continuo cxslinguilur urediue sicciialis. Conse- CAPUT LXXXIX.
quens ergo esl ut priEcedcntcra fidem sequantur Expositio ejusdem sententia' Pauli.
opera, quoniam nec cedilicium operum sine fidei Iniiium itaque salutis huraanoe cx fide esse pro-
fundamento, sine instructura operis inanescit. Est posuil, dicens : Juslificaliex (idepacetn habeamus ad
crgo homini tunc magna fclicitas, quando fides illa, Deum;el, ac si qu;\ircrctur perquid lieri posset ipsius
quae per dilectionem operatur, ipsius dilcctionis ope- pacis elTccius, adjungit, per Dominum noslrum Je-
rali(>ne munilur, ut si diligit qui credit, opcris exhi- sum Christum. Et quid in hoc agit ipse Dominus no-
bilione probetur. ster Josus Chrislus? sequitur : Pcr ipsum habeamus
CAPUT LXXXIV. acccssum ingratia ista, inqua stamus , et gloriamur in
Quod spes non nisi bonarum et fuluranim rerum. spe gloriie (itiorum Dei. Ecce pncdixit initium fidei,

Spes nonnisi bonarum rerum esl, nec nisi fu,(ura- qux cum fuerit in Christo, crit justificaiio credenii.
rum, et ad eum pertinenlium qui earum spcm gcrcrc Posl juslificaiionemcritpaxad Dcum, ad quam or-

» Ex IsiJ. DilT. lib. ii, n. 55.

, * Ex Isid. ibid.
^ ti Jsid., Eiyin. lib. vui, cap. 2, n. 6.
 ,

191 S. HILDEFONSI EPISCOPI TOLETANl m

dinaic vcnllur por graiiaiu Doi, in qua jam omnis A idosieain rcddidit, spes doinde sine conriisione ad
qiii credil, slal contra onmia adversa iininol/ilis, et remuncralionisceternitaleminducil, et hoecnonaliier,
gloriaiur in spe lilioniin Dci. El ex hoc inciioanl nisi qiiia illa uUima et qure major esl horuin charilas
solida esse inoilia, «.iijus fiddia exslilerani prim.a. (i Cor. XIII, 15) Dei diffusa cst in cordibus nostris
Priino namqiie per fidem jiislificalus, quia jnsUis ex per Spirilum sanclum qui dalus cst nohis {Jlom.
fide vivil (Grt/a/. III, li). Deinde per juslificalioiieni V, 5). lloc spei tempore, quod est medium inter (i-

Deo paoi.ncalus, quia pacifici filii Dci vocahunlur dem et charilatem, nunquamautem afideet charilale
{Maitli.y, 9). El h;t!C fiunt non per aliam fidem, scjunclnm, fit exercitium operum bonornin, ul fidem
iiisi pcr eam quse csl in Christo Jesu, per quem ac- opera commendeiit, ne mortua sine opcribus habea-
cessuin hahemus in gratia ejusdein fidci, in qua sla- tur; ut spes indesinenter opus exerccal, pcrdiicens
raus ei gloriainur, quse. pneparalur a Deo in boiia intentionerau.squead perscveranti.x salulem, tolerans
volunlale credenti, in qua diclum esl : Credens stnt quid((uid adversum aut ex tenlalione aut ex passionc
soUdatus in petra, qui cstChristns, etgloriatursperans concurrcrit. Et ita cuncia a;quo animo suslinet, ut
promissam sibi limreditatem (iliorum Dei. El hoc me- intcr angustias dolorum ct prasenti laetilia glorielur,
diumejus, in quo sustinel iuclamen adversilaiis ct el in futurje glorice exspeclatione lajtetur.
ccrlamina passionis, quoniain cum honio excrucia- g CAPUT XC.
ius\el occullis lenialionibus, vel apertae per.ecuiio- Le charitate et nomine ejus.
iii.s oljectibus, veiae fidei solidaius spe invisibilia De charitatis bono quantum quisque dicere polerit,
cxspectat, ea quae nondum videnlurventura confidit, cura satis Paulum dixisse sufficiat ? qui proseqiien&.
ea qu.e in futurum relributjo adducet, jam in prce- virtutes ejus tanta ntinierositate coinplexus est,
senii e.\speciaiioiie firma compleciiiur, nec dubitai quanla et nbertate fructus ejusopimos esse pensaviu.
ut quau.loque percipiat, qui ut vere percipiat, j;iin a INomcn charitatis Graecum est, quod Laline dilecJio.
evidemcr sperai. Unde adjungit : Non solum autcm, dicilur. Hajc a duobus incipit, vel ab homine etDeo,,
sed el gtoiiamur in tribiilationibus. Quid hoc est, vel corara Deo ab homine et proximo. In uno enim
nonsolum? Ergo est et aliud, in quo glorialio est? experimentura dilcctionis miiiime patet, quia cui se,
lilud viiielicel quod gloriatur in accepla fide, cujus vel quid sibi quisque connectat, singularitas noa ha-
mcicedem sperat, rctribulionem .xlern;c vilae. Glo- bet. IIjcc primum a Deo ad honiines venit, dicentc
rialur aiilem et in alio lucro, id esl in tribnlaiionibus, Joanne : Non quia nos dilcximus Deum, sed quia
quas suslinere facit : Scientcs quod tribulalio patien- Deus prior dilexit nos, dans nobis pujnus spirilus, ut
liam operulur. llincdicilur : Patientia vobis necessa- diligamus eum in operibus pictatis {II Joan. iv, 10).
ria est (Hebr.x^ZG); quianisi patientia tiibulalionem C Dehinc ut demonstrelur dilectio Dci, ostcnditur di-
tomiierel, dum pressura trihulationis vim palienliaj lectio proximi. Nam denuntiante apostolo : Si pro-
exslinguit, negotium certaminis non ad probalioiicra ximum, quemvidemus, nondiiigimiis,quomodo Deum^
extendit, sed mox ad reprobalionem elidit. Jam pa- quem non videmus, diligere poterimus {Ibid. , 20 ).
ti-^nlia, qiiam tribtihuio opciaia fuerit, extenditurad Testin;oniiim ergo dilectionisDeiest dilectioproximi.
prol>aiioiiem, ul hoc qnoJ loleralur, si ad aeternilatis El tunc vere diligiprobabitur Deus, quandoin Deuiu
amorem leniiit, vcre probctur ; iie in sinu tolerauliu; amicus, propler Deum dilectus convincitur inimtcus»
lateat murmur vocis iniquac, etquod stabatsub fasce Ha!C ubi vera consistit, uitercidi nescit; quia iiiter-

pressunc soliduin, dilnbatur in murmuris fluxuin; ruptionein non haUcl quod permanebit in seternitalis
sicqucprobitatis dignilalecareatquod inreprobalione hoereditate : tantum cffeclu suae operaiionis idonea
inurmuris Jam probatio fidelis invenla vcnit
veiiil. ut non quaerens quae sua sunl (/ Cor. xiii, 5), sese
ad bonorum spem, qme tanta dulcedine condiloris periculis ingerat proxiinorum , atque quidquid liit-

anhelat, ut cupiat corpore dissolvi et esse cuin Chri- crandura asciverit , aul proprise prosperitatis cora-
slo(P/«7Jp. I, S.^S) ; tanta sui soliditale robnsta, ut nimiione refoveat, aui susceptae adversilatis expugna-
confundi non possit. Salus itaque illa, quae per fidcm lione (lefendat : robustis exercitiis invida , dum
capil, qu;e juslificalionem invenit, quai ad pacem *^ semper avida proximi salutis aut quod lucraveril
Dei pervenii, quae in Christo solidata accessum gra- non amitiit, aut quod lucrare nequiverit compastioue
tia; rcperil, in qua firmissime stans veraciter gloria- simplici dolet, nunquam bonilatis vacuata mercede.
lur, quam Iribulatio exercitavit, quam probatio Explicit l.ber de Progressu spirilalis deserti.
« Ex Isid., Etym. lib. viii, cap. 2, n. 5.

MONITUM IN EPISTOLAS SEQUENT.ES.

De Hildefonsi epistolis jam superius monuimus, Virginitate sanctae Mari.ne coramendationem ; quod
omnes prajter has duas ad Quiricum missasperiisse, tantus vir non solum surama auimi voluptate atque
cummagnaejus doctrinx jactura. Etenim satismultas spiritaii fruclu perlegeril, verum (quod miraculi spe-
scripsisse nobis indicio est, quod in justam unius ciera prae se fert) corpus ejus effractuni atque infir-
voluminis molem excrcverint, secundam suorum mum jucundissima libri lectione ita fuit erectiiin.
openim partem conficientis, ut auclor est sanctus et confirmatum , ut cx)ntinuo ad sua munia obeuinla
Julianus. Quod ad hasceattinct qnas edimus, Quirici aptiim sese pra>,stilerit; et ipse qui choro jani diu ab-
epibtolx maximam coaliucal divini illius opcris de erat infirmitalibus dslentus, exinde diviuis laudibus
 . ,

m EPiSTOL/E. llU

iiilegm virlljus irMoicsso polucrit. Iii riosfri vcro llil- A in Viiginis ulero, quftni lamen pro noslra redem-
defonsi respoiisionil)iis uiaxi«ia omiu ox parle aiiiini p:ionc susccpil sola Filii persona.
iiuniililas suinina cum sai)icnlia conjuncta clucet;
7>. Item gratias agimus sanctitati veslrac quod ipse
qua viri a;quissinii laudes a sc onmiiio averlens, in
HiiuinDeuii) oiniiiuiu lionoruni aucloreni refuiidciidas Dei unicus,qui incainatus in Virginis utoro exsljiit,
csse demoiislral. Secnli suiniis Florezii cditionein, ad vos veniens, ac penes vos facicns maiisionem, fa-
qui lom. Y Hispan. Sac. Ilildcfoiisi cpislolas, toni. iiiis nostrae incdiam per vos verbi sui ubertate rcfc-
vero XXIX eas ilcruin cuni Quirici cpistolis emenda-
cit gratise suae puiitaie slabiiivit , veritatis suae dono
liores nobis posl Aclicriuin exhihuit. ,

lociipletavit. Sit libi Domino nieo bonum mercedis

roposilun: coram Chrislo Domino iiostro, et angelii
QUIRICI
ejus; sis Isctus ex fructu operis boni inler jelernjc
EMSCOPI BARCmONENSIS
fclicilalis gaudia pcrmansura , quia laHos nos coelc-
EPISTOLA AD HILDF^FOI^SIJM slis oraculi parlicipalione fecisti.
EPlSCOrUM TOI.KTANUM. i. Ecce, ctsi non utvolui, lameu ulpolui, sancli-
Ei gratias agit de libro ud se misso i>E Vihcimtate laii vestraj hocc non lemcrltalis ausu,sed humilitaiia
S. Mari.c, quem mirifice laudat, frucium rejerens
alTeclu suggerere curavi. Quod elsi ruralis inlelligun-
quem ex ejus leetione pcrceperat.
^ lia "on ila nilidumaut sapoium form^.re valuit, cba-
i. Cum a vobis remcans ad ovilis credili loca re-
vilastamen,quac meinviiavit utsuggererem, vobisiii-
dissem, ila laboris magniludinc fessus, et vi l.ssi-
spiret ut qua; suggcsla sunt placide suscipere digne
ludinis rcsolulus dcgebam in cellula mea, ut nulla
niini. Incolumem doiniaum nostruia divina gratia
valeludo siueret vel ad sacrum ofricium propeiare :

conservel. Amcn.
landem cum Iractatu mentis qux'rerem quod adju-
mentura mco labori prodcsset, illico memoratus HILDEFONSI RESPONSIO.
sum vestri muneris : quod ciim ardua intealione Lnitdes u Quirico acceptas in Deum refundit.
porcurrerem , ac mentis acie de[i.va , universa
Sanclissimo ac vencrabili domino Quirico cplscopo
quye in morem pigmcntorum rcdolenlia exstabant,
Ilildcfousus faiiiulus vcslcr.
saporare conarer, ita diffugit a mc quidquid lan-
1. Dcdi gloriam Domiiio Jesu meo, cum accepi epi-
guidum, quidquid detritum, quidquid eral adversu
slolam bealitiidinisvesine, gratiariiiii orsuconfcctam.
valetudiuc anxium, ut in robur plcnae incolumitatis
DL'dcras enim et ipse in bonis, ut devota mortalilas
cxsurgens, valenter ad gremium piac et sancta; ma-
qiilvil, bealic immorlalitati houorem debitum, le
tris Ecclcsix cucurrerim, atque unigenito Domino
nens in a;qu;iiilate judicii pondus , ut illi soli laudem
ct Uedeniptori nostro Jcsu Christo Dci Filio gralias
,
rctulerim,
.

quod
, .,
ita vobis
...... inspiraiionis suae flalu
„,
_
C
. „

....
niicras, cujus
.

opus agiioscis. Qiiia

°
r.

. .
ergo gratia Dei hU
.
. ^ .

le raisit pro quibiis a tc vota lauda.ionis acccpi, be-

vivifico in arcano pcctoris insufflaverit, sanctique
ncdicamus illuin simul in unum ,
qui et pcr nie in-
Spirilus unctione ad univcvsa de se diccnda instiu-
lulit niatcriam pi;c proseculionis, cl a le acccpit sibi
xerit, et quam decenter Novi ac Vcteris Instrumenti
soli dohi ani gloriain laudis.
serics Incarnationis, scu Nalivitatis dominicae my-
2. In cxtcris au^em sto cgo in mcractipso in realu
slcria continebat , tam cvidcntcr vos earumde:n
consciiis, in pivcrc anxius, ante Judiccm confiisus
Scripturaruin vcstera cxpandere fcccril, alquc, ut
anle advcnlum Judicis tcrrore commolus; rursum
ila dicam, ea quajopaoa viJebanlur pro sui quanti-
auiem cx rodcmpiione fidiis redomplionis, actionis
iQle mystcrii, luce clarius manifcsla ac noia pusillis
prorsus Rodcmplorisplcialc salvandus. Cujussi qu;e-
et magnis cflc;crit : ila ut ex hoc hcboloscat Jovi-
rasopus, peccatiim est; si quan-as vila; ralionom,
liianus, dissipetur Ilolvidius, simulque ot incredulus
poccali coiifossio Cst; si qu;cras judioiuin, pcena
ac mentc pcrlidus doiiilat Jud.ous.
pcccali cst. Pro quibus cunclis et pcccalis ct pecca-
2. Gaiidco in hoc dono gratix vobis a Doo distri-
toruui moorum merilis, obsecro le per cum cujus ju-
bul;c, quod ipse (jui ad Virgincm Mariain Gabriclem
, . ,. . ,
tlicio absolvi cupiuuis a reatu, ut dofigas pro me ma-
in plenitudine tcmporum nuntialurum misorat, qnod n
^ num ... i. • .• • •

^ r . . . oralioiiis coram vullu ,

piclatis ipsius, quo non
Spiritus sanclus suporvenirel in illam, ac virtus AI
luis iliaqucatus, sed adjulus verbis, obiincam me ab-
tissimi ofcumbrarel cam, oris vcstri inlroiliiin lan-
solvi ct crui a doliolis; daii niihi vel augeri promo
gens, ct cordis veslri stratum prLcmunicns, lam lu-
rens, ut loquar dc iilo vora, diliganKiiie pic, qiue
cide universa dc tanto myslorio dicerc feccril, quam
(lc illo dixcrim, ct glorilicotur idoni iii coiifossionibus
veraciler adiiiiplcvil. Cujus rci gralia hcnciliciuuis-
iiieis ct pncseniibus cl «lcrnilaie s;cculis pcrmansu-
Domiuuni, quod mcnior promissorum suorum dig-
ris. Dicere plura vcilom si misoriarum prcssura si-
iiatur csse nobiscum in hoc novissimo lempore sic-
iicret ; sed totuui salisf.iotum siiji icpuict charilas,
culorum, ctquidquid imbcciUitas uoslrarum mcntium
quod vcl minimum pcrmisil tx iiosa iicccsbitas.
ac socoidia animorum in sacris Scripturjc paginis
scrutari tam sufiicienter aggravala curis exteriori-
ALTERA QllRICl EPiSTOLA

bus non valebat, gratix' suse abcriaie donante, per AD EUMUEll IIILbErONSUM.

vos plenissiinc instrucli de Ir*carnationis ac Naiivi- Eum ut scripluris interprelandis operam det
hortatur.
iatisChristi myslcrio sumimuj. Gratias agimus san-
ct» Triniiaii, (juae Deus est, ([ ia fomiavit homincm Domno sanclissimo el vcre mihi spccialiicr pcrti-
 ,

195 S. IIILDEFONSI EPISCOfl TOLETANl iCG

mcndo Hlldcfonso archiepiscopo Quii icus sorvulns A comniunein Domiuum obtiiMas» lU donec me porfi-

vesier. ciat su;c pictatis curatione, ineis languoribus- suaot

1. Cum ad oninianova, utuostis, omnipotens Dcus medicinam non sublrahat, precor. Cbrisii gralia ii>-

non novo, scd scinpilcruo uUilur consiiio, ad cgesla- coluinem servel dominum meum in longaevitate pe-

>cm nostri ItMiiporis lalenlorum vol/is sununam dis- reniiis a;vi. Amen.
tjibncns, ne plurimum inedia lahefaclareniur, ve-
IHLDEFONSI RESPONSIO.
slri oris pabuio nos suslenlare curavit. Ac proinde
Id se quidem libenter procstituruin, sed iniqnitate lem-
quia sumino Palrifamilias duplicalione corumdcni la-
jwiuin retardari significat.
lenlorum ralionis siunmam referrc curalis, obsecro
Scripiurarum ad
Domino meo Quirico episcopo Ilildefonsus fainu-
Ht si qua in opacilatibus divinaruni
lus vester.
ulililalem malris charissimac, qux et imnc nobiscum
gemit in terra, et ad quam suspiramns in coelo, se- \. Impcras mihi, charissimc domine, piut loqui si

dula revoiuiione inveniiis, et invcnire inlendiiis, ad taceo, aut ne taceam loquens, et doniinicic vestis,

profectum ejusdem sanclse matris styli oraculo pro- quae rion hahet maculam aut rngam, abdila conte-

luere non cesselis docenter : cl in eo prosit nl tu, ctaque devolvens, unius objectu himinis et desideriis
dominc, qui in cuhiculum Regis setcriii inlroduccris, fidelium luceam, ct insipienliam perfidoruin exstin-
R
sacrarum Scripturarum vestem apcrias, aique ilia gnam. Non ergo possum, sed ilie faciat in me hanc
quce senioribus tegmine vcstimenlorum adoperta la- gloriam sibi, qui erigit elisos, solvit compedilos, et

lebant, palam faccre solito lahore iniendas. Nam ex illuminat c;ecos. Qui crigat me ad se manibus pise

dislributione graliy, supermi^, utconGdimus, aperilur crucis, qucm cecidisse constat de manibus su;e divini-

vobis ostiura scrmonis ad loqnendum myslerium tatis; qui solvat rae imperiis pietatis a vhiculo sce-

cum lcris; qui illuminet rae praevenienli misericordia

suum. Erit eniin respeclus operis vestri retri-

butione astemcc niercedis, cum inlirmanlium mcntes qucm caligavit malorura culpa; el tunc ab Jesu ap-

hominis pcr vos Chrislus pro- prehensus audiain : Ditnissus es ab infmnilate tua,
ad salulem inlcrioris

vexerit, ut tibi, anim* salutem iniliaverant,

qua^
confesliraqiie erectus glorilicera eum. Tuiic quoque
plcno robore convaiescant jacluque seminum spiri-
solutum abire sinat, et curram post cum in odore
;

lalium pcr doctrinam sanctx praedicalionis, cum alios unguentorum ejus : quodque afflatu virtutis athaxe-
riin, eloquii llatu rcspirera. Illuminet etiani ca^cum,
ab crrore pcrtraxeris, aliosque nc errent servaveris,
collectis nianipulis sancli laboris post cursuin longio-
et cum luraen raiscrationis ejus agnovero, cgo quo-

ris «vi cas ad conspecluni aiterni judicis potilurus que et omnis plebs demus laudem Deo.
'

gaudia sempitcrna. i
2, Nunc certe quia non me, sed gloriam Christl
2. Me igilur, quem torpore raentis obtusura , et mei quaeris in me, et ego noi» meipsuin comincndo,
sermone praedicalionisignarumtu, midomine sanclis- sed Christura meuni in omni qiiod loqui aipelo, spc-
siine, nosii, ut minislranle gratia Spiiitus sancli ctantibus ainabilem ardenler cxhibeo, ut imnc di-
qu33cunque dixcris pic ,
quaccunque deprompseris lcclum mcum diligens loquar, loquens annunliem,

s.incto, quaecunque nianifestaveris recte, quo et idem annuntians noluin faciain, agnitum celebrera, red-
sanctus Spiriius agnoscat, el omncs qui illo pleni dam post celcbritaleni mortaUtatis angelormn hyra-
suul diligant, ut me munire his donis non dedigne- nis laudera sscculis seinpilernis : igitur ut praecipis,
ris, suggcro. Sic glorilicclis et jiortelis Christnm in appeterem loqui frcquenter, el hocmihi pia devolione
confessionibus vesiris et pracseniibus ct xtcrnitaie adesi, ut in mcditationc legis Dei lingiia siinul et Vita
saeculis pcrmansuris. silentiuni non haberct; sed ita necessilas tcmporura
3. De caelero his excursis, ul manu sanclae oralio- vires atterit animoruin, ut nec deleciet vita proplcr
nis erigas imbecillnm, alque ut J!igi!ale precnin apud iiiiminentia mala.

SAf3€iTI HILSEFOIffSI
TOLETAM EPISCOPI

LIBER DE VmiS ILLUSTRIBUS.

PRiEFATIO. D cxordio vir bcatns alqiie doctissimu'> Ilioronymus
l Viroruin adnotationem illorum quonira edictis preshyler plene dicitur adnotassc, qui singulaliinno-
aiqiie doctrinis sancta Ecclesia toto terrarum orl)e raina coruni, seriem !cmpornin, monu.menia libro-
diffusa illustratur in bonis atque dofendilur ex ad- rum, diversitaics opusculorum in laudabilem ncccs-
versis, mox post ascensionera Christi ab apostolorum sariainquc memoriani usque adseipsura stylo evidenti

" Lorenza, quam sequimtfr,

In Edilione Antonii sancli Isidori recusum (Palrologice lomo LXXXIII,
ante hiinclibrum repraescntatur opus divi Isidori dc col. i082), hic iteruin ob oculos lcctorum ponere
Viris illuslribus, quad njs, ut pole jam intcr Opcra iuulile judicavimus. Edit.
 197 LIBEU DE YUUS ILLUSTRIB13S m
tonscribens, eliiiiiotescendomonstravit.elretexcDdo A slalum, ut cum vivcrc recusaivt, tam morl essot
|)OSleris comniendavit. Hunc seciitus Geiuiadius, rc- quod vivcret, quain vivere quod mori vellet.

iiotationis ordincm textu siinili percucurrit. Dcin- 7. Horum ergo bonorum sludiis provocatus, qu.TC-

ccps vir prudcntissimiisHispalonsisscdisIsidorusepi- que velcra anliquorura rcialu rcperi, qu;cque nova
scopus eodem ductu quosque viros oplimos rcperit, exhibitioiie temporis didici , orsu linguai quo potui
in adnotationern subjunxit. Siquidem nonomnia prae- subiiotavi, Ht illorum bonse memoriae jiingar, a qui-
scrutatus abscessit. Post hune in noslris parlibus in- bus prava operatione disjungor. Et qiii ciiin illis in

curia cunctos invasit, ita ut quaedam vctusta anti- lemplo Dci non infero doclrin.TK copiam, otrercntium
quitas operiret, et quaiu pluriina nova negleclus coinmcndem lideli obsequela mcmoriam obsecrans ,

obliviouis abscondercl. omnes ul me divinaeingerant pictati. Quare illos hii-

2. Ast ego procul vaide impar ethis quos adnolatio man:B memori.Te, ex qua labi poleranl, tenaciter com-
relinet, et iliis quos renotalio delcctavil, indignusque jncndavi. Sane bealissimuni Grcgorium sancUf. me-
satis et absque substanlia lotius boiii nperis, succes- moriae Isidonis adnotavcrat : sed quia non tanlum
sorque sanctae mcmoriai aiterius Eugcnii factus in de operibus cjus dixit, quaiifum nos si-mus csperti,
sede illa gloriosa Toletana; urbis (quam non e.v ho- id«'0 rcnotaLioncm illius submovcntcs, qaaquedeillo
"
nunum immenso convcnlu gloriosam dico, cum hanc novimus, stylo pleniore notamns.
ct gloriosorum illuslrct pi-.iisentia principum, sed ex ]. Grcgorius papa Romanus.
hoc qiiod coram timentibus Dominum iniquis afqiie IL Asturius episcopus Toletanus.
justis habetur locus terribilis, omniqu'? veueratione III. Monianus episcopns Toleianus.
gublimis) conalus sum, etsi nonelcgans studiuni,vel IV. Donatus monachus Afer [Ms. Tolet., abbasScr-
obsequclam volunlaiis bomc iilorum miscere memo- vitanus].

riae gloriosce sedis; ne incurrerem ex silentio dam- V. Aurasius episcopus Toletanus.

num, si tam gloriosae sedis tamque gloriosorum vi- VI. Joanncs episcopus Cacsaraugustanus.

rorum clarescenlem memoriie luccm tcnebrosa nube VII. Helladius episcopi^s Tolctanus.

silentii contexissem. VIII. Jusius episcopiis Toletanus.

3. Fertur.namquecx antiquilale veieri, quodpo- IX. Isidorus cpiscopus llispalensis.

Uiissefieri ccrniturexemplo temporis novi. NainMou- X. ISoiinilus cpiscopus Gerundcnsis.

lanus sedis eiusdem beatissimus priesul.uta se con- XI. Conantius episcopos Paknlinus.

jugalis conversalionis infamiam propulsaret, landiu XH. Braulio episcopus Caesaeaugustanus.

.assuinptos veste candontes narratur tenuisse carbo- XIII. Eugenius episcopus Tolctanus.
nes, donec Domino consccrans oblaiionem, tolius XIV. Eugenius aller episcopus Tolctanus,
per semetipsum compleret missic celcbritatem. Quo CAPLT PRIMUM.
sacrificio explelo, prunarum ignis cum dccor* ve-
i>
Gregorius popa Romana; sedis et aposlolicoc

siis adeo in concordiam venit, ut ncc v,^stis vim ex- praesul, compunctione timoris Dci plenus, ct humi-
stingueret ignis ncc vis ignis, slatum I:cderel vestis. lilate summus, tantoque per gratiam Spirilussancti
4. Rursum cum Helladio episcopo SJdis cjus Justus scientiae lumlnc pr«ditus, ut uon modo illi pra^sen-

diaconus fastu superbia; insiiliaret, post moriem tium temporura quisquam, sed nec in pra,neritis

quidem sui poniiiicis vixit episcopus, ci ipse tabe- quidein par fuerit unquam. Ita enim cunctorum me-
faclus ; sed in rcprobum versus sensiim, ob intem- riiorum claruit perfectione sublimis, ut exclusis oni-
peranliam morum a miiiistris altaris sui dormiens nibus illustriuin virorum comparalionibus, nibil illi

slrangulalus luqnco exspiravit. simile demonsLret anliquilas. Vicit eiiiin sanctilalc

5. Item, cum successori ejus Justo episcopo Ge- Antonium, eloqueniia Cyprianum, sopienlia Augusti*
rontius presbyier, principis obiecloniine folus, con- num. llic namque in exordio cpisccpatus sui cdidit
lemptum adveraitatemque dderrct, lain repenlino libruin Reguloe pastoralis, directum ad Joiinr.cia
motu vim pcrdidit intellcctus, ut multis medicormn c Consuxnllaopolitaiia: scdis episcopum, in quo docot
» curationibus acto, quidquid
D qualis quisque ad oflicium regimiuis veniat, vcl qua-
iu medclam fierei, to-
tuin in pestis auginentum crcsceret. Sicque perinva- lilcr dum veneiit, viveie vel doccrc subjectos siu-

luit commotio menlis, ut usque ad obiluin suum deat. Scripsil pra.uerea, exccptis opusculis de qui-
horror esset homini ejus vel participatio visionis, bus Isidorus bcaUe memoriLC Dienliouem facil, idera
vcl colloquium oris. exccllcnlissimus doclor ct alios libros morales , vi-
6. Adliac etiam successori in .locum ejus Eugc- delicct supcr Ezcchielem prophetam homilias viginli
nio priori Lticidius diaconus suus, cum innexus duas in libris duobiis comp:vclas, in qiiibus mulla dc
amiciti.-e socculari violcnier honorcin preshylerii et divinis Scripturis niystico ac morali sensu «*
Jucu-
quicdam pracdia extorsisiiet, tam in rcprobum sen- lenter nccnon et facundo sermone disseruit. Super
sum, tanique in languoris supercminentem pervenit librom Salomonis, cui titulus est Caniicum cantico-

" Ita edit. reg. et Ms. Toict., noD curatoribus ,

Hildefonsi, prjeter unum, illud monasleru Fotttis-
quod Edit. Florcz. Saftcli.
*> Gregorii
papoe Vila, quam se scripsissc Hilde- « Ita Isidorus, licci Ln iniprcssis, ndvennatem.
fonsus ait, in omnihus desiderabatur cxemplaribus d Cod. Tolrt. et rcg. Edii., liuu!en:e.
199 S. IIILDKFONSl KPiSCOri TOI.ET AM 200

Tuiv, qiiam mire soribcns, morali sciisu opiis oimic A crariim lillcranmi leslimoniis afiirmaiis id ipsum
cxponendo pcrciirril. Dc Vilis Patrum pcr llaliaiu
fiiMi penitus non licere. .\maloios quoqiie l'ri.scil-
coinnioraiiliumc lidil eliam iibros qnaluor, qiios vo- lianx' secl.ii;, liccl non oporareiilur oadem, quia ta-
luminc uiio comiicgit, qiicm quiilcm Co<iicem Dialo- men memoriam ejus amore reliiicrent, abdical cl
{^^oruin maiuit appcllari. lu qnibus libiis quauta di- exprobral, coinmemorms quod in libris bealissimi
viuilalis ialcaiil saorameula, ct iu auiorc coelcsiis Turibii episcopi ad Leonem p;q)am missis cadem
patri;£ mira documcnla, siudiosus polcst facile co-
Prlscillianorum !i;vresis dotocla, conviol.'!, atque de-
gnoscere ieclor. Exslanl ct ipsius ad diversos epi- ccnter maneat ahdicata. Aliam vero cpishelain ad
slohc plurima!, limato quidem et daro slylo digeslie;
Turihium religiosum, in qua collaudans eum, quod
quas qui ptMlcgcfil, liiiuido advcrtct cl in eo ad
culluram destruxorit idoloruin, comniitlil ei sacer-
Deum reciam fuisse iiil' nlioncm, et ad animarum doialis aucloriliilem vigoris, pjr quam preshyicros
zelum onini vigilantia el cura exsiitisse soleriem. idieme sorlis altc-
chrisma conficcrc, ci episcopos
llasitaqiie uiio voluininc arctans, in libris diiodeciin magna
rius dioicesis ecdcsias oonsccrare, coin|)escal
(lislinxit, Registrum nominandum essc decievit.
invectione. llic vir antiquissima (iilelique relalionc
Ferlur ei aliu opuscula cuidisse cgrcgia ; scd ad
narralur ad cxprobrationem inf.imi.e lanJiu priinas
manus noslras noniium pervencrunt. Fclicissinius B tenuisse in vestimonlo ardoiiies, donec coram so.lis
tainen el niniium felix, cui dcdil Deus sludiorum sua) saoro altari tolius miss;ii celcbrilalcin pcr s*-
ojus omnia perpendcre dicla. Floruit namque vir
nielipsum expleret. Peraciis autem solemnibus ncc
iste sublimis ac bealissimus doctor cl pracsul Mauii- pruiuc igiiem, nec vcstis invenla csl amisisse deco-
lio Augusto regnante. rem. Tunc Deo relalis graliarum actionibus, per
CAPUT II. simplicemnaluram ignis oonvicla osl et fallacia dele-
• Aslurius posti' Audonlium in Tolelana urhe sedis siaisiiis accusantis. el imioccnlia bcaiissimi sacer-
melropolis provinci* Carthaginis ponlifox sucoessor do:is. e Gloriosus habitiis fuit tcmporihus Amalarici
obvenit ; vir egrogius assignnns ojicra virlniuin plus regis; annis novem ponlificatus lenuil dignitalem.
ciemplo vivendi quam calamo scribcniis. Ilic ct sa-
CAPUT IV.
cerdolio bealus, et miraculo digiius ,
quia quihus f Doii.Uus el profossione, ot opore monachus, cu-
]ungerelur in coclo, eorum terreno repcrire menibra
jusdam eremitrc fcrtur in Africa exstitisse discipu-
nicruit in sopnlcio. Nam cum sedis sii;c saccrdotio
!us. Ilic violenlias harbararum genlium imminere
fungeretur, diviiia diciiur revelalioiie commonitus,
tomplulcnsi
•^ sopallos mumcipio (quod ab urbe ejus
.' .
X rv .
conspicions,
,
alque

^ monachorum pencula nertimescens

f
... ovilis dissipalionem et
,
,
ferme cum
grcgis
se-
fenne sexagesimo miUiario silum est) = Dei marty-
pluaginla monachis copiosisque lihrorum Codicihus
res perscrulari. Qui concitus accurrcns, quos et loi-
navali vchiculo in llispaniam commcavit. Cui ah il-
lus aggeris et oblivio tcmporis piosserat , in luccm
luslri rcligiosaque femina Minicea subsidiis ac rerum
el gloriam tcrremc cognilionis provelicndos iuvcnit.
oplbus ministratis, • Sirvitanum monaslerium visus
Quibus reporlis, redire in scdem renuens, sorvitute
est conslruxisse. Iste prior in Ilispaniam monasiice
slmul el assiduitale sanctis inucxiis, diem clauslt
observanli;e usuin et rcgulaiu dicilur adduxisse, tara
extremum. Cujus lamcn sodem donec vixit nomo vivens virlntum exemplis nobilis, quam defunclus
adiit. Inde, iit anii(iuitas fort, in Tolclo saccrdos
mcmoriae clarilate subiimis. •» Ilic in pnrsenti luce
iionus, cl in Complulo agnoscilur primus.
suhsistons, ct in crypta sepulcri quiesoens, signis
C.\PLT III. quibusdam prodilur efTuIgere saluiis; un le et monu-
^ Montanus post Colsum priinae sedis provinciye mentum ejus honorahiliter colere perliibeutur incolac
Carthaginis Tolelaiix urbis calhodram lonuil : homo regionis.
el virlute spiriius nilens, et oloquii opporlunilate CAPUT Y.
decorus, rcgimon honoris retcniavit ac disposuit, Anrasius Tolelanac Eo.olesiLC ponlifcx melropolis
condiguo cocleslique jure siinul et ordinc. Scripsit p urbis, post Adelphium in loco asciscitur sacerdolis,
cpistolas duas ecclesiastic3C ulilitalis disciplina con- vir bonus, regiminis aucloritate piaccLirus [Tol.,
sertas, e quibus unam Paicntiie habilalorihus, in praeclarens], domesticis rebus bene dispositus, adver-
qua presiiytcros chrisma conficere, opisooposqne sitatibus infixis constanler crectus ;
qni qnanto ex-
alicn;ti dia'cesis, idterius lerrilorii eoolesias conse- stiiit lemperatior mansuetis, tanto fortior somp<^r
crar,', magna pcrhibetur proliibere auctorilaic, sa- fuit invenlus advcrsis. Plus illi intenlio in dofen-

« Asturiiis, forte qui in i concil. Tolet. Bracarensi. Pr;«dictsc epistolac edit» postea fuere ab
Audentii episoopi Ilispani meminit Gennadiiis.
i>
emincntissimo card. .\guirrio; deinde a P. Florez;
c Sanclos Justumet Pastorcm passos sub Datiano,
tertio tandeiii a nobis in hoc opere recusae.
de quibus Prudenlius. e Et ita suhsoribit .Montanus in ii concil.
Tolet.,
d Montani archiepiscopi To!el.'>ni duas epistolas,
anno 5 Araalarici.
quarum Hildefonsus mcmiuil, ncs habcmus nondum f
Donatuin mirabilium operatorem vocat Joanncs
edilas. Is vero Turibius, ad quem Montanus scribit, Biclar. ann. 572.
monacbus fuit Palentinus, vulde diversus a sancto 8 De Sirvitario Isidonis in Eutropio.
Turibio Asluricensi cpiscopo, cujiis corpus Lebanac ^ Tol. ct Cod. Mar anap.apud Florez, hk et in prar-
apud Astunis colitur. Est et tertius Turibius nota- tenti.
rius Romanx scdis, cujus mentio lil primo concilio
m LIBER DE VIRIS ILLlJSTUIBtS. m
Sicme vcpUatls, qium» m scribcndi excrcilio man-^A egcnis inlulisse proLalur, ac si Ac illius stomnclK»

6il; unde perfeclissimis viris compai habetur, quia piitassei iiiopum ei arlus dcscenJerc, ct visccra com-

quae de verbo illorum praedicalio seminavil, defen- fovcri. Scribere renuil, quia quod sciilicndnm fuit,

sionis hujus custodia praemunivit. Vixilin sacerdolio qiiolidianae operalionis pagina dcmonstravil. Mc, a1
lemporibus Wilterici, Gundcmari, et exflrdiisSise- mpnastcrium rcdiens mcnioralum, ultimo viuc snre
buti regum, annisferme duodecira. lcmpore Levitam feci! Sencx obiit; dccem ci ocio

annis sacrum regimea temiil. Tcmporibus Sisoiiii:!,

GAPUT VI.
i^Joannesin pontificatu Maximura scculus Ec-
c .
Suincbilani, cl cxordiis Siscnaiidi regum liealus lia-

Cajsarauguslanae sedem ascendit. Primo Paler bilus fuil; qui posl bcaiior gloriam coelcslis rcgui
clesiae

monachorum, el ex hoc praesul factus i« rcgiminc bona plenus scneclute promeruit.

pupulorum vir in sacris ; litteris eruditus, plus yer-
CAPUT YIII.
bis inteodens docere, quam scriptis ; tam largus el
Justus Helladii discipulus, illique succcssor inncxus
hilaris dalo, quam hilaris (t vultu. Unctionem nam-
cst: vir habiludine corporis, ingcnioqueuicnlis dcco-
flue, spiritus l)ei, qua fovebatur interius, tam largi-
rus.aiquesublilis, ab infantia monacbus; ab Ilclladio
late rnuneris, quam habitudine ^tiUus adeo procfcrc-
g ad virlutcm monastica; insliliilionis afralim cducaliis
bat, ut et datura gratia commcndaret, etnon datum
pariieret instructus, in Agaliensi monastcrio lcriius
gralia.excusaret. In ecciesiaslicis ofliciis quadam
posi illum rector esl factus. In pontificatu auteui
eleganlcr et sono el oratione composuit. Annolavit
mox ill-i successor inductus, vir ingenio accr ci clo-
inter Ikcc inquircndae paschalis solemnitatis tam sub-
quio sulficicns, magna spe profuturus, nisi bunc anie
tile atque utile argumenlum, ul lcctori et brevitas
longaevam viiara dies abslulissct exlrcma. Scripsii
conJcacla, el verilas placeat patcfacta. Dupdecim an-
ad Richilanem, Agalicnsis nionaslerii Patrcm, cpi-
iiis tcmkt sedcm honoris, adeptus vitara.gaiidio, ad
stolam dcbila cl sufficienli prosox;utionc conslructam,
quain aiibclavit desiderabili voto, Substitit in sa-
in qua patcnter astruil susceptum grogem rclin-
cerdolio (emporibus .Sisebuti el Sumlhilani regqm.
querepenitus non delicre. Exstiiilrectorannis tribus:
CAPIJT VII. e temporc Siscnandi obiii, qui rcx post Ijunc dic noua
Ilelladius post Aurasium scdis ejus adcplus cstio-
dccima defunctus absccss't.
€«m. Hic cum rcgiae aulje illustrissimus, publicarum-
jqiic [ ToL, puhlicanusque] reclor existeret rerum »
CAPUT JX.
sub s.-cculari babilu monachi votum pariter explebat I>.idorus posl Leandrum fratrem Ilispalensis scdis

et opus. Nam ad monasteriura noslrum (illud ^''ovincix Bajiicce calhedram lenuit : vir decore si
(;j

Agaliensedico,cujus me susccptio monachura tcnuit, mul.ct ingcnio pollens; nam tanire jucunditaiis af-

quod munere Dei perennisque ac paicntis sanctitalis fluentem copiam in eloquendo pronieruit, ul ubcrtas
«lecorc et opinabile cunclis ct palam cst totis) cum admiranda dicendi ex eo in stuporcm verteret au-
saepe discursantiuin negoliorum ductus itinere per- dicnles, cx quo audila ' bis qui audisset, non nisi
veniret, rcmota clientum soeculique pompa decoris, repeljta saepius qommcndaret. Scripsil opera et exi-

adco monacborum peculiaritaiibus inhaerebat, ut tur- mia, ct non parva, id cst, iibrum de Gcncrc oflicio-
mis junctus corum, stipularum fasciculos ad cliba- rum, librum.Prpoemiorum, iibrum de Ortuet Obi;a
iium.dcporlarct, Cumque inter decorem insolenliam- Patrum, librum Lamcnlationis, quem ipse Synony-
quesocculi, solitudinis et amaret ci sectaretur arcana, moriira vocavif, jibellos duosad Florcnlinam sororem
celeri fuga, relictis omnibus quie esse novcrat raun- coQlra nequitiam JiidcCorum, librum dcNahirarerum
dij d ad id sanctum monasterium, quod frequentave- ad Sisebutimi principem, librum Diflerenliarum, li-

rat voio, vcnil permansurus optabili usu, Ibi facius brum Sententiaium. Collegit etiam dc divcrsis au-
monachis Pater, meritis studiisque sanclis ct viiara ctoribus, quod ipse cognominat, secretorum Exposi-
monachorum debile rexit, el siaium raonasterii toiius liones sacramenlorum quibus in unum congcsiis.
:

communis rei divitiis curaulavit, Ex hoc fessis pene D 'd^"i lil^i''' dicilur Quscstionum. Scripsit quoque iii

Bcnio arlubus ad pontificatus apicem evocatur; cl ultimo ad petilionem Braulionis Ciesaraugustanicpi-

quia vocarctur vi coactus [To/., vi coactalus], pari- scopi librura Elymologiarum, qucm cnm muliis annis
ter etignoius, illie majora virtutum cxempla quam conareiur perficcre, in ejus opcre dicm cxtrcmuiu
monacbus decit, quiaslatum mundi, quem contcm- visus esl conclusisse. Floruit lcmporibus Rcccarcdi,
psit virtulc, magna perhibetur rexisse discrctionc. Mi- Liuvanis, Willerici, Gundemari, Sisebuti, Sulnlbi-
scrationcs, elecmosynarumque copias tam largiicr lanis, et Siscnandi regum, annis ferc quadraginta

Exstat apud nos nianuscripla cjus cpisiola ad

« c De Maximo Isidorus, de Viris illuslribus, cap. iG.
qucmdam Froganera Judaeorum partes foventcm. <> lla Tol. Cod. et Florcz. Edilio Malrif., adiit.
Yi<lit eara aliquanda ipse Joan. Bapt. Pcrc7., ct ba- c Subscribii in iv coiicil. Tolct. ann. 5 Sise-
buit transcriptara ex vctusto Cod. Bibliolb. sancli nandi.
Laurentii, camque annotavit. Ex.illa licct brcvi id f Bis lcgitur in Edit. omn. Nos in Ms. Tol. Icgi-
qyod sciUjii bocloco sanctus Hildcfonsus, fticiic mns his, quod non cob;cret, nisi male scripium di-
CQofirmaiur; ncmpe in arguendo ct reprchendendo caniMs /ijs pro is in nominandi casu : quse loctia
accrrimum, in scr.bcndo vcnx parum accuratom cx- oinnibus cssct probanda, nisi placercl rix pro bii
stiiissc, conjectarj.
^ Jojiincs fratcr Brairiionis, infr., cap. f^.

rATKOL. XCVL
203 AD S. HII.DEFONSI EinSCOPI TOLETaM OPEIIA 201
teiiens poniificatus lionoreni, insigncinquc doclrinaj A ojus posl illiini lerlin» rccior accessil, Et bonrnu
*u»cl« glorian» pariicr cl decorem. ineriluin senis, qui duoluis di.^cipulis sanclisque li-

CAPUT X liis Ecclcsiae Dei haircdilatcm mcruil rclinqoere

Nonnilijs posl « Joanncm in Geinndensi scde gubernandain, Idem Engcnius niorihus incessuque

ponlifex accessi». vir professionc monachus, simpli- gravis, ingenio caliens. Nam numcros, stalum, in-.

cilatc pcrspicuns, actibus sanclus, non honiinum cremenia, dccrcmcnlaque, cursiis rccursus<iue lu-
diulina dclibcFalionc, sed Dci per homines celeri naruni tanta pcrilia novil, ut considcralioncs dispu-

definilione in ponlificalum ascitus, adhx-rons inslan- talioriis ejus auditorem et in sliiporcm vcrlerenl, cl

lcr obsequiis sepulcri sancli ^ Fciicis niarlyris. Rexit in desideiabilcm doctrinam induccrenl. Yixit in sa-

Ecclesiam Dei merilorum exeniplis amplius quam cerdotio fcre undccim annis, rcgnaiitibus Chinlila,

verborum edictis. Hic el in corpore degens, ei iii

Tulgane et Chindasvinlho regibus.

scpulcro qniesccns, fertur salvationis operari vir- CAPUT XIV.

lulcs. Substilit temporibus Suiiithilaiiis cl Sisenandi Itera Eugenius alter post Eugenium ponlifex sub-
regum. rogatur. Hic cum Ecclcsiie rcgi« clericiis essct
CAPUT XI.
egregius, vita monachi dclectatus est. Qui sagaci
« Connnliiis posl «J
Maurilanem Ecclesiic Palentince ^ UigA urbem Ciesaraugustanam pctens, illic marly-
sedcm adeplus est, vir tam pondcre mentis quam rum scpulcris iidiaisil, ibique stiidia sapiontiai el
Iiabiludinc speciei gravis, communi eloquio facundus, pioposituin uioiiachi dccenter inciduit; undc priiici-
et gravis ['jTo/, gratus], ecclesiasticorum officiorum pali violentia reductus, atque in poiilificaliim ascitus,
ordinibus intentus et providus, nam melodias soui vilam plus virtutum meritis quam viribus egit. Fuit
miiltas noviter' edidit. Orationum quoque libcllum namque corpore tcnuis, parvus roLorc, sed valide
de oninium decentcr conscripsit propriciate Psalnio- fervescens spiritus virlute; stiidiorum bonoiiim virii
niffl. « Vi.xit in po:.lilicatu amplius trigiula annos, persequens, cantus pessiinis usibus vitiatos mclodiae
dignus habilus fuit ab uitimo tempore Witierici per cognitione correxit, oniciorum omissos ordincs cii-
icmpora Cuiidcmari, Sisebuti, Suinthilanis, Sise- raraque discre\it. Scripsil de sancla Triiiitate libcl-
iKindi el Chiiitliila! regum. lum cl eloquio r.itidum, cl rci veritalc pcrspicuum,
CAPUT xn. qiii Libyaj et Orientis parlibus iLUlii quantocius po-
f Craulio frater Joannis in Cyesaraugusta deccdentis tcrat, nisi procellis resultantia ficla inccrlnm pavi-
adcptus csi locum; vir sicut germaititate conjunctiis, dis i:er viatoribus distiilis.sent. Scripsit cl diios li-
ita non minimum [AL, iiimium] ingenio minoratus bellos, unum diversi carminis metro, alium diversi
Clariis cl iste habitus canoribus, et quibusdam opu- C ^^^^^ ^^^^^^ concretos, qni ad multorum^ industiiam
sciilis. Scripsit ^ Vil.im .^niiliani cujusdam monachi, ejus cx hoc lcnaciter sanclam valucrunt coinmendare
qui mcmoriam hujus et virlutem illius sancti viri suo mcmoriam. Libellos quoque i Dracontii de Crcatione
tcnore commendat pariier cl illuslrat. Ilaluil sacerdo- raundi conscriplos, quos anliquitas protulerat vitia-
lium ferme viginti annis : quibus explelis, clausit diem los, ca qux inconvcnientia repcrit, siibtrahcndo,
\i;3e prxscnlis. •> Duravil in regimine lemporibus Si- iniinulanJo, vel meliora conjicienJo, ita in puichri-
senandi, Chintila;, Tulganis et Chindasvinthi regum. ludinis forinam coegil, ut piilcfiiiorcs dc artificio cor-
CAPUT XIII. rigcnlis, quani de manu proccssissc videanlur au-
> Eiigenios discipulus llelladii, collector et consors ctoris. Et quia de die septimo idcm Draconlius
Justi, pontifcx post Juslum accedit, ab infantia mo- omnino rcticcndo, scniiplenum opus visus est reli-

nachus, ab Ilelladio cum Justo pariter sacris in mo- quissc, isle cl sex dicrum reftipitulalionem singulis
iiasterio inslitutionibus eruditus. Ilunc secum Ilella- versiculis rcnotavit, et dc dic septimo, quai iUi visq

dius a monasterio tulit ad pontificatuin Iractus, qui sunt, clcgantcr dicta subjunxit. Claru^ habitus fuit

rursus ab eo clericalibus institutus ordinibus, scdis lcmporibiis Chindasvinthi el Recesvinlhi regum,

• Joannem Diclarcnscm abbatem, de quo
c.ap. 44.
1» Felix Cerundensis martyr, de quo Prudeniiiis,
in xviii Mariyr., ei Eulogius.
« Conanl. i;i Concil. Toh;t. ann. 630.
d Maiirila subscribit in iii coiicil. Tobt. Episcopus
P.dentinus, non Amaleiisis, ut in iinpressis.
e Ilaqiie morilur circa anniun G58.
!<
Ad
qiiem scvlbit IsiJorus.
' Exstat manuscripta.
b Iiaquc moritiir circa annum 646
i E;igcnios archiepiscopos Toiclanos viJcntur
uothi cognovisse duos taatum. lt;'.quj secunduin,
sive alterum vocant Ilildefonsus, Juhauus ct Felix
illum quem nos tcrtium. Temporis cniin votust s
oblivione obrucrat Eugenium priinum mariyrcm a
Dionysio Arcop.igila Tolelanis missum, de quo me-
niiHit U Juiniis ahbas, el sa.icti GcrarJi Vita, et con-
c«ir* deniqie Ecclcsia Pari;iorum aiqac Toh-tano
Isidorus, rum. Anno lan:!ein Chriiti 1148, Raymundus archi-
episcopus Tolciatjus ad concilium Rhernense profe-
cins, iii Eugenii monunientua» Liitcti;e incldil, et rei
gesl.ie historiam sepulcriijiie locuin nostris primus
Muatiavit. Nuper autcin Philippus sccundus rex
llispaniarum icligiosissimus, hnjus sancti Eugenii
maityris corpus ex Gallia ad se allatum anno 1565
cclcberrima ponipa cxcepil, ct Ecclesiai douavit
Tolctanan.
i Dc Dracontio Isidorus , cap. 37. Draconlius
parro pocia, cujus hic lit mcnlio,jam diu fcrlur im-
pressiis,non lanien iil fuerat abEugcnio cmendatus;
scd hanc Eugcnii eincnJalioncni vivh in illo vetusto
Codice Ruicii Azagiii, cujus supra mcntionem feci.
Et hic Draeontius, ut ab Eugcnio emendaius fuil,
edilus saipius cst; primum a doctissimo Sirmondo,
deinde in PP, Bibliolh., lanjem a nobis. {Vid. Lujm
PatrologiiE lom. LX.)
 ;

20S; APPEND. I. OPERA DUBIA. — MOMTUM. m

fcre (liiodedm annis lcnons (!igriilalein simiil ei glo- sum in liasilica soncl.T Lcocadije lencl lial)it.ntioti«
j^
riam saccnJolis, sicqiie posl lucis muntii.ilis occa- sepnkTiim. Iliicusquellilticphonsus.

AFPENDIGES,
APPENDIX PPxIMA.
S. HIIDEWO OPE RA DUB ITAMB ASCRIPTA.

MONITUM.
Qnre (iuhia (licimus, lector oplinic, iila opcra velimus intelVigas, qusc aliquantlo non sine probabifi ralione
sancti docloiis credita sunt; quamvis procedente leinpore scriptisque ad Juslusn criteriurn diiigcntins
cxaniinatis, poliora inonienta deprchenderiiit viri docli., quare ipsa sanclo doclori abjudicaiida putavcniiL
In liis primuni locum danins opusculo de Parturitione l)eat;e Marite virginis, et ejus pei-pelua virginitate
pauca de eo praifaluri, quoniam habemus super ejus legitimo auclore aniniadversiones crudiliss. viii Joannis
MabiUonii (S(vcnl. ii Act. SS. ordui. S. Dened. in observ. ad \ilnm snncli Ilildefonsi), quem exscribfrc
opcric prctium duxiiniis cum Luca D'Achery, lomo I sui Spicilegii, fol. 43 novtc Ediuouii, per LudovicuQi
de.la Barre correct:« el expurgalye.
« Fraiiciscus (inquit) Fen-ardentins, Iheologus Parisiensls, in Bibliolbeca Palrum nonnuUa Hildeibnsi
opuscula vuJgavit : in his librurn de Virginilatc sanctic M;iriai conira Ires iufKieles, cujus bic prologus
heus, lnmm verum, elc, et initiun» Domim mea! Dominutrix »ien, clc. Cui libro a!ium lJiidefons(^
:

itidein allributum sul)jecit, de perpctua Yirginilatc sanclic Mari;^, et ejus parlurilione cum hoc exordio •

Qunmvis omnium Ecclesiarum virginilas, etc. Primom libolluni esse llilJefunsi, posteriorein vero Ratlw^ni
abbatis Corbeieiisis certissimis deprchendiinus argainentis. MilJcfonsus li')rum dc Virginilate tesiimoniis
Veleris ac Novi Testamcnli plenum edidit, iiKitiil Cixiianes, (pii (licendi inodus in priore libro eviileiilcr
non in posleriori, apparet. Pr;rteiea Hildcfonsns, .Tuclorv; .luliano, libnini de Yirginitatc scripsit coiitni in-s
inlidrles, et quidem contra .lovinianum, Hehidium, et .Iud;ieos; quemadnio:!um ex Quirici cpistola . «ninj
pra^fixa est opL^ribus Hillefonst in ms. ('otiice, maiiileslum est. Atqui Ilildefonsus cosdcni omnino iniideles
noinine tcnus. in priore lioccc libro intorpelI.il. cl cxagitat; in poslcriore vero Jibro alius oinnino qn.'cstioiii.»
statiis Patruin testimoniu passiin in confiniuilioiiem addiicuiilur, quos inler laudantur. et citajiinr Giegoiii
:

.Magni Moralia, Augustinus, llieronymus, Cyiilhis Alevandrinns, Pelrus Ravennas, aliique, quos ne saliiiat
<pMdem in operc siio Hiidefonsns. Denique nmgiia esl inler ulrntnquc npus slyli divcrsilas. Ilildefonsus
congiobalis synoiiymis advcrsarios urgcl Kaiberlus inajori scnteniiariini gravitale, qui modus seiient
;

tlccel>at, in posteriori libro proc^dit, opnsqiie siunn dedicat abbalissoe el sancUmonialibus beatac ,Mari k
Jtpnd Suessionas, ubi educatus fncra!, quod ex operis inscriplionc postca refercnda patcbit. Undc eas inali-ci*
€1 inatronas charissiinas s;epe .-ipj^ellal.

t Non ergo Kalberlus postcrinris islins libri auctor censendus est, Ilnjus lcinpore
Iliidefonsus, se;l
emcrsit coniroversia qu;x;dam inter catbol ens de modo quo beata Maria Cbiistuin peperit. Emn naliirali cl
commnni cieterornm bominurn via et lego natuin a.sseicbant noniiujli alii conlra, qnos inler Uatbirtus,
;

rcclainabant. Quicstio ista in Cermania orta csl, uti docel Rairaninus Corbeiensis monachiis, Kalbevti
sententi;ie contrarius, in lilK^lio ((nem de boc argumento composuil, el cuidam sibi ignolo (non proin;fe
Uatberlo nionasterii sni abbali) ioscripsii. Ralrainno resptmdere vijelur Ralberius rratriim noininc
adversarios appellans bis vcrbis « Scd (lui qnornnidain iiunc friUrum rur.^us iinpu iii a quasi percun; t:inito
: i

« lalvorat tenicritas, i^!ecrevi ad vos, mairon;c Clirisli, dc iis scril»ero , (imx ipsi ciiriosins conli-a ejus
< pii.iicitiam quam religiosins conanLnr expiiiraic. i Et ul sialuin conlrovcrsiic intclligas, < Non dicn,
< inqnil, qno;! dicanl virginilalem amisisse, qii.t) nesciens virnm, virgo coiicepit, virgo pepcril, et virgo
< pcrmansil scd quia id^ ipsnin quod conlitentur negant, dnm dicunt cain coininuni lege naiui-se fiiioni
;

< cdidi.sse. .»

llinc apparet magiui inter ulruimpie Ilillefonsi ct Uatberti opns divcrsitas. Ilildefonsus agit Conlm
trcs inlideles; Ratbcrtus .\dversus fratrcs. Hihiefonsus :irguit Ilclvidinin, cl Jiul.ncos virginitatciii Deipara;
perneg;inlcs Ralberlus catholicos theologos eamdem Deipanc virginilaieni adnnltcntes, at non roct«5
;

exp!ie;iiiles, ni qni Mariam dilaUtis virginalibus clanslris Chrisluni pep;Missc diccrent, quod certe jani
voliierat Jjivinianus, qucm HilJcfonsus impuguat. Rail>crtns opns siinm in duos partitns cst libros,
sanctimonialibns Suessionensilnis nnnonp:^los liac inscriplione , qiialis in ap;igr.ipbis Corbeiensibus
repcrilur «:Vencraliili matroiut! Cbrisli mia (um sacris viiginibus Vesona [Lerj. Suessona] moiiaslitc
<_ degentibiis P. R. (id csi, Paschasius Ralbertiis) nionacboruin oinniuin peripsema. » Hanc inscriptionem
si viijissei Fen-ardenlins, R;ilberlo sine dnljio prcpriuni ae germ.-iiunn fetuni iribuissel. Post Iktc sic liber
incipil : Quoniani omninm Kcdesiarum, elc, qu;c in BiMiolbora Palrum habeiitur ad medium usqiK^
libelliim. Naiii ab eo ioco ubi legilur Incc nola : 11 ic nliquid dcsidcralnr, Codices nis«. ab E;iiiis oninii:u
discrepanl, snl.s'itnn ilque parlcin scnnonis Hil.lefonso ascripli, qni inler eJilos dc Puriftcaiionc s;ncl;e
Mari;\j inscribiiur; secnndus vero Ralbcrti libcrcsl ipsa Ilomilia qncc in iinprcssis prjcdicto sermoi.i
subjicitur cum boc cxordio. Jnter sanctarum Scripluraruni eloquia, ctc. i
llncusquc Acherins ex MabiJlonio; qnibus satis iiperle evincilur hnjus opusculi auctorcm .ongc aliuni
fuisse ab Hildefonso nostro ; cui iios scnlcnli;\j libcntcr subscribinius. Unum Umlum habcmus quod lcclorcm
boc loco moneamns Mabillonii supcriora argumenla ex co pondus prcecipnc desHmere, quod vix iii du-
:

biiim revocari polest, nempe unicum dc Virginiiale opusculuin fuisse ab Ilildcfonso conscriplnm, illnd(pi«}
lol singularibus nolisdislinclnm, prout cx JuIi:»no el Cixila accepimus, ul facilc a <jnocuiiquc aiio soctrni
 ;

«07 AD S. H1LDEF0N51 OPERA APPENDICES. 8^8

|)ossil: ncque emmsi aliuil consciipsisset Hildcfonsus in Deipur.ne Virginis dcfciisionem alios sorlilus :iil-
yersarios, crcdiinus cjus Vila; scriplorcs silenlio fuisse praeiermissuros. Qiio prajacto fundanipnio , lol.i
isla collalio inicr ulnnnqnc opus a Mabillonio docte inslituta, lirmissimc conslal; corilinuoqiie cliciiiir
hoc alterum opHsculuin quod el propter styli difTercntiam, et argumcnli dissimilitu iinom, ct adverSarlbfiini
qiios oppugnat diversitatem, nullatenus potest ad illud Hilde/bnsi lanquam ejus pars .aliqua refcrri, csse
;^tcri adjudicandutn.
Quod reliqiia spectat, postqunm Acherii Editionem cum illa Feu-ardcntii, ci Codicc nostro ms. Amcli:tno
(de ^uo multa jam meutio in prcratione lihclli de Yirginitaie) diligenler conlulimus, qu:mqiiam Ma-
nuscriplum cum Feu-ardcntio consentire deprehenderimus, lios tamcii descrerc, alque Aclieiii Kditioncm,
nno vcl altero loco excepto, sequi dccreviiuus. Nectemcre; esteuimhic Iractatus iii Acherio ut plurimum
correctior quara in noslris, in quibus, ut j.im inJicavii Mahillonius, perturbatus est ordo, et iiilerpoilaius
contexlu^ r<on ideo lanien CoJicis noslri parvipendenda cst auclorilas; namquc scriplura illius cor-
rectisslma esl, qu:c sacpe Sicpius cum mss. Corbeiensibus Acherii consentit, coruuique Icctioucm conGr-
mal contra Feu-ardcntium, ut ex varinntibus Iectionil)us appirebit. Deinde in eo ipso Codicc secunJi
libelli conclusionem reperimus, qiialis habctur in Feu-ardentio, desideratur vcro in Acheriaiia ridilione.
Et DOStro quidcm judicio quicunquc allcnte ulramque pcrlegerit, falcbitur sccuiulam hujus opusculi par-
tem tn Acherio esse mutilam, quippc qucc in mcdia cnjusdam Isaiaj scntentiac exposiiionc desinit, hairente
adbuc ct suspensa oralione; iu noslris vero perfectam exstare, in quibusnon antc fiiiis sermoni iniponitur,
quam tota senlentia explicata ad rem accomnioJata sil, divi Augustini vcrbis oratione conclusa. Quare noa
«iubilavimus ex nostro supplere qu;c Acheriana; Edilioni deesse cognovimus.
Int«rea lamen necessario factuin est ut duo frRgjnenta, qua; ex loco iiiin suo merito rejecti sunt, sepa-
rata Fcmanserint. Quac ne omnino perirent, huic opusculo ante sermones subjecimus, scilicet exordium
scrmonis (ut est in Feu-ardentio) de Pariuriiione et PuriQcatione sanctae "Maria;, ctniediam pariem tracla-
(us de Parturiiione, apud ipsura. De iis admouitus, vale.

OPUSCULUM DE PAllTU VIRGINIS '

PASCHASIO RATBERTO ABBATI CORBELE VETERIf

PROBABILIUS ATTlllBUENDUM.

•• Qnamvis omniiim Ecclesiarum virginilas beatcc
elgloriosae genitricis Dci Maria; sit decus, honor
el forma virtulis, maxinie tamen sanclimiuialium
virginum, <iuarum castiias ejus « specialius illustra-
lur virlutibus, informatur exemplis, corroboralur et
meritis. Unde sacratissimum ejus puerperium animo
et corde devotissime vcncrari ac retexere, divini
rauncris est gratia. Pro ea vero contra hrerclicam
pravitalem dimicare ac vincere, opus est Spiritus
A conantur cxplorare. Explomndo vero partum vli^i-
nitatis ejus cl uieriim pudiciliae.iutrodiicuntf aCsi
pcrilissimi physiologi ^ callide satis disputalionc sua
colluvionem viliorum, in qua concurrunt plilriilia
crroiis discriraina.
Dicuntenim non aliter Leatam virgincm Mariam
parere poiuisse, neque alilcr debuisse quam com-
muni lege nalurx, et sicut mos ^ est oumiiim fcrni-
narum ut vera nativitas Christi d-ei possit. i AHas
,

sancti et virtus Altissirai, qui eam obumbravii, ut
sine coitu viri, et sinc ulla corruptione, d Deum et
bominempareret, virgoquesemper mancrel. Proqua
iam olim beatum Hicronymum contra Helvidium hx-
relicum et contra ejus coraplices scripsisse legimus
quositadebellavitacdevicit.utdeinccpsusqueadpne-
sens nihil « recidivum erroris contra cam siirrexerit.
Sed quia nunc quorumdam fratrum rursus impu-
dica quasi percunciando laborat temcritas, dccrevi
ad V09, matronse Christi, de his scribere, quae ipsi
curiosius contra ejus pudicitiam quam religiosius
autein (inquiunl ) si non ita natus est ut cjeieri
nascuntur infantes, vera nativitas non est. Et ideo
ne faniasia putetur, aut ne sicut aqua per alveum
traiisissc, ita per uterum virginis absque nascenlis
ordine natus credatur, pium cst sentire, sic elin»
legc naiura; natum fuisse, qnomodo nascuntur cc-
tcri infantes, et eam «ic peperisse sicut rcliqua; pa-
riunt mulicres.
caeca pietas, quae tam impie sentit de Maria
virgine, et cacca prsesumptio, qua; tam impie loqui-
tur deChristo! Non dico quod dicant vlrginitaiem

• In Aclierio inscriliitur hic liber de Partu virgi-
ni»; InFeu-ardcntiovero et Cttdice noslro Ameliano
qus litulus esl : Liber contra eos qui disputant de
Berpelua virninitate sanctce Mariw , et ejus parturi-
tioae.
*>
Sic incipit liber in noslris absque ulla prsefa-
lione : In Codicibus tamcn Corbeiensibus legitur
liJDC, prout ab Achcrio edita est : « Venerabili Ma-
Ironae Cbristi una cum sacris virginibus Vesona mo-
uastice degcnlibus Paschasius Ratbertus mouacho-
B Pctragoricensi provincia in Galliis fueril urLs 7e-
sona , seu Vesotmaj aut Vesuna dicla, ut omues
norunt.
' Ita Acherius et nosler Cod. ms. Fcii-ard. edi-
dit, specialiter illustrala. Paulo iiifra edimns Pro ca
vero, ut esi in Feu-ard. el Am. meliusquam Propter
«a, quodhabet Acherius.
<• In Acher., Dominum.
^ Recidivum habeni Feu-ard. et Acherius; disscn-
tit Cod. Am., qui scrihil residuum; qua' lectio in

rura omnium peripsema. altcro Corbeiensium reperitur, ncc iuiprdbalur a

« QucBstionem, charissimcc, de parlu beata; M^irte L. delaBarre. ,. t i
virgiiiis mihi nuper allatam vobis persidvere de- ' Ac si. Hx>c vcrba parenlhesi inclusa voluit L. de
crevi, quoniam vos eam plurimum .imare non la Darre, quasi a librario super.iddita, sensu.iique

ambigo, ut ex hoc sciatis quantuni vos diligam perturbantia. Non negainus; sed niillus lUa C6dcx
loHgc diu a puero vester aluinnus, multo jam senio non habet, nec omnino inlolcrabilia sunt.
confeclus. » * CalUda, Anicl.
, * .
Illud autem [esona Mabillonius cara Acherio con- •» Est deest in Fcu-ardcntio ; at habet com ACher.
lendit Icgeiidum Suewona scu Sitessione; Ludovi-
, Arael. Cod.
cus vero de la Barre retincri posse putat, cum ia ' Alias etiam in Amel., solus Feu-iird., ahi.

200 APPEND. I.
aiitisissc qure nescicns virum virgo conccpit, virgo
poperil, el virgo pcrmansit ; sed quia idipsum quod
coufiienlur ncganl, dum diount cam communi lege
nalur* pu;rpcram filium edidisse. Quod si ita est,
ui as|.ruunl cl affirmant (quod absil), jam Maria virgo
npn est, Chrislus sub maledicto natus est, irac filius
de carne pcccali, et ipsa, qu;c bcnedicta ab angdo
pr.'cdicalur, in maledictionc adhuc pcrmancns sub
malcdiclo pcperit. Alioquiii quid cst quod legem
nalurac requiruiit in Maria, ubi toium quidquid in
ea fuit, possedit Spirilus sanclus? " quam virtus
Altissimi obumbravil? Ouo;l si virtus Altissimi ab
omni scslu peccaii eam obiinibravil, in conccpiu et
in p.artu sicul ab omni ksIu libidinis libera fuit, ila
e( ab omni prcssura malcdiclionis, non ex sese, scd
ex virlute Altissimi immunis ei alicna fuit. ^ Qtia-
prppter cogitcnt el divinaruin rcrum jura, quia non
e,x natnra rcrun divinx legcs pcndcnt, sed cx divi-
nis icgibiis natur.Tj rcrum"ct icges rnanare probanlur.
Idci.rco lemerarium esl asscrcre dc Christo quod
secundum communcni lcgis iialuram .sil nafus, qui
nbn secundum usum natiiroc in ulcro de carne \ir-
ginisest procreatus. Nam ct ipsa iex naturoe, sub qua
nunc muliercs concipiunt et pariunt, ul ita dicam,
vere non esl lex naUir;Tc quodammodo, sed maledi-
ciionis et culpcc; qwoniam nisi Adam
mum peccassent in paradiso, nemo dcinceps nasce-
retur sub culpa pcccaii. Et ideo ista communis lex
nascendi non nalunie cst, sed corruptionis ct vitii,
M^ria aulem quia benedicta culpnm corruptionis non
liabiiit, propterea Clirisiiim non in dolore neque sub
coiruptione genuit. Quod si ex corruptione aut cuni
dolore nalusest Chrislus, jamex malcdictonatus cst;
dequomaledictoGenesistestaturquoddixerilDominus
Ev;t!: Mu/^?/j/Jc(7?is, inquit, multipHcabo dolores tuos,
et,conceptus tuos (Gen. iii, 16). Pro quo Symmachus
alfliciioiies tuas clixit. Origcnes vero et Theodotion,
nCcnon ct Septuaginta iristitias tuas dixerunt et gemi-
tus; ul'i ei Theotlofion et Symmachus pro gemiti-
lius (cruniitas posueninf. In quibus omnibus non lex
volunt f imperite
^ialur;c (lesignntur, ut isti physiologi
s..:ilis> sed lex multiplicanlur, et augetur
vindictaj
caiisa pcccati, labores in partu, afllicliones, tiislitise,
et ;iirunin;c atquc gemitus. Pro quo in Ilebraio ha-
b^iur : Tjan--i T]:bvy nn"i^« nj"in. Unde omnes qure
pariunt. nou ex natura primoe
origiiiis sic pariunt,
stid e.v vifio cuIp;Tc, el malcdiclo. justa) vindicl;e
ex
DcL Al vero bcnedicta et gloriosissima virgo Maria,
noi) dko, quod non cx commuiu lege nafuniD, vcrum
cliam necex naiura prima; originis filium, ncque cx
scminc vjrj, scd de Spirilu sancto ex sua carne divi-
aitus proci catum, sine ulla viliorum coliuvione Deum
cl homiiicm profudit. Et ideo parlus cjus non sic
Iractaadus est, ut Ciietcri nascunlur; quoiiiam *^ sicut
docfor egrcgius Alhanasius
ait intei; csetcra in libello
fidci su;v;, qucm qu;isi sub dialogo edidit, incarnatus
cst Unigcnims secreto suo mysterio, (]uod ipse novil
(Ljfc. IX, De sua fidc, circa fin.), Undc prosequi- -- tur; sed Dei Verbuin, quia caro factum cst, assum-
*' psit homincm in se sinc persona hominis, ut totus
tui; : Noslrum est, inquit, crcdcre, el illius nosse.
Audianiquapropter, quia solummodo iHius est nosse
quoinodo conccplus, quomodo in iitoro conversatus,
quomodo Vcrbum Dcus el homo dc Virgine nalus sit
uiius Chrislus, quia, ut ipse ait, Deus Vcrhum lotuin
suscipicns quod est hominis, ut hoino sit, ei assum-
o Solus Feu-ardcnl. fegil quoniam pro quam, ut
csl in c;ctcr.
FcUtanL legitur : Quapropter cogi-
^ Ih Am(;I. ct
lent disputatores nnturarum le<;cs, cogitetU et
isli
divinarum rerum [virtulem, Feu-ard.J jura Amcl.
« Feu-ard., impcriose.
^ Pro sfcHt durtor, scribit docte Feii-aid.
« Edimiis hunc locum ad Cod. Amel. ct Fcii-ard.
Edilion.ln Achcri;> desidcratiir lola sequcnspcriodus,
cl praiscntcm concludil illisvcrbis : Hlique Dcuscst.
Quodsi, ctc.
^ Qui nunquam csl in Am. et Fcu-ard.,
;
OPEIU DUBIA.— DE PARTU VIRGrNIS 2:&
A ptus liomo tolum accipicndo quod Dcl est; • aliii.l
quam quod Deuscsl esse non potuit. Ac per Iioc si
Deus Verbum, totum suscipicnao quod cst hominis,
liomo cst, el assumptus homo lotum accipiendo quotl
Dei est, utique Deus est. Quod si ita cst, ut istc coii-
fessus est, imo quia est, ubi, quscso, est comniunis
lex in nasccndo, ubi colluvio vitiorum? Nam Christu»
Deus qiii nunquam non fuit, ex quo honio factus csl
ei assumptus in unitate pcrsonae, semper mansil cl
permanet vcrus Deus ethomo non duo quidem, ut
:
esset altcr Dcus, el alter homo, sed unus idemque
Deus et homo. Quamvis cnim aliud pcr quod Deiis,
et aliud pcr quod homo, in ulroque tanicn unUsDcus
et homo, quia non fuit aliquando purus sinc Dco
concoptus vel natus homo. Sed quia conccplus esl do
Spiritu sancto cx virginea carnc, ct natus homo
vere, mox ex ipsa concepfione, incffabili naiivitale
Dcus vci-us processit, et nalus cst homo. Quomodo
ergo commune dicitur, quod est incirabile? Vel quo-
g modo non scniper intus est verus Dcus Christiis, ' qui
nunquam sine vero Deo ncc concepliis est, ncc na-
tus? Et ideo sicut clausis visceribus jure crcdiliir
conccptus, iia oranino el claiiso utero natus. s Nec
enim illi acccssit dc homine impotcnlia, quo modo
nasceretur ex Virgine, sicut nec aliquando ei acces-
et Eva pri- sit, nc csset Deus et unus Chrislus, qui voluit sic
nasci in unitale veri Dei et hominis, ut esset totum
•veritas quod nascebatur, ei esset iiieiral)ile prout
nascebatur, atque tofum credibile quod ex Virgine
nascebatur sine coUuvione peccati, sicut ex nulla
contagione primsc originis.
Quapropter audiant tcmcrarii perscrutaicres tanli
mystcrii, el intclligant quod non sunt hrec humani-
taiis jura in nascendo, ncque lex, non dico damnatas
uafui-ai , verum etiam nec lex primae oiiginis anle
pcccatum, ut Dcus et homo unus de Virgine sic Chri-
stus nasceietur; quia, ut ait bealus Cyrillus in cpi-
stola ad Ncstorium (Post mcd.) : Non cst natus
communis homo de sancta Virginc, quia in ipsa vulva
Q
Virginis, ut ipse fatclur, utero virginali se Verbum
cum carne conjunxit, ct suslinuit generationem car-
nalem, quia carnis su.-e nalivitatem suam fccit , et
^ qui in forma Dei fecit homincm, in forma servi fa-
ctus cst homo ; scd utrumqne Deus de potentia sus-
cipicntis, et utrumquc homo dc humilitate suscepti.
Ac per hoc falis parius non cst communis lege na-
lunK, sed sicut mirabilitcr conccptus, ila mirabilitcr
Deus et hbino natus. Ergo non illum ut cocleros
adoptio fiiios Dei fccit Filium, scd divinitatis riatnra
illum in proprium Dei Filium cxaltavit, ct donavii illi
nomt^n quod est supcr omne nomen (P/ii/ip. ii, 9)
ul essct totus Dei Filius homo et Verb;im, quia nun-
quam non fuil Dci Filius, qui scmpiicnms permanct
unici gonitoris unigenitus. Nunquam igilur ipsc pil-
rus homo concepius, ncijue natns sicut octcri na-
scuntur infantes, ul ei » ex adoplionis gralia, aut
ex emolumciito virtutum pracrogaiiva filii pr;cstare-
csset Christus proprius Dci Filius, non cx dono
J
gratisi rcnasccndo, ul coctcri, sed salva proprietalo
iilriusquc naturai. Pcrsonam vero horninis idco iion
assumpsit, scd tantum hominem, quia ipse persona
lertia cuin Paire ct Spiritu "^ sanclo in Trinitaie
quam quicunquc, quod lcgitur in Achcr.
6 Feu-ard. cl Amcl. aliter habcnt : IScceuim Uli
accessit dc liominis impolentia, quo nascerclur ex
Virginr, elc.
*^Quia, Fcu-ard.
'Cod. Amel., ex adoptionis gloria : dcinde Fcu-
ard., aul ex molimcnto viriutum.
j Proprius Dei Filius. Ucliniiimus Icctionom Cod.
nostr. Amel. et Fcu-ard., mcliorem abs diibio quaiii
Achcrii, qui edidil K.uel Clitistus ptopiius non es
:
dono gralia', clc.
niclius S«nf/(jdecbl in Achorio. Eod habcntAm.etFcu-ard.
i*
III AD S. niLnEFONSI 01'EaA AITENDICES.
|)i'iis iiniis scnipcr fuit. Idtuoo jurc quo^I Ualiuil
rioinilaio, piU',,ou;ini i»ob assiiir.psit, sed lioiniiicm
iii l<MUpore, anlca (|uein non lialiuil; ila Jilqui sus-
c«'pil cl tjiMKl snscipluni csl, sicut ail bcatus Augu-
dc l*ra;deslinaliono,uiia csset in Tri-
Kliiuis iu libro
nilalc pcrs)na; quia, sicut ipse alibi ait, natns cst
ile I*alrc Dcus YerbiJLin, natus csl de nialrH Verbuin
c^uu facdiin, uniis atque idem Deus Dci Fiiius, natus
aiitcs:ccula, ct nalus in sseculo, et utiaqucnalivitas
«nius est i''liii Dei ac per lioc virj^^o Maria jure Dei
; in Spirilu sanclo colitur vcneranda. Nullius igiliir
gcnitrix vocalwr, ^ quia jjenuil Deum et hoininem.
Yerbum caro faclum, non ul caeleri nascuotur in-
faiiles, aul ul e\ dono graliij; finiit homincs; sedsicut
bcalus Giegorius ait in Moralibus, saiva proprietale
utriusque naluiajj csseniiaiiler iu suam assumpsit
pcrsonam liominein, per quoil mirabilesacranicnaim
ct :cternus cx Palre, cl temporalis ex niaire, unus
idcmquc esscl vcrusDeihomiDisqueFilius; quoniani,
bicul ipsc ait iu eisdem MondiLus, aliud cst natos
homines gratiam adopliDnis per eum accipcrc, aliud g sacratissiin:e Yirgiiiis nativilas uiiiversaliler tam
^ unura singularitcr per divaiilatia poleutiam Deuiu sancla el tam gloriosa jure colilur et veneratur,
ex ipso concepiu prodisse. qiianto magisipsa, quando ab aiigdo jam gralia plena
Quiipropler, qu:cso, ccssent isli dicerc, sic eum olliciosissiniesalutalur? Nam cum dicit ei Ave, ca>
fssenatum, ut c:T>teri nascunlur; quia noii genuit lesle vcneralionis obsequium exhibet {Luc. i, 28).
euni Yirgo Dei gcnitrix ex origine prima; prajvarica- Cumaulem dicit jfifl/ta plena, ex inlcgro iram ex-
iionis.ut renascaiur, sed de Spiritu sancio, ui Dous pidsam osiendit, ct restilulam graliam dcclaral. Cura
eredalur, sinc dolore et sine gemilii, siiie molesiia
el ?crumna, sine tristiiiaet alUiciione,' quoniam haec
«inniajuslissinie damnat;e carnis in prima origine
relribuliones sunl etvindiclae. At vero bcala Maria,
Ucet ipsa dc carnc peccali sit nata et procrcaia, ipsa-
que qnamvis caro pcccati fiicrit , non lunc jam
•^ quando pr;Tevenienle Spirilus sancti gratiaab angelo
pnje omnibus roulicri-bus bcnedicta vocatur : Spiritus
sanctusjni\i\it ,supcrveuictinte,et virlus AUissimi obum-
brabit /J6i(t.7f.i,55). Alioquin si non eodem cSpiriiu
s:iiicio sanclificala einuudala, quomodo caro
est et
cjiis non caro-p.ccali Ei si caro iijus de massa
fuil?
primae pncvaricaliouis vcnit, qiiomodo Chrislus Ycr-
Lura caro sinc pcccato fuit, qui dc carne pcccali
c:iriicm assumpsil, nisi quia Vcrbuir, quoJ caro fa-
ctum. csl.cam primumol!umbravit,iu quam Spiritus
^ancliis supcrvenii, el virtus AUissimi eam lotam
jiossedil? Propiciea vere caro f ejus jain non caro
pcccaii fuit, iii ([ua Deus se tolum infudit, ct Yerbum
quoil caro factuin csi, sine peccato ad nos venit; qui
jure non solum lcs^om nauuac vitiaUc in nasccndo
iioa tenuit, 6 \eium nec lcgem prinuc originis, (luam
liaberent femin;r, si mandalum servassct matcr om-
niuin Eva inparadiso. Alias aulcm quomodo Spititu
sanclA eam rep'cnte uon sine origiuaii peccaio fuii,
Giijus. eiiara uativiias gloriosa, caihobca iii oinni
Ecclesia Christi ab orunibus fclix et bcata prjedica-
luj*? Enimvcro si non beata essct et gioriosa, nequa-
quani ^ ejus festivilas celebiaictur ubique ;ib omni-
bus. Sed qui:» tam solerauiler colitur, conslat cx
aucloritalc Ecclcsia;, quod unllis qnando nala est
subj.icuit delictis, neque contnvxit in ulcro sanctiG-
cala originale pcccalum. Uode elsi Jeremia; dies
a QtuBy Feu-ard..
b UnMm dcesl in Fcu-ard. ct Cod, Am., qui scri-
bunt : aliud est singulariter, ctc.
omnia esl in Acher. el Cod. Amel.
« Quoniam hccc
Hcvc Feu-arcL
(leest in
Quando desideratur u) uost. Am. et Feu., qui
•1
Uabcnl : Non tunc jam ex praveniente.
« Spiritu sancto, Acherius cl Amel. Cod. Decst
vero sancto in Fcu-ard.
' Ejus cst io Am. et Feu-ard., desideratur in
Acherio.
8 Vere scribii Fcu-ard.
b Fcu-ard. et Ainel., <«m festiva celebraretur ubi-
que abomnibus.
'
Qu;« scqiniiitur iisquc ;ui illa, sic et beatn, dosi-
«Jcraiilur in Achc:io, pvquc piu'lcrnjitt(.nda cr.mt.
m
ii» A [Jerem. xx, U) alque
Job [Sob. iii, 3) malcdicla
proniiiitialur,dies, inquam, nativilalis coriiin, dics
lamcn qu;mdo inchoata esl folix Maria; naiivitas,
beata pronuutiatur cl colitur religiosc salis. Quod
si in peccald esset, jurc malcdicia diocrctur el
ge-
mebunda p;)tius quam benedicta, quando nuntialnm
est pairi ejus, quod nala essot in s;ecuIo. Kunc au-
tem quia univcrsam benedictione sua beala virgo
Maria illustmt Ecclcsiam, non immcrito sanctificaia
nativilas celebratur in muudo nisi Christi, et ejus
atque bcai Joannis; » Joannis autein quia et ipse in
utL'ro sanctilicatus legitur; sic et Lcala virgoMaria
uisi in ulero niatris sanciificata esset, minime naii-
viias cjijs colcnda csset. Nunc autcra quia ex aucto-
rilate toliiis Ecclesi* vencratur, constat eam ab omni
origiii;iIi pcccalo immuiicm fuissc, per quam noa
solum malediclioinalris Evo; soluta est, vcrum etiani
benedictio omnilus condonaiur. Quod si prajclara
i
dicit benedicta tu, fiuctuin beiicdictionis demonslrat,
quia quaiido Spirilus sanclus in eam adveuit, lotani
delajcavit a sordibus Virgincm et decoxit, ut esset
sanctior quani astrac.ili. Porro quando virtus AI-
lissuiii lotam eani obumbravit, i' f;ictum esl ut ojus
in ntero veniens Yerbum, quod erat in priuciplo
sempilcrnum apud Paliciu, caro fieret ex lempore
ct habilaret in nobis.
Audiant igitur novi disputalores ct invcsligatorcs
uovi ct inauditi p.irtiis , audianl et inlclHgant pri-
uium quia viri sunt , quomodo bcne disputarc que-
ant de natura et sexu uiulierum; deinde recogitent
P
' ut quid naturam reqnirimt el communem legera
^ nascendi, ubi totuui divinum esf ct incfl'al)ile, divina
virlus quod operalur?
(Jienerationem ejus { inqiiit
w prophcta) q«/s enarrabit {Isai liii, 8)? Nam quis
hocloco pro " impossihili accipitur; quia ncmo san-
ctoriimest,non dico divinam,verum etiam qui huma-
nitalisejus generaiionemadliquiduni queat enarnue,
quamvis utrasque ouines debeanl credere. Hiuc ergo
colligitur, quod superstitiosa srt istonim cunctatio,
et superQiia dispulatio, qaia dicunt oslia ventris et
vulva; eum aperuisse, ci colluvionem sanguinis, ut
Cicteri omnes, ef ° f^cundarum sp«rciii:is post se
ti-axisse : in quibus omnibus gemitus et dolor multi-
plicalur, trislitia et seiumna; augcnlur, p ut nemo
sine bis pariat filiiira. Sed.absit a cordilius fideliuin,
ut talc ali([uid suspicentur de Maria virgine , qua
promaledictionc |irima; originis benedictioncm atlu-
lit nuindo. Unde ct ipsa siquidem, ut dixi, ab angelo
Leneilicta pru;dic;itur in mulicribus , ct salulatur
ofliciosissim;' ul mater Doiniiiiprx omnibus gloriosa,
D et ab EHsabeth in spiritu propbeiise beuedicta pro-
j L'bi .Acberlus, habet jr«m expulsam , est in Feu-
ard. tam exdusam.
i'
Hanc ledionem
, qua; esl in Feu-ard. et Amel.,
noslro rclincndamputavimus; nequeenim quidquara
in ca corruplum animadvcrtiraus, sicut in illa fa-
ctum ejns i« utere, clc, quam emendare volens L. de la
liarre sic edidil : Slatim ejus in utero venicns Yer-
bum quod erat in principio sempitcrnum apud Patrem,
vt curo fierct, ctc.
1 Lii quid. Niliil mutavimus ex nostris. Achcsrius
habet ut qtii.
" Propheta dcesl in Acher.
n Aniel., impossibilitate.
o
Vcu-ard., secundas spurcitias. Amel., immunda-'
riun sjntrcitias.
f Ut ncvio. iia .A.chcr. cl Amel Cod. El ncmo ,
Fcu urd.
2i3 APPEND. I. OPERA
nunlialur, el l)Ciie(liclus Iruclus ventris ejos credilur
cl veneratur {Luc. i, 28). " Ergo in qua, et per quam
lanta benedictio cfiloruit, et gratia inanavlt, non est
crcdenduin quod ejus puerpcriuni doloribus el genii-
libus niore feminaruni suljjacuerit. El quia beata
Dei genitrix tristiiiisnon suijjacuitctaerumni*, libcra
abomnimaledictionis nievo iiiit, quam Spiritus san-
cius adimpievit, el ^ lotam Doiuino dcdicavil; quam
virtus Ailissimi obumbravil, = et ex sanctificata
carne Virginis Verbum carnem assumpsit, «^ et cou-
nivit in unitate pcrsun;c. Et boc est quod dicitur :
Verlfuni caro factum esl (Joan. i, 14), non commi-
slione natuiae, scd exuniiatcperson.e. El idco etiam
jie hac nativitate, utdixi, jure dictura credimus :
Generalionem ejus quis enarrabit {Jsai. Liii, 8)? Quia
clistaineflabilis esl mira nalivitas carnis , iion « sic-
ul isti cxcuciunt , communis ex lege natura;, sed
sacramento gratia;. Nam (|uod nascilur Dcus liomo
ex Virgine, * non csl consuetudo, sed mysterium;
iion est natura, scd virtus, sed dignatio; non est
ordo nascendi , potestas. Et ideo non est quod
s-jd
requiral humana sapientia in iiac nativitale, nisi
quia Vcibum caro lactum est, et natus est ut voluit,
vel quaado el quomodo voluit. Alioquin quis capiat
quod iuauditum el ineflabile est? « Vel quid intelll
gentia carnis jure in eo requiril, ubi tolum el divi-
lium et incomprcliensibile , quod narratur? Ait nam-
que evangelista : Ceiieralio Cliris:i sic erat {Mutlh.
1, 18). Utique generatio isla carnalis sic erat, de qua
iion dixil, sit lacla est, sed sic eral; quia tihristi
geueraiio erat apud Patrem iueffabilis, quando per
hauic praiscriplam et ineflabilein generatus esl ex
matre. Unde quod erat, uiique sempcr erat. Ei quod
semper erat ex seternitaie poluit lierl ex lemporer
,
quiijquid factum est in eo ^ mirabile.
Undeplurimunidcsipiuiii.x[ui dicunleum comniuni
»ege naiurx' esse natum, i qui non ea lege constat
esse conceptus ; (juoniain ha;c lex nascendi , quae
nunc lex naturaivocitur, ex vitioprima; dainnationis
est. Et ideo ait Aposlolus : Fuimus no$ omnes ali-
qtiando filii ircn, sicut et cwteri {Eplies. n, 5). Sed
absit a lidelium cordibus ut ita Chrislus natus creda-
lur filius irye, sicut ciKteri nascuulur in vitio corru-
plionis, de fjua corruptione dolor ct gcmiius inulti-
plicaiur. Alias autem secundum carnem nec gemilus
nec dolor sine corruptione visccrum , nec corruptio
sine dolore et geniitu; gemitus et corruptio in
i memoratur. Sic ilaqiictotum faclum cst, ut licrct
partu feminarum non nisi ex delicto et maledictione
primae-origiiiis veniunt. Unde interrogemus istos se-
quaces Helvidii h;cretici qui etsi virginem eara non
,
denegant perinansisse, pudiciliam tamen comniacu-
lant et graliam qua plena pr;edicalur, quando coiu-
nnini lege vitiat;5! natur^c dicunt eam pcpcrisse.
si ita peperit, ergo adhuc ac si inmassa primx dani-
Ergo {inquies) per quam. Ila Feu-ardcnl. Paulo
posi nec Amcl. iicc ipse hahent beata Dei (jcnitrix;
et pro noevo, quod cst in Ach., legunt nodo.
*> Tolam eam JJomino dicavit. Quonium
(.\.mel.)
virtus, elc, ipse
Fcu-ard.
et
«=
Kt sunclijicata carne Vir(jinis Vcrbum carnem
sibi , etc., Fcu-ard. ot Amcl.
** El convenit, Feu-ard.
c SicKt isti canunt,
communi lcge naturn', ctc. Ila
Feu-Ard. ct Amel.
' Ex his qu;c sequuntur , sola «Uima vcrba ha-
bet Fcu-ard. ,-HOH est ordo nascemli, elc. Amel. vero
cum Acherio consentit.
•5 Fcti-ard. ct Aniel. Cod. Vel quis intelligcntiam
carnis jiire rcqairit in eo, ubi tolnm esl diLinuni el
incomprchcnsibile qnod narralnr?
^ JSon mirabile edidit .\cheriu3 ex siiis, quod an
sit niciUo a iiobisrcjcctum, uostroruiu lcctionc ser-
v;aa, judicot lector.
' jVmcl.Cod.: Qui alia lcge conslatcssc natusct con-
ccptus. Et p;ui!o post, ubi Acliorius habei lex naturw,
ftu ird. cl .inu;l., lcx nasccndi.
DLi5lA. DE PAIITU ViRGlNlS. a:i
\ nationis contra angeli vocem maledictioni subjacuit,
et Verbum Patris de carne peccali (nmd absil), ul
caro homincm assumpsit. Seu quia contra fi-
fieret,
dcm catholicam est sic sapere, beata Virgff plena
gratianeque dolorem sensit, ne^iue corruplionem
visccrum pertulil, quia quantum alieiia fuit a culpa,
Spirilu sancto in ea cooperante, et virlute Altissimi
^ quaadumbrabatur, in tantum extranea a malcdiclo
piimai damnationis, i et tantum immunis permansit
a corruptione carnis, necnon ctagemitu etdoloribus,
quibus vexanlur oinnes filia; Evaicu.n pariuni. Unde
Prophcta iii persona Christi ad Palrem Tu es, iii-
:
quit, qui extraxisli me de venlre spes mea ab uberi-
,
bus matris mece {Psal. xxi, 10). Ergo cum dicit Tu :
es qui extraxisli me, singular«m suam declarat nali-
vitalem, "» .suaviler de ventre enixus. " Alias autem
omiiis qui de ventre nialris vcnit ad liicem in mun-
do, non nisi nulu ct operatione Dei procrcatus venit.
Christus autem de Virgine speciali el iiielTabili quo-
« dam modo procreatus, absque vcxatione matris in-
gressus est inundum. Et ideo pium est crcdere quod
non sicut cyctcii, sed novo ct admirabili ordinc Dijus
et homo natus est in raundo. Hinc ergo est quod Je-
rcmias tcstatur : Faciet Dominus novum super terrani,
mulier circumdabit vhwnAJerem. xxxi, 2i). Quod si
utique novum fuit el admirabiie quod Virgo coiice-
pit sine semine et siiie corruptione viri, velustas
esse non poluit in parlu ; ct ideo nihilominus cre-
dendum quod siinili modo, novoet admirabili ordiue,
natus sii in muiido sine dolore, el sine geniilu, et
sine ulla corrupiione carnis. Et hinc est ac si pro
gratiarum actione, quo;l speciali modo in psalmo
qui de ipso totus est ad Patrem ait : Tu es qui extra-
xisti me de venlre {Psal. xxi, 10). Ac si " palcnter
dicat : Extraxisti rae, quia non eo ordine sum egrcs-
sus de utcro, ut cctcri nascuntur, cum ingenli vexa-
tione niatris, sed iiovo egressu p sine corruplione
pudoris. Extraxisti inc quideni de venlre raatris, et
_, non ego viscera corrupi integritalis. Et ne putaremus
^ phantasma fuisse, ut inulti hxreticoruni dixcrunt,
addidit Spes mea ab uberibus malris niew. Ergo
:
ubi mater el ubera narrantur, veritas carnis ei non
phanlasma prajdicatur; qui licet clauso ulero sit
natus, <i quem ipse sibi pervium fecit salvo sigillo
pudoris, sicirt et couccplus, lamen de carne Virginss
procrealus est, et idco uheribus jure lactatus com-
novum supcr terrani, > quando Vcrbum caro faclum
est, et vocalum est Emmanuel, quod csl nobiscum
Deus. Hic est itaque horlus conclusus inCanlicis,
ille
fons signatus {Cant. iv, 12) hortus siiiuidcm con-
:
clusus, quia ^ qiiando Dous ingressus cst ad eara,
Quod iiicorruplam invenit; sed fons signatus permansil, ^
quando Deus et honio natus est ex ea , nec lamca
iDolore cordis, Fcu-ard. et Am.
^ Qua adumbralur,in lolum elc. Jta Feu-ard.,
,
conlra Acher. et Aniel.
D 1 Et tanlum immunis permansit a corruptione car-
nis. Ita legilur in Aniel. Cod. el Feii-ard., nc(iue ex-
Irudere hxc vcrba voluimus, ex quibus verbum per-
mansii oralionom planiorem reddil.
"> Niliil naitaiuus in bis que habct Am. cum Fcu-
ardcniio, quanquain alilcr Athcrius : Suavilalcm de
utero enixus.
" Solus Fcu-ard. scribit alius pro alias.
Apcrte, Amol.
"
P Alulilus ost aperle liic locus iii noslris, in quil:us
ila legilur : Scd novo cgressu, ut multi liu:relic(truja
dii^runt , ctc.
1 Quoniam csl in Feii-ard. cl Amci.
••
Quoniam Vcrbum, cic, lialicl Feu-ard. cl Amel.
cx quibus posl(!a supplcviinus et, qtiod desideraluriu
Acherio, qui scribil vocatum cst,, elc.
" Quqndo ingie^sus csl ad eam. fia Feii-ard. et
Amel. , nielius qiiam Acli., (/uando ingressus cit, et
eam incorruptam, elC
 — ::
m AD
toiiiem puJorls^aal sartguinis iniegritaiein Tiolavil.
^am saiiguis cl lons pUJoris, qui' corruplus non fuil
i.i conceplioue prolis ex coilu viri , non credo qitod
corrumpi debuerit in naliviUUe , quod crucialionem
matriset contamiriationera honeslatis Iiabuerit. Hinc
cSt sane quod Ecclesia ex auctoritatc sanctorum
Patrum canil d(i nalivitate ejus : Ei gaudium ma-
tri$ hnbens (irtfnlil) * cum virgiuitati» pudore (Sedu-
lius, lib. iiCami.}. Ubi alii quam egregii viri emen-
&.\viinl curii virgtnftatis /jonor^;. Virginitatis
bonor piermaximiis est, siet virgo Dieum pariat et
bijaiinem , et tanicn ex homine nato iiullis alfllga-
ihy liaiiiis sigtlium pudoris. Kakiai namque dicun-
tiir GrJBce vcxationes , quibus quam dire alfligitur
corpus ct ahinius. Sed beata Maria nihil horum per-
lulit, quic et gaudium habuit in fructu, et honorem
in partii : hinc quoque dicitur concepisse virgo., et
p^perisse, et permansisse. ^qua igitur conditione
dipiiur concepisse, ac peperisse, oequa etpermansisse
Nou enim in p;»rtu solenl i> coire puerperjc cum vi-
ris, ut virgo tunc negetur vlrginitatem perdidisse,
quiijdo nullas est appetitus , neque ulla possibililas
eoeuhdi ; sed inlegritas cwnmendatnr virginis, et bo-
n(>r atqlie incorruplio carnis. Alioquin nos viri, quia
nescT6ius ittiussexus naturam, interrogemus vjrgines,
irtlerrogemus' feque ct matronas conjugio copulatas;
virgines quidem, utsciamus quidsit integritas camis
ctsanguinis; conjugatas vero, si est uUa corruptio ih
p-;«ilu aut dolor, nisi pracesserit sanguinis containioa-
lio, et seminis suscepiio. Non enim lilientfeF vobis ve-
i^ecundiam inculinius, charissimae, qui non sine magao
pfud6re de iis loquimur. Sed eximiae pietatis " honor
cst vobis, ez decus.viriutis'bealissimai Virginis pudi-
cltiam pr;T}dicare incorruplam et incontarainatam,
et" ab omni contagionc primae originis confileri aiis-
liau». De qua si iiifjrrogemus virgines, norunt incor-
ruptionis gratiara, sed nesciuntlecundiiaiem prplis.
Si vcro quceramus apud conjugio dedicalas, sciunt
quidem maledicliouis Ev ;p prcssuras et gemilus, n. tolius corppris, J et sanarentur corpora, sanguisque
sciunt et intcr «rumnas et tristitias f\icundi,tatem
seuiinis ; seJ nesciunt inlegrjlatem virgtnitatis nec
inconcfptu, nec in partu.. Bcata 'i vero mater Do-
Buni in utroqiie virgo permansit, id est, et iii conce-
pVumater,: et.in partu virgo, quia in nullo horum
tonta'iijinata relimiarum exQmplo « fejninarum. fuit,
qua» nec Adiira au se admisit, nec ex Evae cqlluviorie
lilium suLsccpit, nec sub maledicto in doloribus et
augustiis enixa Domiiium peperit. IJndg conslat quia sed iil doceret quod idco sistunt eiiih Domino, ut fk-
slcuf clauso utero concepit, ita et clauso, peperit
i\m\ comriiuor Icge natura; vitiatse, et malediclioni-
luR danmatae, scd Spiritus.sancti gratia, etvirtute l voca'bttur, ^ in ir^sterio' regis el sacramento sacrae
Allissimi, qua legitur aduinbrala. At yero isli ni^u
quo possunl, conantur astipulari Virginerii in vitio
yteperisse, et pudiciliGc conlumeiias inferre. Unde as-
sumunt illud ex Evangelio : Cum impleti esseni dies
pnrgalionis ejus , quod obtulerunf Jesum in Jefusa-
km, m1 sistenmt eum Domino, sicut seriptum est in
lege Domini {Exod. xm, 2) quia omne masculinum
adaperiois vulvant, sanctum Domino vocabitnr {Luc. D nens in Evangelio (Lib. ii in Lucam, cap. ii), ait
„ oK.»i r._. :.. j:-:. ..... j:,.~
n,. 22). Ecce, inquiuni, cum dicit completos dies
:
purgatioiUs ejus, ostendit Evangelista ' legi naturai
e.tm siibjacuisse , et sordiljus coinquinatam fuisse,
• Cm»» virgtmtate ptidoris, Acherius, qui pauio post
.
cmendarunt cum virginitale houoris, quo 1 ex sequen-
libus paiet esse corrupiu.m in Corbeitn&iLus.
^ Coire deest in Feu-ard.
«. Hojtofem, F^i|-ard., pro honor est.
4 Pro.JJer*? scribitFeu-ard. et.AmeL. virgo.
« Feminarum deest in Feu-ard. ct Ara.
f Legali,
Feii-ard. et Amel. CoJ.
*.Pro in mijsterio scrlbunt Amel. et Fcu-ard. mini-
tUfiOf
•' Vernmtatnen hab^t Feu-iifd., mcndose, pro ve-
terum, qpiod esi iii xVcli. et Ariiel.
'
/|t»e Christus non legitur iri
F«'ii-ar<l.
;;
:
S. lULDEFONSI OPERA APPENDICES. 2ie
A simul el Jcsum vulvam matris apcrui^se, Qui pro-
fecto temcrarii assertores, dura ita sentiunt, in lotum
desipiunt, et destruunt quod sanae doctrinaeesl, quod
rudimeota lidei de Christo Ecclestis cmnmeudarant,
quod gratia Spiritus sancti 6 in mysterio promolga-
vit. Non enim sic completi dies purgationis ejus di-
cuntur, qyasi heata Virgo purgalione eguerit uUius
deticti, quia peperit Dominum Jesum Cbristum de
Spiritu sanctO procreatura , scd quia ipsa sub lege
autcm erat, et Dominus Jesus Christus sub lege factus, fa-
ctus de muliere {Galnt. iv, 5), legis prsecepta, et in-
slituta *» veterum in eo servantur jure ad tempus,
quousque cessante lege, gratia succederet. Et haec
est completio dierum secundum consuetudinem legis,
ct non secundum necessitalera purificationis, quia
beata et intemeratij virginitas immaCulata et incor-
rupta permansil, nullis coinquinata sordibus, nullis
vexala Evse cruciatibug. Non potest fieri juxta an-
geli vocem, qui gaudium universorum alTert , ul
g » ipse Christus tormenta in ortnsuo malri attuleriti
Inter angcloram excubias et laudes noii credo quod
matri gemitus, et dolores, tristitiasque Evae contra-
xerit. Et ideo alia erat purgatio illa feminanira, in
qua purgabantur non minus deiicta animarum quam
ct vitia corporuin; et alia purgatio Maria;, in qua
non ob aliud quam pro mysterio consuetudo Icgls
servatur, quia nullis egebat purgamenlis, qua; Deurti
de se onuiium purificatorem genuit iiicarnalum. Porro
completio dierum purgationis ejus nulla alia causa
esl 4"^»i expletio ei consuetudo legis. Purgatio vero
et separatio relrquarum fcminarum multis ex causis
est in qua et vitia purgantur animarum, et viiia cof-
porum. Unude stptem depulantur dies immundi, dui-
bus sedere Jubetur ii.ulier in sanguinC imniundo im-
mundissima juxta dies separalionis ejus, et triginta
tres, ut sedeat in sanguinc puro (Levit. xii, 4) %
omnibus tamen diebns islis inulier immunda erat et
sprdida mukis ex vitiis, donec redintegraretur status
cessaret a fervore vitialus, sicque emundatis sordi-
biis, mulier divinis purgareiur hbstiis et niuneribus.
Sed beata Maria non lalibus eguit sacrificiis , qilJB
sanctara de se genuit hosiiam, per quam mundus
purgatus est. Nara quoA dicit evangelista : Quia omne
tnasculinum ddaperiens la/vam, sanctum Domino uo-
cabit,xir (Luc. u, 23) , noh ideo dicit ut nos cogiit
creclere quod Ciiristiis vulvam inatris aperuit ut alU,
cerent secundmn consuetudinem legis pro e'o.; gi/ia
omne mascuhnum adaperiens vulvam sanctus Domiho
piiefigurationis. Non eiiini cvangelista hoc testinio-
nium de iege idco adhibuit, ul raonstraref Chrrslum
vut\am Virgirtis reserasse, si ul cxieri piimogenill
sedut ostenderet euni sub lege fsrciura, et de vulva
Virginis prodisse, non qui vocaretur tantum, sedqu;
esset essentialiter sanctus, cui jure patct ortiiie clau-
sum. i Quod testiinonium bfeatus Ambrosius expfT
NoH emm viHiis collus vulva) virffinalis secreta re-
seravit , sed inmiaculaluni semen inviulabifi utero
Splritus sanctus infudit. Quod sane semen prxfatus
J Et sanarentur thori, Feu-ard., el sanarefitr tho-
rus, ktnel.
k In mtjslerio melius quam ih ministerio, quod
,
babet Feii-ard. , cujus faimen in reliqud lectiofiem
retinemus, qt^a deteiiof esl Acherii Sacrce prce-
:
varidationis. Am. Cod. scribit «««? prcefigurationis»
I
Quae sequuritur ea sunt qu?c in Ediliohe Feu-
ardentii cl Codice Air.eliano exstanl in sermone de
Purificatione. Sed ad proesenlem tractatum perti-
nere pneter nrtss. Corbeiensia ipse contextjus fevincit,
ut paulo ihferius ahnotabimus. Sequimur itaque me-
rito Acherium, et quie in Amelianb Cod.et Feu-ard.
AbocI. ncc habel boc loco ha!;eutur exclusimus.

217 APfEND.
«loclor lion s,\c dicil iiifusum, ul aliunde sil
canic Virjjinis et sanguinc neque ut Spirilus san-
;
cius " .seniftiilivum essc credatur carnis, ut Irenseus
vult ; sed per hoc verbuni Spiritus sancli operalio
designatur. Dcinde addidit (Ibid.) : Solus cnim per
oinnia ex natisde femina sanctus Dominus Jesus, qui
lcrpeniE contagia corruptela; imniaculati partus novi-
late non senserit, et coelesti majestate depulerit. Et
paulo post (yfcjd.) : Hic erga, inqiiil, soliis sibi ape-
ruit vufvam ncc niirum ; qui enim dixcrat ad pro-
: lur sancti, cum *» non essenl, donec veniret Cbri-
Hietam : Prtustfuam fe formarem in ulero, novi tc, et
iifvuiva matris sanclificuvi te {Jerem. l, 5) qui ergo
vulvam sanctiQcavit »> alienam, ut nascerelur pro-
plieta, hic est qui aperuit matris suai vulvani, ut im-
inaculatijg exiret.
Qtiibus profecto verbis iion mihi \idetur sihi con-
lrarius,aut c;i'terisdoctoribus sanctis, quia dicit quod
solus sibi aperuit vulvam. Apcruit siquidem sibi sua
potentia mirahililer, ut esscl ei pervium iter, ' ita
ul virgincus clausus raaneret uterus , sicut fuerunl
\dyusi claus;B, et tamen per easdem iiigressus est ad
dtscipulos ; sicut etiain sepulcrum signatum et clau-
SHm^ quando resurgens egressus
n(i^qiie alibi {In auodam hxjmno) ipsc ait Fit porta
Uuisti pervia, reierta piena gratia, Iransitque Ilex,
el perinanet clausa. Non hoc sic dicit, ut intelligas
quod contra se sentiat-, sed sic uliquc ut plcnissime
cognoscas' eum de utero et per uterum Virginis na-
tum> quem ipse sibi fecit penium. Ac per hoc
sibi vulvam aperuit : sibi quidem, quia vulva Yiigi-
iiis, liccl clausa, ei penetrabilis paluit,
enixus inlrarel in mundum, clausam
gnatam pudoris omnino ; quia Deo nihil difli-
sigillo
cile est, eo quod, ut quidain ait. subditur omnis na-
Uira ejus^ imperiis ritu solito. Idcirco constat eum
absque ambiguo ila nalum, ut esset secretum geni-
liile nialris et clausum, quod sibi ipse sua virtute fe-
eit apertum. AHas autem ipse solus sanclae Eccle-
sisc , quam sibi sponsam dcdicavit, ad geiierandos
P
ponuios aperuit vulvam virginitalis, de qu.i nimiium ^
vulva l3avid propheta canit dicens Atienati sunl pec-
catores a mlva, erraverunt ab utero, tocuti sunt fdtsa
{Paal. LVii, 4) ; personam h;crelicorum dedarans,
qui alienantur a vulva intogritalis, * falsa perniis-
cendo, ut corrunipant castitatem \irginilalis Eccle-
sia; qunni sane immaculatam servare contendit Apo-
;
stoluSj et virginem cuslodire, tura dicil Despondi
euiin vos uni viro virfjinem castani exliibere Christo
{II Cor. XI, 1). Cujus genitale socrelum tnnc ape-
riTit, quandb per aquam et Spiritum sanclum leiia-
scendi graliam coucessit. Cui prophcla Lature, in-
quit, sterilis quce noii paris, erumpe el ctama quw non
parturis, quoniam muttifitii dcscrta', niatjisquaui ejus
quw habet virum {Isai. Liv, 1). Unde
lico suo : Donec sleritis (inqnit)
tfua tnullos habebal (itios infirmata est (/ Reg. u, 5).
Iste eslcrgo solus essenlialilcrsai.ctus, non pcr quein
maler corrumpatiir, sed pei* quem vnlva reserctnc
Ecclcsi;e, pi'imogenitus ex mullis fralribus. Quctn
iu Qgura futuri inystevii, f priora legis divinje pia>
^ ^ro' sementivtm habent nost. semen esse.
•> Atienam noQ habet Amel. nec Feu-ard., el certe
tfesidferabatur.
" Paulo aliter nostri ; Ila ut \ irginis ctnusus
neret uterus, sicut fuerunt januoi cluusa.', cum per eas-
defn ingfessus est ad dlscipulos.
<^ Tamen edidil Ach- pro quam, qnod est in no-
slris.
« Fatsa permisccndo, ut corrnvipunt caslitatem in-
tcgritatis Ecctesia', elc. Locuin liunc ad nostruniAmel.
Cod. cl Feu-ard. Editioncin repra;senla!nus, in qui-
lus habemus Iijec veiba, in Acher. desidcral;i, et ad
6ensum .satis opportuna.
f Per ora legebat iii snis Achcrius, cujus loco priora
Ugcudum jaDi suspicabMur D« ki Barrc. ^u»» voro
.
I. Ol^RA DUBIA. DIv PARTU YIRGIMS, 215
qnam ex A scripla signabant in prlmogcnilis suis, non quod es-
scnt vere sancla, sed quia vocabantur cx myslcrio-
legis.Alioquin sililteram sequiinur {S.Ambr.,ibid.),
quoniodo sanclus erat oinnis niasculus aperiens vul-
vam, cuin multos sccleratissimos fuisse nonlateal?
Nunquid sanclus Achab, aut Joram, seu caileri?Nun-
quid 8 sancti Pseudoprophet:e, qoos ad Eliae precc»
ultor ccelestis injurise ignis absuinpsit? Non utique,
sed in sacraraenio futurae pnEfigurationis vocaban-
stus essentialiter sanctus, qui et sponsa suse vulvam
;
aperiret, fecundilatcmque pariendi filios refunderet.
Ipsc namque dominico diguus jiidicatus esl obtutu ;
cicteros omnes juxta legis seriera typum fuisse fu-
luri, neino qui ambigat. Etideo sistunt eura Domino,
quoniain ipscf est purgatio per resurreclionem octavi
> diei in Jerusalein, ut in eo condonelur el ofliferatur
omnis adoptio filiornm Dci. lii eo naraque quod lex
ait Omne mascutinum adaperiens vuivam,.sanctum.
:
g Domino vocabitur {Exod. xui, 2), promittebatur
i
Virginis partus vere sanclus, quia immaculatus, qui-
aperiret vulvam Ecclesiae, ut in eo sanclificarenlur
est pcr iilud. Hinc reliqua omnia, et essent primogeiiita. Unde signau-
: ter angelus ad Mariam: Et quod nascetur (inquil) ex
te sunctum, vocabitur Filius Dei {Luc. ii, 53). Non
quod corruperit raatrem nascendo, quam integram
el inviolalain reli(}uil virginem ; sed quia ex ea natus
Deus homo aperuii Ecclesioe vulvam, et in came sua
ipse ^ perviura sibi fecit iter, il.a ut Virginis aulam clau-
sam servaret, quatenus ex matre ' virgine virginem
<i
quam cuni sibi duxisscsponsam ostenderet, quam tali tantoque
reiiquit el si- foedere nasc«ndi virginera permansuram el immacu-
latara monstrabat.
Unde constat legalitcr eum cblalum, sicut et circum-
cisum; alioqnincircumcisione noncguit.quiaoriginale
pecculum nuUumtraxit, qno delcndiisesse't ipse Cbri-
slus de populo siio, nisi circumcideretur. El lamen
circumcisus cst, quia voler.s sub lege init, uteos qui
sub legeerantredimerci; sicut.et oblatus, ut nos, qui
rei eramus, sacrificium Deo Patri in se ofierrel {Ca-
: /aMv, 5). Alias auiera si ipse , quod absii, inimun-
dus essei ut nialrem coinquinaret , qu(»inodo nos
emundaret in sua oblaiione, et faccret hostiam Deo
In odorein swavitatis ? Idcirco elsi ipse dolorcs noslros
et infirmitales in sepcrtulilelportavitlanguores {Isai.
utmalris pudcrem uliis vcxaverit inju-
1.111,4), absit
: riarum molcstiis. Absil, '" perquam omnis maledictio
Eva5 soluia est, ul ipsa in paitn malediclionibus sub-
jacueril prini^Tc daninaiionis. Absit, ubi virliis nasci-
lur, ul ubi tanta conluvio vitiorum credatur; hIh
: gaudium oinnium pr;edicatur, quod lania Irislitia
et gemitus intciver.erii; iuter angelorum discursus
quod immunda scplcm diebus in sangninc imnuuu'0
el Aniia in can- scderit. Ad quam, si ila essel, nec paslores n>ane
peperit plnrimos, ct juxla lcgcm, ut ita dicain, iiigredi licerct ; nunc au-
rem quia angelus eos evangelizandi gralia devoliis
invitat,veniunt el videnl, inveniunt ct intelligunt
de verbo quod eis ° pranlictum fuerat. Neqiiaquam"
D igilur crodendum quod invencrint Mariam in tanlis
spurciliis, solam, muliis " niiseriis, ul assolenl puer-
non cguimus conjccturis, qui ct in Feu-ard. el in
Amtl. Cod. rei)crimus priora.
6 Sancti deest in Ach. habent tamen nostri el
;
ma- Cod. Ainbrosiani, ex quibus ha^c desumpta sunt.
^ Non deest eliam in Acherii Edit. Enicndavit jam
De la Barre iilud verbum supplendo quod legitur i»
nostris.
I
Diei desideratur in nostris.
j Promittebatur. Ita Acherius , et Codex AmcU
Non male Fcu-ard. cilcbat pr<rfigurabatur.
k Per uJ€rwm,solus Feu-ard.
1 Virgine non c.st in Ach., est vcro in Fcu-arit
cl Am., rcliTicudumque put^ivimus.
o» Per qucm, solus Feu
ard.
" Prtrdiratum, Fcu-ard. ct .Amcl. Co<l.
Pro miseiiii habct Fcu-ard. »ii,'5<criis.
219 AD S. ini.DEi-ONSI GPERA APPENDICES. 220
|>cric, coaslornal.im, cl ;\(1 cii.jtis parluin
ol)voliilaiii, A in ulraqiic lamennaiura el nalivilalc qiiainvisprimo-
muUiUido Cloria iu excelsis l)eo,
aiigf^ioniin caiiil gcnitus dicalur, jiiic uiiigcnilus csse crctlitiir, (juo-
et in tcnn pax liominibus bona: vohtntalis {f.uc. ii, niam iilcm esl bominis el Dei Filius; nou alius,
14). Ergouhi, cl " pcr qiicin taiita pux |)ranlicalur, ^ cl alius, S(!d uiiiis, cl in utraquc unus.
non credo quod ilUc igiunniniai iniuiacuhUx' inalri Quibus profccto calliolicae veritatis regulis hinc
COiiligerinl, aul. dolorcs carnis. iniie patcl qnod neino nisi h.icrciicus dicit
scnsiis,
Scd ci magi venerabililcrdi'incepsintranl (lommi, Chrislum non nisi comnuini lcge natur;c natum,
el invcniuiil(|iiod ^ pastorcs invcniunt, Mariam, Jo- neque alitcr quam ut cceteri niscunlur infantcs.
6cph cl pucrum {Mallli. ii, 11); inveniunl iion vesa- Qiiamvis cnim pr;cfatus doctor Hieronymus in co
lam doloribus, si?d ohsequentcm puero dei:u!c pro- : opere quod conlra nelvidium ex hoc egit, videalur
cidunt el adirani. ohlalis mnnerib js quein cum ma- ei cessisse, ct co iii loco, iibi ait, de hospilio vulvae
irc inveniunl. Adorant, inquam, ejus priniogeiii- novem mensium, quod ille cl de ^ vililate nascendi,
lum primogenilum aulcm, non eumquem scquan-
: h;creticus insullando proposuerat, quasi indignum
tur fralrcs, sed qaem nuUus anleccdil. c Quamvis csset divinac m;ijestali, ad tantam dignalionem se
ciiimquidam voluerintpolius unigenilum dcbere dici humiliasse, ut inler viscera in utcro vcrsarclur Vir-
(|uam primogenituin, lamcn quia idioina Scriptura- ginis, aul iiiler femora feminea nascerctur "' lam
ruin esl, quidquid prinmm aperit vulvam, primogc- sordidus; sic enim omnia in cantrarium opponens
nilura vocari, sanctificalumque esse Domino, maluit qiiasi lijereiicus, ui destrueret fidci catholicje veri'
Evangclista secundum eumdemrilum primogenilum. talem. Cui c conlrario egregius ille veritaiis asser-
quam unigenitum dicere; non quod apcruil vulvain g lor, non ceJendo, ut isti volunt, sed "^ dignitatem
legft nalurjc, ut mosfstcaelerarum fcniinarum, sicut gloriosissim:^; humilitalis Dei amplius commendando
isli aiuii!, sed quia ex ca nalusest (am primogenitus, ait (Contru Ilelvidium, c. 9) Quod quanto viliora ct :

<}uameluiiigenituslegedivina facius sub Icge, ui por i.ihoncstiora pro nobis ill» majestas divina suscepit
eain lex lo[a implcreiur in spiritu ct ad lilleram.Nam aut suslimiit, tanlo charitis nos redemit, et propcn-
ct ipse primogenitus ex resurrectione appellatur ex sius honorandus cst. Tali namque sensu, ctsi non
inullis fratribus; uiide quia colligi:urinspecie genus, eisdem verbis, in quantum recolo, eidem respondcns
quamvis unigcniliis dici posset pi;r nalurani, magis hccrelico, videtur beats Yirgiui ndn infamiam ullius
lamcn hic primogcnilus dtibuit dici, ut esset in- coUuvionis aut pcEnam peccati intulisse, sed dignaiio-
dicium, quod jara in eo, el per eum alii quam mulli ncm diviiiam et exinanitionem iramensam in forma
Iralres colligebautur filii Ecclcsiae per graliani, cu- scrvi reYCfcntcr salis commeiidasse; iion ut Virgi-
jus aperuil vulvam. In veteri qiioque Tcslamento il- ncm vexatam a Doraino, et exhonoralam ostenderct,
lis primogenita dabanturquaro sipe, qui Dei gra- sed ut cle t.entiam pii Coudilons etiam hiijusmodi
<•

tia praeelecli sunt, quorum non ex n;ilura dignitas, hcerelicis dcmonslraret. Idcirco non ccssit islis cura
sed ex gratia « mcrilum anle.fcrtur. Idoirco dicimus Helvi(fio eiranlibus, sed corripuit, ut disc^erent non
et nos qiiod primogcuitus bic significanlius dicilur, infamarc Virginem, ° et Deum non derogare in for-
quara uiiigenitus ul pcr eum omncs qui ex gralia nia servi humilitatem. Non enim pudiciliam ejus in
(Tolliguntur, illi solummodo coadunati in cojlestibus aliquo hesam docet, qui lantum in ejus laude Irium-
habeantur. Ilanc quippe figuram gcrebanl oinnia illa ph;it; ncque ad horain cessit cjus adversariis, quF
j>rimogeiiila sub lcge Domino consccrata; ct ideo pro ca lantum el tain diu diinicavit verbi gladio, ciii
lustum erat ex iis omnibus primogcnilis, qui vul- ^ Dcus coalra hostes ejns lantara resislendi conlulit
vam f
Domino apcriehaat, ul Dominus inter eos graliam, et revinccndi prrebuit virlutera, ut nemo
lcgalitcr offerrclur, cujus formani illa omnia proe- contra eum audeai insurgere.
fercbant, ul essct ipsc primogcnitus, in omnibus pri- Oro autem, sacratissim;e virgincs Chi Isti, vestris
malum lencns, n(;n qui vulvam vexaret matiis, sed intervcnienlibus merilis, ut qui illi laiitam prjcsliiit
((iii vulvam :iperirct Ecclcsiu;. Ha^c idcirco dixerim, dicendi peritiam, el debellandi adversarios fortitudi-
ui intelligat ^ prudens leclor quia primogcniluin nem, raihi quoque dare dignelur lotjuendi graliara, et
iion seqiientcs fralres faciunl ; sed idco ccrte pri- quae digna sunt huic myslerio apcrire in spiritu ve-
inogiMiitus Clirislus vocatur, quia omncs unigeniti, ritatis, quatenus hinc inde per vos, et propler vos,
sicut primogeniti dici
ipse unigcnilus fuit matris, matronse Christi, dignus inveniar lanlopere qui
qucnnt, nun lanien omnes primogeniti jure qucunl mcis nullis suffragor mcritis , ut apie dcfendere
Uiiigcniti vocarl. Ex (|uo coUigilur pTimogenitum queam p et matris Domini mci pudiciliam, non sane
cum vocari debcre, antequemnullus, *' ct post qucin credentibus pandere vcritatcm, ut resipiscant, et
iiulUis, et non eum lantum quem fralres scquuniur. cesscnl jam iillra loqui i falsilalem.
Jure igitur Christus primogenitus appellalur ex Vir- Dicunt autem quod non aliler natus dici qiieat
ginc, non quod vulvam vexaverit Virginis, et aulara Chrislus, nisi fcqua sorte nalurac ut caclcri ; qiiasi
reseraverit pudoris, sed (iuia qui erat abinii-io primo- scqua conditione iii Scripturis divinis spmper nativi-
gcnilus totius crcaluia;, nalus est ex ea el ipse tam tis csse dicalur, cum longe alia sil isla n:uivilas om-
uiiigenitus quam
et primogcnilus, co qiio voluit nium, f qiia sub sortc malediclionis nascuntiir,elalia,
nioiio, sine gemitu et sine dolore i parturicnlis. D si Eva non peccassel, qnia isla snb maledicto cst ct
Nam ct de Bapiismo primogciiilus rccle vocaiur.qui scrumna, illa autem tola in ilore bcnediclionis fru-
cl io resnrreclioneprimogenitus rcsurrcxisse i dicilur. clum afierrei sine gcmiiu el dolore. Unde, qu.Ebo,

a Noster cura Feu-ard. scribit pcTquem tanta prcc- sermonis partem ad moniales habiti, prout inscri-
dicantur, ncn credo quod ullce ignominia;, ctc. bitur in Feu-arilcntii Edilioiic.
Quod pastores inveniuut. Ifcc verba desideran-
•* h Et post qnem nullus. Dcsideranlur h;ec verha io
lur iii Feu-ard. et .\m. noslroCod. nostris, el ccrtc sine eis manca sealenlia est.
Hunc locum ila reprajsentat Feii-ard. : Quamvis
>= » Parienlis, Acher,
cum quidam posuerinl poiius umcjenitum dici, qui i I>icfi/Mr,Aclier.
primogeniluni ; cumque idioma, etc. Aniclianus, vero k Et alius non lcgitiir m nosf.
coiiscntit cum Acherio, quem sequimiir. 1 Cod. Amel.; soUisFcu-?rd.,fm7afc.
Vilitate.^.c\\. et
•^ iJei gralia. Iia Achcr. cum Cod. noslr. Amcl. ; at 0' Cum sordibus, Amcl. Cod.

Feu-ard. mendose cdidil dicitur gratia.. n Dignaiicnem, Feu-ard. cl Amcl.

« Meritum decst in nostris. " Et Deum, Ach. Domini, noslr.

' Dominn
deest sirailiter in nostris. P Et sane credentibus, elc, solus Fcu-ard. Cod.
s
Vel cx bis verbis manifcslum esl hocc omnia ad noster Achcr. consonat.
libellum spcciarc lcctoribus conscriptuiivi qual.e hoc q Conlra veritateni uoslri, ubi falsi!clem Achcr.
Csl dc Vartu Yirginis ; nihiiquO- luinus essc qnam >•
Qui, uosiri.
 :

m APPEND. I. OPERA DICIA. - DE PAIITU VIRGINIS. 222

s-illC4» illani roncedanl rialivilatcm Chrislo de

isli
'
A Aiit qiiomo.lo siiic doloic ct sine gemitii pucri>ei»
Maria virgi'ie, qua nascerentur conununi lcgc om- pepciit, si morc coelcrarum feminaruni v*'xaii.s vis-

noii pcccassci Eva, quic nunc nativitas nola cerihiis Et si ila patuit, ut^ aiunt,
filium edidil?
nes, si
non ascri- quoiiio lo chiiisa permansit, ut luit aiitc ;uain pare-
est soli Dei), et ignota fortc homini^jus, et
bant ci maledicta, gcmitus el xrumnas pro gaudio r<:t? Nec enim janii.c ilLx' pcilctrahiiioies eiant
quas lanlo magis Yirgo libera fuit a ciausie quaiii iiterus Yiiginis iacorruptus. luciico
malri atiulisse,
corruptione passiouis, a dolore carnis, a sordihus non credilur ad nos Dominnm sic esisse, nl
ai)S re

ignomiiii;n, quanto gralia plena el incornipta , naiivilas Christi de carne Yirginis probaretur, et
o^quanto Spirilu sancLo ^Domino dedicala, et virtule Yirgo nullis ciucialihus vexaretur.
diviiia adumbrata. Ilaiiet enim Spiritus sanctiis in Forte dicluri sunt isti quod corpus jam incorru- ,

in
sc recessus suos, quibus nioJis dicatur nalivitas plihile et imraortale exiiius esset ad penetrandum
Scripturis sacris, et quibus occulteiur legibus sem- qiio veUet, quam esset prius antequam rcsurgeret.
pitcrnis. Alia nainque cst nativitas carnis de carne, K Neqiincjuam igitnr lioc dicil quisque qui sanesapit.

alia Dei de Deo, et alia quaruinlihet rcrum

iiinume- qiiia ex quo concoplus cst humo, idem scniper qni
rabitium; et tamen eorum omniuin non umis cst anle Dens fuit. Undc quando super undas a',quoieas
niodus nascenrli, neque unus eorum ordo exisiendi, amhuiavit ante passionem, non minus homo quan>
quamvis nativiias in singulis aeuuc dicalur, quihus Dcus fuil. Quod si ad naluram rcspicias rerum, aut
est jure attributum, ut nali de allero dicantur. Ac
=
corpus sine pondere vexit, aut undas sua poteiitia,
per hoc quolibet modo de Maria virgineChristus rccte quo ^ sustinere possent poiidui corporis, solidiiis
natus creditur, quia ex ea carnem assumpsit. Nativi- B cniifirmavit. Et ideo, ut heatiis GiTKorius ait in ho-
tas vero quomodo ad nos exierit, utrum ne ca
ipsa miliis suis (Nom. 2(>) Ueilcinploris nostri opera, :

conditione qua Eva pcperisset, si non peccasset, an
gloriosius, quia Deum el hominem genuit, et virgo
permansit, quod illa non esset,
parerent, snperflue quaeritur. In quo opere neiuosan-
clorum volidt dubitarc, sed catholica lide hoccerlum
omnes prxJicant, quia nec in dclicloconcepit, nec
'^
in delicto et dolorc cum corruptione peporit, neque
qu;« ex senielipsis coinprehendi nequaquam possunl,
ex alia ejus operalione pensanda siint, nl rebus ini-
neque reliquic duin rabilihus fidem prxbeanl facla mirahiliora. Illiid
eiiim, inqiiil, corpns Doniini intravit a;l discipnlos
jannis ciausis, quod videlicet ad humanos oculos per
nativilatem suam clauso exiit utero Yirginis. Deinde
addit Quid ergo niirum, si ciausis januis posl re-
;

Christus cx ea ulluin pecc;itum iraxil : quod si ex
ca peccatum non traxit, ncc « admisit, quia nullis
crucialibus in nascendo rnatris vexavit pudorem, nc-
qiie In aliquo ejus conimaculavit virgiuitatcm.
Non dicimus itaqiie, ut aiunt, qiiod
surrecionem suam in jelcrnum jam victurus intra-
vit. qui ' moriturus veniens non aperlo ulero Yirgi-
nisexivit? Eccc lantus talisque doctor et sunimus
pontifex de hoc quid senserit, qui Ginncs anie se le-
monstruose sit geral, lam F^alinos quam ei Graxos, cximios tra- i

natus, sed sicut pncsignatum est olim in prophetis,
et traditum est nohis a sanctis Patribus, quod ipsa
sit porta qu;c osteiisa est Ezecliicli, de qua dicit :
Yidi portam in domo Domini, et hxc eral clausa ; et
vir tioH iramiet per eam^ iivia Dominus Dcus cxerci-
clalores. Ecce ex hoc uno, quod iiuUi duhium esse
credidit, approhal quoJ forte dubiun» esse polerat.
^ Nemo igilur qui sane sapit de re mullum dubia ior
ccrlum aliquid aETirmare contendit. Undc quia de illo
corpare, qiiod vidcri polerat, (ides intuentium dubi-

gratia, transitque Rex, et permanet clausa ul fuil per lum esse credidit, rcm valde dilliciioui astruxit et
6;i.'cula. Ergo cum dicit ftl pervin, seraetipsum ex- lirmavit,
„..., quod
.,„„.. corpus Dominicum
,.„„..„ post resurrectio-
..„...,.„.,. .^. ^
et oslendit Iransilum naiivitulis ejus ciiin nem janiiis clausis iiilroic-rit, fiieiilque incorruplihile
ponil,
dicit permanet clnusa , ostcndit adimph'iuin quod
:

~
i
moJo et
pari
j -.,....,._„
- "Evangelio ''
_—
palpabilo. Tainen quolihel pacl..
paclo in-
...
=- ^-—•--•-- '

erat in pCophetis. Clausa igitnr non dicerelur, si in gressus ex ad discipulos jamiis elausis '

aliquo I;csa cssct cjns inlegritas; ' sed qiiia in prohatur, sicul et clauso utero Yirginis nalus."' Quod
nullo est violalus pudor virgineus, neqiie lons in si natus sic por vulvam jure dici non potcsl, ut isti

aliquo resignaius. procul duhio patct sensus, quia volunt, omnino nec ingressus pcr januas; ct lamon
clauso utero ad nos veiiit, sicul jaiiuis clausis in- ingrcssus ad eos convinciuir, ipiando in medioeorum
ffi-essus est ad discipulos. Siquidem aspectus discipu- SiCtisse legilur; sicul el de scpulcro egiessus " si-
forum utrumque tiinc probavit, scilicet qiiod et fores giijito moiuunciito monstralur, quando angelus re-

claus;v essent, eC quod Dominus per easdem introiens volvit lapidom, et vacuuni ostonJit monumentum.
eoram eispncsens ^staro.t. Sic et fides nostra iitrum- Unde iiquido constat quod sicut saxeiim illnd os-
que de Chrisio certissiraum tenet : quoJ el pervia liuin ci pervium ct poncirahile luit, nec poluit

lucril ejus integritas nascente Domino ex ea, ct la- cohibere

^„ vivum, qiiem
,, _ „ clauJobat
priiis
^ suh .p...„
„,..,..„
, s'gilIo
Jiicn utcrus noa fucrit rcseralus.. Alioquin qiiomodo niorUium; ila et tlaustniin matricis alquo gonilale
clausum dici pote.-t permansisse, quod violalum est? v Yirginis cum csset clausuni el signalum sigillo pudo-

QnantOy Ainel. el Acb. Feu-ard., quasi.

a sustinere possent ,
quod emcndareraus non lia-
Domino deest in Achcr.
t> buimiis.
c Pro nali habent Amel. et Fou-ard. nasci, non Moiiinrus hahent .\cher. et Codox Am. Solus
i

male. Fou-ard. edehal »(0)7«;.'s, possime.

^ Nec in deliclo concepit. Hxc verba desideranlur j. Cerlatores, Fou-atd. ot .\i)iol.
in nostr. .\mel. et Feu-ard. Aliter in Fou-aid. el in r.o-tro Aniel. : Scn\o
•i

'
'^'Admisit. Ma!e Feu-ard. amisil; noster Cod. .\ch. itjisur qui sune snpil de hnc rc muUuni dubitet^inca^

con.sentit. tum aliquid a/jirmare contcndnt.

f Corruptus hic locus in Feu-ard., ct Amel. Cod. Primo sciihit Fon-ard. sidiis.
'

Hed in nullo esl violatus ptidor Vir(jinis, nec fons in roAliler inFeu-ard. qnam in Amol. el .\ohc-
uliqiio reseratus. Procnl dubio, etc. riO : Qnia si natus sit per vulvam, vcre dici non pol-
is
Non multo aliter Feu-ard. : Nequaquam ifjiiur est, elc.
diciio quisque sane sapis, ° Siqnato «joiniiwcnfo est in nostr. .\m. el Fcu- .

b Ea Barre emendavit suslinercnt , qnoniain in ard. .\olierius ediuei;>l signatus, i|uod .cincudavil de
.\ohoiio logohatur corruplc sustini're buhini. .Nos la Rarre.
qui in HOslr. Amcliiuj. ci Fcu-arJfat. rci^criiuus ^'
A.".' pro ci habcui noslri.

^i^ AJD S. IIILOEI
ris,cmn impleli esscnt dles paricmJi, non poluil ob-
slare panui inlegrilas coiporis; nec liuucn » egiiit
reserari, quia *> non oportuil ut cssct lornicnlum ei
qul craL honor raalris c.t gaudium, qnia. Deo touiin
erat pervium iii ea.<iuidquid eral claiisuiu; houor
vero, qiiia erat deiricuni,
totiiiii quod natum....
•"
Fatcor plaiie quod non tanta m.nlcries dispuianJi
valeat iiiveniri, cur signato sepulcro exierit, vel cur
claiisis janiiis introierit ad discipulos, quanla quod
dc Maiia virgine claiiso exieril utero. lu ilUs siqui-
dem declaralur divina m.-^jeslas, in hac aulem raon-
slplur divina dignalio ; et.secundura ^ luimanitatem
debilus honor niatris. el rcverenlia pudoris. Hinc
quoque beatus Ambrosius hymnidicis huidibus te-
staiur (/» hjinno in Natali Domini) quod clauslrum
piidoris peruianserit, el vex lla virtulum in cafnlse-
Fjnt, in qua lota majestas deitatis versatur, quous-
que pleniiudo lemporis advenit paricndi. Ergo in
qua claustrum pudoiis inlegrum perraansit, nuUa
thsruptio intcrveiiil, nulla vcxatio carnis, nuila foe-
drias diric conditionis; et in qua vexilla virlutum
inicarunt , nullum peccatum primcc oviginis, ut cru-
ciarelur, viguit. Fulserunl autcm vexilla virlutura in
Hlo sacro puei^erio, quando virgo concepU sine se-
niine, virgo peperit sine dolore etgeraiiu, et per-
inansit « virgo fecunda prole. lloc quippe est clau-
slruin perinanere pudoiis, in nullo violalum esse
genitale sccrctum, quoJ ei fuit aperlum non in con-'
cepfu, non in pariu, non in ulla confusione parturi-
tioois. Nam et Ecclesia Cluisii omn^s, tam Uomana
quam et Gnieca, sic sua el divina filenter canit au-
ctorilate, quod peperit virgo sine dolore, quod per-
raansit inviolala, quouiara eam in oranibiis illaesam
servavit Spiritus sanctus, ut virgo habcvet filium, et
scrvarelur ei honor tanlo niuncre dignus, quanla
sanctificatione utcrus Deo fuerat dedicatus» \
Explicit lomus de Partu virginis Mariaj primus,
upa cum sacris virginibus dcdicalus.
kXCIPIT TOMUS SECUNDUS
DE PARTU VIRGINIS.
Ihtersanclarum Scriplurarum eloquia cavenda
sempervana et superstitiosa intelligenlia
in Proverbiis legitur, Perveisi dijficile corricjuntur,
stnltorumque inlinitns est nupierus [Eccle, i, ib). Et
ideo quoruindam fratrura teraerilas, qiiia scmel f coe-
pit sacramenla diviui rauneris procaci dispulalione
commacularc, et mysterium sacri parlus superflua
inquisitione discutere, maluiit cum hdCrelicis crrarc,
quam ciim Calholicis qu;ie nialc scnliunl corrigi-rc.
Uiide. sibi quia rimas vanaj disputationis inveniunt,
*>
sentinam pravae colluvionis ad submcrsionera anima-
rum feiidam nimis in Ecclesiis inlroducnnt, dum di-
euiifrmcndose Mariara virginera nalurali loge Doml-
num peperissc, sicnt reliqua; pariunt fcininai, et non
aUunde in parlu incorroptam fuisse solummodo, nisi
qnia cx viri collu nou concoperii. Dc cujus incorru-
plionc jam me supra salis in priori tonio dixisse
credo sed quia isli nostris non acquiescunt diciis,
; D
• Cogit, Aniel.
^ Non potuit habent nostri.
<-Quoa natum. Lcgebatur in Acherio quo
Qt re.slitnit De b Barre ut est in nostris.
J
Humititatem, Acher.
Virgo desideratur in solo Feu-ard.
«=
f
Prp coepit, quod esl in Ach. ct Amel., n.oslr. ede-
tal Feu-ard. crescit.
8 ;Rjmas, ambo iideiii; Fcu-ard., nnimns.
^ Dum suas dijfutidunl na'tti(ts, Acber.; nostii veio
ul Cii^iuus.
> Ei virgo cst- Ita Aa\cl. C.od. cum Acher,
lcgilur in Feu-ard.
I
Hic pmAJ babct Acher., §.ed uos IcctioDcm Aniel.
fl Feu-ard. fctipere nvJuiotus.
k Affectionem eddjal Fea-;ird.
1 hcc loco male iuscrlimi
Lubtfttci" delcronius ei
; ,
ONSI OPERA APPBNDICES. K»4
A pervicaci insullalionfi defluiunl vlrgiiiilatcnj ijon
aliunde quam cx coilu viri corrumpi posse , neqiic
corruptara vocare delicre Mariam , licet juxla legem
pepercrit omnium feniinarum, co quod, inquiunt,
elsi viscera vel gciiilaie secreium more ca^lerarum
feininarum paluil, iil nascerelur Chrislus, virginilas
tauien corrunipi non poluit ; propterea Dei genitrix
sola virgo posl p:\rluin et iiicorrupta fuil. Taiibus
igilur el hiijwscemodi vaniloquiis ^ dum sua diffun-
dunt vcncna , sanctoruin Patrum prajtermiltunt au-
ctorilatera. et corauiacuianl cathoiicam fidcm. Undc,
qu;3eso, quia noslra dedignanlur audire, audiant bea-
tura Auguslinum, cui conlradicere fas non esl, dc
hac re in libro Enchiridii ( Cap. .54 ) inter ciBtera dis-
pulanlcm. Ait enim: Nihil hiiman.^e naturae in illa
susceplione fas est dicere defuisse. Non qualis de
ulroque sexu nascitur per concupiscentiam carnis
cum obligatione delicti, cujus reatus regeneralione.
diluilur; scd qualcm dc \irgine nasci oportebat,
fl
n"enj Qdes malris, non libido, conccp,.'rat ; quoniam
si vel per nascentem corrumperelnr cjus ihtegriias,
non jam ille de virgine nasceretur; eumquc fals«
iquod absit) nalum de virgine M.aiia iota cohfiielur
icclesia, quse imilans. ejus niatrera quolidie parit
membra ejus, * et virgo est. De quo sane opere ad
Volusianum salis eleganter scribil, ad queiu etiam
libruin nos legendum pro hoc remittit. Sed isti quia
nec illura librun), nec hunc locum legere volunt, er-
rant sua lenierrlate decepli. Alioquin, ut hic egregiiis
doclor fatetur {Ibid.), si vel per nasccnlem cdrrum-
peretur inte^rilas virginalis, non fas esset eain di-
cere virginera, corrupla a nascente virginilate. El si
corrupla^ essct vel per nascentem, quomodo integra
essetet illocsa virgo? Audiant ilaque' i hi vaniloqui
lanttim doctwe-:». ctresipiscant, ne focie inlroducant
per.suam falsam » asserliono.m Chrisium in delictis
conceptum, ct iniquiiaiibus nalum. (Juia et si dq '
virgii.e non<*st naius, falsum est quod Ecclesia con-
fitelur, ut hlc ail; falsum el quod omnis Scriplura
Novi ac Veteris Testamenii de illa lestaiur. Sed
quia oninino virgo permnnsit, nullis m pressa cst do-
esl loribus, in nullo corrupta fuil. Et ideo ^ iion fecun-
;
quia, sicut darum spurcitias twxit, non sanguiiiis fluxmn cmisit,
non corruptiones viscerum ° intra extraque perlulit.
Quod si talibus et hujusceraodi paleret piierpera tor-
mentis, puocul dubio virgo non esset, quia virginalis.
inlegrilas violala csset. Hinc Seduiius rlietor Rornaiise
Ecclesiic in Paschali suo opcre ail: Infans namque
parvus ac raaximus, raembris scilicel p exijiiius, sed
deitate praccelsus; pei hospitalis templi sinceram
dcflnens castitatem, non la-.sit corpus abscodens
qiiod non l.-eserat cum venissel.. Quod si ila cst, irao
quLa est, non ila natus est, ut caeteri nascuntur coi-
rupto corpore, scd ill.csis visceribus Deus Et homo
nalns est. Unde adbuc idcm : Vere divina? genera-
lionis hoc secrctum teslis virginis partus oslendilur,
qui nialerni pudoris custos ingressus 1 clausisvisce-
ribus conceplus est et creatus. ' Nihil ergo apertius
dicere qucuni, nihil manifestius ii sancti doctores de
sed abstinuimus, quia in oranibus Cod. rcperilur.
™ Pressa. Emendavil ita Achcrius ductus conjectu-
natuni, ris, pro passa, quod erat in suis Codicibus. Quam
nos leclionem reperiraus, in noslro Amcl. Fcu-api!en-
lius cdebat afjlicta.
n Amcl. Cod., nM//«s sordium spurcilias traxit.
° Intra extraque. LecMo eincndatior, quaiw solusi
habet Amel. Codcx. Achcriiiseuiin et Feu-ard. edidcre
infra exlraque.QuoA aulem seqiiilur ad noslros simi-
liter cdinius, in quiiius luelior csl lccuo quam in
Achcrio: Quod «i talibui et lmju,scemodi patcretur
Est nou pv.erpera tormenta.
p KxigtLUs cornore li.abenl Aratl. el Fcu-ard., §ed
corpore cerfcc redundabat, ct noh habei Acher.
4 Clausis solus habet Ach''i'.
r Reiinenvis
hoc locQ lcciionem nostri AnjeJ. et
Fcu-ard., camquc j>;x'(uUtnus Acheriaiise, ^u;fi lali»

Via APPEND. I. OPERA hm\k.
parlu Virginis, qnam quod inlegra virgo clausaque
pernianscrit. ul fuit aiil^quani parerel; quod omnino
non esset, si in partu morc cajterarum feminarum
corriiptioni subjaccret. Nulla igitur virgo hujusce-
rnorii subjacct passionibus, cl ideo vcre virgo, quia
jnicgra et incorrupia « est, jure dicitur. Sicet beala
Dei gcnitrix, ul verc virgo dicatur dum parit, ex
loto recle clausa more virginiim et incorrupia credi-
tur. Q»oA si raaneret incontaniinala ut reli-
non ita
3ua; virgines, vere virgo non esset. Quod ut oslen-
erel David propheta vaticinans de ca, saiis congruo
exemplo Descendet sicut ])lnv\a in veltus,
ita ait : gcrmen ex ea in fruclum erumperet, lerrceque iiitc-
^et sicut super terratn {Psal. Lxxi,
stillicidia stiltanlia
C).Quem versum Cassiodorus senator 'a expositione
Psalmovuni porCraclans, vellus sacralissimam virgi-
nem Mariara inleiligit dotonsam ex ovibus Israel,
«piuviam vero divinitati Verbi coniparat; quia sictit
pluvia in vellus cum summo silenlio veni!, ila peifu-
dit ac replevit virgincum corpus, el posscilit virgi-
neara mentem. Miro itaque modo, miroque compa-
rationis exemplo lirmavit valicinando dcsccnsionis
«^
ojusin uteruni virginis advcntuni; qiiia sicul pluvia
integrum et inviolatuin pcrfundil vcllus, ila et divi-
nitas Verbi incontaminaiam ct iilresam scrvavit vir-
ginem. Integram qiiidem eam invciiitet incorruptam,
quahdo descendit sicut piuvia in voliu^, ei ingiessub
est virginea visccpa; dcscendit antem et sicut stiih-
cidia stillanlia super lerram. Uiide idem piopheta i:i
dualius islis prophetice sentciitiis peifoctam Christi
Incarnalioncni explanat. « Per stillicidia iiainque
lerram germinare cevnimus, ex qua ad infusionem
el f humorem pluvise omne virguUum agii gerraina-
tur, el oranis terrM viror nascilur. Sic cl divinitas
Verbi descondcns in Mariam sicul sliilicidia supor
lerram, gcrmin'.reeam " fecit gcrmen \\uv., et nou
aliunde quam ex seipsa, " id osi, de carne Virginis
per infusionem divinai majeslalis. Et ideo rcque quod
nalum cst ex tea, divinum et humanum fuit, ita ut
ex Maria neque divinilas Verbi nal» crcdatur sine
homine, ncque liomo sine Vcrbo, quia Vorbura caro
facliim est, ac pcr hoc Deuset homo unus cst Chri-
stus. Porro per piluviam qiisc descendit in vcllus, non
germinandi nafuram expiessit ex vellcre, sed modum
hascehdi ex Virgine. INam pluvia sereno tempore,
quando perfuridit vellus, icque ad ingrcssura servat
inlegrilatcra ejns, «que ad egrcssura giiando rcfun-
ditur, quia in hullrt a pIuviaVeHe!ris intcgritas viola-
lur. Sic qiiipp;' d^ Mai^ia Vifglne prsefatus ille cbele-
siis oiator bentit, sicque conlitelur, quod ncc ad iii-
gressuni Filii Dei sit corrtrpta; nec ad^gressum vio-
lata, i sod in «mnilJiB plena gtaiia integra et illsesa
81'rrnta; ncc cuin ingreditur, utinis aui viscer-'» ^^^'
rtnnpunlur, nec t^um evacualur,' f&seranlur. Manet
quidiim genitale sccrotuni , sed clausum ct immacu-
iatUm : evacuatur ulcrus, ul vCllus a pluvia , sed
ir.m j quassantur'viscera!i)uabusitdqiie istis sentcn-
liis, ut pr:cf;\tufS doclor ihsimiat, SplrllUSsrmctus vo-
luil declararc, quoJ d;Mnum Isiiias de Clfrislo teslatur
est: Kiltil ctgb apertiuydici qninnt, iiihihnanifestius
hic sancti doctores de purtu Virffiitis; quod ijilegra
tirgo, etc.
* Esse, Amelianu^ct Fcu-ard.
1> SicHt stilticidia super terratn, tvti-ard. solus.
«*
Pluviatn, Acher. el Amel., pro qiio Fou-ard. cOr-
ruple pV/mum edidit. Doinde ipse el Amolianus Codex
(iubent divinitati, iquoJ sumus amplexaii, rcjicicnlcs
livinitdiem, qnod edebat Acher.
•1 Firmavit esl in Acherio : noster Ara. el Feu-ard.,
vnnuvit.
- Fcu-ard. : Per stillatuia namque lerram qermi-
nare dichnui.
,
OE PART13 YiRf.IMS 22«
h dicens ; Quomodo desccndit imber ct nix dc ca:!o, cl
ittuc ullra non revertilur, sed incbriat terrani, li in-
fundit eHm, -et germinare etnn facil sic erit
« verbum meum, quoJ egrcdietur de ore meo. JSon rc-
vertetur ad me vacuum, St^d fuciel quwcunqne vo-ui, et
prosperabitur in iis ad qncc misi iltud (Isai. lv, 10).
Ecce quid per pluviam David voluit signidcarc , cl
quid p-jr stillicidia : prof. clo Spirilus sancii infusio-
iiem, el Verbi divinitatcin, i ut germinarct in ute-
rum Virginis, Verbumquc caro fierei; iion nt cor-
rumpcrei virgineam terram, sicutisti vohmi, scd ul
gritas illicsa niancret. Quod si plu\43e lianla vis esl el
iiatura, ut incbriet terr.im, cl infundat cam,' gcrmi-
narcquc magis Verbum Dei, ciii est vir-
faciat, raulto
lus etpotestas, credenduin quod replevcril vii^inea
viscera, el perfnderit, germinareque feceiit; iiec la-
mcn cornipil eam suo ingressu, sicut nec violavii in
egressu. Et hoc est quod David exbrans Dco Pairi
ait: Confiteamur tibi (inquil) poputi, Deus, confi-
*' teantur tibi popali omncs {Psat. lxvi, i). Et nequce-
rcres quare ila confi;eantur, conlinuo addidit Terra :
dedil fructum suum; fruclnra utiquc Titae, ct fniclmn
ir.corrupiionis ; fruclum itaqiie de ligno vltte, qtiod
plantatuiu l.gitur set^us riecursus aquarum, ct n«ii
fructum de ligno inobedieutia;. Frucius namque in-
obedientiae est inors, et ludus, trisliiia, gcmiius, el
dpior. Quia de fiiictu ligni vilae magis gaudiunv cl
vita metilur quam anxictas ct moestiiia, magi&inle-
griias quam corruptio et disruplio visceinim. Quibiis
profecio exemplis profphelaiis sermo ubique m?»gis
juxta allogoriarum iiguras fruclum declaral prolis ct
incorruplionem matris, quam prima; damnationis il-
latfls justo Dei judicio retribuliones. Et ideo rcligio-
sius perliMClandum cst de partu Virginis, quam per-
scrutandum scriipulosiiis ,
quod non licel, la(cbi'as
vcutris. Unde
niiper leperi in quodara authentico li-
hro, ui fertur a multis, beali AugHs;ini de sjci-elo
Dominicse incamationis sacramcnto, in quointer Ca;-
C lera legitur ad locura quasi suo colloqnjens famiH^^ifis-
siiiio ; Loge, inqiiit, cura limore, caute, et veni" Sid
me, et dicam tild qucmadinoduin Vivgo concepit
quia raelius est ut in sermone sit verecundia, quam
iu Hde periculum. Quihus profeclo vorl is insihuat
quam periculosasit temerilas. ot quam cauteacse-
crele cum religiosis valJe de talilms disputandum.
Unde in eodem prosequilur opere fundcndo preccs
ad Dbminum magis quam vcrba Da mihi : inquU, ,
veniam, Christe, et parce ori mco, quia incarnationis
lure mysieriuih temerarius narraior altingo. Et licet
lu clausum dimiseris uteriim, nobis tamcn perraisisli
apFiire inctiedulis Evaugelijim. Ecce inter caciera sa-
cramenta totum Deo iribuilur; unde charilaiis obse-
quio suppliciter imploro, quia longe ab. ejus laudihus
inparcs sumus.
ExpHcit Iraclatus de Partu Virginis,
^ Pro humorem, quod habcnt Ach. ct .\mel. Cbd«^
edebat Feu-ard. hotiorem.
^ Solus Feu-ard., fucit.
^ Loctioncm Feu-ard. ct Cod. Amelianl t^linemus
pro qua edidil Acher. frffm.
' Ha!c vcrba usque ad illa nec cum ingrcditur, littus
habct Acherius.
i Cassinitur, Fou-ard. el Amcl.
^ Verbum mcum. Deost tticum in Acher.
1 Uic desinii Achcrius; proscqiuinlur aulcm Feu-
arckMUiiis ei Codex Amelianus, ut jam siipra diximiis
in monito ad iectorom, qui quidcm por se jiidicare
ulrum ea qnLC adjicimus desiderenlur iiccue
Poterit,
ad debilam hujus opusculi conclusioncm.
 :

227 Al) S. mi.DEFONSl OriCRA ArPEIVDICES. sis

FRAGMl^NTUM TRACTVTUS DE PAUTU VIIIGIN?S

EODEM AUCTORE.

MO?iITUM LEGTORI.
Ex quo Aclicrii Editioncm in dccrevimns, constilucramns liocce illi fragmen-
siiperiori Iractatn seqiii
lum snbjicere, cum iit ne omnino periret, tn:ii qnia in Feu-ardenlii
Ediiionc et Cod, Amcliano reperielta-
tur, apud ouos maxiniain paricm conliciebat libclli de Partu Virgini^, a quo quidcm argiinieiito non eral
alienum. Nuiic auleni poslquam illud alleiitius peilegimus, non tam similis, quam ejusdem omiiiuo cuin
supsriori libollo ar»unicnli nobis visum est laniasque bujus cum altero aflinilalis nolas deprchcndimus,
;

Hl si ejus auctorcm a nobis quaeras, noii.duljileimis ipsum Paschasiiim Ratbertum (qui et superioris) as-
screre. M
ipsum jam anica ex styli similiUuline suboliieramus, nunc vero omnino exploraium habcmus.
Prirao enim ad sanctimoniales sicut in supciiori scribit, qiias freqiienter in rine alloquitur < Unde quia :

talt ac lanio spooso, dileclissimoe, dicatcc estis, ctc. » Adversarios. qiios oppugnat fratres siciit et supra
appcllat « Idcirco quatenus cessenl fralres nostri, etc. > Idem omnino argumenlum pcrsequitur; unde
:

conclndit « Quaproplcr cessenl vaniloqui dicere quod commiini lege sit natus de Virgine, elc. » De-
:

«".um, quod eumdem liuclorem apertissime demoiislrat, aiiquas senteiiiias ex superiori libello lanquam
proprias non scmel laiuiat. Ait enim i Quia si maledictio illa adbuc in Maria viguil, adhuc ct ipse Chri-
:

slus, ut sxpo dictiim <!?£l sub maledielo fuit. » Dcinde alibi circa finem : < Nnllas ascribant sacratissimuj
niatri conlumelias intiilissc, non gemitns, non dolores, non «rumnas quia.hoec omnia, sicut sape
dictum esl, in prima origine illaUii suiit vinJictnft et rciributiones justissimoc prim.TC piwvaricalionis. > Di-
xcrat vero liiRC omnia ferc lolideni verbis in priori traclatii. Ergo de hujus fragmenli auctore nulla ampHiis
qiKiiStio; quin crcdimus eliam parieni esse ipsius libelli de Partii Virginis, quae vel ad seciindum tomuin
pertincret, vcl tcrtium et uUinium conficcnH namqiie sermonem ad moniales essc nemo dixerit, qui anini-
;

adverteril hic eliain auctorcm sicut in prima paiie Isctorcm alioqui < Si ad simplicitalem, ail, dito- :

rum. . atleiidas, lcctor, etc. > De caitcro Feu-arJenlium cum CoJice nostro cuntuiimus, ex cujus le-
. .

ciione certc corrccliori multa eracndavimus.

. .. . -,, sccundum narralioncm suam, quam lu- stiis, ex qno conccptiis cst Deus et homo potentta
cnletiler dcfiniens el breviler niue ait :
a Tii, inquit, su:e deilatis. et virtute quam
ipse novil, quia sicnt
clausum reliqmsli iiternm. Dcinde addidil obscu- beatus Angusiinus ait, conceplus in cariie non est
riora mysterii, et ail Dicam t;<men qnod in cu-:
'' carnalitcr factus, cujus orlus cx carne iiberlatem
bili natiir:Tc conficitur. In vulva igitur Virgiais . attulit,intcgrilatem paricntis non abslur.l. Qiiapro-
sanguis genitalis el scmeii ejus huraor fuit. Hujus pler, charissimre, lalia ct hujuscemodi, ul hic prai-
sanguinis humorisque sulistantiam celalam carnem monuit vir egregius, caute consideranJa sunt, cl
inlus fecil accessilquoquc Spiritus sanctus, et ha;c
: prudenler inteliigenda sunf. Deinde ahsquc ambiguo
quoc fuerr.nt « ihi glutino commassata, animando corde credcndum es!, et ore confitendum, ut ait,
formavit, formala qiioque dislinxit in formam ho- quoJ Virgo Dci genilrix ila peperll qucmadmodura
minisanimatam, inqiia Deus iuclusus Jiniame.itissuis concepit id esl, qnia Virgo
; inimaculata clausis
tcnebatur. Ecce dixi tibi, inquit, quemadmodum pepe- concepit visceribus, sicul s cra confitctur Ecclesia,
ril;ilapeperit quemadmodum ante concepit. Inquibus simili moJo dausis ct incorriiplis pepcrit sine (lo-
niinirum diclis, si ad simplicitatem dictorum, et ad fa- lore, sine gcmiiu et sinc trisiitia et Krunina sic ;

niiliaritatem pcrsonuruni attendas, lector, hicc beati quippe ut conccpit pcpcrit. Net enim aliler decebal,
Augustini v. rba sunl. Si aulemad calumnianiiumas- quia non essct virgo incorrupta, neque flore virgini-
lulias, nec DeusVerhum ullisinclususeslliniamentis tatis, ul sunt reliqiue ^irgincs, si esset Tosata Vel
corporeis, quiest immcnsus, qnamvis (otus in utero in partu. Uuije beatissimus Leo in scrmoiiibus dd
sit clausus factus homo, quia totus Dcus lotum sus- Christi iNativitatc ita loqnitur: QuoJ nova nativi-
cepit hoininem, in unitate pcrsoiue, «t Veibiim tate generatus sit, conceptus a virgiiie, nalus ex
caro essct ; nec se admiscuil, iit coiifunderctur virgine, sine palentai carnis contupiscenlia, sine
suhslantia Verbi in carnem, ac si diio liquorcs adiii- malernae intcgritalis injiiiia; quia fulnrum, inquit,
vicem, sed ut unirct sibi suscipiendo hominem sine homimim Salvatorcm talis dcccliat orlus, qiii ct in
divisione et sine ulla commislione in Deiiin. Ac per sc haberet humanaj snbstanti;c natiiram, et hu-
iioo inctfabilitcr, licet fassus sit isle quod potuit,
R man.T carnis inquinamenla nescirct. Ac deinde ait
operalus est Spiritus sanctns, a quo conceptus est Oportuil nt novo nasccrelur ordiiic, qui novam im-
Chrislus : sicut csl matcr de qua conccptus est, nc pollutae sinccrilatis gratiam biimanis torponbus iii'

t!uo dirantur patrcs. Ca^terum t'c liquorc scuiinis iercbat. Oportuit iit primam gonitricis iiitegril:iUim
ot de coagulo bumoris, quoJ fuil in virliite ct po- nascens iiicorniptio custodirct, et compii^citum
tcntia Verhi, qiio'!ami!io:lo, proiit loqui f .s est, ole- clauslrum pudoris, s.inctilalis hospitium, viiliis di-
g.intcr cil locutus, quoni;im ipse est mons Dci illc vini Spiriius infii.sa scnarct ; f qn:e staiu crai.t
in Psalmis, moiis pinguis el coagulatus in nJcro dejccta crigeret, confracta solidarcl., el siiper:jn:!is
Virgini.=; : et non illi q'.ii fjlso suspicati smit nion- carnis illcccbris mulliplicatain piidicili;c doiMnt
lcs incaseali, scl hoIus ex Virgine Clirislns nions
*• viruilem ; ut virginitas, qufc in aliis non potorat
cst, in (juo benpplacitnm est Dco Palri Iiabilarc iii salva esse gejier:indo, fieret in aliis « imitabilis
(i-nem {Vsal. Lxvii, 17). Et idco p.^r hpiritum san- fonfitcndo et renasccnuo. Nam, ut ipse lestalnr, ha-.c
ctuni jure dieiiur coagulatus, qiiia sicut lac « cmul- nalivitas, Jicel sit in eo iiaiura consimilis, origo cst
sus est, et concictus de humore^cl sanguinc, quod dissimili.-;, qu;e hiimano usu et consueiudine, ul
cst, ut physici volunt, semen iniilicris. Coagulatiis credimus, c;iret, quia divina potcstate snbiiixii est,
Cbl autem ac sl ex lacte scminis, ut unus sil Ciiri- ul virgo conccpil, virgo pc^c/it, virgo pcrmaiisit.

.
aTunc, Feu-ardcnt. « Evuhus, Feu-ard.
In cubirulnm, Feu-ard.
*> ' Qucc lavsa stutueret, confrccta, clc, Am
* Vetbi, Fou-arJ. Codex.
* luciisciUos, Feu-ard. « Imitabiiis, cst in Aui. Fcu. ed. , mutabilis.
^9 APPEND. I. OPERA DLUIA.
rSon hic, hi(]\ih, cogitiUur parieiilis condilio, sed
nascenlis arhitriiim, (|ui sic lioiiio naUis esl, ul vo-
lekil ct potcrnt. IJiii si verilalein quioiis nature,
huuianain cognoscc maleriani ; si ralioiiom scruta-
ris oiigiiiis, virliitcni con(ilcre divinain. Ilom ipse
iu alio seroione, dc ipsa cadeinqiie Cliristi nativi-
lale Nalivitas. inquil , Domini noslri Josu Christi
:
omncin intelli^eniiam superavit, et ciiiicla excm-
pia transcenuit. Ncc potest esse « iilli compara!»i-
lis, quae cst inter ouines singularis, qiKXi (ienurilia-
lur at) archangelo ^ esse sinc (iamno puioris. ncata
fecunditas sacram virj<inilaleni ncc concepiii vio- ^"
lavil nec p.irlu. Supervenienle (piippe in ca Spiritu
sanclo, cl Allissimi olmmbrante virlulc, incommii-
lai>ile Dei Veri>um dc iiicoiitaminato corpore hal)i-
tum sibi liuinanai carnis assumpsit, qiKC ctiam nul-
liiin conta;,'iu!n de concupisccntia irahercl, et nihil
eoruin qua; ad anim;c corporisqiic naturam pcrti-
ncnt, non haberct. Qnaproptcr rcce 'ant prociil lia--
reliconiin niimslra opinioiium, reccdanl iiifra suas
tcnehras insanarum sacrilcgia falsitalum. Nos au-
tem venerantes adoremus parturn Virginis cuin ma-
gis, et vidcamus atque intclligamus quod in princi-
pio erat Vcrbum aptul Patrcm, quoJ cum pastori-
hus Dominus ostendil nobis, in luiilo dividentcs
visibilem ah invisibili, corporeum ab incorporeo,
passibilem ah impassihili, formam Dci a forma scrvi,
quia etsi unum manet ah aMernitate, aliud cocpit a
tempore ; utraque tamen substanlia sic in unam
convenit pf.-rsonam, nt nisi lidcs credal, serino e\-
plicare non possit. Ilinc itaque Prurlenlius poeta
suo prseludens carmine idipsuin confinnat dicens :
Intaclam thalami virlus divina piipllnm
Siiicero atllaia per vis:;era casla mariia».
Incomperia orlus ualivitas jiibPl ul Peus csse
Credaiur Cliri.-.tus sic condilvis intiub.t virgo
:
Nnliil Spirilui, vilium iiecsensit a^nor-s
Puherlas si^^naia inanei gra\ is, inlus el exlra
Isicolnmis, Oorens de fertiliiaie pudira.
Virginilas et proinpia lides riiristmn liibit alvo
Coniis, et iiiiaolis condil iiarilura latebris.
Ergo, inquam,ptihertassignata mancl gravis; virgiui-
tas non viclatiii', quia integriias hospiiii noii corrumpi-
tiir. Ilinc est omuino qiiod sequitur ipsa piibertas si- :
gnata manct, intus ct(.!xtra incohimis, florcns <ie ferii-
lilate pudicavirgiuitas. Quod si intus etcxira florens,
incoluinis inanet, consiat in niillo cani fuisse conta-
minatam, non ingeinitn, nou in dolore, non in ulla
carnis aut san^uiuis corruplioue; si tolani inlus et
extra floridam tuissesine ulla molcsliarum vexatione,
dum conccpit, dumgcstavit, dum peperit, qiiia in
iisomuibiis florcns, plcna gr.itia, illaisa, ct fccunda,
iulactis huehrisparitura permausit. Quiauhi corrum-
pitur gcnitale secreiuni, niilla intcgritas, nulia vir-
ginitas manet niatris, noii natura;, nou sexus; uhi
pudor cariiis violatur, non ullius fios intcgritatis.
Porro partus iste genitricis Dei non conrusio nia- fuit
tris dc cujus ortu inuliiludo angt«l.)runi Cloria in ex-
celsis Deo canit {Lvc. ii, 14), sed honor et gau.iiuin.
IJcirco, sicutPetrus Ravcnuas in scrmone suo monct,
tron le conccp.us turbet, non te partus confundat
aiKlilus, (iiiando virginitas quiJquid est huinani pii-
doris excusat. Qu:eliic, inquit, verecun:li;e kesio,
iilii iiiiit divinitas cum ainica sibi semper integritate
consonium? Ubi est iiilcrprcs pro- angclus, fitlos
nuha, despousatio raslitas, dotalio virtus, jiidcx con-
scienlia, causa Deus, coiuvplus inlcgrilas, viri^inilas
p:>rtiis, virgomater? Ac dcinde iu codcni : ^lulte,
iiniuil, uiidcsordes hi virgineuiatre, ubi uou cst coii-
n Feu-ard.
t7/a,
^ Feu-ard.
F.sse dcest in
f Violatum, Fcu-ard.
^ Eani (inin, Fcu-anL
» Tenlet, Amcl. Cnd.
f
Ptessa, cx AukI. naaiqucin Fcn-ard.. legchatur
perpessa, male.
— rUACM. DE PARTU VinGIMS. 250
A cuhiiiis ciiniliomine patrc? Unde sordos in ca qii^
ncc coiicipicndo lihidinem, iicc parichdo cst passa
(lolorem? Unde sordt;s in domo, ad quam nullus
hospes accessi!,S'dsoliis ad eam fahricator Donnniis
V(>ui', vestemquain non hahci)at induil, Jeamquc sic-
ut invenit claiisam ivliquit? El siciit ille natns csl
solusinicr morluos lihcr, sic istius, ex qua jiatiis est,
niairis pudor soliis iiitcger est. El idco nemo vcstriiiu
judiceL huinano modo, quod divino geritur sacra-
nienlo. IScmo invstcriiim cccleste disculi:il ralione
tciTona. iNemo cx usu «tractet novitatis iircamiin.
jNcino quod singidare cst ul!o meliatur cxemplo. Ikcc
il!e. iSos auicm dicimus, quia omnino non es.set vir-
go Maria, saltc:n ut siint reliqu»; virgines, si esset
vexala vei in pariu. JNec piito quod iiila feniini-rur»
dcbcl, toste conscicnlia, incorrupla vocaii vctiw,
ciiamsi fas essct ei (".oncipere sine viro, cuiu esset iu
parlu lot corruptionibus f prcssa, quaiuis ct (piiinis
vcxiinlur rclquai, cinn pariunt, f(!niina;. Alioquiii
quiil prodesset, si esset virgo piidica in conci ptii,
j^
(luie essct lam mi^era suh maledicto inpar.u, niul-
lis aftlicla doloribns, ei coiiupla iinpudice salispro
pcccalo suis crticiatibus? Noucssoluiiqiie lalis virgo,
talis et tam beata iii partii, qualis fiierat in conce-
p:u, si csset corrupta diris doloribns, ut cori uinpiiu-
tur reliqu;« feminarum. Et non dico in partu, \e-
rum ciiain nec post parMim perniansissct virgo. Et
ideo quia non fuit hujubmodi parlus sacraHssimic
virginis Maii;e, ut isli asseruiit, canil el orat beatis-
simus Ambrosiiis Veni, ai( , Rcdemplor gentium;
:
os'ende partum virginis mirctur oinue s;vculum :
:
lalis decctp:uius Deum. Non eiiim ait, osicnde con-
ccptuin Virginis, sed parlum, ut isios rcviucat erro-
ncos, quod talis el t ntus est, qinUis Deum d(;cel, et
in quo mirctur onine sooculum. Piiis eniin in partu,
ut ita dicani aliquid declaratur, qiiain in conccpJu.
,
Quia in pariu lola incorruptio osleiiditiir Virginis; iii
conccptu vero non alind quam qua Virgo sine coiiu
gravidatur. Potcral namque, ut isu volunt, si ioge
p
^ liumana nascereiur ex c.i, dcmum vcl in partu coi-
runipi , ita ul ipse conccptns hoinoS fcminca intacla
corrumperet \isccra. S( d quia in p;irlu oinnino fuil
incorrupia, probatiir ex iioc quia ct in conccpiu. Et
ideo hcatus Ambrosius non ignarus tauti mysierii ex-
orat et exoptat, ul ostMidalur p. rius virginis, qiieiu
isti iguoraiit, ut iii uiroque monstrelur virgo; ''quia
si cssct ul isli asseverant, bcala Maria virgo nou es-
sct, neque partus cjiis talis e.ssel ul deceret Dcuiu,quia
communiscssct. Et sicomnumis essct lege ca;tcraiuin
innlicriiin, sub inalcdiclo cssct, su!> quopariunl oinnes
lili;c Kv;c. El iileo iionesscl in quoniirareiuronines;e-
culiim, scd in qno el cuni qiio luger.ct, quod ahsit,
oninis mumlus. Niinc aiitem qiiia claiistriim pudoris
permanet, ntiste lcst;itur, in parui (orrupia non csi.
Etidco ipsei-stqui rcpromissusesl, dequo Isaias vaics
ait : Eccii virgo concipiet, cl parjel fiHuin {Isai vii,
14 ). Viigo uliiiue concipict et p;irici viigo, (juia oni-
nis divinit;is Vcrlii, clsi virginis utcrum nou abhor-
D ruil, virgiiiiiaicni lamenejus iii nudo corrnpit, iicc in
putu, iicc in conccplu. Qiiapropicr si se tauJuoi hu-
iniliavii , ut formam scrvi accipent, nolu
t corriim-
pere nialrcm vcnerat sanaro coi rnpla ut esset
, (|ui ,
p;irtus cjus mir. bilis, in quo mirctur onine saicuhim :
quod non f.icerel, si cs.sel conununis. Iloc iiamqiie
'
cst illud insigneiniiiicnlom, dcipiopncf.fius proiihela
canit (Juia ipse Domiiius dubil vcbis si(jnu;n [Ibid.).
:
Ipsc quidem pcr sc et noii pcr aliuiu. Dodcral nani-
que inulia si;lna pjr s;iitclos P:>lrcs, ei patriarchas;
scd hoc unum pcr scipsunidedit, quod valdeiu.nihile
8 Femina, Feu-ard
^ Huuc iocnni einendaviinus ad Cod. SivA. Corru-
ptns cnim erat in Kcu-ard. Edit., iibi .sic lc!.'iuir :
Quia asscverant, beuta vinjo .Marid
si esset ul isli non
esset, ut partus ejus essel talis ut decerel Deuni , oic
» Faciet, Feu-ard.
srj AD S. IKLDEFONSI OPERA AWENDICES.
csl, iia Ql mirclur in co onims inunilus, co quod sil
iii«lTal>il?. El si signuni cs.1 ul rcpromissum eral, sic
«oraplcium est, ul natura nascentis coniprobelur ex.
Virgine, «t signuiu, quod ipse dedil, per se inirabilc
pracrticelur e.x.diyinilaiis operaiione. llinc sanc insa-
liiunl, qui hanc gcinioain operalioncm in CUrislo
ubiquc non inlelliguiU, vcl non creduiit, in quo
nec divinitas sine liomine operala esl, nec liu-
iiKinitas sine divinitale Verbi. Et ideo ubicunque
excellil divina virtus in homine Chrislo, divini Verbi
esl sacramentum ; ubi vero *» kninana opcralur na-
lura in eo, quia formam scrvi suscepil, divini Vorbi
«viQanitio, ila ul in nullo divisns inveniatnr Cliri-
sliis, innullo eonfunilalur duarum naturarum geniina
«iponilio. El ideo Chrisius, juxta isai;e valicinium,
Jolusesl positus in signum populorum {Jsni. xi, 10).
Llnon in qualicunqne sigiio, scd, sicut Siuieon ail,
iii sigiium cui contradicciur [Luc. ii, .li), quod ad-
huc bodie coniprobamus fieri. El si ei nbique h;icle-
niis contradicilur, eliam in parlu nativilalis. Nec
niirun si coiitradictores "slos habcat, cui roptign:inl
et contradicunt ^ omues adversarii consortes Anli-
cbiisli. El ideo talcs ei hujiiscciiiodi p"slcs nec im-
mcrilo cuin Anlicbristo exsecramus, quia quoruni
w:\a e>l pcrli.lia in calumnianjo, una cril poena dam-
in;ilionis in psrseveranJo. Idcirco quaicnus cesscnt
lialres noslri a lalibus, el canant noliisciini lidoliler
<;um saiiclo .\mbrosio Veni, Ucdcmplor gailium :
: tuil; quia qnidqiii.l corruptio humana in corriiptis
«slendo partum Virginis; mirelur Giiine .Siucnliim,
lalis decel parius Deum. Talis '• utique qiialcni Chri-
sti conrnclur Ecclesia, non qualem isli aulumant
ei
€t confitiguiil sibi menlosc. Non in quo coiifundalur
piijor virgineus, scd in quo inirelur oiune s;icculHin,
et collaudetur Deus. Non qui m:tlorna corrumpal vi-
sccra, seJ qui corrupta restauret, ct innovel uni-
versa, Quoniam hoc esl novum iliud miraculum»
juxta Jeremiam, quod Doininuai fact irum repromiilit
super lerram {Jerem. xxxi, 2i), non in qiio vetustas
peccati desacvial corrumpcn !o virgineii uicmljra, sed
in qiio renoventur omnia, IJntie.Augusiiiius iii Epislola
ad Ephesios Quid enini in homine, qui a Salvalore
: natus uon aliud fuit quam propriiis Dei Fiiius, qui
Boslro assiimpius cst, non iiovuni fiiit? concepius,
nativilas, partus, inlaniia, doclr.na, vila, virtutcs.
Et idco ex lolo juie novum diciiur, sicul in conceplu,
ila cl in parlu. Qiioniam si cssel in eo parlu aliqua
«orruptio, csset poccjli conlaminulio, pro quo dcsrB-
\irct in Maria antiqua inalcdiclio. Quia si malediclio
Mla adhnc iii Maria visruit, adhuc ct ipse Clirislus, ut
saipe dictum est, siib maleJiclo fuit. Scd quia solus
inler omnes liber fuit a ciiliia, lii^erc cgil in nasccndo
ex M.uia, libore omnibiis pro quibus vcaiL
et in
Alioquin si ipse cx matic coinquinatiis essel, aut
niatcrua viscera qu.isi pro poccato cornimperel, cl
sorilibus ex vitio prim;c dainiialionis coinquinarct,
non esset Dci Filius, sed ad.';pliviis, ulcicleri; quin-
imo nec adoplivus, et nulltis cssct pcr qucm ad-
oplaretur ipse, si non essol propriiis. N.mc autcm,
sicul bcatus .\ugusiinus tcstalur in onuiibus liliris
snis,-cx quo ccepil esse, sinc dubio in ulcro Virginis
Eilius Di-i unicuH essc ca^pil. Sed essc cocpi^^^sc dici-
lur, non sccundum id quod Douj esl, scd per id quod
homo lieri temporaliter est digiialus. Nam qui sem-
per erat Deus, ipse cocpit esse homo non aliier : Unde vollein isli t:im religiose intenderent et consi-
ipse quam Christus Deiio esl homo; uiidc ah omni-
bus, sicul et ab ipso, ui!i(|U'! «iiicus Dci Filius pr.cJi-
icaiur. Hinc quoqu; in epislola siia ad Pclrum : Qiii-
Ijiis,inqnit, verbis explicabitiir carnis iilius cxcci:cii-
4ia singularis, cujus divir.a csl cx ipsa sui perceplionc
persona? Quia sic Verbum caro factum, ut in una
Opera humana babct Feu-ard., cl paulo
• iiifra,
u))iex AmeU ediiuus exinanilio, ille liabel cst ex
^nimo.
^ Omncs dcslderalur Fcu-ard.
iti
Pro ulique scribit Fcu-ard. ubifjitc;^ noD male,
si post qualem invcnirctnr.
* yativitclem, Fcu-ard.
232
A persona csset cum caiBO i^;~i-ljnigciiit«s ac senipi-
tenius Deus ipsa suic oarnis conct'plionc conccplus.
Ipse unigcniius dum concipcrolur, <* verilatem ceepil
carnis e.x Virgine. Et ista esl, iiiqnit, clausula, quod
Dcus fac.us cst (ilius virginis Mariai, et Maria virgo
matcr facta csl Liiigeniti Dci. De quo sane mysterio
Cyrillus ad Ncslorium ila umim Chrislum contilelur,
stilicctDenm el homincra, non tanquam hominem
adorantcs cum Veibo, ne per hoc divisio qusedara
Spirilus introducalur; scd unum eumd«^mque ad-
orantcs in unilatc personuc, quia non alienum aVerbo
corpiis suiim cst, iicque divisum quia Vcrbum cafo
;
faclum est, et homo in Deum ita counituset .assum-
plus, ut unus sil Dous, cum qiio jam ipse cliam assi-
dcl Palri in Trinitatc pcrfcclus. Et ideo non Deus
rcccns, nctpie homo pnrns; sed unus iiUeger Ghri-
suis cum Dco Pairo, et cum Spintu sancto colitur el
adoratur. e Quod s.vne mysterium non malcdicti«mis
esl fruclus, non concipicnlis gciiiitus, non doiorpar-
jj
turicnlis, non adcrplio venlris. Et iJco non csl •illo
adoptivus lilius, se.i adopt;itor, ut iiadicam, CTi^^ro-
rum; qiiia iion in iniqnilatibus conccpit eum Virgo
ma:er, noquo, indcliais peperit, sicut rcliquai .pa-
riuiit nuiliercs, ' qyse conwptum de Spiritu sanctc,
et nalum, unum iii ulnique naturaDettin-ver.icii.cr
peporil; qu;c ut in coiicoptu ita et in p:>rtu virgo
pcrinansit, quod n;illi alteri «nquam conlingere po-
gcncrat visccrihiis incoriiipluin csse non p/itest.
Ideo cornipla; naluraj filii de concubitu iniquitalis
concppli, et i\\ dcliclis de matris utero c»m doJoiilwjs
piojc<;li, non aiiud cssc qucunt quam irjc.rdii.iiliiic
ergo est quod regcncranlur ex aqua et SpiiMu san-
clo, ut per hanc icgcnerationera solvantui- ex Chiisti
gralia a deliciis-pnmic damuaiiouis, CL adopi^jenlur
in filios Dci. At vcto Chrislus non afloptivus, sed
proprius Doi Filius in plenitadine temporum venit,
missus a Patre, natus cx muliere, factus sub lcge
-, {Gatat. IV, 4), qui solus non cguii regen^riilionis
'* sacrameiiio, .neque renasci, * quoniam conc?piusel
nobis per adoptionis gratiam sua disfiiatus est heni-
gnitatc per lavacrum regcnerationislargire fratcmi-
lalis consortium. Unde Joannes Quotqnot aulem re-
:
ceperunt eum, dcdil eis potcstntem filios Dei /ieri
{Joan. 1, 12). Quain sane potestaiem a Piitre gcnilus
ip.se ex sua naiura in se habuit, et iion aliunde, ut
propfius essct Dci Filius, et dare' quiiius vellctgra-
lis adoptionis gratiam. Etquia ita es?, absit utChri-
stus ila nafiis crcdalur ut cajleri, sicut nec conce-
ptus, quia Filius Dei est unicus de Patris iialur.i ge-
nitiis. Qu;.pr. pLcr audianl tam stulti disputulores, et
non ascribant vilc ahquid» aul faedum in -Mariai vcl
trisle, sed gaudium ; non dolores, scd salulis gra-
tiam in ortu Salvaloris. Audianl jain implelum iii
partu Virgiiiis quod Habacuc prophcta vafde '••por-
spicuus olim cum pavore ei exsiasi a loiigc cerHebat
trcmebundus : Domine, audivi uudilum luum et timyi,
D consideravi opera lua et expavi {liabac. iii, 2, sec.
LXX). Acdcinde: In mcdioduorum animalium cogno'
sceris. Cognosccris autem quia dicit, insinuat quod
priusquam nasccrotur de Maria, nonsatis notus erat,
derarent parlum Virginis, qucm pi-ophcta lalis el
tantus a louge fuliirum pnonoscit. qui pr^cadinira-
tionc pavens ac Iromeiis dicit Domine, Mii4}vi mdi-
:
tum fitum, ct timiti. Et ut aJ lo loquar, quid-autiisli»
sanctissinic VjIcs? Qnaiso, indica Hobis-,-quid {rtidie-
ris, quod cum tanto stui>oie miraris, vel quid ex eo
c Quia, Fcu-ard.
t Qucm, Feu-ard.
Fcu-ard. edidit : Quoniam proprius- De\ Filins^
•5
qux nobis, elc, quai veio nos cx Amci. siipploviiiius
i»oii luibcl.
»» Pio pers]ncmis quod Amel. habcl, Fcu ai-d,
ediJ. propitius.
853 APPEND. I. OPERA DUBIA. — FRACM. DE PARTU vmCINIS.
amlitu qnoil laiUiim coutremisds? Noaenim Joquc-
inenaDiiia, qii3C cernis. Quia dicis auditum
ex usii ineirabiiia,
risex
ris
tuum audivi, non puto qnod consnetc loqueris ; voceni
enim nos andivinuis alicujns, el non audilum, quia
andilus aUerius non est, nisi ejus ciijiis et in quo esU
El ideo forte auditus tnus potius rcs est quam soniis,
imo rox qnam conversus Joannes vidit [Apoc. i, M),
ilanc lu forte vocem considerans cernis Verbnm con-
suhslantiaie, pro quo sic pavescis; ac perlioc unum
eslquod audis. etquod conspicis. Pro quaprofecio vocc
et auditu valde perlerritus sic exclamas. Sed ne
forte
nos exlraneos rclinqwcres ab hujusraodi intcllectu,
continuo addis dicens In medio duorum animalium
: {Psal. xviii, 6). In quibus tolus ^ vobis virginibus
iniHUesceris, diira appropinquavcrint aoni cognosce-
ris, duin adveneril tempus oslenderis. Ecce
quam
•palenter insinuas quid audieris. Audisti iiaque Ver-
ijum Patris, et conspexisti non auditu auris, sed au-
diiu menlis. Et lioc esl opus mirabile, quod conside-
ras. Coiisidcrabat enim mysterium incarnalionis ejus,
et Darlu;n sacrai Virginis. Idcoait: In medioduoiHin
niiimarmm pnvsepe recognosce; et cum appropm
<iuavprinl auni, et aJvcnerit iempus, plcnitudinem
inlclligcpaiicndi, quando Deus Pater, juxta Aposto-
ium [Galal. iv, i), inisit Filium suuni » factum cx
muliere, facluMi .sub lege; quia tunc innoluit cre-
xlcntibus qnod absconditum erat siv-culis et gcnera-
lionilius, cl cogiiilum cst quod nonduin fuerat rcvc-
ktnm, et oslensum quod scntper crai. occullum.
Unde Isaias Tu es, inquit, ^ Deus
:
abscondilux, et
xlv, 1.5). Erat quidem Deus,
tios ne.^iiel>inniis le {Jsai.
sed abscondilus. Sciebant autcm plnrcs quod csscl
Deus nmis, scd ncsciebaut qiied essot Filins. Idcirco
rcclc ncc Paler cognosccbalur; scd cum vcnit ple-
Hitudo tomporis, innotuit scipsum cl dodaravil Pa-
Irem. Agnito i)aque Fi!!0, agnilus cst et Paier,
Ostonsiistainen piimum in pncsopio cst per slcllam
in mcdio duonim animalitim, qnando et annuniiatum
csl por angTliim, <iiiod ipse sit Filius Allissimi. Ila^c
csl iiaiiKiu \isro illa mirabilis, ct iiuditus valde in
' ....,^...... Sicut
eiliibilis. H,cc osl ipsa cademqiic contemjdatio, quam
vidit Isaias, quamlo aii : Puer tinlus est nobis, ct /»-
liu$ diitiis est nobis [hai. ix, 6). Nobis quidem natus,
et noii sibi, sicui ct dalus, qui sempor er;it cum
Palrc nalus. Et qui erat Patri coaiternus unigenitus
in natura dcitalis, ipsc unus idcmque cx tempore
natus per Virgincm, et datas csl iiobis. INobis qui-
dem natus, ct non sibi, quia coaelernHS Patri erat
Filius. Quapropter ccssent vaniloqui dicere, quod
communi lege sil natus de Virgine, super quem <=
omnes mirantur propbctnc, cujus nativitaiem in sa;-
culo cum audiunl, timent et gaudent, pavent et ad-
orant, silent et narrant, laudant quod cxplere ne-
qneunt. Unde laudenins ct nos, charissimai, et cre-
damus qiiidquid csl ad liquidum in hoc partu, qiiod
penetrarc sensibus el intclligerc noo valomus. Oc-
currite, sponsa; Christi , ad part^im Virginis ct ad
pncscpiiim. Vidote, quxso, miraculum; videlc dc
Verbo lioc cum pastoribu , adoratc cum magis, quia
Verbuin qiiod cral in principio apud Patrem, jacet in
pr.csepio caro faclum:clquodinpr;csepio luncjacuit,
nunc in dexicra Patris rcsidcns regnat. Quaproplcr
noo nnbis vilis vldealur sponsus qui in stabulo lam
iinmililer jaccl, cui obsecundat Gabriel, et collaudant
angeli, cui slclla famulalur, et tolus deservit niun-
dus. Nolite, obsecro, cum islis pcrscrutari latebras
virginci purtus, quasi corruplas, quia et ipsi dcfe-
• Natum ex muliere, Ita Cod. .\melianus, quod non
mirum, qnanJo constat nonnullos ita legisse, clsi
allera leciio pricferenda sit.
*» jDeus deosl in Fcu-ard,
« Quam, Feu-ard.
*Emendaviraus penius, pro parvus, quod habel
Feu ardcnt., neque dubitavimus, quanquam Ameli.i-
nus legil per eum.
« Nobis vir^inibus legcbatur inFeu-ard. Nos cm.^n-
davi.nius vobts, quanquam in Amel. sit etiam noMs.
Patrcl, XCVI.
25i
A f^ninl scratairres soriilaiiles scnfiiiiiiim vimllaMIS
(7',sf//.],xin,7); qiiia laiia senlmnl, qnaliaDomiujnia
nia-
trcin non deienl. Scd venite cum gaudio, el videte
procedentem Df)iniiium planissinia fidc lanquam
si}.-)nsnm de (halaino suo; non, ul isti garriunl,
niemijra conumpentcm, ncc go-
doloriljns virginca
i!il;»lc matris socreluin violantem, scd divinitns i;x-
sulta.atem, nt Propiiela canit, et procedcntem liberc
dc aiila ventris, lanqntiin sponsum de thalamo suo,
quia «i pervius factus est ei uteriis ciausus. Cujus
nimirum egressus a suinmo coelo fortis narratur ad
currcndam viam, cl recursus usque ad sedem Patris
et Ecclesioe sn;c fcstivus procedil sponsus, exsultans
ul gigas, ul sibi helns ducat uxorem. Et ideo ncn
sunt audicndi, qui dicunl quod qtiando processil de
utcro Virginis quasi sponsus lilacer, tunc doiorii-iis
alllixeril matrem, corruperit viscera, violavcril pii-
diciliam, muUiplicaveril Iristitias et 3f;rumnas, auxc-
,» rit gemilus. QuoJ si oronino ita essel, ncn salis
P'obabiIiler diccrctur Dominus tanquam sponsns
piocedcns de tbalanio suo; f nam sponsus quamlo
prucedit de tlialamo suo, semper jucundus et alaccr
gaudet videri. Nec dubium quin uterus Mariae virgi-
nis ipse sit thaiamus, in quo sponsi ac sponsac, ciim
caro fit Verbiim, foeJera ^ junguntur nuptiaruni.
Pson onim, sicul teslalur Cviillus, caro Christi \d
corpiis thalamus vel tomplum debel inleliigi, scd
ulerus Virgiiiis, '' quia in Chrislo non duae sunt per-
some, sicul nonnulli hicreiicorum volueriinl: quo-
niam non sic creatura, ui sanctus iste teslatur, iu
socielatcm sui cvealoris assumpta esf, ut iUe habita-
toris, el illa habitacu!i leneal Jocum ; sed ut ita na-
tur;ie dii;c allcri aitera nniretur, et in tantam conve-
uianl imilatcm ut utriusque diversilas unus idem-
que sit firms. Prop'cre;\ cum nascitur homo de Ma-
ria virgine, noii purus homo, neque comnuini lego
naturse, sed Dcus Dei Filius, non ciim eo, sed in eo
nascilur. ........ .. cum
et ...... solvitar
,-„ lemplum
.-r .— ,
coipori»
€ Chrisli cx Evangclio, et resuscilatur, Deus homo sol
vilur in moricm, ct Dens homoresuscitaturad vitam.
Non enim ita solvitur hcc ten plum, ut separelur a
Verlro, sed sii- solvitur, ul po?sit Deus paii el mori
in hominc. Quoniam, sicut bealus Auguslinus ait, ut
ipse qiii naluscst de Palre, Deus Verbum iialuse-l,
et de matre Verhum caro factum esl. Unus igitur
alque idcm Deus, Dei Filius, nalus antc sjecula, n:v-
tus ct in s?ccu!o, ct ulraque nativitas unius est Filii
Dei. Verumclinoi, inquit, de eodem malris ulero
idem Dens homo exivit, et in sepulcro idcm Dciis
homo factus jacuit, et ab inferis idem Dcus homo
dic lertia rcsurrexit. Quapropter, quaiso, audiani,
quia in m-.llo cx quo coQcef)tus est Deiis homo, sol-
vitiir Cbristus; alioquin, sicut ail Joaiines aposto-
lus, qui solvit Jesum Christum, hic non est ejus,
scd hic est -\Tilichrislus (/ Joun. iv, 5). Idcirco
ccssent a talibus deiiramcntis, et confitcantur cum
sanctis Patribus sic eum esse natum de virgine Ma-
D Ha, ut dignatus est et ut decuit Deum; uuilas ascri-
bant sacratissim.ne malri contumclias intulisse, non
gcmitus, noii dolorcs, non jerumnas, non iilias vi-
scerum vcxationes, non ullasdir;e tristiliae corruplio-
nes, quia hccc omnia, sicut ssepe diclum est, in prima
origine illata; sunt vindicte et rctributiones justiss -
niGC primse pncvaricationis. A quibus omnibus be.ila
virgo Maria quantum cst aiiena a cuipa, lautum pro-
Scd fccimns ejus exemplo, q-ioniam in fine hiijiis
opusciili ubi Feu-ar.l. habct sponsus noster, AmeUa-
iius Codcx lcgit sponsu4 vester.
* Nam sponsus, clc. Verba hnec dcsideranlur in
Fcu-ard., in quo solum habentur sequcutia, semper
jucundns, etc.
6 Jungunt, Fcu-ard.
i>
Quiu in Cliiislo non Juce sunt personac. Eraf in
Edit. et Ms. (luamvis dnm sini pcnonce, ccrte corru-
puini; il;jqiie emenda>imu.«! conjcclura ducii.
 i35 AD S.
cul dubio libor;» fiiil ;» dviloiibiis, et a |)00ii;». Qu;i
c;ius;i, clKuissiiiiLC, cxsultrile.in Doiiiiiio el coiigau-
^ete, quia t;inUc gralia; comparticipes lacUc eslis ;
congralulajiiiiii, quia non soium caslitalein, veruni
cl virginiiiiioin iiUcgram illibalamque sponso vestio
Deo reli!,'iose saiis adinodini vovislis. Vnde qula
taii ac lanlo sponso, d Iccti5.sinup,, dicala! cstis, scr-
yate iinmaculatum connubium veslrum, e' dolalia
jura, qua; non nisi lide inlegra et operibus ser-
vanlur. E.vorale, qua;so, pro me, quia dignus non
sum vobiscura anie tbronuin bujus virgiius dulcia
canlica frequentare dramalis, saliein mibi venia do-
nciur vestris intercedenlibus merilis. Deinde, ob.se-
cro, agiie precibus iioc muiius quamvis subulco vo-
bis sermone dicatum, virgo beata veslro digneiur
obsequio suscipere, quia, nt scitis plenissime, no-
slris non egel laudibus, quam omnis itla supernorum
socletas bymnidicis indesincnler celebrant mclodiis;
• Qui emendavimus, qu:imvis in utroque sit^Mani,
nec dubitamus quiu ita legenduin sil.
Hll.l)J:rONSI 01'I:;KA AITODICES. 25C
dc A ncquejam nllis potesl obfuscari calnmnns, qu.c glo-
riosa stqKT clioros angelorum sublimala, veneratur
ab omnibus, et dum adorant et collaudanl Filiutu
Dei, ipsum eumdemque ejus confltenlur lilium, el re-
cognoscunt non alium esse, a qui coxqualis et sub-
staiiiialis Deo Patri credatur el adorelur ab omnibus,
quam qui nalus est de utero Maria; virginis. Et iico,
sponsa; Cbristi, sic respicite ad cunas, el ad pr;cse-
pium, ut eum semper consedere.intclligatis in dex-
tera Patris, non jam vagienlem inler crepundia, ne-
que peiuleniem in cruce, sed regnanlem siiper om-
nia, cui data esl, ut ipsc teslalnr, omnis poleslas in
coelo el iii lerra {Mctih. xxvin, 18), cui fleclilur
omne genu coelestjum, lcrresiriiim, el iiiferiioruin,
et omnis iingua confilelur, quia Dominiis Jesus Chri-
stus sponsus vestcr^ in gloria cstfatris (Philipp. u,
10). Amen.
Q
^ Noster, Feu-ard.

ALIUD FRAGMENTUM
EX LIBEIXO DE PARTU VIllGINIS .

Prout est in Editione Feu-ard. el Co4. Ameliano, in quo exordinm potius cujusdam sernwnis ad populum
continetur.

Quoliescunque, vobis aiiquid pro

dileclissimi
, lale devotionis considerata intelliguntur, iiUcllecia
amore Creatoris ejus croalura uigiiis laudi-
noslri iii
bus praidicatiir et extollitur, ad cjus procul dubio
budem referuir, qui auclor crealuraruiu esl, ut de
creaturasua factorinlelligalur etlaudeiur; quoniam,
juxta Apostolum, iniiiibilia Dei per ea quce facla
tutU, inlellecta conspicinnlur {Rom. i, 20); siculi, ut
ita dicain, fieri solct in quodain laudaiiiti ct miiabili
vero ad pieiium vere laudaiUur {liom. i, 20). QuiC
nimiruni laus in conspeciu Dei et angelorura ejus
lanto amplius gratificaiur, ut acccptior fiat, quanto
in eisdem sanctiset vcriscperibus Deus sapitmicr fide
crcdilur, ei inteliectu pie videtur. Ilinc quoquc DaviJ
valile gialulabundus, lCrtio repetendo exbortatur di-
cens Psatlile Deo uossrd, iiiquil, psailite rcgi nosirOf
:

artificio, dum qnidquid iii eo muliis et inagnis laudi- psaHite {Psal. XLVi,7); Patri videlicet ac Filio; et ut
bus cflerlur, totwm mI gloriam ei laudem manus ar- Dcus Trinitas commendetur una cum Spiritu sancto,
tificis jure inspiciti r. Sad longe incomparabiiiler psallite,\nqml,sapienier{lbid., 8]..De quibusprofecto
'

Dcus laudandus est in sanclis suis, et in oinnibus
opcribus suis praidicandus. Ilinc quoque Davi.1
Laudaie Dominum, inqiiit, in s:inclis ejus, laudale
eutn in firmamento virtuds ejus {Psul. ci., l). Quod
ul digne possit fieri, fides prius adhibenda est, quo-
niam omiiia opcia cjus in fide; deinde intelligen ia
requircnda; aiioqiiiii, nisi cvedidcrilis, sicut Isai.ts
ait, non intelUgeiis [Isai, vii, 9). Intelligibilia
Dei per ea, ui dictum esl, creaturarum qua; facta
suni el liunt in sanctis ejus, digne in lide cum pic-
quisque non rcclc intcliigil aut credil, non dico sapien-
: ter, verum nec uliiiter, scd in vanum pjjllure vide-
lur. IJeo, dilectissimi, adbibctc diligeiUiam in ora-
niuni sanctorum festivitatibus, maxime vero in hac
ceicbriiats gonitric s Dei, ul bene inlelligendo ac
recle Aivemlo, in cjus laiidibus digne assistere, el
sapieiiiorDeo psallcrc poasitis ; quoniamquidquidge-
autcm intrici ejus ofliciosissimc impenditur, illi nimirum
inipenditur, cui jure patei onine ciausura....

S. HILDEFONSI SERMONES DUBII.

ADMOINITIO AD LECTOREM.

NoH mirari, leclor opiime, quod scqucntes sermones operibus dubiis el incerlis sancti Hiidefonsi a nobis
accenseri videas, quos lamen audis a viris non indoctis laiiquam suos frequeniissime laudalos, et quasi
Hildefonsinos coinmuni opinione receplos. Facimus etenim nec temere, nec sine aliorum virorum magna
doctrinx laude prjestaniium suffragiis, siae quibus nunquam ausi fuissemus judicium de illis adeo apcrle
prOnunliare. Neque eni;ii ignoramus quania; invidia; res plena sit, opiniones vetustale quod;unmodo conse-
cratas, aique homiiium aiiimis allis radicibus infi.vas evellendas suscipere; quaraque dillicile in operibus
sanctorum Patrtim pauii> accuratius examinandis atque dijudicandis occupatura, intempcratioris critices
notam cffiigere. Iiaque quod dicimus, rem csse vaide incertam, utrura serinones isli revcra sint sancti
llildcfonsi, non nisi posl seriara medilationera, longumqiie cxamen iUoruin iiisuiulum, posl multas eorum
inter se, tum cuin abis operibus sancti Docloris collati .nes facias, facem seniper nobis pi-icfcreiuibus viris
omiii doctriiia el criiditione pra^taiuibus, denique nou iiisi gravibus raiionibus adducti, pronuntiamus.
Qua; omnia patdo fusiiis exponere operte prctium crit.
De sancli Hililcfoiisi sermonibus nibil amplius a 1 poslcriorum lemporum memoriam pervcncral prajlcr
historicorum leslimonium, a ([uibus commcmorantur nonnuUi sermones ab ipso conscripti, et cmn cictcris
operibus snis in lucem cmissi; ncque postrema sarcuia ullum iliorum Exemplar videranl, doncc s:»culo
daciino sexto omniuni primus Franciscus Fcii-ardcntius, nobilis tbeologus Parisiensis e fratr. Minorum
 :

257 APPEND. I. OPP. DIJB. -- SERMONES DlJBil. -- MONn IM. 238

fainilia, ex anliquo Cotlice ms. (qiiem a Goliscalco inter Aquilanos cpiscopo ex Hisp.miis asporlalum scribil)
iiiia cura libiodeVirginilale perpi^lua s.Micia* Mariae, et altoro libcilo de Pnrlurilione stiperius e.\casso,
sermones duodecim sub nomiiie sancli doctoris evulgavit. Scilicet dcceptus fnit vir alioquin oculalissimus,
qiioil serniones tali nomine insciiptos forsitan reperissel. neque iliuil a vero aMiorreret, quando sanctum
Hildefonsum sernioaes scripsisse conslare). Invcntuin vulgaUimqiie ibcsiiiiruu: omnes communi acclamatione
suscipere, probare, laudare; Hildefousi sentcnlias unusquisque prodtiecre, oinare, amplificare; nemo <lc
eis vel leviler dubitare, vel ad ilioruin cxamen animum adjicere. Qua e.x rc non multo post communis apua
oinnes litteratos opinio percrebuit sonnonos islos aorinan;>s esse Hildcfonsi fetus.
Po9t b;cc vcro accidit, ut ex doctoribus aliqui iilorum leciioni scrio ii:ouiiibentC3, nonnuila in eis priina
fronle suo.judicio miiius probanda otfenderint, quorum occasione de illis ad novum examcn rcvocuudis,
legitimoqae illoruin p.\ren!,e diligentias invesligando cogitarunt. Ho> inter primusnobisoccucrit P. Joannes
Poza, qui in suo Elucidario beata; .Vlari.ie virginis ad illuslrandumargumftntum de illibata Deiparae conce-
ptione, testimonia ex Hildefonso noslro adducta expendere aggressns, eo fine ut incerta et spuria a certi.>*
lcgilimisque secerneret, multa sibi visus est iii hisce sermonibus repeiisse, cuin ab Hiidefonsi more ct stylo,
tum ab ejus doclrina pietateque o.mnino aliena, qiice non csseut tcmere, nec sine gravissimis pioljatiouibus
{qu3D nullae erant) tanto doclori impuianda.
Pozsejndicio Theophilus Kaynaudus rede novo expIora'a acqniovit. Amborumque sententiie, qni eos secu-
lus est D. Nicolaus Antonius, in Bibliolheca antiqua Hispani^e libonter suffragatus esf, postqu;;m Poz;e
censuram totidem verbis retuiissct. Doinde P. Remigius de Ceiliier in opere Gallice odilo de Scriploribus
Ecclesiasticis, nullo p;<cto ait sibi pcrsuaderi posse prajdictos seriiioiies esse sancli Hild.foiisi.
Ergo ex duplici capite, si islos dottores audimus, oporlotsermonespraefatos sancio Hlidefonso ahjudicarc :
jiempc ex doctrina in eis contenta, etex proprio uniu;-cujusque stylo. Yerum, ut ingenue loquamur, Pozae
consuram in his qn* doctrinam speotanl nunime prokire possumus; neque onim (iiisi omnino c;e<uiimus)
videmus quid sit quod erroris merilo insimiilari queat. Tria siquid?m sunt quie fidei absona piisqueaiiri-
bus ininime ferenda ccuset perdoclus vir : primum, quod sermone 5, de Assumptione, dicitur non debere
ludubitauter aflirmari bealam Virginem luisse cum corpore in coelum assumplam (quanquam pium sit iia
«redere), ne inccrta pro ccrtis recipiantur, Alicmni, quod sermone praccedonli pia quad;tm tcineritatc as-
serere audet foslum Assumplionis aliquod rome(Uum el rofrigoiium afferre ciaus ris infernaiibus, adoo ut
in eo die ministri Tartarei noa aude^mt pcriitigerc suos caplivos, quos rccoliint rertemptos saiiguiiie liiii tan-
tsii Virginis. Tertium denique, quod in homilia de Piirificatione asseverat corpus Christi Domini fuisse
quadraginia diorum numero formatum iii ulero Yirginis. Ha;c totiuscensur;« summa, cujus sin^uia c;ipita
iacilediliiunlur.
Nam quoddc assumptione coiporis virginci dubitanler scribil auctor, illuU cx sormone Assumplionis de-
«umptuin est, quiab eo laudatur sub nomine sancti Hieronymi, cujus certe non est, sed vel Sophronii au-
ctoris Graici Hieronymosupparis, ul placet aliquibus, vel, ul volunt alii, auctoris multo reconlioris, sed il-
lorum priorum saecuhirum, qui potuit illiid asserere sine ulla offensione nempe pie ab aliquibus lunc teni-
:

poris cvedi hoaiam Yirginorn fuisse in corpore assomptam in ca;lum, verum indubitanter tan-piam certutii
iioii pobse adirmari, in (|uo certeerrorem nulliim animadvertimus. Neque si quis Hildofonsi sjcoulo idem pro-

nuniiasset, f:iciie esset eiroris argucndus, quando non io omnibus Ecclesiis, nequeab omnibus doctorihus ita
cerlo lenebalur, sed tanium in aliijuil^us; qnemadmodum coHigiiur ex sormone secundo de Assumptione
falso Augnslino aitribulo, cujus aiiclor post sauctum Isidorum, ([uem laudat, scribebat. Quod tamen, posl-
quam al) universa Ecclcsia recopium est, alque omnes sacri doctores in oa veritate conseiUiunt, si quis inii-
ciari, vei de eo dubitare audei<jl, temeritatis notam non elTugerel.
Nec validiusest quod sccundo loco opponebalur de refr gerio el levamiiie por YirgiMom allalo clauslris
infernalibus in anniversario die su;e assumptionis. Quisenim mirelur illorum tcmponim doctorem hujiiS'
modi piai temeritati, ut ipse vocat, lubenter indulsisse iu i^eal.^xi Virgiuis gloriam, qiii sciat saiictum Augu-
stiiium {Encliir. c. 112) quorumdam senlenliam improbave af.sum non fuisse, qui evistimarent damiuUo-
rum poenas certis f.eniporutn intervallis aliqualenus miligari, ilaul in ira sua non conlineax Deus misera-
tiones stias; non xterno supplicio finem dando, sed levamen ailhibcndo, vel inierponondo cruciatibus? Deiiide
«nde eviuci potest hoc loco auctore.m fiiisse locuinmde hominihus in Ktornum damnat^s in infcinum ob
gravia peocata, et non polius de animabus sanc is, quae in Purgatorio iorquentin? .\( wro his el dainnaio-
1'uin capiivorumquenomina conveuiunt, alque a miuislris Tartareis in cJau.slris iufenjalibus lorqu(;ri uomo
.ambigil.
Denique quod ullimo loco objicitur de formalione corporisDoininici quadraginta dierum oirculoperacla in
ntoro Yirginis, si quam habot dillicuJtatem (iit oerie habet), non vero quam
qua; in vorbis .\ngustini
alia;n
reperitur, in lib. lxxxiii Qua^sl. , q. 56, unde hiclacus videlur fuisse desumptus ab illiiis homiliir scriptore.
Vcrum cum AugusJini vcrha nullussit theologus, post Magisirum Sententiarum, qui non oa sano sensu ex-
posuorit, ex illorum commcntariis potest huic looo soiulio accommodari. Hisoe igitur de doctrma criminatio-
nibus dilutis, reltquas aniniadvcrsiones exponamus, quibus evincitur istos sciUKiues minime censendos esse
«xploratos Hildefonsi fetus,
ti primo quidem id «piod onmium maximcFeu-ardentio persuasit hosce sermoues esse Hildi^fonsi, scili-
celqiiod in illo suo Co;tice ms. sntis voliisto una cum aliis operibus ejusdem sancti dooioris reperisset oos,
quemadmodum tanti viri errorom olevai, ii,> quam levis momonti iuerit, postea nianifosle apparuit. Erat
cnim cliam in iilo Codice immcdi:itc post iiholium Hildefonsi de perpetua (ittiparje virginiiate ille alius Ira-
clatus tie Parturitione proxime a nohis cditus, quem, ut pr;f moniiinius, nemo non Hihlofonso ai jtidicat.
Qiioniam lioolsnb ejus noiniito roporlatur, longa tamen experienlia oompertum est fuisse iu morciipud an-
liquosaulearlis lypographioai admv^Mitioaom, ut variorum doclorum lucubrationes ait idcm pr.xisorlim argu-
menti genus spcctanios in eumdern Coiiicem congcrerenl^ nulla s;opissime auctorum diversitaie nol;ila; quae
res imuianc esl (luot errores circa genuina uniuscujusqueopera popererit. Abuntlant nndiquo exompla, quo-
rum nos, ut alia omiitamus, simile doprehoiKlinms in ipso Codice nostro .\meliano jam sxiwus i;ituialo in
hnrum opusculorum Edilionc. Est enim fore lotus expressus ad normam Codicis quo Fou-ardonlius tisus ost
iideni in utroque tractatus, eodeinque ordiuc dispositi, nisi quod iiostcr corveclior o<t, atquc t;no soriuoiio
auclior, qni inscribiturDesancta Maria. .\t vcro post haec omiiia anima;!vcilimus ahquol folia moinhranaox^a
ahscissa, in quibus abs dubio alius iracUUus contincbatur delaudibus bcal;e Virginis, cujus locitpiolissimua
indcx adhuc remanel adcalcem ipsius Codicis, eadem qua csetera manu oxaralus. Al vcro pr;c;ficlti;> hboliiis
iion eslpropterea Hildefonsi censendus, sed vel Anselmi, aliusve qui de beatac Mariac lau iii ii sciipscril.
Huio animadvcrsioni multum ponderis adjicitmt, qiui) a viris dootis ohscrvaia sunl circa. hormH siyhim.
119 AD S. HILDEFONSI OPERA APPENDICES. 140
Quanquam nullus sil ccplus cl exploratus Hildofonsi sermo, quocum istos conlulerinl, quantum tameo
eniin
ex operibus conjicere poluerunt, niiiil minusineis videnl quam Hii Icfonsum. SiquiJcm propria
caeleris
illu scribencU ralio conformalioque Lalini scrmonis, qucc Palrum Golhorum quasi characterein exprimit,
nusqiiam apparet. Unura certe cuilibel paulo ailentius illos perlegenti exploralum erit, nonuno, ncc duplici,
sed mulllplici slylo csse conscriptos. quod plures prodit auclores. Slquidem primus, et quarlus, qui primi
qiiasi compendium cst, unius auctoris esse perhibentur terlius, quintuset sexius, alium sapiunt aaciorem ;
;

scptimus et oclavus omnino a praecedenlibus divcrsi decimusnulli prioruin similis. Alius Scripturarum te-
;

stimoniis lolus inlcxlus esl; alii Palrum el doclorum citationibus abundant. Iii quo iilud csl omni animad-
vcrsione dignum, quod cum in eis aliquando laudentur Hieronymus, Ambrosius, Augustinus, Scdulius
pocla, unius Gregorii Magni nomen nusquam pcrsonat, Gregorii, inquam, illius, qui noslris Patribus <iothis
solus ipse instar omnium erat, cujus unius doctrina maxime delectabantur, cujus sentcntias semper in ore
Iiabebant, quibusqiie solebant omnem oralionem conspergere, ut viiicrecstcum in Isidori operibus, lum ia
ipsius Uildeionsi libris de Aiuiotalionc baptismi, et de Progressu spiritualis deserli ; quamvis iu libro de
Virginilate perpetua sancl^ Nlarix nuliam ejus mcniionem fecerit, quemaJmodum nec alierius docloris,
testimoniis Srripluraruin urgendis, proul res postuiabat, unice intenlus.
Ex quibus omnibiis non teinere colligi posse videtur ex primis undeoim scrmonibus nullura esse qui cerla
aliqua ratione Hildefonso noslro ascribendussit. Neque de Iribus postremis, quos adjicimus, cst magis ex-
plorala sententia. Namque prioris, qiii de sancia Maria inscribiiur, nullum aliud est argumentum, quam
quo-i uous Codex Amelianus inier cicteros illum exhibet. Duo reliqui snam veriiatem P. Florezio persuasc-
runl, quoniam poslquam ab ediloribus sancti Augustini, qui parens eorum credebatur, rcjecti sunt tanqnam
spurii, reperti luere in Codice suo ms. saeculi xiii, post libellum de Virginitaie sancta; Mariae, sub nomine
sancli Hildefonsi. Quod argumentum quantum pcr se valeat, viJimus, nisi solidior ex stylo et inateria con-
jeclura capialur, quam quidem nos eruditorum arbitrio relinquimus, qui illis perleclis judicabunt quam-
nam habeant hi sermones cum genuino sancti doctoris stylo, atque etiam cum prsecedentibus sermonibus
simililudinera. Nos hxrentesrem in iredio relinquimus, atque ad illorum accuraliorem Edilionem proce-
dimus.

SERMO PRIMUS. A honore Virginis fre^juentare, ubi interdum angeli ca-

DE ASSUMPTIONE BKATISSIMiE E-T GLOniOS.E VIRGIMS
HARI/E.
Hodie, dileclissimi fratres, natalitia bcatie Marise
cclebramns « eljam sinceris vestris meritis ac pre-
; dent, et intelligunt Verbum incarnatum, quod Domi-
cibus adjuvemur, quatenus ipsa inlervenire dignetur,
iit ct ego vos solemniter exhortari qneam ad profc-
ctum salulis vcstric, vosque devote percipere valeatis,
ui simul nos omnes in ejns laudibus digni invenia-
mur, Non enini ab omnipotente Deo tain efleclus
tuntariim rerum quam voluntas requiritur. El ideo,
ut credo, pro bona voluntate, dileciissimi, prseslabit
vires loquendi, quas imperilia denegat, qui el vobis
plenissime gratiam intclligcndi dedit, quoniam
ad ejus feslivilatem devoliijue celcbrandam occurri-
inus, ante cujus torum olim inullitudocoeleslis ex( r-
cilus decantavil ; Gloria in excelsis Dco, el iit lerra
\>ax lioniinibiis honce volvnlaiis {Luc. li, 14). Quiipro-
pler sit nobis l^ona volmitas in aflcciu, eril pro ccrlo
Dei adjutorium in provcnlu, ut et coinpetenler iiilel-
li^ete possimiis qiiam lau iauius, et laudare religiose
Virginem, cujus hodie solcmnia coliraus. Ante cujus
torum profeclo quo puer reclinaiar in slabulo, invi-
tant no3, ut dixi, angeli canentes : Gloria in exceisis
J)eo, ul insinuenl vocibus quod idem qui natus est in
carne, Deus et homo cst. Et quia Deus est, gloria in
cxcelsis, ubi peccaium non est, sed perpeiua laus
amplior praedicatur; quod autem idem homo,
nenles cclebrant laudes, archangclus Gabricl evan-
gelizat, stella occurrens refulgct, nugi veniunt ct
adorant, iminera deferunt, suisque muneribus pro-
phelant : pastores auJiunt et loquuntur; veiiiunt, vi-
niis ostcndit eis.
IJciiTO, dilectissimai, ubi talia et tanta ostendun-
tur, t surgile cuin hymiiis el canlicis spirilualibus
psallenles in cordibus vestris Domino, ei curn angc-
lis "=
decantale dicciiies : Gloria in excelsis Deo, et
interra pax fiominibus bona: voluntatis (Luc. ii, 14).
Quoniam h:ec esl iiiater Damini, d per quera vila
redonatur. Haec esl virgo fecunda, multis prophcta-
Ixli rum indiciis praedicata. Hlcc esl qua; hodierna die,
complelis omnibus, coelo assuinilur, exuitur carnc,
c«?lesli gloria vesiilur. Hxc ex genere Abraha; orla
virgo, iii ciijus semine benedicebaiilur omnesgcnies
de iribu Juda. Lnde dictum esl : Non deficiel prin-
n ceps de Jvdii, donec veniat qui mittendus est, et ipse
erit exspectatio cjenlium {Gen. xlix, 10). Ipsa est virga
de radice Jesse, de cujus nimirum rursus radice flos
asceiidil Chrislus (/saj. xi). Ipsaesl Virgo clarissima,
slirpe David prog oita , cui Deus Pater olim in spi-
rilu : De fructu ventris lui ponam super sedcm tuam
{Psat. xwi, H). Ecce ad quam concurrunt, o filii,
omnia eloquia propbetarum, ad quam omnia xni-
gmata coiicurrunt Scriplurarum, de qua natus esl
in ter- Cliristus, D.us ct homo, pridem in terris ul ipsa
,

ris, ubi sedilio et bclla siint indcsinenter, propler re-
conciliationem Mediatoris pax hominibus bonae vo-
Iiintaiis nunliatur, ac sic unus ideaique Christus
utruinquc complectitur. Ei ideo sursuin iii coelis non
minuitur gloi ia superiorum civium, sed augetur ; nec
dcorsum in terris proptcr discordias fruslratur pax
liominibus bonae voluntatis, sei prceslatur. Propler
quod ad hiijus cuuas infanliae, quas angcli frequen-
tant, invitat nossanctorumprophetarumchorus, imo
elsapientiaDoiPalrisinvitalnos, et Spiritus sanctus
Antetorum, inquiuiit, hujusVirginisfrcquentate nobis
duiciacanlicadramatis. Dramalon enim, chaiissimje,
genus est (^rininis, quo genere Cantica Canticonini
Cilila leguntur. En jubeniur, ut charitas ainplior (om-
inendctur, eo genere canendi dulcia cniitica in liujfis
hodie assumpla dc corpore renascatur in coelis. Uude
ci filia Jerusalem esse jure c;inilur, licel natus sitex
ea qui eaiii olisi fundavit Altissimus {Psal. lxkxvi).
Quje revera malcr illa ccrlestis hodie advenit obviani
ornala monilibus suis, de qua dicitur : Vidi Jerusa-
lera descendeiitem de coelo a Deo ornata n « auro
nmndo, et lapidibus pretiosis inlextam. ^ Quae pro-
fecto hodie dccorata idco descendit , ut reginam
mundi, beatam scilicei Mariam, secum evehcret ad
: sublimia, etcollocarel in Ibrono regni; alio(iuin olli-
C ciosissime pra;texta non occurrerel, iiisi fcslivitas
niagna esset.
Propterea, o filii, scu quicunque pueri et puella',
senes cum iunioribus, omnes vos moribus festivos
pracparale in fesiivilate laiila; Virgiais. Producilo

" El Javi sinceris vestris meriiis, lectio Co I. Amel., <J

quam, Ame\.
F'er
magis ferenda quain Feu-ard. : etiam ei in cwlis vt- e Auro mundo cx .\mel. Cod,
, A viro mKndo
$tris meritis, etc. Feu-ard.
^ Salagite, Amcl. C©d. f Quo Feu-ard.
« Decantare, iJcin.
 !

2*1= APrEND. 1. Or-P. DUD. 5ERM0NES DUBII. - SERMO I. ttf

choros quatciius docere possilis

laelitise spiritualls, « A spJeiiilel, qiuc sole justiliae iIlBStr.tlur, ut caliginera
canlica qus Alias aule p,
audilis, vel quai caniiis. proesentis vitx desiruere possit, et ad ea pertinera

((uia non est speciosa laus iu ore peccatoris, ad hoec nos omnes laciat, quo beata S'\Fg9 perveiiit, ubi nnl-
fcsta, donec vos viliis exuatis, noii coiigruilis. Ipsa lum jam palitur defectum iuminis, quia labonim e us
igilxir stelia maris, quam hodie coelum suis recepil et grati.-E gloriosus est fructus. Ideo, dilccUssimi,
sedibus, appellatur, quia secundum verbum Hebrai- imitamini illam , dum vacat et tempus est-^ quam
cum Maria^ ita iciterpretalur.Hinc agitc, dilcctissi- coIIauJant omnes sancti et diligunt, quae hodie pro-
niae, ul lucifer ille «|jui nescil occasum, orialurin cessit clecla dc lerris ad coclum, electa ut sol. Et ecce
cordibus vestris, dum in hoc saeculo estis. Nam in perpctuum clarior sole , coronaLa triumphat aiRe
mare praesens soeculum est, stella autem beata Dominum. In qua nimirum Virgine olim quasi in
vjrgo Maria, de qua ortus est illeper quem Uluinina- sole posuit rex tabernaculum suum (Psnl. xviu,
tur omnis mundiis. 6), ac piocessii sponsus ad nos de ihalamo sui»,
Hinc securius accedite ad laudera Virginis, el rex virtutum, rex gloriye, ut omnes regnent per
illurainamiHi, quoniam ipsa est per qbam vera liix cum.
in mare hiijus saeculi refuisil. Ipsa estancilla Domini, quam pulchra casta generatio
est, admirabilis,
jlixta quod ait ipsa post ineffabilia Gabrielis promis- cum claritaie (Sap. iv, 1) !
f
Quod
si prajclara est

ea : Ecce ancUla Domini, fial tnihi secundum yer-
bum tttum (Luc. i, 58). Qiiapropter discite, charissi-
mae, humiliari, discile miles esse, quoniam haec
cst sola virtus, quara in se Dorainum respsxisse
prajcipue glorialur, ut et vos ex eadem humilitate
gloriari possitis; nam et ipsa regina nostri orbis
dicilur. Agile cum ea, ut regnare valeatis, ubi exal-
tanlur humiles, ei dejiciuntur superbi ubi dominan-
in virginibus, et praeclara cum
prKConio bonae famac,
multo magis in Dei genitrice Maria, quai virgo per-
mansit, et fecunda mater : cujus sane memoria in-
p clyia viriulum apud Deum et homines immorialis
regnat. Qua de causa, tilii, imiiamini illam, et de-
siderate illam, quae hodie jam ornata ihalarao, spons.i
et conjux, mater el virgo, introivit ad nuptias. In-
; troivii itaque integre sigillala signo pudoris, quia et

luf mites, et servituti rediguntur obnoxii, qui ad
pracseiis elevantur, ebti. Ecce jam beatam illam
dicunt omnes generationes sxculorum, quae se du-
duin tantis insignivitvirtutibus, ila ut ct sponsa jure
dicalur, ac raaler sui creatoris.
Ante cu'us torum ^ qusso, rursus ad exsequias
non threnos doloris, non lamenta flctus, sed carmina
Deo dulcia « modulate vocibus, quoniam hodie jam
Ijcta pervenit ad vegis thalamum. Pervenit ilaque
puerpera, ubi angelorum melliflua i«desinenter so-
virginitas alque castitas omnis insignitur apudDeum,
ut accepta sit et probabilis. Qui autem imitantur il-
lam, erunl ex parte ejus; et beata quae nescierit lo»
rura in delicto, habebil friictum in respectione ani-.
marum sanctarum {Sap. m, 13).
Undc quaeso vos, o Olii, iiuitainini signaculum Qdei
vestrac, bealam Mariara, quam, velut ignis ferruin,
Spirilus sanclus lolara decoxit, incanduit, et ignivit^-
ila Ht in ea * non nisi Spiritus sancti flamma videa-
liir, nec senliatur nisi tantum ignis amoris Dei. Haoo

nanl organa, ubi hinc inde hymuidici sanctorum namque est hortus conclusus llle dcliciarum, fims
vicissim canlica nupiiarum alternantchori, ubi epi- signatus {Cant. iv, 12), piiteus aquaruin vivenlium,
talamia sponsi et sponsae suis suavia redduntur iiielo- nparatio vitaj, janua coeli, decus mulierum, fasti-
diis. Ad quas itaque nuplias hodie beat.> Dei geni gium oranium virginum, quac ut cedrus Liliani quo-
irix cura gaudio introivit , quae fuitolim conditoris ^ lidie in tcrris raultiplicatur,dilaialnrque ramis, cl
'^

* in coelo radicibus, ut crescat amplius, solidalur.

lemplum, Spirilus sancli sacrariura; sacrariura, in-
quam, Dei, quia omnes lltesauri sapienliai et scientiae Elxallalur iit palma, floret velut oliva speciosa iii
iii ejus utero sunt rcconditi {Coloss. ii, 3) , quo et campis, et ' fruciificabit in doino Doi in selernuin
Verbura caro factum est, in quo habilat omnis ple- {EccU. XXIV, 17-19). Fu qua nimlrum domo Iiodio
nitudo diviiiilatis {Ibid., 9). Sed tamen longe alitor I;eta introivit, et sequuntur eam omnium electoruiii
Christus templum Verbi, aliter beata Virgo, quia animae, qux sunt ex parte illius. si pcrrailtcrc- !

Uterus Virginis ac si hospilium fuit, ex quo Christus
Deus ad nos, quasi sponsus de thalamo suo, poten-
tia fortis ut gigas, exiit. Porro Clvristus Deus ethomo,
unus medialor Dei et hominum fuil (/ Tim. ii , 5) :
non aller Deus, aller homo ul lempium et Verbum
, quanta illi hodie monstrata sunt sccrelorum arcaua,
duo esseni sed unus idemque Christus Jesus. Qui
; quam inefl;ibi!ia sunt gaudia reserata I Non dico t.x-
dura resolvitur in mortcm, Deus in suo hominc,
cum sit immortalis, propter unitatem ^ subsisleuliae
iDortuus prccdicatur ; ac per hoc non alius qui lem-
plum, alius qui Verbum, sed Verbum et templuin
uuus esi Christus. Et quia unus idemque, nec in pas
sione dividipotestsecunduinsuUsnniTTaiu, ncc in ma-
jeslate.
Sic et Dei genitrix spcciosa pracdicatur, velut co-
lumba, pulchra ut lutia, elecla ut sol (CfliU. vi, 9);
quia columba illa, quae super Chrislum mansit , eam
lotain rcplcvcrat; idciro ob haiic speciem decoris
Oon immerilo formositatc virtutura speciosa lauda-
lur. Pulchra ut luna quinimo pulchrior quam luna,
;
tur nobis scire quae illius vitae gaudia ad quae intra-
vit hodie, quse illa florentis paradisi amoena, qii:uilla
socielas angelorum, quantus famulalus coeloruin, et
saiictarura animarum i nuraerus exsultans occurrit
piicare verbis, saltcm quis nec digne cogiiare pote-
rit quae nec oculus vidit, nec auiis audivjt, nec in
cor hominis ascendernnt.
Idcirco, filii, pcrp; ndile Malrem Domini, qiuc
quasi viiis fructilicavit puavilatem odoris, et prolulit
cunctis geniibus fruciiis honestatis et graliac {Eccti.
xxiv, 25). Floruit ut maler honoriCcata, ut maicr
D pulchrae dileclionis etiimoris, ut maleragnitioiiis Dei
et spei, in qua gralia omnis spes viiae et virlulis
{Ibid., 24-26), el qu:c sola refulsit virgo sancta in-
ler filias, ac si liliuin iiiter spinas. Virgo prudens,
virgo pudicissim», vipgo pulcherrima, el fecunda :
corpore decora alque integra, animo^ fuli;i(la. fide

quia in ejus specie « gens omniuin Ecclesiarum re- pcrspicua, vilae prx-ciara, amofe virginilaiis devota,

• Quatenus dicere possint cantica quce audislis, vel vulgalam, a qua frequentcr recedere vidcmus, sed*-
^uoe c^nitis, Feu-ard. raagis propter sequentia verba Quod si praclara :

^ Vide sanctum Bernaiduin, hom. 2, super Mis- est in virginibus el praclara cum prceconio bonce-
,.

*us est. famw, etc.

= Modulata Feu-ard.
, 8 Non nisi Spiritus sancii flamma. Illaverba Kon
^ Substantia:, Am. Cod., pro subsislenliw. nisi desideraniur iii Feu-ard. , sed habet Amch
* Cenus est iii Amel.
, pro gens , quod
, c^ in Cod.
Feii-ard. In Feu-ard. muUiplicabitur
»»
, , dilatabiturqnc,^
No» emendavimus ctaritate quamvis in ulroque
f
, etc.
el Amel. Cod. ei Feu-ard. Editione legcielur apeite » Fruciificat, Aniel. Fruclificabil, Fcu-ard,
tharitule. Emendaviiuus, uon taui proplcr lectioiieui j Inmtmerus edcbal Feu-ard.
 Zi^ AD S. IIILDKl ONSl OPKRA APPENDICES. 244
ifi oinni oi)C(Iicn:ia virlnliirn paraia, et in miiiistcrio A diol.-niacanilipsa cadcmqucbealamaterctvirgo: Ad-
sibi crcdilo oaulissima: ciijiis aniniain iii passione hccsit utiima mca: idcirco suscepit medcxlcra tua
post te
^"
riiiisti perlransivii gladiiis, ol
iii ciiiiclis angustiis (Psal. Lxii,0), nihil enim Iselius, nihilque juoiindius
(Woxil fiMvor (livini Ipsa cst orgo qiw a
aiiioris. quain qiinc ipsa canit : Tenuisti, inquil, manum dex-
proplicti» cst pniMlicaln, et a philnsopliis ciiain pr;c- leram meam ,voluntate tua dednxisli me, et citm
et in
flicala, ab aichangclo salulata, a Spiritii sanclo fe- (jloria ''suscepisti me ( Psal. Lxxii,2i). Scd et alibi:
runilala. el ah codem f
Quid enim wihi est in ccelo, et absque le quid volui
obiiinbraia. Viriiis scminis
ignant, pnjie rccnmlaia, « vii'a;o inniipta, iii filio gio- snper fem/m (/&/<(., ST)) ? .\,c si dicat : Nihil nisi te
rllicala, (|iia' U.fe concepit, cl curn gauiJio pcpcril. unicuin Doininuni ul viderem, qrrcm amavi, qiiem
\ir|,'0 siquidiMn anlepariuin, virgo in pariu, etvirgo colui, quem cupivi , quem lolo corde diu qu;Esivi,
post parluin : qncin lolus ilaque non capil orbis, in iit es. El ecce jam viileo, j.imqiic teneo, cui meolim

ejus se clausil visccra Deiis facliis hoino. Qui caoliim
01 tcrram adimplet, cui coeium Ihioniis esi, lcna
autem scahcllum pedum ejus {I.tai. i.xvi, 1), qui
palmo corIos lenei, el appendil irihus digilis niolein
terne, ac piigiilo concludit (Isai. xi., 12), hunc Virgo
sancla pannisinvolvil.ct in prascpio roclinavit {Imc.
tota dcvotione oommisi, nec dimi:lam qiicm amavi..
El (luia jain pra; aniore dorccit cor meum ot caro
mca, ideo, lu Dons cordis mei, deinceps pars mea in
seternum cris {Ibid., 2G). Porro ad sodalos con-
vftisa, forle el ad reliquosgratulabunca sanclos bo-
die inquit Sicut aiidivimus, o dilcctissimi, i:a jam
:

II, 7). Ergo qui cuncla pascil (ocleslia et teneslria,
simul <'l rcgil, hunc sacralissima Virgo lactc carnis
aluil cl nutrivit ad cujiis deinde niilum universa re-
:
P mirum nobis dudum gloriosa dicebaniur, jam con-
gunlur, sub cjiis disciplina vcl arbilrio infiuis Deus
vcrsatiir ; el, qnod iriirabilius est, defensor omnium
el creator ipiasi profugus ^ iniEgyptum fugit [Malth.
II, 14-). Quid piuia ? qui ciincla quasi in slatera
suspensa lenet, crucc suspeiuiiiur; super quem beata
Virgo miilluin doluit, jnullumque perpessa esl, et
videmus in civitate Domini virtutiim, in civitale Dei
nostri. quem Dous fundavil in teternum. De qua ni-
spiciinus cl friiimur plenissimo charitatis inluitu.
Igitur pro talibus ct bujuscemodi gaudiis, qiiibus
exsultant cum ea sancli in gloria, el hetanlur in
cubililiussuis {Psal. cxLix,5),l3eteniur etnos.charis-
sim«, in spefiliorum Dei, c4 ad ea imploremus sul-
fragiis eorum perlingcrc, ad qmc illos pervenisse '.

glatlio passionis Chrisii vulnerala in anima leloque
transfl.xa.
sanciissima omnium feminarum, qua; cum Deo
lale tantumque contiibeinium habuil in terris
cum beata Viigine credimus corde ad jusliliam, el
ore prorileniur ad salulem, quia lunc veri laudato-
res sumus, si ea seclamur quae et ipsi sectali suijt^
El ct ad eam fidem.qua; per dilcciionem est, feslinemus
!

ccce hodieexaltatur apud eum quem gcnuil, ut per- venire quantocius. Alioquin incaule vani inspeclores
nianealsinc fiiie gloriosa in c(j?!is. Quue cum aposlo- sumus el laudalores improbi, cum ipsi coronantur
jis f/egcns vixit, et quandiu siniul fuere, unanimiler ei accipiunt palmas, eo quod in agone legiiime cer-
in oratione permansit, conferens cum iisdem, donec taverinl, si non ct ipsi pro modiilo nostro di-
onaniacomplereniur mysleria repromissionis Ciiristi, gne ad oa porliogcre laboramus. Qui enim dicit se in
et Ipsi longe l:;teque rausa pra^dicalionis dispergc- Christo manere, debet, sicut ille ambutavil, et ipse am-
renlur (AcL i, 14). Dcinceps vero quam foliciler sub bulare {I Joan. ii, 6).
praesidio angeloruin et Joannis diligeniia fuil! in- Propierea, ut saep-i diclum est, imitamini matrem
tlyla Virgo! ccce rcmoraris in tcrris, quse rtliura;:0, Doniiiii,quce vobis sponsum genuilimmortalcm; imi-
luum RedLniplorcm nostrum Jchum Cbrisluin prae-~^Uamini et sanctos, quorumexeinpla, favente Deo, plu-
mittis ad calos, beatius aique feliciu;; et lu angelis s irima legunlur. Sequimini sponsum, el feslinate in-
eoinmeanlibus pcnctras gloriosa. Scoura igitur ac gredi, quo hodie ingressa est beata Virgo ad aeter-
gaudens jam pcra^is, qiiia eunidcm lilium tuum Do- nas nupiias. Pra^parate lamp:ides vesiras, ut cuin
ininnm nostruni jam diviiiiiatis gioria consedcre venerii sponsus, et pulsaveril, vosvigUantes invenial,
*=

.ad dcxterain Patris non ignoras. tJiide quain beatis-
sima et laudabilis diei hujiis celebratio reclo colitur,
I
lin qiia Virgo mirabilis cuin laudibus cojleslis mili-
•1iia;<* inlra polorum aulam uua cum ingenli Irium-
pLo excipilor ? Ex cujus nimirum carnc Dominus Je-
sus Verbum caro eflicitur, qui cunctis in se creden-
libus januas paradisi aperire dignalus est. Qui ma-
Irem secura in Ihrono regni collocavit, et in im-
luorialiiaiis gloriam eam transposuil, ac super cborcs
angclormn supersolemniier evexit.
Quapropier, dileclissimco, solcmnitaleni hujus diei
dignauter celel)ra!e , de qua exsultaiil aiigeli, lye-
|aiilur archangcii, de (pia gaudcl omnis illa cop.lestis
Jerusalcm, civilas gloriosa. 0! si permitterelur no-
bls scire quanla jucuudilas, vel quanta ineffabilis
lajlilia iliic est, vel quanla exsultatio aniraarum san-
clariimde visione tanla^claritatis; quantus famulaius
bcaloriiin spiriluum, quanlusque nunierus angelo-
rimi liodie genilrici Verbi Dei gralulabiindus oc-
qiiia beati sunt servi illi quos,CHm venerit Dominus,
invenerii praeparatos ac pervigiles {Luc. xii, 37), sic-
uli bodie hanc vigilantem invenil. Hodie namque
ui ).'is la;ta mcruit audire illud de Canticis : Surqe^
teni, vroxima mea, sponsa mea, columba mea, im-
maculala mea ; quoniam ecce hiems transiil, pluvia
abiit el recessit [Cant. n, 10, II). Cui fcjrle illa laeta
respondilpropter adveniuni supernoruincivium: Fto-
res appnruerunt in terra nostra, quia tempus putatio-
nis advenit {Ibid., 12). Ac deinde : Credo videre
bona Domini in ferra viventium{Psal. xxvi, 13); bona:
siquidem oiim sanclis repromissa, bona quac suiit
in Chrislo Jesu, quem genui, qucm alui et nutrivi,
ad qucm longe diu sitivit anima mea veniie ad
K
Deum fontcm vivum {Psal. xu, 5), et ecce hodie'
tandem aliquando gaudens vocata venio, el parebo
antc facieni Dei. Cnde paratum, inquit, cor meuni
Dcus. parafum cor meum, caulabo et psallam in gloria
mea {Psal. cvii, 2).Acsi patenter dicat Cantaboetpsal- :

currit, :id quanla vcl qualia gaudiafeliciler bodic in-
Iravit, qu;e profeclo ncc oculus vidit, nec anris au-
divit! Sunlcnim invisibilia, alqueineffabiUa (HKT.pcrce-
pit, et, utjam dictum csi, filium suum Dominum Jcsum
ChrisUin),([uenipendenlemincruceorinulo!iieral,muI-
lam in Christo, qui est gioria mea, queni dedisli
mihl filium. cx quo non solum gloria amplior, ve-
runi el oninibus adoptio pra;statur. Ideo jam lacta,
jam secura,couverlere, anima mea, inrequicmtuam,
quia Dominus l;enefccit tibi undo placebo ei in re- ;

luiuqiiepcrJolueral,supcr omnia elevalum in dexlera gione vivormn (Psa/. cxiv,. 9). Reata igitur niniium
patris rognantemjamconspicit. Quem gaudeus adorat cl felix virginiias, qux talihus tanlisque ^ iu exlre-
omiiis ordo ccniorum, cui venerantes inliaf;rent,ct in- mo (lecoralur donis, ct lanlis coacervata virtutibus
hieiciilcs iinmortali Doo iramortaliter viviint. Cui ho- exallalur,. ila ul cum jubilo isludDavidicuin liodie ji»-

» Pro viiifo legitur in -\inei. viro ; el poslea, ubi •5 Intra, pro infra, emendavimus cx Am.
Fcu-ardenl. nuod fide, elc, quw ftd». e Assumpsisti me, Aiiiel.
In Aigijpio, Feu-ard.
1' f
Feu-ard. Quid enim est in ccelis, ctr.
:

«^
Cumcendcre scribil Anicl. Co<l. f Fcu-ard. eil\6lt in cxlremis dccoraliir.ocults.
:
ut APPEND. I. OPP. DUB. — SK.nMONES DUBII. — SERMO I. m
ciiiiuans dccaiilcl : Qmm dllectn Utbcrnacuin tua , A teiidite ei vos inlrare pcr anguslam poriam {Luc,
bomine virtutum, coiicupiscit et dcficit anima mea xin, 24) ad thalamum Sponsi vesiri, cujiis dotcra
in atria Domini {Psul. i.xxxiii, 2, 5). " Ac si palcnier et arrhas pro muncre accepistis. Salagitc ac pro-
dicat Cor nioiiin ct caro ima exsullavcnint piins
: curalft proiiiereri bona qu« vobis .sunt repromissa,
iii vivum, <l(i!ii ciiin in cainr; par.MCi^i, dnn\
Dcu:ii ut accipialis e cum reliquis, de qnibus piofeeto in
lacUrcm, duin niilrirem, duiniiue ad incrciiicnia pcr- jisalmo canit quisque fidelis : Unan'. petii a DominOy
duccrem; nunc aulem ipse cst rcx mcus, et Dcus hanc requiram {PsaL xxvi, 4) et Credo videre , :

inciis, (juem gcnui, el fide credidi corde dcsidc- , bona Domini in terra viventium {Ibid. 15). Qu3e ,

ravi. nimirum bona beaia virgo Maria hodie la^tissima

Quapropler et vos, o iWix, facilc voUiulatem Pa- percepit, f fruitura sine fine cum angelis hodie :

Iris, ut sororcs (iiirisli et malres siiis, sicul ipse coronalur in regno, quod olini ei prseparalum est
ait Qnicunqve [ecerit volunlatem Pntris mei, (fui in
: uiia cum sanctis a constitutionci mundi hodie col- ;

ccelis est, ipse meus fruter el soror et maler est
(Matth. XII, 50). Facitc ergo volimtatem Palris
^ mei. Qtiia jam sponsa", estis, amate sponsum cui
vos vovistis; et quia fili;e per adoptionem eslis,
c sorores vos cognoscat .summt rcgis Filius. Sed
ne forle inde aliiiua vcbirum niagis lascivirc vclit,
fiuia allum nomen est qiiod qurcsistis, mcniinisse
(jccet quia ejus sanguinc mlagiio pro dolc cmplai
estis. Et ideo, juxta Aposlo !um Glori/icute etpor-
tate Denm in corpore vestro (/ Cor. vi, 20). lon-
tamini sponsum, el amate, quia spoiis.-e esiis. Imi-
tamini nKitrem Virginem et sancios omncs quos
Ittudalis, quoniam noii tantum illis noslra proiiest
laudatio, quantun» nobis eoriim imilalio. Uiide
spouso magis placet imitalor devoUts, (|uam lau-
dator otiosus. Tainen vera laudalij imitatio est
locatur in llirono a dcxtrisDei, sicut canitur in PsaU
mis : Astitil regina a dextris tuis in veslilu deaurato,
circumdata varietate virlulum {Psal. xi.iv, 10).
Hinc, qu.xso, cives Jerusalem, quicunquc estis
viri, qiiiecunquc virgines, qua?cunque viaua, pueri
vel pucila;, veiiile el videte cum omni purilate cor-
dis, conspicite diligenlius Malreni Domini in ailhe-
p reis sediiius cum corona diadematis reniientem. Ve-
: nite, inquam, meute, fide, devotione, ei videte (coro-
natam in die solcmnilatis ejus ac Uctili;c coroiia
jiicundilatis et (lecoris, qiia corona\il cam Doniinus
sponsus virginum, rex gloriiC, ac rcmiincrator oni-
nium bonorum. Venite, qu;x;so, ct videte, quoniam
hodie translata cst arca icslamenti Dei ad supcros,
exteriiis inaurata virlulibus, el faliricata intcrius
auro purissimaj inajeslalis in <[iia I( x testamenli
;

operis. Nam vcre laudare Deum el saiictos in ipsum, Dci et iiianna fuit, qiiaj de cado fliixcral, virga quo-
jam opus virtutis esl, dum proficil mens, et acccn- que Aaron qu^c florucrat. De qiia nimirum virga
ditur igne divini amoris, solidaturque fundamenlo David iii Psalmis : Emitlet Dominus ex Sion (inquil)
verne humiiitalis. Qua profecto humilitate in Chri- virgam virtutis tuce (Psal. cix, 2). Deinde faciens
sto hcata maler \irgo fundata post o.i nia sibi divi- apostrophem ad eamaem, Dominare (inquit) in me-
iiitus reproinissa : Lcce, iiiquit, ancilla Domini, (iat dio inimicorum tuorum {Ibid.). Qii* profccto virga
milii sccundum verbum tuum [Luc. i, 38) . Hinc nobis florens altulit fruclum sabuis pacalissimum,
quuque ipsa in cantico Oitia respexit kumilitalem
: qui ad tempus intra ulenim Virginis mysticum ger-
mciUw suce, ecce enim ex hoc beatam me dicent om- minavit s:\cramentiim. Hiiic quoque de ea in Caii-
nes generationes {Ibid. , 48). Feliv igitur et heata licis :Umbilicus tiius tornatilis, non indigens pocu'
mcns, qu* inler virtules eximias el (ioiiorum e\u- _ lis; et venter tuus acervus tritici, vallalus liliis

beranliain tanlum se humiliavil, qiioniam d Do- ^ (Canl. VII, 2), eo quoJ concinat sibi in omnibus
minus hiimilia respexit iii ecido el iii tcrra {Psal. Cihristi orlus cx Virgine. Vere alvus ille ^ tornatilis
cxii, G) , et alta a longe cogiioscit. Quod si in fiiil, quia in co sapieiitia se influxit, qure miscuit in

ca^Io humilia requiril inier aiigclos, quid putatis, craterc vinum suum, indeficientem cognilionis gra-
lilii, in lerris, ubi non iiisi cnin peccato cinis et tlam habens, et divinitatis siutc plenitudiucm submi-
vennes suinus ? nislrans ; in qno nimirum Yirginis utero simul acer-
Idcirco imitamini Matrcm Doiiiini, cl obcilitc pa- vus irilici et Jilii florcs Chrisli gralia t gcrminant,
trlbus ; humiliamini inter viigineos llorcs, quia ex quoniam et gramiin trilici Christiis erat, et lilium.
gratia Dei suiit pudiciliarum dona muneraque virtu- ' Granuin quidem, secuiuium ipiod ait: Amen, aincn
tum. cum Propheta :
Implorale precibns ; dicite dico vobis, nisi grannm frumenti cadens in terra mor-
iVo« nobis, Domine, non nobis, sed nomini tuo da tuitm ipsuin soltim inanct {Joan. xii, 24).
fuerit,
(jloriam {Psal. cxni, 9). Quotcunque eslis, si cstis Verum quia de uiio eoJemipic graiio li ilici accrvi
quod vovistis, Dei muneris est, et gratia Redcm- creveruiit ii umenli, hinc cofpplelum esl illud pro-
ploris. Ejus, inquam, suut dona, ctijns hodie mater pheticum : Et valles abundubunt frumcnlo {PsaL
coelos gloriosa conscendit, et pcnclravit locum ta- LXiv, 14), quia granum illu morluum plurimuni
1

hernaculi admirabilis usque ad domum Dei in voce fructum attulit. Hoc itaque gramim inaima fuil, et
cxsullalionis ac helitioe, ubi jugiter somis esl epu- ideo oimics homines perpetna coelesiium munerum
lantis (Psal. \u, 5, (i). Ergo uiule prius cecine- messe saluravit. Uiide Davi I : Cibavit eos (inquil)
rat : Gustate tiuoniam siiavis est Dominus
el videte, ex udipe frumenli, et de petra melle saluravit eo$
'{Psil. xxxiii, 9) iulc nuiic cpulatur cum sanctis
,
'•'
{Psal. Lxxx, 17). In hoc ergo grano etiain lilium
omnibus, cl Isctatur. Do qiia nimirura fruilionc de- esse tfstannir divina cbquia. Ego, inquit, flos
liciarum Domiiius pcr Isaiam Ecce, iiiquit, qui : cainpi, ct tilium convaUinin {Cant. u, 1). Propler
serviunt milii, et qui comportant illud, bibeiil in alriis quod uterus ejus lem Virginis por arcam figuratur,
sanctis meis ; vos autem sitietis. Ecce qui serviunt i\[ix cuncta sacrameiitorum arcana in se habuit ; ^
miht la;tabuntur ; vos vcro confundcmini. Ecce qui habuit e.iim panem vivum illum qui de ccelo descen-
serviunt mihi, exsultabunt pra: guudio ; vos vero dil {Joan. vi, 51) ; habuil cl logcm Teslamenli
clamabitis ob dolorcm cordis, et propter conlritionem Navl, quia legislatorem geiujil, iii quo sunl omncs
spirilus nlulabitis (Isai. lxv, 15, 14) . thcsauri sapienli.Te alqiie scienti;e (Cotoss. n, 5).
Ilabelis igitur, filix', gaudia seiernie vitce, ad qu;E Et ideo rccte arca sacrameiilorum Dei virgo Maria '
pervenii hodie beata el inteinerata virginitas. Con- fuil, supra quam sane propitialorium cl cherubim

• Ac si patenler dicat. Desunl haec verha in Feu- ' Fruitura cum angelis csl lcclio Cod. Amel.,
or-d. nam Feu-ard. hahct /rwi/«r el cum angelis, elc.
:

i'
Mei deest in Cod. Amel. 8 Crater tornatilis fuit, Aincl.
" Sorores vos cognosclh, leclio Amcl. ; sorores h Germinavil, Amel.

deesl in Feii-ard. '

Granum eiucndavimus ex Am. nostro. pro gra»
Domiims excelsus, Amel,
<^
liam, quod eral mendose in Fcu-ard.
• Cum rcliqnis virginibus, Amcl.

«47 AD S. HILDEFONSI OPERV APPENDiCES.
liinc inde obiiinlwaiKJa fi-jtiraiiiur, qiiia MariiC nul-
luirt eitrinsccus obrcpsil peccali €(Milag!um sed
intus omnis cu&todia ut inanna fuil, quod est
legis
inirabile sacraiiientum, ac propilialio huinaiiic salu-
lis. Supra qujilem propilialoriuin recie posilum esl,
nuia ipse propilialio uoslra super omnia est bcne-
(lictus Dcus.
Et ideo, cbarissiraa;, sursuni corda erigite, qno
hodie, ut ita fatear, arca testamenli ab angclis glo-
riosissiine ad subliinia deportatur. Illo nieiitem
'^
ligite quo pervenil sexus fenjineus, el virginitas Do-
mino consecrata, habens supra se iiium a quo divi-
nilus de medio cherubio> responsa ilaniur (iJeliims,
et iu quo repropitialio prcestatur recte crcienlilms.
Et ideo quo icunque Deo mente olTerre vullis, illiic
fi.lc Iransmiltile, illuc vota inferte, inde pivcil>iis
impetrala reportate, quoniam non alinnde esi ex
quo Deo Palri piacere possitis, nisi in qno Pater lo-
lum constiluit placiluin suum. Hinc rogo de propi-
liatorio vobis quolidie loquentem aiidiie, qnia in g tcinplum, el arca novi tesiamenti, in qua verus Deus
ipso et ex ipso est snnnna redemptionis nostra;. Et
si qua sunt fiJe qu.c offerimus, et totuin pcr cuin
olferamus, iu quo si:)i Deus placere decrevii; qno-
niam aliunde non cst unde placere possirans. Hic
est, inquit, (iiius meus dilectus, in quo milii bene com-
placui; ipsum audile {MiUth. xvii, 5). Propleiea
au lite ipsum loqu<''jtera in Evangelio, autlite in Scri-
pturis sacris, in quil)u> ab iniiio voluntas Patris
pcr Filium monstratiir.
Et quia hodie iiit"oducta esl arca testaiocnti Dei
in Jerusalem illara ca;lestcm cum gandio exsuliatio-
nis, qujcso cum hvranis et caniicis devoiissiine
agite diein fesium eam oinni frequeiitalione populi.
QuoJ si David una cum omni populo dignum dnxit
arcam veteris lestamenti cum tanto honore prose-
qui, ut ScripJura teslatur, multo religiosius est
Itanc dignis lau^ibus coinmcndari. Ait nainque
scrmo divinus, quod ascendit David, et oinnis po~
pulus cum co, ul ferrenl arcam Dei, super quam
invocaluni est noinen Dei exercituum sedcniis snper
chcrubiin. Ac deindc David, inquit, et omnis pojm-
tias ludebant cor(im Domino omni virtnle in canticis,
citharis, et psalteriis, tympaniset sistris, cum cijmhalis
et lubis (I/ Req. vi, 2 ; I Paralip. xiii, 8) . Kogo,
si iii ligura ofuciosissime tanta conferiur gtoria,
quid pntashodie aiue beatam \irgincm, quando illa
iii coeleslem Jerusaleni evehilur, quantus exercitus
saucloruni pnecucurrit cum hymnis «j^ c^.nticis ?
Ncc duliium quin illa centum quadraginta qualuor
inilUa,. qui In conspcctu ihrom el seniorum sunt,
lcnentes'cilharas suas, cecinere cum omni fragore
coeli canticum novum, quod nerao potest dicere, nisi
ipsi qui hodie festivi veniunt obviam cum cilharis
suis. ac heti in suo beatam choro excipiunt Virgi-
nem» non qualemcunque, sed «nam ex numero pru-
dentum, el primain oninium inter priinos, qiiK va-
quocunque Canit
dit post
.....u...
agnura
.^..,.. cum
autem et ipsa
....
prosimior
—
— « .»....—....»...-.
• eisdem canticum dramatis
„.
ierit.
—
novum,
. . , — tuin
quod nemo nisi eo in choro dicere valet. '^ Habenl " erat totus in rubo, ct angclus vocabatur, Eratquippe
igitur sancti organa sua in coelcslibus, quibus dul-
cia canant carmina ; habent psalteria et tvmpana ;
habent et tubas cura cymbalis, el sistris, iu quibus
personant Deo digne laudes singuli in cordibus suis.
iJnde un:v virtutuin harmonia Deo quolidic offertur
cum jubilo in voce exsultationis ac Ketiti^^e. Quac om- inanente, virginitaiem beala; Mariae conscrvatam cre-
«ia hodie musici goneris caniica sonucrunl fragosc
iii coelis obviara Yirgini, tanquam voccs cilbarizan-
liuin. Forte occurrit prinuim ei virginum cliorus,
iiiter quas, ut reor, flos purpureus, Tecla scilicet et
Coecilia, Agnes quoque atque Perpetua ; deinde \i-
Mentem figile, Amcl. Slenle /"Mjfit^, Feu-ard.
• « Vadit habet Ainel. ,
Hoc loco legitur in Feu-ard. tota illa pcriodus
^ lypographi erratum est.
Dramaton emm genus est carminis, etc, qme habe-
t«r supra in principio bujus serinonis nos vero re-
;
fecinius, quoniara reduudat hoc Loco, hcc iu .\fflelian.
rcpcrilur
:
m
A du-arum laudabilis nunierus, ubi ' vaJitet Anna filia
Phanuelis una cum cacteris oinnibus; Sara quoqu«
mater nostra, Rebecca atfjue RacUel cum pronubis
sanctis. Quid plura ? cuncti greges univcrsi ot-dinis
liodie Ijtii cam suscipiunt, Hosuima pr;Ecinentcs sub
drantate jiibilationis ante Matreai sumini Rcgis,
quie verum fuit lemplum Dei vivi, et arca teslainenii.
Aiite qiiam sane air^ra in figura Cliristi regem de-
volissime nu;!um sah;isse legiinus, et pnst sex passus
hoslias immolasse. Quod si David gloriam illius qua
evacuatar tanto tulit honore, quoniam lia^c renioi
iiguratarum gcsta sunt; q^uanlo magis arca. Dci vi>
vcntis, de qua natus cst (]!iristuu, Dei virtus, ei Dei
sapienlia, buc hadie cuin lau iibus efferlur ? Illgi
nanique omnia umbra stint fuluroruin ; in Maria
vero inanifesla verilas, ante quam Chrislos rex sub-
sliondo pertransiit de morie ad vitam, _de corru-
piionead incorrupiionem ; sicque Eccle.-^iam una cum
niatre rednxit ad superos, quoniam ipsa est Del
vci>satur ; non in figura et iu senigmaie ; sed ia
veritaie pro salute omniiim Deus horao iramolatur.
In cujus profecto sanguine testamentum confirma-
tum cst novum, qood testatus est cum patribus no^
stris, et rcconditum in ntero Yirginis, inde ad nos
usque translatum. Quae nirairun* Yirgo, ac si arca,
hodie de caplivilate hiijus sncculi angeloruin exse-
quiis gloriticata reducitur, non in Jerusalem quam
(lecoxit rcl evastavit Chaldajorura cxereitns, seJ iii
illain veram et coelestcra, quara fundavit Deus el
non homo, collocatur. UnJe velira vos dil'gentiiis
con^iderare, dilectissimi, cura quanlis laudibus pro-
sequi debearaus Dci geniiriccm, ad cceli palatiuiu
procedenlem, quain hodie coelestis veneralur exer-
citus; cui coinitantur legiones angelica; ; in cuju»
advcntu Iripudiat ordo ccelorum, et exsultat sancto-
nira numerus quia et si gaiidiuin est in coelo super
;
uno peccatore converlcnte in terris (fMc. xv, 7) ,.
mullu magis gaudere credenduin in cceio de adventu
et gloria lantyc Yirginis. Ideo el nos. qu3eso, gaudea-
nuis in bymnis et canlicis spiritualibus; jubilemus
Deo cum exsultaiione, qui laniuin dilexii nos, ut
ipse fieret, «i proptcr quod nos siinuis, honio. Ac
deinde qui eramus filii ira; omnes, juxta Apostolum
{Ephes. II, 3) , fecit filios Dei per gratuim, quod
ipse est per naturam.
Quapropler, obsecro, accedite ad tantara gratiain
per fidem; inJesinenter accedite, el videte visionem
niagnam cum Moyse, quam vidit m rubo. Yidete, in-«
quara, jam completuni, el admirainini quod prajvide-
bat ipse tantns palriarcha in spirilu fuluruni. Alioquin
nisi in spirilu videri non potest etiani res gesla, quia
visiomagna est,quamdigne prccvidere et«annuniiare
nemo potest. Unde Moyses ait: Ibo, et pcriransiboy
el videbo (inquit) visionem hanc mngnam {Exod. ni,
5). ^ Yere magnam vidcbat cnim 'quod arderet ru-
;
bus silvestris, el nonconsuincl)atur,' quod erat mul-
—
...... rairabile.
, —
Sed .^..jj^
longe mirabilius
„
„...., quia
„w erat, Deiis
..,.,... .,_.._
visio corporea valde mirabilis, sed longe mirabilius
quod intelligebalur In spiritn , quia pra?sens totus
erat in fiamma, et qiiod per flamniain futurura mon-
slrabatur, iia ut nec flamina deficeret, nec rubus igni-
hus consumeretur innocuis. Quo niinirum incorabusta
diinus corde, confilcinur ore, quoniam Spirilus san-
clus, quia Deus ignis consumens est {Deut. iv, 24),
lotam inflammavii et incanduit, ila ut mater fierct
Christi, cttemplum diviiue majestalis.Non enimpra;-
bebat calori j,uncla niateries rebus alimenia incendii,
vidit Feu-ardcnl. Forle
,
d Propter quem nos sumus, Amelian. Cod.
e Admirari, Aniel.
* Yere magnam, Soppleviraus h;cc verba ex aoslrf
4inclianu, (nix seiiteuiiu* niultam vim addunl.

m APPEM). I. OPP. DUD.
neque seniiebai fruiex damna nalunE possessa ftafli-
inis. lla et beal3 virgo Maria, qiiamvis ncmo qui
Deuni videat, ipso teste, vivere possil (Exod. ixxiii,
20), tainen tolain deilalem iii se siiscipiens per
Cbrisium quem genuii, vixit inlacta; felicius dein-
ceps virgo et incorrujila permansit. Haecerat visio
magna, qiiam perlransiens Moyses in spiritii p-iscvi-
debat; unde IremefacUis non audcbal accedere, quo-
iiiam incfTabile erat toium visn qnod cerncbat. Pro-
pteFCa ei vos, sanclimoniales Christi, iiolite
pendere visum igncm divinilatis, quom
intclligentiae,
resplendeTe rccolilis iii Maria, quoniam ipse cst Dous
Abrabam, Deus Isaac, et Deus Jacob, ut vox de rubo
sonuit, qui natus est ex ea. Ergo pluris esl res quaiu
conipletam ccinimus, et permanet in saluiem, quam
fi^'ura quoe pertrausiit ad tempus vciiiale exbibila.
Hinc quoque Iwa^.uni dicimus Moysen, » qui lalia a
longe ct niagna fiituia conspexil ; sed bealior Maria,
de qua ipsa visio fuit. De qua sane visione propheta-
rura eximius Habacuc ireinefts faclus canit diccns
Domine, audivi audiiuni tuufti, et timui ; comideravi
opera tua, et expavi {Habac. iii, 2). Expavii auiom,
tale abquid ut vidil; expavil et Moyscs, co quod in-
comprehensibile eiat homini quod Utrique vidobant.
Paveamus ergo et nos, nc forie pereffluamus a tanio
myslerio redemptionis noslrai; et adeamus mento
cuin fiducia per inlcrvenlum sacratissirnce Yii-ginis
usque ad ihronuin summi Pontincis, ubi pro nobis
est hosiia ipse, ei sacerdps, advocatus, el jo-!ex. Ei
qula minus idonei sumus ad hoc, peripsam rogcniHs
Chiislum, cujus hodie festum coliinus. Rogeinus voli3
onmiiius, imploremus precilras, ut ipsa pro nobis ro-
gare dignetiir apud cuin quem genuit; quia elsi noa
sumus tanli meriii ut Moyscs, et prophetae, aut apo-
sioli, beati tamcn qui non viderunt , et crediderunt
{Joan. XX, 29). Credamus ergo et nos, ^ et laudenms
quae gesta sunt, visa, et credila, quoniain vera sunt,
iit ad ea (juie repiomissa sunt pertingcre valeamus.
Sed quia Inudare dii,'ne nequimus beatam Virgi-
nein, quia inferior est ea nosira laus, venereraur et
amemus qiianlum possumus. Ai'oremus D jjm Patrcm,
ut veri adoratores, ut Salvalor ait, in spiritu el veri-
lale, quia Deus Spiriius est, et qui adoraol eum,
oportet adorare in spiritu (Joan. iv, 25). Alias autcm
nisi in spirilu non adoratur, nec ci recle servilur.
Idcirco egredimini ex iis angustiis carnalibus; exuile
vos veterem hominem, et induite novum qui secun-
dum Deum creatus cst (Co/os. iii, 9, 10). Egredimiiii
ex luc c dilectiono carnali ue sollicitudo piviesontis
, hodiema nobls
vitae ac voluptaiis suflbcet in vobis verbum viia), quod
scminatum est in cordc. Peregrinamini magis a cor-
pore, ui cum Deo adesse possitis (II Cnr. ^, 6), quo-
niaiu qui in carne. snnl Deo placere non vossunt (Rcm.
vui, 8). Yos autem, charissim:e, jani in carne non
eslis,qu;R carnis opera in vobis morlilkalis, sed iii
spirilu.Quicnnqm ergo spirilu Dei aguntur, ii filii
smtDei (Ibid., 14).
Et ideo dilatamiui vos, et erigite meniem .ad subli- _ cia , cum triumpho et exsultatione suscepta est iii
mia, ut possitis comprebendere ea in quibus Cbrislus
sponsus vester in dexlera Palris sedet et gloriQcatur;
quatenus ibi adoretis eum iii ihrosio ubi est ipse, d
quia jam extra mundum csl, u!>i in circiiilu throni
cius viginti qnatuor seniores sedere lcgunliir ante
coiispccuini Dci in sedibus suis, et iidoiaMi Chrisluni
rcgem vivenlem in sitciila srcubiruin, mittentes co-
ronas suas antc pedcs ejus, quas ab ipso acceperunt,
dicenles: Gralias tibi agiinus, Domine Deiis oninipo-
leiis, qui es, et qni eras, qui accepisli virlnlem et
rognasti in snecula &^ecuiorum ( Apoc. iv, i ). Eigo
iibi adoianl hi, ot qiiomodo adorant, quanlum fas est
inorlalibus, etiam inpr.)esentiaruHi adorare eum opor-
• Repraisentamus lcclionem nostri Am.
rcm niulto Feu-ard., qui sic edidit Qui lalia a lontje
:
el magna conspexit ; sed bealior Haria; ipsa visio.
k Feu-ard. solum habet El laudemus ut ad ea
: ,
tutt' repromisia suut perlingere valeamus.
;
— SERMONES DUBII. — SERMO U. i5«
A tel,qiioniant Christus in Patre vcrUas esl, veraxqo*
Paier in Chrisio vero Filio toius est, qui unus et venis
Deus est, qui in Spiritu sancio adoratur, qoia Dea»
Trinitas est, et ipse Deus Trinitas in templo suo, el
non in manufactis hominum est (Act. xvii, 24)^
Templum autem Dei Ecclesia est sicul Joannes Uj»
,
stalur in sua Apocalypsi Et apertum est, inquit,
r
tempium Dei in coelo, et arca testamenti ejus visa est
(Apoc. XI, 49). Qu» profecto arc^ non illa Moysi fa«
parvi- bricata, sed beata virgo Maria est, quoe hinc jam
Iransposila crat»; quam beatus foannes evangelista,
testis veritaiis, cui commissa est, forte recognoscens
venerabililer affatur. Quia in cceIo visa est, monstra-
tur species in genere, sicuti et genus per speciem de-
claratar. Quoniam beata Maria in templo Dei visa
est, scilicet in Ecclesia Dei; Ecciesia vero in ejus
virginitatis fructu penitus Domino dedicatur ; ac per
hoc arca testamenii Dei, ipsa videlicet Dei genitrix»
in templo ejns non iinmerito visa est, e quia Ecclesia
et ipsa Yirgo est. Unde Apostolus : Despondi enim
:
B
vos uni viro , inquit , viryinem castam exhibere
Cliristo (U Cor. XI, 2). Et ideo, dilectissimae, illuc
meniem dirigite, ubi sponsus vester pro nobis introiil,
et beata Yirgo visa esi , quoniam ibi ejus festiviias
recle colitur, ubi Cbristus est sponsus, et a-tern;»
vitae gaudia celebrantur. Unde, quseso, egredimini
fide, moiibus, mento, atque omni desiderio «tern»
visionis, actibus et pollulum nolile tangere. Ascendite
sursum per contempiaiioneni, et per ^ conversatio-
nem bona; vilie, doiioc fipertum est lemplum Dei in
coelo; quatenus ingredi possit-is, omnia ubi vobis re-
promissa boiia servantur, et Yirgo sancta ccelesii
jam immortalitate vestitur. In coejestibus nainque sint
corda vestra etecta , ubi est et thesaurus vcsier
(Mattk. VI, 20). Imo idera et thesaurus aeternae hsere-
diiatis sit in corde vestro, quatenus quod est in coelo,
in Yobis sit per fidera.Coronam itaque vestram nemo
accipiat alter, donec veniat sponsus (Apoc. 5, ) H
quin irai vos corona decoris esse possitis in manu
Q
Domini pcr gratiam ojus (Isa. lxii , 3) , qui vos ail
aelerna vocavit gaudia, Jesus Christus, lilius Yirginis,
Doininus nosler, qui cum aelerno Patre una cum S|»i-
ritu sancto vivit et regnat Deus per inliiiila siccula
saeculorum. Amen.
EJUSDEM SEi\MO II.
»E EADEM ASSUMPTIONE BEAT.C MARhE SCCUNDUS.
Inter prascipuas sanctorum feslivilates, charissiinje,
rofulsit insignis ct gloriosa genitricis
Dei Mariae solemnitas, in qua ipsa beala et venerabilis
Yirgo assumpia est gloriosissime ad lethereum tha-
laraum, in quo, ut canimus, Rex rcgum , (ilius beata;
Marise virginis, slellalo.imo inelfabili sedet solio. Ubi
millia millium minislraut angelorum, juxta Danielis
vaticinium (Dan. vii, 10), ot decies centena assistunl
; quorum
cum laudibus et exsequiis gloriosa
millia
Dci Genilrix hodie de terra ex.iltaia, et de carne evo-
^
coclo, et collocata in paradiso. Ha;c esl nainque sa-
cra et venerabilis solemnitas, fratres, anie mundi
constiintionem prccscripta et priieordinaia ; sed l"'*-!-,,-^^ v^^i.
dicrna die exsultanter est impleta. Nobis quidem, di-i
^'•' '
lectissimi, hodierna est annua; scd angolis in coelo'
et supernis civibus ost continua et porpclua. Scd quia
in pncsentiarum nobis continua osse non potesi, de-
bet tanto celebrior fieri prai omnibus sauctorum fe-
slis, quanto inefTabili uUUir privilegio inater Domini
Salvaloris ct doiium possidet porpolii;\; virginitatis.
,
Quia et si imparlit prxinia justus judex Christtis ,
Domimis secuiidum Apostolum , unicuiqiic jiiv?
,
opeia sua (Rom. ii, 6), huic tamen sacratissim;^ Vi;;
correctio- suppleviraus ex Amel.
«^
Pro dileclione habcl Am. delectalione.
<J
Amel. Cod., qui.
c Quia arca ct ipsa virffo cst. Amol.
CiCli:ra ' Convcrsionem pro CQHmialioncm, l'oii-aid.
 ;,
:

25i AO S. mi.DKKONSI OPERA AlTl^NDICES. m

giiii gciiilrlci sure, sicut incomparahile est quod ges- A cogitare possumus. Idcirco hujns Virginis aniinam
sit, fl ineflaliile donum quod percepil, ita cf in;esU- Dominiim magi)i(icaiiteiii glorilicemus {Luc. i, 4-6),
nial)ile alqae incoinprel»en!5il)iie pr.T.niinni et gloria, qu;im hodio paiadisus excepit gaudons, quam angeli
iion dico inter c^etoras sacras virgiiies, vernnieliam cuin laiiilibns prosequnntur, quain apostolorunt cho-
ultra oinnes sanctos quain proineruil. Perveiiil
,
riis voncratiii, qnam niarlyres candidati be^ilificant,
nainque ad cceli palaiiiim boala ei gloriosa, uhi Cliri- qiiain sanctoriim conressorum slolalns concelcbrat
stus sponsus Kcolesiu! infra Ihaiainuni collocavit numerus, ciii bodic sanclarniu viiginuin cnin siiis-
eain in dexlera niajfslatis. Ibi siquidem cnm assuin- palmis victiicibus exsultantcr occurrit cxercilus..
psit prajccllentissiniam intor prinios, uhi, juxla Da- Quoniam h;cc est aiiiina illa bcala, per quam auctor
vid voceni, stal regina in dextris Dei in vestilu de- vit* ingiessus esl inundum, per quam omnis male-
auraJo, » circuindata variclate (Psnt. xliv, 10). Hyec dictio solnta est prioriim parentum, et coelestis bene-
igitur dies est, in qua renala intcr fiiias Jerusaltun diciio in loto venit raiindo. Ilacc cst Virgo, in cujus
speciosa resplenduit, in qna gloriosa Dei geniirii iitero omnis Ecclesia siibarratur {sic), conjuncla Deo
quasi aurora processit, et vadit posl agnum gloriosior foedere senq)itcrnocredilur. Pro lalibusethiijuscemodi
qiiocnnique ille pergil. sacramentis vencranda est, fratres, hodierna festivi-
Ilaec uamqne esl, ut dixi, fraires , feslivitas ho- tas, sic anniia, ut semper nobi<j continua maneat et
dierna pra;cipua et venerabilis nobis sed venerabi- ; venerabilis in inenle; quoniam post Christnm, qui-
lior in cqjIo est angelis et sanclis omaibus, quorum CJiput est el Deus totius Ecolesi;c, hoec Virgo gloriosa
Letiiia et gaudiuni i)iocul dubio ex hnjus adiniiiletur refulget, ctiam supcr choros, ut cantatur, cxallata
diei exsultalione, quando beata Dei geniirix claiior n angelicos, clarissima inter virgines, candidior inier
sole refulsit in tlirono clarilatis. Nam Clirisuis, siiul inartyres. Quia etsi illi marlyrio coronati dealba-
leginms, in sole posiiit tabernaculum suiiin {PsaL runt stolas siias, ei candidas eas fecerunt in sangiiine
xviii, 6); de quo ipse, iit ila loquar, tabernaculo pro- Agiii {Apoc. VII, !{), nibilominus h;Rc beata et ve-
cessit tanquam sponsus de thalamo siio. De quo sane nerabilis Virgo candidior digne pra-.dicalnr, eo quod
tabernaculo, ac si ex vooe genitricis Dei
dicitur , etsi corpora martyrum pro Don.dno supplicia pcrtu-
Et (jtii creavit mc, rerfuicvit in tabernaculo tneo [Eccii. lerunt, nihilominus ha,'C adiiiirabilis Virgo in anima
XXIV, \7)). Idciico absque dubio, fraU'es charissimi p;\ssa, teste Domino, conipiobatur. Aitenim Siineon,
bcata Virgo pro tanla gralia, tanlique bonoris pri- vel eam Et tuam ipsius animam per-
Dominiis ad :

vilegio malerno hodi(^ resedit sublimata in Ihrono ;

trausibil gladius {Lnc. \\, 3">). Qiiod si gladius usque
quoniam etsi duodeciin !e"guntur thioni, in quihus ad animam pcrvenit, quando ad ciucem stetit, fu-
«luodccim opostoloruin sessurus est iiumerus, quaiido gieniibus apostolis, cum videret Dominum penden-
Jndex omniuin sacralissimai hujus Yiiginis liiius,
,
• tcm {Joan. xix, 25), eliani pliisquam martyr fuit,
sedebit in sede majestalis suae cum senatoribus suis quia iii animo non ininus amoris quam moeroris esl
{Matth. XIX, 28) non desunt tanien ibidem quam plu-
; inlus giadio vuluerata. Parata enim stetit, si non
rimi alii, inter quos in conspeclu Dei etiam viginti deesset manus
peicnssoris. Bcata Dei genitrix jure
qualuor dicuntur residere seniores, et adorare ante pliisqiiani ''
est; qu;c niinio amore vuinerata
maler
ihronum Dei vivoniem in ssecula s;eculoruin ( Apuc. testis exstitit Salvatoris, i et pro moerore iu animo
IV, 10). Sed et Daniel tesiatur quod throni positi crHci;ituin sustinuit passionis.
sint, nec eorum tnmen explCt nnmerum {Dan. vii, 9). _, Propterea igitur qiiia hcec viigo et mater incfla- i

l'nde liquido constat, dilcctissimi, qnia thronusbea- ^ bilibus est donis in prcesentiarum niuncrata, privi-
tissima) Virginis, paratus anle mundi constitutionera, legiis subliinata divinis, credere oportet qiiod hodie
hodie celsior glorilicatur, ct ^ vcneratnr eliam ab omniiiioda coelesti ita illustraiur gloria, ut iiullus in
anpelio; nec immcrito igitur, quoniam et ipsa facta lerris possit digne budibus veaeraii. L'nde quia ^^-

est (hronus Dei et thalamus, in cujiis utero veniens qiiantum debemus eara honorare non possunuis, im-
sapientia Dci Patris, Vcrlaim caio faclum est, et ha- plorandus cst Spiritiis sanclus, qiii eam roiilevit ct
bitavit in uobis (Jc/n. i 14). Quod si anima jusli
, oraavit immensis largitalis succ muneribus, implo-
cujuslibct sedes est sapientiii;, tesle Scriptura {Sap. randiis etiain ipse unigenitiis Deus, Dei Filius, ut pro
7), inulto magis hnjus anima, fratres charissimi, niodulo infirmitatis nostr« suscipere dignelur laudes
quam Spiritus sanclus sic « implevit, etiain ante utciinque pro ipsa quas ofTcrinius, quia nemo nior-
conceplionis liorani ut salutaretnr ab angclo. Ait
, tarmra est qui digiie possit hujns sacralissimj; Yir-
eniin: Ave,Maria, gralia plena, Dominus teeum, be- ginis laudes dioere, nequc possit mysleria quae in
nedicta tu in mulieribus {Luc. i, 28). Ad qnaiii ita illa completa sunt verbis explicare. Tamen admo-
mox ingressus Filius Dei, qui est virlus et ^ sapien- dum ' quaiitum colanda sit, ostendit Gabriel archan-
lia Patris, sic replevlt, sicque possedit, ut in ca Ver- gelus ad eain missiis venerabiliter {Luc. i, 26), dura
bnm caro lieret, el « habilaret totus Deus in hoiiiino. eain prior salutat cx ofTicio debitse venerDlionis, el
Et ideo totus in nobis, quia ' lotus Deus in ea fuit collaudat gratia plenam, quam benedictam praedi-
ac per hoc, quem coeli el terra non capiunt, totuin cat inter omnes mulieres, moxque matrern airuturaiii
concepit Virgo de Spiritu sanclo, ci peperit pro sa- Domini "> indicat. Alioipiin charissimi, nisi esset
,

lute niundi Deum et hominem. D non lautum ultra mulieres, vcrumetiam meritis ultia.
Idco, dilectissimi, cogitate cum omni integritale hoinines, tantus arobangelus non tantam ei exhibe-
fidei, cogitate, inquam, animain hujus Virginis, qiiia rcl salulationis gratiam, iiec tales lantasque inferrel
connnercium taniimuneris ^, non scire digne nec laudes. Quod si adbuc in carrie morlali, •' eliam ante

a MuUiplici circumdata varietale. Amclian. ' Amel. : et per moerorem jn aiiima cntcialum sus-
^ VKtieratur, lecti!) Amel., pro qna babet Feu-ard., tinuit passionis.
ini'ej(i/Mr. j Ineffabilibus est donis in pra:sen inrmn munerata
« Rcplevit, Ainel. edimus ad Ainel. Cod., nam lectio Fcu-ard. ineffabi-
^ Sapienlia Dci Palris, idem. lis esl non cohrcret.
>•
Habiiaret, loci.io Amel. Cod. qune consonat k Sequimur Amel., ex quo verba aliqua supplevi-
,

pr;ccedcnti verbo /icr»;/; quare exclusimus Feu-ard., mus; ita enim Fou-ard. Unde quantum debemus,
:

habilavit. quia non possunius.

f
Totns Christus habet Arael. '
Quantum colenda sit. Dcesl sii in Peu-ard. cl

8Nun scire cx Ainel. cmendanms Feu-ard. qui

; liabet Amel.
edcbal non fide. m Indicat desideratur in Feu-ard.
^ Fcu-ard. edidil Plusriuam mamjr malcr esi. Sod
:
i^
Eiiam compktis mysterii sacramenlis, Ita Fcu- ard.,
nas vooem viarlijr rejfcinii".;, <iiio:iiaiii iu Am«i. iion male, et conira senlcnti;B verilatein; et prosequi-
Kgiliir. tur .irchan{fcliis Dd exkihuit reverenliam. Nos re-
:

1
 : :,

2-;- AITENI). I. OPP. DLB. — SP^KMONJ^S DUBII. — SERMO Ilf. 254

«•ouiplola iny,-.|(^r5i sftcramenta, arcbanj^pltis Doi lan- A Hs voneratur. Quia respexit, iiiquit, hnmilitatetn an-
t;im ct cxhihuil revereiiiiain, et aliulil laucii- prae- suw : ecce enim ex hoc beatum me dicent omnes
cillce

(onia; quitl pnlatis, charissimi, hodieiiicoelo ^uantas penerationes {Luc. i, 48). " Mira el oiniii devotione
(lefcrunt laudes, ct glorilicant Filiinn Doi, q;ii natus plena vox, qna dicilur : Qnia resperit humilitatem
csl ex ea? Haec est nanv.iue, dilectissimi, Afaria virgo, anciHa; sua;. Non cnim ait : Quia rcspexit virginita-
a oh cujus se naturain Christus quam sa'pe Filimn lem roeam, aut innocentiam, aut aliam qiiarumiibel
hominis leslalur ex EvangtMio, ubi ail : Fi7}>js ho- virlulum {^raliam; sed solam hnmililatciii suain re-
minis venturus est in rcifno Patris sui {Matfh. xvi, 27). spr^xisseDominum humiliter fatetur. Mira ilaque dis-
Nccnon et cum
diceret beato Peiro una cum c.Tieris: cipliaa virtutis, et admirabilis philosophia. Siquidenr
Qnein homines esse FiliUm hominis{Ibid., 15)?
dicitnl niira ct circumspecta professio Virjjinis, ut et verita*
b ac demum ab eis quaererel Vos antcm qucm me : panderelur in sermone, etin nullo oircnderelur divina
pssc dicitis {Ibid., 16)? ait Pelnis pro ftmuibiis : Tu virtus, quic magniiicabatiir iii prolessione. Unde currv
es Christus, Filius Dci vivi; non quo.l (jliim negaret aiidisset omnia quic ab angelo ei deferebanlur in-
filium beatissimye virginis Mniae, quod ail Christus, comprchensibilia , ct crcdidisscl inaudita, uccnou
soil ut demonstrarel unum eumdemque Filium ho- etiain et qux ab Elisabolh dicobantiir crcdita : Ma-
minis esse Filium Dci quam liJem tam in Petro
: gnificat, inquit, anima mca Dominum ; et exsnltavit
qiiam in c?cteris aposfolis requiiebat Dominus. El spiritnsmeus in Deo salutari nico {Ibid., 46). Deinde
ileo, charissimi, vencremur sicut matrem Domini inliilitQuia respexit humilitatem ancilta: suoe; ecce
:

et Salvatoris nostri Jesu Clirisli; praedicemus ac si enim ex lioc beatam me diccnt onvies gensrationes.
matrem Domini, et perpetuam vir^'inem, qunc hodie g Vcrumtamcn in imllo de se pnosumpsit, in niillo
perveniJ ad Ihalamuin scterni regis, adeasdem niiptias aliquid do so altum sapil; sod tota in Oeo exsullat,
qiiieinutero'^ ejns siint dedicatoe, ctpio quibiisarihas tolusqiiof-pirilus ojusin Oco gau('.ct,et lotaojusaiiima
accepit sponsa Christi in dotis titulo, et pignus ha;re- Dominmn magnilica! et coilaudal. Nihi! sibi allribuit
dilalis fleternic, Spirilum sanclu.ii {Ephes. i, 14). ineriiorum, niliil sibi de se applatidil; sed soliim-
Sed qui minus idonei sumus de tantis digne loqui morlo ea qin^ Dei simt rcquirit ct sapit. Idcirco iii
aut cogilare mystoriis redeamus ad ipsius verba
, illo tota exsiiltat, toia gaudel et laMalur; solam sibi
beaiae Virginis, ad ipsius rudimenta virtutum, qua- vindicat humililatom ancili;c, qiia; niater venoratur
leniis ex ejus tirocinio humilitatis ^ melius disserere ab angelo Salvatoris. Nec lamciieamdem humilitatem
valeamus cur demum ad tantae perveneril celsiliub- a se^ aiiquid cssc dixii, sed (jiiia Altissiinus eam
nem clarilatis. Ait cnim inter cietera : Quia respexit respexit, et acccptam silsi fccit, ideo, inquit, beatain
hiimililatem ancHlm sum, ecce enim ex hoc beatam me me diccnt omnes generntione.s. mira confessio, et
dicent omnes generaliones {Luc. i, 48). llinc, qua;so, luira humililas! Conliieiur humililalem, quam solam
fiatres mei, audile matrcm prophetissam Dei.
<= iu se respexisse dicil, qui cuncta respicil, et conli-
Prophelissam dico, iino, ut ila dicani, evangelistam. nuo pr.'«dica!ur bealitudo ipsius, de qua hodie lotus
Amlile, qua^so, virgines, audial omnis fcminarum toslis C3t mundiis. Qtiae boala etiam ct cum Christo
«r.Io hiimililatem tanlac Yirginis; et nolite credere, in ;cternum rcgnare croditur, quia completa sunt
si non jam completa snnt oinnia, quaRcunque pne- qucc pr;edixil. Scriptum quippe est : Omnis nui se
dixit per eam, qui ipsam rcplevenit Spiritus veritatis. huiniliat exaltabitur {Lnc, xiv, H; xviii, 14). Exal-
Ecce enim, inqiiit, ex hoc beatam nie dicent omnes „ tata esl autem sancta Dei geuitrix, non sohim quia
tfenerationes. Ergo quando h:ec sancta et venerabilis ^ humilis invinta est, verum cliam inetTabiliter gra-
Virgo dicebat, nescio, Cratres, vel si paucis 5n eadem tia repleia est. Qicim diprccantos venoramur, et
gente Judaeorum nota fuissct; loqiiebatur tamen cum veneranles deprecamiir; ul ipsa pio nobis iiUercc-
lide, et pr?edicabat quce futura noverat. Dicebat au- dere (lig;ietur apiid Dorniiuim iii»s!r,iiii, Dei Filium,
tem humilis el ancilla, ^ quno se bealam noverat qiiom do se geiiiiil iiicarn;ilum, (lui cum Deo Patre
Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generalio- ci Spiritii sanclo vi\il el regiial Deus por omnia sa".-
nes. Quapropler, quneso, respicile lerras quascnnque cula s;i!cuIorum. Amen.
sol suo illustrat lumine, et videle, quoniam iiuila EJUSDE^I SEllMO 111.
jam pene est natio, nullaque gens, qu.¥ Chrislum ni: r.xmM .vssuMerio.>F, nrvT.E maiu.*: tertius.

noii credat; et ubicunque Christus colilur et adora- Adest nobis, dilectis.iimi fraires, hodierna fcsli-
lur, venerabilis Dei genitrix Maria, beala et felix, viias beat;e .Mari;ie virginis gloiiosa, pleua gaiidiis
uecnon el virgo perpetua praedicatur. Et idt^o, fratres, et immensis de ascensu ejus ropleia muneiibus. '
parum est ab uno vel a paucis dici, quod ab omnibus llliistris quidem pro meritis, sel il!usliior valde pro
ubique prxdicatur et creditur. IIoc ilaque est, di- graiia qua iihistratur, non t;intum boata ipsa vii«o,
lectissimi, qiiod dico quia crcdilur. Et ecce per
,
verum etiam por eam omiii,- (^lirisii Ecclosia. N.'c
orbem terrarnm ubique in omni gonte et in omni ciiimgrai^amcx meritisgloriosa viriciuiiaspromeruit
iingiia beata Maria virgo proiiunlialur, et quol sunt sed piie.nia meritorumex gialiapercopit. Et ideo cc!i',-
homines, lot habet tesies. Yerum siquidem dixerim, britas hodiernainde gloriosior cst c;ctororum sanclo-
quia credilur, dum pr;edicatur. Pnedicatur antem, rum nafaliiiis, quo illustrutur beala Virgo el, mater
quia vere beata credilur esse apud Deum; et nunc " Domini ineirabilibus divinoiiim s.aciam<'ntornm pri-
ftducialius ubique pronuntiatur, quia verc et fidelitcr vih^giis; quiaindecieverunt merita, unde plcnissime
beata creditur. refcria est gratia. Et ideo apud D;)minum quantii
Tamen quod prccdictum est, 5ii omnibus adimplc- peiisanda sint ejus merita, vcl cogilauda pivCiui;i.
tur, quia in lerris beata et gtoriosa dicitur, in ccelis piilo quod nemo est qui ad piirum eJisscral, nisi qui
vcro ab omnibus sanctis conspicua collaudatur cl potost vere perpendere, qualis vel qiianta sil i.sta
pratclara. Inde enim, charissimi, haic f(!slivitas glo- gratia, qua n^plotiir ipsa, pcr ([uam vcnil in nuinilinu
riosa, unde illa sublimatur, et beala eiiam ab Ange- Dei m;ijestas. Idcirco, fralrcs mci, vcneranda csl luce

prKsenlamus lectionem Amel . Cod., veriorem ot ad tanlam perveneril magniludinem climialis. Vorum
pleniorein abs dubio. huic lcctioiii pr.vlulimus Amoli;in;ini.
» Non miniis ciirriiptaest hoc loco Feii-ard. iecio, = Eoco matrem legit .\mol. rnccum.
quw erat hujusmodi : de cttjus se nntum Christus f
Amel., quod sc bcatam dicerent omncs gencra-
quam Lcclio Amel.
6(cpe', etc. Cod. plaua tst, si tioiie.s.
illud se post Christus legalur. 8 Fou-ardeiit. Mira etenim dcvolione.
:

y Recedimus in his locis a F^en-ard., qui habebat i»

.Miquain csse di.iit. Amel.
hic Ac deinde
: refert. > Scquiiniir Amcl. Cod., iiam rcu-ard. ila cdidil
^ Ejus supplcvimiis ex Amel. Itlustri siquidcm de meritii
^ Fcu-ard. : mcliu^ cdiccrc vidcainur cunidc imis

255 AD S. IHLDEFONSI OPIOIU ArPENDICES.
soleninilas cniii omiii (levolionis oI>se<|uio. cl veno-
randuni quoil caniliir eiiani super dioros exallaia
angelorum. Nam iiulli liominum unquam conrossum
esl lanlt uli privilegio muneris, eliam " nec angelo,
ul una persona essei in Trinilato, quam de suhslan-
lia sua genuorit, et esset Dcus.
I(|eo, quxso, silcalinsipientia carnis, et celebrclur
digne cum laudihus feslivilas malris Domini et Sal-
vatoris nostri, lanto honore digiiissima, quantuin
esl veneranda ex gratia, quia ejus honor et gloria,
Inus et gnitiarum actio est Redcmptoris. Ilodie
ijuippe vocala proccssit, cl immarccssibilein de manu
Domini cum palma virginitalis percepil coronain.
Hodie in ihrono regni suscepta est, el resedit. Hodie
ihalamum intravit, qiiia simul virgo et sponsa fuif.
Hodie siquidem audivit illam vocem hlandieiitis a
sede majestatis, qua dicitur : Veni, electa tnca, el
ponam te super thronum tneuni, quia concnpivil rex
speciem itiam. Ad quam sane vocem <.redimiis quod
gaudenset exsultans soluta est beata illa. anima, ac
periexit ad Dominum, ubi facta csl ipsa Ihronus, qu;e
fnerat in carnetemplum divinitalis. Tanto speciosior
proecunciis et sublimior, quanto el gratia gloriosior
refulsit. Hx!C igitur divina esl recompensalio, fralres,
de (lua dicitur : Omnis qui se litimiliat exahnbilur
(Luc. XIV, 11; xviii, 14). ^ Fiindata enim erat pro-
funda humililale, et dilalata in charitale, proplerea
hodie tam suhKiniter est exaliata.
Sed qiiia celsiludinem et magnificcnMam Ihroni
perscrulTi non possumus, saliem thcsauros ejiis
humilitalis inlerdum pcrscriiteniur, ut deiiiceps, ejus
intervenicntibus meiilis, ad gloriam donorum per-
tingere valeamus. Nam humiiitas ciislos reliquarum
virtiilum est ; et ideo vencrahiiis Yirgo, (piia virtules
multas aggregaverat, cuslodem earum humilita-
sibi
tem In animo ferehal. Quam post pcrceptam gra-
liani ampliavit, et confessa est se esse ancillam, qux
mater erat Creatoris. Nihil nobilius, fratrcs, Dci
inalre inveniiur, qii;c se profiletur ancillam ; nihii
spionlidius (piam splondor ologit gIori;je. Novenit
cnitn heata Virgo quia humilitas Dco semper placet
et ideo ex niuilio cum salulatur^ nihil allum dc se
sapit^ nihil prcsumil, sed tola humilis ad Deum in-
tciidil, (iii lotum dcpiilat quod cst, et quod audit.
Quaproplcr et nos discamus Deo dcferre, discaii;us
de no!)is humilia senlire senipcr in oinnibus. Dis; a-
mus humiliari, quia auclor vita; ideo ad nos cum
esset altissimus, huniilis venit, ut nos liumilitatem
de se doceret magisler veritatis. Quia si qwis sine
humilitate virtutes congregat, quasi qui in veiito
pulverem porlat. Unde ait ipsc in Evangelio Di-
scile ame, quia mitis sum et corde {Mntth.
liumilis
XI, 29). Nec sine causa igitur praccipue moriales ct
fragiles huniililalein discere jubel, qui eliam in
ctElis, ubi immortalis regnat inter angelos, humilia
requirit. Unde David Prophela ait : Quis sicui Domi-
nus Deus noster, qui in allis habitat, et humilia re-
spicit in ccelo et in terra{Psal. cxii, 6)?
_
Quod si ab ipsis angelis in coelo mansuctudo exi-
gitur, quid putatis hic, fratres, ubi superbia regiiat,
ut humilicmur quanlum necesse est nobis? llinc
quoque dictum legimus Quanlo magnus es, humilia
:
ie in {Eccli. in, 20) ? quoniam humilem spi-
omnibus
ritu, sicut Salomon ait, suscipiel gloria {Proverb.
XXIX, 25). Hoc quippe noveral beata Dei genitrix,
fratres mef, quod ad humilem, et quietum, et tre-
mentem sermones suos, respiciat divina dignatio
{Isai. Lxvi, 2). Mcirco contiuuo ait ad angclum :
Ecce ancilla Domini, ftat milti sccundum verbumtuiim
[Luc. I,58). Noftcnim superbit, sed crescit ex duuo
tlevotionis ohscquium humilitalis : privilegium aii-
.;etiir in omnibus, sed in nullo suhripil arrog:intia,
\uoniam non intumcscit ad vanam gloriam, (|iiai
* Nec desideratur in Feu-ard., qui paulo infra pio
^enuerit, quodcdimus ex Am., hjitcl ycnuit.
^ Fuitdattt enim erat et profundeta hutniiilatc.
;
2;;6
A heatam se praidical mox futuram propicr liuiiiiliialis-
indulgentiam. Ideo iion disciirril quia huoiilis; naiii
qiiantum maiisueius esl quisque qui jussis obtenipe-
rat diviiiis, tantum immitis qiii aut lum crclit, aul
diffcrt obedire quod audit. Jam huiniliat se heata
Virgo in cunclis. ut totam suscipiat in se graiiam
largiioris; (juia quod per partes aliisdalum esl, tota
sirnul V(.Miil in ea gratiae plcnitudo. Hinc quoque ail
evangelista Et de plenitudine ejus nos omnes acce-
:
pitnus {Joan. i, 6). Magna siquidem gratia, dilecti.s-
simi, beat;B Mariae virgiiiis magna promcruit prxmia
setern.ne remuneralionis, quia multum se humiliavil
intcr iiiimensa dona, inter diviiiitalis commcrcia,.
hodie a Domino mulium exallatiir gloriosa.
Donique ideo Cbristus humilisaii hiiniilem virgi-
nein venil, quam elegit, ut de tam profunda humili-
tate triumphum erigeret salntis, et exallaret eain, ut
caiitavimus, etiam supcr choros angelicos. Qua; ni-
mirum exallatio privilegiiim estgrai,i;c. Unde cum
U tiinore et tremore perfecl;t> dilectionis recolenda
siinl ha;c mystica donorum sacranienla; sicque ex
his compensanda est hiijus cclehritalis gratia. Qua-
propter leslimate, fratres, qua reverentia, quo devo-
lionis obsequio nos taniis intorcsso deceal sacr;iino.w-
tis. Cui angelus ip^e non sine motu sancto, nec sine
honore debito, impcndit rcvcrcnliam evangelizaiidi.
Sentiebat enim angolus in beala Virgine jam specia-
liter Dominum inosse, et fulura noverat diviui mys-
lerii sacramt^nta. Ideo tain reverenter ait :Ave, yrnlia
pleita {Luc. i). Deiiide attendite quam cximium sit,
niox quod infert : Dominus- teciim. Non onim dixil,.
Dominus sit tecum, quasi visitaruli gralia; sed Do-
jninus tecum, quia in te novo nasccndi illabilur sa-
cramenlo. Sicque totus vadens in salulationem pro-
pter maledictionem priorum parentum, magnura,
detegit benedictionis oraculum. Benedicta tu, inquit,.
inter omnes mttlieres. Quomodo igitur nuiicbonodicta,_
charissimi? Ecce de auditu gralia adimplelur, de
p auditu fides genita, contra frdein credidit. De con-
ceptu deferre honorem cognatis didicit, de ortu filiU
pudor crevit. Aucta est castitas, integritas roborata,
virginilas quoque solidata, omnes perscvoraverunt
virtutes. Extremuit omnia, qu» et prima mirabilis
ejus refulsii humililas.
Quae cum omnia ab angelo didicisset, et replela*
donis coelestibus fuissot, ait : Ecce ancilla Dommiy
fuit mihi secundum verbum tuum ; quam vocem raox
secutus est effectus. Fit itaqiie gravida mox heata
Virgo, quye hodic assumpta est in ccjdis cum gaudio;
fitque sacrarium Spiritus sancti, et consilium Verbi.
:
Qiiai idco beala jure dicitur inter omnes niuliercs^
qtiia omnes ex ea beatificantur. Collaia quippe esl,
gralia et hcalitudo in specie, ut difTunderetur in
omno geiMis Ecclesiae. Unde a?c immeiito beata el.
vcncrahilis hodie piaecellit in genere totius coiporis,
qu;e ultra omnes focundata esl in spccie prolis. Iis-
lerea jiire anlefertur in coolestibus, qu* ila dilata
c.-t ac repleta prai opnibus in terris divinis muneri-
D bus. Quaproptcr festivitashodierna cclcbrilas esl om-
nium supeinofum civimn gralissima quia cjus esl ,
assumplio de corpore, cx qua orta est veritas ct
juslitia, ((use de coelo prospexil, in qua omnes justifi-
camur, et exsultant sancli in gloria {Psal. i.xxxiv);
Hinc, fralros, quicso, juiigamus vota cuin supcrnis.
civibus, et juxta niodiiium infirmilatis nostriE exsc-
quamur laudibus, quoniam quod n;Uum esl ex ca,
commune esl omnium gaudium. Illi siquidem ho:Iie
occurrunl l;elantos, ct suscipiunl eam gaudcnles cum
liyiiijiis et laudibus; nos prosequaraur cum omnt.
devolione cordis, el inlegrilale lidei. Sicquo prose-
qiiamur, ul ad illa incilabilia dona, quie perccpil
boala Dei g(;nilrix, quandoque perlingcrc valeanius.
Forl<; i^ilur hodie inlfrrogaverunl auidani sanctorum
Cod. Ainclianus, scd nielius ut edimus cx Fcu-ai^
dciilio.
Ila V

2S7 APPEND. 1. OPP. DIB. SERMONES
eininiis prosplc.ifuies, illiid de Canlicis : Quce est ista
qtM' asccndil ])eT desertum, ^icnt virgiila fumi ex uro-
malibus mtirrlia; el thnris? Qmnmw
Ln ascensu ejiis
mulla flaginbant o^nainenla virtuUim, inceiidio di-
amoris. Qux idco qnasi virguJa
\ini concreinata
funii, quia ipsa est virga illa de ladice Jesse, quce
liodie ascendit {tsai. xi). Gracilis quldem et dellcata
lex aromatibus universi pignienlarii pulveris, sed
conflagrala incendio charilalis. Et idco bene in nio-
dum lurai virgulae ex aromalibus, quia facla esl tota
'
/in holocauslum Dei, quae odoramenta virtutum spar-
gebat de se usqne ad ccelos; et non qualiacunque,
!f
sed universi pulveris pigmenlarii. Unde, fralres, ad-
Cr [miratio iJla angelica non de virginitale sola, quai
iiiil singularis in Maria, sed de immensitate grali;c
jvenit, quia univcrsoe virtiites in ea respergebanl ex
incendio divini amoris suavitatem odoris, ita ut in ea
esset forma, non solum virginum,verum eliam omnium
Ecclcsiarum Dei. Quoniara virginitas et vita beatae
Mari« speculum ct species fuit totius castitatis, et
integrilas virtutum, decus pudicitiae, et raagisteriura
valde eximium probitatis. In qua rogo, videant vir-
([inesquid vitare, quid corrigere, quid lenere debeant
lonestaUs (S. Ambr.,de \irg. ); quia primus di-~.
scendi amor, ut ita fatear, nobilitas est magislri. ha
hetis ergo, virgines, egregii magisterii formam;
habetis exemplar in ca perfectai virgiiiitalis. Ecce
via, qua pergore debelis ; ecce beatitudo et gloria,
ad qiiam pervcnire vultis. UIuc indesinenter volis el
desiderio anhelare oportct, ut ad ea quaiidoque ftli-
ciler pervenialis.
Verum quia de propagine carnis nullanobilior Dci
malre splendidior ea processit, quaia
refulsit, nulla
splendor palernai gloriae inefiabiliter divinitus illu-
slravit; quam virtus AlUssimi obumbravil, ut virgo
pureret; quam divina graUa replevit, ut virgo con-
ciperet; quam sapicntia Dei Patris pra; omnibus ele-
git, ut placeret; quse corpus Christi sine contagione
siii corporis generavit; quae omnes virgultos iii
odorein suavitatis, ardore charitatis Domino concre-
I
inavit, nt tota holocaustum Deo fieret. Cujus caro
et sanguis origo fuit benignissimi Salvatoris, cujus
anima teirpliim exstitit in quo factum coramercium
nostrae redemplionis est. Bona siquidem domus, cha-
rissimi, iii qua lola simul divinitas illabilur Verbi,
in qua sapienUa Dci Patris scptem sibi columnas
crexit, super quam omnis innititur domus, ct fabri-
calur Ecclesia. Quid dicam, fr. tres mei, quidve lo-
quarde iis rebus niyslicis, in quibus omnis humanus
sermo silendo el admirando, potiusquam loquendo,
orescit, pro quibus angeli gratulantur et decautant :
Gloria in excelsis Dco, et in lerra pax liominibus bona;
voluntulis [Luc. i) ? Quod si tunc ad partum Virginis
talia cantarunt, credimus, dilecti.ssimi, quod hodie
dignas concelebrant exsequias, et suscipiunt cuin
gloria matrem sui Creatoris gaudentes, quain Spiri-
i.us sanctijs adimplcvit, quam sapientia Patris, scili-
cet Fiiius Dei, possedit.
IJnde et nos graUas agamus Creatori nostro, quia
donorum ejus privilegia nostra sunt nuinera, nostra-
que conspersio, quoniam fermcntuni quod consper-
sum est in specie redundavit in genere, donec fer-
mentarelur totum Luc. \m). El facium est unum
( bcatissima ot sancUssima oranium feminaruni
corpus, unaque conspersio nova, Cliristus et Ecclesia.
Dnde nccesse esl, charissimi, festivitas quae per li-
dem flagrat in mente , ul habeatur et conlempleiur
.tb omnitius in spccic; sitque in nostris oculis glorio-
sa, quifi iiuiic tantuin in cordibus resplendet credila,
Tiiiic quippc illa nobis erit feslivilas conUnua ct seni-
pilorna_,j^uiic iiuociosl in mente bodierna et diuriia ,
ilalirsil iiia jure qu;c nunc flagrat in fide, anhclat in
spc, Hl perinaneamus; pulsat in charitate, ul ia-
grodiamur ad oam fesUvitatem in qua est beata etglo-
viosa Dei goniirix regina hodierna die assunipta
pcr Jesuin Chrisluin JJoniiuum nostrum, qui cuin
D;io Pairc, et Spiritu sanclo, vivit cl rogiiat in sx-
ciiia su'cnIoniiii. \mea.
,
DLBII. — SERMO IV. m
A EJCSDEM SEnV.O IV.
r
DE ASSUHPTieNE BEATiE MARl^ QUAltTUS.
Fralrcs diloctissimi , cum aliquid pro amorc Crea-
loris in crealura ejus dignis iaudibiis praidicaiur, aul
excolitur, ad Dei procul dubio laudem refertur, qui
auclor ipsius creaturanini operis invenitur. Siciiti el
iii quodam laudabili ac mirabili artiiicio, qtiidquid in
eo magis laudibus celebratur, ad laudem arli(icis.
jure colligitur. Ilinc quoque in Proplieta .'criptum
esl : Laudate Domimm , inquit, in sanctis ejus. Lnde
iiiprimis, dileclissimi, graliae vestroi dignitatem hu-
inilUer imploro, ut vciiiam delis pracsuniplioni vcl
iinperfectioni mea;, qui cum sim tardus iiigenio, in-
docluseloquio, taraen ex aniore ejus, quod iii assiini-
plione saiictac Doi genitricis ac scmper virginis Ma-
riu! mairis Doiuini legitur, more infaniium balijuticn-
tium susurrare conatus sum, qui se spoiile ad hoc iu-
gerunt
„ quod
.
digne
_ explere
.
nequeunt. Sed ab oinni-
g potente Domino non lam efleclus quam voluntas re-
quiritur, secandiim quod scripUim est Gloria in ex- :
celsis Deo , el in terra pax lioviinibus hona voluntalis
(
Luc. ). I
Est igitur sancta et vcnerabilis virgo Maria, matcr
Domini nostii Jcsu CbrisU sccundum carnem,, ex
semine Abrahse orla ex iribu Juda, virga de radice
Jesse, clara ex stirpe David , filia Jerusalem siella ,
maris, anciJIa Dci, regina gonlium, domiua regum,
sponsa Domini, mater Chrisli, Condiloris tcmp:um,
Spiriius sancli sacrarium velut columba speciosa ,
pulcbra ut luna, olecla iitsol {Cnnt. iv), signaculum
lldei, npiralio E\x, introiii:s vitx', janua coeli , dc-
cus muliorum, capul virginum, horlus conclusus,
fons signalus, puteus aquarum viveiilium. .Miiltipli-
catur ut cedrus Libani, florcns ul palnia, vclut oli\a
fruclifera in dorao Dei ( Psa/. li ). Virgo sancta ,
virgo prudens et una ex numero prudcntium viigi-
,
num. Virgo pulcherrima, virgo pudica, corpore de-
cora, animo fulgida, fide perspiciia, mente pra^clara,
amorc virginitatis dcvota, ad obediendum parata, mi-
nistcrio sibi credilo cauta, in pcrsecutionepacifica.
iii passione Cbrisli mcntc compassa esl. A propbelis
Dei prjcilicta , a philosophis sanctis praefata , ab ar-
cbangelo salutala, a SpiriUi sancto fecunduta, alquc
ab eodera obumbrata, seminis viri ignara, prole lilii
fecunda virgo innupia, ex Filio laeta
: fide couci- ,
picns, gaudio parions; virgo ante parlum virgo iii ,
partu, virgo post partura. Quom mundus totus noii
capit , in suo sacro atvD hacc Virgo inclusrt. Qui rauii-
dum pugillo continet, eum beaiissima Virgo pannis
involvii; et qui praesontia nKvjestaiis suae in coelis
angelos pascit, Virgo hmic sacra sacrato ubere ma-
Iris aluit I .cte. Ei insuper ad ciijus arbilrium lolus
orbis terraruin regitur, bujus gloriosac Virginis ube-
ribus condilor raundi infans nutritur. Et sub cujus
defensione proteguntur regna t6rrarum,cura ipso virgo
Maria fugit iiiiEgyptura.El qui totum n;undura quasi
in slatera suspcnsura tenet, iii cruce confisum virgo
Maria cernens aspcxit. Qui pra^sentia majestatis e
coelis nunquam deluit, asccndenleni etiain in cocluni
oculis propriis conteniplata essc virgo Maria cre-
ditur.
Maria! quam feliciler in torris romancs, quic lilium
tuum iiiio ct Doiuinum Redemptoreau|ue noslruiu
,
Josum Cbristuin iii coelos praemittis Imo ehim iii !
mullo bcatius et fclicius coilos penetrans, (juia liliuuu
luuiii in sua gloria sedere ad doxteram Patris ucii
igiioras. '0 bcaUssiina ot glorio^a celeluaUo no; lis
bujus in qua virgo vener.>bilis .Maria cuin laudibus
!
coelesUs mililia! \m)\\ aiilam cum inofl\\bili Iriumpho
excipitiir; ex cujus carue Domiiius Jesus Virbiim
caro etlicitur ; quam ad immorialiuuis gloriam tians-
mutalam, ac siiper angclos elevalam nullus lidelium
ambigil!
dilcctissimi r si permittcretur scire nobis, quod
lamcn qiiia nec meus huniana cordc ccnoipit, nec
i-iO AD S. IIILDi:i-ONSl
orc pn>iiiit. (|iiaiifiis l';\in;)lal!is aiiiiiiariMn sanclanim,
qii;c reverfnlia j,'a»<l(-ns sanotornni anjjeloruni spii i-
innin in ailvcntnin aninui; bcalx' Mari;c snpernis sc-
(libiis iinpcnditnr, atquc exroiiuir, ciijns Kili.im Do-
uiiniim iioslrum Jesum Chrisluin snpcr sc clevalmn.
gaudcnlcs cerniint, cernenlcs inlucrciil, inh;i;ieiulo
iniinorlaii iniinorl;ililcr vivunl Agitccrgo niiiic ga:i-
! gnel ct virginilas? quam oiiin infecunda el vetusla
(ienles quod celcbrale sol''mniter qiiod celc;-
a;,'ilis,
braiis, <;l a cordibus veslris j)i{;rili.iin m:\li corpoiis
cxcludile. Quo cxcluso, aniinos veslros flamma san-
cli amoris accendile, voci canlilenLesensum accommo-
dale, sapienlcr psalliic. Et inlcr hLCC, ul inserar pi o-
cibiis vcslris apndinlercessionem bcatje Mari,'e, (jiiam
sunimo cordis dcsiderio amantes colilis, veniam milii
obsecro, impelrelis. El quia illa nialer meruit efiioi
Oeatoris nostri, iios mercainur habere illam ;ipii(l
Filium suiim, inio et Doininnm sunm, Uedemplorf-in-
qiie noslrum inlervonienlen» ci iii onmibus .luxilia-
trioem. Et quia illa incruit virlulc Altissimi obum-
brari nos m(!reamnr ejus preoibns adjuv;\Ti , ipso
,
adjuvante qui vivil et regnal Deus in unitaleSpiritus
sancli per omiiia saecula su;oulorum. Anxcn.
EJIJSDEM SEIIMO V.
DE ASSUMPTIONE BEATA: MAltl.K QUINTIIS.
In illo lempore. Intravit Jesiis in quO(3(!ani castel-
liuii, ol iiMiruTqusedam .Martba nomiiic e.vccpil il-
luia in domum suam. Et reliqua {Luc. x).
Hom. Hildef. de eadem lechone.
Congrue vidotur a Palribus
satis et ooiivenienlcr
fnisse sancilum ut in mcmoria Dci genilricis reoilo
liir evangelica lectio, quce narrat illas duas meiite et
carne sorores Dominum Jesuin excepis^e liospitio.
Cui enira illa venienti in nuindum teinpliim pr;i'pa-
ravit in virluie sacratum, elperpetucc virginilaii de-
dicalnm, huic isiae. ut Evangolium loijuitnr, teinim-
rVdis habilalionis pneparaverunt hospitinm, ct pi.TC
humanitalis, ac sincerissimce charit;itis proiluicrunt
oJ>sequium. Haniin enim vita ct .ictns ita fuerunt mi- C
rabiles, et fKiolium rocordatione celebres, iit dua
rura vitarum figuram eas rccte tcnere asserant divi-
naruni litterarum catholici ot dootissinii viri. Mar-
iba igilur, quce curam domus gorob;»t, cl taiilo tali-
que iiospili ea qua; necessaria er;int prmparahat, ac-
Uv3C viia; figurani, ut diximus, pncferebat. Per Ma-
riain vcro, quae ail pedcs Domini scdcns instantis-
sime sermonis ejus audiebat colloquia, vila pcrspi-
cue pnemonstratur conlemplaliva.
Eia, fralrcs charissimi, videaiiius, si Domina no-
slra, imo Domini nostri el Dei geiiitrix el semper
virgo Maiia iilr;iiii(|ue vitam ad plonuni cxercuit, et
aclivam laudabilem, qnam ojiere .M;irlba excolui!, et
contemplativam oplimam, quam .Maria audicndo
cligendo ohtinuit. Saiio sicut dilectum domini Joan-
nem « Tboolognin, de humanis et (iorporalibus ac-
tibusDomini J(;su jiaucadixisse,etmultade natura di-
vinilatisejus, poientia, el iiKijesialedixisseel soripsis-
se, teste saeralissima serie descriptionis ejus, cognosci-
m«s; itaDominigonilricemnon adeo fuisse crediraus
intentam.-^clivae convers;ilioni, quoniam setotam con-
tulit divincc speculatioiii. Non enim ad activam ul-
Ira qnam matreni Domini decuit, so contrasit;
loto meniis alfectu el desid(;rio ad vituin se contern-
plativam erexit. Etnc ex tolo csset virsc exsors acti-
vae; postqu.im electa esl a Domino, salulata ab an-
gelo, obiimhrala a Spirilu sani;;o, fu;cundata Doi
Vcrl)o, exsurgeiis de loco, per itor dovium ei abrupta
inonlium veniens ul doferrel amicis aolualis vilaj
iaboriosum onicium, Zacbariae vatis ingredilur do-
mum, Elisabolh salutans oognovil iii spiriiu in sinuia
eiusnobile pignus dejio.^iluni (Luc. i) ; et in iis paucis,
uldiximus, Martlij^coinplcvitactuin, Si MaUha felix
* Kmc]. , cvamjelislnm.
^Amcl., in ulvo virginali.
^' Amel. , Dtimmi pcriunantis.
OP."KA APPKNDICKS. 2b«
pnfferebal liguram, qiiant!) magis
qu.T, aolivfp vit.x-
isla; saiiolissinia;,de quibus loqiiiiiiur, jiorsonce ox-
titerunl folices, qu;fl tanlorum gaiidiorum et niiinc-
rum nioriierunt lieri coiiij^otos? Qu:e nnijor polcst
esse felicitas, quam in m;itre Domini, el ul ila di-
cam, in aula regali, in aula virginali fecundilas re-
''
generat.et p-.irit sieriliias? et cum setas si^neotulis
et anliquitaiis nomen proineruil novjc paternitatis?
El ut beatus Hioroaymns jucundo sermone prosequi-
tur, Joannes etia;ii ad inlroitum Mariae exsultavii et
liisit, et per os Virginis andi(.'bat verha Doinini, el <=
de ulero matris gesliebat in occursiim ejus eruinpe-
re. Qiiomodo, quanluin, et qiialiter ollioiis et obsc-
quiis speculalivie vitai cuin allera .Maria se subdidit,
(jabrioiis archangoli proliteaiur asscrtio, scrnionis
cvangelici proseqiialui oralio, qnia ad ha;c uarranda
noslra) parviiatis dcfioit sernio. Liniim jnofecto sci-
mus, (juia omnis ojus vita et aciio
intonta fuit ser-
"^
nioni dominico. Et sicul de allera Maria diotum est,
B ista optimain partem clogit (Luc. x), quia prima oin-
iiiiim fcrniimrum Deo virginilalem obtulit, et i;'.circo
jiromeruil, ut Doi Filius ;ingolo nuiilianlc c.\ ea cor-
pus nostrcje rodcinplionis siisoipoiet. Diximiis eniia
»;,iin scmper intcnlam fuissespcculationi divinse; sed
oportct nos hoc ipsum oaiiolicis vcrbis aslrucre.
L't onini hmnano usii loquamur, ubi erat coipore
quando angolus Doo miltebalur ad eam? utique iu
n
(loino p;ireiitiim. llbi spiritu? venmi, ul diximus, iu
illo divinai spec^ulationis intuilu. Quid agebal? sjne
pi';«judicio aricujusirreprchcnsibiliter vivcns, ut siiic
jjrofessiouis proprium cral, orabat.legebal. Quomodo
orabal? canticuin quod oeoinit tyn panisans el ,
cxclamans. Qiiid iegebat? forsilan occurrebant ci di-
viiia^ Soripluric leslimonla ad illud ineffahile sacra-
mcnlum, qnod in ea gorebatiir, sine diJliio perlincn-
tia. rsoniic in pigriore quod gorebat iliud impleri
posse credebal Mosaicuni Pioplietum, iiKjuii, swsri-
:
tubit vobis Dcus de fiati-ibiis vcslris, laruiui.ni me
ipsum audietis (Deut. xviii, 15)? Et ii!ullas alias iii
aperto cernebal propholarum S(;ntcntias, por qnas
tanti sacrimenli atque myslerii pia'monstrabatur,
et ad liijuidum deolarabatur ver.las. .Nonne ad hoc
pertinere vidcbalur illud J:icobi patriarch;c tcstinio-
nium dicentis iVon aM/erciiir sceplrvm de Jndti, et
:
dux de femore ejus, doncc venint (fui v.iitlendns esl, cl
ipse erit exspeclulio geTilium {Ccnes. xlix, 10)? Quid
luanifcslius quam quod iilc falehaliir B;il;iam ario-
lus, e el f.lsiioquus, Dei mitu vcridicus? Orietur, in-
quit, slellaexJacob, el exsuryel homo de Isruei (Sum.
xxiv, 17). Sciebat onim Dei genilrix iii aircm divi-
n;e contemjilationis assumpla, Davidiois cdocta lesii-
nioniis, jiroccssurum de se Domiaui.i lanquani dc
et ibalamo suo sponsum (Psal. xvm, 0); ct ipsuui
sjieciosum , nl idein Propheta pr.ecinit, piii; liliis
homiiuim (Vsal. xi.iv, 3). .Non enim dubitabat ad .sc
periinerc, Spiritiis saiicti illuslrat:i luminc, qiied
l>aiain proiihetam recolebat dixisse : Ecce virgo con-
c',piel el pariet fiiium. Et egrcdiclur virga de radice
q
Jesse, et flof. de radice eju.s asceudel (Isni. vii, 14;
XI, 1 ). Quid apertius? quid jueundius? El virgi-
nem parituram , et virg;im de radice Jesse pro-
sed cessuram , nobiiissiinus propliotariim pnmunsi;!!.
Placuit igiiur iiisorere huic noslr:u declamaiiuii-
oui;c senteiiliam psainii oclogesimi se\ti, quera ad
niemoriam Dei gtnitricis et niystcrium (lomiiiivai
Inoai nalionis ct nalivllalis liealus Ambrosiu«,, vir por
(uncta laudabilis, ot vcriis assertor lidoi cath()li<;;e,
adeo festive \oluii oxponere. Et idcirco, ut dixi, sen-
teniiam tanli ponliiicis pauperculo nostro operi ap-
ponere volui , ut quod digne non poluit proseqiii in-
genioli noslii i)aupertas, sententia; lanii pontilioi.«
nobililet el commendet auotoritas. Ait enim secm»-
J Idem, inlcnla fuit semper in Dcmino.
« .\inel.. ex se fnlsitoquus.

201 APPKND. I. OPP. PIJB. -.
diini a^iiiquara intoiprclalionein jani diclus doclis-
sinnis doclor (
Orat. iun. de excessu fraris sui Sa
itjri) : Matcr Sion dicct : Ilomo, et homo
r ca, et ipse fundavit eani Allissimus
5).Matreniaulem sccundum divinitatem habere non
paluit, quia auclor cst matris. Ille homo
non divina generatione, scd humana " quique homo ; piiiquare dixit regnum cbilDrum. Et ul illud Isaiai
factus est, l)cus homo naius est. Sed et alibi habes
Puernatus esl nobis, et filius dalus est nobis{hai.
IX, 6). In puero enim iiomen ajialis, in filio esl ple-
niludo divinitatis. Factus est ex malre, natus est ex
patre idem lamcn et nalus et datus, non divisiiiii,
; jus vitie convcrsationibus et oDi.ciis, \it Evangclia lo-
"*
sed unum putes. ^ Unus enim Dei Filius ct nalus ex
**
Patre, cl ortus ex Virgine distanti ordinc, sed iii
, duodcciin elegit, quos apostolos vocavii, pcr qiios
uno concurrente noiuine, sicut et prssens lectio do-
cet, quia homo faclus cst in ea, et ipse fiindavit
eani Altissimus. Homo utique coipore altissimus p*)-
'
lcstatc. Etsi Deus el honio diversitate natur.T, idem
' tamen non alter iii ulroque. Aliud ergo speciale na-
turai su.e, aliud nobiscum comnuuie, sed in utroque
,' unus el in ulroque perfectus. lS'on igitur mirandum
V est quia el Doininum eum ct Christum fecit Deus.
Fecit ergo Jesum eum utique, c['ji ex corporo nom-M
^ accepit ; fccil enim de quo eliam patriarcha D.tvid
"
iscribit Mater Sion»dic(!t: Homo et hoaio faclus
: rent qualiter arcanum tanli raysteiii ct ipsi crodc-
est in ea. Quasi hoino ergo faCtus, dissiinilis iiiiqm»,
non divinilate, sed corpore; nec discrelus a Patre,
sed exccplHS iii muncre,'
llujus ninneris gratiam, angelo nuiilianto, virgo
Maria Doininuiu concipiendo promcruii, parienclo
obtinuit, et post partuiri virgo perpetua pernianens
incorrupta possedit. Ejusdem grati.K muneribus con-
ferta, ul fas estcredere, omne tenipus Dominicoc
infanlice, pucritia?, et adolescentiaj, .cum ipso peregit,
el obsequium maternae dilectionis et duibediniss ut
vera mater huinanitatis sune, (ilio ministravit. Qua;
fuerunt inler se illorum colloquia, quam -fluleia
quam amabilia, quando in m;urc lidgebat virgiiiitas,
et {«tabatur fecunditas in fillo appiirehat humani'^
;
tas, et latebat divinitas; quautuiu. vcl quale illud
eral Deilicum ac virginale consorinini, non dico
nostrum, sed omnium hominum prorsus cxcedit in-
lelleclum. Deinde idem ipse qui erat unigenilus Vir-
jfinis matiis, cum voluit apparereunicus Dci Patris,
lempore sui b.apiisniatis hoc ipsum ostendit
Trinilatis; cum Paier audiliir iii voce, Filius vioe-
tur in homine, Spiritiis sanctus in specie dignatus est
apparere colomba! (Matili. iii , 16, 17). Esi eiiiin
hujus rei niagniludinis testis «nagnus pnx) c;clens
homo, nomine Joanncs, a Deo inissus. Iste vero
taniiis hon.o, qui hactenus erat doniinic;e incar-
ii.ttionis et nativitatis arcanorum iniiabilitcr con-
scius cuin sanctis, factus est miiiisler mirabilis
inysterii hujus.
Nos ergo, corde credamus et orc con-
fratres, ui
liteamur, ires denominatas, « distinctas ei discrctas
personus Patris, ct Fiiii, ct Spirilus s.incii uiiius
esse divinilalis, aiternilatis, <i iminensitali«, et.glo
riui, adinoneanl nos et doccant veriialis vciaci.-sima
verba proplietarum, et apostolorum, et ev.ingelista-
i"um veriJica testimonia. Et ul in tribus pcrsonis
summn, simplcx, a;lerua, et inconiprehen&ibilis cre-
datur, coiiliteatur, et adoretur Trinitas, invitet nos
sanclarum Scripiurarum sinceiitas, cl calhnlicorum
Palrum, eoruin vidclicet fideiis aucloritas uos do-
ceat, in qoorum intcllcctu el scriplis fidei pietas el
v(!ritas ujii vacillal.
Mysterio ilaque liaptismatis peraclo, ac pracsentia
totius Trinilatis consecralo, Jesu non alieno, se.l suo
spiiiiu, ctpropria voluntatc deserlum peliit, ubi ad
teutandiim eum inalignus spirilus invenit; qui ipsius
virtuie superatus, augclis ministiantihus, reeessit
abeo conrusus {Mutili. iv, 1). Postea a bcalo Joanne
« Quia qui, .4iticl.
••
Ainci. : Lnus en':m Deus Filius ex Pulre,
ex Mrgine.
,
SEUMONES DUBII. SERMO V. 2C^J
A inveni!ur, n ob inromparaliilr ni innoconli.^in ab eo
Aguus iniindi pcccata tolkns appcllalur {Joan. i,
nalus est iii 29). Etnc lumcn diviniius accciisum" sub modio po-
[Psal. i.xxxvi, neretur, exivil a<! |nibliciini et quia lotum invenit;
inundum criininibus ct.. pcccalis «bnoxium, omnibu^
factus esl, medicin.T! indixit rcinedium, in suo adventii ?.ppro-
: implererur vaticiniuf?! ; P^puliis qui scdebat'inlene-
bris, vidit luccm magndtn;' fiabitantibus in regioue.
nmbra' mortis, lux orta est eis {hai. ix , 2) deindc ;
ipso diviniiatis su;e luinine praeeunleicx diversis hu-
quuijlur (Luc. vi, 15), discipulos vocavit, et ex illis
hiimano generi saluiis iler o tendil. Quoruin sem-
per convcnlui, nobili contnbernio semper adhicrcbat
sanctissima Virgo; cuni illis seniper habitabal, scsc-
que dominicis conspi-ctibus frequenter piu'sciitari
gaudebat.
p Eam vcvo optimam parlem, quam soror Marlhae
Maria in specic et figura gcrebat, Dei genitrix jure
vera finnissimc rclinebat. ot cum apostolis de huma-
nis Christi actibus, ut vcrius ac specialius cognoscc-
bat, verius ac specialitcr conferebat, ul ab ea disco-
rent, cl lucidius aliis on:trrareiit, ct cum opporlii-
num fueril, sine onini .auibiguitate scriptis niundo
transmitleront. Ipsa vero ut sanclus evangeiisla
,
•
Joannes refori (Joan. ii , 1), Doniini mir;u'ulis non-
nunquam interfuit ; in iis et ih c;cteris diviniiatis ejus.
opcribus et virlulibus, ullra quam dici potcsl, gloria-
batur. Et si Maria {Luc. vii 3/ ) q^uondam pecca- ,
trix,cui donando peccata cral propilius, intonte au-
dicbat verba cx ore ejus; quanlo inagis h;ec, qn;e
erat menle ot corpore sancta,audiebatardonlius, cu-
jiis idera ipse et Dominus erat ct filius? cj;terum ut
Simeonis justiprophetia implerotur dicentis : Tuam
ipsius animum perlransibit gladius {Lnc. ii, 55),
tempore dominioie passionis cuin diiecto discipulo
^
*^ ante criicem slabat {Joan.xw, 25), et ut veri)is
dulcissiinis ular Ambrosii {Lib. x in Luc. c. 53), piis
oculis. spoctabat, noii pignoris niortein, scd mim;!i
saiutejn, ubi audire meruit Ecce filius luus; ct di-
:
lecto discipuio de ea dictuin Ecce mutcr tun. :
ni.ajesias Circa sopuituram vero dominic^im niullo magis ,
quam mulieres ilhis sanctas, quidam dicunt fuissc
sollicitam ;quorum opinioncm, nisi lallor, astruorc
videlur boiius iil«'j Sedulius pooia evangelicus, ora-
lor Atcundiis, scriptor catholicus. Si cnim scire vo-
lumus quid Dei genitrix post resurrectioncin Domini,
antequam ipse coelos ascenderot, agcbat, sine dubio
looa DominicB nativitatis, passionis, scpuitura;, cl
resurrectionis frequenler circumiens, invisere cupic-
bat. In cisdcm eliam iacrymas fundebat, et san-
locis
, clissinii oris sui dulcissima imprimchal.
oscula
Deindc admnlum sibi refugiiun, apostoiicum videiiool
, contubL-rnium, « pasta intuitu dominicorum locoruro
cum gaudio remeabal. Credimus eaiu interfuisse
j)
gaudiis doniinic^ ascensionis, et in die sancto Pen-
tecostes cum sanclis apostolis p.M'ccpiss3 gratiam
Spiritus sancti, (piem constal eam plenissimc habere
ab i]»sa conceptione Chrisii. Si quis vem adhuc slii-
dio pietali.s vcl pi;e curiosilatis
aftoctu indagare vo-
luerit quid
posl a.sccnsionem Doniini ogorii,,quain
sancte et jusle vi.veril, ct cum quibus habilavcril,
soli Doo cognitiim csse viJctur, et Gabiieli archan-
geio, cui ejus lota causa (onimissa csse pnedicalur
a Douiino, et angelis sibi colhelanlibus, secnmque
loquoulilius, Joaimi etiain dilecto Domini discipulo,
qui ab ips;» criice eam susc>"pit in sua soliioiludine
01 cura [Joan. xix, 27); videiicel ul virgo virgini
deserviret, et Doniini m.uri ropendcret serviiulis c».
QiJectronis obsciiuium, qui eum pric cx'icris sua di-
* Dislinclas dcest in Fou-ard.
cl crtus ^ Universiialis el gloria, Feu-ai-o.
e Pasla intuitu, /\m. Posta intuilu, Feu-ard.
 ; ,
2G3 AD S. mLDEFONSl OPKIW APPENDICES.
leclionc feccnl dlj^nnm. Bealissimo olftnim Pclro A
apostulonini principi , cjclcrisijne aposlolis non in
cognita fuit cjus purissima vita cl aclio, sancia quo-
quc et admirabilis et praeiioabiiis conversatio ,
quippe quia cum eis senipcr fuit, " ab ipsoruni coii-
versionis inilio u^quo ad iiium diem in quo niii-
gcnitus Dei Filius homo' ex ea vcra fide gcni-
tus , a laboribus hujus vit;e iliam voluit eripere,
il ad gloriam sibi a sxculisprseparatam, ut crcditur
}t prsediciitur, supcr ciioros angelorura dignalus est
Hevare.
Hujus diei lcetitiam hodie lotus mundus concele-
braU Hodie nanique ob venerationcm assiiniptionis
Dei genitricis angeii lcEtantur, virgines gratul;mtur,
patriarchae et proplietoe Deo laudes rclerunt, quia
prjesagia et vaticinia sua pcr eamdein Dei genitricem
eoinplL>ta csse cognoscunt, Apostoli et evangeUstie
liipudianl, cum in carne Deum venisse, et de Vir-
gine natum vcra (ido scriplis suis pronuniiant. Glo-
riantur etiam liodie malres, genilrici Dei sui so-
Jemnia digiiis laudibus ceiebrantes. Gaudent summi B
ponlificcs, confessores, et doclores catholici, dum per
ftoruni doctrinam fidcles Dei credunt, el coiunt Del
Filium susccpisse quodnonerat, et non amisisse quod
erat. El genilriccin Dei pruidicant vii^ginem peperis-
se,el post parluin virginem exslitisse. Dicam aiiquid
p!us, si audeo, dicani fideli praesumplione, dicam pia ^
temcritate. Totus mundus bodie condigna jubilatiouc-
^jctatur et gaudct; Tartarus tantummodo uluiat, fre-/
lait, et submurmiirat, quoniam gaudium et luilitia
liiijus diei infernalibus
claustris inclusis aliquod
remedium et rcfrigcrium pnvstat. b Non audeiit, ut
opiiior, ministri tartarei hodie atlingere suos capli-
vos, qiios recoiunl rcdemplos illius sanguine, qui pro
mundi salute est dignalus nasci de Virgine.
De cujus Virginis meritis et gloriosissiina hodierna
ejus assumplione divinai lcgis int; rprcs, sanctus vi-
dclicet Hieronymus, et alii egregii doctores, tanta ac
talia potuerunt et voluerunt dicere, quibus nos nec
» Ab ipso conversationis initio, Amel.
1» Non videmus quid in hujus periodi scntentia jure
reprehendi pussit; quse si accipiatur de animabus
justis, qure in purgatoiio torqiicnlur quousque levio-
rum ciiminum sordes cluerint, tota noslio judicio
pia esl et catholica; pium enim est, nec inipiobabi-
le, cogitare in solemnioribus Mariae feslivitatibus
pricdiciarum fideiium animarurn tormenla levari,
iino etiam interdum liniri precilvjs et incrilis tantae
Viiginis. Qui;! autcm huic loco prohibct hanc inter-
prciaJioncm aibiberi ? Certe non iocus purgatorii,
qiiod in inferior;l)us terrai p:irliiius silum, adfoque in
clauslris infernaliuus collocalum credilur. Non tor-
lueiita , qu3e a minislris tartareis infligi dicuntur
neque eniin animic purgand;e ab aliis quam a d;Knio-
nibus lorquentui. iNon denique captivoruin nomcn,
quo utitur auctor seimonis ; animai enirn qua; dcemo-
nioruinpotcstali qiiantum ad poenani subjectye sunt,
in carccre inferiori ad tempus detentx, nicrito illo-
rum captivae dici possunt.
Vcriiinlamen fac loquatur de dainnalis, qui hoc
iiomi«e commu:iiler intelligiintur, aiternis suppiiciis
ob gravia scelera addictis. Qnid? Adcoiie absonuni
esl el inaudilum aliqnod vel liis levamen suaium poe-
ii-irum conlingeie posse, qnx tanien non idco sint
r,iiquando liiiem liabitura;? At vcro divo Augiistino
i;oa iia incomrnoda visa est similis de damnatis co-
gitatio, quamvls ipse noii probavcril. En ejus verba
iii Enchiridio, cap. ^li, traclaniis versuin illuni
psalmi Lxxxvii Aon obliiiscelur misereri Deus, nec
:
rM>nlinebil in ira sua misericordias suas. « De his sine
scriipulo inleiligitur qui vasa niisericordi;e nuncn-
paiUHi', qiiia el ipsi non pro mcritis suis scd Deo
,
miseranie libcraiitur; aut si boc ad oi;;ncs (stilicct
etiam ad damnatos) existimant porlincre, non idco
necesse est ul daninationem fiiiiri opinentur conim
Ibuul Iti in supjtlicium wler-
dc quiluis dictuin cst :
m
aii»Ionius aliquid nec delicmiis adji'Crc. Et qni ad
pLnuin vnll cognosceic gioriam soiciniiitalis liodier-
ii;i;, si:riiioucni, qiicm suprailictus patcr « Hieroiiy-
inus edidit ad s:>nct;im Paui;im et ad Eustochiuin
filiam cjus virginem, et ad cxteras virgincs, noB
soluin pi-psenlcs, sed etiam ad siiperventuias trans-
niisit, legat. In codein vero serinone non solum pos-
sunt addisccre virgines fciuin;e, scd eliam ni;isculi,
qiiomodo dcbeant virgiiiuui virgiiii virginaliler ac
viriliter Hodie, reverentissiiiii p;ities, el
inililare.
duuissirni fiatrcs, domini et seniorcs, matrcs ct so-
lorcs, celcbremus devotissinie beata; Dei gcniiricis
ei semper virgiiiis Mari;e celeberrimum festuin, ut
pcr ejus singulare meritum, et orationes omniuni
saiictorum, sanctarumque virginum, piuni nicrea'-
luur habcre alque propilium Virginis lilium, et virgi-
num sponsum, Dominum nostruin Jesuin (nirislum>
qui vivil et regnat cum Deo Patre et Spiritu sancto
per omnia siccula sxculorum. Amcn.
EJUSDEM SEUMO VI.
DE ASSUMPTIO.NE BEAT;fi MAHl.C SEXTtS.
Hodie, fratres cliarissiini, gloriosa ei piMpetu.-»
virgo MarJa, cuelos asceiulil : hodie de lerris oi do
pra;seiiti saeculo nequani ercpta, secura i-e ijiiiiKiT-
cessibili glori^ ad cocli pexvciiit pabtia. Hac, inquam,
die meruit cxaltari siiper choros angelorum, quo-
niam, ut crediuuis, in dextera Patris sublevala ^ in
coelestis regni solio post Christum gloriosa rcsedit,
qujc merrio Bomiiii leiiiplum, Splriius sancli sacra»
riiim ct appeilatur ct creditur. H;cc csl ilia Virgo
^ gIorios;i, ciijus iueirabile incritum longe ante et figu-.
ris icgalibus et prophetaruiu oraculis praenunliabatur»
Nam quid aliud praesignabat virga illa Aaron, qu^e in
ta!)crn;iculo Doniini pesita, tertia die invenla est ger-
minasse, jamque dilalatis foliis eriiperant flores, qiii
turgenlilius gcmmis in amigdolas deformati sunt?
Virga isl;i sacra est virgo Maria, qus nequc s;ila,
neque radicata; sinc ullo cultore, terlio die, lioc c&t,
num... Sed poenas damnatorum certis teniporum
intcrvallis existinienl; si hoc eis placel, aliqiialenus
mitigari; etiam sic quippe inielligi potest niancre iii
Dei, hoc est, ipsa damnatio, ut iii ira sua non
illis ira
tainen contineat miscratioiies suas ; non aetcrno sup-
plicio finein dando, sed levarnen adbibenclo vel iiiter-
ponendo cruciatibus, quia nec psalmus ail, ad finieu'
dam iram suam, vel post iram suam, sed in ira sua...
Manebit ergo sine fine mors illa pcrpetua damnalo-
rum, id est, alienatio a vita Dei, et oinnibus erit
ipsa communis, quamlibet homines de varielale poe-
narum de dolorum reievationc ve! iiitcrniissione
, ,
pro suis humanis motibus suspicentur. »
Congruunt etiani in hanc sententiam qiijc Prulen-
lius cecinit in hymno 5, iiiJicans per festuni pascbale
non nihil quietis et relaxationis damnalis iiuiulgeri :
Suiil et spirilibus sspc rorerilibus
D Poeiiaium celebresbub Slyge rerjje.
llla iioiie, sacer qua rediil Deus
SUgriis ad su(ieros ex Acherciiiiis.
.Marcenl siippiiciis Taitara milibus ;
Exsnilalque siii carrcris olio
limbr;iroiii opu^us liber ab ignibus,
|
Nec terveiit solilu flumiiia sulphure.
Quis crgo miretur quipPrudcnlius, pocta Christianiis
dc paschali fcstivitate dixit, fuisse ab
ci piissiiiius,
hiijus sermonis auclorc pia quadam (ul ipse ioqiiilur)
lemeritate iranslata ad testum Assumplionis beal;u
Virginis Mariae? Nulla itaq^e iii senieutia crroris
species qusecunque illi inlerprel;ilio adhibeatur.
,
Quanquam priorem iios ab omni doctrinae novitale
remotiorem, nec minus auctoris meuti consonain
judic;nnus.
< Auctor serraonis dc Assumplione, ad Paulam et
Eiislocbium , falso putatus Hieronymus.
J /h for.'i« rcgni solio, edcbat Feu-ard.

365 \PPEND. I. OPP. DUB. — SERMONES
lertlo Keciilitempore, sancto Spirilu est fccundata,
nobisque Deiim genuil ei hominem Christura : cujus
utraque subslantia, bene per amigdalam est figurata.
Amigdala n-tmque ex carne, osse et micleo, conslat
sic Deus et hojiio in una persona est Jesus Christus.
Et in amigdala quidem caro exlerior amarissima est
nucleus vero inierior vescentes grata dulcedine rcii-
cit. Sic et Chrislus per humanitalem passionis
amariiudinem sensit, per diviniiiuera impassibiUs
mansil.
De bac virg^Isaias prophcta praedixerat : Egredie-
tur virga de radice Jesse, et (los de radice ejus asceti-
det (hai. xi, 1). Virgo namque Maria, cujtis hodie
ad coeios ascei)sionem colimus, dc stirpe David re-
gis, qui filius fuit Jesse, nol)iiissima prosapia, et
regali stemmate exoria processil; et flos de radice
ejus ascendit, quia verus ille Nazareus, et flos mun-
dilise Christus per eam, ex ea incarnalus, in mundum
venit. Hic est iUe flos sacerrimus, qui de seipso in
epiliialamium Ecclesia; loquiUir E(jo (los campi, et
:
lilium convatliitm, [Cant. ii, \). Flos enim cami)i, qiii
non aralus, nec serilus fuil, quia de Yirgino sine
virili minislerio natus apparuit. Lilium aulem con-
vallium cxslilit ,
qiiia ad insinuandum liumilitatis
exemphim, pauperes purentes, de quibiis nasccrelur,
elegit : dignalus pro nobis ipse pauper ficri, ut nos
sua polestale diviliarura ei divinitaiis sua; .donaret
esse parlicipes. Beatus quoque Ezecliiel pro[>heta
hujus sacr* Yirginis se consciiim fuisse propheiico
spiritii teslatur dicens
: \idi porlam in domo Domini
clausam, et dixit ad me anyelus : Porla hwc, qv.am
tides, non aperietur. Princeps in ea scdebit, ul com-
edat panem corum Domino {Ezech. xliv, %
3). Porta
nanique in domo Domini clausa, virgo esl Maria
semper intacta. Yir non transiei per cam, quia Jo-
seph non cognovit eam. Clausa fuit in Ectensum, quia
Maria virgo esl anle partum, virgo in partu, ct virgo
post partuni. Princcps in ea sedil, ut comederet
pauoni coram Domino, quia Dei Filius in utero illius
novem mensium spatio moratiis est, indeque egres-
sus, ei lanquam sponsus de thalamo suo, ut com-
ederet panem coram Domino, juxta quod ipse dixit
Meus cibus est ul faciam voluntatem ejus qui misit
me, Patris {Joan. iv, 5-4).
Tot igitur et tantis haec sancta virgo et mater
Domini prophctarura prxnuntiata vaticiniis, hodie ad
coelos assuinpta est, meritorum fructus, et lahorum
praemia perceptura. Ascendens naioque Dei Filius in
coelum, matrem castissimam ad tenipus ad hoc di-
misit in terris, ut ei locum immortalitatis in :ethe-
reis mansionibus priepararet, ul cum eo in perpetuiira
.regnarel.rEt hajc est pracseolis_.^iigi solemnilas, in
Neqiie inhoc loco quidquam reperimus quod erro-
.neuiu aut impium fuerit pronunliare, si tempora iila
attendamus quibus auclor sernionis haec scribebat
circa corporis Yirginei assumplionem. Priuium cnim
lola hujus periodi senteniia (sicul alia quamplurinia
hujus sermonis) nostro jiidicio desumpla esi cx ser-
mone de Assumplioae beaiie Maria^. virginis, qiiem
non serael ciiat hic auctor, falso credcns esse Uivi
Hieroiiymi; sed qui ab erudilis puUitur esse auclo-
ris cnjusdam Gr.eci, qui panim Laline scirel; sive
sit Sopbroniiis fere sanclo Ilieroaiyaio suppar, si-
ve alius, ut placol aliquibus, phis uno sa;culo po-
stcrior. Deinde ctianisi sermo iste s;v,cuio septiiuo
conscriplus fuisset, potuit nostro judicio idipsum
sine ulla nota ab illius aiictore allinnari neinpe
: est. Qiiisquis tamen (ueril illius auctor, de Virginis
assumpiionem corporis Yirginei in coeluni, qu.inquam
ab aliquibus pia devotioue credcretur, rein vero tunc
teraporis fuisse nec satis exploralain, jieque inier
iilas veiilales rccensilara adeo apertas, dc quibus
nefas essel ullo pacto dnbitare. Nondum enim iilis
lemporibus Iioc jestum ab universa Ecclesia cele-
brahalur, nondum omnium doclorum consensus
Dnedictam veritatem conspiraverat, quemadmodum
nodierna die fieri videmus, quando universa catho-
PATROt. XCVI.
;
;: :
DUBI!. — SFRMO VI. 266
A qua^loriosa etfelix ad conlestern assumpta esl ihn
rarhmn. Qux profedo cjus festivilas tanio excellea-
tior est oranium sanctorum feslivitatibus, ei incoiT>-
parabiliter admiranda, quanto et ipsa Dci geniipx
cTleris sanctis incomparabilis, magisque haljetnr
mirabilis. llnde elexpersona superuorum civium in
ejus ascensione adrairans Spiritus sanclus ait iii
Canlicis canticorum : Quo' est ista qva; ascendit pet
riesertum, sicv.t virfjula fumi [Cnnt. Jii, C) ? De deserto
enini pracsentis sKculi hxc virgo hodie asc^mdit;
atque ideo rairahanlur animse electorum, qiia^nam
hsec esset, quae virlutilms nierilorum etiam dignita-
tem supervinceret angclonim. Quasi virgula aiitem
fumi ex aromatibus ascendil, quia delicata, et diyinis
exlenuala dtscij;)ljnis, nmllis virlulum eral repleia
odbfibus, per quas quolidie se in iiolitcauslinn Do-
mioo concreinal)at incendio pii amoris et desiderio
cbaritatis.
Nec diu hsec sancta sa^^raiis^-ima Virgo post Do-
g mini ascensiouem in lerris potuit remanere, quam
desiderabant angeli, cdelum etiam et ipsum de ejus
asceusione quxTcbatur alque ideo Spiritus sancliis
;
invilai>at dicens \eni, columba mm, immarulala
:
mea ; jam enim biems Iransiit, imber (>bin et recessit
(Cant. 11, 10, 11). QuoJqiie ardenlissirne veliet as-
sumero, oslendit ciehra inginii/ialione mqinens i'a~>.
f
Yeni de Libano, sponsa mea; veni de Libctno, rcni
{Cant. IV, 8). Et puhbre de Libano venire jiiheiur,
hocest, de candidalione; Li!)anus eniin cnndidalio
interpretatur. Et ha^c virgo sancta candiilaia eral
virtutibus, el dealbala Spirilus sancli muueribus,
cplumbae lacte.f senans simplicitatem, et virginiia-
tis ifflmaculalum candorem; atque ideo sola digna
luit, per quain et ex qua Dei filius, ad reconciliatio-
nem humani generis veniens, carneni assumerct.
Unde et ci soli angelica il!a salutatio convenicns fuil
Ave, Maria, gralia plena {Luc. t, 28). Cseteris enim
electis ex parle gralia datur, huic vero Virgini tola
se inuidil plenitudo gratiye. Quod considcrans pro-
^ phcta David ait : Descendet, sicut pluvia in vellus
(Psal. Lxxi, 6). Yellus enim virgijiilalem prasignat.
Sicui enim velhis cum sit de corpore, corpoi-is non
subjacet passioni ita virginitas cuiu sit in carne,
;
vitia carnis ignorat. l
Descendit crgo sicut pluvia in velkis, quia coelestis '
]=>
imber, hoc est unda divinitatis. virgineo velleri pla-
clBo^se infudit illapsUj quando \'erbum caro factum,
jgst, et iiabitavit in nobis {Jonn. i, 14). Ncc sane'
illud oinittere debemus, quod multi pielatis studio
libenlissime aniplectunlur eam hodierno die a filio
r
suo Domino Jesu Christo ad coeli corporaliter suble-
vatain palatia. » Quod licet pium sit credcre, a nobis
lica Ecclesia Virginem in corpore assumptam loto
terrarum orbe conoclebrat, et omnium theologorum
suffragia ita consenliunt, ul qui aliter sentire aude-
ret, iuipietatis et temerilatis noiam raerito incurre-
ret.
Quod vero sa^culo septimo, iviirandum oon sil, quod
auctor sermonis cum hujusmodi dubitatione et cau-
tione de assumptione corporis virginei loculus fuerit,
exemplo comprobamus allcrius sermonis in ejusdem
festi celebiiiate conscripii, eoderoque sneculo, aut
forle 5)0steriari; ul colligitur ex aucloritalc sancU
Isidori, quein proprio nomine laudal. Fucrat hic
sermo cum aliis ejusdcm notce sancto Auguslino
aliquando altrihutus, postoa vero ut spurius rcjectiis
assumptione ita loquilur, num. 2 :
€ Hoc idcirco dicimus, fi-alres, quia sicut jara in
consuetudinera Christi siiscepit Ecclesia, hodierna
die ad copIos assumpta fuisse traditur Y'irgo Maria.
Sed quo ordine hinc ad superna transierit regn.-),
niiUa catholica n.iiTal bistoria. Non solum auicm
in respuere apocrypha, verum eliam ignorare dicitur
haec eadera Dei Ecclcsia. Et quidein sunt nonnulla
siuc aucloris nominc de ejus as&uraptione scripiaf
9
 ;»

2r,7 AD S. IIILDEFONSl OPERA APPENDIGES. 2()8

lamen non del)Ct affirmari, ne videamur dubia pro A Credo viderc bona Domuu in terra vivcntium

ceriis reciitere.
xxvi, 15).
Verum eiiirh lioc sit, necnc, nos tamcn crederc Videamus itaque, fratres, (jo^ sil hxc Virge laifl
convenil eam filio suo iu r(clcslil)us conrci(tiare, saiicia, :«r qiiam Spiiitus sanclus venitc dignauiS
in omni verilaie confirmarc, me-
Dcnm est ; (ju.e lam spccic>sa, qu.^m Dcus clegit spons;iu)
nosque posl
rilis et preribus pra-raunire. Si aulcm viillis scire quaMam casla, ut po;;sit cssc virgo post pai-tuiu. Ila-C
quid post Doniini asccfisionem egerit, hoc nnum cer- esl, inquam, Dei tcmplum, fons ille signatus , cl

lumest, quia virgo snncia corpore ci men!opcrinaii- porta Dci clansa. In eam iiacpie sanctus descendil
sit, convcrsalacnm aposlolis,
doncc ipsi per divcrsas Spirilns :hanc virlus oburnbravit Ahissiini, tl ex ea
re^iones^r:rdicaluri sunt missi. El licct onines apu- p()tcns virtulum Cbristns cgrcdilur {Luc.'\, 35). Ua;c]

stolieam vencraicntur, eiqne ofiicio (liI.'Clionis fa- est immacuLita coilo, fccunda partu, \irgo Casii-
mularcnlur, plus lamcn et spccialius CBlcris Joan- latc ; hxc concepit virgo, non cx viro, sed dc Spirilu

nes usqiic a<l fincm vil» dilexit el coluil quiquc sibi ;

sancio ; ha'.c pepcrit, non dolore, scd gaudio ; hacc
commissam Yirgincm virgini acccpil in soam, et sic nulrivii angcioriim et hominum cibum.
A^
ei, quasi malri, assistit ct olisccutusest, recor-
filius Fclix ccrtc ct omni laude dignissima, qvi* sine hu-
o^ <lans illud quod a licuigno magistro in crucc audie-
mano seininc c(clcstcm s;ccu!o protulii panem, -el
rat : MtUier, ecce filhia tuus {Joan. xix, 26).
mundi genuit Salvalorem ! fidei paclum CmIcI
!

secretuin Pioinittit angelus virgini filium nascilu-

IIujus igitur sacrosanctye Virginis et matris Do- !

mini hodicvnam fcstivitatem spiriluali helilia ccle- rum : virgo gaudct , cupiiqiie cffi(;i mater. Vere
hremus, qu«, sicut Evangeliiim loquilur, optimam n magnum ct salulare niystcrium ; qM;e sic peperil» nt
parlem clcgit, qua; non anCeretur ab ea (Luc. x, 42). iHaierct virgo poi«it ilici. Lacta, Maria, Creatorein
Quod quamvis historialilcr dc illa Maria sorore La- luum , lacta panem ca;li , lacta pra;raium mundi.
Pr;cl)C lanibenti nirtniillam, ut ille pro le pryeheat
zari, ardenlissima dilcctricc Clirisli, dictum inlelli-
tamen beaticDci gcnitrica couvcliire pen^uticnti maxillam. Tii illi ut mater temporahMn
gitur, specialiter
opiimam partem elcgit, (|aia ei singo- niinistra substantiam, '^
ut ipsc nobis ei tibi vitam
creditur, qucc
larilcr datum cst matrem essc, el sigilluni castitatis tribuai seaipitcrnam. Lacta ergo eum qui fecil le,
iKni perdcre proicm suscipere, et incorrupla virgi- qui talcm fccit te, ul ipse licret in tc. Lacta eum qui
;

iiilalc "audcre. Nam cnm sint in Ecclesia tres ordi- fructum fecunditalis tihi delit conccpius, el decus-
virginitatis non abstulit nalus.
iics fidelium, conjiigatorum vidclicet, coutinehtium,
ba^c sola superexcellenti et incom- Videte , fraires, quam digne Domino consecraia
alque virginuni, .

virginitas famulatur, quam sic ainare dignalur, ut

miitabiii doiio inatcr potuil esse virgo, servare pudo-
rcin, et intaclis siiis visceribus edcrc Deum et homi-
una cademque femina, et virgo dici possit, el maier
nem ; unde mcrito cam Dei confitcmur genitricein. quam prajferenda gratia, el cunctis sseculis pr*di-
ergo ad caui, dc qna loquinuir, preces et vota canda, quse sola et gcnitricis dignilatcm ohtinuil, ct
Jam
virginalem pudiciliam non amisil. Elccta est (jtia
verlamus, opcin iMlcrccssioiliscjusposcamus singuli,
|)0scaii!us onin.!». Orcmus ut sil protectrix in pro- <> auclorem suiim edcrot; denique viro inexpcrta se pa-
submoveal noxia, suggerat profutura, adniit- riuiram obstopuit, qn» thahiraum iguoravit. quara
sporis,
beata inater ista, quai sinc contaniinatione concepit,
tat prcics Dupplicanlium intra sacrarium divinitatis,
et sine dolore pcpcrit mediciiiam Fcfix, in(piaip,
nobisque impetrcl consorlium suae beatiludinis, fa-
!

vcntc et adjuvaute Domino nostro, filio ejus Jesu

C matcr, per quam gcncris nostri vita esi reparala,
patrc imperium et immor- qu.ne de coelo 8us(X'pit prolcrn, et mundi genuit Sal-
Christo, cui est cum Dco
vatorem, H.w. cnim mirabili et incftabili modo ora-
talitas pcr infinita sajcula sajculorum. Amen.
nium rcriim ct suiim pepcrit Salvalorcm. Elccta
quippe est virgo iutegra, cwi fecundilas matris dare-
EJUSDEM SEK.MO YIl.
tur ; el facta est fecunda mater, in qua virginis ir»te-
IN ^ ASSUSirflONE BEAT^ MA.RI.C SEPTIMUS.
gritas servaretur. Si enim cogilcmus virginem, qn.ie
Celebritas hodierni diei nos admonet, ut in laude sine concupiscentia carnis concepit carnem, et sine
virginis Marise immorari debeamus, quia rcvera in- viro coiicepit virum, el si voiucriinus quaerere ralio-
digiium est ul in die tanta^ Dei Genitricis laudes Do- nern, in ipsa noslra inquisilione Kubcumbimus, cum
mini nostri sileal lingna carnis. In hac siquidem dic scriptum sit : Oenerationem ejus quis enarrabit (hai.
competcnter beata virgo Maria sponso illi coclcsli Liii, 8) ? Nam et ipsa bcata Maria, cujus hodie nala-

libere proclamal Tentdsti mauum dexteram meam,

: iitia cclebramus, quein credendo pcperlt. credendo

pl in vetuntate tiia deduxisti me, etcum gloria assnm- conccperat.

psisli nie(Psal. Lxxn, 2.i). Ilodic, inquam>tit ipsa Deoiqiic cum dominicum illi parlum angelus nun-
congrue ab sponso audit Vcni, proxima mea, spe-
: liassel, ac illa quippc caslitatis conscia divinae dis-
ciosa mea, columba mea, quoniam ecce liicms transiit, pensationis gratia, angelo respondisse fertur Quo' :

pluvia abiitlCatU. ii, 10, 11). Ipsaque jani beaia modo (iei istud , quoniiim virum non coynosco (Luc.
respondit Flores visi sunl in tc.rra nostra : tempus
: 1, 34) ? angelus ci piacido vullu respondit Sptritus
:

sectionis iidvenit (Ibid., 12). Aninia mea

exsultabit in Q sanclus superveniei in te, ct virtus AUissimi obumbra-
Domino , et delectabilur svper saliilari suo {Psul. bit tibi{Ibid.,o^). Non ex|)avesc^s parlum, virgo, nec

xxxiv, 9) Et : In
: Domino laudabilur anima mea, int;tuas, ncquc mullum sis iiicxperta formidine. Tan-
nudiant munsueti el Iwtenlur [Psul. xxxin, 5) ; Et: tum credc, ct concepisti ; ama, el peperisti. Spiri-

qaae, »t dixi, ila cavcntur, ut ad confirmandarn rci mcndaciicr non fing.Tl aperlHm,quod Deus voluit ma-
veritatem lcgi minime permiltantur. Hinc sane pul- nerc occniium. Vera auicm dc cjus assumplione sen-
santur nonnnlli, quia ncc corpus ejus in tcrra inve- tt^nlia ha^c essc probaUir, ut, si;cundum Aposioium,

nilur, ncc assumptio e.jus cum carnc (ut in Apocrypha
logitur) in catholica historia repcrilur
i Sednec invenitur apud Latinos aliquis tractato-
rnm de ejiis morte quidpiam apcrle dixisse. Nam
illuin Evangclii vcrsiculum, quem Simcon dixit ad
l^mioi Matrem Et tuum ipsius animam perlransihit
: iti aUversis, provectrix in pro-
giadius, Lealui recordalionis Ambrosius cum Iracla-
rel, ait Nec hisloria nec littcrc do<*,CHt Mariam gia-
:
dio vitam fiiiiissc. Hinc el isidorus Inccrlum osl,
inqiiit, per hoc diclum uiruiii aladiiim spiriius, an
gladiuui dixerii persecuiiunij Hestaiergo ut honio
sivc in corpoiC; sive cxira coipus ignorantes, asfum-
plam supcr iing(dos (rcdamus. t
Ha'c uicta sunto, ut ;iucloris diclum ab accrbiori
ccnsura dcfcndi possc, rationc cl exenijiJo ostcndfcr^-
lOUS.
a Aniel., j)rotectrix
speris, snbmoveat, etc.
*> Assujiiptione, ul babet Amcl. , non, n( Feu-ard.,
: in ^ntivitutc, de qua ncc vcriium in toio scrnionc.
' Quic sequuntnr verba dssidcraulur in Feu-ard..
ad senlentia; peiicctioncra.
 '

2G0 APPEND. l. OPP. DUB. — SERMONES DLBH. SEUMO VIU. 270

luscnim s;»nctus supprvenift in le, proindc non cst A linua oraliono confoveal. Neqtie enitn dubiuni » iU
quoil meluas et virlus Alti.ssiuii obunibrahit til)i,
;
l.,m qu;« mcniit pro lil^eranUis (Jare preliuin posse ,

" inde est qnod gau(ieas. Tunc eniin se(iuerctiir dolor liberalis impartiii sulTragium. NostiM inler Jicec ora-
p.TrHun, si praec^deret Hbido concepUim nuiK^. ven) lio jugis ad Dciiiu dirigalur, ul qii'i pro honore no-
;

SpiritUh saiictus superveniet in le, et virtiis Ali.issimi minis sui visceia illa qii.e sanclilicavil ifiiravit,

obumbrabil tibi, id cst, refrigcrabil le sub sua um- nosque sediililale dcbita veneramur, prosit iiol is ad
bra Spiritus idem sanctus, ne ^ in fervoie concupi- remcdium ,
quod per eam se nobis dedit in pic-
scentiui torrearis. Ideoque qiiod nascctur ex te san- tium.
ctum vocabitur Filius Dei. Uis Maria aiidilis, jarn Meriio beata Maria i singulari a nobis pra-como
fidei semiuc gravida, prius Christum menle quam
et atlollitur, qua^ singulare commercium HmniJo prce-
ventre concipiens respondit augelo
, Ecce ancilla :
buif. Mcrilo intcr feminas tunc etiam lx'l.'il>alur,
Vomini : fiat milii secundim verbiim luum (Luc. i, cuin singularem mediciiiam pudico aho gestabat.
Tj8). Nec inora, ut asseusus Virginis panditur, spon- Sentiebat quidem pondeia ventris, qurC p«dore;ii non
sus iramaculatum corpus ingrcditur et qui toto ,
perdideral caslitatis. Mirabalur jiartns insignia, qu*
miindo non capitur, puelLe iaiiupta! menibris iufun- nulla noverat viri conlagia. bene fecunda virgini-
dilur. las, qua; novo inaudiloque gencre, ct inater dici pos-
Nam audite. fratrcs, quomodo porta, per quam in- sil ct virgo Peperil eum a quo C(jupit, portavit i*
!

gressus esl Dominus, semper fuit dausa, quam Eze- quo creala exstitil siquidem ipse est auctor Mariai,
;

chiei propheta in visione divina respexit Converti, :

qui est ortus ex Maria. Sic inenarrabili modo beata
me, iuquil, ad viam porUe sancluarii exterioris, qme g Maria et mater virgo est, dum fructus peregrinatio
respiciebat ad ortentem ; et hwc eratclaiisa. tt dixtl n\^ exstitit, et integrilatis dispendium non inciurit
Dominus ad me : Porla licec quam vides, clausa erit, Apud (piam ila coclestis pruvidcniia iiegotii' ipsius
et non aperietur, el vir non transiet per eam, quia conditionem disposuit, ul inagis oliedicntiain (xbi-
Dominus Deus hrael ingredietur et egredielur per beiel in mandalo, cuin honorificcnliam agnoscoret
eam, et semper erit clausa (Ezech. xliv, i, 2). « Ecce ex angclo. Neque enim fidem derogal nunJii , qua;
ubi evidenter osteudit nobis quia sancta Maria sera- dignitatem intelligit, nuntiantc sibi augelo el diecnlc :

per \'rgo fuit, virgo permansil : viigo ante partura, Spiritus enim snnctus siiperveniet in te, el virtvs Al-
virgo in parlu, ct virgo posl partum. Concepit, j;t tissimi obumbrubit til^i ; ideoque et quod nascehir ex
yicgo est [^eneraj^ et vn;:gflL.eiL; laciat, et virgo est. te sunctum, vocabilur Filius Dei (Luc. i, 53). Credi-
d Maler (iiuppe esse potuit virgo Maria, mulier esse
dit admoniia quod audivit, meruit sanctificata quod
non poluit. Magnum inyslerium niagnum donum ! !
credidit.
Diagna gratia Ancilla peperit Dominum, creatura
!

Deniquetantum se ad coeli fastigium suble^ avif,

^
geperit Creatorem. Visccribus fecundis, et gcnitaii-
us integris, virgo mater Dominum effudit iu terris.
iit Verbum apud Deum, id est, Dei Fi-
in principio
lium dc summa arce susciperet. Cumqiie sempor
Concipiens virgo, pariens virgo, « permanens virgo ;
mystlcuin divinitalis arcanum * carni nostr.ie fingili-
virgo gravida, virgo fecunda, virgo perpelua. Quid
tatique commisceret, latuit in honiine diviail;<s, ut
nriiraris, o homo ? Deum sic nasci oportuit, quando
non periret ; et sub velanitnito
divinilati hunianilas
dignaius cst esse homo. Inteiea toto aflectu ad auxi-
assumpts carnisabsconditus, preliosius redcmit -per-
iuui beatae Virginis nos conferamus, onines unani- ^, ,.. • j <• i- . , - • .

mes
r,Ai ejus mnni nisu
*.;„c omni nU,. patroeinia i,nninrpmn= Et
n^i,v.riniu imploremus. .inm
p.i dum C ditos, quam
dcftsudisset aj) immmentc nosiecapu
si
vos. Immensa pietas, et supra quam fari possit
nos eam supplici obsequio frequeiilamus in terris,
praedicanda inajcstas! Visccra puell* aula samti
ipsa nos secJula prece commendiare dignclur in ccbUs
Spiritus replebat, innupla Virginis vulva Verbi se-
apud Dominnm Dcum nostrum, qui in Trinitate vivit
mine cresccnte tegebat. Replebantur, inquain, ar-
el regnat Deus per inQnita saecula s;cculorum. Amen.
cana viscerum, sacri Spiritus iecunditate repleta;
^^^^'
E.IIISDEM f SEUMO VIII. f cterat spes in parlu , quia non crai volupias in
IN LAUDEM BE.-^T^ ViaClNJS M.4R1/E. coitu. Stupebat spcciosissima gcnitri.x, "> et apud ^(j
tacita niirabatur urebatur ajstu cogiiationis "ambi-
Scienles, fratres dilectissimi, auctori nostro mul- ;

lum nos debere conditos, pLus redcmptos, redem- gu«, et pcrcussa rcrum noviiate obslupcscehat ini-
ptionis nosti"ae wmmercium
vencreinur, et illum sa- rabiliter; sciens Ciiim suani inlegritaiera, inirabatur
cratissimum oieruin , CX QUO lininini Dcus unitus ventris nbertatiijn.

^PPQfUit, etsi nou honorificamus roeritis, s:dtem CO- folix jMaria! genitrix gloriosa! puorpera
iebremusobsequiis; ^scicnieserrorisnostri tenebras, sulilimis, cujus visceribus auctor coeli lerrjpque com-
parlim cjus fulgorc rcspersas, quia qmd proioplasto-
rum ncgligenlia ^ prmiae malris conmmax tara arro-
mittitur !
cum
lelicia oscula labiis impressa laclanlis,
n inter crepuudia reptaiilis infaiilije, iitpole ve-
tM jf
gantia quam gula perdideral, hujus sacr;« Virginis rus ex te filius tibi niatri alluderet, cum ex Patre
uartus noB soluui reslanravit diruta, sed etiam tri- Doaiinus imperaret. Nam auctorem luum ipsa con-
bMit sempiterna. Et idcirco ciinctis pr.-econiis vene- cipiens edidisti in lempore puberem, quem h ri)uera3
reraur auclricera, qucc duin auctoremsuum conccpit, D ante tempora conditorem. 6 felix pucrperium deie- !

excelsum nobis rederaptoreni ostcndit in sacculo. Et ctabile angelis , exspectabile sanctis, necessarium
quia ad vicem matris ejus, matris noslre Ecclesi;» perditis, congruum profligatis; qui post luullas as-
forma conslituilur, ipsa eara inter procellas soRCuli sumptai carnis injurias, et ad ulliimim " veiberatus
frementes aspiciat, ipsa inter cursus mundiales con- flagris, potatus felle, palibulo affixus, ut te verain

• M;de Feu-ard., nec est qnod gaudeas. 8 Scirnies dcest in Feu-ard.

^ Fcu-ard. , in furore concupiscenlifr terrearis. ^ Prima iruiler, Aniel.
Ainel., m (ervorc... icnearis. Nos vero non dubila- i Ilta, qu(c meruit.... possit liheratis, etc, Feu-
vimus emcndare torrearis cx certa conjectura. ard.
« Fcu-ard. : Qiue ubi evidenlcr, etc. i Singulari dcest in Feu-ard.
^ Edimus ex Ameliau., cum Fcu-ard. edidisset :
k Amcliaii. scribit : Tantum se dejecit fusligiumf
Mater quippe esse potuit beata Maria , muiier esse ut verium, etc
potuit. 1 Feu-ard., carnis nostr(e fragilitatiinque coomr-'
*Permanens virgo. Decrant hac verba iii Feu-ard. sissct.
Deinde Amol. pro fecunda scribit fela. "> Apud Feu-ard. solura legitur : Et npud setacitn,

'Hic sernio rcporitiir ad litteram inler cos qui rerum noviiale obstnpescebat mirahiliier.
aliquandos.incio Hicronymo tribuebantur, postea in- " Edebat Fcu-ard. »«fer crebrn iiidicia.
ter spurios cdilus. " Pro verberalus h;ibcl Fcu-ard. urcbalur.

271 AD S. mi.DEFONSI OPERA APPENDlCES.
mairein ostenderet, yerum se homineiu palicnJo lor-
incnta nionslravil.
Tu vero, beata gloriosaque Maria, inler ista et
propier ista laiidabilis; qu« sic tccunditatis uieruisli
ti«num, virginilatis quod non amisisli sulfragium.
Tu es enim benedicta inter mulieres, tu pr^flara
cunctis virginum caiervis, lu sequeris Agnuin quo-
cunque perrc.verit. Tu virgineos choros, et ab incen-
iivis ciirnis illecehris alienos, per albentia lilia rosasque
vernantes ad foutema perennis vit;e potandos inviias.
ITu in illarum beatarum virtutum felicissiraa regioiie
Iprimi ordinis dignilatem adepta, planlis roscidis
joberrans, inler paradisi amoeniiatis gramineos choros
itenero poplile -pergens, felicique pahna violas im-
T5
linarcessibiles carpis. Ta concinentibus sine fiiie con-
juncta chorjs, angeiis archangelisqne sociata, inde-
lessa voce Sanctus clamitare nondcsinis. Sed quid
dicam, pauper ingenio, cum de te quidquid dixero,
ininus profeclo est quam dignitas tua meretur ? Si
matrem geniiam te vocera, praecellis; si forraam Dei g
appelleui, digna existis; si nutricem coeleslis panis
le vociiem, laclis dulcedine reples.
Lacta ergo, raaier, cibum nostrum, lacta panera,
coelestem, lacta cibum angelorura, lacta eum qui ta-1
lem fecit te, ut ipse fieret in te ; qui tibi munus fe-[
cunditalis allulitconceptus, el decus virginilatis noh!
abslulit naius; qiii priusquara nascerelur, te inatrem
creavii, ex qiia nasceretnr, ut illinc procederel tan-
quamsponsus de thalamo suo, quo raorlalibus oculis
possit videri. Quanla fuit haec dignatio, ut crearetur
ex te, quam creavit ; portaretur manibus, quas for-
ntavil ; suggeret tua ubera, quae ipse implevit? Quas
«taque laudes charilati Dei dicamus? quas gralias ei
agamus ? qui uos ila dilexit , ut propier nos horao
lieret, ^ ut ulerum. nostrae condiiionis intrarel , ut
i^unluiuelias Ucili infanlis subiret, atquc cuncla hu-
4uanitaiis nec^ssaria sustineret?
A^entes ergo quanlura suf(icimus, crealori nostro
-gratias,*: natalem pretiosissimx illius genilricis cum
gaudio celebremus. Dignum namque esl cum sumina
-ei gratubtione famulari, per quam virginitatis insi-
gnia pullularunt, Siquidera ipsa virgo exstitit aiite
cpMJi^iuni, virgo in coiijugio ; virgo praegnans, virgo
pariens, viTgoiactans. Et daia raarito, et raater non
de marito- Sanct.'» qiiippe raairis oinnipolcns iilius
nullo modo natus virgiidtatem abstulil, quam nasci-
turus elegit. Exsnlteut ergo virgines, virgo peperil
Chrisliim; nihil ex eo quod noverat putent exlermi-
nalum, quia maiisil virgo post partum. Exsullent
viduae nalalera Virginis celebrantes , Aiina vidua
Virginem malrem agnovit. E.xsultent conjugata; so-
lemnia beatai raatris Jrequentantes, Elisabetb conjii-
gala Virginem matrem Dorainiesl salulata. Exsultent
pueri, coniinentiam voventes puero; ipse vero inle-
gritatem continentire pueritiae consecravit, qui suae
uatri fecunditatem atiulit, virginitatein nonabslulit.
Ipsi honor , arloria et polestas per immorlalia Siecula
sxxuloruin. Amen. '
i
EJUSDEM SEKMO IX.
S)E ASSUMPTIONE BEAT^ MARI.« OCTAVOS.
'SMerito itaque sancta et venerabilis Dei genitris,
.«virgoMaria, coelorum regina, mundi domina, singii-
lari a nobis pneconio extollitur, quac singulare com-
mercium inundo prajbuit. Denique tantum se ad
coeli fastigium sublevavit, ut Vcrbura in principio
apud Deum, de summa coeli arce susciperel, felix
Maria, elomni laude dignissimai geuitrixgloriosa!
sublimis puerpera! cujus visceribus auctor coeli
tcrrajquc commiititur. pHaec est immaculala coilu,
• Per hujus mtcB edebat Feo-ardentius.
*» Quam male Feu-ardentius uz velerem
: noslra/
couditionis initiaret.
Hoc loco Amel. Cod. habet (sicut el infra) nata-
"=
fem, vel conceptionem, scilicet aetivam beat» .MarJae
•virjpuilalein, qu3c lolius sermonis subjectura est.
! ^
172
A fecunda partu, virgo lactans Bominum coeli, an^^elo-
ruiii cibiim et hominum nutrieiiSiiO felicia oscula
laciantis labris impressa! pueiperium , laela-
felix
bile angelis, optabile sanctis, necessarium perditiv
congruum prolligatis Quas ergo laudes, o Dorain *,
!
totiusmundi salvatio, fragilitas generis humani tibi
tuocommercio recuperandi adituia
persolvet, quaesolo
c mvenit? venerandum, el prae cacteris ho-
quaiii
norandum hunc diem! in quo Dei genitrix virgo
Maria de mundo migravit ad Chrisium, quae doloii
non subjacuit postpartum,non labori post transitum.
admirabilem thalamum, de quo speciosus forina
prodiit sponsus! lux genlium, spes fidelium, ta-
bernaculum gloriae, terapium coeleste, cui apostoU
sacrum reddunt obsequiura, ad cujiis angeli canunl
triumphum, quam Christus amplexalur beata !
Maria! gaudens ingredere paradisum, quae de terris
ad ccelestem vit^m translata es ab angelis, et inier
choros virginum, sicut sol fulgens, suscepistiprinci-
patum super archangelos in coelo. Oexcellentissiipa
quam hodie paradisus excepit gaudens, quam chcru-
bira et seraphim cum laudibus prosequuntur, quam
martyres candidali beatificant, quam sanclorum slo-
latus concelebrat numerus, cui omniura santlarum
virginum cum suis f palmis victricibus exsultans oc-
currit exercitus clarissima inter virgines , quae /
!
cura laudibus et exsequiis hodie exallala, et raagno/
cuni triumpho in coelos gloriosissime evecta Accipj)"/ !
itaque, piissima ac misericordissima , quascunqiie '
exiles meritis tuis impares gratiarum actipnes; ei
cum vota susceperis, cuipas nostras orando excysa.
Admitte nostras preces iiiira sacrarium exauditioiii.»;, /
et retribue nobis gratiam reconciliatioiiis. Sit per/
te excusabile quod 3. raale gessimiis , accipe quoil '^
offerimus, impetra quod rogaraus : quia potentiorenr *
ad placandam iram jadicis invenire non possumiis, r< '
quam te quae meruisli raater existereejusdemredem-i
^
ptoris et judicis. Succurre ergo, genitrix Chrisli/
, piissima, miseris ad le confugientibus, adjuva et re-^' K3
fove omnes qui in te confldunt. Ora pro totius mundi ^
piaculis, interveni pro clero, intercede pro mona-
chorura choro, ora pro devoto femiueo sexu sen- :
tiant omnes tuam clementiara , quicunque invpcant\
tuum nomen gloriosum. Sit tibi compassio snperl
affliclionem captivorura, sit pius afiectus super coelo- 1 .
rum peregrinos. Et quia te sine fine in coelis gau-
denlem atque heianlera aspicis, quatenus ut preces
nostras quas tibi cum fletibus fundimusad Deum ipsa
admittas, euinque ut proprium filiuni pro nobis in-
terpeiles, ul cum ille in fiiie saeculi judex adveneril,
cum ipso et nos appareamus in gloria qui cuni Palre ;
et Spiritu sancto vivit et regnat Deu5 per omnia
saDCula sxculorum. Amen.
EJUSDEM SERMO X.
IN PURIFICATIONE SANCT/E MARI/E.
In illo tempore, poslquam impleli sunt dies pur-
gationis Mariae secnndum" legem Moysi, lulerunt
D Dorainum Josum in Jerusalem, ut sisterent euiii Do-
mino, sicut scriptum est io Iijge Domiiii quia omne :
masculiuum, adaperiens vulvam, saractura Domino
vocabitur {Luc. n, 22).
Series bujiislectioniscummuUaaiia, tum praecipue
viriuiem commeniialJuimiliialis, quae caeterarum est
matcr et custos, adeo ut sine hac alia virlus nulla
haberi queat. lianc ergo nobis praesens lectio non
minus in Domino salvatore quam in venerabih ejus
conmieniiat geniirice; quorum uterque cum ab omni
uierque taraen caufta
legis praecepto liber exi»tilerit,
coicmeudandae humiliiaiis, sponte se legalibus sub«
^ Fero totum ex snperiori sermone desumptuni.
e Jnrenisti, Feu-ard".
/*a/mis, ex Amel.,nam Feu-ard. habebat psa/mis,
•'
sicut paulo infra charissma, pro clarissima,
8 Feu-ardcntius : quod per te in^ermus.
275 APPEND. I. OPP. DUB. — SERMONES
derc voluil insUlutis. Pcrpendal ergo uuusquisque
quantara ol)edienliani pr-ceceplis debeat divinis purus
ac pcccalor lionio, si lantum se prohominibus humi-
liare voluil tolius peccali inununisDeus homo. Ut
antem quantum Deus utia cuin genilrice sua a prae-
eepto legis imnmnes exstilerint, noverimus, ipsum
<egis mandatum diligentius perscrutemur,
Mulier, inquit Deus in lege {Levil. xn, ^-i), quw
susceplo seminc pepererit masculnm, immundaerit se-
ptemdiebus.Octuva autemdie circumcidetur itifantu-
tus, et ipsa triginta tribus diebus manebit in sanouinis
sui punficatione. Cum ergo mulierem, quse suscepto
semine peperisset, immundam decernat, et per lem-
porura spalia expiari jubeai, illam ulique ab hac ex-
cludit necessitate, quae non de virili semine, sed de
Spiritus sancti concepil obumbratione. Sed Dominus
legis sponte se voluil subdcre legi, ut nos a maledicto
legis absolvercl : similiter et intemerata ejus geni
trix quye se noverat nihil legi debcre, humiliiatis
,
lainen gratia legale voluit exsequi pi.TCceptum, adim-
plens iliud viri sapientis : Quantomagnus es, humilia
te inomnibus {Eccti. ui^^iO).
Postquam autem impleti sunt dies purgationis ejus,
(vel domini scilicet, vel matris illius ; uno enim eo-
deinque ordine mater cuni filio expiari jubebantur|,
tnlerunt iltum (haud dubium, quin puerum Jcsum),
parentes ejus in Jerusatem ad tcmptum Domini, ut
gisterenl (id est, statucrent, consecrarenl) eum Do-
mino. Pueri Hebraeorum, qui ex omni regno Jerusa-
lem deferebantur, siquidcm ex tribu Levi fuissent,
ibidem detinebanlur in templo Doniini perpetuo ser-
vituri. Si vero ex alia tiibu fuissent, dalo prelio re-
dimebantur a pareniibus ad propria referendi. Et
puerorum quidem purificatio in hostiarum oblatione
conslabat ; matrum vero in hoc quod quadraginta
diebus tam ab ingressu templi Domini, quam a viri
toro prohibebantur ; non quod cx Icgitimo et nu-
ptiali connubio sit culpa (ilios procreare, sed quia ipse
legitimus et nnpiialis coitus a culpa iniquitalis non
possit esse extraneus.
Bitnum namque nuptiarum ab ipso humani generis
initio divinitus concessum novimus. Unde Apostoius
honorabile connubium el lorum immaculatum sine
dubitatione commendat {liebr. xiii, 4). Cum igilur
legitimse nuptiae liberaliter sint a Deo Iributje in fide
et dileclione, si libidinis voluuLiite iion agantur, ne-
cessario prolem edunt peccalo primi hominis vilia-
lam. De bonis itaque nuptiis adeo bonum est quod
nascitur, ut ctiam mahim non sit, si sine adulterio
vel fornicatione nascatur. Deus enim humanx nalu-
ra; fecunditalis dona contulit, libidinis vero maluin
creatura Dei non est,, sed poena peccati ; proinde
de a mundltia nuptiarum mundus hoino non nascitur,
quia interveniente sordida libidinc iniquitas scmi-
Amel. Cod. hahet immundilia.
•> Amel. Cod. A unum, D quatuor
: ; ttem A unum,
JHI quadraginla faciunt.
« Non inficiamur ha^c vorba paulo duriora esse
prinia fronte; quibus significari videlur coiiceplionem
corporis domiiii nostri Jesu Chiisli fuisse ad inslar
caeterorum hominum quadraginta dierum spatio per-
aclam, contra quod cum sanctis Patribus crcdimus
Catholici omnes adversus heterodoxos, nempe Spiritus
sancti virtute mirabilitcr operante fuisse in inslanti
fterfectam. Verura nestatiracondemnemns auctorem,
acit non muUum dissimilis quidam sancti Augustini
locus (quemadnioduiu in monito adlectorem diximus)
quem videtur hic noster auctor in suo sermone
scribendo prae oculis habuisse. Esl autem locus Au-
gustini in libro de diversis Quaeslionibus lxxxiii,
qusest. 56, de annis quadragtnta sex <edificati templi
{Joan. u, 20), in cujus enodatione postquam ordi-
nein, quem natura dicilur a physicis observaie in
hiimani corporis formalione, totidem fere vcrbis,
Juibu» auctor noster, recensuii, post varias nuineri
6 multiplicationcs, et combinationes factas, ex qiii-
DUBII. — SER.MO X. 27*
A natnr. Hinc et liealus David, qui se noveral de legi-
timo connubio generalum, hujus tamen rei conscius,
maculain carnalis generationis non sinegravi gemilu.
deplorabat dicens ; £cce, in iniquitatibus concevtus.
sum, et in peccalis concepit me mater mea {Psal. l, 7).
Haec paucis dicta sunt, ut noverimus, maculam orir
ginalis peccati non in legitimis nuptiis, sed in volu-
piate et deleclatione constare libidinis.
Quod autem mulier quadraginta diebus , edilo
parlu, ab ingressu teinpli probibebalur, ideo juxta
litteram factum videtur, ut quot diebns infans in
utero lormatur, tot etiaiu diebus ejus purgatio ce-
lebraretur. Dicunt enim physici, id est, qui de geni-
luris singularum rerum dispulant, quod susceptum
semen a femina scx primis diebus laciis habeat si-
mililudinem, sequeniibus novem vertatur in sangui-
nera, reliquis autera duodecim solidetur ; dehinc dc-
cera et novem aliis per singula membrorum linia-
menta formetur, inde usque ad tempus pariendi ma-
g gniludine sui augeatur.
Qui numeri siraul junctiquadraginta et sex faciunt.
Sex vero et novem et duodecim et decem et novem,
quadraginla et sex faciunt, quo numero, ut dictum
esli, infans in utero matris concipilur.
Unde et ipsum primi horainis vocabulum, quod est
Adam, eomdem numerum per Graeca elementa ex-
primit. Secundum enim Grsecorum calculationem,
qui singulis litteris certum procfigurant numerum, b et
unum, ct quatuor, item et unuin, el quadraginta fa-
ciunt, qu3c litterae nomen Adam exprimuni; numeri
vero quadraginta sex reddunt. Hinc Judsei in Evan-
gelio (Joan. ii, 20) licet ignorantes quid dicerent,
,
veraciter tamen de templo Dominici corporis, quod
ab eis erat in morle solvendum, et ab ipso post tri-
duum resusritandum, locuti sunl. Quadraginta et ses
annis «dificatum est templum hoc quo ulique die-
*=
ruin nuraero corpus doininicum in uiero Yirgiuis
forraatum credimus.more ScripturarMin usilatissinio.
p annos pro diebus, a toto scilicet parlem Lntelligenles.
Quod antcm piiiificalio non quadraginla sex diebus,
sed quadraginta tantura expleri jubelur, mos est
Scripiurse usitatissimus, minores numcros quidcm
causam transcendere solere, infra majores incla-
dere.
Quia omne masculinum adapericns vutvam, sanctum
Domino vocabitur {Exod. xii, 14). Ex quo Dominus
per iEgyplura transiens primogenita ./Egyptiorum
peremil, et filios Israel inde eduxit, omnia sibi pri-
mogcnita filiorum Israel consecravit, tam de homini-
bns, quam de pecoribus ea lege, ut pecora quidem,
;
si munda essent, in sacrificio ejus olTerentur im- ;
munda vero, aut mutarcntur, aut rediinerentur, aut
intcrficerentur, juxta quod in lege scriptum est. Pri-
mogeniium vcro hominis, siquidem ex tribu Lcv».
bus tandem numerus dierum, quibus Bovcm menses
continentur, eliceretur, conckidil * Non: ergo ab-
surde quadraginta sex annjs dicilur fahricalum csse
D templum, quodcorpus ejus significabat, ul quot anni
fuerunl in fabricaiione templi, tot dies fuerint in
corporis Dominici porfectione. »
Quem Auguslini locura cum uullus non Uieologus
congrua interprotalionc exposueril, non eritdiflicile
ex illorum commentariis aucloris noslri verba simi-
liter interpretari. Consulatur Petrus Lombardus li-
bro III Sont., distinot. 3, alque in hunc Magistri lo-
cum ojus oommontatores, e quihus unus nunc nobis
occurrit D. Bonavenlura, qui ita loquitur : « Diceo-
dum quod in Scriptura frequenter tunc rcs dicitur
fieri, cum innolescit; et per hunc quidem modum
verbum Auguslini est intelligondum, quia et si cor-
pus Dominicum ab inslanti oonooptionis fuit forma-
lum, non lamen apparuitnec percipi poluitpr^ par-
vitate quantilalis ntolis ; sed post quadraginla sex
dies ad tantam quanlilatem perfoctionis deducliiui
cst, quoJ aspcclibus bominum palere potuil, eic. »
275 AD
fuissoi, uldlclumesl, ibidein deiinebatur; si auleni
e\ rodcmptuni ad propria referoba-
alia tribu, prolio
tnr. Prcliiun anlom erat qiiiuque siciomin posl uoum
mensem ponderc sanrtuarii.
Allogorico baec oiniiia priniogonlta noum illum ac
singuiarem si?nificabant priniogcuituni, qui cum
eiiSCl in subslantia Dei Patris niiicus, faclus est in
substaniia honiiiiis priinogenitus omois crealurae, id
est, omnium liomiuum juxta quod.Aposlolus de co
dioit 0«« esl primogenitus moituorum et princeps
: suDi a Spiritu sanoto quo plenus erat, non visuruin
fegim terrce (Apoc. i, 5) ; qui vere ac singulariter
saiictus Domiiius (uit, quia pcccatum non fecit, nec
inventus esi dolus lii ore ejus. Tropologice nos qiio-
que omnia priinogenila nostra iu sacrificio Domini
offerjmus, cum quidquid boni pcr ejus graiiam in
mente concii>imus, non noslris viribus, sed ojus gra-
lia» atlribuimus. Immiinda nostra pietio quinque
siclorum redimimus, cum qucccunque prava per
quinque corporis sensus cominisimus, digna salisfa-
ctiono punimus.
Etut darenl, inquit, hostiam. Uoslia haec paupe-
rum crat; nam iuloge pra^cipiebatur {Levit. xn, 6-8),
ut parenies pro puero agnum offerrent immaculatum,
et turturem sive pullum columbiB. Si vero manus
iliorum agnum iovenire oon pos$ct, oflerrent duos
turtures, vel duos pullos columbarum. Piedempior
autem noster, meinor per cinoia nostrae salutis, non
solum homo pro nobis, verura etiam pauper horao
fieri dignatus esi ei pauperem pro se hosliara oflcr-
; jam de lotius humani generis redempuone : Nunc,
ri, ac de pauperibus nasci parcutibus voluit, ul nos
sua pauperiate spiritualium dJvitiarum
regni participos elficeret, secundum quod
stolus Cum
es$et dives, pro nobis pauper factus est,
: dum Apostolura a Deo Palre pax, et reconciliatio
ut illius paupertate nos ditaremur {11 Cor. viii, 9).
Nou autem vacat a mysierio, quod bse volucres
raaxime in sacrilicio Doniini offerri jubebanlur; nam
per has, quisque raundandus esset, in lege expiari
prjccipiebatur. Columba enim simplicissimum est
animal, et a fellis amaritudine alicnum. Turiur vero
castitate prseeminot, adeo ut si casu proprium perdi-
derit, deincepsalium non requirat conjugem. Quod
Dominus has aves sibi in sacrificio pnvcipiebal otfer-
ri, sanctorum castissima simplicitate,
significabat se
fuasi gratissimo doleclari sacrificio. Noiandum etiam
qiiod utroque hoec avis geinitum pro canlu edere
solot, significans geminam sanctorum in hoc sjeculo
plorationem quo tam pro realibus suis deflent,
; sua.
qiiibus ad liquidiim, quaudiu hic sunl, carore non
iv)ssunt, quam pro eo quod diutius a regno differun-
tur. Quod vero columba gregalim incedore solet,
turtur autem solivagiis esl, per columbam, activa
viia, quae multorum est communis; per lurturem
vero contemplativa, qua^ paucis est imiiabilis, desi-
gnatur.
Et ecce homo in Jerusalem, cui nomcn Simeon.
\enions iu carne Dominus, non solum ab angelis,
verum cliani ib omni homiiium condilione teslimo-
niuni habuit, quia digniim oral, ut qui ad saluiem
omnium voniebat, ab omui tetato, scxu et condiiione,
ei leslimouium porhiborotur. Jamergo el leslimonium
perhibuerat ill.i sublimis et angtiica dignitas, quaodo
in ejus nativiiate cxsullando clamarunt Gloria in
excelsis Deo (Luc. ii, i-4). Perhibueral Virgo quae
genucrat: perhihuerat et conjiigalus Zacharias, cura
conjugali sua Elisabclh; porbibuerat puer Joannes
adhiic in utero matris positus. Rcstabat ut aliquis
conlinens et senex ei teslimonium reddoref, qiii uli-
que lalis inducilur, de cuju> assertione nenio dubita-
vel : Homd, wqml, timoratns. Bene autera
justus et
cam dixissot jtistus, addidit
timoralui, quia jusli-
et
iia gine Dei li/iiore ciistodiTi nuliatenus valci. Re
aulem vera jusius orat, quia non suam tanium quam
loiius populi consfilationem exsp^tabat.
Qui euni KOoerant, Amel.
« oculum...
l»
Responsum i« meniey idem.
S. HILDEPONSl OPER.\ APPIJNDICES. 276
A El responsum acceperat a Spiritu saitcto. Magnura
dcsidorium habuerunt antiqui sancti (ihristum tI-
dendi in carne, « qua eum iiOTorant oraculis pro-
phelarum ex. \irgiiie nascilurum, ut ipse Dominus
manifestavit, quando discipulis iii Evangelio ait :
Dico vobis qnod multi proph.eiae, et reges, et jusli,
voluerunt videre (jucc vos videti», et non videriinl
{Luc. X, 24). Quodhuic sancto soui Simeoni gratia
merilorum concessiim est. Accepit quippe'' respoii-
se raortem femporalem, nisi priiis videret in c;<rne
Christum, qui omne humanum geuus rediineret. El
venit in spiritu in tcmplum : non est putandum quoj
sine corporc, solo spivilu in templuin venit, iiluin
quem diu desideraverat visurus.
Et cum iaducerent puerum Jesum parentes ejus, ut
facerent secundum consueiudinem legis pro eo, el ipse
accepit eum in ulnas suas, id es*, io bracbia sua.
Mysiice sancius isle senex mundum doslgnat, quasi
g longo senio, el gravi jani aetate rieclivem. Accepil
engo puerum senex Chrlstum in ulnas, quia mundus
in ultima sui setate Dei Filiura incarnatiim accepit, et
ab eo vctustato pecc^itoriim exulus, in novam Chri-
stian% religionis infanliam esl rcgeneratus. Et be-
nedixit Deum. Sciebat bealus iste senex bealos fore
qui (ihristum in cariie vidorent; el idco tam pro-
lixo lempore in corpore optabat manere, donec cor-
poralibus eiiam oculis enm cernerel, quasi securus
inquiens, dimittis, Domine, servum tuum in pace. Ac
et ccelestis si diceret Dimitiis in pace, quia video pacem. Chri-
:
ait Apo- sius enim est pax iiostra, qui factus e.t nobis secun-
{Ephes. II, ii). Quare aulem se in pace optaret di-
milti, manifeslat Quia viderunt, inquicns, oculi mei
:
salutare tuum. Salulare Dei Cbrislum Dominura di-
cii,per quem Deus Pater mundum reconciliavit, el
gcnus humauu n xtcrux saluti reformavit, ut qui-
« cunque velloiit in eura credere, in fide et dileclioue
eum conspiccrent. (Jonstat autem Dominum in primo
adveotu nequaquam ab onmibus populis visum fuis-
se sed quod dicit, anle faciem omnium populorumf
:
raore propbeiico, prophetiae oculura ad futurum
<=
diera judicii intendil, quando Christus per buraani-
tatem ab omni carne videbilur, ut videat eum
omuis oculus, el reddat unicuique secundura opera
Lumen, inquit, ad revelationem gentium. Utrique
populo, Judaico soilicet, alque gentili, Christus lu-
men oxsliiil, quia utvumque a tenebris ignoranii*
inlidelitatis ad veruin liimcn divinaj cognilionis pcr-
duxit. Spociaiiler autem <* plebis Israeliticx litit,
quia ex eodein populo incarnatus, inter eos conver-
satus, el miracula inlcr eos ealenus inaudita esl
operatus. Notandum autem quod prius dixit, Chri-
sium venisse lumen ad vevelationem gentium, deinde
ad gloriara plobis isvael, quia prophetali iiituitu pri-
mum geutes ad fidem Christl convertendas, postmo-
I* duni vero Jiidicos in fine inuodi in eura credituros
pncvidif. Tale est et illud Psalmisia;, qui cura de
vocatioue gentium prxmisisset : ^lotum fecit Domi~
: nus salutare suum, ante conspectum gentiuni revelavit
justitiam suam {Psal. xcvii, 2); mox de uUima Ju-
daeorum conversione adjecit Recordalus misericor- :
dicp suce, el vericatis suce domui Jsraet. Huic quoque
rei el Apostolus concordal Cum
pleniludo, iuquiens,
:
gentium introierit, tunc omnis hrael salvus fiet {Rom.
XI, 2o). De qua rursura conversione Psalraista: Con-
vertentur ad vesperam, et famem patientur ut canein,
et circuibunl civitaieni; id est, Judaei in finem mundi,
quasi in vesperam, ad fidem Christi conversi, esu-
rient panem illum, qui de coelo descendit {Joan. vi,
59) , et ut eumdem accipere raeveantur , civiiatem
• Prophetice Feu-ard.,
. inte^idiiur. Iia
maie.
<i
Gloria plebis, .Aniel. Cod.
 : , ,
277 APPE^JD I. OPP. DUB.
super monteni Christum posilam, hoc csl, sanctam
IHcclesiain, quasi canes circuibunt, ut quem nunc
« veiui acenimi venaiores impie insectantur, tunc
pie devotioais latralibus tueantur.
H:ec breviter de evangeliCvC lectionis lexlu dicta
suQiciant ; q\ix licet satis abundanterquc hujus so-
lemnitatis causas manifestent, noo ab re tanien est,
&i aliquid de ejus vocabulo compenriiosius dicamus.
Vocatur itaque Gra;co vocabuio Yppapante, quod
Latine obviatio dici polesl Ypante enim Gru^ce ob-
; Hoc iuitium peccati superbia fuit, ut hoaio de tei la
viare dicitur, Proinde hrec leslivitas lali vocabuio
notatur. quia cura Dominus hodierna die in tom-
plum a parentibus fuisset delalus, et a sanctis quos
plurlraos tunc teniporis Jerosolymis fuisse non du-
bium est, ei obviari credimus. Agitur autem hoec
leslivitas mense Februario, quem Romani adiuic
pagani a Februo, id est, Plutone, sic vocaverunt
quem poteutissimum purgationis credebaat. ^ Fe-
bruare enim, purgare dicimus. Quo mense lustra-
baiur civitas. Cum enim Uoinani oiniies gentes sibi
subjugassent, tribuium eis imposuerunt, eo tenore,
«l quinto quoque anno idem tributum persolveretur.
Quo expleto, et censu persoluto, ab ouini populo, ut
dictum est, civilas lustrabatur, et diis maniljus si-
criQcia offerebant, quorum auxilio et virlute totum
orbem se subjugasse putabant. Quam lustrandi con-
sueludinem cougrue et religiose Christiana mulavit
religio, cuin eoJem inense, hoc est, hodiorna die in
honore sanctae Dei genitricis et perpetu» Yirginis
Mariae non solura clerus, sed et oranis plebs Eccle-
siarum loca cura ccreis et diversis Iiymnis « lu-
strando circumeunt non jam in raemoriain lerreni
; set apparere hominibus. Scripluni est eiiiia
iraperii quinquenneni, sedob recordaliouein coeleslis
regni perennem, qiiando Juxta evangelicam parabo-
lam oranes sancti cum bonoiura operum iampadi-
bus in fine mundi sponso Christo obviantes, nb eo
in tbalamura jeternie feliciUlis sunt intromittendi.
Quo et nos ut adinitti mereamur, sanclae Dei geni-
Iricis auxiiium sedulo imploremus, ut sua polculi
intercessione apud clementiara filii sui nobis oraniuiu
impetret veniara criminura, quae hodierna die pur-
gationera subiit lemporalem sine sordibus peccato-
rum, Per eumdem Dominum nostrum Jesuiu Chri-
slum, qui cura Patre el Spiritu sancto vivit et re-
gnat in siecula saiculorura. Amen.
ITEM SERMO XI,
»N NATIVITME DEl GENITHICIS, SEMPERQUE VIRGINIS
MARI/E.
Audite, fralres, ct intelligite considerate quali-
: quenlem.
ler omnipotens D;'us pcr inefrabilem pielaleni suam
condidit mundum, el proprietate sua •naxiiua honii-
nem ad imaginem suara plasniavit, et constilurt eum
colonuin paradisi, ut viia perpelua perfrueretur, et
• Velut cervum venatores, lect. Am. Cod.
^ Plinius : i Vulgata priscis lemporibus opinio ob-
linuitFebrua esseomnia, quibus malcfactorum con-
scientiae purgarentur, delerenturque pcccata, aut
uiaues defunctorum placidi reddercntar. > Varro
(i>c K«rt po/JM/j /?omani) I I^i eoriiin sacris liba cura
: ct;e Maria^, plebs uiiiversa cum saccrdoliluis ac miiii-
sinl facta, incerni solent farris somine, ac diccre se
ea februare, idest, purgare. > Oviilius (// Fast.):
Februa Roinaui dixere piamiaa palres ;
Nunc iiuoqiie danl vorlK» pluriiiia snjua Bdem.
Et paulo post
Deni(]u;' qiiod.unque est, (fuo corpora no.st.''a piantiir,
Hoc apu.l lulofibos aonieu liabebal avos.
Bealus Auguslinus {Lib. vii de Civil., c.l): « Ter-
minalia eodem nieuse Februario celebrari diciint
cum lit sat rum puigatoriujn, qaod vocanl Febnuim
;
unde inensis iioinen acccpit. i Idem (Lib. xvui
conlr. Faustvm Manic, c. 6) : < Januarius a Jano
appellatus esl, Fetiruarius a Februis sacris Liiporco-
rum. > Albinus {Lib. dc Ecd. Uf^c). De festivitate
isla dicil Beda saterdos et doctor cximius {In lib. dc
— SERMONES DUBII. — SERMO XI. 578
A an^elorum consortio quotidie congasrJerel; qui per
qu^m acceperat, proiiit:>sionein
inlirraitatera cariiis
quam accepit, non custodivit, sundcnte aihersario,
qui per superbiam pordidit quod habebat, el pcr
iuvidiam homiiii nocuit. Ubi eniiii inlirmiorem pc:r-
tem invenit, ibi prius suasit. Per ip-.uin lnpsuin q.io
ipse cecidit, in ipso geiuis huiaaimin proslravit.
Dixitenim al mulierem :Sicamederetis ex lioc fruclu,
bonutn et malum {Gen. iii,5).
eritis sicul dii, scientes
factus in mentc conciperet, ut fierot ajiiualis Dco.
Scire enim voluit quod nequaqunm habere poliiit.
Tunc enim dejecli s.unt de paradiso in hoc mundo in
istara convallem lacrymaruiii, ubi cum laliore et su-
dore vitam suain finierunt, et in ipsa «rumna poste-
ros suos reliqueruut, quia scriptum est Mors do- :
miiiata est in Adam, et ita doininabitur in oinnes
ejjs hlios.
Dum conditor mundi omnia per sapientiam suara
|j
^ considerassei, et tam fragilem inundum, et cadu
cum in omiiibus, et pronura semper ad deteriora
cerncret,lapsum de bonis, ruere malis, doluit per
in
magnain pietatem suam, etquern pro benignitale
ilie
ad iinaginem siiam condiderat, et ipse sponte jjerie-
rat, qualiter revocasset in pristinuin locum, ubi eum
constituerat, procuravit. Jn longiuquo ergo disposuit
pei' sapienliam suam, ut per senietipsum rediraeret,
quod per semelipsuin plasmavit. Voluit per pietatem
suam et omnipotenliara suam visitare inundum ut ,
ipse qui hoininem fecerai, per visitationem suam
redimeret. Prceparavit sibi vas, ut per ipsuin poluis-
Sapien- :
tia oidificavit sibi domitm {Proverb. ix, 1), vel lem-
plum, hoc est, Mariam virginem. Consideremus, in
quantum possumus, quia nec lingua sulTicit locjui,
quod voluiitas cupit proferre, qu? ita uii? benignilas
Dei, ut de tam louginquo inqui eret sibi te.i pluin
ubi habitarct. Quia Muria virgd non sic est nata sic,-
ut solent pueri vel puellae nasoi ; seJ de « Anna
C.
sterili, et patre jam sene, exlra consuetud.ncro mu-
lierum, posi refrigesceniem calorem, et sanguinein
jam tepidiim iii pectoie refrigesicnlem, ei oumeiu
amorura libidinis disces>)Um, mundo corde et corpore
ab omui poliutioue carnali, orta est. Sic enim. Doini-
nus voluil, ut de tali vasculo mater sua uasceretur.
Quod nunc sciinus, quia per Spirituiu sanctuni illo
ordinante, et benigniter picecipiente, pra^paravit sibi
uiatrem quce pra;ccssil omnibus matribus. T.dis
enim fuit, qualis ncc antea visa est, nec hubebit sc-
lloiiorabilis dies, et sacra festivitas, in qua nata
esl Virs>o Maria Dei genitrix. IJoc est gaudium no-
slrum, hffic est festivitiis nostra, quia quanJo voluil
fecil, ut iios per suain maguain raisericordiaiu per
Temporibus ) : « Secundura mensem dicavit iSuna
Februo, id Plutoni, qui lustralionuiu polens
est,
credebatiu ; lustrarique eo raense civilalem necesse
erat. Sed hanc lustraudi consuetudinein bone iiiuta-
vit Christiana religio cum in mcnsc eo Icm, die sau
"'
stris hymnos modulando, devota pcr ecciesias, per-
que congrua urbis loca piocedit, dalosque a poiuilice
cercos in mauibus gestant ardeiites. > Eisdeiu vorbis
eadem traduul Ainalarius Fortunatus ( Lib. iii de
Eccl. Ofjic., c. 4.'), Rab:'.nus Maurus {lib. ii de ln~
stiint. (Afric, c 55). Qui copiosiora desidcrat, eon-
suiat Joannom Cariiolensera {Scrm. de Puri(icat. S.
Mariiv), Uupcriuin (Lib. iu de Divinis Orfic, c. 25),
ot Guilielaium Mimaionsein episcopum (Lib^ vi Ilat.
Divin. Offic). Feu-akd.
•^
Lnslrunlibiis haliel Fcu-ard., et paulo infra ubi
est lcrreni imperii, odijil irterni impeni; quorum
utrumque emendavimus ex Amel
•1 Creasset, Feu-ard.; luelius vcro .Vmelian., co.-jsi-
derasset.
« De anu steiili; ila Ameliaims.

«79 AD S. HILDEFONSI OPERA APPENDICES.
Virffinem visiiaret. ExsuUcmus et lajiemur omnes in
ceJebrationem hodiernse feslivitatis beat:e Dci gcni-
iricis et semper virginis M;tria;, quia pr«c!ara el
sancta cst, in qua inciioavil Picdcmplor omnium vi-
silalionem mirabilem, et nos de captivitaie ad pris-
tinum locum rcvocare dignalus est. Adjuvcl nos,
quyesumus, ipseomnipolcns Deuspcr gloriosiim inter-
cessionem su;e malris, in qua folix ejus est inchoata
«alivitas, ut pcr ejus intercessionem cum eo viva-
mus, qui pi'opler nos dignatus est mortcm suscipere,
ut nos cum ipso vitam pcrpptuani niereamur habere
prscstante ipso Domino no&tro Jcsu Christo, qui vivit
et regnat in saecula s^ecuiorunj. Amen.
SERMO Xll.
DE BA.NCTA UARIA.
[Ex Cod. Amel. ex quo primus cuin edidit P. Florez.]
Crealor omnium
et auctor vit?e, dilectissimi fra-
tres, sicut fides vesiraoptime novit, Doniinus Deiis
cst, quia scriptura esl ; Avud te, DGmine, est fom
vita, et in lumine tuo videbimns lumen {Psal. xxxv,
10). Et Adam prinius homo creaius est a Deo vaide
bene; sed per Evam suadente serpente deceptus est
valde male. Auctor vero mortis diabohis est, sicut
scriptura esl : Per invidiam diaboii mors introivil in
orbem terrarum , et imitantur eum qui sunt ex parte
ejus {Sap. II, 24, 2.5).
Ipse enira diabolus recte a Deo conditos est, et in
eritate noiuit stare ; sed mos ut creaius est. per su-
perbise suae vitium, offenso Creatore, ccelesti sede
caruit. Quas sedes Dominus reparare cupiens , pro-
toplasium, sciiicet Adam et Evam uxorem
terra in terram condidit, ex quorom genere ruinas
acuas coeli repararet. Sed aucior mortis hanc repa-
rationem invidens, fontem rudem humani generis
tanquam rivulos nativitatis per arva spargeret, vene-
num su3e mortis immiscere fesiinavit. Sic ergo ge- _
nus humanum, quasi unam arborem adhuc in radice **
tenerara, tanquam in propaginis prole prodiret, vi-
tiavit.
Inde est ergo quod radix viliala quolidio indesi-
nentcr frondet frondesque ejus indesiueuter per
, soliiciiudines muBdi evadentes, ut sine impedimcnlo
mnrtem marcescunt; et sacpe contingit quod aurum
fulgens reperiatur in luto, et ex pungemi spiua pul-
cljra rubens oriatur et rosa. IIoc euim operante Pro-
videntia divina, ex radice vitiata sine viiio prodiit
virga, quac intelligitur beatissiraa virgo Maria, alte-
stante Isaia propheta, qui dixit : Exiet virga dc ra-
dice Jesse, et (los de radice ejus ascendet
(
hai.
XI, 1).
Hujus enim gloriosae Yirginis, id cst, sancts Mariae
figurara tenuit virga ilia qua; fuit in ministerio
Aaron sacerdotis, jubente Domino a sancto Moysc in
labernaculo posita qua? altcro die sola fronduil,
;
nucesque prolulit {Num. xvu, 7, 8); quia procul
dubio sola virgo Maria fuit, qu:B Dominum peperil,
et posl partum virgo permansit. Per hanc ergo auclor
vit« auclorem morlis paienler damnavit, dum. per
malieris tiliuin damnavit mulierispeccatum, Scriptuin
est enim : Jnitium peccati a muliere coepmm est, et nos
per illam morimur (Eccli, xxv, 55). El iterum Adam
non est seductus, muVter vero seducta (/ Tim. n, 14).
Ila e conirario a niuliere coepit reparatio vitx, per
cujus filium Dorainum nostrum Jesum Cbristum omnes
resurgimus, quia scriplum est Sicul in Adam omnes
Cor. XV, 22).
:
moriunlur, ita et in Chriito. omnes vivi/icabuntur (/
Videamus ergo, fratres charissirai, qualiter sibi
istae duae mulieres distent. Ad Evam enim auctor
mortis per tortuosura serpentem mortem suasil; e
contra beatGe Marise auctor vitae per Gabrielem arch-
angelum s-^iiuiis auxiliam raisit. Evae enim suasit
diaboliifi ut comederet ciburo vetitum vMariae nuntia-
* Ric desiderantur verba Apostoli ad orationis coatexlunu
,;
3S0
A vjt an;.'elus quod conciperet per obedicntiara promjs-
sionis iiliiim.
Eva comedens prohibilum ponium et sibi nocuit
etviio; bcata Maria concipiens nobis datuin lilium,
sicut scriptum est, Pucr uatus est nobis, filius datus
est nobis {Isai. ix, 6), et feminis profuit el viris.
Illa cniin in aniino furto rapore visa est divinitalis
essentiam , attestaiite sanctae Trinilatis eloquio*
Ecce Adam faclus est quasi unus ex nobis {Genes. iii,
22); Maria aulem humilem se conlitetur Domini esse
:mcil!ara; ail enira ad angelum: Ecce ancillu Domini,
(iatmihi secundum verbum tuum {Luc. \, 58). Sancla
.Mana per obedientiam hiimilitalis obumbratur a
virlulc allissimae divinitatis; Eva per corruplionem
ooncipiens, et in dolore pariens, sub viri potestate
fuil. Maria per mysterium Spiritus sancti lide con-
cipiens, gaudio pariens; inde reges et principes
ovanlcs ejiis cupiunt subjici potestati. Eva de para-
diso mitiitur ad exsilium, Maria de exsilio hujus sac-
» culi elevalur ad coelum.
Eva tiinens post parlum absconditur inter ligna
paradisi Maria virgo gaudens post parlum circum-
;
datur caiibus angelorum coeleslis militia; dicentium
cum gaudio Gloria in excelsis Deo, el in terra pax
:
hominibus bonw voluntalis {Luc. ii, 14). Eva posteros
ex sua carne nascentes homines transmisit ad in-
feros; benedicta Maria ex suaprole natos dirigit ad
coelos. Ex carne Eva; dicuntur Qlii honiinum ex;
beatje Marioe fdio renati non dicuutur filii hominum,
sed filii Dei. Ut quid ulterius immoror protrahendo
plurima? Eva obfuil, Maria profuit. Eva luxil, Mari^
iiluxit. Siler.t ergo nunc a feminis per lieatam Ma-
riara mortifer et male suasibilis sibilus, quia jain
ejiis ex sumus omnes redempti per glorios» virginis Mari»
fiiium. Cadat et improperiura Eva;, quia universi
sumus Jieti per partum sancla; virginis Mariie.
Exsultel et betetur ceiebrando hunc diem solemni-
ter Christianorum caterva, quia vita quam destruxe-
rat Eva, reparatur per beatam Mariam. Sed et potius
gaudete, beatse tmella^ virgines Christi, quae per
exemplum beatissimse Mariae, sanctissimae virginis,
carnales nuptias conteranentes, dolorera partus, po-
teslatem viri, curam carnis, lactnin pignoris, et
vivere studealis, et probetis, sicut nos monet beatus
Apostolus dicens : a Dominum exorando , terrena
desideria respuendo, polum in dote merebimiui, quia
sociatiE bealae Mariae thalamo Christo placebitis.
Funera non piangelis, cum sinc line gaudia sumetis,
quia immortaliter vivit ainor vesier Christus Domi-
nus Jesus. Et quia semper vivit Christus, ciim quo
est amor vester, regnaiur* esiis et vos pariter cura
omnibiis sanctis. Fusis ergo prccibus, fratics charis-
simi, cuncti Dominum communiter depreceraur, ul
qiii sanctse Mariae virginis dlgnatus esl propter no-
stram redemptioncra nostrainque salutem habitare
nobiscum, et qui eam super astra coeli ac super vir-
ginum choros facit regoare in coelcsiibus, ipse nos,
^ ejus meritis suffragantibus, jubeat fieri in sanclOrum
coogregatione paiticipes , ut non invenial in anima-
bus noslris ille saevus accusator quod perimat ; sed
ejus immensa pielas nos misericordiier pertrahat ad
: coronam, qui vivit et rcgnal cum Deo Patre per
omnia saecula sajculorum. Amen.
{Hic desinil Coa. Amelianus.
^ IN
ITEM SERMO XIll.
DIEM SANCT.« MARIJE.
[Edilus a P. Florez ex Codic. suo ms. saecoli xiil]
Exhortalur nos Dominus Deus noster pariter et
admonet, dicens Audi, Israel, Dominus Deus tuus
:
Deus unus est {Deut. vi, 5), Deus noster hic non po-
lest extimari, non poiest lautari, non potest nume-
rari, dicente propheta David Magnus Dominu» no^
:

m APPEXD. 1. OPP. DUB.— SERMONES DUBU.
$(er, et magna virtnu ejus, et iapienlia; ejus non
numerus {Psal. xiv, 6, 5). Opliine nostis ista, fraircs
charissinii, quicorde fortiter tenetis calholicam ve-
rilatem; aiidite lainon breviter quod, adjuvatite Do-
mino, proposui e\plana«dum. Deus unus cst Pater,
Deus unus est Filius, Deus unus est Spiriius sanctus.
Non tres dii, sed unus Deus. Tres in vocabulo, sed
unus in Deitate substantije. Sed dicet mihi bscreti-
cus Ergo si unum sunt, oraues sunt iucarnati. Non,
:
sed ad solura Christum pertinet caro. Nempe aliud
est anima, aliud ratio; el cnim in anima est ratio,
sed una est anima. Sed aliud agil anima, aliud ralio.
Anima vivit, ralio sapil. Ad aiiimam perlinct vila,
ad ralionem pertinet sapicntia. Et licet unum sint,
anima soia suscipit vitam, ratio sola suscipil sapien-
tiani. Sic et Pater, et Filius, et Spirilus sanctus, licet
unum sinl, et unus Deus sint, ad soium Clirislum
pertinet caro, sicut ad solam rationem periinet sa-
pientia.
In sole candor et splendor uno radio sunt; sed ca-
lor exsiccat, splcndor illuminat. Aliud suscipit calor,
aliud splendor. Et licet calor ct splendor ab invicem
non queanl separari, suscipit calor iervorem, non
illiiniinalionem; suscipil splendor illuminalionera,
non fervorcm. Aliud simul, aiiud singulare5 agunt;
tamcji ab invicem non separantur. Sic et Fiiius sus-
cepit carnem, et non deseruit Palrem, nec defuit a
Patre. Suscepil, inquam, Filius carnem in proprietate,
sed tameu el Paler etSpiritns sanclus non defuerunt
majestate. In divinitate sequalilas, in carne soia Filii
proprictas, non tamen ab co Patris et Spirilus sancti
recessit aliquando divinilas. Cum ergo uua sit deitas,
una impleverunl quidem carnem Chrisli
sit diviniias,
et Pater, cl Spirilus sanclus, sed majestate, non
susceptione. \is scirc quod cum co fuit Pater? Ipse
Dominus dicit : JSon sum solus, quia Pater mecum
esl {Joan. vui, 16). Audite et de Spiritu sancto, quia
c«m ep erat. Evangelista teslalur quia Jesus egressus
a Jordane plenus Spiritu sancto {Luc. iv, 1). Eccesic
solus Doininus noster Jlesus Chrislus suscepit carncni,
et taraen Pater, et Spiritus sancttis non defuernnt
majestale. Si coelum et lerram implet Paler, implet
ct Spiritus sanctus; carnem Christi deserere noii
potuerutit, quando in divinitatis unitale mansenmt.
Ad hoc titharam respice, ut musicum melos sonis
dulcibus reddat, Ires pariter csse videntur ars, ma-
: caro, in testa ossa, in nucleo inlerior aninia dcsi-
nus, etthorda. Et tamen umis sonus auditur. Ars di-
ciat, maniis tangit, resonat chorda. Tria quidcm pa-
riter operantur, sed sola cborda rcsonat quod audi-
tur. Ncc ars, nec manus somim icddunt, sed ea cum
chorda pariior operantur. Sic uec Paler, nec Spiritus
fianctus suscipiuntcarnem, et lanien cum Filio pari-
ler operanlur. Sonum sola chorda cxcutit, caruem
solus Cbristus accepit. Operaiio in tribus constat;
sed quomodo periinet ad solam cbordani soni relin-
clio, sic pertiuel ad solum Cbrislum caruis humanai
suscoplio.
E conlra Judceus : Contra naiuram, inquil, parere
\irgo Maria non poluil, Et detesiandus Manicbaius
Si caro, inquit, erat, virgo esse non poluil; si virgo
popcril, phanlusina fuil. Utrisquc respondendum
Dehisloria vcteris Testamenti necessarinm exemplum
contra Jutkv.um. Doininus sanclo Moysi praecepit de
singulis trihubus singulas virgas aflerri (Num. xvii).
AUat^je sunt duodecim virgiC, iuier quas una eral, quie
Aaron fuorat sacerdotis. Posita siint a sanclo Moyse
in labernaculo teslimonii. \irga aulem Aaron post
alterum diem invenitur subilo produxissc tlores, et
frondcs, et perpei isse nuces. Delectat hoc mysterium
cum charitate vestra contra perfidiam Judaicam
commisceri, ubi maxime tigura inlervenit sacra-
menti. Yirga hxc protulit qtiod aute non habuit,
nec radicata plantatione, ncc defossa sarculo, non
aiumata succo, nec fecundata seminario; et lamen
cum JUic deessenl nniversa jure nalur», protulit
virga quod nec scmine suggeri potuit, nec radice.
Vii^a ergo potuil cootra naiurant nuces educere; et
;;
— SERMO XIII. 882
est A Virgo sancia Maria non potuit contra naturam ex
jussu Dei Filium generare? Dicat igitur raihi Judaeus
incredulus, quemadmodum arida virga floruit, ct
fronduit, et nuces protuUl, et ego dicam illi quem-
adrnoduui Maria Dei Filium concepil, et peperlt.
Profeclo Judyeus nec conci^pium poierit virgce expli-
care, nec Virginis parlum. Veniat ad Ecclesiam,
exponitur illi, ut agno.scat. Verumtameu ordiiiem
oflicn naturaliler Yirgo peregit, exspeolans tempor?
pariendi ; virga autem non habuil lenipora germi-
iiandi. Virgo enira decursis novem mensibus peperil
virga autcm alia die, quod natura non habuit, ger-
minavil. Sed Virginem dicis parere nalura nullate-
nus paiitur. Deus enira qui mirabiie signum ostendit
conlra naturam, ut asiua loquerelur (Num. xxn, 28),
ipse mirabilius facere voluit, ut Christus de sancta
Maria virgine nasceretur.
.\udiat et versulus ille Manich.rus aliud sacramen-
lum. Sobs radius specular penetrat, el solidilaiera
g ejus insensibili subtilitale pertrajicit; et talis videlur
intrinsecus, qualis et exlrinsecus. Itaque, fraties, uec
cum iiigveditur violatur, nec cum egredilur dissipat,
quia in ingressu et egressu ejus specular inlegrum
perscverat. Specular ergo non runipit radius solis
integritatera Virginis ingressus aul legressus vitiare
poterat Deitatis ?
Sed quid ulterius imraoror? Audial Christianus
quod non vultaudire Judaeusve! hcereticus Macicha^us,
ut hic proficiat in fide redemptuS; ille autem deficiat
induralus. Virga illa uade aiebamus Aaronis vjrgo
Maria fuit, quai verum nobis Christum sacerdotem
concepit, et peperii, de quo David cecinit dicens:
Tu es sacerdos in (fternum secundum ordinem Mct-
chiscdecli (^Psal. cix, Si). Superiore namque versu jam
dixcrat : Virgam virtutis succ emillet Dominus ex Sjoh,
el dominabitur in mexlio irtimicorum suorum. Isaias
quoque prophela repletus Spirilu sancto canit, el
dicit : Exiet virgu de radice Jcsse, et flos de radice
ejus ascendet; et requiescet supcr eum Spiritus De-
p
^ mini, spiritus sapientia', et inteltectus, spiritus consilii
el fortitudinis, spirilus scientice et pietatis, et replevit
eum spiritu limoris Domini (^lsai. xi, 1-3). Quod ergo
haec virga nuces prolulit, imago dominici corporis
fuil. Nuxenim trinam habet in suo corpore subslan-
tiae unioncmcorium, tesia, el nucleum. In corio
:
gnatur. In corio nux cainem signilical Salvatoiis,
quiB bahuit in se asperilaiem vel auiaritudinem p:'.s-
sionis. In nucleo inleriorcm doclaral dukediiicm
deilatis, quae Iribuil pastum, et luminis submiuisiral
olTicium. In testa ligniim interserens crucis, quod
non discrevit in quod foris, vel iutus fuit; scd qu:e
terrena et coelestia fueranl, mediaior ligni interpo-
silione sociavit.
Scd quia non desunt qui dicant non posse fieri
ut Christus de Maria virgine nasceretur, asserenies,
cum sint imnuindi, quod pars illa corporis fueril
turpis. Quod si aliquid ibi fuisset iiumundilia!, sua
: D pia'sentia Domiuus purificaret. Altende solem radios
suos ubique mitlcre in sordibus, rn cioacis, in lotis
cst. etiam squalidissimis. Immunde ha'relice cloacas :
intrat sol, ct non inquiiiatur; Deitas potuit inquinari
a vulva Virginis? Anima tua impia, anima infidelis
et tenebrosa, qu» ista sibi conCngit, atlendcns spi-
rilibus erroris, ubi esl? Nunqujd tanlum in capiie?
Nunquid tantum in ocuUs, el non eliam in intesiinis
luis, ubi sunt stercora tua ? Immuiide hsrelice :
anima tua uon iuquinatiir a stercore tuo, el Jesus
iuquinari potuit ab opere suo?
Sunt etiam qui dicunt quia sancta Maria habueril
filios ex Joscph post partum Domini, quod ncfas esl
dici. Ilis breviler respondcmus. Genitalia ex qni-
bus in mundum procertimus, porla; dicpntur; ct non
solum dicilur, scd etiam scribitur. Sanclus eniin
Job sic dicil de die nativitatis sua; ; Qui non coutlu-
sit, inquit, portas ventris matris mea' ne mc parefd
{Job. ni, 10). iiva \idete, fraires, quomodo poria.
 «83 AD S.
pcr qiiam ingrcssus esl Dominus, semper fucrit
clausa. Sic enini ail Ezecbid piophcta : Et conveiti
vie, inquil, ad viam port(c nancluarii, quw reavicie-
bat ad orientein, et ecce erat clauia. Et dixit Dotni-
nus ad tne Pprta hwc, quam vides, clausa erit, et
: non
non apcrietur. Yir non transiet per eatn, quonium
X botninus Deus Israel egredietur per eam, et setnper
crit clausa {Kieclt. xi.iv, 1). Ecce ul)i evidculcr
oslenJiliir iiobis quia sancta Maii;i seinpcr viijjo rue-
ril. Virgo ante partum, virgo iii paiUi, virgo post
partuni. Cantet ergo oinnis terra can-
libi, Doini:ie,
Uicum novum, quia fecisti in novum,
ut virgo
cu;lo
sine virili complciu virilem conciperet et pareiet
sexum. Concepil, et virgo est; gencrat, et virgo
est; lactat, el virgo est. Maria sancta, haeretice,
maier esse potuit, inulier essc non potuit. Intuine-
scunt ul>era virginis, et int-.>cta manent genitalia
malris. Utrique corrumpl n^m potuil quae inlegri-
tatem geniiil. Magnum meritum, magnum
magna gralia. Ancilla peperit Dominuin, cre^tura
peperit crcatorem, filia peperit patrem ; filia divini-
talis, nialcr humanilalis. Verbutn caro jaclum est, et
habiluiit in nobis {Joan, i, 14).
^ EJUSDEM SERMO XIV.
[Ex eod. Ms, P. Fiorez.]
Charissimi, rilius Dei sine tempore natus ex Pa-
ire. quid erut aniequam veniretin homine? Facite
ilaque vos quaesisse, et dixisse : Aniequara Chri-
stus dc Mnria Virgine nasceretur, putas erat, aut
iion eral ? His cogitalioniims respondet ipse Domi-
nus ; quando enim ei dictum est a Judseis : quiti-
quaginin annos nondum habes, et Abraham vidisti ?
respiuidit, et dixit : Amen dico vobis, ante Abra-
ham ego sum (Joan. vut, 57, 58). Ergo erat. Sed
qnid cral ? Nc forte aliquis dical : Angelus erat, au-
diie ornculum. Sanctum Evangelium respondet vo-
bis. Noslis quod erat (>hrislus, et qua^rilis quid erat?
In priticipio crat Verbutn {Joan. i, \). Ecce quid
erat. In priiicipio cral Vcrbum ; non in principio
faciuni cst Vcrbum, sed erat Yerbum. Dic quale
Vcrbum? Vis audire quaic Verbum ? Et Deus erat
Verbum. Verbum ! Tale Verbum quis explicet
verbis? Et Deus erat Verbum. Scd forte Deus
factus est a Deo ? Absit. Unde scimus quod absit ?
Noli dicerc factuni. Audi quod sequitur Evange-
HlLDEFONSl OPERA APPENDICES. S84
A Quomodo ergo in Virgine lale Verbuiu ? Quo-
modo Yerbum Dei in utero Virginis ? Angelo6 nou
descriiit, Palrem non deseruit. Quomodo ergo in
illo utcro includi potuit ? Absit. Esse poluit, inclucU
poluit.Quomodo, inquit, esse potuil lantus in
loco tantillo ? Ergo nec capit uierus quem non ca-
pit mundus. De verbo meo vobiscum ag«. Ecce
quod loquor, quod vobis dico, boc comprchendile.
IIoc certe iniramur, quomodo Chrislus carnem ac-
cepit ? De Virgine natus esl, et a Palre non rccessit.
Ecce ego quod loquor vobis antequam ad vos pro-
feram verbum, jam in corde habeo verbum. Non
enim dicerem vobis, iiisi anlea cogilarcm. Quando
cogit.ivi quod vobis dicerera, jam in corde nico ver-
bum Et quairebain quoraodo veniret ad te
erat.
quod erat me. Attendi cujus lingure esses. In-
in
veni te Latinum. Laline tilii prolerendiim est ver*
bum. Si auiem Grajcus esses, Grjece tibi loqui de-
(ionum, bercm, el proferrem ad te verbum Graecum. Pror-
sus verbum quod est in corde meo antecedit lin-
" guas Quairo illi sonum, quasi vehicuium, unde
istas.
perveniat ad te, quod non recedit a me. Ecce au-
disiis, et quod erat in corde meo jara est et in ve-
stro. Et in raeo est, et in vestro est. Et vos babere
ccepistis, et ego uon perdidi. Sicul verbum meum
assumpsit sonum, per quem audirelur, sic Yerbum
Dei assumpsit carnem, pcr quam viderelur, Et sic-
ut vorbum nieum, quod ad vos accessit, a me non
recessit, sic Verbum Dei cum in utero matris fuit,
Patrem penitus el cadestia non reliquii. Quia qui
per humanilaiem gigncbalur in carne, per divinita-
tem cum Patre regnabat et regnat ubicpic. In utero
Virginis ita teneri potuit, inciudi non poluit. Sicut
sapicntia hominis animo reuuilur, nec lamen quoli-
bet vinculo religatur ; sic quoque magnus Deus
purvo Virginis habitavit in iilero, sicut sempcr ha-
bitat in cordc purissimo. Qiianlum polui dixi. El
tamen quid dixi ? Quis dixit ? Homo loqui vult de
Deo. Tantus est, iit nec loqui cum possi-
talis esl,
Q nius, nec de eo tacere debeamus. Accipiat in voce
noslra aflectum, non defectum. Gralias tibi, Do^
mine, quia volui dicere. Quam longe est a tua ma-
gnitudine quod dixi, lu scis. Tamcn de modicis
micis mensie tiioe pavi conservos meos. Pasce tu
interius quos regenerasti, et nutristi. Dominc Deus,
nos voca, ut asccndamus ad te firma, ne rcccdamus
;

lium : Omnia per ipsum facta sunt {Ibid., 5). Om- a te. Ut cum nos in hac vita cum pielate porrcxe-
nia quid esl ? Omne quidquid factum est a Deo, per ris, et ad te sinc confusionc perduxeris, laudemus
ipsum factum est. Quomodo ergo ipse factus est ? nomen tuum in ssecula sseculorum. Amen.
Nunquid ipse se fccit ? Postremo si ipse se fecit, Deo gralias.
erat qui se facerct. Si ergo qui se faccret erat, nun-
quam deerat.

APPENDIX SEGUNDA.
OPERA SMCTO HIIDEFONSO SUPPOSM.

LIBELLUS DE CORONA VIRGINIS.

PRvEFATIO.

Dubia Hildcfonsi opcra sequuniur ea quse ipsi falso ascripla comperiinus. In quibus primus nobis
ccnsendus occurril libelliis in«cripius Corooa beata; Mariaj virginis, quem ipsi adjudicare laboravit ante
jmiies Pelrus de Alva, e Franciscana familia ibeologiis satis notus cuin propler multam doctrinam, lum
vero maxiine ob insignem in Dei gcnitricem dovolionem, cujus cullui glorixque sese totum niullos annos
inancipasse videtur. Hic ergo in tom. II Biblioihcc.-e Mariana;, quam niaximo conatu aggressus, morle
Vracoccnjpalu» alTectam reliquit, hanc Corouani edidil sub hoc titulo Corona bcat<c Marice virginis auctoris
:
 , ;;

£85 APPEND. 11. OPP. SLIPPOS. — LIB. DE COR. VIRC. 286

anomimi; fortc nUdefonst arcliicpiscopi Toletuni. Fatetur equiJem, in Ms. vctusto sanctae Ecclesia; Tole-
lance, ex quo eaui primus evulgal)at, siae auctoris noiriiiie reperiri. Quem auctorem cum fruslra quse-
siisset, corisulens catalogos scriptorurn ecclesiasticorum, qiios coiistasset Coronas Yirgini caiamo c«n-
texuisse, subiit iUius aniniuin cogilatio illa, forte non alteri quam sancto Hildefonso Toletaiio fuisse ascri-
bendain. Hiiic conjecturae ali(j<ia; rationes suo judicio favebant, quibus eo lubentius permoveri se passus
cst, quo sibi vidcbatur domesiic;e laudi ea ratione pulcherrime ac honestissimc inserviri posse.
Verumlamen, quanquam libellus ea est pielale ac doctrina conscriptus, ut Uildcfonso uostro dipnus
fiierit, lot habei in sc uoias, tamque aperta alterius auctoris indicia, ut sine injuria ascribi sancto Uilde-
fonso non possit.
Namque examinantes, eloculionis genus totum est ab Hildefonso ali^mum, atque sscculo
reni vel lcviior
XH penitus coitforme. Qiiod ex canticis sive rhytlmiis apparet, quibus nndique conspcsa cst oiatio; qni
cura versibus Lconinis conslent, s;ecuIo xii posteriores esse nemo dubitabit. Idcirco en n Leonini appel-
lati sunt, sive quod a I.eone quodam monacho Gallo eo sseculo inventi fuere, ut place. Drcangio aliis-
que non paucis, sivc qiiod ab eodcm Leone frequenlai i coepti eodem saeculo. Illud certum, Patribus Co-
this hnjusmodi carminis genus in nsn non fuisse, ut ex sancti Eugenii versibus exploralis colligi polest.
Ea enim cainiina quai sub Hildcfonsi nominc circumferuntur a Pseudo-JuUauo ei aliis, commentitia sunt,
et propno cerebro conlicta.
Qua; omnia elsi ininus valerent ad id evincendum, attamen auctorltates, qiiae in hoc libelio leguniur ex
sancio Bernurdo desumptai, litem dirimere vidcntur, omnemque dubitationem de medio tollere. Yidesis in
cap. 17 oraiionem illam divi Bernardi, quam nemo non memoriier recitare solet : In periculis, in rebu»
dubii$, etc.
Itaque qiue pro sancto Hildefonso congeril pin studio laudalus Alva levlora sunt quam ut quemquam
movere possint. Quod enim asseiit in eodem Cod. ms. alia qusedam opuscula explorata ejusdem saucti
doctoris repcriri, quam levis monienti sit, jam sa^pe iios oslendisse meminimus. Neque Codicis vetustas
aliquid momenli anert, nisi s;eculo xii mullo antif}iii(jr csset, quod negamns. At vero Hildefonsum in Ma-
riam Dci genitricem insigniter devoium opuscula in ejus laudem scripsisse constat. Equidem ita cst sed ;

opusculum quale fuerit scimus, et cujus argumenti, alque de Corona Yirginis nulluni inscriptum legimus.
Prjelorea de slylo toliusque sermonis babilu quidquid adducilur, ejusmodi est ut per se lotum evanescat
vix eniin aliquid habet cum stylo Palrum Gothorum commune. Qua in re adjudicium lectoris non ineru-
diti, quemadmodumsaepe alias fecimus, libenter pr"ovocamus.
Ut ut res cerie dignus est qui ab omnibus legatur; legi eniin vix possc crcdimus sine intimo
si(, libellus

quodam pietalis et devotionis sensu erga Deiparain. A nobis autem necessario edendus fuit et propter Pc-
Irum de Alva, et propter alios raultos ad quos ex Alva opinio illa manavit, esse Hildefonsi noslri fetum.
Fecimus autem siciit et in caelcris, ut cum Cod. ms. Bibliothecae sanciae Ecclesiae Toletunce ex pluteo v,
num. 9 (diverso abs dubio ab eo Codice quem vidit Petrus de Alva, nos vero rainime reperimus) collatum,
emendatumque quantum in nobis fuit, ederemus. Vale.

INCIPIT PROLOGUS A '" undecimo Jaspidem, in duodecimo Rosam in de- ,

IN CORONA B.' VIRGJNIS MARIJE. ' cimo terlioCarbunculum,indecimo quarto Solem, in

decimo quinlo Smaragdum, in decimo sexto Yiolam,
_,
Cororia aurca snper cM ejusexpressa
, . .
'

siguo san-
i„ decinio seplimo Amellrystum, in decinio octavo
«;matts(£cc/i.XLV,U).GIorrop\irginisimpcratonam Lunam, in decimo nono Chrysolitum, in vigesimo
majestatem onimuin yirtu um gloria decoratam
,
Solsequium, in vigesimo primo Chrysoprasum, in vi-
margaritis omninm charisinatum adornatam, sapren-
,^^ ^^^^^^ ^,i^na in vigesimo tertio Beryl-
,
ti» €t scientiae « fulgore illustratara laudare benedi-
f^,^ ;„ ..igesimo quarto Cam;imillam. Ut tam ex
cere et prsedicare docent Scnplurae, hortantur crea-
p.^iiosis lapidibus, quam ex
luminarii.us fiilgenlibus,
urse, monent figur», pcneque b omnes scicntue theo- ^ ^^;^.^^^ ^^ corona insignius no-
^^.^.^Vis floribus
logicse sacra; pagina;. Ad hoc etiam incitamiir per si-
iJiiiieiur, pulchrilicelur, et decoretur, et a Domina
gna miriftca, pcr oracula dc coelo lapsa, per occulta
piacei^ius et gaiidentius accoptelur. Unde rogo le,
inysteria, per doctrinam prophelicam per sigmfica-
lionem mysiicam, per lectionem evangelicam per
,
^i,^^ ymSndissima, sincera, ei clarissima, re-
j,,.^ nobilissima, ut hoc tantilium servitii gratanter
apostohcara tubam. Jam enrm laudant eam coelr coe-
°uscipias. in tua gratia sub luo prssidio me susci-
lorum, sol et luna et slell*, e lumen totus orbis
pjas, et oranibus ercptum periculis, qnandoque choris
errarum, chori et legiones angelorum, et omnes pha-
^,, ^,5^.^, „,g conjungas. Filiis vero gratia; hic le
langes spiritiii.m suiiernoruin. Quapiopter Spiritu
gij;.iQcantibus vel tuam opem posccniiDus te exbi-
sancto inspirali sancti Dei homii.es ex oinni li.dio-
<=

^ placidam ac serenam; tuo ol.lei.tu n.e-

ne, qiue siib ca.lo est, conati sunt illam extollere mi- %^y.^^
...^,,,,,^ ^ ^i ^^^ ^|„^^,„ pervcniant
'!"'' '''*'*""'' sermonibus luti- B
u^r? ''!!f .^'•"''r" ^^ ^^^-^^^ paradisi. Amen.
lantilvjs et pncclar.s. Ego vcro cui tam opulcnier
,
^ ^.^.^ ^.^i
ac splendide non sunt data dona charismatum, illain '^ '^
r*nrTDDTxiim
CAPIJT PRIMLM.
ex infusa scintilluki elucid;ibo , velproposse, licet _ ^

balhutiens d verniila, demonstrabo, ne ingralus in- Ostenduur qua ratione corona ha-c nostra- Dom...a;
veniar ad ul)ert;uem ojiis deguslalam. Ul autom juxta ^***' debeal.
verbum prselibalum ojus sanclissimus vertex ornatu In desidorio animse. meae, in gaudio Spiiilus sancll,
auipliori rel\ilgcat, impono illi quamdam coronain au- in charitale non ficta, in vorbo verilalis te ciipio ex-
ream, duodecim lapidibus insignit;»m, sex prseclaris tollere, te laudare, te benedicere , Yirgo sole specio-
«lun.inlbussplendid;im, sexfloribnspulcherrimisodo- sior, aspectu pulcbrior, lide el gratia vcnantior
riferani et omni suavitate rospersam. Ordo autem
, cum sis pnkhorrima, clara, fiilgons, c»
el se.ona ,

situationis hanc sericm conlinobit. In primo loco in- amoena, amabilis vclut losa, placcns, grala, et gpc-
seram Topazion, in secundo Lucanum, in tcrtio Sar- ciosa. Veruin lanta est dign.las tua et excellonlin,
«lium, in quarlo Liliuin, in quinto Calcedonium in , quod si ad laudandum et glorilicandum to linguis
sexto Arcturum, in seplimo Sapphirum, in octavo hominum loquar et angclorum , et nosce.oni omiiia
Crx)cura, in nono Achal^m, iu decinio Sidusmavinum, arcana niysieriorum, habercmque et omnem scicn-

* Fulgore deest in Alva; Editione. * Vernulam edebat Alva, niale ,

quotl eiuenlavi-
i Omnis, Ajva. mus ex Ms.
« Sancti addiraus ex Ms. nostj-o, « Lucibus, Alva.
 , ,
487 AD S. HILDEFONSl OPERA APPENDICKS.
li;im Scripliirarum, prius milii deficcrel viriiis ci po-
tenlia, quam tantonim corum cxordii
prax;<tniorum
forent explicata ad liquidum elementa. Tu enim es
ii»comparabilis cunclis mulieribus in pulchriludine,
in decore, et in elegaiHia ; clarior omnibus homini-
bus in vinule, gralia, el sapientia ; gloriosior angelis
in eminentia dignitatis, in excellenlia a.sanclitatis,
in adeptione gloriie el honoris. Exaltata super choros
angelorum, super thronos apostolorum et prophe- , luiiine virtulum, in splendore charismaluni, el in co-
tarum, omniumque civium supernorum, ad dexleram
amantissimi filii tui coronala resides. Ibi tua nierita
recitantur, tua pr.Teconia gloriose extollunlur, tuoe
laudes el prairogativae venerabiliter el devotissime
ab omnibus pra)dieantur, Quid ergo cgo miser et
peccalor addore possum ad lam ineffabilia? Sed ad
boc tantum hic stylus meus ducitur, ut tuae laudis
ibi stilla aliqua dirigatur. Corona ha;c quam tibi, Do-
mina, polliceor, merilo debet ess€ aurea; nam ut
aurum exceilit omnia genera metallorum, sic tu, Do-
mina, in ca'lo el in lerra super omnes obtines prin-
cipalum. Tibique omne genu curvatur coeleslium
lerrestrium, et infernorum, et omnis lingua confite-
lur quod Mater Domini nostri Jesu Christi in gloria
es Dei Palris, amicta solc sicut vesiimento, coronala
serlo splendifero duodecim stellarum, gloria et splen-
dore decorala et sicut aurum claritate conspicuum,
; tiamque infundis. Tu indignationcm co-.npescis
et forma decorum, sic tu, Domina, es sanciilaie cia-
rissima, virlutibus et miracuHs fulgentissima, praj-
claris meritis radiantissima, mente et corpore for-
mosa el decora.
ORATIO.
Yirgo Regina, sole induta, duodeclm stellis coro-
nata, i» coelis exaltata, cura sis pia, et omnibus vi-
scerosior, maris stella serenior , vide hoslilia jacula
quibus coDfodior, aspice dolores quibus cxcrucior,
cerne tentationes quibus illidor. Ne diu hostis saiviat,
ne prosternat, ne subjiciat, detlera tua ipsum deji-
ciat, infernus degluiiat; et ne in morte caligel oculus
fidei, tunc mihi refulgeat radius lu3B claritatis. Dum
corpus necat mors dura et aspera, el mentem turbant
niala pneterita, dum contreiaiscit tota conscientia,
assisiat nobis tua proesentia ; et ne perlurbemur ab
adversariis, defende nos tuis praesidiis. Transeamus
cura spe sanclae resnrrectionis securi de gloria perpe-
lua; claritatis. Aincn.
CAPUT 11.
Topazius lapis pretiosus in corona Virginis.
b Omnium
gratiarum Yirgo plena , loia clara et
serena, sanclum et beneiiictuiii rcclinatorium, aureum
or periucidum in dccorem et gloriam Dei Filio co-
aplatum, ad laudem et gloriam luce ftxcellentiae, in
primo loco tuae corona* inclytac alTigo lapidem Topa-
/.ion, splendorcm omnium lapidum c superantem
qui bcne ad ornatum lu.i; nobiliS coronae perlinet, eo
q:iod tu, dulcissima Do.nina, ut cunctas ferainas vin-
cis pulchriiudine carnis, sic el omnos sanclos el om
nes angelos superas excellentia sanclitatis. Nam om-
nis vita tua cunclis exstitit sanctitatis exemplar et
perfectionis, et morum disciplina regiilaris. Si in fide
quis comraendalur, quis in illa locuplelior te. Si in
spe, quis longaniojior? Siincbaritate quis ferventior?
Si in religiositate, quis honestior? Quis studiosior in
lcctione? Quis devolior in oratione? Quis sublilior in
contemplalione ? Quis viscerosior in pietale? Quis
mansuetior in lenilate? Quis purior in castilate ?
Quis mundior in virginitale et in temperantia? Quis
• Ubi Ms. habet sanctitatis repelit Alva dignitatis.
1» Omni edidil Alva.
c Male Alva, imperantem»
^ Virqa aurea, Ms.
* Levlssimo, Aha.
^ Malignum deest in Alvae Edil.
8 Locus hic dopr;ivaius est nee roinus in noslro
CodJco quaju. in .\lvce Edii. Nam prirao vita in utro-
JSS
A copiosior in scientia ? Quis eloquentior in jusiilia?
Quis fortior conlra adversa ? Quis sanclus, vel ange-
lus divina arcana profundius penel.ravii? Quis co-
piosius divinam graliam ad se traxit? Quis altissi-
mam majestaiem limpidius et clarius coRtenipIatus
fuit? Merito ergo, Domina, in ornamento lui capitis
oblines Topazium, omnibus lapidibus f;f;iestantiorem;
quia tu omnes sanclos et angelos superas in pulcbri-
ronis meritorum. Idcirco propter omniuni bonoruin
quam possidcs pulcbritudinem , et totius misericor-
di:ie aflluentissimam ubertatem, peccatores trahis aj
veniam, pugnatores perdacis ad bravii coronam, ju-
stos ducis ad gloriam incorruplam. Tu, Domina
mundi, regina coeli, servitutem ademisti, liliertatem
restiluisti, sustulisti mortem, vitam donasti, dura
Salvalorem noslrum Dei Filiuin peperisli. Tu, Do-
miua, in angusliis nos recreas, in adversis coufortas,
in infirmitatibus corroboras, in morte liberas, a dae-
g moniis nos eripis, a morle perpetua subtrahis, para-
disi januara nobis pandis, Redemptori noslro conjun-
gis. Tu, msLler indulgenliae, ligata solvis, soluia re-
seras, adversa mitigas contrita smas, reos solvis,
,
reficis delinqucntes, lapsos relevas, recreas despera-
tos,bonorem renovas, ftduciam reCbrmas, vires gra-
amissam b.T^redilatem restituis, nos separas a dia-
boio, purificas a peccato, reconcilias Deo.
ORiVTIO.
d
Virgo aurea, maler Dci sanctissima, angelo-
rura gratulatio, patriarcharum exsultatio, propheta-
rura ioetilia, apostolorum gaudium, martyrum suavi-
tas, confessorum dulcor, virginum harmonia , pias
aures ad me flccte, illos tuos misericordes oculos ad
me converle. C;ecus sum, lumen infunde; infirmus
sum, salutem tribue; mortuus suin, vivifica me. Tuo
enim aspectu meliifluo laelificantur gemebundij luo
tactu e lenissimo sanantur infirmi, luo odore roseo
C mortui reviviscunl; et omnia bona, qu;ie fiunt in
coelo, vel tuis merilis donanlur, vel tuis precibus ob-
linentur. Respice igilur, Domina , hunc peccalorem
miserum, peccatis lenebrosum , multis miseriis cir-
cumdatum. Per te , "Virgo sanctissima, mea vincula
dirumpantur, rnea debita dimittantur, mea diruta re-
parentur, mea vetera renoveniur, mea confracta so-
lidentur, niea perdita restaurentur, mea imperfecla
pcrficiantur. Per gratiara tuam voluntas mundelur,
rnens resplendeat, aniraus inflammelur, liquescal pe-
clus, dulcescat gustus, aspectus decoretur. Adjuva
mc lucerna per quam illuminor , dulcedo per quam
reficior, virtus per quam consolidor , fortiludo per
quam sustenlor. I.onge fac a me verbum iniquura et
dolosum cogitatum ^ inalignum
, opus nefarium.
,
; Gratia tua totam dirigat vitara meam praisenlia lua ;
iliustret meam mentcm; misericordia Jua rae per-
liucat ad vitam ajternam. Nam vere lu es «vita recta
ad illam gloriam, prout hic unitur. Mater! qua
D lenditur ad cocli fastigium, bJc per le recipitur .con
ventus humilium. Favus, et mel dulcoris , et candor
floris; mundi domina cbaritatis nectura, amoris
,
conjunctura, mundans crimina; virginalis dignitas
decorala lilio, fecunda virginitas exaltata solio an- ;
gelorum regina salutis medicina flos convallium ;
, ,
virtutum disciplina, mundiliai corlina, lumen cor-
dinm;reginasupernaturalis, carinat^mundialis, Chri-
sti solium, duc lecura parvulorura [parvulos?] ad glo-
riam saiiclorum i posl exsilium. Araen.
fuerit aperte scribendum via ; deinde
que legitur, cuin
prout unitur nihil significat, sicul nec sinittir,
hic
quod nos in Ms. legimus. Tandem Aha conjeclatur
pro Matert legendum amatur, quod tamen nec sen-
sum aperit seotentiae.
^ Mundialis supplevimns ex Ms. ct ccrte desidwra-
tur ad rhylhrai consoBantiam.
' Post deesi in E»iit. Ahaj.
 , ,

i%^ APPEND. n. OPP. SUPPOS. — LIB. DE COR. VIIVG. m

CAPlJT III.
A Hoc graude raysterium.
Oraculo Gabrielis
Lueanum aidus in eorona Virgims secnndum locum Mariae lalo de coelis,
obtinet. Clarum fit indicium.
Tu Virgo praeclara , felix cfleli porta, amoe-
igitur, Ut dc flore vel liiio
nilas paradisi, angelorum domina, regina mmidi, Gratas odor emittilur,
sanctorum l<etitia; advocata credentium, forlitudo Sic de Maria; greniio
pugnantium, revocaltrix erranlium, raedela poenilen- Verhum Patris emillilur.
lium ad laudem et gloriam tusc impemlis majesta-
; Gloria fecunditatis,
lis, ia secundo ioco tuae coronae gloriosae alligo Lu- El honor virginilalis
canum. Est autem Lucanum corpus sphericum et ro- corpore Mariac,
1.1

tundum, clarum et lucidum, pulchruui et gratiosum ; Ut candor manet in rosa,

quse omnia, sanctissima, valde tihi conveniunt; id- Et albedo speciosa
circo merito in corona lua dehet situari. In foriiia Monbtralur in eborc.
circulari et rolunda aeternitasdesignafur,non habens Qua propler cuiu omnium bonorura post Deum sis
principium, nequefinem; nam licet tu, Domina, esse c;uisa, te affecto ct desidero laudaie , tuam pulchri-
cceperis ex tempore, « corara Deo quodammodo tudinem amare, tuamhealitudinemvenerari, luara ccl-
seterna exsiitisii, eoquod a sua majestate fuisti situdinem gloriiicare, tuam benignitatem deprecari.
aeternaliterpraeordinata, ^ anlemundiconstitutionem ORATIO.
in raalrem Dei electa, sancta, et immaculata ; ut pcr g Lucem igilur miseraiionum tuarum superne in-
te Deus nobis suara pacem de coelis mitteret, genus funde, ut anima raea peccalis sordida gralia lua ,

humanum redimeret, ruinam angelicam repararet,
vinctos de inferni claustris educeret, et coeli januam
reseraret. Fuisti etiam clara operibus sanctis, clarior
salutaribus exemplis, clarissima meritis gloriosis.
Coram Deo et hominibus fuisti araabilis et grata, su-
per decorem mulierum graliosissima , super pulchri-
sil diluta, tua gloria iliustrata, tuo dulcore dulcorata,
luo amore inflaminata, lua prolectione conservala.
Partus • tuus virgincus et deificus nie caplivum re-
dimat, me a;grum sanet, me coecum illuminet, me
mortuum suscitet, et ab oinni peccato elpericuIom«
pricservet. Domina raea, quam honorabo duicedo ;

tudinem angelorum elegantissima. quam magna es raea, quaraaniabo; regina mca, quani reverebor;
in merilis, Mater Dei! quanta est dulcedo pielalis sponsa mea, cui me servabo, gratiam tui aspectus
el misericoruiae tuae Terreslria reparas , coelesiia
! super me converte, ut in decoie tuo videara luceni,
restauras, ima summis confoederas, et om.nibus ad le et inter tenebras videain veritatem, et inter vanita-
clamantibus misericorditer graliam administras. Id- lera videam vitam, et devitem nioriem. Et cum sis
cireo qui misericordia indiget, accedai ad le, el vi- oraniuni gratiarum plenissima, interiora mea ab
scera tua inveniet niisericordia redundare. Qui ex oinni raalilia dilue, cor raeum lempluin Dei perficc,
contrariae pariis inipulsu in lide dubitat, respiciat ad tuo sanclo amore illud reple, ut te aniando deside-
te, et quod eral dubitans, solide stabilictur. Qui per rem desiderando te quseram quaerendo inveniam,
, ,

carnis concupiscentiam obleclatui-, tuam gratiam inveniendo ampleclar, et teneani, et in te ^ suaviier

invocct, et periculum casiitatis aufereiur. Qui su- requiescam.
perbia et elaiione iu menle pulsatur, in te vertat i.i- _ CAPUT IV.
tuitum, et de merito tute humililalis turaor animi de- ^ Tertio locatur Sardius iapis in corona Vtrpi/iis.
turaescet. Qui iracundiae facibus est accensus, oculos Virgo mater pietalis, thronus suminae majcslatis,
levet ad te, et de tua tranquiilitate mitescet. Qui de cui servit angelorum et hominuin natura, (juam col-
via vilae per errorera ahductus fucril, ad te stel- laudat omnis creatura; ad cujus nutum huuiescunt
lam raaris respiciat, el in luce tua ad verilatis sc- arida, recalescunt frigida, reviviscunt mortiia ; cuju.s
miiam reducetur. Ad omne periculum pietas tua vita nihil sanctius, cujus conscientia nihil purius,
siibvenit, et polens esl subveuire. Et merito quideni, cujus osculis nihil bcatius, cujus amorc nihil hone-
cum mater Dei, regina mundi, ccelorum impe-
sis stius, cujus amplexu nihil caslius, cujus dote Dihil
ratrix, sponsa Spiritus sancti. Tu cnim facis in Chri- utitius. Ideo ego peccalor iii te taota couspiciens,
sto mancre, et ad divina pervcuire. Tu in aeternilate tibi desidcrans complacere, et quodara modu applaii-
Dei vigcs, et in veritate Dei Iuces, in bonitale Dei dere, ul tua corona resplendeat insignius , in lertio
gaudes. Tu segregatos a viliis reddis graiias socias illius loco e coUoco Sardiura lapidem pretiosum
sanctitati, fugas scclera, lavas vilia
; roddis lapsis in- splendorc purpureo decoratum. Sardius igilur ruLi-
nocentiam, moeslislsetitiam fugas odia, paras con-
; cundo splendore luam illustral coronam nobilem,
cordiarn. Tu belia coinpescis, iras compriinis, su- cuin spiritale raarlyrium colorat et purpurat raentem
perbos calcas, humiles amas, discordcs sedas, ini- tuam. Cum enim amantissimus tuus, tuaj vir-
filius
micos concordas, pr;esentes socias, ahsentes invilas, ginitalis sponsus, vinctus sputis
flagcllis caedilur,
terrena coelestibus, et ima divinis concilias. Tu po- jlluditur, opprobriis lacessitur, conluraeliis fatig;ilur,
perisliD.um ca^li, regem terrae, orbis Dominum, illusionibus dehonestatur, cruci clavis aUigilur, felle
repiiralorem muiidi, mortificaioreni morlis, reslau- D et aceto potatur, in laiere lancea perforatur, lola
ratoreinvita;, perpeiuitatis auclorcm; necipsumcon- elficeris dissolula, omni nioerore confccta, onini do-
cipiendo sensisti libidinera, nec pariendo, doloiein. lore cruciaris, omni cruciatu torqucris, omni acerbi-
Proquo parlubenedicto otlero hoc laudis carmen : tate amaricaris; vulncraris in mente, translancearis
Conditor almc siderum, in anima, jacuhiris in cordo, confoderis in pectore,
NaUis aiite Luciferum, marlyrizaris gladio, in Visceribus tutaiitcr jugularis.
Mundum salvare cupiens, Sed nunc gaude, Domina , quia queni vidlsli nionen-
Ad hujus mundi vcsperuin tem in terris, nunc conspicis regnanlcm in coelis;
Candoris inlrat ulerum teque dolorura suonun participem, iliuc suae gloriae
Tanquam sponsus egrediens. ci gaudii facil consortem, donans libi pcrcnnera ho-
Per prophelasprsdicalur, norem, ut tibi omne genu flectatur, et omnis lingua
In figuris demonstralur, tibi laudes conliteatur, f
tanquam MalriDci,et spou-
• Corruptus hic locus in Alvac EJil. Corona Deo * Ubi Ms. nostcr habel suaviter, legii Alva in suo
quodammodo aterna Deo exliiisli. sua vita.
Hoc loco interserit Cod. Ms. ab
•>
initio, el ante
« Colloco deest in .Vlvae Edit.
uevula prwscita , et prceordinata.
f Tanquam tnatrt Dei. Alva edidit anteqiium ; at

conjeclabatur legendum tanqiiam , sicut esl iu no-

• Tuuj dceslin AIvacEJii.
slro Ms.
 , ,

201 AD S. illLDKFONSl OPERA APi^LNDICES iOI

8;e Spiritus sancli, ajnanlissimx Dl'! I*a-
filiactiiio A meos contemncre, virluosaopera perficere, Crcaioii
iris, quac sedes a tlexliis Regis aclerni, ut regina ineo perfccic inlucrere, laudesqne perpetuas illi et
clarissima, gloria et honore coionala, in vestitu (ie- tibi iu xtei num psailerc et cantare. Aineu.
auralo niirabiii varietale circunidala, Oinnium ange-
lonun el sancloruin concenlu cl liannonia exceilen- CAPUT V.
lissime collaudaia. IJnde pro uiroque, scilicet dolorc LUintn flos candidus in quarto (oco corcna \irgini»
niorlis fiiii, et iiieOabili gloria , qjia nunc Ja;laris situaiur.
in coclis, his verhis aliquo inoUo te cupio dcmul-
Maria thesaurus et hortus henediclionis, coUimna
cerc
el lirmamenlum veritatis, splendor et nit<>r graiias,
Ave, Yirgro cflelibala
vena et venia indulgcotiae, imperatrix cl doctrix glo-
Guniparala liiio,
riae, fundameutum Ecclcsia^, ions sapicntise, aula pu-
Ens;ii crucis jugulata
dicitia;, spes sakitis etveniae, plena virtutiset graliae,
a Traiisfixique gJudio.
sedespaiis, aulabeatitudinis, terra benedic(ionis, pa-
Sed resurgcnte Fili'>
rens veritatis, ministra salutis, amatrix bumiiiura, h<K-
Tuo exhilaraia,
sis
norcontincnlium, lux peccalorum, « virlus poeniten-
Tristiliaque fugala
lium, viaerrantium, iiiagistra perfectorum, gaudiuo)
Cumulala gauJio.
angdorum et hoininura, ad gloriain el decorem tuae co-
Nunc in c«ilis exallata
ronjeiuquailoipsiusloco situo Lilium,florem gratum
Resides iii solio :
et speciosura. Lilium hahct all>edinem iii colore,
Solarique pailio,
Condeceuler adornata, B suavitalem in odore, lenitatem in superficie, pul-
cbritndinem in decore ; et hccc tibi conver.iuut, ul
Siellis claris coronala,
inerilo in tuacoiona dehcat situari. In albedine ' Li-
jNobili tripudio
lii virginitas dcsignatnr; liiisli enim Yirgo pura
Virginuni collegio
mente, et corpore castiftcala ; et sicul virginilatem
"Veneranter cogitata,
h.ibuisii in corpore, sic puritatem et muiiditiam in
Oniniumque jubilo
conscientia; virgo enim in p;irtu fuisti, et post par-
In seternum coJIaudata.
tum inviolata permansisti. ^ Decora igilur in carne
Amen.
lua virgiiiiialis caudore, cl in anima humilitatis et
Merito igilur, clcinentissima Domina, ab omnibus
puritatis splendore, placuisti Dei Filio pro sancli-
«s laudanda et glorificanda , cura omnibus conferas
latis el viriutjs duplici ornainento. Tu Domina C8
graliam, neminiquc e.\ag!.fercs pamara. Tu euim con-
singularis; nam nulla alia, ul lu, sic Deo placuit, nec
fers lerrae pacem, co lis graliam, siilulera perditis,
tam siveciosum palatium illi s&dilicavit. Ergo sicut
vitam mortuis; regis prospcra, repellisadversa, vilii»
in comparatione Dei nerao bonus, sic in comparatione
cxstinguis, virtules succendis, reddis casta corpora
luinulla inveniturperfecta, quaravis eximia compro-
corda pura; pacem membris, menlibus das quietam
hetur. Sed quid tam suavitcr redolet animae, ut no-
lidem, gentibus vitae ordinem, moribus disciplinain.
meii tuam respersum?de qno noniine ait quidam;
Tu iiamque, Domina, es admirabilis singulari virgi- Marice nomen aurum [F. , aureura],
nitate, amabilis saiutilera fecundilate, veuerahilis
Fragrans, et aromalicum,
in%stiraah:li sanclitaie. Tu visihilem mundo suura
Yelut pigmeuluin coelicura :
exhibuisii Salvalorem, tu genuisli mundo restaura- q L't sol csi luce fulgidum
lorein, tu oblulisli muiKio Dominiim et Crealorem.
Et inorluis vivificum,
Tu esdiviiiisel angclicis pracconiis pnicdicata, sancta Et monachis mellilluum,
mente ei corporepermaiieus, nuillis donorura privi-
Sanclum, et anagogicum,
legiis sublimala, cum senatorihus coeli infra curiain
Divinum, et exlaiicum.
paradisi conversata sub Spirilus sancli disciplina el
,
Tu es et Douiiua uuiltum ieni« et mitis ; sacra
raagisierio totius divinitaiis informaia, virtule Altis-
eniin Scriplura te praedicat lenilatis magistrain, he-
siun obumbrata, s;\Iulifeio rore Spiritus sancti fe-
nignitatis normani, modesliiB regulam, mansuetudi-
cundata et impraignata. Tu exemplar es contiueniiie
nis formam. Tu eiiam es puelta decora nimis, virgoque
et caslilatis ; lueslorma perfect;»; integritatis ;
^ lu
piUclicrrima, et incognita viro {Genes. xxiv, 16) ; ne ,ue
praecellis cunctis, supereuiiiieus univeisis. Tu virgo
est mulier siinilis tui in aspecta, in pulchritudine,
sancta, virgo sobria, virgo devota, siugularis integri-
et iii sensu vcrborum ; et quia tu forinosa valde ca-
tate, excdlens integriiale, coiicepisli salvo pudore,
slitatis ornaiu virgiueo, et incredihiii pulchritudine
peperisti siu ; doloie. Tu vilam ct lucein hominuin
toliiis sanctilatis, ct omniuin virtutum apparatu pre-
genuisti ; tu virgo Dcum de Spiritu saiicto conccpisli,
tioso, in oculissummi Regis fuisti placida, valde
uuem iilibalapeperisii ; tu Yirgo spcciosa pi:e lihabus amabilis et gratiosa. Tu etiam habuisti pulchritudincm
uominum speciosum forma prye liliis hominuin ca-
propter simplicitatem existentem, elegan-
in oculis
siilatis viscerihus <nnc<;(>isti , nohisque ipsum ob-
propler eloquentiam distillantem, dft-
ti.iin in labiis
tuiisti.
corein in manibus proplcr largitatem affluentem,
ORATIO. T) speciem in auril)us propler pietate*n inclinantem.

Cum igitursismatorDoicleDienlissima, diilcissima, Quis est suJiicienstuas virtules enarrare, tua mirabi-
poteniissima, miserere.raci in die tribal;aionis et ne- liaexplanare? Tues coelo allior, abysso profundior.
cesiitalis niea;. Respice inimicos meos, quoniam Tu Deiira, quem mundus non poiesi capei-e, immacu-
niuJtiplicaii sunt, e.t odio iniquo oderunt etpersecuti lato utero portasli. Tu primae matris damna restao-
sunl me, aiiimaai mejiin corripuerunt, vulnerave-
<-
rasli, tu hominiperdilo redemptionem b adinvenisti,
ruut, constupravcruiil, i;ub pcdibus suis conculcave- tu singulare coniinercium laundo pnebuisti. Tu om-
ruut. ReconcilLa me, DainiiKi inca, Crcaiori meo, nem creaturam sanctitaie el dignitate transccndis.
quem carnt; tuasancij induisli. Redde ine Deoxrico, Tu coeleslia, i et terrena uno fcodere ^unjungis, ad
queiii lacte virginoo nutrisii, ul ^ per lua sancta rae- coelestia et siiperna nosprovebis, pactum conlirnias,
rita^ratia iJlius visilalus, misericor<lia suscitatus, et mortis vincula dissolvis. Tu Virgo regia geniniis
luce illustralus, virluie roboralus, possiiii hostes virtulum ornata, gemino ntcntis et corporis decore
a Alva, crucifixaquc, improprie, nec ad mctri mi- « Ms. nost., unciio poenitentium.
merum. Ms. nostcr habet ut edinins. f Fitii lcgebalur in utioque Ms. certe JDaendosc.
^ Alva, lu ne prctceUis; nos excluiimus m ad Ms. ^ Decoratii, Ms. noster.
Dosirum. b Ms. nosler, addvxisti.
t Corripueriint, iiost. Ms. Alva, corrumvuit. ' Alva, el terrestria cum foedere.
«i Alva, panus sancla merila, clc.
 , , , , , ,, , : , , ,

233 APPEND. U. OPP. SUPPOS.— LIB. DE COR VIRG. 904

fulj?iilfi, spwie lua elpuIchrKudinc lua in coelcslibiis A Callis rectiis noii crranlium ,

cogiiila, coDloslinrn civium iii le pro\ocasli aspectus, Laus sancloruin cantiniium,

a indi- Salus vera languentiiim.
ila iit regis aniinum iii lui coiicnpiscenliain
iiares, et coeieslein nuuliuin ad le de supcrnis educe- Arca sophi« ,

res. Tu concepisti, el sine peccato; gravida fuisii,

Tabernaculum gloriiC
sed nongravata; peperisii, sed non corrupta; Dcum Regula justitise
pariens,"elde Deoconcipiens;nesciensvirum, el g4- Yirtus temperantiaj
gnens filiuni; casta puerpera, mater intacla, illius Rosa pudicitine.
i/iater cujus Deus Pater. Fiiius palernie charilalis Nardus odorifera,
est corona lu.Te castiiatis; sapieiitia palerni cordis
Amigdalus lenitalis,

est frucii.is lui uleri virginalis. Tu flos floreni, virgo Veriians laurus castitalls;
virginem sponsuio, coronam virginum es prolala. Oiiva fructifera.
Super salulem et omnem pulchritudinem a Domino Florens horlus .- stro flante
es araata; sine lactu pudoris invenla es mater Sjd- Porta claiisa post ct ante ,
vatoris ; Dominiim oirinium meruisti portare, et Re- Via veris in vi ».
gern angelorum sola Virgo lactare; fulgoie virtu- Fusa rore coeli telliis,
lum mundum illuminare, luce justitice corda clarifi- Fusum Gedeonis vellus,
care ; quia semper radias splendore graiiac, et nuK Deilalis pluvia.
lis macularis sordibus culpai. Salulo igitur te, regina
Placa, Maria, maris slclla,
virginum, rosa voris, convaUis lilium le salutando Ne iuvolvat nos proccHa ,
;
g Et tempcstas omnia.
volo linireistud capiiulum.
regina radiantissima , ornnibus boni.'> plenissima I
on.vno.
per le Dco refunditur gloria , angeiis hetilia , saltis
Ave, plena coelesti gratia, plena Dco, plenaque peccaloribus, solamen de.^^peranlibus infirniis sani- ,

gloria te circumdant virginiim lilia, te sociant vir-

:
tas, GEcis claritas, iristibus gaudium, nioeivutibus
lutum pnicmia, Viigo Dei, Virgo puerpera, obum- solalium , pugnantibus conslaniia , justis gloria , et
brata virtute supera. Tu illa nubes lucilera, quae •'
iiiimarcescibilis corona. Tu cura ^gros niedicaii,s
illiistras coelum et sidera; dealbata turris eburnca, gaudium moeslos consolans , sauiias dolenies Iseliii-
co.'orala losa piirpurea ; ut pioslrctur legio fellea,
caus :

«•.ouimendala rompha;a. Cum sis salus ct ho-

e.it libi
Tu convallis humilis
nor liom.num. materDei, corona virginum, tibidcciis Torra non arabilis,
non habens lerminum, pereolvaiur jure post Domi- Qu.T! fruciiiiii partiiriit
minum. F1'.)Scampi convaltium ,
CAi^irr VI. Singulare lilium.
Situalio Calcedonii pretiosi lapidis in corona \irgimt Chrisiiis es te prodiif.
Maria.'. Tu coelestis paradi.«iHS,
Libanusque non incisus
Virgo ct Domina mirilica, per quam fracta sunt
lartara, rcsen'ata suiit coelcslia , rcparala sunt per-
Vaporans dulcedineui
dila, rcnovata sunl elemcnta : singulari decore prie « Tu
candoris ct decoris ,
cunctis rutifans , singularique pulchritudine radiaus
^ Tu
dulcoris et odoris
llabcns pulchritiidinem
el coruscans, ad honorcm et gloriam lui sanctissinii
capitis , in quinlo loco tua; coron-x inclyt.ic situo
Tu es maler numinis ^ sancla nilorc radians, ct sij-
perni lumiuis claritate terram illustrans. Tu lu.i
Calcedonium lapiijem pretiosura ,virtute praecipuuin,
Calcfdonius , qui obscurus csl domi , scd sub divo
puriiatis cl sanctimoiii:e niundissimum Deo habita-
rutilat, et fulget in diademate tuo , quo vir/utcs ct
culum prx^parasti. Tii in coelesli throno super or-
miracula tua non jam lateiit in angulo, sed dilatanlur diues aiigelorum pcrpelua clarilaierefulges, tanquam
sidus anie lucanum malutiiio uos rore perfundis.
in univcrso mnndo. Lbiquc nomen luum prxdicatur,
fiuctuii luus henodicitur , vcnter tuus cxtoliilur ,
Splendidius in sanctitate radians quam luniinaria iii
<-
ubera tua veneranlur. Jn otnnein terram exivit so- firraamento coeli, innammata cbarilale,cunctis ange-
nus tuarum virtutum, el in fiues orbis audiia est vox lisviciniusIumcndeilicumcontcmplaris.Tus.ipientijE
tuorura miraculorum {Psal. xviii , 5). In toto orlie el virtiitis candida luce radians, horrid;is icniporum

aiiimas illuslras, corpora rccreas, morluos suscitas, tenebras virlulum fulgore fugasti. Tu maler salutis,
iiifinnos sanas, paHperes rcparas, iaibccilles «us- quae sola desperalis jKitcs aflcrre mcdicinam , de co-
lcntas, corifracta solidas perdita veslauias , con- jus utero virgiuali Dcus in salntcm populi sui Cfei
,

grcgata conscrvas; ciecis visum , claudis grcssuai cgrcssus; raatcr saluiis, perquam mors vicia suc-
surdis reparas auditum ; nnitis eloquentia , ignoran- cubuit , et salus hominis dc^p.Tata surrexit; maler
libus scientia, languentibus incdicina , cunclis hia salutis, qu:c dejectui mculis ruiiias erigis, et arden-

gralia infunditiir, !ua pictale cunclis succurritur tem restringis [F.j, restiuguisj ujorbum aestuantiuin
omnibus tua mi&cricordia sulVragafur. igilur Yir- D dchcloruni.
go benedicla , cl supcrbcnedicta , fructiim bajulans OR.iTIO.
oenedictum , per queni bcnedicuiitur omnia, coclum, Miserere igitur, tam pijtcns et tam cleraen> lam ,

terra, et maria pulclira ad intuendum, amabilis

! dulcis , el tam pia, tam pulchra, el tam lo^mosa ,
ad contemplandum, dclectabilis ad amanduin ! Cujus hujus peccaloris faniuli. A peccatis et viliis ablue «i
pulchritudinein sol ct luua miiantiir, ciijus splciidore munda tua luce pectus irradia meum tuo aniore ,

corda iUuminanlur, cujus [F., cui] polcsiates ange- animain inflainma, a filio tu impetra mihi pacem el
lice famulantur , ciijus opes nunquam deficiu!!l, cu- indulgcnliam, et iu die judicii resurrectionem glori-
jus op:!s nunquam dcciescunt. Tu quidcin Doo cs ficatam. Ameii.
grata, angelis, cl honiinibus : Deo per humilitalem, CAPUT VII.
angelis per virginitalem, homiiiibus per fccundi-
Posilio Arcturi luminaris splendidi in corona
lalein.
Yirginis.
Tu es cella custos ungucntorum ,

Aula coelcstium sacramentormn Begina serenissima, matcr Dei intacta, Virgo pu-
Clarum sidus navigantium ra, Virgo sancla, Virgo imuiaculata, tujus lauiia-

« Alva, inclinarei....educeret. = Alva, verba tua.

^ Qua; illustras. Ilccc verba desideranlur jn Alvie «^
Ms. nostcr, nt<»ii;it6 sancti.
Edit.
 ,

295 AD S. HILDEFONSI OVF.RA APPENDICES.

luus virgiuitatcm , nniramur buniililatcin, sed cha- A sauris graiiic decoratur, omnibus sacris charismatH
rius (qux' niiscris sapit ilulcius) invocamus tuain
, iius noiiililatur.
niisericordiam et piclatem. Nardus lua et unguenta ORATIO.
sunt dona Spiritus sancli in tc (iiiicsctMUis, te iiiu- Virgo Domina, tot el tanlis bonis cumalaui et
nuiianlis suo amore te inflammantis. Tuus fruclus
,
referta sis iioi)is clemcns in nostris necessitatibus,
!

esl setenms, cujns odor mundum replct, cujus sa-
por lideles a satiat, cujus spiendor solein superat.
Quia igitur lam pretiosum fruclum vilis rru.ailera
iiobis prolulisti, ad aiiquid honoris et glorije tuaj
magiiilicentiie aggregandum, in sexto loco tua; coro-
n» Arcturum situo, clarum et iucidum luininare,
septem stelUs decoratum, in modum plaustri. Huic,
Domina, similaris, el quodam modo compararis.
dulcis in tribulationibus, pia angustiis, prompta et m
apta ad succurrendum in periculis. Tu etiani iribula-
lis es refrigerium, tu nujestis inipendis soiatiuni, lu
mulces ttetus plorantium. Nos prcmil sarcina crimi-
nuin, defluunt aquse cupidinum, discurrunt fluclus
voluplatum. Scd o! tu miserans miseris, nos conso-
lare tuis solaliis ; et ne i^ invoivainur peq)etuis tene-
bris nc deputeinur seternis suppliciis
, suecurre ,

Fuisti tpiidein virginitate lucida, fide ct sanctitate nobis in hoia dolorosa el pavidac mortis, perduc nos
clara, fecunditale fulgeulissima; septem steliis fuisli ad gaudium sanct?e resurrectionis , ct ad gaudium
decorata, cum septem virtutibusfuisliadornata. Tu perpetULC claritatis. Amen.
enim fuisti *> solidata per iidem, auiore inflani-
mata per charitalcm, sursum elevata perspem,per CAPUT VIII.
leraperantiain fuisti sobria et modesta, per foriitu-
Sapphirus lapis preliosns in corona silualur
diuem vigorata, per justitiam sequissima, perprudeu-
tiam disertissima. Currus Dei fuisti, in tua sancta
B Virginis.

anima Deum omnipolenlem circumferendo, el Do-
minum Jesiim Christum in tuo sanclo utero bajii-
lando. Currus eliam Israel es, peccata nosira beni-
gne supportando , indulgentiam et pacem nobis im-
petrans , ad iter paradisi luum ducatuiu praestaiis.
Doniina mea, solatium cordis mei, dulcor auimae
raeae, recreatio spiritus mei, vilia el peccala mca,
mores meos duros et ferreos misericorditer suppor-
la; liiis mcritis sil mihi conccssa pax et indulgen-
lia; per le via paradisi sit railii oslensa, et ostia
el janua coelica reserata. Igilur, prajciara Domina
niea, « iudica mihi quid libi oflerara pulchrum et
gralum deinonslra mibi quid libi pr.Tesentcm et
, ampliare, in septirao loco tuje coronue Sappiiirum
dem amabile et jucundura, ostende mihi quid tibi
donem delectabile atque formosura; ^ pota hunc
peccatorem fetidum ab ubenale plenitudinis mun-
ditioe tuae, pasce hunc verraem horridura ab opulen-
tia dulcedinis lu;e, eripe me de manu potestaiis ad-
vers« , confunde omnes adversarios mcos sicut
fumus e deficit, pereant omnes inimici mei po-
testas tua, Domina, conterat eos, iufernus viventes
deglutiat eos. f Aperi nunc, Davidica clavis, viscera
meliiUui cordis tui , aperi nunc ostium lumiuis tui,
ingrediar, et videam, atque deguslcm suavitatera
uberum tuorum, de tuu fonle dulcissimo anima
et
siliens ebrietur; ex qua recrealione inirihca le
sciam diligere toto afTectu cordis toto couatu men-,
lis, fervenier et prudenler, sinceriter et jucuiidan-
ter, humiliter et devote. Da mihi vocoin iaudis, ut
digne sciain tua mirabilia enarrare. Benedicta sit
SanclK Trinitatis nobile iricliuium, Verbi Patris
sanctum reclinatoriura, puelia decora, virgo formo-
sa, regiiia clara el serena, pia, duicis, gratia plena,
cui a l)eo collatum est, ut inter fcminas ' prima
Deo virginitatis munus oflerres , unde jure angelico
aspectu simul et factu [F., afiatu ] meruisti pcrfrui
quaj angelicara studuisti vitarn imilari. In te enim
coelis distiliantibus, lota se infundil pleniludo divioi-
tatis, cui oblaia sunt et data gratia^. picnitudo, Dci
cohabitalio, coslestis benedictio. Quapropter cuin
lot mirabilium iusignia in te tain excelienter praedi-
centur, ego peccator cupiens adhuc tuam gloriam
lapidera pretiosissimu.m collocare decrevi. Sapphirus
enim sirnilis est sereno coelo, quem cum solis radius
aspicit, splendorem ardentem cmittit : cujus virlus
est corpus castificare, oculis proQcere, venenis ofii-
cere. Et isle lapis raerito competit capitis tui orna-
;
G mcnlo. Tu, Domina, fuisti semper clara ct serena,
;
sincera, mundissima, et amoena. Tu enira es semper
tota puicbra, tota formosa, tola imraaculata, el tol4
speciosa. Macula nulla fuscaris, nuila sorde macula-
ris, orani gratia iUuslraris, omni virtute decoraris.
Puichrior et speciosior es sole in aspeciu tuo, et su-
per oranem dispositioncm stellarum rutilas decore
priecipuo. Sed dum illa sumraa majestas, cujus tii
es amabilis sponsa, el dilecta iilia, suo gratioso et
amabili radio* luam faciem reverberat, turn spes mea
arapiiori pulchritudine augmentatur, sapieniia tua
copiosiori luce radiat , charitas tua toia ardens in
J

tua virginitas florida, benedicta sit tua fecunditas Dei araore eflicitur, et omnes virtules tua; ampliori
virginea, benedicia sil tua humilitas graiiosa, be- sanctitatc perfunduntur. Tu ctiam, Domina, mentes
nedicta sit tua pietas viscerosa, l)eiiedicla sil lua et corpora castificas. oculos mentis et corporis illuini-
sanctitas qua fis excellentior cunclis, benedicta sil nas, t peccatorum venena exslirpas.
eliininas et
tua 8 dignitas preliosior universis; nam Spiritus Cura Doraina,
igitur, salus
gcneris, spcs
sis humani
sanctus suo rore niellifluo luum uteruiu virgineum el solalium pauperis, succurre nobis servulis mise-
fecundavit, tuura corpus sanciissiir.uni per diviiium ris; naiii beila premunt hostilia, hostes sua i exten-
unibr.iculum obumbravit tua feiix anima, quae est
; D dunt retia caro suggerit mollia, dyemon rixas e.l
,

saiicta^ Triiiiiaiis nobiie iriclinlum nobilissime ,

jurgia, inundus opes cl honores, et quaecunque cii-
insignitur; siquidem ornatur auro lidei, argenlo sa- riosa. regina misericordiae succurre in terapore I

pieali;e, iapidibus pretiosis, sanciitatis velieris [i*'., angustiie, fer noi.-is opem tux* grati» ; el ne corriia-
veilere] , verecumJia'. rosis, liliis castitalis , vjolis iniis in taiitis periculis, mane nobiscum, Domina,
virgiiiitalis. Sole justilia; lilustr^^lur, luiia castimo- Guoiiiam adv(isp';rascil. Tu for.s saluUs ct lolius
uiie et slellis innocenti<e radialur, ouinibiis the- graliie., via pacis, et portus indulgentise, audj plan-

* Alva, sanal. minis perlurbato ordine crant immcdiale aute

tui,
1» Solida, idem. illa, et de tuo fonte.
c Alva , edebat ^ Alva repetit sunctitas ; pro qno est in Ms. nosi.
: iiidica mihi quid tibi prcesen-
lem, ctc. digniias.
^ Pota emendavimus ex Ms. nost. Alva enim cdi-
•^
Melms quam .\lva , induamur.
&intiti; forle auicr0 logendura crat nuiri.
' Alva, pyimum.
i Ms. noster, radiatur.
* Deficiant, Alva. k Alva edebai ex suo corruptissime : peconm ve>-
I
f
Edimus banc periodura ad Ms. nosirum : nam nena alumnas.
iu Alva; Ediiione hjec verba, apcri nunc oslium tu- 1 Super exlendunt retia, Alva.

J
 ! ; !

207 APPEM). 11. OPP. SLPPOS. •-- LllJ. DE COR. VJUG. 20«

cliis Uia- fainiiuf. Circumlant nos

inulla pericula, A OUVTIO.
coq)iis coiisumit pru^valida , poctus iirit
rp.grilti(l<)
Maria sit in memoiia, Maiiae rimelur dulcor cl
toiilalio acoirima : ptuvia devotionis compescitiir, gratia, Mari« recolantur bcneficia cl chariias iii-
,

fcrvor in oratione non lopcritur, oculus " rationis dcfess;i. Sed el hos, quos nui)' tibi oflfro vcrsus,
caligatur. Domina, pro tuaj glori;c honorificentiu coinmcudata
or.ATio. digncris suscipere gra;losc.
Salvc, flumeii niiscricordijr,
rcfugium pauperum misi-vorum ixfrigcrium
!

in tc sperant oculi oninium, ut libereinur n lain pes-

Fluuien pacis, cl flunicn gratlyc.
tilerisnialis, cui saivaresuppclit quos volueris. Mane Ros convalliurn,
"obiscum quoniaia advcsperascil libera nos de ;
FIos pudicilia;,
,

tenebris et unibra morlis, el pciduc ad gloriani per-

Matcr Uci,
pctuu: imiuortalitatis. Amen. Et niaterveiiia}.
Salve, vera salus fidelium,
CAPUT IX. Majestatis ihronus el sormm.
Templum Chrisli,
Crocus flos aromalicns in corona Virginis. Do.mus, tricliniuin,
Via vilae, pudoris Iilium.
Si lingnis omnium gentium et oinnium melodiis
Saive, floris decor aiiiahiiis,
angelorum tuas laudes, Virgo sanclissirna, posseiu
Sponsa Chrisli ancilla Imuiilis,
depronierc, niiiii sufficienter sufJicercm; quia vcre
iii laudibus uieis non invenitur convenicns organuin,
B Tota pulchra et vcuerabiiis,
Cui nulla fuit consimilis.
et bcbes esl cujuscunque sublilitaiis iiigeiiiuni. Nam
Pradicamiis le venerabilem,
Spiritus sanclus, fons et origo omnium bonorum, sic
iii te cuinulavit ^ sua insignia virtutuni, etcbarisroata
Sanctam mente, etcoidii simplicem;
gratiarum, qnod neque hoiiorem quem babes in
Mundam carne,
iiiundo, nec gloriam quam habes in coelo, nec coro-
Milem et placabiiem,
Deo graiam,
nam quam possides in praimio, posset exprimere
Deo amabilem.
spirilus angeiicus, nec intellectus humanus. Quantum
Qui te guslant, adhuc esiiriuut,
eigo ab oninibus, Virgo sercnissiraa, debcas collau-
d.ui, egopeccator ad bonorcm tuura el gloriam ocia-
Tuura sanctuin dulcoreni sitiunt
vo loco lune coronse inclylae Crociini florem arorna- Te amare ardenlcr cupiunt,
ticiim, libi valde idoncuin, cupio collocare. Estenira
Tc laudare, scd non sufliciunt.
Crocus colore aureus, « odore oblectativus, virluo- Sacra Mater Dei et bominis, laus et decus bumani
silat« mirilicus, valde la;li(icalivus. es enin» virgo Tu gencrs, sanclilate sancfos Iransgrcdiens, clarilate
p!us fulgens cicteris, quis te dignc valet cxioliere?
aurea, oinni sanctitate ornata. Per aurum lua san-
laudes dignas quis tibi « proniere? Ex quo Deum es
ctitas designalur; aam sicul aurum omnia inetalla
digna purcre, cl lactare sacro ubcre, saUis nostra in
cxcellit nobilitate cl valore, sic luse sanctilatis digni-
las superat omnium sanctorum merita, et oninium
inanu tua est, Domina. Tantum respiciat super nos
loisericordia lua, et securi seryiemus Deo rcgi .«ter-
pnerogativas angelorom. Ideo super oinnes in cojlis
obtines ; unde sicut in loto mundo non est locus di- Q no, et tibi ipsius benedictcB genetrici. regina gloriae
gnior tui virginei uteri templo quo Fiiiiim Dei susce-
qu;e cum Deo vivis et regnas in solio inajestalis
pisli, sic c«lo, illo regali solio quo super
nec in
supernye per infinita saeculoruin S3ecuh<. Aiuen.
omnes sanctos Dei Filius sublimavit. Tu eliam
te CAPUT X.
es odorifera plusquani Crocus, quia )u aute Deum et
Situatio Achate pretiosi lapidis in corona Virgims
iiomincs fragras ei rcdolos. Unde et odor tuus est
Maria^.
sicul odor a^jri pleni, (luem benedixit Oominv.s (6e-
In coclesti tbrono resides, rcgina fulgenlissima,
nes. XXVII, 27). Agcrplenns cst luus sanctus uierus,
gloria ct honore coronata, gemmis virtutum ornata,
qui produxit niessem benedictam, ex qna angeli ct
et multum hcta, multum formosa, muliuin pulchra
boiiiines SMStentantur; sod odor qui procedit ex tua :

pulchra virginitatc, pulcbriof humilitate, puicher-

humilitale valde Deum oblcctat, odor proredcns cx
tua virginitate valde delectat angelos, odor proc(Hiei)S
lima in Filii Dei conccplione; puiehra in laude opi-
nionis, pulcbrior iii honostalc ooriversafionis, pui-
cx tua pietate mulinm rccreat homines, odor proce-
cherriiiia in gloriti uiviiue visionis. Puicbra, quia nec
dens ex lua sanctitate luullum lerrilicat ditmones.
Fuisti etiain el es virtuositafe inirifica; nam virtus
maculani aut rugam habuisli, neque carnss neque
spiiilus aliquod inquinamcistinn , seii tola timquani
ex te procedeus clarilicat visum, temperat gustum,
rcforinat aiidituin, confortat coi% illuminal inielle-
obrizum purissima, (ota splcndida, lota candida, tola
rulilans, tota mundissima a cujus cordc ci opcre
:
ctuin. Gralia tua, Domina, in miillis Knelitiam in
longe fuit omnis pcccati macula, cui fortiter adhxsit
nobis paril lu enim, Virgo piissinia , frequentci'
;
toiius sanctitatis gratia, ct charisma. Tam pulchra,
consolaris tristia, lenis aspera, lajiilicas dolorosa, U Domina, tamque spcciosa, et tam formosa gratanfcr
roboras debilcs, sustentas imbecilles, vivificas mor-
tuos, sanas et liberas legrotos. Pro his omnibus,
.icdpc lapidcin Acbateni , qucm, ad jjmpUandum
tur.m apparaiuin, in noiio loco luit; coroiia; sialiii
Domina, in tua gloria et honorc gristuliinur, in tnis
landibus cxsultabimos, in tuis pryeconiis jucundamur, coUocare. Acb.ttes infcr c;T;tcras virtutes facit homi-
licm gratiosum qiiem te decet baberc, Doniina, iit
luis coronis ct pr;Einiis congaudennis. Unde (!•' di;I- ;

lui c;ipiiis ornanieiilo, quia h;cc in nobis e(Tic;icius

corc et jubilo, qiii cx tc J cordi anvanri infanditur,
cprraris. Suinus iii pcccatis tenebiosi, concupisccii-
ditil qnidam
: Clciini offiisiin), ungucnluin esiiiani-
tiis liinosi, f vifii, mnbiosi; idcirco Dco cdibiies cl
tiim, jubilus cordinni, noinen Mariic sanctom cl
gloriusuin. Sed frangatur alabaslriiin; desccnde, detcslabiles, tanquani lil:i gehonna:. Snnt cnim niuiti
inUati per supcrbiam, nigri per av:iriliam. saiiguino-
Daiuina, in borlum niL'uin,succcnde ibi aniorcm igr.i-
lcnfi pcr iracundiam, fotidi por hixuriam, iutosi per
lum, stilla lui decoris unguentum, respcrge tuoruni
giilam lividi pcr invidiani, sonjnicnlosi pcr pi-
fiagrantiam aiomatiim. , .

griliam. Cum ^ autcm pUcuit. ci qu; tc scgrrgavit tx

• Oculis rittione, .Aka. ^ .\Iva, concordi menii.

"Alva pro sua, quod est in Ms; nostro, cdcbat e Promeretnr, Alva.
irper, sicut pjulo ante. ^ .\Iva, viliis vcrbosi.
« Conupte Alva cx suo : colore aureus obtcrtaH- p Cum cnim, Alva.
niius.

Patuol. XCVI. 10

209 AD S. IIILDrFONSl
uiero nj.ilris atl liiu super
.ucrurreiKliim inisfris, ut
1105 viscera move.»iitur, lunc olislelricaule niaiui lua,
ediicunlur exlra op-^ra leuebrosa, el iniroduGiiulur
virliiosa; (lelestnnlur vilia, ainplecluulur jcjiiiiia;
exslinguiinlur concupisccnliae, revivisciml viilutes
Apcris mnitum tuam, et imples omhc aiiimiU benedi-
ctione (Psal. cxlv, 4, 16), el gratiai tu;ic in nobis
jaclalo seiniiie, ex superbis fnint Iminiles, ex avaris
compalicnles, ex gulosis abstinontes, ex luxuriosis
r.asti, 61 iracundis charitalivi, ex pigris laboriosi; ut
(lui prius Deo (lisplice!)ant voUu (iiii tcncbraruin,
iiunc per tc liunl placidi, taniiuam Ulii lucis, ccbIc-
blis(]uc regni cohaeredes Chrisli. Et ideo gloria in ex-
celsis Deo, qni dc lam ulili el necpssaria nobis pro-
curalrice providit, cujus cura et olTituum esl evacuare
larlarum, illuminarc mundum, irradiaro ccelum, ro-
plere paradisum , diaboUim coiUerere pncdam ex ,
ipsius ore rapere, peccatores p r poenitcntiiun palri-
monio, ui nwttnr piissiina, aggiegare. iu;ilur M iria
pleiia gralia, viigo n^lulgens, iiurea tola, miiiuia,
cl illibata, in Cliristi habitaculunt consecrala, vas
in di^corem ct gloriam pcr oriuitum, in oculis snm-
mi ftegis gratum et pl.icitum, sHncli S,niritus beno-
diclione sanctilicatum! piiella vifgiiiea, a SpiiiU
sancto consecrala, a saiiclis angeiis prortecia et
ciislodita, ab archangi^Iis ol aiigelis cirGumgirata el
consolata, multis(jue graliis cl virlulibus decorala!
Verle, bomina, ad mepium et d.ilccm ociildin tiium,
tlemeiitem etgratiosum, fiilgidnm et lumiiiosum.
Visita mc infirmum, cura ine itgrolum, saiia mo
languidum, consolare ine trislem ei gemebundiMi.
D^ mibi eor devfitiim, cl inlcHLHliim illustratum,
Hl cognoscere valeam largitulem liue boiiitalis
inisericordi^ii, purilatem tua', carni» virginea;, pro-
rundilatem lui inlcUeclus el sapienliaj, sanclitalem
lui corporis et anima!. Respice, suinma imperatri.x,
de ailissimo lu.e excellentissinKe miyeslatis, et le-
nebras niei cordls tii;e gratiae splendoribus illustra,
sensiim pGrvigilein in ine repara, amore luo
iiamna.
OKAtlO.
Oro, ul lu.i virginitils nie casiificet, lua feciindi-
l-is virliitibus ex(>nu>t, lua Immilitas ine laciat " hti-
inilein, liia pietas me piiun ct diilccm,
ine compiiiicluin et gcmobundiim , liia
:i-lcrn.i glmia digiiiiinj et i|iiandiu vixcro
laiidibus el caniiiiiibus dovolum.
duris tor- Nam
inentis corpus attoritiir, et lciuamenlis nninuis fran-
gitur, diilcor iiU(;riius iiobis siibtrahilur. saora
regina virginum! da solalium, coiirer remedium, vide
Uelus le clamaniium ; et iie labamur iu vitiis, nc
•m\
riamiis similes besliis, manc nobiscum, Domina,
qtioniam advesperascit. Te crgo venerabilem virgi-
iiem il!ib:Uam, pcr partiim admirabilem iii coelis
coronalam,iit h:inc aniiiiamlb'bilcin, a:riimnis cumu-
lalaAi. reddas milcin el liiiniilcm sordibusque mun-
dalam, ul per morlem placrtbilcm, contrilam et de-
voiam, vadat ad vilain noiiilem, iloridam, cl spicn-
dibilcm, a malis elongatain. Aincn.
CAPUT XI.
Slclla marina splciidida i:i coroiia Viiginis.
Ad iaudandiim, bcnediccndiim, et pncdicandiim
Hy sanclissirna .Maler Clirisli, nioneinnr Scripturis,
Incitamur exemjilis, provocamur beneliciis, accendi-
muT inspirationibus inicrnis, et miraculis manifesiis.
Tu Deum hominibus geimisti, paccm mundo
trasii, diabolum supcrosli humanmn go
el vicisli,
nus n-parusll, ct Oiimia boiia in ctelo et in terra te
sunl patraia. Tu sancl;e Trinitatis nobilis-
inetli-iiue
simus et sanclissimus thronis, lu Vcrlii Patris iii-
carnail speciosus et virgineus Ihalamus, tu lapis
Ms. noster, mitetn,
*> Stigmutn, Aha.
« Ms. noslor, rcmiQantes.
:
OPERV APPENDICES. TAV^
A pretiosissimus iii corona Imperalorts irloriii , tii
Kumini Palris (ilia charissima, siucti Spiriius spoiisa
aiuaniissima, angelorum et hinninum domina et re-
gina. Tu choriis admirabilis, pleiius sapieutia, illu
: slratus splendore, oculalus scientia, clarus omniun^
gralia, perleclus in dccore, in medio lapidum ignito-
rum, id est, angelonim et archangelorum niiranda
gloria splendidisii, omnes eedros, el omnes qoi sunl
in paradiso Dci, praicellis saftctilale. Tu Seraphin>
cum sex alis j)orlans ^ sligmala Jpsu Chrisli, accen-'
sus in amorein Condiioris, divinis speetaculis sus-
pensus, ct raptus in contcmpIatiotKj excellenlissima;
inajesiatis. Quapropter ego quamvis indignus lam
pr;ec!arissimam Dominam honorare cupiens, juxla
intentiim pr.Telibatum , iii decinlo loco pretiosa; co-
ron:c tuai siiuo Slellam maris, naulas el ^ navigaiit(;s
dirigenlem. Siquidem Stella maris iiavigantes dlrigit,
eo$ coftsoUuur et erigit, el ad puilum uplatum a<l-
! ducit. Tu enim, Domina, »s Isla marls Sjctla, qure
n iiUor Ihiclus leniatiomim, Imor ptTiciiIa reniin imUi-
dialium, inter dolorcs acgriludinum iios Ii;gi9 et diri-
gis, auxllium et coti>iliitm impOndi*, cxsulialionem
iiifurulis, ad portum anlmas noslias eofKlllcis. Cujtts
Stcllas palrociiiilKn <* (|Mid.im »(ir\itor tuus, el latid.i-
tor de<oins, in suis opitsculis nos cordc alti^nlo llagi-
lare adiuon-Jt dictJhs
oft.vtio,
In pcriculiSj in rebus dubiis respice Stellam, in-
voca Mariam lion recedat a c(H-de, non recedal ab
:
ore. Nam ipsam sequens iion devias; ipsam cogitaiis,
iion erras; ip^am rogans, hon de.speras; ipsa te-
nenie, non metuis; ipsa prolegenie, iion corruis;
H ipsa regente, no» fatigaris; ipsa duce, ad coele.stia
perveiiis. Quod nobis conlingat liiis Sanctis palroci-
iiiisel meriiis gloriosis, annuonlc liio Filio benedicto,
cum quo vivis et regnas per omnia si)ecuia Sijeculoruiii.
Amen.
CAPUT xn.
me in-
C Jaspis lapis pretiosU» hic situatur im corona nt^itrce
Ddminw.^
Beiiedicla sls, Domhia. ei Motor Dortiini nosifi Jesil
Chrisii, m:Uer miscrlcordiaruiii , ct dominu tiUiud
consulalionis, qiias consolaris iios in Oinni trihula-^
tiia sanclitas tione nosli'a; et bcnediclum sit iiomcn gloria; luic,
clemciUia sanotum, e et laudabile, et supercxallalum in s-licula.
in tuis jaiiua p:iradisi! ministra graliiC Spiiitus saiicti!
magistra omrtis scientiie , tbeoricac et diviniBi
Dociri.< humilitatis el pauperlatis Chrisli! Tu pa-
tfiiirchis lide ei paiietitia es cbrior; prophetis sensu
Cl sapienlia actuior; apostolis in perfectiono sancti-
tatis accumulalior; in toUranliA dolorum prajccllis
inartyre.5, inexercendisactibus viiiuosis conlossores;
in munditiii castitatlsvirglncij; angelos elarchangelos
pr.ecoilis inadmiuistratronegraliarum ; dominationeS
iii prostralionc viliorum ct cupiditatuiq principatus
;
el poiestates rofrenatione contrariic potestatis;
in
throiros in tranquiilitatepaOis, cheruUim in snpjeniiiE
D splendore, serapbihi in charitatis ardore. Cum igituf
sis valde mirabilis, Doftilna, eo qnod in omni scfenila,
et in omni gratia et sanctilate ac vinu!fe omnes tran-
scendis, nccquisquam est tibi simill.s; ideo egop.cca-
tor graiiam apud te desiderans eomparare, in undecinio
loco coroiKO nnbilis siluo Jaspidcm, lapidem prelio-
siiiii. Jaspis est Uipis virluostis, pretiosus, coloruin
vaiietaie f vonusluosus, virOre conspicuus, Jid re»
stringondum sanguincm pritcipuus. Et hicbonccom-
iinpe- peLil ad onianduiii, Domina, saiicium capul luuii!;
III enim fuis:i virliitum Varieiate decoraia, virgini-
taiis et fidoi virorc ornata, ad reslringenduin san-
guineni, id est, canii.s concupiscentias et vfyiuplalos,
taii>juam mc<lioiii3 salutaris ct ellicax, a Dco iiobis
cs niiaistrai.a. INam licel fueris impraignaia. Idinen
d SanclusBernardus, hom.2 superitfisstts, circafin
e Et laudabile deest in AlViC E.lil.
' Alva. venuscosus.
 ; : ;

.'>0I APPHND. II. OPl>. SIPPOS. — LIB. I)i: COll. VfRG. 302

ner Spiriliiin sancluiii t ('1111 lala, pcr p:>rluin dcili- A l>ilur aul minijiJur soli.s corj^tis, sic tc pariente noii

c.ala. Licet vigorosa pcr foriiludinciu, \irluosa

pi:r viola\it prolatio sacri partus. Tibi, maler tnisericor-

recliluilinem, amorosa pcr charitalein, luininosa per di;c, compolii eleclio solis, qua; sidcniloria aiternos
ingen'osa per int.ci!i?;entiam, \iscerosa radios exhibcs univcrsis. Teryibilis nt citgtromm
sapicniiani,
flri»'$ exslilisti, cum creiis lx*taiiiil»us, angelis ob3€-
per pielatem, in prosperitato humilis, in adversitate
subtimis; viror lamen virginita-
forlis, in .sanctilale
qucntibus, sanctis exsullanlibus, vexillis virlutuiif
lis scnipcr revixit in tuo corporc, cl decor
iidci coruscanlibus, terribils daMiionibMs appaniisti.
semper revixit in tiia sacra mente. Tu etiam san- igilur Dominamirifica, solaii clarilate insigniia, b.inai
cuineni peccatorum restringis el desiccas, carnales pulchritudine dccorata su^cipe giataiitcr Uosam
!

fluvus compescis et refrigeras, et quidquid in nobis vernulam quam dundccimo loco lu;<'
libi oflero, ut in

iiiacuiosuin esl clarificas el sanas.
OBATIO.
Igilur, pnella purissima, amalrix virginitalis, ex-
slingue in corpore meo pruriluia el sordcs liliidinis,
el rore * salutitero crea in ine nnindiliam Horidae
castitatis. In o.mni oraiione, meditationo, leclione
el operalione, sentiai racns mea lu;e prye-cntiye dul-
cedincin, et justificationcm angciicaui me consolan-
em, dirigonlem, el prolegentem. Unge cor meum
jj
lu;e snaviiatis unguento pieiiosissimo, ut sentirc
possim tui amoris dulcedinem, tuce ch&ritatis volu-
platom , et amiciti;e mulcebilitatem et jucundita-
lem. SvmI ogo miser et ca;cus per exieriora fiequen-
lius discurrens, a tuo sanclo amore digrcdior, in
ramalibus blandimentis consolationes nefarias quaero
01 hinc esl quod in tua charilate et dulcedine non
coronai nobilis collocelur. Rosa eniiii llos flonim
per excellenliam est vocala; aspeclii est valde pla-
cens et grata, in redolcnlia niire est oblectabiiis,
prolicua et ulilis in medicina, qi):e oinnia optinie libi
conveniunt, Virgo giata. Sed lu, Doumiu) , nou os
rosa mtindi, qnar siatiiu post orturu aroscit ct de-
ficit; sed tu es rosa paradisi, qii;?* geslaris in manu
Regis cceli. Tu es flos florum virginarmm, et rcgina
omnium piicllarum Cbrisli; nam a le habuerunl
tormam intesritatis, el tanquam a prxcellenli rna
gjctra doclrinam perfoclac castitatis; ideo siipc
oniiics iriumpbans residi^s in throno imperiaiis di-
gnilatis. Tu etiam, Domina, es pulchra fide, pulchra
coram Deo hiimilitate, pulcbra coram angelis virgi-
iiitatc, coram hoiuinibus misericordia et pict;tle.
Odor etiam lux pictatis pracsentitur in coeb, fra-
grantia tu« misericordiie odoraiur in s;cchIo, dul-
'

deleclor, quia ego in Iraasitoriis et caducis, cogila-
lione, alYcctione, locutione, impiicor. Tu aulcm, Do-
inina, ccelestia diligens, iucem babitas inaccessibi-
lem tu in c«lo, ei rgo in terra ; tu diligi.s bona in-
;
forniplibilia et a;tcrna, ego fluxa et caduca, in qui-
bus non csl nisi vanilas, et miseria , el alfliclio
spiritus. Quid plura inferam? tu cs pia, sancla, jusia,
el clemens, ego iniquus, iinpius, injuslus, et immi
sericors; lu lux, cgo c;bcus; lu vila, ego mortuus
4u gaudium, cgo tristitia. En ad le clamo, Maier
Dci Salvatoris, vivibca me; nialer Redemploris,
ie;lime mc; matcr S.'.valoris, salva me. Ne autem,
glorio'^.1 Domina, ^ mortileris vol:;platibus in his
lempor;ilibus poriclitor, oro te, ut cor meum leneas,
nienli;m regas, intellectum Hirigas, aniinum suspen-
das, ut por viiu tui ainoris " tibi pci fecle inhaerc^im,
ci iii dulceduiis et gralias tuae ubertatc dormiam et
1'cquiescam.
CAPUT XIU.
Positio Rosw vernula; in corona Virginis.
Ufigina hicrarcbialis, ihronus scraphicus cxistens,
if) qiio residct el rcfulgel lotius sanclse Trinitalis
maj>'Sl.ns et gloria, virlus ct polestas, honor et naa-
ginlicenlia, quam laudant angeli atque archangeli,
cherubim quoque seraphim, et onmes turbai coe-
et
irslium eivium, ct pbalanges spiriluum supernorum
quia quod in eis eral dirutum el confractum, per te,
Domiwa, insignius esl construclum ct reparatum.
IJcirco beneficiorum per te susceptorum non imme-
mores nec ingrali, ^ in tua glorilicatione laudcS
Iiymnidicas festivis vocibus cuni omni harmonia el
honorilicenlia «anlant diceutes Quw est isla quce:
proijredituT quasi aurura consurgens, piilcttra ut luna,
eUcla ul sol, tcrribilis ut cuslrortim acies ordinata
{Cant. vi, 9)? Cum enim
nascereris, quasi ratilans
aurora consurgis ortus nimirum tuus viccm au-
: anxie suspiranli. Odor tuus me receet, meraoria
rom* tenuit, in qiia dics grati» coei^iit, nos vero in-
fideiitatis iguorantia; (inem delv;cit j/\, fecitj,
et
Lua« pulchriiudinem babuisti, dum gratia
pleiiae
pbnia facta es in Vcrbi incarnati concepiu. Cum
solem juslitia; paris, soli coiigrua siiTiUiiudine com-
(^araris ; sicui eniin « de piulato radio non
cedo luai compassionis rcspergilur in inferno. Odor
tu;e huinililalisFiliumsummi Regis de coelesti thron;»
fccil doscenderc, et in hospitio lui virgin('i vcniris
compulit dccliiiare; de qiio hospiiio quidain dicialof
devotus ita scripsit
Sol luna lucidior,
Et biiia sidcribus
Sic Maria dignior
Creaturis omnibus.
Salve, n!3ier pietatis,
Et loliiis Trinilalis
C Nobile tricliniuui,
Veriii carneia incarnati,
Specialc niajcstati
Pra^parans hospitium.
Tua eliam medicina snbvenit in jnfirmilale, succup-
rii in advcrsilate, recreat in labore, solatur in do»
lore; in persecutione ^ piacslat auxilium, ip tribula-
rione soiatium, sanal pesles corporis, elimiaat vitia
cordis. Unde quidam : Ad omue periculum pielas
Virginis subvenit, et polens cst subvenire.
OBATIO.
Cum igitur tot el lantae sint luorum praDrogativje
merilorum, formosa, visum meum,
clarifica, !ux
;
ul speculelur luara pulchriludinem; sana gnsluiH
meum, ut saporet tuam dulcedinem; olfactum re-
nova, ul odorct tuam suavilatem; illumina et in-
flamma omnia interiora raea tua sancta sapientia,
et ^ flammivoma charitate lua, ut de te sciam pru-
^ dcnter cogilare, ferventcr diligere, l€ devole colere.
le profundo intelligere, sapienter invc!>tigare, suavi-
tcr ruminare, libi dulciter inhaerere. Assisie, Do-
niina, niihi Le devote deprccanti, te suaviter rumi-
nanli, te legenii, tc meditanti, de te loqucnti, ad te
lua rae ooiifortet, suavitas tua me reficiat, graliit
tua me mitrial, pietas tua me dulcoret, pnesenlia
tua me consoleiur, ducatus tuus me comitctur,
ducens per tuas semitas ad lucem quam in?wbil3«.
.\men
conum-

* Ms. noslcr, salvilicOi prolutio, illc edfdit ploratio.

•» Alva, mortifcros voluptntibus liis lemporalibus. ^ Alva, adoratur.
« Tibi deest in Alv;c Edit. « Alva , pra-stans ; ei paulo infra, pro elvmnnl^
•* Alva, intra glorificalioncm. quod edimus ex .Ms. nost. ille edebal iUuminai.
« Alva, deplorato, et iiifra, ubi .Ms. nosler habet * .\Iva, flnmmaterie.

505 AD S. IIILDLFONSI
CAPtT XIV
Situatio Carbunculi lapidis prciiosi in corona
Virginis.
Yirga [F. \irgo] regia, geramis virlutiim ornal:i,
monilibus gratiaruin coniposita, jusliti \; vcstiinenlo
iutiula, spccie lua ei putdiriluitine tua iii coeleslibus
cognila, bepiignilas lua sic Regis animum in sui coii-
cupiscenliam inclinavil, quod suum de ccelis ei irans-
lulit nunliuni, el ipseniet in ejus protinus feslinavit
ample.xum. Si igitur, revereudissima Domina, Crea-
lor visibilium el invisibiliiim sic concupivit amorein
luum, sic desideravil amplexuin : nos miseri qui pcr
le suinus rcparali, et a peipclua inorle libcrali, cuin
quanto amore tencmur tc diligere? cum quanta reve-
renlia tibi servireV cum quantis te laudibus exlollerc ?
Tu enim es sote speciosior aspectu, fide pulchrior,
et graiia veneratior, super decorem mulierum elc-
gaulior. Ideo cum sis pulcbra et decora, amabiiis et
j(ratiosa,cIara, fulgens, et serena, rutilans, splendida,
el cryslaliina, rogo le, ul in deLorem luic nobilis co-
ronoegratanierdignerisCarbuncuIumsuscipere, quem
in lerlio decimo [Snpple loco] ipsius decrevi colio-
^are. Carbunculus enim tenebras illuslrat, splendo-
rcm oculis intuentrs vibrat. Hoc ellicacius in nobis
operaris, cum sis speciosa Chrisli rnaier singularis.
Quis enim sufliceret cxprimere luceni miserationum
luarum, quam tu, Domina, mundo tenebroso inful-
sisiiVQuis sufliceret enarrare virtules el miracula,
signa ingcntia iitquc portenta quai vel pro salute
animarum, vcl pro medela corporiini, vel pro conso-
latione bonorum, vel pro correclione nialorum, mul-
lifarie multisqiic modis dignata es operari? Nec dul-
cedo miserioordiiV luae, nec mullitudo pietatis tua;,
nec afnuentia grati;e el bonilalis lua; Chrislianuni
quempiam latet, proul cuilibei in tribulationibus, ne-
cessitalibus, ac peri* ulis consiat esse compertum.
Quapropler delectabile esi omnibus Marlani laudare,
benediccre, et praedicare. Cum Maria nominatur, lun-
duntur pectora, ciirvantur capita, prodeunl lacrymsc
pieiatis seu dcvolionis, el suspiria conlriti spiritus,
vel inflammatae afleciionis. nomen splendidius sole,
fragrantius balsaino et cinnamomo ad cujus prola-
!
lionem niundus gaudet, coelum ridet, jubilai angelus,
exsultal justus , confunditur diabolus, contremiscil
infernus. Sed el si quis oculos cordis aperueril ad
intuendum vel coiisiderandum perfectionem tuie san-
ctitatis, vel composilionern tui corporis, vel profun-
ditatem tuoe sapienli;c vel inlelligentiie, infundilur
illi exsultatio nientis, el jubilus cordis, et sercnitas
pectoris, ^ seu operalio alicujus gratiaj spirilalis.
ORATIO.
igiiur clementissima, quae vitam inspiras mor-
luis, salulein peieunlibiis, lumen
ca^cis, sjlamen de-
sperantibus, consolationem lugenlibus de Ibesauris
!
lua; profundissiiiix niisericordiir. infuiide, quxso,
'•mihi cordis jubilum, mcntis Ixlitiam, pectoris clari-
latcm. Eslo ruihi vila el salus anima: meie, dnicedo
ei p<ix cordis mei, suavitas el jucundilas animi iiici.
Slella niaris clarissima, mater compatienlissima, di-
rige me,defendc nie ab bosiihus et periculis omnibus,
quatenus lua succurrenle gralia, el opiluhmie mise-
ricordia, a viliis omnibus purgatus, el a cunctis ad-
versil;itibus liberatus, el praesentem vilaui miserain
valeam transire illxsus, et ad $enipitenia gaudia ve-
iiire sccurus. Amen.
• Ms. nost., seu apertio.
^ A Iva, ta cordisjuti/um.
« Ms. nosl., gloriam.
^ In tleesi iu Alvae Eilit.
• Ai*a edidil circumscripium ex sue, ani.iiaiJver-
;
OPKUA APPK\DK.ES. 30*
CAPUT XV.
Sol luminare prwfntgidnm
rinlg liic lotam coronatn
ustral.
illu
V Signaciilum caslitatis, lilium virginitatis, Maria,
muiieribus pulchrior, cunctisque angelis dclcctabilior,
omnibus saiiclis sanclior, pictate viscerosior, omni
gralia elegantior arcbangelus te salutal, Deus Paler
:
le sanctilicat, Spiritiis sanctus tibi obiimbrjt, Dci
(ilius te desponsal animcc le sanclilate [F., animce
;
tu.i; s:inctiias] Deum
iide conccpit, titi venlris puritas
ipsuin casle genuii, tui corporis virginilas ipsum flo-
gloriosa ct supergloriosa
r.de pcperil, laudabilis !
H superl iiidabilis! Quis valeat tuaexprimere merita,
digne laiulare pra;conia, diniimerare merita? Coelis
= gaudium dedisli, terrisDeum oblulisli, mundo pacein
refudisli. Per te lux creds infundilur, fidcs cordibus
oritur, consopiiinlur viiia,confundimtur dxnionia,
evacuantur tarlara, auginenlanlur coeIe.slia, recreaii-
n lur panpcres, suslenlanUir debilcs, exaltantur hiimi-
les, inlirmantes sospiiantur, poeiiitenles illustranlur,
iiiferna per te clauduntur, coelcstia reseranlur. Ex
pr;e.dictis, clarissinia Domina, liquet quud omniuin
,
benedictionem el lauJcin es assecula ,
qnia omnibus
tna beneficia infudisti. Quamobrem patriarch;\; le de-
siderant, apostoli te amplectuiitur, et evangelisla; le
rcverelitur, martyrcs ic vciierantur, confessoics tc
praedicant, virgines te circumdant, angeli te glorili-
cant, el omnes insimul tj exaltant. ligo vero pecca-
tor, qui non sum similis uni cx illis, in laudein et '^
gloriam et honorem tuum offero libi, Domiiia, solein
super omnia luminaria speciosum et fulgidum, ut per
me in quarto decimo loco tu;B coronse nobiiis collo-
cetur, quatenus corona tua co amplius clarificetur el
illuslretur, copiosiore pulchriludine dccoretur. Nam
sol babet altitudinem in situ, agilitatem in motu, ju-
cunditatem in aspeciu, fecunditaiem in elfeclu, lumi-
nositaiem in aclu. Qua; oninia cum tibi valde con-
veniant, solem decrevi in lua corona nierilo iuseren-
p
^ dum collocare. Tu enim, Domina, in alto es ex:»Itala,
quia tiia conversatio exsiitii a peccaioribus elongata
siquidem in arduis cot^lorum constituisti nidum tuuni,
cor luum suspendisli ad lunien illud purissimum et
« incircumscriplum, omnium reruni funtalc princi-
pium, columltino et aquilino oculo coptemplarisDeum
Patrem luminum per ardens desiderium divinum ad-
orans mysterium, exprimens charilatis et devotionis
incensum, ' potans et degustans ex torrente divinx
voluptatis, et de dulcedine internie suavitatis. Agili-
ter etiam moveris propter pielatem; gyrum enira co&li
et terrae circuis, ul videas nece8i>it;ites pauperum, su-
spiria juveiniin, dolores senum, lamenta viduaruin,
languores infinnantium vota libi servientiuin , ul
,
velut patrona humani generis, et affliclis * niedica
singularis, subvenis cunctis divino inunere ex oflliio
niagnre misericordia; tuac, et affectionis visceios;e.
Infers etiam, Domina, b jucunditalem inluentibus el
contemplantibus te ; et hoc quia pulchra es ad inluen-
D duof, amabilis ad contemplandum, delectal ilis ad
aniandum, ciijus pulchriliidirteni sol et luna miraii-
tur, ciijus splendore sidera illustrantur, cujiis » po-
lestali angeli famulantur. Sed quis ut tu, Domina,
auiinas sl^riles sic fecundat?qiiissicimpinguat corda
arentia? quis sic peclora frigida calefacil? Omnia
btma, qii;e iliic sunima m;!Jeslas deerevit facere, tuis
manibus voiuit commendare. Commissi quippe suiit
tibi thesaiiri sapienlia; et scientia;, jocalia charisin:t-
tuui, decoramenta virlutum, ornamenta gratiarum.
Cum igilurex his b».nis super nos seminas, sleriUta-
tein nostram fecundas, sic salutaria opera facis irorj
tens leijendum esse incircumecriplumf prout reperi*
nius in Ms.
f
Porinus, Alva.
* Ms. nost., mcdicinn.
'"
Ms., novam jucundila:em,
> Aha, purilati.

505 APPExND. 11. OPP. SUPPOS.
Quanlos
et fructus optiinos propagare.
ducere,
quantas meretrices castas
troiies fccisti poenilenies !
quanlos raptorespioseleemosynanos
cl continentes !
quantos gulosos
qiiantos ebrios parcos el soltrios !
abstinentes ct modeslos! Quotluxuriosos caslilicasti!
a quot iracundos- mites fecisii Clara es etian» ac
!
fiplendida, ct tota luniinosa. Tu enim amicla lumine
sicut vestimento, per coronani duodecim
slellarum
iu luo capite rulilanlem, et solare pallium, quo le
Joannes vidit refulgentem, nobis liquide dedarasti
quod sicut sol oriens ruundo in alti&simis Dei , sic
species et decor tuoe refulgeiiii«5
'• est in ornaium su-
pernae Jerusalem triumphaniis et railitanlis. llnde
sicut dulce et delectabile est oculis intuentium videre
solem, ita jucundum el suave est valde omnibus tur-
mis angeiicis tiiam conspicere claritatem. Quam ob
rem mirantur in te angeli sinGerissimam claritatem
archangeli sanciilatem perfectissimam, principatus
« superioritatem generandum, potestates coercibiiem
potentiam, virtutes operalionera mirificam, domina-
tiones vicloriam triumpbaleni, Ibroni placalissimam
cberubim radium sapieuliac
tranqiiilliiaiem,
Serapbim igniculura amoris .•fistuanlis.
OKATIO.
Cum igitur tanla miracula de le, Domina, pr;T;-
diceiilur, oro ut tuum amoreui mibi infundas. De-
monstra mibi angelicuin etvcnustum aspectum tuum,
Sicque letus nioriar, grandi spe el confidenlia suf-
fultus, et [Suppt. de] in corruptione mca, et iinraar-
cescibili gioria securus. Amen.
CAPUT XVI.
Positio Stnaragdi preliosi in corona Virginis.
sapicntialis sanclie Trinilalis, caibedra
Tbronus
Dei Patris, Domini nostri Jesu Cbrisli
dignissima Filii
maier virgiuea, et sponsa speciosa, tu mihi, Domina,
post Deum es salus niea, spes mea, et consolatio raea
pi'nes te bonorum omnium est mibi reppsita mulli-
ludo ; lu mibi es in fluctuatione anchora, in ^ nau-
fiagio porlus, in Iribulatioue subsidium in opportu- ,
iiitate auxilium, in prosperilale moderaolia, in ex-
spcclalione iaet-tia, in labore recreaiio. Osiende ergo
»e, occurrc inihi hilariter, filia summi Regis, dulcedo
animic me3C, lumcn nientis ineyc, pax et serenilas cor-
dis mei. Yideaul le, tripudium angelorum, reparatio
perdiiorum, corona liliorum virginalium. Coguoscant
le, spes pceniteniium, lumen menlium, fons omnium
bonorura, corona Iriumpbantium. Appare mihi, con-
solatrix anim?c meae, sanitas cordis mei, via salutis
niea;. Ampleclar lc sanctis et castis desiJeriis, Virgo,
IiUum castitalis, « primiceria munditise virginalis. El
quia decorera et pulchritudinem luam honorare de-
crevi, rogo le, Domina, Sraaragdum lapidem preiio-
sum, f queni in quinto decimo loco tu^e coroiue sta-
tui situare, in laudem el gloriam tuam acceptare di-
gncris. Smaragdus cnira esl lapis pretiosus,
el speciosus, vinire placidus, oculis graliosus. Huic,
Virgo, valde assunilaris, regina ct siella orientalis.
Qiia enim crealura ^ unquain fuit charior et pre:io-
sior Deo, utilior muudo, nece.ssarior generi humano?
Tu non solum preliosior es lapidibus prcliosis,
etiam cunclis teminis, sole, luna, ct slellis cocli, an-
celis, ct sanciis univcrsis. Tu etiam es ligniim pomi-
lerura in niedio paradisi , qiiod per ^ rivum lonlis
irriguum vii es, florcs, froiuies, cl fructiiicas vires
in gerininalionc bonorum morum, flores in
« Quot iracuHdo& niilcs fecisli ! HaiC vcrba dcside-
raniur in Aha.
^ Est dcesl in Alva.
c Ms. nost., superiorilatem gcncrandam. -\lva con-
jeclabalur generatem.
^ Alva, rwul'ragium.
" Per merila mundiliw virginalis, Alva.
' Quod, Alva.
• AttWjU .-m, idcin.
,
!;
- LIB. DE GOn. \IRG. 506
A lione virlutum, frondes in dilataiione pietatia, rrucli-
la-
ficas in op ribus sanctac charilalis. i Viror tuus ocu-
los nien is et corporis cl.arificat, virtus tuorum folio-
riim laiigiicntes rccrcat, odor tuoruio flonim mortuos
suscilal, dulcedo tuoium fructuum pocnitentes el de-
speratos salvat.
on\Tio.
''Clirifica ergo, Domina raea, oculos menlis inej?
luo grato virore, recrea auimam nieam tuo sanclo
dulcore, me raortuum suscita tuo miro odore. Possi-
deam le tolalilcr in medio cordis, et in arcanis pe-
cioris mei, lux niundi. splcndor Ecclesi;e, laelilia Je-
rusalein, honorificenlia populi noslri. Infunde amo-
rem luum ardenlissijnum in visccribus mcis, ut (cr-
veain ad laudandum te, ad glorificandum lc, ad lo-
qucndum de te, ad pra;dicandum de le. Sonet, glo-
liosa Domina, i't>x tua in auribus meis (Cant. ii, 14),
kcntiarn venas susurri tui, oslende mihi pulcberri-
niara faciem tuain, et salva erii anima inca. Et cuin
g omnia viscera lua pielale et misericordia sint plcua,
i
sisquepost Deum singulare refugium nosirum, oro
fulgeniis,
le, ui pie et devole audias planctmn dolorum qiiibtts
alHigimur, angusliarum quibus cruciamur ; nain bo-
die pax de lerris evanuil, fame bumana naiura lan-
guel ct deficit, Cbristianus Cbristianum cxspolial ct
occidit. Messcs et fruges a feris devoranlur, vinea
ab ipsis demoliuniur ; quolidie pullulant viiia, quo-
tidie cumulanlur peccaia, hinc inde discurrunt dac-
monia, terne moius magiii quandoque per loca ; pic-
las et misericordia dcsiit a laicis, honeslas el casti-
tas a clericis, cupidilas etindevolio regnai in reUgio-
sis, soeculares aurtim et argcnium aggregant, reli-
giosi luKC eadera ambiunt cl desidcrant. Pnelati ad
dignilales anhelant , everiunlurcastra, depopulantur
urbes, sacviunt mortalitaic s, fiunl fraudes el dece-
piiones, propalanlur mendacia, perpelranlur furta,
exspoliantur monasleria , consluprantur vir^ines,
™ violantur moniales, deturpanlur maritalse. Ecce,
C cleraenlissima Domiiia, in quanlam raiseriam cecidit
humana naiura, iii quaniam trisiitiain corruit maler
Ecclesia, quanio dolore cruciatur omnis crealura.
Coiidoieat igiiur, pia mater, pius atfectus (uiis, com-
patianiur generi bumano viscera misericordiie lua;,
assisie pro nobis anle iribunal Dei, flccle rigorein
Dei Palris, revoca sententiam judicis, frena soeviii.im
adversariai pietatis [F., impietatis], nova pax oria-
tur de coelo , opera pietatis reviviscant in s;ecuIo,
actu% virtuosi " floreanl in clausiro, merita lua rcco-
lantur in raundo, laus et gloria reddatur Doinino
Jesu Cbrislo, el Pairi, et Spiritui sanclo. Amo-u.
CAPUT XMI.
Posilio floris pulcherrimi, scUicet Viola', in sexlo
decimo loco in corona Virginis.
Tu Domina noslra sp?ciosa valde, virgoquo pul-
cbarus cherrima et incognita viro. Speciosa cs inter omncs
Jerusalem, quia illoe sponsae Cbrisli
filias taniuin, iii
D vero inaler et sponsa ; illce uno lantum virginiialis
gaudent privilegio, lu vero fccundaris, et virginilalis
gaudes privilegio tu vero fecundaris, ct
; virginilatis
verum lanquam duplici prjetilularis ornamento. Pulcbra es
etiam caslo amore, pulcbrior pielaiisopere, pulcbcr-
rima pro Chrisli virginea conceptione ct pariuritionc.
Pnkhra in virginitalc, pulchrior in buiiiilitaic, pul-
: cherrima in cbaritate. Pulchram tc fccit nioruin sua-
" prola- viias, pulcbriorem operum sanctitas, pulcberrimam
Ms. nosl., vivum fontis irriguum.
i»
Alva edcbal ex suo imptoratione ; conjcctabaliir
"
tamcn forte lcgcndum in ploratione.
Corruplionc Alva, Virgo tuos oculos.
i
^ Alva, glorifica.
1 Alva, sicque post Deum.
"» Alva, vtolantur mfrritales.
" '.Is. nosl., rcpureuni.
 :

r.o7 At> S. lIli.OKFONSl OVmS APPENDICES. ^(\?

r:\;alU miyeslas. l*(Ues(niil>iib «ugdlitMS c4rcufijval- \ 01iv,i kiiiUtis,

l.«la, oiHiuiio ftiisti inlaclii, njenie et corpore invio- Ad p«!l<nn induljjcMiie
Ja-.i. Tu <fs illa maris slella, s<ipre«no cocii cardine rftic nos, fons piolslis.
?)eo proxiina, aJ quam suspirant Christicolae inlcr Tu castilatis fdium,
n«cl«s lnHus naviganles, qnalenus ciccilati
8;i'culi Poru oricnfnlis,
iK)stroe iiifiindas radios fidoi, quos iniclix homo, nu- Trinitntis triclinium,
fiulus jiislilia, cito a se repulil et alijecit. Idcirco ut Throniis iinperialis,
:i lc merear illtislrari, Ulisque merilis saivari, oircro Peccaloruin refiigium,
tilii qucnidairt ftorem vwlt^ix^rrimum, sc\licet Violam, Malerqiic principalis,
«(UfC in sexto dcn;in)o loco (uae ooronnc per me nnnc Ad ctxjloriim fa.sligiuiu
insefilur, iil ejns Oilore placido respergalur. Est enim Tralie nos, flos vemalis.
Vroltt deoorus llosculus Colore hvHcinlhino, mire odo- Sacramentis invenlio,
rilerus, in niodicina proficuiis. Iste llos, o Domina ! Sidus nHii spicndoris,
valde lu.ie coroiia^, congruil, quia t« iMiim in virtuti- Legis nostr.i! pwfatio,
bns imitaris. Nani tu, sacj-a Virgo, esViola puritalis, Textiis suniiiii I>oct<M"is,
Viola ptidic.itiac , Viola caslitalis, Viola « convale- Esto noslva proicclio,
sccntis, Viola redolenlis, Viola suwitalis, »> Viola Unter p!en:i dulcoris,
sanctiiatis. In colore hyaciniliino simili c<eio semio Nostrae salulis actio,
i'Otfttur ntteclus Iniis de icrris ad nllu stddevatus.
<^
Post hanc vallem mocrons.
Tu enini, boniina, iiuer astvA m.ilutina constituisli Amen.
«iiittile imtm, ut cum liliis I.lei juhilanlibus laiidares
g
<;iealorein tnuin ; ad sponsiiiYi vrim in deitle*'a ma-
CAPUT XVIII.
Ametiiystns lapis pretiosus in crr&nn Virginit.
jf-sljttis S('d<'nlem siispendisli corltHiiT). Undequidini
sanclns inquit Sublinie sancluni v<?jlioem erexisli,
: Salve, sancta MaterDci, aiireum reclinatorium Sal»
Diiiniiiii, nsifLC ad s^dentein i» Ihrono, nsque ad Do- vatoris inundi, orionlale lumen, sarctorum pcclora
Jjiinum inajeslaiis. Sed el Ir&gmY.iia tu:BTnirse sna- illmninans et illustrans. Pliilosopbia vrrtutis, Chri-
vxlatis, et redotontia «Hre tlHlcis pi;K visilatioftis « stlanonmi magistra, claustralium disciplina, doctrins
«>rda le dirigentiuin Ijelilicas, el tuo spiriluali lactn pacis, gladius spirilns, galea vicloriahs. Tiia virtuo
KinglrenJ-es recitHJs alqite i.-:nas. Idoin dicit quidsmi iiradiai co?!os, lactificat angetos, lemficat diabotoSf
sancttjs: ^'o pairona generis humanj, tu aniiclis -re- evacuat lartaros. Tu throTnis irfperialis, ct 8t>des
fciis inodica singwlaris. sanctsc Trinilatis, dormilorium Jestj Cliris!i,a sai^clo
Spiritu conseciatum, sa»»€tificatiim, et adornatum.
OP.,\T!0.
In terris adoraris, in coelis coronaris, * fortem alU-
didcis medica, ^ ^nimarum
curatrix, cordium gas, vasa tliripis captivitatis. Tu tnater viriuiis, »nor-
itluslraLrjx ! sana langnores ineos, ilJmmna caecitft- lificatrix criminis, clavis regni cocloram, C35tilatis
1« iL meam, iflnstra iideiu, con%ma spem, accende speculum. Salve, vii-go speciosa, temstria oor/«<b*
<]iaritaiem. Tu slella kicida ,
qu;ie spJef>Jorem pa* derans coelestibus, homines socians angcHs, ct «6™-
lerme gloiiae in splcntloriljus saHCtonim rntiiiHH«iri
pifcnio foedere ccpulans im» siimTris. O Yhrgo sincC"
tiobis gcBuisli,yelernum aiane in uml>ra idorlis se- rissiraa, a patTijirchis prsefigiirata, a pTopheitls ^prX'
rtcntibus nunUasli
p
velut aurora consirgens cursus
;
^ monstrata, ab qjosiolis prajdtcata, a doctoribus pnt^
a'ierni solis pr.etuJisij, luce gr?iiye mundum iliumi-
(itulaia Ex quo igitar tot «> tautts bonis iiluslr^iris,
!

nans, jubare virlulum sanct;un ficclesiam ilUisJrans.

a cunctis sic Tnagnifice comnicodaris, jnslum esl at
Splendor luus iltiislrat coeliJiii, iHiHninal mundura,
modicnm q^iid de wea |enMria libi oiiieraTn »t' cla-
p-nelfai infernum , vitia abolet , virtulcs refovet,
riiicandam ni»jt;gt;»tein tuauj v^crandam. Sujpice
bancl.ila(eni i.irnistrat, pawm el charilatem<iecoelis
erg» ;griataTiJei's J>oiu;r>a, preiiosiira lapidcni Amethy'
nobis procnrtrt. Tu etiam luces iiinocefltia, radias
ftlnTn, qncni iii decimo septitno loco t^jb coronae si«
c;is',ilale, tolius sanclitalis. magnificaris ornatu. Tu
tao, «rt irii praeboat splend<irem siivJfi. Est a»teiii
maler es 3elcrn:« luci:,, cnjns cUiritale angeli .gratii-
Atnelliystirs 'Cx parte violaceus, «x pjirilc ros»c<;us,
I.intur, gaudt^nl hoa ines, et. spedali jucuiiditate spi-
snper lapk'espnq)ureos obtinetprincqjatuiii. Et quia
rilus ct anim;e reficiunltir. Tu es auroi-a solem ge-
huic, DoHiina, f «imilaris, del)el in tuo dia<);uiate
norans, cui inderes,se rnlilans continua de locc ju-
sitiiari. Tn enim fiiisti grata ot oilorifert n\ \iiih
cund.1t. Hujiis splendore irra^liaris, feliciter illumi-
fragra/ts, aii(pie purp^irca velul rosa. In viola parvulii
naris, excellenf-issime illgstraris. Tu porta templi
l/Tia Immit t;ts commeiidatur, et in iftsa cohtrata tcia
ciansa, reguni principi prseparata, domusDei sacrala,
charitas desi^wttiT vt oninfi ex conceq[)tn tui [F.,
*

sigillo tolius Trinitatis signala. T« nu2)cs lucida, per

ftti Filiij t<^fecisli Dci amcillara hurailein,ita ex atnore
qiiam caligo peccalorum destruitur ; nubes rori4a,
flanwBoo (jTJO eutn dilexisti, ipi;e te fecit gl(»ia et Iio-
TftiA nostra aridilas dulcorafnr, «ostra slerililas fe-
nore siibiiirem ; lantaque sunt tibi data cirari.sinata
tnndaiitr nubes candida, qua caligo dealbatur de
;
gratiarom atque praerogativae "virtirtnm, iit iioii so-
«ILa nube sic dicftTir ^ inm bomines pra^oelleres, v«nim etiara angetes, rt
nubes Incis fulgida, «Tchangelos, coelique principatus, ac chcnibira, ttl
In coelis sublimala, sera|)him legiones. Snpcrasii virgines per G'i*til.i«
.lesse virguia llorida, tem mirabilem ; miranda fiiit enim tua vrrgiiiitas,
Gratia fecuiHbvta. quia fecunditaieprivilegiaia. Ex fecunditate tja vir-
Ar<;a rore madid*i, ginea propagasii nobis Rcdemploi^m omniniu, Sal-
Desnrsimi irrigaf,'», vatoj-era salvandorum, Reparatoremangelorum, quod
Irrora corda a-rida nulla alia virgo faccre poltrit. Stiperasti confessores
Slilla dulci et grata. per virtuosain operationem ^ iicet enim mira fece-
Tii thronus sapienliae, rint, tamen tu ipsis fuisti superior, in signis virtutum
El virga reqHitatis, et in laboribns poemtenti?e, i*i opei ibus misericordiae,
Th cedrus pudicilia;, in fenore spiritus, in affliientia pieiaids. Superasii
Vitis uberlalis, marlyrcs per vicioriain triumpbalem nulli enim ;

CypressHS redolens, doli ^ teirlatoris dauslra tme virgitMtatis po<«<srual

« Ms. nost., convalesceniia;... redo{€nti(e. *
Similis, Alva.
^ Idem, Viola sanitatis. E Alv;i
edebat temptnrcs, susfiicabalur lamenlegeii-
'
Idcm, effectus luus. duni tciitaiis. Veia leClio c.i est quani ex nt-A. Ms.
«* .\lva, animarum ciirdtai^m.. reprwsenlamiis.
• A!va, fortein illiqas.
 ; ; ,

509 APPEND. H. OPP. SUPPOS. — UB. DE COft. YIRG. ?>I0

diruwpcre, miUa Itlandimenla sedjioloris valuoruiit A splcndorc suo illiislrct el clarificet illum. Luii.t enini

tuaoi consianliain enioUire, nall;» jacula lio»tis sx-r
viontis i\i»in foitituiiiaem potuerunl supeiar/^ Su-
j»era8ti apontolos per exccUentissiniaiu saiiclitatom ;
luiijti «unu illis supcrior ia aniorc Dei, ia dilectione
proxLini, in cognitjooe mystcriorum Jesu Christi, et
ia » cap*citate niysteriorum Aiiissiiai, et in degusta^
lion« ^lorise fix^lestis. Supcrasli piilriarclias et pro-
phetas in ficli', et spe, el lonf?auiniilate, inchriore
cogailione praeteritonim elfuluroruni, et intelUg^n-
lia aenigniatum ct fjgurarum. Superasli omnos <;lio-
a sole liimen recipit, « eslque illuminaiiva nocljs,
amica, et diffusiva roris, revelativa lalroiiis. Qin:
cum tibi, clarissima Domina, optime conveniaiil,
m^rito <Jebet in tuo diademaie coUocari. * Tu aote
illam aitissimam majestatem coUacata, illi tuos ca-
stos et purosoculo» es iidigcns, Dcum ouinipoten-
lcra sedentcm in tbrono ciipidc sUicns .et conoupi-
scens, qui tibi velul suo amicabilique objecto suam
claritatem transiniliit etconunuuicat. Ex qua tu, Oo-
iniiia, peccatorum noctein ilUi.minas, leneluas no<;lis

ros Rpirituu.n siiperuorum in purit;ite inentis, in ci;i- propsllis et fugas, ariditatem aiiimaruin gralia evii-
rilate inlellectus, in signis, «t virtulibus,et prodigiis, cis el impinguas, et pr.Tedetftgi» coiiveulic^Ja, illusio-
in rfifrcaando liostiles insiiltus , in principatu mira- nes aerearum, macUiuamenla lationum s^uiilualium,
hili, in doiniuaUi glorioso, in tranquiUitale pacis, ia et oinnes nequitias, et diabolicaiuin f;jls<tatuni. O
S|^lendor« sapientiali, i» ardore cliaritatis. igitur sancta virgo virginum, sancUiuj el be«*i4U-
ORATIO. elum triciinium supenKe mujetitalis! Quautis iaudi-
bus tt;iiemur te laudare Qiiantis precibus et iacry-
!

Cum igitur, dulcissima Domina, omnia bona a Deo mis te inflectere, ut ab bis spiriluaUbus ne^uiliis
in manu
tuasint posita, utliquct ex praicedontibus,
nos defendas! Tu enim es gloriosum rocUnatoriuin
rogo ul lianc joraiioncin digncris placenter susci-
te, B Salvatoris saccuiorura, q«i ck tua «Jara .carne ac vir-
pere, ui pacem ct inluigentiam inilii placeas impc- ginea in aula eastissimi venlris nobile et honoriflcum
uare. pr.Tecinclorium sibi fabricavit ad crudelein uiorlis
Virgo splendor glorise,
principem debeUandum. Tu etian? es sancluiu, el iii-
Sanctificata Spiritu,
violabUe, et inlemeratum saiicti lipiritus sacrariuni,
r-oliimba plcfia gcmilu,
in quo idem Spiritus sancius reposuit thesauros
Nobis j4'igypti exitw, gratiarum suarumet cUarismalum; rocxxiditi iiain-
Occurrc plcna graliyc, que siinl apud te tbesauri indeficientes virtulis i!i «^

Et fauviliuj malignyc gratiae, pacis et miseiioordix', sapienti«.

Dcfcnde nos a frciHitn,
In jiib>lorum exercitu,
DuUi friiainur requie.
Gi^aliaruin monililMis
Oiiiai is Chrie.ti graiia
Prcliosis iapidilHis,
Virlutuin fulgens gratia.
Tu plena sapienlia
Cunt.tisquc charismalibus,
Nos d.x;monum insulUbus.
salutis et
honoris ct Adbuectiaft» idem Spiritus coiitu-
gloriae.
lit tibi, nt iu nomine tuo omne genu Ikctalur, coete
stitim, terrestrium, et infein«rumf et otnnis liniju^t
confiieaturquiata, Mater Domiui uosli'i Jesu Cliriiili,
:
es in gloria Dei Patris {PliUijip. n, Ifl), scdeus a
dcxlris amantissiini gpoiisi, etunici filii tui, immar-
cescibili corona septem stellarum fulgore radianti in-
signiter coronala, tiirniis virginaUbus constipata, su-
per omnes sanctos mirifiaMituis CKaliata, allernan-
tibus hymnidicis angeJorum choris, io liliis perpetu*
,

Tua nos scrva polenlia :

£ • virilitatis, infra curiain panidisi, ad quam pos l>cr-
Da nobis paceni omnil^us, ducaf. (ilius tmis, pcr Uoc caruieu lihi ohlalam tuis
Virginum priniiccria. precibus deUn.itus.
Tu sempiierno foedcre,
Coclesti sponso jungeris,
ORATIO.
fac nobis dilucesceivL",
Avc, tlironus raajestatis,
iLunc cujus mater crcderis Ave, ilos hiimilitatis,
Et cnm sis arca foRderis, Et candorLs liUum,
Placatuin nobis rcddcre Totius divinitatis,
Illuin vindictse tctnpoie UUhaise charitaiis,
Meritis quibus frueris. Templiim et sacrarium.
Succurre nobis iniseris, Ave, terra virginea,
Jam lucis orto sidcre, SJve coelestis area,
El digneris occiirrere G.ereus florein gralum
Nobis in die funeiis. Quam fecundavit spiritos-
CAPJIT XIX. Obumbravit divinitus
Yerbuu) iucarnatum.
Luna dctra et fulgida in corona Vjr./fw/s.
aurora veruula
llt lux
Uaude £t telaxe, UUa Sion, yirgo incjyta, Uliuin CoeU depcUitnubUa,
parudisi, quia in le gaudent an^eU atqiie arcliangeli, Diei dat splendorem
ciierutuiu (.laoque etsejiipbim, principalu5 cl |)ote- f
Sic ortus lu:e clariUitis,
stjil£s, loiiBsque coclestis exeixilus JcgloHes. Si qui- ]n novella jucunditatis
dein tu es recoAciUatio mmidi, fonoa pacis, via salu- Proferens Salvalo^iu.
lis, regula discLplinae; le SaJvgtor adaiuavil, tua cnr- Nos in mortis agouia,
ne se induijl, libi }>uam graliam couuacudavU. Ideo \irgo pro tua gratia
pro lajttis beneliciis J.e huidaut augoU, adorant douii- Diguej'is visilare,
nationos, principatus el polcslates iculunl ct celeijravit, ad superna gaudia,
)-it

bealique ^eraphiu» exteusis aUsprjefcrunt eldeiuon-

*>
Lbiperennis estgloria,
ego peccalor paupoxculus ct iiidLgnus, ut
straul. .Et Post uiortem convocare.
tibiaUqualilcr complaceaiu, i*i dcciuio ocla\o loco Ameu.
tuu; coionae silup l.uuaiw <;Iai«au .cl lacidaiu, ut

Alva ex suo, compaciuUe.

» <'
2« autem iltain, etc. ,LLa Alva, cujus oonjectura
Ms. nost. beatamque sciapkim, sed fortc
i>
, seri- crat .'« aiuem i« illa, lou^e dislal a v.er.i leolipne
Uetnduin fmt be/iiague. nost. Ms.
Alva, cunufue iUuminaiJv.n
«^
relenotiva < Ms. nosi. fcritalis, fl (irati^v.
,

iatronis, nos vero c^Umus ad Ms. , ctijus v<;ia40 lc- f

Sicpro ac Iiabet Ms. noNt. , ui quo paulo iu/ra
ctioiicm susjiicatus esl Alva. pro acjonia legilur angaria.
 .
Sll
CAPUT X\.
Positio Chrysotili lapidis pretiosi
gir.is.
Jiicundare, Yirgo filia Sion, et exsnlla satis Chri-
sU mater el sponsa, quia Doininus csl tibi in lucem
sempiiernuin, el iilius taus anianlissimns in glo-
riam tuam. Vox « specuiatorum coeiesiiura reso-
net tibi iaudem, etjubilus astrorum inatuiinorum
distillat libi canticum glorije et honoris. Et merito
quidem, nam iuce iniserationum tuarum coeli et
lerra illustrantur. Quh enim, visccrosa mater, vi-
lare potest pietatis tuai dulceclincm ? Tuis raentis
confunditur diabolus, evacuatur tartarus, iliustra-
lur mundus, tripudiat angolus, rcplctur paradisus.
Quas enira gratiarum actiones libi, regina vene-
randa, ego indignus pcccator poiero leferrc 1 In
luo sancto venlre lalenl divina mysleria, in tuo
sancto corde Dei arcana, in luo sancto pectoro re-
sidei Dei sapienlia, in ventrc ^ lu« matris gratia
rpnlut-i aixfAn iinmiim poliuta,
nnlliili
niilln -
tllicti repleia.
luisti Xiilt.k
JSuIla sordc unquam nullo
contagio maculala, Deum caslc suscepisti, sacra
carne induisti, illibatc pcperisii. Et quia, sacra Do-
mina, protulisti nobis dulcissimuin pueriim in salu-
lem ci gloriam senipiternam, in laiidem et gloriara
tibi offero Chrysoliluii), lapidem pretiosum, ut in
loco vigesimo tuic coronaj nobiii collocciur. Chry-
solitus partim aureo colore, partim marino decora-
lur. In auro pielas, in colore maris amaritudo ex-
primiiiir ; nam siciil aurum omnia mctaila superat,
fiic piclas orania exercitia coiporaiia, proroissionem
habcns viia, quae nunc est et futura, et est proprie
cultus Dei. Tu igitur, Domina, semper fiiisti pia
crga miseros, dulcis erga tribulalos, misericors erga
pauperes; fuisti eliam, Domina
culiui tolaliter dedicata, Dcum tolo corde diligendo,
ipsum totis viribus laudando, in eura tendendo, ejua
laciem seraper quaerendo, ipsum conteinplaudo, illi
inh.xrcndo, iilura gusiando, ct dc torrente volupta-
Us ejiis potando; ei propter h»c illum in luo ven-
tre virgineo d humanalum porlasti, et gine dolore
pepensU, sacro ubcre lact.isii, flenlem dulcitercon-
soiusti, amicabiliter nutristi, dulcia ilii oscula ini-
pressisU, ita ut nullis unquam usibus raancipata
futiris nisi divinis. FuisU ctiam ex persecutionihus
ct tribulatioiiibus fiiii tui amanUssimi amaricala, et
cx doloribus et passionibus ejus muitum angustiata,
el cx ejus mortc in anima gladio transfixa, ut tibi
fueral prophetatum, et tuam ipsius [Suppl. animam]
pertransibit yladius [Luc. ii, 3o)
ORATIO.
Ergo cum lot insignia de te, Domina, praedicen-
tur, verte sanctum et piura intuitum super me pec-
catorem miserum, oumi gratia privatura. Illusira
spiritum meura, recrea peclus raeum, accende cor
inenm, et vivifica animara meam, « renova meu-
tem meam. Pia, refice me ; prudens virgo, inslrue
me ; lucema mea, illustra rae ; virfus mea, con-
forta ine. Per te dirigatur operaUo raea, per te gu-
bernetur iotentio mea et .iffecUo intret lux tua in;
cordc meo, et amor tuus in visceribus meis, et cba-
riias tua in praecordiis meis, ut duiciler sapiam de
tc, et videam, et intelligam quid placidum et f ac-
c»;ptum sit coram te omni t«mpore. Tu, Virgo san-
ciissima, es arca testamenti, circuintecta ex omni
parle aoro, in qua sunt omnes thesauri gratiae et
raisericordise Dei exterius inaurata virluUbiis, in-
; Ideo pro tautis pra?rogaUvis meritorum ego pccca-
terius innocentia et pieLiie : interius fulgens auro
pietatis, exierius rutiJans operibus charitaiis, et mi-
raculorura claritate. Tota es munda
• Id AIvse EdiUoD. , especutorum.
^ Dei matris legitur in Ms. absurdissiroe.
6 Piissima, idein.
^ Alva, humanatui» porta ; Ms. nosf. , humani-
tatum portasti. Ex ulro^jMC vcra leclio rcsultat.
• Alva. reveca.
AD S. IMLDEFONSI OPKRA APPENDICES. 51i
A tota pulchra exlerius io operalione, tola carens
ma
ciiia, tota Deo sooiala, divina clariiate fulgens,
in eoiona Mr- di-
vinis laudibiis resullans. Tu es templuni Domini,
iibiest omnipolentia in charitalc, sapientia in hii-
militate, benignitas in viilule, solidilas in creduli-
tate, sinipliciias in pcrfectione, castitas in virgini-
tate, sanciiias in actionie et opere. Tu es vita niiindi,
medicina animarum languenlium, arbor viiae in
niedio paradisl, cujus fructus sanal conlritos, ropa-
rat languidos, solalur tristes, sustentat imbecilles.
Tu es etiam gloria mundi, columna coili, iirma-
nienlum virtutis, rompiiaea peremptrix diaboli, nior-
sus inferni. Tu cxstinguis concupiseenlias, frucius
virtulum germinas, leniatos roboias, cajcos illu-
minas, silientes polas, esurientes cibas, morientes
luo charactere munis, ct salulari ducatu perducis
ad gloriam paradisi, quani nobis concedat Filius
tuus benedicius. Amen.
CAPUT XXI.
^
•'
/y,-^ vr,-,^^ /««rfatur devote, et Soheamum in ejtu
corona.
Sicut sol oricns mundo io altissimis Dei, sic spe-
cies tua, virgo Maria, in ornamento totius aula^ pa-
radisi : quam speciem concupivii Rex regum, Do-
niinus ct princeps regnantium, faciens admirabiic
commercium, suam nobis deitatera trihuens, no-
$>tram capicns mortalitatein, ut paupertaleni iiostrani
(le stercore erigeret, sceptrisque imperiaiibus, ac
perenni regiwi iliam mirabililer insigniret. Ideo ah
omnibus sancilssima prsedicaris, quia omnium I o-
noruin cousa nobis effecla es, non sohira saliitis
8peii»etua;, verum ciiam totius virtulis et sanciila-
lis viice. ^ Ex te das nobis exemplum bonorum
« purissima, diviiio
operum, et impetras a Domino divcrsa charisma-
tuni [F. , charismata] gratiarura. Nam per te iufiuit
in nobis misericordiae suae dulcedinem, sua; piei.i-
tis cleraentiara, et gratiae ubeitiitera per le dispen-
;
santur divina charismata, per le reseraniur arcana
G
c«fesl'o. '" telalcnt mysteria coelica, ex te man.ir.t
EcdesiM sacramenia. Gaudia accumulas angelis,
saluiera paras hominibus, pacem lerris annuniias,
Deum ad .misericordiam inclinas. Per te lux cordii us
infunditur, dulcedo peccatoribus diSviliaiur, nienti-
bus gsudium, tristibus solatium oritur, bravium la-
borantibus, et corona certanlibus. Tu es fructus
salvificus, vivo fonle irrigatus, pietalis halsamiil-
cura liquorera distiilans. Ex te cnira defluunt cha-
ritdUs aromata, suaviiatis ungueota, odoramenla
virtutura, et irrigua iacryraarum. Tu cinnamorao
fragrantior, tu cedro viriuosior, cypresso reaolen-
tior, cibis pigmentorura suavior. Tu animarura
spcculura, tu nectar angelicum, imperiale ornamen-
tum. Per te fracta sunt tartara, redeinpta plebs
capiivaia, coelestia patefacta.Ex te prodeunt flores
rosarum, et liiia convallium, et oimiia genera spe-
cierum. Tu sapphirus lodicus, scintillans carbun-
|v cuius, tu ruUlans sappbirus, tu viroris smaragdus.
*^
In te sunt Ihesauri pretiosorum lapiclura, fragran-
tia omnium unguentorum, suaviias oranium aroma-
tum, et clarilas omnium siellarum. Virtutes tuae
pretiosiores suntauro, fragantiores sunt cinnainorao,
pulchriores sapphiro. Meriia tua vincunt suaviia-
tem unguentorura, decorem omamentorura regaliuin.
Fccunditas rutilat ut steila matutina, splendet ve-
liit luna plena, refuiget ul sol » virtuie supeina.
tor de mea penuria in honorem et gioriam tuam
offero tibi Sol^quiura, florem redoienleiD ei gratum,
intus inmente, ut in tua corona affigatur, et in loeo vicesimo col-
' Mendosc in Alva, et accepto.
• Alva, perpetuum.
b Excedas edldit Alva ; videbat taraen ipsc v©-
raiii lecUonem, quam reperimws in nost. .Ms.
i iMs. nost. , in virtute sun.
SM A1»PEND. II. OPP. SUPrOS.
locetnr. Solsequiuin dicitur, qiiia seqiieris solem ;
nam solc supcr euivi venienle, stalim appliudeinJo
se illi aperit ; eo vero recedente, « tristis se in
ipso conslringit, complicat, atque claudiU Huic
assiniilaris, virgo purissiina. Nam cum soi Jusliliae,
videlicet Verbum supernum prodiens, nec Patris
liHquensdexleram, ad opus suum exjens, snscA^piu-
nis naturara noslram, ingreditur ulerum tuum,
volens inJucre caruis noslrac pallium, et ex pnris-
simis tuis sanguinibas sibi fabricare indumentum,
quam gralanter, quam festine illi afiectum luum
rcserasti. summac 1^. , sinura] mentis dilatasti, de-
siderium extendisii, et ut diu lecum remaneret, il-
lum amoris amplftxibus reslrinxisti Cura vcro !
posi morlem suam se a luis aspeclibus alwentavit,
remansisti tristis et solitaria, dolens et gemebunda,
mullisque calamitalibus oppressa. Et sicut solse-
ouium est gratum oculis in colore, sic tu ex humi-
rilale et benignitate tua fuisli oculis supernx ma-
jestatis grala, toliusque sanct» Trinitatis aspectui
placentissima. Et ut cx odore recreat odoralum,
sic tuae virginitatis IVagraulin rcdoluit angelis, sa-
cris puellis Chrisli, oblcctamentum praebuit Dei l^^ilio,
odorem fudit mirificum, et ccelestis Jerusalera cun-
cliscivihus voluplatis spiramentum.
OKATIO.
igilur, puclla virgiiiea, hurnilitate placlda, vir-
tutibus odorifera, charila:e ignifcra et luminosa !
Tu cor devotum mira duicedine delectas el inebrias,
pcclus purgas et caslificas, animam irradias, et
illustras, et serenas, omnia inleriora illuminas. Iii
amorcm tuum, oro, ut ferveat afiocrus incus, liqiie-
.scat anima mea, indammetur cor meiim, gralia tua
refoveanlur viscera mea, dulcore tuo iinpingne-
scant omnia interiora mea, niin([uam-deliciat laus
liia de ore meo, nec amor tuus de pnecor jiis meis,
nec sancium nomen tuum de corde ct memoria
mea, ut te semper sonliam prolcclricem in tenla-
lione, consolatricem in tribulalione, el iii pcriculis
adiulricem, in nubilo illustralricem, in acerbilate
diilcoratricem, in adversitate liberatriceni, iu necos-
sitale subsidium, in conllictu niorlis solalium, dux
li^elis et socia ad angelorura gaudia. Amen.
CAPUT XXII.
Chrysopasus in corona Virglnis.
Una mulier Hebrwa fecit confusionem in domo
Nnhuchodonosor {Juduft,\is, Hi). Mulicr Hebnca
tfil virgo Maria, virlutura monildms adornata, ab
Ahraham palriarcha Hebraea nuuctipata ^ quoil de ; slans, ct vigorosa conlra omiicm adversilalem. Sex-
ralice Jesse velnt virga vernula propagata, floreni
prolulil pulcherrimuin Domiuum nostrura Jcsiim
Christuni, cujiis odore resurgunt mortui, cnjiis IVa-
grantia « respergunlur cteli cl inferi, cujus red-
olcutia rccreantur homines «iniversi. Tu vcto virga
Josse gracilis, exlenuata calestibus disciplinis, virga
aromatizans fragranliam charilatis et sanctiialis.
virga dominationis et virtulis, confnsionem in domo
N.ibucbodonosor, id est, diaboli fccisli, cuin virgam
lyrannicain cjus confregisti, exstinguens Holofer-
nem ipsius principcm, principatiim et dominationem
ejiis a nobis evacuando, crudele jugv.m cjus a fa-
<*
cie olei fecisli computrescere, et ab oppressione no-
slra sccptriim durissimum deperire. Et ideo beatis-
sima ab omnibus pnedicaris, per quam salus datur
mundo, gaudiiim coelo, honor et gloria Doo, pax pec-
catoribus, spes lapsis, lux CKcis, Ecclesia'. gratia et
benediclio, justis perpelua beatiludo. Propler quod
cura sis talis, ac tant«, omniumque bonorum post
'« Idem, velut Iristis in se ipso constringcns, cow-
p\cat, etc.
•»
Ms. nosl., quiP.
c Rexpergunl, Alva.
^ .4 nobile cdebat Alva pro a nobk, quod est
Jn .Ms.
— LIB. DE COR. YIRG. 314
A Dcura nobis causa exstlteris, extollo te landc qtii«»iii
plici,ut gratia tua dignus merear inveniri. Ave,
regina misericordije, sponsa Christi, mater Dei, filia
summi Patris, amica Spiritus sancti, salus mu.idi,
lumen Eeclesise, dulcedo pietalis. Ave, regina vir-
ginum, irnperatrix angelorum, exsultatio bonorum,
amica pacis. Mater virgo, dulcis femina, lucerna
justiliae, doctrina sanclitatis. Ave, rosa placentior,
lignuin vit%, lilium paradisi, Trinitatis triclinium,
ajterni Vcrbi palalium, felix cocli porta, solamen ia
mcerore. Ave, plena graiia, maier pauperum, advo-
cala pcco^itoriim, sceptrum sequitalis, gaudium ani-
mae, pax peccatoris, tripudium et laetitia cordis.
Ave, nostra fiducia, nrmamcntum debilium, splendor
in tenebris, fundamentura 6dei, portus indulgentiis,
via poeniienlia;, fons dulcedinis, causa nostrte sal-
valionis. Sed quia amplius te honorare cupio, Chry-
sopasum lapidem pretiosum tibi ofFero, quem in vi-
cesimo primo loco tuae coronae affigere curaLo.
g Chrysopasus aiireo pallore refulget, et colore viridi
decoratur. ^ Cui quia similis efftceris, debet meriio
tuae coronaj afligi, Tu eiiim tanquara aurum anie
Deum rutilasti, et sanctorum opcrum virore ei com-
placuisti. Inauro sapientia, in virore virginitas dc-
signatur. Fiiisli etiam, Domina, virgo pura, virgo
sancta, virgo immaculata, menteet corpore iilibata.
Et quia te virginem Deo dedicasti, primaque illi vir-
giniiaiem vovisti, scientia et sapientia copiosissimae
daiic sunl tibi ; ideo et virgo prudens, ei femina
sapiens, constraxisti domum luam, non dJco, tibi,
sed Deo. Nam ille qui in coelis habet habitationem,
specie tua et piilchriludine tua illectus, in tua san-
cta unima constituit ihronum suum, et in luo alvo
virglneo domicilium suum ; ubi compegit nostrai
subslantiae pallium, quo vicit humani gcneris iniiiii-
cum ; ex quo traxit sangiiinem purpurcum, (felen-
tcm nostrx perdilionis chirographum, placanleraque
nobis Deuin Palreraomnipotcntem. Scd quia f lanlaj
majestatis habilalionem non ornalam minime decet
C apparere, ille qui in te posuit labernaculum stiuiii,
ornavit to scplcm donis Spirilus sancli, tanquam
septera pretiosorum lapidum «obilissimo ornamenlo.
Primo ornavit te dono sapienli;e, quo tota es elc-
vata in divinis per amorem ecslalicum. Sectindo
ornavit le doiio intellectus, quo in arcanis es dila-
lala per splendorem hierarchicum. Terlio dono
concilii, quo facia es prudens, sagax, ct asluta pcr
documentum coelicum. Quarlo dono scientiac, qiio
facta es in Scripturis educala per Christi magislc-
riiini. Quinto (iono fortitudinis, quo sis forlis, cou-
to dono piolalis, quo sis clemens, pia et visccrosa,
propler infusam charitatem. Sepiimo dono divini
limoris, quo sis s raens simplex, et limorosa erga
tremeudam majestatem.
ORATIO.
Et ideo rogotc, clementissima Domina, ut lua gra-
D tia munial frontem me.ira, iHustret sensus iiicos,
corpus castificet, sensus sanctiticct, cor inflainmet.
Virtus intret m animam meam, illiiminet conscien-
liam meam, purilicet carnera meam. Graiia etvirliis
tua mc tueatur in tentatione, me consoletur in tribu-
latione, niihi assistat in periculo, me prolegal a pec
cato. Gratia lua mihi assistal orando, legendo, medi-
lando, Ioquendo,comcdendo, vigilandoet dormiendo.
Misericordia et pietas tua remiilal mihi debita, cu-
mulet merila, reslanret perdita, acquirat mihi bona
sine mensura. Cratia et virius tua iiluslrct mor-
tem meam, rcpellai hostem meum, eruat me de
e Alva, et quia.
Alva
f tant(t iw^jcstnti habilalionem non ordi-
,
natam. Ms. nost. , majcstatis .... non honora-
tam.
8 Ms. nost., mcns milis, «im/^/fj, clc.Ciediinus le-
gciidum mcntc milis.

515 AO 8. lULDKFONSI OPERA VPrENDlCES.
niKiiu inferni ei pcrdiicat me tul ^»itdia pnradisi.
AllHH).
CAPUT XKIII.
Hic Oriona st^ta spfendida iu corona Virqinis
coUocatur.
Vidi spcciosam siciU «oiua)l>am, et cir<cuiui1a}<3ni
eam flcircs rosarum, ei liiia convalJiuin. Mcrito, Do-
nmia, Spiriliis saiu-tus tuiim ascensuni' iu hocverlM)
niii-aliir. Tii siquitlcui cspiiicliia Jide, spcciosa facie,
decora iijenlc, ionnosa ^^ sanclilaK!; siniplox til co-
luriha, ei, uinilida in aninia, oinni niundilia et inno-
caitia (lcniliat:i; quam circiiindant aslra lucenlia
nngclorum, et aposioloruiu, rosaj rragrantes niarty-
rum , viol;e re(l<i«lcntcs confessorum, lilia candids
virginum. Esi aulera rationalii coiideccnlia : uani
innoceiitia ct purilas lua cicedit innoeentiam augelo-
rum, sapienlia tua apostoloriim inlclligenliam con- ,
stantia tua niartyiHiin toloi-anliam, pruilentia Uia
confessorum solertiam, castimonia tua virginum co»-
tinenliaui. Quis enim xm^^eUis in divinis sic rapitur?
Quis aposlolussic in amore succcnditui'? Quis mar-
lyiiim in patiendo conslantior? Quis confessoi'uiu tn
<^ere virtuosior? Qiue virgo aut sancta femina iu
c-jstitate mundior? Idcirco cum tam mirabilis existas
i:i oiiitii patia, voleusmiiii iiiamale, Domina, coui-
parare, prHeseii o tilii Orionam slellam claram et
(•plcudidam, ut in ea corona tua iUustretur, ct in
loeo vicesimo secundo afiie;alur. Est aulem Oriona
siella spiimdida, pluvia; difliisiva. Tu eniio, Domiua,
fuisti Oriona splondida, cum Deuin fide concepisti,
et splendidioreirecla, cum post parluni inviolata per-
mansisti; splendidissima, cum in choro glorioe S'.iper
clioros angelorum et arcliangelorum exaltala fuisli.
Et oiiu sis crcleslis area complnla, coelesti rore
imbula, infuciiis nobis pluviam grali;e et devotionis,
pluviaiii pueijilcnti-de et contritiouis, pliniam <loloris
et i jcrymalionis , pluviara dulcedinis el consola-
liOULS.
OBATJO.
igilur noLJIis et generosa Mater pctcrm et ^ in-
camati "Verbi Patris, qua^ mundo peidilo subvcnisti
pcr fructum salvificura, ex immaciilatacarne lua per
candorem virgineum et rorem miiifice procuralura!
prsclaia puella in malrcm summi Kegis ab ^ier-
iio eX ante s;ecula pr.xparata rcgina splendida a
! !
Spiritu sanclo in sponsara oinnium virtutum nionili-
bus adornatam , a primo dilucuLo exoptaUun, opus
niirifictim a simimo Conditore vaiietale mirifica vi-
vifica coiiip;iclum , totius sanciitatis et perfcctionis
6culplura niiiiiicenlius decoratum Ego indignus«l !
vilis pcccator, licet pollulus vitiis, maculatus concu-
pi.sceniiis, et inquiuatus sordiJbus, turpatus volupla-
libus, invokiliis lenebris, obscuratus peccatis , v.igus
corde, insiabilisnieiite, majestatem tuamcupio extol-
lere buulilius, liia sancta merita efferre pneconiis,
virtiilum et gratiaruni tuaruin insignia tilulis glori-
ficare devotis. Sod o tu, Domiiia, quaein tuo incessu
}ial)cs honpslalom, in tuo aspectu vemisfaiem, in
nianibus lil^eralilaterr, in ocnlis verecimdiara, in h-
l)iis facundiain, in auribus clementiaiB prudeotiara,
in verbo. sanctilatem in animo, Dei saj)ientiam in
peotore.. di^iua arcana in mente, Verbiim Patris,
burjsanalum in vt nlre, totaque graliariun oraiiium
uriiameatis circumslautiata, inlus et exlra rutiluns
dccofe pruicipuo, mexlere nostris languoriliusct tnlir-
niit;Uibus, infimde bimcn sensibus, pectu> aridum
pe*'ft'rtde imctione mirifica, etomnia niea intimaillu-
niinaiione gloriosa, ut sic sermones sanctos et gio-
riosos et devotos tibi offeram, et verba flammaiilia,
lUKm amorem reJolentia tibi devote decantem. Tu
cnim, DomiBa, es illa, de qua scriplum esl : Dixit
Ueus, fial iux, el facta £$t iux (Genes. i , 5). lux
pura, luxpulcbra, lu,\ illiiminansci lcslia. illusti'ans
« .Mva saniliite,
, «
*> Ms. nost, increali Vcrbi.
, »•
,,
310
A terreslria, t<'rrifica«s infenia,luxrcduoeBS «n^oneAS,
I;clificans lang!ii<U*s,oxUilaraos anj^olo*;, ei oiiiii«;i
CMri;o par.idisi s;>nctos el jusIok! lux r«veiaus my-
steria , detege«s absfionsa ina.-ii^nis Lit44»ro63 o<>- !
,
stf^ maculos I detoge, nostra ruiuosa erig^" , opiici»
elnebulosisnostris refnlge, in6rniJ«til)US ila sopita-r
tem [P. sospitatem], nKBreiUilun» jucun iitalem
illiistra p.^catores a<! pcenitentiam coiilideiue^ ,
periiuc giloriam ajiernau».
el s^)erantes in lc a<i
Amen.
CAPET XXI y.
Situalio Berjjlti Upidis preliosi jn corona Vir-
ginis.
Facies cnndeJabrum de nuro pnrissimo {Kxod.
\xv, 51). Tu, Domina gloriosissima , CMnddaliriim
hoc fuisti, ciii supposuit suam luccrnam Doisapientia,
ut amissam quaireret drachmam. Te fili:e Jorusalera
B atteiitius inluentur, ut currant in odorem unguento»
rum luorum, in bimine viriulum tuarum. Tu mensa
fuisli per divinjelegis sludium et agnitionem. In tc
fuil propositio panum per patrum exempla, et bono-
riim operum exercitationem. Arca fiiisti per giorio-
sum thosaurum feounditatis; thiiribulum Dei aureum
pcr devotionem oralionis, quam lotam incanduerat
amor aeteniitatis urna per circumsjwctioncm
:
manna per divioi partus suavitatem, virga per regiam
auctoritaljnm, tabulsc testamenti per scientiae plenitu-
dinera, propitiatoiium pcr aflecium pietatis. In J)ei
tabernaculo iiibil erat quod non auro vestiretur. Sic
et lu, Domina, qiiasi tabernaciikim cs qiiod saneii- ''-
ficavit Aitissimus ; tota fuisli aurea, quia ebarital/)
plena. Tu es stella mari.s, <piia ad te iiiiseri suspi-
rant, ad te spiritus angelici aspirant. Duo cherubim
oltumbrantia propitiatoiiiim sjint, Cabriel arcbange-
Itis, et Jolianucs evangelista , anle throaum tuiim
<^armina laudis ct glorice jubibntes. De thuribulo au-
« rco, irlest, de lno peciorc virginoo ascendit fumus
aromatum in conspectu Domini, quia per te , <pi3e es
inedialrix et advocala noslra pra'.eip»a ap«d Deum,
no^tra deferlur dcvotio, et per le propili.iri nobis
ejiis dignatur misei-atio. Idcircp, ut Deum pro me
digneris exorare, illumquc mibi propitium reddere,
offoro tibi Beryllum lapidem preliosum quo corona
tua decorctur, locoque vigesimo tertio situetur. Est
aulem Beryllus Japis clarus et vij idis, e^licacinm ha-
bens facere liominem gratiosum et contra hosles ,
Lnvictum reddere. Tu enim, Domina, hunc lapidem
quodammodo reprxsentas; nam pcr donum sapicnli.-n
fuisti clara et splondida, nuUj mncula denigrala,
nulla sorde unquam poliula, buJJo vitio, conlen •bra-
ta; sed per gratiam snperjjae iljuminalionis fuisti,
velut quj^dam emanatio Dei oninipoientis , clara et
sincera, in qua niliil inquinatum incurrit. Clara fuisti
inanima, in vullu luoida, in corpore nilida, in facie
angelica ; clara ad discernendum ambigua, clari/)r
ad cognosccntlum mysteria, clarissima ad intolligcn-
t^dumet spociilandiim divina. Et quia seternam Dei
sapientiain gcstasli inluo corporebumanatam, habcs
vcnerationem inclytam, clarit;ttem peipetuam, fit
gloriam incorriiptain Dei; et gralia, qua fuisti re-
pleta, fecit te senipor viiwilem et viridem, produ-
cemJo germen jusliiiyc, Aorem iimoconlia^, fructum
misericonlia!. Tii euim emisisti lalia bion.ne voluntatis,
liiia castitalis, violam pielatis, ijosas patjenti;e et vir-
tiitis, poma saiKita? et perfoct;e chariiaiis. Ex abun-
<1antiaetiam tu;e pi(Jaiis et raiscricordiae tuos ser-
vionles, in le coniidentes facis per bona opcra Deo
,
etnngelis graliosos et placidos, et contra impeliis
dxmonum po,r fidei conatantiara stare fortes el in-
victcs, ccelesti d gloria et corona ptjcmiand.oB.
Amen.
.^dificavit, Alva.
Dccst gloria in Alvjg Edil.
sn APPEND. 11. OPP. SUPPOS. - CONTLN. CimON. B. I^ID. — PR.tP. SI8

CAPUT XXV. A in conscicDtia niunda ct niJida per fidem reclani, in

CantamUht , flos dcconu coronx Virtjnm
vlihno loco.
Fccit rcx Salomon Ihrouum de ebore {fraiulem, et
restivit euni auro fulvo nimis , qni habebat sex gra-
c'.iis {III Reg. x, 18). Saloinon nosler, Christus
Kex pacificus, sapicniia sinf^ularjs, aujabilis gloiia et
{loteiUia, thronuin sibi ir.dififaviJ, tinuu viiJdicelulc-
rnm, iu qno ineirahilis ill;» uiajcslas miuievit. Thro-
nus cburneus fuisli, quia tria sunt in ebore quac plc-
nissiine in te fueruut. Kst cuiui niirabilis candoris,
nalura frigidus, de casto iiascitiir clcphantc. Ita et
lu, gloriosissima Yirgo, candida fuisU,
poliutiojie segrcgala; fiigidissiina, qiiia
nalis conciipiscenti;c elongala, de caslis patriarcba-
rum ainplexibus generala. Grandis idco diceris, quia
si muita inagna sunl, nihil lainen tam
in creuturiii
inagnificum fecerunt opera digiloruin Dei. Auro
fulvo vcstiris, quia purissinio sapienli;o nitore co-
loraris. Sex gradus throni sunt sex openi misericor-
di;B, quibus lu, Virgo gloriosa, plena exslitisli, quae
opera >n luo bono tilto cxpendisii. Nani ipsum esu-
ricntem pavisU, lacte vii-ginco poiasli, euin in tha-
lamo tui vcntris cxccpisti, nuduin in jiannis iiivol-
visti, infirmum vagientem sacro ubcre recreasti, in
earcere nostrxraortalilatisposiluinnulristi ct fovisli.
Duaj manus tbronuin coiuplccijciiAcs, diuc vitai &uiU, sci-
licct aellva ct coiilciiipl;Uiva, • qM;K iis te ciiin catena
cliarilalis canjunguiUur. Dao ieones sniit G;ibiicl ar-
changeius el Joanncs cvaogciisla , quoruiu aiter
dextera; altcrsinistrjccaslidcpulali sunt. Lcones
tu;*^,
dicunlur propter rugituoi allisonse eriicLUiouis, quo-
rNMi unus dicil : Ave, (jrtuia pleua, elc. [Lnc. i, "28).
Alius dicit : h. pri/u;ipio eriU Verbum, ctc. (Joaii.
1, 1). Voro noii est siiniie opus in onini crealura
coniposilum, quia islod ordincs angcloium tiansccn-
dil. Idco excollcntissiiiKi Doniina, extollens el irans-
cenjcns oinnia ,, tanquam
. ,
I
nobiiissiniai
„-, j, —
imperalrici
(iorpore candiiia ct decora per caslilateni vir^iiteaTn.
in Idco ut rcgina speciosa, sicut cotumba liliis virgineis
coustipata, una cuni eis cantas canticura iiOTmn anie
Agiiurn, super montem Sion stantem, snper tiiro-'
«um Palris scdentem, quod nemo caniare polesl,
nisi iii albis ambulantos, nomen Agni et Patris cjus
scriptum habenles in froiilibus suis. Quia, ut dicitur,
vcritas non quceril angulos. Propter veritateni et
mansueludincm, et jiistitiam, pro quibtis mirabiiiter
te deduxit Cbristi dexlera, dicla cs rolunda, non aB-
gularis. S«^d el luanim virtutum firagrantia superat
omnia gcncra aromalum, odor tux pietalis el mise-
(pii ab omni ricordiae super llius et balsamum, redolentia fbaB
ab a'Slu car- charilatis el amiciliae ^incit suavitatcm onifHum
uuguentorum. lo inedio tni pallore aureo nui4ans,
qiiia sapieulia cordis luS e^l *» speciosior •sole, pni-
denlia cordis lui ct pectoris est splcndidior Inna, \m
intclleclus « scienli;» super omiicm dispositioneiu
siellaruni rulilal decore mirabili. Nec niirum, si ful-
B gcs et nriilas sapicntia, cum sernpiiernam sapientiam
Dei Patris in tuis caslis visceribus de Spiiilu sancto
eonceperis, ipsainque carnan velatam in sakiteia
nostram mnndoprolulcris. H«cigitiir sapientia incar-
nata esl«* iux mundum illuininaus,pcccatorc«salvans,
coelestia irradians, hoinines et angelos perpitiio
fuidere connccleirs et copuians.
Igilur de bac coroiia, quain libi, Maler Dei, Tit'«o
pcrpolna, pollicilus sum, ine dixisse hucnsque sulii-
ciat. Eisi (^uid bene, et proiit malcri»; competit,
dicere potiu, illud divinae grati.ji ineritisque luis
astiribo. (Jhix vero ininus reclc scu cautc pro-
niiniis
(uli, mca; insipicnli;^ iiupulo, ati]ue pcccatis msis.
Ei quia lanlani majcsUUcni indigue pauco ]^F., pa-
veoj coiitreciasse, vcniam peto. Indulge, purissima,
pcenitenti et supplicanti tc, ex maiitia non ofTendenti,
sed de tua benignitate confidenti, seu prxsumenli.
Cuin sis regina inisericordiariim, advocala peccato-
„, ,-,., crimnum,
rnm,, cxcusatrix ^. , defensatrix r -r—
« pupillorum. '

promisi tibi coronain f ibricaje, non quatcm decuit,
sed qnalem mca exiguitas invenirc vd cogilarepo-
luit, in cnjus loooiillimo rcstat collocare Camaini!-
l.im pro ejiis ojnoTHo coniplciucnlo. Est aulcm
Cjimaniill^i ftos' candidus , spUicricus et rotun-
diis, odore gratus, ijiiodam in incdio aiirco iiodulu
dccor.itHS. Huic, Doniina, curigrua sitniliLuiliiie com-
pararis; nainin auiina cs <lcalbata per innoccRliam,
ti quae in sede iniperiali resides, cum unigenito tuo
Domino nostro Jesu Clirislo regnas laudanda et
glorificanda, per infinila s;ccuIorum soecula. Amen.
f EsplicH liber de laudibus el honore beulae vir^i^
nis Mariie ex viginli qualuor lapidibus in corouce suce
positi capili gratis Domino nostro Jesu Chrihlo Sal-
vulori iolius mtmdi.

" Alva, qitnd in te. atnplexatus ; dabit capiti tuo angmenta gratiarum «l
^ Alva, preliosiur, coiona incUta protcget te. Gioria in excelsis Deo,
« Decrai scientia jn Alv?e E.lit. Quare "snipicaba- 5'!ratiarnni actio, et vox ^aiidis; qui «unc per oracula
lur legeniUiui luus inleUeclns. tlc ca^lo bpsa, nunc pcr prophciica inysleira, nunc
^ Ms. nost., Inx vera mundum, clc. per liiccin evangelicam, nunc per aposlolic3rtii tul>ain
« Alva, pofniJorum, «lullilaric niullisque modis [Forte sujypl. provoctil
f
In Ms. jiosiro i;a dcsiuil liic iraclaltrs : Explicit. nosj ad ainorcm virginis Mariai, restnae angeioruin
Dco grMlias. Dcinde h;cc Jialicntur : « .\rripe eam sercoissiiuu;. i
et exalKtbit lc.; gJorificavei-Js ab ca cuiu eain fucris

CONTINIJATIO CHRONICOMM B. ISIDORI

S. ItlLDEFONSO SUPPOSITA.

PU.EFATIUNCULA AD LECTOREM.

Liicas Tudoiisis cpiscopus, .qui jussu Rercngari^c rcginic Chron.con nuindi scribere aggre<,«os esl Rcculn
Jiw, f>riHius fuitqui iirnis ojKTis qiiasi fuiulanieiaa jaclurus, posi cbnuiicoii ab Isidoro sniplum Ubqde aU
SiiciUiti regiium, wobis o!»strusii .piicsenlcin proseciuioncin Chionicoruin, l;niquain ?b HilfK-fonso folelsno
pr;csirlc conipositain, cujus opeiis imlla aiUcrior cxstaliat inemoria. tlnde Tuttcnsis iU«d hauseril, ijicertum
Cit. SiiiU qui-cuni L;iuienlio de Padilla putant lolum id quoil siib Ilrldefonsi i>OBunc vcndllavil, fuisse ab
illo conlirtum. A nobis nunquain iiupeliabuiil iil dc viro proJ^o tcmcrc cogilcwus rvirari «ao«w satis non :

possHimis lanlaiu viiicrcdMlitalein, qui lot fabularum ptMtenta iion vidcriJ, quilrus h.^* iMStori.t^ pars tou
 ,

519 AD S. HILDErONSI OPERA APPENDICES. 520

cotUexla es(. Qiiarc jam nulhi3 esi liistoricus, qui oain velul camtnenlum pulidum non despiciut, indignura
prorsiis qiiod s;4ncli HildefQfisi aiiquando existimalum sit.
Inler ali^ quamplunma, sanclum Isitlorum sedem Hispalensem tanquam primalem oblinuisse discrle
nugarum, Thoodiscinm quemdam inlroducens illius successorcm, niilli
asserii njcndacissimus consarcinalor
bactenus anlea nolum, nec ullis pra^sulum calalogis ascripluni, ob apostasia; crimina dignilate deposiluin,
exsiilanlemqiic; qua occasione primatialcm dignitatein ad Ecclesiam Toletanam translatam commen'»
talur.
Huic fabulac aliam non minns ineplain atlexuit dc Mahumelis impii prophetic adventu in Hi<;paniam, ejiis-
qiie Cordubai pra^dicalione instituta; quem (ingit de reditu M. Isidori ex urbe admonitum a diabolo, auCu-
gisso, atqne ea ratione vincula, carceres, pcenasqiie jam ab Isidoro indiolas evasisse.
Quis h;ec legat, qui historiam veram infamis prophela; cjusque vitae cbronologiam observaverit, qiiin ista
portenia non ndeai, ac miretur homines fuisse qui lot insulsis anilibus fabulis vcl fingf ndis, vel iiairandis,
delectarentur?
Ha;c vel leviter indicaia satis sint ad hujus moiiumenli falsitalem suadcndam, atque ab Hildcfonso nostro
ilhus invidiam ablegandam. Qui plura vclil, consulal D. Nicolaum Antonium in sanclo Isidoro et Hilde-
fonso, ubi has fabulas diffuse inscquilur; lum P. Florcz, in tomo V Hispaniie sacrae ct alibi, ubi de primatis
dignitale sancta; Ecclesix' Toletana! verba facit.
Nos interea ejus Edilionem ropraseniamiis ad exemplar editionis factje a Francisco Scolio, in tom. II
Hispaniae illuslral.;e, qui eam ex Tudcnsi transcripsit cum hoc codem titulo, quem prajligiiims.

INCIPIT CONTINUATIO CHRONICOKUM BEATI l.SI-
DOBI Ar.cniEPISCOPI HISPALENSIS PER BEATLM
ILLEPnONSUM ARCHIEPISCOPUM TOLETAMUM^
COMPOSITA.
Qiioniam pr,'RcIarus doclor Isidorus .Ttates mundi
et quorunidam imperaforum el regum hislorias ab
exordio mimdi usque ad tenipus Sisenandi regis Go-
thorum docili compcndio patefccit, nos a tempore
quo ipse desiil sumamus principium, ne prsesentium
heroum memoria a futurorum nienlibus diluatur.
iEra DCI.XXI, anno imperii Heraclii decimo octavo,
A Fnimentiim dabil ac olenm, dahil optima quxque ^
Si pura meote compiaceaiis ei.
Si iiej^lexprilis ea, non impune (erelis ,
Cnm reclri prava piinial acia Deus.
Inde c.idenl Goihi hellis, el liarbarus iio<!lis
\ os premel iunumera clade, limore, faiue.
Tuncionverlimiiii, lunccrimina ptangiie vestra,.
Kl .slaliin Domiuus auxiiiator erit.
Gloria major cril vobis, clgraiia Christi
bxioliet Gotlios nberiore bono.
Dcgesiis ejus haic inter regum actus annotavimus,
qv.ia ipse de pr«clara re^um Gothorum stirpc, palre
Sevcriano Carihagiiiensi duce exstitit procreaius.
,

post Suiiililanufii regem Sisenandus regnal annis
Irrbns. Iste synoda cpiscoporum egit, palicns fuit,
rcgulis calholicis orthodoxis slclit. Toleli Piuivit
viiam.
jCra nci.xxiv, anno imperii Ilcraclii vigesiino
primo Chinlilanus rcgniim acccpit. Synoda plura
Toltiti cum cpiscopis cgit, et subdilum regniim in
fide catholica lirmavii. Regnavit annos quinque,
^
inenses qualuor. Anno sexlo vcgni Chinlilani doctor " cundo stylo composucrat, ei nedum ad publicum
et legislator llispaniarum Isitiorus stans in ecclesia,
pcractosermonc ad populum, et expandens manum
ad coelum, ac benediccns omnibus, Deo sibi hacle-
nustraditiim gregcm cominondans, felicissimo soinno
obiiorniivil in Doinino, senio sanctissimo decoratus,
Exstitit qiiippe spiritu prophctia; clarus, in clocmo-
synis largiis, hospitalitaie pnccipuus, corde sercnus,
scntciiiia verax, in judicio justus, in pr;T;dicatione
assi ;iiiis, in cxborlatione Iiutus, in lucrandis Deo
aniinabus sludiosns in exposilione Scripluranim
,
caulus, in consilio proviilus in h.ibitu humilis ,
,
Post transitum auiem ejus mense uno rex caiholicus
Chintiliaims Toleii decessit, bono line perfunctus.
Successit beatissimo doctori Isidoro Theodiscius, na-
tionc Gra;cus, varietate linguarum docius, exterius
loculionc nitidus , intcrius aulem, nt exitus dcmon-
stravit, sub ovina pelle lupus voracissunus. Nam
lihrosqiiosdain de Naluris rerum el Arte medicina;,
necnon ct de Arte notoria, quos pater Isidorus fa-
vencranl, in odium fidei corrupil, resecans vera, et
in.sercns falsa; atque per quenidam Arabum nomine
Avicennam, de Latino in Arabicum transtulit. Hic in
his ei aliis pluribus infidelis inventus, cterroneus in
articulis fidei comprobanre, per synodum ab archi-
cpiscopali dignitate dcgradatns est. A.ssercbai enim
Dominum nostium Jesuiii Christum cum Paire ct
Spirilu sancto non esse unura Deum, sed potics
adoptivum. Hic, ut diclum est, privatus honore sa-
cerdotii ad Arabes transiit,et socite pseudoprophciar
Mahometi adhaesit et plura docuit detestanda sub
,

iii mcnsa sobrius, iu orationc devolus, honeslale
praeclarus, semper pio Ecciesia ac veritatis dcfen-
sione mori pronus, et in omni bonitaie conspicuus.
PpKicrea Pater exstitit cleiicoium, doclor ct susien-
lalor monachorum ac monialium, consolator moeren-
lium, tutamcn pupillorum ac viduarum, Jevamen
oppie^sorum, dcujnsor civium, atlrilor supcrborum,
persccilor el malleus hocrelicorum. Rcxit archiprce- C gaudio magno. Hoc tempore oedignanlibus Oriciilis.
sulatuin Hispalcnsis Ecclesitc quadraginla annis, di-
versis fulgcns niiraculoniin signis, primatiai digni-
late norens-, et Roinani papa; in Hispaniis vices ge-
rens. Sacerdotibus, regibiis et populis, divinas ct
humanas leges tradidit, ct Romano aniistili immililer
obcdire pncccpit. Nolcnlibus olicdire maledictionem
intulit, ct eos a fidclium cousortio sepanjvit. Muilis
libroium voluminibiis Chris'.! Ecdcsiam informavii,
ct in jiace quievit a;ia dclxxx. Toletum ad syno lum
cpiscopos convocavil, ct orc propnetico eis sui obitus
dicni, et Hi.spaniis vcnluTa piicdixil.
SiJiis honpst:ili<', hix niornm, sol probitalis,
H»rP ail in i^inxio Toleii vir sicer iile
Isidonis, p«>r qiien-. llDnili u'm.i (iilcs.
Si sorv;i\eriiis >\i3x vobis pr.Tcipitiiiiur
Servabil (^hrislus \ui> iii ;iinui'e buu.
iinperalore Heraclio. Tuiic lemporis dignitas prima-
tiie translata cst ad Ecclesiam Tpletanam.
Heraclius adversus Co.sdroam regcm Persarum
gessit belium aiino imperii suisexto, ct Sisebiili re-
gis Gothorum sexto. Quo devicio et occiso, ac Jero-
solymam dclaia cru(e Doniini, etviso angelo supcr
portas Jcrusalem, inde ad propria reversus est cum
genlibus vectigalia el tributa reddcre Romanis, coe-
periint pro viribus rcbeliar<». Tunc surrexit quidam
iniquus concionator, ortu/i in Arabia, nomine Ma-
liuraet. Qui pessimus seductor videns iuter Oricuta-
les et Romanos ortam discordiam, se contra Dcum
erexit ct Christianorum imperium, seductorie hor-
tans gcnusArabum, atque dicens non deberc alie-
rius genlis doniino subjugari, quia Dominus illis es-
sct provisiirus, dc suo genere ducem benevoluin
concedendo, quem haberent ut Aatrem, cum quo
eliam Dominiis loqueretur. Hyec et "his similia cum
pr;cdicaret illis verbiii suasoriis, et virlutes quasdam
siinulatas, et niiracula ariibus magicis facere viderc-
tiir, cxlrmplo Isinae/ita^ sicut bruia animalia quibns
noii cst iiilf ilcclus, paiil 'tii» ik liono jii iti; l'i«u «ni-
tali. dciclicla hdt. callKiUca. co |)er;!nl ci tTcd-rc. ct
 • ,

S21 APPEND. II. OPP. SUPPOS. — CONTIN. CHRON. B. ISID. 3M

niiii lunta vcneralione ha!*ftre, ul eiim proplieiain
iii \ ilii pra;li;iturus occurrit ; ubi dum inter se acrius di-
piM'.(Itc;irenl« Deo missinn, et sihi eligerenl regeni, micarent, Theodorus interfectus est, et exercitus
siinulalis illius se.liidi iniraculis, et facuiulia decepli. Christianorum maxima pars occtibuit diro gladio, el
i>at eniiii puicher, Lcunclus, et fortis et nfiajticis , c;ctcri fiiga lapsi sunt. Tunc Agareni de Romanorum
arlibus vahle imbutus. Iste Mahomcuis Saraceoo fiig;» validiorcs effecti, auii.acius appetunl Syriam, el

rum et Arahiim princeps, ut fertur, fuil de genere depopuiantcs patriain, apuJ Damascuin, nobilcra
Ismael (ilii Abrahce. Qui cum in adolescenlia coepis- quondam Christianorum urbem, sibi regni solluai
set esse inercator pvovidus , pergebat freiiuenier (irmaverunt, et dictis Mahumeti iribucbant (idera, di-
cum camelis siiis apad /Egyptum el Paleslioam, et viiiam in eo latere potenliam asserentes. Mahumelus
inorabalur cum Jud.-eis ct Chrislianis et maximc , autcm inter cjclera nefanda qu;je docuit, seciam Ni-
cum quodam monacho Antiocheno supcist.itionis coiai adven.ie Antioclieni, qui untis de scple;ii apo-
amico, qtii vocabaiur Joannes; a quo tam novum stolorum diaconis fuerat, jam per apostolos emor-
qiiam vetiis siiperruialiicr el superstitiose didicit tuam, suscitavit. Quara Dominus in Apocalypsi an-
Testamenlum. Et cum hac illacque cum diversis gelo Ephesi Ecclesi;e scribit, se otiire dicens: Odisti
speciebus aromalum el diviiiarum causa liicri per- facta jSicolaUarum, quoi et ecjo odi [Apoc. ii, 6). De-
gcret, conligil ut Corrozalam ingredoreiur provin- cimo autem rcgni sui anno, qiiia dixerat s<- moritu-
ciam. Cujus provincios domiiia, qu:c Cadiga vocaba- rum, et lerlia die resurrecturuin, Albimor discipulus
tur, ut vidit jiivcnem, primo iu iilius pulchritu.iine cjas volens experiii utrum vere a morte rtsurgerel,
et eloquentia mente capta, cccpit diversas species, callide Mahumelo eificacissimum venenum obtulit,
quas secum Mahomet atlulerat contemplari et ei P quo statim repentina mutalione Mahumcl morlis suai
, ,

famiharius adhxrere. Quam Mahomel caute incau- ° tcrminum sensil. IJnde quibusdam sibi astantibus
tationiim suarum perslrinxit phantasmale, et astute dixit quod per aquam remissionem acciperenl pecca-
paulatim coppit ducere in errorem, dicens ei, q'iod torum, el statiin morluus est. Discipuli vero cjus dili-
ipse esset .Mcssias, quem venturum exspeclabanl Ju- gentcr custodiebaut corpus ipsius, exspectantes quod
daci. Auxili.ilianturei non soium regina Caihga, quic resurgeret. Sed nimio erumpente feioie, cum jam
ab eo deccpta erat, sed eliam mulii Judujorum, qui sustinere non possent, eis abscedentibus Atbimor
ad eum de diversis partibus concurrebanl. Omncs post undecimam diem reperit corpus ejus a canibus
etiam Ismaelilae et Aralies catervalim confluebant dilanialum, et diligcnter colligens ossa illiiis, cum
ad eum, alloniti tanta novitate rei. Quibus ccepit magno Saracenorum conventu, sepelivit eum in Me-
novas leges fiagere, eisque tradere, adhibens ipsis dina Ruphui, qua; Laline Civitas Nunlii dicitur.
nef;uulis legibus de utroque Testamento corrupia JEva DCLXvi, anno Heraciii decimo sepiimo, post
lestimonia. Ideo divina; pagin;c auctoritates perver- Mahumet Abubacar de cognationo ejus electus iii re-
lit, ut tam Chrislianis quam Judseis cum Saracenis gem, Arabes fortiter rexii per triennium. Post bunc
adilum pnBcluderet disputandi. Dedit eiiara suis Homer regnavit, qui muitis pntliis triumphavit
ediclum, ut cuicunqic alia quam ea qu« ab illo Alexandriam civitatcm metropolim suo imp-Tio sub-
acccperanl pisidicaref, aniinadversione gladii puni- jecil. Post muilas victorias in mari el in lerra ab ipso
reiur. Hnjus sacrilegas Ir.iditiones Saraceni Dei le- f.ictas, dum quadam die oraiioni vacaret, a quodani

gcs appellanl, euiiujue siuui legislatorem el nuntium scrvo suo sa.:;ittatus interiit, explclis in regno decera
Dei fatenlur. Pnefata quoque Cadiga, cuin videret il- annis. Sicque error Saracenoruu ciordium habuit,
hiin Judaiormn el Saracenorum p iriier contuhernio G et de Romanis per diversas orbis partes mullas ob-
vallatum, exislimabal in illo divinam lalere saplcn tinuirunt proviucias et victorias. Atque, «t fertur,
tiam, et cum esset vidua, acccpil eum sibi ra;iri- tanloruni malorum causa Romanorumavarilia Aiit,
lum; ct Mahutnet nomen regis assumpsit sibi
ipse qm sibi subditas naliones jugo servitulis intolcrabi-
iinposito diademale regni. Coepit dciiide se in armis liter opprimcbant; unde opporlunilate male iiabita.
gerere strenue, et regis ac prophet;e sibi iiomen et eorum dominium quam citius a suis cervicibus ex-
msignia iisnrpare. Post hsec vero coepit cadere Ire- cusserunt, sc ncfariis ritibus Mahumeti miserabiliter
qiienter caducomorbo, ct epilepiica passione. Quod implicanles. Hic enim fuit cauda draconis, de qua
regina Cadiga ccrnens , aduiodum Irislabatur; eo lcgitur in Apocalypsi quod dejecit de cibIo lertiain
qiiod homini quem crcdebat arreptione
niipsisset partem stellarum" [Apoc. xii, 4). Sed jam ad reges
dacmonuui laborare. Ille autem aslute leniendo de- Gothorum verlalur stylus.
cipiebat eam, diccns Quia angelum Domiiii Ga-
: ^rn DCLXXx, anno impcrii Heradii vigesimo sexto,
hrielein mceum loquenlem contemplor, et non fe- post Cbinlilanum regem Tulga regnat annis tribiis.
rcns splendorcm vultus ejus, uipole carnalis liomo, Isle blandus et catholicus per omnia (uit. Regna sibi
deficio ct cado. Hiec dicens, quyedam signa et iiii- subdita in pace dilalavit, in judicio rcctus , el iargi-
racula magicis arlibus facer.' nitebatur. Ycrumla- tate ac lenitate claruit. Synoda a suis dcccssoribus
mcn, ut fertur, diabolus transfigurans se in angeium facta firmavit. Tolcti dccessit.
hicis, qujedam ci pra;dicebai futura. Unde esl ut ALvA ncLxxxii, anno imperii Junioris Heraclii pri—
in cxorlio sui» subdolai praidicatronis adirel iiispa- mo, Chindasvinlluis regnavit solus qualiior annis
niam, et Cordubaj suae perditionis sectam docercl. D mensibus octo, postea vero cum (ilio suo Rcccesvin-
Dice!>atenim Jesum Christum Dominum de virgine Iho annis aliis sex regnavit, et mensibus sepiein.
essc natum operatione Spiritus sancti, non tamen Iste a Romano papa obiinuit privilegium, ut secuii-
esse Deum. Qiiod cuin beatissimo patri Isidoro nun- dum benepiacitum pontitlcum Hispanorum primatio;
tialuin fuissel, qui iudc revertebaiur a lloinana cu- dignilas essel Hispali, vel Toleli el per mulia syiioda
ria, confestim niisil ministros, qui caperent cum. (irinaia cuin episcopis erudivit Ecclesiam. Cujus lem-
Scd dial)oius Mahumelo apparuit et quam citius fu- pore ab omni perlurbatione quievit Hispania, adeo
gcret imperavil. Mahumetus aiitem post fugasn in ut iiullus in ca inliiielis reperiretur, velqui rcbcllionis
i^fricam ct Ar.ibiam innumerabiles plebcs seduxit, sumerel arma. I.i!>ros sanctorum Palrum diligenter
et rcgno adepto, cum Ismaclitis, qui credobanl eum fccit perquiri, et insliiiita l)eaii Isidcri (irmiter ol>-
ab ore Gabrielis archangeli leges, qtias ei tra le- servari. Hic perliiium Theodisclum Hispalensem epi-
bat, recipere Romnnum imperium fortiler de-
, s<-opuin synodali sententia exsulavil, et dignilalein
vasiabai. primatics iransluiit ad Ecclesiam Tolelanau. Obiit
iEra DCLVi Mahnmctus cum cxcrcitu suo partes Toleii.
Arabioe , Syriam et Mcsopotamiam hostiliter invasit, Mra DCLXxxvi, anno imperii Constantis filii Hera-
el lam ipsas (JUL>m viclnas patrias fuiiesla dopne.la- cliiprimo, cum Chindasvintho Reccesvinthus liiius
lloiie occiipavii. Quod cum ntintialiim fuissel Theo- ejus regnavit annis sck, el poslea solus annis duoJc-
ioi-o fratri HiTaclii, qui lunc pneeiat parlibusOricn- cim. Hic lidem calholicam in tanlum dilexii, ui sem-
(is, iiiox apM-J Qabalunt cum magiiu excrcitu obviaiu -pcrperquirerci viros litteralos, qui froquentcr corao)
32' AD S. IIILDEFONS! OPEKA AlTKtHDlCES. m
fpso ooiifciTfnt «lo arlionlis futiM. D('Ii»tlal»atiir ('niiu A ei in viila nomine Cer.icos, q!i:e in inontc Cauriensi
in di\inls Scripiuris, et aUari;» Clirisli aiiro, argoiiio, sila esl, pmp;ia niortK di"ci'sjit snb iniperatore Con-
genuiiis et sericis SMni:no sHitJio decorabat- Tcr sy- scripsil llildefoiisus Hi-
stanliiio. Iliiciisque lieatus
noda ciim cpiscopis Tolcti pore;,'il, el tegos a prxdc- ipaiiiaruni prinias et archivpiscopiis Toletanus; qui
cessorilKis suis cdilas firiuavit, alque quasdain ad ii- l"niporc dicli regis RoccesNiiJhi quasi liiciler intcr
dit oinnino lionestati convenientes. Cunclos iniredi- sidcra, lam moruin honfstale quam !>iguoruin clari-
lcxit, et ab omnibiis valde dileclus fuil. Erat cnirn Qui ciam donis cojlesli-
tate, fulsil in Kcclesia Dei.
adeo mitis et humilis, ut iuter su?)ditos, qnasi unus bus a pcrpeliia bd {^eiiilrice Mariu el Lcocadia in
cx illis viclerelur. Inpaceiegnum sibi suhdilum rexil, priesenli vila meruit honorari.

EPIGIUMMATA S. HILDEFOASO
A PSEUDO-JULIAINO
IN COLLECTIONE VARIORUM CARMINC.M ATTRIBUTA.

MOiMTUM.

Vel ipsum solum collectoris nomcu, nuUi hominnm non suspcclum invisumque, oiunein liisce carminihus
fidero abrojfavit, adeo ut vix qucerendiim jam sit, qiiare a nobis ad appendicein ialer apocryphos Hildefonsi
felus amandentur haic epigraramata, qua; unius Pseudo-Juiiani, insiguis, fabularum parcnlis, aucloritale et
lestimonio fcre oinuia tueantnr. Dir;iinus ferc omnia, qu.iniam ex eis nonnulla, antequani Pseudo-Julianus
somnia sua vulgasset, ab ipso Hieronymo de la Higuera producla fueranl in sua Hisloria Tolelana, lum
etiHm ab aliis antiquioribus citala qualia sunt lerlium pro sancto lleladio pr^sule Toletano, quartum dc
:

sancto Eugejiio, et decimuin, quod bic inscriliiiur de irauslatione sancti Fulgentii; onmia lamen a colleclore
coriupta atque interpolala, nt suo loco notabimus.
Yerumtamen non pioplerea omnia una eadi-inque sentenlia damnamus. Lubenlius sequimur judiciuni de
iir<s a cl. Nicolao Antooio bitum, qui noa omnia iinprolvarc ausus est. Tria
saltem agnoscit epigrammala,
quBB si a versibus interpoiatis (ut ipsc piitat) purgareiUur, Hildefonsi geniiina haberi posseut. Ea sunt se-
eundum de hospitio a sji» pareolibus Tolcti cedificato, leriiuiu de sanclo Ueladio, et quartum de sancto Eu-
genio avuncido suo.
Reliqua tanquam spuria explodenda pulat, nihil prailer mera impostoris commenta continentia. Et cre<li-
inus certe nullum non manus illi daturum, qui paulo serius ea percurrerit. Nos vix ab eo discedinius, ut ex
anifiiadversionibus illis snbjiciendis apparebit simulque ut leclorem hanc qualemcunque carraiiium diver-
;

sitatem moneremus, diversis characterilms notavimus.

Prspler h«c epigrammata ex Pi;eudo-Juliani colleciione desumpta, qure sunt xii, alterum ultimo loco edi-
mus in honorem sancti Isidori Hispalensis, cieieris non niinus apocryphum, nostro quidemjudicio. Verum
protulerat illud, at^iue sanclo Hildefonso ascripserat auctor Yitae sancti Isidori a BoUandianis editae, qui
creditur fuissc Lucas Tudensis, post illud aliiid, quod in collectione exstat numero 10, atque iacipit Crux :

Jusc ulma geril, etc. llaque necessario reliquis adjiciendiim fuit, ne quiJ de spuriis operibus sancto Hilde-
foDiO aliquaudo atlributis in hac Aiipendice desideraretur.

a EPIGRAMMA PRIMUM. D Coenobium Eulaliae rex Athanagildus et aedem,

Lucae sacravit supplex Evantius acJem,
Cui Nicolaus eiat nobilis ipse pater.
Lucia Doslraparens ; soior et Evantia, fratcr
Eugeniuspra^sul huJQs el urbis amans.
Lararus a genitrice mea recta optima pauper
Accipit iiospilibus, paupciibnsquc doinaiii.
Qnin avia iUu-stri de sangxiine nala Gothorum,
Templa simul Marco sancta Blesilia facit.
Quiu ejus soboles Nicobiquc Evantia, conjux
Ophilonis anians, el venerata Deiiin
Teiupla superba Pelro sub nnsnibus erigil urbis,
Auget ilem reiWitus, conipiet honore domuin.
Hic Ophilo regis soboles fuit Athanugildi,
Atqui; lueus genitor frater item Slf-phanus.
Noster avus, Just.Te sed prias insiituit.
Vir fuit iste pius, nulli pietaie secundns :
Se^ clam proplcr eos qui viguere Goihos.
.Sebastianus haljct templum regnante Liuva
Url)e sub ; at reparat Ervigius Maria".
Quin tamen aidificat rex Constanlinus eidem,
Toletiiiue domus tei'tia sacra fuit.
Vivile magnilicis tecta assurgentia divis,
Qui regitis vestro moenia pr;«sidio.
;
U.
DE HOSPITIO A PARENTIBDS StJIS tDIFICATO.
k Lticia cum Slephano genitrix, sed avunculm illum
Compulil Euijenius privsul ad Itospitium.

• SupposUitium est hoc epigiamma , iaquil Nico-
Isus .^.nlORiHs, contiuetque cogilationes oinnes quas
de sancli Hildefonsi stirpe et cognalione couceperal
arlifex ; indignum ut iinpulelur sanctissimo viro, a
quo omnis snperbiae «t arroganlij*, fasiiis abcsse de-
Imit. Praeter b;cc autem quol faisa et absur.la invol-
vil? Attendal leclor, Athanagildum regemGothorum,
quein noJii pielate sec4JHt'um fuisse dicii, Arianum
vixisse ; deinde eliaia Ervigii meminissc poctam,
deinccps de hujus epigramniatis suppositioiie non du-
bitabit.
^ Agnosci! hoc epigr:mima pro germano idein Ni-
colaiisAnionius. Ct,'rie in contrarium n hil ccrtum
adduci potest ; quanilo iraditio fert s.'ndum Hilde-
fonsum Lucia etStephano genilum, sanctiqueEugemi
ne|K)'em fuisse. Adducitur etiam, auclore eo<*em rsi-
colao, a Hieronymo de la Higuera in sua Historia
Toleiana tanquam ad se cx Gerniisnia reniissum.
,

Qtio;! quamvis uon gravis momenti sit ad persua

Jjuan lamcii Ervigium djodecim annis post Hilde-
ouii obitum fuisse inauguratuin regem conslat el ;
dendum, tamen pro HilJefousiDO ul liabeatur i.oo
repusaamus.

j
 : , ; ;

525 AI»PEND. II. OPr. SUPPOS. — EPIGRAMMATA. 396

Lazarus lioc tnendicns tiubcl. iuh minnibus urbis, A VL
Qua via Coinplulian cuysibiis nptu palel.
AI) SANCTISftlJlHJM TintM E t DOCtORr.M rrLfiENtltM.
lll.
Fiilgenli,nova G;ulhago qiijm reddidit auris,
EJUSDtM CAUMi:.N SKfll.C.ilALE PKO SANCTO flr.I.tnO Teque nimis f.Iix poslmodo patre fuil.
PU/ESLLF. TOLKT.V^O. Inde palrcm recipit te gaudcus Asligis unda,
Prcpsnlis Heladii tumba requiesc.il in isla
Q;ia fruilur B elis, teque magis fruilur.
Coryus, al illius spirinis a.slra tcnct.
Conigis eirreucs mores, vitamque tuorum
Tolcti rector fuil liic,dum detjil in aula ; Knidis exemplo doclor et clo([uio.
Hi.-ptlis ipsa tuos cincrcs cuni fratribus aplat
Ex monaclioqne abbas Afialieusis erat.
Uinc Tolctanam rapitur violciUcr ad urbcm, Tres cadem Iralres continct urtia simul.
Coiifcctus senio, sed pielatc vi(]cns.
VH.
Cofporis cxuvias marlyr Leocadia cepit, tPITVPIiilJM AD SA>'CTL'M ISiWnUM IIISPAI.KXSKW-
Illa donius regcs pontificcsque capit.
Meii.s peiieirat cados, h.ic corjms av.nitit in uma,
Vnde die exlrema .sMjv/fl rcdicivus ud auras,
Dulce decus gcntis, dux Isidore, tujR.
Vit capiat meriiis pra-mia diijna suis.
Jiiniqiie oclo!>;irila senior traiisegeral anno.s,
Qua: tibi discipulus sacrat, prtcsumme m:'gistcr,
r.ioria ponlilictiiii, aiiiiiio.sa Dei.
Oui fuil exsilii parsque comesque lui,
<'a.\
Caniiina sume libens, el quein tu viviis nmasli,
liHdcfonsus cgo, (fuem fcccrat ille miuistruiu
Post tua securus fala, magistor, ania.
Prcsolvi Siincto qualiacumiue seni.
" Oi"» pro nobis miseris, clarissime doclor,
IV. clecus HesperiiC, icligionis honor.
PP.O SANCTO F.ICF.MO .WUNXIJLO, tOI.FTVNO PONTUICr. Da rogo te facilem, te desiiie, qii;cso, rog:>ii,
Tcijue vocanl populi, discipulusque vucat.
»'Pnrsulis Kuqenii jacel liic vencrnbile corpus,
Qiiem Leociidiic tcmpla vcrenda tencnt. Quem varia; ciuguut cuia;, qucin densa perida
Infestant, coili fac stalione fiui.
Hic mouachiis !il, nioriales dtiin pcrfugil nmbras,
Kl Toletano piaisiil iii oiltc scn.'.\. VIII.
Vitu bcata fuit niorcs siiie lubc pndici AD SANCTAM VIItCINEM F!-ORE.NTI.V\M.
Qualis Isidorus, alque Leundcr erat.
Floirnlina micans, decus immoilale pudoris,
DiHcipuliis (lat ililcctoposlrema niagislro
liitemei-ala parens virginciquc chori.
El consanguinoo funeris oflicia.
P iperiem pr*fcrs opibus, Chrislunique inarilo,
V. Qiii libi dives opuiu plurimus csse ciipit,
AMUn PRO S\NCT0 LEANDRO , ET MASSONA MF.TBOPOI.I- Oiiinia Galoc premis, qu;c fallax niundus adorat,
TAN18 , nOC EMi:KITF,NSI, II.LO VERO HlSPAl.KSSl. Spnns Dci paup;.'r pauperis astra pelis.
1

Gaii.ie sorie lua quodvis Iruitura per aevum,

« Lcan;ler Pater excellens, qiiem suscipil JEl\m
Lau(lii)ns onialuin, conspicuiim lilnlis :
Agnumque agna tuum laila debinc se((uere.
C. siits funde preces pro nosiro, virgo, reaiu,
Inciis Ariana' gentis, niedicalor cl idein,
Doclor Isidori, quem generai Doinino. Quemque tuus sponsusjuvit, ei ipsa juva.
Tn quoqiie ter feli.x, MeVilensis gloria lenas C IX.
Maiisona, consilio, poclore iiole, fide.
Amlio parcs animis, pielatc el laadibiis ambo, AD SANCTAM LEOCAIUAM V1UCI.NP;M ET MARTVKF.y.
Inqiie domo magnt nmviis «tcripie Dei. Nam quibus ipse luos cantalio laudibiis actus.
Vicistis lolerando minas aniiminiqHe reliellem Siinguine clara tuo, clarior ips fide, i

llegis: cuni scelcfis pORnituisse fefiint. Lcocadi;!, reterni spoiisi sooiala cubili,
Vos soboli regis biforein reseraslis olympiiOi Ouein modo complexu sed sine liite lcnes.
Per vos alter eniin niavlyr ad ftsl»-.l volat, Tolcli decus ipsa lui, quam Hispaiiia tota
Aller et ad roseas emerglthiminis auras, liivocat, et precibus supplicat usque suis.
Et qua luce cafet, timc jubar ejus Label. Te Dacianus agit, furiis feralibus aclus,
\os memorant genti Gothicrc Iribuisse salulem • Vincore le diro carccrc possc pulaus.
invisum dogma, pimnque lenei.
LinPjUit el lliccrucis auxilio morionliiiuque acta dolorc,
Vos merito victrix launis, sequiturque perennis Jam macerata diu, iu;u siiperala inanes.
Gloria, tot nieritis dcbila magnificis. Omnipotensfjuc tiiis faciles .'ccoiunmdat aarcs
Sempcr Vester holios, alque inclyta fama man^bil, Optalis, llagro ca!sa per aslra volas.
Vosque caoent populi, sed magis aslra canuut. Et niihi ler misero renilcnti splendida vullu
Eslis Cnim u^.lerna prascincti lempora fronde E unuulo egrediens ccrnei-e das f;icilem.
Intcr doctorcs splcndidiore ioco. In populi ore pii vclum das scindere fcrro.

o De hoc erMgrainmate, sicnt et sequenli, uon du- D dia sui parle ccnfictHm esl, ei spnrium, a coneclorc
bitamus quin iegitiina siiit antiquilatis monumenla. pro lihilu interpolalum, ni pI;toel eidein Nicolao An-
Agnuvitetiam illosanie. chrouicorirm falsurum edi- tonio. Equidcm noii levcm injicil sii.spicionem, qmxl
lionem histoncu;> de la liigucra, sed Jibsquc inlerpo- ipsum ab luslorico de la Ligucra cilatum dicatnr u-
lalione canuinum, aut verbornm perveisionc, quas irastichon, cum hic appareat oclaslichon ;
quai-e sc-
colleclio Pscudo-Juliani lepneseiital, Nanique secun- cuudum qiiarlum disticbon rojicieiHla putat
et ct ;

diiiu hujus epigrammatis disticiion ita exhibol coile- iios proplei*ea divcrso characlere noiavinius. Forte
rtio prtedicia : asseciilus est quod ivs esl. Veruiu si quis totum opi-
grainma defendere coulcnderit, nonimillumrepugniHi
Toletl lecior fnil bir, diim dp;;it in anU :
bimus.
Lx »nt)iiaoho lecu>t Ag«tif iisis erai.
«^
Quintum hoo cTrigr.-^.mma , sinil cl scqueniia,
lu prmuiin lcctor esie eriorem typoriini pula-
«Jiio scxluin de simclo Fulgoulio, seplimum de sancio Isi-
mus ; secundiim MU^olector in |>eniame(ro repfliiuni d(U'o, octaviim de sancla Fioremina, et iKtnuin de
nuuium dctogit Pseudo Juliani iilius cormptoris. sancla Leocadia, ;ibsoIul-e pulat supposiiiiia idein
Deinde dislicbon peuuliiimim ejusdem ess»* niHx vi- Mcolaus Anlonius. Scilicet desid<-i-abat in illis, iil
delur it;.que ab eodem hislorico in sua llisloria To-
; nos pntamus, Go!hicam antiquitaiem, (luam niiinr.io
lelana prsBterniissum fuit. pni-scferunt praierea unius Psoudo-JuUani tcsli-
;

^ Iloc epigramma, qu(HJ supcrius dii^cbamus alte- monio consistunl, ci qfuo cwinry^ suspixla sint o^tor-
rnin ebs* ex his qu« genuiiiii haberi possuui, dimi-
 : ; ! ; , ; ,,

327 AD S. MIIDEFONSI OPERA APPENDICES. l'?S

El manJala Dei das Genilricis anians. A Ingcniocehiri juncta est facundia raira,
Te iaudent supori, laudat (iuain tiirba pioruni JiKliciiini gravitas concomilata senis.
Esto meinor tui, virgo, clicnlis ovans. Tertia puntiliccm tantuin te videral KSlas :

Toletnni te voce vocat, quam sanguiue fiindis, In Lcocadix' luortuus ;cde jaces.
Proque tuis solitas civibus addc preccs.
d ALILD EPITAPIIIUM
X.
I.-y LALDEM SASCTI ISIDORl ,

IN TRANSL.VTIONE CORPORIS S.VNCTI FULGENTII.

Ex illins Vila a Tndensi, tit credilur, scripla,
o Crux bajc alma gerit geminorum corpora iVatrum,
Leandrum, Isidorum parilcrque ex ordine vatum ;
Iii lauilcin Ecclesi;c Chrislo regi gloriae
Teriia Florenlina soror, devota pereiiiiis, Concinamus jugiler,
quam composile concors hajc digna quicscil
! Et Virgiiiis unico caniiine Davidico
Isidorus medius disjungit membra prioriim. Canainus soleiimiier.
Hi quaics fuerinl, libris inquirito, leclnr. Cloriam ibiciori, meritorum memori
Cognosces et eos beiie cuncta fuis.se locutos, Vocft soneiit canlici ;

In quibns hic rccubat Fuigcntius. Inspice tres hos Crcscat laudum cumnlus, gratulelur populus,
Spe certa plenosque fide, super omnia charos. Et chori angelici.
Dogmaiibus cernes iiorum crevisse fideles, Noslris in tcnipar.biis pr.efiilgens Iiic moribus,
Ac reddi Domino quos inipia jura tent.'banl, In verbis duminicis
Atqiie viros credas sublinies vivere semper, B Fidus (i lcia cxlulif, lide iabem exptilit
Aspicies puros sursuui contende videre. Erroris h;creiici.
XI. Nalus rie Carlhagine nihil ab origino
Pncrile sapiens,
DE SY.N.VGRU PATUUELC SUA. Per fines Ilispaniae fonieni sapientiic
J»
NuncOphilonis ego soboles Synagria nupsi Fudil, mira faciens.
Tlieodato Arverna nobilitate pari. Hispali dum pr.cfuii, priiiias, legern docuil
Inque Gotliis Ophilo sed Arveiiia gente raarilus, Ilispanus Hispaniuin.
Vir fuit apprinie noJjilis aique pius. In doctrina proimicans, Crucifi.viiin prccdicans,
Conjugio duranle viro peperisse Bonilum Fugans idoiairiam.
Conligit in multis oplimus isle fuit.
: Siemmaic praeiiobilis, exsiilil imraobilis
Mira canunt pnero sxclis volvenlibus a;vi In Dei magnalibns
Evenlura Deus sospilet ista mihi.
: Aflcctans coslestiuiu gaiidiorum prjenuum
Emorior consorle lori, alque snperstile nalo ; Sprelis temporalibus.
Ciim matre et charo progenilore cnbo. Per fnlgorem opernin exeinplar fruciifenun
In lutget si mulla Deus niiiii crimina clemens, Sese clero liibuil ;
/Etorna requie sors erit iiide frui. Nihil a cerlo varians, tolus coelis inhians ,
Qni l>'gis huic, efftiflLle preces, pro nseque rogabis Vitia perdomnit.
/ssidua numon caudidus ipse prece. Romanorum dogmaia cosmi hic per cliinala
Reparavit largius
xn. Q
Hespenis Hesperiam, lucifer Ecclesiara
SAXCTO JUSTO.
Dccoravit clarius.
' Charc pater nohis, tum re iiira iiomine Justo, Orlhodoxus Arium, dirum adversaiium
Qui iiumeros imples nominis ipse tui. Bationis calculo
Heiladii sobnlcs, monachus
puerilibus annis : Confudii hic malleus cessit hoslis fellcus ,
;

Is Benedictini splendida norma chori. Victus in propalulo.

Fisque pater nionachis muhis, servoque tuoruin Iberi devoiio cleri pleno gaudie
AUbiiso, nutril qnos, Benedicle tibi. Colai Palrem patri»
Post Tolentanam raptaris pastor ad oedem ; Contemplando dogmala, cosmi laadent climata
Tenipora episcopd cerla fuere lui. Doctorem Ecclesiae.
Dignus eras vila ; sed raors inopina recondit Decus archiprcesulum, sacerdotum spcculura ,
Spes mu'Vas tanli praesulis, atque palris. Scripsit docte modulans

" IIoc cpigramraa in colleclione Pseudo-Juliani in-
s^rluni ani-iquius ea est : nempein Vita sancli Isidori
a Tudensi (ut cretiilnr) scripta rcperitur sub noraine
sancii Hildefonsi. Dc ejus vcro legitimo auctore noii
pntaiiius juiiiciiim exaclius fieri posse, quain quod
pronunliavit idem Nicolaus Antonius tain sKpe ap-
pellatus a nobis neque Uildefonsi , iieque alterius
: "
anliqui putanduai essc. Corruptus lanien ctiam est,
el incplissime auclus a collectore, ut de sancto Ful-
geiitio menlionem iiijiccrel, qucniydinodum apparet
facta coilatione cum eo quoJ e\ Tudensi Iranscribi-
utus
Cnjx haec alma gorit geminornm corpoia frairum,
LeaiKli j Istdon, ex ordine valaiii.
fiairiuiui|iie
Tf.rlid hioreiiiicia soror ievoia pen^nnis ,
quarncoinposiia consors bic diyiia quiescit.
!
It-iiiorusiiioditis (iibjuiigii aiembra duuruin.
Hi qiiaies fupriul, libris inquirilo, iecior.
1 ognosces ei Los beiie cuucla fuis<e locuios,
Sj>e cerlos, plenosque Ude, super oiiinia cliaros.
dem qua Hildefonsus noster erat, gc-
familia et gentc
nitum Vide iSicoI. Anlonium.
faciat.
•^
Hoc epigrarama (de quo nihil annotatum repc-
rimus a ISic. Ant.) vera continet de sancto Juslo,
atque ex clogio illius, qiiod Hildcfonsus scripsit, vi-
detur compositum , si expressam sancli Benedicti
menlioncm excipias, quce illud recenlius ct apocry-
phurn aperte demonstral.
d Ex^tot hoc epitaphium, ut dicimus, in Vita apud
Bollandianos edila, qucc Tudensis npus hahciur. Vi-
deiur illud sancto Hildofonso ascribere velie; nam
posl illud quod jam superius cdimus, quod iiicipit :
Crux hwc alma gerit , etc, ah Hildefonso, ut ipse
ait, couqtosiiuin , nullius idtcrius auc.orius facta
menlione adjicil : Itcm aliud, alqiie hoc aliud epi-
gramma describil : In laudein Ecclesi(v, e:c
Apocryphum lainen esse mullis convincitur. Con-
tinet enim fere omnes fainilas, quas iii Chronici
conlinuatione superius fcdila confniav^mus , de pri-

Doifmaiibus c.ernas horuiii crevisse li leles ,
Ac reddi Uomiuo i|iiO(i impia jiira lenebaul.
Ulque viros credas sitblimes vivere seuipcr,
AiipicieDs sursuiB [>i(.los coutende videre.
* Ridicuia mille, el mille figmenta conlinet de
saiicto Bonilo, Arverncnsi episcopo, iit illiiin cs eu-
niatja Ecclesijc Ilipalcnsis,de Mahoraeli confuialione
atque expulsione.
Deinde ipsa ratio carrainis s.Tcula posteriora pro-
dit, in quibus mullo post PP. Gothoriim sctaiem in
usu esse coeperunt Leonini versus , qucmadmodu::i
aiibi nos jani adnolasse meininimus*
 ; ;
m iNOTITlA insTonicA.
De fitle rolliollftj oarmma niirifica
Libros Hl.ris cumulans.
Mahometi cu^cilas, pcrdens genles
Illiiis iniraciiij
Nequiciis rclollerc, iuoRSla fuit ccdore
Yiro sint; macuia.
Ut siiicere crcdidit, siiicere sic edi(iil
Formam poeniliidiiiis.
In disceiidis porspicax, in exempiis cfiicax
Docior miilutudijiis.
Quis ad plenuin promere possct, vel pr;cscril)ere
De geslonim liliilis?
Liiigua non suflkerei, dextcra deficerel
scrihcndis singnlis.
Iii
Exoremiis igilur hunc, dc ciijus crcditur
Sanctilate lirmitcr,
Hoslis ab insidiis ul nos ci a viliis
Defeiidai pcrcnniler.
dcpressor criminum, lua nohis Dominum
Precc rc<',oncilies
iQspc nos confoveas, noxia submoveas
Sordcs cunctas cxpies.
S. LEODEGARIUS
NOTITIA HISTORICA IN
Sanctj Leodegarii scu Leutgarii Vilani Iltteris con-
fiignarunt ires antitjui auctores. Primus cst anouy-
. nius Augustodunensis, cpiscopo cooitaneus, qui li-
bellum suuin impolite qiiidem, sed graviler scripium,
Herrnenario.^Ednensi episcopo nuncupavii. Si:cundus
est IJrsinus, qui paulo posl, horlatu Audulii sancli
Maxentii al)hatis, aliam de saneio pra^,sulc iueubra-
tioiiem exaravit, el Ansoaldo Pictavorum antistiti
inscripsit. Terlius, monachus nalioac Alamannus,
opiis suum dicavit ahbali 3Iurhacensis in Alsatia
monasterii. Denique Audulfus San-Maxentianus ab-
bas de miraculis in ejus iranslaiione patratis libellum
edidit. Ex his porro, sed prxcipue e ditobiis primis,
qui fidem omnem increntur, qu» deinceps exscri-
bemus mutuati sumus.
Leodegarius nobilissimo inter Francos generc
ortus est. Palris ejus nomen litleris iion fuit consi-
cnatum; matrem habuil Sigradam, qna; post marili
funus in puellari s:mct;e Maria; apiid Suessionas
coenobio monacha facla tain sanctissime vixil, ut in
voteri illius parlhenonis Ralendario, quod nunc iu
Longi-Ponlis asceterio visitur, quodque a quingenlis
annis scriplum cst, illius mentio fiat
cum officio duodecim Ifctiomim, cl xvi Kal. Aprilis
lcgalur: Si()rad(V commi^moralio. Ila^c porio soiorem
habuit Berswindam Alhici, Leutharii ducis Alamau-
nonim filii uxorein, ui Mahillonio visuni est.
Primis Klalis ir.ilijs, a parentihus in regis Clolarii
palatiuni adduclus esl, ac paulo post, cum deccin
annorum esset, ut vult Cointius, ab codem rcge Di-
doni Pictavorum prLesuli avunculo suo liileraruiu
sludiis irobiicndus traditur. Ejus cura tantos in slu-
diis ac piet;ite progressus fecit, ul humaniorum lille-
rarum canenlissimns, divinarum Scriplurarum sa-
cn,cque iheologi.-E peritissimus, canonum ecclesiasti-
coriira ac juris civilis scienlia celeberrimus, virtuluin
dcnique omnium ac castiinoniie in priuiis dccorc
PATROL. XCVl.
;
ZT>Q
, A Quem tecum cxcolimus, fralris lui poscimus
Leandri suffragia ;
pertiilas, Prcces nostras auili;U, audieus suscipiat
yEterna memoria.
Docloris Fulgciilii, horum fratrum socii ,
Kccordari volumus
Queni pcr vila> mcritnm saiulis sollicilum
Esse nostrai qiia?sumns.
Virginem egrcgiam Florenlinam sociara
Cum fralribus pelimus ,
L'l adjulrix vcniat, et oHerisns leniat,
In quas nos ctcidimus ,
Et leniri Dominus vdit nihilominus.
Amen clerus ooucinnt.
Intervcniu virginis lalie rniindet criminis
Quos ptccatiim inqiiiiint.
Pro nobis tam celcbvis virgo pulsis tencLris
Vitiorum advocet
tit qui rcgit omnia iiiiraiid."» pol.e!itia ,
n Nos in coclis collocct.
,
Aaien.
ANNO DOMINl DCLXXVllI.
ALGLSTODLINENSIS EPISCOrLS.
S. LEOEEGARIUM.
[i:x r.allia Chrisliana, lom. IV.]
B ornatissimus evaserit. Hinc ah avuncnlo t infra vi-
ginlt annos ad ofiiciiim eiectus diaconatus ct coiise-
craiiis. Deinde non multo elapso lempore archidia-
conus efTeclus, omnihus dia-cesis ccclesiis prajfeclus
est. i llic exsiirgit dirficultas, an viginli anni iiilra
qiios Leodcgarius ad diaconalum evecliis est, ad ejus
aitat.-^m,an ad mansionc.T. quam ap!!d Didoiiem epi-
scopuiu egit, referri dcl)e;!nf. Ad attatem rcfert M;i-
I>illon,ciimait: «Intra vicesimuraa;latisannum,>etc.;
ad mansionem vero Cointiu.s, et quidcm maxi-
m:\ cum probahiliiate, lum quia canonibus velitum
erat ante viginli quinquc arinos diaconum ordinari,
quos transgressum hiissc Didonem dillicile c^t sibi
pcrsuadere; lum q:iia miilliplici tunc eruditione
CiT^teris anteccUebat LeoJegarius cum diiiconus
consecralus est, uti Vit.e scriptores test;intur; tol
eniin scientiarum c^ipax non vidctur a;ias \icei>a;ia
minor; luin denique qiiia eoiiem scnsu cum Mahil-
lonio Fortiinali verba de sanclo GoriiKino Parisiensi
episcopo, his omnino simiiia, a doctis inlelligunliir.
D Quanqiiain his omnibus rospoiidere non esl arduum,
iiec sua carel similitudine seiilentia contiaria. Llut
Nonis Augusli est, in archidiaconi inuneie lanta Ibrtiludinis ei sa-
pientiai pradniit argumcnia, ut auteccssores suos,
qiiotquot exsiilcrant, longe superarct, moestos Lelilia
afticerct, criminihiis obnoxios ad disciplin;c siudiuni
revoearel, omnos in oflicio coniincrel. Pos ea « cuni
Pator nionastcrii iii saiicti Maxentii honorom conditi
obiisset, » .jussu avimculi < illnd rogondum suscepit,
qii<»d sex iore annis giilvTiiavit, et magnis opibiis
dilavil, » tcstc Ursino. Lnde iiiferl Mahillonius ha-
bitum mulasse ct monaslioa vola focisse; siquidem
prohibuerat Gregorius Magnus, et jam ante ipsum
vetitum erat ne clerici monasleriis proeponereniur.
Ejiis sapicntia; ac virtutum faiua coinmoli rox CIot.i-
rius cl cjiis uxor Bnthildis a Didone poslulanmt
t ut ei faterel copiam cuni ipsis iii palatio maneudi,
11
 , ;

Sll S. LEODEGARIUS ACGUSTODUNENSIS EPISCOPUS. 33S

qvii sl.'»!!'" jussa oomplens, magnis rebus instru<!luin A reduxit statum. Usque adeo vero tolum Prancoruin
et sapienliiB tloribus rediiniluin inisit : > peiiioiiu- re;.;num restituit, ut omnes se gratularcntur rfigem
rifice cxc^ptus, inlra paucos dies » >irtute et inlc-
t habere Childericuin , ac rectorem palatii Lcoae^a-
gritale nioiuin, veiiiorum c;»niiiate, maxiinaque iii rium. Nec ideo lamen exisiimffndilm reip.sa ina}o-
»

agendo .urlianiuite et sapientia id consi^utus csl, ut reiii palatii fuisse sanctum epit*copum, tum quia ea

rex ct regina pleriquc poniificcs ac niajjnates, euin
pnecipue cliaruin ct suninio in preiio habereiii
consensuqiic omniuni, maxinie Francoriun, episco-
patu dignus cxisliniarvitur. Unde Augustodiuiensis
EcclesicB tunc teinporis a bicnnio fere vacanlis et
alTlictae episcopus crealus esl anno 659, ul cx Ursino
palam est : t Quo munere, inquil, decem annis stre-
nue functus cuin esset, Clotarius rex, qili euin pro-
moveral, excessit e vivis.» Obiit eniin Ciotarius cum
annum in regno decimum quartum ageret, anno 6G9.
Eccl^siaytduensisfactionibus dilacerala, lumuili-
bus oppressa,bonisspoiiala, novum subejusregimine
splendorem acccpil. Sic enim habet anonyinus
I In advenlu ejus territi sunt omnes Ecclesiae vel ur-
digiiitas, ulpote laica, pontiKci niiiiime convenit
tum quia de ea ancior anonyinus Ursino praefbrPndus
omnino silet, iino notatWlioaldum totius monarchiae
inajorera domus fuisse. Apud Urtiinum ergo, majo-
rem domus seu palatii rectoreni iiilnus proprie di-
ctum interpretoreum, cnjusconsiliis rex-quam pluri-
miim deferre consueverat, et a quo toius pendere
videbatur. Quanquam dici forle posset inilio Leode-
gariuin majoris palatii dignitatem sibi commissam
brevissimo leinpore tenuisse, et optimalum, ac iii
primis Wlfoaldi sollicilationihus ab co statim abla-
tam, et in Wlfoaldum translatam foisse. 8ic enim
: secum invicem conciliari possent duo Vitre Leodega-
rii auctores et plana forent omnia. Artno672regiuia

bisadversarii, necn.on et hi qiii inter se odiis et ho- Ij

diploma pro Dervensi monasterio, faventibus Lt^ode-
micidiis incessanter certabant, ut memoriam trans- gario, Nivardo et Atelano episeopis, Bercharius ob-
acti sc.andari nollcut audire, quia quos pnedicatio tiniiitdatum iv Nonas Julii, Compendio palatio, anno
ad concordiam non adduxerai, jyslitia et terror co- iiiChilderici regis. Subscribunt post regeoi jam no-
gebat. Qaantuni in alimoniam paupcrum ejus excrc- rainati praesules, deinde Wlfoaldus major doinus,
veril prjecipiia cura et in sacrorura decorcin, testan- elc. Sed et ipse Bercharius instrumentum edidit
lur opera vel malricula qu;e ab eodem instituta re- quo raonaslerio cujus nomen est Puieolus dat omnia
sidetad ecclesiye januain, vcl specierura pulchritudo, bona sua, tani hoereditaria quam acquisita. Actuin
qu?e aureo fulgore rutilanl in ecclftsise minislerio, Khcrais civiiale, lii Kalendas Septembris, praisenie
vel baptislerii ornamenta ittirtsopeilbus fabricala,... doranoet glorioBO Childericorege, anno quarto rcgni
ecclesiie pavimenta, vel larpiearia, etatrii constructio SubscribuntpostNivardum, AteianusLauduuen-
ejus.
Bova inurorum resiauratio, domorum reparatio,
, Leodegarius, etc.
sis,
etc. » Anno 661 concilium habuit Augustoduni, in Quam lubrica est fortuna! quara incertum auloe
quo condili sunt multi canones ad sanciendara sar- pelagus Vix < annis tribus » Cliildcrici gratiani el
!

ciendaraque monasticaia Benediclinse regulaj disci- ainiciliam servavit Leodegarius. OdcnsLC acodiicau-
plinara. Anno deciino Clotarii regis, Chrisli 666, vi SoC, invidia, calumniae, raoidta jusla quidera sed rao-
Kalendas Julii, Drausilis Suessionum episcopus bea- lesia. Multa sapienter iiiilio egerat princeps , sed
tce Mariae parthononi, qui ea in urbe ab Ebroino con- iiiipellente afitate , malesanis quorumdam aulicuruin
structus fuerat, privilegium concessit; quod inillius consiliis plus acquo deferens, niulta perperam agere
raonasterii historia edidit noster domnus Michael _ coepit; qu* cum aegre ferret antisles, eum saepe de
Germain {Pag. 421). Ilii porro, praeter comprovin- G vioialis patriis legibus, etde incestis cam filia avun-
ciales, subscripscrunl Genesius Lugdunensis Leut- culi suis nupiiis arguit, Dei vindictom ttiinit*n& nisi
Krius Augustodxineiisis.... Desideratus Cabilonensis, prave gesta corrigeret. Hinc aveffeura a se sentiens
udeboldus, ctc, cpiscopi. illius animum,relictaaula, ad E^cIe*iAni su^^m secos-
Dutn sic in pace Augustoduni degerei sancttis pon- sit. Paulo post, imminenie Paschali festivirate, Chil-
Ufex, dum omniu ei pro voluntate succederent, qui- dericuin qui tunc non longe ab Augustoduno ver-
,

dam Invidia ducti constamianlque ejus pertimescen- sabatur, rogavit «t in urbem suain iresttrrectionis
les, Ebroinu^n Clotarii raajoreiu doinus adeunt, euin- Christi mysteria celfebraturus accederet; adfijit, sed
que apuj ipsum traducunt quasi duin oinnesei diclo iiide pracsulis exitiuni. Eodem veneral Hector Massi-
oliediunt, illc SoTus ejus jussa contemnat. Excanduit liac patricius ut causam suam adversus Praejecttim,
,

iHe ac in fuit>rein actus est, cum animadveitit san- praedia nonnuiia ab ipso repetentem, Wtarelur. He-
ctiim anlistilem a se iti veibo superari non p.osse, nec ctori favebat Leodcgarius, eunxjue apud se bospilio
aJulAtionis si',i oinniuni more, impendere obse-
, receperat atq-ue hinc aulicoriim calamoiae. Uegi
:

qnium,imocontra ruinassuas seniperintrepidum per- sua.ient amtws ideo convenisse «t sceksla in regetn
niansisse ; verha Srtnt anoiiymi. Sed tunc iiihii po- el regnum consiiia molirentur ; quibus quasi ra- m
luit tyrannus, idquc unum prssliiit, cdictuin scillcet biem effcratus, ea dixit, egit et minitatus est, quibus
dfti^it, « ne qnis de Burgundix partibus prycsuincret actum de sc, nisi discedet^et, persuasdm est Leode-
adire p.llalitim, n si qrui ejus accepisset niandatum. i gano. Aufiigit, sed fugientem asseqminlnr missi
Inanis sane tunc temporis vindicta niorluo quippe
; miiilcs, et coroprehensumsigHilicant, acstalim jnssu
improle Ciotario an. GGO, iniperio ac iibertate cjci- D regis in Luxoviensc cajnoftkjm perpetuo ninltandtrrti
dit. Cuiii enifn Thcodoricum loco demortui fralris exsilio abducunl. Ebr<AnHm rbi reperit, amicc sAbi-
regcm imponcrc constiluisset, ut ipse, sicul anie tat, se in eum aliqiiid peceasse fatetur, i-ogalqiie ut,
Clolarii, sic adolescefttis regnum procuraret, aliier dala invicem venia miitua. inter sese cdncordia jtni-
vib-um eu Aiisttas^is el Burgundiouibus, qui Childe- gantur.
ricum, quem Sftpientf-r regeie fania forcbat, ex Au- Interenrplo panlo post Childerico, sinwil L-uxorro
siria evocarnnt, auctore ac incenlore in pri;iiis Leo- egrediuntur, et Augostodifinfm versus lendunt : Yn
degario; advolat ille, ac rex salutaiur ab oinnibus. ilinere Ebroinus rn Leodegarium cui dextraio por- ,

Ebroinus, ab oinnibus desertus, confugii in ecole- rexeiat, raanus injecisset, BisiGencsfus Lygdtfneiisis
siam , morteinque, deprecante LeoJegario, tandem antistes prohibuissel. Leodegarius smmna cura Ixti-
evadit , et in monasterium Luxoviense relegalur. tia et cura aliqua triuniphi spccie a stfis cxceplus
Leodegarius e conlra summos honores consequitur, est. Postridie anil>o urbe paiiter egrediunlur, ut ad
in paLitio retinelur, fogi Cst a consiliis, lantum- TJieodoricum una pergant; at EiimiTnis in medio
que potest apud illum, ut major domus habeajnr. itinere a Leodegarii «;omilatu recetHtet ad sua pro-
Sic enirn loquitur Ursinus « Leodegarium rex oinni
: perat. Acceptus regi Leod^igarius, eidem anctor fuil
domui su;« pnefecit ct in omnibus majorcm domus
, ut LeudeMTiBi, Ercliinoaldi quortdani majoris/dorans
csse voliiii. Is vcro, ea acccpta poteslale, quidquid sub ClwJoveo ftlrom, pal*tii prarfectnm rnstTtueret.
adversas prisconim regum ct niagiioriiin procerum lirde i-eversus dioece^m suam paeilice rexil. Ebroi-
lejcs compcrit inepte iiilroductuin ad jiristinuui iius Theodorico iicgotium facescere cupieus, pittudo-
 ;
533 NOTiTlA HISTORICA.
regem C|odoveiim objiclt, quem Clolarii filium esse
assfirfibal, interfcctoque Leqdesio, cogjl exercilura,
' dam permittit, Iggenle ipsiu» uxore quod tam atrox
el pardendi Lcod£garii consiijum cepjt, ut pote quecn
vvc tyr^^nnidis adversarium £ss^ non dubitabat.
Wjiiynieri Cajnpaniae ducis, bcslderati cognomento
l)idi)ius Cabilonensis, et liobonis Valentiae episcopo-
rum, virofum penlitorura, opora ulitur. Hi, acce^tis
abeocopiis, Auguslodunumadvoiant. Publicam suo-
rura desoiaiionaxn misieratu^ sandus poatiCex, quid-
quid habfibat, lances argenteas el oronem suppelleclj-
lem, mon^^tiiriis utriuMfue s^2xus , tam in civitale
qaam in pa^ .^lduensi, ci egeois distribuit, ac tati-
dem sponle se dcdidil inimicis, a quibus ad Wayme-
nimadductus, crudcliter, ut jusserat Ebroinus, lunii-
nibus orbatur; quod dum fierel,pius ac animo invi-
ctus anlistes, nec se vinciri passus est, nec modo noji
gemuit, sed etiam Dei iaudes psalmisqjie oecinjt. Sic
mutilatum WaymefMs iji dQmum suam abducit, 3d<?y-
que sacris ejus colloquiis emoUilusest, ut argenlum
ecclesiae, quod pai|lo ante pro ^ducnsjum redem-
ptione acccperat, lubens restituerlt. Exinde sanctus
antisles in quoddam coenobium perducilur, ubi Cere
biennio latuit, eximiaque patienlix et humilitatis
exempla praibuit.
Sumnia rerum apudTheodoricum potitus EbroJn-US,
jubet Lcodegarium cum Gairino fraire corani i-ege
sisti anno 676; jbique mullis conlumeiiis ei oppr^
briis a tyranno ulerque alficitur, quibus his uterqye
verbis respondet : < Nos quidein digne hoec patimur,
quia pecnav^imus DQnijyo; pj yen», raiser Ejjreine,
qui tantam injuriam irrogas Franconim gentf, iii te-
ipsum potiiis ijlcj^ceris dtun aUis vitaxu ^Mare x:iipis.
Mulios qui^P-m decepisti j^t pojerno sol» £xsulafe
compulisti ; at tu ipse magis exsukris, quapdo qui-
dem temporalem et seternam gloridm elto perdcs : tianum coenobiiim in Pictav. diot^cesi situm transfer-
dum enim totlys Frajjcia^ houiiuies excelicre ct;pis,
tuam, qqa i;iJigriys pii^ditus es, .^lori^m anutiis. >
Ad haec veiba in furorem aetus i!.broinu.s, altenira
abaitero separari et Cairinum staliin occidi jubet ;
Leodfegarium voro, ut ienlo suppjicio in desperatio-
jiera impeiler£t, c.on,scis^is pedibus abacJSsa liogua,
, frido Hensclienio jn djalriJ)a d^ triJ)US Pagobertis,
muiilaiis labiis, \Vaiiingo accrba custodia gervjmdiun
Iradit. Sed quid contra Deum potcst syeva malitia ?
Leodegjirius, stupendo pvodigio, elingHis distincte lo-
quitar, curatjs pro vjriiia Winpfacrto et Ermeiiario
vulnerlbus, labia ,el iijigua recrescuot. Uttdecortnmp-
tus VS'aningus eum martyre miiius agit, eunique jn
monasterium Fiscanum, qiiod ipse condidcrat, psi-
ducit, et ibi custodiri quidem, sed iiumanius traciai i
jwbet. Ibi < pcr bionnium fcr/» commoratus, magiiuui
doclrinae suae semeii oslCHdil is populo, quaniioque
jnter virginum ibi Deo militanlium accedebat cater-
vam, tanla, ut fertur, eioquentia, ut mirarentur
^uicunque amiientes quanta Dci «perabatur clemen-
U.a. Deuique ibidera quoUdiajiam iramolare siuduit
"iSicrtticium. » Jara antea coiibeialoriam ad malreijii
in partlienone Suessionensi monacham effectam scri-
pseral epj^toJam, primjs Ecclesjae s.'HcuJis, mari.yre et
apostoJo dignam,
Tandem aniip678 martyiiuin cpiisummavit s^nctus
antistes. Rex et Ebniinus eum in palatium, ubi (unc
jnagnatum ai episcoporum conv.euiu8 agebatur, sisii
jubent, eji ue iusoas puniri yidercUjr, TlieodpriGO sua-
det Ebroinus cum cliiklerici necis conscivira csse
jnstant ut bane ^pse cwlpain agnoscal, sed se tanli
iaciuojjs cxpcrLein constanter asseverat: nihiiominut>
jn synodu tauquam reus in ordiiujm ^'«ducitur, eju6
saeeidolali tunica a capite cpostissa, dehim; Cb;.odo-
berlo traditur in vastae silvae loco occidcndu.<;, jussum
ut moi-tui corpus iii puteum pixyitiatur osque putei
sedulo oblureiur, ne quis mortuo Iionos delcratur.
lUe viri sanctilate cemmotus provinciam acgrc sus-
cipil, sed EbiXMni tyrannidem pertimcscens, qiia-
(a)Ai»nHS ex anonyraoetex Ursino cdiigitur. UteT-
que eniraEbroinum olHruncatum fuisse asscril trans-
ncto a passione sancli Lcodegarii spatio trium pcue
334
a tuor mlnistris ab Ebroino §iibmissis cam exsequcn-
faciniJS viro suo mandatum fuissct. Hanc vero conso-
latur Lepde^arius, promiltitque necem suam neqaa-
<juara ei in majediciionern, sed pnlius in benediclio-
nem convertendam, modo ipsa corpus suum sepul-
turae tradi curaret. Tom in desjgnalam silvam a pne-
dictis satellitibus abducilur, ex quibus tres ad ejiis
pedes provoluli veniara et indulgenliam peluni. is
vero omnibus qui se divexarant bene precaius, jratiis
Deo ^dis quod ad ultimum hnnc dicm pervenisset,
Implorata Chrisli misericordia , cervicem oblulit,
qiiara quartus ex ministris pixcidit ; sicque marty-
rium consummavit vi Non-as Octobris (a) an. 678.
Siiva in qua vitam -finivil sjla esl in pago Atiebatensi,
et etiam nunc sancti Leodegarii nomine insignitur,
CorpMS ejus, Jubcpfe Cii|rodotHrti ujore, Sarcinium
ii sjjjs clam dcporlaljjr, £t in \\lix x»ralorio sepelitur.
Ibi fere triennio jacuitsanctus martyr, lolque mira-
g cujis inciaruiia ut quanljjmvis ea Ebrojnus occuUnri
ac silentio premi curaret, per univcrsas Galiias dilfa-
mata fuerinl, et iittcrempto Ebroino in aulani Theo-
dorici perlata , i qui, inquit anonymus, cum admira-
tione credidit factum, et coepil venerari marlyrem
quein per accusalionem tyranni credidcrat priug
fuisse culpabilem. » Hinc de sacri ejtis corpuris trans-
latione cogitalum » sed d£ loco jn quem inferrclui
non mediocms orta conteniip. Ansoaldo Piclav,, Her-
menario Augustpdunen^j, Vindiciano Atrcbatensi cpi-
scopis, lantum tbcsaurum suai ecdesia; vindicantibus.
Indidis jejuiHO et precibus, tres schediiloe supcr pa|.
lam aliaris positoe et post missarum solemuia a rei-
,
nislw Axisoaldi schcda prQducilijr, sicque beati raar-
tyris cprpu.s ei jiac sorle adjudicatur, cl ad iMaxen
lur, miracujlis in ilinere fidltis, utquisrjuis, jquavis
.lot
iafij*miJiatedetentus, fej^ctfum a,ul pamjjjm qi^o leg.e-
Latur manu tang£re ppUiil, illico sanil^alem recupe-
« ravcril, In nonnullis Marlyrologiis hujug Iranslationis
^ solemfiitas xvii Kal. Apriiis adnolatur, teste Gode-
jNormannis per P.ijclave;i3e splum gjassantjbus, sacras
ejus exuvias primum in Armoricam deinde ad Ar- ,
vernos, postca Aniissiodorura detuleraut mouaclrt ;
tandem aedificato in cius lipnprejji moj)asterio Elprolio
in Arverois, iliidem iuajorem earura ei Guarini £ra-
partem reliquerunt, c praeter manus et caput, i
tris
quae Bernardus Guido Lutevensis episcopiis apud
monasterium Maimacum £oIi a^s^yerat. fiiliilomiuus
tajoen ejas «aput in sup pgei>pbip asservari cpnleq-
dunl monaclii Miirbacenses, (^<!lneticens?s et Pra.le^
lenses. Brachium qupquc alierum Fiscamnenses,
alterum Basoienscs, ac unum cx etfossis oculis, m\-
o.ut,as qupquc cojvo'"*^ paries Maxejjiiapi ;se Jiabece
glorianlur.
Ejus te&laracntum relulil Perardus, iji quo sic lo-
quitur sanclus marlyr : « Hj;redem st;Uuo ecclesiam
-,^ beaJi Nazarii, tiUikun raei priTisuJalus, de rclnism^is,
•*^
hpc e&i de M;<iiiiiaco vilia super ^i^nliam iUivium,
quum mihi rcgina Yaldcchiluis de pioprijj supjj»
proprium meum dclcgavit ..... de Tifiniaco viUa,
qtiam de jure malerno ab avjs et proavis mihl com-
peiil ncc jion de Olega et tje C^navjs villa, quam
:
de BodilonciH Sjgrada Dcp dtvolii CDuquisivi, eU;. t
Non me lalct in editis vijliosos csse characleres chro-
nologicos, sed ipsam lcstamenli substantiara genui-
»am £sse cooteudo, lum quia Jonas episcopus iJlud
apcrie indic^t in Iilteris pro canoiiicis .^duensibus,
quibgs pracdir.m ea comlilipBe le^al ut non <>oJuin pro
principibus, ut « saiictus inslitull Leodegarius, > sed
pro rccipribus iniius Ecclesiae £t uuiverso ^^ege J)ei
juiseji,! ordiam Lmplpreot tum, seriuido, qujia Joau-
;
ups \'VJ y >pa iu dipJpmai6 asserit vilJau) XiJiiuacuip
annoruvi. Ebrpinus pprro exfiliDctus est ajsno regni
Theodoriei nono ex hifceberio, Chrisli681 ; crgr sau-
clus martyr opite truncaius est anno 6*78.
M5 S. LEODEGARII AUGUSTODUNENSIS EPISCOPl 358

proprielatis juie ad sancliun Leodegarium perti-
nuisge, et saiicto Nazario ab eodem fuisse coli:»iam.
Nicolaus lral)lot Au},'uslodunensis Ecclesiae praife-
clus, in indice quem Deniochari suppedilavit, sancti
Leodcgarii snccessctres sic receoset : Projeclus seu
Pnejectus, Henninarius, Aubcrtus. Eosdem eteodem
ordi^c cnumcranl Chenutius et Uobertus. Scverlius
ordinera immutat, Hcrmenarium Prxjecto scu Pro-
A missarum solemnia celebravit in saivcti Symphoiiani
aede, rege proceribusque assislenlibus ; ac ipso sa-
cratissimo die, Leodegario ac Heclore fuga dilapsis,
rogantibus episcopis, qui tunc .'Educcerant plurimi, re-
liquum peregit oiliciuin. Aliquid vero similius dixi&-
sent si liobonein in Leodegarii locum intrusuin fuissc
asseruissent ; de eo enim sic anonymus, num. 10:
« Wairaerus et Dido cuidam Boboni, qui nuper cura

Jccto praeponit , huic vero Auberlura subrogat. Hic
poslreir^us est Ansebertus, de quo alibi. Ad Prieje-
ctum vero quod spectat , ex ejus Vita constal eum
Arverncnsem, non Augustodunensem prsesulem el
vixisse et niortuum fuisse; inde porro error videtur
anathemaie fuerat de episcopatii Yalentiiiaj uibis de-
jectus, Augnstodunum assignaverunl in dominium,
imo potius devastandum. Cives vero oppressi rece-
pcriint adversarium qui jam paslorera amiserant
suum. >

exorlus quod in vigilia Pascha; sanctus iile episccpus

SANGTI LEODEGARII VITA

AUCTORE URSINO ABBATE EJUS iEOUALI.

IKx Mabill., Acta SS. ordinis S. Benedicli.]

B imitari exempLi cujus inlellexerinl audionJo mira-

PROLOGUS AUCTORIS
cula.
AD ANSOALDUM EPISCOPUM.
Domino meo sancloque pontifici Ansoaldo pracsuli
INCIPIT PASSIO EJLSDEM.
Cap. I. Leodegarius tum in palatio, tum in avuncidt
Pictavicnsi Ursinus peccator.
Jussioni obteraperans vestrae parui, bcatlssime domo informatur. — Igitur beatiis Lcodegarius ex

papa, insistente raaxima ex parte AudulfoPatrc mo- progeirie celsa Etancorum ac nobilissima exorlus,
naslerii B. Maxenlii, ut de vita vel passione B. Leo- a primajvae seialis infaniia a parentibus In palaiio

dcgarii pauca de mullis ejusdcm bonls scribcndo Lothario Francorum regi traditus, ab eodem vero

iiarrarem. Quod opiis tiiis imperiis obsequendo edi- rege non post mullum temporis Didoiii [AL, Dudoni]

sed simplicitas cordis raei et iiiers praesuli Pictavensis urbis, avunculo scilicet suo, ad
cere cupiebam ,

Imbuendum litterarum studiis datus est. Quem idem

facundia non valet explicare tanli viri laudes virtu-
praesul cuidam Dci sacerdoti, viro eruditissimo, ad
lum. Cujus patientia modernis lemporibus quanta
sustinuit relrorsus, quce nemo novit nisi ille solus erudiendura Iradidit; quem per annos 'plurimos

cui prolulit jntrinsecus. Qui occullis lalibulis priva-

magnis curis edocuit, edocturaque ponlifici reddidit,
G receptumque sccum in suis cubiculis [Al., cum suis
tus oculorum acie, quid et quantum egisset boni quis
cubiculaiiis] sub custodia disciplinae retinuit, ut
enarrare possit, ubi nec assistcbat rainisler qui hoc
cernere valeret, ut quod oculis non videbai narrare
quemadmodum idem ponlifex se castum corj^ore

quivissct? Nam finis operis ostendit extrinsecus custodicrat [Carnot. cod. add. et mcnte], eumdem
quanta inlus latendo fuisset opcratus. Tamen in quo quoque similein sibi effici voluit dicens ei, raoucndo

«gnita ejus mihi vila fuit et muUorum relatione summa frequcntia, ut se virginem conservaret [.4/.,

comperi quanquam ruslico sermone, vobis impe- consecrarel], et vas eleclionis in Ecclesia Dei di-
,

rantibus, edicere non disluli. Si quid quibusdam gnura fieret, quoniam opiabat [A/., oportebat] eiA
tongius verbis propagare studui , ad disserendam hujus civitatis post se esse episcopum ».

veritatis lineara hunc traraitem posui : sin vero de Cap. II. Diaconus, post archidiaconus efficilur. —
ejus virluiibus aliquid proelerraisi, nec studiose Sed cura ad hoc opus eum cerneret perspicuum, et
gessi, quin Vero ignoranlia iutermittendo praeterii. cum fere viginti esset annorum, ad oflicium diaco-
Hoc etenira sciendum puto, quia quamvis quisquis natus electus esl, atque ab ipso pontifice consc-
alli sermonis eloqueniia ejusdera viri Dei acta disse- cralus. Deinde non post multum temporis archidia-
rere cupiat, apertius et absque fallacibus verbis fari conus efTcctus, cura sub pontifice oronibus ecclesiis
non valeat. Et forsitan valueram et ego annuenie
D ipsius dioecesis est prailalus. Erat enim multum fa-

Deo clausis ac ab aliquibus incogniiis verbis nar- cundix honestissimae deditus, statura procerus, inler
•

rare:ideo aulem nolui, ut quique rustici ct illitlerati plerosque pulcherrimus, aspeclu decorus, eloquio
hcec audlerint intelligant, et devoti appetant ejus suavis, ingenio acutissimus, prudenlia providus,

« Hic CodcK Carnotensis Inseril nonnuUa in hunc bundo doctrinae fluonla pectore, qua; post congruenti
luodum < Inerat
: autem ei in parva adhuc oetate jntempore mellito gutture aliis erudiendo ructaret. >
iiiaturuiu jam studium, adh«rerc scilicet dictis ma- Qu« toiidem verbis de Gregorio Magno a Paulo Dia-
joruin et si quid dignum potuisset auditu percipere,
: cono scribuntur: ex quo aliisque locis jtalei Codicciri
iion segnitcp oblivioni tradebat, sed tenaci poiius Carnotensera interpolutum csse.
ludmorix commcndabal. Hauricbatquejara lunc siti-
 5SI VITA, AUCTORE URSINO. ^38
iclo Dci el amore fervWus, perpetuocque virginiiatis A bat subrogare fralris in regno. Ipse vero Ebroinus
(ut erat<ponitus) cuslos. Scripiuris sacris ac legum erat tunc odiosus inter Francos. Et quia metuebant
doctrinis sinHjlque canonicis prse ctinctis prrecelle- hujus ponderis jugum, quod per eumdem suslinue-
bat in parocbia [id est dioecesi] quam regendam sus- rant sub rege Lotbario, rclicto ejus consilio Hilderi-
cepepai haljitaniibus. Inlanlum vero aptissimus cum in toto sublimaverunt regno Francorura.
Tunc
omnium seniorum ac cosequalium ac subdilorum Ebroinus videns sc destitulum et pro nihilo smim
erat, ut eloquenlla sua placerel omnibus sibi collo- esse consilium, territus pavore regem petiil ul reli^
quentibus , ita ut moerentibus redderet laetitiam, ctisomnibus vilam stbi concederet, et in monaste-
sceler^ gerenlibus disciplinam. Nam in parvi tem- rium abire permitteret. Cui deprecanti et doron»
poris spatio, subpontificis scilicet imperio, magnam Leodegorio intercedente rex consensit, et in mona-
pacem providenlia sui regiminis tradidit Pictavcnsi sierium Luxovii illlco monachus eflici
desiinavit ut
solo. deberel.Rex vero Cliildericus coniirmatus in regno,
Cap. III. Abbas deinde.-r-In aulam vocatus, JEduo- germanura suum Theodoricum cuidam Dei servoi>

rum creatur episcopus. — Dcinde cum quidam Pater conservandum ac nutricndum dedit. Idem vcro san-
ex monasterio quod est siium in honore beati ctum Leodegarium pontificem super omnem domum
Maxentiiobiisset,jussupontificisidemsussepHregen- ^ suam subiimavit, et « majorem domus in onuiibu»
dum : quod per sex fere annos sirenue rexit, illud- constituit.

que magnis opibus ditavit. Sed cum juxta monita Cap. V. Post tres annos regi /it invisus. — Paschce
sui ponlificis idoneum se praepararet, et clarus ha- pervigilium cum rege Augustoduni cetebrat. — Qui
beretur prse omnibus, lunc odor ejusdera suavitatis acceplis hujus regni gubernaculis, quidquid maxime
ir.tantum processit, ut usque in palatium regis re- adversus leges anliquorum regura ac magnoruiu
doleret. Erat enim eodem tempore minor Lotharius procerum, quorum vita laudabilis constabal, repcrit

cunt Ballechiide matre rex regens Francorum re- ineptum, ad pristinum reduxit statum. Intantum
gnu.Ti. Qitiagnita ejusprudentia^cupienteseumsecum vero usquequaque omnia regna Francorum resiituit,
h;ibere in aula regia, petierunt pontificem ut suam ei ut omnes se gratularentur regem sibi habere Chil-
daret liceniiara secum inhabilare palatium. Qui stalim dericum ac rectorem palaiii Leodegarium. Cum haee

jussa complens, magnis rebus dilatum et sapienlia; pene annis tribus cura decore magno agerenlur, tunc
fiaribus adornalum obtemperans eorum voluntati adversarius, cujus est consuetudinis invidia condi-
visus esi deslin'»re virum. Quera rcx atque regina tionis sua? bona deslruere, ccepit sodales suos quos
videntes honorifice susceperunt, et in paucis diebus secum elegerat idera ponlifex habere socios guber-
dnlcia sua verba et bonitatem ostendit, intanlum ut malum insligare, et inter ipsum
naculi, per invidice
rex simul et regina, plerique pontifices et proceres, et regem zi/ania discordi* seminare. His itaque
supra omnes eum in ainorem susciperent. Et (luia diebus jam eminebat celeberrimus Paschalis dies.
cum videbant dignum ad snscipiendum honorem, Tunc flagitanie ponlifice ut apud Augustodunuin
cunctoram consensu praecipui Francorum ad hono- urbera suam ipsum sanctissimum diem rex juberet
rem pontificalem eum esse idoneum proclamaverunl. celcbrare, ille nequaquara renuens implcre nititur
Quem ad hoc omnes eleclum, Augustoduni, quaj est votum deprecanlis. Qui cum appropinquante jain
itduorum civitas, creaverunt ponlificem. die ad missarum solemnia cclebranda quae est sabba-
Ca,p. IV. Ctotario mortuo fuvet Childerico, contra torum (ut mos erat antiquis) quae est in vigilia Pa-
Ebroinum Thcodorici fnulorem. — Ebroino monncho soha;, irent paritcr <i,
et liialum seminariura odii
faclo Childerici auloi prwficilur. — Quam cum per » simul haberenl abscondilum; tunc instigator utrius-
aimos decem strenue gubernarct, eodem tcmporc que malorum accedens eidera poniifici dixit : Ob-
rox Lolharius , qui eum constituerat episcopum, serva te, uiquit, sancte poniifex, quia transacta
defunctus esl. Tunc idem proesul ha;c audiens, con- celebrilate missarum a rege scias te esse interficlen-
cito cursu in palalium perrcxit, ac cum suis simili- j. dum,quoniam scmen ncquam adversus le ab inimicis
bus de rege tractare ccepit. Qui aud>enfes Hildcri- Imodum et in ejus corde jam quidem
tuis, quemadii

ciira Austrasiorum regem in adolesccnlia regnum olira est serainatum, in hac nocte consummari esl

juxta sui temporis a^tatcra optime disponenlem, ele- decretum.

git quKdam pars Francorum, volonlcs cum habere Cap. VI. Sncris peractis clam abscedil. — liege «n-
regem. Nam Ebroinus, qui major doums fuerat sub nucnte Luxovium se recipit atque Ebroino reconcilia-
rege Lolhario , Theodoricum gcrmanum ejus cupie- tur. — Quod audieus ponlifex dissimulando distulit,

a Ergo anno Clotarii principatus quarto, Cbristi abbati conscrvandus ac nutricndns tantum dicitur
659, Leodegarius in sedLMu Au^usiodunpnsem as- dalns.
sumptus est, siquidem Clotarius annos 14 regnavit. Hadrianus Yalesius in Rer. Kranc. lih. xxi, el
>^^^

^ Nimirum abbati monasterii S. Dionysii, quod ex posl cnm Caiolus le Cointe, ad aiin. CTO, Majorcm
Vita altera constat. Attamen Hadrianus Valesius dowus hoc \oco consiliarium interprelantur conien- :

Tiieodoricnm raonachum factum negat, sed lanluin diinlque majoiatwm donnis regia; fuisse laicani di-
in co coenol)io custodiri jitssum csse aflirmat, ibiquc gnitatom qua; ponlifici niinime conveniehal.
cxspect:ire dmn coma incisa re(resceret. Valesii sen- J In Vila allera rex cum Leodcgario Pasclia ccle-

teulioc favel auctor anoBviuus; hic vero Theodoricus brare noluisse dicitur , sed cum Marclino recluso
apud S. Syinphorianum id celcliasse.
339 S. LEODEGARII AUGUSTODIJNENSIS EPISCOPI 5i0
ei se lyolutil dslendil, nec pro inagno dllcens aJ^pA- A rent, cupiebal in crautlnum ditalilm Ebrointim cura
i^uil vailit clariife, et solemnia missarum qu» coeperalE nohonim moneribus ad pr<^ia de^tinare.
luagiiis

boncsUssiirte consumrrlavil. Sed coniniunionem san'- Idcm vero Ebi-uiuuS hon ^sl pasSus suo^ vd modl-
ctani cilm ipse ac re* perceprsfecnl, rex ad pilatiuiii cura requiescercj sed fugaciicr noctu Jtb Bac aljices-
pcrgens abiit prAit&urub : portliFcx vero eum sUum sil civiiaW, d 6um Austrarsiis qoos aliquando ha-
perconsiimmasset officium, et Ai^dm cnm ^tiis buerat adv^r^rios j se sociaVit ut amicis. Sed non
«ccepissfet, aicyi 6Sl ffagllilaltls hUfnante, rtieluens post ihUIliJrrt temporif mtjllis sceleribvis geslls^ colle-

animosltatein regis^ tractafe eufn suis c<^pii cpiid \A clis sibi matoruin soviis, Franc6rum per vi^ penife-

hoc conflicttt agere debei^et. Cogltaus e( (fr»ni dd iravit firic» : ^t cum tyratmid^ 6rudfelissinie se ge-
Pominum comiVhim reperit tQinYm ei *SS6 (Jranla rens, Thfeodoi-idi giorJtJsi rfigis se praraenlaVil oblu-
i-eli^nque^e et Christum seqxii quam lociwft regi dafe, txii, aique ab eodcnr ^ege re^tituttiS csi in prioi^
et mannfe regis sarjguine sacerdolum in tain tnagnfy gradu.
die festo coinquinari, ne forte iieret ffigtii FranCO- Cap. Vlfl. Ebroims irestUuHs de perdendo Leo-
rum opprobrium, ^i per Se uhftm hDtfltirem in tota de^ario eigitm. —^dad Athe obiessit,iT(inncis obviam
plebe Oeret disceplaiio. Tuhc relicto regc 6t omnmih frotedit Liodegariut.^Ei cura hiajor doratis effectu»
poteslatura sublirftiiate , pro nihilo repuWns q^iod B ^gggj^ cogiiare cGe^ft d4 ultione iniThifconjm qni eom
habetur in mundo, eadem iiocle procedenS cons nblueraftt babere Jnbrcgulum. Qtti ot feo rugien»
paueia ire coe^it ubi pauper Cbrisii fiieri potuis^t. iirter ca^tcras feras, fesonult rti^itu» ejtis per Fran-
Hoc rex audiSns coritrrsiatu^ est vaide, ac moerens coilim t^rras. Oimies vero qui adversus ^m oiiin
queradam ex suis fidelilnis cura exerciln magiio c6aitaverant hiaia tr^mefactt, qni rcmanserant ex
post ipsum misit. Et secutus eura per totam iroctera ejus ORite perrcoterurit in fogam. His itaque dielnis
illam dilucuio reperit, et juxta jussum regis eum vh-Dei L^od^-garjus cuni ad sUanj plfeiiem r^stauraii-
reduxit. Ipsoque pofttifice deprecante, ad Lutovil dara residerel rfrbe sua iEdua, reroiniscen» Ebroinus
coenobium ut ei liceret relicto saiculo vacare Deoy mahrrum omniuiA quse circa eum Cum rege Hilderico
humili popoBcit prece se dirigendhm : quem protinUs ^isse ilhnnpulaljat, tui«; adjunciis sibi nequissimisr
illuc dirigere non distulit. Qui festmus in monaste- rniftTtcorufti sociil consulferfe fcoepil qucrtiadnioduni
rium perveniens, ibidem Ebroinum jam clericum eiiontem poniificem destrtrere Jwtuisset. Ex Iris con-
[Id e»t, monachum] invenit, dicens se aliquid [Al.i sHiariis duo, vidclicet « DiddO et Waimerus, ex no-
graviier] in eo peccassa; vicissiraiiue veniam petcri- mine captrt effecti malrtise, dixcrunt se J)osse enm
tes stetcrunt concordes. Jubente lamen abbate se- ra»er6 de ciTitale et in eum faccre vindictam, feX
amtxnfla «.««I/rl.a
juncti, aliquod spatium temporis utriqUe .^^r,:f«„
poeriiten-
^ i-.j
qua malitia Ebroini
r.m. • '
esset
- .-^.
sati&ta.
n •
Gavisus itdqU6
-.^ . -

liam agonles, inter coiitubernia mdnachorom slre- Ebroimis de eolftEra responso dedlt ei» elercitum
nue hairiiare quasi perpeiui monachi conaii sunt. coprostiiln vaWe. Qui festiiii perreXerunt vi civitatem
Cap. VIL CMlderico morltlo, in sedem tuath rero- iEduoruin, et ciifc^mdantes eam feodem eiercilu
calnr Ebroino c^mite. — Per idem tempos Hilderico devaslabanrt circa mBri ciVcBilom. Hsec vir Dei pro-
rege defuncto, ejus germanus Theodoriciis in r^gno spicrens, ifclo magno accetisus super plcbe sibi
«ublimalur. Hoec audientes otriusque amici, deside- Commissa, Dbmini sefcutus exfcBip^omi anirtiam saam
raiites aspecium eorura cernere< cum favore magiid malens ponere |ftio ovibus suisv easque cupicns lucrn
vota complentes ad prOpria n'tuniur reducefe» per- facere, qoiiHi ioam temporalein qucfi&re salutem,
gcnics de utrisque partibus ad supradicinm moria- oriinera cletlinl eivilatis aggfefare jussll, et cuffl

stei-iom cogebarit cos proccdere et ad eoruhi domos reliqaiis et crutibus et tlioris pSalleftiiurti Obviart
remeare. Qui angore rtiullum aesluanles, landern abiit ctfm Dei laudibus suis inimicis, et sponte se
rtilectionls amicitiarunique graiia, quia faiigati sp?.- obtulit adpalmam iriartyriii si voluntas non defulsscl
liis tcrrariim long;cvis valJe fuerant, consenlienles percussori^.
acquieveruntdeprecaniibus.Cumbenediciionequippe jj Cap; IX. Oettlis privatnr.—Bienfiio in monifsterio
Palris raonasterii ipsius cb:iglutinati pacis concor rfetmefUr,— Qui autertl verieranl ad eorti panientium,
dia, procedentes venerunt shnul Ebroinus scilicet absque reverenlii reliquiarom eum compFehende-
cura pontifice Leodegario ad civitatcin suam Augu- rurit. Qoi cidamiirs ferlur dixisse : Gratias ago Deo
stodunuin. Quam rera lota civiias atidicns &uscitaia oranlpotenii Redeiriptori, qui me dignatus esl bodie
est in gaudium : et cives prOcedcnies bbviarifi rece- glorificare. Qui pergenles duxerunt eotn eitra civi-

pehinl eos cUni gaudio etmagno ttipndio tetantes, tatera, et iiuplentes jussa principis Ebroiiii, eruerunt
eo quod rccepissenlPatrem, quem amisisse plange- oculos ejus a capite. Sed cum ei lumen sustulerunt
bant olim gubcrnatorem. Queia reccplum coUocave- forlnseciis bumanura, intrinsecus incluSferani divi-

runt in sedem prislinani, ul frueretui- cnm sbrs Iseti- niim. Et tfadentes cuslodibtts in quoddain eum per-
tlji. Qul cum siuiul IjetalV suaiiuo gaudio irlpudia- duxei-Urit toEitiobiQiTii ifi i|bO latuU per Aiinorutri cir-

• Dido seu Diddo * Cabilone quondam ha-

in xirbe rius abbas bervfensis t adiens Hierosolymam, fertiW

hueral principatum, > Waimerus vcro dux Campa- duxisse secnm Waimcrum lormenioruin S..Lcquega-
iiirccral, nli dicllur in Vita aitera, poslea epjscopus rii reum, > inquit monachus bervensis iu lib. Miiac.
'iricHSsinu8,ex Vila S. PraRJccli cpiscopi. S. iJercha- S. BercharJi, num. li.

l
54i VITA, AUCTORE URSINO. 542

Gulum. duopuin, ibiquc magnum reliquil hamilitaUs \ clavi iiicicienles acuti. Dcinde terrac proslralo inci-

iux exemplum ei palicQii;£. dere linguam labiaque praxepit, ut dum oculi ablati,

Gap» X. Cum fratre accusatur coram rcge ab peJes jam forati,-liiigua ac labia incisa, et dum a se
flbroino. — CaLumnu$ impoNtis respondetU. — Eodem cernebat oranem felLcitatcm racrabrorum ablalara,

lefljpore eju&dem germanus Gairinus [AL, Waririus] corporisque pariter vires undique paruissent negatae,
oomine, qui ob inelujn supradicti Ebroini cura'aliis dura nec oculis cerneret viam, nec pedlbus incede-
quos fugavetat ex Francorum proceribus Wacieorum rel callem, nec linguaj officio laudare quiret Creato-
[Id est, Vasconum] luslraverat partes , jussu regis rem , ac per hoc incidcret in blasphemiam despe-
gloriosi Theodorici ac principii "Ebroini decretum rans, auferendo sibi salulem, quam laudando coelitus

csl ul ad palalinm revertereiur. Tunc etiara beatum adipisci mcruissel ingentem. Sed qui absque vocibus
Leodegaiium ex moaajsterio m quo tenebatur abs- cordium est auditor Deus, magisque cor contritum
conditus egredi et in pnesentiam regis jussum est quam elatione superbura coraplexaiur, suscepit vo-
accersiri. Qui cum siinul eojijuncti et obtutibus cem tacentis magis quara elaie loquentiiun ;
postu-
prineipum fuissent obiati, multis conlumeiiis aHiecti lantis sibi auxilium, non soao vocis, sed humilitate

et opprobriis ab Ebroino susceptis respondisse ferun- cordis. Nam cum se ognovisset prcesidium omno
tur [At., conjicitur] : Haec digne patimur, quia Do- B amisisse huraanum , totis viribus sibi peiiU adcsso
mino peccavimus ; sed major est ejus clementia divinum. Nam quantum irapietas numana revocare
qui nos dignatus est vocare ad talem gloriam. Sed eum cupit ab alto, tanlum pietas divina sociare fecil
tu, laiser Ebroiae, qui tanlam pcenam ingeris Fran- eum coelo.
corum genti, potiui» in te ulcisceris, qui viiam aliis Cap. XIII. Fiscamnumrelegalus, usumlingua; reci-
auferre cupis. Multos equidcra decepisti, et exsules pii. —Tunc Ebrojnus quemdam accersivil virum no-
a solo paterno fccisti ; sed magis tu exsulabis, quia miu8 Waningum, e^ ait : Accipe, inquit, Leo.dega^
et temi)oraIem el futuram gloriam ciio perdis : qiio- rium, quera aliquando vidisli virum lam superbuni,
uiain dum cupis superare omnes habitalores in et constitue sub tuta custodia. Erit enim tempus
lola Francia, tuam polius aufers quam indignus ac- quod merelur a suis ioi-
suae vocationis, ut recipiat
cepisli gioriam. micis. Tunc acceplum adsuumperduxitcoBnobium,
Cap. XI. Guarinus, acceptis fralris monitis, lapi- quodvocatur Fiscamnus, ubi erat congregatio saucli-
ditus obruitur.—liiac audiens bsec Ebroinus, furore moniaiium virginum, quibus prseerat Chitdomerga
loagno repletus, jussit rainistris Gairinum abstrahi famula Christi : in quo multis diebus conversans
el a germano suo separari, ut separatira viderentur -, habitator steiit sub custodia. Nam et lingua proecisa
puniri, oe simul eos delectaret talia verba fari. solitum recepil ofBcium, et raagnum doctrinae suas
Cum aulem duceretur, beatus Leodegarius eura semen oslendit in populo. Quandocunque inter vir-
alloquilur dicens : i ^Equo anirao esto, frater cha- ginura accederet catervam, tanta (ut fertur) dulcia
rissinae, quouiam oporlet nos haic pali, quia non sua fulgebant eloquia, ut mirarentur quicunque au-
8unt condignae passiones hiijus temporis ad futuram dientes, quania Dei operata sil clemcntia, et con-
gloriam quse revelabitur in nobis {Bom. xni). Pcc- versi a pravis operibus velociter peterent poenitentiae
cata etcnim nostra multa sunt , sed miscricordia fruclus. Nam diebus ac noctibus in Dei cuUu pervi-
Omnipotentis supereminet magna, quye ad abliicnda gilans astabat, ut vel paululum ad necessaria corpo-
delicla se laudanlium sempcr est parala. Haec ad ris vix aliquando ab ecclesia procederet, vel quip-
lerapus patimur, quia morti debilores suraus, sed piara sonmi ac ciborura perceptioneio capere potuis-
illa nos exspectat vila, si palieoier ferimus istain sct.

poeuam, uhi sine fine Kelabiraur in coelesli gloria. » Cap. XIV. Ejits vex<itores dant poenas. — Eodenf
Tunc ministri ad stipitem legatum Gairinum lapidi- tcmpore vLr gloriosus Theodoricus rex el idera Ebroi-
bas obrucre cocperunt. Ille vero Dominum deprcca- nus synodum convocarunt, et ad quamdara vilJara
batur diccns : Domine Jesu bonc, qui non venisli {) rcgiam venientes, mullara episcoporura turbam adcs^
vocare justos sed peccatores, su,scipe spirilura servi se fecerunl. Ibique inter caeteros Diddo, qui sanaum
tui; et qui mihi diguatus es in sioiilitudine raariy- virura Leodegarium cum Waimcro expulit de sede
'
ruin lapjdibus vitam istara mortalem auferre, jubcas sui episcopatus, el poenae tradidit illcctus, condein-
cleraeniissiineveniam scelerum raeorum tribuere. natus ab ipsa synodo calvariam accepit in capiie, el

Haec diccHS, orando ultiraum eiriavit spiritum. expulsus scgregatur a sancta congregatione. Deindc
Cap. XII. Leodegarius jussu Ebroini dire muti- exsilio condeinnatus, morteque secuta poena capitis
latur. — Bealus iiaque Leodegarius cupiebat cum gessit quidquid dolose in sanctura virum exercait.
germano suo vitam linire, ul simul raererentur fu- Alii vero episcopi tunc a rege per Ebroinum in ipsa
turam vilain ac beatain paiiicipare. Sed Ebroiuus synodo ponc siinilem soriiti poenain, perpcluo exsi-
differre volens cjus exiluin, ut per poenas longe lio sunt dcputali. Waimerus cliam simileiu excepil
dilatas ei praepararct aDternas, et ne coronam acci- sculentiara cuni cacteris. Tunc Ebroinus dixil ad

perct martyrii, quin potios careret prajniiis gloriae beatum Leodegarium : Quid tantos persuades lo-
ficnipiteriKe, jussit eum nudis gressibus per quam- quendo? Marlyr esse suspicaris. idco le lam leraera-

dain pisciiiam iransduci, in cua crant pclrae sicDt rium ostendis. Adhuc mulluin, inquit, dilataberis.
 : '

"43 S. LEODEGARIl AUCLSTODUNENSIS EPISCOPI 5i|

fnistra laledesideras halwrcirricmium. Nam at me- A nomine Dcus omnipoiens Pater Domini nostri Jcsu
rueris ila eris accepturus niarlyiium. Optabal eniin Cbrisli, per quem notiliam tui accepimus, Deus vir-
oum (undilus exstinguenJuiM, ul quia a sncculi glo- luium et omnis creatura; crcalor, ac tolius generis
ria jamvidebat consuiiiplum, revocare poluissol sal- humani redeinplor, le bencdico, le glorifico, qui me
tcm a meriiis sancloruin. Nam unde eiin» putabat dignatus es ad lianc cerlaminis diem pcrducere. Ro-
abscidi, indc potius eum facicbat Christo qiiem dc- go dcprecorque, Domine, ut ipse mibi jubeas miseri-
siderabat adliaerere, quia quantum prolcndobatur cordjam pietalis lua; largiri, et meriiis sancloruni
cjus pocna, laiito magis ei augc!)antur prucmia. tuorum me dignum facias parlicipem et vita5 a;ter-
Cap. XV. Chrodoberlo traditus, cocHco luinine il- ncc consortem : ct tribue indulgontiam his qui nie
luslratur. — Tuiic tradidit eiim cuidam viro ChrodO- quoniam pereosinconspectutuocredo, cle-
iribulant,

berto [.'1/. Ruolberlo]. Accipe, inquit, cum sub ma- meniissime Pater, gloriQcatus fieri. Cum hajc dice-
gna custodia servandum : adbuc naraque tempus ve- ret, percussorexlendensmanum,evaginalogIadioam-
niet mortis suic. Acccpium eumdem cum ad suam putavitcaput ejus, etcorpus cjus substiiisse erectum,
domum deducerel, cernens eum cx ilinere ac infir- quasi unius horoe spatio dicitur. Sed dum non statirn
niilate defessum, jussil eidari ad refocillandum po- eum caderegladialor ccrneret, ipsumpedepercussit,
tum. Aale quem ciira pincerna assisleret, lumen B ut sic cilius in lerram decideret.
Scd non mullo posi
niagnum quasi in rota; circulum e coelo descendens percussor cjns arrcplus a dicmonibus et mente ca-
super caput ejiis refulsit. Tunc trcmenles omnes plus ac Dei uliione percussus in ignem se projecil
qui boc signuin viJcrunl : Quid est hoc, inquiunt, ibique vitam finivit. Tuncjussu conjijgis hujus viri
domjne, quoJ parei super caput luum quasi iii cir- Cbrodoberli in quamdam villam Sarcrngo [Sorcin]
culi modum lumen splendidissimum emissum dc coe- nomine cum magno fletu plangoutium a minislris
lo? nunquani a nobis simile est visum. lUc protinus deportatus est hujns fcmince dccreio, cum vcstibus in
in terramcadcns adoravit dicens : Graiias libi, om- quibiis trucidalus fuerat, in parvulo oralorio bcalus

uipotens Deus, consolalor omv.ium, refero, qui super martyr est sepultus. IIoc vcro die sexto [Al. ,
qninio]
servum tuura ostcndere dignalus cs tale miraculum. Nonarum Octobrium actum csse credilur ; in quo se-
Tunc videntes oranes quasi iu excessu meniis sunt pulcro annis duobus el dimidio humatus fuisse dici-
positi, sedlamen spiritu resumplo, simul gloriflcan- lur.

les Deum omnipolenlcm conversi sunt alter ad alte- INCIPIT TRANSLATIO EJUSDE^f.
rum dicentes : Vore Iiic bomo servus Dei est. Et pol- Cap. XVIII. Miracula ad srpulcrum facta. — fu~
licebantur ad Doura prorsus loiis tendere viribus. res sacrilegi, omnibus restitulis, puniuntur. -- His
Tunc deiiiceps ejus praidicalionibus pene omnes pa- itaque diebus sacerdos quidam, qui hujus oratorii
rcnles, conjux ac familise domus ejus sunt conversi fungebatur officio, lumen splendidum absque min!-
ad Dei cultura; ac per hoc ejus faraam audicnies per sterio bumano in eodem cognovit noclibus fulsisse
cifcuilum loci concurrebant ad eum, verbuin salulife- loco. Unde rumor magnus emanavit in circuiiu loci

rum audire cupicnles. lUe vero non ccssabat sua hiijus. Verum veuienles ad bujus beati martyris ve-

prx'dicationc cunclos ir.struerc, qualiler ad regna neraudum oralorium, mnltam turbam languentium
coDlorum valerent pervenire. diversis inlirmitalibus delcnios sanavit, claudis sci-

Cap. XVI. Equites qiintuor ad necandum $anctum licct gressum dcdit, ca;cis lumcn Iribuit, obscssos a
mitiunlur. — Sed non post mulium temporis cum dxmonibus mundavit, mullisque virlutibus in hujus
jam Deus omnipotens pro lantae patieniise dono de- loci martyr venerando habitaculo emicuit. iloc ita-
crevisset remunerare suum fidclem famulum, Ebroi- que ejusdem ecclcsije atteslalur sacerdos. Nam ct"

nus jam obstinatus crudelitaiem suam volens in eum hujus sacerdotis rainister cloricus et ipsius ecclesiae
perftcere, velocissimos post cum emisit equilcs ni- custos quadam noctelatrociniiim passus cst, ita ot
mium perniciosos qui eu/n morle perimereni. Qui a latronibus omnis substantia sua fuisset abiala, in-

venientes sasceperunt eum de domo viri cui fiieraf j. ter quara caligulam beaii mariyris, qiiam pro reve-
j

iraditus ad cusiodiendum, et ducentcs eum per loca rentia sibi habebat abscondilam, latro nesciens se-
incognila usquc in qiieindam locum in quo substiiit ouin doportavit. Qui mature ab oratorio consurgens
inquiens ; Non necesse babeiis, filii, longius fatigari cl ad domicilium suum pergens, invenit omnia sua
ad quod vcnislis cito facile ul implealis volura mali- furata. Festinus igilur pcrgit ad bujus viri sepulcrum,

gui. Ili vero qui venerant ad eum perimendum erant deprccans ui ei redderct quod furlim perdiderat.

quatuor numero. Tres ctcnim ex his provoluii sunt Nam tola illa die etsequente noclc iii oraiione ad
ad pedes ejus, deprocantes ut cis indulgentiam a Deo (^us tumulum jejunanset psalmodiae insistens asta-

daret, et benedictioncin suam super eos dignareiur bal. Cum vcro exploia oralione ad suam cellulam re-
tradere. Quartus veio superbus [Wadardus] astabat measset, omnia quy, perdiderat et niliil ex eis diir.i-

evaginaio gladio paralus ad eum inlertmenduiQ. r.utum cum caligula bcali raartyris salva invenil.

Cap. XVII. Oratione facta capite plectilur. — Sar- Dominus vero latronis, qui pro servo jurcjurando ju-
cincji sepedtur. — Verum postquam benediclionem raverat quod nequaquam hoc malum egisset, rever-
6uam supereos tradidit.elsuisinterfcctoribusverbum sus domum viiam fiiiivit; servus Tero scelus quod
Dei unnuntiavit, tunc vir Dei incurobcns orationi ait feceral maie consumniavit.
345 VITA ALTEIIA, AD AUCTORE AINONYMO. 343
Cap. XiX. Ebrouii cxploralor impius pcenas luit. — A ral exstinguere, sermo divinus in eoJem implelur.
Ebroinus etiam ipse. — Tuiic inagis magistiuc fama Nam quia gladiis muitos interemit, percussas gladio
sanclitatisbeali marlyris lale prorupit, quac paulo ipse periit. Infolix ac miser, qiii tantis honoribus su-
postper ea qnx gcsla snnt Eljroino non latuit. Quo bliinatus, in tribus mundi pariibus dilatala fams in
audito, nunlium misil occilte, qui hoc inquirens slu- dustriLC siiae poUebat inter homiiies et quoniam no-
;

diose sibi vera nunliaret. Qui nuntius jussis ejus ob- luit suis inimicis Dei mandalum implendo
indulgen-
tempcrans ad ejus acccssil luiuuhini : et interrogans tiam tribuere, eos ulcisccndo mullos ad regna cce-
diligenler, a cuslode didicit ubi sanctum corpus re- lorum fecit ire. Quamobrem verendura valde est ut
quicsceret. Sed accodens orationi dislulit incumbere, qui lanios saccrdotes ac proceres ultionis sua; cru-
quiupotiusdespiciens humum pede percussit et slulie dclitate inleremit, ne se potius «ternse poenai pracpa-
loquilur diccns eo quod nesciret virlutem Dei : Etc- raverit. Et (ain celsam quain nullus Francorum ha-
iiim, inquit, morUius virlutes nequaquam facit. Nam berc meruil gloriam perdidit, clbeaiam vitam, quan»
iniser reversus priusquam rcnunliarct huic a qno per patienliara adipisci quiverat, araisit.
missus fuerat, in semeiipso cognovit quantum saii- Cap. XX. — Scd postquam infelix Ebroinus vitjc
ctus martyr virtutibus pollerct. Dum vero iler car- finem dcJit, quod invidia ductus de Dei servoabs-
peret, illico vilani perdidit, et ei a quo niissus fuerat B conderat, magnis laudibus loiige latequc percrebuil.
minime renuntiavil. His itaque cognilis Ehroinus la- Tunc perlatum est cum laudc in palatium, quod mul-
ciio corde retinebat, et tremens inlra se verecundia tis diebus ab semulo latuit absconsura. Erat cnim
prailer conjugem nemini manifeslare audebat, ne ibi Riultiludo maxima episcoporura scilicet ac pro-
forte crescente gloria martyris, sua (([ui tale lumen ccrum, qui dura coHationem de sancto marlyre in-
exslinguere cupiebal) essel diminuta in populis. Nam ler se haberent, et admirarentur qiiod de eo au;!ie-
his spaliis dierum quantum il!e miser hoc bonum batur, lunc vir miroesanctitatis Ansoaldus anlistes
latere cupiebat, lauto magis ubiquc rumor virlutum verbum intulit dicens : Ulinam daretur mihi optio,
siipradiciarum beati marlyris dilalatus radiabat. et ccetera, quce ex Vita altera, cap. 17 et seciuentibus,
Transaclo vero sp.tio pene annorum Irium a sem- repetenda siint.

pcr lugcndus Ebroinus, qui hanc lucernam nisus fue-

» Idera habet anonymusauctorcap. 17: nTransacto Martyrologiis (si Beda; fastosexcipias)commendalur,

spatio trium pene annorum, s etc. Hinc annuni quo apud sincerum Usuardum hoc modo « In lerritorio :

sanctiis Lcodegarius obi.t colligere licet.
regni Theodorici anno 9 (si Sigeberto
Christi 68! aul insequenti, exstinctus est, elquidem
posl tres fere annos quani martyrio affeclus fuerat
Leodegarius qui proinde anno Chrisli 678 necatus
: sio B. Leodcgarii, » etc, ul Usuardiis, addilo, « cu-
est, uli ctiam Curolus LeCointe cense!. Hiccaiculus
conftrmatur ex eo quod Ebroiiins paliiiii prajfeclu-
ram anno regni Theodorici primo iterato adeptus
est, paulo post ca^pit vcxare Leodegariuni, qui sub
Waimeri CampDni;e ducis cuslodia pcr bierinium in
quodam inonaslerio dstenlus; postea Waiiingo com-
missus, « rauitis diobus, » hoc est annos fere duos
apud Fiscaomum exsul:>vit. Tandem posl synodum
anno Theodorici scribit) ha-
rcgis 6 (ul Sigebcrtus
abduclus est a Cbrodoberto in
bilain, jussu Ebroini
pagum Atrebatrnsem, ubi paulo post capile percu-
titur VI Nonas Oclobris ipsoque dio in aniiquis
: tensibus atlribui potesl.
Ebroiiius Adarlensi passio B. Leodegarii Augustudunensis epi-
credimus), scopi, qiiem variis injuriis et diversis suppliciis pro
C veriiate ainiclum Ebroinus niajor domus regiic inter-
fecit. > Ado vero « Iii Alralis,
: villa Siricynio, pas-
jus sacrura corpiis in dioecesiPictavorum translalum,
in inouasterio 15. Maxenlii esr humatum. » Adarlen-
ses seu Adarctenses voc;djantur olim Alrabaies art
Arclum, Oslrebales qui al oitam, qui vero ad An-
struin Aus rebates, uti Malbranciis in lib. ti de Mo-
rinis,cap. 57, rcctc o! sorvavil. Et lamenSarcin^um,
Leodcgarii sepuIluriR locus, «iti et locus ubi neoalus
est, uterque vicus S. Leodegarii diclus (illequidem
ad fonles Alleiiu fluvii, hic versuS caput Quanti;e),
Austrebalibus occidcntalis est ; quanquam posterior
locus, pauliilum ad seplentrionem vergens, Adar-

SANCTI LEODEGARII VITA ALTERA

AB AUCTORE ANONYMO.

PROLOGUS AUCTOUSS D crgo vestrara ridelem devotionera inprimis ul mece

A» ERMEN.VRIUM EPISCOPCM. rusticitali veuiam detis, cl tanlimmiodo quic vobis

et apostolica veneralione placuit clam soli interim lectitelis, donec aut al-
Domlno vere sancto co-
lendoErmeuario Augustodunensis urbis episcopo. liori sermone ea qu;« uos vobis jubcntibus usurp;»-

Persxpe a vobis jussus et spiritualium fratrum vinuis reparelis; aul aliorum s;\pienliim correcla ju-

flagilatione coinnulsus.gesta beati Leodegarii marty- dicio irrcprehciisibilis, quam post legalis, a vobis

atque ponlilicis tandem scribere sum aggrossus. probata placeat dictio. Hoc aulcra specialiter peto
ris
ut vires ad hoc opus exsequendum, quas mihi con-
Ideo enim diu implere jussa vel pctita distuli, quia
scienlise denegat imperiiia, veslrarura prccum solerli
duplicem pcenam conira rac vidchara consurgere,
unamignoranlije caligincm mcluonscl igiiavi;e,aliam studio apud Dorainum oblineant opportum suffra-

pvuiIeulUius indc risu [risuij vercns palescorc. Oro gia.

 ::

347 LEODLGVliH AiCLSTODUNENSIS EPISCOPI 348

A ornauienla miris operibus fcbricata.QuanUun qHoquo
INClPir VITA SKU PASSIO. iii amore martyrum ejus mens fuitdevola, silenlibm
CAPUT PRIMUM. indicat sancli Symphoriaiii marly.^-is sepultura sci

LeedegariiU in 0mmbp.s perfectus, ab Adonc in- translatio sancti corporis gloriosa. Pni'terea iuauua}

slruitur. — Arcludiaconus vt se gerit. — Episcepus ejus industriam ecclcsix pavimenta vel laquearia
A^duonnfti orta contentiene ordiiMtnr. — Qmd in epi- a«rea et atrii conslructio nova et mjirorum urbi»
scopata egerit. — Glorioses igitur ac pnt-ckirue Leo- restauratio et domorum reparaiio ct qwx eranl nj.

degarius urbi3 AugusUrtkineDsis cpiscopus ,

qui raia vetustate coasumpta per se erecin rcddoal vera
Christianorum tempofhbns effectus esl roartyr novus, videntibua testtmonia. Sufficiant hxc inprirais [>auca

ut lerrena generositate Bobiftter est exortus, il» di- deplurimis. Ad illud tempus convertamus doquium,
vina gratia coraitanie dum a primseva aetate in virili quo athleta Cbrtsti contra diabolnm dimieaiidi sum-
robore accresceret, in quocunque gradu vel ordine psit exordium,
provehebatur, exsliiiiprae caeteriselectus. Cttmquea CAPLT II.

Didone [A/., Adone] avunculo suo Pictavis urbis Ebrointm adversarium palilur. — Sanctus itaqne
episcopo, qui ullra adfiues suos insigni copia pru- pontifex Leodegarius dum in Auguslodunensi Hrb«
dcHtiae divitiarumqne opibus erat repletus, fuissel B felix in pacc conversatas est episcopus, postquan»
streBuc enulritus, et a diversis studiis, qaibus saeculi omnia quoe dirutafuerantinnovassetetdivinis ofliciis

poteates studere solent, adplene in omnibus discipli- clerura erudissct, praedicationeque assiduus coeiestJa

me Uma esael poHtus, in eadem etiam urbe ad archi- aliiiienta populum commoneret, et eleeraosynarum
dJaconatum fuii eleet«&. Tantoe in eo subito fortitu- largitflte foveret, et in Dei custodiondis mandati*
dinis atque sapieniiae robar emieuit, ul impar prae ejus animus esset lotus intentus, ila effieax fuit illius
suis antecessoribus appareret, pnesertim cum roun- voluntas in omnibus, ut quflcque implere dccrevisset,
dan£ legis censuram non ignoraret, soccularium ei a Doraino absque difficultate tribueretur eflectus.
terribilis )udex fail. Kt dum canonicis dogmatibus Ncc enim immerilo suam Omnipotens illi contulit
esset repletus, exstitit clericorum doctor egregius. gratiam, qnia prius ipse se lotum devovcrat custo-
Erat quoque m diMipIina deliuquenlium vividus,qui dire ejus mandata. Sed quia a bona vohmtate sem-
Citfnis luxu Qunquara exstilit resoluius; sagaci cura per discordat maliiia, et anliquns serpens invidus
pervigil in ecclesiasticorum ofQciis, slreuuus in ra- semper invenit per quos scandfilum seminet, aliqui
liociniis, prudens ia consiliis, rutilans in eloquiis. bonorati spiritalia nescientes, sed potius poteutiam
Incubuit inlerim causa necessitatis, ut in Augusto- saecularera limenles, videntes bunc virura inflexibi-
dunensi urbe eum ordinare deberent episcopum ». lem per justiiiae culmen existere, invido coeperunt
Siquidem uuper inter duos conteniio de eodem epi- livore lorqueri, et staiuunt si sil aditus ejus obviare
ecopatuexorla fuerat, el usque adsanguinisefrusiotiem profeclibus. Erat enim in illis lemporibus Hebroi-
certatum. Cumque uuus ibidemoccubuisset in mortc, nus [-4/. Ebroinus] (^ ut diximus) major domus, qui
et alter pro perpetrato scelere datus fuisset iii exsilii «ub rege Clolario lunc regebat palalium. Jam re-
extrusionem , tunc Balthildis regina, quae cum CIo- gina quam supra dixiraus, in monasterio quod sibi

tario filio Francorum regebat palaiiura , divino (ut anlea prceparaverat residebat : propterea meraora:i
credJmus) inspirata consilio, ad raemoratam urbem invidi adeunt Hebroiuum, et conlra Dei virum ejus
hunc Strenuutn direxit virum ibidem esseepiscopum in furore susciiant animum : et dum veritatis accu-

quatenus et Ecclesia quae pene biennio jam quasi sationem noii invenerunt, mendacium falsitaiis cop-
viduata in sseculi flucluaiione remanserat, hujus gu- fingunt, quasi dum omnes Ilebroini jussionibus
bernatione vel fortitudine tueretur, et ab iis quibus obedirent, solus Leodegarius episcopus ejus jusaa
impugnabalur defensaretur. Quid mulla? ita in ad- conlemneret. Erat enim memoratus Hebroinus Itjj

veniu ejus terrilaesuntomnes Ecclesiae vel urbisUIius cupiditatis face succensus et in ambilione pecuniic
adversarii, necnon et hi qui inier se odiis et homici- jj
deditus, ut ilii corara eo justam causara tantum
diis incessanier certabant, ut memoriam trausacti halierent qui plus pecunise detulissent.Cumque al'i
scandali nollent audire, quia quos prscdicatio ad causa limoris, alii pro redimenda justitia, eum auri
concordiam non adduxerat justitia et horrorcogebat. argentique replessent pecunia, quorumdam animi ob
Jam enim ad episcopaium dispensante Domino ele- bujus causam exspolii oolore tacti contraeum fueraht
Tatus, quaniura in alimonia pauperum ejus exstitit jam comraoti. Et quia non solura rapacitatis exeree-
prsecipua ctir» longura est enarrare per singula. Sed bat.coramercium, pro Icvi ofTensa sanguinem nobi-
iiobis rta tacentibus ejus teslantur opera , vel m^iri- lium multorura fundebat innoxiura.
cula quae ab eodem instituta residet ad ecclesiae jA- CAPUT lU.
noam, tel specierum pukhritudo quae aureo fulgore Qua causa. — Clotario mortuOyOptimates iu Cliit-
tuiilant in ecclesiae ministerio, necxion et baptisterii dericum consenliunt. Cur. — Ebroinus contrarius

• Omisit aucior comraissam Leodegariocuram

istft tandemquepost biennium suffectusLeodegajius anno
abbatialom in S. Maxentii
monasterio, id qiiod cx regni Clotarit 4, uliin Vitaprimadicitur,Christivero
prinia Vila rcpelcndum est. Ferreolo q»iscop») Augu- f»58aut insequenii.
Sioduncnsi raortut. conteiitio hic descripta exortaesl *> Nihil supra de Ebroino.
 \!TA /ILTEJIA, AB AlJ€TORE .INONYMO,
apud Lnxoviam exsulat , TlieodoricKS tonsu$ ad A CAPUT lY.

S. Dionysii tRonasteriam rele^itur. — Sanctuin ila- Childeriaus cdictum juslum condit mo3>qaer*8cindit^

que Leodegarium Sdeo ftabebat suspcctum, quia eutn — Rcxia Leodegarium commovelur. Ab eo correpltfs dt

superare non vaiebat in verbo, nec aduiallonis Ut ejus neee — Interea Hilderico
cogitat. regi expelual

cuiteri ei impendelmt obsequium, el cotilra omnes universi, ul talia daret decreta per tria quae obtinue-

roinas suas super eum oognoverat permaftere inirc' rat regna , ut uniu&cujusque patri.-B legem vel con-

pi<htifl. Tyrannicuni enim t«Dc dederat edtctujn, irt> suetudinem obsepvaret, sicut antiqui judices conser-
de BuTgancli«e partibus millire prdesuroeret adire pa- vavere> et ne de una provincia reclores i» alnro in-

laiiuro/ Ah\ qui t}f.s accepisset mamdaturo. Tinrc trolretiu Beouc Alias ad iiiflfcar Uebroioi tyramiidem
deineln ffrioHs oibn«S' ftiei"U«t' snspccitr, qao6 hoc aSsumeFet, et postmodum sicot ille contubernaies
excogita/et ad svuio faciiras euittoismdnfn, ul ariiC sflos despieerol : sed d»mi mulua sibi suecessiooe mV-
qnosd»na ca|kitt9 anlissi^e d^mnaret, ant dispcndia miflis habefe eogilioseerenl, nuilus se alii anieferr&

facuitatutn irfffigtret. Jnterim, doncc causa suspendi- amferet. Ut vcr6 iiK lil>enter petita concessit, stul-

l«r, rex LotharruS a D^fnino tocatus dfl hwc hice tornm et pcne gJintitlum depraivatos Consilio, ut erat
migraYit {Att. G69). S^d ctiftt Ifebvoinus ejns fra^ juvcftfii a^tarle prseventus, suirito quod per sarpieniuni

treni germarmht nomine Theotloricum convocatis B consiiia confifmaverat refragavit. Sanctura igiiur
optiroatibtra solcmniter (ul n os esl) debtrisset subli- Leodegarinm eo quod cognaverai pfae otnwibcrs sa-
ihare in regndm, ^uperbiae spiritn tun^idus feos nuhUt piemi» Iaceesseconspicuuifl,$ecuroassid«e fetinebat
dcinde corrvocai'© « ; ideo rti^gis coeperunt nictuere, iri palatio. Hdjus rei causa crevit malorum invidia
qtiffd regeift queto arf gtoriKra patrise pnblfce debue- i^edivivay atqae cofftra eum rursum accusationam
rat sabllfoat-e, dum post se eam retineret pro nofnine, exqairebarit Initia, tia nt qaaqite ret ageretaul jusio

cai maltrm cuprerat ille audcnter vaieret iftferre. injastove iudicio, dicerent illius Cfitfiioe factuin,

Gamqtre tmiliitudo nobilium qui ad regis rioVi pro-' Cujus si obteftiperasset consilhs, in iftandalis ambti-
p£^»baiit 6ccurs\trtl, manvidhte Hebroino ilineris ac- lasset divinis. Sed quia ccelitus jam supervenerat data
ccpiSseiTt repudium, hiito in coihmune consilio, seftieniia , ideo cor ejus fton talait apprebendere )u
rcHcio eo omnes expcluftt Hihkficum ejus fratrerri stitlie discipliriam I sed judielum quod Tbeodoficud
jifniorem, qiii in Austro sortitas erat regnum. Qoo- se a Deo fesspcctarei pfofessns est, celeri meruU sen-
rumcorisilio cjui tanc nolnit acquiescfcre, aatfugaciter tefttia terminafi. Vir autem Douiitri ut cOgHOvit
evasit, dut curii vitifc periciilo irrcendro cOimnfnalug cOftira Stj iriVidlara diaboH reealescere, tUiic jtfxta

acqoietit invitas. Ctim enihi o.ones ob Hftbroifil ly- Apostoluifi sumens loricam fidei e£ galeam salutij
raftnicuift rftetum Hilderico induxIsSEnt tam Neustri- &, gkdihft:) spif itus, quod est verbum Dei (Jiphei. ti,

cura qtiam Burgandia! regnum, agnocens tyrarinas 17), cofttra antlquuih boslem inivit singulafe tefUa-
sautn hoc facinus perpfeiratam, ad ecclesise confugU mm. £t quia sacerdotalis integritas tftinas regis
aliare, ejasqne in mnltis pariibus subito thesauras fiescit meiuere, Hlldericum coepit argueffe, car Oonsue-
f«it difcptas ; ei quod inlquus diucongfegaverat male» tudiries patfi^s quas conservare praecepefal tani su-
dispersdm estsubito bene. Episcopis iunc quibusdaitl bito iftnmatasset^ simulque fertur dixisse quod regina
iritercedentibas, eipr;t5cipue interventuantistitis Leo- quaifl habebat eonjugem ftlia sui esset atunculi : et
degafli, eum non intcrficiant, ^eii Liixovlo monaste- fTl*i haec ^cinora cum reliquis illtcitis sceleribus
rio dirigitur in exsiliura, ut facUuis qaod perpetr*' ririiendatiorie corrigeret, dlvinam eefte sibi ultionem
vferat evasisset pcemtendo. Sed quia lerren* cupidlttH Sttbito itrfminefe cOghosceret. At HilderiCtt* ^Jnrdera
lispulvere oculoscordis habuit ca^cos, ideo in aniihain prltliilas libentdf toBpit auscultdre : sed siiteintum
malevolam spiritalis non pfofdit gapientia. Cum enim pr*TentUs conSiliis, ctubi veiba ejus debuenil ad
HllJericus gertnanum suum supra querh peiilas Ve- itriehdationem aptare, de llliits tnorte occasiones
nerat, sibimet proesentari jusslsset ot crtlloqui ei cmpit iriqulrere, suadentibushoe illis,quijastttlam cu-
deberet, tunc quidam qui in regno videbaniur ^sse piebant eveflere, aifldlsciplniatijuvenilla opera regi
p
prrmarii, et Hilderico cupiebarit placide adulando fAvebaht exercere, necnon et his qul suuftrt decretum
placere, cririem sul domini lcmerltatts ausa Jussefunl
el ellcuefaht Ifrnpisse. Metuebant efiim hi omncs et
amputare, sicque fratri suo iutn fetuducrunl prdsscn-' hofuin sihiiles In voiuplatlbus saeculi convcrsantes, a
larc.Seidcutn t-exab eo interfogarct quid de seagef^ Del hotttine sua opefa deslrui, duhi eum jam uove-
vellet, ille vero hoc soltiin quod injuste fUefai deloco tant per Justitlite tallcm inflexlbniter gradi : vlrillta-
rrgni dbjectus. judicera sibl Deurti ctfeli fest exspecir»- tem erilm cdeloslis civls seuescens liMndus gravatus
rc proffessds. Tunc ad inohaBlerliim sancti maltvfia tiills non valult sustlnere.
bioiiy&ii residere esijussus, iblque UsquesaJvQtvs, dO^ CAPUT V.
ucccrmem quehi ampulaveraot enutriret ei Deus ceeli ;
Nova caata prtttetitkr, — PAseti^ liiglUa od fte-
qUcm se jadicem est b^bdre proflswus» feliciter posl- cetn quceritur sancius. Hegem adh irufepidia. Btor-
uiodum ipsum permisit regnare tem ob diem sacrum dcclinat. — Bector oeciditur.

• Qidppe ttim solebant tjpiittiatefe PraricoPUtn ad excelso solioimpositum debilo bonore venerari ,
Cdnstilueridnra regerti eonvenfTe, .ic in elCcU siliguli queniadinodum Hadrianus Valcsius in Rer. Franc.
Verba jurare, tratlitaque in axMm hasla piosccpifo. lib. XXI observavii.
3S1 S. LEODEGARII AUCUSTODUNENSIS EPISCOPI 332
— Adfuil enim lunc in illis (Jiebus vir quiiiam nobi- A. tus ira persislcret. Nam dum illius inelTabiri sapieo-
IisHiclor[Hcctor] vocalusnoniine,quiluncgerebal in tix aliud turbatus non valuisscl respondere, su-
fascibus patricialum Massilije, quique generis nobili- spectum se euni quadani de causa dixit babere.
laie el prudentia saiculari, ut claro sleramate orlus, Igitur vir Dei Leodcgarius cernens apud animura
ita erat prsc ca;teris praeiiitus. Hic enim ad Hilde- ejus esse deGxum, quod suadentibus salellitibus eum
ricum regem pro quadam causa « advenerat, et una cura Hictore, sicut decreverat, redderel inler-

per viri Dei inlorccssionem obtinere petita spera- fectiim, aul Hictor in angusiia sicut limcbat contra

bat, cumque gratia hospitalilatis in urbe sua Dei regera subire contemptum ; noii de sua veritus niorte,
sanctus receperat, donec sicut petieral suis inter- sed illorura qui ad eura causa luitionis advcneranl
cessionil)US eura regi coinmendaret. Nam saepedi- pertractans salutem, elegil polius interim laterc per
ctum Hildericum in ecclesia urbis sure in paschaii fugam, quam occasionem praebere ut per cjus mar-
solemniiatc rogaverat advenire. Hanc invidi rcpe- tyriura resurrectioiiis Chrisli solerania cruenlaren-

riunt occasionem, per quam nequiliara, quam nu- tur, vel diriperelur ccclesia, ut ne ^ hi qui ad eum
per in cor regis efluderant, adiraplerent. Majorera convenerant iiiconsulte amitterent suam viiam. Nec
donms tunc noraine Wolfaldura [AL , Wlfoaldura] enim quis eum acstimet forraidasse adcousque mar-
in sua accusaiione conjungunt, mendacera fabulam » lyrium. Nam cum pridem per quemdam nionachum
de Leodegario et Hictore confingunt, quasi ideo noraiue Bercbarium ei in dominica coena de suo
insimul fuisseut conjuncti ui regiam donunationcm interilu fuisset nuntiatum, die Passionis Domiiii
everterent et poleslatis jura sibiniet usurparent^ crastino regis adiit palatiura, et ultro se ingerena
Aderat etiam tunc quidara sub religionis habitu ad in eo die sanguinem offerre voluit Christo quo pro
nionasterium sancli Symphoriani niartyris, corpore mundl salutc sanguinem Chrislus effuderal suum.
non raente reclusus, noraine Marcolinus \Chesn\o Nam et rex eadem die ipsura propria manu percu-
Marcolraus], sed, ut poslea publice patuit, polius tcre Yoluit, sed ob Dei revereutiam opliinatum quo-
pro arabiendis humanis lauJibus vel honoribus spe- rumdara sapientum consilio prohibitus fuit. Indubi-
cie religionis cupidus nimiura. De cujus conversa- tanter vero credendum ad hoc cura divinitus tuiic

lione, maxime duin oinnibus patuit, melius puto si- fuisse servatura, ut si quid humana conversaiione,
lere quara loqui. lliiiic ergo saepediclum rex igiio- quoe sine culpa non ducitur, aliquid conlranum for-
rans, quasi Dei proplietara habebat in omnibus, eo tassis attraxerat, longae persecutioiiis fornax exure-
quod de viri Dci accusaiiouibus ejus voluntati fa- ret, ut postea ^ velul aridum n:unduin in ea de raanu
vendo adulaljat pra; oranibus. Ea igitur noclc qua sui regis iuipositus, ad instar gemmarum fulgcn-.
sanctaj Paschoe vigiii;e celebrabanlur in urbe, rex ^ tium miraculorum virlutibus coruscaiet. Cum igi-
jam quasi suspcclus, ibidcra noluit advenire *>
, tur ab his qui occasionis hujus exspeclabant even-
scd cum paucis lunc fautoiibus ad pr.cfati hypo- luin, persecutio vclox fuisset comniota posl euni,
critae recurrens consilium, jara conlra Dei famulura prae^iictus liictor ibidera est interfc.ctus : et quia
malignum gostans animuni, illic temporaneuni non virilitcr se fuerat defensare conalus, pcriniltente

ineluit Paschale recipere saciiliciura : postea vero Domiito a niulliludine fuit oppressus cum aliquibus

cura dedecore jam a vino temulentus aliis jejunis qui coraitabaniur cura eo. Nec eniin impossibile
saiicia solemnia prasstolantibus cum ecclesiam fuis- crediiur sancti mariyris meriiis posse apud Deura
set ingressus, Lcodcgaiium clamilans requireiiat ex illis animabus veniam obiinere, qui cum eodcm in-

noraine, ut eum quasi in fugara verteret, dum gla- noceiiler perseculiouis procellam voiuerunt decli-
dii persecuiione jara inter nuntios miniians teriuis- narc.
set. Cumque eura saepius claraitans esse in bapti- CAPUT VL
sterio cognovisset, ibi quoque inlroiens, ad tanti Detentus ab invidh, Luxovium relegatnr. — Ab
lurainis claritatera seu odorem chrismatis, quae illic imminente nece per Hennenarium liberatur. — Igi-

in baptizaiorum sanctificatione gerebanlur, obsiu- tur Leodegarius Dei faraulus cura a quibusdam fuis-

puil. Sed cum ad claraorem ejus ipse responderet, set detentus, Uilderico subito nuiiliant factum
Adsum, ipsura nullatcnus rccognoscens pertransiit, maxiniam graiiam regis se credidit babilurum, qui
atque in ccclesiic domum ubi paratum erat resedit. valuit comprehendere Leodegarium. Per consiliura

Episcopi vero alii qui cum Dei viro vigilias celebra- tunc opiimatum vel episcoporum jubetur inlerim
verant, redierunt ad bospiiia : ipse vero ut sacrum duci Luxovio monastcrio, donec in commune consu-
psregit oflicium, regera inlrepidus adiit, iratumque lerent quid facerent de tanli nominis viro. Interea

eum verbis milibus requisivit, air ante vigilias non ciira hi qui prirai videLantur esse palatii, cuni si-

venisset, vei in tam sacratse noctis solerania reple- mul ab IlilJerico fuissent conquisiii quod judiciiira

c Apud Chesnium : ut ne id quod conlra se fiebat,

a Nempe ad repetendain a rege Claudivt^ socrus
suae hcreiiitatem, quam Claudia Arvcrncnsi Eccle- in cnnsulem verlerent, el sic idcm consul vitam atnit-
siae fruslrata filia irliquernt. teret.
i>
Et laincn iii Vila prima communionem sanctam <^ Cbesnius legit, velut arido mundo despecto i»
cum rege perccpisse legilur quod forte non in ea- : dxadema sui regis impasitus. Legendum videlur, vel'
dem ecclesia, sed ia cadem uibc factum iulcIUgerc ut aurum mundum, in ea (iJ est persetHl(ione) de
licet. Sanctus Prsejectus Arvernorum episcoptis co- munu sui regis imposilus.
rain rcge sacra cclebrasse in propriis Actis (licilur.
 ;

553 VITA ALTERA, AB AUCTORE ANONYMO. Sr,4

de sancto Dei dccernerent, hoc consona responde- A liala fiiisset, tunc lii qui oJ> cjus jussionem exsiiio

runt voce, ut si ei vitam concederet, sub perpetuo fuerant condemnati, tanquara veiis tenipore post
exsilio eum in Luxovio perraanere juberet : confir- hicmcm solent de cavernis serpcntes venenaii proce-
nians subilo supcr hoc decrctuni judicum, episco- dcre, quidam sine metu fueruiit revcrsi : quorum
|)is vero aliquibus vel sacerdotibus idco conscntien- debacchante furore surrexit raagna turbalio patriae,

libus, ut ad proesens eum ab ira regis reddcrent ila ut manifeste crederctur adventus iminiuerc An-
libcrum. Nam sa'.pediclus rex pravorum illeclus tichristi. Hi vero qui rectores rcgionum esse debue
consilio eura addiioi jusserat de Luxovio, ut advo- rant, conlinuis odiis se invicem capennit lacescere ;

luntatem causanlium cum irrisione depositum, pro- et dum rex lunc non erat stabilitus in culmioe, quod
ut voluissenl, reJ<Jerct interfectum, sicut quondara unicuique rectum videbalur in propria voluniate,
Ilcrodes disposueral Jud^is facere Petrum. Aderat hoc agebat siiie formidine disciplinse. Adeo tunn
auiem venerabilis vir abbas sancli Syraphoriani ba- iram Dei manifeste cognoviraus cvenissc, ut eliam
silicae noraine Hermcnarius [Al. , Erraenarius] , cui fi
stella apparcret iii sidcre, qiiam aslrolc?' orae-
poit discessura viri Dei rex pciiiionibus populi Au- tem vocant, in ciijus ortu assenml fame terram
gustodunara coinmendaverat urbera ; cum immensi- turbari, nuitaiioncin reguni, vcl commotioncni gen-
bus (sic) precibus crebro regispedibus estprovolulus, B tium, percussionis gladium immincre. Haec enim
ut eiim in Luxovio residere pennitieret, ne ad ex- omnia manifeste tunc consiitil evcnisse. Sed quia,
spectationem crudcUum, quos diabolus conlra eum ut scriptum est, slulti non corrigunlur verbis, quan-
in furore succenderat, juberet adduci. Taliler ab tum minirac signis , hi qui cum uialevolo animo
bujuscemodi precihus et tunc ab interfeclione salva- redierunt de exsilio, quidquid propler sua pertulis-
tus, falso quidam opinanlcs, quasi idco regis habi- sent facinora, Leodogarii factionibus haic se incu-
tacula frequonlaret, ut accusanliura primus esset, sant fuisse perpessos.
quo facilius ei episcopatum illius tenere liceret. CAPUT VIII.
Nam longe aliter exslilit, el quia carnalis oculus Leodcgarius a viris religiosis protectus. — Ebroi-
Sjjiriiualem delcctationem non vidit, testes ei posiea nns Luxuvio egresstis de perdendo Lcodegario coyitat
cxstiterunt illius opera, quia quousque prajscnti su- a sanclo Gencsio impeditus, Auijustoduni cum LeO'
perfuit vitifi, cjus nccessilalibus in quo valuit cha- degario excipilur ; Thcodoricum adit, monastica ve-
ritate minislravit devola. ste abjecta, resumpta uxore ; ihesaurum sacrum di-
CAPUT vn. ripil ; Lcodcgarium rursus sxagilat ; Ctodoveum,
dum Ebrolno reroncilialur. — Regm stalus posl Clotarii (ilium supponit. — Ilis enim diebus vir
Uitdcrici mortem. — Comctes. — In illis igitur dic- ^ Doaiini a comraenioralis ducibus erat ob salvatio-
Inis adhuc exsul in Luxovio residcbat Ilebroinus nem deientus, a quibus nupcr de Luxovio fuerat edu-

inonachilj babilu tonsoratus, simulatara gerens con- ctus. Tunc enim famulo suo gratia supcrna conces-

cordiam, quasi dura uterquc unain, sed dispares serat vencrabilem dignitate.n, ut iu illis locis tam
exsilii aecepisscnt sentcntiara, concorQcm duc^n-nt pra?dic.ti ducos quam eorum matrons', siraiilquc mi-

vitam. Ilis inicrim ila geslis divina non (liu distulit nistii Huivcrsxque famiiiac necnon el vulgus popiili

ullio suum de Iliiderico darc judicium. Nara ejus ila imminerent, ut semeiipsos pro eo non dubitarcnt
dissoluta conversatio omnibus increveral palaiinis offerrc. Cumque illi qui secum Dci fainulum relinc-

opiimatiltus. Tunc unus ex eis hoc molcslius ferens bant, circa se nxinentibus poteslatibus aliis nunlias-

pra) cictcris, dum vciialionem in « silva securus sent, eo quod divinam graliam super Doi famulum
exorccrel ,euin vulnerc morlis percussit Igitur prius- Lcodogarium cognovisscnt , religioso Chrislianitaiis

qu;»m hx'C evonissent, dum duces quidam duo, araorc ita in ejus auxilium fuerunt sociali, et conspi-

quibus jussum fuorat sanctum Leodegarium addi.ci ranles inter sc confirmaverunt, ut dum indiscipli-

de Luxovio ealenus dcmorasscnt, conspiravcrat uniis nata hiec dominata eritcxorta lurbatio, si priusquam
eorum minislcr, ut si famulum Dei oxtra Luxovium q Theodoricuin paritcr sublimassont in rcgno, aliqui.
cerncret, ipsuin gladii percussione occidcreL Ui forsitan sanclum voluissent la^dcre Leodegarium,
autem ad hoc pcrvenlum fuit, ila cor ejus intolcra- eoruin protogcretur auxilio. Ilis enira diebus egres-
bilis pavor pcrfudit, ut non solum dixisse, sed cur sus est de Luxovio ctiam Hcbroinus Juliano simi-
eliam de Doi famulo tain gravia cogilasset, vocc lis, qui vitam ficlam inonachorum lenuil. Etrnim
publica coniiterelur, el treincns cjus pedibus est cum ipse tam amicorum quam fannjlorum conslip.i-

provoliiliis, indiilgeri sibi ab eo hanc ncquiliain dc- rolur subito comilalu, pr?cdioli exsules ejus e\pc-

prccarelur. Igilnr cum Hildcrici mors subito nun- tcnles obsequium, malum quod dc sua accusaliono

« Nempe in silva Lauconia, Cal;c villaj rcgiiie 1656 dctecta suat.

uroxima, ubi cum Childoricus in palatio moraretur, a Venerabilis Boda
i> in I. iv Ilisit., c. 12 : < Anno
Bodilone armato quom paulo antc virgis ftede ccci- Dominicv Ino. 678, iiiquit. apparuil mense Augusto
derat, aliisque satollilibus crudclitcr inlcriiniiur siclla qu;c dioitur comota ot tribusmonsibus perma-
cum Bilicbilde uxore pra»gnante anno regni 4, Ciiri- nons, > ctc. {)\\o ciroiler Thoodoricus cum
anno
sti 675 : quae res in gestis Franc. cap. 45 describi- Dagoberio Sigoberli filio, Dagoberii senioris nopoic,
lur ; ^uoruro corpora in hasilica S. Vincentii, qusc de regno apud Lingonas dorcriasse legitur in .\clis
Dunc S. Gcrmani Pratcnsis dicilur, sopulta, anno S. Saiabcriric ad aiin. Goo rcUvlis.
 , ,

3S5 S. LEGDKGARII AUGUSTODUNENSIS CWSCOPI 35G

confiDXCrunl, ii^um in caput conslituunt, ul ejiis A Jio jam ceccali, non invencrunt per quod (TMfniBrenl
auxiliovel consilio usi in Dei Imminem valerent una- Doi san<;lum, declinant ad majorein inleritum per
nimiler vindicare. Ipse enini Hebroinus oaput releva- faisilalis commentuni, per quod in regnum inlulc-
vit venenosum, et quasi vipera rcstaurans veneno runt magnum malum
stragem depopulationis in
et

sua, siraulans se esse tunc Theodorici regi« fidclem, perseeuiione multorura. Denique accepcrunt quem-
et ob hoc ad eum cum sociis quantocius fegtinare. dam puerulum, qoem « Clotarii fuisse confinxerunt
Cuin enim vir Domini cum soclis suprascripiis eo- filium, hunc in partiHus Austri secum levantes in
dem festinarent itinerc, quaotum oec uniiis dici rcgnuin. Qua de re mullum collcgeiunt hostilitcr
faclum est ilincris spatium ; antequam Augiistodu^ populum, eo quod vcrisimile cunctis videbatur esse.
num urbem sccedereot, urgentibus (autoriiius He- Etcnimcum dcpopulando patriam suhjugarent, eliam
broinus Immemor amicitiae dudum promisssQ, eum in nomine sui regis quem falso fecerunt, pnecepla
ibidem voluit comprehendere, nisi Genesii metropo- judicibus dabant ; tunc qui eis volens noiuit acquie-
lis Lugduoeiisis episcopi consiliis fuisscl profaibitus, scere, aut jum poiestatis omisit, aut si non fuga
aut manu valida quae cum eo aderat perterritus : et latenler discessit, gladii intemecione deperiil.

iictam rursus simuians amicitiam misto agmine pa- Quanti enim per hoc calliditatis figmentum TheodO'
fiter pervenerunt in urbem. Laelalur civitas et om- '^ ricum tunc defunctum , et Clodoveum Clotarii

ttis Ecclesia de pastoris priEseatia rediviva : plaleac esse filiura credideruuf? Erant enim iii hoc men-
oroantur, aplaut diaconi cereos, clerici trjpudiaut daeium primi et quasi reclores palatii Desideralus
cum antiphonis, gaudet civitasioJ.a de adventu sui cognomento Diddo [Sic fere mss. ; al., Diiio] , qoi
pontificis posi perseculionis procellam. Nec iouoe- in urbe Cabilone quoodam habueral principalum,
riio.laudum exbibehaotur excubiae, quia pnesejUe necnoo et ejus collega Abbo [Al. , Bobo] , qui ci-
[praesciente] Domino ad coronam propcEahal DiW'- vilatem Valcnliam habuerat in dominium. Nec
lyrii : ibique pro adventu praesulis delicias parave- enim digni suntut hi nominenlur episcopi qui miy
runt eiiaxn adversariis. Craglina vero die exlnde gis terreiiis desideriis vel lucris tempoialilMis au-
pariter promoventes, ul ad occursum Tbeodorjci re- genda pecunia vigilant, dum de animabus sibi com-
gis Francorum perveoireot uoiti. Inierim, dum isli missis unde dislrieto Judici reddiluri sant r;<liooerc
Cflepto ilinere perveoissent ad regem, de ipso iUneF« nil curant. Horum taliura sacerdoJum et simiiium
pene jam medio Hebroimis tyrannus eorum dese- opiimatum Hebroinuslyranous usus consilio, adeous-
re«s comitaJum, ad suos u&que pertransieas, cl^ri- que elevatus et excxcalus esi in boc saeculo, quous-
catum[i<^ esi, monacbatum, seu monasticam Ycsi.em] que impfBiiiicns pcaccipitalus est in inieroo, Hc-
abjiciefls, « admuiierem, ul caais ad YOOiUaro, poft deaoms ad opus coepturo.
saemm vcJamen redkos- £t quia in eastris Cbrisii au>uT IX.
mUitare non potuit, cuj» adver^ariis ssecularja .jiruia Did$m €i "Waimero per^endi Leodegarii matut»-
arripuit, Et duro jam dereliqueral fidem et Deum, lutn mnmiitil E^rQinas. ^iuam urltexn ob^ent. —
!Cont.Fa terrcoum 'domiaum ctiam aperLum se pro- ^attUus tlt^stmros $uub in pios msus expendit; egregia
didil adver&arium. Noyienlo enim villa jam recupe- fittis 4(tt movita; jejunia et fuppUcaliQnes iitdicit ;

ralo re^o luoc Tiieodoricus residebat )»ec,uj:v§. cum in eecle&ia indutgeMiam pflit ab ommbus ; cQnfiictti

repeoijno Kupencnl« veuit Hebroinus oum AMStra- interdicto inquirit adver&arioriiifi c^nsili^i^i. — Ifl

siis. Quis e<um enum^rare plene valeat quae tunc illis diebus ila gestis et por sii}g\,d<^ volutjs
fuit direptio de regali thesauro vel Ecclesiae mlni- pQ^t«quam Ciiildoricus est inlerfectus, postqu^m epi-
sierio, quod ob amorern Chrisiianilatis catholici re- scopi vel pjitricii cum pptimatibus de ISeuistrico v^ I
iro principes devoti in Dominicum contulerunt san- praesenttia Tbeodorici pariibus r«diissent Uurgucdia;,
eluarium, ^ majore domus tuac etjaon interfecto? ettJim in rt^gno conririnato ad propria rciiidci^nt se-
Jtleo aulem pcrpctravit Iioc maJuro, quia a dic^bali- curi ; interim in»i<lj bostcm {£br0imm 6ciLicei)mo-
cis viris inyido armabatur consilio. Dolebant enim ^ veruotcx adverso,.pfimQque.cifca cum cum quore-
se abjcolos esse per meritum, dum populum uni- gem Childericum egisse puiabant. Tunc a^jutifttis

versuro fidcliier cernebant decUuare post Thcodori- siiii in cQOsiliis nequissimjs ioiuycorum socijs coo-
curo, euraque jaro confirmatura in regno, et Dei sulere ccepit qu<im»doio*l««i cumdcm peftiificem de-
famulum Lcodegariura cum iUius gratia iu sua urbe struere potuissef. Ex liisciiira consiiiariis d"o, vide-
residenlem ; Jivore invidiaque uri cteporuul iterum lifct Diddo ei Waimerus, ex nomiue e^put cflecti

quia dum jusii sjabanl erecti, ad recupcraliouem secum raperedc civiiale, ct

maUtiae, di.vcr.unf pos^se
accedere non valebant perversi. Et quia suadcnie in euro facefc viiidictam, ex ^ua madiiia UchnHBi
diabolo, qui eos fide nudaverat, dum veritatis consi- esset satiala. Gavisus nauique Hebroinus de eorum

a Ebroini uxor fuit Leudulrudis, qujc marito an- domus fiUus, de cujys Bece legc Cesta Ueg. Fra«ic.
ctor fuit condcndi parllienonis B. Mariae apud Sufts- c. ib.
iiUMiag, nbi sine dubio velum tonso EUiroino accjepc- f
Hinc recte cqIUS'' Hadrianus Valcwus, Clojla-
rat. Legc adnotata iuferius ad S. Leodegajrii eplslo- rium morieiv'.e palic vixquaJjimura, ncin aujw>s
lam* Che&iiio vox velum deest. taiKum (luatuor, ui quidam sgujbuflt, ,^d gugiuw-
^ Is fuit Leudesius Ercbinoaldi quondam m.njoris deciro rj>^u*ssc, ut ci iiliin;i Ebvoinus substiiuerc
po>iu'iil, idque tW{>alo pei*uwl(iie.
 VITA ALTERA. AB AUCTORE AiNONYMO. 358

responso, de«Kt eis exercitum copiosum valde. Qui A omoia stal»ili«senl in ordiiie ppopugnacula, jussil vir
festine perrexerunt ad civitatem Augusiodunum. \ir Domini universos ingredi in ecclesiam, cunctoruna
auiem Domiai Leodegarius cum ad suam plcbcm insimul posiulans indulgenliam, ulsi quempiam illo-

restaurandam resideret urbe sua, ubi destinatum rum, ut assolel, dum pro aelo reclitudinis increpas-
cotitra hoslium sensil impulsum, non est passus ut set, aut in verbo licsisset, ei indujgeniiam darenL
uUra fugaciter tcnderet gressum, sed intrepidus de Sciebat autem vir Dei iler passionis ingrediens, noB
se Domini exspectabat judicium. Cum enim lam fa- prodesse martyrium, ubi livore deterso non priu^
miliares quani cierici vel fldcles imminereot, ut tlie- fuerit coremundatum vel charitatis lampade illuslra-
sauros quos sibi ipse contuleral auferret et abscedc- tum. NuIIus fuit tunc ibidom tam ferreura possidenB
ret, quatenus hosies hoc audito a perditione civitalis peclus, qui etiara si fuisset graviler iaesus, non om-
vel iHius perseeulione desisterent , ille haec nullate- nem cordis maliiiam indulsisset devotus. Po^^t haec
nus acquieseens, sed eos continuo in thesauros con- necdiu vallalur civitas ab exercitu, eodemque dicab
vocans, omnia quae ibi addiJerat assignans, talia utroque populo fuit fortiter usque ad vesperam dimi-
prosequcns verba : Haec omnia quaj cerniiis, fralres, catura. Sed cum ab agniine hostium esset eivitas
quandiu terrenorum hominum me voluit graliam obsidione valida circumdata, et die noctuque vocifo-
Dcus habere, ad communem ornatum prout potui » rantes ut canes circurairent urbem, prospicicns \ir
liuc fideliter conluli. Nunc vero forsitan ideo mihi Domini civilatis imrainere periculum , compescuil
irati sunt homines terreni, quia Dorainus nos vocare omnera super murale eonflictura, et his verbis suum
dignatur ad gratiam coeli. Ut quid enim hxc hinc exorare aggressus est populum : Sinite, quieso, con-
auferam, quae mecum in coilum non tollam? Ergo si tra hos pugnando confligere. Si raei tantum causa
vobis placet, cgo eligo consilium baec polius dare huc isli advenerunl, de me ipso paratus sura eo-

in usus pauperam, qmm cum lurpi sarcina huc illue- rum satisfacere voluntati , eorumque mitigare fu-

que olierrare pcr saeculum : ut imiteraur beatum rorem. Tamen ne inaudili videamur egre^li, mitlatur
Laurenlium, qui pro eo quod dispersit et dedil pau- unus e fratribus eos inquirere qua de causa hanc ob-
peribus, jusiilia ejus manet in sxculum ssecuM, et sederunt civitatem. Cura subito hi Meroaldo abbaii
cornu ejus eiaUalum est in gloria. Statimque jussit per rauri repaguhim [Chesnio repugnaculum] paras-
euslodi discos argenleos reliquaque vasa quamplu- sent descensum, perveniens ad "Diddonem ait ei :

rima forasejicere, et argenlarios cum malleis adesse, Si ha^cnoslra commiserunt facinora, pelo ut interim
qui minutatim cuncla confringerenl quac per fide- evangelicam recorderis senteniiam, ubi Dominus
lium dispensationem jussit pauporibus erogari. Quae dixit Si non dimiserilis hominibus peccata eoriun
p : ,

autem exinde fuerunt eccifisiasticis usibus apla, ec- nec Pater vesler dimittet peccata vesira{Matlh. vi, 15).

clesioe addldil Ttiinislerio. Monasteriorum sane lam Et illuil : In quo enim judicio jndicaveritis, judicabi-
virorum quam vir^num infra urbem vel territorium mini [MaHh. vn, 2). Simulque deprecans lU Iwislein

de eodem argento consolaius est pauperlateiu mul- compesceret, et redemptionem quam "volebat accipe-

lorum. Quaj fuit t«nc vidua vel orphana, vel omnis ret. Sed quia tanquam lapidis dufilia, sicut quondam
in coiBmwio paupertas quM ibi adfuit, quac de cjus rex iEgyplius obduraverat cor, ad verba divina nul-
largitate consolationem non habuisset? Yir autem latenus potuit emoUiri. Comminatus est quippe nou
Domiui, hI er.al plenus spiritu sapienliae, hasc verba se ab impugnalione civitatis dificetlere, quoadusque
locutus egt fratribus : Ego, fralres, decrevi jara de Leodegarium valeret comprehendere, et sui iuroris

hoc sajculo nihil penitus cogltare, sed magis spirila- vesano desiderio satisfacere el nisi Clodoveo, qucni
;

iem «equitiam q«am terrenum bostem metuere. falso regem fecerant, promitterel fidem. H;rc enim
Terremis homo si talera a Deo accepii potestatem ol erat simulata occasio, quia omnes cum sacrauiento
persequalur, comprehendat, perdat, incendat, inter- Theodoricum regem asserebant foisse defunclum.
ficiat, haec nullatenus possumus declinanles effu- CAPUT X-
gcre. Et bic trudimur [AL, tradimur] de rcbus
si
D Theodoricc fidcm renuit violare; hoslibus scrvienti~
transitoriis ad disciplinam , non desperemusimo , btts sese offert snmplo viatico ; ocuiorum etuisionem
potius gaudebimus in futuro de venia. Muniamus sine gemitu patilur. — Boboni Augustodunum assi^
ergo virtutibus animam simui et civitatis custodiam, gnalur in prcedam. — ilaquc
AuililisDomini vir his
ne invenfant utrique bostes aditum per <iuod inferre vcrbis, hxc dcdil illis responsa sit : Hoc vobLs iiotum
possiut periailum. Comraovens igiiur universum oniBibus, tam amicis et fralribus qiiam iiiimicis ct
urbts illius populum, ciun triduano jejunio, cum si- Itostibus, quia ^uousque me Dous in hac vila jusse-
gno crucis et reliquiis sanctorum, raurorura cii"cum- rit superesse, non mutabor a fide quam Tlieodorico
iens aii^itum, per singulos etiam aditus portarum promisi corara Domino conservare. Corpiis menm
lernfi adhacrens, Dominum deprccabatur cuia lacry- decrcvi potius in moriem offorrc, quam aiiimam pi-o
iUum vocahat ad passionem, plehem ftihi
niis, ut si infidditate turpiler denudare. Hosies vero, his audi-
credilam non permitteret capiivari ci ita praesti- :
tis responsis, cura teWum jucuiis ac cum iccendio
Uim cst evenisse. Itaque cum ob luetum bostium festinanler undique insisiebant irrumpere civilatera.
certatim populi undique se recepis>enl in urbe , el Ipse vero universis fralribus valediccns, panis ct vini
ineatus portarum forti obtarasscnt scntu, «t super participaiioue coramunicans, eorumquc dubia corda
 ,

LEODEGARII ALCUSTODUNENSIS EPlSCOri 360

350 S.
scens Waimerus humanam in co naluram non alitcr
conP.riuans, siiam eis ul Chrislus discipalis memo- A
ita possc diiraro, nisi cnm Cliristi gralia susleniarcl,
liara passionis commcndans, ad porlarnm
adilns
in domum siiam cum jnbct pcrduci dura clenim
perrexit intrepidus, aperlisqiic clauslris sponle sc :

oblulit pro civibus inimicis. Advorsarii vero gavisi visccra pieiato coepcrniit emoliiri. Cnm enim in fa-

tanquam ovem innocuain ipsum ut lupi suscepcrunt miliari colioquio ci fuisset assuetus, ila fcritatem

in praedam. Qni exclamans ferlur dixisse : Gralias illius in parvo lemporc prostralam edomuit, et tam

ago omnipolenti Deo, qni me dignntus est liodie glo- ipsuin qiiam conjugem ad Dei timorem convertil,

riflcarc. Hli auiem iiiiquissiraum penc excogilantes ut argenlum ecclesia^ quod nnper pro redcmpiionc

[excogitaruntjcommentum, i:am ab ejuscapite iumeu civitatis Augustoduni rccepcraf, ei dcvotus offerret,

evulserunl oculoriim in qua evulsione uUra Immanam

: ut facerct quidquid cxinJe facere decrevisset. Quod
iiaturam incisionem ferri visus esl lolerasse. Testos vir Dei acceplum per quemdam li;le!em abbalem
ciiimsunlmuUi illuslres viri qui adcrautin praisenli, nomiiie Bertonem ad prccdictam redirigcns urbera,

quia ncc vinculum in manibus esl passus imponeri", ipsumque juxttj Aposloluin {Gal. vi, 10) ad domesli-

ncc gemitus processit ab ore, dnm ejus fucrunt oculi -cos fidei dividens, voluntatem ejus opere charitatis
ahstracti a capite, nisi gloiificans Dominum semper iideliter adimplevit.

modulamina sluduil canere Psalmoruin. Inter c;cie- B

CAPUT XII.
ros dux qui;lam erat Campani;^, Waimerus vocatus
in nomiue, malum perpetrandum a fini-
qiii ad boc Ebioinus , Pseudo-Clodoveo rejecto, major domus

ims Austri veneiat cum Diddone. Hi duo cuidam Bo- Theodorici e/ficilur; edictum uijusttim condit ; swvit el

boni, qui nupor cum anathemale fueral de episco- grassatur in omncs; Lcodegdritim de CltHderici nece

patu Ya!enti;c urbis dcjeclns, Augustodunum nssi- accusat. — Lecdegnrius gcrmanum hortafur ad patien-

gnaverunt in doniinium, irno potiiis dcvastanduni. tiam. — Igilur cuin, sicut supra dictum est, suuin fa-

Cives vero opprcssi recepernnt adversarium, qui cinus diuliiis Hebroinus perditus occultare non pos-

jam paslorem ainiserant suum, per cujus dispensa- set, de rege qucin falso fecit decijnat ingenium, «l

tionem pene omrie proesidium asportaverunt eccle- in ThcodOrici rediret palaiium. Quorumdum factione

si*. Nam pro civitaiis rcdemplioue, occasione rc- suscipitur, et iterum subilo palalii major domus effi-

pcrta-, in quinque millibus solidorum fuit ecclesio) citur. Sed cum cum alii gaudentes, alii timenles ia

argenlum dislractum, p'':jcler spolia civium. Et quan- cidmine suidimasscnt honoris, conli.nHO tale dedit

quam Ecclesia pertulisset dc Iransitoriis rebus dis- edictum, ut si quis quid cuiquam duin in turbatione

pendium, nuUum exinde permisit Doininus abduci fucrat intulissct dispcnvlium vel procdam, nullius ex

cautivura. 'k^c genciaretur calunmia. Ilocc fuit occasio ut non

\
j

;apti
CAPUT XI. redderel spolium, quod ministri sui ei contulerant

^Ycimero sanctus commitlitur. S. Gencsius a si- — de praidaiione mullnrum. Cum aulera ^ in rediviva

mili casu eripitur. Ebroinus —

inedia consumi jubet coepisset supcibia, dol.ms simul el metuens ne supcr-
Leodegarinm. —
Waimerus erga enm mollilus. — stites haberet ;BmuIos, quorum parentibus inluleral
Leodegarius acccptum a Waimero argenlum Aiduen- malum : jara enim jura potestalis adeptus, diiplica' 1
sibus dirigit. — Igilur cura hostcs hclanler divisis- vit malitiam cum invidia. Nam priores oplimates

scnt spolia, siiprascripto Waimero Dei hominera coepit insiaaier persequi, quos autem comprehendere

tradiderunt in custodiam, qui cum eodem vel exer- valuit, aut gladii interfeclione prostravit, aut ad

eitii repedavil ad patriam. Dcsidciatus vero cogno- gciiles cxlraneas ablatis faciillatibus eflugavit. Sane
luinc Diddo una cum Bobone el cum Adalrico [AL, femiiiar;uii rtobilium nionasteria destruens [destruxil],

Chaldarico] duce, quem ipsi volcbant patricium esse earumque religionis primarias in exsilium dirigens.

provinci;v, ad patriciatum subjugandum perrcxerunt Ei quia inarg;iritarum ornainenta conculcandi acce-

usque ad Lugdunum, ut ita exinde abduccre it Gene- perat potestatem, ideo sine ulla miseratione ut por-

sium, sicnt de Augustoduno dudum expulcrant Lco- ^. cus non timuit thcsauronim ornamenla conculcando
degariuiTi.Se manu valida populi undiqne co/lecli
I irrumpere Chrisli. Et qiioniam non valebat respicere
nrbcm hanc maxiaiam Deo prssulc non pcrniiserunt coelum, ideo cor ejus in terrenis cupiditatibus lulo
irrumperc. Ili vero qui Doi famulum duxerunt Leo- uUra modum fuil delixum. Elenim cum Ilebroinus
dcgaiium ut nuiuiavcrunt Hebroino quod fuemt
, crudclis de supradictis rcbus suum saliasset fuiorem,

f;ictum, in silvarum sccrcta cum jubta relrudi, ct de nirsum occasionos coepit exquirere i;t blasplicniiam
ejiis inorte quaii cnecau iu atpiis fabulam niendacem sii;e cnideiilalis v;dciol ab oculis huinanis aufcrre.

confingi, etiam tuinubmj scpulturie ejus conslilui, Tunc Ciiildenci mortem simulabat se veUe vindicare,

donec ipsum longx famis incdia dcbcrct consumerc. cum nullus eura prior quam ipse voluisset interire
Quod qui aiidire potuit aut vidcre a, verum credidit (publjce euim aliler quem odisset non audebat per-
essc. Scd qui Eliaiii per corvuin pavit iii ercmo, ncc sequi), jusscrunt principcs una cuin gcrnmo suo
8uum ilddem descruit famulum. Etcnim post longam sanclum Leodegarium ex monasterio in quo teneba-
quam Dei marlyr pertulit famis inediam, remini- lur abscoudilus egredi, et in prajscntia rcgis jussus

" Ilic seipsum auctor designarr» videlur, cum ad Et qni vidit. leslimonium pc.rhib'.dt.
iiioJum »]_U') sanclus Joanncs in Evang. , cap. xiv ; b Chcsnio. tunicret in rediiivum snpcrbiam.
 :

m "VITA ALTERA, AB AUCTORE ANONYMO. Sr,2

est accerslri. Qui convcrsns ad Hebroinum dixil : A se cognovissel p.r3e3idium omne amisissc humanum,
Oum supevare cupis omnes habitatores in tota Fran- totis viribus sibi petiit adesse divinum. Nam quan-
cia, luam polius aufcrs quam indignus accepisti glo- tum impielas humana revocare cupivit ab alto, tan-

riain. » Hoc audiens Hebroinus nequissimus, furore tum pietas divina sociari eum fecit coelo. Sancluni
magno repletus, ji^ssit ministiHS Gairinum fraJnnn itaque Domini Leodegarium diutius ad vindictam

ojus foras abstrahi, et a germano separari, ut sepa- servaverunt vivum, ct lurpiter dcnudaluni per pla-
ratim Juberentur puniri, ne simul eos deleciaret lalia tearum palustria jusscrunt pertrahi nudum, eumquc
verba fari. Cum autem ducerelur, beatus Leodoga- ad vindictam quasi deformatum tradiderunl viro
rius fratrem sunra alloquitur dicens : ^quo animo nomine ^ Waringo, ut sub ejus gravi dominio emit-
esto, frater charissime, quoniam oporlet h:ftc nos leret cruciatus spirilum. Cui ail ioiquus Hebroinus
pali, quia noa sunt condigna) passiones hiijus tempo- Accipe, inquit , Leodegarium queni aliquando vi-

ris ad fuluram gloriain quae revelabitur in nol is disti superbura virum, et constilue sub tuta custo-
(Rom. viii , 12), Peccata etenim nostra muUa sunt, dia ; erit enim lempus sua3 vocaLionis, ut recipiat
sed miscricordia Omnipolenlis siipereminens magna- quod mcritus autem longe
est a suis inimicis. Cum
que ad abUienda delicta se lau;iantium scmpcr est esset ejus hospilium, sanctum Dei marlyrem impo-
parata. Haec adtempus patimur, quia mortis debito- " suerunt super vile junienlum. Et ul cognovit iia osse
res sumus, scd ilia nos exspeciat vita si patienter implelum, arripiens hunc psalmi versiculum : Ut
fcrimus istam poenam, ubi sine fine iKtabimur in jumentum, inqiiit, factns sum, et ego semper tecum
coelesti gloria. [Psal. Lxxii, 25). Et cum lahia jam non haberet ct
CAPUT XIIL linguam, laudes Dei silere non potuit, scd mens de-
Gatrinus Inpidibus obruitur; Leodegarius pedibn.s, vota voce qua valuit de cordis aicano insonuit. Cum-
iingua ac Inbiis mutilalnr et Waningo custodiendits que omncs cum cruonlatum gravitcr cernciciit, crc-
traditur; vocis usum rccuperat ; ab Ilermnnario cu- diderunl ut ob hoc dimitleret spirilum. Etenim cum
ratur ; ejus lingua et lubia recrescnnt. — Aucioris iinus e nostris fratribus abbas, nomine Winobertus,
(Vtas. — Fiscamnum perducilur Leodegarius. — Tunc pntdicium sanctum Dei usque ad hospitium a longe
ininistri ligadim ad slipitem germanum lapidihus secutus fuisset, deprecans custodes ut sibi latenter
ohi-uere coeperunt. Ille vero deprecabatur Dominum ad ipsum accedere Hcerct, invenii eum jacentem in
dicens : Domine Jesu bone, qui non venisti vocare stramine opcrlum de vetusto panno lcntorii, tenui
jusios sed peccatores, suscipe spiritum servi tui, u( spiritu palpiiantem, Et dum ulum ad yra^sens cre-

qui dignatus es ad sirailitudinem marlyrum lapidibus derct cxspirare insperatum invenit miracuiura.
p ,

a me vitam istam morlalem auferro, jubeas clemen- Nam mler spulamina sanguiuum iucisa lingua sine
tissime veniam scelerum meorum tribuere. Hicc labiis soliluiu coepil leddere eloquium. Et quia de-
dicens orando ullimum efflavit spiritum. Bealus ita- scciio labionim ordines nudaverat dentium, ab intus

qiie Leodegarius cupiebat cum germano vilam fmire, afilatum tanium sonitum rcddiderunt verborum.
ul simul merercntur futurara ac beatam particip:»ri. Tunc is qui ei excuhias venerat exhibere ad transi-
SeJ Hebroinus tyrannus diffcrrc volens ejus exilum, tum, coepit flcre praj gaudio, et concito gradu Her-
Bt perpoenas longe dilatas ei prsepararet scternas, et menario episcopo nuniiat factum. Ipse quoque au--
ne coronam acciperei marlyrii, quin polius carerel diens Waringuiu postulat ut ad Dei raartyrem se
praemiis gloriae sempiternc^e; lunc jussit eum nudis introraittat. Cumquc eliam sui mcrito ei fuisset
gressibiis per quaindam piscinam transduoi, in qua concessum (omnes enim ut leonem iralum melue-
erant pelne quasi clavi incidentes acutse. Quamobrem bant « Ebremerdum, id cst Hebroinum, filiiim per-
iabiaejus ct faciem concavam crudcliter jussil incidi ditioniset stipulam inferni, sa''.vuni tyrannum), idem
ferro, nec non et linguai pleclrum ferro secante au- bonce raemoria; Herraenarius, qui post eum ( sicut
ferri, ut dum oculi ablati, pedesjam forali , lingua supra taxavimus)episcopatus honore sublimatus est,
ac labia essent incisa, ei dura sibi cernebat omnem t\ vulnera ejus diligenier studuit curare, et artc qua
felicitatem ablalam, corporisquc pariter vires undi- valuit, potu ciboque reflcere, veslemque quara ha-
qiie defecisseut negalae , dum nec oculis cernere buit meliorera induere. Non enim ui jara terreno
viam, nec pcdibus incedere callem, nec lingua offi- homini, seil ut translato marlyri reverenter Imper-
ciuin dante laudare quivcrit viris undiqiie Creato- liuulur honorom. Qua de re non solum indulgenliyim
rem, ac per hoc caderct in blaspheniiam desperans, de praetcriiis, veruni ctiam ab eo promeruerunt de
auferendo sibi salutem ,
qiicm laudando coelitus futuris. Poslquam enim Wariugus eum duxit ad
adipisci meruissct ingcntem. Scd qui absque vocibus propria, Doi comitante gratia coeperunt velocius con-
cordium auditor est Deus, iiia.;is amat cor conlri- tra naturam ejus labia recrescere, similiter una cuin
lum quam elatione superbuiu , ol si.soipil vocem ta- lingiia nec non et verba vidi ultra solitum ab ejus
cenlis magis quam elatc loqiLentiura ; non postulal ore cflliicre. Ciim hoc miraculum cognovisset Wa-
sibiauxihuin vocis, sed huniilitalcm cordis.Nam cum j ingiis, non obdurat animum ei impendere malum,
» Hic articulus cum scquenti ad verbum scri- •>
AI., Waningo ; al., Wamigom.
plori primo concordat, uli capita 11 et 12 ViUe prx- Chesnius liabel Ornnes enim ut leonem tratum
''
:

cedentis conferenli pa:cl)il. meiucbanl sa'vum tijrannum.

Pativol. X(^.V|. 12
 ,

503 S. LEODECARn ATJGUSTODUNENSIS EPISCOPI 5G4

ut a tyranno rueral jussum, sed versa vice jam Dei A perpeluo cxsilio suni depoHali.Waimcrusetcnimqui
martyrem recognosccns, acccptum cum ad suum ad supradiclum Dci famulum capiendum ad explenUa
pcrduxit coenobium quod vocatur Fiscamnum, ubi Ilebroini dicta socius perniciei exstilerat, postea-r
eral congregalio virginum, quibus praeeral Cliilde- quam ab ipso, eo quod in ejus uliione consenscrat*
marca laraula Clirisli : in qua mullis diebus habita- cpiscopatus gradu dolosc fuerat subliniatus, posl
tor conversans sub cuslodia sletil. Nam et lingua paululum intervallo posito iii offensam ejus docidcns,
prcrcisa solilura lecepit officium, et n»agnum dociri- Dei (ut opinamur) nutu mullis flagellationibus obru-
iKC su3e scmen oslendit in po|uilo. Quandoque in- tuscst, nempe (ut feriur) laqueo fuit suspensus, ae
lcr virginum accessit catervam , lantum (ut fcr- raorte turpissima (ut decebal jusli proditorem) con-
tur) dulci suo fulgcbat eioquia, ut mirarenlur qui- demnnlus, transmissus est ad tartaruni. Adbuc enim
cunque audientes quanta Dci essel cleraentia vir Dei sanctus Leodegarius in eodcm monastcrio
et conversi a pravis operibus velociter peterent sanctimonialium in quo ad custodiendum posilus
poenitentiaj fructimi. Ubi dum intra parvum spa- fuorat commorabalur. Igitur ad beail mariyris pcr-
tium labiorum, faucium vel linguae .recepisset offi- fabricandam coronam artifex versutus ex illis Ile-

cium, eo quod obLttus fuerat ipse jam Domino, broinus lyrannus superfuit vivus [Al., unusj, qui ea
quolidianum immolare sluduit sacrificium. Et dum B qua; passionis ejus glorise supererant adinipiere de-
intrinsecus cum lux spiritualis impleverat, de cor- berel. Iterum antiquus serpens invidus, molcslc fe-

poreis oculis nil curabat. Nam dicbus ac noctibus in rens sc ab eodem loco ejus orationibus fuisse expul-
Dei laudibus pervigil astabat, ut vd paululura ad ne- sum, stimulaie rursus coepit Hebroinum, atquc re-

ccssaiia corporis vix aliquando ab ecclesia proce- duci eum prxcepit ad palalium, ut episcoporuin

derct, ul vel quippiam soinni cibique capere po- consilio " ejus disrumpcret vestimentum, quatenus
tuisset. ob hoc esset ci interdicium ut ultra non praesumeret
CAPUT XIV. olTcrrc sacrificium. Ubi dum deductus fuisset ad me-
Inimicorum ruinam lugel ; epibcopis sibi conlrariis dium, inquirebant ab eo verbum ul deHilderici niorte
in sijnodo exlurbatis, ad sxjnodum ipse sistitur; Ckil- confitereiur se conscium. Cognoscens per diabolicum
derici necem a se deprecatur^ regi muUa pra;dicit; commcntum rursum sibi imminore conflicluin; ut
Chrodoberto, post scissam tunicam, traditur perimen- de humano se non excusaret delicto, ita de hoc fa-
dus ; tumine coelesti commendatur; mortis sententiam cinore nuUatenus dixit fuisse se conscium, sed Dcum
aquo animo excipit. — Igitur cum post tot flagella, potius quam homines hoc est scire professus. ToiW
Ut decebat marlyrcm, fideles populi ei famuiatum et ipsum ad earadem synodum accersierunt ; npn ta-

xhiberent vencrabilein, quia

ex iiou potest sub ino- ^ nieii infra concilium coiifirmatur fuisse, sed seor-
dio lucerna abscondita lucere, nianifesie omnipo- sum. Eo tempore cum rege eodem collaiionem fc-

lcns Deus omnibus declaravit. Namque coepit adver- cisse dicilur, in qua ei muHa praedixisse futura, qm
sarios ejus ulcisci derepcnte. Nain dum per bien- evenisse manifeste conjiciuntur. Et cunn diu flagitan-
nium fere ibidera in Dei laudibus resideret, eos illi
tes ei aliud non valuisscnt elicere, ejus lunicam cou-

nuntiaverunt interfectos, aut pro infideUiatis culpa sciderunt a capile : euinque Chrodoberto [Al., Ruot-
in rcgionibus aliis effugatos. Quos ille graviler de- berloj cuidam, qui tunc comes eral palalii, jussi^
flcns, non de ultione gavisus, sed cur sine poeniten- lyrannus impius tradi, et praiseniera vitam in gladii
Ua eos comprehendorii moriis occasus. Eodem temr percqssione auferri. Lxtabatur enim Dei martyr i^
pore vir gloriosus Theodoricus rex et idera He- omni patieiitia. quia debitam sibi, remuncrante Do-
broinus synodum convocaverunt, ad quamdam vil- mino, marlyrii senliebat appropiuquare coronam.
lam regiam convenicntes muUam cumdem Chrodobertos ad suam doraura
episcoporum lur- Accepluni
bam adesse fecerunt,ibique inter csetcros Diddonem, deduxit cernens eum ex iiinere ac infirmitate de-
:

qui sanctum virum Leodegariura cum Waimcra fessumjusiil ci dari ad rcfocillandum potum. AnKs
expulil -de sede sui episcopatus et tiadidit poBnui il- _ quam ei piuceriia assisteret, lumen magnum quasi
lectus, conderanatum ab ipsa synodo calvaria ac- jn rotx circulo de coelo descendens super caput cjug
cepta in capile expulsum segregant a sancla congre- refulsit. Tunc treraentes omnes qui hoc signura vt-
gatione. Deinde exsilio condemnaius morteque se- dcrunl : Quid est hoc, inquiunt, domine, quod appa-
cuta poena capilis exsolvit quidquid doli in sancto ret super caput luum, quasi jn circuli modura spleii-

\iro cxercuit. Alii vero episcopi tuiic a rege pcr Ile- didum dc coelo ,
quod nunquam a nobis simile csl

broinum in ipsa synodo pene similem poenam sortili, visura ? tte pronus in tcrra adoravit diccns : Gralias

o Iloc in articulo (hios observainus modos redi-
gcndi cpiscopos in ordinein, scilicet per decalvaiio-
nem, et per tunicai scissioncni. Primi modi speci-
men halienius iii regula priina S. Frucluosi episc.
Bracarensis,cap.l6,ubi praecipitul « Monacbus parvu-
lorum aut adoiescentium consectalor» » cxceplis aliis
pocnis, t coronain quam gestat capilis ainillat, dccal-
valusque turpilet' opprobiio paieat. » Sccundi vcio
luodi cxcmpium exstal apud Grcgoriuin Turonicuin
cpisc, in lib. v cap. 19, ubi ^git de concilio Pa-
risiaco in fausa Pia^lextati Rolhomagensis antistilis
baiiilo, nulu Chilperici rcgis, qui Pra;texlati deposi-
lionein iiigcns, poiiil « ul aut tuiiica ejus scindcic-
tur, aiil ccnlesiiuusoclavus psalinus, qui malcdiclio-
ncs Scarioiicas continel, super capul cjus recitarelur,
aut ccTtc jutliciuin contra eumscriberelur,ncin pcr-
petuum coniinunicaret. *
5G5 VITA ALTERA, AB ALCTORE ANONYxMO. 506

libi ago, omiiipolcns Dcus consolalor omniiim, atqne A glnaio gladio paraiiis eum ikd Inlcrlmendum. Posl-
rofero, qui snper scrvum tuum ostendere dignaius es quam benedictionem super cos iradidit, Ct suis in-

lale miraculura. Tunc vidcntes omnes quasi in ex- terfectoribus verbum Dci anmintiavit, tunc vir Dei
cessu nicniis positi, tandem quidem rcsumplo spi- incumbens orationi ait Domlne Deus omnipolens,
:

rilu simul glorificantes «miiipotcnlem Dcum, ct con- Pater Doraini nostri Jesu Christi per quem tui noli-

vcrsi aller ad alterura dicebant : Vere hic homo liam acccpimus, Deus virtutum ac totius creaturse
scrvus Dei est. Et pollicebanlur ad Deura prorsus se creaior, te benedico, te glorifico, qut rae dignalus es

lendere pro viribus. Etcnira commeraoratus vir cuin ad hanc certaniinis diem perducere. Rogo deprecor-
eum in domum suam perduxisset, ita in ejus ad- que, Domine, ut ipse in me jubeas misericordiam
ventu benedictionem coelestem recepit , ut cum tuam largiri, et meritis sanctorum tuorum rae di-

omnes iliic habitantes hoc cognoscerenl, peccata pro- gnum facias pariicipem et vitte aetcrnae consortera, et

pria confitentes certatim ad poeniteniia; inedica- tribue indulgenliam his qui me Iribuianl, quoniara
raenta confugerint. Hac enim gratia suum famo- ego per eos creJo in conspectu liio , cleroeniissime
lum Dorainus iilustraverat, ut ubicunque exsul fuis- Pater, glortficalus fieri. Et exsurgcns cervicem tc-
set traditus ut ei inferrentur nequitiae, versa vice tendit, gladiatorem coramonuit ut quod sibi jussum
famulabilem illi oranes impenderent reverentiam. B luerat adimpleret. Cumque hxc diceret, percussor
Tandera perv«nit dies muneris, in quo persecutionis exiendens gladium amputavit caput ejus. Et ere-
ejus esset jam finis. Tunc a palatio senLentia manda- ctum corpus ejus substilisse quasi unius horai spalio
tur decreti Leodegarium diulius vivere non debere. dicitur. Sed duin non statim euni cadere gladiattr
Cura autem impius Hebroinus vereretur ne a fideli- cerncrct, eum pede percussit ut sic citius in terram
bus Cbristianis honor ei impenderetur martyrii, in dociderct. Sed non inullo posi percussor ejus airo-
silvarum condensa jubei perquiri puteum, et ibideui ptus a daimonibus et mente captus ac Dei uliione
corpuseJHS iramergi trucidatum, quatcnus os pulci pcrcussus in ignem se projecit, ibiqiie vitam finivit.

terra vel lapidibus obturatum, incognitum horaini- Tunc jussii conjugis luijus viri Chrodoberti in quam-
bus faceret illius sepulcrum. Praifaius aulem Chio- dam villam ^ Sartinio cum magno fletu plangentium
dobertus interim praedicanle eo jain aliquantuiuin laieoter a suis deportatus, ct hujus fcminae decrcto
coeperat csse conversus. Ideoque non valens moi toin cum vestibus in quibus trucidalus fucrat in par'.uIo
viri Dei conspicere, iiijunxitquaLuor e famidis ut ea oratorio beatus martyrest scpullus.
qua; iucraut sibi jussa expiereni. IJt enim in illius
CAPUT X\T.
doiuum pervenit hoc nuntium, ejus conjux luctu flere Sepulturo! locus coelitus illustratur. — Fures sacri-
cojpit amaro, eoquodin viri sui ininislerium perve- C /g^;^ omnibus reslitutis, puniuntur. — Ebroimts ad
nisset tara crudele flagitium^ tumnlum millit explorutorem, cujus impielas morle
CAPLT XV punitur. — Kbroinus impoenttens exstinyuiiur ; qua
Ilospitam consolatur, in locum martyrii deductus, occasione. His itaqiie diebtis sacerdos quidam qui
earnificibus Deo commendatis , dolis cervicibus pcr- hujus oratorii fungclialur officio, liimcn splendidum
CUSSU8 subsistit, percussor impius perit ; sanctus sepe- absque ministcrio humano in eoJem cogiiovil nocti-
Htur. —Igilur ut cognovit vir Doinini suum jam adesse bus refulsisse loco, ei terribililcr cum jurejurando
lerminura, mulierem coepit consolari higeotem di- canlicura se illic asseruit audisse augelicuni, adco ul
cens Noli, quaiso, raei transitus causa flere, qiiia
:
tremens refugeret, « ne insolcns splrilali visu iutercs-
ncquaquam libi luors mea ad vindictam requireiur, set. (Jnde rumor raagnus emanavit in circuilu loci
sed potius benedictio de coelis dabiiur a Deo, si cor- hujiis. Qui venorabilis inarlyrmullas tnrbas languon-
pusculum ineum devole condidcris in sepulcro. Et tium et divcrsis inlirmitalibus delentas venienles ad
curn haec dixisset, urgentibus ministris valedicens, in cjus vencrandas orationes sanavit , claudis eliam
«ih-am eum ducunt ut jussionis implerent senlen- gressum dedit, ca^cis lumon tribuit, obsessos a dx-
tiam. Jam enim anlea quaesierant puteum ubi cor- nionibus mundavit nuillisque
, virtuliijus in hujus
pus ejus absconderent, sicut fueral jussura, sed nul- D
loci vencraniio habitauilo cmicuit : hoc cjusdem ec-
latcnus fuit ulira ab eis reperiuin. Et ducenlcs eum clcsiiC saoerjMs atlostalur. Nam et hujus saccrdotis
per loca incognila usque in queindam locuni quo
iii miiiister dericus et rpsius ecclesiac custos quadara
aslilit inquioiiK : Non necosse habetis , filii, lonoius nucte latrociiiium passus esl , ita nt a latronibus
iatigari ad quod veuisiis cito facitc, ut impicatis vo- oamis
:
substar.lia sua fuisset ablata ; inlcr quam ca-
lura maligni. Hi vcro qui eum ad perimendum du- ligulam beaii mai tyris quam pro reverentia sibi ha-
cebant, eranl qualuor nuraero. Tres enim ex his pro-
bebat abscondiiam, latro iiescien<s secuin dtfportavit,
voluli ad pedes ejus deprecali sunt ut cis indtilgen- Q«i malure ab oraiorio consurgens, el ad domiciliuni
liam darei, et bcjietlictioneni suam super eos digna-
suum pcrgens invcnit omnia sua furata. Festinus
relur Iradere. « Quarlus vero snperbus astabat
eva- igitur pergit ad hujus virl scpulcrum, deprecans ul

"^"""^ Wadarr/us; cod. Carnot. lense transductum decollari lecil Ebioinus in loco
w'A'"i^'""^'" ,

'J'" *^''^''"'" S''^'« '^- Lcodegarii, sepuluisque est ii;

;7'<^»s \
hn^uZt... ^«^""nenws ac T
Tornaocnsis episco- vi!ia qua; dicilur Sorcm, qiia; est in confiiiio Came.
«f Lbron. Airebat., hb.
n„! III
pus i, cap. :20, lianc histo- raeensis episcopit el Morinensis. .
nam sic breviicr pcrsinngit : 4 In icrritorio Aireba- c Fortc,
solus spiritali visui, eic.
367 S. LEODECARII AlCUSTODlNEiNSIS EPISCOPI 568
ei reddcret <iUod fiirlim jwrdiderat. Nain tota iila dic A pene aufcrrcl omnc ejus prajdiura insuper ininaba- :

et sequente noctc in oratione ad cjus tumulum jeju- lur etiam morlis periculum. Cernens autera vlr ille
fians et psalmodix insisteus astabat. Cum vero ex- jam post exspoliuni mortis sibi imminere exitium,
pleta oraliooe ad suara cellulam remeasset, omnia obfiruial aniinum alque ad ejus ostium anle luceni
qux perdideral el uihil ex eis dirainulum cum cali- observal egrcssurum. Dics autcm agebaturDominica,
gtila beati martyris salva invenit. Dominus vero la- ideoque ^ processurus erat ad Mutulinarum solem-
tronig qui pro servo jurejurando juraveral quodne- nia. Cum enim ille pedem foras raisisset de limine,
quaquam hoc roalum egisset, reversus domura vi- ecce iste insperaie prosilicns gladio eum pcrcussit iii

tam finivit servus vero scelus quod fecerai male

; capiie : cujus ictu duplicera decidit in moitcm.
Et
consummavit. Tunc magis magisque fama sanclitatis ita ablalum de regno ejus iniquum dominium,
est

saucli martyris laiebras rumpit , el paulo post ea sicut quondam David a filiis Israel absiulit oppro-

quoc gesta sunt Hebroino non laluit. Quo audilo brium prostrato allophylo Philisthseo.

nuntium niisit occultc, qui hocc inquirens sUidiose CAPUT XYII.

sibi vcra nuntiaret. Qiii Quo tcmpore. — Conlenliu de S. Leodcgarii corpore
nunlius jussis ojus obtempc-
rans ad tumulum,
ejus aeccssit inierrogans a CU' _ et
Ansoatdus acceptum Piclavos cu~ oritur ; sorte deferri
slode ubinam Leodegarius
didicil Cum — ErmenanoB abbatissx rogatu hwc
jaceret. cjae-
auclor. rut. scribil
cus qui visum receperat virtutibus Dei buic ubi in — Audulfus miracula — TransaclO sancti descr\psit.
corpus sancli requiescerei diceret, elcui ipse receplo vcro spalio trium pene annorum, in semper lugendo
lumine serviret, hoc nuUatenus credidit, sed super- Hebroino qui hanc lucernam nisus fuerat exstiii-
bia tuinidus accedens oralioni distulit incumbere, guere, sermo divinus iuiplelur. Nam qiii mullos gla-
quin potius despiciens liumum pcde percussit, et dio interemit, percussus gladio et ipse periii. Infelis
stulle locutus est eo quod nesciret virtulem : Etenim ac iniser qui tantis honoribus sublimatus in tribus
mortuus, inquit , virlules nequaquara faciel. Nam nuindi partibus dilalata fama industrix suse pollebat
iniser reversus priusquam ea nuniiarel hiiic a quo inter homines, quoniam noluit suis iniinicis Dei uian-
missus fuerat, in semetipso cognovit quanlum san- datum implendo indulgeniiam tribucre, ulciscendo
ctus mailyr virtutibus polleret. Dura vero iler car- eos mulios adregna coelorurafbcii abire. Quamobrem
peret, illc viiara perdidit, et ei a quo raissus fuerat verendum valde est ui qui (antos sacer;!otes acproce-
minime nunliavit ; el quem elalus non credidit, alli- resultionis suse crudelitaie inieremit,sibi poiius pot-
sus couipulsus esl cognoscere quera despexit. Sed nam pKeparasset [prippararet] aeiernara : et qui lam
cum tanUc rei divulgaretur opinio, et fidelibus pro- ^ cxcelsam quam nullusFrancorum habere meruit glo-
v«nisset ad gaudium, Iiis iia cognilis Hebroinus ini riam perdidisset, ei bealara vitani, quam perpatien-
quissimus tacilo corde rciiuebat, ei tremens intra l'am adipisci quiverat, amisissct. Sed postquam in-
se voretuiidc pryeler coiijugen» ncmini manifestare felix Hebroinus vitae finem dedit, quod invidia du-
audebat, iie foi te cresccnte gloria martyri ,, sua, qui cius dcDei servo absconderat, magnis laudibus longe
lale iumen cxstingucre cupiebal, esset diininula in lateque percrebuit. Post ha?c igitiir ut serenitaii re-
popuiis, Nara his si>.Hiis dierura quantuni ille miser gis ejusque palatio de virtutibus sancli raarlyris
hoc bonuin laiore cupiebat, tauto inagis ubique ru- veraciter fuit cogniiura, quod Christus Dominus ad
inor virlutum supradiclarum beati raarlyris dilatatus titulum suse laudis cum clarificasset signis virtutum,

radialiai. Mox eliam ut Hebroino fuit percogniium, cum admiratione rex credidit factum ; et coepit ve-
noiuit corrigere malum, sed corde jara cueco cura nerari ut mariyrem, quem per accusalione.n tymniii
suis sequacibiis inereduliiatis obduratur obslaculo. prius cr.dideraifuisse culpabilem.Tunc perlatumest
Jiibebal abscoiidi quod Cbristus Do-
cnim ininando cura iaude in palatio, quod muUis diebus ab xmulo
niinus ad conforumdum incredulos ad gloriam sui latuil absconsum. Erat enira ibi raultitudo magna

martyris supra candelabrum Ecclesiai positi ad raaximorum episcoporum scilicct acprocerura,qui dum
iilusirationem fideliura dignatus est demonstrare. Et- o collationem de sancto niartyre inlerse haberent, et
enim cura mens tyranni hxsilans errabunda nutarel, mirarenlur quod de eo audiebant ; vir magn;B sancti-
et nuliatenus ad hurailitateni vcl eraendationera sui tatis Ansoaldus urbis Pictavensis antistes verbura in-
convcrteretur, etiam ultra solitum in fasiu supcrbiaj tulil dicens : Utinam daretur inihi optio, quia no- |
cervicera suara contra oranes diabolus » eriguisset, lum csl mouin csse parcnlem, ct ex parochia inihi

lunc in eo fuit impleluin Salomonis proverbiuni : coiniiiissa ad honoiis proccssil graliam, ui vcl cjus
Priusquam humitietur cor hominis, clL'vulur,et ante corpusculuin nKriuissem habere mecuin. Ibienimad-
ruinam exatlatur spir tus {Prov. xvi, 18). Et ne tanti erat Hermenarius pontifex, qui ei successerat in
piacttli factiun impuuilum evaderet, ipso sibi velut episcopatu Augustiduiiensis urbis, et ipse ail : jure

phreneticus arliculum mortisinquirit. Nam cuidam mihi daiur bujus viii corpus, quoniara justum esl ibi

optimati ,
qui tunc functionem fiscalcm ministravit, eum requiescere ubi fuil cpiscopus. Tunc eliam Vin-
inventa occasione eo nsque intulit spolium» donec dicianus prj^sul Alrebatensis, in cujus fuerat dioe-

• Lege erexiiset. Brevius in Yita altera Ebroini in- tumvis remissis aut spectabilibus, ut dic Dorainica
tcritus cap. 19 dcscribitur. Matutiois interessent ofliciis.
*> Mos ergo hira temporis erat Chrislianis, quan-
ir^ \ITA ALTEIIA, AB AUCTORE Ai>ONYMO. 370

ccsi inlerfeclus, <licilur respondisse ; Nequaquamila A luisset, ad raagniludinem rei in scribeudo vohHnen

fiel ut vos sanfii ponlifices loculieslis, sed mihi do-

Psaliuorum exccdere. Nos vero quod per eamdem
nclur facultas hujus beati corporis habendi, quoniam relationem cognovimus, audire desiileianlibus bre-

huic loco daius est in quo dignalur requiescere. viter iutimamus,

Astanie vero cunctorum lurba prasulura, dccernunt CAPIJT XYIII.

ut jejunia et orationes in hoc conflictu (icrent, utper Varia ad sancli feretrum miracula. — !n qua-

hoc dignarelur Dorainus ostenlere in cujus dioDccsi dam villa cujus csl vocabulum Gaudiacus (Jouy),
jure deberet requiescere. Hxc audientes acquicve- erat puclla quasdara nomine Radinga, qu« ab annis
runt decreto, et facla oratione cuni jejunio in tribus septem in parentura domo jacebat caeca, muta et

parvis epistolis defiuiiionescripta et super altarepo- paralytica. Sed cum allata a pareutibus ad feretrum
silis, ut transacta oratioue Dominus declararet in beati martyris fuisset, eadem nocte sopore detenla
cujus sorte hoc sanctum beali martyris corpusculum visu vidisse dicitur duos viros splcndidos ifi equis
perveniret. In crastina die oratioue complela ac sibi assistentes. Sed cum evigilasset, et secum vi-

missarum solemniis consummatis, unus ex ministris sionem miraretur, oculi ejusreceperunl visura et pe-
jussus a ponlificibus manum incognitam [Al. , inco- des gressum et lingua locutionis officium ita ut ,

gniie] subter pallam posuit, el cognitio veritatis in B ipsa exclamaverit dicens : Graliastilii ago, omnipo-

manu sua venit. Quod cuncti videnles qui huic spe- teus Deus, qui per sanctum martyrem Leodegarium
claculo aderant, coguoscentes conclamaverunt An- ad iQlegram sanitatem restituta sura. Ab hac laude
soaldi pontificis esse justitiam, quoniara hujus rei [A/, , cladej erecta, omnibus membris sana, cum
epistola apparuisse declarabalur quod veraciter parenii!)us perrexit ad propria loiigo tempore post-

teneretur. Jam tunc sine ambiguitate conlir- modura victura. Deinde cum in terriiorium Turo-
mato consilio, cuidam viro Dei abbati suo nomine nicK civitaiis pervenissent in vico Solnaco (Sonay)
Audulfo isdem pontifex Ansoaldus jussit ut festinus qui prope crat, quaedam mulier a daemonio vexata
propter hoc sanclum corpus pergeret, et cum reve- a parentibus trahebaturad feretrum sancti viri : quae
renlia debita ipsura usque solum Piclavense deferret, cum tandem invita atque coacta adveuiens teligis-'

ui ubi prius coeperat cultum Dei exercere, ibi ejus set hujus feretri vestimenium, mundata prolinus esl
lucerna omni tempore emicaret. Tunc vir Dei sancti a dsemonio et reversa ad sensum proprium, magis
:

sui pontificis jussis obteniperans, gaudens cura fe- adhuc volebat circa ferctrum assislere, quoniau) ab
stinatione perrexit ad locum ubi requieverat corpu- adversario meluebat se iterum arripi. His iia ge-

sculura. Quod audientes qui inhabitabant in circuilu stis perlaium est ad urbem. Hoc audiens ejusdeiu
loci raonacbi cxterique viri ac raulieres, devotionc civitatis pontifex, qui tunc erat vir Dei Bertus [Al. ,

magna compuncti festinantcsconcurrebant ad locum. Theodebertusj, processit obviam cura choris psallen-
Ubi cum sanarentur multi a languoribus diversis, tium, cura lampadibus et cum magno honore susce-
exsultabant ac Ixtantcs cum roognis laudibus, et pit feretrum. Et cum percivitatem transirent, qux-
turba nmltorum canentium simul et ilentiuni, ipsius dam raulier accasata pro morte viri sui collo ac ma-
sancti martyris (sicut jussum erat a glorioso dorano nibus catenata ducebatur. Illaautem cum traheretur
rege Theodorico) proraoverunt hoc sanclum corpus. .sic clamabat : Subveni mihi, beate Leodegari, quia
Ergo cum iter jam pergerent, divulgalum est per iti- innocens pereo falsis accusaloribus alligata. Cum hoc
neris loca, coeperuntque undique sponte dextra lae- dixisset, illico confracta calena ex collo cecidit, et
vaque concurrere ex monasteriis, viculis ac villis manibus suis eamdem catenam mox mulier projecit
lurbae monachoru.m ac clericorum per publicum cum sub feretro, et apparuil idonea qua fucrat absque
crucibus accensisque cereis et suavitaium odoribus poena punita. Cum vero idem pontifex cum inagnis
obviam procedentes. Tanta etenim raultitudo erat, laudibus per suam parochiam hoc sanctum corpus
ul vix quisquara accedere posset ad ferelrum, et deduxisset, et intra^ isset Pictavense solum ad quod
acceptis cornibus deferre posset scapulis. Nam quis- erat destinatum , requievit paululum in quodam vi-
que qua detinebatur infirmitate, etiam si feretro ac- culo Igorande {Ingrande) vocabulo : ubi obviam oc-
cedens tangere poluissel manu, statim ad pristinam currens quidam claudus, cum se in oralionibus ad
revertebatur sanctitatem. Nulli enim negabatur sancti viricorpus in terramprojecisset, statira sanus
sanitas, si cum fide tangeret hujus feretri opertorii factus et super pedes suos erectus ad propria incolu-
In pago enim Caturcino [AL, Calurvino],
firalirias. Tunc audiens quajdam mulier a
niis est rcgressus.

quibusdam Gdelibusposcentibusfratribus, etpra;cipue cujusmauibusablata fueratspecies, etfacii erant ejus

Ermenanx abbatissae (quae ad hoc opu-
petitionibus medio infixae essent palmae, in-
digiii curvi, ita ut

sculum impatienter inter cieteros nos compulit scri- tantum ut ungues in carne absconsae propriara
bere de sanclis quae comitabantur virtutibus) relatio- amiserant virlutem; ipsa tanien cum appropinquas-
nem verammisit mcmoratus Audulfus, ubi inseruit set ad feretrum, invocitto noniine Domini et sancli
quxdam, pro multitudine non valerc scribere, so- raartyris directa ad prisiinam sauilatem magnas gra-
luramodo dum ferretur quanta cooperanlc Domino lias agens Deo reversa est adpropriara domum. Scd
viderat miracula coruscare; sod asserens, inquiJ, ei hoc non est silenduu» raiiaculum, quia vir Dei
si ea qute viderat (luisquam pagiuic insercie vo- Ansoaldus poniifox audiens sajjcium aDpropinquasse
371 S. LEODEGARII AUGUSTODUNENSIS EPISCGPI 572
jaiu coipus, veloccm ministriim dircxii, qui cx Inlc- A chorum de sancli Maxcnlii monasterio, io quo prius
ramnis >>lla sua darcl abundanliam vini, unde pau- abba fuerat conslilutus, obviam processerunt, paslo-
pcrcs et reiiquum vulgus, qui comilabantur san^^tum rcm cum magno favore susccpturi devotione magna
corpus, Iiabere potuisscnt ad refocillandura se refe- cadem ecclesia pcrnoctanles. Diiu-
et psalmodia in

clionem. Sed cum hoc fuissel actum, non nmllum culo vero quaidam accedens mulier deferens semi-
post spatium, nuMtiatum cst qnod omnia vascuia vivum in brachiis infantulum pene aunorum irium,
quae inlra apothccam, unde ipsum vinum exie- qui, priusquam ad sanctum corpus pcrveniret, ami-
rat, pene vacua remanseranl, lam plena esse vi- sisse ferlur spiriiura, peraccessit. Quem deportaodo
dcbantur, ut eiiam supereifluentia vina in pavimento accedens posuil sub ferctro , ct cum fletu invocavit
dcciderent, ipsa tamen plena rcraansissent. Post haec sanctum virum dicens : Domine mi, redde filium

cum ad Vigennam fluvium in vicura Sannone voca- n^eum. Et cum fere horarum trium spalio haec dcpre-
bulo pervcnissent, erat vcntus contrarius superemi- cando claniaret, quasi de gravi somno evigiians in-
nens ipsum flumen lumidum undis. Unde metuen- fans voce qua valcbat niatrem rcquirens ait : Mater»
tes naulae cceperunt prohibcre navigantes inlroire, ubi es ? Ipsa gaudens recepit lilium redivivum, quenj
ne periclitarentur in flumine. Tunc mortuum. Hoc magnum et mirabile fuil
vir Dei a))- amiserat
bas jani diclus cujus curae erat dcferre sr.ncli cor- B miraculum, ex quo magna (ides processit in populo
pus, confidcns de meritis sancti martyris, compulit de tara perfecto viro, cujus gloria magna manet in
eos dicens Miltite in navim et transite securi,
: coelo. Dcinde vero sublatura est corpus beatissimi

quia DomJnus polens est per hujus sancti roeritum mariyris, et quemadmodura dccebat talera virum de-
has undasconipescere. Cum autcm positum iuisset in ferri, perlaiura est, Et coepcrunt ire ad monasteriuni
navi et navigare coepissent nautae, stalim undae beali Maxcntii, in quo prius Pater fuerat monachO'
quieveruntet prospere ipsum flumentransieruni. Sed menies hominum
rura. Ei quia inibi eoeperat prius

camnoclu in ecclesia requievissent, quacdam peregrina pervcrsorum mutare ad culium divinum, juslo judicio.
mulier dum cum infantulo cceco advenisset, totailla Dei ac provideniia censetur ut virtutibus fulgendo
nocte pervigilans in oralione, diluculo infans lumcn summis exemplis plurimos adnecleret Dei operibus.
quod amiserat recepit. Inde reeto itinere per- Cum autem deferretur, occurrunt ei in via duo pan-
venlura est ad quamdam villara Gelnacum, ad quara cum uxore, vir enim unum oculunj
pcres, sciiicet vir

Tir Dei Ansoaldus antistes obviam processit cirfb ablaium habens, conjux vero duos, uterque acceden-
muUitudinc clericorum, vulgi popuiorura et paupe- iGS ad feretrum, mulier fide lumen recepit oculorum.
Tum, cum Ihuribulis ac inccnsi fragrantia, cum - ^ir ejus dubitans recessit cum uno csecus. Prius enim
_ ., , ^. . ... ,. ,
Ci _,,„„ , „„„,i„„„„« ,.:_ , ^u^i r. :„..!„
crucibus et cereis accensis, agminibusque multis ca quara accederent, vir trahebat funiculo •

csecam, rece»
nentibus : hoc sanctum corpus suscipiens pergere dcntes vero uxor reddens viccm viro trahebat post-
coepii ad urbera. Tuiic ibidem qu«dam aderat fe- modum caecum. Nam cum prius monachi ex ipso OE-
Qiina multis jam annis intantum curva, ut ctiam nobio in ejus properarent occursum, qusedam puclla
caput inflexum pene adhscreret genjbus, cum paulu- quae jacebat in atrio beati Maxenlii paralytica, orani^

lum oculos erexissct orans ad sancti martyris fere- membrorum amiserat, ut notum erat, oflicia. Quae
trum, revcrsum est ad pristinura vigorera ejus cor- cura nomen audisset beati Leodegarii, manus ei una
pus. Mirante ponlifice et omnibus cura ipso astan- restituta est sanilati. Cum vero die terlia beali mar-

tibus virtutem Dei ac beatissimi martyris, tunc cum tyris corpus in ipso perventum fuisset atrio, omnia
canticis et magnis laudibus perventum est ad urbem. membra ejus disspluta, omni infirmitate amissa in

Esl in suburbano basilica in qua beata Radcgundis pristinis reversa sunt ofliciis, ac ipsa tota incolumis

requiescit, in quam introivit pontifex cum sanclo est reddita. Hoc videnles qui ibidem aderant miracu-.

corpore martyris, ibique aderat quidara paralyticus lum, tanta undique cojigressa fuit populi multitudo,

qui in ejus advenlu sanus effectus est. Sed cum ad utvix ecclesioe seu atria capere potuissent oraniuoi

basilicam [A/,, monasterium] sancti Hilarii delalum jj calervas. Interea muHer

advenientium populorum
fuissetbeatumcorpus, alius paralyticus jacens in via, alia ex longinquo veniens, lunien oculorum cum aJ

hujus tangens feretrum, sanus prolinus factus est, sancti martyris accessisset tumuluro, recepil quod
Paulo post quaedam puella cajca sanctum Dei iuvo- amiscrat. Quidam adolescens simui ei puella daemo-
cans, lumen amissum recepit : qua; secuta usque ad niis vexati cum tremefacti ad locum sancti raartyris

ejus tumulum per\'enicns huc usrque devota dcser- pcrvenissent , vomitu sanguinis evulsis dxmonibus
vit. ad suam pervenerunt sanilatem.
CAPUT XJX, CAPUT XX,
Mouachi S. Maxenlii excipiunt sacrum corpus. — Fidelium r^Hgio. iu sacrum corpus; in basilica nova
Miracuta alia. — Igitur cum ipsum sanclum corpus sancius sepelHur^ — MuUai el innumerabiles yirlutesi

amotum fuisset ab urbe, et ab ipsius civitalis pra-sule illis diebus per cumdem martyrem operalae sunt. Nara

Gum suis sacerdolibus ct ministris propriis humcris quicuoque venissent multorum langucntium, caeco-

fuisset quibusdani spatiis loci dcportatum ei usque rum, surdoram, mutorum, aridorum, claudorum at-

Zezinoialo [Al., Zizolliolo] quodam viculo cum ma- que a dsemonibus vexatorum, rcddila est eis sanitas

gno Iripudio fuisset delatum , ibi lurba ma^na moua- incolumitatis. Nam duni in iiincre deferrelur , pene
 ,

573 EPISTOLA CONSOLATORIA. 57i.

slne numero fult muUiludo portanlium. Matrona: vero A sepelivil corpns beali marlyris, in quo loco operalur
nobiles vcstimentorum ornamenta geslantcs, oblatis culraina virtutnm. Ubi ad laudem nominis Christi
pailiis velamenta ex auro et holoserico et ornamenta perpetuo fit gaudens recursus, el ad niedelam populi
oflerenlcs super ferelrura martyris, intanium ut ea indulgentiamque peccatorum et omnibus qui ex fide
ntclior in merilis esse gauderet, quae in honorem mar- adeunt, precum suarum obtinere concedatur supple-
tyris prius votum suum Domino obtulisset. In ipsius mentum, regnante Domino nostro, cui est honor et
beatissimi martyris honore, jussu pontificis domni imperium, virtus et potcsias per infinita saicula S3C-
Ansoaldi, opere abbatis Audulfi patris raonasterii, mi- culorum. Amen.
ne magniludinis fabricata estdomus, cujus fabricse CAPUT XXI
sedificatio est dissimilis

ctionibus.
omnibus basilicarura constru-
Qua supradictus pontifex votum perficere
Martyrii, etc, tempus. — Consummatum est sancti

Leodegarii raartyrium quinto Nonas Octobris, et de-

volens, huic loco accessit cum omnibus suoc ecclesiae
dicatio basilicaj ipsius lerlio Kalendas' Noveml)ris,
sacerdolibus ac turba magnificorura catervaque po-
translatio vero sancti corporis medio mense Martii.
puli magna. El quidem cura raasnis laudibus sanctura

EPISTOLA CONSOLATORIA
Quam snncius Lbodegarius episcopus Hediiorum post obitum germani tui Gaireni, posi
amissos oculos et labia incisa, direxit ad genitricem suam Saessionis in " coBnobio puella-
rum.
(Ex Mabill., Acl. SS. ord. S. Deiied.)

I. Domin?eet sanctissimae genitrici Sigradae, quse B tanenm et leve tribulationis nostra supra modum m
aiUea pcr cognalionem carnis, modo per conjunclio- sublimitate aternce gtorice pondus operatur in nobiSf
Bcm spiritus facia est vera mater, et impletum est etc. (7/ Cor. iv, 17). Et alibi : Rememoramini pri~
illud quod saiicta Veritas dicit : Quicunqtie enim fe- stinos dies in quibus illuminati magnum certamensn-
cerit voluntalcm Patris mei qui in coelis est, ipse meus stinuistis passionum, etc. {Hebr. x, 32). Et ut confir-
frater, soror, et mater est [Matth. xii, 50) . Leodega- matio et retributio maneat in ^ternum, addidit di-
rius scrvus servorum Jesu Christi Salvatoris nostri, cens : Nolite itaque amittere confidentiam vestram,
gratia vobis et pax a Deo Patre nostro et Domino qu(e magnam habet remuncraiionem. Patientia enim
Jesu Chrislo. Gratias ago Deo meo, qui non abslulit necessaria est ut facienles voluntatem ejus reportetis
misericordiam suam a mc, sed dedit auditui meo promissionem, adhuc enim modicum aliqunntulum,
gau<lium et iTliUam pio fide nostra et patientia in qui venturus est veniet : Juslus aulem ex fide vivit.

omnibus perseculionibus et tribulationil)us ejusffio^ Qiiod si subtraxerit se, non placebit anim(B mece. Nos
land., tuis], quas suslinuisii in exemplo justi Judicis autcm non sumus sublractionis in perditione, sed filii

Dei, ut digna habearis in regno Dei, in quo elcgit te iti acquisitione animce [Ibid., vers. 35-59).
Dominus Deus noster Jesus Christus ante coustitu- 2. domina, quantuin gaudium oportet te habere
tionem mundi, et dedit tibi non solum ut in eum C in Domino, nec lingua efHjri, nec pagina valet con-
credas, scd etiam ut pro illo patiaris, si qua conso- tinere. Dereliquisii quod derelinqucndum erat, ade-
latio in Chrislo, si quod solatiurn cliaritatis, si qua pta es quod desideravit anima tua. Exandivit Domi-
societas spiiilus, si quae viscera misericordije in nus oratioiiom tuam el viiiit lacrymas tuas, quas mul-
ipso, implesti sanctorum gaudium, omnis tristitia tis peraclis fudisti in conspectu ejus, et quod paulu-
versa esl in hctitiam, quia nullo modo oporlehat tri- limi videbatur iinpedire ad capieiidam ajternain bea-
stari, sicut ait bealissimus Pelrus : Modicuni nunc litudinem truncavit a te, ut soluta a vinculo familia-
si oportet contristari in variis tentationibus, ut prcha- riuiu et libera ab omni compede mundi hujus vaces
tio veslrce fidei muUo pretiosior sit auro quod per ignem et vivas Domino, et gusles quam suavis esl Christus.
probatur (i Petr. i, 6, 7). Ila et beatus Pauius te- Deus noster, ipse est Rex noster, ipse est
Ipse cst
Stalur dicens : Id enim quod in prccsenti est momen- Redempior noster, ipse via et veriias et vita in agni-

« Jlonastcrium pucllare sanclaj Maiise apud Sues-
sionas ofilinis sanoti Bencdicti, hacienus llorentissi-
muu», condidit Ebroinus cuni Lcutiihl<; uxoie sua et
Kovoiic (ilio, priiiio qnidem in angusto lluvii Axon;c
mcditullio extra urbeiii, poslea iiilra ipsius urbis
moeoia r f qiio monasterio ita fiindalo,
f|U)r
Vit.TS. Drauscioiiis, maxiniaiii
iumcatorvam aggregavit Drausius,
sam praifocilnomiiio yEtheriam {a Leodegario supra
Itiieri.vm dictam) quam ex religioso Jotrensi coinobio
sibi ascivcrat. > Exstat apud Melchioiem Roginalduin
in Compcndio Ilistor. Suossion.
nionasterio conccssum a Drauscione, prolixhis apud
Bollandum, ad diem 5 Marlii, et in addendis, datum
I Augustse Suessionum anno li regni doniini nostri
Clotarii regis, » in quo « socundum regulam san-
D cli Bonedicti,ad moduniLuxoviensis monasterii quod
inqiiit scri- bcatus Colunibanus lcnnit, » militare jnbentur puella}
ibi sanclimonia- Deo sacratic. E inulem regulam Leodegarius supra
eisqiic abb.itis- i regulam sanclam » appellal. IIIuc successerat Si-
grada Leodcgarii nialer, aiilequam jss ab Ehroino
voxari coepcral, nisi si forte oo loci ab Ebroino re-
lcgata, volens in vota rcligiosa conccssit.
privilegium oidem
575 S. LEODLGAKU ALGUSTODUNENSIS EPISCOPI 37fi

llone t)ci Patris, ol Filii, t:l Spintiis siincli; ipsi ser- A lamen in id qiioJ condili siint non sunt odiendi.
%i<iniluin e^t in perpeluo, de quo Psalinisla ait : sed potius propler prajcepta Dci diligendi.
Quid rctribuam Domino pro oninibus quce retribuit 6. lllud nanique summopere cav«indmn est, ut

mihi? {Psal. cx\\ 12.) Significans qiiid retribuenduin quos divina pielas de cura rerum lemporalrom Hbe-
sit, illico adjunxit : Calicem salutaris accipiam et rto- ravit, nuUatenus nec corpore, nec animoreverlantur:
men Domim invocabo {Ibid., vers. 13). et si qua sint quaj jure legiiimo debentur, cumomni
3. fclix mors qusc vitam tribuil ! felix amissio festinatione vendita aut data, vel etiam dispensata
reruin, quac divili:is resliluet scmpiternas! felix tri- pauperibus •>, ad thesaurum regni ccelostis et ajter-
slilia, quae gaudium afTcrt angelorum ! Impraisentia- nam beatitudinem animus incalescai. l't mc exemplo
rum probasti quantum clementissiaius Dominus Je- Blaria ol)sequens, quae sedebal ad pedes Domini, au-
sus Chrislns misertusesl tui, qui dovolionem spiri- diebat verbum illius : Martha autem satagebat circa
lualem et cusiodiam sanctoi disciplina; etcontemplum frequens ministerium. Qnce stetit et ait : Domine, non
mundi tibi habere concessil, ei pigiiora uteri tui de est tibi curce quod soror mea relinquil me solam mini-
xrumna hujus S;cculi et de enore pncsenlis vil;e eri- strare; dic ergo illi ul me adjuvet, el respondeus dixit
puit, et dedit spem vitae asleriiae iis quos lugere po- illi Dominus : Marlha, Martha, soUicita es, et turbari»

leras quasi mortuos, si superslites leliquisses in ^ ^rga plurimuy porro unum est necessarium : Maria op-
raundo ; de quihus non est habenda mcesUlia, sed timam partem elegit quce non auferelur ab ea {Luc. x,
nmltimoda graiiarum actio referenda Deo Patri et 39-43). Tanti amoris %stu Maria intrinsecus anhcla-
Domino Jesu Chrisio. Ecce ablata est caligo quae ob- bat, ut eliam a corporali ministerio Domini vacaret,
scurabat pupillam animae, ecce abjecta est subfasci- et soiam ejus potentiam deitatis, In quantum Dominus
nalio et cura pr.xscntis vitae. Jam r.on habet nudus ei pr.Testabat,contemplaretur.Ideo oportetut quisquis
a luctam ubi adha;reat manus sua suscepto jugo levi ad hanc contemplationem surgcre meruerit, et malis
portans crucem Cliristi. impediatur obslaculis, die ac nocte psalmis et hym-
4. Sequentes itaque Dominum, ejus prsecedenie uis et canticts spiritualibus vaoins, el obedientiani
misericordia, intrepidi procedamus ad certaraen : G- sanctae regulae cusiodicns , prjestoletur Tcnientem
dclis enira est, dabit nobis victoriam, quia ipse pr;E- Dominum accensa lainpade, ut cum veneril et pulsa-
liaitiiur pro nobis, et cunteret Satanam sub pedibus veril, confestim aperiatur ei. Nihil nielius quam
nostris velociter. En quo Deus suos milites vocat ad timor Dci; nihil dulcius quam rcspiraru in mandali»
certamen, quibus post vicioriam paratas habct co- ejus.

ronas, ct talihus armis induit, qualia inimici eorum 7. hona domina, quod tibi pius Dominus prxpa-
non habent, id est scutura fidei, loricam jusiiiiai, ratum habet, necoculis vidit, nec auris audixit, nec
gelcam salutis, in quo possint omnia tela nequissimi in cor hominis ascendere potest. Qualiter in praesen-

ignita exstingucrc, et gladium spirilus quod est ver- tem vitam te Dominus remuneravit, audi et ausculta.
bum Dei, pcr omnem orationem et obsecrationem Pro obsequio famularum dedit libi omnes fratres

orantesomni temporc in spiritu, et in ipso vigi- sanctos, qui quotidie pro le orant ,
pro scrviiio an-
lanies.. cillarum dedit libi sorores sanctas, quarum consor-
5. Nihil vuU Rex noster in suis militihus de vcJcribus tio frucris ; pro lahore prajseutis vitae, quietem iii

armis, nec de veteri veslimcnto rcperire, scd innova- congregatione monasterii; pro amissione rerum
los vult probare ad prailium ; et si aliquid fuerit Scripluram diviiiam el medilatioucm saiictam el ora-

(quod absit) de vetusta consuetudine, quamvis par- tionem assiduam; pro aniissione purentum, habes
vum videatur, maximum generat delrimenium, prai- vencraliilem et sanctam dominam Itheriam ahba-

cipue si aliquid odii contra inimicos fuerit in corde, tissam : cst tibi niater, est libi soror, cst tibi filia,

quod averlat Deus ah animo Christianorum fidclium. Tu iiaque ei vicissilcdiiiem rcdde, quia, ut cerlus

Quae enim potcsl peiTcciior esse virtus, ui diligendo sura in Chrislo Jesu, esl vobis cor uiium el anima
inimicos mereatur cflici filius Dei, et dimittcndo de- una. Ideo te confido ita oiiinia accepisse, quia noa
D
hito mereatur absolvi a viiiculo deliclorum suorum? rncis mcriiis, sed sola niisericordia Chrisli per tuara

diccnlcDomiuo Si quis mihi ministrat, me sequatur,

: oralionem et sanctitatcm omnia mihi a Chrisio col-
el ubi sumegij, illic et minislcr mens erit {Joan. ii. lata sunt. Fidelis sermo et omni acceptione dignus.
26). Qualem viam Dontiims docuit sequi, audi cum (i,tia Chrislus Jesus venit in hunc mundum peccatores

dicentem cum ad cruceiu irel Domine Pater, dimilte : salvos facere, quorum primus ego sum, sed ideo misc'

'.llis, quia nesciunl quid faciunt {Luc. xxiii, 7A). Si ricordmm consecutus sum in me clemenlissimut , ut

auctor vil;c octernac qui carnem de Virginc absque Jesns ostenderet palientiam suam ad consolationcra

peccati macula assumpsit. pio inimicisorabal; qiian- omnium peccatorum ct spem veniae (/ Tim. i, 15,
magis nos, qui pleni sumus pcccatis, opoitet ini-
•o 16). Qiiod miiius apud nos lcrrena habctur subsian-
micos diligere et orarc pro cis, nt imilando Domi- tia, dc ihesauris sacraruin Scriplurarum vobis di-
num el sequc» io illum mereamur parlem habere in rexiinus; et cumlegeritis ct audieritis, gratias agile

regno illius cum sanctis? Et si sunt nonnulli qiios Domiiio pcr Siccula aelcrua. Amen.
pcrversitas vitue in comiminionc a iiobis scparabal,

• Bollsud. tonjiciuut luetans. Edii

i'
Foiie addtinduiu dum fuerinl. Boli.anp*
577 SYNODALIA PR^CEPTA QUJIDAM. 37g

» SYNODI A S. LEODEGARIO GELEBRATiE

CANONES ALIQUOT.
(Bx Mausi, Couciliorum Coliect. ampl.)

MONITUM. A sancti Benedicti edocet, et implere el custodire in

In anliquissiraa collectione canonum e bililiolhcca omnibiis debeant. Si enim haec omnia fuerint legi-
ecclesiiB Andegavensis producuntur titulo xliv, qui liine apud abbates vel monasteria conservata, et
est De tnonacliiset monasteriis, canones aliquotex hac
numcrus monachorum, Deo propilio , augebilur , et
synodo, qui omnes ad disciplinam monasticam spe-
ctaot, insciibunturque Canones Augustodunenses S.
:
niundus omnis per eorura orationes assiduas malis
Leodegarii episcopi. Neque taraen universi eo loco carebit contagiis. Sint monachi omnes omnino obe-
describuntur, sed, quibusdam praitemiissis, bi dun- in opere
dienles, sint frugalitaiis decore pollentes ,

taxat qui sequuntur. Post haec, repetiia jam data

Dei ferventes oralioni iustantes, in chariiale per-
inscriplionc , eo quo reperil ordine , recenset cano- ,

nes, quos et nos , ut pole pretiosum antiquilatis severanies, ne propter n(^ligentiam aut inobedien-
iDOOumentum ac sollicitudinis sancti Leode^arii ad tiam, hosle circumeunie ac rugieute et quaerente
reslaurandam rirmandamque in sua dioecesi discipli-
nam eliara monasticam evidens tesliinoiiium, huc quein devoret, cibus efficiantur. Sit eis cor unum et
refereiidos censemus. anima una. Nemo suura aliquid dicat, sed sint cis
omnia communia. In coramune laborcnt, hospitalita-
I. Primus litulus hic est moiiasiicae disciplinae,
tis oranino sint receptores.
ut abbates vel monacbi peculiare uon babcanl, et
Quisquis autein bsec a nobis, Deo praecipienle, di-
monachi ab abbate victum ct veslimeutum consuetum
g clatain confirmalionemregularemmonacborum, le :-
accipiant.
laverit aliqua transgressione cassare , si abbas est,
anno uno ei communionis potestas suspendatur; si
V. Ut compatres nullus eorum audeal habere.
prxpositus, annos duos ; si monachus , aut fustibu»
"VI. IJt in civiiatibus errare non invenianlur.
verberetur, aut a coramunione «^
et roissa et chari-
Quod si causa ulilitatis monasterii, cum littcris
tate annos tres suspendatur. Justum enim est ut su-
abbatis sui ad archidiaconum civitatis scriptis di-
bripienlia viliorum semina f;.lce juslitiai resecenlur.
'* * ne, dum simulalione continentiai nutriuntur, ila sil

vescant , ut ncc securibus excidaniur.

Vlll. Ut abbati suo ac praeposito sint obedientes.
Ad Augustoduneiisem pneterea sancli Leodegarii
synodum referondus viilemr canon, qui in altera col-
X. Ut nullus familiaritates externaram mulierum
leciione canonum e bibliotlicca saiicti Benigiii Divio-
prsesumat habere; et qui inventus fuerit, severius nensis, atque in aliis ciiatur, appcUalurque piimus
corrigatur,Ut mulieribus in monasterium monacbo- caiion Auguslodunensis, his verbis :

ruin nuUalenus ingredi liceat. Canones Auiiustoclnncnscs i:era i.

Statuimus atque deccfViimus ut nullus monachum Si quis prosbytcr, diaconus, subdiaconus, vel
allerius absque permissu sui abbatis priesumat re- C clericus syrabolum quod sancto inspiiante Spiritu
tinere : sed cum inventus fuerit vagans, ad cellani apostoli tradiderunt , el fidem S. Athanasii prsesulis
propriam revocetur, ibi juxta culparum meriia coer- irrcpiehensibiliter non rccensueril, ab episcopo con-
cendus. demnctur.
^ Canon Auguslodnnensis.
XY- De abbatibus vero vel monachis ita observare XIV. Seculares vero, qui Natale Domini, Pascha,
convenit, ul, quidquid canonicus ordo, vel •> regula Pentecostes non coninumicaverunt, iuicr catholicos

« In Codice Bonaevallis, iiemque in Andegav., Di- index sic babet « Episcopi qiii hos canones diclave-
:

vioneu. et aliis, qui elenchos exhibentepiscoporum,
quot numero in synodis singulis fuerint el canones
edideriiil, postreino loco ba!C legunlur : < Consensus
doniini Leodegarii cpiscopi Augustodunensis. Ego
Leodegarius, ac si indignus peccator episcopus, cum
consensu fratrum meorum polliciti sumus, el perpe-
runt, quorum nomiiia dosideranlur. » Et ad calcem
hujus legitur, conscnsio et confiimatio domini Leode-
garii episcopi Augustvdutiensis. Labb. et Ccssart.
*> Canonum ordo vel regula, ms. Einsidlens., a
Mabillonio aUalus.
c Et mcnsa, iiis. Einsild.

tualitcr placuit obscrvanduin. » Qua; subscripiio vi- d Burchardus in sua canoniim Collectioiio, lib.
deri pote'^l ad concilium hoc noslrum pertinere. XIX, cap. 74, canonem attiert cx concilio ^tduonsi,
i^coR. SiiiM. —
Ad canones siipra.cditos alium ad seu quod ideni esl Augustoiluiionsi, caii. v. Ille vero.
dit Pelrus de La Lande V.C. ex collectione canonum D quanquam acceplus ex coiiciiio saiicti Leodogarii,
quaj est in bibliolbeoa Thuana; qui cum ibi xiv ibidem non legitur, cum tamen ad nulliiiii aliiid rc-
appcllelur ex eo conslat plurcs olim fuisse quain
, ferri commode possil (iioque euim ante Biircbardiini
qui nunc exstant , nec ad monasticam disciplinam ullum aliud logilur Augustoduiiense con( iliuin) ideo ;

omnes pertinuisse. Fuisse aulcm a sancto Loodega- buc refereiidum non iiniiierito censui. ho quidom,
rio Augustoduiiensi episcopo dictatos, palet ex duo- et ex eo Lablieus, canonein quinlum Auguslodunen-
bus hujusce coliectionis indicibus , quorum prior sem sancti Lcodegarii pUine ab boc Hurcbanliano
eontinet capitula canonuiuGr.-ecorum ot Latiiiorum, diversum aftert; sed apud istos dtcretoriiiii oolle-
in cujus fmesimt hxc vcrba < Can. Augustoduneii-
: ctores m signando canonuiu nuniero non scmcl erra-
siiiiit sancli Leodecarii episoopi : » Dosterior auleiu luui conslat.
 ,

579 S. LEODlEGAtlll AUGUSTODUNENSIS EPiSCOPI 380

iion hablleiit. Nulliis prcsbytcr conrcrlus cibo, aut A niaiicut iii potesiate pontificis vel veraciler afflictos

crapulalus vino, sacridcia conlrcctare, aul missas non diu suspendere , vel desidiosos prolixione tem-

facerc pr.csuinat : quod si quis pr«snftipscril pore ab Ecclesiye coroore segregare. Ila tajncn ul sic

amillat honorein. Mulieres ad altare ingredi non oinciorum suoruiii loca recipiant, ncc possint ad al-
opoilet. tiora officiaullerius pronioveri. Quod si iterato, velut

Ex concilio A^duensi canes ad vomilum revcrsi fuerint, et velut sues in vo-

Can. V. Si qui altario Doniini deserviunl, sl subito lulabris craersi jacucnnt, non solum dignitate officii

flonda carnis fragilitate corruerint, et Dortiino re- careant, sed etiam sanctam comraunioncm nonnisi in
spicicnle digiio poenituerint, ita ut mortificato cor- exiiu percipiant.
pore cordis contriti sacrificiuia Domino oflcrant;

TESTxiMENTUM SANCTI LEODEGARII.

^Rx D. I'ilra, ^liiit. tUt S. (Inrerpreialio velus sjeculi ittruin inimutariones, sed vilable terme de la mortY
l^ger. rerard, Moiiuin. XVI. — Kx liis.oriams.
ei inevitabilcDi.morlis lcr- et espouvantable Iieure
iiisi. Biiiguiid., |). 5. Mi- episC(i(»orura /Kilueii - du
B
jaius, Opp. d plotii.) siuin.) minuiii, ac formidabilem jugement de Dieu, — sem-
jii;licii ct cunctis tremen- blablement, et pour ces
[.4nwo incarnatioms Do- [LAn de 1'incarnatiun dam diStriciioiicra judicis choses et autres sembla-
minicce Dei et Salvaloris de noslre Sauveur Jesus- horain, siinul pro his hu- bles, rctournant k cette
Doniini nostri Jesu Clirisli Clirist, 653, en findiction juscemodi ad illam disci- discipline qui dit et com-
DC qninquaijcsimo tertio, deiix, regnant Theodoric pliiiam recurreos quoe mandc Donnez, et
: il vous
Indictione decima, regnan- fils du roi Clautaire, estant pv.ecipit : Date et dabiiur sera donne, et faictes potts
te Tlieodorico ftlio Clo- maire du PalaisLnndeges- vobis, et facile vobis ami- des amis d^iniquitis^ qui
tharii, gloriosi regis, ma- me, (ils dc Herchion. ]
— cos de mammona iniquita- vous recepvronl auxcietix,
jore vero domus Lcodegiso, Je, Legcr, encor que in- tis, qui vos recipiant in coe- — et rae ressouvenant de
(ilio Ilerchinoaldi i-
ego digiie cveque d'Aulun et (Luc. XVI, 9), et illud ce qu'est escript
;] lis : le ra-
Leodegarius, cls. indigiius eii la scpiiesnie annee de recordans Sapienti;c mo- chapt de l'dme de Vhomme
cpiscopus ^duoruin, se- nion cpiscopat, — consi- nentis: lledemptio anima: sont scs richesses et com-
ptimo c
opiscopatus mei dcrant les variables mu- viri divilice ejus, et sicut tne reau estaing le fcu,
anrio, con^idcrans varias taiions dos choses et ine- aqua igtiem exSlmguit, ita aussg faict Vaumosrte la"

VuTgaluin a Pcrarlo ( Monumenta hislor. Bur- C visum est ires distingiiendas esse in hoc in-
proi)al>iIe
gund. p. 3 ) cujus lcciionem sequiinur, et a Mira^o strumento temporis iiotas. 1» Ali;e ad cjus creationera
( Opp. diplomatica) ciiin discrcpautiis quas margiiii rcferuntur, nempe insignis illa liv episcoporum con-
appo.suiinus. Illud cxaminanduin susccperunt Coinlius rirmalio sub flnem laudata ac forsan septimus episco-
cl Mabillonius, Coinlius [AnnaL, t. IJI, p. 581), posl patus Leodegarii annus, ad mentein eorum, inter
Pttrardum, boc csse ncolerici opus pronuniiavit. Ma-
liiiloniiis ( Annal. t. I, p. 418 ) corruplos characteres
quos Mabillon in Acta s;inclor. 0. S. B. toin. II, prae-
l:Uio, qui initium cpiscopatus arino 659, el conciliura
i
cbronologicos falctur, sed legitimani csse lcstarnenli sub sancto Leodegario anno 663 ascriliunt. 2° Alia;
subslantiaiii conlcmiit c.Kpostcrioribus instrumentis. iiot;c ad ultimam hujusce codicilli confirnialionera
Legitur pi^tcrca iiitcr ejus opera posthuma {t. I, p. laciunt, nempe tertiu-; annus regni Theodorici, ac sy-
530)cpistola qiia ipsos chronologicos characlcres lue- nojjus Chrisliaccnsis, qiue in Tinc tantiim ac veluti
tor, non onmcs quidein nec enim hujus a;talis mos
; sccunda manu reposiia fuere. 3° Ali;B deraum notae
(uil annos ab incarnatione repetcndi, nec annus Cbri- inilio pr;cfix;c haud incuiictanter supposititiaj ab al-
sfi G.53cuin rcgno Thcodorici III occunit; nec indi- tcra interpolatoris maiiu, ac, ni faUor, a notario qui
clio 10 nec Leodegisi majoris domus tempora facile scculo X hoc instrumeiilum in lahulario ecclesio;
cum his conciliari queunt, sed bas nolas expungendas .(lCdiiensis rescripsit, ac plura ejusdcin apogi-apha edi-
c<^;nset. Hiiic favet Mineus, apu.i quem ex nolis chro- dii, cum dilitigantibiis acriter binc episcopis, illitic
nicis nulla prorsus apparct, pia>ter sepiimum cpisco- comitibus JEduensibus, res ad Joannein YIII 8. Pon-
patus Leodcgarii aiinura et re^iii Tlieodorici annum tificein dirimenda delaia est. His posilis, cum hoc in-
lertidin. Ha;c autcm iliio non coiisonant; anniis enira rj i^trumentum pubHce confirmaverit pra^fatus Joannes
epi.scopatus Lcodcgarii 7 concurrit cuin anno Chr. papa VIII, ac de ejtis auctoritate pcrpeiua tradilio in
{Call. Christ., t. IV p. 330). Mahilloniusquidem
Co.ii , Ecclcsia yEdncnsi, nnillis licet impctita lilibus, finma
aiiniim episccpatus 17 legcre jubet pro sepliino et taincn pcrmaiiserit, imo cuni per multa tempor.t vt-
coiijicitnolam decussatam per amanuensiuni in apo- gnerit matricula a sancto Lcodegario instituta, ac
graphis omissam fuisse; regis aulem Tbeodorici an- s;eculo usque dceiino quarto Denarii S. Leodcgarii
niun5 rcclc illig.it cim) anno Cbristi 676, sub quo nomine insignita duraverit, nihil jam ohstat quin vel
lcstamenluin Lcodegarii collocaiidum arliilratur. Ve- criticus asj)erior totns ahcat in celebr. Mabilioni sen-
rum id con.sistcre non potesl, eum jam ab anno 674, tentiam, peccare nempe hoc instrumentuni quibus-
al> Ebroino (X)inpicbensus Lcodcgarius et in carcerem damtempornra notis, quoadvero substantiara, bonum
conjectus forct, doncc avulsis oculis intereinptus est. habeiidum esse ac genuinum.
Breoukjny. —
In Iiis tantorum virorura du'»iis, viic ^ Hxc omnia nncinis inclnsa, ut praepostere subdi-
ausi .sumus novTim tentare viam ad reducendas in titia, omnino omisit Mirscus ac Italico cbaractere si-
uriura ac forsan in verum varias hinc inde dilapsas gnanda ccnsuil.
Bcntcn.lias. Nobis cnim ulcunquc ratura aut saltcra = Mabiilon. addit decimo.
 : ,

ZfA TESTAMENTUM. 382

eUetnosijna exstinf)uit pec- quelle estaing le pescM, —A nem caslrum quara circa. villages el cbapclles avec
cntum {Prov. siii, 8): pro pour ramour de la divine Quas villas cum f catallis leurs hommes de quelqoe
aruore Divinitalis, pro rc- bonte, — pour la remis- suis, servis utriusquc se- sexe qu'ils soienl, terre,
inissione peccatonim, pro sion des pesches de dom xus, vineis, pralis, aquis, vigne, pays, deux estangs,

pia quoque recordatione Claulairectde Zelchedine stagnis, cursibus, recur- cours, bois, pasqniers,

dornini Clolharii el Valde- reyne — pour Testat du sibus, sylvis, p.iscuis ina- petitz et grandz, trans-
chiidis reginae pro statu roi Thcodoric, et du ro- joris peculii vel minoris, porlons de noslrc propre
,

necne regis Theodorici et yaume etde tous scs priit- de siatu nostro proprio matriculle que nous avons

rcgni ac cunctorum pro- ces el seigneurs, princi- in slatum matriculic no- baptis a ia porte dudit
ceruin ejus, prcecipue pro palement dc sa race ,
qui stra>, quam [Add. ad] os- Saint-Nazare avec loutes
bis qui in dicendis rebus nous ont este coadjuteurs, tiuin ecclesiae sancti Na- dcpendances. — A tclle

conquirendis acjjutores et conlaborateurs et dona- zarii fabricavimus , cnra condition que , tant du
collaboralores nobis ex- teurs es dits biens — don- omnibus suis appendiciis prevost de ladite eglise,
stiterunt, dono , trado , ne el transporte et fais delegamus , secernimus, Bercaire, que de ses suc-
transfundo ei haeredem hcritiere l'eglise Saint- transfundimus, ea ratione cesseurs ,
qu'aussy nos
statuo ccclesiam beati Nazare, litrede mon ev6- B ut tam a ^ prtcposito successeurs evesques au-
Nazarii, tilulum mei prai- che, de tous raes biens, ejusdem matriculae re- ront mis el eslcve en la
salatuB, de rebus meis. sgavoir ctario, quam a successo- place de ce bien ,
parce-
Hoc estf de Mariniaco De Marignac sur la ri- ribus ejus ,
quos nostri vroiit quarante freres par
villa, qu3e jacet super « viere de Sicanan, apres successores pontifices or- chacun tournn chacun sa
Stautiam [Mtr., Sconem] dit Romhe, que la dile dinaverint ,
quadrajinta directgageen lout lenips
fluviuin, quam michi jam reyne m'avait donne du fralrcs quotidiana diaria pour plus celebrement
dicla regina de proprio sien en propriete,'signe et stipendia orani tempo- prier Dieu pour Testat <lu
Buo in proprium meum par le cachet royal; — re accipiant, ut liberius royaumc, desprinces, ct
delegavit et per regale in- comme aussi du village de pro salute regni et prin- de lout le monde. — Que si

etrumentum chart* ha- Telma, qui m"appartient cipum ac totius orbis do- quelqu'un dc mes pluspro^
bere concessil : nec rainus du c6te dc ma mere el de rainici [ Mir., Deum ] de- c1k-s heritiers ou descen-
de *> Tiliniaco villa, quse raes grands-aieux, estant prccari possint. dants d'iccux ou bien qui
do jure inaterno ab avis iceluy sis sur la riviere Si vero ullus majorum ce soit, prosume de rom-
ct pmavis michi compe- de Saone — et du villajre Ueredum vcl alicujus per- pre et violcr cesie nostre
lit, et csl super fluvium de Canains , dist apres G sonac hoino haiic noslram aumosne et codicille te-
« Sagonam ; <* necnon el Chenove, que j'ai acquis el coinmuncin elccmosy- stament, qu'il sachc qu'il
de Olgea at dc " Cananis de Buudillon et Sigrale, nani,et hujusiiislriimeiiti sera pur.y coinme asiaint
villa, quain de Bodilone dcvers laqiiclle lcrre, est chaclain violare pra;sum- el convaincu de leze ou
et Sigrada, Deo devola, assise tant au-desso»s de pseril, ut reus majcstatis de la vie ou amandabie
conquisivi , cujus terra Dijon-le-Chastcau (qu'a novcrit se coram majore de cent livrcs d'or envers
sita est tam infra Divio- rentou r ) : — lous Icsquels palaiii vel capile vel ccn- le maire du palais. —
« Stantiam fluvium, hodie vulgo dicta la Canche. qu'cn Angleterre, qui firent le fond de la dotation
b Tiliniacum vulgo Tillenay.
de la Charite-sur-Loire, comme on peut le verificp
I c Sagonam vulgo la Suone. dans la lisie desprieures de Cluny. {Biblioth. Clunia->
d Nec non el de Olgea desunt in Mirajo.
Olgea — censi, p. 1717-1719.) —
Pres du temple de Janus, aiH
mihi haclenus igiiotum. irc lieu d'exccution et dejuslice.setrouvaituneiablis-
e Canapis villa quam de Bodisona, Mir.eus.
C«- — scment decharil6,cxistant encoreauxxii' et xiii' sie-i
liantf vel Canapis, hodie Chenove. rattestenl plusieurs titres de celle epo- cles, comme
f Et cavellas cum servis
suis. Miraeus ac vet. inler- que. Quand cet etablisseinent eut completement dis-
pres. —
Cum catallis. Cntallum idem quod capilale. paru, les droits et les devoirs quil rcpresentait furont
ona omnia qiuc in pecudilms sunt. Ex camtaie eium
j) iransferes a une maison sitnee a lentree du cloitie,
lurmata \oxLapuUe, et ex Cupt.ala, CataUum; ui cx vers la porte des Bancs. Le droit le pliis particulicr
Chaptel Gallico Chalel el cutel. Cangiijs, Ejusdem ge- du pioprietaire de la niaison dite de la G enct age elnil
neris et originis cst vox Gallica ad cadem pi\ediorum de tavcr les picds de reveque quand ce prelat prenuit
bona referenda nempe: Clieplel. Notare pretium cst
velerem interpretera legisse, ut Mineus, capellas cum
possession de son siege. Cettc actiou de laver les —
pieds elait chez le^ ancicns le symbole le plus expies-
$ervis.
sif dc rhospitalilc exercee, et uu des soins les plus
8 Pr(eposito ejusdem ecclcsiw Bercario, Miraiiis
ac reconunandes aux diacrcs places dans lcs diaconies.
velus intijrpres.
U est certain qu'outrerclablissement ceiitral de clia-
La troisieme diaconie etait placee au lieu oii est —
aujourd'hni le cimetiore de rhopital, au-dessous de
riteetablia Saint-Andoche ct la matricule de Saiiit-
la porte de Romc. Au vii' siocle, on transporta l'eta-
Nazaire, ily availquatre pctitsclablissemenls bospita-
blisscment au licu dil le Mul-bien ou de Saint-Lau-
licrs ou diaconies, situos anx qualre portcs principa-
— rent. La quatrierae ciait pitja de Saint-Aiidochc, —
les de la ville, Cest dans la diaconie de la porle
Saint-Andre, uii peu au dcbors de In ville, pres du
du cotc de Fleurg ou Parpoi. Nous devons cctte —
note ct plusieurs renscigiicnicnts de ce genre a Tobli-.
champ des executions a moii, que (ut euterre saint gcante ainitie de M. labbe Devoucoux, chanoine
Kacho. —
Celte diaconie fut donnee, au luoyen age, dAuiun, qui a fikil une etude speciale des antiquit^
a la Charite-sur-Loire; elle faisait partie dcs etablis-
cduennes.
icmeuts hospitalicrs dc Besaugon, dc Ncvcrs, et jus-
583 LEO PAPA II.
3M
tum iibris auri niulclan- Voulons aussi que uos A slaie beati Petri aposto- de la parl de saintPierret
duiii. Episcopis autein successeurs evesqucs loruni principis, cum Ju- praioce des apotres, k
successoribus nosliis h;BC soicnt assujcttis ii toul ce- da tradilorc Domini, qui estre perpeluellemenl
ita ohservare [Wir. , do- ci, comme aussi en faveur loculos habebat, et qui damnes avec le prodileut
scrvirel vohiiiius, siciit d'eux avons faict plu- res Domini furabatur et Judas qui portait la bour-
et plura iii parteinillorum sieursdonalions sanscon- paupei-um , a>ternali!er se et bien de Nostre Sei-
contulimus el sicut h?ec sidercr icelle estrc digne danmandum cuni Dalban gneur , desroban t les biens
coram Dco digno consi- devant Dieu. — Que si el Abiroii, quos vivos ler- des pauvres, — et avec
deraverinl. Si vero dein- quel([uun deiix se dresse la absorbiiit inconsuela Dalham et Abiron que la
ceps alicujus obstinatio et leve contre ceiie mien- et desperabili morle, in lerre agloiUit lout vifz
contra hyec se erexerit, ne volonlc de courageob- oinniuin vivcntiura ter- d'une mort inacoutumiere
novcrit se eliam qiiinqua- sline, qu^ils sachent anssi rore, nisi digna salisfa- ct dcsespeiable, in la tej-

ginta quatuor coe(usco- qiiMIs sont excommiuiies ctione resipuerit, profli- reur et epouvantement de
porum, a qui a priiicipi- de rauloritedccinquante- gatum, in perpetuum pu- lout le nioude; — s'ils ne
bus nosUis ^» Christi.ico quatre cveques congreges niendum. Amen. Amen. se relournent a resipi-
congregati sunt ,
quibus par nos princes ^ Chri- B Acla Cbristiaco, publice, scence et salisfaclion en-
praesentibus, vel quorum stiac, par ladvis du con- leriio anno regni Theo- tiore. — Faict aud. Chri-
coiisilio hanc donationem scil desquels nous avons dorici regis. Ego = epi- stiac, publiquement, le

ecclesiic qiairicuhc, quam faict cette donalion i iio- scopus Leodegarius huic troisiesme aii de Thcodo-
nostra celebravimus , et slre dite eglise et matri- donatioiii factse sub ana- ric roi. Je, Leger, cves-
noslra, quamvis ad exlre- culle; — comme aussi de themate subscribo, el ma- que, cy soubsigne cette
ma, auctoritate excom- notre dite auciorite, cn- nu propria firmo. donation de ma propre
numicatumet invocalione core qiie dcrnier dlceux main ct sur peyne d'ex-
siiiKtai Trinitatis, pote- nous les excommunions communicalion.

Ex his ver!)is, iisdcm qute supra. pro salute regni

a terna pace Clolario in Neustria et Hilderico in Aii-
et principum, rccle licet conciudere magnam inter slrasia.
reges Francoium pacem floruisse, dum haec scribe- h Cressiaco, Mabillon. Deesl in Mir«o.
renlur, ac proiiuie scripla fuisso, qiioad sunimam, « Episcopus dcest in MiraiO.
inilio cpiscopatus Leo.iegarii, rogiianlibus cum fra-

ANNO DOMIINI DCLXXXIII.

LEO PAPA IL
NOTITIA HISTORIGA IN LEONEM PAPAM II.

(Ex Mansi, CoDCil. Collect. ampl.)

(a) Leo S natione Siculus, ex patre Paulo, (b) se- C tus], exhortaior omnium bonorum operum, pleris-
dit menses decem, dies septem [octo] el decem. Vir qiie florenlissimam ingerens scientiara [eorumque
eloquentissimus ei in divinis Scripluris suflicienter scienliain plebi ferventissime ingerebat], paupertatis
tnstrucliis,Graca, Latinaque lingua eniditus, canti- amator, et erga inopem provisor [inopum provisio-
teiia ac psalmodi? pitecipuus et in caruiu sensibus , nem], non solum menlis pietale, sed et sludii sui la-
subtilissima exercilalione limatus ; lingua quoque bore sollicitus. (c) Hic suscepit sanctam sexlam sy-
scholaslicus, cloquendi majoii lectione polita [poli- nodum, quae per Dei pi-ovidentiam nuper in rcgia
VARL\NTES LECTIONES.
' Cod. Luc, Leo jnnior.
NOT.E.
(a) Leo. Ex canone secundo concilii Toletani xiv (6) Sedet menses decem, dies 17.)
Defunctus iv Ka-
iufra aperle coUigilur, Lconem crcalum esse ponlili- londas Julii, quo die in ecclesiasticis tanulis inter
cem aiino Domiiii 685. Cum enim menses dunlaxat sanctos aanumeratus habetur, sedit menses decem.
decem sedem pdulificiam tenuerit, fueritque adhuc et dies octo. Baron. anno 684, nuni. 1. Id.
superstcs lempore habiti concilii Tolclani xiv, protil (c) Ilic suscepit sanctam sextam synodum. Quando
manifeste indical canou 2 ejusdem couciiii, ccrtis- Leo pontifex arbilrio imperaloris electionem papaj
siroo indicio cognoscitur, ipsum non anteaniium Do- conlirmanlis pontificaliim administrandum accepis-
minj 683 thronuui aposlolicum consccndisse. Sev. sef, permisit idem imperalor Romara redire sedis
Bm. apostolicse legaios, quos hactenus persuasu Theodori
Conslantinopolilani episcopi fortasse Constantinopoli
*
Krrai liic Binius, qiii el ipse poslea codc. hocTol. xiv diutius detinuerat. Acta synodalia Graece conscripta,
Sub Beuediclo II, collocal. Maam. a Thcodoro, ut diximus, dcpravaia, non aulem (ut

385
urbe celebrala esl, GraRCO eloquio conscriplam,exse-
«juente ac residenle piissimo et clenientissimo magiio
piincipe Conslanlino inlra rcgale palatium ejus,
quod appellaturTruiUis : sinmique cum eo legati se-
dis apostoliGC, ct duo palriarcliuj, id est Consiaiiti-
nopolitanus et Anlioclienus, alque cen(um quiiiqua-
giiila episcopi in qiia el condemnati sunt Cyrus,
, urlie cum suprascripto Macario el cx'ieris iii Roina-
Sergius,(«) Hoiiorius, et Pyrrlius, Pauliis, et Pelrus,
ncc non et Macaiius cum discipulo suo Stepl»ano, sed
et Poiyciironius novus Simon, qui unam volunlatem
el ope.rationeiii in Dornino Jesu Cliristo dixerunt, vel
praedicuvciunt, uut qui denuo pruidicaturi fuerint
aut defensaverinl. Sed ut ct nimc diiaj voiuntaies ct
operationes ipsius dispcnsatoris CJiristi et Salvatoris
Dei nostri dicantur, sicui eadem synodus siudiosis-
sime in Latinum iranslata declarat. Verumtamen
'
suprascripti defensores malorum hereseos
VARIANTES LECTIONES.
* Cod. Luc. ,
quam et sludiosissime in
translatavit. Verumtamen, etc.
ille prse se ferebat) castigala , ad pontificem perfe-
reiida lisdem tradidit. Quae cum sanctus Leo acce-
pisset, Latiiritate donavit. Sed an eadem imposluram
Theodori Monothclitae corrupta approbaverit ? Nisi
commentitiam csse dixeriscjusdem Leonis epistolam
primam, cum communi sententia necessum est alTir-
inare, quod sauctus Leo ea acta confirmaverit, qiire
per legalos acccpcrat, quajve Theodorus inserto no-
mine Honorii corruperat, piuribusque addititiis scri-
plis auxerat : at(|ue ila pro defensione Leonis dicen-
dum est, vel quod eara iniquissimara conditionem
subire necessitas temporis exegeyt, adeo ut
fecisset, damnata
hseresis ilerum revixisset, actaque
sjnodalia abolenda fuissent vcl quod Leo prajterita-
: hebdomadae ex tenebris coepit emergere, tcste Ana-
Fum rcrum ignarus nescivisset acla legitima synodi-,
eanique dcfensioncni, qua .loanncs papa et Maximus
abbas Honorii epistolas declaraverant et delenderant.
Sed cum horiim neutrum in pontifice culpa caruisset,
alterutrum horum necessario esl statueiiduin ; vel
qiiod acta coucilii ante tempora Leoiiis incorrnpta
_ -j ._ -.:.-.:.. »...:
quidem
j i
fuciintquclum deraumdepravata,
extiierint,
cum Leonis episiola , quando post anuos deceni et
vigiiili Monothelitce decreta synodi impugnare coo-
perunt velquod ipsa epislola Leonis, sicutgsserit
: approbavit. Sunl etqui hujus anni mense Junio Leo-
Daronius , comraeiititia existat. Quibus conjcctnris
hanc suam sentcntiara auctor aiinaliura conlirmcl,
dicam infra in notis ejusdem epistol.1!. Id.
(a) Uonorius. Aclis illis, quie Leoni pontifici ob-
lata fuerunt, noinen Honorii per imposturam Tlieo-
dori dolose superadditum fuisse scntit Baroilius. Qnid
do hac re judicentalii, supra dixi. 1d.
OBSEIIVATIO rillLIPPI LABRE, S. 1.
In tota pontificum Romanorum serie vixqnidquam
in piiscis rcccntisqiie memoriae scriptoribus occurrit
intricalius initio, gestis atque obitu Leonis papai II ;
quare, ut milii lecturibusquo meis faciam saiis, pauca
hic in antecessum «poo-riyws- attingam atque obser-
yabo. Anno Christi 682 ineunte, die 10 Januarii,
indictione 10, obiit aut saltera sepiiltns est Agalho
papa post sedem annorum irium, mensinm 6 ct dic-
rum 25, cuin jam a die 16 Septembris absolutum
fiiisset concilium CP. iii, sive oecnmenicam sextum
labente adhuc apiid Latinos ind. 9.1.00 li, paulo posl
Agathonis mortem electus esi Romanus ponlifox.
Audita morte Agalhonis et eloclione Leonis, Conslan-
linus imperator die 15 Aprilis (non Decembris ut in
vulgata editione lcgitur) ad Leouem scribit epistolam
qu« exstat Grajre et Laline iii fnie .sessionis 18.
Mensc Julio ind. 10, redeunt legati ab Agalhoiie papa
anno 680 ad concilium generale raissi, ejusque acta
cumConstantiniepislola referunt. Die 15 Augusti.ind.
10, Leo U, acccpta confirmatione, ordinatur ponli-
fex luin ab aliis, lum a Joanne Portuensi episcopo
.
NOTITIA IIISTORICA. 580
A nollcni a siio rcceoVre proposilo per fdc supiiisci-iplij^
defeiisorihijs majores, sciJiccl Macarius, Stcplianus,
Polychronius ct Aiiaslasius, dum noUcnt a suo rcce-
dere proposilo Romae pei] diveisa monr^steria sunt
relrusi. Qui pncdictus sanctissimus vir [Leo] absolvil
duos viros iii percipicnda communione, qui dc regia
nam directi suut civitalem, qui [quia] nec dum a «y-
nodo anathcmatizati erant, idest, Anastasiumpresijy-
teriim, el Lcontium diaconum ecclcsiajConstantiiiO-
politanic in die sancto Theophaniae, expoiienies vide-
liccl per propi ia scripta fidem suain, jnxta quod ct
sancta synodus dcicrmiiiavit, analhematizanles vide-
licetomiies [duos] ha>retifos, sed ct snprascriplos
viros compiices quos sancta synodus vel sedes apor
stolica anaihemalizavit.
*, dum Hujus lemporibus percurr nle divali jussione clc-
Latinum * Cod. Luc, Imreseos Macarium, Stcphanum, Po»
lychronium, Anaslasium dum nollcnt, otc.
NOT^
p qui unus liierat ex leg itis, ideoque diceiidum cst se
disse aiinum unum cum raensiinis decem et diebus
14. Vulgo tamen consccralio ejus die 15 Augusli anni
seq. 683 afFigitur, vergente ad liiiem indictione 11.
Quod si verum esl, fatendiim erit Leonem il a Roraa-
nis electum alqiie interim pontificiiim munus pro di-
gnitate olieunlcmvix ac ne vixtaiuiem post annum ac
sex circiter raenses consensisse iii suam consecralio-
ncm pr;B summa animi dcmissione, aliasve ob cau-
sas. Anno 683, ind. 11, die 16 Aprilis post coenam
Domini luna tota pene nocte in sanguineo vultu ela-
si id non boravit, et non nisi per galli cantum , hoc est paulo
post mcdiam noctem inchoata jam feria sexla raajoris
slasio. Hiec vero eclipsis conligit tempore lnijiis
piipse Lcoiiis, aui dunta.v ,t clccli, aiit eliam coiise-
crati ex diversa niimerandi ratione. Maio meiise in-
dictioiiis (iion 10 sed) 11, examinatis per oliiim actis
sextie syiiodi quaj cnm imperatoris epislola m •nse
q Julio anni superioris reverlentes legati relulerant,
Lco aut elcctus tautum, But jam ab anno superiori
soleinni more ordinatus, rcscripsit ad impei-atorem,
quaiciue gesla fuerant in sexto oecumenico concilio
ncm mortuum veliut. Sub autumnum anni 683, in-
choata jam, ut par est credere, Indiclione 12, misit
Leo actaconcilii oecumenici inHispaniam per Pctrum
regionarium S. R. E. notarium ciim episloiis qua
exstant :seJ cuni ea jam die 4 Novcmbris perfeclo
coiicilio Tolelano xiii dimissisque in suas civitales
Patribus delata fiiissent, eoriim lectio in anni scquen-
tis Noveinlucm meiisem prorogala est, quo concilium
Tolclanum xiv cclebratum fuii, ajra 722. Inlerim die
28 Jiinii anni 684, ind. labente 12, obiit Leo, eif|ue
die 20 Augusli successit Benedictus 11, qui ad cumdem
Petriim regionarium el ad Ervigiiim regem scripsil,
obiitquedie 7 Maii anni 685, ind. 13. llli porro chro-
nologi qui mortuiira Leoncm contendunt anno 683,
. Benedicti primordia anno 685 consignant, ejusdem-
^ que aut successoris pontificatum uno anno productio-
lein fuisse aflirmant. Sed non est neccsse circum-
scriplos a nobis aliisque limites pcrrumpere. Cnm
cnim Pelrus regionarius a Leonc ajino 685 missiis in
Hispaniam jam absoluto cor.cilio Toleiaiio xiii ibi-
dcm substiluisset doiiec in sequentis concilii Tolelani
XIV conveniu annuo aciis synodi oecumenicie Ilispani
episcopi subscriberent audiUiqtie morte Leonis
,
segiiius foric urgeret Peirus quaj fueranl a Leone
uiandata, Benedictus cjiis successor paiilo post ele-
clionem ordinalionenive suam cumdem data quoe ex-
stat epistola hortatus est, ui pro apostolicaj fidci fir-
niitatc cum smnino pietalis sludio comiuissum inini-
sterium perageroi quod et fecit mcnse Novembrl
:
aniii 684, ul ex can. 2 Tolcl. xiv dalur inlelligi.
 , ,
,

587 I.EONfS PAP^ II S88

luerrtissiini 'principis resUlula est ecclcsia Ravon- noicm beati SebastiAni podiftcata est, nee non in ho
tialis sol) uniiiialione sedis apostolic.T, dcrunclo * nore martyris Georgii. Hiijus tcmporibus * die de-
(IVavennaluiiiJ archiopiscopo , quielcclus l'uii*ju.\ta cima sexta ' niensis Aprilis, indiclione undecini.i,
aiitiquaiu consuoludiuein in civilalom Rjonianani ve- luna eclypsiin peitulil. Post coenam Doiniia nocte
niat ontinandus fad ordinanduin]. Hic lccit cusislilu- pone toia in sanguineo vullu elaboravit, et nisi post
luiu, qiiod arcliivo ccclesia» coniiiiclur, ut qui ordi- galli cantum coopil paulalim dcliinpidare, et in suuin
natus fiierit archiopiscopus nulla consueludine pro revcrti respectum " [statuin]. Kic lecit ordinationcm
usu paliii aut diversis ofliciis ecclesiir, persohore dc- uiiam per menseni Junii [.Alaiuin], die vigesima se-
beat, sed et ne Mauri quondam episcopi anniversilas ptima, presbyteros novem, diaconos tres ', episcopos
a«t agenda celebretur [scd et ne Mauri quondani opisco- por diversa loca numero viginti ircs. Qui etiam se-
pi anniversarius aut agcnda celebraretur prohibuit] : piillus est ad beatum Petrum apostolum, sub die
sed et typuin autocephaliye, quein sihi eiiciicrant ad quiuto INonas Julias [iv. Kal. Julias]. Et cessavit epi-
ainputanda scandala sedis apostolica!, restituerunt. scopatus menses 2 *, dies 22. Qiii suprascriptus san-
Ilic fecit ecclesiam in urbe Roma juxla sanctam Bi- ctissimus vir ordinatus e.^t a iribus episcopis, id est
bianain, ubi et corpora sauclonim Simplicii, Faustini, Aiidrea Ostieiisi , Joanne Portuensi [Qui interniit
el Beatricis, atque aliorum niartyrum recondidit, et scxtfe synodo] , et Placentino Veiiterniensi , pro eo
ad noinen beati Pauli apostoli dedicavit. Hujus almi quod Ali)ancnsis ecclesia episcopum mioime ha-
pontilicis jussu ecclesia juxta velum aureum in ho- buit \

YARIANTES LECTIONES
' Cod. Luc, piissimi. B ' Cod. Luc, die 15.
* Cod. Luc, ut defuucto. • Cod. Luc, rcspectum non habet.
' Cod. Luc, fuL'rit. ' Cod. Luc, diuconos xxv.
* Cod.
Liic, dedicarit sub die 22 mensis Februarii, " Cod.Luc, menses xi.
ubi et doria obtulit. Uujus tetnporibus (interrncdia • Cod Luc, Albaneiwm minime habuit.
dosunl).

LEONIS PAPJE II
EPISTOLiE.
EPISTOLA PR!M.\

COXSTANTINI IMPtRATORIS AD LEO.NEM Jl PAPAM.

'Avti^fK^ov Setaf au/.po.; toO Evo-Kfiso-TaToy m' fO^o- Q » Exemplar divincB sacrre pussmt et Chrtstum diH
' "

X/oinTOu pKcO.ioi; KwvcTavrivov y=vo|Jisv>jj' tt^oj getitis imperatoris

" Constantini ad Leonem sanctis-
A£OVT« Tov i^ytwTftTOv y.ai p.axapt&JTaTov TrirrKV -rrir simum et beatlssimum papam senioris Remoe
KCKT^^xi^ja.; 'Pwarjj, ^-'xkufTfig S'« twv s/et^ev «tto- missum per eos qui illinc directi erant a superstite
<rT«).£vTajv c\)))ooty.cii(jLu>-j nufC'. r.zuofzoi 'AvaQwvof Agatlione sanct(e memoriw. Missa est metuis i>e-
ToO TWy (xjiy; fxvrjfiJiC. A7T£y.v6i(j y.iivi A£Xcfi6/> w ly cembris decimo terlio, indiclione decimUf
iv5l/.TlwV0f ^i/.y.TVi'

AJovTi Tw «'/twT«Tw y.Kt fxaxaptwTaTw «pj^tSTrtff/.OTrw Leoni sanctissimo el beatissimo archiepiscopo

Tflf ipy^ai(xi x«i TrspiSo^oy TroXiwf 'Pw/x/jf, /«i oizou- veteris ei clarissimae urbis Iloraa;, ei oecuiueaico
uevtKW
« %.
7rarr«. pap^B.
T/jj Twv oxipaiimv «x«Te<;.riXTOW {5«o-t).ii«f te x«t f/.«- Ca-Iorum sclcriium regnum et beatitudineni expe-
y.«^«0Tr,Toj sons^evot , w,i rzpo; Triv 7:v£Wfx«Ttz/W \jlods- tcnies, ct ad spirilualem adoptionem pia nostra coij-
CioLV TOV (rl^kilJITitri «yXOTTOV IJf/WV 5tcU&UV0VT£? , EX:iv« silia dirigentes, ea meJilamur ac gerimus, quibus
oi«f/e).eTw,u.£v x«t 7rp«TT0ftev , oo'« tou <77rouS«5o!X£vou studia nostra bene evenire possint. Quid igitur Do-
T'j;j;iv JTroTi^ErKt. Ti ouv q hxiaiot ev Eu«y7e).iotf niinus in Evangeliis poUicitus est ? Beati paciftci
fTZXiyytCf^C-TO ', * M«xaptot oi tiprjvonoioi , oti «CiToi •utoi (juoniam ipsi ftlii Dei vocabuntur (Matth.v). Ad hoc
eew yj.rM^o-jzui.t TavT/3f So rv; iiz-yyy^liK; -zvs y.ccl
j^
autom promissuiii , quo ad divinam cognalionem
77po; Oeiav 0^«; «v«Sifi«^'.;uarj,- cruyyr^itav, xrA Tr^v tvjc cxtollimur, et adoptionis nobilitatcm asscquimur ,

•BtoSsfftKf ;^«pt?of*£v>;? elyivetav ivzoi yevio^at j5ou).o- pervenire cupientes, ip^umque Christum imitanlcs, a
fiivot , x«i Tov TrejSfaTc-y-KvTa ijfitaf XttffTov «utov £x- quo sumus corona rcdimiii, quique in seipso omnia
(xt;/oufx£vo'., x«t TO n^av £v e'«uTw tw ©ew z«TaA>,«c«v- Dco rccoiiciliavit, adpacem et concordiam adduccre
T«, TTjOOf ziprym T£ x«i 6fJt6vot«v Trlv riu.ezipci.-j ^tio- studcmus nostram Christi amantissimam rcuipu-
a Sacrum rescriplum. Hanc (pislolam Constantini primus annus Leonis incidit in fincm indictionis un-
ad Leonem de Gde suspectara cssc asseril Baronius decim;», et principium indictionis 12, ut ex praecc-
ex coiijccluris hisce priinum, qwod Lconem nionse
:
denlibus patet. Tertio, quod in ipsa episloJa dicalur
Augusto creatura nou prius cerliorem reddident dc de synodo cogenda scriplas esse litteras imperatoris
rebus iij synodo geslis, quam post menses quatiior, ad Agatlioiiem; cum certum sit ex pnEcedentibus
in Decembri nimirum cui statim slatum fidei indi-
; non ad Agathonem, seo ad Donum papam hac de
(tasse oporteliat. Secundo, quod inilio opislola; sci i-
causa littoras scripsisse. Vide Baronium anno 685,
batur ipsain indictione decima ad Looncm esse da- num. 6 ot 8. Sev. Bm.
taiH, quo tempore Leo nondum ponlifex eral. Nam
589 EPISTOL^.. >00

blicam : praecipuc vero nobis cura esl sanciariiin Doi A ^/'"«'^fov nohzduv a^etv a7rovSa?of*ev' i^apixMi oi

Ecclesiarura ordo, assidiicque hoc prospiciinus, ut T^C Twv «ytuv TOu 6eou 'Exx^.wwv evT«5t«f 'jpjsovT/^OLtev,

unilalem fidei conciiienius. Quamobrera valde suc- x«t Triv ri)? jrto-Tews evwcrtv St« iravrb; ifMropBvEoOou

censebamus, nec forle amplius poteramus tanlum 7roovoou/A£9«. Ai«v Toivuv •/.«t o\i ij.npiroi i-/a./.e-itK vj-

boc, quod diulurnilate lemporis corroboraUim esl ftev , x«i To iotTTov oOx e(fepouev T/iv TOo^auTiiv zm
dissidiuHJ , ut el ab iiifiiJclibus ii, qui Chrislura y^poVM StKffT^fftV <TJVV.XIJ.K(TKCC.-Jf WCTe Xac TOVf «rti-

diligunt, irriderentur, illisque hctilia; fuerint odia 0-Tovf Toiff i3>tAo;^oi(TTOtf eTTtyeAa; y.v.i eufpocrwrtv iyzl-'

iHter se Christianorum : nam illorum oppugnalionem o-0«t Tflv Twv XjOJCTtavwv et? i).).ri).ovf «Tre/SetaV zm
omitteules, alii in alios lingnas, quasi novacniam Trpo^ ezetvouj' ycro u^i-jzeg a.v-i.Tcv.puzu^iv, xar «//rji'»iV

acutam, maledictis et conviciis armabant, fidemque T«f )')&')(Tff«i r}/.ovnpts'vw ?V|OW T«t? 5vff«p»jfti'/ij e^wrr^t-

dissensionibus discindebant. Hujc ante setatera no- tov, z«i Tvjv TrioTtv T«t? Sty^ovotKtf crvyzaTeStxc^^ov.

stram ccepta, et ad tantam progressa malitiam, ut in- T«VT« npb Twv i3pieTe;5o>v j^povwv i.p^u.uev« , y.c.i stf

sanabile illud malum esse vidoretur , comprimere TOffovTOv xKxiK; e).«iT«VT« , wffte zat t6 nuOog «viaTOv

dilficile ac inolestius vero prxtermittere. Irritabant ft£'vetv Soxeiv , o-Tir30-«i fiiv rtJ %«).e7:6v, fxrj ffT^irat S«

Deum, nostram quoque mansueludinem irritabant. ^^«^effWTepov. E«t Tzapo)pyi.^ov ^iv Qz:v , n{icpo)pyi.i^ov

Non aliter igitur morbum Ecclesias Dei opprimentem B Si x«t tjjv ijmwv «aepoT/jTK. Ovx uklus Toiwv t/^v

curare in animuni induximus, quam ut Dei sacer- crvve^/ovo-KV vo^o-ov t«? 'Exx).>3o-i«f tov ©eoO Se^^aTrevffat

doles, et cultores, laliumque curalores malorum, ad SiiyvupLiV , et //ijrrwf Sr) tov? tov 6eov jutev itpsli y.ul

deliberalionera et consilia babenda hortaremur. Se^aTTovTaf , twv Si toiovtojv 6£/)a7reuTaj ilg ini(T7ts-

Conipluries enim Ecclesia impressionibus ba;reseon iptv irporpe-^biJ.eBoi . UolluKti yup i) 'EzzXrjo-ia T«if

periculose aegrotavit non aliter orthodoxia; ac-

: at eto^So^atf Twv oupiatwv iTrtxtvSvvwf evo^ffrjaev, «^ ohy
cepit niedicinam, quam piorum et Christi amantium iriprt); eSe^KTO t>jc 6pfloSo;i«? Trlv ?«fftv , et |[*rj T«tj
iniperatorum adhorlatione, sacerdotum vero a Dco Twv euffeSwv xat fCkoypiaruv /3«ffi^e'wv TrpoffxXrio-efft ,

iiislinctorum consensionibus ac coelibus. Quapropter TKif 5e Twv Geoyopwv tc/jswv ffvvvevffeffi t£ /«i avve-
sancti papse Agalhouis beatiludinem piis apicibus Xevffeffi . Ato Srj T»iV (xiv tov cv «yiotf 7r«7r« 'A^kOwvo?
nostrissumus hortali, ut aliquot raitleret, qui ejus ft«z«/3io'TrjT« ^ evffeSwv i3pt.wv y.tpaioiv ariOod Ttvaf
personam obtinerent caiterisque sanctissimis pracsu-
: Tovs t6 TrpoffwTTOv «VTOv ^TTe/ovTKf rpQSrpv\iu.iLtv ,

lil)us denunliaviiuus, ul sibi quisque subdilos vene- ToO? Sj ^otTTOvj «•j/twTKTov? TrpoeSpovf SirjyopevffK^Me»

rabiles sacerdotes, omnes siaml in noslram a Deo Tovs vrr' «vt6v exaffTov o'ff(WTKT9Vf tepetf o-vyxaXs-
conservandam rcgiam urbcm convenirent, ut
, et ff«VT« , TTKVTaf 6|iiov x«TK Trjv fieoyuXaxTOV ijyMV ra\
putrefacti el scandalizanlis membri inulilitatem ex- ^ /5«fft>io« (^vvuydpta^ui. noiiv wffTe toO piiv crtamri 6-
scinderent, cum niaxirae nollet curam recipere, TO? rt ay.uvSukiC^ovrog /Ae')ovff t6 «Xufftreies exTijuietv ,

cajtcruraque Chrisli tolum corroborarent corpus ,

r7vizK f.rj |3ov).r3Te [/.itkiaru ro 0e/J-/jreueT6«t ZiyitaQa.i'
doctrina el cataplasmatibus pietatis. Exp tlit enim, ut t6 Si ).ot7r6v «7r«v y.uruppoiaui auu.a. ILpiarox» TOt? Trjf
evangelice dicalur, ut unum membrum pcreat, et evffefei«f Soy/xaffi te x«t xaTK7r/«ff/xafft. Ivpifipti yo
conservetur totius Ecclesiae plenitudo. Ut quiilein, ex ivuyytlr/.Mg etTreiv , iv« ev jjiilo; «TroXrjTat. K«i aw-^
noslra advocatione et jussionc, cuni et ii qui a parte ^rjTKt Tvjj 'Exx^.rjfftKf okr,; t6 TrXrjjOw/xa '
x«i Srj XKTiy
sunt vestra; beatitudinis, el qui cura ipsa post ipsam Trjv riy.Bripuv npbayikr;aiv rt xai 7r/i6ffTa?tv twv Te toO
solium obtinent sanctissiini patriarchic, cacterique fxepovf Tfjf xtjjLtripu; ftay.upibmrOi , twv te ffuv6f.6vwv
otnnes alrai episcopi convenissent et conscdisscnt ftVTrj i/.tr «vTriiv «ytwTaTwv 7r«T/3tKp;^wv , x«l twv Xoitiw*
una cuin nostra pielatis sludiosa tranquilUtate, de «fravTwv 6fftwT«Twv e^riffxo^rwv TJj rtiizripx ffUvsAflovTwit
fide tractatns est babitus. Cumque proiinus sugge- T£ y.ui jvvs5/)ruff«vTwv (fiktxjatSti yukr,vbrr,rL t6v mpt
slionera sanctipap;eAgaihonisadpotestatera nostrain, TriffTewf Sieyu^uvK^o^asv kbr^ov . AuTixa ^ovv Trlv Trpof
ii qui vice ejus fungebantur, oblulissent , neinpe t6 rjutrtpov y.purog tov £'v uyioig tzutzu 'Ay«6wvoj «v«.~
Abundanliiis , Joanues , el Joanncs sanctissimi yoi«v ot t6 Tzpoara-ov «uTOu errs^ovref 7T/soxo/i.tffavT£» »
episcopi ; Theodorus et Georgius Deo amabilissimi D ^oipLiv S« , 'AgowSavTtof , 'Iwawryf , x«t 'iwdwrj? oi
presbyteri, Joannes Deo amabilis archiJiaconus, et ayiwTaTOt iTciay.onot '
QtbBoipog x«i rtuipyio; ot Seo^t-
Constantinus venerabilis hypodiaconus,ac Theodorus XeffT«Tot nptaSxjrzpot , xsti 'Iwavvijj 6 6£oyt).£ffT«TOff
Deo amabilis presbyter ecclesiaj Ravcnuas, quique «p^^^tSitixovoj, x«t RwvffTavTfvo; 6 euiafieffTaTOf uwoo i-
cum ipsis eain serenitati nostne porrexerunt, quaiu
:
xovo? , x«t 0£a5w/5oj 6 0so}t).effT«TOf izptaSvrspo? rvc
cum jussissemusomnibus audienlibus recitari, san;c exxArjff iKj 'P«6ivvr3;,x«! oi ffuv avTotf t^ i6fteTep« ya).Y3V4
nec adulteratac fulei characterem in ea perspeximus. T«uT>3v eiveTttvKv, «v et; e^riixoov ttkvtwv Kva'/vwff6flv«»
Perpeosis enim evangelicis et apostolicis vocibus, xeXevffavTef rri; iyto\i; rt y.od «vo6evTOv niarzt^; e^
comparatisque cum ipsa iis, quic a sanctis ct univcr- «vTJj t6v ^^apaxTflpot xaTW7rTptff«ftE6a. Ti; ts y».p
salibus conciliis staluia ac dofinila sunt : collalis extuyytkiy.u; rt y.ui unoarOi/.u; iwvaf u:uytpivavre; ,

praiterea testimoniis, qua; afferebat, cum paternis TK Te TTKca Twv uyitiiv xKt otxov^uevtxwv ffvvoSwv ffv-/x/»c-
libris, nihil non concinens inventuiu est, ac nihilum rrtOivra x«i 6ptff6svT« T«vr>3 ffu^^/povffavTef, x«t acTre^
immutata veraj confessionis ratio iu ea pcrspccta. Ac t(fsps ;i^p>3ffeif Totf Tzarptxoi; napaCoCkovre; avv-
veluii ipsum principem apostolicj chori,^ primaique; y.ai /xrsSey t\,pny.6-,i; «oxi/xipwvov
T«7ft«fft , , anauv-XM--
S91 LEOMS PAPiE 11 59t
pocxrov Tn{ «V<jflo-7f ©,«0X071«; h «vrij tov ioyov zocre- A cailiedrae aniisiiietu Pelnim coniulii sumus ineuliuDi
*or,<rci.t/.tv. K«i uidma aurov tov i^ipj^ovrK toO aTroo^TO •
tioslraruai oculis tolius dispcusalionis mysteriuin
i(>;ou Zo^oO Tov TrpwroxaOtOfiov Wixpw Totf vonjrorf diviiiilus eloquenteni, verbaqae ha;c per eas liitcras

xaTevoflffafiEV o^jxaat t6 T«f otzovofxtaf o^nf deoXoyoOvTa Chrislo facienlein : Tu es Christus Filius Dei tivi

ftuffTjiiScov, XKt 5«« Twv ypxiJL'^x<>)v Tw X/JiffTw npocr- {Matth. xvi). Nara ipsura lotum Chrislum nobis
^Ssyyoatvov " « 20 ££ Xpiirxoc Ttof toO 8ioO toO sacrae ejus lilterje disserendo exprimcbant; quas
^wvrof . » AOtAv y«j9 oX&v Xptcrov On/tv t6 'c^ov «OtoO omnes libenlibus animis sincereque accepimus, el
ypikuij.K Tw X67&) Suypafiv • OTTjp «ir«VT£f «(TTrafftwf rs veluli Petrum ipsum ulnis animi susccpimus. Solus
it«f stAtxjiitvuf E3£?5c,ae5«, xat olov «urov IlETysov Taif T^f autem cum iis, quibuscum abrepius cst, dcfecit a

^uxnc ayxiiXKt; 07r£OctKuE(?«. Movof 5f <TJv oFf Orrgav- uobis Macarius, qui pro suo nomine folix non est, is

jD£ro M«x(ip'Of 6 fjtrj p.v.y.upLo; «rrsffTKTrjo^Ev , of T:5f qni Ariliocbeiisium urbis prxsul fuit, et alt jugo
'AvTto;^£wv Tzpwi^piyjdV x«t toO /xev ^uyoO toO X/stffToO quidein Chiisti se adversando subduxil, a sacerdo-
eMr£v«vri«f €«-t6v uTrc^irjyay;, rnf 3i t£p«Tt>n;f of*»}- laii vero convcnlu exilii ; reuuit enim oinnino sacra-
yjptois uiti<TxipTr,ac '
f/KjSs 7«js oXwf (ruv9£(j-6«i Totf lissimis Agaihonis lilteris assentiri, veluti in ipsura
Tsxvupoif 'AyotQwvof zaTiv£uo-£ ypcf.ft.iJta(itv , oxiizip «v coryphoeuin ac principem Pelrum insaniens. Non
i' xat x«t' kutoO toO xo/;u^«tou Uet^ou lAxtyoy.evo;. " defuere nionila , crebra hortulio Sdhibita esl ei,
DoXXiQ [j.h ouv rt 7r«p«ivEo-tf , no/Xnj Ss vm. n nupu' omnes enim conversionis vias nioiistravinms ;
quid
xAqTtf «uTw vpoasfipexo. Ua^nf 701/5 Iizutx po<fni 6o6v non dicenies ? quid non molientes atque intentantcs}
vTrsSii^apEV Ti //ev ou )>£70VTef ; rt Se ou TE^^^va^-jVEvot eorum maxime... quse a sacerdotali collcgio scparant.
T«v, o(ra y.uKiaxK uiv toO Upaxixtjxj cuW.oyou Dolebamus propier ipsum: quidni enim? et obcom-
^ojpi^ouat . At£;ro'//f6a 7«|S auTw [tff., £).u7rou{X£6a yctp miseraiionera viscera noslra iacerabantur, cum ille

«uTwj , Trwf yup o\fx_i ', x«t TOtf otxTt/s/xoi; t6 o-7rA«7;jvov disjungeretur a Domini grege. Sed facies meretricis
iairupu(Ta6iJ.:6a. , S«(T7r&)/*iv(f) Tvjf ToO Kvpioxt «yiXjjf, facta est ei , ac inverecundiae induit personam ,

'aX/' OT^tf TTopvyjf E^cVEro oruT&i , xai t6 T«f oi.-Ju.iayjuv- unaque exhortaiionem et pietatera dcpulit; non enim
Tt«5 £v£5vff«T0 Tzpoaoir.oj , x«i ffOv t^ 7r«p«x).y3(7£t x«t intellexii ut inielligeret, et verbum sanctum abomina-
T/jv euijE^Etav «7r£x.oou(7«TO' ou yup (ruvijxE toO cuvtEvat* lus est. Cur autem in hac narratione longiores sumus,
xed X670V offtov £65£Xu5«T0.*" K«t Tt ujjxuvoftev T»iv icspi cum ea in aciis sublilius et accuratius explicentur ?

tciJtwv e^nyvatv , Tzspi «iv SojystTKi \sT:xo[t.epiarepov quae cum ad vos missa sint, omnium quae mota et tra-
Twv 7r£7rp«7ftEvwv «Suvautf ; oi wv a-TaX£vT<i»v ufxiv tiwv ctatasunt, cognitioncin investigare[iiivesligale]. Quo-
xivijSevtwv a.T:a.vrotv tijv eiSriaiv avt;^v£U6Ts. 'ETrfi Si niam vero ita obduruit, ac nervura ferreum cervicem
ouTwf £o-x).)j|5uv£ , x«i vevpov aiO/ipovv t6v rpuyj^ov intendit, faciemque suam fecit aeream, aures aggra-
iaiertivu.ro , xai t6 7tp6CTW7rov a7re;i^(iXxwffe , ru re wt« vavit ne audiret, et cor statuit pervicax ne audiret
ToO fi>j «xouiiv £6(if3uve , x«i T>jv xa/iSiav era^ev unei- legem: lex enim de Sion exit, ab aposlolici montis
9i ToO firi eiffaxoOcat roO voftou •
vjfjtof yup ex Stdiv cacumine doctrina: proplerea sanctum quoque ei

(X7rop£u£Tat, Tflf «^roo^ToXtZTjf «XjSwpEtaf tk 567,a«Ta' universale concihum eumderainsanum Macarium cuni
8(<( TOt TKUTa x«i ij «yta Te x«t oixouftevtxjj auvoSof ejus hoereseos sociis poniificali babitu nudavit.
Tov auTov yjsevo6X«?n MaxciiSiov auv TOif auT'7j cuvat- Omnes vero scripiis precibus sercnitatem nostram
pcTKtf ToO uev lepurt/.oi, o-xruarof a^rEyufxvwtr». comrauniter precati sunt, ut eos ad vestram beatitu-
Kotv]i oe KtivTEf S( eyypK'fo\j ^enaeto: tkjv hiJ.erkpuv dinem mitlereraus. Sic igitur fecimus, eosque ad vos
yaXiQVJjv irirevauv ^r/jof t«v ufX£T£/)av TOuTouf T.upui:iu- misimus, vestro paterno judicio omnem ipsorum

•^OLt f/axapt6T73Ta. ToOto 3« xaJ 7r£7r/5a;^af/£V , x«t 7r/56f

causam permittentes. Sacram autem ac venerabilem
•jt/«C cxeivouf £o-:aXzaf*cv Tiq \jp.eripa. Tury.y.v v.piaet deiinitionem sacruin concilium edidit, cui et sub-
,

t6 Trav 7r£/5i «UTWV E7rtT|5£lp«VT£r. 6£l0V Ss Xat «7cS«0-- scripsimus, ac piis nostris edictis eain sancivirous,

fittov o^ov >j «^f.a (7uvo5of e?£66>j(T«v , w x«i o-uvv7re^/5«- adhoriati omnem Chrisli amantem populum nostrum.
obscqueretur nec uliam
ifaftev, xai 5t eu(7£ewv ajfiwv >j3txTwv toOtov eneY.ypui- D "^ fid^i ibi prsescriptai ,

cafXEv , tcporpi^uvres aTCuvra t6v cptXo;^ otfjTOv r/uwv prorsus haereiicam seclam comminiscerelur. Gloria
>«6v Tij ev «uTotf eyyeypanfievri niarei atjvineaBat Deo, qui gloriosa facit, et fidem apud nos integram
,

x«i lATiSiv t6 napazav efe\>pia^eiv a'peaio-jpyrt^a . Rai conservavit. Quomodo enim id faclurus non erat, in

oo^a Tw TrotoOvTt dESo^aerftiva 6£(i, tw nup \jp.lv Tflv

ea pelra, quam ipse
sup<'r Ecclcsiaiii fundavil, ac

irtOTtv intapeyyeip-nrov StotrcuaavTt. Uwf yap oux EfjtEA-

pra;dixit nunquam forc, ut portae iiifcii, hoc est,

Xev , M >j Tzirpa rr,v 'ExxX>j<ri«v sOef/eXiwffe, t6 7ruX«tf

haereticae insidi?R, adversus eani pra^valercnt? a qua,

«5ou Taff a.iperi.yal; i-jiiype\jaeai

tanquara e coelorum convexis , vcrx confessiouis
y.n y.ariayyj^riata^at
Tcponyopevaev e^ ua-nep e? ouf)avtwv
sernio elTuIsit, animas diligeniium Ciirislum illustra-
; rig ai^'t5&)v rn;
«).r,6oOf
vil, suscitavitque refrigeratam orlhodaviam. Haec
ofioXoytaf 6 Xo^of uvi\ap.-]it , xai ru( yuxaf
Twv fiXoypiaroiV eswTtae x«i rr,v
pro voto Deo adjuvante confecimus, Christique oves
, 6o9oSo;i«v xare-
ijfu7f£iv>jv av£5w7ru^>j(7c. TaOra xara trxOTrov eeou a\j'j-
in unum gregem adduximiis, quae mercenariis pasto-

veu(T0(VTOf ribus,qui nec pastores sunt,ampliusnon decipiuniur,

Str/vu<7afZEv , xai eif fj.iav 7roiftv»jv T<i tou
XptfTToO -Kpo^jara avvrt)jaaauiv , ouxert ;/£v ouv To"f
nec luporum pr?eda sunt : sed ab uno et solo pastore
^taSwTOtf x«t oux ou(7t 7rotfxe(Ttv i$a7r«T(i)ftev« , xzi Otji
bono pascuatur, quo cum et vospascerc, ac pro
 . ;

3&J EPlSTOL-«. 39*

©ibus animani ponere jussi esiis. Quaraoijrem viii- A toOto rot; Ivym: 4XrI>(r«//«- Ivi oj yni .tovw 7rot^'vj

liter age, el confortare, et verbi gladio accingere, tw s?«aw T:oip.uivhii.vjv, w >-«« uust"? <7vfx7Toef/aivjev

ho.yji-nrz, xat xinrp twv rMv'/.i zitv ^yjyirv

eumqueexacue zeio divino: sla firmus propngnalor rr/5o(?(/.Twv

pietatis, omnemque bsereticum audilum et inlrodu- 5£:T«X^*!T3. OOzoOv «Vlft^OV, zat KT/yt, *Ul XfH TOW

ctionem praecidere stude : quemadmodum et primitiis Vr/OM rlon^Kiuv TCifiCoiiu.i ' v.v.i ^um fri/.w T«yT>jv

Judaici audilus sensum ntt.pi6D'iov y.'/.i ori)Bt eS/Jwtoc rnf t\)(jB^,tiu? irip-
gladio pcrcutieus Pelnis ,

^/.otxos xat Trao-av «Y>£Tf/v> «xorW x«i £tffrjyr,iT(.v

abstulit, legalis el servilis synagogae prajsignilicans ,

txT£pt£tv npo%'j.ridi}rt, xwCdt x«t nirpo?, to nportprj-t

snrdilatem r.extende secnrim Spirilus, etomneraar-
borera ferenlem fnjclus haereseos, aut transplanla t6 Tflf 'lou§«:xfl? u.Y.poaiiUii alaOrirripiOv T« UJ^-

y^MpX 7t«T«?«f UfsO.S-0 Tfl? VOJillXr/? T£ xat KV-

erudiendo, aut canonicis pcenis exscinde, et igni ,

futura; gebenDse transmitte, ut, prsecisis iis onuiil>us. S/3«7roSo)Soy? eryvaytay^f 7r/)o5t«7/s«f '«>v tsv :tw«£U!rtV

quae fidem labefactant, valens sit atque integrunt ewKTttvcv T»iv a?iv>iv tou IIvjvp.CTOi, y«i Trav 8^vopoi)

Ecclesia; corpus, paceSpiritus connexum el coagmen- XKfyjrov exyyov «tpEcrSMf ^ xKTflX^^^o'' fAe~a«vTev<Tov,
latum x«t Etf ro irv^
: qua stanlc et immoU), conqiiaSj;atur inimi- ?/ xKvovtxaet tTrtreptno-Ecriv fxxoT^-ffv ,

corum factio alque impugnnlio, per peiram ra utXiMcrvi ysirivi; 7rK/5«7r£;.t^ov , tva TrivToSe»
fidei

conUrmatur twv Xv/iatvousvojv £XT£pou.?vft>v ep'-«-

soliura nostr;c sercnitatis, consilia, et B Tri-v Trio-Tiv .

conatus potestatis nostra; ad id quod utile esl diri- ujvo» rj x«i oi6x).Yj/30v T«f 'Exx)r;fftaf t6 fl-wf/a , Trj

gunlur, ac totius Ron»anye reipublicae stalus cura cprivjj ToO nviO/y*TOf avffwtvvV^^O"'' '''* ^**' avvctp-

iranquiliilale fidei iranquillatur. Hortamiir porro ve- uoAoyoyr/evoV ^f «xiovrjTOU uevoiiffrrf x^oveiTat fi£v

slrara sacraiissiroam sumniitatcm, nt quamprimura T(>iV< OUfffiEVWV 17 erT«0-tf TS X«t «VTt7T«0-tf, £/;£iS;T«t

mittat designatum ab ea apocrisiarium, ul triffTtWf o epovof Trjf rjawv •/«-

is in regia §i Tri fr£T/5« rrjf

et a Deo conservanda nostra urbe degat, et in emer- >rjv6Tr)T0f , t6uv£T«i 0£ nph; TO ffUfrWEpOV TOV >J_U£-

gentibus, sive dogmalicis, sive canonicis, ac prorsus Ti'pow y.purou; ra ^o'j)cOi/«Ta xf.i xi.vrifi«Ta, Tr.f

iu omnibus ecclesiasiicis negotiis, vestrae sanctitatis o>jjf 5e 7ro/.tT.i«f 'Pwiixatxjjf rj x«T«oT«o-ef <r^'fjfulr)-

expriruat ac gerat personam. Vale in Domino bea- Vt« Tvj yaXrivrj Tfif 7rtOT£wf. nporpinoiMtii Si t v

tissime, pro potestale noslra majori studio orare vtieripuv nw/upot y.op-Jfr,^ uwmpOiro); ivnifA^ui tov
intende. nup' «vT^f 6/)t?6f/.fvov unoy.r,iari.uoiov , e«' w tovtov

^>art>i§«, xai Gjoij-viKXTOV jjuwv 5e«7civ

x«t« TTiV

«•6) tv, x«i «Triwf exx).rjTtaaTtxotf «7r«fft

', X«t iv T9tf «vay.OTftoUfftV £IT£ S&yVtWTtZOtf , JiTs X '/vovexorr

npijnuai to npoivnw. Epouao iv Ru&i';), iJLCx.yi(f.pi6iruri , xal

TWf iiizripo:; «ytixruvrjf e?£tx6vt?ctv

97ttpfJX_i9^Ut TOV :%aeTc'/50U y.purov; ffUVTOVWT^DOV otavaoTrjOi.

Subscriptio piissimi imperatoris. 'H vnoypcfo tov evtrs^eTTaTOv ^«o-t).£wf

Deustfi in mulla tempora custodiat, sanctissiine el n^o»&'jf xp6v&v?, «yi&^-

To 0£t6v oc 7r£/!)t-)u)«Crj £7rt

]>ealissirae Patcr. t«t£ xai /wcxaptwtaTS llunp.

EPISTOLA U.

EJ(JSDI:;U IMPERATORIS AD SVNOnUM ROMANAM.

Kxemptar divinw jussionisdomini Constantinifdirer.tce C'^'^'^i-ypo^Y''! ®^'« cuy.pu tou avTov otrtwTaTov x«t
" ----
-— npo(
nd sxjnodum apostolica' sedis antiiimv liomoe per ^
ot) oy^piirr o-j ' /Sao^i^.iwf
"*
RwvoravTrVOu
- - '/VJOfiVjri

eosdem qui illinc missi fuenmt ad synodum. rr.v Uyiuv axjvAov toO «?r07TQ).izou 9p6vvv 'Piiurjf,

y.ui vuXiiay. Biu twv kutwv o^uvooe.^a/stwv.

Oninlbus ubique sanctissimis conciliis spectan- IlKTaef Tatf «7ravT«;^ov «yiKtf avv65o'-f T«tf «vrj-

tibus ad synodum apostolicye sedis [In cod. BelL, xovcraef Ti^ ffvvoSw toO «jroffTO/.tzov Gf6vov.
In nominc Doinini Dei Salvatoris nostri Jesii Clirisli
imperal. piissimus Flavius Constanlinus fidelis in
losu Christo iinpcralor].

Claruseispeciosussacraiissimiis vestercoftlusexsti- aiS/sof v;/wv x«i 7r5/oto)£7rTOf 6 nuvitpo; cuT/.ir/o;,

lit, qnciu pro Ecclesia congregavil Spiritus sanctus, et ov vnip rfi; 'Exx/rjfftcf (rvvifipoKTS to 11v£vu« t6

pietalis armavit scrmonihus, in <niil/us dcbeliaJi sunt uynv , yui Toif Tflf evffi?tt«f /o^otf ih.yny.tr t' <)i'

Insitliilores lidei.docioribus [C, duclori]s:icerdofaIis o>v TOvf £v-5c£j'ovTyf Trj Triff-rt x«Teix«y^Ti9^«79- .

ordinis ponlificii, verum etiam ci universalis patrl rctz,iupyjf! Tw h.pUoyjri x«i o xovuevixw nuTpic/pyr,

anxiliantibus [G., universali palriarcba; auxil aiitcm], n/o'/.(rni!^ov:{/., w xii ffvvoprjvsurtv c/xa9-T£, x«t «rvv-
cum quo et pacificare didicistis, et compugnare oru- •» ^roXjuEtv £3iS-/;^©r/T£. i Katoij yip ri^ nu-jrl rpurj-

A\i\ i'-?A\^.Tempns est enimomnirei {Vlccle. \\\),%\(Mi fjiurt t rii' SuXo^J-o^vri d'ox£t. Kc/ov fiev yuo riv yui
Salomoni videtur. Unde b<mum qiiidem ost pacom To tlpr,vi\)itv npo; unuvru;, «)).' 6uovoouvt6'C np'
babere ad omnes, qui concordiam erga pietalem rr,v tJciSttuV y.ptirrov ^i t6 noltiuiv , otc t6 £<"-

babent: melius est autein pugnarc, quando aciio ^rjveuetv triv irri tw x«xw OTjuawviav £t.7«CfT«f.
pacis consensum in malum opcralur. Nam Dominus *Au.i'>.tt 5rj xx.i Kuotof iifuiTytv' i Oux ^fio' J5a'tev

inquit : iVon veni mitlcre pncem in terraru, scd (jladium tipy,vr)V ini rr,-j •/f,v, &))« uuy^utpuv. » Me<;^otoK $ i
Patrcl. XCVI. 13
 ;

S95 LKOMS P.^P.-E 11 >%

y.Vfat Tnj TriaTia)," «fxyto-TOfi';) na.pzixwyrv.i. SixipiJyj, A {Mdiili. \). Oladio enim his acuJo fidci vcjiiun» simu-

xai fitaxoivwv tov Trto-Tov x«i tvv «ntff:ov* zai tiqv lulur , dividens el dlscernens crediilum ei incre-
^w iroof io-s'§Eiav St^^OTopt&Jv auyyev-iav t£ xkJ dul.im: ct cognalionem quidem vel consensum qutc
aufiSafftv , tJj Sew o£ 7rpo(Toi>'.:iwv xai ff-jvaTtTwv ad impielalem deciinisnl, separ.ms, Dco aulem ac-
dca T>j; itpof «utov lijoiivnj, /«i a-yy.-vJTEoif. Ovoev commodans, scu conneclens per pacem el diieclionem
ya/) Tn> Troof avT&v i.yu.nri; Ota Ttio^Tewj rr^oTtuo- crga ipsum positas. Nihil cnim propius ad ipsum
TEjBov. OO T.arrip, oJ wijrujs raf t^jStvaj TOtj riwotr perlingit dileclione, quae [nihil enim a.Jiquius dile-

O-JvarroTizTOua-a, ovx «5c),ioi Tfl Tflf yuo-ewf ecjiyy.r) ctione q.] per fidem est, erga ipsim». Nam nec paler,
ScffpiouuEvot , zai Ta; yvtk>|;x«f ^uiptjvoi' ou voo.t>!/if nec raalcr, qme cum filiis dulorcs comparil, net;

cxi^uyiaf 7r«XE'« te /-ti oOx aTraGsffTaTJj o-uv«yft«, fratrcs necessitatc naliirae alligali, sed voliinlalibus

xat T») 6aTE|5ou Witei Triv a/eatv ffuv5t«^'J0uff«* oOSr-v dissoluti; ncc e\ lege conjtinciionis crassa et non
y«o TOuTwv wua? S-ia» cpuffewf (xSTOXOy» £,o'^«- impasisibilis coniicxio , aiicrulrius solulione affe-

5{T«t ,
(iovjj Si TriffTir w Tr^oj 6j6v zat iyv.irvTi;' ciitmem dissalvons , nullum ex his di\in« naturx
e; wv ffuaTr/ozTJj aviyEwjjOTjjitsv te x«t «v»rr),«ff6»?uev, parlicip<>s cfficil: sed sol.i circaDeum fidcsctdileclio,

y.«i T>3f Troof Tov Il/.KffTflv oixetwffSwf Tjltwflootev. Kai quorum complc.vioue regenerali et reforniali sumus,
y«o «uTof fiO.eyiv o layznp' t 'o yt).wv Tiuripu. ri y-r,- B el commend.ilione erga Creatorem digni [dign.lti]

rip« \ntkp £ft£ , oiix ecrTi uov a^to;. K«t 6; ov ).«/*- sumus. Ipseenim dicel^at Salvator: Qui ama! paliem
6«vet Tov ffT«uo6v «OtoO , xat «xo^ouQsi ojrtffw y.ov, aut matrem plu.^quani mf, non est m.^ difjnns : el qui
oOx effTt aou «Htof. » E^Tre^o ouv o? Trlv eOay/e^tzljv amat plium aul fi iatn super me, tion est me dignus. lii

TciSov ij^v/jAaTEuetv 7rpo«tpo0uevo<, xoci Tnf «TroffTO- qui non acfipil crucem suam, et sequtur me, non cst

itziqr ispa.p'/_i%; t6 a;i&J/*« xXofwff«j«evoi 7r«vT« tt-:- me dignus (Malih. x). Si ergo qui evaugelicam se-

ptfpovo-j<Ti, x«t irKffj^oufft, x«t Tov l(Tj^«TOv, ei :u%0'., miiam invesligare proposuerunt, et apostolicae <.'ag!ii-

5i« Tvjv 7ro6; 6e6v ipt)iav yt).pOffi x«T«x.,o/.6flvat 9«- t;ilis ponlilicatum sortili, omnia contemnuut, el pa-
VRTOv, Ti oOz 5'j xai TraOetv -/«i S/s«ff«t TrpoQufATj^jj- tiunlur ad extrcmam (si coiiligerit propler Dei
ffovTKt, OTS Tijv TriffTtv 7ro/.£y.oufjiev>jv XKTiSotev 5t' ;5f amicitiam) condemnari mortcm, an non duri-.si!iia

fl ir/»6f ©eov 'f

t).t« nopi^cT^.t ' ot; tvj 'Exx).:3fft«v quaeque paii et agcre diuicerunt, cum fidem viuenl
iroo9owaivrjv a.\pf:iY.'/.i; 7r^-.offoo)«tf xi(TorrTc'-'0'jfftv depopulari, per quaui erga Dcum amicilia acqiusita
6T£ T//V (d.(/itlU.V TW i^sOSct l3«).'.0Mev/,V ffUV«iff&OVT«t, csl: cum Ecclesiam li;Erclicis invasionibus oppugnaiam
«ca t6 7ro).ey.£iv x«i ex'5c/etv u-fi-jzi; roi; 7ro).efiiot> speculaniur? quando veritatem proj(ic:am niendacio
««^«^^«'/«iff^-VTat, z«t TJif eOayYe^txJjj evT-X/j» e'7ri).>3-
senliunt pulasnc quod offendcre p;;slponen:cs,
p ? r,'-

ffOVT«t; X«i TTWf «Vcu9uViV TOUTO X«i «Tt^W/0/JTOV ; conciiiabunturhoslibusevangelicumobliiimandatum?

O0(}/fi'if ouxoOv (iv«).«?ivrcj- Tr/v 7ravo7r)i«v toO noxios sincnt inipuniios? [et quomodo secutum hoc
llveOfxaTOf T.tf 7r/^«T{/.c«,^c'voi; (iv9o7r^i?ovr«t. ToOto atqueimpunilumciii?] ISullalenus, sed sumentes ar-
S/j ToO-fo x«i n«-/upo; Opt(wv effcSii^aro ffuX/oyof, maluram Spiiilus, his qui adveisus eos pugnare co-
x«t Tflf eOffeoei«f vT^ipiu.a.yr.at , 5i' (>jv t'!) xotv(o nati suiit, rcsistere ccrlant. Iloc vero et veslrom sa-
7t«Tfi ffus(£/:jt«;^>jffe , x'/i Tnr «i/iJTtxflf x«twv5/o«7« cerdotale collegium exhibuit,ctpro pietate pugnavit,
fi/jffc f6C>.K'/'/o; ' ««),)« TJj p/ij/ij Tw/ Xe;^&y)ffOftevwv in quifaus communi patri auxilialum est: et hx^rcli-
o XtJyof ffwfft£)i).eT</.t i xoi ^rpoffwrepw ^a.i-JiLv «v« •
corum forliier devicit acics, sed racmoria eorum qua^
;(^«tTi?£T«t. T]i«7'^ Sia yap 7r£v9ix/j twv e7rt'.)vTwv ij dicenda fucriut, corripitiir scrmo, et an.piics egredi
£/?pp«ffif. A'piGi<Jip/_(Xi ot itpccp/^yi ycyovxfft" /.«t «vTt premiiur. Lugubris enim iragoedia , sequentum
pjv et^-rlvijf etiv t'a) ).«'»> 7r60ff:yijvif/ff«v '
«VTi oi est explanatio. HiErcseon enim inventores facti sunl
ffiiou ^t^Kvta T«t'f «zx)>3fft«ffTtz«rf upo\ipv.t; eviffTret-
p ;nlifices : et pro pace contenlionem populo annun-
cc.v' Tov oTvov /jptt^ov yS«Tt *
zai Tov 7r).r3fftov e^Tro- liaverunt, pro frumeiilo zizania sulcis Ecclesi;c scmi-
T(ff«v avaTto7rrlv 66).ipuj' 6 ).uzof ojf a//v6f, x«t tif naverunt : vinum miscuerunt aqucc , ct pro\imo
XOzcf «avof urezpiviTO t6 ^^^cOSof «X»iOet«, x«t « potum dederunt eversionera lurbiuam: el tanqiiam
£)
«),/iOc'a if^eOSof Tr^iseXoyi^eTO. Ile^fupTKt 7r«vT« rof lupus agnos simulabant mcndacium, et vcritas [lupus
'!jxz)»3Ti«f T5t rrpuyuMru. ^Eizti Si o'tw t«ut« SiixitTO, ut agnus, et agnus ut lupas simulahalur, mendacium
xat Triv i/ffi-lety.v /j «ffi6;ta x«T£§offz£TO, 7rp6f t6 ut vcrilas, el vcr.] ut mondacium rcfutabalur. Con-
uco.Ktrx 7rpirrov fljtiv e09uSo).nff«t npoh'/^riiu-j , vmi luibabantur rcs lola? ccclcsiaslicie, cum (iuod nocere
T(JJ //OVW CO]>W Z«i T(>)V TOtoOrwV '/vdjffTJJ 6c(>J TO qneal, non eral qui discerneret. El quouiam haec
T^ 3t«voi«f «viTctvo.uev 0|xa«" xizctOev twv «TrOjSwv quidem sic disponebaniur, ct pietaiem impiclas
T/jv ).ufftv Qtjyyjx; T.pom-jyjjii; ilrixoxipuOu.. At6 t'7) depascebat, profecli sumus illiic quo ncs dcctbal
7r«&'aOToO ywT^ywyoOfxivot 7rve0a«Tt, Touf Tnf Ez- dirigerc grcssmn : ct soii sapienli, coruraque cogni-
x),/;ffi«,- 6f.9«Av.o0f, ToOf i-:/5i«f y«ftiv, 7r/;6f T>jv r/jf loii Deo, meniis nostrae cxtendiinus oculum et inde, :

«l/iOeittf x«Tavo'>jfftv ffu'/y.«).iT«t ^ii'poiJ.M. ToffouTov corum quae inlerpreiando dubium ingerunt, solutio-

7«p 07rcp«9).oOit£v Tn; TiiffTcwf, z«i TTpof Tiiv eOffi- nem continuis oraiionibus dare nolis po.itulavimus.

Cttav ffuvTctvJucOa , za/ T/if £zz).r,fftaffTtz-^f :v TrpuTOi; Propter quod nulu [spiriiu] ejus iliustrali Ecclesix
xaTaffT«ffi'.>f otirt z«i TroXcatZKfV t/.:- oculos, id esi sacerdotes, ad coiiieii.plandam vcri-
^f ovri^/fxev ,

ftuwMf 7r£^tffT'./_ou;u.>o», zai TToisftmotf PouXeO^afftv laiera concitari ilignoscimus. Tunto c.nim aniplius
 ! ,

597

pro l..e ceruunus, ntque p.elau aUendimus, ei i«

EPISTOL^.
A «v^.)^.... ,,;, ,«,• ^^,^^^
m
....«9,,,.,,.
«"/-oi-jstv ,.-,
o^/
i»riinis
l»riinis de ecclesinslicc slalu procuramus,
eccIesKisIico, slaUi nnnnin ct
nrnriir.'unii«. quanlo <%f ,!_....• • '
««y.«..o^ev a^voK 0« rH, Tiiv 'tx-X.a.div 5.a<TT<^-
oiviiibusciicumdali soHicitudinibus, bellicisque con-
siliis sununum sacerdoialcm hunc cceUiin
relracti ,
<rr,T«. ffvvO.-a.of. Tjj y^p „>,iv>, ,f>; r:icTi,., ffuv-
non deslilimus congiegarc, ul Ecciesiarunj dislanlia e^..v^v=.v rr,aT^vou.v yy.i ^^ .,),6;,,,„,, .^._,
I>rocuI CNpulsa [dissidio pr. expulsoj, pacis con- ;i'-;.«i.ov «;.«v 7ro>.'T.-.u« yci
, on to 7rivac-..vov
iuaclione coapietur. In pacc uamque fidei pariier -i^yv ^^.eliyr, ffvvio>.ov : n«;.^T£ yup
compacaiam a y.ui vuc?/cruv
Clirislo dilectam Romanam lompu- T.. o.x.ou;^vix^ upyjrovuU crvvejo).oyoCvTc-f «Oto.
Llicam nosiram confidimus , ei tjunc congrcg.Uuni y.ut zto nv.u.:/.«r. x«£ T-i
[atque
ypi.uuurt. T« rs yio 7r«.i
ita cong. est] venerabilc vestrum conciliiim. r«._ «uTou crT«)^vT.
,x«.«.eoT.Tor, r« t. ^«'o«
Iuierfuislis namque et vos cum unjvcrsali prifKipe vf..v «^^coT.To,
rr^,
e5,?«..e?« y^c^.uuru'
pastorum, simui cum ipso divinilus loquenles tam ^po./oui,^;.
in «^^7^«^^««-«^
spinlu,quaniqu<;li(tera.
7" • , Tov T^, «)>,e.,«, ioyov' 5.«o.
Susccpimusenim non tanUim eocoaav. .«i Tov rf., opOohW^ X^rc^n.a. ^uU^.
€x bealitudine ejus verum eliam a sanclitudiue
,
mmu.. n«vT«-f yop i^^,,^ „ ,^. i4^ .j,-^;^^^
vesira directas nobis liueras, quae prolal*, leclie '«ef T» C-yvo^JjKa/V
«. t X«f
«Kr. ro-rr,i-j,.:- 5 5 >•
r.o.-zpi/.v.i..,
6idx<Ty.«h(xtg
sunt, et verilatis veriim slyluiii declaraverunt, or- g ;xt^..avTo.
^iTrs-
O05i ,«, >:«.)^.«,.ev
Ibodoxainque fidcm dopinxei-unt. Totx^ cnim conve- , «))' e.c«.)^;
«•-^y« a.vc...v./..v 5«o -.«i :t«vt.,- crv;.,<;.v.,
nicntcr, el non difllnenler, positic sunt ad imila- 7v.^,
.«;
x«c y),e:.TT>,, t.: 'ui. ffvve.c«rTr;<r«a.v.
tionem :
et lam synodicis, quam et paiernis dociriiiis t,5 oi
^vv.ao)o7w«a.-,- y.,.i ^, ^.Orou
consenliunt. Neque cnim negleximiis, sed diligentius tcO er<r;rc-ffav' nc-
rpo. yo.v>iv T«v 'A7«9.vo,
ais comparavimus [cxpendimus] 2^)tov i>.epnya.O,u...
: idcirco et omnes Ov aK..v.ffe ^:;^ o05d,, sl p.n d,. OiSzi, y«.
consonauler menle ei lingua concredidimus, et sinii- \,^.,
:ravTo>v a.o....-TO
liier confessi sumus: et tanquam
, e.' ,,.; 6 ^6, T«f i;ro,)««c. i
ipsius divini Pelri
^«r«/, T-^, «7r«e.i«,, x«i
vocerw, Agathonis ovTOf TO.V iuvzoij
relationcm supcrmiraii sumus .otrr^.
rat, c-.-yopfuyd; sx
toO orry.^onpenov,
ikeiro onim discrepavit, nisi unus. Namque nemo ab y.ai 7r«v.ioo->
Zopou. Ov £v.«c/,o., T^
onmibus periit, TT^opiTj, <rvvT«).«ve?oa'cv
nisi filius interitus, patcr conlu- oeor. .„. crvv,).^,jff„;,,v. Coif s?eVeaef
maciae : el bic una cum j)ropriis discipulis sponte i? ov.avoD
Tov Tnf «^o.ffvv>5f
atssumpius est ab angelo v^i^«T0f a iwffyoOOf h
sibi decibiii, ct suo exsc- . 7:p,>t
«v«T.))c.v. .«; ^ii y^^i ^-^ ^^^,^5^.^ '^.^^^^^^^
crabili choro [G., abscissus cst ab angelo dccibiii, ct ^^^
TO.V 7rcffT£VnVTC0V
sacratjssimo choro]. TSTay^SVOf
Qucm cum propheia coilugere 5.«VV«?£CV •
^vyif
vsye).«cf "'^ -.oOyocf O
^,
T«c,
opportuuumest, eoquodcondoluimus. Qualilcrccci-*^;i„r'*- "*'"°"^^ TOcff '^°'^?°'f aov
<^ow doyfiam rf..\^l
5o'v««ac t6v rij.-
- .
.
w t «Aa?ova«f entuOe.cu Bc.oyov
disti ex cffilo de sacerdotii culmine, «va^TE.ooO;x£
o lucifer, qui
cOf«.STc-va«, T0.0-.T0.V
nwne oriebaris ? Luce certissimae scientiae fidclium cVscov ayy.)o«c>.Tov .w-
T«y;.«. .«. T^ T«.
»..;mas Iiistrare ordinatus es, et iii i.ovoi«r nrsp^ ^p^, p«5vT«T.v
nubibus poncre ^;r,jp9«, .«T«.T.<r.v;
arrogantiic sedem vanis dogmatibus Ac« t^ rf,, ^v.tcx.-
elaius es? Quo- r^^i.r^,
«r„VTO,ao).ff«,. ,«; ,,„ >„.,3,,, .^
njodo fuga Ijpsus cs, viialo agmine angelos imitante i.o,T«ac«v iKi-
^0-«,; m, oOx mic.
'
lantorum sacerdotum ? An supcrbiie alis ad notpit.lr,„, ^5,),^-,
altam ^-v> T. x«c «rocTo)cx.5v
ruinam elevatus, a mystica nicn.sa temetipsum <xvv.coT.ff«vTcov ;r«v.>ocv;
alic- n^. «rrc-)«xTc.«.
nasii, .iy«.„,aivo,- tov. ci,«.^!,«,
ajmulalor factus Judaicae disccssionis? Quo-
-po, !..ru.otca a^
modo non suscepisii cohortalionem fiatruin, iiiipo-
-«'.
rrporpi.o.ra,
0-. «vc.T«Tac,^ 6«.o.To.,.v
; ^ i nir.r..
rialem ct apostoiicam celebrantium i.caT^.,,,«. oOx -

solemniiatem? A<« rc
«..aT,or;«, i.oaT.oy.v
Quomodo rccalcilrasti qui dilectus es diligen-
c<^.«c5.5 x«c y.Lj.
,
roh, ,v T^ «epeTcxr; npo.ipi,rit
tibus te, et ad panilcntiam le invilantibus? Nunquid
^.a., e.carp^«c r.pl, rf..
aov, x«i ovx ^-
qui cadit non eva.f.cav; .civTo>;
resurgil ? aut sc avcrtens non «a;,vv-
convertitur? ''-' "-' "'"'" '^'''"''*''
Quare '• '^''''//-'^.'^'-^o- "Q
avertis avcrsionem improbam „ Tr./,«.

laversusex aversione improba]. ct detenlus cs in '^'^^ ^-«' ^o.oOacv

"^rrVr'/"-'''
7*''
".'"v'"™'
'* '«'^
hairetico proposilo luo; ct noIuisU ' (*" '^^^" <ri^To.-, « ^i
convcrii ad pie- -.:-
r«.'
c'-
,'u^u; rr.c ^uyj., nzptnlu.i
tatem? confusus es utiquo. iii quii.us malc docebas 7r«/.«ayci)).ova«, ri
xaxco,- 5cb«ax.-cv ovx
conviclus. i,r,a;tOvc-TO, x«c t6
domeiiliam siuiul ct obcaicationem x«)<i,. a«v-
e«v.cv jiaxvvero, t«vt« i^h
Idem euim essc uliuinquc videttir. Ilarum namquc
6 ^fi, 'Avtco^^c-cov .^vo-
idia vesligia corporis,
/^svof npU^oo, M«x«/>,o,- 6 uua.ip,o:
alia autcm gressus animai se- . x«c oc tr^,
«vr<>. t., toO X;>carov
ducii decipiens: malo docerc noii t«Hc.ox'«,- irroaTaT.aavT^r
erubescebrcf, eibcne
r.^r..o, ocxov«.v,x.5,
doccri erubesocbal, hic qiiidem, qui avv.),v..^,_ ,,; .i-
Antioobensium ^^^^.
nictus est presnl Macarius, qaem non oportcl dicere
T.. 's^arc^, «;c«,
:T«7r« doxe_7.>7
l^^o.^^ ^ _. ^^, ^^ ;
Macarium [l)eaUim], ct qui cum ipso dc oidine
r!xp£7zifif9r.cA'j.

Christi di.^cosseruiit : cujus univci^salis convcnuonis

communi scntentia dc saccrdotali digiiiiate re-
piilsisunt, et
probaUouisanclissimi pap;t^ traditisunl.
Dofinilionem autem adorandnm 01
vrut-Mbilem •Q.00V 5s criTTov x«{ a;Ciaucov > Uyiat avvo-^w
399 LEONIS PAPyfi II 400
i9ipMri9i, Tott; TE ctyian iryvoSotc r.t*i IxxotToif rrx- /V saijctissiinuni conciliuin decrevil, lain sanctissiiniti
T^«fft <rw;*^«ivovT« t» zat (7vv£»r6f/Ev.w w y/e to conciliis, «luain ct probabilibus palribiis convenien-
jjfxjTipov Ttpiro; frwjiziyoct^c, y.ui ii' vjri^atj •nftuj len» et subseqiienlem ; in qua el iinperinnri nostrum
«3txTw» ToiJTov fxOpwTs, St' oj TKtf tjy'xi^ w,ur)v t6 subsciipsil, et por pia edicta noslra coir.probavil
rSff 'Exziijo-wtf wav v.pmvj(it 7Tlf,pu^n iioO ttots cain, per quam oraiionibiis vestiis cuncta Ecclesiii

«^« «Vt» 01 t6 orx«vS«>ov xni v\)vtsrptiJLii.i-jti; «i- plciiiludo pacificattir. Ubi sunt, qui scandaiiim con-
pmwf TexTovcwaavTs,-; ttou ttotj tiao» o' T/jv ttz- tiitj; condilionis [C, hxrescos] fabricaverunt? ubi
ir>«or;*gv)iv eu;«6i£«v iJ/£v5cot^«(Txa>.t«f vTo^io-tv £v sunt ,
qui simiilatam reverentiam [religionein] ad
SuofiiEvot ; 'Af/ipiBr) Twv TtfOTwirrewv t« 7rsct9£f/.«Ta' argunieniuin fals:E doclrrna; iuduebantur? Detraola
StvXiyyjA Twv ^evaziCovTwv tk TrWTo-j/syvi^Aara* tjjv sunt pt;rsonaruin velainina, convictae sunt decipien-
5o/jiv 6 ).yxof a7ni}uyi«(7«To , x«t )iO/o? 7w;*v6f lium falsitatcs, pellem lupus abjecil, et nudua hipus
nt7ropt7reu£T«t' x«i toOto juju fxivoaevoi, onsp iypj- publicatur : et hoc manct dum apparet, quod tege-
«TiTo \i-h (f7vjop.-'jo;. 'H lirrozotfft; xaTaz/x/jtT«t *
n batur, cum non apparebat. Simulatio damnata esl,
a>«6et« 7roXtTJuET«t' t6 i|/;uSof ^wptorat' 6 <nnpt-J! vftritas fiducialiler agit : falsitas exterminala est, el

Twv $t?«vtwv \Xn. tt?«vtw5wv] ^oyfjtciTwv ex«xorr«t. ejus qui seminavit zizania, dogmata abscinduntur.
ffiTo,- , 6 ).c.6,- 6 filoy^pif^-co: . etg [j.ict.-j «7ro9riz>3v B Triticum ,
quotl est Cliristo dilcctus populus, iu
Tv( Xpi7-:oj '£xx),>3o-t«i eto-zexoptto-TKt. To tt)? opOo- uiium horreuin mittilur, sciliccl inEccIesiam Chrisli.
5o5t«j ywf av«TeT«).xe' t6 tn* itlJ.tni ffxoros xa9v- Lux orthodox.TB fidei orta est, erroris te.nebrae de^
7ro5-'5uxev. 'ii z«T»j;eta i/.ZTniifiutTratt t6 7r£v9o? e^ merguntur. Tristitia trausfiguratur, et luctus in \x-
t\)(foo<Tvtfj, t6 o-xu5/>w7r6v et,-
x«/'*^» ^«vt« irpis liiiam, et contristaiio tn gaudium, omnia ad meliora
T> /petTTov /tETKTre^/otrrixe. At6 x«t v^si; Ta.s- "Ex- transgrediuiitur. Proptcf quod et nos Ecclesiis Dei,
x)./;(rtatf Tou Bi'Sj tJi-j tt)? eip-ovn' «TroAaSovTKtj qu* dudum pacis gratiani acceperunt, congratulan-
X«,otv o-uy/afoov-e; «7ro<7To).txw? uf/.«> TrpoiTfOiyyo- tes, apostoHca traditionii alloquimur vos : Caudete,
tuQa.' i Xuipzri . yjt.iptri , x«t izulfj ipSt, yaiptrf» gaudete, et ilerum dico, gaudete (Philip. i\) : iermim
T/staSixyW 7«o ^apiv ijotv >j Tpt«f e;;^«oi(r«-o. "Eppwo-e-, eiiim gaiidium Trinitas nobis concessit. Bene valeie,
naviipoi t>j; txiveStiue uTrsotcrTattsvot, x«t tou /j.txeTeoov sacralissimi auxiliatores pietatis, orantos pro noslro
«^KTouf •J7reoeii;^6txeuot. R«i rj fljia ;j-ip* 'Aviyvwasv. impcrio. Et inanu diva : Legimus. Data decirao Ka-
• • ' leiidas Januarias Consfantinopoli, impcriali domo,
piissimo pcrpetuo Augusto Constantino iniperalore,
*
* anno vigesimo nono. El post consulatum ejusdeio
C ^^^^ decimo torlio, inJictione decima.

« EPISTOL.\ III

LEO.SIS II AD CO.NSTANTINUM IMPEaATOREM.

* httiypoLtfog awtpopi. aroLktiav. irupu Kio-no; r'i\i «'/tw- Exemptar retationis misso! a Leone sanctissimo ae
ToTou val f/'/.x«/JtMT'/Tou rr«7t« T>jf iri=(T§uTe/3«? bentis&imo papa senioris Romw aa Constantinum
'Poinoi itpoi KwvffTavTtvov Tov extaeSiirurov x«i piissimum, et Cliristi amatorem imperatorem, con-
fit.oy^picrov ^'xirilia, e7rt'.u/)oCo-a x«i (i7ro5e;to,!A;v>j ftrmantis et approbantis quiP. in sancto el univefsali
T« £v T/j «71« xsi otxouttivtx/j lzr>3 ffuv6'jw 7r/ja^0ivT« sexto concilio gesta et definita sunt.
TJ yvi oitcr6ivr«.

Tw exjdzfje^yru-M x«t 7«)rjvoTc<T<w htr-rzorri , w.ririi Pil>simo,el tranquillissimo domino, victori, et

xat xpoitMovyj.i , Texvw u'/oiirnr''t rr.v 9eou xai SwTn/sof triumphatori, fiiio dileclo Dci, et Salvatoris ooslri
«uwv 'l»i5oO Xpi(TTou Kwv(7T«vTivw ^otaihi Aewv e'7ri- Jesu Cbristi Constantino imperatori Leo episcopu»
ffxoTroj SoO).of roij SoJ).wv toO eeou. serviis servornm Dei.
Tw i3a(Tt>er TMv ^«TiAtuivTwv, ouTtvof e'v Tjj eSovfTi* D Rcgi rcgum, in cujus potestale sunt regna mundi,
liviv «i roO xoa/tou |3a(7().etat, «utw fiiy.poi re y.xi pusiHi cum magnis gratiam agimus, qui ita in nobis
y.tyiikot tu;^a/»t<7ToO//6v, tw ouTwf etf utjiaf p.eray(X' terrenum contulit rcgnum, ut coelestia vos magis
yovTt rn* iitiyiiov p«Tt).ei«v , oif.ig Trjv ovpuvfjv amare concederet. PIus est enim, qiiod in Deo defixa
uj<)).ov yt>OTt,tt>j(reT«t ufxjt; ;rfotvoTr>j<T«t [L., ^t>o- mente confidilii quam qnod de collalo vobis divi-
,

Tt,(x£tT9«i \iu.'l; 7rx/5</.TT/j(r«t]. n^.etov yip e'(TTtv , oTt nitus honore regnalis. lllud enim vobis, hoc proficit
»r/so(nj).waivot xu> Biv 7r«/>c»Tt«^c(T9e , nriep ort ex omniiio subjectis. Nain triumpbalem paterni diade-

• Eplslola. Hanc epistolam Baronius allegato loco T^irtio,quod profiteatiir se hanc cpistolam scripsisse
spuriam esse judicat. Primum ideo qiiod circa finem indictione decima, qua nondum poniifex creatus erat.
mense Maio indictionis decimoe [Letjr. undecimae Quarto, qiiod iionorium iii Monolhelitarum bxresi
Mansi] rescripta ponatur ad epistolam imperaloris, dcfiinctuin adeo({ue justa anutbematis sentcntia
,

quam se menso Julio ojusdem inJictionis accepisse condfmiialum esse scribat, quein publico funcrc Ro-
futetur, quae, nisi me:i(l()sa probentiir, manifeslissime inana Ecclesia sepelivit inter sanclos pontifices iii
mcnse Julio
sibi contradicunt. St;cundo, qiiod nullus ecclesia sancti Petri, cuifpie ut catbolico pontifici io
pontifex esse potuerit, qui mcnse Auguslo creatus, omnibus parentavit. Sev. Bin.
deccm tantum mensibus pontificatum administravit.
 :

40! EPISTOL^. 101

iualis gloiwin, naicendo srpcina niis^^ralione obii- A t>j; 6s66-:-j vftlv npwKcoi.ftfl^Q/i: rv^n; PtnCkfdtu.
nelis : pieias eniin vcstia, fruclus niisericordiac esl : ToCto ya/s tzetvo ufi(?.f ufi)jti [L., iruy^ .yacp ifiie
poleslas auteni custos cst disci|)linx'. Per illa igitur Toyto rovf vno x^'/=*« 'i^e^^ie]. T^ '/«p So?av toO
regia mens Deo jungitur, per isiam vero censura Tvurpty.ov oia8>3_u«TOf iTrjTtxroufvot 7ty.pnovc9t ri
subdilis adhibctur. Illius opcs, inopes adjuvanl: o-jpKVM e\>VK)jf.'fy-AK' >5 yip vjjLt,:-!/ tvii^etK .y.upir*s
liujus aulcra siigacitas , a vero iraniite devianies iaiiv oixripjioi), i) Se i^OMaiv. fv).«5 ttSc xaTao-Ta-
einendat. Non cnim muior regnanliura cura est, crewf • Tof/ixf ovv Zt iy^lmt "h ^wjUiy.r) 3ia»ot« T«
prava corrigere, quani de adversariis Iriumpliarc 6«w npotTvpuol^erfni , Sti TauT»f Si to StrMiler» ru:
quia ei nimirura polesialcin suam servicndo subji- VTTWQOig 7r^07f«V£TKt. 'E«iv>Jf >J txmUpia TOtf TTTW-
< iunt, CUJU& profecio mmiere et proiectione iinpc- /^olc povBtl, T«uT>3f Si [L., T«uT>jf hi « Ay;^tvot«).

rare noscuntur. IJnde divinilus privoidinala veslra TOvf <i7ro7r'/«v/,9ivT«f i/. T>jf a),r/6oilf o3oO Sto^OovT^t.
(-hristianissiraa pietas, el habitaculum dignissimura OuSi yao (j.typi Tif Tcov j3ao-t).eu6vT«i>v Tuyji^avet ij

sancli Spiritus in sui cordis arcaiio prjeparans, fpovrli ToO Tii crfulepi SiopBovaQat, uvrep r.ui iiti,

quanlo capul Ecclesiie doraiuum Jtsum Christuni, Toff evavTiotf fi^ta/itSeiietv ' inztSn wf vo.at^ca , c>.utu

vGrae pietalis regul;tm ampleclendo, concessi sibl ab Tflv eayTwv elouo^tav uTfOTao-covo-t 5ou).eOovT«r , o3
eo regiii monslrat auctorcm, lauto sanctum vonera- ^ o>j).ov6ri tjj try.in-p ««i tw Sw/)w pr«j-t).£uovfft. Ato
oile corpus cjus, quae est sancta maler Ecclesia, ut xat SciSev npo-z\JT(uOtl<r.u n <jiil6x,ptV70S uawv cvat-

sincerus etprincipaIisfiiius,largieiidoatque fovendo SilK, W.i «^tOV Za-OtKTiTrjj&tOV TOO nv£Uft«TOf TOO
inconcussa facit soliditate gauderc. Scriptum est igi- «ytou £v ror x/surrTw TWf oiyxiu; zupSiut «TOttMtcaffa,
tur de vobis, clemeniissLnie principum., et de eadem offov T«v yffulriv T^f 'Ex>:).>j(7ia> tov Kuptov 'Ijjcovv^
jancla Ecclesia tolo terrarum orbe diffusa : Eruni, XfltffTOV , TOV XKVOVa T>Jf K).>j6lUf eu/TtO:i«f TTtpf

mquit, reges. nutrHii lui {Isa. \li%) ;

pariterque scri- n-zvcraopiivri rn( e$ rvtou 3w/)>i6ci(7>jf «ut^ p«fft)6i«f
plura est; Honor regis judicium diligit (PsaL xcviii). «pyrr/iv «TToSeijtvufft , too-oCtdv to cC>y.u uvrtM to
Quia duin diviua rebus bumanis pra;poni!is,et orllio- at€u(TytOVy omp ia-iv ri uyiu yv,:np 'B-/.r).>;i7t«, «if.

doxam fulem curis sjecularibus incomparabiliter yvntTtOV X«i TrjSWTiTUTTOV «UT/jf Tt">fV'JV Tre^lSaATTOV T«
anteferlis, quid aliud quam judicium rcclura Dei x«i ft^.&Ttfzou^cvov, E7ri t>3 oizeta •^SiutOTyrirdf [uSmc-

cultu veneramini, et sacriAciura purLssimum ^'.ique •/tv>jT';J 1 arcfyforvrt yjr.iptiv inoinrt. K«t •/«/) 74-.

holocmstum divinac suavitatis odore fla^rans in ara ypuTzruf tttpi v/xwv, cft).«v9|3wr6T«Te ^aaOioiv , xdtt

vestri pectoris ejus invisibilL majestati mactatis? Trejsi T«f «uTnf uyiaf 'lizx^r/O-iizf T^f ev o)u St«-

Hjdc de piissimi animi vestri proposito, Christianis- - y.ny.iv^g tw y.oayM' «"Eo-cvTat, i}»jo-i, /Sao-tXeif oi rpo<ftie

iiiae auguslorum, efficaciter dici , Dei giatia ope- e-ov- > cio-auTwf oe yiyp(/.irrut' 1 Ttf^fl ^-xatiioit xpiviv

cante, confldimus, qua sola et crror omnis eviclus uiunu. > ^EnttBri ruBtlu twv «ve/56>7rivwv Tr/joTtu&.vref

est, et reclitudo evangelicae atque apostolic3C fidci Trr.styptaTwv , xai t>jv

6f fio5o?'.v Trio-Ttv ui:po<jiiuBC>i

ciun sincera chariiatis copula apud cunctos Ecclesia- t&v jStwTt/.wv t poy.pi-jovrt? &po*Ti5wv, Ti htcov, r,ntp
i'um Ghristi prscsules oblinelur. Ii>i enini Chrisliance ort twv opSnv toO es.v ^piaiv at^u^taBt, w.i y.uQu-
fidei veritas llucet, ubi gemina, Dci videlicet et pio- ^wt«t>jv Ouo-iav x«i 6;o/.«vtwi*« e^xzarov Btiav evw-
umi, charitas fervet. Proinde nisi hoc iilrumque Si«v Iv Tw |3w;xw Tov vyt-ipov ffTn9ouf o-^«7t«?eT«
lex regum omnipoteus Deus suis sacerdotibus con- T/j «UTOU «OjOKTW f/,E'/«).£l'JT/iTt. T«VTa pjupyu^ Xi-
donare disponeret, nunqnam se regia gencrositas ytaOut Tttpi Twf irpoOiatco; tov e'-o-;§oOf uy&v
ad inlirnos famulos incliuaret, ct pauiulum regali fa loytcyov, XptTrtuviy.i>rurt ^«fft)iwv. T^.f tou eeou
siifiiio scposilo, unum se de collegio saccrdotum pro y^«j3tTof ivtpyo-iiiiiii, Bapfovytv. At' ^i y.ui yivrtc n9.au,
y.elo Dei aduumerari concupisccret. quani gloiiosa, rlicm vzvimrut , >t«i rt ipOorvi ttjj euayYe^ixijf xui

.et pnvcelsa, veraque hunalilas, qu.nc pro an.ore unoirroHyrnt niarttn; ffuv tw ffuvSeffuw rn; tD.w.pt-

divino se iuclinare dignata est ! Quid igiiur restat vouf «•/«Trrjf 7r«pa 7:afft T0"f npoi5r.oi( twv tov
auguste, rcgie el subiiniissimeprinceps, nisiulDeus, D Xr^tffTou 'E/-/).>;fftwv eTrtx/jaTet. 'Ey.tZ yyp -h ulriOuA
qui iDcrementum dat, ha^c opcra cordi rcgio dign.in- :vjf Twv X/>tffTt«v«v jriffTewf 3t«X«fi7ret , cvOk ly^-
ler in.spiret, augeat, ct imploat in vobis luceni ca- AoyQvyivu; 1? 2tTT>j «7«7r>3 tov Oeou xul rou TrXr.fftoa»

Iholici dogmatis, qua fugcntur hucrctic^c iiebula; pra- vKtpi^itt. iktbntp ti y-ti t6 iyunp^.v toutwv 6 ffvti

vitatis? Deniquc lcgatos hujus apostolicae .scdis ina- Cafft^su? Twv P'.<fft).eu6vT'iJV , 6 7ravTo5vv«;^'..f e.- f

iris vestrai Roman;c Ecclesise pielatis vestr.ie fainu- iyt^oTtfx^jffaTO TOif eauTOu hptvatv, ou5au'Jif >j ^.fft-

los, id cst, Theodorum et Geoigium prcsbvteros, cl

)a.;'.>3 evyfveta TOif e'ffX«TOif e«uT«f Sou^oif avy*a
Joanneni diaconum iiiios nostros, alquc Gonstanti- rilfatvc , \ui np'i( 6)^70^ tou ^affi/tzov Ci^-ovf e^K»

nuin subdiaconum rcgionarium sanctai rioslroc Ec- ,&;tov TV7X«vovTOf eavTiiv [L., i5>!/}>j|:xf fov, e'«VT>jv |

clesise, una cum porsonis, qu» cuin eis profectae i-eTToOet avjupiOytov t^vat tou twv lepioiV r.arakiyov
fuerant, qua; a pncdccessorc raeo apostolica; memo- Cii Tov npo; eiov ?i^)ov. 'il r:oi« e^So^^of xai v^^n-
riaj Agathone papa per oclavani indiclioncin pro /OTfcTTj x«i u).nH; rantivoiTt; , -riTis Siu tov r|»6f
causa lidei, .vestra,piolai* jubeuie, illuc dirootic fu''-
ei'>v 7r60ov ffu^//.KT</.6«v«( /arrjHi&jffe. Toivvv Tt ntpi-
laut, pcr nuper ebpsam docimam iiidictioucm mcuso 'Azhtnrui, i^'>x,'^ru.rt at^uarCtv, y.ui niaroruri jaaf
4ulio. cuia (1iv;\!i',)ns dementii^ vcs<riic apicibus ci ).iwv, gi «>j Toi 75 ivy 6 e-:6f 6 nafix'^'» t>!v i;;iSojiv,
 ,

iO.% LEOMS PAP.f: II m

TKVT« T« roWitinrtK «?toof fuTrveuTri h r/j j^a/rAir?} A svnodalilius gcslis, ciTm inagno jucuitdllafls gaudio
vfMv xa/»%, x«t «u^rioTfj, x«{ Klr^pixTr) ev u.uiv to Im Domino exsuliaiiles, suscepimus : el quasi dp quo-
fi>( TO-j x«9o^c>:oiJ Sr/uaTof, tv« ^.tTi^wvTa' [L., yu dam moeroris fluclu oplat;« franquillitalis porlum
7«5iuwvT«i] TVjf u'.p'.Tt/y); tfaivV.Ttirfii «t ffuvvjyrtar.; ingressi, receplis viribus, rum grat nrum ai lionibcs
KjritTa xat Tovf X>3y«T«/5iouf TOyrou toO «7ro(TTo),t- exclamare coepimus Domine, sahum
: fac Chrisli;»-
xoO e/jovov T»j? fxriToii 0/*wv TWf 'PwjWfwv nissimum regem nostrum,
'Exx).t)- ei e\audi eum in die, in
ffi«f , Toiif otxsTaj' rof vyizripu; eOcElieiaf, eeoSwcv qua invocavcrit te {Psal. xjx) per cujus a Deo in-
;
x'/t rswjoytov TO-i? Tpeirfjxtriptfji , x«t 'Iwkvvc.- rov spiratum siudium per totum orbem terrarum apo-
5t«X8V0V T« inilhtpa T2XVa, x«t KwVO-TKVTtVOV TOV clolicae el verae iradiiionis pictas flagrat , dum tetra
wTToSiKxovov mi ptytwvpim t^; «71«; >jr*wv Exx/rj- callgo hcerelicce pravitatis evanuit. Mprito igitur
Ca? ^;T« TW» ffU» «UTOt» «ro5/)ft)JOKVTMV TrOOOrwTTwV, cum propbela canendura esl ac diccndum : Domxney
twv xat rtapu tsO iTpoi)'/Yia«iJi.iiiiiv >j_u«f r^f «TroffTO in virtttte tua exaltttbitur [Iwtabitur] rex, et super sa-
Mxric ftrniiii? 'AyiOwvoc Tou Trawa xaT« lutare tuum exsultabit vehementer. Desiderium animtB
tY)v ovSowv
«rtv-^jjffiv sjjKi^ Tou Tn; TrtdTew? rrjooyttaToc x«Ta ejus tribuisti ei, tt vohmtate tabioriim ejus non fran-
xOivffct n; Ouwv euo-e?Et«r «vTo9t 0T«>.e'vTwv, 5«« dasti eum [Psal.w). Rex cnim qui sedet In solio,s\cut
xvf ivayy^di SteWouffjjf Sex«rfl? e^Trtveptrlffewf tw sapientissjmus quidam ait, iniuitu suo dissipat omne
fouviu [L., 'Icu)iw] ^jjvt _u6r« Setwv xepatwv tHs mnlum {Prov. xx). Domino
Etenini dissipatum est,
v,uwv «it>«vO_£,wiri«f , ««« xai oT^voSrzotf v7ro/jiv/jju«fft cooperante, veslrae pietatis laboribus malum, quod
f«eT« fitycdn; X<ipis xat euypoffjvnj eTri tw Kv/iiw diaboli nequilia ad decoplionem hominum induxerat;
«7«»,tw/«vot c5e5«fte9a' x«t wffTrep «tto' nv6--v xufi«Twv et boiiQm Christianse fidei, quodChristus ad sabitem
).u7r>jf etff EvzT«tov y«>>)vuf /tae'v« ffvve)i9ovT8f x«l hominum conlulit, obtinet. Igitur gestorum syiioda-
ivuryyaxvTg; [HTi rjyjxpivrictg ^plifitBix jSoav Kupte, ''um seriem rccensentes, curiosaqiie diligentia sin-
ewffov Tov XptffTt«vtxwT«Tov >j;zwv Pitfft),e«, ri/.i ini- guia, quceque gesta sunt flagiiantes , eadem quae
xouffov «UTOv , £*v av rifikp'/. intKui.ivnroii aposioHccc sedis Icgali narraverant, scripiis conso-
f cri

ouTtvof Sii T>jf OeorveuffTou ff7rou5>Jr v.aT« rraffav nantibus convenire reperimus. Cognovimus enim
Triv ot/?ouu:vvrj >j euffeeeia tH; «7roff-o),f/^f xat «).»7- quod sancla et uiiiver.salis et magna sexia synodus,
Couf 7rapa<5off-:wf «v«?..7rucEr, wt rt 5uffw5>3j- t»? quoe pcr Dei graliam imperiali decreto in regia urbo
K-pETtx^; oau)iT>jTO? iylx,; if/.y.T(Ai.M%. 'A^tov ouv iiuper congregata est , eadem ,
quce el universnm
Sffrt Tw TtofnTt, avu.-^oulti.-j, y.a.i Xiysi.v' < Kvpti iv Tij concilium assidens huic sancl:c sedi apostolic^c,

Swufut ff'yu EufpavS/lffeTKt 6 ]S«fft).eu? , xa» eTri tw p ciijus ministerio fungimur, senserit, atque decrevcrii
ewTupiw ffou «ya)Jit«ffcT«t cfwpa. T/W iiTtOvfjtiv.v sub orthodoxac fidei iulegrilate, rcgulisiiue majorum,.
rf,; y.up$l.a; aurou sSoy.c; u:jtm , x«t Tr,v Oilvoi.v alque concoidilcr nobiscum confessa est •», unum
T'7)v ;jet)e'wv «utou ouy lfiripri(T</.; «utov. 'O yip « |3«- esse de sancta et inscparabili TrinitatenoslrumDomi-
«rO.-uf x«6>j_uevof ETTt O&ovov, i xaQw? ttou rt? ffoyw- num JosuroChristum, ex duabus et iu duabus naluris
TaTo; y>jfft, «Twotx-iw «vrou ffxoTrw 5 effziSaffe ttkv inconfuse, inseparablliter, indivise consistentem , ut
mvnpov.t Kat yip roT; ftoyOo'.; rrt; ufiwv cvCi^)ziv.; rou vere Deum perfectum, el homioem perfeclum euradem
Kuptou ffvvepyovvTOf t6 irovripov StJff/ooTriffOry, 07rep ipsum, salvaque proprieiate uniuscujiisque in co
19 TOU 5i«66).ou T:ovr,pix nph; t>Jv tmv ivBpitrtav convenienlium naturarum, eumdem ipsum divina

urirnv ir^yur/f x«f t6 «yaSov t^,; twv XptTTiavwv operalum ut Deum, et humana inscparabilitcr ope-

Trtffreoif , ojrep XpiffTO? vpo; (Trarriciuv twv «v« ralum ul lioininem, absque solo peccalo : el duas

©pwjrwv 6;^«piffaT0, Touro eTrtxpaTSi. T6'.yapovv twv idcirco naiurales volunlaics , duasque nalurales
ffuvo5'.xwv t6 vi^oj «VKocxuovTCf , y.ui iKiy.eAu; ne operationes eum habere veraciler pntdicavit, pcr

ptipyuiiftivoi y y.ui l/.'/.n-'j. rwv urrouv/juaTwv «7r«t- qurc principaliier et naturarum ejus veritas de-
TflffavTJ? , Ta «i)Ta , «7rc!> xki ot tou «-offToiizov moiislratur, usque ad cognoscendam profecto diflc-

epivou Iry/uripiot ilnyrKTyvro, rol; ffuuywvoufftv e'^. rciiliam, quaiumsunt nalurarum, ex quibus et in
jj
ypiyoif , «jvpouiv ffuuSaivctv. K«< y/p iniyve^utv, qiilhus unus idemque Dominus noster Jesus Chri.
OTt ri «yi« xat fuyut.r\ xc.i oi^.ovy.tv./n sy.rn ouvoSs; stus consistil; per qu» revera probftvinius, hanc

fjTi> xara 6c0u yi?^'^ ''? pafffiz-rj npoffTiyu.otrt sanctara et luudabilem atque pi-jediobilfni sextam
tvuyyo; ev rn ^«fft).''5i ffuvvj^^poiff^jj 7:6).et, T« a'JT«, synodiim ,
pcr raisericordiain Dei, qui Ghrislianoe
«Trep xat >5 ot/.oupisV'.z>j ffuvoo'>f [L., «Trep xat o).>j >j lidei veritalem suis fidelibus reserat, apostolicam

ffuvoSof j >i Tw xat «TroffTO^xxiM tqut''.» Spovji prcBdicationem inoflenso pcde fuissc secuiam, san-
«7'-'f>

t!\'fr.iv^vti wTtvt y.'jX rr,v Bf/.y.ovixv £xr£).oufiiv, ffuv/i- clorumque ct uoiversalium quinque conciliorum
v£ffi Te yxii c^rfainuro ini rn 6)ox),yipia rf,; op^io- deiinilionibus inomnibus conscnlienlem, nihil su-
86;ou irlarifa; , xai Toij twv nuTfpwt y.uvisi , x«t por staiuta orthodoxce fulei augentem aut minuen-
cu.o-ptiiWJt)*; «ua jjutv ffuvw_uo).6y>3ff£ t6v £v« rr,; tcm , scd regiam et evimgclicam scmilain rcctis-

ic/iu; x«t «j^wpiffTOu Tp'.«ooj' etvat rov Kuptov >ju<»v simc gradicnlem, et in his .ntquc per eos sacrorura
'l»70UV XptffT>V £V SuO fUffifflV iffuy-^uTwc , «^^w- dog:i;alum lima, et probabilium caibolica^ Lcclcsiaer
AtffTw; , «StatpETWf rvyyiwJTo. , wf aA/;9wf 6iov patrnm doclrina servala est, et rogularis lima ad

Ut in Epibi. ejusdem Lconia ad cpiscopos Ilii^paniop. llAfiT'.

40r, EPISTOL.E. ' 40G

oniitium sciHficalioneni prolala. Sed el Iioc verc di- A Ti).«t v x«i av9/5«7rov T£/£tov t6v «'jtov ToOrov, ff4>-

gnuin, Deoquft gralissiinuin exislit, quod aposloiic;e ?o tiv/^f Tij; t5i6T>5TOf f/.t«f ez&cTWf to/i» sv «Otm
pracdicalionis vorilas, qiisc impeiialem cxornal po- ffuveWouo-wv ^^yjzwv •
tov avrov tovtov tk Csty

tcnliam, ct principalem denientiam servat, per aii- hip'i<i'm</. on fisov , xat t« «vO&wrtv« 'v.yj.^o''rjt'>y,

gustissimx pictaiis edictum in toto orbe terrarum hz^ym'^'''' ''*' «vfl/3w7rov '-//'ipii uvjr,: aaafTtaj' r.c.\

percrebnit, et sicul soiis radius omnium hominum Sia tovto Sjo fv<n-/.K Og^.yiaKTa , xct ouo 9yo-ty.«i;

corda histravil, ul inde ruisiis docirinam pitUalis h-py-';a; layjtr.ihui «i^twj ezjjt-j^;, St' t.^v.y.Kj ij twv
spirilaliter pcrccperiut, un;le jusla; dispensalionis »>jo-swv «'jtoO 7rpw?oTurwr ui-tfiuu «TroSei/tvvTat'

gubernaciila benigne sibi prxberi cognoscunt. Syn- jzphq eTrr/vwaev Svj^ovoVt ti5? Sw.^opu; wv eo-t '^i-

odali igitur sententia, cl imperialis cdicti censura, ctjwv, e| &)v -/«t ev «!«• eIj xKt 6 «-JTOf kvpf^i «aw»
tanquam ancipiti .spiritiis gladio, cum priscis h;erc- '|/;toOj XftixT? ouvscrTn-xi* §t' «jrep «).v-/9oJf fJet^e [L.,
siiius etiara nov;B pravitatis error expuncius est : cl riipa. eyvwuev] T«'jTir,v rrr^ «yiav xxi Klurc/h-roi
qni auctores falsitalis cxslilerunt, cum su;e blasplic- x /.v.pi>y^iv.-iv exTijv o-yvooov, riTtf Si« Tijj tou eeou

mire labe prostrati sunt : qui ore sacrilogo tentave- eOc-TrAxy/vtaf tvjv «)>.^6it«v ta,- \piiTri.v.viy.o)-6irve

runt asserere unam voiunlalcm et unam operalioncm Trto-Teo)? rotf Trt^Tot? yave^oot, «n-poT/6rot? ttoc-I

in duabus subsistenlialitcr unilis naluvis Domini 110- B >!«-«/o).ou6r;or«Ta r'J> n «7roc-To).t«M y.n-^yy.v.ri , •/«£

slri Jesu Christi, cx qiiibus el in qnihiis indivisibi- Tot; ofot? twv «-/(wv xai otxoyf/.evtxwv TrevTe truvo-

liter el inconCuse consliiit. Hanc igitur recUe alque Swv , ayvocrvoOerKv ev «TraiTi , xai Tovf «ijtwv r.tpi-

apostolica) iradilionis noi'inam pn-edecessor nieus Trrjo^o^ouevov z«y6v«f , x«t fiyjSiv npocrriOctirtf.y ij

Agatho, apostoiica; meinori;c papa, cum sua synodo uTre^ai/iouo-av nxpa. t« opiiTBhra. Tjj cp9o§6^w TrioTSt

prnedicavit : hanc scriplis pcrciirrciitibns suic sug- ukH Tnv |3«ot),tz)jv •//i euKyye^.t/iijv Tpi^Sov t? ei

gesiionis p;\gina vcstra; piclalis per suos legalos 6:iar ^«Si?ou(7«v •

x«i' Iv «JTotf, x«i St' «-jt^Tiv t>

emisit, approbaiis et confirmans lestimoniis sancto- (ryjniiK tojv (ejswv 8oyu«Twv , x«i n 5to«ox«Ai« xwv
ruin ac probabiliuinEcclesi.TC doclonim, quam sancta rfi; y.oSolix.r}g toO x,ot<rToO 'i:xx).«3-ia; i//piTwv tra-

nunc et inagna synodus, Domini et veslro favore Te'pwv i^Mluy^^, tn Se z«i 6 x«vovtx6f Oeo-«6f twv
celcbrata, susccpil, ct iii omnibus liobiscum amplcxa Trpoy.oinaBiiaM-j [ L., 7rpoexo|:/.f'o-0)i ] 7r|o6f otzooojx>jv

cst, ut pote bc;iti Pclri apostolorum principis since- ttkvtwv. aX>« rai toOto viripyjt «X/j^w? «^tov yMi
rain doclrinam i;i oa agnosccns, ct iinniutilatje pie- tw 0ew euKj5eo-Tov , 6ti >j vlo^iu. toO ecTrocrToJ^xoii

talis in hac signa contrcclans. Sancla igitur nnivcr- ^vp-jyy.nro; -nrie tov «vToxoaroot/nv S-jvaoreiav ««•
caHs el iragna scxta synodus, quam nutu Dci veslra T«zoa-aei , x«i T.'iv /3act)f/)jv iftX«->0fw7Ti«v pu).aTTet,

clcinentia scdule convocavil, cl cui pro Dei ministe- ^ z«Ta -6 S<.«Ty.7y.« t«,- ci^uanfji-urr,; eOc^e'ei«i' ev

rioprajfui', apostolicam in omnibiis, ct probabilium 6').w tw y.ony.to ivr,\i\in<Te ^ xxi y.%^u.r.ip «x-i; >;),i.u

palrum doctrina socuta est. El quia definitionem Tiif kkvtwv t: tptiY.uhv.pt x«p5i«,-' oTrwf 7r«)iiv evSev

rect;e fidci, ut dicluni cs!, plcnissime prscdicavit, [L., ezer9ev] Tviv St5«T/a>i«v 7rviu««Tixwf Ti5f ev-
quaiu el apostolica sedcs beati Petri apostoli (ciijiis oe6et«f xoptiffwv-at, oOiv eVtytvwo-xeiv 6y»i).ouo-iv e-j-

licet iniparcs nunistcrio fiingimur) venerantcr susce- pevwf «uTotf 7r«|s«ff;^e9£tffav T»jf Stxaiaf ozovouiaf
pit, idcirco ct iios, etper noslrum officium haec vcne- Tjiv xuSepv«flrtv. Toiyxpoxiy cuvoSt/rj «Tro^Kc-ct , xai

randa sedes aposiolica concorditer ac unanimitcr ^fli^w |3Kot)txoO Si.uruyy.uro;, y.uBunsp rn toO Trvev-

his, quoe definita sunl ab ea, conseniit, ct beati Pelri ftzTOf StorTOftw pof/yKia, «oik ToTf 7r«).Kt«tf «i^ eo-ecri
auctoritale confirmat, siciit supra solidam pctram, y.cr.i vj Tr/tivvj ta; -/«tvnf 5)«u)6T»jTOf e5er.evTv3% , xxi
qui Christus est, ab ipso Domino adoplis firmilaiem. oi upy^nyof. rw i-uSouf o-Ov t^ e'«uTwv /S>«o-;r(;i««

Pr(<plerca sicut suscepiinus atquc firiniler praedicfi- e^^wXiiOijoav • OTivi; iTityiipnTWJ ar6u.urt ispoT'j\'a

mns sancla quinque universalia concilia, Nic;ciiuin, iy.riHar^iui v* Qtkaitu xai ytu-j hipystuv
'
ini twv
Constaniinopalitanum, Epbesinum primiim, Chalce- -/«0' uTroc-Tactv «vwuevwv Slo ipuoewv tou Ku^oiow
doncnse, et Coiisi.anlinopolilanum, qu;e et omnis j^
ijx-Iiv *l»jc-ou Xftc-TO-J , i^ wv x«i h «Ji; «StatfjTwf
Cliristi Ecclcsia approbat ct sequitur : et ita qnod x«i «ouyxuTwf ffuvio-T/jxi. ToOtov Toivuv TiSf oo&ijf

nup.ir in regia iirbe pio vcstra; scii^nitatis aiinisu /«i «7roc-To).txnf 7r«p«56o-2wf t6v Turrov 6 7t;o>j7>jo-«-

celebratum est sanclum sextuin co:iciliuin, ut eorum f/tvos jze 'AyaOwv 6 T»jf «7roc-To).tx«f yjnyr,; 7ra7r«f

p disseqnum el ea interprctans pari vencratione ai- a/xa T<i Ttjt*t« cuv65w e'/>jou?-: • xui toutov rotf
que cen-ura su«cipimus, cl Iioc cuin eis digne con- tt^ o).«6oOo-tv iyyp«<foi.; h tw T^f nuiM; i-JU(fopu!

iium(M'ari, tanquiim uiia et scquali Dei gratia congre- nuyrivM rn vy.tripu tvcnCtdii Sii twv oixeiwv /.ij-

g;itum decemimus : et qui in eo fidclitcr convencvunt yurupiwj u:-ijz£yj>tv, «~ooj'.>!vjwv /«i eTrtzu/jruv T^tf
Chrisli Ecclesi;e sacerdotes, intcr sanclos Ecclesi;e twv «ytwv x«i exx/siTwv Tiof 'Ex/)iaaiaf otS«czK).wv
Palres atque doctorcs adscribendos teque censemus. ;^i&>3Teff:v , 6vtiv« e^ri toO rr«f 6vT0f >j «71« xki ys'
Nam el islis, siout cl illis, idem Dci Spirilns s;iIulom yuXri toO Kuioj cOvcjof «j 01« ri; •'jy.;ripu; yevo-

animarum oporatiis csl, et hujus immarcescibilis ;*ev>j ouvooou eSi^aro [L., ovTtva £7rt t. 7r. >j i. x«i
fruclus impcriali pielati \estne a Domino rcputabitur, /a. o-OvoSof « Stci toO Ku/>iou , x«i T^f u.a. yev.

ciijus el per su^cula prxdieando laliorc (mirabililer ff7rou5f,f coeHaTo], rui i-j «-«o-iv «k6v oOv ijuiv

n«i jraiia cooporanle) perfcctum esl. .Viialhemali/a- 7r»/>t£7rTu;«T.;; o'>f Tr.v et).tx;.tv>j 5to«cz«/.txv toO y«-
 , :

M7 LEOMS PAP.-E U m
\(«pto\i Il»rj90u roO y.oyjj^aio-j twv «ROdxiXwv £v A mus proelerea , alque exsecramur omne$ hxrescs.
Ruroi f7rr/tv(i)ffxo'jaK, xai (Tr,uzix oloylopoj euo-JveiKf oninesqiie earuni auclores alque fautores, qui adver-
8v «OriM ToJroj 5««7Z£;rTo,ui'v)r}. 'U o-jv «yi« oizov- sus apo^iolicam el orthodoxam fidem diabolicis de-
^rvcxv^ xat fieyilo ?xt»j cuvooof, )3v i7r<v£ii<rre 6ioO cepii r..il;'tiic, f;ilsitatis crrores iu Ecclesiam conali
arouSaio)? « v//'7iv filuvOp-oitia arjv/.yMtri tj x«t sunl iiiiroiliicere, id cst, Arium, Sabelliura, Macedo-
Tr/sojyjJTaro svezjv Tflf teV d!'lv vTroujoyia; , iv Trao^t iiium, Apollinaiem, Eunoniium, Neslorium, Euly-
-w «noiTTOtzoi x«v6vt x«t T/j 5i5«Tza).ia rwv i/.- cheni, Dioscoruui, Timotbeum, Sevcrum, Themi-
Y.r.irwj 7r«T='jOwv £;>3x.o).ou9>;ff£v. K«t iirzt^t) , w» stiuni, Orig(;nem, qui et Adamantius, Didymum, el
itpoiipmut , T*;f o^6;jff TtlariM; rov o/iov Ti).siwj Evagrium, similiier scripta Theodoriti adversus duo-
iy.r,p\)\vi, o-jntp y.a.i n «7ro*jTo).txo; 6p6w5 tov \i.v.y.v.- decimsancliCyrillicapilula, cum epistola,quaj(licitur
pioxt IliTf ou Tou «roffToXou , ouTtvo» T»iv StKJ^oviav IbiC, missa ad Marim Persam, el una cum eis Jaco-
sc x«t «vs(^c9t ovTsf exTe),ov|X£v , oitv.vy.i(ai eSsearo* Theodosium [C, Tbeodorum], Gajanum, Anlbi-
buii»,

5i6 3/j y«t >3/*et; , /«i 5ci t>3j yyfi£Ti/>«; T«?ew» ov- mum, Zoarani, Donatum, Novaium, Priscillianum,
TOf TrjOOffxvv/jTo; xat «TcoffroAtxo; 6^6vo; oftoyvwuo- Paulum, Pholinum, Pelagium [C, Celestium, Ju-
vcjf re -/«t ....
ijjiOY^yj,^ toi? 7r«p' «-jTflf
.
optrrOiltjt.
.
lianum] Faustura, Maximum, quos sancta caiholica
cyvatvit, x«t rf ux/OevTiu tov fxazapiou iieTpou pj- " atque apostolica Eccbsia do catalogo fidelium Pa-
S«ioc, xa9«7re/3 ettc (TTsptu izirpx, wTc; etrriv 6 Xpt- trum , iit pote zizania de area dominicx Ecclesix,
CTo;, «TT «vTOu Tou Kvpiou Tov <nzpp6xr)TU. xowt?o- gebcnnai supplicio abdicanda, pcr ventilabrum divin;ic

fiivotf. Ati T«{ir« ouv x«6wf Sip^o/xeOa , zat ^ifiaiw? discrclionis abjecit. Paritcrque "aualheraalizamus
xnpuxTi[ttv , T«> ji£'vT» uytcti x«i otxoufiSvtKa; auv- novi erroris inventores, id est, Theodoiiim Phara-
65ov?, TiQV « Ev Ntxat(y , x«? KwviTTavTtvou;r6Xet, x«t nitanum episcopum, Cyrum Alexaudrinum, Sergiura,
Tiiv ev 'Efiffu> ttpiixrriy xai ttqv ev X«).x>35ovt, x«t 7r«)icv Pyrrhum, Paulum, Petrum, CoustanlinopoUtanae Ec-
T50V Iv Kwv(TT«VTtvov;r6).5t • «STtvx? x«c 7ra(T« » Toi» clesiae successorcs [subsessores, id est, insidiatorea
X/5i(Trou 'Exx)>jcri« zvpoc , x«t T«UT«tf «/oXouOeC,* magis quam prsesides] inagis quain prasules, nec non
o3to> x«t T>jv v-wTTt iv T« puiike-jo\Krn nolit eu- ei Honoriura, qui hanc aposiolicam Ecclesiam non
«reoet ETrfviuerec [ e7r«ywvt(Ta«Tt, L.] T>j? \tpi*zip«; apostolicae tradilionis doclrina luslravit, sed persana
7«Arjv6r»TOf e7rcTi).5ff6:tTcnJ «yi«v exrJjv truvoSov , w? proditione iraraaculatam fidcm subveriere conatus
Txur« €^/i>jVBV0U(7av, xai rauTat? £'jraz6Xou&ov. ru esl [G., immaculatam maculari permisit]. Etomnes,
iu'ji(a eri6v.(Taart y.pvjo-jxs; S£;i6//e6« , x«l «^twf qui in suo errore dcfuncti sunt similiter anathema-
;

^fJM TU'jrxic (TwupiQfin%voit auT>jv ^/'«j^i^oaefia , cif tizamus, et abominamur imilatores eorum et com-
x«i aur/iv (wirauTWj t« toG Secu X*/"'^' {ryvaO/soi- plices, qui dudum fuerunt, vel nunc usque sunt, id
a9il(TKv , E/.T« Se z«i tov; ev aurJj ^rtffrw; ouveX- est Macarium quondam fallacissimum Anliochi» Ec-
06vr«f iergif toO Xptaroi ixtrot twv «yiwv naripwv clesiae deccpiorem, cum sui erroris discipulo, imo

ycd StS«T/:ii).wv r:^; tou ©eou 'Exxl>jata» ouoiwf rnagislro Siephano el cum eis Polychronium no-
:

uvwjdpeaOxt 7cpivoy.SJ. K«t yip x«i iv rourocf vum, ut vcre dictum csl, Siraonem, qui hajrcticae

z«6&')f -/«c ev exjivotf to «vto tov ©eou Ilvevpa pravitatis delusus pbantasmate, mortuos suscitare
Tr)v Twv ^u^jwv jrwT>j6iav hr,p'jn>TZ ' xai 6 T«uT>jf pollicitus,dura vanam ejus praisumplionera efifiectus

y.upvh; 6 u.pLOf.pv.vro; xf, vftiripu thas^it ^aiXiiu non scquitur, fallax et in hoc oranibus comprobatus
7i«ra.''oyitrBrifftxoLi irupa. rou Kuoiou , flffrivof rw est : et qui similia eorum sapuerunt, vel sapiunt, ei

(i,ox,^-j> avvtpyo-Jcrr,; rii; tou ©eou jriz^iTOf 6«u- qui umira videlicel voluntatem ct unam operalionem
/cwffrwf K7reT«/i(r9>3 et; ulotvu; xjjjOUTTo/aiivw. n.ootre- dicere praesumpserunt, vel pi-%sumunt in duabus
TrtTOurntf a^j-Juvy^fJLOirillopLZv 7r«T«f raf uipiaei; ,
naturis Domini noslri Jesu Chrisli, quos et sancla
x«i roj; rojrwv «7T«vTaf iijOj^iryouf xai ffTJivtrraf, universalis supra memorata sexta synodus abdicavil
oirtvef xara rnf o/sOoSo^ou xxi «7TO«rTo)vtx:Sf TrtffTsWf Macarium quidem de prajsulari dignitate dejecit,
et

T«"f Tou 5t«66).ou «TTKTatf x;o«Tuv6f*£voi 7r)i«v«f _ discipulumquc ejus Stephanum, et Polychronium se-
^euScuf T«tf 'Ey./lriaiuLS eiti^eipnaav nupitaayu- iicm vanissimum, sacerdotii honore frustravit, eo-
7iiv* TOUTeVrtv "Apeto», SaSiXitov, MaxeSovJOV, 'Atto).- rumque participes atque socios, qui noluerunt intcl-
MviptoVf Euvo',uiov, NsTTO/Jtov , EuTuj^ea, HtotTKopov, lig M c ut beue agercni, cl iniquitatem meditati sunt
TtftoSeov, SeSVjjOov, ©e^tartov, ^ilpLyivw tov x«i 'AS«- in cuMIibus sui {PsaL xxxv), qui suos et praesertim

fMtvTtOV, AtSup.ov, xai Eviiyptov' «ixraurwf t« ffuy- Macarius errores huc illucque disseminari conali
ypciftyLurx. SeoOwpiTOu ri /aT« Twv Sfx«ouo veipK^.aiwv sunt. Et dum sub cvili tegmine lalens lupus ap-
Tou «ytwTarou Kv^tXlou ^ero: t>1> i7rtffrc).;^f T>3f partret, el pro pastore fur et latro compertus est,

"^iyoptivn; "iSa rr^of MKf>5v rov IleoT^rJ ar«'>eiari;' ;« vero pastore ovium Christo, ul pestifer ac devasta-
aftei 8i «tuTOtf x«t 'Iaxo>5ov, x«i 9t6Sw/iov [ L.. ©eo- tor abjectus est. Idcirco digne analhematis stylo [lelo]
Q^o^tov ], xat r«i«V9v, "a-jBi.jjlqv , iMopu:*, Aovarov, No- percussi sunt, et jeiernis vincalis colligati, pocnitere
^«T»v , n/9ta>':'A).cav6v , IlauXov , wrstvov , ni^Mytov, nolendo, insolubilitcr tenenlur obstricli.: ne rur-
K^A^vTtov, 'louWvov, «OtTTOv w.i Ma^t/ztvov ' {,\i; ^ sus in efFrenat;i> praesumpiionis audaciam, concitati,
mrfia xa9o\tr.n x«t B7roo-ro«x>i 'Exx'>.nffia i* tou xk- suae pcstifcraj doclriii;e contagio quemqnam dc sini-

TRXoyou x',jv riaruv nare^wv, ocre 8>j ?t^«via t;5c pUcibus foedarent; qui eliam nunc usquc in sua ob-
 , f,

409 EPISTOL^. 410

siinatione pervicaciter perscverare inaluerunt, quaiu a §tanoTv/M «/uvo;, >tyw 5»J xiif 'E*n\ris'M( iimn-
a(lveritaliscoguitionem,utsaIvarentur,p<Bniludo[pce- p^}X.Givzu; •zy.if r.o)«TJo-t T/if tw Trrvw xnC
yiiY/ti*

nilentes]converti.Obduravitenim coreorumdiuturua 0ei«f z^tffiwj uitztui.E-a. K«t oWKUTwf «v«Stp«Ti-

malitia, et omnibus claruerunt conscientiae magis ^ofiicv Ti/vf iftvp:Tf/.; tw? vias n\cnr)( ' TOTCffT»

quam ignoraniinclabe[clade] prostrati, ulsponterebel- &663woov T^^v TiQf ctjoav iniuxQKOv, KOpov Tov 'A)j-
suammagis quara Dci glo-
lc3 aposlolicae veritalis, ci 5«v5/9£i«f, lipytov, nvppoii, Ilaylov, Uirpov, toj» T:Sf

riam inquirentes, cura Deus moneat ad poenitentiye 'tiKx/r.ffiac KwvorTavTjvovTroJsw; u7roxa6{ffT«f fiSXkov,

correctioncm delinquenles exbortans Nolo moriem : Tinsp •/aO/iyflTaf , oii fxr,i) a).X« xae 'OvijOtov, OTTif
peccatoris, sed ut convertatur, et vival (Ezech. xvni). TaO-flV TiQV aTrocTO^txjjv ^E/.xkoviuv oux ine^tlprtat
Nam quod per divalia sciipta vestra pielas nostrani 5iOK(Tx«"/ia a7roo-To).i>;i^f nc/.p«.^6at(,>( kY'''-'^^^^ u/Xi
cxiguitalem connnoncre dignata es(, ut salutari Tjj |3i6ir)),w npohoviu _U'.«vOnv«t Trlv «ff7ri),ov 7r«jK;^w-

doctiina et orthodoxae fidei dogmatibus imbuercn- pnffi. Kat ua'vT«f 0£ Touf iv rjj i^vrwv 7ri«v>T

lur, quatenus ad sana» fidei scicniiani pcrvetii- Tc)i£ijTyi(r«vra; wTaOrwf Ss ^5e),yTT6//£6« xat ava-
rent , ut aegrolis et naufraganlibus circa fidein G:_aaTi?oaev to\>j- tojtojv ptt^yiTaj zat ffuviffTopaf

sedulo eis manum spiritalis doctrinai porrcximus. ui ToOf TS rySu €>:7ra"/.«t ZKt f^e/pi tou vCv ovt«? ^

ad poriuui verilatis pertingerenl , et medicinalia B rwrian Maxa^tov t6v '•^vou.zwv unure&ya Trjc 'Av-

ntoniia ad cognoscendara sanoe scientiai recliiudinem Tto;^ewv Exz^Kjcrtar «p« tw trlv «utw Tiflf TrXovTjf

iQdesineuter contulimus : et quod ad nostrum mini- IMuBnr^ , yiUj\ot Se StSa<Tz«).w Stc^^kvw* M.i ffuv

Sterium congruit, admonitionis remedia non omisi- «OTOtf Do),u/jt/6vtov T/v veov wf «^/j^f li^wva *

mus cupientibus exhibcre. Licet autem scriptura offTtf Tfl ^avTaffia 7rati'6p.£vof Tvjf uiptrv/.^hi fau-
ttylus, pro statu aposlolicai et evangelic-e fidei admi- VJt»toc iyiipttv vez/JoOjeTtTjy/si^aTO * t.O 5« eciro-

randa certamina veslru; clementiae ei vigiianiiara Te).£'o-/;taTOf Tjj tx.y.ruiu «utou >'.«TaTo^fii30'tt f^n
singularcra narrare non sufnciat, non tamen ideo £ro//evou, ev jraartv «^raTJwv £§£t;^6fl •
ert 3t x«i
praitermiitenda sunt fortiiuJinis insignia, dura ubi- ro'js T« oiioiv. «liTwv yjOovjjiravTaf , r, ypovoOvraf,
quo orbis uiiiversus ejus canil pracconia. sancla Tovf Sn/ov6Tt £v 6£).»2p« x«J f*i«v tjipyiiu-* fitrr.tv»

malcr Ecclesia, exsurge,dr;pone pallium inceroris, et x/T«To)>f/*}ff«vTaf , ri x«T«T0^f*'7iVTOf , rj /jteA/ovTaf -/a-

iudue le slolaui jucumliiatis tna;. Ecce filius tuus Tc.To),;/«v siti Twv Suo yyaswv toO Rv/jiow «pwi»
coitsianiisiimus priucipum, dcfensor (uus, adjutor '(«ITOU Xpi.arov , ovf «TrezigiOu^Ev >3 npo{i.-*riy.ovf"0'

tuus. Ne commovearis, accinctusest gladiumverbura (livr) uyiu zai o V.oufzevixn £xt>3 «ruvooof. Bat tov
Dei, quo dividit incredulos a fidelibus, induit se lo- M«z«otov |jiiv Tou T«f n!>oiSpiu( a$iw(xaTOf unt^-u-
ricam fidei, et galeam saluiis spem. En propngnat»r C ),jto , TvV Se ,u«0>3T/iv aJTOv STr^avov , rat llciv-
tuus, confide, ne metuas, novus David, non illc rcx j^_c6vtov Tov /x-f/aT«iw,u£vcv yip:v-u rvi itpurixr,g
nniiis geulis Judaicie, sed hic luus Chrislianae plebis e^exoil-e Touf ts tovtwv fxjTo^rovf x«« etat-
Ttf«.>j?,

piissimus princeps, Nazareni sanguine purpuralus, joovf , otTfvtf ovx rtSov^^vBriTU'/ cvvtivat tov uyw
dcjecil Goliam magniloquum hostem tuum, cl cun- 6vv«t, avofxiav Si e/c/iaavTO eiTi Tatf xotT«tf «vtwV
clum agracn cjus Inic illucque dispersit : percussit otTtvef Taf tStaf r.\uvoi( nuv-:u/o\) \ni/jiipn<soct
frontera ejus jaclu lapidis (/ Rerj. xvii), ubi non Y.uruantipui , r.ux' i^vipeTov 6 M«xzy;tof. Kai vtto
Ineral signaculum pietatis, amputatum est caput ejus, r-hv Sopa.v Tov noSurov ).av6«vwv inuvifKvQri ).uxef,
et in membris ejus nullus vigor relictus est. En ubi- x«i «vTi noiy.ivo( rivpiOr) x)e7rT>3f , xat }.r,9Tri(

que triumphus porlaiur in pilo. Congregamini pari- umppiyOr) «rro tov aX/,6ivov iwv npoCurMV notfii'
ter et venile, o rcligiosissimae Cbristi Ecclesiae, cum vof, TOVTiVTt TO") XjOtoTTOv wf nokto p-/.r.rr)( xai ^ot-
sacerdotibns plebes tolo orbe diffusce, canite magna fiioi}/96j>o;. Aio xat tw rov «v«6iw.aTif S6/;«Tt a^iuc
voce, et dicite ; Yicit novusDavid » constantissimus £7:).riyr/o-av , zat «twviotf cvvSiOivvef Scffftotf , f/n
Augustorum, non in miliibus solum ( nec enim gcne- jSov^6fi£v.t fiETavovjffat aveuXvTwf «vaypayivTSf x&.Ti-
raIemevange!icaipr:cdicationisvicloriainnumerorum^ j,ovT«f f/r^Trwf Tr^tv 5tav«<rT«vT:f tw .at«(7aw rvif
vinculis quisquam poterit comprehendere), sed et «^ zsiaj ).ot,uoy66oov St3«ffza).iaf rS KXa),tvt.')Tw avTwv
,

ips:;m priucipem et hostem, et ducem, ac incenlorem ToXf/zj Ttvaf Twv «Tr).ovffr£/iwv ^o),vvwfftv *
oTTtvf
omnium mulorum el eorum diabolum, cum suis le- x«i f/E/,p' Tou nuphvroi ini\i.6v(a; tj5 otxei/ auTww
gionibus atqne fautoribus, per arma ver?e atque svffTaffei ^rpoffaeivat >Q6iX>jffav riTrejo [eiTrejo] tvot
,

orlhodox», ct apustolicae traditionis ct confessiouis

7r|s6f STriyvwfftv Tnf aXriOetaf vn^OffT/sti^avTef ffw'wfft.
exslinxil.. Exsulla nunc secura saucla mater Ecclesia TiQ yup j^povia xazia tffxXrj/iuvflfl >3 xapSia «vtwV
dc liherlule tua sa^pius impugnata, sed o<m derelicta. x«t Trapa 7i«rtv e^otvr/ffav ffvv£/5>iff£t /xaXXov, rtntp
Suscilavil rex tuus mvictissiinus Cbrislus principera UY^dix e^oXtffOrlffavTc,-, oif ezouffiwf i7rtfta;i^6jagvot Ti5
piissimum proimgnalorem tuum, bcnefactorem tuum «TroffTo)tX]Q a.lr}'}iiu' xal /xoX/ov rqv iavTwv ni^tp
,

alqueopulenlissimum largitorem, cujus studio oriho- TV-- TOU 0£OV So^av £.Tt?>)TOVVTif , OTTOTaV KvptOf
doxa fides rccollectosplendorc toto orbe irr.adiat,fideles uffottttxvr/ffx»; Tovf 7:X>jfi//2XovvTaf nporpine»v npii
oir.iies gratiam referenlcs exsultanl, infideles moeror StopOwfftv fxJTavotaf. i O) yap PovXiT«t T'iv 9«vaTcv
aiqiie dojectio comprimil cl coufimdit, ErcIosi;e Chrisli Tov a/a.^TwVjv, a),).'"va intazpay-r, /ui (>iai3TM. >

• AUusio ad uomen Latinum Conslantini. IIard.

1
III LEONIS PAPyT ir llf
'On -/(Jo yiroata»^>rxitv jtKTu^t-airev ij vt» te/jk e J- A <Ic cuiiciis opprcssio»ibus libcraUe rcsplrant, donia
(r<?(<a 5«i Osiwv «>>r^/? yoav.aiTwv Tr)v J7p£r£j07.v i<nperialibiisconfovcnlur, principali pra'.sii1io inuniiin-
o Scvir/jt*, tv* livrfif.yfji'* tv 70«^; wyu.v.ni T17; oc<lo- tur, qui])us Dominicis verltis augusla vcstra bcnis^ni-
?a^ow TriaTtMs:, zai t.?; «T&>T>jo(w'3oy5- SiS^o-vKXtK? ,
las Chrislum imitnndo poHicetur! Eccc cjfo rofijacwm
OTTw» ©Oeto-wo-t TTi^/o? T»jv T»ir uyioO? TviffTsw? yvwTtv, ium usque ad consvmtnalioncm sa:culi[Mailh.\\\'\\\),
f.')C «o-Ojvoufft >?«t Trjpt T/)v Trto-Tiv vKuayoOo-t toO- ut Dominus Jesus Cliristus, cujus cxemplis utilur,
TO'.f 7.£tp« TrvjyjKTi/.flr StrTKTy.a).i«f £7rioc-5'oy«tt5v ct ;cterno ejus legno et pcrenni gloria poliatur, et in

ffffoySaiwf, iva -rf--; rov t»j; (iX/,9s'i(f Xftsva «yt- otbcm tcrrarum generalilcr atqneporcnniler ojns im-
^'dvTat' xai TTcof to lniyy'ivut T»jf uytatvoviry)? pcrium (liialetur. Procscntis dcnique suggcstionis exi-
TitTTJwf Tj;v opB-izmu «StaXttTrw,- ioczpty.K j3o»j6/;- gnumpnrlatoreniConstantinumsnbdiaconumregiona-
uara 'K(xpi-/^6(x.s6x x«Ta to «|5,oto?ov t/j ijy.ers/sa riuni hnjnssanctai aposlolic«sedis, qui et nnpcr cum
5uty.ov'a , ow Trape^.iTrofiEv uTroftvKicriwj- taTjostov ttk- lcgalis apostolicos memoriae prxclecessoris mei intcr-
p»3-Tav Tot? sOD.oMiTt K'/v et 5i Troo,- T»jv zara- fuit sanctce synodo inibi celcbratce, c]emcntia consuc-
«rrafftv to; eOayye>t//j,- -/«e «r^oo-roAr/To; Triarew; la dignum cxccplionc censcal vcstra regalis niagnani-
X'xpaxrnp rn; yp^^fn^ ToJr Ox\)uv.i^'jp.ivovi uyoi-jv; milas, Cjusque suggestionibus aurem pietatis acconi-
Tij? viiixkpv.i Tpu^tTfiTOi. yoLt Tflv //ovoy-vwf £vwc-av B moLic', ut autem minislrum di^nantcr snscipiat. Piis-
«urii «'/pujrvtav ojz auTa^zei 5tu rlTaffOai , fc),>'oi simum domini imperiiiin gratia supcrna custodiat, ct
5« TcvTo T/j? i.-Aptw.i; uawv Tti £;«t|OiTa ortwTrfl ciomnium gcntium colIasnbsterna(. Dala Nonis Maii,
Kdpsriy.f^ T,w TrstvTo; xoo-uou 7ravr«xou TauTa in iiclioncdecijna". [Data... decima rf^s?/«M'nGj'<pco.]
^•owvTOf. il «yia ixHzsp ^Ey.y)r,<Tiy., «vaoTr^St, «jroOou to rifSujitK t:^? ffTuyvoT/jTO? . x«( IvSutki tv)v ffTO^>it
•
vjjf e\ifpii(T^j-jn; oou. loou uior oo-j ff^JffTiXTixwT«TOf |5«ff£).£wv, cof IxStxrjrfl; xat jSovjOvf ffou. M/j T«oaj^6flf

iTjpte?wffaTO y)p poi/.fAixv Tov ).0'/ov tou ©eou, ev w ^tv.ipu Touf «jrtffTOUf «Tro t'T)V jrtffTwV ev;oOff«TO Triffrew?
06>pKX(K y.v.t vspty.e^K/.a.Mv owTrjctaj eXiriSa. 'iSou ffOf izp^iJiU.y^ii; ve'of A«*i5. Mjj (pof,nOf,;, Oa.pcei' 01». '/«o

e/.etvor ivo; toO 'lovS«'tzoO eOvouf |3«fff).-u;, «).V outoc oof , tou ft^o^^ptOTW ^a^vj el'ff£5effT«ror ^«ffAeuf
7:opf\ip;Sii; Iv Tw Tou Na^wOKtou «taart, tov oov Tro^Lef/tov tov jtjt£y«).o_0)5vjfit';v« ro),tiO xzTeS/).», xat <t&.ff«v «wtou
T.iv ^«/«yya Tzav:u./o\j Suf7/.opiTL«TB, y.ut e7r«ra^ev «utov 7t),>jy^ ^iOou to fjte^TOJTrov, rv?^ cfpot-/'; ejasGdc/.; ovx
uTT^pj^- •
y.'A Tft; x£'^«),iijf iifjV. pzOei<rni ouSef;tt« iffj^uf 7re&te).et»6>j. Kat iSou 7ravT«xou ii^i Bopotro; Gptoty.^js^ji'-

TKt. 2uv«0potff9v5Tc ouv x«t ffuve).9iTe, w 0eoffivSffT«TOt ffKVTOf rtyj y.ocj.0M ot ).aot, «;*'.< rotf itp-v<rt twv toO 0«oD
JCv.x/.vjffiwv, «ff«Ti uiy/),y; rn fMvn ^.fyovTjf ' 'tvX/joe» Vc'of A«6tS, ffuffTaT'./&>T«TOf twv Av'/o <rT'^>v, ou uojot
'
e-j ynltKTiV oufle y«|5 rviv xs^.OoAtzyjv vixnjv tou eU«'/yeL.xou xr,j&uyi/.«TO> SuvviaeT«i rt; ei.piOjjinTiy.MS ffUf/.7tei:i),«§etv

«).).' STt fxvjv y.y.i ontrbj rbv upyrr,yov xa! 7:o)eptov x«t nyeuova y.'yi epeOiarnv Travrwv twv xaxwv x«i tvj? 7r).«vr,f TOi

5t«§o),ov f*eT« Twv auT'yu Tay««Twv x«t twv avvZpouMV tw ottAw -rtf ukrflovs 6jo0ooo?ou x«i aTroTToir/qj ncnpxSo

veois x«t otto).oyt«f xariff^effev. EvfpuvOart ouv, etyia jjinrep 'E<!xXi(jot«, uy.ipty.vo; xjitupyovau izepi rn; cn; e).su-

$'piu;, i ito^/Xyy.i; zj^T«rro).£ftvj6etT« , «),).« f/.r,o«fxwf eyzar^^^ftj^OitffK. 'AvfffTvjffe yao » ffor «ijTTvjT.f ^aotXe^if c

XptffTOf ^«fftXe'a yt).o/^/5tffTOv tov ff v \)v--pp.uyov, r'v aov eu£cy;Tr,v y.ui vj.poyjjv \ivr.uptjyo'j\' ouTtvo; tw ffjrou-

$u(7puirt rns opOooo^ov TrtffTcwf Tviv eaurvj; eTrtouvayouffa ^.afjtTriooTr/Ta o).ov xaT«uy«?€t tov xoofiov xat TravTSf oJ

triTTOt uyxKliwjTut e\j aptrriug uv KZJ-novre;, Touf 5e «TrtffTOuf n \v-itn x«t n xaraO.rjfftf xaT«;raugt , xaf
cuvTiXii" «' Tou 0£ou 'Exz),vjfftzt «veTTViuffav pjffOeiffat ano Traowv twv iSiwv TrtoiffTaffewv, x«t totf jSafft),tzotj

•nrtotOM^.TrovTat Swfsotf, v.ui Tfl «uT0X|0«TO/5txfl oyypovvrxi npOTrucix' atffrtfft xai ^ azBuTtJ.iwum •jp.tliv ejaiGetet
<
Totf AetTTroTtxoif pr}'j.um tov Spicrlv ftifxoup.evrj liruY/tilerut' 'loou e^yti f/.e6'uf*wv eifxt jw; Tvjf ffuvT:/eiaf Tou
«i^iVOf,» 'SxjTTtp KufJtOf 'I/jo^ouc XjOtffTOf, ouTtvof TOtf StSer/fiafft y.iy_pnrui,y.ui TJjf «twvtou |3«ffi/-ta,- xxt Stvr-^exoi/c

^o^rif ev «Tro).«iffct yev/jTai' x«t x«9o).(xuf «vK Trotffav Tvjv otxouf/evr>v t6 y.puroc «uTijf «iwvtfovTWf 7rAaruv>jT«t. Twv 5J
rrapouffwv uv'/.fop''iv iiJ/:/j.ir'>v «jrozoatffT/jv KwvffTavTivov rov u/roStixr/ov xat piyjivuptov T/Wtou tou «TroffToitxoii

apwov, Tov x«t TTfvo y.tr.ci'j\) yeru twv ).>jy«T«,(/twv tou T;5f «7roffTo).iz^f u'jnun; tou -k pon'/n<Tuu{'jov fie r«cay-v6-
fxcvov ev Trj «ya ou>65w Tvj «uroOt £7rtTc).Eff6-tff>?, ta ffuvr/9;i fi}uvOpro7zi(f n v-itripu 'fuztKiY.h (J.'.yulo\pvyiu

ZiiucrOui xKT&.^t'iff/j, xai T«tf cc/uvopui; uvrov t6 ouf Taf eOf/,eve'«f £7riyJ.tvrj, y«t oif 5t«-rovov «:twf 5e?r/T«i. To
«uffeSif Tou SeffTvorou XjOktoj ij oi^iivtof 5i«'p'A«5»j zv.pi;, x«t 7r«vTwv twv e6vw» rouf au;;«^e'v«f vttotk^vj.

i>
EPISTOLV lY. B Christo volunmihus rt operationibus promu'ijati
fuil, (juam Iransmiltit omnibus utanifestandnm, cui-
LEOMS 11 \D KPISCOPOS HiSP.\.\i/C.
^^j,^ ipsi cpiscopi subscrihcre debeunt.

Dilectissimis fraliibus universis ccclesiarum Cbri-

Sexti generahs cor.ciHi GCia narrat, in quo damualis
hwreticis, catkoHae fidei definitio d' duabus in sti praesulibusper Hispaniam constilutis Lco.
a .\ii;io 082. ciuii I.co non dum esset papa. fL\nn. actionura testenlur ipsam .synodum decima action ^
^ Epislola. IhvAi^ cum
scqucnlibus Ba^-oniiis U'ib!!S abso'Iulam esse. Ei niaxiinc quidem ideo quod his
vcbil spurias rcjecii qiiod 4u onniibus et singulis, jitlcris dicantnr mitli in Kispaniam non ipsa arfa
inculcetur conciiium oecuincnicum nona indiclione syno;lalia , scd lantum deiinilio bynodi, erticlum im-
(*) absolutum fuisse, cr.m tamen acta novissiinarum peratoris , et synodalis sermo acciamatorius , qn;<o

(*) Ponllfex non dixit om:ii ei parle ahsolnuini IX ind., CP. X ind. diebos II ei 16 Sepl. relebraiae sinl, .•«ntf.iuan»
«ej taiituni celebraliini qiioi verissimum esl. A<lde n"oi llouiiP cl \n Occidcnle indicliu X a die 21 cjusdemScpt.
dua laDlum aclioncs XXVII cl Vlll, jatn iudi >jta aj-u I numeran eif pi^cl. 31/kKSi.
13 EPISTOL.C. A\'t

Cum div€rsa sint bominiim sludia, quibus humana A l^is deslinaii, qui cuni pio priiicipe simul cl onmibus
difipcnsari crodilur vita, uiium cst tamen pietatis of- qui ejus mandato convenerunl ecclesiaruni pr?fsuli<

liciuuj, quod polesl ad ajlernae vita: perduccre qnx- Ins prntrsidcntes ac consi'lcnt/?s ,
primiira quidein
stum et mcrituDi ; iu <pjo onnieiii ainaurlem tidei ssnctst quinque uuivcrsalia conrilia, el venerabilos
ChristiansR aquum esl studcre. Cni nerope Spifilus Ei^ciesia; Faires, quoruin libriac lesliiuouia hiDrfue-
sancti dignalio su;c grati^e inspirat affectum, et inof- rant dcstinala, cum tonio dogmatico apostolica; me-
fcnsum deraonstrat opcrum bonorum elTectum, quia mori.e nostri dcccssoris doniini Agathonis papac alque
Spirilus (ut Oominus docel) ubi vult spirat, et vocem poiilificis, et rcsponsis toliiis noslne synodi pro con-
ejus audis {Joan. iii) et quia cjus est incomprehcnsi- firmalione duarum naturalium vohintalum et opera-
biiis gralia, connectit et perhibct, et nescis unde ve- tionnm in uno Domino noslro Jesu Christo et con- ,

mat. Scientes igitur ac satisfacti , quia est in vobis deinnatione corum qiii aliter docucrunt ve! credide-
Chrislianae religionis flagrans studiuin, ulnisque s|)i- runt, ei hxc siiigiila relegerunl ac retractarunt. £t
ritualibus amplectimini seminu roelestis doctrinai, et qiiia qii:c Dci sunt cum ejus limore atque amore
evangelicae atque apostolicce Iraditionis in vobis fru- scrutati sunt, cjus nutu <=
vere per eos confessionis
clificat fervor et puritas, pro qua h;ec sancta eccle- sinccrilas demonstrata ac coiifirmata est : erga quod
siarum omnium mater aposlolica sedcs usque ad vi- B synodalis deQniiio dictis apostoliconim virorura cm-
ctimara desudavit semper et desudat, et prius (si hoc sona protcslatur ; ex quibus vestrain satisfieri dilc-

divina majesias censuit) animam a corpore tempora- ctioncm confidiinus. Qiii vero adversiim apostolic*
litcr deligit sequeslrari, quam prodilione sacrilega se Iraditionis puritatem perduelliones exstiterant, ab-
a coiifessione vcridica pro tcinporali delcclationc vcl euiites quidem aiteriia condemnatione multaii snnt,
afUiclionc sejungi. Quia citra hanc sicut Beteniae id esf, Thcodorus Pbaranitanus, Cyrus Alcxandri-
beatitudinis proemiiim, quam sanclis suis Dominus nus, Sergius, Fyrrhus, Paulus, Petrus C<'ns;anlino-
prseparavit, adipisci non suppetit; ita quod lugiibri- politani , cuni Honorio , qui flammam h;crctici

ler ejulandum est, a Deo vivo et vero p?.r error-m dogmatis, non ut decuit apostolicam auctoiilatcm,
falsidici dograatis faclum extorrem netcrnis crnciati- iiH ipicntcm exslinxit, sed negligciido confovit : qui
bus cvenit mancipari. Sed quia nunc per graliam Dei vero superstites ad veritatis coiif ssionem pcr inedc-
Christianissimo filio nostro Constantiiio imperatore lam poenitentiff.coiivcrli nolucrunt, de pncsulari ac
regnanle (quein ad hoc pietatis onicium elegit atque sacerdotali gradu dejecti suiit, id cst. Slaoarius ex
prxelegil superna clementia) rectajconfossionis alque Antiocheno praisule, cum Slcphano ex abba presby-
aposlolica? traditionis fulgor liKieticic pravilalis ex- lero ejus discipul >, inio erroiis ha^rctici incentorc,
'

pulsa culigine per loium orbem lerrarum vehiti cla- et quondam senc Polycbronio cx abba presbylcro
riim jubar eiruJsit, et pax atque concordia veritalis novo Simone.: qui merilo deecclesiis Christi ut mer-
inter cuncios ecctesiarum Chrisli pracsules regnatde cenarii infidelesexpulsi, quoruin noxii successores eL
pacifica in Christum confcssione descendens, qui pax pcrvcrsores cxstitcrant,ct liuc exsulesdeportalisunl,.
vcra et salutaris est, per quem reconciliamur ad ut rcatus sui et blasphcmiarum in Deum.opprobri;».
Dcuni. Scial veslra sincerilas, et Christianis omni- recognoscant, sub conteinptum ac dcnotationem lide-
biis innotescat Dei omnipoleutismira magnalia : quia lium omnium constiluti. Et quia qua^que in Conslan-
in Conslanthiopolilana urbe clementissimus nostcr, tinopolitana urbc universali concilio curreulc ccle-
iin') beati Petri apostoli filius imperator,arniatuszeIo brato gesia sunt propter rmgiice diversiialem, iii

Dci, ac desiderio pietatis accensus, cpiscopis ex lo- Graeco quippe conscripla sunt, et nec;'uin in noslrum
lius mundi partibus acjgrcgatis, qtiando [Edit. Roin., eloquium examinale Iranslala ; dcftnilionem interiin
quod] ex mullo lempoie lideliter ciipiebat, dum ceii- ejusdem sancti sexli concilii et acclamaiionem, quod
suit majestas superna per nuper elapsam novam pros.phonelicus dicitur, totius conr ilii fact m ad piis-
|n(Hiam] indictionem cxple\it. Univcrsale itaiiue san- simura principem, pariterqnc edicium clonientissimi
clum sextum concilium ccleliratuin est, ad quod ce- imperatoris ad omnium cognitionem ubiijuc diie-
lebrandiira ex praedecessoris nostri apostolicse me- cliim, in Latinum de Gncco translatuni, \<r laloreini
nioriac domini Agalhonis papic persona prcsbyteri prTsentium Petrum notariuin regionariiim s;incl;e-
diaconiquc direcli siint. a De divcrsis aulem ^ coii- noslra; ecclcsire, vestrae dilcctioni dircxi.rus; ciian*
filiis huic sanctT, aposlolice sedi, ciijus ministerio aC^ lolius venerandi concilii dirccturi <lum ruerint
fungimur , sulijacciililnis, arcbiepiscopi sunl a no- cliinate Iransfusa, h hoc ct vestra bonis sludiis fer-

sunt minima pars synodaHum actorum. Veruin cano- Toletana nobis commuuicavit reverendiis el eximiiis
ne sccundo conciUi Toleiani XIY tcstantur episcopi vir dominus Jacobus Iluttcrus soncta^ lbcologi;c doclor,.
se cum cpistola Leonis ipsa (*) intcgra acla synoda- cl metiopolitaiucecolosiye Colonicnsis caiionioiis prcs-

lia aceopissc. Verain igilur Leonis cpistolam ad epi- byler,qu:»m ct cum cditiono opislolaruni Komanorum-
sa^pos liispaniie cum aclis syiiodaiibus iransmissam ponlificum contuiimus. Sr.v. Iji.x.
excidisse oporluit , solum spuriis cl commcniiiiis " Insinuat bic aucun- cpist(d;r quod conciriiim cec;i-

adhuc cxstantibus. IShinuscriptain hanc ex biLUolitcca mcnicum ad sna usqiie lompora durarit: iiiidi' patet
Looiiom hujus cpistohe s<ripU»rcm iion fuisso. Uaioa.,,
(*) Vox illa al)p<ita ctnonp, neqne *ero iiiirpra mitlnre an. 685, num. 18. Mansi.
^ Concilia lioe loco provincias significaat. I».
potuit, ciim nondum luisseiil, ipso Leone tesl»', c Graeco
r.aliae versa. Id. * Lcge vcrw. n.vr.D.
 :

415 LEONIS PAP^ 11 416

>eiis chariias delcclaliir. Horl;i.mur proiiide vcsirain A ciim ir;«cloria ad omnes una noijiscum Clirisli ee-

«livinis niinisleriis mancipalam in fiilci verilate con- clesiaruin anlislites, simul ctiam ad pruicencnlissi-
oordiam, iil summam sedulitalein alque operani prx- inum alque Cbrisiianissimum rcgcm fiiium nosfrum,

In^alis, paril)us<iuo lahoribiis acciiigamini pro amorc ad gloriosum comilem, conlradiclaqne facienlcs <*
ei-

alque liiiiore Doi, ClirisliaiKvque profeclu reiigionis, dem rssponsa circa definilionem venerabilis synodi,
el aposlolicie pr,Tdicalionis puiilale, ut per univcr- qiine nonam miper elapsam indiciioncm
per in Con-
sos vcjirae provinciic pra^siiles, sacerdoles ei plebes, slanlinopoliiaiia urbc cum Dci pr:rsidio pro slal.ili-

per rcligiosum veslrum studium innolescal, acsalu- laleoribodox:c nostrjc fidei celebrala est : acclama-
biiler divulgelur, el ab omnibus reverendis episco- lionem qiioque reverendissimorum episcoporum in

pis una vobiscum sul>scriplioncs in eadeni delini- ca convcnienliuin, el edictum piissiini filii noslri

lione vencraudi concilii subncctanlur, ac sil profe- alqiie clemenlissimi imperatoris, cui pro Dci mi-
clo iu libro vila? properans unusquisquc Cbrisli ec- nisterio, quod suscepimus, el reclttudine aposlolic.TC

clesiarum antisles suum nomen asaribere , ut in fitlei (pcr quam salvari tam nos, quain commissas
Miiius evaiigilicie aliiue aposlolice fidci consonanlia ?iobis aiiimas prrcslolamus) providenliain atquc con>
nobiscum ol cum iiniversali sancla synodo pcr suac cursum omncm exhibcat veslra in Chrislo dilcclio.
subscriplionis conressionem tanquam pncsens spiriiu B ut pro flagianlibus stiidiis evangelicac atque aposlo-
conveniat : quatciius Dorino iiostro Jesu Cbrislo, lice fidei aitcrna; bealitudinis cum bcalis Chrisli
cum iii glorioso ac lerribili poieiitaui ad jndicandum aposlolorum principibus habere consorlium me-
adveneril, cum tilulo ortbodoxa; confessionis occur- reamini. Deus le iiicolumem custodiat, dilectissime
rcns consortem se traililionis apostolicae per manus frater. Benediclioiiis ilaipie gralia ciucem, clavem
suie dcinonstret signaculum : « ut dum aposlolorum habentem de sacris vinculis auctoris nosiri beati

Cbrisii quoque coiifessiouem zeio ver;e pictalis am- Pctri apostoli, tu;e dilcclioni direximus, ut pnnsu-

^>locliliir, beato consoriio perfnialur, revolvens sera- larc ineritum Dei et proximi charitas vinciat, ei pcr
pcr iii corvlisarcanis scntenliam Domini pncdicantis vexillura salutifer.Tc « crucis, Clirislo ,
qiii in ea sus-
ClHi me confessus fucrU coram liominibus, confitebor pensus est, lolius corporis merabra clavis divino-

eum coram Patre meoy qui in coelis est {Malth. x). rum mandatorum obstringat, ut ^ sigiiacuio commu-
Quia ei nos, qui licet impaies, vice lamen aposlolo- nilum, reseratis januis logni coelesiis, aposfolorum
ruui priiicipis fiiiigiimir, dum veslrarum subscriptio- princeps ad socum porfruendum beatiludine oetern»
n'jin paginas ^ cum Dci pra^sidio pcr latorem prae- suscipiat,

,scnlium susccperinnis, lias.apiid beati Pelri aposto- EPISTOLA VI.

lorum piiiicipis coiifossionem deponimus, ut co nic- ^ LF.OMS II KD SIMPLICIIJM COMITEM.
tliante alqiie inlerccdenle , a quo Cbristianae fidei Narrat acla : definitionem
concilii transmiltit, cni

Domino Jesu episcopi subscribant, pelens ut ea in sua editione

dcscendil vcra iradiiio, offeraiur ClH-i-
omnibus innotescere curet.
sio ad teslimonium el gloriam ejus myslerium fideli-
Domino glorioso filio ^ Simplicio coiniti Lco epi-
lcr confitentiuni ac subscrilicntium, qui vere de se
scopo servus servorum Dei.
confessionis praiconiuin, quod per lot lemporum la-
Cum sit vestHK salulis rcmedium vcra in Dcuin
psiis hierelicis opprimcbalur insidiis, ex inspirato-
confessio ex apostoiica traditione dcscendens, cum
pcr scdulum pii prinoipis stodiuni, clare verilalis ra-
qua beali marlyres temporalia deiesianlcs, ct jeler-
diis ubiqiie conccssit fulgescere. OMala ilaque salu-
na; vilse prasmia mcrucrunt, pro qua probatissimi
lis opporliinitaie, ul vcre divinum munus e.licaci se-
sanctae Ecclcsiae patrcs aiqne doclores diversa cer-
dulilaie friictiiosum vos horiamur oslendcre,utgIoria
tiimina et inimer.sas aflliciiones perpcssi aniinant
vobis anle Dcum accrescal de conscienti.TC purilatc.
tradcre, quam fidem veram prodere dclegerunt : ex
Dcus vos incolumcscusiodiat, dilectissimi rralrcs.
quorum rcguiari doctrina ,
quam niincusque b.TC
c EPISTOLAV. sancta Cbrisli Ecclcsia ab cjus apostolorum principe
I.E0N1S U \D QUIRICUM EPISCOPUM.
deslinalum scri-
D constructa alque perstructa pnedicare cognoscitur,
Prtrum a se cuni epislola ftiisse
el per aposlolicos successores Salvatoris iiistitulio
bit : qui sijnodi ad definilionem et quwdam munera
ilefert.
perDei graiiam ad nos usque pertigil, sed et prae-

Dileclissimo fralri Quirico Leo.

cessoruin noslrorum pro cjus stabilitaic nimium
vci;t! dileclionis deducimus, quod desudavit instantia. Veniin post tol certamina el
Ad cognilionem
afnicliones innumeras diversis teinporibiis a vera;
lalorem pnesenlium Pelriim notarium legionarium
fidei infeslis effeclas, landcm superna clemenlia cop
sancl;c nostrce ecclesi;c iliic propcraviniusdestinare

II interfuit, succssoreni habuit. Baron.,pncdiclo

Card. de Aguirre legit cx ms., Ut cum apostolo-
• nis
anno, num. 19. Sf.v. Bin.
rum priucipibus, quorum confessionem, etc.
t> Card. de Aguirre, ex ms., vesiras subscriptiones Card. de Aguirre, ex ins., sic emcndal : ad tjlo'
•i

riosumque comitem : conlradi quoque facienles, etc.

in paginis. .
e Card. de Aguirrc, ex iiis., Crucis Clirisli.
c Epistola. Ex uomiiie Qiiirici imposluram coUigit
T Card. de Aguirre, ex ins., iit lali signaculo.
Baronius : nullus enim Hispani:e episcopus hoc no-
s Hiijiis nomeii non invenitur inier comites concil.
niiiic appellaius rcpcriuir alius quaoi ille
Quiricius
qui anlc annos soptcm vita do- folotaiio XIII subscriplos.
Tolelaniis episcopris,
fuiiclus, Juliaiiuni, qui Tolclaiio xin lemporis Lco-
 , ,:,

4!/ EPISTOL^. i\S

iroperiale coelesli graiia pracservans, et fcrvorc snae A CSiristi EvaageHiim collaboraniium , et commendt»-
gralix ad iiulicandanri verce pielalis inlegritatem ac- tionciii adDcum , queiu lunc meremur habere pro-

cetlens, de diversis niundi paiiiiuis niiper concilium piiium, dum cjus fidem immuiilatam (ine tenas coH'

universale congrogari disposuit , in quo etiam lcgali servamus incolumem.Cloriam vestram gratia supema
liujus sanclse aposlolicx Ecclesi:c (qu;im divina di- custodiat. AJ perpeiiiam proinde vesirae gloriosae

gnalione dispensandam snscepinius) ct conciiiorum C-hristianitatis proteclionem , ^eiierabilem crucem,

et eidem « sul)jacenlium responsalcs, una cum sere- el clavem hahentem de saliitaribus vincuUs auctoris

nissimo filio iiostro imporalore pietalis insignibuset nostri Pelri Christi aposlolorum principis, per prae-

infulis redimito , iu eodcm sacro coiiciiio convenien- sentem gerulum direximus, ut cujus sinccram di-

tes , ex scriplis pontilicalibus sanctovum patrum lectionem gerilis, ct luminaribus fideliter providetis,
testimoiiiis roboratis, aposfolioa; iradilionis regulara tradilionisque rectiludinein veracu.r amploctimini

lianc sanctam ccclesiam divino subnixam auxilio in- cjus jugiler aposloiica tuitione salvemiui.

icgre prxdicare atque servare tolis nisibus f

iVs., vi- b EPISTOLA VII.
ribus] probaverunl. Tomus eniin domini Agathoois trONIS n AI> EKVIGIL^M REGEH HISPA.MiE.
apos»oIiccR menioria; iragni poiuificis, noslriquc de- Ejiisdcm argnmcnli cum stiperiore.

ccssoris ,
quem ad lran(|uilli.ssimum impcralorem B Domino excelleniissimo filio Ervigio regi Leo.
direxerat , ila erat ex sanctonim conciliorum delini- Cum unus exstei rex omnium Dcus, qui cuiicla

lionibus, bealorum patrum leslimoniis et asseriio- creavit ev nihilo, qu?c vero creavit re^itet conlinet

nibus verilatis instructus, ut et integritatem aposto- quia \ere rex reguin est, et dominus dominanlium,

licTe fidei lucidissime patefaceret, et erroris hxMctici idem iacomprehensiLilis, pro\iden(i3esuie libramine,
iatebras revelaret, et ex ejus incxpugnabilihus dictis tam temporaliler quamque localiier diversos in ter-

per graliam Dci de hominum cordibus Laerelici ris regnare disponii . Quorum etsi divisa sunt regna,
dogmatis subiata caligine lumen verx confessionis xqualiter tameii de siugulis rationem dispensationis
eHulsil. In quo man.suclissimi principis labor pro expeiit, unamque de eis vere [Foriej verse] de se
lectic lidci pielale pra^ciaruit , in sxculis omnibus confessionis hosiiam laudis exspecia!. Et hoc solmn

collaudandus, ut eo favente cum Dei pncbidio vcrilas munere circa faominuni genus coraplacalur ejus ma-
apostolicse fidei bravium vicloricc sumcret, divini- jestaiis immensiias, dum a cunciis vera de eo con-
tusque concessum imperium pietatis insignibus de- fessio praedicatur, ut eisi disposilionum temporalium
coraret : Ideoque et vos, gloriossimi Christi Ecclesiae videtur esse diversitas, circa ejiis fidei reciiludinem
fllii, in quibus pietaiis desiderium poUei, evangelicae unitatis consonantia tencalur. llocetiam et in sanctis

atque apostolica; praedicaiioni manum suffragando ^ suis discipulis salvaior mundi Dei Filius esse consti-
porrigite , ut et veslras Chvistianissimas regiones tuil, qui beatum Pclrum sui vicc discipulorum suo-
sincerje fidei, quam diiigitis, fulgor irradiet, ul apo- rum instituit principem, ciijus sahitari praedicatione

stolica; proedicationi faventes atque coUaborantes atque trsditione ab hac cuncta [Forte , sancla] apo^

consortium fidelium apud Deiim habcre mcreamini ..

stolica Christi ecclcsia. vclut a fonte pra^dicationis

ad quem redigitur de eo verce confessionis integriias. progrediente, cunctae regiones, quibus etiam vestrun»

Quod enim ad nostrum officiiim, quibus animarum fastigium pnrsidet, ad cognitionem veritalis el vitam

dispcnsatio commissa esl, competebat ; definitionem vitac perductae sunt, regnique vesiii culmcn illustrat <^

sancii sexti concilii pcr nonam indictionem in Cou- et dumper gratiam Dei pielate regnalis , de tempo-

slantinopolitana urbe cclebrati, et acclam.itionem rali regno aelernae bealitudinis regnum acquiritis, ad
universovuin reverendissimorum episcoporum , quai quod perfeciius obtinendum, sicui instanler oramus,
et Prosphoneticus dicitur , sed et ediciura fidei a dum Dei dignaiioi.e patrura ordine fungimur, et beati

piissimo Augusto noslro serenissimo fiiio huc desti- Petri aposlulorum principis, licei impares, pro com-
natum vcstris qiioque provinciis iitnolesccre pcr misso divina ope minisierio locum implemus; ita

lalorcra pra^sentium Petruin notarium regionarium pricdicando aique commoncndo ad bcatae vitx meri-

sanct3c nosli-ae ecclesiic et illuc dirigere affeclu {>a-

^ tum curamus provehere. loitium quippe cetemie bea-
lcrno maluravimus, ut de profectu evangelicie alque titudinisohiinendierectai apostolicae praedicationis est

aposlolicai prcedicationis, ct merito fidei vcr;c con- regula : quam elsi labefaclare olim quidam molili

iorles nobiscum unanimitcr hetemini. Hortati aulem suut , hacrcticos in ccclesiam Chrisli iniromittere

eumus reverondissiinos ecclesiarum omnium pra^- eniienies errcres , sed evangclica verilas vincit pro

sules, ut subscriptiones suas cidem aposiolicae syn- ejus '^ subtilitaie ctimmiilabililate servandadiversas
odali dcfinitioni subnectant, et ut pote pi-o filiis alque aflnictionum insidias, hiec apostolica Chrisii Ecclesia

cum filiis patres sua nomina in hujusc.odi libro vitae sustinuit semper et sustinet, et supcrna gratia suffra-

dcscribant , ad laudem fideliter concurreutium el gante illaesa persistit. « Nunc autem (quod cum gra-

Card. de Aguirre, ex ms., et concVio eidem.

» Lege ex ms. card. de Arguirrc, pro cujus.
«1

Ha;c epistola tribuitur etiam Benedicto Leonis

i> Hic locus evidenter arguit imposturam episto.
•

successori, sub hoc titulo Benedictus grntia Dei : lae: nam dc convocando oecumenlco coucilio scripsit
presbyter, «1 eleclus sanctcB sedis aposlolicce, domino ejy- imp. non ad Agathonem, sed ad Donum papam , de-
cellenlissimo /S/to Ervigio. Harb. ditque eamdera nou indiotione nona, sed sexta, ul
«^
Lege ex ms. card. de .\gairre, illustralum. videre estexeadem sacra imp. ad Donura data. Maks:.
 :

419 LEOiNIS PAP.€ 11 El>IS'iOLiE. 420

Ibruin aciionc iii Detiiu exsuUaiilcs cifaniiir) p»;i' A perper huirelica; pr;edica(ioius fltluciam pulliceba-
nonam niipor elapsum iiidiclionem ,
piissiirius alque lur implere, nequc rursus ad viain verae confessionis
Christiaiusslmus noslcr, imo Dei Eccleslai lilius im- salutem ^ confusus convcrti a;ten)a condemnaiinue
oeralor aJ aposlolic;e inemoria) n.-islnim (lcccssorcni muliatus esl, ct onmes 1h cum Ario, Apollinavio,
Agalhopom p;ip;uii alqiu- pL)iili!iceiii scripla iiiipcria- Ncslorio, Eutycbe, Severo, Tlicodosio, « Thcmesio
lia tlirigeiis, afl.itir.i liortaUis esl, ul ab sancta apo- in deilate atqiic humanitateDomini noslri JcsuChri-
slolicx sedis Ecelesia dc omnibus adjacentilms ei sti unam volunlalera unamque operationem pra;di-
revereiidis conciiiis lcgalostam dc Ecclesiarum pra>- canles doclrinam haereticam impudentcr defcndore
snlibus.quamrjue dealiis ordinibus ecclcsiasticis cum conabanlur: neque enim, ul sacerdoles oporluer.ir,
dogmaiicis ri;ljris veiierabiliumqne Palrum libris ac saiiclarum Scriplurarum el Patrum testimoniis hoc
icslimoniis inslruclos, in regiam ConstantinopoliLa- demonstratant, scd mundaius sophismatibus evan-
nani urbem dirigerel, quol Doi nuln efteclum atqiie gclium Christi callide niachinabantur pervcrterti
perfectura esl. Quibus iiluc ai> hoc advenlanlibus, Quos omnes cum suis erroribus divina ccnsura dc
concilium ex diversis partibus ejus piclas congrega- sar.cla sua projecit Ecclosia : et nunc, siiperno fa-
vit, el commissse reipubiicaj curis parumper sepo- veiiie pncsidio, in udani venc (idei consonanliam
sitis, in vencrando episcoporum fratrum conciiio rc- H om:ies Doi ecclesiyc pricsiiles ubique concordant, ei
sidens, vcrilalcm aposLohca; tradilionis, el recliLu- faclum esl nnum os, ct labium nnum, unusquisquc
dincm fitici per sanctas synodos, vcnerabiliumque grex, et unus paslor Chrislus Fiiius Dei, qui unaiii-
Patrum ttjstimonia, et asscrtiones pra^dictoruin no- niiler a cunctis cjus saceidotibus alquc siiiceritcr
sirorum apiistolicarum pontificum snblilitcr alqiie pia'dicatur. hlcirco ct vestri Christiani regni fasti-
altenle examinari fecit, ct verne (idei sinccritatc.T. gium siudium pietalis assumat, qualenus ha;c oni-
a legatis liujus sancla; .ipostoIic:c sedis inonstraii. iiibiis Dei ccclesiis, prscsulibus, sacerdotibus, cleri-
Quod pcr Dei gratiain impcrii a;!miltcnle " pra;sidio cis et populis, ad laudem Dei, pro veslri quoquc
inccpLum atque peracluin esl, el peiicciissime claruit rcgui slabiiitale atque salute omuium praidicctur.
vera; fiJei noslrx veracilasjuxla vencraniia concilia, Lt Dcus omnipolens ab omnibus popuiis unanimitcr
et probabilium Palrum docLrinas, ul in uno Domino glorificclur ac collaudclur. Deliiiilionem proinde
nostro Jesu Chrislo Filio Dci, eodeimpie Deo vero sancti concilii, et acclamationcm revcrcndissimortini
atqiie pcrfeclo, cl eodoin homine vcro alqiic per- cpiscoporuiii {(piod Pro.>phonelicus dicitur) a<i piis-

fecto, sicut duas inscparabilitcr et iiiconfuse conQ- simuiii iinperalorem, el cdicium clemenlissimi im-
lemur natuias, id cst, divinaai et huuianam, ila peratoris pro vcra; ridei confessione consirucium,
duas nalurales volunlates, et duas naluralcs cpcra- G cl ubique mandalum per lalorem pra;seiitium Pcirutn
tionos euni omiies luibere pncdicciiius, secundimi notarium rcgionariura sancta; nostrie Ecclcsiae illuc

qualilatcs et proprictatos in eo concurrenlium iia- prievidinujs destiiiaie, ut iii cadt;m sacric .syiiodi de-
turarum. Quia elsi cum unum Chrisluni unamqiie linitionc, tanquam pro spirituiilibus filiis patres,
pcrsonam saiict;c Trinilalis csse credamus, al el di- omnes vestri rcligiosissimi regni occlcsiarum anti-

vinam ei humanam naturam et harum naturarum slilcs juxta tenorcm a nobis i-Iluc deslinatum sub-
proprielates inconfuse, indivise, et indiminute eum scripliones suas sicul in libro viue pcr suac confes-
habere prajdicemiis. Verum piissimus imperafor sionis signaculum ascribendus unusquisque subjun-
gratia sancti Spiritus animatus, et laborem pro gat, ut pax ct concordia in ecclcsiis Dei, veslii

Chrislianae lidei piiritate spontc pcvpessns, cccle- sublimis rcgni tcmporibus Dco concedente, vestra-
eiam Dei catholicam ab erroris ha;retici maciila que Christianitale favcnte, crcbrescat, et maneat
smnmis nisibus purilicare molilus est, ol quiJquid ut qui veslrum culmen regnare disposuit, suiB fidei
otTcnsionem Chrislianis populis ixolerat gcnerare, dc subnixum concctlat per phirin;a lempoia
slabilitaie
niedio Dei ecclesia: fccit auferri, omnesque ha-rolit ui prospere ac sibi placile commissum populum dispeu'
asseitionis auctores, venerando C(;nscnte concilio sari. IncoUimem exceUcntiam veslram gratia su-

coiidemnati, dc calholic;e ecclesiie adunatione pro- pcrna cuslodiat.

jecti sunt, id esl, Theodoriis Pharanitynus cpisco-
pus, Cyrus Alfxandrimis, Sergius, Paulus, Pyrrhns
FIIAGMENTUM
cl Peirus, quniKlam Conslap.Liiiopolitani pirosules, EpistolfC Lconis II ad episcopos et regetn Dalma-
cum eis Ilonorius
tiarum.
ct ujia Roufaiius, qui imniiicula-
tam apustolic.c traditionis regulam, qiiam a prisdc- Si quis amodo cpiscopus, presbylcr, ciaconns
cessoribus suis accepit, maculari conscnsit ; sed et fcmiiiiim acceperil, vcl acceplam relinuerit, proprio
Macarium Autiochenum cum Sicphano ejus disci- gradu deciJat, usqucijuo ad salisf.iclioncm veniat,
pulo, imo haiieticie pravilalis magislro, ct Po!y- ncc in choro psallciiiium nianeai, nec aliquam por-
chronio quodam insano sone novissimo *>. q^ji " nu- tionem de rcbus ecclesiasticis habcat.

« Card. dc Aguirre, cx ms. udmlente. morlui, ha^rcticce, etc.

^ Legc, «oi'o Simone, ul supra in episl. Lo<mis d Al. , coHclusus volvit converli.
ad cpisc. Hispaiiia% et ila card. de Agiiirre « Pro Themistio. Hxnu.
^ Cird. dc -V^juirrj; ex ms. logit, fiui suscitiilione
 AiXNO DUMIII DCl.XXXIV.

BErVEDICTUS n
ROMANIIS PONTIFEX.

JNOTITIA IIISTORIGA IN BKINEDICTUxVl U.

(Ex Matisi, ainphss. Coiic Cullecl.)

(a) Benediclus' ualione KornaiiMS, ex palie .loan-
nc me»»('S
{b), seilii deceiu, dies duodecim [measfts
8dies 17]. Uic ab ineiiiiie sclate sua ecclesi;e ' mili-
lyvjt, aiqiie se sic in divinis Sciipluris, el caiilileiia
a puerili ;elale, el in presbylorii difrnilaie e.\hit»uil,
iit dec(;t viruin suo noniine digiuiin, in quo vcnc su-
pernre bcnetl.ctionis gratia reduiidavii, et noniine p i-
riter el opsribus, ul dignus ad pfjiitificii reginien
pervcnirct. Pauperlatis ama.or, huinilis, mansueius,
putientiam habeiis ', auiue niaiiu L.rgissiina [largis-
simus]. Hic ccclesiam beali Pelri aposloli, scd et
beati Laurenlii marlyris, qux appellatiir Lucina;,
restauravil. llemque in ccclcsia l>eali Yalcotini via
Flaminia coopertorium super altare cuin davis
lecii
ctfustellis [lisleliis], et iii ciiTuiiu palergium [per-
"^
largum] chrysoclavum preiiosis>iintim siiniliier et :
iu "ecclesia beat.e MariiC ad inartyrcs aliud coo{»erto-
A »'iur» potpliyr<'ticiira cum cruce et gcmmulis, nua-*
tuor chrysoclavos, et incircuitu " palergiuni de holo-
serico pulchcrrinunn, nec non el in liluio siiprascri-
ploLucina;aliuin cooperlorinm oinytuni hoiosericum.
Fecilaulem calices anreos minisleriales duos pen-
sanles singnlos hbras siifgnlas (c). !lic .susiepit di>a-
lcs jussioncs clementissiini (lonstaniini magni prin-
cipis^nd venerabilem clerum et popuhun altiue icli-
cissiinum exercitum UomanLe civitais, p;;r qu*T
cincessit, ut persona qni eleclus fuerii ad sciiciii
apostolicam e vesligio absque lardiiale ponlifev ortii-
liCtur. Ilic una cniii clero et exercil.ii (rf)susccpit mal-
lones cnp lioruui domni Jusiiniani ct Heraciei lilio-
ru:n cleinenlissimi principis, sininl et jussioneni, per
quam signilicat eosdem capillos direxisse, Htijus tem^
porilius apparuit stella " noctiijuxla vigilias [/ orr.,
Vcrgilias] per diCJn ccelo screno inter naliviiaieiu

YAl\lAiMES LLCTlOiNES.
' Lnc, Benedictus junior.
Cod. cluvos, et iii circidlu, elc.
* ('od. Luc, suw Ecclesiw, clc. " (]od. Luc, stellu noctu per dics reluti Inna siib
* Co',1. Luc, omnibus compatiottiam liubens, elc tiuhe, in nativiiute Domini, et Thephuniw. Item vro;>e
* Cod. Luc, infixis, et iulistellis. exitvm mensis Februarii in die ab occusu exiil sld-
* Cod. Luc, cnicc,et cjummules, etclavos, iv aura lu, clc

NOT/E.
{a) nencdiclus. Anno vigesima Augiisli,
(JSi, die 8 scopo. dum ait t Libriim de tribus subslanliis.
:

P,enediclus creaiur ponJilex, postquam sedes poniiii
cia «no inense et )tl diebus vacassct. llispaniarum
episcopos per litteras Chrisliana charitate, et citra
oinnem conicniionem ailmonuit, iit corrigerent, vel
potius declararent, qnoinodo in sua epislola, qiiam
ipsi per Peti um regionarium ad s<'deui aposlolicaiii
rcddiderant, tres substantias in Chrislo assererenl.
Verebatur enim vigilanlissimns praesul Ecclesicie, ne
hoc suo doginalein Domino conslitucrent ires volun-
lates, divinam sciiicet, raiionalein,et seiisualem, sic-
ut in eodem (>hrislo Domiiio tres substantias, unain
divinitatis, allerain anini:c, tertiam carnis hiiinana;
asscrebant. Deindepetebatper eosdem declarari, quotl
iii eadem sua epistola aiehaot, quomodo sapientia
sapienliam , voluntas voluntatem genuisset : idque
e.xpuni volebat, ne qiiis possct suspicari, quasi duas
voluntates in Chrisio catholici piofilereniur. II;cc
coiistant ex actis concilii Toletani xv. ()u;cnain fue-
rint duo aliii capitula, qiue eidein Dtwdicio oxa-
otiori eluciilatione indigere viilebaniur, nescinuis :
ea lamen ox s<'nttHilia sanciorum Patrum Anibrosii
alque Fulgcntii i*i«sC defendi, iidcm Palixisqui dicto
concilio inlerfi4«runt lcstati sum. Quo piosensu pr;c-
dictum secunthim Hispani cx scnleniia
c;»piluluni
s.incti Aogustini asscruissent , dcclai anl Magister
sent. lib. i, dist. 17; D. Thom. part q. 59, arl. 5
i
,
el G. In concilio Toletano xv, pro sui cxcn-aiione
dixerunt, se id non secundum relaliunetn, sed srcun-
quem dudum Uom:im (lansini.serat si^nctiasinius Ju-
lianus, et miiuis caule trac;.".ndo iHiiedictus p;:p.»
Uoinanus indixcral reprobaniiiini, oh id (iuod vdlim-
las genuit volunlatcin. » Hanc enim asserli.onem
Hispanorum non in lihro, sed epistola Hispanuriiiu
coiitenlain Bciieuiclus pap.t non reprobavii, sed do-'
clarari pelivit, idiine non scripto, sed verbo orc le-
nus per hominem quemdam fidelera fieri poslulavit.
Idem Benedictiis stimmo studio laboravit, ul po.sl
obilum Theophanis Aniiocheni, Macariosolim Antio-
clienus episcopiis in oniinem rcdactus Uoma) exsnl
dcgens, dainnala h;ercsi, .'V.iiliochenae Ecclesiae resii-
tiieretur; sed honio cervioosus conlenipsit. Vidc
aclionem prinnnn concilii Nicxni secundi. Sev. Bin,
(b) Sedit mensi s decem, dies 12. Octo inensibus el
17 diehus IJenediclum sedisse, coUigiturcxcjusobilu,
qui s;»cra annivcrs;\ria memoria 7 Maii in Ecclesia
reoolilur. In.
(
(c) Uic snscepit divales jusaioncs clcnifiitissimiCvn-
stontini Mutjni, elc U.:nianaia lu-clcsiain in prisli-
nain libertatem rcslituii impciaior Constantinus,
concedens ei, ut libere poniificeju consecret, nuUam-
que imperawris conlirinationem, quam exemplo Go-
ihicornin regnm nonnulli Orientaliuin iniperalorum
siliivindicaverant, deinceps exspeclenl. 0"'''i» pi'^»-
liam duin Constantinus iinperator Ecclesi.e conin-
lisset, annosque decem et septem inipenssel, inoriuii»
csl, relicto Jusliniano filio imperii lucrede. De quo isi

dum substanliam asseruisse. Vide Garsi;im, verbo Vila Joannis V. .\.nastasius. 1d.
Papa Benediclus. Unde patet iiiiqne et caliimniose (d) Susceiiit mallones C::pill;'n;m. Per mallones in-
Beuedicuin redargui a Kuuerico Tolelano arehiepi- lelligil ciros capillorum. Mc<).>.o; eniiu Grjece idem
 ,

ii3 BENtDlCTl II EPISTOL^. 4i4

Domioi et Iheoptianiam omnimodo ohumbrata, veluU
luna sub nubo. Uemque mense Februario posl naiale
gancti Valentiui in die ah occasu exiit slelia meridie,
elinpartes orientis declinavit. Posi hnec mons Be-
J)ius \Forl., Vesuviusl, qui est in Campania, mense
Martio eructavit peraiem, elomnia loca circumqua-
que prae pulvere cineris illius cxlerminata sunt. Cle-
him ' videlicet diversis ordinibus in die sanclo Pa-
A scliyehonoribus ampliavii. Qui e vestigio in infirmi'
tatem incidil ', H
post di(!S aliquot defunclus est.
Hic dimisit omni clero, monasterii, diaconiae ', el
mansionarlis auri libras triginla. Fecit autem epibco-
pos per diversa loca uumero duodecim. Qui etiam
sepuUus est ad beaium Peirurt) aposlohim, sub die
octavo Idus Maii, et ceisavil cpiscopatus roensei
duos, dics quindecim.

VARIANTES LECTIONES.
' Cod. Luc. sunf. Qui sanctissimus vir cle~ * Cod. Luc, infirinilate detenlvs.
mm, clc. ^ Cod. Luc, diaconibus.
NOT-€.
quod Laline vellus. Quid autem hoc syrabolum signi- viguisse consuetndinem, ul per ejusmodi capillorum
ficarelur, ex Pauli Diaconi loco possumus inlelligere, exhibiiionem quis alicui offerretur in filium ei qui
qui lib. VI dialog. cap. lo anliquie editionis hsec ail : eos acciperet. Lnde niouifeste cognoscilur quod im-
< Circa haec lempora Carolus prioceps f rancorum perator Conslantious filiornm suoruni capiilos pon-
Pippinum filium suum ait Luiiprandum direxit, ut voliierit ab iis Rumanum ponliliccm,
tilici offrirens
ejus (juxta morem) capiilum susciperet. Qui ejus velut parenlem honorari, diligi el observarl, cosque
caesariem incidens, ei pater effecius est mallisque ejusdem moniiis impensius pjirere et oblemperare.
eum ditatum regiis muneribus genitori roniisil. » Vide Baronium anno 684, num. 7.
H«c ille. Ex quibus intelligis cam his lemporibus

BENEDICTI II
EPTSTOLiE.

«EPISTOLA PRIMA. B cum summa sedulilate alque vigilaniia procura sub-

jiingi : ut et iidem reverendissimi episcopi omnisque

BENF.DICTl n AD PETRUiM NOTARIUM RF.GIONARIUM.
per eos religiosa provincia, consortes nobiscum ca-
Uotiet illum ut acta stjnodalia sexH concilii {quorum
gratia a Leone II in Ilispania missus erat) episco-
iholicne aique aposiolicae iraditionis et fidei compro-
porum Ilispanice subscriplione muniri curet. bentur; el apud Deuro, ad cuju« gloriam laus et

Benediclus presbyler, el in Dei noraine eleclus stabililas fidci Cbrislianx redigilur, commendatio

sanctoc sedis apostolicae, Pelro notario regionario. eis atque susceplio ad salutem animarum proveniai.

Juxta quod tuam strenuitalem aposlolica; memo- Ofiiciumperinde pietatis assumptum vigilanlia atque
solertia tondecorans, festina peificere; quiaet libi-
riae dominus Leo papa Hispaniam provinciam ire

disposuit ad prajcellenlissimum ct Chrislianissimum met ipsi ihesaurizas bOiSi operis fructum, et susci-
pientibus provides coelcstis regni beatitudiaem, pfir
regem, et sanctissimos archiepiscopos, et ecclfsiarum
oranium prsesules ibidem conslitutos, simul et glorio- i-eclae atque apostolicae fidei confcssionom , adi-

sum comitem, pro innotescenda venerabilis sexiie pisci.

synodi definitione, acclamatione quoque, quoe et pro- EPISTOLA H.

sphonelicum dicitur, reverendissiraorum episcopo-

EE.NEDiCn 11 AD ERVICIfM REGEM.
rum, qui in eodem a Deo congregalo coucilio conve- ^
Significat se Pelrum notarinm reiiionarium mittere,
nerunl, ad clementissimum principeni, et edicto
qui spcum ferret sextas sijuodi definitionem, simul-
cjusdem piissimi principis ubique generaliier desti- cjue Constunlini impcratoris edictum, atque libell^um

nato, pro apostolicac nostrae fidei firmitate, cum ncclamatorium ejnsdem sijnodi ad eumdem iriip6ra
lorem.
summo pielalis studio commissum miuisterium per-

ajje. Subscripliones quoque revercndissimorum Exstal supra col. 418, suo nomine Leonis II. In*

episcoporum post eamdem synodicum definiiionem cipit sic: i Cum unus exsletrex omnium Deus, i elc.

Hasduas epistolas non esse germauas, sed

• «
nomine Benedieii suppositas, acla synodalia con-
cilii Toletani xiv, inquit Baronius, aperta luce ie-
slaniur, dum se per deputaUim Lconis II acla syu-
odalia Consianiinopolilani concilii accepisse pio-
iitentur. Si ergo id Leo ante prrcslilerat, iliique
eadem acceperant, quid opus fuit Benedicio eadem
iterum islhuc mitlere? Potuit accidissc casus,
qub necessarium fuerit ui iierum miilerenlur, se 1
is erat in litleris e.^primendus, neque tam aperle
iasiiiuare debuisset se pvimum
sexlae synodi in llispaniam transmittere. Sed cum
harum posierior plane eadem sit cum ii!a li€0-
nis II ad Ervigium regem scripla, de ejus impo-
siura censsiram consulas, quco siiperius posila ha-
belur. » Vera et gcrmana epistola Benedicti papae
est ista ; quam dedit ad episcopos Hispaniae ; mo-
nens eos, ut quae de voluntate aliisque tribus ca-
pilulis obscurius scripseranl, declararent. IIujus
incntio dunlaxat reperitur aliqua in actis concitii
Toletani xiv. Vide quae dixi supra in notis ad
acta synodalia Yitam Benedicti 11. Sev. Bin.
 ANNO DOMIM DCLSXXVI.

JOANNES PAPA Y.
NOTITU HISTORICA IN JOANNEM PAPAM V.

\K\ Hansij am}jl, Conc. Collccl.)

(a) Joanncs, nalloiic Syi iis, cx pioviiicia Antioclila,
cx pire f.yiiaco, scdit antnini iinuin, dios novcni
[Hntieeiin]. Vir valde streniius, atqnc soionlia prxdi-
lus, et ornniniodo niodeiatus. llic post niullorum
poftlifioum tempora, vel annoiiim, juxla prisoam
oonsueludiiiem a generalitatc in ecclcsia Salvalcris
quce appellalur Coiistantiniana eleclus csl, alque
c.xinde in episcopio [episcopiuni] introductus; llc,
(!um esset diaconus» niissus est a sancl» nienioriai
Agatlione papa in regiain urbem cuin aliis sacerdo-
lihus, ropryesenlans locnm opostolicre scdis in .sancta
sevta synodo, quceper Dei providcnliam ihideia c«in-
gregaia [Cod. Lnc. add. vel celebrala est] esl. Ex-
plcta aiileni cxinde a clementissimo principe rclax-a-
lu$, niagnuingaudium Ecolesiae secum dctulit. IJ est,
ipsam sanctam sextam synodum, vel edictttra cle-
nientissimi piincipis confirmans eamdem synodum.
Nec non ct alias divales jussioncs relevantes annonrc
capila palrinioniorum Sicili», et Calabri* non pau-
ca, sed elcoptuni [Cod. LUc\, coemp;uui; al. praece-
plum (lumentuml frumenli similiter, vel alia diver-
sa, qu;e Ecclesia Komaiia annue mininie cxurgebnt
Ipoterat] persolvere. Ilic consecraliis ost a tribus
episcopis, Osti nsi, Portuonsi, YeJiternensi, sicuii
pncdocessor ejus Leo papa. Hujus lemporibtis re-
gnavit domiius Justinianus Augustus defuncto patre
iiiitio meiisis Scptembris, indiclionc decima quarta.
A Qui c]emenlissimu.s prinocps, Doniino auxilianle, pa-
cem consliluit, cum nec dicenda gonle Saraconorum
deoennio terra marique, sed ct piovincia .^fricasub-
jugaia est Uomano iinperio alque iostr.urala. Hic
post mullorum annonim curriciilapro; ler Iransgres-
sioiiein ordiiiationis Ecclesiu; Tunitanic [in Sardi-
nia], quainauctoritale pontilicis fcoerat Citona-
siiie
l«s arcliiepiscopiis Calaritanus, pro co quod antiqui-
lus ordinatio fuit sedis :iposloIi( .v, et ad lempus con-
cessa fuerat ipsa [ipsius] ordinatio eidem Ecclesiie.
Postmoduiu prolcrvia faeieiite aichiepiscoporum p<:r
pr.TCCopta pontificum ab cadem ordinatione suspensi
suntjuxla deterniinalionem sancta-. memori» Marli-
ni p;ip;c. Et facto concilio sacordotum iNovellum cpi-
scopum, qui ab eodem arcbiepiscopo ordinatus fue-
rat sub dilionc sodis npos:olic;e redintcgravit alqiie
firinavit, quonim chirograplms archivo^ecolesi^ie do-
tontus esl jretinetur]. Qiii saiiolissimus vir diutina
infirmiiale dolcnlus esl, ut e;iam vix ordinalionem
sacerdotum c.\plere poiuisset. liic dimisit omni cleio,
B mansi onariis solidos mille
rnonasteriis, diaconibus et
ci noningenlos. Fooil auicm cpisropos por divorsa
loca miiucro tredocim. Qui eiiam sopultus cst ad
beatum Petrum apostolum suii die secundo mcnsis
Augus;i, cl ccssavit episcopatus riunses duos, dies
ockidecim.

(a) Joannes. Ex senlcnlia Anastasii in locuni Be- Romanum ponlifiooin con.sooraliis osl, sanot;cquc
nedioti dic 22 Apriiis anno Domini C85 sulirogatus sexla! synoilo logatioiiis aposlolio* muncrc condcco-
cst Joannes bnju$ iioiniiiis V, qui primiis inexspo- ralus inicifuit. Scv. Uis.
cln.ta Constantinopoliiani iniporaloris aiicloritaie iii

« EXEMPLAR DiVIN/E JUSSIONIS

JUSTmiANI AUGUSTI
DirecCce ad ioK\liP.yi pnpam urbis Romm , in copftrmalionem scxta; s7jnodi Conslantino-
politancc.

Innomine Do:nini Dei et Salvaloiis noslri Josu C slus; Joauni vcro [viro] sanotissimo ac bcatissimo
Chrisli, iniperalor C:ie.-.ar Flavius Juslinianus, fide- archiepiscopo antiquse alinac urbis Romai atque uni-
lis in Jesu Christo, paciricus, pius, perpctuus Augu- versali papo.

n Exemplar. ll;i;c opistola de iide suspeota csse vi-

apud se haiicrc, quam piac mcmori.e domniis Om-
dolur, lumquod iii nota teinporis aportasi! r--piignan- slanlinus pater ojus feceral, et promisit ejus piclas ii-
tia, tuin etiam quod non sit crodibile pro doroiisionc lilialam ct iiioonciissam pereiinitor ousodiro oi coii-
ac euslodia lideli actoruui synodaUuin soxli conoilii servare. » .\uoiorilate Anastasii opisiola li;rc ab ini-
onoumcnioi ca gessisse iiiipeialorom, qucm non san;v posiura et surrcplione ddVndi pos^^of, quantumvis in
fidei exlitissc consiat ov opislola Niaiiai I adMicliae- insoriptioiie forlasso meiidosa oxistorot, si aucloieiB
leiii hiii»oralorem. Adde quod Anastasiiis in Vila Co- iiiiHs S'ioolaus papa inier iinperalores improhos eJ
noiiis papre referl, vol bano, ve! aliam ejusikm ar^w- li.nolioos () noii rolorrcl. Srv. Ri.v.
inonii opisiolam sori|)taiii osse ab iinporatore ad Co-
noncm p:tpam t Hio, inquit de Conone, suscopit di-
:
(') bi ;iliisoslo fiieril mnhis, .il fiou iu jjj qu;c siicrUni
valein jussionem domini Jusliniani piinoi|.vis, por ii<l litlem a scxla svnodo ad\cisiis Mi>uuliie!ilas saucilum.
qiiam significat se reperisse acta sexiai syiio.Ii, et M.^jssi.

rATROL. XCVI.
^^*?
S. JULIANUS TOLET., IDAMUS BARCIN0N.,FELIX TOLLT.. EPP. m
* Mngnum siudium, magnam soUiciTudinem nos A gressi sunt, et jussimus prxiftitas synodalium gesto-
bnbeules pro Slabilitate immaculatae Christianomm rum charias in mcdium adduci, et corara supradictis
fidei, debiHC namque clcraeniissimum nostrum Deum omnibus lcclionem corum omncsque diligenter
fieri :

adjutorcm, et susceptorem nostrje screnjtatjs csse audientes signare ipsas fecimus quorum auditorum
:

confldimus, adversus omnem imraicum Christo dile- Mniversltas in nostris manibus cas prsbuit chartds,
ct£ Dostne reipublicee, dum cogniium est nobis quia nt dcbeamus nos tenendo inviolata^ conservare ipsas,
synodalia gesta, eorumque definilionem, quam et in- ut non licentia fuerit in quolibct tempore his qui ti-
slitu^re noscilur saacium sextum concilium, quod morem Dei iiolunt habei-e, aliquid corrunipere aui
congregatum est in lempore sanctae memoriai nostri submutare ab his qUse inaerla sunt in praenominatis
patris, in hanc a Deo conservandara regiam urbem, synoclalibus gestis, quas totas charias bene definitas
apud quosdam nosiros judices remiserunt. Neque jn temporibus sanctse memoria> nostvi patris, ex pro-
coira omnino pr<evidinius alterum aliqueni apiul se babiiibus sanctis patribus, qui proprise lingux et ma-
detinere ea, sine noslra piissima sereni£ate, co quod nuum fidem apud Dominum nostnun Jesum Chri-
nos copiosos [copiosa] misericordia nester Deus cu- siura verumque Deura existentem, corrfinnasse di-
stodes constituit ejusdem iramaculatje Christianorum gnoscitur, et confitenles eam docuisse, nossperamus
fidei : sed mox adduKimus nostros Patres sanctissL- B clementissimum nestrum Deum, quia usque dum no-
mos ac beatissimos patrwrchas cum vesirae beatitu- ster spiritus statutus est ex Deo esse in nobis, ipsas
dinis apocrisiario, et sanctissimum scnatuni, verum chartas illibatas et incommulabiles semper conserva-
eliam Deo amahiles nietropoiilas et episeopos, q»ii bimus. Ad insinuandum itaque vestraj paternae bea-
liic in regia urbe comraorantur, et. deinceps miiitan- litudini hujusmodi capituli motiones, praBTidimus «l
tes mcolas sancti palatii, nec non et «x coliegiis po- earum scientiam notam fecisse beatitudini Yestrse.
pularibus et ab exeubitoribus, insuper etiam quos- Et manv. diva [Sive divina], Divlnitas te servct per
dam de Christo dileciis exercitibus, tam ab a Dco multos annos, sanctissime ac beatissime Pater. Data
couservando unperiali obsequio, quaraque ab orien- decimo tertio Kalendas Martias, Constantinopoii in
lali [F. deest conjunctio et ] Thraciano, simililer el imperiali domo, piissiraoque et perpetuo Auguslo Ju-
ab Armcniano, etiam ab exercitu Italise, deinde ex stiniano iniperaiore, anno secundo, et post censula-
Cabarisiaais et Septensianis, seu de Sardinia atque tum cjus anno secundo {hoc eU, anho Chrisii 687),
do ATricano exereitu, qui ad nostram pietatem in- indictione decima quint» >,

a Graeca non exsir.nt : vetus haec Latinttas est ex an.lQi) sanctissimi ae beatissimi papae et in patrinr-
priore edilione Regia. Hard. chio sanctas ecclesiae Romae recludilur. Deo gratias.
*> !n codice Bellovacensi haec subjiciuntur verba : C Amen. »

a Scriptus cst Codex leraporibus domni Sergii {obiit

AHHO DOMINl DCXC.

SANCTUS JULIANUS
TOLETANUS EPISCOPUS
«BCNON

IDALIUS ET FELIX
BARCINONENSIS ET TOLETANUS EPISCOPL

NOTITIiE HlSTORICiE,
(Bx Antoaio, Bibliotii. vetus Hisp.)

Juliaoura Tolelanum antisritem Pelix. et ipse ali- riinoraine Oennadius {a), revccavit iterun) in scripto-
quando cidem sedi pnefectus, graj)hice descripsil eo rum Caialogum sub integro Juliani, cognomenlo Po-
clogio quod IlUdefonsi de Scriptoribus ecclesissticis, inerii, nomine sapetus Isidorus (b) quinii ssculi scrir
;

libdlo subjici consuevil. Distinctum ci;se hunc a Ju- ptorem, Mauritanum, sed inCalliis fiorentem, nemini
liauo Pomerio, qucra cum iaudasset sub nudo Porae- dubiuin est (c). Attaraen non pauci contcndunt Julia-

fo) De Script. cap. 98. Vossius de H.l,. lib. t, c. 27. Baronius ad8 Martii.
(b\ De Script. cap. 12. Yasaeus in Chronic. Hisp. ad an. 685. PadiUa Hin.
(c) Uationibus lamcn ngunl Morales lib. xii, c. 58. Eccl, de Esparia ccntur. vii, cap. 66.
 ;:
«7 NOTITf/E HISTORTC^.
que lertio cunKiem conoilii nominc et aucioritatc
pr«sigiialum, cum Scrgius jam essel ponJifex. Quod
quidcm innuere videlur Istdorus Pacensis.
Planc lamen a vero abil in eo quod .lusliniarium 11
cognomenlo Rhinolnieluni, hoc est, naso truflca-
tum, Couslantini Pogonati filium, Heraclium Jusii-
nianum appellaL Silent cnim de hoc agnomine
Graci omnes el Latini quo tamea alicubi, scilicet
: rara, qui niilla fuit unquam sanctse JustcC biblio-
apud Lucam Siculum vetcrem historicum appel-
Jatum fuisse Constantinum saUem Pogonatura
ftatrem, le&limonio contendi potest Baronii cardina-
is {Ad an. 685, n, 5 ). Hic esl Petrus Siculus, non
Lucas, De vana et storida Manichseorum liJEresi
scriptor : quem cuin Latina vcr^one publicavit
primus Ingolstadii Mattlift^us Raderus {An. 1C04)
quemque laudaius c^rdirinlis nunc Lucara, nune Pe-
trum, annotante 'Vossio in iibro De Hisloricis
Graecis {lib. 4, cap. 19) vocat, Sed fefellit sum-
raura Yirum is, qui ei Crfeca Siculi Latine sub-
ininistravit. Quae enimLatine apud Baronium so-
twni, < de singulis e vestigio refert (epispopus Co-
lOni» Armeniae) ad imperalorera Jnslinianuin Au
gusfum^ qui post Heraclium Constantinum imperii
sceptra gubernavit i Gr«ce aliter habent, scilicet
; ctrinam, quae dilucide moRSi.rat Christum in pleni-
«vjjyoyE T:tpi tovtwv ^atriWlflWTmsniw, Tob fifru. Hj9«-
«>£tov p«ffi>tuffs;vTt. Quse Raderusverlit « De singu- :
iis e vesligio referi ad Julianum Augusium, qui
post Heracliura imperii sceplra gubernavit. i Mi-
iiime quidem Heraciii nomine Constanlinum Justi-
fliani Junioris patrem, ac in antecesso-
iinperio
rera, significare voluit, quod exislimavit Baronius,
Grxcus auctor ; sed cum Justinianos duos, alterum ante
allerum post lleradium iiaperio pnefuisse nossei
.posleriorem hunc intcllcxit subindicaviique. Nec
novura est aut infrequens, cnra bono ilk) liomcro,
pscudo-hisloricos dormitare nostros.
Prosequitur idem hypoboliraxus Julianus, misisse
Julianum Tolctanum una- cum Apoiogeiico et ejus
expositiouibus, carmen ad iraperatorem in laudcni ^,
jpsius. Quinimo ct ad Sergium papam carmen aliud.
Isidorus Pacensis ansara dedit. i Apologeiicum fu
ctum Romaj (Romara dicere voluit) per suos lcgatos,
etc. Iteruni cum versu acclaraaforio («), secundum
: enim,
quod et otim transmiscral, De laude imperaioris,
raitlit. » Uac super Isidori area (bonc Deus!) quara
suraptuose aedificavit Pseudo-Juiiaiii archilectus!
Prolixam quJdora totius rei narrationcm cum duplici
carmine, altcro ad Justiniimum imperatoi-em, altero
ad Sergium papain, tamquam Chronici parlem, ab
Hicronymo Higuera in notis ad Luitnr.indum (ad an.
68S pag. 369) exhibitum lcgiinus. Qu* quidem olim
ut coJ»graentaretnr pestea corpori forraatn, praeter-
niissa est tamen eo immitli et in armariis Toleiani
; sanctorum Patrum Parisiensi et Coloiiiensi, inven-
I^roniethei tamqtiam truncus iners relicta ; c qiii-
bus tandem a Ramirezio {h) educta, insignem oppido
iiglinse Toletima; indicein atquc vesligium chartis
impressit. Tota enim illa, quse uti Jiiliansci Chronici
portio ab Higuera laudalur, e Chronico nunc abest.
Quare nec prastabiraus ei fidem, qu;v. et auclori ipai D
parum digna ei inepla ciiam Julianxis quisquiliis
commisccri, visa est.
Qua in censura, interim dum nobis de Cndice Ju-
llani archiepiiicopi carminiim aliquo praejudicatfle au-
ctoritaiis non alias constat, duo illa carmina, ad
imperatorein et ad Sergium papam, oompiehensa
vcliin, tamquam supposititia el recentioris manu$1[c).
detrlbus in Christo substantiis ad Benedictiim niise-
rtt, incertum es . Concilii xv Toletani Acta nihil ha-
bent nisf ; « Ad quod illi (Benedicto) jam codeni
annosufficieuter congrHequc responsuraest.
(o) Male apud Sandovalis editionera : versus accla-
niatorios.
(b) Edtdit hic Luitprandi opera cum Hieronymi
HigHcra notis ad Chroiiicon, Antiierpi* 1G11.
'cj lixstant biha hxc epigiainmata in noviss. san-
;:::
438
A Non enim alia quai» e Juliani Pseudo-Chronico
excerpta verba productTe voluit notai auctor Higuera
quantumvis pmtem ejus rotusido, uti vocant, partem
vcro cursivo cbaractere, quasi non ejusdem atictoris
verba essent, typogritphus per errorem ediderit.
Qiiod enim se e raanuscripto libro sanctaj Justa» car-
inina ista deprompsisse auctorait: non ad Higne-
theca airt Codice usus sed ad etim, qui simulAvit
;
se Julianum S. Justae archipresbj-terum, absque du-
iiio referri debet. Sedjara pergauius ad aiia opera.
Re Remediis blasphemiae libellum, cum episiola ad
Adrianum abbatera [d).
De sexiiesctfltiscomprobaticne[.-i/. demor.strjitione]
adversus Judaeos: qui habet in capile, ait Felix, ora-
tionom et eplstoiam ad Dominnm Ervigium regern.
Describit ef ipse ar^iincntum et partitionein o|)eris
< Est tanicn, ait, idem Codex tribus libris dislin-
ctiis. Nam primus eorum habet Yeteris Testaraenti
g quamplurima documenka quibus absque aliqiia sup-
puiatione aimorum Christus Dei filius, non nascitu-
rus,'serijara natus, patule declaratur. Secundi vero
series libri decurrit pcr osien.sam apostolorum do-
ludine tempoiis de Maria Virgine natum, non in
annis a principio munrii collectis, Tertii quoque li-
bri excursus sextam serarem, in qiia Cliristus natus
est, haud dubie adesse veris documcntis Ostendil
in quo quinque praeterit« a&tatis sjecuii, non in au-
nis, sed pra^fixo generationum limitc, distinguuntur. >
Huc usquePelLx.
Exstat opus inter veierum Patrum opera volu-
raine quarlo, quod et olim, ac primum lucem vide-
rat Ha^genoje per Joannem Secerium i^Ttl in 8" una
cum Testamento xn patriarcharum liliorum J.icobi,
per Roberiuin Lincolniensem eplscopum e Graeco in
Latinurn converso. Suara huic editioni comnioda\it
operam Menardus Moltherus Augustanus, vetusio
excraplari usus Laurenlii, monasterii Eberbacensis
^ in Phenigcia abbatis, praefationemque multa cujn
operis commendatione adjeciL Laudavit quoque
ohm Isidorus Pacensis in fine sui Chronici : « Sic
air, sanclissimus Jullanus Toletanus episcopus
in libruin Uibroj , quem contra Judieos de sex seta-
tibus Siecuti scripsit, dicens, etc. i Scqauntur verba
IpsJus Juliani, ac posi integiuin ejus lestimoniun»
i Denique, ait, sanctissimus et Talde in hoc opei-ae
pretiura [An prctioSo doclissiinus Juliantis %»c in
?J
libcllo inquil, qncm supra lati suinus. > At qua; li-
bro tertio huius denionstialionis continetur, anno-
rum suppiilationem, paiilo aliter digestam et emen-
datiorem ca quaj apparet cditionibus BibliotheCfe
in
tara a se in ms. exeniplari, annotatum vpluit Phiiip-
pus Labbcus in Nova hibliotheca mss. librorum, sive
speciraineantiquarum ieclionuin {Pag.ledit. Paris.
1653). Possevinum consule in Apparatu {J^om. /,
fog. 986), Barthiuni lib. xix, Adversariorura cap. 14,
ubi et muitis aliis oporis vasti ac doctissimi locis
quaedani ejus sanat, cxplic^t, illustralvc testimonia.
Absolutiim sane hoc a se opus fuisse anno Domini
(586, sub Conone pontilice Komano, jussuqueT^rvigii
regis, testatur ipse auctor in epislola piaeliminari
ad Ervigium, ct in fme libri lertii.
Libruin carminum divcrsprujn, in quo sunt hymni,
epitaphia, atque de diversis causis epigrammata
ctorum Patnim Toletanor. collectione T. u, pag.
387 seq. iuter supposita Juli.ino. Quinain autein
acclamatorii in synodis versus fuerint supra col. 435.
diximus.
{d) Oranino hunc Juliani libellum periisse raonet
novissimse sancJorum Patrura Toletanorum collc-
ctionis curator T. n. in not. ad Felicis de Juliano
elogium pag. xx, et Cellierius T. X^,
pag. 738,
D. 11.
459 S. JULIAXLS TOLKT., IDALIIS BAUCINON., FELIX TOLET., EPP.
nuinerosa. ItaFelix. Andrcas nostcr Rcscmliiis ad
barllioioinxuru Qucvncliim scrllicus («) all se in Ccr-
mania vidisso carmiiuiiu Jullani libelluin, sed apud
homincin, qui ncquc unius dici usuram praci-larc vo-
luerit. \eneliis in luldiolhcca sancti Antonii, qu;i',
fuit cardinalis Grimani, opusculum (luoiklam Juliaui
Tolelanl ccclesi:c cpiscopi exstare docet Thomassi-
nus (&): cui annectitur, ail, opusculum carminibus
€xaralum anlif|iiissinio cliaraclere.
huc pcrllncani, lectoiis judiciuiii csto.
hus ad Sor},'iHin papnn et ad Jusiinianum Junio-
rem Cacs:nein intcrim ahslincnius, dum
diirclis,
non osiendatur nohis unde ad posicros oa pcrvene-
runt, ocnsiiram aljicere.
Libruin Epislolarum pluriinarum, nl ait Fciix.
Lihrum Scrnioiium iii quo (idcm ail) csl opuscu-
lum nioiliciim dc vindication;' donuis.
qui ad cain confugiunt (c), Do codein argumciito csl
lihcr Hcspoiisioiium, dc quo iiifia.
'AvTtx5((y.ivwv liliniiii, dc quo Felix II rthrum,
ait, Dc coiilrariis, quod Cncce «vrtzctusvivjD voluil
titiilo aduotari : qui in duohus divisus cst libris, ex
quibiispiimus dissertaliones conlinet Yetcris Tcsla-
nicnli, sccuiidus No>i. S. Isidorus lih. Originum ii,
cap. 31. Conlrariorumquc gcncra quatuor sunt, qi);c
Arisioteles anii<imena, idcst cpposita, vocai. Sive
ri ziiujvK apud Grajcos ii suiil loci, sive sacix Scri-
puir;c, sive aUorum aiu lorum qui cxplicandi pvnpo-
luintur, quos vulgo (licimiis Textus. Sancl.us joan-
nes Chrysosloniiis hoiiulia 59, in Genesin "EtScTi,
e:'/«7riT0t , TTwf ovScV tiicyov twv r^apa. i^ Bsix y&«^;7
y tfjLfjuyj • hoc csl, vidislis, dilcclissiiiii, quomo o
niliil cst olioiic in divina Scriptura positum. Ex
quo pra-cipue lcsliinonio hunc vocabuli usum aliud
ageiis conIirma\it vir doctissinuis ac diligonlissi-
rnus Pclrus L:iinbccius Ca;s:ucus Lcr.poldi I iiiipo-
valoris clirfti:0,u'raplius ct hibliulliccarius, Commen-
lar. de biidiolheca C^csarcali;». v.pag. 71:'AvT£/e'/x-va
igitur coulrapQsiia, sivo opposila ulriusque Tcst;i-
menli sunt, qu;c cxphmanlur, lcsliiiionia.
Edilum fuit jaiii oiiui absquc aiictoris nomine
Joaniiis Alcxandri Biassicani juriscoiisulti opcra
Hasilcc 1530. Doii.U.! ex oflicina Colonicnsi Ccrvi-
conii in 8°, ainio IbTti, c.\ Cixlicc, ni fallor, Ful-
dcnsi loFigo aiillqiii>.siii!o, Parisiis qiioque
nilio Africano i\i Geiiesin piodilt. Scd Andreas
S.holus Juli;uio Tolctan;) reslituit, ut insererctur
cum ejiis nomiiic inagiuc Vctcrum I\ilrum hiblio-
lhec« Coloniensi, in cnjiis xv voliimiiie nunc Icgllur.
Fclicis quippo lide:u scculus, liai.iiit et alium rei
sponsorem, S;imsoncm ahhatcni in libro adhuc in-
odilo, scdaGarsia Loaisa in l.ihliotlieca Tolctanoe
ccclesi;c rcpcrto, advcrsus Hosligesiiim Malacitaniim
opiscopum, qui siib aiinuin 8Gi scriplus fuit.
Xyslus lamen Scnonsis ((/) hoc 'AvTtx;iui«Mv opus,
(a) Exslat cpislola hcne docla
iilusirat;c.
(b) Bihliothec;c Yenetoc pag. 9.
(c) Tenia ha!C qnoque Carniinnm, Eptslobnuu
cl Sermonum opiiscula, iiiter dcpcrdiia Juliani
rcccnset saiiclorum Patrum Tolelanoium colloclio-
nis curator T. ji, iii not. ad Felic. elog. p. xx, iioi.
13, alqiie ilein CeUierins xvii, p. 758. n. 11.
((/) Libro IV Bihliolhec;c,
(e) In Supplcmcnto lib. xii, ad an. 1149.
(/) Anlhropologiac, l.h. xx, suh. lit. lioncdicius,
cjiisque orlo multiplcx.
Adv. luBreses.
(g) Lib. IV
SiMj.
Pncter scriplores a noslro laudatos, Ccllieiius
(it)
T. XMl, pag. 73 V n. 10. Du-Pinius T. V, pag.
ct ahi libriim AvTtxrtujvwv IJ». rlhario
fortassis
abbati Casiiiensi adscrihuut. Novissiin;c saiictorum
PalrumTolctanorum colleci.ioniscuralorT. II, p. 141,
id opus ex Felice ct Sainsonc Cordubensi advcrsus
Caveuin et Fabriciain Juliano asseril et vindicat. In
todice auiem Escurialcnsi aira 1085, sive unno 10 i7,
440
A quod incipil : Cur in Cenesi scptem, Ri( hardo lii-
buit Cluniacensi nionacho, qui floniit xii sacculo sub
Adri;inoIV papa, cl iiiipcratore Fredcrico I, cui ta-
mon unicuin, quod ex-starot, histoi icum opus 1 ni-
lippus Ik-rgoinas (^),et Raphael Vol lerraniis
(/1 iri-
hucie. Alphonsus Castrensis (g) Salviano Ma-siliciisi
eadem adscrihit 'AuTtzsi.a.vK Ncciion el siniililcr
.
inscr plum opus cilidissc oliin Borihariuiii Casiiicn-
Qua; vcrba an sem abbatcm, tesles suiit Leo Ostiensis lii». i, cap.
De carinini- 53, Chronici Casinonsis, et Peinis Diaconus De virjs
illustribus CasiiK^nsihusc^^p. 1^2, qtiod Berlhario huic
a..'scripluiii possedisse olim D. Constanlinum C:ijola-
iiiim, lestis est Leo Albiliiis iii Apibus llrbanis ; cl
vcl iiuncexslare in Casiiiciisi hibliolhcca, D. Angc-
lus dc Nice Uosancnsis aicbiepiscopus ainicus no-
slcr viroplimus et erudilissiii:us, iii nolis adLeonis
D i, clcoruni Chronicon {Cap^ 33) inoniium voliiit. Fortasse ln~
mcn hic diversus liber cst a siiperiorc, quamlumvis
similiier inscripius. Ct ul^it, procul dubio esse de>
: m P het, 'Avt'.x»i(/cvwv opus Julianum Tolclanum scri-
pd.sse (li).
Librum item Iiistori;^, prosoquitur Felix, de eo
quod VVainhi; principis tempore in Galliis exslitil
goslum. Inscniil hisloria; sii.-ie hanc hisloriam Lucas
cum not« diversi auctoiis Fran-
Tiiilcnsis; edidilqiie
ciscus Schotus in quarlo voiiimine Ilispani;v illnslra-
t;c ; seorsumquc, el Dnchcsnius poslca inter Scriplo-
rcs liisloiia> Francorum «omo
1 (pag. 821), in multis
auieiii diversc. Incipit Solet viruais csse aiiiii;oiiira
:
: incilanicnUim, cic. Vestigiaque exslant, vol in piin-
cipio ipso, UMpialis eorum lempoiuiii .gesloruiiique
scriploris. < Hac de re, inquit, ul timidis ct pigrjs
medcii jiossil, rclationem pra-terita; rei nosliis lem-
porilius gestam inJucimus per quain ad virliitem
suliscquonlia s;ccula piovocemus. .\fl\iil in dicbus
nosiris Wamba, cic. > Qi\:\m quidem Juliani hislo-
riam in VVambanis
in Tolelanam urhem ingressu
Iriumphali, el vcrbis < .i;:ein;s proscriplionihus
illis
rccognoscal >, tam priore Schoti, quam poslcriore
p
^ Duchcsnii edilione concludi, non rccte, ju;iicio nico,
exisiimabimus. JuiianLCum enim prorsiis est, qiiod
ad lincm hunc in utiaqiie editione pr;cscriptum s«v
quitur; dcestque in Duchcsniiina , cxstal vero in
Scholi alia, sod lanquam Luc;e Tiidcnsis jam scrip-
cum Jii- lura sit; incipiiquc Peifldorum denolata transgres-
:
sio, etc. Quod cuicumque,
vel niinus aitente legenti,
slalim liipiido apparet. llis quidein iiunc primum a
nobis Juliano reslilutis, Lucas praidiclus serinonis
siii tenorem ihi tandcm attcxit : Et quia pr.Tpedicnte
malignitalis aucloro, etc. Et hisloriam hanc publici
co tcmpore qiio dicinius juris factam esse non anim-
advertil, cum De historicis Lalinis scriberel Vossius:
dnin ignorare an luccm vidcrit, altamen propedicm
visuram spcraic se ait (Lib. ii, De II. L. cap. 27).
llic ct Pseudo-Luitprando argutari in mentera ve-
toui, \l llisp. ul in codcm lcgiiur exarato, Digramm. et Plut. I,
n.3,exslat Tusorodi cujusdam ad Ascaricum incerlifi
'
' sodis cpiscopiim epislola hactenus, ul putamus, ine-
dii;i el a nohis suo loco evulganda, in qua inlerro^
ganli di' nonnullis ciica resurrectionem Christi diibiis
As<arico rcspondet, impjiens • llli vero qui conlra-
:
diouiU (niininim qui alfirmabant surrexissc quideni
cmn Cbiislo rosurgonte multorum corprua, ncquc
lamen cum eo ad coelos asccndisse, sed in terris per-
mansisse itcrum moritura) dicentcs Nemo ascendil :
iii coelutn, uisi qui desceudil dc ccelo Filins honiinisi
legant librum hoati Juliani, non Pomerii scd Tole-
l ni, qui vociialur Anlicimena : qui patratus cst de
his rebus qu:c contiaria in Scripiurls resonanl, sed
m non contraria ah his qui vigili scnsu Scripturam ri-
inandam inquirunt..... Si anticimena abest, ciirranl
ad.Aguslinuin in libro Onicliarum cataJoannem,etc.,
ad c:<p. niniirum, sivc intirrogatum 23, Li! ri il
'AMzty.tiuivu-j ex Novo Testamcnio et sancli Jcannis
Evangolio asceticiim manuducens quo loco dc hoe :
argunionlo agilur.
 >

*33 NOTITIyf. II.STORiaE. m

letlio viilgans : <liiiii Imporatoii ('r«ii>lj»lino scilirol X Constanliiiopoli drgcnli, id (pioJ U(>ni;f fai liiiii fiiil,
rogonato, aut Jusliiiiaiio (sccun.lo) rjiis succossori) ncmpc Apologctici a Juli.ino tiansmiisi, lcclioiicm

Romanum ponlificcm summum Kcclfsi;r, rortorcm 00 :om quibus po$sel sacrxScripiiiroe ac Palniin lcsli-
«lccerol. Et nimirum dc ingcnii laidc (|ui cni(iiiam nioniis mM«/re«<Mr, ac solida ftercnt : id qiiodcve-
coticedat rarus csl; cl iu ardorc dispiitanili modum sli;.MO alque abundca Juliano pr.cstitiiin riiisseconcilii

lCHcrc d ilTicilc^. Biral cnim Jiilianus cru,!itioriis laudc Toloianl xv Acia nos doccnt. Alquc lioc csl altc-
ci ;vlate cclcbris, clc. • Qiiiims vi le (|iiania supcr- rum Jiiliani apologcliciini sivc rosponsum, cui Bc-
.s!niat Cavcus ad ;wnum 680 in Jiiliano Tolctano, ncdictiis, alqiic co prrcdcfiinclo Romana poslca Sc-
qucm Pomcriom cognomiiuil, iiii|irnns T. I,
falso dcs viJctur acqoievisse; periit aiitcni fundilus, noii
!).
596' In postrcma liac synodo (iiimiiiim xv To-
t sccus ac proccodcns ad Lconcm II pcr Pctriim rogio-
«laiia) liliri sui Do tiibus sir.istanliis, (luem in It:i- narium Iransmissum ; atqne ntriiisqiie Apologetici
liam pcrlalnm miiiiis orlliodoxnm ceiisucrat, r.fMicdi- niliil prwtor titulos oxstare Ccllicriiis docct T. XVTI,

cluspapa vindicias opcrosecgil Julianns, ncncdiclum pag. 728, n. 1 1. H;cciios c xv Toletana^ synodi aclis,
lauKiuam stupidiiin qucmdam ct c Irivio pctiUun iii quoriim c;ip. 9 Ii;i'C lcgimus < t'ost Iiiijus igi-:

doclorcm concilii Palribus deridcndum propinans,
ac frivolas eiusdcin ponliru.is caviliationes insupcr
halieiidas essc demonstrans;in qiiibns lot fcre spbal-
inala dixcris esse qnot verba; sod ea nil moror.
Acriiis niepungil allatus Mariana; locns, in quo si
virum exiiniuin rniscre lapsum ct JJiili;nio noslro
l-nsi.sniter injurium dixero, noTj ego i;l gralis nc^jue B
tur pise confessionis pi olatam dcvotis vocibiis rcgulam,
ad illa nos illico convortimiis contncnda capilnla,
pro quibusmunicndis,antc hoc hiennium, bcata; me-
inori;c Romanns p;ipa Rcncdiclus nos littcrarum
suarum significalionc monncrat. Qiiai tamen non
in scriplis snis ar.notare ciiravit, scd homini no-
slrovcrborcnotanda iiijiinxit adquodilli jam codem
:

sponlc mea, sed nnius veritalis amore coinpulsns anno (685) siifficiciitor congrncquc rcsponsuin est.
faciam. Ilcs iiarranda cstor(!ino,elprimuin omniume Nos lamcn niinc oandcm ronotalioi.cm liomini.s
Felice notandum, dirplex Apologeticum
Juliano a noslri stndio io.s rclcgcnlcs, itiveninius qiiod in li-
&ci'iptiim fuisse, cujus iitriusque cl Julianus nieminit hro illo Rosponsionis lidci nostr.t; qucm per Pe-
in Aclis xv Synodii c. 9, si subobscura eius verba Iriim rcgionaiiiini Romanai occlcsi.i; miserainus,
bcne pcrpendimus ; prinium quo Lconi II,
scilicet, in id primuni capitnlim jamrlicto papio incaute visum
«pii ad cum dcfi.iitioncm el acclamalioncm sivc pro- fuisscta no!iispisit'mi,ubi nos sccundum divinam
sjihoncticuin sextre g.-neralis Constanlinopolitanoe cssontianji^iximus : voiunlasqeimit ro/M»(flf<m, etc.
sjMiodi ab miivcrsis Hispaiii.c Patribus siibscribcnda — Iiitcrea vcro rcverso in llispaniam Juliani nun-
direxerat, privalo rcsponlcl nominc, concilii quidem fio, cim iniiot:ii.ssct Juliaimm de binis qu.x pr?e-
(kiiiHlioncm amploctc! s, modcste lamen se cxcusans diximiis capitiilis a Ijcncdicio adinonitiim fuissc,
«•cogciidis dcnuo in syno luiii Palribns, qui nupcr, non paiici a'Ivcrs ;s ciim Toleti atquc in provincia
nocdiaquc ac sicvissima Iiiomc a Tolclana cui xm runioics ub ifjuorantibus, nt ipsc ait, atqnc nmulii
iriterfueraiil diiiiissi, vix diim a;i propiias sedcs re- cxcilaii siinl. {\iU)s ut con:primorct alque nt oinnein
dieranl. IIoc piimuin .\pulogciicuiii, ((uod proprius a sc lovi!;itis aiii crroris picioicm amovcrct, cu-
•••ii

excusationcm dixeris (n iin ulra ique significationcm ravit ut in xv ToI;;lana iialionali 61 opiscoporum
vocabulum Graj;uin rccipit), Jclianus aiilcm socpius synodo, qua; anno 088, sub dic v Llwnni Maiaruni
Librum rcsponsionis fidoi su;c vocit; inclinantc sa- coacta fuit, hiiia dc quibus ambigobatur capittila de-
Iiitis anno 08i, pcr Petrum nolariu:n iTgi(>n;iiiu;ii, r.uo discutcrcnlur, < ct syiiotlica, ut ipse ail, ilc-
f,
qiii CoiistanlinopoIilan.T. synodi dofiiiiiioiicni cl pro- nim cxaminatioiie diicocia, si orthovloxre fidci
sphoneiicuin iii Ilibpani.nn ilctulcral, Uomam pcrlatum pcr oiiinia consona invenircn.'iir, a Palribiis dcfi--
fuil : tompore in I-conis mciise Julio cjusdeni
(|uo iilJa, subscriptaipic, saliibiictiam divuigalione in
anni dcfuiicli locum BcnCviiclns II jam siiIToctus aut a::!;uilioncin pebiiim Iransircnt quod ab nnivcrsa
:

prope dicm siilTicicndus cral. In co iulcm.\pologet:<o syno.Iopncstitiimconrinuofuil. —

Kxqiiibiis olicimus
JuIiaiiusConstaiitiiiopolilani dogmalis nbciius cxpli- 1. .Marianain in adductoloco dcApologciicoquodniin-

candi gr;<lia sciipseral « voiiintaiei» iii divinis gigiicre <piain vidcrat advcrsiis Jiilianum niliil l.ilc niciiluin
voliiul:itom,si(utcls;:piei;tiagignitsapionli;im. >— Eo- lironiinliasse. II. Ad Sorgii;ui, qiii cxcunic landom
dcm :'nno G-^^-isob dic 18 Kal. Ucc-m riiMii coacta por anno 087 poiiiifi x cbTtus liiit, icinlissc xiv To-
Juliaiium f;iil xiv Tolclana proviiici;c (hir :Iia;;iiicnsis lotaiKT^ synodi acclanialifincm, ct alia (pia; .solido
synoijiis 17 opisiopoiiini, cui clia;i! iiitoilucro ^icaiii aiilo ci;in biciinio a l5ciiediclo gcsla fiicraiit. IIL
niotropoliiaiionini Tarracoiicnsis, Nariionciisis, Emc- Non jure Rodcriciim Toli t;iiiu:ii biudassc qna^i is
ri cnsis nracarciisis ct Hispalcnsis ccclcsiarum ; el iii .Apologotici eiicomiiim Sergio iribiKiit; ci;m sn
oa scx(;c synodi C(U)sl;!nii opobtaiia; dclinitio cl vnlgatis Roderici cxcmpIis,;slqiio in votiisiis cjiis-»
prosplion(^iicu;ii unaniuii Hispanoriini Patrun con- dom codicibus, Dcncdicios ojus cr.comii por-
scnsionc, lar.qMiim Niccii?o el gcnoralibus qH;C pr;ii;- hiboatur auctor. —
Ac de Scrgio et Roderico in-
ccsscraut syiio;iis in oumibiis consona, a Mnissa, sub- Suiiere non vacat nnde ea Maiiana hauscril. De
fcri|»la de:.ii-o(|uc post conciliuni Cbakedoiicnsc uliano antem exislimo fal.-:o sibi viriim oxi-
ho: (»10, loco cl ordine collocala suiit. nujiis concilii minm persuasisse, qiiro in Actis \v synodi de b;-
.Vda Jiiliaiins iniMinlc saliitis anno 08.") Ro-
Tol;'(;i:ii L* iiisqua; pncdiximus capitulis lcgnntiir, parlcni esse-
inam dofoiri cniMvit, inisso ad l5cnodicium sp ciali sivc fnigmcntum Jiiliani ad RcncdivUiin Apo'ogc-
iiuntlo, qmNU ipso houiiiicm nostrum vocat. cuin lici; ac (otidcm ipsisquo aiisteris ot acnloalis vor-
ritloris, ut crediliilc ost, in (luibiis iit Apolliiiaro:!i bis qu;e hodie in ojiis synovli .\ciis oxstanlj oiim
pt laliMilos, iil i'l( m
ail, Maniclucos conrularot, trcs in Apologelico exliiisse : «luo posito, niljam minin-
iii-Clirislo subslaniias luisso cdixit. .\l(|iic in Uiho. dum, si dobitum sunimo Ecclcsi:v' paslori iionorcm
qiiidom ooncilii Tolclani xiv Ada sunimo Honiaiii ct rovcrcntiai.i, iino si niodcsriam in Juliano de-
poiitilicisatqiie omiiinin ordiniim i»lausu ct acclaiiia- sidoravit. Alqiic codcm prajudicio non modo no-
tione reccpta fiicic; Juliani aiitcin iiuiitio in Hi^pa- slruin iioc ioco, scd ct cl. SS. PP. Tolctanoriim
ni;im cogiiaiiti iioniiuila Bcnediclus cx ijiis oie cx- odilionis cur torcm abroplum fuissc cxistinio (;ni ;

cinioHda ;H.que ad Jiiliaiium ji: rlorciula dicla\il, dc
eo iHiirirum quod iii pi iorc ad Lconcni 11 cpisloia por
l'ctrHin regioiiarium t'-ansnii:isa, cl no\issiiiic;!doiiu-
deni scripseral, « d«» volunlalc in Divinis a Volunt;it«;
genila; ac <le tribus in Chrislo substantiis, » ipiasi
iitraque ininus c^utc a Juliano prolala essoiit sul»-
dens opi:ire r^c ac Jiilianuin
XV T-olctan^x; synodi Ac;a fvo integro \erc Jritium
Apoloffclico habuil odidilipio (T. II. pag. !20 iiiNot.);
alipic iit dmiorcin c.x iisdciu aclis vcrhorur.i in-
vidiam (qu;v! iiulla omnino cst aiit unquam fuit)
ah univcrsa synodo arccrcl , in uniiis Juliani ca-
: put immcronlis atqiic innoxii transtulil. (Mouil. ad
hoilari, ul ab .ipolog. }>agi 77.) —
Ac de palrum <i.uidem sfuui»
455 S. JULIANUS TOLET., IDALIUS BARCINON., PELIX TOLET., EPP. 136
et approballonem (quoe quidem non alii quamsumino B ccsserunt Joannis V et Cononis ohitum, non ante
EcciesiaB prajsiili ad quoin clirerlu.id fuerat, cornpe- anaum 687 exallaius fiierit \\x admittcndum ex- :

lebnt) inconspuentcr aUrii)tiit (a). istirao, alii quain Bencdicto (d) Apologeticuin dire-
Clarissiu)us vir niiiiiqueproihcfeL'© nostratis liisto- clum, quod ail Felix ; aut ab alio quain a Joaune
rix Ambrosius .Horales, art hunc lociioi ycnien.s, obstr- pjus successore, qui Novcmbri mcnse 686 in ponti-
vavilplurainlibrisRotJtrifi vulgaribu-; menda conlra ticalum asccudit, receptum fuisse. Quocum bene .

velenim, quos se vidisseteslatur, manuscriplorumCo-
dicum fidem, atque iiiter alia istud qiioil nunc ar-
guinns, de imperatoris iniportune facta hoc loco
mcntiono, cujiis loeo menlionem pontilicis laudaii
Codices disei'ft* habent, inolcvi,sse. !n duobus eliain
Godioibus Toletaniij, alfero coMiobii sancli Joanni'»
Regum oniinis sancti Francisci, alteio bibliothccu!
Ternpli maxinii, cx quibus variantes lectiones ciirio-
sissime oiim decerpias apud me habco, pro illis :
atqnc imperatorneftamatido, cld., comimier legilur
nlqne hnperatori (6) acclamando ; quam lectioueni ab-
surdi nihil conlin.erc corvlcndir.Kii; si nempe sum-
fiius pontifex lecli el approbati Julianaei opiisculi
(«nvenit quod Julianus ipse inlcr Patrcs To-
letanos anno 688 concilium xv celebianies, ante
biennium sese scriptuni illud ad partes direxisse
asserit. Hgis saiie, inqiiit, qualuor specialiiates ca-
piluforum (iria tantum libri litulus apud Felicem
ciir expresserit scire aveo) qu?e ut a uobjj» solida
eiricerenlur, hortati sunt, quid a quo luerii do-
ctore prolatum, conge^to in uuo responsionis »o-
sirae libro cathalicoi-um do^mate Pairum, ante hoe
; bjeiinimu parii illi porre.\issemus digaoscenduin,
{Edit. Loai&ce pag. 671.)
Unum aulem et alterum, antequam ab Apologe-
tici mcutione disccdaraus, annotare opus.
Iiujus -

ejemnlum (c), cum accbmalione seu elogio : Laus g Primum cst Pseudo-Julianum falsa dicere in sup-
/Mfl, Deti.s, ad imperatorem Couslan-
in fines tervce, posililio chrooico ( num. 361), quum ita ait « Satt- :

tiflum reiigiosissimum principem, qui Coastaniino-
poliUnae magnae syuoai congrcssum, et Monothe-
iitanim dam.nalionem promoverat, testiinoiiio ei
futuruni , ultimse orbis terrarum Hispanjc ecclesiae,
ciim Grsca et uiuversali conspiraniis, traosmisc-
rit.
Nisi plaeeat Rodericum ex Isidoro Pacensi, e
cujus ore vcrba &Bpias capeie amat, corrigere :
ul qlqve summo imperatori accUiimndOy quomodo
edilum csl in Sandovalis Isidoro. legalur. Sergium
quidem papam laudaut Morales ct Mariana, at-
<|ue hic Rodericum in re laudans ad cujus manus
jam Pctri regcntis cathedram liber pervencrit.
%o in Roderico Scrgii nomeu haud invenio. Iteni
cfus Jiilianus millit Apologeticum cum exposilio-
nibus ad papam Sergium, et carmine ad impera-
torem Heraclium Justinianum in laudem i|«ni5.
Respondent ilii eleganti epistolse [For<e epistolal.t
Siinilia Pseudo-Luitprandus ad auiium 089. Sei^iiis,
utijam monuimus, aniio 687, cathedrse Petrifuit im-
positus. Julianus vero in synodo Toletana sequenti.
anno 688 habita professus fult se ante biennium Ro-
mam direxisse. Non ergo ad Sorgium nondum eo
lerppore pontiGcem, quod ait Julianus, miltere po->
luil, nisi ter scripsisse Romam asseramus antisli'-
lem Julianum : semel quidem cuin confesslone ec-
clesife Hispanse, seu CoHstantinopoIitani dogmatis
approbatione iterum privata desiinationc Beiiedi-
:

cuni hic post Bencdicli, ei qui Beuedicto suc- clo dirigens Apologeticum («) jam dictorum, tandem-

liis el sacr» Scripturae tiestimoniis. necnon dera- iadixit, alqueimperator acclamando Laus tua, Dtus,
:

tionum momentis qu^ pro JiiUano in Actis xv notum fecit, etc. » Loaisa
infines terrce lectum saepius :.

synodi afferuntur, nihil dubito quin omnia in ejiis C < Apologeticum fecir et Roinam misit. cum versibus. .

Apologetico olim exsUterint; sed quam

sine felle
el aciilois aviii, qualem Julinuuin Felix,
descriiiit
n)odesiissriniatqucabiectissimede.sesenlientisorepro-
diisse, summoqueEccIesiacpaslori exnosita fuisse exi-
stimanda siiiit! An qui sc, in epistola ad Idaiium,in-
dignum Tolelanum episcopuw, Idalium aulem domi'
num et fnUrcm snnciissimnm vocat <pii cjus pru-
: sint, naeYis t^imen non carent, ac propierea incudi
denliftt, si qu?B in Prognoslicorum libris aliler quam
dici oportuit dicfa repereiit» corrigcnda, elucidanda.,
atque ej:ofnanda permittit, parciorem cura Bcnedi-
cto Ecclesiai nniversalis prsesule Cbrislique in
terris vicario fuisse, ac ininus libcraliter atque ur-
banc cum eo egisse credendus esl? Loi^ tamen
aliam ejusdem dicendi vim atque energiam fuisse
oporiuit, dtim in gencrali Hispanorum Patrum cui
prscerat coivcioiie ercdilos sibi populos in Fidei do-
gmntc insiruerei, et maxinae duiiv impactam sibiab
etiain acolamatoiiis secundum uiiodetolinitransmise->
rat De laHdeRomaniijnperotoris.QaoA romanuspontifex
Benedictus digne et pie recipiens cunctis leeendum
indixit; atque acclamajido Laas tua Devs m fines
ti-rne lectum SKpius notiim fecil. Not. ad conc. ToL
XV, pag. 682. Qusti quanquam prioribus rolerabiliora
denuo reddenda ac repiirganda sunt. Ad Consutnti-
num aulrem Pogonatum, cujus hortatu Lco U delini-
tioncm et prosphonelicum sext» generalis synodi ad
episcof)os H spani* transmiserat suhscribenda, niil,-
lum e binis Juliani Apologclicis periatum fuit, ncc
quidquam ad euin attinebant ; sed Acta tantum xiv
Toleianae synodi, iu qua HispaniPatres definitioni cl
prosphonetico sext«e generalis synodL unanimi oni-
nium consensione subscripsere.
(i>) Escurialenses codices jam nobis admaiium non

aunulis atque obticctatoribus levitatis aut erroris surrt regiustamen Matrilensiscirca annuraut videtur
:

suspicir-.nem et maculam elueret. Nain et Paulus cuin D 1300 exaratus sic habel Atque imperatori adcla-^
:

iufirinantibus c-oiiTfirmus, quique vix disdpulos ad mando. Tractus cjus integer biccst: i CuniversibuSi
hprani contnstari sustinet, non lantum ipsi sibi, etiani adclamatoriis, secundum quod et olim trans-
sed et .\ngclo de coelis anathema interminatur, si miserat, de laude RoiTtani iinperatoris : quod Roma
qiiis iisdem aliter q^iam ipse evar^elizaverit. Atqiie digne et pie recipiens cunctis lcgeiidum indijfit, al-
hiinceliain in rehus fideidispulandiniorein abecclesiai queTmperatori adclamando : Lans tua, etc. »Pro :

Palribus Alhanasio, liievonymo. Augustino et aliis
pcrpeluo ohservat-im scimus. Qnsc nos non lantum
pro instiluli nostri i-atione, scd ct pro asscrenda at-
qiie ad posleros illiliale propaganda mcmoria sanc-
tissimi doclissimique prfcsulis Tolctana; ecclesia!,
oui olim cimeliarch* et canoiiici sacerdotiis hone-
slati, libenter iu.servivimus, fusius aliquanio quara
par erat persexuti sumus.
(a) Allata Rodcrici a noslro verba ha;c sunt
« Apologeticum fccit fJulianos) et Romam misit.
cum Yersibus eiiam acciamatoriis secundum quod et
aliiu Iraiismiseral f)e laude Romam imperaloris.
Quod Roma dignc el pie rccipieos, cuiictis legendura
I)e lande autem Romnni imiperatmis, restitui debere
existimo : Ei laude. \ersus itera. acclara^torios, ut
apud Isidorum Pacensem ct Rodericum,^ subscripiior
nes episcoporum intelligo; quae singuhiribus lineisut
vcrsus, seu fjTiyjnpMi scribi solebant.
{c) Non Julianci opuscuU, sive Apologetici,. qi^od
niltil, ut pautu antc innuimus , ad Constantinum
pertinebai; sed Acloaum xiv Tolctanag synodi, in
: quibus et siibscripliones Hispanorum Patrum sextae
. . gf^neralls ConBlantinopolitanve definitioni ctprospho-
uelico, quod imperator optavcrat, coniinebanlur.
(rf) Dictum laie de boc superius col. i32..
\c) An privata Julia^us destiiiatiooe A|;M)lo^iicum
 ii9
num qiioqiie Tolebnum de quo agimas Pomerium A
similiter fiiisse cognominatiim, qiioB inter Bellarmi-
rms (a), et Labbeus (6), et Barthius lib. Adversar. x,
eap. 14. Innituiitur nempc Roderici Toletani
monio, qni el lib. m, cap. 15, sic appellat; el libri
iv,capiteS, detullsse ait Urbanum pariter Tolela-
nnra episcopmn ad Asturias ob Maiirorum metum
scripta beali Hildefonsi et Juliani Pomerii : quo no-
inine verisimilius esl non alium quam nostrum in-
telligi. Sed plane Rodericus, aut falli «eqviivoco no-
minis, aut glossemate ascititii cognominis a tran-
scriptore aliquo foedaji potiiit. Saltem is auctor in
causa videtur Mssft aliis (c), ut ex duobiis eumdem
facerent :in quo errore confirnfiali sunt exinde quod
atler Prognosticmn scripserit futuri s»culi irt ex Fe-
licc, ftlter Prognosticos tres de futur» vitee contem-
plftiione libros! pt ex Houoiio, {)ost
slat. Plane nullus dubito, quin si Toletano huic no-
stro praesuli Pomerio nomen fuisset, id Felix Yitae
Scriptornon ieticuis.sel. Quinimmo tertium Porac-
riuni obtrusitPseudo-Julianus in Chron. n. 369 duo-
biisnon contentus. Frustra lamen jacitur rete ante
oculos pennatorum, ut sacro uiar eloquio.
Increbuirt apud posteros fama, Julianum ex traduce
Judjuorum, uti idcm Bodericus Toletanus loquitur,
productum fuisse : quod cum annotflre idem
auctor onii^erit, subdubitari a quibusdam (d) video.
Plures tamen Roderico crcdunt (e) neetemere; cum
IsidoruseiPacensis(niisdem verbisauctor rei fuerit.
Naius autem, baplizaius, et cducatus Toleli, tara
litterarum, quam verse sapienlise studiis, sub Buge-
nio secundo Hildefonsi decessore, uua cum Gudila
diacono, quem strictissimo amicitiae vinculo habuit
obstricium, mire profccit. Avebant ambo sesc addi-
cere monasiicre vilie; sed frustraiam fuisse eonira
devotionem apeptissiiiiis veibis ait Felix. Quare im-
polentia quadam lavendi rebus suis aclos jore dixe-
Julianum adscri-
ris, qul catalogo Benedictinorum
bunt (g).
Atque ideo alium fuisse oportet Julianum sancli
Micbaelis abbalemj qui Toletano concilio uadecimo
inier «lios subscriplus legitur ineadera cccJesia To-
. lelana. Levita fuit, presbyter, ac demura post Qui-
ricum, qui anno obiit 681, electus anlistes; iisque
in sacerdoiio isto viriulibus vere pastoralibus instru-
ctum se piodidil, quns Vil* scriptor sigillatim enu-
tnerat, usque ad Egicanis lertium scilicet aimum,
redemptionis vero humanie 690, pontificii ejus ulti-
I muro. Interfuil, et ante alios Subscripsil quatuor
conciliis Toletanis duodecimo, anno 681, dccimo
:
tertio, anno 683, decimo quarto, anno 684 Ervigii
regis priino, quarlo, et quinto; necnon decimo
quinto, "Eglcanis primoj redemptionis autem Chri-
Btiana» 688* Sanciorum legitur albo adscriptus, non
Solum Jn Breviaiio Toleluno dle 8 Martii, et aliis no-
stmrum ecclesiarum (h]\ scd et apud tjsuardum 6
fjusdem ila Civitate Toleio, depositio Juliani epi-
: «
scopi, qui apud eiusdem loci incolas famosissimus
habetur. > Lipomanum, Suriumque 25 Junii, et rc-
centiora Marlyrologia cum Roniano,
Plurima is reliquit doctiinae su» roonumenta po-
steriscommcndata, quai tamen magnam parte m pcr-
iere. Et ex illorum serie, quam ?*el!x »ccuratt
persccutus fuit, scripsisse eum sancti Spiritus uber-
tatc repletum, et irrigui fontii affiueniia praiditum
ul idcm ait Felix, latino, et uUru vires
(a) Script. ad annum 680.
De
De Scripl. tora. 1, pag. 652.
Ih) Dissert.
(c) Trithemio de Script. cccIps. et, ut videtur, Ma-
lamoro de Academiis, etc. Rodcrico Sanctii Palent.
Epist., part. ii Hist. Hisp. c. 3."^ Alph. a Canhagena
Anaceph. Reg. Hisp. cap. 40. Luoio Marinseo Siculo
«le peb. Hisp., lib. v. Padillae De la mntos de Espann,
f/)I. 30.Elsensgreinio in catal testium veri*.
(d) Vasnco ad an. 685. PisaHist. de Tolcdo lib. u,
cap. 24. Tboma Tamaio Xdrdud (^ Lexiro pag. lifi.
NOTITliE HISTORIC;*^^ 430
eleganii sermone,^ ingenio^ie facili, copioso, at
- "•"''
que suavl, quod Joannes
' "' Mariana
--•.--^ censuit,
novi-
.-.
mus.
tesli- Pi^ognosUcorum fnturi saeculi librum, ad beatum
Idalium episcopum(Barcinonensem) directiim.haben-
tein iii capile cpistolam, quae ipsi est directa, cl
orationem. Superest quidem iioc Prognosticoii fuluri
saiculi, quomodo id ab auctorc appellalumes episto!.-'.
constat Idatii Barcinonensis episcopi, ejus ad cujiis
preces sesc operiaccinxit Juliauus : quam nobis con-
servavit Codex monasterii Corveicnsis, indeque d'A-
cherius in Spicilegium suum iminisit {Tomo I, png.
513). Quae ipsa, credo, est epistola ipsi (lioc est Ju-
liano noslro) ab Idalio direcla, cujus meminil Felix.
Ac descripsit quidem is germanis notis Prognosti-
cum. « GujusCodicis opus, ait, discreium in tribus
Isidorum, con- libris habetur, ex quibus primus De origine moriis
hiimanse est edltus : secundus De animabus defun-
_ quomodo
ctorum, ^ sese habeant ante suorum corpo-
B rum rcsurrectioncm tertius De suprcma corporum
:
resurrectione. > Non hscc divisio ab alio quam ab au-
ctore, quantumvis Felix id subindicare videri possit,
quod ex fdalio hac de toito opere censura, quam
subjecimus, conslat. « In quo quidcm quamlibel pri-
mus Hber quadam ex parie pcecantibus asperitatem
Vitse
motumque Inculere videatur : duotamenSubsequcntes
libri maxima fiducia cluisticolarum relevant corda ob
spem futurse rcsurreclionis, et regni, quod se fideli-
bus Christus dalurum promisit. >
Ediium esthocPrognosticon in Bibliolhcca; VV. PP.
volumine nono; olim tamen Lipsise in Germartia pu-
blicalum per Miehaclem Blum anno 1536, in-4'. Se-
cundo Parisiis 15.54, cujus editionis Morales meminil
(Lil). XII, cap. 58j ; et ad hanc Andreas respexit Re-
sendius, quum in ad Quevedum epistoia dociissima
coque viro digna, sublatum sibi lefert a Parisiensi
quodam bospite anfe annos viginti suum hujus libri
Codiccm : quem libruni postmodum ail se recepisse
r
^ typis excusum» non tamen a mendis, quibus scate»
bat, repureatum. Tertio inde Duaci, 1564, per Ludu'
vicum de Winde, auspiciis tamen et opera Bo«tiiii
Eponis Belgie doctissimi, qui tainen ignorasse mihi
videiur superiores edrtiones. Manu cxarati opcris
hujus Codices asservantur &pud nos in monasterio
Spinse Cislerciensium, quem vidit Morales (t), ubi
ni«poni huic aliud opus de doctrina novitiorum in-
seripium asseverat. Yidimus nos unum et alterura
in-4° el in-S' penes Maninum Yasquium Siruelam
Hispalenseni portiouarium , erudilissimum viriim.
Exstai ct alius in bibliotliecu B^iisilccnsi , de quo
;
Spizelius lestis est (j)..\lius ille est, qucm Reseudius
sibi involatum dolebai.
Responsionum item jibrum, ad quem supra (Ida-
lium) dircctum, in defensioaem canonum et legum,
quibus prohibontur Chriitlana mancipia dominis in-
fidelihusdeservire. Caiiium id Toleiano concilio in,
eap. H, et IV, c. 66, lege 15 eH4 ( quae Siscbuli
W suut) lil. %
lib. xii Legura Yisigothoium. Posl h«c
dic octavd. omiiia Ervigius rex primo regni sui anno prohibitio-
nem eandern instauravil ; pocna tamen capilis, quam
Sisebutus transgressoribus indixcrat, sublala cl iu
molliorem transformala, leg. 22, et 13, el 16, lil. 5,
codcm lib. XII. Quam spero illustretum el confirma-
lum ivisse Jiilianum veterum testimoniis cl congruis
illius setaiis «rgumentis in his responsionibus.
joanne Tamaio addiem 8 Martii.
(e) Mariana lib. vi, cap. 18. Morales lib. xii, cap- 58.
Did. Rodriguez de Aimcla, VaUrio de las historias
lib. I, cap. 5. tit. 1.
i/) Ad yeram DccKvni,
in rcbus Ervigii Regis.
(g)Arn. Dvion. In Ligno vit«. Menardus lib. i Ob-
servai. aJ Martyrologimu Benedictinum. fol. 200.
(h) Yide Ta/naium hac.die, i»ag. 12B.
(i) Refert in ReUtione 3ui ilineris inedita.
y) 1« ArcanisBibiioihecarum reiectis, pag. 40.
iSI S. JULIANIS fOI.i;!.,
Apologciiciim Fidci , qiiod Honcilirlo
!trliis i>:»p;« (iirecliim csl {n). El occasionc
scripli.
Aliiiri ilein Apoiugeliciiiii I>c Iribus capilulis,
quil)iisUoman;e url)is pr.c>>u! fiusira visus csl dubi-
lasse. Ues sic se hahct. Suh Agallione papa el Coii-
slanlino Pogonalo impcratore Constautinopoli hahiia
fnil scxta oeoumenica synodus coiitra Monotlielilas,
qui ncgahanl in Ciiristo esse duas volunlatcs, duabus
naturis divin?o atquc hum;m:e corrcsp^jndcnles, anno
CSO, el seqnenli. Cnius prfecipuam aclorum partcm,
id cst difrinilioneni, Leo II, ponlifex, qui Agalhoiu
diein suuni obeunli auno G8i, posl sepiem incnses
coilcm anno succcsserat, ad Ilispaniarum ecclcsiam
solemniler misi', nt piwdlcta s\nodalia instimia,
anctorilatc cliam Imius nosJratis ccclesi;c sufrulla
manercnl, iil loqimntur Pades Toletani decimi quarli
concilii caple s-.-cimdo. Leonis cpisiolas ad episco-
pos Ilispani;e ur.ara, ad Quiricum tuncadluic in vivis
ageiitcm Toleti piwsulem alleiam, Siniplicio quoquc
comili lerliam directani, Garsias Loaisa iiosler ex
Codice caiiiobii samli Juannis Regu:n Toielani pu-
hlicavil in iiolis eiusdem concihi (Pag. 650). Quarta
ad Ervigium regcm adjecta Exslantque
est ab aliis.
omnes in communibns editionibus conciliorum (6).
Qiias injuriane excluscril Baronius(.4(i ati.
lom. Y1!I) a Leoninis compertse lidei monumcntis
imiuircndi non est hic locus.
Allal* sunt Leonis hcc litter.ie ad Ilispanias hieme
ex.ciintis anni 683 aut ineuntis6S4, posl nuperdiuiis-
stim concilium Toletanum decimum tertium , quod
Novembri mcnse anni 685, sub Ervigio rege, et Ju-
lianojam timc prcesule Tolctano, habitum fnit, ut
«^rfligi datur ex canone lertio sequenti» dccimi quarli
roncilii. Cn:n airtem importunum esset dimissos c
Toletana urlic el oalionali concilio patrcs adluic hic-
niali slricia gela terra, nl aiunl, singuloi provincia-
riim conventus iterum cnnvocare placuit intcrim
: nfumi imperaloris. Qiiod Roma (iigiie et pie recipiens»
Jiiliano nostro Apologcticnm scriptum ad cumdem
Romantim pontiltcem, ConslanlinopoIitanK fldei coo-
lirinatoriuin, diiigere, inlerim d:im cogcad:c syiioii
cx di(eccsis su:c cpiscopis opportuuitas adveniret.
lluius Apologctici niontio exsLHl in eiusdem decimi
quarti Tolctani concilii capite qnarlo. < Placuit
proindcillo lunc tcmpore, aiuiil Paires, apologetica;
responsionis nostroe rosponsis salisfacientes Roniano
pontinci ca ipsa gesla iConstanlinopolitana)nrniare,
ctc. Sed cuinaai jion:ilici? Nou Lconi, qtii pjulo posl
datam ei>islolaiii, cujus anlea ineminLmus, eodem
scilrcet anno &S5, Junio mcnse oliicrat; sed Benedi-
do H, ejiis successori, qui post doceni a Leonis
obiiu monses anno 68i fnil croaliis poutifox (c).
lla esprcsse Fclix in huius Apologctici mentionc.
Paulo post eodem anna convocata diopcesanorum
provinciaj Carlliaginensis, synodus abeodem Juliano
(qiiod est inler Tolcl.ma dociiiiirm quarlum conci-
lium), cui et vicaiii cetoraru.n provinciarum metro-
politanoruin suorum nomine inlcrfaermit : CcMistan-
tinopolilana eadem acta {Cap. b el scqq,), neenon ct
Apologeticnm supir iisiJeni f^ricmissum {Cap. 11),
plene laiKlavil et approbavit. Dc .\pologeiico. autem
hocce JuliaiM scripio non ita soliJeplacuit lienedicto
pontifici. Quinirao Juliano rescrll^e.is, cuidam ejus
(a) Non exslat ; eius tamcn argumeiitum,. quaqnc
ficcasione scripliim fueril, exprimit SS. PP. T(deia-
uorum Edilionis curator T. 11 in Not. ad Yitam '^ive
tlogium sancti Juiiaui, p.ig. 19, n. 9.
(b) Noviss. Paris. toino VJ^ eolum.i. l^iu.
(c) Baronius hoc anno 6Si, n. '2.
(d) Yide qvuc conso^auntur Symbolum § Post
kuius, in e lit. Loaisx p ig. 6b"i.
(e) Baronius ad an. 683, num. 5, 6, 7. Loaisa in
r.olis ad xv, conc. Toletanum. Rinius cx Baronio,
ut solet, in notis ad Benedicli papa; Yitam. Yasquez
in 111 pait.> di-l. 57, cap. 3, in tine. PadiUa ccnt. vii,
cap. 63.
lOAl.IUS BARCINON., FLLIX TOF,ET.,EPP. 452
Roiiianre A lioraini nonmilla veibis inlimavit, qu;c in laudato
Ijiijus Apologetico cxorbitare quidem a recto Ecclesia! do-
gmaie sibi viderenlur : nempe qnod dixUset auctor,
de t voluntalem genuisse volmilalom
in divinis, » sicul
el i sapientiam sapientiaiu » item < lies su!;stan-
:
tias iii Cliristo esse, » corpus scilicot, aniniam, al-
que deitalein duo(|ue alia, quae i;,'noiamii3. I>e qui-
;
biis omnibus explicale magis proditis ac recto seiisu
(loiialis, veterumqiie patrum testimoniis coiilirmatis>
Julianus ipse statim ad Benedictitm rcsponsioncm
adornavit, cujus meminit ipse, Tolelanonnn, qui
c(Micilio deciino quinto interfuerunt, patrum orc;
al(jue ipsum (;st altorum, sive secundimi Apologeti-
cum, ciijus FolLx meminit, De tribiis capitiilis, dc
quibus Uf)mana> itrbis pr.esul Iriistra visus cst dnhi-
tasse cnjusque tenorem coiitoxlumve, patres iidcm
;
Toielani si actis cjiisdem xv Concilii inlcxercnt,
operoe preiiiim sese facturo!>existimavore (rf). Qiiod
rectc, nt solet, .Ambrosius Morales lib. xii, cap. 58,
B aliique {e).
Rein quoque narrat Rodcricus Tolelanus lib. ii»»
cap. 1 i. c Ejus in lempore (Ervigii re,:^is) librum I)e
trihus su!)5t:intiis (ab uno e Iribns (apiliilis, qno*!
majores forsan turb;is de.lerat, ila deuomiuatum)
quem dudum Roniani niiscrat prinias sauclissiinu*
685, n. 16 JiiUanus, el minus caute tractKiiJo Benedictus papa
Romanus indixerat repiobandum (non eo usque per-
dtictam rem fuisseConcilium imiuit), ob id qiiod {()
voluntas genuit voluntatem sanctus Julianus vcri-
:
dicis teslimoniis in Iioc concilio ad exactioneni prac-
fati piincipis per oracula eorura qua) [Forte quos|
Ro.niam transmiserat, veru.m esse lirmavit ; et Apo»"
logeticum fecil, et Uomam niisit per suos legaios
presbyierum, diaconum et subdiaconum, viros eni-
ditissimos et in oinnibus Dei servos el in diviuls scri-
pturis imbntos, cuin versibus etiam aceiamalorib»
secundum quod et olim transmiscrat, De kmdc Uo-
p cunctis logendu:n in lixit, alque imporator accla-
^ mando; Laiis im, Deus, in ftnes /erro,', lecluni sa>piiis>
notum fecit. Qui el rescriptum domino Juliano pcr
suprafalos logalos cum gratiarum actione, et cuni
honore remisit ; el o:iinia qiuccumquo scripsil jiisla
et pia esse doprompeit ((/).»
C«sar Barociius {Ad an. 683, r, 5, G rt 7 ) fn-
crepal Rodericum, co quod dure nimis cxpresserit
Beiiedicli prip;e de Apologeiico sententiam, rcproba-
lionis usiirpalo nomine; quodque iiiinus canie Iiaiic
oum in;erpo.suisse, inconsulte idem scripseril. Scd
durius plane conccpla siint concilii xv Toletani hajc
de eadem rc verba, qiia? tacito Benedicti nomine,
qiiod decuit, cetera Rodericianis longo m&gis acu-
Ijata suiit. I Jam vero si post h.-ec, et ab ipsis do-
gmatibus patruin, quibus li:cc prolata sunt, in quo-
cumque disscntiant, non jiim cum ilJ s est ainplius
coiitendendum; scd m ijorum dirccto calle inh;creii-
tos vcstigUj, eril por diviaum judicinm amato?ibi»s
vcritalis responsio nostra sublimi.s, cliamsi ab igi»»-
D rantibus XiimLis ccBsealnr indocilis. Qu3c alfquanlo
libcriora, quam ul Juliaiii modcstiam (fuit absqiio
dubio auctor) erga Romaniiin ponlilicem dccerent,
is
Joaiini Marianx visa sunt {Lib. vi, cap. 18) (/»). Non
auteiudubilo quin iu errore cubei ojusdern Roderiei
(/) Dcessc alrtjuid videiur.
{g) Longe aliter postrema h.TC apud Loaisam m
Nol. ad concil. Tolet. xv, pag. 682, logiintur. Noster
aulcm in dcscribciido hoc traciu videtur ob oailos
habnisse Roderici Toletaiii llisloriani L. iii, c. 14,
qualis esslat T. 11 Hisp. illustr. p. 61. Cl. Florezius
T. Y', pag. 298. Isidoruoi Paconsem sccutus nonuihil
discrepai : de quo mox alrqiiaiito fusius.
^h} I Eam Juliani dispuiationem (inquit Marian.i
De reb. Hisp. vr, 18) Sergius Romanus pontifex,
Benediclointerea dcfimclo, niagnislaudibus cxIebKi-
vit, ul Rodericns pr^esnl cst aoclor : nobis aliqBanlo
liberior visa est, qnam nl Juliani modesiiiun ersa
 ; ,

^^9 VITA. 450

UonianLC uiitis papx^ (!irc(.tina csl. Iiomi iiliuil <* A^»o- A <l>ii ^»1 '"•'" coiifiigiuiil. »•
Ilciii lilinim dc rontrariis.

logelieun» tle liihus capiluiis , de quihus I\om:ui;v; ([\u><) Qifccc "AvTi/.iiiiVJWJ voluil litulo adnotari, qui
urbis pro-siil fruslra visus cst dubilassc. Ilcm bbel- in du()i)iis divisus cst libris : ex quibus primus disser-
lum ^ dc rcmcJiis blasplicmia; cum epistola ad Adria- talioncs contincl Vclcris Tcslamenti, secundus ]Novi.

num abiiatem. "

Item iibrum de scxlu; a;(alis com- {0. Ilcm f libriim bisloria; dc eo quod ^Vanibaj
probatiouc, qiii habct in capile oralioncm el cpislo- principis toinpore Galliiscxstilit gcstum. Ilcm librum

lam ad domiiiuiu Ervigium rcgem. Est taincn idcm scntcnliarum , ex dccade psalmonim B. Auj(uslini

C.odex tribus iibris dislinctiis. Nam primus eoruin brcvilor summalimque ci;llcclum. Ilem excerpla de
Iiabct Vcleris Testamentl quamplurin-ia documcnta, libris S. Aticustini contra Juliannm hxrciicum col-
«juibus absquealiqua supputalione aanorum, Cbrislus lecta. Item liiiclluin de divinis judiciis, ex sacris
l)ci Filius non nasciiurus, scd jain natiis j^atulc de- voiuminilmscnlleclum, in cujiis principio esl cpistola

claratur. Sccundi voro scrics libri docnrrii per os- ad doiiiiiniin Krvigiitm, coniilalus sui lcmp.jre pro

(ensain apostoloium doctriiiam, qu.Te dilucidc mon- codem libHlo dirccia. Ilcm librum rcsponsionum con-

siral Cbrislum in pleiiiludiiic lcniporis dc Maria Vir- Ira cos qui confiigientcs aJ ecclesiam perscqnuiitur.

j/ine nalum, noniii aiinis a principio mundi collcctis. II. Ilcm 6 [il.inim missarum dc lolo circulo aniil,

Tcrtii quoquc libri cxcursus sextam cetatem, in qua ii in quatuor parles divisum ; in quiiius aliquas vetu-

Cliristus natus est, baud dubic adesse vcris documcn- sla:is inciiria viiialas acsemiplcnas emeiulavit alque
tis ostendit. In quo quinque pra>lcrita; ailatcs soecu i foniptevit, aliquas vero c\ tolo composuii, Ilcm li-

non in annis, sed priEfixogcneralionumliiuitc, distin- brum orationiim de fcstiviialii us , quas Toletana
guu-nlm'. Eeclcsia pcr lotum circnluin aiiiii esl solita cclcbrare,

9. ^ Item librum carminum divcrsorum , iii quo p;ulim siylo sui ingcnii dtproinpluin, parliin etiam
stmt Iiynmi, epitapbia, alque dc diversis causis epi- inolita antiquitatc viiiaiutn, sludiose correclum in
gramoiata numcrosa. Item libriim pluvimarum epi- unum congcssil, atque EcclesiR; Dei usibus ob amo^
stolarum. Item libruin scrnionum , in qiio cst opc.s- rcm rcliquit sancla; reiigiouis.

culum modicum de vindicationc domus Dci, cl corum 12. >> Praesulaius aiitem bonorcm et sacerdotii di*

a Qiioniam de prinio Ap iloj;eiico lojnli sumus, •1 Carminum, cpislobruin cl sormoiium volumina

ctiam hujus sccundi (;onscribendi caiisa, quam indi- universa pericre, una cuin npiis(;ulo (\c. vindicalione
cat Fclix, apertius oxpont^nda a nobis esl. Ncmp donius Dei quoriim volniiiinini jacuiia co inagis
:

accoploprimo S. Jtiliani Apoiogotico,
eo contenta prohassct DcncdicUis II , pauca qiKodam
illi minusplacueriint, quo; comiter bumanissime(|iic
ficr ccrium boinincin qucm cuin mandatis suis ad
,
Jispauiam misil , Jiiliano significaiula curavit. Eo-
rum autcm sutnma cral quod Julianus scripscrai vo-
tuntatem in Deo gigncrc voluntatcm, sicnt ct sai/icn-
tia sapienliatn : deinde quo I in Clirislo Domino Ircs
substanlias asscreret,pt alia duo capila, qiue
cum c:ctcra in dcllenda est qtiod cx eis, cpislolis pr.ijscrli , mulu
C et egregia nioiinmcnta jjcli possenl ad jllnstrarriJain
ccclcsiasticam illornm lcmporuin in llispaiiia discr-
pli:ia:n. Forsitan cx illis (ncque cniiii aliud opuscu-
iutn occurrit, ad qiiod speciare possinl) dcsumpt;c
sunl b;c dii;r sonlerili;c, quas sub Juliani noinine lau-
dat Alvarus Cordubcnsis in cpislola 10, quie esl
cpiscopi ad cpiscopuin, iiiti^r odilas a P. Florcz tom.
omnino X! Hisp. Sacr., pag. 158, bis vcrhis < liis;iiii capi- :

ignoramus; (\u:s omnia ohscurins

S. ponlilici
dicta, aut miiius caulc prolala videbanlur. Qua dc
re admonilus Julianus «oslor, ut ciat orllio,Iox;i;
fidei , vcritatisquc siudiosns, mullaqiic doclriiia
alnindans, coalimio responsioaein adorn;ivil, (juain
Apologoiicumsiinililerinscripiit, iu qti;i hi.ii dilticiJc
sapicnlciqnc sensiim apcruit quo pr;cdiclas sonlcn-
tias pronunliavcrat, idqitc tol, tamqtie liiciiL-ntis
SS. Fatrmn losliinoniis conflrinavil, ul
a)il tis (cnsotur esse et vani, qui illic pcdcs ercxeril
nbi capilis ratio iion suasoril ; > ol p;)g. llij, cirra
finiMn : < Non initiorls est providenii;u ncccssitali
iininiiioiili consiilcro, quam plcniUidinis discrclionis
giibcrnacultiin adhibcr.'. > Siciil illa aba a Sani- H
soiie abhalc laudala in opnsculo a Floro/.io co lcra
toinocdito, qn;c foiio .5S(i Ifgilnr : « Vtj lidcnolle as-
screre, id ip>um est qiiod nrgare. »
plaiic cvico- « IIuuc dc (onlrarjis lihnnn in diios liivi^ura, ul ait

rit, sc non aliud, ncqiie aliier qiiam
Cyrillus ct Isidorus, luissc lociiltim ; adcoipK; niliil
cssc iii sua :onfessioiic ccnsuia vel rcprilicnsiKiie
dignuMi. Qua responsifme apiid nomanum poiitificom
id qiiod (iplabat asscculiis cst, ut omncm crroris cu-
juscunquc siispicionem a se amOvcrcl, doclriiiainque
siiam vcliit ortbodoxam atqiic c:(tbolieain illi ap;)ro-
baret. Ilaqne proplcr eam mirificc fuil dcinccps ab
eo laudatus coinmendatii^^qne, ul asscrit Isidorus Pn-
eeiisis. Ncnio cr^'o iiiirclur quod Paircs toncilii To-
lclsani XV, aimo(»88 c\ unlvciba Ilispania coiigrc,ii»li,
|»ostcdilatn lidci cnnfessioiicm Apologcticum liac a
, cnuMidatas, iMissalc absdubio Mo/.arabicum contincl.
S. Juliano ;inlc duos annos Koinam missum, nclnin
lcgcrint, scd el cominiiuiiius sullVagiis prob;iluiii ar-
lis ipsiiis concilii fcrc inlcgrum insciuciint, (jiio (^jns
doctrina niagis conlirmata ad pnstcros tr.i(luicrcltir.
ilaque noscx ip-oconcilio transcriplum inter gciiuiua
Jubani scri(ita cdimtis.
^ De remcdiis blaspbemi:!; Hher periit omniim.
* Dc coniprobat^oiic se\t;e a^tatisadvcrsus Jud;\;os
opiisciilHin cxslal, non sciiicl rctiisum. taiidcai(iiie a
iKWiis.
Air^iisliniis, Feliy, iMht^miis iiilegiH.ii, antea jaui cdiluni, iiimca
iiohis recusum cumalii^uarurr. inierroj^alioninn adjcc-
tionc.
d ' Exslat lia'c bisloria de gcstis "Wambjc regis rn
Gallia, a Juliano conscripla, at(|uc post alios a nobis
accnnitius cdita. Do qiia, sictil ct in snporioribus,
Iegend;c sunt pra;vi;c adnionilioncs iiostra'. Veium
c;ctera qiialuor scquonlia opuscula, a Felirb- rccen-
sita, initiunm edaxipic tcnipus invidit cl mdiis
cripiiit.
' Miss.as et oralioncs a Jidiano vel confcclas, vel
QiKcnain voro ilLc sint, prx-tcr cas ipias edimus om-
iiino nus latcl ; il»(pic iion poUiiiiuis ciuditoruin vo-
tis b;ic in re salislacerc. E;irum naiiiquc fiagincnt:i,
qiKV ab Elipando l.iudanlur in snis cpislolis, consnllo
hic omitlimus, alibi recudcnda. Quo in loco nobis in
aniiiio est oiiosius inipiircrc , ulnini Elipandiis
pr;eilcccssoruiii suoruni vciba subdole coirupcrit.
necue.
^ Non pottiit S. Juliani pontiticalus clironoIo;;i;» c!;i-
rioribus noiis dcsijn.^ii, n.^qtic al pr.i lig<nd.iiii iui-
451 S. JUIJANl TOLETANl EPISCOPI 452
gnilaiem annls decem obtinuit, mense luio, diebus A vrt«clausitextrenjum, acsic inbasilioagloriosissimse
septem. Quique etiam incvilabilis mortis praevcntus sancl» Leocadiae virginis sorte sepulcrali est tnmn-
occas», anno tertio Egicanis principis ,
pridie Noiias latus.

Mariii, aera septingentesima vigesima octava, diem

liiejus exitiisqne diein hoc Ff licis lestimonio apcr-
ijus ullum desiderari poterat, Sie ergo statuimus,
Dieni vit* extremum clausil Julianus pridie Nofias
Martli (scllicei. die vi) aera 728 (hoc est anno dem.
690), postfinani decem annos, raensem nnuin diesque
sepiem in episcopatu exegerat. Aperte ergo coHigi-
tur epi^copon» consecratum fuissc anno 680, die 29
Januarii. Nanique si ab hac die computaveris annos
decem. inensem unnm, dies septem, redibit dies ob-
itus aFelice rtesignatus. Quaj oiiniia, cum ex Pelice,
ut vides, tesle ornMiwin locuplelissinio, expresse de-
ducuutur, tuin mire iuter se et <;um tola illorum
temporura historia conreniunt. Namque annus 680
tertius fuit absdubio Egicanis regni, quod a die 24 ex
Novembris anni 687 supputari coepit, qua nempe die B conirariurn apertisslme evincitur, in quorum nullo
rex inauguralus est. Deinde quod anno 680 Ju-
lianusToletanani sedem jam obtiaeret, apertissime
evincitur ex concilio Toletano xii, anno 681 cele-
brato, in cujus capite primo asserunt Patres, Wam-
bam, cum regium diadema deposiiisset, Juliano Tole-
lan« sedis episcopo denuntiasse , ut Ervigium in
regem ungeret. At sceptri regii dimissio a Wamba
passi suirt, qui inde in externarlim Eccleslarura anti*
<piisgim* Martyrologia fluxeritj potlus ouamin ipsam
Ecclesiam ToJetananfi, < quaa festum S. Juliani (si
Papebrochium audimus) die octava Martii colendum
assiunpsit, priusquam aliquid de ipso Pelix seribe-
ret t Quam vellemus , ul rei sane admirabilis vir
plane doctissimus prodidisset «nonumenta! Habere-
mus insignem landandi Juliani materiem^ quod
nempe ante decem post obitum annos (ante quos
Pelix, qui vix anno 700vivcbat, hocce eiogium con*
scrlpsit) solemni in Ecclesia Toletana rltu qus me-
mohae dies sacra designata fucrit. Sed vero Ipsius
Fdicis silentiuin hujusmodi commenlum evertit, et
antiquissimls hujus sanctae Ecclesiae Breviariis
ante saeculum xvi oonscripto dtes Juliano sacra rcpe-
ritur : adeo ul priina de 8. Juliano cominemoratio
Toletanis fastis inserta illa sit, qute anno 1500 in
Missali Mozarabico edita est. Uaque suspicamur»
nec tcmere omnino, proptcr alicujus Codicis Icctio-
ncm, qui in Julianl elogio dieni obitus siii ociavam
Martii habebat cum de conscribendo illius oilGcio
,

anno 6'80iacia est tunc ergo JulianusToletiepisco-

'. ecclesiastico cogitaium esl, prwdictum errorera in
pus sedebat; minime enim regis unctionem nisi ab Breviarium Tolelanum irrepsisse, de quo emendando,
episcopo exegisset. Diem vero consecrationi ejus ai- tanquam non magni nwmenti neque hactcnus salis
,

tribuimus 29 -Tanuarii, propterdicm obitiis ejussex- demonstrato atque aperto non est curatum. Qnod
,

lam Murtii a Felice deslgnatam, de qua lemere dubi-
laremus, consentientibus omnibu» Pelicis Codicibus,
quibus ei Loaysa, et Ecclesiae ToletaJia», catalogus
Usuardique Wartyrologium consonant, insuper etiam
Tlomanuro correctum, auctope Pisa , et si Tamayo
credimus , ^reviaria antiquissim», Zamorense et
Cartliaginensei iSon est iiaqwe audiendus Ambrosius
Morales, qui vitiato Codice usus confidenter asseruit C de quo nihil a Felice est adnotatum in clogio, a nobis
certam diem initii pontrficatus Juliani, omnino nisi
temere designari noji posse, neque amplius quam
novem annos, quatuor mensesetquinque sexve dies
in Toletana cathedra sedenti esse attribucndos : uti-
que contraFelicis testimouiuin, quem erroris accu-
tamen aliquando, si Dominus voluerit, fict, oinnis-
que occasin hic impingeiidi caeteris auferetur, qulad
Papebrochii exemplum tantnm Ecclesise noslrai hoc
loco tribuerunt, ut ex ejus consuetudine, qham anti"
quissimam credlderunl, Juiianum celebrandl octavo
Idiis Martii, vel velustissimos codices, potius quara e
contra, emendare maiuerint. iTnum jcliquum est,
nullo jure praierniittendum. Nenipe conciliorum
Toletanorum nuinerus, quibus Julianusjam episco
pus subsGripsisse comperitur. Fuere autem illa ab
anno 680 usqiic ad 690, quo ad Superos aniit, quatuoi*
celebrata quibus omnibns non sohim interCuit sed
,

sat. Neque nos commovet quodEcclesia nostra Tole- et przefuit, quantum ex subscriplionuin loco colligere
tana Juliani memoriamad diem ociavam Martii nunc possuraus. Scilicet concilio xii anno 681, im anno
recollt, non sextam utoportebat. \alent enim magis 683, xiT anno684, xv anno 688. Equibus, si xiv ex*
epud no6 antiquiasima monumenta superius laudata, cipias provinciale, reliqua fuere naLionalia. Qiiales
nedum externa, sed el domestica slmul, quale est veroin hujosmodi congressibusJuliani partes fuerint,
ipsius S. Ecclesiae ToletanaB eatalogus praisuluin, in quantumque apud llloriim Patres auctoritate el do-
quo dies scTta. Martii non octava obitus S. Juliani
, ctrina valuerit, non meliusquam legendis eonim aclis
designatur : qui dies constanter legltur in omnibus cognosfi poterit : in quibus qunnlun) Juliani seutept*
Martyrologiis ad usque illud Baronii, ante quod, ut tiis, dictjs scriptisque deferrent, concf ptissimis ver-
asserjtPapebrochins, nullum est quod non eadem die bis uon semel testantur, nosque in siiperioribufi noti»
sexla exhibeat Juliani memoriam. Non itaque Felix, de eJQs Apologetico loquenies, satis indicasse pu-
non ejus librarii in dle scxia designanda errorem D tamus.

ADMONITIO IN SEQUEJVTEM TRACTATUM,

l)amus nrlmuni locnm, lector optinie, huic opuscuio, quod n/io^vw^TTixfcjv futteri steculi inscripsit auctoi*
ejus S. Julianus, propterea quod postiemis licct vit« suee teiriporibus elaboraium, caeteras ejns lucubralio-
nes loiige antecelht cum argmnenli dignitate, tum doctrinae prjeslanliai Res siquidem perlraclat gravissi-
mas per sese, ei quibus nibil fcre est in hominum viia, universaque theologia majus- Quid eniro sublimius,
quid augustius, ac prope dixciim divinius, quam de animorum nostrorum slam lum mortis teiupore, lum
post mortem ante judicium exlremum, Inm deniqiie in ipsoJBdicio quaestio? Prognosticum omniuni absdii-
bio jucundissimuin, et frucluosissimum, cujuS cognilione nullum non delectaii quammaxime oporlerelpr»
inanibus illis popularibus divinalionibus, quibus homines eliam minirae vulgares sajpissime capiuntur. Ne-
que vero minus scitu digna sunt quamplurin)a alia, quai in praedicti argumenti tractatione piaestringit : de
providentia, et pra^destinatiooe divina, de peccato originali, dc baptismo parvulonim, de ofticiis angelorura
ergn boroines, de orationiUis el oblationibus pro defunclis, de pia cadaverum humatione, de igne infer-
nali, de pa»nis pvirgatorii, elc, quse omnia quanti sint momenli nemo non videi.
 ;

445 YITA. U&

tanam mortuus anno 700 aut cirelt«r. Acecdit etiam quod iii
seplcin annos stimina cisni lauHe gubeinavli,
hujusceaiodi monumenlis luullum valel, nou ad unum, sed ad quampluriinos inss. Codi!;es exaclum hoc
elogium a nobis in luccm profciii, inire iutc!- sc cousentJentes, iii dcBignanda praescnim ejus VilK chrono-
logia, iit oplime animadvertit P. Klore/. lom.Y llispaniaj sacrap de Juliano ngens, cujus editionem
repraesen-
tanius. Nos ergo iu eo non tantiim quod corrigeremus, non vidimus, sed ejus potius verbis nonnullos errorcs
de Juiiani rebus prolligavimus, afque quasi adhibita luce dissipavimus in iiotis adjectis, quse in eo fere ver-
santur omncs. Y«Iv.

INCIPIT VITA..

4. a Julianus discipulus ^ Eugeni? secundi, Cartha- j^ sum <•, non tamen desienint a piae devoTJonis sludio.
ginis provincise metropolitanus, post beaia memoriae El dum sibi mallent lanluni prodesse pcr fugan),
Quiricum quarto in loco praeceptorein suum sequens, cccpeiunt postmodum proximoruui salirte voiis glis-
urbis regiae poniificale culraen adeptus cst : cujus cciitibus niti. Erant enim in subdilis docendis opc-

videUcct civitatis proprius civis exstitit «", atque in rosae virlutis, in profoctu coruin dcsidcrabiles, in

cjusdem urbis prjncipali ecclesia sacrosancti bapti- servitutc Dei ferventes, in deslderio decoiis domus
smatis fluentis est lotus, el illic ab Ipsis rudimentis Domini strcnui, in scniorum obedientia praRSlo, atqiic

infanfix enutritus. si fleri posset, ut omnium einolumenlorum obtine-

2. Deniquc dum ad pueritis form« devenissct aeta- rent virtiilum, aniinis ferrentioribus sludcbant. Igilur
tem, sanctae memoriaj collegae sui Gudilanis levitae divinorum judiciorum dispensatione, sanctaerecorda-
itasociali vinculoest inncxus, et individuae charitatis tionis Gudila diaconus sexto Idus Septembris funesta;
qnione conjunctus, ut el ambos inviolabillscharitas niortis eventu, anno o^tavo Wambanis principis sub
unum esse ostenderct, et unitas in ambobus praefixa di^na cottfegsione Dei ciausit suprenium eurricuium
non duas animas, sed unam his inesse monstraret. cujus corpusculum in monaslerio S. Felicis, quod
Tanta itaque orat inter eos adcplae unanimitatis esi e Cabensi in villula dedicaium, dilectissimi socil.

eommunio, ut secundum .\ctuiim apostolorum hi- B sui exhibitione honorifice requiescit huinatum.
sloriam In duobus corporibus unum cor tantum pu- 4. Post ejus itaque discessum aliquantula interca-
laretur et anima una : sistebant quippe in consilio pedine temporum, post sanctse meinoriae Quiricum
providl, et In definitionc unl, in laudabili operatione idem egregius Julianus praefatse urbis cst unctus pri-
concordcs : quique divino adlanie Spiritu theoreticae, malu, lanlo laudis trtulo praedicandus, quanlo diver-
id cst, contemplativae quietis, delectati suut perfrui sarum virlutum ope sulTiilUis, suis tcmporihus mirifice
bono, et inonastica^ iustitutionis constringi repa- composull Ecclcsiam Dei. Quinimo ut cx quo teni-
gulo. pore clarescere cceperit, per huuc lextrinum et telani
5. Sed quia. aliter in superni numinis fiilt judicio, stamine piae relationis pandani. Posl decessoris sui
eorum esl nihilominus frustrata devotio. Quanquaiu obiUim divinae memori?e Hildelbnsi, a decimo se-
tamen minimc peregissent desiderat} itineris cur- pliino ferme anno Reccesvinthi principis, necnon et
« In Ip30 vestibulo multorum error occurrit, qui
que nihil omnino comnicmorat. Cavcal itaque lector,
Jiilianum nostnnn rom/;rium appellatuni, euuideinquc
ut fadlc Isidoro Pacensi credat scribcnti Julianum
cum Juliano Africano fuisse pulavenint, npiuinis e Jud2Ba gente, quasi rosam iiiter spinas, oitum fuis-
similitudine decepti. I)e quo vix jam hoc tempore
se: e quibus enim moniimenlis illudacceperit, adliue
nionendiis est lector vei miiiinuis crudilus, qui quan-
ignoranuis. Korjian aiitem Pacensis in hoc affeiidit.
tum inter utrumque distet non ignorabit. Juliaiu.s C Jli jn niultis aliis, qu* de S. nildefonso scribit, hi
siquidcm Poinerius e Mauritania Africae provincia
sloricus cfteroqui veritatis studio^us. Nisi illud cre-
oriiindus, sub Marciano imperatorc floruit medio
dere maliimis fuisse nonnullos qui, quod exslileril
saeculo v, scilicet duobus anle .lulianum nostium
in nispania Rabbi quidam Ponierius sive Pomarius
sseclis itaque non semel ab hoc laudatur ille in
:
dictus, quo cognomine Julianuin nost.um falso ab
libro Piognoslicou, cujus libri siinilem alium sub
aliquibus appellatum supcrius diximiiA, nunc propter
codem titulo conscvipsisse Afrioanum dicilur unde :
hujus cognoDunis cum Judaei nomine affinitatem,
crror de utriusque indistinclione inirilioe confirmatus
Judaeiim etiam Julianum no truiu crediderinl, ex
cst. Leclor ilaque, si sapit, ulrunique distinguet, at-
turpi errore, ut fit, luipiorem alium elicienlcs.
qiie a S. Juliano TolPtano cognomen Pomerii falso
Qui S. Julianum monackis annumerarunt, ut
«*

iili ascripluin avertet, quod iii mss. steculo iu anli-

Arnoldus Wion In Ligno vihe, et Hugt^ Menardus
quioribiis fruslra requiret.
in Menologio Benediclino, forte in haec relicis verba
>> Sanctum Eugenium, quem nos lcrtium compu-
tamus, prseccptorcm S. Juliani fuisse, lestatur ipge
nunquam intenderunt animum, quibus apertissime
leslalur, mouasUcam vivendi raliouem in votls ha-
non semel in opere Progiioslicon, pag. 58 et 59, his
buis,sc ; repugnante tamen Deo, atque ad allud vitae
verbis : Prwc^ptor twsler saccr Engeniiis. Quai-e vero
et couvcrsationis genus evocante, votorum suorum
eum secundum appellct Felix, vix erit quem latcal.
Wempe Gothis hominibus ignotus iiunqiiam compoiem factiun f.iisse.
fuit S. Eugeuius e
Octavo (non decimo, wt all Papebrochius) ab,
priniu.s Ecclesiae Toletanae parcns atque fundator,
queni rilli
niioni 1 /lon/..» .• urbe kWKimiA milliario
uiuc Toletana ad auslraiem
miiiidriuiiu HUbiraiem Tagi
iaki ripam,
riui
u.uii a (lecein r.^.w. o.^....!-.
nos.
vero acMcim»
sexcentis
iei*c saeculi.s, i\ . v 7j t »
• . t*7 •

ij^g,,^ g^j Vaidccaba nominalus, qucm hic a Felice

i

pi amnliiw
et ahhin,. a.,„;c ....i: .. V. j
amplms ahh nt. ann s colimus, quemadmodum ex j) Fe
siauificari arbitratiir idem Paoebi-orhius Spd >n
Joanne Bapt. Perez adnotavi.nus ad librum de Yiris
iUustribus.
flff
tanta 'II"; J.'rSL
.-^ l'
teinporum longiaquitate, e?'...'^^ ".^:...^'^
simul et locorum no> .

c Prseter Juliani minumqtie perlurbatione, sicutnon csi diilicile raillo

patriam, quani Tolctnm .ipertis-
Sime hoc loco dicit Fdix, de ejus genere parentibus- conjecturas faccre, ila pronum €f>i dccipt.
 ,

447 S. JUl.lANl TOLKTANI KPISCOPI 448

1)01- omnc Wambouis imporii icmpns usquc ad lcr- A rcl, ol Ii,)niinil)«s proptcr l>cum, si fi(Mi p<Hcsl, do-

liuin re;^ni gloriosissimi Egicanis regis aiinuin , in vola salisfaceret nicnlc. Taiilo iiobilium prx'ccdcn-

lcvilici, pres!)ylcrii ac ponlificalus honore consi- liiim virorum dignis merilis coacquans, quaiito ab
slcns, cclebrc nomcn ol)liniiil ". ois in nullo virtutuin corporc cxsiitil inflmus ^.

j. Fuit onim vir liinore Doiiini plciius, pru<icnlia

6. Ecclosiaslicos itaque boiie babilos ordincs ia
suinmus, consiiio rautus, discr<.'lioiiis bono pr;cci-
sui r.'gimiiiis scdo sollicilioii cura servavit; viliatos
puus, elccmosyuis nimium dciJilus, in rcvclalionc
ulilitcr subcorrcxil : niiiiiis babitos prudcnli dispo-
miserorum proiuplissimus, in su:rcclu opprcssorum sitionc insliluit, ac dc olliciis quam plurinia dulcifluo
devotus, in iiitervonicniio discrctus, in nogoliis diri-
sono composuit. At nuiic, quouiam sancti Spiritus
niondis strenuus, in provideiidis judiciis sequus, in ulicrlalc rcplclus, cl irrigui fonlis afllncnt.ia pra^dilus
sentcnlia pt^rcus, in viiulicalionc juslitia; singularis,
fiilxil, summam librorum cjus, quos per cuin Deus
iM disccpialionc lauJabilis, in oraiionojugis, in divi-
ad (iiili.'atein Ecclesi:c suac dcprompsit, istinc lector
nnium landum exsolutione niiiabilis. Quod si forsan
a.ldisce.
iii officiis divinis quiiiquam, ul solet, difiicultalisoc-
7. Conscripsit etenim librum « Prognosttcorum
curreref, ad corrigcndum facillimiis, pro sacris lunii-
sjccuii ad beatic incmorluj Idalium opiscopuin
omnium B
fuliiri
nibus \chcinciiler admonitns, in dcfensione
diiectum, liabcnlcm in capilc opistolam, qua; ipsi
Koclesiarum eximiiis, in rcgnlis subditis pcrvigii,
cst dirccta, ct orationcm. Cujus Codicis opus dis-
iii comprimendis sup:'rl)is er.Kliis, in suslcnlatione
cretuin in tiibus libris babetur. Ex quibus primus
liumilium apparatus, debita auttorilale inunificus,
de origine morlis humana; cst editiis; socuiidus dc
ampleclendic humilitatis bono opimus, ac geiierali;er
aniinabus dcfunclorum, quomodo sese liabeant anlc
universa morum pmbilale ooiispicuus, iii pietate
suorumcorporumresurreclioncm; tertius desuprema
alllueiis, ut non esset cui in augiisliis conslitulo non
corporuin resurreciione. Item librum responsionum
subvenire vellet; ila uniiis charilatis exuberans, ut
ad quein supra dircclum in dcf^Misionem canonum
non a se boni quidpiam cuique postulanli ex chari-
et legum, quibiis probibontur Chrisliana mancipia
itite pnestare dosisterel : sic deniquc se Dco charnm
dominis infiJelibus dcscrviic.
maluit exhibcre iii oinnibus, ot pncsfabilem homini-
b»3 cunctis ostendcro, ut et illi usquequaque place- 8. Itcm <J
Ap )logelicum fidei ,. quod Bencdiclo

8 Si lcctor oxpondat lempus a Juliano in infcriorum inlorme piotali:? so<isns qiiibus intcrdiimanimo af-
ordinum grndibus exacium sccunduni PVIicis tcsli- fk^iebalur, in <iivinarum rermn mcditalione defixus,
monrum, aiilcquam ad opiscopalum assiimptus fue- lcgat atlente ejiisilein opistolam ad l.ialiiim Barchino-
rit, doprcbcndet profcijto anle annum CG7, quo su- C ncnsem episcopum^cjusopusculo, quod Prognosticon
promuiu diein obiit S, lliblefonsus, Julianum rii prxfixarn.
futuri sjcculi inscriiiiiur, pr:
diaconalHS gradu constiiisse, quippe qui ab eo lcm- Ilic liber ipse est proxime a nol>is Imidatns, omnl
«^

pore in levkjci , prcsbyterii uc poniifi^atus lionore noslra conimcndationc n.ajor, qucinqueomniu:ii pri-
darere coepit. Qiio niagis niirabiiur, qui, scribi p)- nium cdinius.
tuerinl qua; in brcviario cccl('si;c Bracbaronsis Iloc primiim Juliani Apologclicum non cxslat.
•5

novssime aucto anno 1708, loguntiirad diom8 Martii. Erit t:imen opcrc proiiuin intclligerc quid in e©
in loctioni'ius secundi Nodurni, quibus VitaS. Juliani cfmiinorelur, qiiaqiieillu;! occasione scrip;un) fuerit..
Tolclaiii coiitinetiir. Dicitiir cniiii Julianum, aiilc- S. Leo papa boc nomine scciindiis iniscrat in Ilispa-
qiiam ad Ecolcsiaiu Tolctanam aocorscivtur iu Oui- niain acta concilii vi gcneralis Constaiitinopoliiani,
lici Incum, Ib-aobarcnsi tolos 13 auiK s pra-fuisse, una cum cpistola ad Q iiicum Tolctanumantisliicm,
ipsuniqiic cumdcm osse Julianuniqui concilioiii Hra- quein vivum ciedei;at anno C82 sed qiii jam ante ,

cliaiciisi subscrpsil bis vcrbis Eqn Lcodicisius,

: duos annos e vivis excosseral. Miscral autcm oo fine
cofjnomcnto Jnlianns. NuMa;n adliuc vi;limus fabulaui ut ab Ilispanire opiscopis probaiendsr, aiiiitlieinaqiie-
iiicptius oonliclam, mimisqiic cuin bis:oii;c vorilale a Constaiitinopolilanis Palribus in pcstiforam Apol->
coli.rronlom. Si cuim trcdccim aiiais antc Qiiiiiri eoriim suflragiis magis n)a-
r.naris ha;rcsiiii latiiin
nbituni cpiscopus Bi acbaronsis crat Jiili iiius, id sci- gisque conlirmarclur. Epistolam Lconis Julianus
licet vivcnte adhiic liilJefonso contigisse oportuit. Quirici saccessor acoopit cxcunte anno G85 aut in-
At vci-o lcst;ilup FoUx, post hujus excossum in Icvi- cunte G8i, quotciiipoie rccoiisdissolutuin fuoral con-
lici et preslivierii gradibiis stetisse. Doinde oclavo [) cilium nationaleToIotanum xiii. Julianusergo in'pos-
Wambae rogis anuo, Toleti degebat Julianus, \\V\ sibilo ropulans, ut anni ten pus cr:it, modia nonipc
f;tiniii;irissimi sui <iudil;c lcvita; funus cuiavil con- : liiernc, eaque rigidissima, Palres doniio oogcre, in
ciliiuu aui.om Rracharense iii anto Iros annos cele- suain ununiquemqiie provinoiam jam dimi.ssos , si-
biaium fuoral; octaviis cnim rogis Waiii!);c atinus nnil vcro cupions iiilorca S. pontifici s;ilisf;'.ccrc ;.
iiiciiil in anniim C79. Con<:ilium vcro illud cclebra- dum noviini cogcrclur toncilium , hoccc prinium
luiii fuit aiiHO C7.'), utnotum osl. Ad b;vc qui pi;c- Apologcticum ciuiscripsil, Uomamqucdirexit, in quo
dicto conoilio subscripsit, non Julianiis nomine, scd clsuo et tolius llispanuc Ecdcsia; noinine testab lur
Leoilicisius coj.'nomento Juiianus appellatur. Sed ne- acla concilii gcneralis suscip;rc, omiuaquc in Apol-
que prajdiclus Leodicisiiis unquamiuter sanctos viros linarfs orroros jacla anatliemata probare, significans
relalus est. Restaf ergo ul apertissimum crassissi- simul quid dc Chrislo Domino sentirof, ac firma lide
iiiumque criorem osse dicamiis; quom orrorem oivtn- crcderct univcrsa Hi>paniariini Ecclcsia. Atque hoc
rcnus ab his corrigi (iuoru:ii csl invijilare ut in ipsiim .\p()b'goticum e.«t qiiod Palres concihi Tole-
sanclorum bistoriis qu;ic in eoclosia leguiitur una tani XIV, co;lem anno 081 haliili, num. 4 laudarunt
veritas dominelur, f;\bukc{iue omnes qujin longis- unariimosqueconiprobarunt. Dicil autein Fclix fiiisse
sime absint. ad nenciJicluin p;ipam directum , quoniam S. Leo ii
Papac! Quantus vir apparet Julianus in hacFe-
•^ ipsoanno 685, paulopostdatam opislolam,ad suporos
licis narralione! Nuila prorsus virlus, sivc priv;Uam, cvolaverat : sedebat aulem Roma; pro illo Benedictu»
iive publicam vivendi ralionem species, in oo dcsi •
co nomine I|.

dcu-abalur. Qui vcro singilhitim cognosccrc vclU

 441 NOTITI.E HIST0KIC.€.
•lil; seil quam fri^ijc cl inco^^ilaiil^r («) ! « Sanctus
lulianus scripsil Viiain sancti Ilililcroiisi. Fclix pr.iv
(erea scripsil Yilam sancli juliani Toletani cpiscopi.
Idcmqiie adjccit Cliroiiicn, quoil sic incipil : In iio-
mine Domi.ii iiuipil Chroiiicon, quod saiiclus Julia-
nus coinposnil. lllud : Nalus est aiilcm Wili/.a; alii
Irihuunt Cunricrico. Nihil do Jtddilione cortc liarlc-
iius repcritur. Falsiis csl ct stiipiditate su.i se proJit
planus. Juiianus non scripsit Chronicon, sed de uno
regis Wambanis bcllo (Jallico historiam. At in ipio
liistoria cl Chronicon diHcrant, gcrmanus Luilpran-
dus ignorarc non potuit, ipiod pucri sciant.
Ilic non tamen moialiir in iiujus loci nolis palcr
Iliguera. x\it enim i Clironicon quod nominc WidsHC
: ininus ad n^ligioiiom lcmplorum attenle aut pie san-
circutnfcrtnr, eiiani est Jiiliani nisi quoJ illud de
; ciliim
Witiza additum esl a Gunderico, qnamquain lioc ul-
limuni lam(]uain inccrlum rcliuipiit. > Scripsit igi-
tur, si fidcm huic habemus, Clironicon Juliamls no-
ster. Ita videtur is ceiisiiisse de Wuls;c Chionico, ct
lianc suam sentcntiam uL prolcrret, imposuisse hulo
suo Luitprando, necnon gcmello ejus Jiiliano ad an-
num 692, num. 559, de qao nos alini. Ycrba eleninj
illa, qu;c Fflicis esse aul Giinlerici annotat, in Ju-
liani hac qua dc loquimur historia, non leguntur.
Forte aulera in illa sunl qu;e Wulsic adscribiuir,
«leque haclenus prolo subjcit;» fu.t; sed lamcn pro-
prium hoc fuisse nomcn illius, qui porbrevem Go-
llioriiin usqne ad IIispani;c excidiirn sub quo vixisse
crediliir historiam scriplain reiiquit, et ahsquc ulla
caus;i Juliano allribui, loco suo, ubi de Wulsa nobis
agcndum erit, conlirmabimu^. Profeclo h:i;c Jiiliaiii
liistoria, veluii coiiliiiuaiio Isidoiiaiuv! dc Go;horum
legibus histori*, «iquc HilJclbnsi appen licis, habita
fnisse videtur imo et cum Isidorianis confusa.
; legeulcm. In eo autem, qui penes nos osl, accuratis-
Chronici etcnim Exiliensis anctor anonymus Isidoro
tribuH, et Gothonim ab co scripla; iiisioriyc Wamba-
nis ailversus rcbeliem Paulum gesta, uti jam dixi-
mus in Isidoro [b).
Librum Sciilcnliarum ex decade psalinoriim heati
Augnstini brevitcr summaliinquc collectum. Iti Fclix
ohscura sententia. iNisi doc;idem tantum p:imain
psalmorum innuere vohierit (c).
Excerpta de libris sanc.i Aiigustini conlra Julia-
num h:ereticum collocla. Ili sunl claboratissimi ilii
Auguslini, vel ipsius juHicio ( Lib. n lietract. c:rp.
^i), conlra Julianum Eclaneiisem cpiscopum libii
&e\, de quihus post alios lloniicus dc Noris Aiigusli-
iiianus nosler :igit lib. i Ilistori.c pcl:igiana»,cap. 2!.
Qe tiivinis judiciis libellum cx sacris voluminibiis
collcclum, in cuius pr^ncipio, inqiiit Felix, esl cpi-
siola ad domiiiiim Ervigiiim comilatus siii lemporc
(hoc est ciim siib Wambane comos adhnc ct privatus
cssct, ut coiisial. cx finc, qiiein assignavimiis hist:)-
riohe Juliani de Wambaiie nge in Luc;e Tudtsnsis
Chronico) pro eodem libolio directa. Hic poslea Er-
vigius adversus rcgem conspirans, cxanctoravit eiim,
ct monastcrio inclusit judiciorum divinorum sccn-
rus; Casilone autein fiiia el h;crcde in uxorem daia
Egicai Wambanis conso!»rino, justaque rcgnandi for-
Chronic. ad an. 060, niim. 301.
(a) h\
(&) Juliani i\c Wambane historiam hoc
Gerinanam
lilulo Liber de hisloria GaMia;, qu.c lemporihus di-
: iiius
v;c memori;e primipis WHmluc a domino Juliano
Tolelan.e sedis episcopo edilacst e vclnslis Toietanso
ccclesiai Codicibus, cum cadem a Lnca Tudensi in-
•erpolata, Cidlalam; iiecnon Jiidiciuiu in lyrannoiuin
perlidi.i promiiigatiim, cum opusciilo inscripto
siillatio vilis Slorici in tyrajniidcm haclenus
G:»lli;<;
incdilo, cxhibel novissima sancloruiu Palrum Tole-
tauorum edilio T. II, a pag. 330.
(c) Sanctus Auguslinus peculiare ps:ilteriuin, scu
pcrbreve opusculiim c variis psalmoi um vcrsibuscoii-
sarcinalum pro .Monic»' matris u.>n et spirituali con-
solatioiie composuisse dicifur qiiod tamcn ad sup-
:
po.sitilia ;iut sallem ad dubia saiioli dfX' oris scripla
novissimi eoriimdcm editorcs Bcnedic ini rcjiciunl.
m
A m^ pii qiiidem nlquc moJcsii principis appellationcm
obtinuit.
Libruiii Pkcsponsionum contra eos qui confugientes
ad ccclesiam p:;rscquiintnr. Oporlct divcrsuin opu.s
lioc es e ab co, qiiol app;)llavii Fclix De vindicalione
doinus Dei, cl corum qui ad eam cimfiigiunt, de qiio.
supra, ejiisricm mcn argmnenti. Qirc qiiidcm dno
:
scriota pro sacrarum a;diuin iiiiiiuinit;il« occasionein
forsaii dcdcre concilii Tolcl;ini xii Patribus quos in
ler fuit Julianus nrjster, di; h;ic rc, canoiK; nenipo
decimo, cavendi cnm scilicct Keccosviniiii regis
;
qiiaJam lege (qii.a; iiiiiic drtciina sexta csl quinti ti-
tuii sexti liiiri I^^gis ul lilicr aiiJil W'i.sigothornin)i
non ita piidem fuissot.
Librum .Missarum de tolo circnlo anin in qualuoc
parlcs divisum, i:t quihus aliqii;is volustatis incnria
viliatas ac seiniplenas emcndavit alque complevit,.
aliquas Tcrocx toto composuil. Il.rc FA.x. Piirs igi-
g tur fuil Jiilianus integri corporis Isidoriaiii (qiio I no-
mon vulgo assuinpsil) libi"i .Mi.ssalis, quo A!i\t;irabes.
usi postea sunt de quo cgiinus in bidori et Ilildofonsi
nionumenlis.
Libruin ilem, Felix landem ait, Orationum de festi-
vitatibus, qiias Toletan:» Ecclesia per toium circuluiu
aani esl solila celebrare, partim siylo sui ingcnii do-
promplu;ii, partiui etiam inolita antiqnilale vitiatnm,
sludiose correctum, in unum coiigos-it, :itqne Eodi;-
si;C Dei usibus ob amorem reliquiL sancue rciigio-
nis (d). Ilunc librum, ct v.jslo quidem volumiuc, in
ToleiunaeEccIesiie bibliothec;» scrvari docuil iiu; olim
Ilieronyinus Kom;iiius de la Higucr.i, hisloriani ejiis
adhuc inodilam Tolelan;c urbis et rogni in schefiis
sime transcripto cjusdein bibliolhcoai catiilogo, nihil
quod ad hunc Orationam librum icspiocre videatur,
oHendimus.
Adjicienda sunt ad Felicis hanc libronim Jtili;mi
enarrationern, qii;e alias <le his le^'itur. llujus nam-
^ que esse pro ceno h ibctur.
Appcndix aJ libriim sive ad lilionem saiicli Uildc-
fousi De viris illusliibiis : .^ive potiiis nuicum cjiis-
dem >ancli viri elogiiim. Quod
taincn carJinalis Ka-
ronius Juliano ailcri, hoc osl ToielajKe Ecclosi;e, non
quidein cpiscop), vorii'U diacont>, allribuit (Tom.
y 111, ad un. C:')?, ii. -13); e.\.siarcque ait loco pr.c-
falioais in voluinine sancti Hilciefoiisi oper;im, qu.c
in luceni prolulit Fraiuiscus Fcvardentius. Manuscri-
pti libri, vcl Juli;ino diacono vcl Juliano opiscnp)
,
adscribuiit. Nec diversi suiil inicr se. Juli;inus eniiu
qiium Hildofonsiis ad siipcios abiil, diaconus adhuc
fnisse refertnr, uiide poiuil clogio inscribere Juli;i-
num diaconum. Patct id quo assuniinius ox Felice: I
< Post docessoris sui obituin diviuai incnioriLC Iliide-
fonsi a docimo septimo ferine anno Roccesvinlhi
priiicipis; uecnon et per oinne Wambanis imperii
teinpus, usque ad tertiiim regni gloriosissimi Egicanis
regis annum, iii levitici, presbylerii, ac pontilicatus
D houore consistens celebre nomen obtinnit. > Sunt
Fort.assis huc respexerit Felix in rccensione Juliani
opoium. Cellicrius T. XVil, p. 738, n. 1 1, ac Dii-Pi-
.
T. V, p. l-ii. Opusculum inscriliiiiit : CoIIectuin
Sontcntiarum c coiiimciilariis Augustini supor psal-
mos. Iiitor dopor.Hiia Jiiliani scripla; sicut et lcriia
qiKC seipiuatur, m^inpe I. Excorpla dc iibris sancii
Augustiiii coiitra Juliiiiiuin, etc, H. De Divinis juJi-
: In- ciis, etc, Libor re-^ponsioiiuin contra eos qiii
111.
confiigientes ecrlosiaiii pfrsoqimntur.
;ul
{d) Missanim iiliri do tolo anui circulo, atriuc al-
lorius Oialiouum d»? Festivilalibus, elc, qiiaruiu
:
utiiusqiie Fclix incminil, qua; iii .Miss;t!i .Mixlara-
si
bico aiil aiibi iniornosci polost Juli i-
e;isiaiil, vij;
imiiine, an IsiJoruiii aiit aliuiu auoiorein Uabo:int.
Fragmontu sivc CDrniii Ajusliiin vulgavi/ cl. s;incto-
ru;n Patrum Tolelaaoium ftdi ionis cui-alor T. II, a
443 S. JULIVNI TOLETA.NI EPfSCOPI 444
et CoiIkvs, qtii Felici dno hspc elogia, el Hildcfonsi A concihuin cum celebrattjm fuerii anno C88, Idalii hi
et Juliani,atli'il>iinnt (n). Ediderunt iianc appendicem co lucussaiis indicat antiquioris ordinalionis praero-'
Lipomanus ct Surius die xxjii Junii. Qu» ct exslat galiva ceteros pnrcessisse. Certe in huic pi-Oxime
in Catalogo scriptorum ecclesiasticorum, qui edilus antecedenli Nalioiiali, quod intcr Toletana decimum-
fuil in sancti Isidori operuni Malrirensi editionc, terlium audit, ante quinquennium habito Laulftis
:

nndc Mir^us ad suam transtulisse videtur(6).
Henricus Canisius ex Codice bibliotiiecae Bavaricae
ms. piiblieavit tomo 1 bibliothecse sanrtorum Patrum
Bignaei, Juliano nostro adjudicaii>5, C(Mnmentarium
in Nalium prophetam; allanien nuitilnm, aut vix
copplum : qualuor eniin tantuni expositioncm pro-
phelfc versuum laudatus Codcx coniinebat. Sed de
Juliano Iwec saiis (r).
Idalius ad nos pertincre videtur, si vora sunt quae
de eo Hieronymus Paulus, vir doctissimus» ducentis
ab hinc fere annis, et Franciscus Tarafa, Hieronynii
Puiades testinonio (d) scriptum reliquere; plura
nempe ipoum elucubrasse opera, e quibus pauca
exstanl.
Habemus certe unan) et alteram epistolam, qtia-
rum prior ad Julianum directa est, cujus snpra raen-
lionem fecinius in Spicilegio d'Acheriaao (TOm. /,
pag. 313), conservaia ex ms. iibro Corbeiensis mona
slerii (e). Posterior hanc sequitur in eodem Spicile-
diaconus ejusdem Idalli vJces egif. In xii similiter
totius Hispanise, quod in annum 681 incidit, ejus
nomen dcsideratur; sed neque nllius Barcinonensis
exstat cpiscopi. Quare ab anno 67-4 succcssisse Ray-
mundo Idalium credit Puiades (Lib. vi, cap. 123 et
127), vixisseque usque ad annuni 690, vel circiter
(cnj). 152).
Eundcm Juliannm Tolelanum antislitem laudavU
sive elogio ornavil Felix, ot ipse Toletanus post Hi-
spalensem (quod cx Concilii xvj hac in urbe celebratt
constal actis) praesul. Subjicitur vulgo id elogiuni
Ilildefonsi libello De Scriptor. ecclesiast. et Juliani
ejusdem De Hildefonso appcndici (g). Erat in vivis.
adUuc anno G9i quo colebratum fuit coDcilium Tole».
j}
tanum xvii, cui hunc iolcrfuisse, subscriptiones licct
interciderint, RoJeiicus Toletanus docet. Hunc Fe-
licem Pseudo-Luiiprandus Iriensem fuisse ante alia
episoopum, Julianiquc Chroiiicou nonnihil anxisse,
coiicioiiatorem magniim necnon accrrimum fidei de-
,

gio ad Sunifreduin Narbonensis primae sedis episco-
pura, mitiens ad eum Juliani Toletan» prima; scdis
«piscopi, hocestmetropoli!ani,Progno^icon futuris®-
qua episiola noiandum estparvam tunc fuisse
uili.(/) In
urbcm, quae nunc adeo increbuil, Barcinonem ; si-
quidem ait, c cuiii dcvotus essem in hac civitatula,
cui indignus praesideo. Hunc Narbonensem antisti-
tem Sunifredura vocat Rodericus Tolctanus lib^
Ilislor. Ilisp. cap. 42 et 13, ex eoque Galliae Chri-
fensorem ac heatse virgirjis Mariae clientem exsti-
tisse, credere nos voluit (Chronico ad an. 693 et 700),
Irioe luit revera episcopusFelixquidam.utcxsubscri-
ptionibus conciliorum Toletauorum xii anno 68l,xiii
683, XV 688, novimus. Hunc tamen Felicem Irien-
sem, Hispalensibus inde mactum infuHs , ut creda-
mus, aliis testimoniis pervincendum est. Quale au-
m tem Juliani CUronicon idcm continuaverit "Pelix,
edoceri cupimus qui nec fidem habemus Pseudo Ju-
:

tianae auctores. Concilio quidem is inierfuit Tole- liano eund«m libeui de xn Scriptorum "Vltis aucto-
lano decimoquiulo primus post metropolitanos : quod rem jactanti (Chronico num. 365).

(flj Nolas consule Jo, Bap. Perezii ad hoc Hilde- norum praesulum, et Gudilas ac Wamlwe regls epita-
lonsi elogium in edit, Matrit. Oper. sancti Isidori Pseudo-Chroniconim Jullani etLuitprandi
fihiis, quaft
tonio I, pag. 137. igulus Juliano adscribit, agit idem cl. editor T II,
P
Exstat in Escurialensi saeculi x Codice Lit. A,
(b) pag. 38a, eaque omnia ut ^puria et Juliano supposita
PUit. u, D. 9. afque in recenliore alio Digramm. et rejicit.
Plul. IV, n. 23. Lib. VI. De la corona de Catalunya, e. 132.
(rf)
(c) Recusup est hic in prophetam Nahum Coin- (e)Exstat in noviss. sanctorura Patrum Toletano-
mentarius T. II, pag. 268, novissima sanctorum Pa- rum eollectione T. 11, pag. 6.
trum Toletanorum collectionis sub JuUani nomine: (f) Edidit hanc quoqiie qpislolam cl. Matthasus
quem ut ipsi adscribat atque asserat cl. ejus editio- Aymericus in Catalogo Barcinonensiiim praSulum
nis curaior nulhim non movet lapidem adversus Na- Barcinone 1760, pag. 461, qui et plura de Idalio,
lalem Alesrandrum et alio.s. "Videndus. De Wisi-— pag. 262, seq. \

gothoruTn Chronico quod Wuls«» nomine circumfer- (g) Habeiur in Eseurialensi sseculi
xiv Codice Di-
lur, necnon de quatuor Hildefonsi et Quirici Toteta- gramm. et Plut. iv, nuin. 23.

S. JULIANI
TOLETANI EPISCOPl

VITA SEU ELOGIUM,

A.UGT011E PELICR TOLETAJ^O ETIAM EPISCOPO.

MONITUM.

Quod nos facturos promisimus^ et vero fecimus in sancti Hildefonfii Vlta, ot PP. Toletanonim gesta vj.
teque historiam non proprio stylo persequeremur, sed nonnunquam vetuSLiora aliorum de illis testimonia
produceremus, quse iirjm'arein facerent fidem, id ipsum in pwsentiarura efficimus, sancti Juliani Toletani
Viiam ex Felice arehiepiscopo itein Toletano transcribesites, qui elogitim ejos adjecit ad sancti Hildefonsi
librum de Viris illustribus, jam saBpius iaudatum. Neque enimerat cur nostram hujns narrationi prseferrenius,
qu* CJPlera omnia te.stimonia et aatiquitate et aucloritate longe superat. Habet enim antiqiiitatis, quantum
desidcrari potest, cnm a Felice conscriplum sit, Juliani coetaneo, omniumque fere quae narrat ooiilato
tesie, alque calpntc adhuc memoria hecc de Juliano scrihenli. Auctoritalis vero habct non ininus, cum ab eo
viro testimonium proficiscitur qui Juliano ipsi posl Sisbcrlum in episcopatu succcssii Ecclesiamqiie Tolc-
 ;

453 PROGNO&TICON LIBRI III. — PR/fiFATJO AUCTORIS. 454.

Jam auteim ratio in cis exponendis fidhiblta non parura habet commendationis. et argumenlum Nam
est perst>icue congruenterqiic in lrr>s libros cilistribiitum juxta triplicem animorum nostroruin statiim, in
iDortCj post njortem usque ad jndiciium extremnm, et in ipao judicio*, deinde unusquisqne liber in muJ-
liplices ac jucundigsimas qnaestiones ((iuotqnot fftra de proposito argiimeute institui possuntj dJmUB est
quas tamen auctoritadissolTit, utperpetuis sanctommPatrum antiquorumsententiisasus, nihilprorsiiSpraeter
eorum effata de suo se addere velle profiteatur. Genus scribendi, sicot prudentissimuin, et in ioco tutig-
simuin, sine Scriptura sacra, Ecclesiave traditione atque auctoritate nihil de religioiie conpludere, ita
singiilareTn animi rtioderationem dcinoiistrans, co magis pritdicandam, quo in rirum cadere intelligimus,
in omni dlsciplina ver^atum, et in re pratsertim theologica ernditissinmm, quiqiie jugem vetenim lectio-
nem, ac pene infmitam memoriaB vim, cum ingenii acumine, scribendique facuttate ininime vulgari con-
jongeret. Dignus propterea quem CHm dQctioribus, sanctioribusque praedecessoi-um^ suoram couferamus,
ne dicamus qiiodammodu stiperasse.
illos
Quo qua occasione, et ad quem hiyusmodi opusculum scriutum fuerit, supervacaneum est comme'
loco,
morare, cum oinnia abunde exponantur ab ipso Juliaiio in epistofa (quae opuscuio eidem praefationis loco
pra?mittitur) ad Idalium Barcinonensem episcopunx, virurasatis dectum, et egregie pium, qui Julianuin
Toletanuni velat omnis doctrinai virtntisque magistrum colebaL
Qiio vero anno, non est ita tacile deiinire. Quod si coiiiectura aliquid assequi possumus, ad antium 688
vbI 689 qusscriptto referenda videtur. Nsrrat eiilm Julianus enatam huju§ disputationis oceasioncm ex
mutuo coUoquio babito cum Idalio, eum hic Toleti suh J^aschae tempus versaretur. idaiium vero non
constat ToJetura venisse, preeterquam ad concilium Toletanum xv, quod anno 688 celebratum est. Acce-
dit quod eodem ipso anno rex ad belkim profeclns dicitur, cum Julianus de absolvendo opusculo cogitavit.
Quoa deBgica re^e interpretantur, cuiii ErvigiuB ejus prsedecessor pacis studlH perpetuo secutus sit. At
Egica, qui jam exeunte anno 687 i^gnum est adeptus, tellura suscipere non valuit ante annum 688. Ut ut
8il, inpostremis Juliani lucubrationibus haec procul dubio recensenda est.
Quarto jam (quod scierimusi praela subilt hic tractatus. Primo Lipsiae anno 1536 cura Joannis Co-
ohl.e{ secundo Parisiis anno tSS^ ex ms. Andreag Resendii, ut asseritur. Tertio Duaci atmo 1564 pro-
;

curante Boetio Epoiie, in academia Duaceaa professore regio : eodem pio coiisilio, qiio Joannes Co-
chlaeus anle annos 28 usus fiierat ; nerope ut lioc veteri monumento, religionem ab hasreticis impudenter
impetitam defenderent, opponendo iilorum temeritali ac novitati, in unius hominis testimonio, qui sae-
culo spptimo vixerat, totius relro antiquitatis doctrinam circa prjecipua controversiBrum capita. Qua de
re digna est quee ab omnibus legaiur supra iaudati Boetii Eponis praefatio ad Philippiim U Hispaoi* re-
gem, ejus editioni prasfixa, quae pr«ter summara pietatem et eloquentiam quam prae se fert, magnam
contmet laudem et operis et auctoris. Omnes haJ tres editiones eo pliiris aestimandoe sunt, quod ex di-
versis Codlcibus mss. sint expressse, adeoque sibi mutuo luccra aliquando adferaiit. INamque illa alia quar-
ta, quam signiiica.vimus, ab editoribus Bibliolheca; Patrum profecla, nihil per se habet commcndationis,
quippequae ad eitemplarDuacenje conformata est.
Jam auteni accipe, qiiid nes in hac nostra prfestilerimus. Cum nullum Codicem antiquum ad manus
habuerlmus ( ille namquc, quera vidit Ambrosios de Morales in nionasterio Cisterciensium de ta Espina,
deplorando illo incendio aljsumplus est, quo totiim monasterium anno 1751 conflagravit) editiones duas
Lipsiensem et Duacenam inter se dilig^enter confuiimus, ex quibus neutrara perpetuo secuii sumus, sed cx
altera alteram rautuoemendavimus, siquando aperte peccant. Interea variantes iitriusque lccliones de-
scripsimiis, et propria loca, unde sanctorum Patrum sententia» verbave desujnpla sunt, quaeque auctor
minirae indicaint, diligenter inqoisita atque collata designavirauvS, annotaiiies si quid cdita a nostris dis-
creparent. Qu» tamen opera noslra in sancti Eugenii et Juliani Pomerii testimonii& nequidquam fuit. Pc-
rlere enlm absdubio opuacula in quibus Julianus Jaudatas sententias perlegerat : cujus tamen diligentise
na»c fragmenta debemus.

SANCTI JULIANI
TOLETANI BPISCOPI
HPorNiXSTiKHK FUTURI SvEGULl

LIBRI TRES.

AUCTORIS EPISTOLA, A '^'uni «rdorc susccpimuSj quis rccolendum dignls va-

'^^' affectibus expiicare? lllo tunc t actura
QuK ynefationis locum habet inveterlbti& Codiribus^ est, ul
mss, coogrua tantae festivitaris silentia e\petentes, remo
Saactissimo ac prse caeteris famiUarissimo mihi ijorem secreli locum inlraremus. Tllic divin* passio-
in Domino Idalio, Barcinonensis sedis episcopo, Ju- nis complucndi imbribiis, discrelis ambo stratihiis
lianvts indignus Toletanae cathedrse episcppus. lectulorum excipimur. obi dum aeternfe lucis spiou-
Diera illum clara rederoptorum omniura excepiione lo = communius langcremur, sacra leciio in manibus
perspicuum, quo •• preesenti anno paritcr in urbe sumpia est. Leclum cst in diurno sileutio ^. Domi-
regia positi passionis Dominicaj festum festivo cor- nicae lunc passionis secrcla, congesiis Evangeliorum
Lipsiensis, Redemptoris omnium.... conspicuum,
» c Specvlo. Lips.
qvem.... i Quam avide scrutanles, leclvm csi in diutumo si-
^ Quis recofendo dignis qveat explicare a/fatibus? tentio. Ead.
lllud lunc, elc. Eidem.
 i*>5 S. JUIJANl TOLETANI EnSCOn O
Coiiconliio, scruMhaimir. A.t ubi vcnlum est ad A vircs suavissimo familiaritulis iiripcilo cocgil, ei iii-

qiiemtlam lectionis dcsiderabiiem locum, qucm nunc dividuai societalis praccepio constriiixit, ul haic ipsaj
record iri noii valco, coucutimur, gemimus, suspira- quae superius in quicslionem veneraiit, et qu» di-
rtiiis. SiiLiiimc quoddam jubilum in nostris mentibus gcsia tiiulorum nobis p jam formatione placcLant,
iKisciliir, et subito in quaiudain coiiicmplationis ar- inox ut datum mihi divinitus oliiim persciisisseui, el
«oni pcrirahinuir, Obortse lacrymac conatum leclio- uno tota et brevi voluininecoinplicandacongcrerem,
iiis avcrtunt, communis ma;ror rejicit librum, et et quid ex hoc miijoriim auctoritas senscrlt, appositis
soliiis mutuic collationis fecundari munere opperitur. eorum senienliis i dcmonstrarem ; ut jam in per-
Quis ibi diviiius sapor nostros animos « ailigerit, quisilionc talium quxstionum, numcrosilas librorura
qiia; supcrna; charilaiis dulcedo menlibus moiialiiim qurcreiili anima; laboriosa non essel, sed mullipliccin
se iilapsa dilfudorit, quis aul scriptis ^ explicel , aut lecioris siiira hccc collccta brevilr.s satiaret. Insupcr
relalu coiidigii;e voris suiTuiat explicare? Eras enim quoque definitum est a nobis, .liiernae charitatis
twic (faloor, ii)i doinine et frater « snnctissimc) po- commercio, ut de resurreclione ultima corporwm,
seJ multo quaniae possent » causae vel quccstiunculcc mcmoii;6
da{;ilci dnloris coiUorlioiiibus tabidus,
.'iiiiplius spc di\in;o contcmplaiioiiis erectus. Credo nosirjc sft recolenda; ^ ingercre, simili litulorum
qiiod tunc oiniiis tibi dolor corporci crucialusfugerit, B stylo renot.^nda curarcm. Extra hos ergo duos li-

cuni divinum illud iiilcr nos coppit colloquium agi- bros * illud quoque socio nioestiGcati cordis affectu
lari.lbilunciplciiissimoscnsi qnam bonumsitet quam fieri censuimus, ut his duobus pra;cedentibu6 libellis»

jncundum <^
hubilare fralres inun7im{Psahn.c\x\u, primus libcr conderetur de hujus corporis raorie,
i); qiiando iUud sancli Spiritus unguentum quod a qui titulorum simili distinctionc conformatus " prae-
Deo capit6 nostro in oram vesliraenti ejus (quae nos cedcrel, el legentis animuin immoderalo mortis xr&'
forsilaii tuiic crainus) descenderat, magnac necessa- lu perterritum, spe coelestium erigerct gaudiorum ;
ria;que perquisitionis f
nos accensioiie luslrabat. His sicqoe post deposiiionem *^
vei receptionem corpo^
crgo 8 lerculorum dapibus invilaii, cdpimus inter ris hujus, quiset quantus sit sanctis animabus aeterrae

nos quxrere quomodo se habeani •> animac defun- beatitudinis frucius, sequentium librorum haberetur
cloriim ante illam ullimam corporum resurrocii^ rcnoiatione cxpressus. Haec igitur lota illa tunc de-
iicm, sicque collaiione ' niutua nosceremus, quid sidcrabili die « acta vcl definita mecum ipse ca-
fiituri post liaiic vitain cssemus : ut vivaciter et vc- gnoscis.
lacitor dc hoc iicgolio cogitaiiles, lanto ccrtiusprae- At modo, quia beHica profcclio glorJosi principis

scntia fugeremus, quanlo futuraperscrutanlcs nosce- ab urbe regia turbulcntos cuneos populorum secuai
iciiius avidius. C abegil, quo credo actum esse, ut salum mentis no-
Ortje ergo ex hoc negolio quaedam qiiaesiiunculac slrae post turbines ? placidis aurarum flatibus incV*

siitit, quac diversitate sui non lenitcr J animos no- perel reseienari ; et tui praecepti et mci promissi re-

siros alligcrunt* Sed de his optimam solulionem vel cordari me contigit. Egi ergo, elsi non ut debui, sal-"

dcfiniiioncm sensus hrevitate non valentes colligere, tem ut poiui, quacpromisi. Primum librum de ori-"
orcctus cst nostrorum pariter auimus, ut qiiidquid gine humanac mortis; secundiim, quomodo se animac
iioliis de hac re in quaostionem vcnissci, stylo pcr- defuiictorum ante resurrectionem corpofum habeant;
currcnte annolari deberet ; sicquo quidquid ^ ex hoc lertium de ipsa rcsurrcctione conformans. ^ QuoJ
ipso rcspondendum ralio posceroli quidvc cathoIiccK totum sub uno volumine in tribus libris fore coiisti-

rum magislrorum scnsu dcfinilum exislerct, mcmo- lucns, hoc principaliler huic vocabulum libro dedi-
ria sacra; loctionis nobisexprimcrcl : ncc libroriim rc- raus, ut ex incliore ct m;tjorc parte iipo'/va><7Tizw» fa-
volutione '
conliiuia, sed viv;c ^ocis idagcrclur rccor- luri s(cculi appcllelur. Iii qiio tamen a^ non mca, setl

dationis induslria w. Tunc cgo ", ni fallor, urgoiili- majorum excmpla doclrinamquc rcpories; ct lamcB
hus vobis, accito notario,capituI;i de pr;oinissis qiuc- si aiiciibi parum aliqiiid vox mea insonuit, noii aliiid

stiiinculis codom die in pra^sciitia veslri, quanla po- qiiain qiiod iii coruiu libris lcgisse me memini, jiro-

liii brcvilati;,collegi. Scd in di\inis rebus impaliciis, '^ prio slylo conscripsi. Scd et iiji si qua forsitan alilcr

ut assolct, tiia; sanclilalis ° animus, lcnuitaiis incu; qiiam diccnda sunt dixi, aut alilor quam formaiHi;i

» Noslros noslmm animos. I.ips. " Ergo. L.

fc Quis unijuam aul dicere scriplis, aut. L. ° S((nclilvdinis. L.
« ('.onfriiler. h. V Vobis. L.
«• Vbi tunc. L. 1 AposloHcis diam sentcnliis. Duac.
e Atque jucundum. L. •
1'osmRt. i>.
f Quando illud olcum sancli Spirilns, quod a ca- « Hccolendn.
piie noslre in oram vestimenli cjus... macjniti[uc ncccs- ' Extra dnos i(jitur libros. L.
saria; perquisiiionis, elc. Editio Duaccmi. " (.'oii/irncalus. L.
•5
Jatlnr. L. " fJifipe^iiiionem. h.
b Uaberent. L. * Exprcisutn. llaic ercjo toto illo tunc desidercihili
i CoUociitione. L. dic, clc. L.
i ^'on levi'cr. L. y Profecturus spcttm, qvod credo actumcsse, ut so-
I"
Sic quidquiA. I>. lum menlis noslni pvsl ruinas, vcl lurbines, clc. L.
' Tunc revolutionc. L. ^ futura conformans. L.

» Et recordation':s industria. L. •• AppcUarctur. In cjuo lum. . L.

i'ol PROGINOSTICON LIBIU TRES. — AUCTOHIS PR^FATIO. 458

eraul «, ien»eralorapiK>sui, charitas qwx omnia

siif- \ inissum, spem inagnam reposiiani habensin DomitK»
idqne apud Josu Cbrisio orabain lamen, etsi non quotidie,
feriel lolerat, confitenii mihi ignoscat : :

animum ^ luse sanctilatis obtineat, u«; quod jmbecilli- certe saipc, ut iJem qui iibique praesens est, cordi

talis nostrac sensus minus docte formavit,

prudentiae nostro inspiralor adesset, et voiis nosiris effectum

vestrae " supplementura corrigat^ elucidet et f sor- tandem procstaret.

net : atque hoc prae caeteris a Domino obtenin pre- Nunc crgo, quia Dominus memor fuii niei, ei vc-

cum ^ obtineat, ul quidquid in hoc opere male cautus torum meorum nie compoteni fecil, gaudio os meuni

forsan delictorum contraxi, abolere jubeat comroer- el linguam exsultatione replevit, cum ei tos perfe-
cium illud pii sanguinis Jesu Chrisli « et Salvatoris cJioue saneli operis cnmulavit, et me Iabori« vesiri

nostri. Hoc igilur opus, non ad hoc tanlum mibi for- effeclu ditavit. Dicara ergo illi cum exsuUatione met>-

mare perplacuit, ut quasi iiicogiiita legentibus de- lis ProphetcC sui veibis ; Benediclus Deiis , bcmdic-
raonslrarem, cum multosnon dubitarem ^ harum re- tus Dominus, de die in diem {Psa!. i.xvm, 20). Ad
rum scieBtiam raulliplicium librorum voluminibus veniens namque quidam Judieus, nomine Reslitulus,
s quasi brulum, ul
didicisse; sed potius, ut sub «no collecta fulurorum ila dixerim, animal, materinm lu-

ratio mentes morlalium eo vehementius tangeret^ mini congrnenlera deporlans , lilirum qnem sludiosa

quo sine laborc hic posita perlegissct, et eo com- B non solum ex aiiliquornm sanctorunique
brevilute,

puncta mens redderetur ad tempus, quo faciilimc hic Pairum senteHtiis, verumetiam inspiranle et do- ,

illi cibus occurrisset oblatus ^. Ha!c ergo librorura cente Christo, labore ac studio proprio consum-
formalio ordinata, pro notiiia cotlecta sufliciat, ul iti mare, et nostr» ineptiae saociitudiuis vestrae pruden-
hoc speculo noster sese animus recognoscat. Natn si tia raittere procuravit> gemelUs ntanibtis obtuliti

id quod fuluri sumus, sedula meditatione ruminave- Quem aviditate nosccndi rapiens poiius quanl ac-

rimus, credo, quod aut raro aut nunquam ' peceabi- cipiens, citissime pandi, tiiulumque conira suspl-
mus. Sic enira scriptura est : Fili, in omnibus opcri- ciens, miratura me esse faieor, cur lanii et tam prae-

btis tuis metnorare uovissima ttta, et in ailernKm non clari mercimonii causa tam inOdo, el a cullu firtei

peccabis {Eccli, vii, 40). Ilis igilur peractis, quie re- alicno, vestra sanclitas crediderit bajulo» Sed illic»

cordationis J causa praemissa sunt, id precor, id cx- illa ralione imbuius, qua thesaurus ficlJiibus vasis

peto k, ut librorura hiec oblala formatio, sive pla- comraitiitur, praefato Judaeo cur ea qure aceepcrat,

cene, sive displicens sit, aut censurae vestrae stjlo illaesa delulerit, prics j^tius quam vobis, gratlaS
"»
raeliorcm sui ^ subeat palmara, aut judicii vestri cg4, considerans ne forfeilan immutalione dexirae A.I-

debeal publicari scntenlia. lissimi agerclis, ui is qui caduca merciinonia veetAre

IDALII RESPONSIO ". ^ solilus crat, divinis jeteniisque niysteriis pararetur.

Sanctissimo, el niihi prae cxleris pcculiari dorai- Inteliexi ta:«en in hac parte sancti et arlificiosi cor-

BoJuIiano Toletanae primse sedis episcopo, Idalius disvestri humilitatein, qucc omne quod in dictis ve-
Barcinonensis sedis episcopus. stris vcnusium, iiitens, et pnrum exislit, cum gva-
Recohlatione peccaminum ineorum pavidus, et me- lianmi aciione refereitdo ad Deum, cnjus vobis nm-
moria ingentium criminum usquequaquc perterriius, nere yenit, ingens cl optiniura' reddit; vanara vcro
|Mitav«ram divinas aOres in mcis peniius obduratas gloriam respucndo, eo idipsum abjerlum vidcnlium
fuisse clamoribus, cum promissionis veslrsB minirae oblutibus osteivdere uililur, qtio viliori geriilo boc
perciperem opus. Et liccl hujuscemodi causa nunc idem credidisse cerniiur.
diversis perturbalionibus agilatus,nunc eliam optatae Inspecto igitur praescripti codicis disaissoqtife vo-
opportuhitatis eventu privaius, aut (ui assolet) olili- cabulo, nullum p(n;iius aiiud r(,^rire valui no-men
viouc detentus, snggestionibus meis valcfactioncm eidem operi congruentius, nisi quod ipse in principio
allcrnans, s.inetiludini veslrai intulerim minime pre- sui voluminis gestare videlar. Appellatur enim PrO'
ces ; fretus lamen Salvatoris et Redeniptoris nostri gnosticon futuri snrnli, quod Latioe pr;escicntia f«-
oracnlo, quo discipulos sacravit, diccMdo : Si dso ex »» luri saeculi dici non incongrue potest. In quo quS-
vobis consetiserint sttpcr tcrram, de omnl re qnam- dein quamlibet priinus liljer quad.ara ex parte pec-
cnnque peiierinl, ficl illii a Putre meo ^KJ In ccelis cantibus asperitatemmciumque inculere yideatur;
est (Mntlh.wm, 19); veslr^e quoque promissionis duo tamen subseqnentes Jibri maxima liducia christi-
fHluoia ubenitne frctus, flxum corde tenebam, quod colarum relevant corda ob spem futurai resarrtKAk)-
neqiie vcritas mcnliri ullatenus posset, neqiie nis, el regni, quod se tiddibus Christus ^atumm
veritatis cuitor atqiie discipulus mcndaciis deser- promisit. Reliquum ve.-o loiius codicis corjHiS le-
viret. Exspeclabara ergo sanctitudinis vestrae pro- gendo transcurrens, reperi illud quod Jesus Chri-

« Fonnandutn erat. Duac. » Nunquam aliquando. L.

' Animos. L. i Quce diijnoscenlice, vel recordationis. L.
e Tua'. L. Et expeto. L.
^
^ Precis. L. Deest sui in L.
'

e Domini nosiri jesn n> Deesl vestri. D.

f.hfisii. L.
' Dubitem. L. ° Exslat haec epistola Idaiii in editione Lipsiensi
6 Hic futurorum. L. Joan. Cochlaci, ad calcera Prognostici; deesl vero in
^ Optatns. L. Duacena.

Patrol. XCVl. 15
 139 S. JULI.\NI EPISCOPI TOLETANM 460
Slus Dominus in Evangelio loquilur Omnis scriba A
:
EJUSDLM JlLLVNl OftATIO AD DELM.
doclus m rcgno coeloruni similu est tiomini patrifami-

lias, qui projcrt de Ihcsauro sno velcra elnova [Matlh. Deserium ldiimoei« csccus ci niorbidus posscssor

XIII, 52). Evido.iitcr cniin el diibia eHngala, et ol)- inhabilans, clamo ad le, Fili Da^id, misorcre mei.
scura in Incom proJuclu sunl, cuin ct anliqtioruin Palriam eiiim meam oeleinam Jeruiialem qiijero,
Palrum (Jecreta, et nov:e br-vitatis indicia arlificii cives cjiis coiitentplari desidero; sed quibus » du-
vestri fructuoso labore ad inedium siiiU ded;icla. clori!)iis iiiiic iianseam, non invcnio. Tu ergo qui
Mancl crgo ex. illoruin sentcntia veriias, cx vestro lemetipsum dignatus b es ostendere viam, porrige
autcm laborc nova el vcrissima brevitas. mihi manum luam, qua illuc non jam caecus, sed
Quidquid igiiur veraciier illi, casle el sobrie in videns, sine aliqiio lairocinanlium impedimento
per-
Dci causis senscrunt, est tibi cominuiie cum illis, vcniam. Tu enim soius, ct (aiis es via, qu« latroncm
ad cujus noiiiiam doctriiia Domini lioc ipsiun de- non habci. Eccc anxiiira cor mcum «, pro roditu pa-
duxit. Ycstroe tamen solIiciluJini taniunidem ap- iria; iliius (Mu libi suspiians, imraensa fuiuroruni
plaudit, quod curiositale instante, iliorum senlen- cura distendiliir : cupiens, ut aniequam illuceaiur,
liijs in unum coUcctus, pigris et torpenlibus contiguo hic jam ixMwvji illius beatiludinis gaudia contemple-
lelalu manifeste apcruii. Piopter quod licet illi lui- B '^"'"- Quaercns enini , quis dcfunclorum animas ''
fru-
iiistraveriiit donante Chrislo materiain, veslro taiiRn clus posl mortem cojporis hujus maiieat, qurc etiarn
operi lolius laboris astipuiabilur suinma. Nam el gloriflcauo posl reccptionem corporum eos « attin-
aurum quamliliet oiiginis ac nalurse sux obtineai gat, pro modulo virium mearum, ac quantum e^
splendorem, cum per formas aut etiam tigurariim disputationc majoium
dignoscere polui , quaedam
f

varietates perile deducitur dcccnicrque politur, ar- in hoc opere causaruin instrumenta cuiavi coili-
ingcnium iion imnierilo piaedicatur. Hiijus lei gore s. Sed quoque, quantum poiesl
tilicis li;ec dici a mor-
eKemplo pjrmo;us, ingenii enicaciam, quam diviiia lulibus, dicla suni; non lamen omnia dici polue-
cordi vestro intulit gralia, insigneque sludium, quo runl, quse fuluta esse necesse eslh, quia inscrulabi-
vos in causis Chrisli desudasse cognosco, altoUere les sunt sen)ii;R judiciorum l»crum. Ego lameti in
laudibus procurarem, aut quia ego nequeo, alios iilius palri;)j sinum, de qua » lania dicunlur, cupiens
prxdicare praicarer, nisi quia id ipsuin volsis displi- evolare, peto ut por te, qui via es, gradiar, in te,
cere soleat, couscius essem. Resiat ergo faciam qut es veritas, non offendam, ad le, qui cs vila, per-
quod vestrye sancliias desidcrat animae. veniam. A leergoi, qui sumaise icliciiaiis es via,

lleferi ilaque mea pusillitas, imo mccum Ecclc- nuliis cubibus divid^ir, nullis rerum impeilimentis
sia; universitas, ad cujus noliliam insignia operis C abrumpar; sed in le gradiens, latronem moriturus
vestri deduxit nostra Jcunitas, immens;c et iuefiabili non patiar, mortuus ^ accusatorem non perferani.
Trinitati, non quanias ilobcl, sed quanlas valet gra- Angeiicis morieniem me excubiis prolege ; evocatuna
liarum copias, quia in fine lemp;3rum aut pene ( ut ad te, exlenso ^ pietaiis grcmio consolare, ul ad te
verius uixerim) io consummalione mundi, ctTudii in sine con.^^Usione venicns ">, videam quae bona sunt in
corde beatitudinis vestrae donuin gratiai su;e simul ei Jerusalem. Jam jam, Domine, satis est, quod hucus,-
studium operis sancti, deditque in ore vestro dire- que poccalorum tenebris fuscatus, non interii. Unde
ctum et bene sonanlem sermonem, quo et dcliiiqucn- ut et hoc ipsura, quoJ milii vel fralribus 4>ieis ^ ad
lium corda lerrendo sonaret, et bonis operibus de- remedinm praeparo, ne olfonsibilc fiat in aliquo, le
(Ulos, iu sanclis aclibus confirmandos, igni coclesti obsecro, le }jelo, per gloriosura illud sacri sanguinis
affaliin animarct. tui commerciuiu, ei crucis luab inviclum, et venera-
Oramus deinde majestatis supern;B profusissimara bile signuu), ut noii pro his velul temerarius ° ar-
pieialem, ut in pnesulatu Ecclesiie suse ad illumina- guar, non ut erroneus coniabescara, non cum illis

tio!iem fiJelium annos vitae vcstr.Te prolel.indo ton- puniar judiLandu.s, qui niagna de corde suo, non de
servet : et ita donum gratiarum suaruin, quod coiJi spiriiu luo, loqMuniur. licce habes, mi Domine, me
keslro dilfudit, eiuberare conceVlat, ut catholic;.m D pauperem luum racndicanlom ct pulsaniem, nec su-
plebein sludiosis operibus doclrinisque sanctimonix perbe nescita deiinieniem, seJ huiniliter,qu?fi scicnda
vestrae, bonorum omnium compolem reddat, proque sunt, agnosctre cupienlem. Ciba ergo me, Dorpine P,

iaboris vesiri sancla instantia, posl longissima vitse de omnibus promissis graliie tuoa, qua; hic etsj atf
hujus spatia, reiuissis iaiquilaliijus, tectisque pec- tingi 1 non pasbU!!», perfici tanicn vera fidei finnitale

caiis, cum sanctis ct eleciis suis coeleslia vobis ad creduntur; ut gaudium iilud quod nullo lionunum
possidendura regua conccdat.

* Et quibus. L. j F.rgo deest. L.

*>Mihi dignatus. L. k Mortis. L.
•=
Ecce anxium esi cor meum. D. Protenso. L.
1
* Defunclis animabtis. L. ^ Perveniens. L.
e Eas. L.
" Deest meis. L.
' Aliorum. L.
" Et (juatenus pro his non ut (emerariui. L.
» Collegi. L.
p Deest Domine in L.
fc Necesse sunt. D. 1 Aningi scnsu. L.
* De quo. L.
 m PROGNOSTICON LIBRI THES. — LIB. 1. i6i

6lyIo valet comprelientli ,

quod oculus iion vidita, et A hic folicilev praeslolari *>, ei iUic pleuiori toniiu evi-

in cor homiuis non asccndit, doiies niihi misero el denlia couiueri.

i Nulius OLuhis vidil. L, ^ Perfrui. L.

INCIPIT

PROGNOSTICON S. JULIANI
LIBER PRIMUS.

DE OPdGINE HUMANM MORTIS.

CAPUT PRIMliM. B lns esl, ut Jure aut bealus cssel qui noluissel pec-
Quoinodo pritmim mors in mundnm inlraverit. care cura posset, aut miscr, qui cum poluisset pec-
Peccato priini Uominis aclum esse, mors in ul catum non aliqua necessitaie, sed propria
vitare,
niundura intraret , Paulus apostolus docel Per : voluntate peccasset. Et quia nec recte factum, nec
t(Bi/m liojnijwm, ait, peccalum intravit in mund'um, peccatum dici potest i
sine alicujus custodia vel de-
et per peccalnm mors, et ita in omnes homines mors sertione praicepii, in paradiso piajccptum constitu-
pertransiit, in qno omnes peccaverunt {Rom. v, 12.) tus accepit , ut qul posse non mori, et posse mori
CAPUT II. habuit in natura, aut exsecuiione pr.xcepti viialis

Quod Dens immortnles awjelos crcavcrit, peccaniibus probatus obediens, sic fierei immorlaiis, ut mori ul-
autem Itnmimbus morlem sil comminatus. tra non posset; aut proevaricalione ejus dcprehen-
Mors in bominibus de peccati propaginc venit. sus inobediens sic inciperet esse morlalis, ut mor-
,

Non enim eodem modo « ,

quo angelos condiderat tem vitare non posset. H«c mibi videtur causa, qua
Reus, ita et homincs condidisse credendus est; ut prinms homo praeceptum accepit ct justa poBJia :

ctiamsi peccassenl, mori omnino non posscnt. Sed esse i, qucepeccanli mento su;e praevaricaiioiiis ac-
ila condJUis est lionio, ul pcrfunctus obedientiiB mu- . cessil.

nere, sinc interventu mortis, angelica eum immor- C CAPUT lY.

talitas sequcreMir, anlernitasque bcata ; inobedientem Unde dicta $it mors*

autem juslissima ^. Unde eosdem Mors dicta est, quod sit amara, vel morsu priml
a
, mors pleclerct
pvimos homines poccatores vidcmus ita fuisse <=
hominis appellala ^. Nam cum prinius humani eeno-

inorte mulctatos, ut etiam quidquid ex eorum^slirpe

ris parens lignum votitum per inobedientiam conli-

csset exorium, eadcra poena teneretur obnoxium;

git, per raorsura raorteni iucurrit ^.

non cnim aliud cx his, quam quod '^

ipsi fuerant, CAPUT V.
nasceretur. Pro magnitudine quippe illius realus na- Tria esse genera morlts.
turam danmatio « mntavit in pejus, ut quod pojna- Et sciendum quod " tria sunt genera morlis, iA
literpriccessii inpeccantibus primis bomii!ibus,etiara est, acerba, immatura, oaturr.lis. Accil:a infuiituii!,

naluraliter sequcrelur ' in nascenlibus caeleris. iramatnra juvenum, naluralis " senum.
CAPUT III. CAPUT VI.
De quaiitale primi liominis *>',
vel de pmia mortis, Q«ff?« aspcra sit mois carnis, et quod plerumquc mo-
qua posi peccatum juste damnalus sit. lestiam ejus non se)iliant moricntes.
Prinuis homo ea nalurae qualilate crealus est, ut Quod atlinet ad corporis mortem, id est, sopar.i-

immortalitaiis et morlis admodum capax, nec sic ^ tlonem animae a corpore, cum eam paiiuntur qui
iramorlalis lieret, ut etiamsi peccaret •••, rnori non morientes appellantur , nulli bona est. Habei eniin
posset; nec ita mortalij, ut si noluissel peccare, asperum sensura ^, et contra naturam vis ipsa, q'.i:i

morti succuniberet. Arbitrii quoque libortato doiia- Ulrumque divellilur quod fueral in vivente coijun

" Eo modo. L. mss. sanrti Tsid. {Lib. ii Etym. cap. 2) in quibiis to-
*> Damnatione jnstissima. L. tidtm verbis conlinetur h;ec allora niortis ctynfolo-
« Primos peccatores tla (uisse, D. gia a morsu ducfa. Quam loctioDem cum iudicassei
»'
Decsi quod in D. editio Parisiensis sancli Isid. rcgia noslra editioiiM
« lUius naturarum dnmnulio. D. antiquior, quare in iiac non soluin rejecla sjt :i
i
Sequeretvr in cmeris hominihus. D. texlu, scJ et omnino in margine pnclerniissa, noii
' Creali hominis. L.
videmus.
k Et mortis capax fieret ut nec sic immorlalis fue-
, ' Prosequitur edilio Lips. Vnde et a morsu tncr*
rit, ut etiamsi peccnret, ctc. D. ipsa utique appeUatur.
' Et recle lactum : nuia nec peccalum dici pos- n Et sciendum quod: desunl Ikcc verba. L.
tst. D. ° Malnra, id est, naturalis. L.
J Et jnstfim csse pa?nam. L. " A spiritu sensnm. L.
* Kx boc, loco confirmaiur lecllo ali^iuorum cod.
 '

465 S. JIILIANl ENSCOPI TOLETANl 464

ctum alque conscrluna, landiii moraiur, donec om- A AiJsecontrariam, inslraitieniuaiflerei, pcrquodtrans-
Dis necelur et adimaiur sensus, qui ex ipso inerat ireiur ad vilam.
animx carnisque comple.xu quando tantam niole- ; CAPUT IX.
stiam« nonnunquam unus ictus corporis, vel anima;
Contra eos qui dicunt , si in bapiismo peccatum primi
raptus inlercipii, nec eara senliri prsevenienie cele- hominis solintur, qnare mors baptiiatos homine$
ritate permilliL subsequitur i ?

CAPUT \U. Quos movct, eur movtera homines paliantur, quo-

Quod plerumque coniingat i ul per viperttm mortem^ ruw per gratiam baptismi reaius absoivitur, inten-
liberetur anima a pcccatis. danl k. Qui enim baec dicuni, solent arguiis proposi-
Quidquid iilud esl iu morientibus, quod cura gravi tionibus dicere : Mors quai in primum bonnnem ve-
sensu adimit sensum , pie Gdeliterque toleratum <:, nil, de malo inobedientiae accidit, et ideo pro origi-
auget meritum patieutise , non aufert vocubutum nali illo peccato mortis unicuique conditio imperli-
poenx. Ita cum ex bominis prirai perpeluala propa- lur 1. Nos auiera quorum originale peccatum in
gine proculdubio sit mors poena nascentis, tamen si baptismate soivitur, cur mortis hojus supplicio tenea-
pro pietate juslitiaque perpendalur, fit gloria re- mur? His objectionibus ralio probata °» respoudet.
nascenlis. Et cum sit mors peccati fetributid, all- B Sic enim de his doctor egregius Augustinus loqui-
quando impetrat, ut nihil retribuatur peccato. Ila tur, dicens : « Ad hOC relinquilu!r animae experi-
ex hoc^ beaius Gregorius dicit : « Scriptum 6st : Ju- mentum separalionis a corpore, quamvis ablalo jam
ttus qua morte pra'ventus fuerit, anima ejus in refri- criminis nexu, quoniam si fegenerationis sacrarae*-
gerio erit (Sap. iv, 7). Electi ergo qui ad perpeluam tuifl continuo sequerelur imraortalilas corporura,
vitam tenduni ,
quid eis obest, si ad modicura dure ipsa fides enervaretuf, qu» lunc est fides, quandd
Moriuntur « ? est enim nonnunquam fortasse eorom exspectatur in spe, quod in re non videlur ° (S. Aug-.
culpa, licet minima, qua; in eadem debeat mofie lib. II de Peccat. merit. et reinis., cap. 51 et 52). »

resecari. Nam vir Dci contra Samariani missiis, qtiia Fidci auiem robofe aique cerlamine, in majoribus
per ioobedientiam in itinere coraedit, hunc leo iti duntaxat setatibus, etiam moftis fucrat timor supe-
eodera itinere occidit. Sed statim illic Scrtpttfra est, randus : quod in sanctis mariyribtis ra^xime emiouit.
quia sielit leo juxta aslnum , et non coTtiedil de cada- Cijjus profecto certaminis esset nuHa victoria, nuUa
vere ejus f
^III Reg. xni, 28). Ex qua re oslettditur, gloria, quia nec ipsum omnino esset Cerlaraen *, si

quod peccatum inobcdientiae in ipsa ftierii niorte post lavacrura rpgehcratiohis jara sancti non possent
laxalum, quia idem leo qui vivenlem praesumpse- mortein peqpeii cofpofalem. Com pafvulis autem
rat 8 occidere, occisum non praesumit allingere. Qui bapiizanJis, qui non ad baplismum proptef ChfisU
eoim occidendi ausum habuit, de cadavere occisi co- graliam, sed propterea poiius currerent, ne a cop-
medendi licenliam non accepit (Greg. Dial. lib. iv, pore solverenlur, atque ita non invisFbili pi-aemio
cap. 24). > Unde ita esse credendura est, quod p!e- probareiur fides : sed jam nec frdetes esseni, confe^
rumque de culpis minirais ipse solus pavor egredien- stimrsui operis quJBfendo et suraendo mefcedem.
les justorum animas purget. Nam in ipso exilu vit3c
Nunc vero raajore et mirafeillore gratia Salvatoris,
animce electorum nimio tefrentur raelu, incerUE
in usum i justitiaepeccali pcena conversa est. Dc hnc
ulrum ad praemium, an ad suppliciura transeant. quoque ita Julianus Pomerius ait : < Ideo regenerali
Quidam auicra electi in fine suo purganlur a quibus-
hinc ad aeternam bealiludinem transire sine camis
dam levibus peccatis; quidam vero in ipso suo fine
raorte non possunt, quia non praesentis Cst vitae, sed
hilarescunt, ailernorum coniemplalione bonorum •>-
omne bonum, quod
futurae in eis Sacfamenta, qulbiis
CAPUT YUI. regenerantur, efficiunt. Et utique, si spe salvi fiunt

Quod mors bomm aliau»d non s't i, et tamen bonis quicunque salvantur, et spes non teroporalis vitaj,
vona sit.- sed xteniie est, non spe aliqua salvarentur regene-
Mors, qua separatur corpus ab anima, est plerura- ^ rati in Christo, si non ad aeternara beatitudinera
que bonis bona; quia per eara perlransilur ad im consequendara, qux non videtur, cui militat spes,
morlalitatem futurara. Non quia morsbonum aliquod sed propter hanc visibilera vitam sine termino pos-
facta est, quue antea malum fuit, sed tantam Deus sidendam, viderentur velle in Christo renasci : aique
fidei praestitit gratiam, ut raors, qiiam conslat essc ita nec fideles essent, in quibus nulla esset invisibi-

• Quiintum toiam molesliam. L. n Prolata. D.

* Mortem carnis. L. " Prosequilur editio L. c Ilinc Paulus ad Roin.
• Tolerando. L. Spe sumus ; spes auiem, qitte videlur nop
salvi facti
* Item ex hoc. D. esl spes, nnm quod videt quis, quid spcrat ? Si aulem
* Moriantur? L. quod non videmus spcramus, per patienttum tpecta-
^ Decst ejus. L. mus. >
• Quia idem quem vivenlem prwsumpsit. L. * Posset essc certamen. L.
k Honorum d.-est in D. p Aliter Duac. Cum parvulis autem bapli-
edilio
' Nec boni aliquid sit. L. zandis noR ad Christi graliam propterca potiut
qitis
i Subsequatur. L. curreret, nea corpore solveretur?.... sed jam nec fidci
^ Attendant kanc optimam rei hujus solutionem. L. esset, confestim, elc.
i Jmpartilur. L <i /n usus. L.

i
 »

m rooGNosTicoN uom tres. — lib, i. m

Hum fides, ci ad bpiu) mvisibUw {nviweicrula l^pidi A vive?ent, reservabjiia. Qi»is non cQ^Dlluuo prodidil ne
l«dd«rentur vitx bujiis temporalis am;itore& '. > percuieretur, ct posi proditioacm fofl'.iS8C perces&ua
CAPUT X. esi? Quis oon coniinuo, ut viveret, prodcre voluit

Q«o(/ pr(e»Lo smt atngeli, quando Iwmin^s moriuntur. unde viverei, eligensvitam naendioanleoi, ({iiamcc-
Cuuj, iomiioiente morte, anrmai a corpore sepa- ler^(9 morlem ? Cui dictum est, naviga ue moxiaris„
rantur, angeloa ibi adessc fatendum est, qui exeun- et distulit? Cui dictuin cal, labora ne moriaris, et,

lesa corporibus animas justorum suscipiant, et pio- piger fiut ? Levia Deus jube^ , ut in qpieraum \iva-

run^ receptacuUs introducant. Unde cura iii Evange- mus, elobedire negligimus. Non tibi dicU Deus ; per-
lio raeniio divitis et Lazari pauperis ageretur, sic de quidquid habes, ut vivas e)i;isuo teippQre iJi labore
scriptgm est : ConLigit mori itiopem illum, et deferri soUicitus ; sed : da pauperi undc babes, uX vivas seov-
gb angelis in siaym Abrnhce {Lu.c. xvi, ^). Qua sen- per sine labore securus. Accus^n^ ^os amatQres^
teatia verissiaie confirmainur ^, quod in sf^jjaratiouc vitx temporalis, quam nec cum voiunt, nec quandttt
saociarum animarum, et egressu a corpore, angclo- YQluQt, habcnt. Et nos invicem non accu^arous, Uqil
nim seinper babeaotur excubise, pigri, lam tepidi ad capescendam vitam aiternatn,
Nam el sanclus Augustinus ex iU?t opinione disse- quam si voluerimus, habcbipius : cum b^buerimus.
rens, qua yoluit ostendere, si $ciaut mortui quid P non amittemus. Hanc autem QU)rtem quam Umemus,
aganl vivi, hoc quoqoe ia disputatione pnedicta^ etiaro^i ooluerimws, habebimus.-
quxstionis interserens, ait ; i ^isi enim essent an- CAPUT X«.
geli, qui posseol interesse vivorum et morluoruro De di/ferentia timoris, quare » unusquisquf exploret^

locis, non dixisset Dominus Jesus : Contigii autem ntrum folerabilins sit plura generu mortium vivendo
formidare, on unam ex Aw, qu(e (onligerit, «n-
inopem illum mori, ol efferri ab angelii in $inunt stinen.
Abrahce. Nunc ergo bic, nunc ibi esse potucrunt, qui ( Quid interest , ait beatissimus Aogustinus, qiio
iiinc illuc, quem Dominus voluit, abslulerunt» (Aug.,
raortis genere vita ista finiatur,^ quando ille cui fini-
J)e curq. gerenda p. mort., cap. 15). Uem idem do-
lur, ilerum mori noo cogitur?Cum autem unicuique
ctor in Ubriij de Trinitate sic dicU : « Quicunque de roortaliura sub quotidianis viise bujus casibus innu^
die in diein proficiendo renovalur In agniiione Dei»
roerabiles mortes quodammode comminentur, quan-
justitiaque ac sanclilaie veritatis, transfert amorem diu incertum est quaanam earura ventura sit, quscro-
de terapoMlibus ad ailerna. In quo profectu et ac- utrum satius sU, unam perpeti moriendoi om-
* £in
eessu, tenentem mediatoris fidem cuin dies vil% nes timere viveodo. Nam nec ignoro, quam ciiius^
bujus ultiraus ^ quemque
.- compererit, perducendus
• . . . •
p eUgatur uiu
mi^jaiur viveru ^uu
diu viverc sub timore lot mortium,
iiiuure lui luuriiuui, quam se-
ad Ueum quem ^
_•- I*
coluit, et
.••
pietur ab angelis aaoctis, incorruptibile corpus in
ab eo perOcieudus, exci-
.•1*1 •
^^^j

aliud est
n^oriendo, nullam deincei,s t formi Jarc. Sed
quod carnis sensus infirmiler paviJus refu-
flqe sxcuU noa ad pqenam, sed ad gloriam recepVu<- git, aliud quod mentts ratio •UUgcnler enucleata con-
rus,
vincit. Maia mors putanda non est, quam Lona vita
CAPUT XI. prxcesserit.Neque eniia facit raalara morlcui, nisi
De tlnme mortis corpornB. quodsequitur morlem. Non tlaque muhum curandum
Uorlem camis Qinois bomQ timet, et marteiD cst els qui necessario morituri sunl, qiid .lecldat ut
antmae; paucir Pro morte carnis, qu» sine dubto raorianiur, sed moriendo quo ire coganiur. Cum igi^
qiiandoque ventura esti oinnes curant ne veniat :
tur Christlani noverlnt, longe meHorem mortem rell-
ind<t est quod iaborant, Laborat, ue moriatur, giosi pauperis fuisse inler lingenlium canum Ungn^s,
Ii»mo morilurus, et non laborat, ne peccel, homo in quam impii divitis in purpura et bysso , horrenda ilJa
selernum viciurus. Et eum laborat ne moriatur, sine genera mortium quid mortuis obAierunt qui bene vi-
«ausa laboral. Id enim agit, ut muilum mors diffe- xeri)nt?>(Z)eCit). Dei cap. H.)tQuidestista morsTRe-
ratur, oon nt evadatur «. Si auiem peccare nalil, lictio corporis, depositiosarcin» gravis sedsi : aiia sar-
non laboravii f,
etvivet in ajiernum. si possemus
^ cina non portelur, qu» homoin gchcnnam prffcipiic-
excitare hoonpes, et qum ipsis pariler excjtari, Ut ^ tur.Deipsaergo morteDominus dicit:Kor«rwwoi.n.
Ules essemus amalores^vitaB pernaaiientis , qiuUofr debit in (eternum, qui semsouem meum senaverit {Joan.
wimus viije fugicntis 6 Quij non facit t bomo sub
1
vni,5i).Nonexpavescr»musisiam moriemm^sed iUam
moriis periculo constituius ? Gladio impendente cer- iimeamus quie gravior est. Quod autem est gravius,
nicibu^ prodidcruot homines (^uidquid sibi, «nde
,
multi perverse timendo istara, inciderunt in iUara.

• Hujut temporis amatores. D.

«mnessemper, eie. Quod nec habent edit. S. Aug. a
^ Confirmamur. D.
e
3ant-Maurinis. ,
In agnitionem Vei justitia et tanctttate vtritatis, ^ Nullem L. et edil. S. Aug. Doaecna
deineeps.
transfertur a mortead vitam, et a temporulibus, etc. L.
vero deinceps non formidare.
* Deesl ultimus io D. J Ab
iiis verbis lii ediiione Lips. incipl4 alterum
• Evadat. L.
caput ciim hoc titulo: Qna raliom c^nsotfHlur hi, qui
' Noluerit, non frttttra laborevit.
L. mortem (orporcam 4iment. Uiide bie primus liber in
« Qujlet sunt komiHet «irutora vUo! fugietUi*.
L. editione Duacena censial capitibue 3t, et in Lips. 23.
k Fecit. L.
" E.rpaveteamHs ittam m»rlem. L. ia qtu etsua
* Qua te. L.
deest qMo: gravior ett.
i Lips. addil: Et nullam ieineept formidare, «n
 : '

Ml S. JULIANI EPISCOPI TOLETANl -4C8

Piciuin aliqiiibus esl: « Adorale itlola : quod si non A ampleoleris, et quod diabolo careas, gralularis? Si-
feceritis, intcrficicmini, aut qnemadmodum ille Na- meon denique iilcjustus, qui vercjustus fuit d, qui
burhodonosor dixit: Si non feceriiis, miltemini in ca- fldft plena Dei praecepla servavil, cum ei divinilus
mintim iguis ardentis { Dan. iii , 15). Multi tiraue- responsura fuisset quod non anle morereiur quam
runt, et adoraverunl, nolentes inori, et mortui sunt Christum Doraini videret, et Christus infans in tem-
timeudo niorten) qux non evaditur, inciderunt in plum cum matre venisset, agnovit in spiritu natura
mortcm, quam evadere feliciter possenl, si istam quae esse Christura ^, de quo sibi fuerat ante praedictura.
uon evaditur infcliciter non timcrcnt. i Naius homo Quo viso, scivit se cito esse moriturura. Lxtus ita-
es, raoriturus es. Quo ibis ul nou raoriaris? Quid fa- que de morte jara proxiraa, et de vicina accersione
cies ut non moriaris? Vt Dominus tuus nccessitate te securus, accepit in raanus pueiiim , et benedicens
raoriturura consolaretur , voluntate mori dignatus Deum, cxclainavit etdixit: Nunc dimittis, Dominef
cst.Quando \ides Christum uiortuum «, dedignaris servum tuum in pacc , secundum verbum tuum : quia
mori ? Ergo morifurus cs quo evadas hoc non ha- ;
, viderunl oculi mci salutare luum {Luc. ii, 25-30). Pro-
bes; hodie sit, cras sit, futurum est: del)iturn est bans scilicet s atque contestans tunc esse servis Dei
reddendura. Quid ergo agit borao fugiens, limens, oc- pacera, tunc liberam , lunc trauquillara quieiera.
cultan» se, ne inveniatur ab inimico? Nunquid agit B quando de istlus mundi turbinibus exiracti, sedis et
ut non moriatur? non ^, sed ut serius paulo moria- secui iialis acternae portum petimus, quando exfuncta
tui- : non accipit debiti securitatem, seil pragstolatio- vita hac , raorte ad immortalilatem ^ venimus. Itla
nem. Quaratumlibet diu differatur, vcniet taraen quod est cnim pax noslra, illa liJa tranquillilas, illa sta-
ditferiur. Klam raortem tiraeamus secundam, quse bilis etfirraa et perpetua securiias » {Lib. de Moriali-
istara carnis mortcra excipit priraain. Scrvemus ergo tate, p. 229, edil. Paris. 1726).
serinoncm Dei in fide, perventuri ad speciem, cum
acceperjmus plenissimam libertalera. De patriLus CAPUT XIV.
eniitt oUm morluis lalc Doininus responsum Judaeis Quibus ex causis timor mortis liumattm valet tempe^
rari ; et ut dicm mortis potius amplecli ifttam timere
dedit, djcens : Ego sutv Deus Abrulinm,el Deus Isaac,
debeamus; et quod magnus illic charorum numeru$
ct Dens Jacob. Non est Deus mortuorum, sed vivorum nos exspcctet.
{Mutilt. XXII, 52). Si ergo illi vivuiit, lalwremus sic

vivere, ut cum illis vivere racreamur <=

, cum raorlui Praedictus doclor ait : < Regnura Dei, fratres cha-
fuerimus; hoc enira iliudcst, quod Dorainus dicil: rissirai, esse cnepit iu proxirao: prceraium vitse, ot

Qui credit in me, ctiamsi morluus fuerit, vivet {Joan. gaudiura salutis Ktern.Te, et pcrpetua laetitia, ct pos-

XM, 25); id esl, qui credit iu mc, eliamai morluus C sessioparadisinuper amissa '.mundo transeunle,jam

fucrit ad tempus in carne, vivit in anima, donec rc- yeniunt. Jara terrcnis coelestia, et raagna parvis, et

surgat et caro, nunquara poilea raorilura. caducis coelestia succedunt i . Quis hic anxictatis et
sollicitudinis locus est? Quis inter haec trepidus et
CAPUT XIU.
De non litnenda Chrislianis tnorte corporis, propterea moestus cst, nisi cui spes et Hdes deest?» (S. Cypr.
quodjusi.us ex (ide viiit. Lib.de Mort.) Itera idem doctor post aliqua : < Quitl

Ut ait ex hoc doctor et raartyr beatus Cypria- aliud in iniindo quam pugna advcrsus diabolura quo-
nus. « Ejus esl raorlein liinere , qui ad Christum tidie geritur, quam advcrsus jacula cjus el tcla con-
non Yult ire ; ejus esl ad Christum nolle ire, qui flictationihiis assiduis dimicatur? Cura avaritia nobis,
se non credit cura Chrislo incipere regnare. Scri- cuin impiidicitia, cura ira, cum ambitione congres-
ptiim csl enim: Juslus auiem ex fide vivit {Rom. sio est ; cum carnalibus vitiis , cura illccebris ssecu-
1,17). Si jusius es, et cx fide vivis, si vere in Dcura laribus assidua et raolesta luctaiio cst. Obsessa raens
crcdis, cur non cum Christo futurus, et de Domini hominis, et undique diaboli infcstalione valiata, vix
poHicitaiione securus, qnod ad Christum vocaris, occurrit singulis, vix resistit. Si avarilia prostraJa

« Sine necessitate mortuum. L. j^

deralur, ut diibitare non liccat, Boetiura ejus curato-
1> Deest non in L. " rera nihii de suo codice pro arbitrio imrautasse.
« Pariter vivere possimus. L, Deiiidc, cum ipse Julianus asserat, in libello conscri-
d Qui verejiistus fiiit : desuni hoec verba
in ed. Duac,, bendo raajorum sententias seraper atquc doclrinam,
gcd liabet Lip. ct etiarn Paris. a quodam nionacho non semper taraen illorura verba adhibuisse, sed
sancli Mauri absoluta anno 1726, cura q«a caetera nonounquam proprio slylo couscripsisse, quae in il-
leslimonia contulimus. Verum admoncmus hoc loco lorum libris legisse se memineral, ncmo lectionera
lectorera, quod quamvisedit. Lip. Joan. Cocblaei fre- Duacenae edit. prop!.erca rejiciendarn putahit, quod
quenlerconsenliatcumcditionibussanctornmPatrura, totidem verbis iion semper respondeat edilionihus
quorum sententise in hoc opusculo laudanlur, con- sanctorum Pairum.
gullo tamen a nobis leciiones editionis Dnacenae, li- e Jam Christiitn. L.
cet ab illis aliquanto diversas, in contextura admissas ^ De
divina accersioiie. L.
csse, quaitdo aporlc non repugnant aucloris senlen- G Lips. habet semel pro scilicet, quod esl in Duac»

lise. Cujus ddiberationis duplex nobis ratio fuit: pi-i- in qua paulo infia deesl servis.
mum, quod rx)nsensus editionis Lips. cum cditionibus ^ Quando erstincta hac morte ad inimortalilatem^
sanclortiin Patruin nobis valdc suspeclus sit, magis- ctc. L. Edit. Paris. S. Cypr. Expuncta hac morle^ c(
qiiij >ideaH"r editoris diligcntioe tribuendus, qui san- infra pax vera.
Ctorum Patrum testiraonia ad proprios fontcs con- ' Promissa. L. et edit. S. Cypi*,
(onnare curavit. opuscula unde desumpta sunt, anno- 1 jEterna succcdunt. U-
tun?o ad margineni : (fiiic diligenlia iii Diiaccna desi-
 «

m PRor.NosTir.oN libri tres. — lib. i. m

esi, e\surgit libulo; si Jibiilo coinpressa esl, siiccedit A niorte transgreilimur. Ncc potest vlta aelerna siioce-

anilMiio; si amlitio coiucmpta est , ira exasperat, dere, nisi liinc contigerit exire: non est exitus iste.
inflat siiperlna, vinolcnlia invitat, invidia concordiam sod transiuis, et temporali iiinere decurso ad aeierna
rumpit, ainiciliam zelus abscindit. Cogeris malcdi- transgressiis. Quis non ad nieliora festinet? Quis non
cere, quod divina lex probibet; compellevis jurare, immutari et rcformari ad Cbristi speciem, et ad c<je-

quod non lieel. Tot persccutioncs animiis quotidie leslis graiiui dignitatem ciiius cxoptet ? (S.Cypr., lib.

palitur, tot periculis poctus urgclur; et dclectat de Morl.) »

liic intcr diaboli gladios diu stare, cuin magis concu- Ucm : Venturus ad Clirisli sedem, et ad regno-
piscendum sit et optandum, ad Cliristurn subveniente rum coelcstium claritatcm, lugerc non dcbet et plan-
velocius morte transire ^* : ipso inslruente ct dicentc gere, sed potius secundum pollicitationem Domini^
nohis : Amen, amen dico vobis, (iiioniam plorabitis et secundum fi<Jcm veram, in sua profectione ac trans-
flebitis « vos, Sfcculum atilem (jnudebit : vos Iristes eri- lalionc gaudere (Ibid.).t

tis, sed Irislitia vestra in Ifetiliam vanict (

Joan. xvi, Iiein : t Ejus est in mundo diu manere velle, quem
20). Quis noii Iristilia carere oplet? Quis non ad \x- mundus oblectat, quem saeculum blandiens alque de^
titiani venire fcstinet? QuamJo auteni in laetitiam ve- cipiens, illecebris terrena* voluplalis invitat. Porro
nict nnslra tristitia, Domiuus ipse denuo declarat di- B cum mundus oderit Chrislianum, quid an>as eum qni
cens : Ilerum autem videbo vos, et (laudebit cor ve- te odif, et non msgis seijueris Christum qui te rede-
strum, gnudium vestrum nemo tollet a vobis (Ibid.,
ct milct diligit {Ibid.)U
22). Cum ergo Christum viderc, gaudere sit, iiec Item : « Meiite iiitegra, fide firma, virlute mentis
possil esse gaudium nostrum, nisi quis viderit Chri- robusla, parati ad omnem voluntatem Dei simus: pa-
stum; quse cajcitas animi, qiiicve deincntia est, amare vore niortalitatis excluso, immortalitalem ,
qux se-
pressuras, et pcenas, ct lacrymas mundi, et non fe- qiiilur, cogiiemus. Hoc nos ostendamus esse, quod
stinare potius ad gaudium quod nunquam possit au- credimus, ut nec charorum lugeamus excessum, et
ferri? IIoc autem fit, qiiia fuies deesi, quia ncmo cura accersionis propriae dies venerk, incunctanter

credilvera esse quaj Deus proinittit, qui verax esl, el libentcr ad Dominum, ipso vocante, perveniamus.
cujus sermo credentibus aitcrnus et firinus esi. Si Quod cum semper faciendum fuerit Dei senis, nunc
tibi vir gravis et laudabiiis aliquid polliceretur, ha- fieri muilo magis debet, corruenie jam raundo, et
beres pollicenti fidem, nec te falii aut dccipi ab eo maloruni infestantium lurbinibus obsesso: ul qui cev-
crederes, quera slare in serraonibus atque actibus nimus coepisse jam gravia, ei scimus imminere gra-
suis
>.^.„ scires. Deus lecum
.„ loquitur,
1 , ~- tu
et mente incre viora,lucruin
,
maximum dcputemus,si
r - —
T- istinc velocius

dula perfidus fluctuas? Dcus de hoc nmndo recedenii ^ recedainus. Si in habitaculo luo parietcs 6 vetusiale

aiternitatem <i
pollicetur, et dubitas? Hoc est omnino nutarent, tccta desuper trcinerent domus jam fa- '»,

Dcum non nosse, hoc est Chrislum crcdendi magi- jam lassa, lEdificiis senectute labentibus, riii-
tigata,

strum peccato incredulitatis olfendere, hoc est iii Ec- nam proximam minaretur, nonne omni celeritatc
clcsia constitutura, fidein iii domo fidei non habere. migrares? Si navigante te, turbidael proccllosa tem-
Quanlum prosit exiie de hoc srcculo, Chrislus ipse pestas, fluclibus violentius excitalis, proauutiaret
salutis atque utilitatis nostrai niagisler ostendit; qui, fulura naufragia, noiiiie porlum vclociler peteres ?

cum discipuli ejus conturbarentur, qiMsd se jam di- Mundus ecce nutat et labitur, et ruinam sui non se-

cerct rccessurum, locutus est ad eos dicens : Si me nectute » rerum,sed fine testatur : et tu non Deo gra-
diiigerctis, gnuderclis, quouiam vado ud Palrem [Joan. tias agis? non tibi i gralularis quod exilu maturiorc
xfv, 28) : docens et oslcndens, cum chari quos dili- subtraclus, ruinis et naufragiis el plagis imminen-
gimus de sajculoexcunt, gaudenduin cssc potius quam tibus exueris ? >

dolendum. Cujuj rei menior beatus Paulus aposiotus Item : i Amplectamnr diem, qui assignat sii)giiIo8

jn Epistola sua ponil, ct dicit: Mila vivere Christus domicilio suo : qui nos istiiic ereplos, et laqueis sae-
est, et mori lucrum {Ad PliiHp. i, 21): lucriim maxi- jx culavibus exulos, paradiso restituit et regno. Quis
mum deputans, jain sojculi laqucis non teneri , jara non peregre constitutus properet ^ jn patviam rc-
nullis concupiscentiis et viliis carnis obnoxium fieri, gredi? Quisnon ad suos navigare fcstinans, vcnluin
exemptuin pressuris urgentibus ^, el vencnatis dia- prosperum cupidius exoptaret , ut velociter liccret
boli faucibus liberatum, ad lictitiain salulis xternoc charos araplecti ? Patriam nostram paradisum depu-
Christo vocaute proficiscil tcmus, parcntes jam patriarchas habere coepimus.
< Si igitur in Chrislo cvediinus, fidein verbis • ejus Quid non properamus et currimus, ut patriam no-
habeamus, et non morituri in ;eternum, ad Christum siram videre, et parentes noslros salutare possinnisr
cum quo victuri et regnatiiri sumus, lajta securitate Magnus illic nos charoruin exspectat numcrus,pareii«-
vcniamus. Quod intcrim morimur, ad immortalitatem lum, fratrum, filiorum,frcqucns nos el copiosa Inrhsh

" Et delectatur. D. 8 Si habitaculi tui parietcs. L.

*>Properare. L. k Tremiscerent. L.
e Et plangetis.
L. > JSonjam senccltite.L.
d Immortalitatem, atque (eternitatem.
L. iDcesi tibi in L.
• Augcntibus. Duac. editio.
^ Properarel. L»
* Verbis et promissis ejus. L.
 »

471 S. JULIANl EPISCOIM TOLETANI 472

desidcral: jam de sua incolumilale secura, adbiic de A Increpantis vox est el monenlis, qui de profectione
noslra sahile soliicita. Ad eonira conspeclum el com- soliicito, de accersione securo, non consentit « ad
plexum Ypnirc, quanta et illis et noJ)is in comraune prsesens desiderio, scd consulit in fataro
»
(S. Cypr,,
laplilia esl?Qualis iilic ctflcstium rcgnonim volrptas"» De MoTt.).

sine timore moriendi , et cum jeternitate vivendi CAPUT XVI.

quiim surama et perpetua felicitas ? Illic cst aposlo- iVe desperatione frangamur, ctttn imminente norie
lorum gloriosus chorus, prophetarum turbumur^
illic exsultrtn-
Solent quidara dicere Nunquid anin>us ChrisHani
tium numerus illic martyrum innumerabilispopulus. ;

ctiam tnorle immineole debct turbari? Qui enira

Ad hos avida cupidit.ite propcremus, ul cum ipsis

cito esse possimus, ut cito ad Christum provenire

ha:c dieunt, aecipiant congruam sibi respon&un»,

conlingal.optemus. Hanc cogitationem nostram Dens Firmi ^ quideni sunt CKristiani, si qui sunt, qui m-
Tideat, boc propositum mentis ^ et fidei Cbristus
quaquam morte imininente turbantup : sed nunquid
ChriSto firmiores? Quis lioc insanis&imus dixeritt
aspiciat, daturus cis claritatis sux ampliora prxmia,
quorum circa se fucrint desideria majora.
Quid esl ergo qur>d ille turbatus est, nisi quia inQr<

0. n .

uam contrana ttt Dommicm

.,
CAPUT XV,
. •
. •

oraltom nostra voluntat,

quandd et quotidie ut fiat voluntas Dci oramus , et
• •
I B
mos in suo corpore,
infirmilatis similitudine
,,
hoc

suorum adhuc morte imminente lurbaniur, ipsura

»
est,

.
in sua Ecclesia,

consolatus est? ul
. ,
si
su»
a»\
^

transire ad eam insistenle morlis melu nolumus, intueantur, nec hoe ipso se putenl reprobos, et pe*
cum exemplo cujusdam fratris, cni timeHii exire jore desperationis > morle ab&orbeantur? Quaatum
de sceculOf increpans apparuit Cliristus.
itaqae bonum de participatione divinitatis ejus ex^
De his praodicti docioris sententia hac est. Dicil
spectare et sjierare debemus, cujus qos et perturba->
^nim: < Meminisse debemus yoluotatem nos non no-
tio tranquillat, et infinnitas firmat?
slram, sed Dei facere dcbere, secundum quod nos
JSam et bcaius Petrus apostolus, dicenle tibi f)o~
Pominus quolidie jussil orare, Quam praeposterum
mino : Cum tenueris, extendes manus tuas, H alius
est, quam perversura «, ut cum Tolunlatem Dei ficri
tecinget, et ducet quo tu nou vi$ k {Jaan. xxi, 18),
posluleuius, quando evocat nos et accersit de hoc
quid aiiud nisi solutus a corpore volcbut esse cum
mundo Deus, noa stalim voluotatis ejus imperio pa-
Christo? Scd si ficri possct, sublata mortis molestia,
reamus? Obmiimur et reluctamur, el pervicacium yilam concupiscebat xternam : adquam mortis mo-
more servorum ad conspectum Domini cum trisliria lestiam nolens ducius est, et reliquit buno in£rini'
«t moerore perducimur, exeunies istinc necessitatis
taiis alTectum. Quod nerao vuli mori, »deo usque
\inculo, non obsequio voluntatis; el ^ volumus ab eo
^ „^,^,.31^ ggt, ut 1
hoe ip^i beaio Peironec senectus
prcemiis coelestibus honorari ad quem vcnimus iit-
,
auferre potueril : cvU diciuro est, cum scnueris, du-
\ili? Quid ergo oraraus et petimus, ul advenial re-
cendus es quo nen Ac
\is. proittde quantf^ounque sit
gnum CQBlorum, si lerrena capiivitas dclectat? Quid
molesiia mortis, debet eam vincere via amoris, qoo
precibus frequenler iteralis », rogaraus ct poscimus,
amatur iile, qui, cum sii vila nostra, etiam moriera
ut accelercl f
dies regni, si majora desideria et vola
Yoluit perferre pro nobis, Nam si nulla esset moriis
potiora sunt, servire istic diabolo , quam regnare vel parva molestia, non essei tsm ntagna mariyrura
cuin Cbdslo? Denique ul manifeslius divinse provi- gloria.
denliic indicia clarescerent, quod Doniii)us prtescius CAPUT XVU.
futurorum suis censulal ad salutem ; cum quidam de Quod orationi in fine insislere debemus, et eemmm'
collegis cl consacerdotibus nostris, Infirmitate jam dare nos fratrum precibus.
defessus, etde appropinquante morte sollicilus,com- Cum extreraa debiti fiois imminet bora, oratio nos
inealum sibi precaretur, astitit deprecantl, et jam debei juvare "» continua. Si enim ad ignola vel longe
pohC nioricnii jijvenis, bonore et majeslatc venora- posita loca in hoc mundo transive disponimus, modo
biii^, slaiu cxcclsus, ct clarus aspectu, et quem as- nos fratinim orationibus coromendaraus, raodo nos
sisientera sibi vix possct humanus aspectus oculis D 'psos in ipso profeclionis arliculo continua lacryroa'
carnalibus intueri, nisi quod talem videre jam pole- rum inundationc " pcrrundiraus, precantes a Domi-
rat dfc s:cculo recessurus. Ad quem ille non sine qua- no °, ui placidis itinerura gressibus pniperemtis.
dara animi ei vocis indignitate infremuit, et dixit : Ei si hxc (aro sludiose, oianente adhuc complexu
Pati limclis, txire noa vuUis: quid faciam vobis? corporis et aiyniae, inter cognita s»<uU agiinus f,

a Quanla ittic coelestium regnorum voluntas. Duac-. i Votunlaria similittidine. L.

^ Mentis noilra. L. i Ne hoc ipso se pulantet reprobos, psjore dape-
e Quamque perversum. L. ruiione. L,
d tU deesl in Lip., sed habet Duac., c«i consonat k Praicinaet, el ducet qua non vis. L.
edit. S. Cypr. 1 Duac. Ad quam mortis molestia nolens ductus est,

• Reilerati-s. L. et reliquit hunc infiwiitatis affectum, quo nemo vult

' Cypr. Lip. vero acceleretur.
lla etiaiH edit. S. mori, usque adeo naturali, ul, elc.
8 Et monentis eum, qui de persecutione sollicilus, ™ Adjuvare. L,
de accershne securns, non conscntit, ita Lip. edit. S-. ° Exundatione. L.
(Apr. bahel sollintis.... securis.. desiderium. lo rc- ° Precantes Dominum. L.
li luis cor.seiilit Duaccnaj. P Carnis et animce, intet incegnita saculi. Duac.
!> FirmissitHi, L.
475 PROGNOSTICON LIBRI TRES. — LIR. L 474

quunio siudiosius in fine noslrQ facere debemus, cum A rcligiosae mulicris opus bonum praedicat, pncdican-
ad illam re^ionem Iransilum facimus, ubi peracla duinque conimeiidat, quod ungucnlum preliosum
separalione corpoiis ab anima, laro incognili» per- super membra ejus effuderit, atque lioc ad eum se-

xeninius, ul nulla nobis hic dum vivimus cogniiio peliendum fecerit (iVa«/i.,xxvi, 1). Et laudabililcr
roaneat, utrum nos post mortera beata \ iia recipiai, coramemorantur in Evangelio, qui corpus «^jus de

au rapiaraur cscuotes de corporci» ad tormenia? criice accopUim, diligenter atque hoiiorifice tcgcndum

Nam quia et diabolus extrema viiifi noslr» suis la-r sopelionduinqiie curaruiit {Mattfi. xxvii, 59, 00).

qijeis inneclere uititiir, si in ipso exitu piis fratrum Yerum istse auclorilates non hoc admoncnl, quod
precibus et sedulia psalmodiae officiis muniamur, insii uIUis cadaveribus sensus;'sed ad Dei provi-

longc ille semper repellimr, nec audet se nociiurum doniiam, cui placent etiam talia pieiatis oflicia, mor-
(Jjvinia castria ingerere, ubi audit noracn Domini per tuorum quoque corpora perlinere significant, propter

ora concinentium fideUier resonare. Quosdara enira resurreclionis fidera astruendam 8 » (S. Aug., ubi

legtTnus in bora eiitus »ui, ab assistente diabolo, et siipra),

iii$idi»nte, fra^lcruis precibus et psalraodijo frequen- CAPUT XIX.

tia liberj^tos. Uoda non est dubium, quia cura pii
Vtrum prosil defunctis, si corpora eorum in eccl^sih
fidele? et YerissJrai Christiani ex hoc saeculo trans- B lumnlentui.

«tnt, si 6ed»la et frequens frairura adjuverit oraiio, Cum quisque apud memorias marlyrum sepelitur,
non eos audeat contingcre malignorum spiriluura hoc tantum prodcst defunclo, ul commendans eum
cruenta incursio. is, qui supcrstes esl, raartyrum patrocinio, affeclus

CAPUT xvin. pro eosupplicaLionis augeatur. Cura ergo recolit ani-

Qitoci condUiones sepnlturce^ et curaliones funerum mus, ubi scpullum sil charissimi corpus, ct occurrit
debite /idelibus impendantur.
animo locus noraine raartyris venera^ilis, eidem
i Licet curalio funeris « et conditio sepullurae seu
marlyri animam dilecJam commondat recordanlis et
pompa exsequiarum, magis sint vivorum solaiia, precautis affcclus. Qui laraen adcctus cum defunctts
quam subsidia raortuorura non tamen contemnenda;
a fidelibus cbarissiinis exbibctur, eis prodcsse non
Boc abjicienda sunt corpora defunciorum, maxime- dubium cst, qui cum in corpore viverent, talia sr/i
quejustorum alque fideliura, quilius. tanquam or- post banc vitain prodessc raoruerunt (S. Aug., De
gauis et \aais ad orania bona opcra ^ sanctus usus Cura pro morl.f c. i).
est Spiriius. Si enim paterna vestis et annulus, ac si
CAPUT XX.
quid huiuSiraodi, in lantum posteris chanis est, in

qoaoium erga parentes raajor affectus est ; qaanto

C Quod multum prosil moriuo in ecclesia tumtttato
fides, ^uct credilur, martyrit apvd quem conditur,
niagis nuUo raodo ipsa. spernenda sant corpora, qpx putrocmio adjuvari.
Utique tanto cunjunctius atqae familiarins «, quani Plerique fideliuro cura fidei praecedentis affectu,
quselibet iodurocnta, gestamus i (S. Au^., dtt Vura aut sua, aui suorura corpora apud roeraorias iaariy<.
pra mort., caf. 5, et rf^ Cxvit, lib. i, cap, 13). Ac rura praecipiunt turaulari, non puto infrucluasum
proinde qqidquid bumano corpori impcndilur, noi) esse quod creditur, aut inane, quod fideliier de di-
«st pr^esidiuQi salutis, sed huraaniiatis oihciura, se- vino auxilio speratur; tanium si non sint bvjuarao«
cunduQ) affiectura, quo nerao unquara carnera suam di •>, qui in ecclesirs sepeliunlur, insolubiles culpx,
Oi^io habet. Unde opQrlet, ut qui potest f,*pro carne quse eos non sinant, etiara obiaiis Dee sacrificiis,
proxirai curaro gerat, cum ille inde recesserit qui adjuvari posi raortera. Ac proinde si ftdes iiia babere
gorcbat. Et si baec faciuut qui carnis resurrectionera raeritura crediiur, qua quisque iroploraior prt> de-
uon credunl, quanto magis debent facere qui cre- fuiicto i soo in locis raariyrum tumuiato depreca-
iluut, ul corpori mortuo,. sed taroen quaadoque tur ) quanlo magis illa fidcs spei sute fnicluia
;

rcsurrcciuro ei in a;lerni;aie mai.suro, impensuro consequitur, qux in vivciiie %dhuc reroediabilcni

huiusmodi Qflicium eiiam quodaramodo c^jusdero
sit
^ sui cadaveris ^ providc»
locum? Etenira sanctus Au-
(idci testiinonium. < Nam el aniiquorum justoruin gustinus inquirenti de hac quxstiooe Pauiino epi<
funera, ofliciosa piefate curata sunt, et exsequice scopo sic respondit ; i Cum fidelis raator fidolis
cclebrat», et gcpuUura provisa {Genes. ult,). Ipsi filii ^ corpus desidcravit in basiiicara raartyris poni,
quoque dum viverent de sepoliendis, vel eliam trans- siciuidem crediJii ejus aairoara meriiis mariyris ad-
fcrendis suis corpQribus raandaverunt h\n&{Genes. juvari, hoc quod iia credidit, supplicatio fuit », et
\us\i, 30). Et Tobias sepeliendo mortuos, DQrainum hxe profuit, si quid profuit. Et quod ad idera sepiil-
promeruisse, leste angelo, coraraendatur {Tob. xn,
crum recurrit aniino, et filium precibus roagis raa-
i^). Jpse quoque Dominus <iie lertia rcsarrecturws, gisque coraraendat, adjuvat defuncii eptrilum, oon

• Ad lam incognita. L h Uujusmodi eorum. L.

• 4 corp»re, L. i Quisifuis Hl( imptetus pro defunclo, D.
• Duac cum ratio funerit. ] Deum dept'efialur. L.
^ Opera perficienda. L. k Sibi sui cadaveris. L.
» Multo familiarius aiquf C99J.uictiut, L. 5 FiVii defuttcli. Lips. et edit. S. Auff.
' Quam potest. D. B Supplicatio qua^dem fuil. L. ct cdit. S< AMg.
8 Tenendam. D-
475 S. JULIANI EPISCOPI TOLETANI 476
niorlui corporis locus, sed ex loci raemoria vivus A C.\PUT XXL
niatris aircctus. Simul enim et quis, el cui counnen- De oblationibus quw pro (idciibus defunctts offe-
(l;\lus sit, non uliquc infructuose rel'gios:im mentem rnnlur.

roganlis allingit > (S. Aug., De Cnra pro mort. c. 5).

In Machabaiorum libris legimus oblatum pro mor-

ILecsanclissimi Auguslini verba sunt, quibus cre-

tuis sacrilicium (// Machab. xii, 43). Sed etsi nus-

dilur non esse fidem illorum vacuam, qui pie viven- quam in Scripturis vcleribus omnino legerelur, non
parvipendenda essot universce ecclesiai *, quse in hac
tes, suorum cadavera in mcmoriis niartyrum proeci-
coiisucludine clarel, auctorilas : ubi in precibus sa-
piunt (umuianila : licet roullis aliis rationibus, ct
raajorum didicerimus exemplis, quod illi damnabili-
cerdotis, qua^. Domino Deo ad ejus altare fiinduntur,
locura suura habct eiiam coinmendatio raortuorum.
tcr in ecclesia tumulentur, qui usque in finem suum
sceleralissime viviint. Nara nicritura, per quol illis
Cum enira sacrificium Deo pro spirilibus defunclo-

ista prosint, si nullum comparalum est in hac vita,

ram olTerlur •>, pro valde bonis graliarura acliones

fruslra qu.crilurpost hanc vitara. Ut cnlm iioc, quoJ sunt, pro non valJe bonis propitiationes sunt, pro
valde raalis, ctiarosi nulla sint adjuraenta mortuorum,
impendiiur, possit eis prodesse posi corpus, in ea
qualcscunque tamen sunt consolationes viventiuin.
vila est acquisilum, quam quisque gessit in cor-
pore. B Qiiibus tamen prosuni., aut ad hoc prosunt, ul plena
sit remissio, aut certe ut tolerabilior sit ipsa dara-

nalio <.

» Non parva esl univers(B Ecclesixe. D. « Fiat ipsa dumnatio. L.

^ Sacrificia.... offcruntur. L.

LIBER SECUiNDUS.
Quomodo se animce defunctorum habeant ante resurreclionem corporum.

CAPUT PRLMUM. quo fuerit Apostolus raptus, et ubi beatorura animjp

De differentia parudisorum, locantur exutsc corporibus : definiens idem doctor,
Unus est terrenus paradisus, ubi priinorum horai- r. primum coelura csse corporeura, secundura spiritale,

num vita corporaliter exslitit : alter vero coclestis, tertium mcntale, in quod <=
mentis ascendilur coii:

ubi animse bealorum, slalim ut a corporc exeuul, templatione, ita asserens ; « Si primura coelum recle
Iransferuntur, atque digna felicitatc IdCtanles, exspe- accipiiuus hoc omne corporeum, quidquid'' est su-
clant reccptioncm corporum suorum. De hoc para- per aquas et terram. Sccundum autem in sirailitu-
diso Julianus Pomerius « ait : « Ilinc quoque viden- dine corporali quod « ipsura cernilur, sicut illud,

lur animae justorum duci, vel ire in paradisum rece- unde animalihus plcnus in exslasi Pelro discus ille

dentes a corpore, quo se raptuin dicit Aposiolus, subiuissus est [Act. x, 10, 11). Tertium vero quod
iwente profecto, non corpore. > Ilcm iJera post ali- raeule conspicitur, ita secretura et reraolura et oin-
quanta dicit : t Satis est dicluni de paradiso coele- uino arroptum a sensibus carnis atque raundatum ^,

sti i>,
et quod in co sanctx anim.t; statira de suis ut eaqux in iilo sunt, et ipsam Dei subsiantiam,
corporibus exeuntes, Deo donanle, milta:itur. Quod Verbumque Dcuin per quera « facta sunt oinnia, in
ita debere credi, Dominus noster Jesus Chrislus sua charitale sancti Spiritus ineffabiliter valeat videre et
auctoritate firraavit, ubi latroni dicendo, Hodic me- audirc, non incongruentcr arbitramur et illuc esse
cum eris in paradiso {Luc. xxiii, 43), sine ulia ambi- Apostolum raplum, et ibi paradisum fortassis esse

guitatc probavit, quod beatas aniraas suis cxulas omnibus raeiiorem, et si dici oporteat, paradisum
corporibus paradisus coclestis sine ullo inlervallo D paradisorura »
(S. Aug. , De Gen. ad litt. lib. xii, e. 34).
temporis suscipiat.i
CAPUT III.
CAPUT IL
Cbi sit paradisus , in quo beatorum animx exulw Quid significet sinus Abralia;, in quo beatorum animae
corporibus rcquiescunt. recipiuntur.

Legimus in beato Auguslino, cum verba illa Apo- Sinum Abrahae requicm patris, vcl secretum •» pa-
sloli enuclcatissime definirct, quibus se idem Apo- (ris, sive etiara paradisum significare, mulliplicium I
stolus in tertium coelura raptum fuisse toraraemorat doctorum sententiis definitum esse non ambigo, cum
(// Cor. XII, 2), quod in lertio coeio sitparadisus, in intcr cceteros Arabrosius, Auguslinus, atque Grego-

a Julianus Pomcrius in Dialog. de Animw natura, e Spiritu. L.

octo libris comprebenso, lib. viii qui, tesle sancto f Lips. et Duac. Ai vero S. August. editi II-
Ita in
Isidoro, dc resuirectione agebat, seu linibus tono- bri habent ila sccreta, et remola, et,.,* arrepta.'^
rura et malorum, quod opus omnino periit. atque mundata.
^ Satis est de paradiso ccelesii scire. L. 8 Yerbumque Dci per quod. L,
« /n quo. ]). J>
Secretum quietii ccterna'. L.
^ Generali nomine qnidquid. L.
 :

477 PROGNOSTICON LIBRI TRES. LIB. II. 478

rius tanti patriarclice siiuun iiihil aliud sigiiificasse A CAPUT V.

• elegaiilius docuerinl. Unde dictus sit infernus.
Iiifernus dictus est eo quod infra sit J. Sicut enitn
CAPUT lY.
secundum corpus, si ponderis sui ordinem teiieant,
De dtfferentia infernorum. infcriora sunt omnia graviora, ila secundum spiri-

De discretione iufernoruin in beali Angustini tra- tum inferiora sunt omnia trisliora. Unde et in Grsfcca

Ctatibus lcgissc me nicmini : ubi duo infcrna esse lingiia origo nominis, quo appellanlur infcii, pro eo

manifcstius dicit^ut unus iiifernus supra terram, al- quod niliil sub se ^ babcant, resonare perbibelur

ler vcro sub terra inferniis csse ^ accipiatur, secun- (S. kuQ.fDe Gen. ad litt. lib. xii, caip. 33, n. G6).

dum vocem Psalmislye Deo confilenlis : Emhti uni- CAPUT Yl.

mam meam ex infcrno inferiori {Psal. lxxxv, 13). Quales sint inferi, vel si sint corporei.

Nam propter duo ista inferna missus est Filius Dci, i Estquaniam, ut ait bealissinius Auguslinus,
undique liberans "=. Ad bunc infernum missus est inferoruin subsiantia, sed eam spiiilalem csse arbi-
nascendo, ad illum moricndo. Et bscc quidcm di- tror, iion corporalero. Ncc audiondi sunt, qiii aRir-

cens : < Infernum, ait, fratres'', nec ego experlus nmnl infcros in bac vila explicari, nec esse post mor-
sum adbuc, nec vos, ct forlasse alia via erit, et per B teiii. \iderint ciiiin qiiemadmodum poctica figmenta
Infernum non erit : incerta sunt h:cc. Verum quia iiitcrprclcntur : nos ab auctorilate divinariim Scri-
dicit Scriptura, cui conlradici non potesl : Ernisti plurarum, quibus solis dc bac re fidcs liubenda est,
animam meam ex inferno inferiori, intelligiraus tan- recedere non deliemus » (S. Aug., ubi supra, n. G2).

quam duo inferna esse, superius ct inferius. Nam CAPUT VII.

quia est et superior «
tinde infernus inferior, nisi Qua ratione inferi sub terris csse credaniur.

( S. Aug.. Enarr. in psaL lxxxv, v. 15, n. 17 )? > I Unde sub terris iuferi esse credantur, si corpo-
Item aliam opinionem idera doclor sanclissimus po- ralia loca non sinl, aut unde infcri appelientur, si

nit, dicens quod apud ipsos inferos sit aliqua pars sub terris non sunl (tit ait S. Augustinus) merilo
jjiferior, ubi dives ille immanitcr torquebalur, et quiBritur. » Unde sic idem doctor aii : i Ideo sub
aliqua pars superioris infcrni , in quo Abrabam cum terris inferi dicuntur, vel crcduntur, quia congrucn-
Lazaro laetabatur , ubi etiam onines sancti anle ad- lerin spirilu, perillam corporalium rerum simiiitudi-
\entum Cbrisli habiti sunt. Sic enim pra;diclusdoctor nem sic demonstrantur, ut cum dcfunrlorum animsp
ait :« Fortassis apud inferos f
est aliqiia pars inferior, 1 inferis dignae, carnis amore pcccaverunt, hoc per
quo trudunlur iuipii qui plurimuin peccaverunt
illas corporalium rerum similitudincs exbihealur,

Etenim apud inferos utrum in locis quibusdam jam C ^„^(1 jpgi ^^..r^i inorlusc solet exbiberi, ut sub terra
fuisset Abrabam, non satis possumus detinire. Non recondatur (S. Aug., ibid., n. 6G). >
dum enim venerat Christus ad infermMn ^, ut erue- CAPUT Vill.
ret indc omnium sanclorum praicedei^iti^um animas, Quod animw beatonnn slatim ut a corpore exeunt, ad
et tamen Abraham in requie ibi erat. Et quidem di- Christum in ccelum vadunt.
ves cum torquereiur apud inferos , cum viderei De his inlerroganri Petro beaium Gregorium ita

Abrabam, levavit oculos. Non enim posset levatis logimus respouriisse : < IIoc nequc de oinnibus
oculis videre, nisi ille esset superius, et i!lc infc- jusiis fiUeri possumus, nequc de oinnibus negare.
rius. Et quid ei respondit Ahraham , coin dicerei Nam sunt quorumdam jiistorum anima;, quse a coe-

P(Uer Abraham. mitte Lmarum ut intingat digilum lesti regno quibusdam adiiuc mansionibus diflcrun-
suum in aquam •», et slillet in litiguam meom, quo- lur : iu quo dilalionis damno quid aliud hinuiUir,

uinm crucior in liac flcimma ? Fili, memento, ait, nisi quia de pcrfecta jusiilia aliquid miuus habue-
quia percepisli bona in vita tua, et Lazurus mala : runt? Et lamen luce claiius constat, quia perfccto-
^unc aulem liic requiescit, tu autem torqueris (Luc. rum jiistorum •" anima;, mox ut hiijus carnis claustra

XVI, 2i, 25). El super haec ait: Jnter nos et vos chaos cxcuiii, incoeleslibussedibusrecipiiiiilnr.Quodetipsa

tnagnum firmalum est, ut nec nos possimus ire ad *^ Vcrilas per se olitestalur dicens : Ubicunque fueril

vos ', nec inde aliquis venire ad nos (/frirf., 2C). » corpus, illuc congregabun:ur et aquilic [Matth. xxiv,
(S. Aug., ubi supra, n. 18). ll;ec ergo furtasse sunt 28) ;
quia ubi Redomptor ipse est coipore, iilucpro-
duo infcrna, quorum in uno quicverunt animai san- ciil dubio colliguntur et animx justorum. Et Paulus
Clorum, in altero torqucniur aniiUK impiorum. dissolvi desiderat, ciesse cum Christo (P/u7ip. i, 25).
Qui ergo Chrislum in coelo csse non dubilat, nec

• Quam
id ipsum significasse. L. i»
Jn aquam : desunl hxc in L. et ia ed. S. Aug.
Superior supcr terram, aller vero infernus infcrior
i>
» Venire ad vos. L.
tub terra e&se. L. j Jnferi, eo quod infra sint, Lnline appellantur. L.
e ISosntique liberans.Lip. cd. S. Aug. nos undique. i^
iV//(i7 siiave habeant. L,. sed Duac. el edit. S.
»• Lips.
Et hunc quidcm dicens infernum iail) : Aug. buboiil suh se.
yratres. 1 Per illns corpornlium rerum similitudines sic de-
e Lips.
Jnfernum inferius, nisi quia infernum est monstratnr, ut quorum defunctorutn animx, elc L. el
&uperins. edit. S. Aiig.
f
Apud ipsos ir.feros. L. ct cdit. S. AugusJ. «" J^erfectorum nostrorutn. Sola edil. D. conlra L.
* Dominus vcnerat adiufernum. L. ct cdii. S..\ug. et S. Greg.
 ,

47» S. JULIANI EPISCOPI TOLKTANJ 48B

Pauli aKiniam in cffilo esse negn», qiii etiain de so- A corruinpUui' el aggrovat antroam (Sa», n, j:;), U^
lutione sui corporis atque inliabilallane coeleslis pa- propagine corrupiionis existens, (uuUo magi"» avorlj
tnx'dicil (// Cor. v, 1 ) : Scimus quia si tBrrcilrii do- tur raens ab iila visionesummi coeli. Unde abiipiend»
niHi nostra bujus bakitalionit disiolvatur, tfuad a^difi-^ necessario erat ab ejusdcm carnis sensibus ul ei,^
catiotiem • ktiketnu$ ex lieo, damujn nofi miennfit- quomodo possit capere illu I, oslen»)erelur. Proinde
ctom, (rternamin tcelii » (S.Greg., liial. lib. iv,(. '^), cum hoc corpus, non jain animale, aed per fuluram^
CAPUT IX. commutalioncmreceperit spiritale, JiBgelig adyequata,

Quod nunc animee defunclorum in quibusdam recepla- peifcclum habebit naturx su3d modum, obedicn^ e»
euiia teueantur, impcrans, vivificata el vivificans, lam ineffabili facvr
< Tempus quod inler boKiiuis roortent cl ultimam litate, ut sit gloriae, quod sarcinse full» (S. Aug.»
*»
D0
resurrcctionem interposituii) est, anini» abdiiis re- Gen. ad litl. lib. xii, eap. 35).
cet)tacuU$ conlinentur, sicut unaqucequo digna est,
CAPUT XII.
vel requie vel atniinna, pro eo quud sortita est in Quod deseensum Chrisli ad infero» , amnw
post
carne viveus l> > (S. Aug., Ench. e. 109). eleclorum non locis Hlis tenenlur, ttbi patri»rch(^'
rnm avimce tentce sunt , $ed stalim eant ad «k-h
CAPUT X.
lum.
Quod aHimce, qute aliquid minus de perfecta sanclitate B
hHbuerint, exeunles de corpore^ non stalim coUo-
.Antiqui palres osque ad adventum Domini, quam-
centur in coeUsdbus regni^. libet juste vixerint, ducti ad regnum non sunt

Julianus Poinerius dicil ; < Spiritus Uli qui nec nisi ille descenderet, qui paradisi claustra homini-
tam perfcctx sanclitatis Linc excunt, ut ire in para- bus sua morte aperirct • , Nam utique eos post per-
disuna statim post deposilioncra suorum coiporura actam jusliliam , etsi tranquilla , tamen infernr
possint, nec tam = criminose ac damnahiliter vi- claustra teuebant. Post mediatoris autem adventum
yunt, aut it» in guis criminibus perseveranl, ut cuia ii) boc raundo vivenles i , ut ait beatus Gregorius, ad
didboio el angetis ejus damnaii mei^eaptur, Ecclesia regnnm ducimur raox ut de corpore exlmus , el il-

hie pro eis eflficaciter supplicanie, pcenis ^ medicina- lud sine mora percipimus, quod anliqui patres cuift

biiibus expiati, corpora sua cum beata immorlalitatQ maxima percipere dilaiione meruerunt.
recipieut, »c regai ccele^lis facti pariicipes , in eo CAPUT XIII,
«inQ uilo defeciu «13 beatitudLois permanebuot f
Quod sicut anitnce sanctorum past Iraasilun ad eeelum
(Jul. Pom„ Diai, de auimai nat., tib. viii), vaduni, ita peecaionnn animw in infemum tru-^
dantur.
CAPUT Xf.
Quod aiU» resurreetionem eorparum non sic vldwlHr ^ Si e&se sanctorum animas in ccbIo aUestatioue
Deus a sanctis spirilibus d(functorum, sicut poat saeri eloquii credimus, oportet ut et ini(]uorum ani.'
resurrectionem videbilur : et qualiter nunc defuncto- infer^ esse per omnia credamus quia ex
inas in ;
rum anima corpora sua desiderent recipere.
relributione 3pierD% justitix ex qua jgsti glorian-
Aii ex hoc beaiissiinus Auguslinus : * Si quidem
tur , necesse es( ut et injusti per omnia crucien-
eiovet «, quid opas $it spiriiibus defunctorum cor-
fur. Nara siciit electos beatitudo glorificat, ita credi
pora sua in resurrecliono recipere, si potest eis etiam
nccesse esl, quod a die ''
exitu» gui igois reprobos
sinc corporibus summa iUa bealiludo praebcri , dif-
e.i^urat.
(icilior quidem quaeslio est, quam ui possii perfecte

boc scrmooe definiri. Sed lamen miiiimedubitandum CAPUT XIV.

C4t, erepiam ^ honiiais a carnis sensibus meniem, et Quod hi qui semet fuerint in infernum projecH,
ibidem erunt in perpetuum permansuri.
po»t mortem ipsa carne deposila, transcensis etiam
simililudinibus corporaiium rerum, non sic videre In Salomonis libro scriptum est : Lignum itt

posse incommutabilem subsiantiam, sicut sancii an- quocunque loco eeciderit, sive ad austrum »:ve ad
geli videol '» sivo alia lalentiore causa, sive ideo aquilonem, ibi erit {Eccle. 11, 3) : sciiicet quia cum
quia iuest eiquidam appelilus natur^Iis corpus ad- n humani casus tempore, sive saoctus sive malignus
ministrandi, quo appetitu rctardalur, nc toia devo- spiritus egredientem animam a claustris carnis ac-
tjoae pergal in illud summum coelum, quaudiu non cepcrit, in xternum secuiu sine ulla permulatione
$ubest c^rpus» cujus administraiione appetilus ille retinebit, ut neeexaliala ad supplicium proruat, nec
<:»nquiesciU Porro autem gi tale sii corpus, cujus sit raersa xtemis suppliciis ad remedium ^ ereptionis
gravis Qt diflicilis admiqislraUo, gicut ha;c caro qv^ ascendat.

• Quia wdificationem sola Lips, et pauJo inferius k Locus iste 'aperto corruptus est io e^, Duac.
edit. S. Greg. babet sed mternam. in qua ita legitur : Angelis adcequaXa perfectum na-
•»Bum viveret, Lip. turte suce modum obediens, vivificata et imperans,
* fion tam. L, tt vivificans, tam inee^imabHi [eiicitatc^ «( fit €«' g(o-
^ A poenis. L.
ria, quod , etc. L.
c Si qu/em mQV£l,. Lip.
cum cdil. S, Aug. » InterposUione suos mortis aperiret. L.
f
Raptam. L. i In hunc mundum veuicinUi, ut a,il, etc. L.
» Aliter Duac. quam editio L. et S, Aug Non k Quod dic. D.
$ic vivere poss^ in incommutabili subftantiin, *Uut ^ Vltra ad remedium. L-
angeli vivunt.
 4S4 PROGNOSTICON LIUIU TRKS. — LIB. II. 482
CA^Ulr \\. A Christo esse pronuulians, ejus(ia6 ab h^c. came se-

Quod tion sit anima privata sensihus mis poil mortem pai-ailonem aique discessum ,
praiseniiam ad Ohrl-
corporis. sium, toia cfedulllatc confitens ^.

In Cassiani voluminibus legimus (Joan. Cass., co/- CAPUT XVI.

lat.\,cap. 14, post. tiied.) qyod «on siut oiJob;e Quod anima simililudinem corporis hahenl, et iti
po9l separalioiiem hujus oorporis aninia; , ireque eadem cotporali &imi!itudini'. reqttiein ieHliat jterfc'
tatxjue tormeiHa.
nihil senliarit^ eutn difes ille in inferho crudai'i se
De anima humaaa, quod simiiiludinem oorporis
in flamma ad Lazarum paupemn clam l (Liic. xvi,
habeat, ista eslsentontia egregii doctoris Auguslinii
24) : et illud quod de crac6 Dominus ad iattoncm
Ait enim : « Profiteor .limam habcre posse simili-
diiil : HodietnecufA Sris in pafcfrfiso (Luc. xxni, 45)^
ludinem corporis, et corporalium omnino membro^
Qudd illi nequaqajjtu Dttminas protnisissei, si ejas
rura : hoc quisquis negat i, potcsl negare animara
aiiitnaiiQ aossfei posl separaiiDnem camls vel prlvan-
esse quje in somnis videt, vd ambulttre se vcl sede-
dafti feeijsu, vel iii nihilam resolvendam. Non eniin
rc, vel huc atque iHac gressu vel eUara volatu fer-
6a/o ejris in paradiso, sed Aiiima erat ingressUra
ri, qnod » sine quadam corj/oraii simiiitudine noa
ctim Chrislo. Qaibus diciis, «t idem doctor ait, ma
.« ^,^ ^^ ^i ._ \ t ^ '
.
tt fi^-
" ProiiMle si hanc similitudinem eliam apud infe-t
niresie probAtur ammas dcfunctorum non sulum
, 1
. . : , .

ros geril, non corporaieni, sed corpori similcm , i'a

suis sensibuS non priVari, sed ntc istis quidem af-
etiain recte in locis non corporalibus, sed corpora-
feciibus , id eSt , spe aique irislilia gaudio atque
,
Hum timilibUS, sive in requie sivG in doloribus esl >
metu carere, et ex els fjuae sibi ih '\\\o gencraii exa-
(S. Augw, De Gen^ ad iilt, lib^ xii , Mp^ 35).
mine reservanlur, quiddam eas jahi incipere prae-
gudtate. Kec secundam oplnioiicm quommdam in- CAPUT XYH.
fidclium , in nihiium eos l-esolvl post hujus vitac An tinimd, ciiTn incorporea sit , ignd Cfieddtut cvrpo=-
escessum *, sed vivaclus subsistere, Deique laudibus reo cruciari.

iiiiemius inhsrere... Nonne ulira omnes ineptias, Si viventls hominis incorporeus spitiius tcnetur

hon dico faluitatem, sed ihsaniam esse, vel levi- ih corpore, cur non post moricm, «um Incorporeu»

ter * Siispiearl, iliam pretiOSioreinf) hominis portio- sii spiritus, etlam covporeo igne i leneatur? Tencri

neni, i'n flUa eliam Imago Del, sccundum beatum autem per igtiem spirilum dicimos, ut in lorraento
Apostolum, ac siralliludo consistit (/ Cor. \\ Colosi. igiiis sit Vidcndo atque seuliendo. Igncm namque
;

lii, 10), deposila hac qua relunditur in pracBenti eo ipso quoU viilet, paiitur,el quia creniare se * aspi"

sarclna corpoYali, insensibilem fteri, qu* omnem cil, crematur. Sicque fit, ut rcs corporca inct)rp<v

Viin rationis in se cOhtinens, etiam ipsam mutara feam exurat, dum e.\ igue viijibili ardor ac dolor

atque insensibilem (.arnis ' substahiiam pariicipa- invisibilis irahilur, ut hiens incoipoiea per igne«i

tione sui facil esse senslbilemt Cum uilque cons-e- corporcum eliam corporea flamma crucieiur. Quaai-
quens sit, el hOc ratiOhis ipsius Ordo coniihcat, ut vis colligere et dleiis evangelicis possamus, quid

eiula mens isla camaH pihguedine <•, inielleciuales incendium ahima non solam videndo, sed ctiara ex-
virtutes suas in raelius repafCt, et puriores eas ct periendo patiaiar. Veritatis cnim voce, dives mor-
subtiiiorcs recipiat polius ^uam amillat. !n tantum inus in iiiferno dlciiur sepulttfs. Cujus anima ^uia
in igne tcncalur, Insinuat qui Abi-ahara dtpiecu-
hoc quod dicimus bealus Aposiolus verUra csse co- ,

gnosclt, ut eUAm oplei ab hac catne discedere, ut tur 1, dieens : Mitte Laiarum, ut intingcl exhemnih
digiti 6ui in aqua\fn, ut refrigeret lingutim ttieam;
scparatione ejus enixiuS valeat Domino copulari, di-
(jHia cruciot in hac flamma {Lnc. xvi, S-4). Du+a
cens : Desidetium liabeo dissotvi, et cum Christo es-
se : multo enim meliuS {Philipp.i, 25). Quoniatn ergo peccriortjm divitem damnaium in ignibus per-

duni sUmu& JM cofpore, pereijrinamvr a Domino «, et

liibct, quisnam snpicns reproboruin animas teherl

iddrcd (ludemus , et botiatn toluntalem habetnus, igi.ibus liogrl?

mugi& peregrinari d corpore, et pYtesentes e&se ad CAPIT XVllI.

jj
Dotninutfi ; propier quod contehdimus sive pra-scn- Quod unus &il gehenn(e ignis, et noii uYiO metio ctth
ciei pecciitotei.
les, iiVe abientes placere itti {II Cor. v, 0, S, 9).
CommOfationem scllleet anim* f, qu;e in hac came Uhus quidem esl gelrcnna; ignis, sed nort mio
est, ^eregrinallohem a Domino atque absentiam a modoomnescracialpcccalores. CniuscujoMiue eniiU

" Post huJHS eommoradonis excessum. L. rus est, et corruptus conlexlus ex Lip. : quare
^ Ita Duac. et edit. Cassiani. At Lips. : Nonne emendavinuis, proul legitur eli;ini Augiislino. C;\;- iii

utlra omnis inMlia;, nbn dicatn fatuHalefn, Scd in- ipra aliqu;mlnra disciepaul, sed absquv; uTlo erro-
ianiam est, \'el kiiiii', etC; fe> vel sentenlktt inversione itaque rcliiiui^iius :

* Materixim ccirnis. L. ct ed. Cas» Duacenara.

^ L. et C. cJ., qua nunc hebetatur pinguedine. » Videtur vel ambulare, vel sederc, tel hac utque
« A Christo L illac grcssu, vel etiiim volatu avolarey quoa, etc.Lip.
^ Communicationcm anima;. Duac. cura S. August. edit.
• Confidens. L. j Incorporeo igiie. L.
i»
Duacena
Profiteri animam habere posse simi-
: ^ Concremari se. L.
lituditietti corporis, et corporalium omnino membro- ^ Dcprccabatur. L.
rum quhquis negat, etc. Hic sensus abs dubio obscu-
 ;

m s JiLiAM i:r iSCOPl TOLKTAM m

quaiiliim Ciigil culpa, lartlum lllic senlietur c! p(c- /\ lovissima, qurc ignis facile consumat. IIoc lamen
iKn; « Nam sicut in hoc inundo itiulli sub uuo solc sciendujii est, quia illic saltein dc minimis quisqiie
consistunt, acc lamen cjusdeui solis ardorcm a!(pia- nihil purgationis obtincbit, nisi bonis hoc attibus
iilcr senliuul, quia alius plus flcslual, alius vero mi- iii hac adhuc vita positus, ut illic obliiieat, pronie-

nus ^; ita illic in uno ignc non uniis est niodus in- leaCiir.

cendii, quia qnod liic divcrsitas corpornm <=, lioc

CAPLT XX.
Qnod filius sit ignis purgnlorius, quo pleriijue sal-
agii illicdivcrsilas peccatorum, utel igncm non dis-
vandi esse creduuiur, alius ille, in quo impii, Chri-
siMiilcm habcant, et tamcn eosdem singulos dissi- slo judicanic, mertjcndi sunt.
niiliicr exurat. Heaio Augustino disiinguente cognoscimus (Enarr,
CAPUT XIX. 2 in psal. xxix, n. 2), quod alter sil i!ie ignis fulurus,
Qnoa posl mortem piinintorius ignis esxe credaltir. de quo inipiis Christo judicante dicendum est : Dis-
Purgatorium ignem posi morteni essc, niulJorum cedile a me , maledicti, in ignem wternum (Matth,
J
tr^clatorum cognovimus senicniiis cvidonlcr deluii- XXV, 41) ; aller iste, qui purgatoiius proprie ap-
tum. Intcr quos Augustinus doclor egrcgius, licet psllatur, proptcr eos qui per eum salvi fiunt. Pcr
eum in hac vita fidclibus accidere possc lestetur, illum eniin ^ qui futurus est impiis, niilhis salvabi-
tamen el posl mortem dermit enm quibusdam « esse B lur, quia jiixta quod scripMmi est : Ibunt hi in sup-
futurum , contestans quod ignis ille purgatorius, qui plicium alernim {Ibid., 40). Per istum autcni ignem
nunc a quibusdam contcranitur ct parvus pulalur, qui probat et purgat, salvalio nianifesta prouiittitur,
raulio gravior existat, quam quidquid honio potest Nam juxta quod pra;dictus doclor ait : Si autein
pati in hac vila (Aug., Enarr. in psal. xxxvii, «. 3). igncm illuni loco isto voluerimus accipere, de quo
Gregorius quoqne de hoc purgatorio igne sic dicit :
Dominus dicil sinislris : iJiscedite a me, maledictif in
4 Pro quibusdam levibus culpis autc juJicium pur- ignem wterrium, nt in eis cliam isii esse crcdanJur,
gatorius ignis esse credendus cst pro eo quod Ycri- qui xdificaiit super fundamenktm hoc ligna, fenum,
tas dicit, quia si quis in Spirilim •"
sanennn blasphe- stipulam, cosque ex illo igne post tempus pro malis
miam dixerit, neque in lioc scrculo ncijue in fttturo m(!riii.s iniperliuim liberel boni operis fundamcnlmm
remiltetur ei {Matlli. xii,32). In qua scntentia dalur fluid arbitramur dextros, quibus dicetur : Vcnite,
intelligi, quasdam culpas in hoc s;wuIo, quasdam benedicti Palris mei, possidele paratum vobis regmm
vero relaxari in futuro » (S. Grcg., Dial. lib. iv, cup. {Ibid., 34), nisi cos qui aedificanl super ftindamen-
39). Quod enim de uno nogatur, consequons in- lum hoc, aurum, argoniuni, lapides preliosos? S(^d
lellectus patet quia dc quibusdara conceditur. Sed in illumignem de quo dictum cst, Sic tamen quusi
tamcn, ul dixi, boc de parvis minimisque peccalis per igncin {I Cor. iii, 15), si hoc modo intelligalnr,

fieri posse credendum est, sicut est assiduns otiosus utrique mitiendi sunt , et dextri scilicet, et sinistri.

sermo, immodcratus risus, vel peccatum cune rei Ulrique quippc illo igne probandi sunt, de quo di-
familiaris, quoi vix sine culpa vei ab ipsis agilur, qui ctum est : Dies Domini declarabit, quia in igne re-
ctilpam qualiter declinare debeant, sciunt, aut non velabitur, et uniuscujusque opus quale sit, ignis pro-
in gravibus rebus error ignoraniia^, qusc cuncla babit {1 Coi. \\\, 15). Si ergo ntrumque probabit
etiam post mortem gravant, si adhuc in bac vila po- iguis, ut si cujns opus manserit, id est, non fuerii

sitis minimc fuerint relaxata. Nainque cum Paulus igne consumptura quod superxdilitavit, mercedem
dical Christum esse fun!'amcnlum , atque subjun- accipict, si cujus opus arseril, dctrimcntum palietur;
gat : Si quis wdificat ^ supra (undamentum hoc, au- proiecto non est Ktcrnus ille ignis. In illum enim
rim, argentum , lapides pretiosos, ligiia ^ , fenum, soli siiiislri novissima et perpetua damnalione rait-

tlipulam, . . . uniuscujusque opus quale sil. gnis pro- teiitur, istc autem ignis solos dextros probat. Sed
babit. Si cujus opus maiiferit, quod superoedificavit, alios eorum sic probat, ut aidificium, quod supcr
mercedem accipiet : si cujtis opus ancril, delrimen- Chrislum fiindamenlum ah eis invcnerit csse con-
tum ipse aiitem salvuserit, sic lamen, quusi autem
palietur ;
p slructuni, non exurat neque consumat ; alios

per iijiiem (/ Cor. m, 12, 15, 14, 15). Quamvis aliter, id est, ut quod supera^dificaverunt, ardeat,
hoc i de igne iribulationis nobis in hac vita adhi- damnumque p.itiatur, salvi auiem fiant ; quoniam
bito possil intcUigi, tamen si quis boc de igne fu- Christnm in fundamenlo stabiliter positum prxccl-
UiTSi purgalionis -accipial, pen5andi.im summoperc lenli charilatc tenuerunl. Si autem salvi fiunt, pro-
est i, quia illam dixit por ignem quidi;m possc sal- fi^cto ad dcxleiam stabimt, ct cum cxieris au-
vari, non qui supcr hoe furiuamcntum ajs, ferrum, (lient : Venile, benedicli Patris mei, possidcte para-
plumbum ccdiQcat, id cst, pcccata mnjora, et idcirco tnm vobis r-egnum {Mutth. xxv, 34), Non ad sini-

duriora, atque tiinc jam insolubilia ; scd lignuin, slram, ubi erunt qui salvandi non enint, et ideo au-
fenum , stipulam, id cst ,
peccata miuiina, alque dient : Disceditc a me, maledieti, in ignem oeter-

a Unusquisquc ctcnim quanlum exigit cntpa, tan- f Sanclo Spiritui. L.

tum illic sentict el pwntm. L. •5 Supenedijicaverit. L,
b /:-'( alius plus. . . et alius minus. L. t Lignnm. L.
• Diversitas operim. L. « Iloc dccsl in Duac.
"^ Deesl evidenicr in Lips. i Soliicile est. L.
e Pro lecibus culvis, q fibusdoni, ctc. L. ^ Deest enim in Duac.
 : C

*85 PROGNOSTICON LIBIU TKKS. - LIB. II.

4^6
n«m (¥/<///», XXV, il).Nemoquippe Sib illo ignesalv.v A lanto lardiiis ciliusve salvarl. Non lamen tales de
bitur, quin iii softplicium £cternuiji omnes iili ibunl, ubi quibus dicluin cst, quod rcgnum Dei non posside-
vermis eoruui non morilur, et ignis eorum non cxstin- debunl Cor. vi iO
(/ , ; Galat. v, 21), nisi convc-
gnilvir [Marc, ix, io). nientei poeiiilcnlibus eadem crimina remiltanuir.
CAPUT XXL Convcnieiiler aulem dixi, ul slcriles in elccmo-
Quod ignem purgttioriitm non poal nllimum judicium, synis non sint > (Aug., Ench. cap. (id).
sed antc pcrferant anima'.
De pocnis purgaloriis, quod .inte illud ultimum
CAPLT XXIIL
Qnod ad trihuialioncm purgalorii ujnis mors
judicium (iani, sanctus Auguiiiinus definitam ponens isla
pertineat carnis.
sentcnliam ait : < Nos quidcni in hac morlali vita
Dc purgatoriis pvnis doctor egrcgius disputans
pocnas quasdam purgatorias csse coiifitcmur ; . . .
Augusiinus :Potesl, ait, ad islam. iribulaiionem per-
sod ten)poiaies paitas alii in hac vila tanlum, alii
linere etiam mors isla carnis, q»uc dc primi peccali
post moiiem, alii tunc, ci nunc. Vcrumtamen ante
perpclraiione conccpia cst, ul s^cu'idum cnjusque
illud jiidicium severissimum « novissiniumque pa-
a^ddicium tempus quod eam scquiiur, ab uiioquoque
tiunlur; non autem omncs venient in sempiicrnas
senlialur. Pcrsccutiones qiioque. ^uibus martyres
posnas, qiico posl illud uUinmm judicium siint fu-
g coronantur, et quas paliunlur quicunque Chrisiii-.ni,
lurye, qui post morlem susiiricnl i.emjjoralcs. iSam
probanl utraque ledificia vclut ignis ; et a!ia consu-
quibusdam quod in isio nou remitlilur, lemillelur
nuint ^ cum ipsis adificatoribus, si Christum in eis
in futuro srecuio, id est, ne futuri sieculi {cterno
non inveniunt fundamcnlum, aliu sine ipsis, si inve-
supplicio piiniantur » (Aug. de Cioit. Dei, lib. xxi, cap.
niunl ; quia licel cum damno, salvi lamen erunt
l5).bNam quomodo quibus pcccalum in isto sai-
ipsi :
alia vero non consuraunt, quia tajia rcpcriunt,
culo rcmiuitur, in fiiuiro ccKtuo supplicio punian-
quae raaneant in jeiernum.
tur? Unde et post aliquanl.n idem doctor : < Quis-
quis igitur. ail, pcenas «,upit ^vadere sempiiernas,
CAPUT XXIV.
Utnm animo! morluorum se invicem, el quos nusijuam
non solum baptizetur, verumetiarn jusliiicciur in
viderunt, (Ujnoscaut.
('.hristo, ac sic ^ vcrc trapseyt a diabolo ad Chrisuim.
Quod defunclorum cxulcc corporibus
se anirase
Purgalorias auiem poenas nullus liituras opinctur,
» recogno^ccre invicem possinf, tesiaiur Evange- J

nisi anle illud ullimum trcuiendumquc judicium»

lisla cum dicil : Factum est, ut morerelur wrdicus,
(Ibid., cap. 16). Tanli ergo docloris confirmati scn-
ct portareiur ab angeiis in sinum Atraluv : morluus
lcnlia raiemur, quod pnrgalorius liic ignis anlc ulti-
est autem et dives, et sepultus esi in inferno. Et ele-
mum judicium /iat, ct ignem ilUim, in quo ora-
vans vciilos suos ciim essfl in tormc.ntis, riilit Abra-
nes impii, ChrisLo judicante, mergcndi Sunt, ante-
liuin u lonijirt/fuo k, ct Lizanvm in iiiiu eji.s. Ei ipse
cedat.
dixit : Patcr Abraham, miile Lataruw, ui intitiyat
CAPLT XXIL extremum digiti sui in lUju/tm, ut refriijcret lingunm
Vlrum liipurrjatorio iijnc f,(ilvandi sinit, usqiie
(jui in
ad lempus resurrcclionis, «/» infra cruciftri cre-
mcam, quia crucior in huc p.ainmu (I.iic. xvi, 22-24).
dunlur. Eccc quomodo divilis anima I.a/.ar; pauperis spiri-
Pulo quod sicut non omnes rcproLi qui in Kter- lum cognosccbat. E\ quo non cst dubila:idum, quod
num ignem damnandi sunt, 'ina eademqtic suppliiii sc defunctoriim spiriius iu iila ici^^ionc pariter re-
qualitate ardcbunt 'J,
sic omncs qui per graves pur- cognoscant. Possunt enim ct botii bonos, et mali
gaiorias poenas salvi esse crcduntur, non uno eo- iiialos rccognosccrc. < Si cnim, ut ail Gicgoriirs,
demquc spatio lemporis cruciatus spiriluum susii- Abraham l.azarum mininie cognovisset, ncquaqi:j\ia
nebiml « : ul quod in reprobis discrciiouc poMiarum, ad divilcm in tormcniis po<.ilum, de cjus lians.acla
hocinistij q;ii per igncm salvandi sunl, nicnsura conlhlionc hxjucrelur diccus, quod niala rccei)cril
lemporis agilctur. Scd lanto iliis minus vtl invijiis in vica sua. El si mali malos non rccognosccrcnt, ne-
igms purgalorii cxtendolur supplicium, quauto Iiic
j)
quaquam dives in lormeniis jKvsitus, fratrum suo-
minus vei amplius bona temporalia f
dilcxerunt runi cliam ahseittiuro mcirfinissct. Qwomodo cnViu
juxta iliud qtiod beatus Augii.siini!S in suis libris do pivscntos iion possct cogncsccrc, qui eliain pro ab-
pa>nis puiguioriis agens, iiitcr cxlora sic dicit : i Tale sciitium mcmuria curavit e.vcrarc ? Qua iii rc ilUuI

eliam aliquid post hanc vitam fieri Incredibile non quoque oslendilur , quia ct boni malos , ct inali

est, et uirum ila sit qurcri poicst, el aut invcniri, cognoscuiit bonos. Nam et divcs ab Abrahani cogno-
aul latere nomiullos iidelium pcr igncm purgaiorium sciiur, cui dictum esl : Rccepisii bona in liia lua. El
quanlo niagis minusvc bona » pereunlia dilcxcrunt, clcclus Luzarus a reprobo divite est cogiiilus, qucm
• Duac. pro sevcrissimum, lialiet ultimum. f Transitorin. L.
^ Tola h;ei- jicriodiis usque ad unde el post ali- E Siia bona. L.
quanta , dt^sidcralur in Lips. Quicunqae Ckristi probanfur, utraque
I» {sdificia,
' Acsi. Lijis. vclut ignis, et alia consumunl. L.
"1 In wterno mergcndi sunt, una eademque sup-
iiine i
A corporibus. L.
plicii fjuulitule damnundi sunt. L. j Invicem dcest in Lip.
e Ao« in uno codemque spaiio crvciatum spiritus i*
FJevans aulcm vidit Abraham a longe. Lip.;
. . .

iustincbunt. L. el infra ut intingat .... in aqua.

:
 :

4S7 8. JtNlANl EMSCOPI TOM-TAM 435

niltti pfccalttr ex nomliiC dicChs : Milte Lalurnm. A l)us oral, iil admonCahtOr, ne et ipsi iii iuiquJi lor-
Iti qua vidciicet co^iitbne • utriusque parlis cunm- nienta * dcveniant {Luc. xvi, 2*7, 28), qiiomodo pio-
his rttribuiionis excrcscel, ut et boni amplius gail- rum anima?, et maxime in requie constiluUe, charo-
deanl, qui sccura eos laclari conspiciunl, quos ama- rutn superstil.uin creduiitiir solliciludinem amisisse?
vcrunt ; el mall cum cis torqueanlur, quos in hoc Orare ergo possunt pro salute viventium, Jn quanlum
niundo dilexeiunt : ul eos non solura sua, Sed etiam a Domino permillunliir : nara utiquc rccordari vera-
b eorum poena cousumai. Fii autem in electis quid- cilcr possunt, qiios iii boc srecalo posili dilexerunt
dam mirabiiius : quia non solum cos agnoscuni, qiios sensum enim, quo viventes cum viventibus adfae-
in hoc mundo noveruiit, sed velui \isos cl cognitos runt *>, non amisisse, sed libeiioretn illic habere cre-
fccogftosculil boitos quos nunquam viilciiinu Nam dend.e sunt, ubi onere corporali gravari non possunt.
cutD anliquos pdties in illa jeterna hetedital\i vide- Nam juxta diviuam scnteuliam, corput corrupiibUg
rint, eis incogtiiU p«r visioneninon efont, quos in aggraval animam (Sap. ix, 15) : ergo anima qu«
operibus " scmper noverunt. Quia cnim illic omucs nunc corpore gravalur, liberior corpore absolula
cmnitiuni clariiattj Dcum conspiciunt, quid est quod efficitur. Est igiiur auimae post mortem el sensus
ibi nesciaiit, ubl scientem omnia sciunl » (S. €reg. integer, el inemoria plena. Ergo aniraa quae illit

Diut. iih. iV, t^. 33) ? B certo recordationis officio ulilur, provimorum dulce-
CAPUT XXV. dinis recordatur. Recordans ergo quos amavji iu
LlrHm «rMJwiif beMornm ernre videattlHY prv liis qnos sa^culo, conimendare eos potest precibus Christo:
in inferno sentiunt
quamquam nihil aliud orationes fidelium animarum,
i Oranl pro iftimicis suis eo tempore aninuc bea-
quam desideriiim earum accipiatur». Illud qooq»e
torum, ut ail beatus Gregorius, quo p»i>sunt ad fru-
dico, quod celeberrima sit in hac re Ecclesiac cou-
cluosam poenilenliam eorum corda conNtrtere, alqiie
sueludo, cum se morituris commcndat, elmemores
ipsa conversione salvare. Qiiid euim aliud pro ini-
eos sui esse praeoptatJ. Sic martyribus, cum raore-
inicis orandum est, nisi hocquod ait Apostolus, ut det
rentur, superstilum charorum sc familiaritas com-
eis Deus poeuitentiam, et resipiscant a diaboli taqueis,
nendavit : sic se quotidie piorura turba fidelium
a i;Ue capttvi tenenlur ad ipsiv.s wluntatem {II Timeth,
evocandis ab hoc s.ieculo electis aniraabus commitlitt
i\, 25, t6)?Et quomodo pro illis tunc oiabilur, qui
et ut scmper sui sint memores, poscil. Nec enira
jttiM Builatenus possunt ad juslilia; opera ab iniqui^
fides viventium iJ a morienlibus ^ posceret, si apud
lat« coininuiari ? Eadem itatiue causa est, cur nw»
se certnm habcret, quod in nullo eos juvare possent
orelur tunc pro hoiuinibus aileruo igiie J damn£;is.
poslmoriem. Sed quia tantaj auctorifaiis sollicitudo
qiisc nunc causa esl, ul noii oretur pro disiboJo aii- r
non prajlerit, sequens rei multoiies effectus probavii,
gelisque ejus aeteriio supplicjo depulalis. Ipsa uuiic
cum ea quse plerique viventes a morieniibus sibi
etiam cuusa esl, ul non orenl sandi hoiiiines pro
fieri petunt, sine dilaiionis damno consequuntur '.
hominibus infiiklibus, impiisque defunctis, quki dc
Haec ergo mihi videtur de hac objccta quasliuncula
eis Htique qiios «lerno supplicio depulaios jara no-
raiio, quam etsi ipsis verbis, ut est a majoribus evo-
vftrUnt, ante illum justi judicis conspectu;» orationis
luta, non invenio, ipso tamen sensu definitarti Sib
*uai nierilum cassarircfugiuiil. Quod si nanc quoque
auctoribus pulo, qnanquam etsi aliquid et h«C feb
viventes jwsii mertuis ei damnaiis injustis mlnime
eis dcfiniium repercro, illorum polius sentehiiatn
tompaliuntur, quando adhuc aiiquid judicabile de sua
asseqnnr ".
carne se perpeli,etiain ipsi noverunt; quanto districliHS
lunc iniquorum tormenta respicienl «, quando jam ab CAPut xxvn.
omni vilio corrupliofiis exuti, ipsi jam Justitiae vici-
Utinm conlrislari vei lartari possint animie defuncto-
hius atque ardenliiis f
inbaerebunt ? Sic quippe eo-
rum pro viventium ckarorum saliue : seu tristilia
rum menlcs, per hoc quotl justtssimo judici inhoc- aut quaiibet curd vivorum movennlur ".

rcnt, vis dislriclionis absorbet, ut omnino eis non

libcat, quiJquid ab illius reguloe inlernae subtilitale D Si nulla esset morluis cura de vivis, non tiitique

discordat » (S. Greg. Dial. lib. iv, cap. 44). dives ille qui torquebatur apud inferos, sollicitus

CAPDT XXVI. esset pro fratribus suis, dicens ad Abrabam : Rogo

IJtrum anim<B morlHorum oreut pro satute eliarorum te, pater, ut mittas Lazarum in domum patris mei :

liventium. habeo enim quinquc fratres : ut testctur illis, ne et

Si sepultus dives in infenio, Abraham pro rialri- ipsi veniant m locum liunc tormentorum {Luc. ivl,

Lips. ilitle Laaarum, ut intingnt e<ciremum digili h Fuerunt. L.

sui in aqua ut refrigetur tinguam meam. In qua fidelis i Fidelium defunctorum animarum, quam desiderid
cognitione, etc. eorum accipiantur. L.
••Lips. Et 7nali dum cum eis torquentur, quos in hoc i Consuetudo fidetium, cum se... commendanl, et...
mnndo des^ncto Deo ditejterunty e»s non s»ium sua prceoptant. L.
sed etiuni, etc. k A transetintibus. L. Paulo post pro certum, habet
•^
In epere. L. Duacena incertum : forle legeitdum fuit in certo.
^ jLtemo supplicio. D. 1 Percipiunl. L.
« AspiciutU. i). raReperio, itlorum potius sententiam assequor. D.
f Arctius. L.
u Moveantur deest in Duac.
* Jn loea lormcntorum. L.
 .

m PROGNOSTICON LIBRI TRES LIB. «. 4rH>

27.28). Ita ergo inorlui « curam habcrc possuni de A exspectent; et quod non sil illis perfccin letilia, do
})ec pra nostris erroribns dolent.
vivis, quaipvis nesciant quid \n praesenli Dgolur a
nobis ; sicut vivenlos curann habere posbumus de De his ita Orii;enos doctor in sui«; dogmatlbus <io-
morluis, quamlibet ignorcmus quid agatur ab i)H?. cet, dicens : « Neque enim hinc discedontes sancli
Si enim pro moriuis nuila esset cura vivenlibus, non continuo integra mcritorum suorum prsemia consft-
utique pro eis crebro '' oblatis sacrificiis precare- quuniur, sed exspeciant eiiam nos, iicet morantes,
mar. Haec et bis similia sanctus Aiigustinns in suis licet desides. Non enira iilis esi perfecta iyetiiia, do-
voluminibijs ponens, hoc unum ponil exemplum, nec pro enoribits nostris doJent, cl lugcnl pcccata f

quod Roa osi mediocriter admirandum : < Audivi- Hoc fortasse mihi dicenii non crodas s ; qui^ enim
mus, idem doclor, quod cum debitum rcpetere-
ait ego sum, qui confirmarc senlentiam tanti dogmatis
lura quodam, defuncli patris caulione prolata, quod audcam ? Sed adhibeo horum lestem, de quo non
filio nesciente a paire jam fuerat persoluluni, con- potest dubitari. Magisier enini gentium est in lide ei
tristari homo gravissime coepit, .ttque miraii •', quod
veritate Pauius apostolus, Ipse igiinr ad Hebneos
ei pater raoriens non dixerit quid deberet, ciim fe-
scribcns, cum enunserasset oranes sanctos ^ qai per
Tunc oi nimis anxio ap-
cisset etiani ie.stamenii>m.
{idom justificali sunt, nddit posl orania etia.in hoc:
paruilidempaterejusinsomnis,etubiessetrecon-B_5^^ ,-^;.^ i i ^„^„^^.^ tcslimoniurn habentc^. per
diluni «J
quo illa caulio vacuata fuerat, indicavil.
nondum
fidem, > assecuti s^int reproraissicnein a Deo:
Quo invento juvenis atque monstrato , non solnm Deo pro nohis aliqnid mdius providcnte. ne sine nobis
falsi debiii calumniam propuisavit, sed eliam pater- pcrfectiL-nem consequerenlur(Hebr. 3.!, 59, iO). Yides
num recepil chirographum, quod paler non recepe- orgo quia esspeclal adbuc Ai^raham^uiqureperfecta
ral, quando est pccunia pcrsohita. Hinc utique puia-
sunt consequniur exspoctat : el fsaac, et Jitoob, ct om-
tur anitna hominis curahj gessisse pro fdio, et ad
nespropheUe oxspociarit nos, ul nobiscnm perreciai!»
eum venisse donnicnlem, nl docens quod ignorabat, beaiitndinem capiant. Proptcr hoc oliam, n>ysierium
a raagu.i eivni niolestia lii)erarete » (S. Aug., De. Ciira
iilud in «Ilimum dieni dilaii judicii custodilur : unum
pro morl., cap. il). enim corpus cst, quod justificari exspectalur, unum
CAPUT XXYIH. ccrpus esi, quod resurgere dicitur in judicio; licet

Qucd pairiurcluc, prophetiv, ct aposioH, omncsque enira sint nnilta niemjira, sed unum corpus t (/ Ccr.
berdorum sviiitus nos ardcnlcr secnm gavisnroi XII, i2) (Orig., hom. 7 in Lemt.]. i Noji potest ocu-

" Atliimen rnortiti. T>. mas omittamus, non inqnit Apostolus : ^e sine nobis
^ Dominnm crebro. elc. L. *2 cofonareniur, s;.'d perfciticnern, consequerentur, sive,
c Atque rnirnri. D.^^sunt hcec in Duac. sed habct L. Ht IwLol Vulgai.i nostra, r.onsunmarentur : quasi noa
et ed. S. Aiig. cssentialem ac pv;o(ipuara suanun virtutuiu merce-
Reconditum. lia ulraque nostr. ed.L. ci Dnac. In
<1 di^ni dihttani, sed quoddam ianiliiR compleraentuin

ed. S. Aug. leeiitur recaulvm, et in aiiis cod. rcpo- accidenlale signifioare vellct, quod anle nos disce-
situm, denlos non esseat ante nos accopturi , quippe ex.
« Qucn igriorubat, magna moleslia liberareti L. et nof.lro consorlio atque ejusdem fclicitaiis participa-
simiiiler. lione oxsnrgons. Id ipsuin postrema Origenis verb;\
f Nostra vcccata. L. demonslrant, quibus ea qajn de singuiis beaiis sia-
6 Crcdis. D. lucrai ad bealorum onmium caput ei e.vemplar
Suncios palrcs. L.
*» traiisferens, ne ipsum quidem Ciiristum Doniiiiuin,
Nondum dcstderaJur in D.
i qui s.tict jam ad dextoram Palcis sui, perfecla frui-
Perperam ev hoc loco colliget aiiquis Origenem,
i liivum hotilia conduait, donec ab eleeiis suis, quo-
et cum 00 Julianum no?ilvu:n, hi ea fui^se sontentia, rum est caput, divulsus quodamraodo videalur.
quae, licet velcrum nonniilli tenuerinf oiim, nunc. Qu.c verba quis est qui de quadain iaititi:o accidcn-
jam ab Ecclesia proscripla esl, justorum quoruns- liilis accessionc nou interprelotur? Illod deinceps
cunque animas, otinm plerie ab omni labo purgaias, quod iiiiiio aii, non esse sanctis in cwio perfeciiiin
ante exlremuni judiiii tiicm iniuitiva ac bealifica !)oi la-iiliam, donoc pro erjoribus nosiris doieut, ei lii-
visione minime donandas esse. Quod bic observari gent pcccata nosi.ra, caute intolhgendum ost qualc- :

operu? prctium esl, proplcrea quoJ ab hujus {!>mp;jri'i D iius ila poccaia nosiva delcstanlur, adeoque vehe-
luerelicis, qui bujusniodi errorem ainplexali sunt, mentor vojlcnt nullum a nobis admitti sceius, ut, si
valdc ur^?tur hic Origenis buus qui quidcin, ui ir<
: fieri possot, trisiarenlur ac prx dolore lacryinas
aliis sa:?pissiine erraverit, bic o:'rio nihii docet ah or- luridoroiu, «juo ioqnoudi genere et angeli pacis
thodoxa (iiie alionum. Loquitur enim, r.on de jo.sloriim amare fiero dicuntur in Scrjptura. Sed niniii-um ha-
uloria cssenliali, qu;e in \isionc cla!\i Dt'i ejis.sqne !'itar)t jam cuni Chrisio regnantcs in pacis et ixtiiije

fruitione consislil, qux'que jam semi'] adopta niilla regione, in qus nullus amplius eos luctus, nullus
re niiuui poiest, voJ au.^cri; sed do leiiiia quain cb.inor, iioque dolor, nltra tontabii, quoniam absler-
theoiogi vocanl acddonlalem, quae, ul mnlta sunt. sii Deus oamoia hicvymara ab oculis eorum. Ilaque
4Uibus potest auijdior ticri, nou erit cerle oompleta felioissiniam sortem adopii, a qua iiuUa prorsus re
ante extremum judicium. Augeiuf aiilcm h jusniodi decurbari polerunt, gaudere quideia ac Lelari ara-
gaudium in beatis, verbi graiia, ex pcocaioruni con- plius, iis qiiibus aiebam rebus, valent , tristari ia-
vcrsione, veraqne illorum pneniientia, ut habemus in men er.rura sbscntia ac dolore aifici non valcnt. Sed
Evangeiio [Luc. xv, 7), tumex parenium, aniicornm, iiimis iorlasse pro instiluto nostro. Qui plura velit,
charorunifjue acterna Sidutc ac demnm proprii; coiisuial in eani quaestionem colebriores de Schoia
uniHscujus^iuc corporis resurrectione alque glorifica- iheologosi D. Thom:im 1-2, q. 4, art. 5; Bellarmi-
Uone compiebilur. Quod ei ipsa Apostoli verba, queni num contr. 7, lib. >., c. 2, et sequontibus, lum aliog,
suae sentenfiai valom proferebat Ori^enes, aperte quos percensere non vacat, sed quos legisse nou
iimuunt : namque. ut alias interprei.aliones juslissi- popnitebii.

Patrol. XCVl, 16
 :

401 S. JtJLlANI EPISCOPI TOLETAM 405

lus dicere manui : Non es mihi necessaria. Eiiamsi A aliquos ex morluis, sicut e contrario .AposlolyS ex

sanus sil oculus, et non sit lurbalus, quantum perli- vivis in paradisum raplus est, divina lcst^tnr Scri-

net ad videndum ; si desint oculo rcliqua membra, pUira.NamSamucI propheta dcfunctus vivo rcgi SauU
quce erit ei Ixlilia? aut quae videbilur esse perfectio, ciiam fulura prxdixil. Quamvisnonnulli, non ipsum

si mami3 non habcat, si pedes desint, aut

rcliqua fuisse, nec potuisse « magicis ariibus evocari , sed

membra non adsint? Quia elsi est aliqua» oculi glo- aliqucm spirilum tnm malis opcribus congruentem
lia, in maxime est, ut vel ipse dux sit corporis,
eo illius exisliment similitudincm (igurasse , cum libef

vel cseterorum membrorum non descratur ofTiciis. Ecclesiasticus, qucm Jesus filius Sirach scripsisse

Hoc au:em rios et pcr illam Ezecbielis vtsioncm do- tradilur *>, el propler cloquii simililudincm nonnnltam

ceri puto, cum dicii congregandum esse os ad os, et Salomonis pronunlialur, contincat in laude palrum,

iunciuram ad juncturam, et nervos, et venas, ac quod Samucl el mortuus » prophetaverit (Eccli. xlvi,

singtila locis suis esse reparanda. Dcnique vide

quid 24). Sed si et huic libro ex Hebraeorum ,
quia in eo

dicil ^ propheta : Ossa, inquit, ista : non dixit non est , canone J conlradicitur; quid de Moysc

Omnes homines sunr, sed dixit : Ossa ista domus dicimus, qui certe ct in Deuteronomio mortuus
Urael iuni (Ezech. xxxvii, H). Habebis crgo kcli (Deut. xxxw , 5), et in Evangelio cum Elia, qui

liam de bac vlta discedens, si fiieris sanclus; sed B mortuus non est, legitur apparuisse vivcntibns »

eril p^rfecta Uclilia, cum nullum libi corporis (Matth. xvii, 5)? (Aug., «6» supra).
lune
membrum deerit «. Exspeciabis enim et tu aiios, sic CAPUT XXXI.
ut Sl iu exspectaius es <*. Quod si libi, qui mcmbrura Quod non impiorum , sed sanctorum animw tantum
scianl quid possil a viventibus agi.
e»,non videbitur esse perfecta Jaetitia, si desit aliud
Credendum omnino est quod sicul vlventes mor-
membrum quanto magis Dominus ei Salvalor no-
,
tuorum geslis intcresse non possunl, ita a defunciia
sier, qui caput est totius corporis, non sibi dicit per-
caus3c viventium nesciantur. Quam tamcn ignoran-
J^eclam esse laititiam, donec aliquid ex membris
liam sanctorum animae non patiuntur '', quce viden-
deesse corpori suo videt I
tem omnia Deum sciunt, et scienlem omnia con*
CAPUT XXIX. .

Utrum scire possint mortui quid agant vivi.

templantur. Nam etbeatus Gregorius in libris Mora-
lium , loco illo quo lestimonium illud de verbis Job
t Fatendum est, ut ait beatus Augustinus, nescire
i
traclare ccepil , ubi ail : Sive nobiles fuerint filii
quidem mortuos quid hic agatur a \ivis : sed dura
ejus sive ignobiles non intelligit (Job. xiv, 2i),
hic agitur, postea audire possunt ab eis qui hinc ad i ,

ita defmiens , ait : < Sicut enim hi qni adhuc \i-

eos moriendo pergunt non quidem omnia, sed quae :

sinuntur indicare, qui sinuntur etiam ista mcmi- ^ vunt morluorum animas quo loco habeantur igno.
rant, ita mortui vita in carne vivenlium qualiier
nisse, et quae illos, quibus hsec indicant, oportet au-
postea disponalur "> nesciunt. Quia et vita spiritus
dire Possunt et ab angelis, qui rebus quaj hic aguii-
unum- longe distat a vita camis; et sicut corporea el incor-
lur praesto sunt, aliquid audire moriui, quod
porea diversa sunt genere ° , ila etiam dislincta CO'
quemque eorum audire debere judicat cui cuncta
gnilione. Quod tamen de animabus sanctis sentien-
subjecia sunt. Nisi enim essent angeli qui possent
interesse vivorum et mortuorum locis, non dixisset
dum non est, quia quse intus omnipolentis Dei qii-

Dominus Jesus : Contigit autem mori inopem iilum, ram ° claritatem vident, nullo modo credendum est

ab angelis in sinum Abrahce (Luc. xvi, 22). quia sit aliquid p quod ignorent. Sed earnales quique
et deferri «

Possunt etiara spiritus raortuorum aliqua quac hic quia amorem prxcipue filiis iropendunt hoc , eos
f, non bcatus Job ncscire post mortem i asserit, quod hic
aguntur, et quoe neccssarium est eos nosse
verumetiam futnra,
vehementer amaverunt, utsivenobiles, sive ignobiles
selum prsesentia et praeterita,
revelante, cognoscere sicut non omnes sint filii, ncsciant, quorum eos semper cura fati-
spiritu Dei ;

gabal > (S. Grcg., Moral. lib. xn, cap. 21, in Job
homines, sed prophetae, dum hic viverent, cognosce-
esse revelanda XIV, 21).
hanl : nec ipsi omnia, sed qua; illis |v

Dei providentia judicabat > (S. Aug., De Cura pro CAPUT XXXII.
mort., eap. 15)>
Ulrnm post aiiveiUum Christi ad inferos, ex quo san-
clis reseratum est iler ad coelos, aspicere vaieunt
CAPUT XXX. aut boni malos in dolore , aut mali bonos in requie
Vtrum possint mortui viventium ocutis apparcre. COHSlitUlOS.

Ex hoc prxdictus doctor sic ait t Miiti ad vivos : Eccc, Luca ^ evangelisla testante, didieimus quod

• Est prcecellent aliqua. L. Duacena consona est edit. S. Aug.

i>
Addidit. L. Anim(e (ut conjicimus) nullatenus
'' senliunt. L.
« Deest. L. Tractarevidetur. L.
1

^ Sicut ipse extpectatus es. L. ° Vitce.... quatitcr disponantur. L.

e 0/ferrt. L. " Genera. L. genere 0. et edit. S. Greg. San*
Qvce necessarium est nosse. L. Editio S. Aug.
* Maur.
prosequitur vel quos necessarium est ea notse.
: « iliram deesl in I^.
s Qui potuisset. L. P Sit forisutiquid L.
»» Legilur. L. 1 Postmodum. L.
^ Eftam mortuus edilio S. Aug. » Luca deest in L.
> Ez Hebrvis, quia in eorum non ett canoru. L.
 , ,
:

193 PROGNOSTICOX I.IBRI TRES. — LIB. If. *U

mortuo divite illo, el sepuUo in infcrno, pniipcre quo- A »iim {Psal. ci., 6). Et ir» Apocalypsi Joannie anijna
que illo Lazaro in slnu Abralnc in rcquic consiiluio, oocisorum non s(Murn laudure Deura, sed etiain inler-
et divesin inferno collocatus Abraliani vel Lazaruni <>
pellare dicunlur {Apoc. iv). In Evaogelio quoque
paupcrem videril, et Abrabani diviieni illum posi- evidenlius Dominus ad Saducaeos: A'on/e(/fs/i>,inquit,
tum in tormcnlis aspcxerit ^(Luc. xvi). Et Jisccsiqui- qtiod diclum esl a Deo, dice/Ue vobis : Ego $um DetiM
dem ante adventuin Cliristi ad inferos facta esse ac- Abraliam, et Dcushaac,
Dcue jQcpb? Son est et

cepimus. Caeteruin cum Dominus et Salvator noster, Deus morluorvm,, sed vivorum; omnes enim ei vivunt
pro omnibus « moriens, ad inferna anima sola de- {Matih. XXII, 31, 32; £.rorf. iii, 6). De Quibus et
'geendit, palriarcbis, qui in locis infori tenebantur, Aposiolus : Propter quod, inquit, non confunditur
coc-lestis paradisi jamiain reseravit. Quia ergo iia Deus voeari Deus eorum , paravil enitn illis rivitatem.
est, quod illos et de inferis eruir, et in coslesii rc- sanctftm t {Bebr.xt, IG)(Joan.Cass., coUal. i,c. 14),
gione locavit, non immcrilo qucCiilur iitrum modo Beaio quoque Augustino caeterisque doctoribus id as-
Abraliam caelerique sancti de illo loco cceleslis para- serenlibus mullis locis el multiplicibus libris, unuin
disi, qno resurgenle Christo iocali sunt, possint ila prajdicii viri memorabo exemplum quo hujusmodi ,

videre impiorum animas in inferno, sicut de loco roboretiir asscnio. Fratrem quemdbim Gennadium
illo, unde morienie Chrislo educti sunt , faccre pote- " medicum sibi nolissimuin atque clarissimom refert
rant ? Hanc siquidem qua^stionem sicut modo hic a apud Carthaginem fnisse, quem erga pauperum cu-
ine videtur proponi, occupato mihi diversis negotio- ram impigra misericordia facillinioque animo beni-
rum tumultibus, ubi legerim non faciie ^ occurrit. gnissimum luisse teslaluf : qui tamen Gennadius
Hoc unum tantum de hac re in homiliis papx Gre- dubitabal utrum csset alia vila » post mortem.
gorii legisse me recolo , ubi ait : « Credendum est < Hujus igitur mentem et opera misei icordiae quo-
quod, anlc retribuliouem exlremi judicii, injusti in niam Deus nullo modo desererel, apparuit ilii in
requie quosdara Justos aspiciant, ut eos vidcnles et somnis conspicuus juvenis el dignus, eique dixil
conspicientes in gaudio, non solum de suo supplicio, Sequere me. Qui dnm sequeretur i , venit ad qijam-

sed et de illorum bono crucieniur. Justi vero in re- dara civjtatem, ubi audire co-pit a dextra parte ^ so-
quie posili in tormenlis scniper intuenlur « injustos, nos suavissima; caniilense ultra solitam notanique
ut inde eorum crescat gaudium, quia malum conspi- su.iviiatem. Tunc illo inicntoquidnamesset, hymnoa
ciunt quod ir.isericorditer evaserunt, lantoque ma- dixit esse bcatorum atque sanciorum. A sinistra

|ores ereptori suo graiias rclerunt, quanto vident in autem parte quid se vidisse retulerjt, non salis me-
aliis quod ipsi perpeti, si essent ^ relicti polue- mini. Evigilavit, ct somnium fugit i, tantumqac de
,
G.illo quam de soranio cogitavil. Alia vero nocte, ecce
runt. Nec illam tanloe beatitudinis claritatem apud
electorum animas ^ fuscat aspecta poena reprobo- idem ipse juYenis eidem rursus apparuit, atque ab
rum, quia ubi jam compassio miserioe non erit illo utrum cognosceretur interrogavit. Respoddit,

minui pioculdubiobeatorumlajtitia nor. valobit. Quid quod eum bene pleneque cognosceret. Tunc jUe
aulemmirum, sidumjusli injustorum tormenla con- qaaesivit ubi se nossct. Nec memori.-B defuit quod

spiciunt, hoc eis venict in obsequia gaudiorum ^, isle cidem responderel •", totumque visum illud,

quando in piclura niger color suhsterniiur, ut albus hymnosque sanclorum, ad quos eo duce venerat,
vel rubebs clarior videatur? Et qur.mvis eis sua gau- qaa recordahatur facilitate narravit «. Al ille per-
dia ad perfruendum plene sufljciani, mala lamen, re- cmictatus cst utrumnam id quod viderat in som-
proborum absque dubio semper aspiciunt; quia qui nis vidisset an vigilans ? Rcspondit : In somuis. At
crealoris sui clarilaiem viJenl, iiihil in crealura ille homini : Bene, inquit, recolis : hi somnis illa

agiturquod videre non possint » (S. Greg., iib. ii i« vidisti ° ; sed eliam nuuc in somnis le videre scias.

Evang., Iiom. 40, n. 8). H;ec cum audisset iste, ita esse credidit, atque id

CAPUT XXXIII. respousione ftrmavit. Tunc qui hominem docebat,

Conlra cos qui dicunt quod nulla sit antma; vita post adjecit et ait : Ubi est modo corpus tmim ? IHe re-
mortem. D spondit : In cubiculo et in leciulo meo. Scisnc, in-
Cassianus ait : < Qui mortui sunl corpore Donu- quit ille, in eodem corpusculo esse illigatos et clau-
num spiritubcnedicunl, atqne collaudant, secundum sosoculos tuo.s p? IIlc respondit ; Scio. Tunc ille ;

illud : Bencdicile Doniinuin , spiritus et animx juslo^ Qui sunt ergo i.sti ocuii quji)us me vides? .\d hoc iste
rum {Dan. iii, 86), et omnis spiriius laudet Dotni- non invcaiens quid responderet. obticuit. Cui haesi-

« Et Lazarum. L. i UUa vila. L.

^ Aspexit. L. i Quetn dum sequeretur. L.
« Pro nobis omnibus. L. k Purte deest in L.
d Facile deesl in L. » FuitD.
• Justi vero , in tormentis semper intuentur. L. "' Iste idipsutn iterutn respondtre. L.
f Si essent
desunt in Duac. » Ad quQs audiendos eo duee vetierat, qui recentis$i-
» Ani»n«« uiraque iioslr. ©dit. AninMtn S. Greg. ed. tnMi» recordabalur facile Harravit. L.
laudaia. *>
Breve, inquit, r£colis; verum est : in somnit
*i
Boc eis adauget obsequia gatidiorum. L. sola. S. etc. L.
Grep. edit. l;«idula vix iHtfert aDuac. : hoc eis vetuat p Nec esse illigatos , 4ed clausot *t oii-Mas Oittlot

tN obseqtunrti. fuoj, nihilque iUis te videref L.

 :

4 '»5 S. JLLIAM EPISCOPI TOLETAM m

lauli ille qiiOil his iulerrogaliouilius doccre niolieba- A niirificus ', ad Forlunaiinn sci'i!)Cns dc cxhorlalione
s, iaquit, oculi car- marlyrii, inier caetera sic dicil {Cap. 12, circa fin.)
lur apcruil conliriuo. Sicut isli

uis luje ulique in donnienlc alque in leclulo jacente i Quanla est dignilas, et quanta securilas, exirc hinc
nuncvacant, nec aliquid niodo operanlur, el lamen Ixium, cxirc inler pressuras et anguslias gloriosum,

sunt isli quibus mc inlueris, et ista uleris Aisione, claudere in inoinento oculos , quibus bomines vide-
ila cuin defunclus fueris, nihil agenlibus oculis car- banturet muiidns, el aperire eosdeni slatini,ut videa-

nisluae, vita tibi inerit qua vivas, sensusquc quo turDcuselChristus? Tanta felicitasmigrandii,quania
sentias. Cave jam deinceps nc dubiles vitam csse velocitas. Repenle tcrrissublraheris, ut in vcgnis ccR-

post mortem. Ita sibi bonio fidelis ablalam dicil hu- lestibus rcponaris. Ha^c oporlcl mente et cogilalionc

jus rei dubilalionem > (S. Aug., Epist. ad Evod. Iu9, complecli.et die ac nocle "^
meditari.i Tanli ergo do-

in edit. Paris. S. Maur.). cloiis exborialione inslrucli, vcracilcr teniMe debe-

.CAPUT XXXIV. mus quod nequaquam post mortem visione I>ei frau-

videtur quod animn j>ost

dabimur, sed eo cum lyctilia perfruemur, si hic in
Contra eos quibus parum
mortem carnis in quadum corporali similiutdine benepiacilis sibi actiijus vivcriinus.
twta qva;dam videat vel tristia seuliat. Et quod
,

expressiora sint ibi lceta veltrislia, qunm hic videri

CAPUT XXXMI.
g
pnssunt per sotnnium ab animo. Quod etiam modo sanctorum animo' jam cum Cliristo

Quamvis non sint corporalia visa, sed siniilia cor- in coe.is reqnent.

poralibus, quibus animic corporibus exutae afliciun- Sanctus Augustinus definilionecerlissima cupiens
lur, sou bene, seu jnale, cum et ipsse animoc corpo- docere quod non solum mariyrum sed eleclorum
ribus suis similes ^ sibimet appareant, sunt tamen anim.-c fidelium jam modo cum Cbristo regnent in

et vera Ueia , et vcra molesta, facla de substantia calis, de Apocalypsi Joannistestimoniumiliud ponii,
spirituali <". Nani ci in soranis magnum interest «i
ubi legitur quod animae occisoruin proptcr teslimo-
utrum in lyetis an in irislibus simus. Unde in rebus nium Jesu, et propler verbum Doi, regnent cura
quas concupiernnt conslituli, sc evigilasse dolucrunl Cliristo mille aiinis (/ipoc. xx, 4) : animae scilicet
plurimi , et rursus gravibus terroribus alque crucia- marlyrum, nondum sibi corporibus reJdilis. Quod
tibus exagitati aique vexali, cum expcrgefacti esscnt, ne aliquis putavcl quod tanlum marlyrum, non
dormire timuerunt, ne in eademraala revocarenlur. etiam c?eieroi'um fi.Ielium, animx cun» Christo re-
Et ulique non est dubitandum quod expressiora gnarent, subjunxit idem doctor : < Neque enim pio-
sunl illa quse in infemo dicuntur esse , alquc ideo rum animae mortuorura separantur ab Ecclesia, ^

vehemenlius scnlianlur «. INara el qui sublracli sunt q^jg j^uvc esl etiain regnum Dei "• alioqui nec
^ :

sensibus corporis, minus quidem quam si omnino adaliare fieret memoria eoruin in coniniunicalione
morereDlur, sed tamen amplius quam si dormirent, corporis Chrisli. Nec aliquid prodessel ad cjus bapti-
eapressiora se vidisse narraverunt quara si somnia smum in pcriculis currere, ne sine illo " finiatur
soiDniasseul ^.
h;ec vila : nec a;l roconciliationem poeiiilentia vale-
CAPUT XXXV. ret, si forte pcr impudenliam nialamve conscicntiam
Quid remuneralionis habere credan'ur anima: defun-
^ " quisque ab eodera corporc separatus est. Cur enim
ctorum, ante resurrectionis illius uliimum tempus. tiunt ista, nisi quia fidelcs, eliam defuncti, sunt
Animai bealorum mox ut de hujus corporis domi- membra ejus? Quamvis ergo cum suis corporibus
cilioexeunt, donec veniant ad resurreclionis illius nondum sint, jam lamen corum animae regnant cnm
uliimura tempus, jucunditate ^ spiriius pcrfruuntur, illoi (Dc Civ. Dei, lib. xx, c.9,n. 2). Nunc i'et quoii-
attestante Joanne de animabus occisorum propier die desideranl duplicalionem heatitudinis, quam ac-
verbum Dei, et dicente : Dala; sunt illis singulce stola; cepturi sunt post, et ipsa eorura desideria clamoris
ttlbce {\poc. VI, H). Hxc ergo prima slola est quietis eorum quodammodo sunl verba, quibus Deuin im-
et jucunditalis, qua post moriem carnis anima laD- precanlur, ut oxs!.iiictorum corporum resurrectionera
lumperfruitur ; secundaillaerit,cum receplocorpore £j ^g^jpiai^l Magnus qiiippe eorum clamor, magnuin
de animx et carnis immortalilate la;tabilur. est desiderium. Tanto enim minus quisque clamat,
CAPUT XXXVI. qiianto minus desiderat : et tanto majorem vocem
Quod post depositiotiem corporix liujus si.atim videaiur i.T aurein Dci cxprimit, quanto se in ejus desiderinm
a sanctis spiriiibus Deits. plenius fundit. Si enim desiderium quodammodo
Beaiissimiis Cyprianus, docior clarus, et magisler sermo non esset, Propheta non diccrel : Desiderium

* Aperuit. Et tontinuo sicut, elc. L. ' Kt marttjr Dei magnificus. L.

b aimiles deest in D. ) Tam feliciter miqrandi. L.
Lips. Sed tamcn vera Iwtilia et vera molestia fa-
= *. •*
Hax die, uc nocie. L.
ctce de subslanlia spirilali. ' SeparHretttar. 0.
i D. : Magnce magnitudinis interest. ">Reqnum Chrisli. L.
« Lip.«. : Qute inferna dicunlur, atque ob hoc vehe- n Nisi illo. Ila and)a; noslras editiones. Melius abs
meniiui seniiantur. dubio in edilis S. Aug. ne sine il'o.
f Narraussent. L. ° Lips. aliter :ncc ad reconciliationem, si forte per
• Quod remutieratiotiem. L. poenitentiam malamve conscientiam, elc
*' Sola jucutiditate. L. P yam
nunr. L.
4H7 PhOGNOSTICON LlCRl TRES. — LIB. Ilf. m
cordis eorum exaudivil auris tua {Psal. i\, 38). A moriuntur : amodo enim jam dicit Spiritut itl reqmie-

Qiiibus sanclis animabus jamdatae sunt singuUeslo- scant a laboribussuis, nam opera eorum sequuntur eos.

te albae, id est, ipsa illa bcalitudo patri;e coclcslis *, Regnat itaque cum Ciiristo nunc priroum Ecclesia in vi-
in qna nunc gaudenles exsultant, diclumque est vis et mortuis. Propterea enim , sicut dicit Apostolus

eis : Requiescite tempus adhuc modicum, donec im- {Rom. XIV, 9), luoriuus est Christus, ut et vivorum
pleatur numerus conservoruin et (ralrum noslrorum ^ et inoriuoium dominetur. Sed ideo martyrura tan-
( Apoc. VI, 11). Desideranlibus igitur animabus tum aninias <=
Joannes commemoravit, quia ipsi proe-

Requiescite tempus adhuc modicum dicere, est inter cij^ue regiiant mortui, qui usque ad raorlem pro ve-

ardorera sancti desiderii ex ipsa sua prsesenlia eis ritaie dccrtarunt. Sed a parle totura, etiam caleros

Deum solatium consolalionis aspirare. Regnura nioituos intelligimuspertinentesad Ecclesiara, <=

quae

taraen animarum eorumjam, ut diximus, cuni illo esl regnum Christi.

estnunc, dum isti milleanni dccurrunt.Undeetin eo- ExpUcit liber secundus.

dera libro alibi legitur : Beati morluiqui m Domino
* Beaiititdo coelestis. L. d Certabant. Sed aperte ad tolum. L.
^ Vcstrorum. L. « Quod est regnum Chrisli. L,.
« Joannes dcest in Lips.

INGIPIT LIBER TERTIUS.

DE IPSA RESURRECTIONE.

CAPUT PRIMUM. B nymus {In hunc Joelis iocum, quamvis non iisdem
Quod tempus et diem judicii nullus hominum no verbis). Josaphat interpretatur ^ Domini iudicium.
Hoc ergo est qucd dicit : Quando misertus fuero
Judicii tempus
diem Dominus nobis esse vo-
vel
confessione ceu-
eorum, hoc est, qui mei norainis
luit incognilum. Sic enim inlcrrogantibus se de ul-
sentur, tunc omncs adversarios meos deducam i;»

timo dic discipulis, atque dicentibus Quod signum

:
vallem Josaphat, hoc esl, in vallem judicii. Oiiines
adventus tui erit, et consummationis sa^culi ? respon- auicm gentes, aut omnes ^ designat incredulas na-
disse eumdem Dominum lcgimus : De die autem illa
ant oranes dixjmones dicit, quia sic idem
liones,
el hora nemo scil, neque angeli in coelo, neque Filius,
doctor iii eodem traclationis subsequiiur opere: Isii
uisi Puter sotvs {Marc. mii, 32). Quanquam hoc tales, id est, quos aut incredulas nationes, aut dae-
ipsum quod se dicit nescire, uon arbitrandus est
mones dicit, non judicabuntur in montibus, non in
boc ipsum Filius ignorasse, sed quod sic sciat, ut deorsum, ut so-
campestiibus, scd in profundo et
nolil aliis dicere. Nam dum dicit ipse Dominus per lum locus i»
ipse judicii pro poena sit.
prophelam : Dies ultionis in corde meo {Isai. lxiii, 4),
CAPUT III.
indicat se quidera scire, sed nolle aliis indicare.
Qnod nullus noverit honiinum, per quot dies futu-
CAPUT 11. rum illud judicium extendutur.
Utrum specialis locus esse credatur ubi judicium a
t Qiiod in confessioiie ac professione tenet omnis
Domino agetur.
Ecclesia Dei, Christuin de coelo > esse venturum ad
Quid ex hoc " in aliis legerim, non facile mibi
vivos et mortuos judicandos (ut ait beatissimus Au-
occurrii : hoc tamen Joel propheta vaticinaiite ^ di-
gustinus), i hunc ultirai judiciL diein dicimus, id est,
dicimus, quod in valle Josapliat omnes gentes a Do-
novissimum terapus. Nam per quot dies futurura
raino tcmpore judicii "=
congregandae sunt. Sic enira
judicium ^ extendatur, incertum est » (D- Aug., de
idein sanclus prophela aii : In diebus illis et in
Civilat. Dei, lib. xx, cap. 1, num. 2).
tempore illo, cuvi convertero captivitalem Judiv et

Jerusalem , congregabo omnes gentes , et deducam CAPUT lY.

De terrore adventus Christi, et quod in ea forma qua
eas d in vallem Josaphat, et disceptabo cim eis ibi judicatus est, in ipsa ad judicium veniet, et judi-
{Joel. III, 1,2). Sed haic prophetae verba quomodo cium agitabit.
beatus Hieronymus sentiat, audiamus, ut ex illius 1 Christus Dei Filius, finito mundi termino, in

verbis locus iste Josaphat, quo judicium dicitur agi- ea qua ascendit coelos corporis forma, » cura san-
lari, utrura proprie an figuraliter intelligi debeat, ctis omnibus veniet. UIo enira de coelis ad judicium
melius lector e agnoscat. Dicit enim beatus Hiero- veniente, juxta quod ipse in Evangelio ait : Virtu-

• In atiis codicibus. Lips. *> Insis. L.

^ Cognovtmus. L. Lsse futurum. L.
»

•=
Judicanda: sunt. L. Ilunc omnes judicii utlimum diem dicimus,
j id
d In valte. L. est, futurum novissimum tempus. L.
Agnoscas. L. k Tendatur. L.
' Deijudicium. L. 1 Omnipotens Dei Filius. L.
^•Designant. aul omnesdicit. D. «n Ad judicium cum sarulis omnibus.
. . . L.
m 8. JLLIAiM EPIS :0P1 TOLETyLM 500
tet cceiarurfi eonunovehvnlrtr, ttt signum A «ius effulserll , non indigcbiinus inlcrrogare
.tunc apparfhit «( i

FiUi honiinit in corIo; et .lunc omnet veneril Cbrisius. bed qiiod quxrttur, si cum cruce
* ftlange^U

irifms terrce, et videhunt Filin/n hominis wnientem in veniet (nec enim pncinis&x expositionis oblitu»
nubibu» cceli xum
mvUa. Ef miltei fmq&los *uo«
viiiut^ sura}^ audi igitursubsequentia. Tunr.,inqmt, quando
eum tuba el yoce ma^na, el coafjfj-^bunt eiectos eju» ventunfs eit, S(d obscurabitwr, et luaa non dabil lu'
a quatttor b ventix, a sunmi^ caelorum utque ad ler- men tuum {Ibid., 29). Tanta enim erit 'Crainentia

niinot eorum (MaHh. xxiy, ^, 50, M). Paulusquo- splendoris iii Christo, ut etiam clarissima coelt la
que aposiolus de advenMi " judicii i(a ^ic^ii : lj>se minaria abscoodantur pne fulgore divini luminis.
autem Dominus in jusfv, et in vocfi archangeU, et in Tunc et stellx cadent, quando ^ apparuerit sigiium
tubaDei descendel decoelo i,I Tkessal.iY, lu). Igmsenim Filii horainis iu coclo {Ibid., 29, 30). Censiderasti
ante eum, Psalmisla praedicente, ardebit^ et incircuitu quaoEa sit v.trtus ^ sanclre crucis ? 8oi obscurabi-
ejus tempestas valida {Psal. xun, 5) quia idem qui ali- : lur, luoa noo dabit lumeo suum : crus vero fulge-
quando venit ut judicaretur occultus, lunc veniei ut om> bit, o,t ^obscuraUs luminaribus coeli, dilapsisque si*

nes judicct nianirestus. Cougregatis crgo sanctiesui» deribus, i° sola radiabit, ot discas quooiam on»
omnibus, <^
de coelo estdescensurus, juxta iilud quod sole et luna praeclarior est, quurum splendorem di-

Isaias dicit : Ecce vettiet Dominus cum sanctis suis ad ^ vino illuslrata splendore superabit> El queraadflio^
faciendum judicium {Isai. ui, 44). Tremendus igitur jluin ingccdiente rege in civitatcm, exerciius » prae-

valde et pavendus adveniet in die * examinationis cedit fereus signa et vexilla rcgalia, <>
et ambitus
wx, quando cum angclis et archangc^s, tbronis et pncparationis armisonx annunliat rcgis introitum ;

domkialionibus, caeierisque virtutibus, coelis quo- ita Domino descendeiite de ccelis, praecedct exerci-
que ac terris ardenlibus» cunctis ja sui obsequii tus angdorum atque arcbangelorum, qui signura
terrore comraotis, visus fuerit in gloria majcstatis. illud trinmpbale crucis vexilium sublimibus bumeris

CAPUT prxferenles, divinura regis coelestis ingressum ter-

y.
Quod pr/emnte cr^ce CfirisHi^ fi^judicinm teniet, et rls irementibus nuniiabunt. » Idem doclor poslali-
quod eadtm crt^x angcior.uv} humeris, de ceelo Chri- qua sic repeiit : i Sed quare crux apparelnt tunc«
sio descemiente, fortabitur. quam ob causam in cjus pnelatu Dominus adve-
el
Joaones Chrysostomus liquidissime banc qusestio- niet, P perspicu\im est : ut agnoscant consitium ini-
nem vcntilans, ita definiens dicit {Homilia prima quitatis suae, qui Dominum majestalis cnicifixerunt*
de Cruce et Latrone) Yideamus quomodo cum
: c
Per hoc enim sig-num impudens Judaeorum rcdargui'
orucc sua veniet Christus, necessarium enim est Uir t jucndaciura vd imi-ietas. Et quoniam propter
hoe ipsum oslendere. Si
promptuariie e&t Christus,
dixerint, inquit,
ecce in solitudine, noiife
* EcCe in C ^ jpjua, habeHS cnicera veniet, audi ipsum in
Quia tunc plangent omnet
EvaageUo proieslanicra :

cfedcre {Hatth. xxiv, 26) , dc secunda prxsentia iribui terree {Mattk. xxiv, 50), vidcnies accusatorem
gloriasuae dicens propter pseudo-christos» et pro- suum ipsan» cruccn», ct ipsa arguenie cognoscenl
pter falsos propbetas, ^ et propler Anlicbrislum, peccaluni suum sero, et frustra fatebuiitur impiam
ne quis errore pnBventns in falsum incidat chri- cxcitatem. (^^i^ autem miraris, si crucem aflercns
stam. Quoniam Christi Sajvatoris adventum prseve- veniet, ubi et ipsa vuhiera tuuc ostendet ? Quoniam
luet Anliichmtus, ^dee soUicite prxcavendura est, videbunt, inquit, in quem £ompuiixerunt » {Joan. xix,
ne quis pastorem quxrcns, lupum inveniat. Ob hoc 37).
pncdico tibi unde dignoscas veri Pastoris advcntum. CAPUT Yl
Hoc dedit signum : ha^c enim fuit votuntas ejus, ut DeUrrore visionis diaboli, cnm sublatus fuerif, ut ad
primus adveuius laienter fieret, et quaereret quod judicium adducalur.
perierat ; secundus vero adventus non ita, sed sim- Cum sublatus fucrit diabolus ut daranetur, multi
plieiter ait : Quemadmodum, inquit, fuigur exiens electi, qui in corpore inveniendi sunt, Domino ad ju-
*> mb oriente apparet in occidenle, ita erit adventus dicium veiiiente, melu conculicndi sun(, vidente»
*^
Filii honunis {Ibid., 27). » Subito oinnibus appare- tali senteniia impium es^e puniium. Quo terrore
bit, Dcc erit indigens quisquam ioterrogare, sive purgandi sunt, qiiia si quid eis ex corpore adhuc
bic, sive illic est Chrisius. Qu,emadmodum cnim peccali remanserii,metu ipso quo diaboluin dara^ari
fulgur cum emicucrit, non egeinus inierrogare si conspicient, purgabuntur. Hincestquod ' ait.Job:
lacla sit coruscatio ; jita cum revdatio pnesentise Cum sublatus fuerit, timebunt (ingeti, et * territi

u plangent sc. L. y Apparuit. D.

1> Ventis coeli, a summo c<storum. L. 1 Stgni, hoc est, crucis. L.
« Judicii sui. L. »> Melius Lipsiens. quam Duac, cajus bxc lectio
* Ad faciendum judicium de eeelo. L. est : Sol non radiabit ; quan^o erux et luM wU
• Examinis. L. prcBclarior est, elc.
' Ecce deest in D. » Antecedit preeferens. L.
» Et faUos propketat, prepter Antichrisium, ne * Et ambitu prceparaiiomt, armisqife anuurUiat. L.
etliquis. L. f Ratio perspicua est. L.
f>
Ab aquilone. D. <iMendacium deest in Lips.
» Subito enim. L. f Ait Dominu» ad Job. C.

i An neTe iii Chriiitts, L, « Exterriti. L.

 ; :

601 PnOGXOSTlCON IJBRI TRES. — LIB. III. S02

purgqbutttur (Job xu, 16); aagelos videlicet san- A creduinus , cu n Christus " de coclo a<l judicaudus
cio$ .quosquc aiqm elcctos volens lalcUigi. vivos ci roorluos descenderit, et judex hominihus
CAPUT VII.
apparuerit manifestus. Nam juxta prseGxam beati
Auguslini sentcntiam, quod de Christo proAtemur
Quod Chrlstus ad judicium veniens, miiis juslif., et
terribilis apparebit injustis. futurura quoniam dc coelo venturus est vivos et
,

nedcniptor humani generis cuni apparuerit, et moriuos judicalurus, non perlinet ad vitam nostram
mili^ eril jiistis, et terribilis injuslis. Quem enim qux hic geritur, quia oec in rebus ejus gestis est,
>>

iDansueium aspiciunt elecli, hunc pavendum atque scd in ilne sxculi gereodis. Ad hoc pertioet quod
lerribilem conspiciunl reprobi. Scd hunc ideo ele- secutus Aposlolus adjunxit : Cum Cbristus apparuertt
cti terribitem non videl)unt, quia modo terrorcra vita noslra, lunc et vos apparebitis cum ipso ia glorift

illius coDsiderare non desinunt. El ideo reprobi ler- (Col. iii, 4). Vivcs autera et raorluos, cum veaeril,
ribilem illum cottspicient, quia modo ullimi illius judicabit, quia ct justi, qui ulique vivunt, el ii^usti,
judicii poslponuni terrorem, et, quod esl pejus, quasi qui merito mortui appellantur, ab iUo utique judi-
securi io suis fxcibus jacent. candi suot : sive ut vivos inLelligamus quos hic

CAPUT VIII nondura mortuos, sed adhuc in ista caroe yiventes

Quod Cbristvm in came ad judicium vcnientem justi B ejus > inveneril adventus; mortuos auLem, qui d«
et fnjusti carneis oculis sint visuri corpore priusqoam veniat exierunt, vel exituri sunl.
Christus Dei Filius cum ad judicium venerit fa>
CAPUT XI.
eicadura, oiQoe? pariter humaniiatem ejus justi et De sedibus judicantium.
injusti visuri sunt. Diviuitatem tamen ejus injusti Sedes dicimus quas Gneci throoos appellant
iion videbunt ,
qux lantum justis videnda promitti- thronos autem Grseci i sedes dicunt. Sancti ergo,
tur. Nam quod ab injuslis divinitas ejus non videa- quamlibet ipsi sint sedes Dei, juxla quod scriptum
tur, testatur Isaias qui dicit : Tollatur impius, ne est Anima justi sedes est sapientice [Sap. vii),
: ipsi
videat • majeslatem Dei [Isai. xwi, 10). Ex quo tamen sedes habebunt , io quibus Christo judicauto
aperiissime patet quod reprobi tunc buraanitatera sessuri sunt, juxta iliud quod ipsa Verilas ait : Vot
^ ejus ntique in qua judicatus est videbunt ut do- qui secuti estis me, in regeneratione cum sederit FUitif
leaol ; divinitatem vero non videbunt, ne gaudeant. hominis in sede tnajestatis sme, sedebitis et vos supet
Quibus eoim divinitas oslenditur, ulique <=
ad gau- sedes duodecim, judicantes duodecim (ribtu IsraeL
dium demoQStratur. (Matth. XIX, 28).
CAPUT IX. CAPUT xn.
Quod non Pater, sed tantum Filius ad judicium fn-C Dehis cum Domino ad judicandum sessuri tunt.
qui
ciendum venturus esse credatur.
Luce clarius constat quod omnes sancti qui per-
Ait ex hoc beatissimus Auguslinus (In Joan.
fecte mundum reliquerunt, cum Doraino resideutes,
Evang. cap. v, tract. 19, num. 16) : « Neque enim
cseteros judicabunl. Tunc quociue iroplebitur illud
adjudicium vivorum et mortuorum Pater venturus
quod legilur in divinis Lilteris : Nobilis in portis vir
est, nec tamen recedet a Filio Paler. Quo ergo modo
ejut, quando ^ sederit cum senalcribus terrce (Prov»
non ipse venturus esi? Quia ipse non videbitur in
XXXI, 25).
judicio : Videbunt in qucm ^ compunxerunt (Joan.
iix, 37). Forraa illa eril judex, quae stetit sub judice
CAPUT XIII.

illa judicabit quse judicala est. Judicata cst enira

Quod in prtenominalis a Christo duodecim sedibut
non soluni duodecim apostoli sessuri sint, sed omnis
ioique, judicabit juste. » Nam et cum in propheticis perfettorum numerus, qui induodenarium numerum
Scripturis Dominus legitur « ad judicium esse veo- * partiuntur.
turus, fitsi ^ns persona sub alia distinclione palen- Sanctus Augustinus ita ex hoc io suis traclatibus
ter ponatur, tanluromodo propter ipsum judicium dicit (De Civit. Dei, lib. xx, cap. 5, num. 3) : « Non
Christus dcbct inlelligi ;
quia elsi Paler judicabit, enim, quia super duodccim sedcs sessuros Domi- ait
' per Filium judicabit. Nain ipsc per sua; praeseotiaj ^ nus esse «• apostolos, duodecim solos homines cum
manifestaiionem non judicat quemquani, sed omne illo judicaturos putare debemus. Doodenario nam-

judiciura dedit Filio (Joan. v, 22)

;
quia manifesta- que numero universa quaedam significata est praedi-
bitur homo judicaturus, sicul homo est judicatus. caoiiura inuliitudo, propter duas partes numeri se-

CAPUT X. ptenarii , quo significatur plerumque universitas.

Quod non pertineat ad kanc vitam, cum Christus vivos Qux duse partes, id est tria et qualuor, altera per
et mortuos judicalurus de coelo descenderit. alteram multiplicatai , duodecim " fiunt. Nam el
Non cst consequens ut ad Jianc vitam pertinere quatuor ter, et iria qualer, duodccim suol el
; si

« Gloriam Dei. L. manifestus. L.

^» Christi in qua. L. *» Peregrinatur. L.
« Ut gaudeant. L. » Jnveniurtis est. L.
"*
Pupugerunt. L. i Sellas dicunt. L.
• Ad novissimum judicium faciendum etsi ejus k Sedebit. L.
alia distinctio non ponatur. L. 1 Partielur. L.
' Per adventum Filii hominis. L. «n Discipuios
suos, L.
• D( ccelo dcsccudens judex omnibus appuruerit » Fdciunt. L.
5o; S. JLLJAaI EPISCOJn tolltam m
qua alia liujusinodi duodeiiarii iiuineri, qu* ad hoc A resurrfctionem, cuaclain piimce el secundao resur-
valeal, ratio " polesl roperiri. Alioqiiin cuiii in locmn roctionis excludit fabuiam, ut alii primi, alii novis-
Jud;e tra.IiJoris .ijiostoii*m 'egiinus MaUhiam ordi- sinii resurrecturi esse credontur. » Item post aiiqua
iiatum, aposloius r*aulns, qui plus iiiis oit)iiil>us la- idem dicit : « Hoc scnlirc dcbcraus, qiiod quomodo
litrravil, ubi ad judicimdum sedeal non liabebit : qui levis piuraa, «i
aut tenue siccunique folium vento
profeclo cum aliis sanctis ad nuiueruin judicuin se flaluque raptatur, ci dc terra ad subliine « trausfer-
pertinere deinonstrat, cum dicit : iN'es67ns quia on- nutum Dci omnium inortuo-
tur; sic ad oculimi et
<jelos judhiibimus? {I Cor. vi, 3.) Dc ipsis quoque rum corpora movebuntur, parala ad advenlum ju-
}udicandis in hoc nuuiero duodonario sirailis causa dicis. >

est. Non enim quia dictuni est : Judicantes duodedm CAPliT XVI.
tribus Israet, tribus Levi, quae terlia decinia esi, ab Quod ad omnes homines pertineat resurrectio, immii-
cis judicanda nou erit, aut soiiim iilum populum, tulio vero tantum ad sanctos.
»on etiam cujteras gentes judicabunt. Quod auiem Ecce dicit Apostolus : Canet lubn, et morlui ^ re-

ail Jn reijeneratione, procul dubio morluoruin resur- surgent, et nos immutabimur (/ Cor. xv, 52). Sed non
reclionem nomine voiuit regeucrationis intelligi. sicut bonorum et maiorum gencralis est oranium
Sic enim caro noslra regcnerabitur per incorruptio- B resuvrectio, ita communis credcnda est immutatio.
nem, quemadmcdum est anima nostra regerierala Nain, juxta qnod beatus Auguslinus, Hieronyraus,
per lidem. >
Juiianus Pomerius crelerique testantur, resurrectio

CAPUT XIV. communis erit omnibus bonis et malis, immutatio

De ullima resurrectione corpGrum humanoruni, vero solis danda est juslis, quaj utique glorjficalio-

Resurrecturam carncm omnium quiciinque nati nein insinuat asternce beaiitudinis.

suiit hominum atque nasccr.tur, et inorlui sunt et CAPUT XVIi.

luorientur, nullo modo debet dubilare omnis qui Quod no)i aerium carpus, sed caro quam gerimus,
veraciter Christianus est, dicenle Domino sine ulla corruptione resurget,
Amen, :

amen dico vobis, quia venit hora quando moriui qui Nuilo modo audiendi sunl, qui pro came nescio

in monurneniis sunt audienl voccm Filii Dei ; el pro-

quod corpus resurrecturum f^ibulantur 8 aerium.

ceUent qui bona fecerunt in resurrectionem vitw; qui Scd, joxta sacrae historiae. veritatem, in lioc quod
v4ro niaia, in resurrectioneni judicii {Joan, V, 23) quisqac vivit, resurreclurus est corpore. Nam, ut
caeteros taceara, egregii praeceptoris nosfri Eugenii,
CAPUT XV.
^ Tolelanae sedis antistitis, breviter hacc vcrba re-
Quod seplimo angelo tnba canenle, in ictu oculi erit «
resurrectio morluorum. ^ texam « Resurrectionera autem carnis verissime
•> B. Ilieronymus quorunidam de resurrectione confitemur, non, ut quidam deiirant, ut in aeria vel

disputantium sententias in epistola sua, quafibet alia carne resurgamus, sed in bac qua
quam ad
Miiiervum scripsit, asserens, ita dicit : < Quierimus
sumus, i
in hac qua ctiam pro recte factis coronam,
cur de aovissima luba mortuos scripserit Apostolus aut pro male gcstis unusquisque merebitur reciperc

resurrecturos (/ Cor. x\, 52). Quando enini novis- poenam. i

sima dicilur, utique alios praicesserunt. In Apocaly- CAPUT xvm.

psi Joannis (Cap. xi) seplom angcii describuotur
Quomodo spiritualia corpora tunc habere credantur,
cum futura corpora non fpiritus, sed corpora veris-
cum tubis, et unoquoque ciangente, primo videlicet,
sime approi)enlur.
secundo, et tertio, quartoque, et quiuto, et sexio, Resurgent sanctorum corpora sine ullo vitio, sine
quid per singulos scturn sit, indicatur. Novissimo ulia deformitale , J sine ulla corruplione , vel oneris
aulem, id esl septiino, ciaro tuliK strepitu perso-
diiricultate. In quibus isnta facilitas, quanta felicilas
nante , = mortui suscitaiitur, corpora, qure prius erit. Propter quod spiritalia dicta sunt, cum procul
habuerant corrupiibilia, incorruptibiiia recipientes. i
dubio corpora futura i'
non spiritus siut. Sed sicut
Pro eo tamen quod de resurreclione mortuorum ait nunc corpus animale
j) dicitur, quod tamen corpus nou
Aposlolus, omnes resurre<;turos esse in moniento,
aniina est; ifa tunc sphitale corpus crit, coipus
inictuoculi, in novissima tuba, « tania (utaitidem
laraen , non spiritus erit.
^octo^- ) celeritale fiet resurreclio mortuorum , ut
CAPUT XiX.
vivi quos in corporiJms suis consuuimationis tempus De qualitate corporum qme in resurrectione fulura
invenerit, inoriuos de infcris resurgentes proevenire sunl.
iion valeant. Quando enim dicit, in puncto teinporis, i Qualitas eoruin corporum, ut ait Julianus Po-
ct in motu momeuto futurani omnium
oculi atque merius (De anima: origine), quam raiseri vei beali

» lUperitur. L. e Facile transfertur. L

^ liacc in Hieionymo frusira quaesivimus, aiierius ^ fiesurgent incorrupti. L.
forte verba sunt : iiia certe styiura Hieronymi vix ^ Acreum. F^.
&ap>unt, ^ Tolosance scribit raaie L.
<"
Duacen., pauio aiiter : Moriui suscitanlur cor- > Et vivimus, in qua etiam aut pro recte fuCis,
pore : qui priuo habuerant corruptibilia incorruptibitia elc L.
recipientes. j Sicut sine uUa corrupfione, onere, difficuUate, L.
<i
Yel slipula adjicil L. ^ Caro, non spirilus siul.
 »

505 PROGNOSTICON LIBRl TRES. — LIB. IH. m

rijcipiftnl, aeqiialilev qiAideni incorruptibilis et ini- A sequenter adjiingit ; < Si quis in eo corporis nio(i«

mortalis eril; sed corum ipsormn qui recepturi sunl quo dcfunctus esl resurreclurum unulnquonfique
loca vel merila incompr.rabiliter diversa cruni, ct contendil, non est cum illo f
laborabili contraili-

a se iuviccm longe distantia. Unde dicil Aposlolus: ciione pugnandum. » Julianus ^oque Pomerius quid
Omnes quidem resurgemus, scd non omnes immutahi- de hoc scnserit [Librode anima) non tacebo. « Sane,
mur{l Cor. xv, 51). Quod enim dicii Omiics qnidem : ait, de lelate niliil esse qux'stionis exisiimo, qiioniam
resurgcmus , unam lantum resurreclionem omnium sive jaru in utero, sive jam nati vita privenlur infan-

hominum signat, ul omnia hominum corpora,Hna iii- tC5, sin ea resiirrecluri esse credantur, ad quam
corraptione, una immortalitate donala,aut in suppli- profecto essent, si viverent, annis ''
sequenfibus pcr-
tio, aul in pra^mio, possint esse perpelua. Ac per lioc venturi; qnoniam si naluram resurrectio reparabit,
omncs et siniul resiirrecturi credendi sunt; sed impii aliquid deesse pleniludini naturae non poterit. t Qnod
ad supplicium, peccalores ad illud finale judicium, et eliam proedictus doctor simililer fieri et de his qui
sancti omnes adprainiium, Igitur corpora miscrorum provecia sctate raoriuntur aslruxit, dicens : < Is quo-
non sic immortalia et incorruplibllia erunt, ut quia que qni hinc provecta a;tate,vel eiiani decicpita, de-

corrumpi aut mori non potorunl, nullum sensum cesserit, ea setate resurget in qua juvenis fuit, debi-
dolorisadmittant; sed ut, in leteniis cruciatibus con- " lilale senectutis ablata. Aut si hoc magis coagruit
stitula, siimmus dolor nec corrumpat cruciando, nec illi SKCulo beato, in quo omnes sancti sine ullo beati-
perimat. Ac sic ad boc caro immortalis cum sua tudinis suao defeclu » victuri sunt, ut aliqua actatum

anima conderanala vivil, ut scntiat; senlit, ui differentia ibi futura sit, sic erit ibi i , ut impedi-
doleat; dolel, ut moritis suis digna recipiat, mento aul dcdecori sine fine regnautibus non sit. >

Ilemque subjungit : < Quod de a)tale diximus, hoc

CAPUT XX.
idem de statura licet intolligi. »

tnqua xtate vel statvra futuri sunt resnrqcntes^ sive

sinl senes, sive jnvenes, vel infantes.
CAPUT XXI.
Ulrum an diversw futura; sint sialurce vel
(equales
Plerisque perlinacitcr ac varie de hac quajstionc fifjurrs surgentium corporum, et utruni rnacri cum
certanlibuSjbealus Augustinus (DeCivi!. Dei. (ib,\xu, eadem macie piugues cum eadem piinjuedine, i?»
,

cap. 15, 16) responsuruai se ' perhibcns dicit : t Si resurrectione futuri sint.

dixcrimus adDominici corporis moduin i^quorumdam De stalura corporis in qua otnnes "^
resurrecturi
niJijorum corpora redigeada, peiibit de multorum sunt, beatus Augustinusinacifesta disscrtione pro-
corporibus plurimum. cum ipse nec capiUum perilu- nunlians dicit (Enchir. cap. OO) : c Non cst conse-

rum esse promiserit. Ucstat ergo ut suam recipial ^ quens ul ideo diversa statura sit i
reviviscenliura.

unusquisque mensuram, quarn vcl hi.buit in jiiven- quiu fueral diversa viventium : ^ scilicct ut macri
lule, eli.imsi sene.s: sit niortuus, vcl fiicrat habiturus,
cum eadem macie, aut pingues cum eadem pingue-

si antc est defunctus. Alque iiiud <juod coinniemoravil dinereviviscant. " Sed si hoc est in consilio creato-

Apostoias de mensura setatis plpnitudinis Christi ris, ut in efiigie sua cnjusque proprietas et discerni-

{Eplies. IV, 13),..... sic accipimus dictum, ut nec bilis similitudo servetur, in caeteris autem corporis
infra nec ultra juvenilcra forraam resurgant corpora bonis a.>qualia cuncfa reddantur, ita modificabiiur

defunctorum ; scd ' h\ oetate et robore usque atl

illa in unoquoque materies, ut nec aliquid ex ea pe-
quan) Christum hic pervenisse cognovirous. Circa reat, et qnod alicui defuerii, iilesuppioat qui ctiani
triginta quippe annos defmierunt ctiam hujiis Sicculi denihilo potuit quod voluit opcrari. " Si autem in

doctissimi homines jiiventutem, qua? cum fuerit spa- corporibus resnrgenlium rationabilis iniequalitas erit,

tio suo terminaia, inde jam hominem ad dctri- sicul est vocum quibiis canlus impletur, boc fiel cui-

menta vergere gravioris ac senilis letatis : ct ideo que de materia corporis sui, quod homincm reddal
non esse "^
dictum in raensuram corporis, velin men- angelicis coetihus, et nihil inconveniens eorum ing'-
suram siaturai, sed in raensuram setatis pleniiudinis rat sensibus. »

Chriati. Resurgent ergo omnes tam magni corpore,

D CAPUT XXII.
quam eraul, vel futuri erant oetale juvenili. Quamvis Quod sinealiqua deformitate sandoruin corponi resiir-
reclura sint.
nihil oberit, etiamsi eril infantilis vel senilis corporis

forma, ubi nec « mentis nec ipsius corporis uila re- Resurgent omniuni sanctorum corpora, omni feli-

nianeblt infirmitas. » Unde eliam pnedictus doctor cilate ei gloria iramortalitatis conspicua, sicut sine

» Prwbens. D. ^ Omnes qeneraHter. L.

^ Quorumctinquc mnjora corpora. L 1 Reviviscenlium singutorum. L.
<^
Lip.: In ejus wtutis robore. Edit. S. Aug., in cjus «n Aut macri. L.
(ctaie, et robore. " Lectionem Lips. el cdit. S. Aug. pra-ferend.iiii
<* Duacena, No-.i esse vcnturum. lioc loco du.\iiinisDuacen.n, qu;e cst linjusiiixii : Scd
« Meritis pro meniis. L. sit Itoc in conciiio crcui.oris, ut....in ca'!cris o.utcm
f Laboriosa. L. corporibus bonis aqualin cuncta reddanlur. Ita, e»c.
^ Duac: In cam resurrecturi crcduntur. " Discrcpal etiam hnc loco lectio Duacona a Lip.
h Procedenlibus. L. et S. Aug. quam scouti sumus. lilius antem verha
i Venturi sunl. L. sunt Sic nutem cnrporibus.... Atcut
: esl vocton, quibui
I {jt quidquam itiquam impcdimento. L. can.us iwplciur. IIoc ficl, e:c-
 : » ;

507 S. JUUANl EPlSCOn TOLETAM 508

ulla corruplione, diHicultatc, • oiicrc, ita sine ulla A ' lanla ac lalis « corporis pylchriludo. iil oljlectet ii>-

(leforniitatc.ln quibus, ut ait sanclusAugustinus, tuitum, ct cor iiullalcnus iiitlectatad vitium. >

lanta erit facilitas, quarita felicitas. Nam idcm do- CAPUT XXY.
ctor ipsas quoque cicatrices in corporibus martyrum Quod nulla re$urgeiitet cibi ac potus cura soUicitet.

posse quidem viJeri docet, sed sine ullo dcformilatis Nccessilatem cibi ac potus natura nostra, quandiu
intuitn id Deri perbibet. t Non enim, ut idera doctor corruptibilis in boc subest corpore, pntitur, cum me-
egregius ait {/)e Ciu, /)«, /it. xxii, cap. 19, n. 3), rito corruptionis ac immortalitatis suae ' largueiili

deformitas in eisdcra corporibus, scd dignilas erit eidem velut quacdam medicamenta pnehentur. Cum
el quamvis quxdam in corpore, non corporis, sed vir- autem facta fuerit resurrectio corponim, ^ jq su-
tutis pulcbriludo fulgcbit. i mendo cibo ac potu ibi necessilas nuila erit, qua;
corruplioni tanlunj in hacvila tribuilur; nam in-
C.APUT XXIII.
comiptione vel immortalitate, qux posl banc vitam
Qttod superpuum $U qucerere de reproborum corpori-
futura est, ntetur. Etenim juxta quod Julianus Po-
bns, tn qua (elate vel nunsura resurgunt,
meriosait {Lib. de animoe origine) « Omni corru-
....
:
Reprobi sane utrum unius staturaj an diversae fu-
„ ptione ac mortalitate consumpla, non ibi erit ulla
lursp sint, superfluo
.,
qnscritur, quando m eis qui a « *^
. . f.
'

.. . «» carnis infirmitas, sednalura.Hicergo ubipotcst caro

beata luce et ab ilio decore domus xternse alieni
mori, cibo ac potu juvanda est, ne morii succumbat
nianebunt, statura, quse decori esse solet ^ non ex-
in illa autem vita ubi mori non potcrit, nihil requiret
qniritur, quia, juxta quod quidam sapiens ait, ubi
alimonix, qaia iramortalem nec faines potest nec
crit denlium stridor, seternusque et « intolerabiiis
sitis occidere. > Quod si nobis e contrario illud obji-
flelus, inaiiiter quxrilur corporura decus.
citur, quod post rcsurrccCionem Doniinus cum disci-
CAPUT XXIV. piilis suis manducasse perbibetur, el ob hoc exemplo
Quod viri et femince in proprio sexu resurgenl. ejus resurgentes comcsluri credanlur; i manducavit
Plerique propler hoc qaod dicit Apostolus : Donec k panem, at idem doctor, Dominus Jesus, non
ait
occurramus ei in virum perfectum {Ephes. iv, 13), oin-
indigentia, sed potentia ; nec ol infirmitati carnis
nes feminas in virili sexu resurgere credunt, pro eo suse consuleret, sed ut vera carne se dubitantibus
quodvirex limo, mulier veroex virilatere facta sit. resurrexisse monstraret. Quia utique si spiritus es-
Mos autcm catbolicorum magislrorum sententiis eru- set, sicut tunc putabatur, aliquid carnalis cibi non
diti, boc £redimus, boc tenemus, quod omnipolens sumeret; sumpsit autem,ut contirmaret eorum fidem
DejULS* qui uiruioque scxum condidit, inslitait ac re-
quse coeperat fluciuare, et sibi non facultatem, scJ
demit, iHrumque in resurrectione restituet. Nam C i pecessiutem ostenderet defuisse.
C]»ristus Domiiius de muUere ten!.aitxs, quse amissis CAPUT XXVI.
sepiem vjris quos habuerat, binc quoquc ipsa trans- Quod carnalibus indumenlis natura nostra non
issel« £um quxrcretur ab eo in resurrectione cui egeat,

eoru£9 potissimum redderelur, respondit : Quod in Plurimorum doctorum seiitentiis detiniiuni esse
resurrcctione nec feminx ^ nubant, nec viri uxores non ambigo quod in resurrcctionis illius ultiinae gio«

accipiant {Matih. xxii, 2S-30). Ex quibus s.tcralissi- ria non sint corporibus necessaria tegumenta, abi
niis verbis aperlissime patel quod ibi nou sexus, nec inflrmitas ulla erit, unde possit caro incorrupii-p

sed concuhilus desit; nec caruissit natura mutanda, bilis alque immortalis occidi, nec i aliquod peccatum
sed ejus concupiscentia finienda. Nam el beatus Au- unde cogatur anima beata confundi : in tantuni, qt

gustinus banc quxstionem ia suis tractatibus vcr- majores nostri defmiant eos qui talia credunt, id
saiis (De Civit. Dei, 17):« Mclius
lib. xxii, cap. est, qui dicunt resusciiatos vestimeutis egere, om-
mibi, ait, sapere videntur, qui utrumque sexum re- nia bona quse dicuntur futura eosdem posse non
surrectunim non dubitant. Non enim ibi libido erit, credere. Et tamen si erunt ibi, ut quidam causan-
qux confusionis est causa. Nam prlusquam peccas- tur, quxdam tegumenta velaminum, '' utique incor-
sent nudi erant, et non confundebaniur vir et femina. '' ruplibilia erunt, juxla quod Julianus Pomcrius ai|
Corporibus ergo vitia detrabentur, natura servabilur. {Ibidem}: « Si caro nostra non genere sed qualitale
Non est autem viiium sexus femineus, sed natura, mutata, nec spirilus sed spiritaiis eflecta, camali^
qux tunc quidem a concubitu ct a partu erii immu- non requiret, aut nuUa in resurrectione vestiraenta

nis. I Quibus ita a prsedicto viro digestis, erit, ut erunt, aul si erunt, i incorruplibilia credi debent, quai
praeceptor nosler saccr &jgeniu8 [Toletanus] docet. sic succtos vesliant, ut nulla eos sui sollicitudiue "> iu

• \el onere. L. 1» Pro panem Iiabet Lips. plane.

b Dcest non in L. iNecessitatem manducandi. L.
•'•
Ihcessabilis. L. i Aliquid peccatum. D.
<* Nubent.... accipient. L. k Ulique incorruptitilia corpora, incorruptibiliiu*
« Glorificati corporJs.L. vesdmentis, utentur. L.
' Languidce endem velut medicamenla. L. 1 Incorruplibilium corporum, prorsus iucorrupti-
^ Insumendi ibi cibi atU potus necessitas nulla eiit, bilia. L.
qua; corruplioni tanttim innac vita Iribuitur, nonin- •" Decst in in Duac.

corruptiotii, vel immorlaliiati, quoe post hanc vitam

(uiura esl. Vcteri enim juxlanuod. L.
S69 PROGXOSTICON LIBRl TRES. LIB. IIL SIO
lllius futurx beatUudinissccurilalcdislendaot: aul A CAPUT XXVIII.
forsan iilius gencris indumenta erual, qualibus se De his qui cum majore vel minore membrorum uur

indulum propheta sub Ecclesijc typo graiulutur^ pt mero, vel qui cum duobus capitibus, et uno corpore,
ant duobus corporibus et uno capite, vel ctttero ge-
dlcit : Quia induit tne veslimento salutis, et hidu-
nere monslruoso nascuntur, qualiter resurrecturi
mentM juftitite (ircumdedit me > {Isai. lxi, 10), vcsti- credantur,
mentutn salutis idem doclor ad carnem, i;idnmentum Dc hac qusestione ila bealus Augustinus eloquitur
Vffo ju^tiiiaead animam referens. Itemscquitur idem {Enchir. cap. 87): t Neque enim, ait, raonstra quae
docjlor : Quod si ita esl, et si concedaiur resur- nascunluret vivunt, qiiamlibetcito morianlur, aut re-
geutesvestimentis asuros, non talia illis erunt, qua^ surreclura negabuntur, aul iia resurreclura credenda
lia fuisse leguntur Israelitica vestiraenta {Deut. sunt, ac nonpotius correcta emendalaque natnra. Absit
yiM, ti)» qn>3 quamvis in quadraginta annos divina enim ut illumbimcmbrem, qui nuper inOiiente natus
xoiuntate servata sint, tamen solita velustate con- est, de quo fratres tidelissimi quod viderinl retulerunt,
suinpta sunt. Nec qualia fuerunt in quibus Moyses et sanctae memorioe Ilieronymus presbyter scriplara
et Elias in monte cum Domino {Matth. xvii, 3), vel rcliquit, absit, inquam, ut unum hominem dupliccin, ac
6dDCti aogeli visi sunt, quse ct ipsa in nihilum,a de quo noii potius duos, quod futurum erat si gemiiti nasce-
eranl pro lempore surapla, solu^asunt; sed forle B rentur, resurrccturos existimemus. Ita ca;icra qu;i;

J^lia erunt qualibus Dominus resurgens vestitus singuli parlus vel amplius vel minus aliquid habendot
apparuit {Matlh. xwni) : si tamen et illa non fuenint vel qusB quadam nimia dcformitate moiistra vocan-
ad tempus propier ^ usus humanos assumpta, scd tur, ad bumnnx natune figuram in resurrcctiune
propiia. Quoniam si ibi erunt, qucecunque vel qua- revocabuntur; ita ut singuloe animse singula sua
liacunque fuerint, spiritalium corporum spirilalia corpora oblineant, nullis ba;rentibus etiam qux co-
erunt : ac slc eisi nudi non erunl, tamen si>ii-ilales bserentia ^ nata fuerant, sed scorsum singulis sibi

eamalibus non egebunt. > Hsec siquidem Julianus sua membra gestanlibus, qnibus bnmani corpori»
Pomerius. Cxterum plurimorum doclorum evidens compielur integritas. > Julianus quoque Pomerius,
deGnitio ,
juxta quod ei clara prxccptoris nostri prsedicti doctoris senientiam sequens, ait : < lilud

Eagenii senlenlia contestaiur, hoc astruil : * Quod ciiam sic mihi videtur intelligi, ut caro nostra sive
io illa futura gloria resun-ectionis, ubi nulla corpo- cum minore membrorum sive cum ampliore nume-
ribus sanctis dcforniilas., nulla quoque doloris aut ro nascator, cum membris solitis el congrucnliEbu$
laboris erit adversitas, non sit quoque legminum fsu% integritati resurgat, quiatamin eis quaeminus,
Jiecessarius usus, quibus eril omnia et in omnibus qnamin eis qu.^amplius fuerint,debilitasest,quae hic
Cl^istus > {Coloss. ui, 11). ^ quidem videturnatunecontraria,scdinfuturarepara-
lione corporis nosiri sicutcorruptiovel morlalitas,sic
CAPUT XXVIL
ipsa creditur auferenda ; al caro nostra surgat suisom-
Detibortivii fetihus; et quia homo ex quo incipit nibus partibus tota, et sine imminulione vcl adjec-
fti matris utero vivere, ex tunc credalur ad resurre-
tione membrorum secundum modum formx su<e per-
ctionem ultimam perlinere.
fecta.Corpora quoque, sive duo cum capite uno nJH
Si potest cerium haberi quando iiicipiut bomo in scantur, sive unum cum duobus capitibus corpiis,
jrnalris uiero vivere, e,\ tunc qaoque veraciter de- quamvis modus quo baec Gant nobis et prBcipiie mihi
finiri potest quod mori mique potuisset , sicqiie babeatur incertus, tamen unde certus sum, sioe uila
eum qui vitam babuit et naori poluit, resurrcctionis ambiguitate prcountio, quod aut duo corpora cum
lempore reparari. Nam et bealus Augustinus hanc capitibus suis resurgent, si in eis dux natie sunl
qu(es.tionem nontamdisserens quam proponens, inter animx, quoniam negari non potest singulas quas*
.cxlefia sic dicit {Enchir. cap. 86) : t Ex quo incipit que auimas singula coipora qiiae amisenint immorta->
lM>mo vivere, ex illo utique mori potest. Moriuus liter recepturas ; aut si una auiina nasciiur, sive in

mors potuit evenirc, quomodo ad

yero, ubicunque ilU uno corpore et duobus capilibus, sive in duobus cor-
resurrectionem non pertineat mortuorum ? > « Ju- ^ poribus et capiie uiio, unum recipiet corpus. Ac pcr
liaous quoque Pomerius ait : t Sane illi qui proji- hoc nalura caruis nostrx, sive amiitendo quod ei
duiitur ex utero, resurreclurt sunt, si vixerunt, non superfuit, sive recuporaitdo quod defuit , io suauo

ludic^ndi, sed puniendi; qiiia cum essent ^ Ada; pec- pleniludinem reformala, sicut sinc ulla corruptionc,
.caio damnati, noo suntsuse damnutionis ncxibusab- ita sine ulia inCrmilatc spiritui suo immorlalitcr
9oIuti. £t lamen sive iii utero, sive jam nati, vita inhx-rcbil. >

pnvenuu|-i^f^nles,in ea;etale resurreciuricrcduntur, CAPUT XXIX.

ad quam profccto essent,
quentibus perveniuri; quia
i>eparabit, Aliquid
Ceiit. >
si viverent, aunis subsc- Quod ki qui nunc a bestiis cofneduntur, aut dirersa
oaturam rcsurreclio
si
lanialione truncantur, resurgentes iniegritutem sui
corporis obtinebunt.
deesse plcnitudlni oaturjc non po-
< Non pcrit Dco, ait sanctus Augnstinus (
Enchir.
cap. 88) , tcrrena matcries, dc qua murialium crca-

Z>« quo erant dcsunt in D * Adx damnntione. L.

^ Yisus humanos. D. • Piaturcp. D.
« Adjicii Lii». rcpcrire n<m pouum. ' ^ua integritale. JL<
 » >,

811 S. JLLIANI EPISCOH TOLETANI Sll

tijrcaro; sed iii quciiilibct pulverem cineremque A parvasunlcorrigenlur.eUiuod minus fslqaam decet,
solvalur, in quoslibcl lialiUis aurasque diffugial, in unde crealor novit inde supplebiiur, ei quod plus est

qiiatnrum(|ue alioruni corporuwi subslaniiam \cl in qiiam decel, maieriei servata iiitegritaie, detrabe-

ip-a cleuienUt vorUilur, in (luorunicunquc animalium lur. » Ilujusergo doctoris prudenli defmilione eru-
aul ciiam honiinum cibum cedat, carnen)que niutc- dili, restat ul et illos quos cum scnisdigitis manuum
lur, ilii animoe humanne punclo reJit, qiia^ iliam et peduin oculis nosiris inspeximus, uon cum ea

primiius iil liomo ficrei, crescerel, vivcret, aninia- delbrmitatc resurrccturos esse credamus, scd corpo-

vil. » llanc quoque qu.eslionem bcatus Gregorius iu ris integritate servala cum co digiiorum numero illos

suis Iraclalibiis proponeus pariler ct solvens ail (/n esse futuros, qui corporalem partium congruenlidm

Ezecli. lib. ii, liomil. 8, n. 8) : < *» S;cpe objicerc ina- servanl. Co;igruenliam enim corporaiium partium

uem quu;sliunculam solent, qui dicunt : Carnem dico, sicut del)ito ordine nascendi agilur, ul in uno-
hun)inis iupus comedil, iupuin leo devoravit, leo quoque homine du« sint oculi, duse aures, quini di-

niorieiis ad pnlverem rediit: cuin pulvis iile susci- giii manuum, quini ctiaui digiti pedum habeantur,
tatur, quomoJo caro homin.s a lupi ei leonis carne ouHa numerosilate adjecla vel minorata, quae defor-r

dividitiir? Qiiibiis respondere non aliud debenuis. mitalem inferat parlium, sic tainen ut nihil credalur

iiisiut piius cogitenl qualiler inhoc nundovene- B de corpore csse peritutum. Dicit enim sanclusAu-
rint, et lunc invenient qualiler rcsurgant. Cerle tu guslinus {Cbi supra) « Neque Iioc dixerim quod :

homo qui loqueris, aliquando in matris ulero spuma aliquiJ ;estiiuem corpori cuiquam pcrilurum, quod

saiiguinisfuisii; ibi quippeex patrissemine et matris naturaliler inerat, sed quod dcforme natuin erat.
sanguine parvus ac liquidus globus eras. Dic ergo,
si aosti, qiialiler ille humor seininis et sanguinis in
CAPUT XXXI.
ossihiis duruil, qualilcr in medullis liquidus reman- Utrum in resurrectione quidciuid unguibus vel capilli»
nostris per tonsuram vel sectionem delractum esl
sit, qualiter in nervis solidalus est, qualiler in car-
redinlcgrari credalur.
nibus crevit. qualiier ^ in cule exlensus est, qiialiier
Ait ex hoc beatissimus Augustinus {Enchir. cap. 89):
in capillis atque unguibus distinctus, ut capilli mol-
t Ipsa ilaque lerrena materies, quaj discedeiite ani-
liores cainiihus, et ungues esscnt lenuioies ossibus,
carnihus duriorcs?
ma fil eadaver, non iia in resurrectione reparabi-
Si igitur tot et lanta ex uno
tur, ut ea qux dilabuntur,- et in alias atque alias
seiuiiie et per species distincta sunl, et tamen iu
reruiu aliarum species vcrtunlur, f
cum ad corpus
forma lema.-icni conjuncta , quid mirum si possit
redeant unde dilapsa sunt, ad easdem quoqiie cor-
omiiipotens Deus in illa resiirreclione mortuornm
C poris partes uhi fuerint redire necesse sit. Alioquin
cainem hopjinis distinguere a carne bestiarum,
si capillis capitis ledit quod lam crehra lonsin-a
ul U!ii)s idemqiie pulvis, et non resurgat, in quan-
delraxit, si unguibus quod tolies dempsit exsectio,
tum pulvis lupi et lcoiiis est, el tamen rcsurgat, iu
immoderala et indecens cogiiantibus, et resurre-
quanlum pulvjs esl hominis?»
cliouem caiuis non credentibus occurrit informilas.
CAPUT XXX.
Qvod Ergo, ut idem doctor in alio suo opere ait {De Civit.
lii qui de hnc exiernnl, cum suii
vUa debiles
iitlegris membris in resurreciione fuluri sint. Dei, lib. xxii, cap. 19) :
«s Si capilli totiestonsi, tm-
= Si qiiii, dcbilis corpore, truncatus confractdsque guesquc desecalai ad gua loca propter dcformitatem
de hac vita exierit, non dubium qiiod debita integri- non redibunt, neclamen cuique resurgcoti peribunt:
tate mt-mbrorum suorum possit lempore resurrc- qiiia in eamdem carnem, ut quemcunque ibi iocuin

clioiiis roparari ; tit quidquid in illo aut infirraiias lur- corporis tcncant , servata partium congruentia
pe, aut aliena effecit crudeliias debile, ita tunc hoc ^ maleriae raulahililate verlentur. Qtiaravis quod ait

iinmorlaliiatis pulchriludo reformet, ut nec super- Dominus: Capillus capitis vestri non peribit {Luc. xxi,

flua, indecora, nec detracta, videantur 'J

ibi esse 18) , non de longitudine, sed de numero capillorum
deformia. Ila eiiiin ex hoc ait bealissimus Auku- (liciiim mullo pot us possrt intelligi. Unde el alibi

stiiius (Oe Civit. Dei, lib. xxii, cap. 19): « iNon est ^ dicit : Capilli capilis vestri omnes numerati sunt t

inacris' pinguii)L'sque mcluendum ne ibi lales sint, {Mutih. x, 50). Itcm idem doctor, similitudinem
quales si posscnt nec hic esse voluissont. Omnis pro hac re adhibens dicit {Ibidem) : t Quid jam
cnim coiporis pulchiiludo esl parlium congruentia respondeam decapillisatqueunguibus? Sentel quippe
cum quadam coloris sui siiavitale. Ubi autem non est » inlellecto, ila nihil perilurum esse de corpore, ut
parlium congiuentia,autideo quidoffcndit, «"quia pa- dcforme nihil sit in corpore, .simul intelligitur i ea
rum est, aut ideo quia iiimium. Proindc nulla erit defor- quai deformem factura fuerant enormitatem massse,

initas, quam facit incongruentia partium, ubi et qua; ipsa accessura essc, non locis in quibus memhroruin

» Swpe quidam qui dicunt. L. ud sna loca rcdetinl, cum deformilate non redibunt,
^ Mente habct D. pio in cutc. nec tanien, etc Editio Maurina ad Duac. magis acce-
""
Diiac. : Si quis esl... confractus qui Ae liac vita. tijt Si capilli .... urujuesive desecti ad sua loca de-
:

d Sibi. D. jormiler redeunt, non redibunt.

« Lips., qiiia pravum est, aut idco quiu parvum, aut h Materiei. D.
i tnleUigo. L.
ideo quia nimium.
f Quamoi-j. L. j Lips. Ea quif formx fuclura fuerant emrnila»
:

8 Lip>. : Si capilli toties tnnsi , ungtiesve daecii lem, '•ndssa; accessura esse.
m pnoGNosTiroN Linni tres. - un. iii. su
(orma turpetuf. Vcliit sl de limo vas fieret, quocl rur- A Esurm et non dedhlia viilti rnandncnre :ite, mcledlcit.

siim in eumdum limum redaclum, » de toto ilerum Jn itjnem crternum [Matilt. xxv, 41, 42).

lierel, non esset uccesse ul illa pars iirai quae ^ \n CAPLT XXXIV.
ansa fuerat, ad ansam rediret, aut quai fundura fe- De bonorum malorumcine discretione.

ccrat, ipsa rursum faceret fundum; dum taroen Ecce Psalmisla ait : Adcocavit * coelos desursnm,
totum reverleretur in totum, idest, tolus ille limu» et terram discernere populum sum {Psal. xi.ix, 4).

i)i tolum vas nulla sui perdita parte •=

remaneret. » Quid est qnod dicit. Discernere pofulum suum ? nisi
Sic ergo, ut idem doctor ait (Enc/ttr. rap. 89) : «Non per judicium separarc bonos a malis, tanquam oves
altinebit ad corporis redintegrationem utrum capil- ab hccdis. Nam oves tunc statuel a dexiris suis, hae-
li ad capillos redeant, et ungues ad ungues, an quic- do.. aulem a sinistris.

qiiid eorum perierat mutetur in carnem, el in alias CAPUT XXXV.

parles corporis revocelur, curante Dei providentia, Quod ipsa separutio bonorum a malis per angelica
ne quid indecens iiat. t ministcria fiet.

CAPLT XXX IL Bonorum malorunique direniptio, sive etiam sepa-

QualUer hi qui de maf,sa perditiomx discreli non sunt, ralio, per angebis impleri posse crcdenda est. Karn
resurreciuri sint. B cum Psalmista di;eret :
'
Advocavit coelos sursum, et
« Quicunque, ait beatissimus Angustinus (Encliir. terram discernere poputum suiiiu {Psal. xi.ix, 4),
cap. 92), ab illa perditionis massa quic facla est per
quod dixit, discernere popuium suum, ad bonorum
liominem primum non liberantur, <J
resurgenl eliam maloruinque separationem pertinet. Staliinque sub-
ipsi cum carne , scd ul cnni diabolo et ejus angclis jecit : Congregate illi sanclos ejus. Quibus enim di-
punia.Mtiu'. Ltrom sane ipsi cum viliis et dcformita- ctum est : Congregate iili sanctos ejus, nisi ulique an-
libus suorura corporura resurgant, quicunque in eis gclis ? Sic eniin saiicius Augaslinus dicit, iu hoc loco
vitio?a et dcformia niembra gestarunt, inquirendo {Enarrat. in psai. xux) : i C-onversio serinonis ad
laborare qutd opus est ? jNequc cnim faligare nos de- angelos facta esl, cum Propheta diceret : Congregate
bel eorum incerta habitudo vcl pulchriludo, quo- illi sanctos ejus. Profecto enim pcr angelicum mini-
rum erit certa et sempilerna damnaiio. Nec moveat sterium res tania persgenda est. »

quomodo in eis corpus incorrupribilc erit, si dolere

CAPUT XXXVl.
poterit, au< quomodo corruptibilc, si mori non poie-
Quod sepuratis in dexteram partem bonis, in sinistram
rit. Non csl enim vera vita, nisi ubi fdiciler vivitur;
vero malis, libri aperti erunt, id est, conscietktia;
iiec vera incorruptio, nisi ubi salus iiullo dolore cor- simjulorum.
rumpilur. Ubi aulem infeiix mori non sinilur, e aut, C Sfparalis igitur per angclica ministcria bonis a
ut ]ta dicam, mors ipsa non moritiir, el ubi dolor malis, et eleclis quidem a dextris, reprobis vero a
perpeluus non inierimit, sed alHigit, ^ et ipsa cor- sinistris astanlibus, tunc libri aperli eruiit, id est,
niplio non linilur, ha^c in sanctis Scripturis secunda coiiscie!iti;c singulorum. Joannes enim apostolus di-
mors dicitur » {Apoc. w, 6). cil : Mdi mortnos magnos et pusillos, et apcrli sunt

CAPIIT XXXill. libri : et aiius liber apertus es(, cjui est vitw uniuseu-
De ordine futurijudicii. jusque : et judicati sunt mortui e.v ipsis Scripturis se-

Sicut aliosesse diximus, qui f^cuniDeo judiccs con- cundum facta sua {Apoc. xx, 12). Libros >ide!icet vo-
sidebunt, ila alii esse credendi sunl, qui eorum con- lens intfliligi sanctos omnes Isovi et Veievis Testa-
sidcnliumexamine judicantur. '' Duxeniui diffcrentiie menti, in quorum vila vthit in libris cognoscimus
velordineShoniinum erunt in judicio colicclorum, hoc quid facere debearaus. In isto auiem libro de quo
cst eleclorum cl reproborum, qui tanien in quatuor di- dicitur : Alius liber apertus est, qui est vitw uniuscu-
viduntur. Perfectoruni ordo est unus, qui cuniDeo ju- jnsque, quid boni quis fecissct, sive non fecissel,
dical, dc quibus Dominus ait : Sedebitis el vos supcr quasi in divina virlulc cognoscilur. <Qui liber,» juxln
sedes duodecim {Mattli. xiXy^i^). Hi uon judicaniur, quod sauctus Augustinus ait {De Civit. Dei, lib. xx,
scd regnant. Alius quoquecst ordo electorum, quibus D cap. 14), c si carnaliler cogitetur, quis ejus magnitu-
dicelur : Esurivi et dedisiis milii manducare {Matth. dinem vel longitudinem vaieat «siiraare? Aut quanto
XXV, 35). Hi judicantiir et regnanl. Item reprobo- tempore legi poierit liber in quo scripta; suni uni-
ruin ordines duo sunt. Uaus eorum qui exlra Eccle- vers;e vits univorsorum ? Aul tanUis angelorum uu-
siam inveniendi sunl. Hi noii judicanlur et pcieuni: merus erit, qnantus hominum, el vitam suam unus-
dc quibus ei Psalmi.sia ait : Non resurgeni impii in quisque ab angelo sll)i adhibito aodiel recilari ? Nnn
judicio {Psal. \, '->). Alter quoque oido reproborum ergo uuus liber eril omriium, sod singuli bir.gulo-
csl, qui judicabuntur et peribunt, quifaus dicelur : rum. Scriptura vero ista umim voleus intelligi : Et

« Totum de
toio. L. •5 Lips., cum Christo,
/n massa
*>
ad massam. L. male. 1» Duiv enim suni di /ferenliir , ut in judicio ordines
* Lips.. remancnie. Kditio .Maurina, remearet. hominum. L.
^ Lips. per unum medialorem Dci et hominum, rc-
: ' Lips. : Ccelum siirsum, et icrram . ut diseeme-
tunjent etiam ip^i unusquisqiie cuin suu carne. ret.
* Aui deesi in Lips. 1 Lips. Iiabet eaind. iectionero quam si.pra anr.y-
* £/ deost simililcr in Lips. idioquo
;;!ium ser.suin lavimus.
eltcit.
 :

615 S. JULIANI EPISCOPI TOf.ETAM 516

9li*s, inquit, liber apertu$ e$t. Qujedam igitur vis esl A ^i» i^)i '»ter caelera quae de rfisurrecUone narravit.

inlclligcnda divina, quae faciel ul cuique su.t opera quod qui non fucrinl inventi in libro vita! conscri-
vel bona vel mala cuncla in memoriam revoceniur, pti, mitlaiitur in slagnum igtiis. Et haec qnidera di-
el mentis intuitu mira celeritaie cemantur, ut ac- cens, non ail Dt^um pati oblivionera, et quasi Ubri

cuset vel excuset » conscientia, alque S>imul et om- hujHs revolutione nescita cognoscere ; < Scd liber
nes et singuli judicentur. Qux nimirum vis divina iste, ) juxta quod sanclus Augjistinus ail {De Civit.

libri nomen accepit. In eadem quippe legitur quo- Deiy lib. xx, cap. 15), « priedestinationcm significat
dammodo quicquid ea faciente recolitur. i Tunc eorunj quibus aetcrna vita donabitur. Ncque enim
commemoraturus est Domiims eleclis suis quie in nescil Deus eos, et in hoc libro legit, ul sciat ; sed
Evangelio commemoranda praedixit, ila dicens : Ve- ipsa ejus pnescientia de illis, quae faili non polest,
nite, benedicli Patris mei, possidete paratum vobis liber est vitae, in quo sunt scripii, id e»t, anie prse-

regnum a eonslitulione ntundi : esurivi enim, et dedi- cogniu

stis mihi manducare ; hospes eram, el collegistis me ; CALT XL.
i>
infirmus, et visitaslis me ; in carcere, et venistis ad Quod in igne impiorum corpora durent absque sui
me [Matth. xxv, 54-36). Ad sinistram quoque par- consumptione.

tera asiantibus « imputalurus est quod ea iion fe- B Sanclus Auguslinus muliis et variis excmploruni
cissenl qu3e in dexteram partem astantes fecisse generibus agens {de Civit. Dei, lib. \x\), id pro certo
commemorat. His duobus Domini nostri serraonibus asseverasse dignoscitur, quod impiorum corpora abs-
(iniiis, uno quo electis quae bona egerunt nuraerantur, que sui consumptione et sempiterno igne ardeanl, et
altero quo reprobis quod ea nou fecertnt imputatur, ea ipsa eorpora combustio ignium non absumat;
ibunt impii , ut ipsa Yeritas dicit, in supplicium quia el sempitcrno igne ardebunl, ei mori omnino
eBlernHm,justi atUem in vitam wlernam {Matth. IXY, non poterunt. i Quid igilur? > ait idem doetor (/6irf.,

46). cap. 2). « Oslendara uode convincantur increduli posse

CAPCT XXXVII. humana corpora animaia non solum nunquain
8

De auditu mato, quem justi non timebunt. morte dissolvi, sed in ajternorum quoque ignium du-
Judicatis ergo impiis, alque in igncm seternum rare tormentis. > Itera post aliqua dicit {Cap. 5)
missis, Domino diceuUj ipsis : Iie in ignem ceternum, « Anima cujusprsesentia corpus viviiel regitur, et dolo-

qui paratus est diabolo et angelis ejus {Ibid., Al) ; rem pati potest et inori omnino non potest. Eccc in-
hoc malo auditu jusli penitus non timebunt, qui jara veuta rcs est, quaj cum seiisum doloris habeat, ira-
tn dextram partem coUucati sunt. Auditus enira ma- morlalis esi. Hoc igitur erit tunc in corporibus
lus hic intelligitur quibus a Domino perpeluus ignis ^ damnatorum, quod nunc essc sciraus hi animis om-
niiuatur : a quo nos, Chrisie , tunc ^ sola pietate nium. Quodcum ita sit, quid adhuc nobis, ^ ait {Cap.
eripias , et tibi capiti nostro conregnaturos ascri- 4), rerura poscuntur exempla, quibus docearaur ute
bas esse incredibile ut horainum corpora ^ scmpitemo
CAPCT XXXVIIL igne damnata, et in igne aniraam non amitiant, et
De pracipilatione diaboli , et perditione impiorum. sine dctrimento ardeant, et sine interilu dolcant? >

Sanctas Joannes apostolus prxcipitationem diaboli

CAPUT XLI.
it) igiiem aeternum evidenter iiisinuans dicit. Cura
Quomodo dcemones futurus itle ignis exuret, I
praemitlerel dicens:£( jwdjcati suni singuli secuttdum
i Curenim, t ait sanctus Augustinus(De Civit.Dei,
facta sutt {Apoc. xx, 12), brevilcr subjecit quemad-
lib. XXI, cap. 10), « non dicamus, quamvis miris, ta-
modura fuerunt judicati : Et mors et infermis, inquit^
inen veris modis etiam spiritus incorporeos posse poe-
tnissi sunt in stagnum ignis {Ibid.^ 14). Hic " omni-
na corporalis ignisafDigi, sispiritus hominuni, etiam
f)us signiOcans diabolum, ^ qui est auctor morlis in-
ipsi profecto incorporei, et nunc i possunt includi
fcmaliumque poenarum, cum universomm simul d*-
corporalibus membris, et tunc potcrunt corporum
nionum societate. Hoc est enim quod supra eviden-
praeoccupando jara dixerat Et diaboius, qui
D suorumvincuIisinsoIubiHleralligari? » Iicm idempost
lius :

aliqua dicit : « Ai verogehenna illa, quic etiam sta-

ir.ducebat eos, missus est in stagnum ignis et sutphu-
gnum ignis et sulphuris dict» est, corporeus igni«
ris.
erit, et damnalorum '', aut borai-
cruciabit corpora
CAPUT XXXIX. .
num, aut dicmonum; sed solida hominum, aeria dje-
Quatis esl de quo Joannes apostoius dicit
tiber ilie
auod omnes qui tunc non fueriiit inventi scripti in moiium aul tanlum hominura coi"pora cum spiriti-
:

libro vila;, in stagnum ignis mittanlur. bus, dcetiDones autem spiritus sine corporibus ha;ren-
Scripsit sanctus Joannes in revelatione sua {Apoc. tes, sumendo pxnam, non impertiendo vitam corpo-
« Lips., scientia conscicntiam. pcenarum, universarumqtie simul dcemonum tocieta'
^ Lips. locO hujus infirmns, et risitastis me, habet tum.
tttdus, et cooperuistis nw * Et viventia. L.
< Astanlibus reprobis. L k Pro ait habet Duac. aut.
* Lips., solita pielate eriptas, et.... congregandot > Sempiterno supp'icio punienda. L.
ascribat. i Lips. poteruni, quod puulo posl non hal»cl.
,

• Lips., omnibu* nominibus. k Aut hominum, et damonum Lips- Aut et ho-

' Lti«. ; Quouiam mortis est auctor, infernarumque minum, et dwmonum. Editio Maurina.
517 PKOGNOSTICOT^ LrBRI TRES. ^ LIB. III. bi9

ralibus igiiilius. Unus quippe igiiis eril, sicut Yerilas A CAPUT XLV.
dmliMatth. xx\, 41). » Qnod peractojudicio, transiet forma servi in qua ]u-
dicium Chhslus aqitabit, et sic Iradet Chrislus re-
CAPUT XLII. gnum Deo et Patri.
De diversitate pcenarumpro diversitate meritorum. Forma servi f^
in qua Christus ad judicium facicn-
Mitissima omniuin pocna erit eoruin qui pr%ter dum judex venlurus est, juxta quod majoium stylo

pcccatum quod originale traxerunt, nullum superad- praescribilur, pcracto judicio transiet, quam ad hoc
diderunt. Et in caeteris qui addiderunt, tanlo quis- praesenlavcrat ut judiciuui faceret. Transiel, diclum

que ibi tolerabiiiorem habebit damuationem, quanlo non quod praetcreat, sed quod de ju-
est, formailla,

minurem habuit iniquitaiem. Naoi omnino ne- dicio ad regnum tran&eat. Vel certe nobis Dominus
hic
gari non potest etiam ipsum aMernum ignem pro di- postjudiciuni transit, juxta quod beatus Gregorius
versitate meritorum, quamvis malorum, aliis levio- dicit {In Evang. lib. i, homil. 13, n. 4), < quia ab huma-
rem, aliis fulurum esse graviorem : sive ipsius vis nitatissuxformain divinitatis su^e contemplationem
el ardor pro digna cujusque pocna varieiur, sive ipse nos elevat. Et transire ejus esl in clarilatis spe-

xqualiter ardeat, etsi non xquali niolestia seniia- culationera nos ducere, cura eura quem in hu-
lur. inaniiate in judicio cernimus, etiara in diviniia-
B
CAPUT XLIH. te post judicium viderimus. » Jam vero post ju-

Contra illos qui scrupulosissime. qva^runt qualis sit it- dicium perget hinc, et ducet secum corpus, cujus
le ignis futurus, vel in ifua mundi parte habcri pos- caput est, et offeret regnum Deo et Palri ( / Cor.
sit.
XV, 24). Quomodo ergo tradiiurus est regnura Deo ct
Minorum scientia majorum scicnlia; comparata, Patri, nisi cum visionem dcitalis sua;, in qua unus
si temere non dicam, « scicniiac segttilies quaidam est cum Patre, dilecioiibus suis ostenderit? Et cum
est appellanda. Unde quod majores et B';udiosi se nos membra sua ad cognifonem et visionem, qua
ignorasse dixerunt, periculosum valde el superfluum cum Patrc el Spiritu sancto sequalis crediiur, ma-
csi, si quidquam inde a nobis definiri ullo modo uifeste pcrduxerit, tunc •» plane videbitur forma illa

praesumatur; cum bealus Auguslinus de eo ipso igne ab elcclis, quce videri non poiuit ab iniquis.

sic docens, ila dicere videatur (De Civit. Dei, lib, CAPUT XLYI
\x, cap. 16). Cum enim de fulura damnationc im- De conflagratione ignis, qua mundus hic dicitur
piorum prseinitteret dicens : < Judicatis quippc his inierire.

qui scripii non sunt in libro vilae, et in xternum Evidenii majorum sententia detinitur quod, per-
ignem missis, » adjecit : c ^Qui ignis cujusmodivel in G acto judicio, tunc desinet esse hoc coelura, » el h;ec

qua mundi parte vel rerum futurus sit, neminera terra, quando incipil esse coglum novum et terra
scire arbitror, nisi forte cui divinus Spirilus oslen- nova. Mutatione namque rerum, non omnimodo In-
dit. > teritu transibit hic mundus. Tunc ergo figura hujus
CAPUT XUV. mundi rauudanorum igniura conflagratione peribit,
Quod sicut faclura est mundanaruin aquarura inundatione
post damnationem impiorum seqaatur remune-
ratio electorum. diluvium. Illa itaque conflagralione muiidi, ut dixi,

Ordo verbonim promissionis Dominicoe, quo ' Do- elcmentorum corruptibilium qualitates, quse corpori-

minum noslrum et sanclis regiuun, et reprobis cre- bus nostris corruplibilibus congrucbant, ardendo
diinus daturum perenne suppliciuni, ila se h..)l)et,
penitus iateribunt ; atque ipsa subsianiia eas quali-

ui proicurrat impiorum damnatio, ct post sequalur tales habebit quje corporibus immortalibus niira-

remuneralio, Christo Domiiio pra;dicente : Ibunt im- hili > immulatione conveniant, ut scilicet nnindus
piiin supplicium wternum ;justi autem in vitam {Matlh.
in raclius innovatus apte accommodelur hominibu»

XXV, -16). In Apocalypsi quoque servatum hunc or- etiam carne in melius innovatis.
dincm legimus, ubi signanler ^ expressus est. Prius CAPUT XLYll.
enitn de diaboli ac suorum omnium pcena referlur, " Quod finito judicio incipiat esse ccelum novum et
et dicitur : 3/orsc/ infemus missi sunt in slagnum ignis lerra nova,
{Apac. XX, 14) :
e postinde dc sanctorumbeatitudine Ut ait bealissimus Auguslinus {De Civit. Dei, lib.
futura sulijungilur : Et vidi coelum novum, et terram XX, cap. 16), peracto finiloque jiulicio, tunc esse
novam {Apoc. xxi, 1). Quibus verbis dalur inlelligi desinel hoc coelum et hiec terra, quando incipict
(juod juslo Dei judicio prius peccaloribus irrogelur esse celuDi iiovum et terra nova. Mutaiione
suppliciura, et poslea sanciis xternorum tribuantur namque reruin, non omnino inleriiu transibit hic
praiinia ineritorum.
mundus. Unde Aposlolus dicil : Prwterit ergo (igura

' Munera pramiorum. L

• Scientice deest in L. ^ In qua ad facicndum judicium vidcndus ett Chii'
^ Quia pro qui habet male Duac. stus.L.
* Dominum Chrisium. L. «» Plene. L.
Expressum. D. > Ilac deest in Duac.
Adjicit insuner Lip. : F.t omnisqui non est inven- i Mutationc. L.
tu$ scriptus in iibro yitcr , missus e&t in statjmim ignis.
 :

:i9 S. JIJJANI EPISCOPI TOLFTAM 520

hujns 7)'ittndi {I Co>\ vii, 51); figura ergo pnfiterit, A dicluna est, Transi/, quasi dejudicioad regnum t&
• non natiira. dit. t

CAPrT XLYIH. CAPUT LI.

Quod in ccelo novo et trrra nova non omnes resur- Quod mali tunc nescinnl quid (igalur in gauHio beoto-
gentes, sed sancti juiuri sunl. rmn, boni lamen sciant qtudayatiir in sappliciis mi-
serorum.
luxta quod ^ in quibusdain codioibus legimus, poc-
immortales Qui eruTil inpcenis,quid agaiurinlus in gaudioDo-
catores et iinpii, quaimis rcsurgentes
nova oinnino mini nescicnt qui vero erunl in illogaudio, quld aga:ur
et nicorrupiibiles sint, lainon in terra
;

immuiatione .sanctorum forisin iJli^, rencbris exlcrioribus sciont. Ideo diclum

non erunt, quia ab illa

Nam Apostolus di- esl per prophetam de sanclis : Egrcdientur et vide-

prorsus alieni futuri sunt. ciini

sed non omnes im-

bunl membra hominum, <"/tti prtvvaricati sunl in me
cat : Omnes quidem resurgemus,
omnibus {Isni. ult., ^i). Sed quod dixit, egredientur, quasi
mutabimur {I Cor. xv> 51), resurrectioneiu
inimulationeM per sclcntiam egressuri sunt; quia scilicet etiain eos
generaliter insinuat esse fuiuram,
qiii foris ab eis erunt ulique non latebunt. Si enim
vero gloriac lanlum sanctorum annumcrat.
proplietoe liscc nondum facta nosse poiueruni, pcr
CAPliT XLIX. B lioc quod erat Dcus quanlulumcunque in eorum nior-
Conlra eos qui dicunl, .%i post factum judiciam eril lalium mentibus, quomodo immortales sancli jam
conflugratio mundi, ubi lunc esse poUrunt sancti,
facta tunx: nescient, cum Deus erit onniia in ornnibus
qui non contingunlur f.amma incendii ?
(/Cor. XV, 28)?
Hanc quacstionom ita beatus Augustinus dissolvit
Quatril, ait, forsitan
CAPLT LII.
(De Civit. Dei, lib. \x, cap. 18) : «
Qtiod in islo corpore in quo niodo snmns in cali»
aliquis, si posl faclum judicium mundus isle ardebit,
tunc etportari ei hubiture possimus.
an»equara pro co coelum novum et terra nova repo-
Contra Platonicos, qui dicunt bumanuni corpus
nalur, eo ipso lempore conflagraiionis ejus ubi erunt cfelos non posse ascendere, sanclus Augusiinus libe-
sancli? cuni eos babentes corpora in aliquo corpo-
nditer dispn(ans {De Civil.Dei, lib. XMi, cap. H),
rali loco esse necesse sit. Possumus rcsponderc, fu-
boc dofinit, hoc eiiam miris ralionum evemplis con-
luros cos esse in supcrioribus <=, quo ita non ascen-
vincii, quod corpora noslra, iinniortalia post resur-
dit flanwna incendii, quemadmodum nec unda dilu-
reclionem eflecia, coelorum halitaculo tcneantiir.
vii. Talia quippe illis erunt corpora, ut illic sint ubi
Nam ulique post resurrectionem saiiclis in carne
esse voluerint. Sed nec ignem conflagralionis iUius pronissa est cffilorum ascensio; dicenie ad Palrem
'

perlimcsccnt, immorlales atque incorrupiibilos facli,

^ '^,^^5^^^ .
y^^^ \^^ ^^. ^^,,^ ^^^ ^^ .^^. ^.^^^ ^^^^^^
sicul viroruni Irium corruptibilia corpora atque
{Jdan. xi\, 24). Si enim. membra ' cfipilissuinvs, el
mortalia in camino ardenti illaesa vivere poluerunt
unus in se et in nobis est Christus, uiique ubi ipse
{Dan. 111, 94). »
ascendit, et nos ascensuri sumus.
CAPUT L.
CAPUT LIII.
De remuneratione sanctorum, regno, cum Chrislus
et
priBcinget se, et iransiens minislrabil suis.
Vtrum subliliores Innc motns corporis habeamns, an
tales erunt sicut modo haberi videntur.
Remuneraiio sanctorum visio Dci esl, quoe nobis
Dc raolibus corporis sanclus Augustinub definitam
gaudium exhibebit. De hac ergo rcmune-
iuefl^abile
ponere sententiam expavescens, sic ait (7i/rf., cap.
neratione, ut arbitror, propbeta dicebat, quod nec
50) : c Qui molus iliic talium corporum fiiliiri sinl
ocutus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis
dofmire nonaudeo, quodnec exV.ogitare valco. T.-men
ascendit, quce prceparavit Deus his qui diltgunt eum
ct motus, et status, sicut et ipsa species decens eril,
{Isai. Lxiv, 4; I Cor. n, 9). Ipsa quoque \eritas
quicunque erit, ubi quod non decei.it non erit. Certa
remunorationis loco hiijiis visionis sua^, manifosta-
ubi voluerit spiritus, ibi prolinus erit corpus; nec
tionem ponens, eamque diiectoribus suis promitiens,
Yolet aliquid spiriius quod nccipsiun possit decere,
dicit: Qui diiigilme,mandala mea servabil; el qui
eum
D oec coi pus. I
diligit me, diligetur a Patremeo; et eifo diligam
CAPLT LIV.
et manifeslabo ei me ipsim {Joun. xiv, 2I). Etenira,
Utrum per corporeos orulos isfos,quibus nunc cerni
secundmn vcrba ipsius " s.incia; Vojilsiis, lunc p?a;- mus solevi el lunnm, videutur iu.ic Dkus.
cingel se, et f;iciet c nos discumbcre, et Iransicns De oculis islis corpoix-is saiicli.is A.«ga-,linus pcr-
nunistraljit nobis {Luc. xii, 57). € Praicingit eigo se, spicaciler dispulans {'Ibid. cop. uiruin per
, 2y),
ut ait bealus Gregorius {In Evang. Ub. 1, homil. 13, ipsos Deum iii fulura vita videre possimus, sit ait
B. i), id est, ad rclributionem pr^parat. Faciet nos < Cuni ex me quifiritis, iiiquit, quid acluri sunt oculi
discumbere, id est, in a^terna quieie foveii : dis- isii in illocoipore spiritali, non dicoquodjam video,
cuiVii>ere quippe nostrum in rcgno quiescere est. sed dico quod credo secundum iiiud quod in psaimo
Transicns aulem nobis Dominus tunc miaislrat, lcgo : Credidi, propter quod iocutus sum { Psal.
^uia lucis surs iiluslrattoae ncs satiat. Quoii enim cxv, I). Dico iiaque, visuri suiit Deum iii isto corpofe.

• Prmerihii. L. ^ Sanctce Trinitntis. Duac.

t /n quorumdum codicibtis. L. t Pro nos, lialHit Diiar. illos.
• Partibus. L. ^ Corporii. L.
52! PROGNOSTICON LIBRI TllES. UR. III. 524

Sed ulrum pcr ipsiim, siciU per corpus nunc vide- A CAPUT LV.
mus solem, lunam, slellas, mare et lerram, et quac Quod ea visione tunc Deum videbimns, qua nune eum
in ea sunt, non parva quaestio est. Durum csl cium angeli vident.

crederc quod sancti talia tunc corpora habebunt, ut Christum dixisse in Evangelio legimus : Videle ne

non possini oculos claudere el aperire cum volent; contemnatis unum de pusillis islis ; dico enim vobis,

durius autcm, quod ibi Deum quisquis oculos clau- quia 6 angeli eorum semper vident faciem Palris mei

serit, non videbit. Absil ergo ut dicamus sanctos qui in ccelis est {Matlh. xviii, 10). Sicut ergo illi vi-

in illa vila Deum oculis clausis non visuros, quem dent, ita et nos visuri sumus, sed necdum videmus.
spiritu scmper videbunt. Sed ulrum videbunt Deura Propter quod ait Aposlolas : Mdemus nunc per spe-

per islos oculos corporis cum eos apertos habuerint, culum in wnigmalef tunc autem fncie ad [aciem {l Cor.
inde qucestio est. Si enim tantuni poierunt in cpr- XIII, 12). PrKmium ilaque nobis fidei visio ista scr-
pore spiritali eo modo utique ipsi eliani oculi spi- vatur, de qua cl Joannes aposlolus loquilur : Cum
ritales, quanlum possunt isti, quales nunc habemus, apparverit, similes ei crimus, quoniam vidcbimus
proculdubio Deus videri per eos non polerit. Longe eum siculi est {I Joan. iii, 2). Facies autem Dei ma-
itaquc alterius erurit » potenti», si per eos videbilur nifestatio cjus intelligenda cst : non aliquod taie

incorporea illa naiura, quai non conlinelur loco, sed B membrum quale nos habemus in corpore, quod uli-

est^ ubiqiie toia. > Quaniobrem, juxla quod idcm qiic islo nominc nuncupamiis. Similes ergo lunc
doctor aflirmat, « Fieri polcst, valdeque credibile angclis crinius, quia sicul illi nunc videnl, ita nos
€st, sic nos csse visuros raundana tunc corpora coeli Deum posl resurreciionemvidcbimus.
«ovi et lerrse novae, ut Deum uiique praesenlem, ct CAPLT LVI.
universa etiam cqrporalia gubernanlem, per corpora Quod arbitrii tibcrtate malto plus firmiori quam in
qua; gestabimus, ci quae conspiciemus, quoquover- Itac vita omnes sancli usilri sunt, in qua tamen pec-

sura oculos duxerimus, clarissinia porspicuilate vi-

care non poterunt.

deanius. Non sicut nunc invisibilia Dei per ea qu;c Liberi arbilrii facullatem majorcm iiobis in illa

vita inesse quoin liic, universilas doclorum patenler

facta sunt intellecta conspiciuntur {Rom. i, 20), in

«iugmate per speculum exparle {I Cor. xiii, 12),

insimiat. Nam si in hac vila, iit quiclam ail, pleriquo
libera voluntate vivuni, ubi etsi peccata cavere pos-
ubi plus in nobis valel fides qua credimus, quam re-
rum corporalium species, quas per oculos cernimus sunl, tamcn sinepeccato csse non possiunl; qnomo.lo
corporales. Sed sicut nuuc bomiiies inter quo? vi- non ibililieriori animo erunt, iibi sic adhajsuri sunt

moz ut
venles, motusque vitales exercntes vivimus, Deo suo, ut nulli possint olmoxiari pecojto? Tanlo
aspicimus, non credimus vivcre, scd videmus, cum C cnim quis liberior fit, quanto absolulior a pccc^lis
eorumvitam sinecorporibus vidcrc iicqueanius,quam Ac sie in illa viia bcala eo liberiores erunt, quo
tamen in eis per corpora remola omni ambiguilate pcccare non poleninl. Nani juxta quod raihi vidctur,

conspicimus; ita « quacunque splritalia iila lumina si requalitas nobis promillitur aiigelorum, quomodo
corporum nostrorum circumfcremus, iiicorporeum nobis tunc non eril liberum arbitriiim, quo illi ad
Deum omnia rcgenlcra cliam per coipora contuebi- laudandum Deuin sine inlermissionc utuulur? Quod
mur. Aut crgo sic pcr illos oculos videbilur Dcus, ut lainen utrum in reprobis habeaiur, est forlasse am-

aliquid habcant in tanta excellenlia mentis simile,

biguum quia juxta cujusdam de hac qu;T;stione lisc-
;

quo sitantis sentenliam, in

illis qiii alieni erant a vita
et incorporea natura cernatur, quod nllis exem-
pUs sive teslimoniis divinarura Scripturnrum vel sanclorum, nescioan esse possil liberum utcunque ••'

arbilrium, quibus i in ultricium niissis combusiio-

diiTicile est, Ycl impossibile ostendere; aulquod ad
intelligendum facilius «i
est, ita Deustotuseriinobis
nem llainmarum, ncc animus ncc corpus eiit ullo
scque conspicuus, ut videatur spiritua singulis nobis modo libcrum,
* iii singulis nobis, videatur ab altero in allero, vi- CAPUT LVFI.
dealur in seipso, videatur in coelo novo ct in terra Quod ibi oblivioncm varitcr ei rcrordntioncm habe-
nova, atque in omni qujc tunc fucrit, videaiur crea- " bimus.
tura, et per corpora in omni corpore, quocunqiie i Quaiilum allinel ad scie:iliam i ralionalcin, mc-
luerinl. spiritalis corporis oculi acic pervenicnie dire- rnor quisque praiterilorum saorum iualorum erit;
cli. Palebunl cliam cogitationes nostr.T invicem no- quaulum aulem ad exp.Mienlis sensuiu jirorsus im-
bis. Tunc enim implobilurquod Aposlolus cum dixis- memor cril. Nam ct pcritissimus mcdicus, sicut arle
sol : ^olitc ante tcmpua judicarc, mox addidit : doucc sciiinitir, oiimes fere morbos novil ; auiem cor-
sicut
vcnint Dominus,et f illuminct abscondila tenebrarum, porc seiitiiintur, plurinios nescii, quos ipso non passus
et manifestabit cogilationes cordis, et tunc laus erit csl. Ut ergo scicnli;e malorum dute siint, una qua
unkuique aDeo {I Cor. iv, S). » ^ polcntiam menlisnon l.itcnl, altern qua cxjierienii»
" Valentifr, liabel Lips. pro potentiiz. s Angeli eorum in coalis. L.
^ Vlique. Diiac. •' Vtrumque arbilrium.L.
" Quirvnque. Diiar. '
In a'tcrnam ultricium. L.
Kst deest in Diiac.
*
liationabilcm. L.
i

' /w singulis nobis. Dcsuntbnfcvcrba

in Lips., sod Diiac, poientia mentis non
I»abeletian>eii(. M;iur. S. August.
^ latet, altera, quw €»•
perieutis sntsibus inhwret.
' Illuminabit. L.

PATflOI.. XCVI. n
 , :

523 S. JULIA.M KPISCOPI lOLLTANl ZU

sensibus iiihxrent (aliter quippe sciutitur vitia oiniiia . CAPLT LX.
per sapientia: doctrinnm, aliler piT insipicniispcssi QuoU sine fine Dominum videbimus, et quod ipse tit
finis desideriorum noslrorntn.
fnain vilam) : ila et oblivionos (1u;e sunt. Aliler nani-
Si, juxla quod ait .Aposlolus, Cufn Doinino semper
que ea obliviscilureruditus ct doctus, alitcr cxpcrius
ct passus » : ille si pcntiani negligat, islc si niiseria
crimus {l Thess. iv, 16), cerlum tst quod eum sine
intennissione videbinuis. « Finis igitur desideriorum
careal. Sccunduitt banc oblivioncm quoe posleriori
loco posita cst, nicmores non erunl sancli pra;lcrito-
nostrorumChristustunc eril, qui sinc line videbilur,
sinc fastidio ^mabilur, siAe fatigatione laudabitur.
rum inalorum : carcbunt cnim omiilbus ^ malis, ita

ut pcnilus delcantur de sensibus corum. Ea tamcn lloc munus, ei bic affectus, hic aclus profecto eril

poientia scientix*, qu* magna in eis erit, non solum omnibus, sicut ipsa vitis ailerna, communis i (S. .Aug.,

de Cic. Dei, lib. xxil, cap. 30, n. i).

sua pr;cterita, sed etiani daniiiatorum sempilerna
miseria non latebit. Alioquin si se fuisse mlseros CAPtT LXL
nescituri sunt, quoraoJo, sicut ait Psalmus, Mise- Quod ipse Dominus tunc nobiseril in pra^mium , et
quod tnnc lionesta nostra desidrria ttiirificc im-
ricordias Domini in ceternutn <=
ratiabo ? (Psal.
p(eatiiur.
Lxxxvm, \) [b. Aug., de Civil. Dei , lib. xxii, cnp.
SeipsUiU iiobiS' in prxmio datunim quo nihlt cst
,

30, n. 4].. aliud melius, rcpromiut Quid

g iiie qui iios crcivit. <

CAPDT LMll. cnini est aliud quod pcr prophciam Domjnus disil

De diversitale tiieritortftn el prannioruni, iit qaalameti Kro iHomtn Deus , et ipsi crunl mihi ptcbs {Lexnl. \l,
nullus sit aliiinviiurus. 31), nisi : Ego cro uude satientur, Egoero qusecunque
nb hominibui honestc desiderantur, el viia , ct sa^
t Gfadus bonorum atque gloriarum qui in illa vita
lus, f ci copia, et omnia bona? Sic euim et
pax , ci
futuri sunt, ul ait sanctus Auguslinus (/ftirf., n. 2)
illud rccle inteUigitur, quod ait Apostolus Vt sit :
qiiis esl idoneus cogitare, quanto raagis dicere?
Deus cmnia iti otnnibus (/ Cor. iv, 28) [D. Aug.,
yuod tamen fuluri sint non est ambigenduin. Alque
Ibid.]. i
iJ eliam magnailla civitasbomimin se babcbit,quod
CAPUT LXIL
puHi superiori nullus infcrior inviJebil, sicut nunc
d
De fine sine fine iu qu» indtiite Domitmn lau-
Vfin invident archangelis creleri : lanquara nolit dabimus.
^sse unusquisque quoJ non accepil, quamvis paca- Fiuis nosler Chrislus perficiens nos, ipse erit re-
lissimo concoidiae vinculo ei qui acccpil obslrictus, fcctio ct laudatio nostra , quera in s^cula sxculo-
quemaJinoJum nec ia corporo vull oculus esse qiii
ruiii laudubimus, ol sine tino iaudanles amabinius.
est digilus, cum membrum utnimque conlineat to-'
ut ait doclor sanctissimus Augusliuus {De
p Ibi crit,
lius carnis pacaia compago. Sic itaquc habebit bo Civ. Dei, lib. \\\i, cap. maximum sabba-
30), vere
mim alius alio minus, ut ]ioc quoquc donum habeat, lum iion habens vcsperan». Quod commeadavit Do-
ue velii amplius. >
minus in priniis operibus mmidi ubi legitur Et re- , :

CAPIJT LIX. qnievit Deus die septimo ab ommbus 6 operibiis suis

{Gen. n, 2), ct sanctificavil eum quia in eo requie*
,
Quod iiifatigabiliter Deum laudabunt sancti.
vit ab omuibus cperibus suis. Dies enim &eptimus
In laudando Deum non eril tunc sanclis laboriosa ciiam nos ipsi erimus, quando ejusiueriniusbeuedic-
•conlradiciiouc ipsa laudatio : quia juKta quod pro- lionc pleni atque perfecVi. Ibi implcbiiur : Vacateet
phetadc illis dicit, non laborabunl nequc faligabun- videte quoniatn cyo sum Dotninus {Psal. xi.V, 11).
(ur {hai. xl,5(). yEternilatis enini beatitudincper- Tunc verc cril sabbatum noslrum, cujus finis noii
frueiilur : ul hoc illis sit iii remuncralione beatilu- eril vespera, sed Dominicus dies, ^ vel octavus qui
,

diiiis, quod indefesso usifuerint jubilo laudis. Psalmus Cbristi resurreclione paraius est. Ibi vacabiraus et
cnim dicil : Benti qui habitant in domo tua, Domine, videbimus , vidcbimus et amabimus , anial)imus et
iii saicula sceculorum laudabunt te [Psal. lxxxui, 5).
laudabiinus. Ecte quodcrit.in flne sine finc. » Nun-
Pracmium ergo virtulis crit ipse qui virtutcm de-
^ ,jui,i alius esl nosier finis, nisi pervcnirc ad regnum,
dit
cujus nullus esl fiiiis ?

» AlitcrDuac, Iltesiper imperiliam tiegtigat ; iUc anqeticwleri, tanquam vetil csse unusquisque quod non
(i iniseria careat. accepil, quamris pacalissimo concordiw vincuto ei qui
''
Decst tnalis in L. accepit obslriclus.
• CaiVnbunt. L. c Contradiclione deest in Lip.
Eincndavimus bunc locum ad edil. Maurinam S.
^ f Lip., Et vtrlus, et copia, et gloria, ct houor, et
Angust., supplcndo illa verba qnod iion accepit, reli- pax , et omnia bona ."

qu:s immuialis, licet in ea melius legilur tamque : Operibus quwfccit ; el hencdixit Deusdicm sepli'-
'='
,

tiollet quatn nec in corpore, etc. Aliler, scd mutn, et sanclificavii, ctc. L.
corruplc, iii Lip. : .\tque in id beata ilta ciritas ma- ^ Vel octavus (vternus. L. Velut octavus wtcrnus,
qnnmin se bonnm videbit,quod nutli superiori utlns qni.... sacrattis es!. Edil. Waur. S. Aug.
infcrior itividebit, sicut timic non invidenl archainjetii ' Lip. A'«m qnis alius iiostcr esl fiais, nisit
325 DE UI CAPITUI.IS LIB. APOLOG. 5JS

MONITUM IN LIBKUM SEOUEINTJ-M.

Prognosticon scqiiiiur Libcr Apolojcticiis dc iribus cApifulis, opus Juliani indubium , ad Bcuedictan! !I
Ramanum poiuificein loissum, aique coiicilio Toleiano xv nicdla sui parteiiiseriii;ii. De anno atque occa-
sioiieejus scriptionis fuse disseruiinus in nolis ad Juliani elogium huic eJtioni prailixutn, quas lettor con-
sulet nec dubilabit, niirabilurque simul exslilisse viros, c;etero(juin doctisSimos et cordaiissimos , qui
,

hujusmodi librum Juliaiio abjudicandum putaverintpropler illius noniiulla verba quoe plus eCquo duriora
sibi visa sunl, aiqiie a viri humanisiiini sanctissiiniqiic modestia aliena non aDimadvertenles viri niniis ,

profecto religiosi, niulto gravius cssoiilorum verborum invidiam (ut ipsis vidclur), duni a Julaiio arcerc
conanlur, in universum concilium injicere cui et praifuit Julianus ,ct in quo quidquid ipse pnvatus Uo- ,

mam scripserat, publicis sulTragis comprobafum est atque (irinalum. Sed nsec consulto miltimus. Opus
1>rocul (hibio iion fuil in nostra hac editioae prietermittendum, qiiod «que (iiescio an inagis) acpraccedens
iiiianum demonslrat theologum absoiulissimum, a sauctorum Patrum doctrina nc hiluin ungueni unquam
discedentcm ; cuinullum inconsullo verbum cxciderit, nullius vocis usus arriserit qui nou fuerit a Patrihus
usurpatus, in aUissimispneseriim Trinitatis et Incarnationis mysieriis exponendis in quo negoiio quania nou :

reruin t^nlum , sed el serinonis habenda sit ratio, nemo prbrsus ignoral.
Nunc autem cditio nostra, ut quam purgatissima sil, prai oculis hahuimus concllii xv edifiones duas a Gar-
cia Loaysa et cardinali Aguirrio factas quus diligenler contulimus cum duohus codicibus raembr.anaceis
:

bibliotheca.' S. Ecdesiai Tolelanic, quorum altcr sciibi ccepius esl aera 986 (sciiicet anno Christi 948), alter,
rccenlior, fioitus est jcra 1135, seu anno Christi 1093. Ex utroque niulla in editis cmendavimus, ut ex va-
riantibus leciionibus constabit. Loca pr.eierca sacra; Scriptiirse et sanctorum Pairum iaudatorum opera ad
niargiiiein designaviinus » ncc lcvi cura. DcinJc Garciai Loaysa notas siibjecimus, quae iuccm opusculo affe-
,

ruiil nonnullam.

• Nos vero lexlui inseruimus. Edit.

SANGTI JULIANI
EPISCOPI TOLETAM

DE TRIBUS CAPITULIS
LIBER APOLOGETICIJS.
EX COCILIO lOLETA^O XV IN CONrESSIONE IIDEI.
1. Post hiqusigitur pioe confessionis prolatam de- A esscnliam diximiis, Volunlasgenuil volunlatetn, sicut
votis vocibus regulam, ad jlla nos illico convertimus ct sapieniia saficnliam. Quod vir ille incuriosa lec-
contuenda capitula, pro quibus municndis ante hoc lionis transcursione prxteriens , existimavit haec
liieruuum beataj mcuiorine Romanus papa " Benedictiis ipsanomina, idest, rclativum , aui secundum com-
nos lilterarum suarum significatione moiiuerat. Qux paratioiiem humana^ mentis nosposuisse. Et idco '

tameh non in scriplis suis anuotare curavit , sed ho- ipsa renotatione sua ita nos adnionere jussus csl, di-
lami noslro verho rcnolanda injunxit : ad quod illi cens : c Naturali ordiiie cognoscimus, quia verbuni
jain eodein anno suflicienier congructiue responsum cx mente originem ducit, sicut rat'o et volunias. Et
csi. Nos Limcn nunc eamdcni renotalionem hominis converti mm possunl, ut dicalur, quia sicutverLtum
r.ostri studiosius relegenles , invenimus, quod in li- ct volunlas de niente procedit, ila et mens dc verbo
hro illo Rcspoiisionisfide'i,nostrai, quem per Peirum aut volunlate. » Et ex ista comparaiione visum est
regionarium Romana; Ecclesiui miseramus, id pri- Romano pontifici voluntatem ex voluntale oon posse
nium capiiulum jam dicto papx incaute visum fuis- dici. Nos aulem non sccundum hauc comparalionem
sei a nobis positum , ubi nos secundum divinam *>
huuianaeinenlis, necsecuiiduni «^
relaiivum , scd s»e-

• Papa Bcnedicius. Bcnedicfus II Leoni U succcs- risimbutos, cum versibus etiam acclamaloriis, sccun-
sit.Totam hanc conlroversiam Rodericus Toietanus B dum quod ct olim transniiseral de hude Roinjmi
archiepiscopus, lib, ui, cap. 13, sic dcscribit : < Ejus imperii. Quod Homanus pontifex Bonfcdictus digne
(regis Egic;c) in lempore, inquii, liber de tribus et pie recipiens, cunctis legendum iodixit, atque ac-
bubstantiis, quem dudum Romam iniserat primas clamando Lain tua Deus in liiien teTr<r, lectiim :

sanciissimus Julianus, ei ininus caute traclaudo saipius noiuni fecii ; qui 01 rftsriipiuin doiniuo Ju-
Henedictus papa Romanus indlxeral reprobandum, Hano per suprafatos legalos Ctim gratiaruni aciione
ob id quod voluntas genuit vnluntatem, sanclus Julia- et cum honorc remisil, et dmuia qu*ouiique scripsit
nus veridicis testiinoniis in hoc concilio, ad exactio- justa ci pia essc deprompsit. i Ilec Rodericus. G.
nera praefati principis, per oracula eoruin quai Ro- Loavsa.
main transiniserat, vcrum csse lirmavil; et apologe- ^ Editio Aguirrii : Existentiam.
iicum fecit, et Romam niisii per suos le^gatos, pres- c Jn ipsa ead.
byterum, diaconem ei subdiaconem, viros eruditissi- <i
Nec secundum relaiitim. Quceritur an haec iio-
nios. cl in omnifeus Dei servos, et in divinis Scripiu- roina, sapicntia, csseniia ct vflduntas, secundum rela-
 :
;
,

517 S. JLMAM EPISCOPI TOLKTAM r>-->t

cunJiira essenliam dixiinus : Voluntas ex i'o/HHr«/e, A larnen recunit, ut possit dici , ut aul mens, qn:ic in

ticut et sapicnda ex sapieulia. IIoc enin^ est Deo sij^niGcatione Patris est posita, Filio, vel Spirilui
tssc, quod hoc veile, quod sapcro. Quod
Ycllc; ta- sanclo conveniat , aut Verbuin", quod solum Filius
mcn de boinine dici non potesi. Aiiud quippe « esl intclligitur, Patri vel Spiritui sancto comparelur,
in homine id quod esl sine velle, el aliud velle eliam aut volunlas, quae in persona Spiritus sancti accipi-
tinc sapere. In Dco aulem non est ila, quia siuiplex tur, aut Patris , aul Filii personae conveiiire dicalur;
nalura esl; el ideo hoc est illi csse, quod velle, quod sed sic singula singulis secundum comparaiionem
sapere. Quapropter qui polest capere , volunlateni huniam« mcnlis convcniunt, ul unuraquodque, quod
c.v yoluntaic secundum cssentiam nos dixissc, non ex eis uiius dicitur, alius pcnilus non dicaliir ; sicut

de hujusniodi lahorabit proposila quKslione. (juod ct relalivo vocabulo Pater norainalus, non est ipse
eliam in jam dicto Respousionis et (idei noslrse qui Filius, vel Filius quuin dicitur, non eslipse qui
opusculo sollicilc legcntibus ct inieUigcnlibus daret, Spiritus sanclus, ucc Spiritus sanclus ipsc est qui

ubi etapposita illic beati Aihanasii sentcntia idipsum Pater, aul Filius. Ac per hoc illa nomina, quae «oin-
nos dcbcre scnlire pronuntiat dicens : < Ilanc dc parativc ex honiine assuinuntur, ideo sccundnm
Deo rcligios% opinationis scntenliani reliiieinus, ut coinparationera bumanoi mcntis dicuntur, ut quor
non aliud ejus voluntatein, a.liud credamus esse na- B quo niodo ad contuenduin illud divina; Trinitatis
turam. > Si enim secundum quod hic doclor dicit, id ineflabilc sacramenlum bumanainfirraitas excileiur.
dcLemus non aliud Dei voluntatem aliud
senlire ut , 3. Secundum banc igilur comparationem putali
eredanius ejus esse naturam hoc ergo est ejus vo- ; sumusdixisse, volunlas ex voluntale, quod utiquedici
luutas quod et natura, hoc nalura quod substantia vel senliri absurdissimum est. Acproinde loiige alia

vel essenlia. est rogula, qua dc Deo aliquid secundum cssentiam

2. Fillus igilur Dei de cssentia Pairis nalus esl dicilur, aliudcum secundum comparationem humanie
«ssenlia de essonlia, sicul nalura dc natura, el sub- raeiitis aliquid dc illo pronuntialur. Nos proinde
slantia de subslanlia : et tannn nec duae essoniiai conscnticnles, et sequcntesdoclorisegregii Auguslini
ncc diise natursc, nec duse siibstantix possunl dici, sonlcntiain, dixiraus sccundum divin.ie Trinitatis es-

sed una csscntia, natura atque substaniia. Sicut et sentiam, volunlas de volunlate, sicut cl ipse iu quin-
iumcn de lumine, non duolumina, sed unuin lumen to dccimo libro Trinitatis Dei pronunliat, ila dicens
sicut cssentia do essentia, non diice esscniiai, sed {Cap. 20, num. 58) : < Melius, quantura existimo, di-
una essenlia ; sicut natura de natiira , non du;e na- citiir consiiium de consiliu, et voluntas de voluntate,
lurse, sed unanatura; sic et volunlas de voluntate siciit substantia desubstantia, sapientia desapientia. >

non duaj voluntalcs, sed una voluntas: quia non esl Hic jam quisquis sapiens manifeste intelligit, non
aliud Dei voluntas, aliud ejusnaiura, quod jara supe- nos hie errasse, sed illos forsitan incuriosae lectionis

rius Athanasio doctore firmatuin est. ^ Ac proinde intuitu fefellisse; quia quod a nobis estsecundumes-
quidquid de Deosecundumessenliamdicitur, comnui- seiiliam dictum, illi secundum comparationcm ^ hu-
niier in singulis personis convcnire videiur, sicat nianse raentis positum putaverunt.

sapientia el fortitudo, vel caetera : quia et Patcr sa- 4. Ad sccundum quoque retraclandum capiiulum
picntia, ctFilius sapienlia potest dici. Forliiudo quo- transeuntes ^, quo idem papa incauie nos dixisse pu-
quc et Pater potest, et Filius appcllari. Quod secun- tavit, Ires subslantias in Christo Dei Filio profiteri;

dura illam comparationem humanne mentis nullo non pudebit qua; sunt vera defcndere ita
sicut nos ,

inodo polcst dici : mens siin per-

quia, verbi gratia, forsilanquosdam pudebit quse vcra sunt ignorare.
sona P;itris ponatur, Verbumjain ex ^ mcnie pro- Quis enim nesciat, unmnquemque hominem duabus
dicns, Filius intelligitur, ei voluntas procedens ex constare subslantiis, aniraac scilicel ct corporis? De
inenle el verbo Spiritus sanclus «^
significatur. Nec quibus Aposlolus specialiier loquiiur, diccns : Et n
lionem an sccundum substantiam a sanclis Patribus bent interpretari \wx concreta, aut per pcrsonalia
iisurpontur? Quam quaestionem dissoivit Magister D noraina, nt cum dicilur, Essentia de essentia . vel
Sonienl. lib. i Sentent., dist. 27, ubi ex senieniia sapienlia de sapientia, sit sensus : Filius, qui est
D. Augusl. docet nomina , quae substantiam signifi- essentia, et sapientia, est de Patre, qui est essentia
Ciint, tantum dici, illud de illo. S. Tbom. i p., q. et sapientia. G. Loxtsa.
59, art. 5, sic ail : < Unde rainus impropria est ista, «Loaysa esl homini.
,

natura de natura, vci sapientia de sapientia, quaro, bAc proinde.Wxc regula gcneralis el axioma ani-
essentia de esseniia. > Quaravis Augnsiiiius, lib. vii versale est oninium theologorum in materia de Trini-
(te Trinitate, cap. 1 et2, probal hanc Sapientia de : tate, ex AugusL lib. iii de Triuitale, qui in prologo
sapicntia : ct lib. xv de frinitate, cap. 20, haoc de nominibus individux Trinitatis sic ait : < Quxdam
Voluntas de volunlatc : Dicitur (inquil) Filius con- tle singulis tanium dicuntur personis, quaedam vero
silium de consilio, ,el voluntas de volunlale, sicut unilatcm essentise significantia sunt; el quae de sin-
subsiantia de substaniia , sapicntia de sapicHtia. Sed gulis sigillnliio, ct de communibus comrauniter di-
omnes doctores sancti aliquando expressius loouti cuntur : alia verosunt, qua?. translative, ac por sinii-
sunt quam proprielas diclionis palitur : uiide hujus- Jitudinem de Deo dicuntur. i Hoc idem Ambi'osiu«
nM>di forin:£ loquendi non sunt extcndendsc, sed po- lib. II de Triniiate in prologo. lo.
tius exponenda^ ; ut scilicel nomina absiracta expo- c Quasi ex : Agnir.

nantur per concrota, vel per noraina personolia, iit * Sancius addiinusex cod. Jolelanis, ulet Loaysa.
doeim Tboinas, i p., qua^st. 59, aii. i, et Magislcr «Loaysa: operaiionem.
Stitttcut. lib. 1, di^t. 5. Unde istx prnposiiionf^ de- f CC. iransienies.
 ::

S20 DE lll CAlMTtXIS LIB. Al^OLOG. SSO

exierior homo noslcr corrumpUur, sed inlcrior renoca- A 6. Ecce per consueludincm Scripturae sacrae pro-
tur de (ie in diem {II Cor. iv, 16). Sicul el iile si- Lavimus, el proprie hominem ipsis quibus constal

tiensDcum clamabat in psahno :

* SiiU te i», inquit^ subsiantiis appellari, et iropice a paile totum honii-

anima mea, quam multipliciter et caro mea {Psal. nera posse intelligi. Si quceras culpam, nec ille er-

Lxii, 2). Necnon cl alia multa, quse hoininem dua- rassc dicendus est, qui hominera a parte toiuin no-

bus subsiantiis conslare pronuntiant. minavit, ncc iste culpandus est, qui totuni honiinein

5. Conlra quam rcgulain invcnimus ilem in Scri- cariie et nnima noininata expressil: quia utrumque
pturis, aul carne plerumquc nonnnata totum honii- inculpabilitcr dici Scriplura divina convincit. El la-
nem possc intelligi, aut anima sola interdum nomi- nicn cum jam probaium teneamus, necillam, nec islani

nata loliushoininis pcrfectionem agnosci. Quapropier partcin esse culpandain, quserendura cst, quse pars
natura divina humanae sociata naturae, possunt ct ti-cs plus possil esse ad totum horainera intelligcndum fa-

proprie, et duae tropice b appcllari subslantiie. Scd cilior, alque ctiani ropulsa onini obscuritate ^ luci-

aliud est cum per proprielatem lotus homo exprimi- dior; utrum ea quae solam i carnem nominans, et

tur, aliud cum a parte lolus inteiligilur. Etenim c animara tacite ibi vult intelligi an ea quxet aniraam
quidam modus locutionis^, qui frequenlerin scriptu- et carnera exprimens totura diciu
risdivinis posilus invcnilur, quo significatur a parle B 7. Quod ut inanifestius innotescat, quxdam exem-
lotum, hic etiam Iropus apud grammaticos synec- pla ponenda sunt. Eccc juxta superiorera tropicae
doche dicitur. Scribilur enim in libro Genesis sccun- locutionis raoduin, qui synecdoche dicitur, quo aut
dum islam tropicam ioculionem significantem a parie pars a toto, aut tolura a parte intelligitur, scripluia
tdtum : Factus est liomo in ammam liventem {Genes. inveniraus de flagellatione ^gypti in psalmis : Im-
II, 7); cum homo non solum cx anima, sed ex carne
«
misit in eis musca^n caninam w {Psul. lsxvii, 45).
consiet. Itera simiruer a parte totum, ubi omissa Necnon et illud : Dixity et venit locusta et bruchut
substautia animx, sola carnis substaniia nominatur,
{Psal. civ, 54). Yolens Scriptura isto genere locu-
eicut in psalmo scribilur : Ad le omnis caro vcniet
tionis non singularitatcm, scd piuralitalera musca-
(Psal. LXiv, 3); cum omnis homo non soiuin ex
ruin et locuslarum intelligi. Non enira musca °,vel
carne, sed cx anima ^ constel. Et tamcn sola carne " locusta, sed multitudo muscarum et locustaruin re-
nomiiiata, totushomo intclligitur, sicutetsola auinia pleverunt iEgj ptum. At nunc si aliquis noslroiiim
nominata, totus homo accipitur. Nara in Exodo s
modo dicat: MisitDeus iniEgyptum p muscas, el lo-
voleds similiter Scripiura hominera ^ a parte lotum custas, et bruchos, pruralem numerum proferens,
intelligi, sic dicit: Sepluaginla animcti ' ingressw sunt quod et uiique veruin cst; nunquid in parte isla,
cum Jacob in jEgyplum J {Exod, i, 5) ; cuin ips* se- qux pluralitatem confiielur, potcst calurania cadere,
ptuaginta animxnonsincsuiscorporibusiliiciugressa! ut dicatur non essc verum, quod ulique veruin est,
fuissent. Ex carnis quoquc norainc totuin hominem demuliiiudinelocuslarumquaercpleveruiit.^lgyplum?
inlelligi voluit, qui dixil: Et in carne mea videbo Tale quippe cl t illud est , ubi populus ad Moysen
Deum {Job. xix, 26) ; cuin non sine nnimabus suis ciamavit dicens: Ora ad Dominum, ul auferat a nobi$
resurgenda sint corpora.. serpentem ^ {Num. xxi, 7). cum non unius scrpentis.

« Sitit le. Ex psal. lxii, sccundum Soptiiaginla, locis ubi cjiis morainerunt Augustin. et Isidorus.
qui ita transtulerunl iSi-^riat n -^vx^ ^ou ;ro(7an),w,- jj 6 Codices, sed et carne.
vipl ad verburn: Sitivit te animamea, quam
fioy f
)id., sed et anima.
viuUiplicilcr caro mea. Divus Hieronymus sic hahcl 8 lid., Nam et in Exodo.
Sitivil ad te anima mca, desideravit ad te caro mea. h lid., homines.
Basilius {Schol. in psal. lxii) refcrens hxc verba :
> Septuaginta animw. Locus est Exodi primo, ubi
Silivit in te anima mea, qunm mttltipliciter, sic ait
ita le^ilur: Erant igiivr omnes animte eorum, qui
I Theodolion habet scepenumero ; Symmachus, con~ egresst sunt, de femore Jacob, septuaginla ; qui paulo
cttfitcit.Posuit aulera omnes interpretationes ut , anie eodem capite in iEgyptuin ingressi dicunlur.
doceret illi"! iro<ra7r>w,- non csse duarum partiuin
dictionem, sed unain esse unius partis, qujc sormo-
D Et Genes. xlvi expresse dicitur: 0»«iic« nnimo! do-
mus Jacob, quce ingressw sunl in yEgiiptum, fuerg
nis significet epilasin. Consentit cniin et caro
aiiiniaj septuaginta. Idora locus est Deulerou. x. G. Loavsa,
amori, nec consiliis illius repugnat. Ac si dicat:
Et i Cod., in ^gijpto.
aniraa luca el corpus racum te desiderat
qneniad- :
^ lid. haud recle omni cx obscnritate.
modum si quis aquam sitiat et jucundissimam et li- 1 Aguirr., soium : nos ex codicib. solam repo-
quidissimam. i Nova Latina versio Sopluag. habel: nimus.
Sttmt libi anima mea, exscnlentia Hilarii et Aug.
G. n» Muscam
LoAYSA. —
Card. Aguirre posuit Silivit in le : qux
caninam. Psal. i.xxvii, Kuvoauiav Iiahcnt
Soptnaginla, ut etiam psal. civ, quamvocera Gne-
leclio communior quidcin est nobis vero alteram :
cam Lalina vulgal^i edilio rctinuit: signilicaf veio
rctinere placuit, quamexbibeni duo
codices Toletani. Kuvoauia inuscam caninani, ut hic ponitur. Isidorus
Virtesis not. Garcia* de loaysa. lib. Etymol. xii, cap. 8. C. Loavsa.
*> Tropice
emendamus ex duob. cod. Tol. Minus n
x-ccte Loays. et Ag. duw propria;.
Vua
.ntusca et locusta. A.
° Vcl pro et degiraus cx co<Iicibus.
' Non inale in Loays.
et Ag. Fst enim. P Codic. in /Egtjpio.
<!Quinta regula Ticlionii quani adfert
Augustin. s Conjunclivani parlicul.ira supplevimus
cx oodicih.
^^'- ^'"•' '""''• "^^ *'^ '«"^o'"- ''''• ^^ent.,
cap. "L' — • Ut auferat a Tiobis
u. serpetitem. Locus cst xxi Nij.
Mirun» quantuin erralum est in editionib
Loaysa».,
mer. pnulo tamon aliier; neque soi-penlcm, sed sor-
ci Aguirr. in citaiida rejula Tichonii, ci pcntcs habetLalina translatio .tpud Sopiuaginiai;»-
:
 ;:: :

bot S. JILIANI EriSCOn TOLhTAN» i>o'J

ted mulloruin sei ^mulum » molcslias illc popnlus pa- A quod dedisii ei uon pereat, sed habe.at pitatn h a-ter^

lerelur. Iloc eliam inore el .\poslolas loquilur iii nton {Jofin. xMi, 2). Ijnde cl intelligitur solcre ho-

iUo loco ubi ait: Quoniam ex operibus letjis non ju- iniues pcr noinii)atioiicm solius carnis signincari,
$li(icabilur omnis caro (Rom. iii, 20) : acsi dicorct, ut sccundum hartc locutionera eliam iliud possil in-

omnishomo, a parle carnis lolum homincm intellijii tciligi, ul quod dictum est : Verbum caro faclnm ctt.
volens. Sic ergo ei de Domino nostro Jesu Chrisio, (ioan. 1, U), niliil dictum sil, nisi Verhum honio faclum

cuni scriplum sil dc illo in Evangelio, Verbum cnro cst. Sicut cnini a parte lotum plerumque, noniinala sola
(aetum est,et liabitavit in nobis {Joan. i, 14) ; caro soia aniina, homo intelligitur, sicut est illud: Tol a)iima

esl nominata, ul illic lacile intelligeretur et anima dcscenderunl inAitjtjpium {Gen. xi,vi,27 ; Exod. i, 5),

secundum supradictum loculionis modum, quo homo sic rursus a parlc tolum, eliam norainata sola carne ^,

a partc lotus accipilur. Qwx locutionis regula ple- hoino intclligilur. >

ruinque et a Patrihus esl servata. 10. Ilcm ipsc in libro Enchiridion {Cap. 34) dicjl
8. Sic enim ex hoc Iwatus Cyrillus in libro qui « Verbum caro factiim est, a divinilate carne sus»
Tocalur Scholia ^ {ccp. 24, edit. Paris. 4573), dicit cepla, iion in carnem divinitate mutata. Carnem
(Quomodo igitur Vcrhum carosit faclum, vjderc ne- quippe hic homincm dchemus accipcre, a parte to-
cesse est. Primum quidem divina Sciiplura carncm B tum significante locutione, sicut diclum est Quo' :

plerumquc nominal, et quasi ev parte animalis lo- niam ex operibus legis non justificabilur omnis cato
lius significalionciH facit: necnon etiam a sola aiiima {Rom. iii, 20) , id cst, omnis homo. > Quapropter J

tnterdum lantumdem agit. Scriptuin est enim quod lucc est Palruin plcna, Scripiurarum > raore, libata

tidebit omnis caro salutare Dei {Lnc. iii, 6). El ipse sonlcntia, ut cum a parte toiura unaqu^nlibet hominis
divinusPauIus: A'o«co?j«c/is(, inquit, carni etsanguini assumpii in Christo substantia nominatur , illic sta-
{Gal.x, id). Allocutus est autem eos qui siintex tim et allcra intelligatur. Nam etsi * una sccundmn
Israel pontifex Moyscs: In •=
scptuaginta quinque ani- hnnc tropiira lacoatur, et alia dicalur, dure taraen
yH»bus descenderunt pntres tui in jEgyptum {Exod. nihilorainus inlcUiguntur. Nemo ergo jara dicat, cum
1, 5, sec. LXX). Sed non idcirco dixeris quod nudcc audil totum hominem a parte posse intelligi, non
et sine carne animse in .ligyptum ^ dcsccnderunt dehere tres in Christo subsianiias profiteri, cum isto

necporro, quod inanihus corporibus, el solis canii- genere loculionis aliiid e% altero cogatur inteliigj.

bus, salutare suum Deus indulscrit. Quolies jgitur Nlhil ergo diversilatis esl, sive tropicc una, sive pro-
andimus carnem factum essc Verbum , honiinem prie grmina hominis nominata substanlia; cura utra-
inlelligimus « ex aninia ct corpore factum. queloculio hominem a Dco assumptum, nonnisi in
i
P
9. Itcm et sanctus Augustinus in libro Quicsiio- duahus substanliis nos inielligere el confiteri per-
num contra Apollinaristas sic dicit {Quast. 80): «Si niliat. Ac per hoc ires in Chrislo substantias proQ-
nbicunque caro fuerit nominata, et anima tacita, tcri ille non dubitahit, qui hanc rationcm "» plena
Kic intelligcndum esl, ul anima il)i non essc ^ creda- cognitionc didicerit. Caelerum ubi non tropice, sed
tar, nec illi habebant aniinam, de quibus dictum cst: proprie hi Patrcs hominem totuin a Christo su8C«-
Et videbit omnis caro salutare Dei {Lnc. ni, C). Et ptum esse fatentur, sic in suis tractalibus posucrunt.
illud in psalmo : Exaudi preces meas ^, ad te omnis 11. Beatus enim Cyrillus in superiori libro, qui

caro veniet {Psal. lxiv, 3). Et illud in Evangelio vocatur SchoHa {cap. 10) dicit", ubi veritalcin irium
Sicul dedisti ei potestatem omnis carnis , ut omne substanliarum Christi figura veteris lesiiinonii aperle

inen est tov o»tv singularilatis nnmcro, ut hic. G. ingressa; sunl cum Jacob in /Egyptum, et egressa; siint
LOAYS\. de femore nbsque uxoribus filiorum ejus, seia'-
illius,

» Codices serpentium. ginta sex: Filii antem Joseph, qui nati sunl ei in terra
* Cyrillus libro, qui vocatnr Scliolia. * Fortc sunt yEgypli, anima; dutc : omncs anima: domus Jacob,
commcntaria in Joaniiem: ubi lih. i, cap. 15, ad ea quae ingressce sunt in yEgyplum, fuere scptuaginta.
verba F.t Verbnm caro factum est^ s c habet: «Ser
:
Pro scpiuagiiita, habet editio Septuag.^u;i^«i i^hp-ti'
roonem incarnalionis jam manifeste ingrcssus, \xo.D y.o-nx TzhTC.
pretum
*' i—.- ~ '
^^^^^{^J}^."^'^'^''^^^^^.^^^^^;^^^^
ct vulgala edilio
.^..i.....i
consentiunt, ..t ^,^,.,^.^
et anim:e 70 in j

minem faclum fuisse unigenitiiin Dci Filium ap! rlis-

slmc.narrat. Cum eniin dicit Et Verbum cnro :
iEgvptum descenflisse commemorant. Idem Jose-
pbiis lib.II Antiquit., cap. 7. Quomodo vero lucc con-
{nctum est, nihil aliud dicil, pr.xterquam qiiod Filiiis
)ei et Dftus natura, homo factusest: ncc novi quid- stcnt esse septuaginta, et esse sepinaginia quinque,
quam proferlur, cuin s:cpe divina Scriplura solo puichre coiiciliai Hicronymus quaesl. in Gcn. ad hunc
camis vocabulo inlc^riim, ut ita dicam, ei lolum ho- locum. Id.
ininem significel. hffundam, Joel inqiiil, a spiritii
<J
Codiccs in /Egypto.
« lid., intelligatur.
meo super omnem carnem : ubi nisi ex parlc una to-
lura hominem intelligas, ridiculosc inaniinatoe can.i
f
Ibi esse, ul et in codd. Toictan-
s In codicib. dce-t meas.
spiritus dari vidcbiiur. » G. Loavsa.
e Septuaginta
quinqne. SiccslExod. i, cx editione '•
Det eis vitani. .\.
Septuaginta V77KV §£ -^^KTUi^^jyui e^ *!co;&>o Trivre y.ui > Caro. .\.
«S^ounzwTa. Idoin Lucasin Actibus:ip istolorum c.vii. j Card. Aguirr. legit : Quaiiler, quod nobis non
"VcriiinGcnesisxLVi, dicitur: Cuncttvquc anima;, quoe arridet.
k Ex scripturarum. \.
1 Etsi pio « rcposuimus cx codicibus.
* I.apsum liicfuiss<>doflissimtim virum cx ediliooe iioslra «" Hanc rationem edimus pro hac ration£ : (1«*
«aiis i>»icl, ciiin 4)ealiis Cvrillus in Scholiis vcrlia a Ju- Icciio scrvata fiiit a Loajsa ci Aguirre.
liADocilaia scriiiserii. ' Codiccs, sic dicit.
&33 DE III CAPITLLIS LI». APOLOC. 53 i

cjnvincil. Sic cnim ait : t Quod adunalo Deo Verho A pl"S pniediceluv liomo lolus. Tulior cr{jo pars cst

vere Immanitali, inconfussc lamcn subslantiai por- qnx, lolum dicil, quam quoe aliquid supprimit : cl

manscrunl, ereclum csl secuudum Doi voiuntaiom plus claret quod proprie dicitur, ([uam quod arcta
sanctura labernaculum pcr dcserlum, et iH co multis tropice locuiione firmatur''. Scd fortc nos soli lioc

modis formabatur Emmanuol. Ait igiiur Deus omni- dicimus, quod majorum scnlentia non probamus?
potens ad djviuum Moysen E( [acies arcam « tesii- : 13. Judicem jam crgo Augiislinum, si complacct,
momi ex lignis iuipulribilibus, duorum cubitorum et advoccmus, ut > ijuam partem contra hocrclicos mu-
(limidii longieHdinem, et cubiti et dimidii lalitudinem, niiiorem esse prommtiet, audiamus. Sic enim in

et cubiti et dimidii attitudinem, et inaurabis eam auro iractatu Symboli dicit (num. 8) : i Tcmporali dis-
puro:extra el^inlra inaurabiseam{Exod.\\\, 10, 11). pensationi Dominicre multis modis insidiantur hsere-

Sed iignum quidcm imputribile sit figura corporis incor- lici ; sed quisquis tenuerit catbolicam fidem, ut lo-
rupli (impulribilis enim cedrus), aurum vero, quasi tum hominem credal a Verbo Dei csse susceplum,
matcriesaliispretiosior, divinajnobisindicat substan- id esl, corpus, animam, et spiritum, salis conlra

tijc majcstalem.Atiende^igiiur, cum arca totainau- jHofj munitus cst. i Ecce spiritualis spiritualitcr
rala sit auro puro extra et inira, adunalum quidem utraque coiisidcrans i, judicium proIuUt, sentenliara
fiierit sanct.t carni DcusVerbum : etidest,ut opinor, B fixii, muniliorem ct lutiorem partem iilam esse pro-
crcara fuisse extra inauratam. Quod vero et
< ani- nuntians, (\»x conlra h.-ereiicos lotum hominem a
mam rationalem ^, quoe corpori inerat, propriam fe- Verbo Doi susceptum in duabus substantiis carnis
cerit, ex hoc apparet, quod ct intra arcam « prrcce- animaiquc defenderit.
pcrit inaurari, Quod autem naturac sive substantiLC 14. Sed forie aUquis dicai, jam hic tria qiucdam
inconfusaj manseruiit, hinc scimus : aurum enim hominis nominata, id est, corpus, anima, et spiri-
supcrpositum ligno mansit Id qiioderat; et ornaba- lUs, iiia quidcm dicuntur, sed duo sunt : sicut ab
liir quidem lignum auri decore, tamcn lignum esse eodem Doctorc in prxdiclo Symboli {num. 25) trac-
iion desiit. > Item sanclus Augustinus in libro Trini- tatu convincitur. « Tria sunt , ail, quibus homo
talis Dci idipsum exprimcns dicit(Lifc.xin, cap, 17): conslat, spiriius, anima ct corpus, quse rursus duo
t Sic Deo conjungi poluit humana nalura, ut ex dicunlur, quia SKpe anima simul cum spiritu nomi-
duabus substanliis fieret una persona, ac per hoc jain naiur : pars enim qu;Bdam ejusdem raiionaiis, qua
cx trlbus, Deo, anima ct carne. » careiil hestiic, spiritus dicitur. » Quod cliam in cpi-

12. Haee igilur sanclis Patribus nos docentibus, Gt stola ad Pcirum dilucida mahifestalione exsequilur'=,
utramque locuiionis regulam nobis insinuantihus, quod spirilus et anima ulrumque sint unum, et

videant jam tandem et sentiant qui sine favore par- unius esse suhstanliue senlianlur. Dicii enim {Episi.
tium ' judicant, quac pars pUis potcst esse tutissima, de anima et ejus orig. lib. u, c. 2) : i Duo qu:cdam
licet in neuirampartcmpossit cadereculpa : utrumne esse animam el spiritura, secundum id quod scriplum
iila qua; in Chrislo Dei Filio unara Verbi, alteram est : Abiolvisli, ab spiritu meo animam meam {Job vii,
hominis a parte totum substanliam profitetur, an ista 15, sec. IjXX), et utramque ad naturam hominis
qux proprie totum hominem in duabus substantiis pertinere, ut totus homo sit spirilus, anima, et cor-
Verbo Doi adunatum fuisse fatetur. In illa enim parte, pus ; sed aliquando duo ista simul nomine nuncupari
qua; a parte lotum hominera intelligi volet ,
potest animic, quale est illud : Et fnctus est homo in ammam
hxreticorum dolus laterc, ut unamquamlibet cx his vivam 1 {Gen. u, 7) : ibi quippe ct spiritus intelUgi-
substantiara nominans, aliam supprimat ; sicquc lur. Iiemque aliquando utrumque nomine spiritus
quod ore non profitelur, nec corde confiieatur, sicut dici, sicuti est : El inclinato capite tradidit spiritum
ApoiUnaris, qui ncgat Dominum Jesura humanam (/p«H. xiji,50). » Ubi etanimauccesseestinlelUgatur,
naiurara ' habuisse, vel Manichaeus negans in Chri' elulrumque unum et unius esse subslantioe ac pcr :

slo assumpii corporis veritatcm. In hac vero nostra hocanima ™etspiritus, et animaetcorpusduocspecia-
professione, ubi prajmissa Verbi suhstantia, specia^ rj lcshominis suhstantiacsunt, qu;eet divcFssc dicuntur.
Uler duas homlnla in una Christi porsona substan- 45. Nos proinde in jam dicto Fidei nostr.Te opus-

tias profitemur, nuUus potcst accidere vel suspicari culo Apollinarislarum ha;resi respondcntes , tres in

fraudulentiae dolus, quando cvidenler in Dco assum- Ciirislo jubstantias ° dixiraus, quod ct m.ijoreg no-

a Facies arcam. Locus est Evod- xxv, hoc modo : « Loaysa animam.
Arcam de lignis setim cotupingite, cnjus longitudo t Formatur. A.
habeat duos et semis cubitos, lalitvdo cubitum et di~ El loco ut ex codicib.
»

midium, altitudo cubitum simililcr ac semissem : Non beue Loaysa et Aguirr. Ecce spirilales....
i

deaurubis etim auro muudissimo intus et (oris : uUi eonsideramus. Nos ope codic. hunc locum reslitui-
iiro Ugnis setim LXX. dissorlc s; gu)/j)v a3-»j;TTwv mus.
labeiil, ul Cyrillus legil. G. Lo.vysa. ^ Assequitur. A.
*> Attendc
ex qodd. loco attcndilc. 1 Yiventem in Loaysa et Aguirr. Sed nos, vivam
"!
Ex
iisd. rcro et : lofo vere. reposuimus ex codicib. Tolelan.
^ Codic., ralionabilem. "> Ac Hon anima. A.

' Arcam supplcvimus px codicib. " Tres JH Chrislo substanlias. Slcphanus Eduensis
' (jodlc, piiriiufli, nvilio mcrms quam pulium, ut episcopus, in lib. de Sacram. altaris, cap. 17. « Cro-
legitur iu Lo;:Ysa ct Aguiric. dimus in Chrislo duas fuibse naturas , divinam r.i
 5^ S. iVLim EPISCOPI TOLETAM 536
«iros docnisse moiislrnvimus » ; honoranles videlicel A dum humanitatem uiiius naturoe nobiscura
,
per om-
et scquenles sentcntiam docloris egregii Hispalensis nia similem nobis absque peccato : ante soecula qui-
scdis cpiscopi, quain in lihris suis de Differentia na- dera ex Patre natum secundum divinitatem ; in no-
tf.ra Cliritti vet uostroB disseruit, uLi ait (Lib. ii, vissiniis diebus vero euradem propter nos et proptey
niim. 8, in edit. reg. anni 1599) : < Nos ex duabus noslram salutem ex Maria virgine Dei genilrice se-
subsistimus subslanliis , corporis videlicet atque cundum humanitatem, unum eumdemque Gbristuin
niiimx : iile ei tribus, Verbi, corporis, atque aniinjE. Filium Dei unigenitum, In duos naturas inconfuse.
Inde est, quod pcrfcctus bomo, perfeclus praedicalur immutabiUter, indivise el inseparabiliter cogaoscea-
et Deus. » Ilaec igitiir perpauca »>
de Patribus exem- dura in nullo uaturarum differentias proptcr uuita-
:

pla libaviraus, ut in brevi ea quje competunt moii- tcm perimendas, magis autem salva utriusquc na-
strareiuus. Cjcterura qai hsec adhuc intcntius legendo turse proprietate, et in una coeunle « persona , uno-
quacsierit, plurima colligere poterit. que statu concurrente, non in duabus personis par-
iC. Jam vero si impudorata quis fronte nec « his tiendum vel dividendum; sed unum eumdemque
PiUribus cedal, el unde ea libaverint, insolens scru- f iliiim unigenitum, Deum Verbum, Domiiium Jesum
l:Uor cxquirat, Evangelicis saliem vocibus credal, Christum. Jam vero si quis coutra haec ulterius non
t;uil)i»s has tres subbtiuitias sibi inesse Christus pro- ^ jnstruendum, sed contrariura sc huic rcddiice rationi
iiimliat. Interrogatus enim a Judxis ; Tu quis e»? prtcbueril, damnationem prsefati concilii sustinebit.
Res|)oniIit : Principium, qui et loquor vobis [Joan.
18. ^ Tertium sane, quarlumque capitulurn con-
\ni, 25). Ecce habes unam snbstantiam deitatis.
tuenles, non solura scnsum, sed et ipsa peiio verba
Rcslant du;c siibstantiac hominis ut eiiim veram :
ex libris beatorum Ambrosii atque Fulgeniii nos
caincm hominis suscepisse monstrarel, palpandum
pralibasse monstraviraus, quibus ea prsedictos viros
se discipulis prsebuit, dicens : Palpate et videte, quia dogmatizasse sciraus. Quos quia celebres in totoorba
spiritus carnem ct ossa non liabel <), sicut me videlis
doctores feriata Ecclesiarum Dei vota percenseanl,
liabere { Luc. xxiv, 39). Ecce expressa est subslan-
non illis est succensendum , sed potius succumben-
tta carnis humanse. Ilera ut animse humanse substan-
dum : quia omne quod conlra illos sapitur, a recta
liam suscepisse monstraret, dicit : Polesiatem habeo
fidei regula abborrere sentitur. Ilas sane quatuor
ponendi atUmam meam^ et potestatem iterum sumendi
spccialiiales capitulorura, qux ut a nobis solida effi-
eum [Joan. x, 18).
cerentur, hortati sunt, quid a quo fuerit doctore
17. Ecce tres in una Christi persona substanlias
prolatum, congesto in uno responslonis nostrse libro,
inconfuse et inseparabiliter adunatas, deitalis videli-
(] catholicorura dograate Patrura ante hoc biennium
cei, atque humanitatis, Evangelicis oraculis appro-
parti illi porreximus dignoscendum. Jam vero si posl
bantes, omnes uno ore falemur, et prxGxa sententia
hasc, et ab ipsis dogmi)tibus Patrum, quibus hxc
praedicamus; conGtentes videlicet secundura Chalce-
prolata sunt, quocunque dissenliant, non jam
ia
doncnsc conciliura {Aci. F, in retract. Symb, Niccen. et
cum illis cst amplius contendendum. sed majorum
Coustaniinop.), euradera Dominura nostrum Jesum
direclo calle inhaerenles vestigiis, erit per divinum
€hi-islum, pcrfectum in divinitate, pcrfeclum eura-
judiciOm amatoribus verilatis responsio nostra t>u-
dem in humanilatc ; Deum vcrum, et hominem ve-
blirais, etiarasi ab ignoraniibus semulis censcatur
rum eumdera ex aniraa rationali ct corporc secun- ;
indocilis.
dura divuiitatem unius cum Patre uatunc; secun-

hnmanam, ettres substantias, divinam, carnem et ratur. Illa certe cuni duobus prrecedentibus ]am ex-
animani, Athanasio aticsUintc, qui ait : « Sicut anima positis eas elCciunt quatuor specialitates capilulorumf
mtionalis et caro unus est homo, ita DeuK et homo quae, ut paulo post dicitur, catholiconim Patrum
unus est Christus. > G. LoA.iiSA. teslimoniis apposilis confirinavil , sive soUda effeciU
» Codic, monstrumus. Unde duo colligimus : primiim, Apologeticum sancli
*» lid., perparva. Jtiliani non de tribus capitulis (ul scribit Fclix io
<
"•
AVc pro ru: e\ codicib.
Habet ex codicib. loco liabe^u ut in texlu Loa) soe D
ejus elogio), sed de quatuor poiius fuisse inscribea-
dum : sectindum, a Palribus concilii xv dimidiam
I
Ct Ajjuirr. tantum partem hujus opusculi fuisse transcriptanv
« Loaysa, concurrente. qux unice ad nos pervenerit. G. Loaysa. Si
"'
^ Uuid haec duo c;»pitula coniincrent adhuc igno-

MONTTUM IN SEQUENTEM LIBRUM.

Tn seqnens opueculum De Comprobalione sextae setatis, quod ad exagitandam Judaeorum perfidiara et cae-
cilatem elaboravit sanctiis Julianiis, cfTlagilante Ervigio Gothorum rege, pauca nos pnefarl oportel. Quidquid
enim de hujiisce operis suhjecto, divisione, iirnisque Scribendi occasionc dicendum erat, Julianus ipse per-
quam dilucide exponit in epi><loia ad regcra Ervigium, qiiae ad instar prologi absolutissinti haberi debet.
Deinde quid nos in hac nova iliius edilione pracsliterimus, paucis indicabimus. Nullis codicibus rass. adjuli,
solas ediliones superiores consuluimus scilicet omnium priraam Hagenoae factara a Menrado Moltheroaimo
:

1.S32 sccundain Paiisiensein ab editoribtis Bibliothecae Patrum anno 1624 ; tertiam Lugdunensem in eadem
;

Dtbliothcca, iteruin recusa anno 16"'7. Quarum errata accurate emendaviraus, sacrx Scripturae et sancto-
nira Patrum testimonia unde desunipta sint ad marginem designantes, aliaque ad iraam oram adnotantes,
<[ux animadversioiie digna visa sunt : inter quae locum dedimiu coi\iecUiris quibusdam doclissimiTiriGas-
Mrift Barthii, in iibro xix suoniin Adversarionim, cap. 14, prolatis, quibus nonnulla bujus qtusculi Julianei
loca, ut ip:si videlur, corrupia, s«nuri et rcsUtui jpossenl.
O^t DE COMPROBAT. .tTATIS SEXT.E LIBRI TRES. — LIB. l. 538

SANCT! JULIANI
EPISCOPI TOLETANI

DE GOMPROBATIONE .ETATIS SEXTiE

LIBRI TRES.

ORATIO. A Iredines, antequam sanas ulcus noxium inficial par-

Accedam ad le, Domine, in humilitate spiiitiis tes, Unde et ne locus vulneris sana raembra coniiii
mei. Loquar tibi, quia mullain spein ol fiduciam gat, praecisionis semper antefertur industria. Nec

dedisti mihi. Quii consurget tnecum adversus tnali- enim tactus vulneris causam potest generare salulis.
gnantes? aut quis stabil mecum adversus loquentes Quocunque enim acccsscrit, vulneri locum facit. Et
iniquitatem {Psal. xciii, 16), nisi tu, Domine, adju- nisi ante manu pra;ci<Iatur artificis, infeciis mem-
vcris me ? tu crgo fili David, qui revelalo mysterio bris omnibus, occasum parturit mortis. Hujus ad-
ad nos in carae venisti, clavo J»
crucis tuse secreta mirabilis medeliE peritiam credo vestram, sacraiis-
cordis mei adaperi, miltens unum de seraphim, per sime princeps, voluisse imitari clemenliara. Qui duin
quem candens carbo ilic de altari luo sublatus {Isai. populos a Deo tibi creditos contingi exitio leihali for-
VI, 6), sordentia ' labia nica dcpurget, meniem eau- midas, utile prsecisionis geous excogitas, quo exitia-
bilct, dicendi materiam subministret, ut lingua mea, bilem membrorura iniitiliura saniem, et puruleniie
qu3e proximorum ulilitati per charitalem servit, non faecis insanabilem cuiera, remediabili queant hi, qui

crroris redoleat casnm^, sed vcritatis parsonet sine salvandi sunt, sludio declinare. Quara ob causaia
fine praeconinm. IIiijus interim carbonis, Deus Deus sanis adhucmembris me praccipis impendere curani,
meus, iUa inexstinguibili flamma cor principis glo- » ne quandoque raorbis accidentibus decidanl : ul ante
riosi irradia, quo sic totus igfne tuae charitatis effer- praescindatur error, quara periclitationis gcnerclur
veat, sic etiam zeio fidei inardescat, ut peregrinan- occasio. Sicque dum prudenter saluti consulitur, uti-
tero in lerris sponsam tuam ab omni pcstiicntiae liier accessus aegriiudinis vitandae frusirelur. Horuni
contagione defensam , sludeat scmper conservare igilur niembrorura evitandara putredincm lingnas
pacatam. Venena quibus noceri potcst, manu pote- dixerim Judacorum, qui promissum ex lege Christum
slatis evertat. Yenenatoruin auctorcs calce fidei Dei Filium necdum adhuc natura fuisse putant, ei
proterat. Judicium sanguinis contra eara venirc non aiium adfuiurumexspectant, peslilentiosis objeciibus
sinat, ut in dcfensionis ojus gloria semper gaudens, garrientes, qiiod sumpta annorum suppiitatio ab ini-
et nunc in ejus sinu recubans , casta fidci disciplina liomundi secundum Hebraeos codices quinlam ad-
virginem eam mundamque custodieniJo, mundus ipse huc saeculi aetatem insinuet, et necdum adhuc Chri-
permaneat, et post ad te perveniens gloriosus factus stuin venisse, quem in sexla credunt aetate sapciili

in ea, bonam tibi de ejus dcfensione rationem reddi- advenire. Gravc malum, importabile quoque facinus
turus acctidat. Amen. ei horrendum, quod in hoc errore annonim lempus
INCLYTO ET GLORIOSO dignoscendae nativilalis Chrisli pulatur. Quasi ali-
REVERENDO DOMINO ERVIGIO REGI ^ cubi in sacris litleris legerint hoc esse praiceplum,
JULIAMIS SERVL'Li;S VESTER. ut in praefiniiis annis suppulatis ab initio sxcuH
Peritorum raos est iste medicorum, ubilibet vulnus tcmpus illud sacrse nativiiatis ejus pcsset addisci.
serplt in corpore, ferro vulneris materiam « pncvc- Conira hunc, inquain, detestabiiem impietatis erro-
nire, et puruientas primum radicitus amputare pu- rem et manifestissimam cxcitatem respondere me
• Clavo. Ita legitur in omnibus editis. Sed vir pus in libro quem contra Juda'ns de sex wtatibus srr-
doctissimiis Gaspar Bartbius in libro xix suorum culi scripsit^ etc- Tomo VUl Hispaniae Sacrae, p.i;?.
Adversariorum toto cap. \i cxpendens nonnulla hu- 524, edit. 2.
c Sordenlia. Barlhius legendum mallot turdenia.
|us opiisculi nostri Juliani corrnpta sibi
loca, qux
esse videntur (quaeque nos indicare vohiimus) putat quasi muta labia, Cujus looutionis mulia exen),>la
pro clayo legendUm hoc loco clave, proptcr verbum profert. Non placet nobis conjeclui-a propier verbum
a</a/)(;r} qiiodsubsequilur. Prudcnlissima conjcctuia. depurget, cui sordenlia labia congruunl; surdentia
^ Quolquol hucusque Isiud Jnliani opusculum edi- non ila.
denml tiluhim oi conira Judcvos praeposuere, qui Pro casum ponendum cousam pntat Barlhiiis»
«1

f*lsus visus fuit eiudito viro Joanni Raptistae Pere- ncc ahtcr scripsissc Julianum. Prubabilis esl cun-
zio, pix)pierea quod, ui arbit' amur, felix illud ioscri- jeclura,
pseril : De sexta: wtalis comprobatione. Nos autem, e Vulneris meteriam. Oinnes ediliones ita Iiabenl.
qui hunc liiuhim opusculo resliluimus, minime cxisli- D Barthius corrigebat ulceris materiam. Rectius quidcni
mainus tam falso a (uvteris allerum corura Judcros dictum, atque ad propriara verborum significalio-
fuissc adhibitum, cam Isidorus Pacensis, medio sai- nera conformius. Sed Julianum, etsi doctissimum.
ciilo post Fehcom aiictor, jam sic librum inscripse- suo tamcn acvo adco fuisse de verborun» proprielaie
lil, !»«'n)po Sannit^imus Jtttiantts Toletamis episco-
: sollicituni, alfirmare non ausim.
 :

G39 S. JlMANl EPISCOPI TOLETAM B\0

augnsium ctiput cl nicns screna Uix Celsilnilinis .\ aucloriUis ira^it. Hic ctcnini lcrtius Ubcr non soluin
pnecipit, brcvi admodum ccmpicxione libcin. Ego sex sclatum distinctioncs iucidius apcrif, sed ct in
antcm imbeciiiilalis mc.t non ncscius, impositum sexla a?lalo Cbristum datum ostendit, ct cur in sexla
mihi a vobis onus gravedinis dcclinarem, nisi perdi- a-tato nasci voluerit apcriissime pandit, omnemque
tionem animarum pruslmimeo silcnlio prxcavcrcu!, luijusmodi qna;siioncm dc; bac annorum supputalione
pr.Tjsertim cum unum idemqne sit fidvrm nollc assc- dissolvil. Ties, inquum, bujus operis libros de bac
rcre, quod ncgarc Ubi ciiim de Deo vcl conira quxstionc conroctos, ideo sub bac discrelionc dis-
Dcum aliquiri agilur, periculosum cst pastori, si l.i- linximus, quia sic nobis melius visum est, ut cum
ceal : infame, si fugiat : mortiferum, si surcumbal. lalibus non priruum dc bac ipsa annorum qua'sUone
Quod lerriliililcr Dominus per propbctam, ignavam agalur, anlcquam pcr vera drvinorum signa vel indi-
pastorumsocordiam increpando, commemoratdicens cia propbelarum, adjiinctis qunquc Novi Tesiamenri
Non ascendistis ex adverso, neque opposnislis murum dogmalibus, eorum falsitas deteifalur, cl sic in posl-
pro domo Israel, nt staretis in prcelio in die Domini moduni ad scxI^t) aitatis comprobalionem libcrc trans-
(Eiecli. xiii, o). Propter quod etiam idcm Dominus eatur. 01) boc enim ad banc oiijectam quceslioncm
per eumdem. propbctam, sanguinem pereuntium ani- annorum iii terlio biijiis operis libro rcspondetur.
marum dc manu spcculatoriss&cxquirereprotcsialur B ut duobus iJiis pnucedemibus rcluclans animu? anic
{Ibid. Mi, 18 seq.). frangatiir. Sicenim dignum esl, ul ora laliumcarnalt
Hujus ego acerbilaiis sentenliam perlremiscens, vetnstale sordenlia, Ycleris primum Teslamcnti
et religiosis vestroe glorix jnssis, et mei ordinis nian- reslringantur romphea : deinde vaiido ct novo Evan-
cipatus ofiiciis, obedieniiae competeniem vestra; cel- geliipugione percussa, ad tcrlia; disputalionis librum
Riludini reddens bonorem, et Deodebitamscrvitutem, accedant, in qua et sexlam saiculixlatem agnoscant»
iinpcralum mihi opus, eisi minus docte, quam debui, el in ea Cbristum nalum intelligant. Undenequaquain
obedienter tamcn, ut polui, explicavi. Nilens hoc expcdil unum e\ iis legere el allerum pncterire, nc
ipsura perfacile responsionis noslraj opusculum iri- plcnaiH soliditalem doclrinai non hauriat, qiicm
modo librorum fine concbidere. Hoc videlicel ratio- Irium Icclio librorum angustal. Quia igitur Jud;eoriim
nis ordioc cuslodito, ul primo hujus operis libro infeslji malitia de annorum diversitate, qux inter
convincaniur manifeslis atque evidenlibus sig^iis nostros codices el illorum diversa cst, objicit qua^
vcteris Teslamenti, quibus sine aliqua supputatione stionom, nos e conlrario de gcneraliomim cvolutione
annorum Christus Dci Filius non nasciturus, scd qu;c intcr noslros codices et illorum una csl, obiccm
olim natus liquide declarctur. Deinde sccundi libri pr.vparamas : ut cum ilii pro disiingucndis ^» jelati-

serie decurrentc pcr oslcnsam apostolorum dootri- ^ bus annorum breviiatem osicndcrint, nos plenitudine
nam id curatum est clTici, quod revclata lemporii» gcueralionum ostensa, corum contenmamus dc aiinis

pleniludo, qua Cbristus in carne natus apparuit, non qiucstionem supcrfluam. Quid eiiim anni faciant, si

in annis a principio mundi coHectis, discipuUs Do- generalioues succuml)ant? lu gcneralionibus ergo
iiiini vel caeleris credentibus sil oslcnsa, sed Lcgis xlalum nativitatis Christi quxrenda est veritas, quaj

et Prophetarum teslimoniis prodita. PnEserlim cum et per legem monstratur, et per Evangelium no-
ipsi quoque Judxi illo tunc lempore non putanles sciiur.
ipsum esse Chrislum, imo ulrum ipse csset Chrislus Jam crgo, raitissimcprinccps, prohisquae incom-
decertanles cum Christo, nunquam ab illis Cbristo ptius dix.i, et materiam fortasse dictionis paulo quara
nostro haec objecta sit quaestio, quam nunc proponit oportuil vitio loquacitalis exlendi, quaeso mihi ve-
petulans et rudis inscientix araplitudo. Libro quoque niam in veslra pietatc donari, cui vcsira gloria hanc
lerlio excursus adesse aiiatis sexUe convincitur. Ubi ipsam rcspondcndi ncccssitatem imposuit. Vestra igi-

etiam ei praeteritai xtatcs sa?cuU quinque, non in lur Celsitudo, quoe se patronaro causa; Christi exhi-
annis, sed inprjefixo gcneralionura limite distinguen- buit, credat se omnimodo, ipso ad judiciun» vcnicn-
dae monstranlur, siraulque ei illic necessario perdo- ^ te, salvari. Eril enim tunc rospccius operis vestri,
cetur, ut pro hac diversilate annorum, quae inter cum dies judicu manifcstns affulscrit. Si tamen, o
ILcbraeos et nostros.codices invenitur, non Hebraicae piissiinc princeps, et valenter inimicorum Christi
translationis libri , sed Septuaginta inierprctnm colla servitute Doininica comprimas, el vexilla fidei
codices sint sequendi, quos in Cdem plurimorum Cbristiana! potenter attollas.

« Trimodo. Barthius conjectatur trinodo.

l>
Dislinguendis. Barlhius propler verba sequcntia logcbat destringendis.

LIBER PrjMUS.
\. Nascroiis fidem Ecclesia; testibus idoncis robo- Dco opitulante valuero, rabidis Judceonim latratibus
randam excipiens, huic opellae initium ab ipsis pa- rcspondere, qui ca;ca infidelitalis nocfe jiossessi, non
Iriarchis elprophelis attribiiam, nitarqiie, quaniuni solum ipsibaralbro deteslabilis perfldi.x concidiml •,

• Barl. lib. xvjii Advcrs., cap. J, in line, conjcctabaiur legcndura coincidunt.

541 DE COMPROBAT. ^TATiS SEXT.E LIBRl TRES. — LIB. I. 5«
sedeliatn quosdam e fidelium numero liUibarccom- A (licilur; el noii polius teslimoniorum evidcnlia, luvc
pellunt, cum Chrislum Dd Filium necdum pro saiutc ipsa ejiis giorio>a nativitas declarulur? Quanquam a
homiiumi in mundum vcnissc, sed adhuc Yenturuin nobis opilulante Domino (et ipsc adjuvcl in subse-
esse, quadam lemeraria calculatione annorum can- qiientibiis) omnia liqnidius computata, ct sextamsa)-
ccrosis sermonibus disputare praesumunt, dicontes, culi celalem approbabunl, et in sexta ;eta'e n.inmi
quod adhuc quinta aeias saeculi evolvatur, et necdum Chrislum dc virgine teslabunlur. Equidcm ista^u.t:
adhuc vencrit sexlae seiaiis curriculum, in quo vcn- d'Co, nieiim esl coniprobare, vestrum aulcm esl ul

turuin nasci oporleal Christum. Ex hac igitur opi- respondcalis.

nione vanissima audent, ab iniiio mundi secundum 4. Ubi ista legistis, quje maliliose confingilis? An
suos codiccs annorum supputatione collecta, advcn- forle cx illa opinione hoc dicilis, qua: in Psalmo
lus Cbristi explorare praesentiam, quibus sublata fide pnescribitur, ubi ait : Quoniam milte anni anlc ocu-

caeca sunt omnia. los tuos tancjuam dies una {Psal. lxxxix, 4) : ut sicut
2. Qiiid rogo, talibus respondebimus, aut quomodo scx diebus faclus a Deo mundusprxscribilur, ita quasi
contra inermes arma levabimus? Hujusmodi Paulus, sex jetates inannis sex millibus distinguantur?absit.
credo, disceptaliones eviiandas esse pronuntiabal. Dicimus quidem sine errore, quod adinstar sex illoPim
cum Timotheum discipulum iostruebal. Siultas,
" dieruin scx quoque ailatcs sceculi distinguantur; sed
Inquil, et sine disciplina qucvstioncs deoila mullum
: non dicimus, ut ipssc sex retates in sex millibusannis de-

enim proficiunt ad impielatem, et sermo eorum ut unaquxque setas millenario

terminentur, id est, ut
cuncer serpit {11 Tim. ii, 16, 17, 25). Yere mullum annorum tramite dirimatur. At vero nunquid ui hoc
stulta esl quaestio, qiire delegis non procedilarcano. prophetico testimonio ant de setalum dislincti/^ie ali-

ImbeUes ergo et incrmes hujusniodi judicandi sunt, quid inemoratur, aut quidquam de nalivilate Chrisli
quia non dc Scripluris arma arripiunt, sed de antro praedicilur? Dictum esl enim, mille anni atite oculoi
nialitiae suae injusta " proponunt. Ora enim lalinni tuos, tanquam dies una : quia quanlumlihet huic vitoe
armata sunt non fidei ferro, sed perfidiic gladio ^; longum leinpus optelur, et in quantalibet annorum
nectestificationcprophctica, sed obslinalione dolosa. prolixitate vivatur, mille anni anle oculos ejus, qui
Ergo incrnies ob hoc per oinnia approbandi sunl, non inoritur, lanquam praeteriens dies una putatur,
quia nullis armis Scripturarum munili ista obji- et ideo quasi pro nihilo ducitur. Qiianquam cliam el
ciunl. Qui tamen si ipsi soli pcrirent, de silenliosecundum numerum sex dierum sex millibus annis
fors^^n haberemur indemncs. Quid qiiod ctiam pcr- secundum istud a quibusdam slare credatur. Quod
niries hujusmodi inficit et fidelcs? Nitendum ergo p lamen et hoc ipsum si ita esset, aut etiara si una
nobis est, qui licct indigni, ministri tamen Dci vcrbi qurcque millenis annis deierminata fuisset, discipuli
suinus, el dispensalionem pricdicandi accepimus, ut de fine sxculi Dominum non quxsissent. Scientes
veriiatispelra pcr os nostrum cmissa deiites lalium videlicet sxculi fincm certa annorura supputatione

fonlcrat, ne silentio nostro in ipsa fidei veritate colligerc, ac per hoc quod suppulatis annis ab inilio

mollescanl, qiii sinccriler quidem Christura fatcn- mundi possent scire, ncquaquam hoc a Domino co-
tur, sed devilare adhuc Salamc astulias nequeunt : narenlur addiscere : ccrlum videlicet apud se habon-
ut etsi ooQ corrigatur Judxus, saltem proficiat les experimenJo relro actarum setaium, quod una-
Christianus. quaeque setas per roillenos annos decurrerel. Quod
3. Audite jam, o impietalis operarii, o filii scele- ctiam elbeatusAugustinus exsequens dicit {Euarrat.
rati, non me, sed ipsum Christum Dominum quem in psal. Lxxxix, num. 5) : < Ausi suiil, iiiquit, hoini-

expugnarc nilimini, audile eum respondentem palri- nes prKsumere scicntiam temporum, quod scire cu~
bus vestris. Ait enim tentantibus se Judaiis in Evan- pientibus discipulis Dominus ait Non est vestrum •.

gclio, et dixit : Erratis nescientes Scripturas, neque scire tempora, qum Pater posuit in sua potestate
virlutem Dei {Matth. xxir, 29). Etenim virtus et sa {t\ct. i, 7). Et dcfinierunt hoc sceculum sex annorum
pientia Dei, secundum Paulum Christus est (/Cor. i, j)
millibus tanquara scx diebus possc finiri. Nec attcn-
21) : crgo ignorantia Scripturarura, ignoranlia Chrisli derunt quod dictum est, tanquam dies una quw prm-
csl.Quid jaramirum, si error corda vestra possidcat, teriit : non enim quando diclum est, suli miile annl
quos ignorantia Scripturarum objurgat? Scrutamini procterierant. >

ergo Scriptui-arura latentes campos, et lunc inielli- 5. Tali igilur ratione proedictae opinionis evacuato
getis caecos oculos vestros. Jam igiiur sine prwjudi- objectu, quid, inquain, praejudicat hujus testimonii
cio Christianae fidei loquar. Nunquid aulper legem, mcntionalivitalisDominicae sacramento, quo dicitur:
aut per prophelas alicubi spccialiler in scxto millc- Mitle anni ante oculos luos tan:]uam dies una {Psal.
simo anno nasciturus prccdictus est Christus? aut Lxxxix, 4)? Nunquid millc anni ideo hic dicti intelli-

nunquid pro hac humana ejus nativitate alicubi siip- gcntlisunt, ut in his aliquid noscerc de nativilatis Chrisii
putatio annorum ab exordio mundi observanJa prae- tcmporepcrcogamur? Nunquam enim quisquam illud

» Injusta. Barthius legit incditisJMSla, quod apcrle nobis vidctur morosus in dijudicandis vocibus sin-
)
mendosiim est, atque emendabat haustn, vcl quod gulis. Quare ijon placet? Quia postea eos dicit Ju-
ipsi magis placcbat scruta, ut haberel qsiod oppoiie- lianus inermes : sed non animadvertit vir doclus
ret armis. ideo cos inermes nppellasse, quia nutlis armis Scri-
^ Cladio. Non placet Barthio, qui nimis esl ( ut plurarum muniti ista objiciunt.
uz S. JULIANU EPISCOPI TOLETANI 514
4ivino libroram caiione inslnualum repcriel. ut a A cvidenliora idipsum fulururo esse porlendunl, quoJ
couditione s;cculi por annonim coinpulaiioncm adbi- jara apud nos prx'terilum celebratur. UcHnquamus
Itilam tempus nativitatis Cliristi perpendat. Legimus ergo et nos paulisper suppulationes, quibus patriar-
siquidem in Danicle (ix, 2i ^eq.), ubi angelus se- cha; et prophctse ipsi pro dignoscenlia nativitatis
ptuaginla hebdomadibns evolulis, dcfinita annorum Cbrisli non usl sunt, et testimoniis ipsis
tanlum ula-
Kiipputatione nasciturum cl passurum Cbrislum prjc- mur, quibus ca qua; a vobis fulura adbuc esse crc-
dixit. Scd /ulurum lempns usque ad Chri-
ipse qui dunlur, jam transacta monstrenllir, ct a priini ad-
siura annorum suppulalione colligcre voluit, pne- vcntus Christi tcmpore jara cx toto completa siinl ^
leriiam annorum sumniam a mundi principio attenderc idcoqae jam cxspcctanda non sunt, quia jam utiquc
non curavil. Quippc quos aul necessarios incarnalioni transierunt. Ncc enim nunc mihi neccsse est de na-
Doroinicx non prjevidit, aut si necessarios credidit, tivitalc Christi, morle et resnrrectione cjus testi-
mullo amplius eos necessario silenlio praiiermisii. n onioium munimenia coUigere divinorum, qnod jam
Hic ergo Daniel prophela numerum annorum divina a multis copiose el suflicicnter est factilatum; sed
revelalione intelligens, non solum scripsit Chrislum illa soluin exccrperc, ct hapc ipsa pryclibare, qu»
csse venturum, quod cl prophcta; caiieri prjcdixe- possiiit indiciis maniieslis ostendere Christura Det
runi; sed et quo tempore venturus essct apcruit, et » Fihum jam in carne venisse.
Teges per ordinem digessit, el annos enumcranJo 7. Primum ergo signa ipsa temponim nativilatrs
monstravit, Ct csetera signa manifesliora pnvdixit. Christi exquiram, et utrum tara pacifica fuerinl, si-

Quae cum ita sint, noluit annos illos a principio culi sunt a prophctis prxdicta , digesto ordine pro-
niundi usque ad advenlum Christi colUgcre, quos ol)- scquar. Diebus cnim nativilatis ejus, sicut propbeta
servandos pro hnjusmodi quaestione, nequc in divi- D.ivid dicit, Orietur in diebus ejusjuslilia et multitudo

nis litteris legcrat, neque in exemplis Patrum praj- pacis {Psal. lxxi, 7). Michxas quoque simililer et

ccdentium sciebat. Futura ergo dc Cbristo anno- iiominis et tcmporis nativitatis ejuspaccminsinuans,
nim curricula docuit, quse uliquc plus ccteiisaltius dicit, Et tu Bethlehem Fphrata, nunquid parvulus es
iutellexil. Sic enim ipse dicit : Pertransibuiit pluri- in miUibus Juda? Ex te mihi egfedietur qui nit d<h-

mi, et mnlliplex erit scienlia (Dan. xii, 5). Mulliplex minator in Israel, et egressus ejus ab inilio, a diebus
ergoin isto fuit scientia,qui apostolicis quodammodo ffternitatis. Propter hoc dabit eos usque ad tempus, in
iam regulis serviens, obiiviscens ea quoe retro sunl, quo parturiens pariet. Reliquioe fratrum ejus conver'

exlentus autem et sequcns ea qiia; ante se erant, in tentur ad (ilios Isracl, et stabit, et pascet in (ortitud.ne
agnoscenda Cbristi filii Dei naliviUilc, non praeteri- Domini in sublimitate nominis Dei sui. Et converten-
tas annorum calculaliones altcndit, sed taLaroram C tur quia tuncmagni/icabitur usque adterminos terrtCr
supputationes aperlissime dcclaravit. Hac ergo sup- et crit ista pax nomijiis ejus {Mich. v, 2 seq.). Dica-
putalione propbeiica, et fldes noslra juvalur, et per- tur et pax temporis naiivitatis illius. Etenim quam
fidia vestra destruilur. Qu;je siio in loco dispo.iia, pacifica eadcm tempora fuerint, sic idem propheta
omncm cahginein crroris vcstri, aut illustrabil ut paulo superius evidcnler exponilr ubi eo tempore,
vcniatis ad vilam, aut confutabit ut disccdatis in quo nasci cum oportuit, cessatura oinnia bella prse-
lartara. dixit. Ait enim : In novissimo dierum erit mons do-
6. Nunc Igliur, nc crror vester, quod absit, Cbri- mus Domini prayaratus in vertice montium, sublimis
slianam mililiam in quocunquc inficiat, hoc primum super colles, et (luent ad eum omnes populi, et prope-
scire omnibus convenit, quia nihil lale aut in lcge, rabunt gentes multee, et dicent : Venite, ascendamus
aul in propbetis pnedictum est, ut supputalis a mundi ad monlcm Domini, ct ad domum Dei Jaeob, et doce-
principio auiiis, adventus dignoscatur Dorainicse in- bit nos in viis suis, et ibimus in viis ejus, quia de Sion
carnationis. Quanquam plerisque locis, sive in lege, egredietur lex, ct verbum Domini de Jerusalem. Et
sive etiam in propheiis, ubi nascilurus Cbrislus pra>- judicabit inter populos multos, et corripiet gentes for-
dicitur, semper in diebus novissimis adventus ejus tes usque in longinquum : et conscindent gladios suos
primi prsesentia proniittitur, quod utique apud nos "^ in vomeres, et hastas suas in ligones. Non sumet gent
pro sexta sajculi aitateaccipitur. Qua; sex jelates non adversus gentem gladios, et non discent ultra bellare
annorura xqua supputatione colliguntiir, sed generatio- {Mich. IV, 1 seq.). Isaias quoque ea ipsa indicia
num disposiio ordine dignoscend;e sunt sicut trcs a;ta- : de temporibus nativitatis Christi insinuans dicit :

tes quas computatas iiiMalihxM Evangelioinveniinus, Erit in novissimis diebus prceparatus mons domut
qnas uiique non dccursione annorum, sed gcneratio- Domini in vertice montium, et elevabitur super
numeiiumerationcdeterminatasagnoscimus(iVarr/t.i, colles , et fluent ad eum omnes gentes , et ibunt
2 seq.). Quarum etiam relatum dislinctio singularum populi multi, et dlcenl : Venite, et ascendamus i»
in leriio hujus operis libro, et digesta monstrabiiur, montem [AI., ad monlem] Domini, et ad domutn Dei
et perfecta suis lineis agnoscetur. Non ergo compu- Jacob, et docebit nos vias suas, et ambulabimut in

lati anni a principio roundi per legem aut propbetas semitis ejut, quia de Sion exibit lex, et verbum Do-
CLristuiu nasciturum promittunt, scd tcstimonia mini de Jerusalem. Et judicabil gentes, et arguet po-

• Ita melius colleclorcs BibIiolhec;c Patniro quam alii in quibus legitur : Nunquam enim ct nusquatnt
^uisquis illc, in divino librorum, ctc.
 ,

5i5 DE COMPROBAT. ^TATIS SLXT.E LISRI TPxES. - LIB. I. 5i6

multos usque in longinqunm, et conflabnnt ijla- A aliqiiia novissinuim aibilrari , cum adhuc plurca
ntilos
suas in falces.
' ' "
Non rcsiarenl anni, videliccl, usque in lincm mundi. At
dios suos in vomeres, et lanceas
vcro quia dixerunt ea ipsa qu» de Christo prjR-
lembit gens eontra gcntem gtadium, nec excercebuntur
prcelium {Isai. u, 2 seq.). dixcranl iii diebus novissiniis esse coraplenda, novis-
uUra ad.

ne videtis horum trium prophelarum ora- simos dies illos credo iutellexerunJ, qui in illo regno,
8. Jijni
homi- deficienlibus principibusde stirpe Juda, novissimi ad-
cala ila in omnibus concordanlia, quasi unius
Etenim pax nulla senlitur, probali sunt, quando in ilio populo prius Herodes
nis ore sipt prolala?
movcntur. Detraclis igitur bellis, alicnigena successit in regnum, cujus temporc Chri-
quandiu bella
stus in Judaca natus cognoscilur.
quid rcstat nisi abundantia pacis? Quod ergo David
dicit : Orietur in diebus ejus justilia, et
multitudo pa- 10. Quanqnam ct alitcr dies dicti novissimi pro

el Michaeas de bellis ccssaluris in scxla Ktate, qu3e onini bomini postrcma est, inlelli-
cis, hoc Isaias
Non levabit gcns contragentem gantur. Dies ergo islos dixerunt novissimos, sed pa-
didius ejus dixerunt :

cificos, in quibus Gliristum nasci oportuit, quos et

gladium. Cessautibus enim bellis in lolo orbe terra-
Michscas praedixit, et Isaias nihilominus nunliavit, ne
rum, Christus pax nostra oboritur. Quod ut veraciter
secundura errorem vestrum adhuc exspectarentur
agnoscaiis, veteres, si placct, singularum gentiuin re-
volventes perluslrale historias, et invenietis usque ad B futuri. Sic signum eorumdera dierum Jacob patrlar-

vigcsimuin octavum annuin Cacsaris Augusti, cujus cha aperuit, quando vocans ad se filios suos, dies

qnadragesimo primo anno Christus natus est in Ju- ipsos similiter novissimos appellavit, et dixit : Con-

dica, in toto orbe tenarum fuisse discordiam, ct sin- gregamini, ut annuntiem quw ventura sunt vobis diebus
novissimis. Congregamini et audite, Jacob, audite
gulas nationcs contra vicinas genles arsisse stuJio filii

autem Israet patrem vestrum {Gen. xlix, i, 2). Ubi etiam ad

pncliandi, itaut ccederent et caedercntur. Orto
Domino salvatore, quando sub praiside Syriae Cyrino JuJam,de cujus semine ortus est Chrislus, sic dicit:

prima est in orbe terrarum facta descriplio {Luc. u Non deficiet prince.ps de Juda, nec dux de femoribus
Romano imperio ejns, donec veniat, cui reposirum est, et ipse erit
2), el Evangclicae doclrinae pax
nequa- exspectutio gentium {Ibid., 10). Ecce manifestum est, et
proeparata, tunc omnia cessaverunl bella, et
claret, quod jam transacii, el necdora adliuc futuri
quam per oppida et vicos exercitabantur ad prxlia
sed ad agrorum cultum, militibus tantum legionibus-
inielligantur dics isti novissimi, quando ista expri-

que Roraanis contra barbaras nationes bellandi stu-

munlur [.4/. ila exprimitur] ut dicatur: Non deficiet

dio delcgato quando complctus esl angelorum ille

:
princeps de Juda, nec dux de femoribus ejus, donec
veniat cui repositum est. Ecce raanifestum signura
concenlus : Gtoria in excelsis Dco, et in terra pax ho-
minibus bonce votuntatis {Luc. ii , 14). Hoc enim ^ novissimorum dicrum, iu quo cessanlibus princpibus

ejus orta est justitia, et multitudo

vcl ducibus de stirpe Juda, rex Herodes succedit
modo in diebus

pacis. Ecce signa temporum nativiiatis Christi , sic- alieiiigona, in cujus tcmpore Cbristus nalus esl in
Judaia. Tres, inquam, viri isli divino spirilu pleni,
Ht pacifica a prophelis futura praedicta sunt, ita el
a nobis pacifica quidcm, sed jam transacla noscun- quasi iino ore loculi dies illos novissimos pnedixerunt,

lur. Jam crgo inipleta sunt : nec enim adhuc ulla in quibiis magnum hoc complendura cernebant in spi-

cum s*cu- rilu sacram(;ntiim.

lempora pacilica futura credenda sunt,
lum isiud bellorura polius quara pacis fine clauda- 11. Eccc duo signa monstravimus, quibus et paci-
fica lcnipora, et dies novissiraos in tempore nativi-
tur, dicente Domino ad discipulos (quando enim pe-
tiverunt ab eo signuin dc consummatione saeculi, sic lalis Cliristi procurrisse ostendimus, quasi pacem
eis respondit) : Consurget gcns in gentcm, et regnum orlam in dicbus novissimis diceremus. Nunc lcrlio
tn regnum {Mallli. xxiv, 7), el caitera qiiie sequuntur. loco scqnitur, ut dicamus de testimonio praccursoris,

Quia igilur prxmisimus de pacificorum tempo-

9. quo vox pncconis advcntuin prodidit ju.iicis. Sic
niin siguis, iiunc ileruni dicamus de diebus novis- enim Malachias poslivmus pcne prophcla Israelitici

siiiiis, iii quibus occursurus pncdiclus est advcnlus populi non solura nativ taiisCbristi, scd ct pra;cur-
Doiufin salvatoris. Ecce a duobus his prophetis soris ojus signum manifestcpncdixit. Ail enim: Ecce
Michffa et Isaia pacifica nalivilatis Christi pracdicla mittam nngctum meum, et prospicicl viam ante faciem
Bunt teinpora ; sed ulrique dixerunt, in novissimis tuam, et suum Dominus,
subito venict in tcmplitm
dii*bus ca esse futura. Cur, inquam, ea ipsa sijiiia qucm vos qua^ritis, et angetus tesiamcnti, quem vOs
temporis piimi advenlus Chrisli in diebus novissini» vulns{Malach. iii, 1). Quod lestimoniumvossiquidem
fiitura esse pnrtondunt, noc tainen in ani:is a priii- de Elia accipilis dioium, nos dc Joanne credimus
cipio mundi computatis lantcc roi sacr.inientum ape- prophetatum, et dicente el interprotantc hoc ipsura
riie moliii fiunt, nisi, ut ego pro tenuiiatc sensus mei Chrislo Domino cl magistro noslro, ubi hoc de pnc-
existimo, mefius illis visuin luisset, dics ipsos novis- cursore Joanne volcns intelligi, dixit: Isle cst de quo
simos in defectu Israelitici regni debere intelligi, scriptum est : Ecce ego mitiam angelum nieum ante
qiiando dux ct princeps de slirpo Juda defecit, quam fncicm tuam {Matth. n , 10). Slc enim nativitatis
i» annonim opinione consiilui? Si er.im dixissent, Christi adventum scx mcnsibus prajourrens Joannes
vorhi gralia, a priiicipio mundi usqne ad advenlum advenil, et digito ipsum Dominum in carne positum
Clnisti crunt anni lanti , oon salis videretuc ibi dcmonslravit dicens; Ecce ngnus Dei, eccequi totltt
 :

S47 S. JILIAM EPISCOPI TOLKTAM 5(8

peccattim nmndi {Joau. i, ^O). Pcrhibiiit qiiippe tcsli- A ^'i convorleiKluiil cor lUionmi atl cor patriarcljaruin
iiioiiiuin pi\ecursor Doinino siio, el vox Veibo: sed elprophelarum, ut crcdal posleritascoruni iu Domiiio
lcstimoniuin habens iii aqua, Salvatoris ailcsse niani- Jcsu (Ihristo, queni et palriarchai et propliciSB vaiicl-
festain docuit in carne prajscnliam. Hujns quippe nantcs exspcctaverunt. Nam ai hacienus Judaii recto
figuraiii lenuil Iras ille Odoliainilis, qucni in Cenesi credunl, ob quam causam per Eliam eos converll in
[xxxviii, 12] legimns cuin Juda ad toiidend.is ovcs in novissimo propheta tcstaiur? Nec enlm possuni nunc
Thamam venisse. Elenim Judas hic CUristum ipsum iiitclligerc Salvatorem queni audiunl, nisi in flncm
signilicat, quia etcariicm Chrisli de slirpe Juda crc- mundi, dum fucrit consummatio sxculorum. Pro-
dimus propagatam. Paslor auiem ejus iioraiiiis Iras nuntial eiiim hoc Dominus pcr Isaiam prophetam di-

Odollainilis Joannem insinual. Odollami cnim inler- ccns: Audile audieutes, et nolitc inlelligfTC, et ndcte
pretatnr lestimoniuin in aqua. Cum hoc plaiie testi- vi&ionem , et notite cognoscere. Excacca cor popnli

inonio Domiuus venit, habens quidem testimonium hujus, et aures aggrava et oculos, ne forte vidcant
majus Jaanne, scd lamen propier oves infirmas hoc oculis suis, et auribus suis audiant, el corde suo inlel-

leslinionio esl usus in aqua. Nam ct ipse Iras, quod ligant, et convertantur, et sanem illos. Et dixit pro-
nomen illius pastoris fuit, interpretatur rralris mci plieta: Vsguequo Domine ? Et dixil boniinus: boncc
k'isio. Vidil enim omnino fratrem suum Joamies, fra- B desoientur eivitates absque iiabitatore, et domus sine
Ircmsuum uli(iueChristumsecundiim semenAbrahye, homine, et terra relinquelur deserla. l<lt longe faciel
quando eum salutavit ex utero (Luc. i, 41), agnovit Dominus homines. Tunc convcrtelur, eterit in oslen-

perfeclius cx colnmba. Et ideo tanquam Odolia- sione sicut terebinlhus, et sicut quercus, quoi expandit

mitcs verum lestimonium perhibuil in aqiia {Joan. i, ramos swos; scmen sanclum crit qnod steterit in ea

32, 33). {Isai. VI, 9 seq.). Jam crgo cogooscite lcmpus hoc
42. Ecce djximus per Judai personam signincatuiu ciecitalis vestreC usque in (incm muiidi prxcurrerc, in
lunc csseChristum, el per Iram Odollamiiem signi- quo noa agnoscitis Salvatorcm. Et nisi antc advcn-
ficatam fuisse pcrsonam Joannis: qua; duarum signi- tum Elia; in Chrislum credalis, in hac omnes, anie-
ficatiopcrsonarum hujus (luoquc Malachiae propheta; quam idcm veniai, caecitale pcribitis. El si forte
vaticinio declaralur, quod de Christo et Joanne pro- aliqui cx semine veslro Elia veuientc salvandi sunl,
phelalum exscquiiur. Ecce, inqnil, mittam angelum vos tainen qui nunc csiis anle ejus advcnlifm, cl de-
meum, et prospiciet vium ante faciem luam, et subito bilo mortis concludcniini luctu , ct pcipetuo post
vemetin templnm suum Dominus, quem vos qucerilis, inortcm interibitis supplicio lormenlorum.
et angetus tesiamenti, quem vos vultis {Malach., ubi 13. Sequitur quartum et verissimum nalivilatis
stip.). Jain hic prospicile, si potcstis, quomodo subito ^ Christi indicium, quo commendatur vocatio gentium,
in temphim suuin vcnlurus esse dicalur, si advenlus per quam olim ila Chrislus probatur natus, ut ipse
ejus definila a priinordiis mundi annorum suppula- esse exspeclatio gentium commendetur. Etenim post
lione coUigiiur. Nou enira subilo vcnit, quod deG- natum Christum priroitiic slatim gcntium Domino
nilis annis occurrii. Quod autem boc leslimonium consccratai sunt : quod diluci Je saiis in illis Magorum
de Elia propheia dictum ciislimatis, necnon ct quia ab Oriente venientium myslicis muneribus dccla--

hoc quod sequitur : Yeniet ad templum suum domi- raiur {Matih. ii, 1 $eq.). Sic quippe et hoc fuerat

nuior,quem vos quxritis, ni Chrislum ulique vestrum prophetatum : Reges Tharsis et insulce munera of-
refcrtis, qucm in ullimo tempore venturiim cssc pu- ferent; reges Arabutn et Saba dona adducent. El ado-
lalis, salis miror quoinodo vos rcrum cxilus non do- rabunt eutn omnes reges terrcc : omnes genles servient

ceal Ycritatem. In quali enim templo suo veniet do- ci. Et benedicenlur in eo omnes tribus ternv : omnes
minator,quoduliqueadfundamcntausquedcslruclura gentes magniftcabunt eum {Psal. lxxi, 10, 11, 17).
csl? Aul si ab alio exslruendum est antoquam Chn- Quod quia jam in Chrislo nostro implclum esse vi-

slus adveniat, quid Chri>tus vesler amplius facturus detis, non erit fortasse necessarium, ut plurima ex
est, si ab al.o resiiluta fuerinl oinnia? Si enim, ut ^ hoc teslimonia proponanlur vobis. Nain olim nalus
vos vullis, Eliam in hoc loco accipitis, ubi aiigelum Chiis.us, stalim a Deo patie genlcs in posscbsioncra
lanluminoJo pronuntiatnm audiiis, cur in loco ubi accepit : quoJ el David longe pra;Jixil antc, ubi ait

iJem pioplicia lempus ipsum primi adventus Christi in pcisona ejusdem Cbrisli : Dotuinus dixiiudme:
prajciiiil , noinen ipsius angoli non cxpiessit , ct Filitis meus es tu, ego hodie genui te. Pcte a ttie, et

Elia; nomen ibi abscondil? Qui enim in linc piophe- diibo tibi gentes ha'rcditatetn tuam, el possessioneta

liai sujc iionien EVix ob causain (inis sicculi tuam tertninos terrce {Psid. ii, 7, 8). Quod inani-

e\i>ressil, iliic ubi tanlummodo angclum nomiiiavit, feslissimum sigimm credilurarum genlium sic Isaias
Elia; nomcn cur laceretur, non fuil. Nam hic utique cxsequilur. Isle, infjuil, asperget gentes multas, et

ubi Eliam antc fiiiein mundi venturuiii csse pne- super ipsutn conlitwbunt reges os suum {Isui. lii,

dixit, sic ait: Ecce cgo mitlam vobis Eliam prophe- 15). Ilem ipse idipsum de Cbribio exsequens dicii

tam, Thesbitetn, dntequam vcniatdies Domini tnugnus Ecce testem populi dcdi eutn, duccin uc pro'ccptorettt
et horribilis, tU convertat corda patrum ud jilios, ct gentibus {Isui. lv, i). Idein adhuc propheta perse-
corda fdioruta ad patrcs eorutn {Malach. iv, 5, 6). quitur diccns: Parudl Dominus brachium sanctum
Anlc ciiira adventum judicii miitel Dominus Eliam euum in ocutis omniutn gentiiim, et vidcrum otnnss
 :

>i9 DE COMl^ROBAT. yETATIS SEXT.>E LIBRI TRES. — LIB. L 550

finei terrce saiutare bei noslri {hai. i.n, 10). Si ergo A aliissignis sequenlibus, i.d esl, ex cODftisione vestryt
ClirisUis adhuc noii vcni!, ul (Mcilis, riuoinoilo cuia /orliiudinis, ex p(jena ipsa qu;^ post moricm etresur-
i'evelulutn in conspoclu genliuni jani vitletis? Namct reclionem Clirisii accidil vobis, cx perdiio regno ei
David dicit : ^otum fecit Ihminus salnlare .%mtm, sacerdolio, et sacrificio reprohato.
anie conspeclum gentium revelavit justiiinm snam 15. Dc confusionc eienini vestra, qna post mortcm
(Psal. xcvii, 2). In eo enim quod una csl in Clirislo cl resurrcciionem Christi poieratis confundi, sic Isaias
gcalibus nnivcrsis convcnlio, nosse deheiis jain iliud propheta praidixit: Non modo, inquil, ccnfundetur
esse impleium quod propheiali Yuiicinaium esi
, Jacob, nec modo vullus ejiis erubescet ; sed cum vide-
oraculo. In conveniendo, iiujuit, populos in unum, ril filios suos, opera mamtum mearum in medio sui
ei reges zd servianl Domino {Psal. ci, 25). Quo- sanctificanles nomcn mcum {Isai. xxiX, 2r>). \ideie
niodo ergo jani omnes regcs tcmc el populi ohe- tempus, sign;>le myslerium, in quo Jacob niodo con-
diunt ei, si ejus naliviias non praecessii , si ejus fnndotur, qni antea inleiini non confunditur. Jam
occasiononi ciedemli hrcc ipsa ejus naiivilas glo- crgo post advcnlum Christi ipsi dics dccurrunt, iii

riosa non prtehnii ? Sciipluin esl cnim : Qui quil)us confnsiene gravi palrcs vcstri compressi sunt,

exsnrget regere gentes, in eo goHes spernbunt {Isui. ti. quando liiios snos, id est, apostolos el apostolicos vi-

10, sec. Apost. ad Rom. xv, 12). Ergo aiile nascendo B ros, qni fuerunt de genere Judieorum , videruiu in

vel apparendo cxsnrrexit in mundiim, el sic in co medio nationum Doniini opcrari virintes, ei Chrjsti

gcntes sperare cwperunl. Quod eiiain adhuc idcra nomen in genlibus prxdicare. Ncque enim anifi ad-
prophela cxsequilur, hadi.f, inquiens, Jesse, qui stal YcnJuni Christi de hac gcniium credulitaie confessio

in sigrmm populorum, ipsum gentes deprecabunlnr, et accidil Israel, scd postquam Chrlstus apparuit in car-

eril sepuicrum ejns gloriosum {Isai. xi, 10). Ecce ne, et pracdicaniibus aposiolis gentinm mnUitndo in

jam^s^pulcruoi cjus gloriosum habetur, etnaiiviiati Dei Kilinmcredidit, tunc Isracl confisns el obciec.itiis
ejus non crcdiiur. obslupnil. Aique ulinam ista confusio salutis vobis

14. Sequitur dehinc qnintum raanifestum per om- csset occasio, et non poiius dolor, quo inira vosmei-

nia sigoum, quo doniinalio ejns in tolo mundo por- ipsos frendelis,cum Christi regnum dilatari siccernilis.
rigitur. Sic ennn ethoc ipsum per David fiierat pro- 16. llestat nnnc ul dicamus tle pa;na quoe posl
phetaluni. Dominabitur, in(iuit, o mari usque ad mare, morlem et resurreclionem Christi accidit vobis p:o
et a flumiuibus usque ad terminos orbis tcrrw {Psal. eo quod ipsum crucis palijulo allixistis. Sic enim ex
LXSi,8). Quod tesliinonium nulli rcguni in illo po- hoc per Oseam prophelam ipsc Doiiiinus ctainal: Ycp,
pulo congrucre piobatnr: notum csl enim qnibfis tcr- iiiquit, eis, quoniam recessernnl a me: vt'.sl.ibuntur,

niinis fuerit rcgnuin illud conclusum. Sed boc in

C (fuia pra'varicati sunt in me. Lgo rcd-mi ecs, et ipsi

Christo videmus fuisse complelum, cujus ab orlu so- locuti s!!,Tit contra me metidacium {Oseae \ii, 13). Ubi
lis usqne ad occasum magnum nomen a geniibus ado- poslmodnm sic snbjungitur: Ahjecit eos Dens mcuSf
ratur, cum non solum in JuiUxa tantuni, S(!d in loto quia non audierunt eum: et erunt vagi in nationibus.
saiculo jam cnUus adoralionis ejus extendilur. rric- {Osea; ix, 17). Iloc qnippe et Isaias manifcslo exsc-

Jixerat quippe el hoc Sophonias propheta ,

quando qnilur. Postquam eniin dixerat de Christo : Tanquam
tempus hoc Chrislianaj religionis in spiritu praividens ovis ad occisionem ductus est, subjecil staliin: Pro-
dicebat : Adortibit, iuquil, eumvir de loco suo, omnes pter scelus populi mei percussi eum, el dabo impiot
insulx gentium {Soplt. ii, H). Et paulo post: Trans- pro sepultura ejus, et divites pro morte ejus {Isai. liii,

vertam in poptilos linguam et progenies, ut invocenl 8, 9). J*remias quoque dicit : Asccndite muros ejus,
omnes nomen Domini, et serviant ei stib jvgo uno [Soph. et dissipate : aufertc propjgitm ejus, qnia twn suttt

m, 9). Sed hic forte aliquis iinpndonler contraire vi- Dotnini. Prwvaricntionc enim pra-varicata est in iticdio

delur et dicere necduin adhnc oinncs gcnlcs in Chri- domus Juda, ait Dominus : ncgaverunt tne, et dixervnl
slo credidissc. Cui lacile respondeiur : Qnia etsi iu Non csl ipse {Jer. v, 10). Eccc, videle oris vcstri blas-
quibusdam locis incrednli adhuc pupuli habeantur, -. phciniam, quam longe sit ante pncdicala.Hanc ipsam
dominalnm tamcn Chiisli in hoc penilus non cflu- enim agilis causam, qua dicilis nccdum adhiic ve-
giunt, cum a lalibus prinoipibus promuntnr, in quo- nisse Christum, exspcclantes videlicct aliuin, utiqiie
rum cordibiis jam pcr Jidein Chi istus ipso habitarc Antichrislum. Quod eliam el psalinista cx persoia
dignoscilur. Nec enim puto aliquatn remansissc gcn- Cliristi exsequitur dicons : Tu autcm, Doinine, m:se-
lem qujc Chrisli nomen iguorct. Et quanquam non rcre mci, et resusrita nie, ut reddatn ilHs {Psal. M.,
luibuerilpnedicaloroin, lamcn ex vicinis nalionibus 11). Quis hocjam nogol, qui Judxos post niortciu
opinioncin fidei non polest ignorare. llac igitur red- resurrectionemque Chrisli de sedibus suis bcllica
dila ralione, peto ut rcspondcatis , in quo angulo slrage el excidio fundilus eradicalos videt? Occisus
lerne nasciturus illo, quein adhuccxspcctalis, polerit (Miim ab eis, rcsurrexil in gloriam, el reddidii eis in-
dominavi, cnm Chrislus noslcr lolum orbein sna do- terim lcinporalcm disciplinam.
ininatione repleverit, in tantum ut ctiam ipsa damio- 17. Sequiiur post luec ut dicamus de regno, saccr-
nia ei subjecla sint, quaj carerc vidontur pneseniia doiio ct sacrificio Judivorum, quod liqnidc tunc ces-
corporaIi?Sedquidjammoror?Si Chrislum, inquam, cum
savit, Sancius sanctorum Chrislus nosler in
adhuc natu'o esse non crcdiiis, colligite e\ quatuor mundo apparuit. Qujc liccl iu Danielis prophciia evi-
 ,,

($31 S. JlLIVNl KPiSCOPl TOLETANI 532

dentibus indiciis siiil expressa, qnx suo eiunl ordine A regcs : ipsum quippc adoranl filii palris ejus, hoc
collocanda, nec isia lamen praclcrmiitenda sunl, quic cst, fdii Abraham secundum iidem, quia el ipse Chri-

in pricsenlia occurrunl, Transeunduin crgo est ad slus (iliiis cst Abrali;i! sccuiidum carnein (Ang., Ub.

ipsanj inanifeslationem teniporum, qua sacrificium XVI (le Civ. Dei,c(ip. 57).
Ecceboncdictus Jacob hene-
secundum Aarou cessare oporluit, et sacrilicium dictione hac mysticapatris sui, ipsequoquft nalum de

chrisii secundum ordinem Melchisedech incipcre ce- sc Judam filium benedixil, de cujus Iribu sociindum

obrari. De his enim diebus, de perdito scilicet regno carnem Chrislus descendit e.x semiiic David. Juda,
et sacerdolio Judaeorum sic ab Osea prophcla prtedi- iiiquit, te laudabunt fralres tui : manus tua' super
cilur; Diebus, inquit, tnuUis scdebunt ftlii Israel sine dorsa inimicoruni tuorum : udorabunt tc filii p.trit

reye, sine principe , sine sacrificio , sine altari, sine tui. Catulus leonis Juda, de germinatione ftlius meus,
succrdotio, sine manifestationibus {Osea: iii, A). Quod asccndisti recumbens, dortnisli ut lco, et ul catulus

lof.un qiiis non videat eo modo, ui csi a propheta leonis : quis suscitabil eum ? Non deerit priuceps ex

prae liclum, ipsis quoque rerum effeclibus jam in vo- Juda, et dux de femoribus ejus, donec veniat qui mit-
Lis esse complelum ? Quod eliam in lihro Regum ma- lendus est, et ipse eril exspectulio (lentium. Alligans ad

nifesle prophetalum colligilur. Sic enira scriplum i'ineam putlum suum, et cilicio pullum asinw. Lavabit
esl: Venil vir Dei ad Heli, et ait ad eum : Ecce dies " invino stolam suam, et in sanguine mceumictum suim
venient, et exterminabo semen tuum, et senien patris {Gen. XLix, 8 seq.). Ux^c ornnia dijudicate et adver-
tui, et non erit tibi senior in domo mea omnibus die- tile, si non in Chrislo jam evidentissima lucc com-
bus. Et virum exterminabo tibi ab altari meo, ut de- pleia sunt. Si non laudent eum fratres ejus apostuli,

(icianl oculi ejus, et defluat anima ejus (/ Reg. n, 27, etomnes cohxrcdes ejus, non suam gloriam qu.creu-
31 seq.). Ecce dies qui praenunliati sunl, jam voiie- tes, sed ipsius. Si non sunt manus cjus super dorsa
runt , nullusque sacerdos esl secundum ordinem iiiimicorum suorum ; si non doprimuntur alque cur-
Aaron. Ei quicunque ex cjus gcnere est homo, cum vanlur ad terram , crescenlibus populis Chrislianis,
videt sacrificium Cliristianorum toto orbe poUere quicunquc illi adhuc aJversantur : qiiod Ir cusque
sibi aulem honorem illumningnum subtractum fuissCi minc agitur. Si non cum adoraverunt filii Jacob in
deficiuiil ocuii labe moeroris et prelo amaritudinis reiiqiiiis, quae per clectionem gratiae faclcc sunt : si

(S. Aug., lib. xvii de Civ. Dei, cap. 5). De hac igitur non ipse est catulus leonis, qui nascendo parvulus
reprobalione veteris sacrificii Malachias quoque cla- factus Cit : si non ascendit in crucem rocumbens,
rum indicium oslendens lidei Christianae, et repro- cum inclinalo capite reddidit spiritum. Si non dor-
bationis vestnc, sic dicit: Non est mihi voluntas in ,
mivit ut leo, quia in ipsa morle non cst victus, sed
vobis, dicii Dominus exercituum ; et munus non sus- vicit. Si non ille euni suscitavit a raorluis, quem
cipiam demanu veslra. Ab ortu enim solis usque ad nemo hominum vidit, necvidere polest (Joon. i, 18;
occasum, magnum est nomen meum in gentibus, et in / Tim. VI, 16). In eo enim quod dictum est, quis sus-
omni loco sccrificalur et offerlur nomini meo oblatio citavit eum ? satis exprcssa est lanquam ignoti signi-
niunda : magnum nomen meum in gentibus, di-
quia ficatio (Ex eod. Aug., lib. xn contra Faust., cap.
cit Dominus {Malacli. i, 10, 11). Jam ergo manife- 42).
stum est, qijod cx lunc veicris sacrificii reprobaiio 19. Haec omnia sidicaiis quod fuluris adhuc lem-
facta fuerit, ex quo magnum nomen Chiisii in gen- poribus (ienl, el nccdum facta sint, videle qnomodo
libus esse cocpil. Qux omnia eliamsi surdis auribus subsequens sermo propheticus oranem hanc erro-
et rnentibus transeaiis, res ipsae praesto sunt; vestris ncam suspicionem vestram dissolvat, atque menda-
quoque oculis, vobis etiam nolentibus ingeruntur, ccm convincat. Scquilur enim Non deficiet princeps :

quye vos doccnt paritcr et convinciml, prieteritum de Juda, nec dux de femoribus ejus, donec veniat qui
jam nos credcre dcbere, quod futurum videniini miltendus esl, et ipse erit exspectalio gentium. Hx'C
sperare. omnia de quo deberenl tempore acqipi , specialiler
18. Restant nunc signa duorum patriarcharum j.
piophoticus scrino descripsit, prxvidens, credo, in
....•^•_i i;_.?-_ri rM* _ i.. . r* i'*'^^^:..:»,. «.^...: u„ :i1a i ;_ *^? » i -
niystica in bcnediclionibus filiorum prolata, et finalis spiiitu palriarcha ille has erroris vestri nehulas et

illa Danielis prophetia de nnilo hebdomadarum finc proposiliones ineplas, quibus dicer« possclis, sicut
conclusa ,
qux ila tempus nativitatis Christi tran.s- et dicilis, quia adhuc sperandus nobis esl Chrislus,
actuib esse iiisinuant {Dan. ix), ut in nuilo eis conlra- ct non e.stadliiic, qui erilexspectatio gentium, nalus:
irc possil huinana astutia. Jani cigo si carnem Chri- ideo speciale ob hoc et evidens tempus pracdixit,
sli in Abrahae seminc quscrimus, benedictiones ipsas quo eiira oporleret nasci, idest, ut quando defecis-
myslicas in ejus semine requiramus. Isaac enim fi- set princeps de Juda, tunc agnosceretur Christi nali-

lius Abraluc Jacob fiiium bencdicens, alt : Del tibi vitas gloriosa. Sic enim dicil : Non deficiel princept

de rore coeli, el de pinguedine terrce multitudinem fru- de Juda, nec dui de femoribus ejus, donec veniat, qui
mevti et vitii. El serviant tibi gentes, et adorent te priri- mittendusest, et ipse eril exspectatio genlium, Cbrislus

cipes, et esto dominus fratris tui, adorabunl te filii tunc jam venii, quando dux ct princeps de Juda de-
patris tui {Cen. xxvii, 28, 29). Benediclio ista Jacob fecit. Recurrite ergo ad fideles vestras historias, el

pra;dicatio Ciirisli csi; iii omnibus gentibus hoc fit |)rol>abilis nunquam illi populo ducem aut principem
boc agitur. Ei enim serviunt gentcs, ipsiim adorant de Juda dcftiissc, doncc pcncnirelur ad alienigcnam
555 DE COMrUOEAT. .-«TATIS SEXT.E MBUl TRES. — Lin. T. m
rcgeni, cujiis lempore naliH est Chrislus cx virgine. A ctihus declaretiir. Eteuim ut dc niimcro ipso IwIh

20. Sc.1 Hc forte fnhulosc et non veraoifer istrt domadarum moJo intcrim taceam, priiis pcr revo-
proseqjti vide.ir, ciiam duces ipsos ac principos poF iaiioiies regum sccnndiini ipsiiis Daniclis profilic-
ordincm digeram, «t Hqniilo daroat, ulruni a fcmo- liam advenitim nativitatis Chrisli conviiicam. l>is-

ribus h\i]x usquam generationis ejns successio olau- solvens cnini somnium quod rcx NabuchoJonosof
dicavcril ; an aliquando ofTcnderit in principijm vider.-it dc siatua illa, sic ait : Ctiput aureum iu en,
serie, antcqiiam tcmpus naiivitaijs Dominicm, advc- rex {Ibid. u, 08, 30 seq.), per qii?)!l oslendilur rc-
Efcnim ut retroacia prtcteream, ex il!o lan-
niret. gnum primunj Babylonium auro pretiosissimo cnm-
tum lcmporc hos ipsos computare incipiam, ex qv.o paraliun. Et posl hcpc conxitrgct re^nuM n.Hud minns
a Cyri tcmpore reversus populus in Judceam tcm- ie, Medorom videlicet «t Persarnm, q«od argcnli
plum xriificare cnepit, usque ad nalivitalcm Christt. habel similitudinom. Et regmnm tertinm nliud
Hoc cnim 01'dine Eusebii"is eos h>i}c popuJo proefuisse (vneumr qnod impcravii unitersa' lerrn\ Alcxandrnm
pra^scribit {De Demonslratione Evimq. lib. \\u, significat, ct regnum UaceJonxm, suocossorumque
demonslr. 2) : c Primus, inquit, post Danieh's pro- Alexandri. Regnum autom
quariuni, quod pcr«pii ue
photiam, postquam dc Bal)ylone roversus esl popu pcrtinet ad Romanos, ferroum esl, quod fiommiuHit,
his, prrofoit Josus filius Josedcch, cl Zorobabel fi-
^ et domal omnia sed pedes ojus ct digiii ex parie
;

lius Salafhicl. Post quos Joachin filius Jesu in pou- ferrei, ex parte sunl ficliles ; quod hoc itmpore
tificatu succcssii, cui HeJ}, huic Joiada, doimle matiifo.siis8ime comprobalur. Sieut enim in prinei-
Joannes, postca Jadus, post quem Aonias. Deinde pio nihil Romano imperio forlius el durins fuil, ita

prapfiiit Jiida^is pontifex Eleazarus, post quem alter in fine rerura nihil imbecilUus, quando el in bellis

Aonias, dcinde Simon, cui successit in pontificatn fiviUb.is, et adversus di^ersas naiiones aliarum gen-
Aomas : deiade Judas Miiohabseus, cui succcssit tiura barbarorumque videlnr indigere auxilid. Yi-

frater Jonaihan, post qttcm Siraon fraler utriusqiie deie jam quid propheta istc dicat : /n fine auient

snccessit, dcinde Joannes, post qmm Aristobulus. liorum omniuin yegnoruta, auri, argenli, seris, et
Haic succossi!: Alexander, qjiJ rex pariter et pon- ferri, suscitabit, Deus asli regnnm, quod in
inquit,

tif''X fnit. Post hunc Alexandra usor ojus cum liliis

Kternum non dissipal>itHr, el regnum eju$ populo al-
Hircaiio et Aristobulo pr«fait populo, quo lempore teri noH tradelur. Comminuet et consuniet universa
Horoios p.ilris Anlipatris Ascalonila?, el matris Cj- regna hwc, et ipsutn stabil in a^ternum ; Chrisli uli-
pridis Aral;ic;« filins, interfecto llircano, regnum que regnum, quod Oclavianl imperatoris tempore
Ju.ixorum seualuconsuUo accepit, el primus fpse raundo est dedaraium, et sine fine utiquc erit
•iMonigena Jndaeis pr.-^fuit, in ciijus tempore Christus .•elernum.
in Jud-.ca nafus agnoscltur. quando et hxc ipsa ejus Quod tamen ne cul dubium vidcatur, eJiam
22.
gloriosa nativitas pastoribus Hebraiorum vocc ange- numcro annorum per septuegintn hebdomadas sup-
llca indicatur. t pwtaiio esprimitiir. Sed ]am videte, quia numems
!2l. Ecce jam prophotiam Jacob implctam esse ipsc h» annis hebdomamrum, quem Daniel intellexit
pr^nosciiis, et qiiid in tanta manifcstaiione rerum nsquc ad Christnm, non de principio mundi assumi-
respondeaiis invenirc pcnitus non potesiis. An forte tur, sed a tcmpore suo usquc ad Christi nativiiaicm
adluic in impiulictc fronlis perlinacia perduranlcs, ponigiti;r ;
quod frosira ulique dicerelur, si jara
illiid objicitis, quod parenles vestri solent mentien- alicubt in Scripluris fiiissel ante prscdiclum, scili-
tes propoiicre, esse ho;lfe nescio qnem rcgom ex cot, ut snpputatis ab initio mundi iidque ad Chri-
gencrc qui in cxlremis Oricutis parliluis vidca-
Jiul;e, s!um evidcns nalivitalis ejus notio proderctur. Qnid
tur regnum lencre ? Nec attondunt enim neccssarium esset, ut futura usque ad Chri-
mente cxcMi,
slmulationis suie racndaciam in hoc qtiam maxime slum tempora supputaiis annis prophetia Daniclis
delegi, qnia jam sicut nullum akare, nullnra sacri- exprimerot, si boc evidens Iwcus Scriptur.ic, snmpfis
ficium, ita nullus pontifex, nullus saccrdos principio mundi annornm supputationibus, ape-
rcman- D ^»

sit Jadsiis. Neque enira raondax esse polcst Oseas riret ? Dicite ergo mihi cur rotroacta tcmpora anno-
pro} heta qiii dicit Sedebtnil hrncl sinc rum calculalionibus non qurosita sunt, quando
: filii regc, h^^cc
siftc principe, sine sacrificio, sinc nltari, sine sacer- el angclus futura piTedixii, et Daniel evideniissime
doiio, sine manifeslationihns
(Oscai m, 4). Qnce om- intellexit? Videtc j;vm ei advertiie, quiaunum idem-
nia qiiis non vidi^at nunc in vobis csse completa ? que lempus de Chrisli nativitate vcrissimi.s indiciis,
Jum vero si in Daniele prophcta locum m quod JacoJ» patriarch.i pcr succcssiones ducum ct
ill: inspi-
ciatis, qiiem commemoravit Dominus per angelum principum de femoribus Jud.T; pra;dJxit, hoc eiiam
Siium, dicens t Cnm videris abominalionem vastatio- Daniel propheta evidentissimis annorum suppuia-
m stantem in loco sancto, qni legit intelligat {Dan. tionibus approbavit. Et usquc co ubi Jacob de Chri-
li, 27). Et ideo si suppuialis etiam hebdomada- sto prophetiam extcndit, usque 00 Daniel ct prophe-
timi terapnribus numcrus
ille pcrtraclctur, n«n so- tiam el numerum dcclaravit. Tanta enim evidentia
lum Christus, scJ ctiam tcmpiis reperictur, quo Jacob patriarcha; benediclio illa prophetica cum hac
pum oportuit vcnire ad passioncm :
quanquam et annorum supputatione in Daniele concordat, ul eliain
siiic compm;uione annorum raanifeslis rernm efre- cum ipsis historiis gentium nullam habc;'.nl dissc-

pATnoi.. XGVI. 18
 :

6^5 S. JULUNI EPISCOPI TOLETAM 556

iKuiliam ; lanlum ut diligonlcr (inisque allpndat, A piiule, et ab inslauralione lempli s\ib IHirio usque
<|uis ciii inter palriarchas el rcges syoculi coxvus ad liircanuin, el ccntcsimam octuagesimam eexlam
appareat. Olympiadcm, annis quadringeniis ociuaginla trilius

23. Nam manifcstiis est Nini aRlaie Abrabam ge- iii medio transactis, qiios Danicl quoque significat,
narutum. Qiiando enim Nintis supcr Assyria rcgnans dicens : El scics, et intelliges : ab inifio sermonis
<|iia(li':)gesimum terlium sui imperii hahebat annum, respondendi el wdificnndi Jcrusalem usque ad Cliri-

lunc Abrahani naliis ostenditur. Similiter Jacob sti princ.palum hebdomadas septem, et hebdomadas
Iiiaclii fuisse temporihus invenitur, quem primum sexaginta duas {Dan. ix, 25). Quse sexaginla novem
Argis regnasse aiuiit. Moses aulem quia auctor Im- hebdomadae faciunt annos quadringentos octuaginla
JMS prophetiaii ostonditur, qua di.visse Jacob refert Ires, in quibus christi, id est sacerdotes, per un-

I^on dcficlet princeps de Juda (Gen. xlix, 10), hic, ctionem consecrali regnaverunt, iisque ad Ilirca-
in([uam, Moses cuin Cecrope coaevus per omnia legi- num, quo extremo omnium a Parihis capto Ileiodcs
Uir, qui primus res fuit Atheniensium. Sic ergo Anlipalris filius, nihil ad se pcrlinentera Jud;cam
inter codices Sepluaginta interpreliim, et bislorias ab Augusto et scnatu acccpit, filiique ejus posl eum
genlium concors numerus rcperielur annorum. Ac reguavcrunt usque ad novissimam Ilierosolyinoruin
per !ioc Sepluaginla interpretes cuin historiis gen- B captivilatera, nequaquam ex successione saccrdota-
lium concardanies, unum eumdemque ostemlunt lis generis ponltlicibus constitulis. >

temporis fineni, eumque iisque »d Herodein in veri- 25. Haec, inqiiara, proinde hic ad verbum posui-
tatc annorura limilein retinenl, qnem et Jacob prophe- mus, ut prophetiara illam Jacoh, ct hebdomadariim
lia sua signavil, el Daniel revelalo sibi mysterio illum in Daniele numerura concordasse in oinnibus
licbdomadaruin expressil. Ergo anni illi, quos a probareraus. Euindera enim finem temporum usque
prificipio mundi pro hac nativitate Christi ex codi- ad Christum Jacob palriarcha signavit, quem proplie-
cibus Kebraeorum iibandos csse putalis, respuen !i tia Danielis in annorum supputatione expressil. Nec
sinil, et necessarii non suiil, quos Jacob lacuit, (juos cnim moveat uniimquemque, quod sepluagesima
angelus non pnedixit, quos Danioli ipsi supputarc hebdoliiada cum novem hebdomadibus
sexaginla et
iiou placuit, et hi soli computandi sunt anni, quos non connumeretur, cum infra eam praediclae rei
siih septuaginla hebdomadarum prcemissionc ange- Yeritas complcta monstrelur. Jain vero hebdomada
Iitfi docuit. Sic enim angelus ait : Adverte sermonem, una in sacris lilteris pro septcm annis accipilur,

€l intelliye visionent. Septtiaginta hebdomadw abbre- dicente Domino ad Mosen: Numerabis septem heb-
vintw tunl snper populum tuum^ et super urbem son- domadas annorum {Deut. xvi, 9), id est septies
etam tuam, ut consummetur pra;varicatio, ct finem C sepleni, qui sunt anni quadra^iiila novem. Ergo se-
uccipiat pcccatum, et deleatur iniquitas, et adduccrlur ptuaginla hebdomadx 490 annus efficiunl : s< ptua-
fustilia sempiterna, et impleatur visio et prophctia, gies enlm sepleni 490 suia anni. Quas sepluaginla
et ungntur Sanctus sanctorum {Dan. ix, 25, 24). hebdomadas aliqui a vigesimo aniio regni Artaser-
2-i. Qtiomodo aufcin numerus ipse annorum se- xis,quando erat octuagesima; el tertiae Olyinpiadis
pluaginta hebdomadarum prophetix illi, qu3e a Ja- annus quarlus, coinpularc incipiunt, «t usquc ad
cob de Christo pra;dicla est, concordare videatur, ducenlesiniani sccundam Olympiadem, et secuiidura

sic Eiiscliius in Chronicorum libro £xs(iquilttr, com- ejusdcm Olynipiadis annum, TilieriiqueCjesaris an-
puiare incipiens easdem hebdomadas a sexagesima num decimuiri octavura, siipradiclarum hebdotnada-
quinta usque in cenlesimam ocluagesimam sexlajn rum niimcrum extendujil, volenles infra earumdein
lOlyn^piadem, id est, ab inslauratione templi, sive hebdomadarum numerum et iralura Christum ostcn-
Darii lcnipore, usque ad obitiim Ilircani pontificis, der(;, et passiim Ln fine septuogfsimse hebdoinadis
iii quo sacerd(Uium de femoribus Judae defccit, suc- approbare, si(;ut Africanus scriptor nobilissinius
cedente Herod« rege alienigena, m cujus teinpore lciiiporuin referl (Eus(fbius, vbi sup.).
Christus natus e*l in Judyea. Sic eiiim idem histo- 20. Alii aulcm a prirao Darii anno, quaiido et
riographus, transactis annis Hircani pontificis pro- D Dauicl lianc vislonein vidiL, usque ad advcntum
fiequilur, dicens : < Herodis Antipalris Ascaioiiit* Chrisli evolutas fuisse hcbdoniadas sexaginia duas

«t raatris Cypridis Arabicae lilius a Romanis Jiida:o- et diniidiam docuerunt, pro (^o quod et in ipsa pro-

rum suscepil principalura, cujus tempoie Chrisli photia Dauielis sic subdivisa; moii.straiilu'-. Roli-

Aativitate vicina, regiium ct saccrdoliuin Judce, quas oiitein seplcm hobdoniadas ei diinidiam tn

quod,priusper successionee majorum tcnebalur, dc- passione Christi, et expugnatione Judccoiuni, qua
slructuin est, complcta propbelia quai ila per Mo- pcr Yospasianum devicti stiiit, complclas esse dofi-

seii loquitur : Non deftciet princcps ex Juda, neqtie niiint : aliura ut pote ordirtem ro^um et supputalio-
dux de femoribus ejus, donec vcniat cui repositum est, nem scquenles annorum, quam qiiod illi, quos prsc-

et ipse erlt exspec^atio gentium {Gen. xi,ix, 10). In niisiinus, tenuorunt. Sicul Terlullianus in libro

hoc loco etiam Cbrislus, quein Danielis scriptura qiieni contra Judicos scripsit, pra^loquilur, cnjus jam
pmefatur, accipit finem. Nam usque ad Ilcrodem bievitcr vorba poncnda sunt. Sic enim ait {Contr.
«htisli, id est sacerdotes, erant regcs Jiidteoruni, Jud., fol. 40, edit. Paris. 1545) : < Undoigilurostcn-
^uJiii^crare ctpporunt .1 scxagosima qitinta Olym- dimus, qiiia Christiis vciiit imra sexaginia duas el
 ,

mi DE COMPROBAT. ^TATIS SEXT;f: Um\ TRES. — LIB. t 55«

diinidiam hebdomadas? Numercnms a primo anno A l>»s tredecira. Galba menscs seplcm, dieltus vigiaii
Uarii, quoiiiam iii ipso loniporc oslcndituv Daiiieli et oclo. Vcspasianus anno primo impei ii sui debcl-

visio, qu;c dicit ci : Jnlelliije propkcUUiones sernionis la\il ludicos, ct fiunt anni uumcro quinquagiii:;|

hujus (Dan. ix, 25). Unde a prjmo aimo Darii del>e- duo, menses sex. Nam impcravit annis undccim.

niiis computare, quando hanc vidil visionem Danicl. Atqiie ila in die su;e cxpugnalionis Judcci implo»-

VJdcainus ergo quomodo anni impleanlur usque ad vcrunt bcbdouiades scpiuagiuta piLedictas a Da-
adveiJlum Chrisli. Darius rcgnavit annis undevi- niclc. »

giiili, Ocus qiii et Cyrus

Artavcrxes quadraginla. 27. Attenditc ergo jam sludiosius, ci \idcle, quia

viginli quatuor. Argus annum unum. Alius Darius, si has sepiuaginla hebdoniodas sccundum Euscbiuiit
qui et Melas nominalus est, annis viginti uno. Alexan- a sexagcsima quinta usque in centesimam octuagc-

dcr Macedo annis deccm. Posl Alexandrum qui in simam scxtam Olympiadcm compuiare vohieritis

Mcdis el Pcrsis rcgnavcrat, quos evicerat , et in post quadringenlos et octoginta ires annos repcrielis

Alcxandria rcgnum siium firmavcrat, qnando cl iio- sacerdoliurn de slirpe Juda. llircano niorieiilc, ccs-

mine suo eam appcllavil. Post cum rcgnal illic in sassts ct Ilcrodcm rcgcm alicnigttnam successissc,
Aicxandria Soter annis trij^inta quinque. Cui succes- Dominns
cujus temporc natus cst Cbristus noslcr. Si

sil Philadelphus, regnans aniios Iriginla novem. Post g autcm secundum Tcrlullianum has ipsas Iiel.doma-

biinc EseiJuhac regnavil annis viginti quinque. das suptuUire velitis, in eariim eyolulionc el nalivi-
Dciiido Philopatcr annis viginli quatuor. Item alius tatcm, et passionem Chiisli, excidiumque Jeroso-
Esclhehac annis viginti scplem. Solcr annis Iriginta lymoruni, sicut apropheia pra^diclumest, complclum
octo. Plolemreus annis iriginta seplcm. Cleopatra fuisse ^idebilis. Etenim qiiando angelus nanienim
araiis viginli, mensibus quinque. Ilera Clcopalra islum hcbdomadarum Danicii prjcdixi^, tunc ctiam
conregnavil Augiislo Ircdccim. Post Cleopatram et ungi Sanctiim sancloruin edocuit, et rnorlem i|.-

Augustus alios annos quadraginla Ircs impcravit. sam Chiisti sigiiificavit, cxciiliuniquo gci\lis Juikcii:
Nam omnes anni iinperii Apgusti fiierunt numero non lacuiL Sie enim Danieli ajigclus dixil Dunicl t :

quiiiqiiagiiita quinquc. Videmus aulcm quoniam nvnc eyressns sum, nt doccrnn te, et xnlelliijercs. At
in quadragesinio ct primo anno impcrii Augusli, qui exordto prccum tuaruin cgressvs est S£rmo : ego au-
posl mortiiio Clcopatra; imperavit, nascilur Christiis. tem veni, vtindicarem libi, quia vir desideriorum cs.
Et siipervixit idem Augustus, ex quo natus esl Chri- Tttcr/p animadverte scrmoni-m, ct inteltige visionetH,

sius, numero qnindecim. Et erunt rcliqua

unnis Septuaginta hebdumadw obbreviatw sunl super pojiu-
lcuipora annorum in dic na'ivitalis Chrisli, in an- lum tuum, et urbem sanctam tuum., ut consummelar
niim quadragesimum primum, posl morlem Cicopa- C pravaricatlo, et finem accpiut peccatum, et delealur
Irae aniii quadringcnti triginta septem, menses de- iniquitas, et addncalur justiliu sempitcrna, climplea'
cem, uiide adimplcntur scxaginla du;c bebilomada; ttir visio ctprophctia, et ungalur Sanctus sanclorvm.
et diiiiidia ,
qiiac eiriciunt quadringentos triginla Scito ergo et animadverle : ab exilu sermonist nt iic-

scptem, et menscs sex, iii dicm nalivitalis Clirisii, r\im ardificclur Jerusalem, uxqne ad Chrislum //«-.

el manifeslJla csl juslilia a^lcrna , et uuelus est cem. hebdomadw septem ct scxaginla dux erunl. I-A

Sanctus sanclorum, id est Cbrislus, cl sign;ila tsJ rursum CF.dificabilur plalca , ct muri in angnsliit
visio cl piophctia, ct dimissa sunl peccala, qu;e pcr lernporum. Et posi hcbdomudas scxaginta duas ocri-
fidcin nouiiiiis Dnmini noslri Jcsu Cbrisli onuiibus delur Chrislus : et civilulcm cl sancluarium dissipi.bit
in cum credentibus rcniiltuniur, Qiiid esl autcm populus cum duce venturo, cl (inis ejus vaslitas, et

quod dicit, signavi visum ct pnqdietiam ? Quoniam posl fmcm belli statutu desoluiio (Dan. ix, Sasc^.).
cnines propheia? nunliabanl dc ipso, quod csscl vcn- Ecce angelus iste postquam occisioiicm Cbristi prc-
lunis, el pati habcicl. Igilur quoniam adimplc:» dixit, sicsubsoquciida Iiu^c. oiiinia nuiiliavit. Nuiiqnid
cst prophctia por advcnlum cjus, propierca signari '^ta omnia post morlcm Salvatoris civitaii ilii ct
visioncin ct propheliam diccbal
(jucmiam i|vse cst : civibus acciderunt? Nam poslquam clamavcruut .'.d-

lignaculum oinniuin prophctarum, adimplcns omnia ^ versus Filiura Dei iil occidcretur, succossil illis post
qu;c relro de eo piopheice nunli;»baat. Posl advon- aliqiiod lcmpus vin;licla a Doinino. Veiiil cniiii cxer-
tum enim cl pasi>ionem cjiis jain non visio iicqiie citus Ro:i anus cum ducc Vcspasiano, el dcbcllala
propholcs est, qiii Chrislum nunliet cssc vcntu- csl civilas, expugnali Juda'i, mr.ltaquc niillia iiilci-
rum, » El posl pauliihim, i Vidcamus, iiiqiiit, ali.K fccii, nulbisque iliuc modo pcrmiiiitur acccdere Jii-
scple.m etdimidi;» licbdomad;c, qiijc sunl subdivis;B docoruin , ubi Christum cruciligenduin acclamavc-
iii abscisionc prioruiii hcbdomadarum, in qiio aclu rmit. Maiiifcslum cst, inquam ,
proptcr Cliiistum
suiil ;idiiiiplclic. Post Auguslum cnim qui siipcrvixit Judajis isla accidissC,conspiiajilcj>i>nsuScripluiaruiii
posl iialivilatcm Christi annis quindecim, cui suc- cum cxitu rerum, cl ordine lomporum. Aut si no;i-
ccssit Tiberius Gcsar, el inipciium habuil annrs vi- dum Ycnii Cbrislus, proptcr qucm hicc passuri pia;-
ginli duobus, mciiscs soplcm, djcs viginti oclo, hu- dicabantur? Cura vencrit eigo p.iiicnlur? Et ubi
jus qiiinio dcciino aiino impcrii patilur Christus. nunc hlia Sion rclinqucnda, qu;c nulla cst bodio
Ilem Caius C;csar, qiii cl C;iiigula, annis tribus. {hai. i, 8)? Ubi civitalcs cxuicnda^, qu?e in tumu-
Uienses octo. dies trcdecim. Nero aiinis noveni, die- lis? Ubi dispeisio gcnlis, qiuv jara ctlorris? Ucddc
559 S. JULIANI EPISCOPI TOLETAM 590
suituni JuikcK qniijn Chrlslus Invenlat, et alium con- A rnTi quxris? No« cst Sacenloliuni JudxOFHrn qu».
leiidc vcnisse. Aut si meiiiior, diciic ubi rcgnum rls? Non cst (Ex .\ug. serm. 2 in psa(. lxxxviii,
vc&truin , nbi lemplum , ubi sacerdolium , ubi sacra- n. 7). Quse omnia Daniel cessalura praedixit, quando
rlum , ubl conveniio prophetamra. Ncmpo lijcc om- ungi Sanclum saiiclorum liquide prophetavit {Dun.
nia fundilus defecerunt, in co quod hostia ccssavit, IX, 24). Qnia igilur hx'C omnia jam nunc in vobis

quod sdcerdos intercidit, quod unctio prlsilna dcfc- impleia esse viilelis , nianifestis vocis indiciis d«
cU. Si ergo cessantibus his omnibus unctio ipsa futura Chrisii nativitutc mendaces vos ostenditis.
cessavil, unde ungetur Christus vester cum vcneril? Ecccjam convictl estis perpaucis quldem lcstitnoiiiis

Lex enim praecepii in capiiviiaie non Jiceie unctio- prxlibatis, sed fortissimis et pra;ciaris. Sunl eiqui-
iiera regalis clirismaiis confici. Unde ergo ungetur dem el alia multa in uiviriis iibris expressa, qwx a

qui nascetur in Bethichem. aut quomotlo procedit dc me nec omiiia commemorari possunt, quia nlmium
Bethlehem, cum de scmtne Israei iiullus omnino sil esi, nec niulia, quia loiigum esl. Perparva quidcin
iii Bethlebem? \ideinu3 enim neminem de genere coliegiraus tantum, ut viam iuijiis intclligenli* paa-
Israel in civitate Belhlchem remansisse, cx quo inter- dereinus. Et tamcn in his quoe dictn sunt, sive quoj
dictum est, ne in confinio ipsius regtonis remora- adhuc dici de divinis voUiminibus possunt, nusquam
relur quisquam Judicorum, ut et quod esset per pro- " reperieiur alicubi csse piaiiictum, ut iniiio mundi,
phelam diclum, implerelur : Terra veslra deserta, iu adhibita suppulatione aunoium teinpus incarnu-
civitaies vestra; uttce iijne (quod belli temporc eis evc- tionis, Dominicse dignoscatur. Tali igitur pioinde ra«
nit) : regionem vestram in conspcctu vcs.ro alieni co- tionis objectu, brcviias illa annorum quse ex codici-
mcdent {Isai. i, 7). bus Hebraels objiciiur, pro dignosceiida hujus sacra-
28. Quidjamad haec rcspondelis, insani, et occuUa menli regula contemnelur. Jam ergo ad Novi Teslu-
Dei jusliiia excaecatl? Ubi esi tcrra illa promissionis, menti idoneos lcsles et rainistros verbi transituiu
inqua habitanles peccastis, qua deleta migrastis? Re- iacieutes, debito hunc librum (inc claudaraus.
gnaiii Jud?corwTi qua'ris? No:i cst. Sacriricium Judaeo-

LIBER SEGUNDUS.

1. ProlatiS praemlssisque patriarchis el prophetis, C virginem desponsatam viro, ciit nomen Joseph, et n<h

quibus prxdicantibus didicimus eo Christum tempore men virginis Maria {ibid., 2C).

ualum, '^uo et ab illis expressus est nasciiurus, et a 2. Jaiu ergo inanifcslum est, quod unus idemquo
nobis nunc credilur nalus ; ipsa nunc Novi Teslamenti angclus Gabricl fuerit, qui et prailixa ilk» tempora
tempora prosequar, et quomodo nunliante angelo Daiiieii dc Christi nalivilatc apeniil, ct partum Vir-

toeperint, curiosius inquiram. Et certe sacramentura giiiis pra^senlem cssc monslravil. .\d tempus ilaque
illud scptuagintahebdomadarum deCiirisii nalivilate prxfinitum occurril, et olim a se dicta opciis cdi-
Daaie! perangelum didicit {Dan. ix, 21 seq.). Sirai- cientia coniplela esse convincit : ei illic fiJclis ia

liter el Zacharias apparenti sibi angelo Joannem prophelia hebdomadarum, et hic fidelis per iiiyslc-

tilium dc se generandum audivlt {Lvc. i, il saq.). riuiu rcvelatum. Nun((uid aliud annorum illa stippu-

Et Mai ia angelo sibi praedieenti Christum ex se na* latiune praedixit, aliud hic probare voluil in Maria?

scendum, ct credidit et assensit. Haec tria per ange- Nihii ergo dubitationis, nihil crroris rciinqucre vo-

lum dicta et compiela videmus. Jam ergo soiliciie luit, qui et illa lunc cum adhuc non cssenl, futura

intuendum est utrum angelus iste, qui Zacharioe et prsedixit, et ha;c posiea, ne illa non crederentur,
MariiB apparuit, ipsi quoque Danieli illa pra;dixiMlt. manifesta monslravil. Sequaiuur crgo erangelizanlis

Equidcm ipse Danicl in prophetiae suac vohiir:ii;e, hujus angeli vocem, el sicul eam, cum iu piophelia
J)
quando illa sacramcnta iieb.lomadarum de ChrisU loquereluv, probavimus fuissc veridicam, sic hic,

nalivitate per angelum futura cognovii, sic ipsius cuin in Evangcliis loquitur, cognoscamus esse com-
angcli iiomen evidenter expressit. Dicit enim: Ecce pletam. Ait enim Mariac angclus iste : Ecce concipie$

vir Gabrielf qnem videram in principio, cito volnns, in utero, et paries ftlium, et vocabis nomen ejus Je-

tetigit me, et dixit : Daniel, animadverte sermoncm jam. Hic eril magnus, el filius Altissmi vocabilur. Et
{Dan. ubi sup.), el reliqua quse commemeraulur. ibi dabil iUi Dominus Dcus scdem David palris ejus, et

llem his temporibus secundum Evangelium angcli regnabit in domo Jacob in (cternum, et regni cjus nou
ipsius nomen mirificum sic inveiiilur cxpressum. eril finis (Ibid. 31 seq.). Uhipost aliquaseqiiilur: Fa
Dixit enim idem angelus Zachariae Ego sum Ga- : ctum est cum irnpleti essent dies ut pareret, et peperk

briel, qui asto an.e Deum, et missus sum loqui ad filivm sumn unigeniiuin, et pannis eum involvit, et re-

U, et haec tibi erangelizare {Luc. i, 10). Quod eliam clinuvil eum in prtcsepio, quia non erat eis lccus tit

de lieatac Mariae Virginis partu sic in eodera Evan- diversorio. Et pastores erant in regione eadem, et ecc4

inquit, angelns Gabriel a angelus Domini stctU juxta itlos, el dixit illis : Ecct
pelio legitur : Uissus est,

evangelizo vobis gaudium magnum, quod eri: «tnni

Ifeo iu civi.atem Gulilwa', cui nomen Sazareih, ad
901 DE COMPROBAT. vETATfS SEXT^E LIDHI TRES. — LIB. II. 562

oopulo, quta natus c$t vobis bodie Satvalor, qui e&l A conlrariiira, Nam et in rcliquo temporc ludaeis i^a
Chrittui Dominus, in dvilate David. El lioc vobis si- volentibus scire, utrum ipse essel Ckristus, in om-
gnum : invenietisinfanlempannisinvolutum, ct posilum nibus eorum intcrrogationibus, et responsionibus

in prmepw {Lnc. h, 6 scq.). Ubi post aliciua adhuc Christi nusquam hsec annorum objcctio aut al) iliis
dicit : Venerunl pastores festinantes, el invenerunl objecta, aut a Domino tcrminata est. DtHtique sic dc
Uariam, et Joseph, et infantem posiium in prwsepio. his in Evangclio lcgitur : Ambulabat Jesus in tem-
Uiide et nato jaia Jesu in Bcihleheni Judcc, juxta plum, in porticum Salomonis. Circumdederunt erge
quod Evangelium refert : Ecce Macji ab Oriente vetie- eiim Judcci,eidicebant ei : Quj>usque animam nostram
runt Ilierosotymam, dicentes : Ubi est qui naius est tollis? Si tu es Christtts, dic nobis palam {Joan. »,
rex iuiTorum ? vidimus enim stetlam ejus in Oriente, 23, 24). Siniiliter et princeps sacerdoium dixis^e
£t vemmus adorare eum. Audlens autem Ilerodes rex Domino legitur : Adjuro te per Deum vivum, ut dicas
turbalus est, et omnis llierosolyma cum illo. Ei con- nobis si tu es Christus Fiiius Dei {Matth. xxvi, 65).
grcqans omnes principes saccrdolum, et Scribas po~ Quanquam et a Joanne quoerunt utrum ipse Chii-
puli, sciscitabatur ab eis ubi Christus nasceretur, At stas {Joan. i, 19 seq.}, el de eis Evangeiium dicat
itti dixerunl : In Bethleliem Judcca; ». Sic ejiim scri- quod alii diccbant : llic est Christus. Quidam autcm
ptum est per proplietam : Ettu Dethtehem in terraJu- B dicebanl : Nunquid a Galitcna Ckristus venit? Nonne
da, nequaquam minima es in principibus Judce, ex te Scriptura dicit quia ex semine David, et Betlilehcm
ettint exibit dux qv,i regat populum meum Israel casteltot ubi erat David, Christus venil? Dissensio
(Mailh. II, 1 scq.). itaque facia est in turba propler eum {Joan. vii,

3. Hic jain mihi respotRleanl volo, qui lantae dis- 41 seq.). r^nquid in hac tam rouliipiici dissciisione
pensationis ingrati sunt sacramenlo, ad tahtam per- Judaica si aliquid eos supputatio annorura sccundimi
quisilionis diligentiam, qua Herodes sacerdolum cOdiccs suos juvisset, non ex hoe audacius rcsuUa-
principcs de Christi nalivilate intcrrogat, atque in rent, el certis locis Scripturarum illo tunc teniporo
tanto regis metu, et in taiita cui'a respondentium non debere Chrtstum nasci, sed adhuc spcranduni
Soiibaruiii, quomodo non poiuit eo lunc tempore eum oportere ex ipsa evideoli annorum snpputatione
bajc quacstio de hac annorum contrarietale per codi- convincerent? Sed ecce, nec disputatio sivc dissensio
ces Hcbraiorum ,"ut iibata uionslrari, aut moustrala Judscorum opinioue aliqua annorum perstriDgitur»
evidentia objici, quo seipsos possent cum rege suo nec maiiifestatio Christi bujusmodi calculatiombus
terrilo consolari? Sic cnim scriptum cst : Turbatus declaraiur.
est Uerodes, et -^mnis Jerosotyma cum ilto. Et certe i. Jam crgo videndum est qnid talibus fueht a
ttx iste, licet profanus, promissuxn Christum iu li- C Chrislo rcsponsum. Loquor, inquit, et non crcditis.
bris Hebrseorura audieral; ideo ne, Chrjstoveniente, Opera quce ego facio in nomine Patris mei, hcec te-
regnura perderet, metuebai. Si enim Christum pro- stimotiium perhibent de me {Joan. x, 15). Alio quoqua
pheiatum in iliorura litteris oon audisset, uequaquam loco sic eis respondit : Yos misisiis ad Joannem, et
a priiicipibus et Scribis ubi nasceretur exquireret. tesltmcnium perhibuit veritati. Scrutamini Scripturas,
TurbatHS e&t aulem non solura rex ipsc, sed et om- quia vos putatis in ipsis vitam aternam habere, et itla:
ois Jerosolyma cuut Omnis scilicet convcntus
ilio. sunt qu(B testimonium perhibent de me, ^t non vuttis
docentium, omnia subsellia Jud^orum. Unde et a venire ad me, ut vitam habeatis. Ego veni in nomine
r^e sollicite perquisiti proplieticum indicem prolu- Palris mei, et non accipitis me : si atius venerit in
leruul,quod inBethlohem Judaece Chrisuis Dei Filius nomine suo, iltum accipietis. Nolile putare qula ego
nascerelur. Turbato enim rege et perlcirilo, poterat accusalurus sim vos apud Patrem : est qui vos accusct
de hac annorqm supputalione ex coiticibus suis lale
Moses, in quo vos speratis. St enim crederetis Mosi,
aliquid demonslrare, utide Cbristum nasci tunc ad- crederetis forsitan et mihi, de me enim itle scripsit.
buc non oportcre manifesta annorum supputatione Si autcm illius litteris non credilis, quomodo verbs
osiendercnt, si hoc pro certo in divinis paginis le- me-s credetis {Joan. v, 53, 39 seq.)^ De his etiam alio
ctilasscnt. Sed quod in lege et inprophetis non erat D j^o (iicii . g,- „<,„ ^enissem, et locutus eis fuissem.
inscrtum, iiec ab iliis est diclum : iiaiti qui locum peccatum non habercnt. Nunc autem excusalionem
ubi nasceretur, iiulice Scriplura, oslemlerunt, pote- ttOfl habeni dc peccato suo {Joan. \\, 22). Haec si^iui-
raut simililer et quando nasceretur, id cst, atihuc
dcm Domini verba suut . Post haec duos jara illos post
cum sperari debere fulurum, lcgiuina ostendere rcsurrectionem suam discipulos euntes iu castellum
supputatione anuorum. Ecce verilas responsionis quod vocalur Emraniis, cum de rcsurrcclionesua du-
eoruui non pcrsonaliter creJiiur, sed legalitcr com-
et colloquentes aspiceret, unde eos in-
iiitaiites
probatiir. Uoc enim quod scriiilum noverant, veraci- slruxcrit, unde eos ia fide sua &rmaveril, audiaraus.
ti'.r protuh^runt. Nil de liac amiorum siippuiatione Sic enim eis loculus est : stulti et tardi corde ad
adhibituai, quod ex libris suis nalo Chrisio diceretur crcdendum in «mnibus qux locuii surit vrophetw!

* Credimuscumbcato Hieronymo, lib.iCommcnt. reiinncriut, non duliitavimus colleclores sequi Bi-

m cap. II MalLhaM, Judwce
pro Judic librariorum bliolhcac Tatrum, litel alii •edilores Juiiaui Jndce
errorem esse sed ciim et iilo cam leciionem scrva-
:
repobucriiit.
rit, ct wss. quos citat Petrus SalLwtici'
eam cjuoque
 :

565 S. JILI.VNI EPISCOPI TOLETANI m

Nontie hrc oporliiU pnti Cfmslum, el ila j«»rnrg i« A slumDei FiliiiriiflldicH, Undeeliarainlerroj^antrbusse
gtoriam suam ? Et incipicns a Mose, ct otnnibns p>-n- Jud;eis , otrmn ipse cssei Christus,
perfetium iilis

vttelis , inlerprelahutur illis in omnibtis Scripluris de Chiisto tosliinonium perbibuit, aiquc dixil ; Non
qtuv de ilto erattt (Luc. xxiv, 'ibscq.). Ecce quomodo sum ego Christus. Medtus autcm vestrum stetit, quem
8c ipsc Clirislus manifeslavrl ijnorantibus, iion sup- vos non scitis. Ipse est, (fui ante tne faetvs est. Uhi
|)ul;ilioiio a principio niundi annusa, sed lestimonio- etiam seqiiitur : Allera die vidit Joannes Jesum ve-
ruia veriiale conspicua. Coeleruni hunc vcre Dei Filiurn nientem ad se, et ail : Hic est de quo dixi : Posl me
ei niulliplices dcemonuin legiones confessoe, el ele- venit vir qtti ante me factus est, quia prior me erat
nienta ipsa teslantia prodiderunt, et resuscilata a {^««rt. I, 20, 2(5 scry). Equidem el Joiinnes jam in
inortuis corpora iirolestata sunt. Si ei'go non vis, vinculis lentus daos e discipulis ad Doininum misit,
o Judaie, de Christo angelis credere, crede dicmoni- dicens : Tu es qui venturus es, an uliam e.Tspectamus
biis, crede nuntiaiitibus coeiis, palefaclis sepulcris, (Maiih. XI, 3)? Scire magnopere cupicns utrum ipse
nsurgentibus mortuis. Filium enim Dei csse eum, Dei Filius, qui in mundum venisse jam vidchatur in
aiigelus docuit, et stetta oslcndit, et ningorum adora- carne, ipse per se ad inferna descenderet. In qna
tio prodiJit, et vox de nube tonans paicfccii, el co- sciscilatione satis apparet quod si suppiitatis aniiis

luniba monstravil, et Joannes a^ovit. ^» ab Adam adventum Redemptoris mundi posset ad-
5. Jam ergo qiiale Joannes hic tesfimonium per- discere, consultum Domini non quxsisset, cai soU
hibueril Chrrslo, ditigcnler audile, ct vidcte. Abhinc annorum calculatio ad haec sulliceret scienda. Nam
tamt-u nulieiu lestium, tantanique numerositalem ipse sacerdotali genere clarus, et in lege nutritus,
lidelium advenlu pnclcritoe nalivilalisChrrsli, uln!m illo tunc temporc non potuit haec objecla proponere,
c^dculationibus lotius s«culi cvoluiisdiscendum esse sr haec naliviiati Chrisli contraria pracvidisset, ut
prolaveriiit, an fiJei veritale et ipsi cognoverint, ct diceret : Adhuc necdiiin suppuiatio quinque miliium

aliis dignoscendum ti-adiderinl? Priinus ergo Joan- est suppleta annorum, adhuc sperandus est Chrislus,

iies iste, vulva mati-is steritis geniius, novas vitae qiii redimat inundum. Absit. Nihil tale bonus >IIc

praedicator egregius, fide Cbristuni agniium credidit, Christi servus objccit, sed polius responsa stbi a Do-
uon siippulatis annis cxplorafe tenlavit. Agnovit nijno credidit. Inlcrrogaverat eniin niagistrum per
eniin Chrisium, et manifeslatione prophetica, et cor- discipulos, diceiis : Tu es, qui venturus es, an aliutn
poris vcritale monstrata. Ipsis ctenim signis Cliri- exspectumusl ElDominus ad illos: Eunles, inqnit, re-
slum agnovil, qui!)us eum prophclatum Isaia; valici- nuntiate Joanni qua: vidistis et audistis. Cwci videntf
niis didicil. Sic quippe iiiem Isaias ex persona Dci ,, claudi atnbulant, leprosi mundantur, surdi atidiuntf
Tatris dicil : Ecce scrvtis ttteus, suscipiam cutn : di- mortui resurgunt, pauperes evangetizantur : et beatut
lectiis meus, coinplacuit sibi in illo anima mea. Dcdi est qui non fuerit scandalizatus in me {Ibid., 5, 6).

spiritum meum si{per eum, jud.cium gentibus profert Ecce non est scandali/.atus Joannes in Christo, sed
(Isai. XLii, 1). la his duabus scntenliis Isaioe, quibus potius evidcns perhibuit testimonium Christo.
Pater Filium et elcctum el complacenlem sibi ap- 7, Post hunc seqnuntur omnes Chrisli discipuli
|>cllat, necuon quod Spiritum suum daturura se ei advenlus Chrisli graiia renovati, qui Christum Dei
pronuntiat, Joannes hic in baptisino jam ipso Dorai- Filium in canie vcnisse, non catculationis indiistria,

no ca iniplela sic narrat. Vidi, inquil, Spirilum de- scd testimoniorum divinorum evidenlia didicerunt
scenden'cm quasi columbum de ccelo, et tnansit stiper credentes, non qiiod secundum impios digitoruia

eum. Et qui tnisit tne baptizare in aqua, ille tnihi siipputatione colligitur, sed quod secundura pios

dixit : Snper quem videris Spirilum dcscendentem, ct fldei revelatione sentitur. Sic Andrca.s rratrein

vianentem super etm, liic est qui baptizat in Spiritu suum Simonem Petrum ex hoc crcdibilem facit, di-
sancto. Et ego vidi, et teslunonium perliibui, quia liic cens Invenimus Messidm, quod est inlerpretatutH
:

€st Filius Dei {Joan. \ , 32 seq.). Nain ct bapli- Christu» {Joan. i, 41). Sic Phifippus NatbaDaoli

zato jam Doinino, vox de coelo faela cst, dicens :

[) Christum uisinuaas, dicit : Quem scripsit Moses in

Uic est Filius mcus dilecttis, in quo tnilii complacui lege, et prophetw, incenimus Jesum filium Joseph
discipiiloniin
{Hatth. III, 17). Quod enim Isi^ias dixit ex voce Pa- a Nazareth {Ibid., 43). Sic Petrus ipse
tiis : Dcdi Spiritum meuin super cum , hoc Joannes oinniuin prinius, nullis calculationum obicibus pn»-

prxsentia corporali vidit implolam, cuin dicit : Vidi dicationcm suain obnoxinm cernens, Inquit : No-
Spirilum descendentem quasi colwnbam de ccelo su- tum autem facimus vobis Dotnini nostri Jcsu Christi
pcr eim. Et quod iiH Isaia scribitur jterum : Elccttis viitatem cl prwsentiam, speculutorcs fttcti illius magni-

vieus, complucuit sibi in itlo anima mca, hoc ab tudinis. Acccpit eniin a Deo Patre honorem et gloriam,

Evaiigelisla repcritur facLiin videlicct fuisse voccra voce detuta ad CMHt hujusutodi : Hic est Filiiis meut

dc calo dicenlis : Hic est Filius tncus ditectus, in qno ditcctus, in quo mihi complacni. Et hanc voccm de

mihi comptacui. PiophLta qyidem Isaias spcciale de coelo allatam, cum essemus cum ipso in tnonte sancto

16 seq.). Lbi post aliqua sic dicit Fue-

Dominovaticiiiium prasluit.sed hicJoanncsplnsquam {II Petr. :
I,

prophela digilo Doiainum demonstravit. in quo haec rnnl pseudopiopliettv in populo isto, sictit in vobit
tc»
ipci.ialitcr implcta essc probavit. eruttt magislri mendaces, qui subintroducentes

Joanncs Chri- aa& iierditianis, ei eum qui emit eos, Dominwn ir<-
U. Eccc quibui signis alque iudiciis
 ! ; :

Jd DE COMPROBAT. ^TATIS SEXT;«: LIBRI TKES. - LIB. ff. 56$:

tfunt (i/ Petr. ii, I). In qua eliam atlhuc Epistola sc- A li»s Veteris Inslnimenti notione praeco!»nilus, iit ne-
«jiiitur r l'^»* igi(ur,fralres, prtrscieiUes cavete, ne in- fas sit credere eum aliquid In illis litleris latuis.se.

sipieniitm errore seducti, excidatis a propria firmitate £te:iiin ipse ad Galatag rcfert. Audistis, inqnit» coh-

{II Pelr, III, 17). quam dilucitle Itic sanclus aposto- versationem meam aliqiiando in Judaisrtio, quoniam
lus hujus temporis maliliani longe anlc prajdixit, et supva modum persequebar Ecclesiam Dei, et expugna'
tcstimonium Christo non solum credendo sed eiiam bam illam, et proficiebam in Judaismo supra muUo$
videndo perhibuit coxtaneos in genere meo, abundantius (vmulator exi-

8. Sequamur adhuc magni hujus doclrinam aposloli, stens paternarum mearum traditionam. Cnm atUem
et videamus tot millia Jnd.Torum ad ejus pnedi- placuit ei qui me segregavil de utero matris mea:, et

citioncn» convcrsa, ulrum aliqiiid de iis annis pricdi- V9cavit per gratiam sunm, ut revelaret Filium suum im
cauti Petro objiciaiit, an audilis ejus uionilis con- me, continuo non acffiiievi carni et sangvini {Cat. i,

quiescant. Quando enim quinqu.igesimo post rcsur- 45 scq.). Videie, quaeso, vocationera Pauli, quia re-

rectionem Christi die Spiritus sanctiis super aposlolos velalo sibi Christo Filio Dei, non acquicvit carni el
venit, ct linguis omnium geHtium sunt locuti' magna- sanguiiii. Qui ergo reveiato sibi Dei Filio cred'dit,
lia Dei , scriptum est : Stnns Petrus, elcvavit voccm uliquc promissum sibi e\ lege Chrislura agnovit.
suam, et locutus cst, dicens : Viri Judei, et qui liabi- B Nam qui tanlo furoris zelo persequeba:ur Ecclesiam,

talis in Jerusalem unjversi, hoc vobis nolum sit, et facile potuit de hac annorum opinione vanissima agc-
tturibu» percipite verba mea. Non enim, siral vos a'sli- re contra eam, tamen juvari ex hoc persensissel
si

matit, hi ebrii sutit, cum sit hora diei tertia; sed hoc in aliquo partcm suam. Si cnim aliquid ex his an-

tst quod dictum est per prophetam Joel : Et erit in noium numeris traditum sibi percepisset ex lege,
novissimis diebus, dicit Dominus, effundam de Spiritu utique plus es lioc possel Dei Ecclesiam expugnare
meo super omnem carnem, el prophetabunt /?/it vestri, et ex hoc niajorem conlra eam repugnandi maleriam
et filiu: vestrce {Act. ii , 14 seq.). Ubi dura de Christi sumerel, ex quo id in Icge iusertum esoC monslraret.
passionc et resurreclione eos post aliqua couvinceret, Nam qui dicebal : Quando venii plenitudo temporiSy
gic rcpetens dicit : Certissime ergo sciat omnis domus misil Deus Filiutn suum factum ex muliere {Gal. it,
Jsrael quia et Dominum eum et Christum Deus fecit 5), poluit diccre : Pieniludo lCBiporis necdum venil,
hunc Jesum, quem vos crucifixislis (//)/rf.,3G, 37). Uhi quia sex millium apnorum series explela sccundinji
slalini subjungilur : His audilis, compuncti sunt cur~ Hebricos codices noii concurrit. Ergo idco plenitu-
dc. Qui enim reccperunl sermoncm ejus, baptizali sunt dinem terapoi"is jara venisse dijcebat, quia niysteiium
et appositie sunt illu die animw circiler tria millia. Et lemporum i-evelaluni sibl agnoveral. SLc eiiim ad
crartt perseveiantes in dactriiii aposto'orum {Ibid., 41, C Ephesiosdicit. N-otutik, inciuit, fecit nobis^ Dcus Patet

42). Ecce nec pricdicatio Petri obnoxia fuil annorum sucrameiUum volunlads sua; secundum bonum- placi-
supputatioiiibus, nec ipsa quoque tot raillium Jud:iH>- tuni ejus, quod proposiiit in eo, in dispensationem
ruin luulliludo dc hac supputalione a Pelro qnidquam plenitudinis tetnporum, resiaurare omnia in Christo
explorarc tcnlavit, scd in prolatis lantuin ab eo te- {Ephes. I, 9, 10). Hoc qiiippe niysteriura dispensati»
sliinoniis credidit, cl compunclo corde quievit» est pleniludinis temporum, ut sialulo lempore omiiia

9. Hac eliam ct simili rcguia Jacobus Hierosoly- compicreulur. Ergo quando venil pleiiitudo temporis,

inain, Thoraas Indiara, Macedoniam Maithxus illu- misit Deus Filiiim suum ;
qui anle venirc nnn potuit^

6trat,c,3etcraque omnismullitudo aposlolica Christuiu nibi mysleriura temporis implereiur. Cuin ergo semel

Dei Filium simili doctrina in inihi Christus nalus, passus, et scpnllus fuerit, et
mundura veiiisse, verbo
pnedicavit, el tcstilicata est. Ncc cniiu hi hoinines resurrexerit, el ad Palrcm victor ascendcrit, non
pnedicationi suae obvia annorum curricula ex lle- necesse luibeo vcierum numerura ,
quia jam pro
bncoruni codicibus pcrcensere, qux utique ail nati- certo teneo mysicriuiu revclaium, quod evidenter

ilatis (>hrisii causain nihil pertincut. Neinpe ncc agiioscitur in pleniUidiiie temporum. IIoc qnippe m«v
ipsi qiioque Judici alioubi legunlur de hac aiiiioriim do pleniiudinem temporis, quo Chrislum nasci npor-
diseepiilione aut aiiu apostolis «Iwciiusie, aul diciis ^ tuit, per rays'erium sibi revelalHm Paulus aguovit.
aposiolicis rcstitisse, prxsertim cum eo tuiic tCinpo- noc taincn illis an::orura numeris didicii. Undc el

re Juda^iipsi adhuc el patriam tcnenles el regnum,et Galalis volonlibusad Judaismum transire, annuntians

necdum dispersi, taiXo fulgerciil iiislrumonlo doctri- iliis Christum, inordaciler sciibit :. 3/tror quod tam
mc, quunto uliqiic auqilo et rogiii et hoiioiis sni a<t- cito irnusfcremini ab eo qui vos vocavit in gratiam
hiic fungebantur Iionore. Si igitur hi nec lcgisperitia Chrisii , nisi sint aliqui qui vo& conturbanty et volunt

rudes, et numcrositatc ipsa Scribarum et principura subvcrlcre Evangelium Christi. Sed licet nos, aui an-

doc;iores nihil sibi tunc de hac annorumdispntalione gehtsde ctrlo evangclizct vubis pra;ter quod evatigelita-

sunt blandili, (iiij fioule nunc isla objiciuiit, qui, vimus vobis, unathcina sit {Gal. i, 6 scq.).
ih dispersione geulium genlinm
iradiii, taiuo sunt a iegispcri- 1 i . Hic, iuquam, vas electioiiis, etapostolys
Uaalieni, quantoeta solo proprio probantur exclusi? cum
in ommbus disputalionibus suis, quas Jiid:eis
!•>. TranseamusdeiudeadPauIu;n ip^um vaselectio- habiiit, sive Gr:ecis, nu.squain repeitus est Iiis au-
nis apostolum, qui et ipse apprime iu lege iiutritiis, iiorum suppulalionibus, aut, oppugnansadhuc Evan-
eladjKjdchGamalieliscdocius fuii Xct. xxii,5), iiato- gelium, iisus, aiil, |)ra;dicana tvansolium^.dolccuiius;
aci S. JUUANI EPiscon TOLETAM 5C8
*ed (cslinioiiia lcgis d prophctarwni proponcMs, iii K 13. Qiiid j:un de J;icobo a|x>sio!o fralre Doinini it;-

pjtvito inanifcslim Jud.t^Hiii conviiKiebal insa«iani. feram ? qui rogi«t«is a Jtidicis, ul testimoniiini deJcsu
Sic qiiiinx^ <lc eo !>criplu(n est : Sauhis autetn maois cisd<Mncxpctei!tibiis peibibcrot, doceba( esseSalvato-
coimileicebat , Jndceis^ qai habiUnit OamaHi «, a(fir~ rcra. Et tanicn sive qiii verbuin ejus snsceperuiit,
7nuns quoHiam hic e&t Chrieltm {Ad. ix, 22). Ecce &iYC qui ab illo invidia iiitercuriYnte discissi sunt,
Paul-js a^^innabat €iiristum >-«nisse noii cumplclu- iiil tale ab eo re<{uirunt, quod ad lianc suppuialio-
iHne aunoruin eK co<iicil>iis Ikbra^oiuia aUiiibiia, nom aniiorum pcriiiierc videalur, cura lanien ipsc
sed tebtiHioiitofUiu evideiitia ev tliviuii» iibris pro* vcritatis leslis exislens, et hunc eumdcm Dci Firuiin
iata. Nau) juKta <|uod in Actibiis aposlolicis scnbi- pracJicans Cbrislum, glorioso mariyrio coronatur.
tur c Iwjr^MkS Poulvs et Snmal^tis iit stfrtagfxjiim ilie Quod eiiam et Jacobus frater Joannis apostoli bunc
Stibbntorvni, seckrunU Posi keiioih'm uaiem lcgis ei ipsum Dci Filium Judxis procdicans Ch; istum, iiullis
prepheluntn^ nutgfuttt princifhii sjii.Tfjfo^e; ad cos, di- annoium opinionibus praedicationcm suani obnoxiani
ceiAci : Vvi fr&lrtSt *« quisctHn vobis sc.rmo exiior- scnticns, longo iractu teslinioniorum ^fivinorura do-
tatiouis ad pUbetn, Uicile. Surgeiis oHtem Paulus, et ciiit,ca omnia qua; prsedixerat, in DoHiiiio nostro
ms.HU sJletitiHm itidici.'Us, <'.il : Yiri hraeiila', el qni Jesu Chrislo fuisse compiela. Poslrenso Jo.inncs, opi-
timelis DctuHf audil^ : Dem piehis fsracl clctjil pa- " nabilis ille Christi discipulus, pecloris Dominici sua-
ire» nostros^ el p4ebem esDJLUafnif ctim essetil iticol« Tilatc perfustis, in Ejiistola sua idipsmn aperlisslme
in terra A-^yjyii, tic. {Act. xiii, 4i seq.), cx eo tem- d dilucide commendans, dicit : Omtiis tpirittu qui
puro se<{uens iisqiic ad lciDpus David, ex tujus M^miuc coufiietur Christum in cartre vcni&se, ex beo eai ; et
luluni Cbri^tum osicudil ; deiiido qu^ in Ciniilo enmis spiriius qui «o/trl Jesum, ex Deo non est. No$
acla 6uut per passiont;ni ct lesurixH^tionem manife- ex Deu tumus. Qui notit Deum, nndil tios; qui nm
siis testinioniis explicavit. Nec lanicn aliqnid de liac ex Deo eit, noti audit nos. In hoc cognoscimus spiri-
•nnorum siippnlatione secun;!uai codicfs licbrjco- tnm veritatis, ei spiritum erroris (/ Joan. iv, 2, 3, 0).

nim eiieuit. Quippe cui necesso iiou fuit ad coiflpro- lieiHi idipsum replicanS ei commendans dicit : Sci-
Itandum sacramentuin tanUt: r& supfiuiaiio snr.oruin mus quottitim FHim Dci vcnit, et carncm induil hostri
a priiictpio luundi. Sequilur et dicitur i« Scriplurn : cnusa, et passusesf, et rcsHrrexit a nwriHis : «ssum-
SecuudttmtQtKUCtudiiiem PatiJns in'roii<it adJudai*$, psil nos, et dedittiobis scnsnm, ui coqiioscnmus verutn
ti per tria sabbata disscrc^at ei$ de Scripiurit, adapi- DeuM, et simus in vero Fitio ejus JesH Christo. Hic
rieH» el iriEtuucNti, quia ChrittHin. ojyortuit pal*, et tserusest Deus , el vi a atertta {I Jocm. v, 20). Hicetiam
resurgere a titortuis, et q«,ia hic esl ietut Christus, ^ achuc dic.t : Ila^c est vktoria qtia' vicit mundum, fidet

ijucm ego aHnunlio vobis {Acl. xvii, 2, 5). Nnnquld restra. Quis est autcm qui vicit muttdutn, nisi qni cre-
in liis omnibus disputationibus ssis, cum quolidic dit qttia Jesus Fvius Dei est {Ihid., 4, 5) ?

JiidaMl Scriptui'as apcciret, si aliiiuid ex hac anno- 14. Sic crgo definiiiouem (idei Chrislianae accipiCB-
TUiii opinione prjBdicalioiii suk contrarium com- tcs, debcniHS indubitanlcr et proeterita qua; narran-
pcrisset , non statiia plsnum faceret inis quod latebat, tar in Evangeliis credere, ct ftitura sinc haesitatione
aut fespocret quod debebal ? sperare. Nec cnim piaeseulibus, qaae vidcnlur, lidcs

12. Stcpltanus quoque piimus Christi maKyr simv- csi neccssaria, qua^, persensus cocporis approbaouir
Ii(«r non sui^Hitaiione ieflRpoi-uin, sed tcstimonioruni iudubia : scdiliic fides adhibeii Aebe.i robusta, quse
aJSlucRtia <»ntra<iiceiitcs sibi Ju<l3Cos freqneniissime iion videat essc pra^sciitia. Sic enim quiquc Cbristia«
oouvinccbat. Sic entrn scriptum esi. Surrexerunt qui- n'js Cbristum Dei Filium et in pr<elcrit's Qaium del
dam de syna^o^a qn^te appeitab^tur Liberiinorum, et VirgJneplcna lidc tenebit, et indubitanter eujii ven-j
Cyrcmnslum, et Aiexandrinorvm, ei eorum qui erunt turum ad judicium gperabit : credeos «t praelcrtial
e Ci/icTrt» et Asia, disputantcs cum Stephano^ et non ^us r.alivitati, qua pro nobis factus bouio <}ignatus|
folerani Tesistae lapieatitV et Spiritvi sancto, qni lo- esl nasci, ct fulurse cyusp^romissioui, qua regnura
qvebdtur ex eo, propier quod redarquebantur ab eo ^ fidclibus datunim repromisit. Sic ergo umisquisquel
cum omiu fiducia *• (Act. vi, 9, id). Ecce redargu- €l praiterilis ei futuris, quje de Cbristo Dei Filioj

los ct couviclos Judjeos per Stepb.inura lcgimus, iiec Evangclicis et Apostolicis iitterls dicta sunt, iadubi-l
tameo aliquid de hac auaon-iiiu siipputationc in suis lalam Qdei scicnliam prscbeus, merebitur futuruiii|
dispulatioiiibus invcnimus. Undc et Judseis ipsls non oblinere cum sanctisomnibus reguum, quia non vio-|
de hac opinione obsistentibus, sc<l i<l solita obstina- lavil fidei sanclae arcanum. Ex bac ergo fide omnc

tione durantibus, dixit : Dura ccrvice., et incircum- vivimus, per hanc nos fidcm coronandos fidcliterl

dsi corde et auribus, tos semper Spiritui sancto re- «perarmis ;

justus enirn cx flde vivit. Et quomodo ju-j

zitltlis, sicul et patres veelti {Act. vii, 13)- stus ex fide vivit {Uab. ii, 4), nisi noa videndo quc

• Alii ediderunt : magis convatescebat, et confiinde- ms. uno Steph. siotiI in Cautabr. Gra!C. Si«
lal Judtrat, qui habiiabant Dainasci, eU". Nos intac-
t;un r©lin<f«im«s leclioueiu <iuam invenimus in Bi- Nij 5uv«ft;vot Q\>t «vTo^aXujt» Tfl «Xn&iK. Et Bcdal
bliotbec» Pauum. reiract. hi Act. monel iii Graeco hnberi idcm addiia«^
*>
Boc addilamcntum, proptcr qnod rcdarguebuntur menluin, quod etiam aucior est Erasums codice»
•6 eo cmn omni fi4>ucia (mquil Pctrus Sabbalier) Latiaum velcrcni pra:fcrre.
»i>csi a Gr, Itodierno ; scd Miiiius notat ila lcgi iu
Sm DE COMPROBAT. /ETATIS SEXT/E I-lBRf TRES. - - LllJ. III. 870
crodil? n«c djj^o cstjiislitia fi<Jci, qua JHadficaiiiur, A d^re ; sdlicet, iit si in quibusdara rebus rcdilunda
til crttdaiuus in euin qucra non videnius, et fide nobis ralio non occurral, fidcs s<jla siifiiciat, nec ibi
uiundaii euui in quem nunc credimus i>ostea vi- admillatur ratiocinalionis objcctio, ubi commendatur
deanius. £t certc olini jam nalus, et mortuus, et a fidei altitudo. Postponciida cnim cst omBis humauu)
jiiorluis ixjsuscitatus est Christus, quera taracn nos disputalionis indusiria, ubi fidcs sufiicict sola.
corporaliier, sicut neque nascentcm, ne<jue inorien- 15. Ecce, ul cajlcra taceam, duQ de Chrisio Dei
tei» vidimus, iia ncc resurgculem aspeximus ; ct ta- Filio adiniranda miracula ponam : nativitatem cjus
uien jndubil;»ia fido iia;c de illo veraciter el cre<iimus sine patre de virgine mati-e, tiingrcssum egus ad di-
pi fcitennir. Et ha!c justitia fidei, qua justificamur scipulos januis davisis po§t resuneciioncra. Quae
atquc rauiulanmr, cuiu ea quae oeulis non vidimus duo, si ralione coniprchcnduiitur, adiQiianda oon
cordis oculocoiituemur et credimus. Equidem datum eruiil, «ec fides habcbil incrituin, cui Uiimanu nitio
cst aposlolis isra videre, et ipsum Yeri)uni iaoarna- prajljet cxperimeulum (Greg. Magn., hotnU, i6 in
tum ia carne aspiccre. Nos aulem credere jussit Evang., n. i). Elenim, ut beatus liilai ius ait {Lib,

quod iilis vidcic conccssil. Fides e«go, ut dictuur est, viii de Trin,, n. 10) : « habet non tam veniam quain
carum rcruui esl quce iiou vitlcnlur, el lameu sine pr-emium igaorarc quod cicdas, qoia uiaxiiuum
ihdjilalione crcduntur, id Cal, st absquc ha5silalio»e B fidei slipendiu;».! cst sijciare qu«jd ncscias. i Ergo in-
credas quic in prji>,9eriti viderc «on valeas. Christus lijiendmn esl fidei, auipkctenda esl fidcs, qux etiam
cr^o jam primum suo tcmporc vf/nit in mundum, ut percepta ratione, spe etcbarilale perficitur. Sufficial
sdlvaret mundmn, ci itcrum suo tcinp^ie veuiet, ut ro^o oraui Christiano crederc quod seiisu non valct
judicet nmndura. lUa igitur qua; dc ipso racla legun- atling«re. Cui dalHin est, el sublimiter inlelligerc, et
tur soluin crcdenda suiit ;
qua; aulcm fiitura prGiiiil- forliler crederc, Oeo gralias t^al. Cui non datum es*

luntur, ei aedenda ct speranda Bunt. Qui ci^o eum iiileUigere, credal ut rnlelligal, ut cmn c^edens iniei-

pFO salvatione mundi dudum veracitcr -crcdit, vc- lexciil quod audivit^ iuitiUigens pcrfruatur quod cre-
nlcnlc illo ad judicmm aon pcribit. Si <quis ergo dc cidit. Sicque fiet, ul et creduliias iulclicclum aiM>
hac tidc dubitat, quid ultra spcrat, liisl a:tcrna sup- iioi, ct iuieiicctus fide RU^liitus pcrvenat ad coro-
^iicia? Agcndutu crgo nolds est , ut iu 4{Mii)US(taui iiam.
caugis lidei eiiam nou pei-ccpla ralioue suificiat cre-

LIKER TEPiTlUS.

IP^CIPIUNT « TlTULl EJUSDEM IN LIBRDM TERTIUM.

Vt facillime it^orlpro vindicatione «)taiis se.Uai ratio rcspuadendi occurrat, hxc prlmum capilula
iludiosc;]ilLendat.

l.<Juod«U)ifS nniBtH noa in aauis, sed Jii gciwralio- Q ~

^^- ^^
Pxeroplis Scripiuraruin quihus iuslruininr quod
nou ia aimis sed m geueialiouibus debeaui
'

nihus-aguoscaiuur. ailaies saeculi

\\. tiuwl sive 1n Hetjrtpfe , «fe \n Bejiltfagiirts intcr- comiAiliri, eoquod Mauliaeusgeiierationes CtM-isU regias,
prctaini oodicibiis per singukk» aiUles iiuu ;ieq4«alis uuHierus iuciis aulem saceidoiaiis geueris quasdaiu liueas exse-
ie(ierialur anuoruiu, ul qua^i utwquseque ;cus id liaht^ai, qualur.
W iiun. VII. Q««rflroUo, ui Ctirblns in sckU sptale si'Cuii
lil. Qiiod itislif scx dicrufti vl aexu «las faonninum ,
naisoejeiur, eo quod sJve pl jres kjva pauoor&t anui esse
^l 4liU.es sa^culi comproneulur.
:!»ci vuleaniur, nihil n»i|>ediai ad plcirliidiiifiiu generaiioiiuiu.
iV. Dlsiinoiio quiuque aei Jiuin iii geiier/Htonibos disft>- Vlll.'U<t8it|>(jU.*iiuuc anoiMUM utiorwuque tJudunim ,
tiu, e< pcr quutilas uuaqoieque xiei gcacialwnes ^iis- fH)«44i'd biei/il.ik aitrtuium
:K*cu^iuim Iturr^os olijooa
Curr;tU uiliii obsiljirt comprobaiidain «laieui siccnli se\iam.
V. Ouje sit ralio, xlales ab Adam usque ad
ul diije illae I.\. De Epiptiamo, Aiii^aslirK), aiquf Hiertniytiwqimlde
Abratu»iniirDt« geiieraitoiitbusmdudiiiVur, re^iq>«;e auluiu ainus seuseiMiii» vel (|m«iu eui iiaii-lattuHciti jiraeiulcriui.
ires usqu« ad Cltrisluut iu quui^r^icuis j(euer«nouibus X. Uenoiaiio aaiiorum pfrsttijjulas quasque a^uies se-
disliQi^uaulur. OutMluR) SepluaginlaHmerpreies.

i. Calumuialoribus fidei Quistianoc tertio adbuc noscimtur, scd anni ipsi dislinclis generatiouum aela-
Opcris libello respondcus, qui assuuiplis aunis a priu- tibus colligiinlur.
cipio inundi seomdum codicos Ilebiaorum quinlam 2. Quia vero neqHaquam singulx qua:que xtalcs
&£culi o^tatcm insana tcmcritale causantur; hoc pri- aequali aimorura numeiT) terminantur , alibi cnim
mum oimiegcuus Chrislianorum admouco, ul quo- . major, alibi minor, et per singulas dispar in annis
tics quisquis Chiistiauorum a quolibet Juda^ secun- numerus reperilur quis ergo quaniusque aiinorum
;

dum codiccs Ilebra:orujn assuiiiptis anuis au.alcs ipsas numerus habealur mclius inua ipsas xlales, prout
compulare audicrit, non iili cor suum iullcclal, ut cui<iuc placucrit, snppulandiis cxcipitur. Nou eiiim
secuudiuB Dumerum eorumdem annorum easdem secuudura Evangcliura cnumcialis aniiis, sed suppu-
aBliUes suppulaudas accipiat ; sed sccundum pr;eUiii- latis generalionibus pervcnilur ad Chrislum. Erga
luiu numcrum generulionura eas dcicrniinalas agno- aelaiesipsae sxculi nouinannis, sed in geiieraiioni-
8cat. Non cuira xtaics ips£ aimorura numeio pnc- bus coUigendoc smu. Nequaquam igiiur prypcslera

* Uos timlos, a coUcctoribus Bibliotliccac ralrunj omissos, cdiiuus nos ex Meiuado J^oltJiero.
 ,

>7i S. JULIVNI EPISCOn TOLETAM m

ordino.esl agcndum, ul in annis iclales, sed in xla- A fuil confusio illa linguarum. Quod etlara cl in snbse-
tilxis anni agnosi-anlur. Jum ergo dicaui, ct ralio- qucntibus aclaiibus simililer de mane islo ct vesi>cre
iies scx xlalum apcriam. studiosiis lector, si quaesierit, renovatum repeiint.
3. In sci quippc dicbus fecit Dcus coelum el ter- 6. Jam nunc accipe ralionom quare sil factuin ut
rain, et omncm a se rornialain distinctis dicbus con- hx duie Ktates deiiis generatiunibus terniincntur.
didit crealuram,unumqucniquc diem luce iiiilians, £t certe xtas hominis prima infaiitia est, sccunda
vespere consumens, dicenle Scriplura Faclum esl : pueritia. Qiiye duic setales, exceplis quinque sensi-
vespere et manc dies unus. « Secunduni lios igilur bus corporis, in qiiibus naturalis sensus aul mo-
sex dierufn numeros attiue ralioncs sex quoquc lus cst, iiibil evidenter uul cognilione discrcla altin-
xlaies in uno<]uoque homine prjenoscunlur, inquibus git, aut aclionis opcre perficit. Nam et actio tcme-
vila ipsa perficitur, id est, intantia, puerilia, ado- raria est sinc cognitiune, el sine aclione ignava
lcsccntia, juventus, gravitas, scncclus. Fac ergo to- cogniiio. El iJeo prima vila hominis, cui nulla admi-
tos liomines quicunque ab Adam usque in pncsen- nisliatio recte creditur, quinque sensibus corporis
tcm diein fuerunl, quasi unum homincm csse, et in dcdita est, qui sunt visus, audilus, olfactus, gustus,

persona unius hominis totius sxculi tibi figurum tactus. Et idco propter solos quinque corporis seu-
appone, et pcr quantas jctates sxculum isiud quasi B sus, quibus a;ias tnliura vigere probatur, gcminatur
unus homo transierit, vel in qua xtaie modo con- idera quinarius numerus propler utrumque sexum :

sistii, ratione facillima pervidebis. quia iidem quinque corporis seiisus, sicut inesse
4. Ab Adam enim usque ad diluviura aetas prlraa masculis , ita el in feminis comprobantur. Ideo
porrigilur , quie denis geiieratioiiibus lerminaiur. dute ista; aelates deuario generalionum numcro
Secunda post diluvium usquc ad Abraham similiter finiuntur.

pcr dcccm generationes evolviiur. Tertia deinde 7. Tres inde retates saeculi, qua; in Ev.^ingclio
ajtas sxculi usque ad David qualuordecim generatio- couipuianlur , bis septeno gencraiionum oumero
nibus protelatur. Quarta post ha>c similiter denis el distingnunlur. Ab Abraham enim usque ad David
quaternis generatiouibus a David usque ad Iransmi- geiieraiiones quaiuordecim. Et a David usque ad
gralionem Babylonis producitur. Quinta dehinc a;tas traiismigrationem Babylonis generaliunes quatuorde-
Sicculi sequitur a transmigratione Babyloniai usque cim. Et a transmigralione Babylonis usque ad Chri-
ad Chrislum : qux ct ipsa similiter denis et qua- stum, generationcs quaiuordecira.
ternis geuerationuiu articulis terminatur. Jam deinde 8. Jam ergo videndum est cur ist.^ tres aetales
sexta aetas saeculi sequitur, in qiia Christus Dei Fi- sxculi bis sepicno generalionum dignoscanlur nu-
lius ex Maria virgine nascitur. Qua; aetas qnot an- '
mero lerminari. Equidem jam supcrius diximus
nis, quo'que gcneraiionibusprotrahalur, a nullo ho- duas illas aMales ab Adam usque ad Abraham
iniDuin cumprehenditur. quasi infantiam atquc pucriliain, solis quinque cor-
5. Cur autem duse ajlates illse anle Abrahara per poris sensibus deditas exstitisse, pro eo quod non
denos gencraiionum nuraeros currant, el tres isiaa potest in his duabus xtaiibus aliquid sublime aut co-

in Evangelio denis et quaternis generationum lincis gnilione percipi, aut actione formari- Solis crgo,

servianl, ratio monslrabit adbibita. Ab Adam usque sicut dictum est, quinque sensibiis corporis vi^ent.
ad diluvium decem generationes excurrunt, qiia; actas Infanlia jam deinde et pueritia cxplicila , succcdenio
pruua in inrauliam deputalur. Et ut noverilis evi- adolescentia, accedil homini et cogniiio discrcta, el

dcnler pncdictarura generalionum decem vocabula, actio neccssaria. Qua; duo si quinque illis corporis
atlendiic bic ea per ordinem suppiiiata. Adam enim sensibus addanlur, scplem fiunt. Item seplcm si pro-
gcnuil Selh, Seth genuit Enos, Enos gcnuit Cainam, ptcr ulrumquc scxum ilerum duplicenluj', quia sicut

Caiiium gcuuit Malahcl, Malahcl genuit Jared, Ja- in viris, ita in femiuis accipiuntur, quatuordeciin
red genuit Enoch, Enoch genuit Mathusalem, Malhu- sub uno efficiuntur. Et hxc est ratio ul dua; illae aeta-'

salemgenuit Lamech, Lamech Noe. Ilaec, inquam, ^ tes dcnis gencraiionmn numeris currant; tres isiae

prima xtas cum mane suo et vespere suppulatur : bis septem gcnerationum articuUs serviant. Quinque
quia sicut unusquisque dies a luce incipit , el in sane aetates sjcculi diximus, qnas non in annis, ^d
vesperum fiiiil, sic cctas hxc ab Adam ca;pit, et pro in gencralionibus agnoscainus.
vespera diluvium habuil. Sccunda igitur xtas a di- 9. Ut ergo agnoscatis jetates ipsas sxculi non
luvio usquc ad Abrabam denis sirailiter lineis gene- annoVum suppulalione deberc addisci, sed genera-

raiionum poriigitur; Scm cnim gcnuit Arfaxat , Ar- tionum deierminatione oportcre iDlelligi, sanclum
faxat genuit Cainam , Caiiiam genuit Salc, Salc nobls Evangelium satisfacit. Tres quippe aetales,

genuit Eber, El)er genuit Falcg, Faleg genuit Rcu, quas ab Abraham usqite ad Christiira in ordine po-
Keu genuit Saruc, Saruc genuil Nachor , Nachor nit, cerlis et detcrminalis geiicrationum lineis di-«

genuil Tharc, Thare gcnuit Abrahara, a quo xias rimit. Nec enim, ut tres illos .Tetatura ariiciilos dc-

satculi incipil tertia. llxc, inquara , sctas habuit m<mstrarel, aliqiiid dc annorum niimcris posuit,

manc suum post diluvii excessura, oujus vespera cum tamen tres illas xtates dcnis et qiiatcrnis gc-

> Siraillima his omnibus intcrpretatiouibus de sex a num. 55 usque ad H, el cap. u/t. lib. xxil de Cir
aetatibus habct Augusl. lib. i de Cen. cotura Manich.^ vitate Dci,
t»73 Dfi COMPROBAT. J^.TATIS SEXT^ UBRl TRES. — LFB. HI. &?4
ncratioiiil)US expliovcrit. Sic enim in Maltha;i Evau- A ham Duminus loquitur. Quarta^ iiiqiiit, (jcnerattone

golio legitur : Omnes generationes (ib Abraliam usque filii Israel de lerra J^gtjpti reverlentur (Gen xv, 16) :

ad David, (jeneralienes quatuordecim. Et a David quodnon in annis, sed in gcnerationibus videlur liinc
Uique (td transmi(jrationem Dabylonis , generaiionef fuisse impletum. Elenim si repliccs gcnealogiam
qnatuordecint. Et a iransmigralione Uabylonis, usque Levl, quarta generalionc filios Israel de tcira i^^gy-
ad Ckristum, gencrationes qualuordecim {Matth.i, pii egressos esse rcperies. Levi geniiit Cabat, Ca-
il}. Quod fortasse ncquaquani Evaagelista in distin- h.tt genuit Amiain, Ainiam genuit Aaron, Aaron ge-

guendis .neiaiibus observaret , scilicet, ut non eas nuit Elcazar, Elcazar genuit Phinees. Caiiat aulcra
annorum numeris, sed generationibus prodcrel, si ciim patrc suo Levi ingvessus esl ^gyptum. Rur-

non hoc ipsum etiam observatum in lege veteri pro sum Elcazar ciim patre suo Aaron egressus est
disliiiguendis sttatibus prxvidisset. Juxta hunc cnim iilgyptum. A Cahal usque ad Eleazar computanlur
modum duas illas xtates, unara ante diluvium, se- gcnerationes quatuor.
cuudam post diliivium invcninms in libro Genesis II. Sicergo futura et plena a Deo liberalio scr-
tcrminatas. Enumcratis enim illic generationibus ab vitutis Israclitici popuU non in annis, sed in gene-
Adam usque ad Noe, antequam ingrederelur arcam. ralionibus praidicta est adimpleri. IIoc quippe niodo
qua; decera utique generationes erant, sic dicitScri- " e(. Cain peccatum sepiena generationiim vindicatione
plura : Ha' gcnerationes Noe {Gen. vi, 9). Similit£r expiandum prsedicitiir, In scptirna enim generatioiie
post diluviiim secundce aelatis generatiortKm scriein Caiii peccatum est dissolutum, quia cl in scptima
paudens, eadem Scriptura commemorat, dicens :
sic generatione a Lamecb, qui septimus ab Adam est,
llaigeneraliones Sem {Gen. xi, 10) enumerans casdem. ; Cain ipse occiditur. Jam deinde et pc'ccatum ipsios
geiierationes a Sem filio usque ad Abraham, numero Laniech , qui euin occidisse pra?cribilur, in scplua-
deceni. Teriiam quoque a;latem saeculi sequens siflii- gesiina septima difTertur generalionc purgandumf
lileragit, a qua Matthacus incipicns Evaagelista , di- juxta quod de eo scriptnin est : Sepiuplum iiltio da-
gcstis generationum arliculis, ires sxculi .'etates bitur de Cain, de Lumech vero septuagies septiet
explicuit , duas illas retroactas oetates necessario {Gen. IV, 24). Ab Adam cniiu usqnc ad Christum
practerinittens, qua3 quasi infantia et pueritia gi- generationes scpluaginla scptem per ordinem colli-
gnendis liliis aplx' non essent. Quis enira usitata guntur, sicut in Lucae Evangelio legilur (Lmc. iii,

loge naturac antc 13 setalis suui annura potest gi- 23 scq.). Ab Ipso enira Christo illic incipitur, et
giiere fllios? Et ideo Evangdista nitens secundum usquc ad Adam, vel Deum, a quo ipse Adam creatus
carneni gencrationem Doinini explicare (Matt-h.i,. est, pervenitur. Et ideo Lamech peccatum, quasi
1, 2), ab Abraham qiiasi ab adolcscentii narratio- totius mundi in sepluagcsima scpUnia gcneratione,
nem suam cocpit extcndere, ex qua aetate potest purgatum. Lnde et ipse
Christi videlicet adventu, cst
bonio filios gencrare propter semcn Abrahse, in qiio Dominus hiijiis sacratissiiui septuagcsimi scptimi
bcnedicendce oinnes gentes fuerant rcpromiss!Jc(Ge7i. numeri in Evaiigelio sacramentura commendans,
xii, 3). remittenda esse peccata docet, non solum septies,

10. Sic ergo reddita ratio docet, ct cetatcs saeculi

scd etiam scptuagics seplics {Matlh. xviii , 22).

lion in annis, sed in gcnorationihus qunercre , pro eo 12. Ncc eiiim scptuaginta seplein ista? gcncratio-
qula ciijiislibet ajtatis dislinctione non invenimus in nuin lineoe, quas sccunduiu Liicam ab Adani usque
Scripturis , Ili sunt anni geaerationum, sed, Isiai ad Christum historialis ordo comnicndal , aliqiiid
*unt generationcs. Sicut dictura est, prima saeculi gencrationibus illis quje a Maith;co c<mimemoran-
aelate finita ; Uce generationes Noe ; vel cum Ktas tur (Matth. i, 1 scq.), in qiiocunqiie pra'judic^nt.
Bccunda a Sein usqiie ad Abraham memoratur, ubi Alias enim generalionum lineas Lucas exscquilur,
siiniiiler sciibitur : Hte sunt generaliones Sem, ciim alias Malthu;us rimalur. Lucas cnim sacerdotalis
lamcn neque in priraa, neque in sccunda cotate sie- generis prosapiam sequens, et a Christo Filio Dei ih-
culi scriptum, Ui sunt anni generationuni, sed,
sit
J) cipiens, usquc ad Ailam, et ipsiim Dcum, a qiio for-
Ha: sunt generationcs. Volens ergo Sciiplura ostcn- matus cst, sepluaginta septeni lineas generationum
dere oelates sujcuU non in annorum debere opinione explicuit. Matthneus autem regia; stirpis gencratio-
constitui, sed librata generatioimm numerositate num exsecutus e&t nuidcros, in qiiibus per qiiater-
ri-
mari , pnvscrtim cum in multis Scripturarura locis, nos et denos generationum articulos tres mundi a;ia-
ubi per generationes certus ordo teraporum diiigl- tcs exprcssit. ^Etates ergo s;EcnIi, quas pranliximus
tur, anni penitus taccanlur, nec tainen cx hoc tcm- quin(iue usquc ad Christum fuissc, non sccundum
pora ipsa sxculi quocunque frustrantur. Ergo
in Lucam, qui sacerdotale genus-exscquitur , sed juxta
non satis est attenderc summam annorum, ubi per Maltha;um, qui regias gcnerationes digeril, compu-
generalioncs cfficientia comprobatur ictatum. IIoc tanda; siint. Eteniin Chrisli Filii Dei carnem sic ex
emni more sauctarura Scriplurarum quaidam
vide- utroqiie generc crcdimus proiiagatam, ut ct regio
iniis lege a Deo promissa,
qu« non in annis, sed in semine floreat, et sacerdotali propagine sit gloriosa.
pra;finitis generationibus pnedicuntur implenda. Nec Juxta semen ergo regium, quod Matihaeus exseqiiilur,
emni hominis ciijiisqiie prophetanlis serraone prajdi-
adjectis illis duabus .Ttatibus, id esl, qucc ab Adam
cuur, sed ipsius Dci voce signalur,
quod ad Abra- usqiie ad .\r>iahain dcnis scncratiunibus currunt.
 ,

57« S. JILIAM EnSCOn TOLETANI 576

«tninqtic aclates sxculi comptitaiidaj suct. 64C cvgo A slnm siippulare seric generalionum agnoscimus.
an!it)nim siippiilalio aliendcuiia, setl gciicrJltonum 15. Jain ergo si placct, et de ipsis aunis • a prin-
cuuclis riaianda cst linea. cipio mundi colleclis, quos non aiitcr nisi \yer de-
13. Qiiando ergo falsitas Juilaeorum, o studiosis- currcntcs gcncralionos colligitis, salagite el iiitla

siiiie Chrisiiane ! per aouos cx codicibus suis lila- adliuc aiitjuid si potestis. Et siquidem jum supra
Iu6, xlaies sa^^uli corain te noiuerit deiiiiire, ut probaium sit, nil offlccre, nec conlrariura essc an-
«piasi pcr inilletios aelatcs ipsas mundi deleiminaluB norura illam brevitatem ex codicibds Hebracorura
videalur oslendere ; non illic Irjiharis in spiritu er- libatam, qiioininus ostcndalnr attas sxculi sexta,
roris, sed reverlere «d spirjtum veriuiis, ui secun- laracn sinc priBJudicio qucestionis liiijus, si, verM

duni Evangcliuni et exempla Scriplurarum, qiue su- graiia, hoc solu-ui vultis scire de annorum summa,
perius posita sunt pro di;{noscentia Iiarutn xta- Id est, ab ori^inc mnndi usque ad Chrisium quot
tum , omiicm illam annorum siipputaiioucm sc< amii iransierunt, necnon ct quibus ob hoc codicl-
ctindiira codices Hebra^os despicias, et iias solum bus oportcat credj, id esf, utnim codicibus Hebraeo-
enumeraiiones gencraiionuiu iiiicndas , quas ab rum, an sccuntlum Scpiuaginta transblorum, vivi

X&jtm audisti usqpe ad Cbristum di6luic'.i;> iincis tcr- cordis hic jam app^nite scnsum. < Elcnim •» sl

minatas. C qiiaeramus annos a principio myndi usque ad nnti-

a. Jam nunc qnx sit r^^lio nt bac sexta actate viialcm Chrisii secuijdum codices Scpluaginla trans-
cuin nasci op:H-tcrct, studiose lcclor, addisce. Scili- iatorum, subsequentibus etiam qaibusdain hislo-
td, ul qui se.vlo die fecerat hoiuiiiem scxla etiain rjis geniium, reperiuntur ab Adara usque ad Chri-
aclaic sieculi Tcniret ad huaiani gencris rcparalio- £tum anni 5200. Et quidquid aliud superest secun-
nom. Hinc crgo jam securi de hac aiinorura quse- dum quosdaoi hlsloricos, qui annorum mundi S3riem
stioiic omnes aposloli ct aposlolici viii, co quod ba- conscripserunL » Secundum codices aulem vestro»
niin xtatum summa non iu aunis, sed in gcncratio- mulio minus anni inveniuntur in tautum, ul in :

niims sit iocata, uon curarunt quid iu licbrxorum solis duabus generationibos ante diluTium, et post,

codicibus aunorum trahcretur in summam, dum- qux usque ad Abraliam per ordinem curi-unt, iii

inodo palesceret generaiionum serics plena. Quid quas hj&c ipsa annonira diversitas inter uirosque
etiJm inlercst, quantis unusquisque iliorum anuis codices vix mille quingenti quadraginia aiml, et p»-
advixerit, dummoJo generalioaum numeros plenius rum supra atiquid, colligantur. In illa enim prima
scit? Si enim aliquid numeri de generationibus sul>- stlale inveniuntur ab Adaiu usque ad diluvium anni
trahalur, confusio utiquc setatum agnoscitur. At ^ 1650. Et a diluvio usque ad Abraham reperiuutut
...
ubi pienus nuinenis gciicrationum consistit, quid
.. ..*.•-_•
anni
etna f
292. Secundura
j
codices
..
autem
r. .

Septuaginta
. .

«piis esl dc aunis sacculi satagi, quando omnis aum- inlcrpretura reperiuntur ab Adam usqne ad diluTium
lua aitaium ccrlis ct pracfiniiis generaiionum nu- anni 22i2. El a diluvio usqne ad Abraham, anni
meris curril? Tu, Judcce, ul annos in^-cnias per gene- 1072, qui in duabus islis aetatibns computaii snnt
raiiones, hoc ipsum addiscis ; ncc enim quot anni a sub uuo snni 5514. Quibus si addantur anni illl,

principio mundi fuerint, sciie u!lo modo poleris, id est, a tertia xlalc usque ad Cbristum quinque
nisi hoc piiiis p?r singulas generaliones inveneris. ir.illium anoorum, et supra quod remanet, summa
Si igitur gcneraiionum ordo fiustraiur, qua veritas complebilur. Ecce rainor nuraerus reperitur anno-
rcman'!bil annorum? Anni enim per gcnerationes rum in codicibus Hcbrxorum quam in codicibus
nullo modo cognoscuntur. Quid ergo? Nunquid Scptuaginia interpretum : iataiituTn, vt etiaaipra:-

poiest ita gcneralionibus agi,scilicet, ut non queant sentem usque diem nccdum adhuc qainque miliia

siiic annis intelligi? Ceneralio enim et iu paucis, annorum videantur explela, qui tamen et ipsi ui-

et in maliis anuis potest adilisci. Anni vero sine go- fail tenq)ori nativitatis Christi pmeiudicaat, quod

BcraJionibus niiUi poterunt reperiii. Cedo igltur 6ub tanta evidenlia generaiionum ordo comraendat.
qiioJ uuaqiixque generatio bis denis tantum annis 16. El quia astruximus et ^e ipsis anois quid
j)
advixcrit : nunquid aliquid annorum iste numerus utrique codices habent , nunc re«tat ut considcrc-

Hie im(»cdit, quando milii generaiionum series sa- nms quibus codicitHJS major debeatur auctoritas.
Ergo hoc tcnendum, hoc eliam lota fide
lisfacii? Hicjain dicat unusquisque quod seulit. Nunqutd
&orvandum esl, ut pro hac tliguosccntia sextx xtatis brevitas ista anuerum ex codicibus Hebraeis «Bieasa,

el Dominic^ incarnatioiiis distributos siiigulis o^tati- contemptis auuis piuribus, qui in editione Scytua-
bus generalionuin ordines observemus, in quibus ginla intcrprelura conlinentur, prsferenda ullo jnodo

lion sohim nullus error, sed miignac veritatis est judicalntur, qui prophetandi poliu* muiierc, qHara
rcvelala ostensio, el quibus in tanlnm lutl ab traiisferendi officio, divioas Scripturas, revelanlo

ci rore erimus , in quantura olim nalum Ctui- sibi Domino, Iranstuierunt, apud quos etiam bsec

• Gravcm sane et nodis inextrica1)ilibus implica- consali Thomas Maivenda in <jpere de Antichristo,
ta."ii coulToversiam de nuraero aanurum a principio lii). i, a cap. 13 usque ad 16.
fiiiiudi ad usque Ciuislum nalum, quara hinc inci- •»
Ilscc idco verba uotamus, quoniara ca allegavo-
i<iicxplicare Julianus, plcrique sacii interpretes r»t Isidonis Pacensis in fineswi Ciirouic, lom. VHI
&disscrutu, sed prsi omiUbus nobis viJclur dignus llisp. Sacra;, pag. 523, edil. sccund.
K77 DE COMPROBAT. ^TATIS SEXT^ LIBRI TRES. — LIH. IIL 57?

Ruppntaiio rcpcrilur onnorum? Ergo illa a nobisct A hominum auclortiali, ab Elcazr.ro lunc ponlifice ad

iioia pro his anais esl observanda auclorilas Septua- hoc taniura opus elccloi-um, nemincna judicam prai-
giiita interpreium, quse nicrito omnibus cdilionibus ferenduin : quia elsi non in eis uiius appai-uissel

Bl translailonibus antcfertur, quam eiiam usque Spirilus sine dubitalicme divinus, sed ialex se ver-
Dmnes doctores ccclesiastici tenuerunt, ct in luc ba intcrprelationis suac Scpluaginla docti more bo-
pr.-ccipue annorum siipputatioBC secuti suni. miuum coululissent, «t quod placuisset, omniiuis
17. De quorum eliam vencrabiliura Siiplu.iginta hoc maneret, nullus eis inlcipres debuii antcpoui. »

interprctum laudc alque prospollenti auclori;atis Hacc siquidem de laude Septuaginia inlerpretum,
fastigie quid unusquisque doclorum senserit, brevi- salis dicta sufficianl.

ler adnotabo. Epipbanlns enim ille Cj^pri Salaminae 19. Caeierum dc hac annojum diversUale quitf

niagnce gravitalis antistos sic de Isude Scpiuaginta inter Hebncoe el noslros codices disiet, ideui D.

inlerpretum refert in opusculis suis. Dicit enira Augustijius ii* prjediclo opere eanadcm vcntilalqua;-
[Trucl. de Memurh et Ponderib, png. 566, edtt. slion^t dicens (Lib.xv, cap. 10) : .« loler Ilebricos
Basitece 1560): i Admirari id oporlet, ncc audcat el nostros codices = de ipso numero aanorura noii-
[]uis rcprehcnsione dignum duccre, se;3 potius laud.M, nulla vidclur esse distaniia, qiiod ignoro qua raticne
[juodex Dei consilio ac voluntate sit factura ut Se- ^ sit faclum. Non laiixcn tauta esl, ut illos bomincs
pluaginta duo venerabiles convonerini in insida Fari, tam longaivos fuisse disscnliat, Nam ipse hoino
quae Anagoge, id est, superior terra noniinatnr. » primus Adam, antequara gigneret (iliura qui e3t
Dequorum etiam laude idera vir adhuc post aliqtia appellatus Selli, ducenlos Iriginla vixissc aiiiios re-
prosequitur {Ibid., pag. 567) i « Non sunl inventi, perilur ifl codicibus nostris, in Ilebrajis autcm ccn-
inquit, dissoni, sed Dei miralule opus apparuil agno* tura IrigiiiU pcrhilw;tur. Sed postquam cum geiiuil,

scendum, quia identviri doiium Spirilus sancii per- sepLingenlos vi.\isse legitur in noslris, ociingenlos
txjperant, cu}u9 Spiritus solius erat lani consonaniis- vero iu iilis, alque in utrisque universitatis sumiiia
simos facere ipsos interprctcs : ita ut ubicunque concordaU Ac deinde per consequentos gcneraiio-
pro raanifeslatione sermo crnl addcndus, onmes nes aiitequaiu gignalur qui gigni comniemoralur,
simul atljtccrent, et ubicunquc pro ininus ornata re- minus vixisse apud llcbrajos pater ejus invenilur
p^tilione demcn;ium, oniversisimuladimercnt. i Ubi ceutuni anois ; sed poslquara est genilus, ideni ipsi
rtiam posl alia subjungil : < LbiCunque ab eisJc;n ccnlum minus qisam iii Hebia:is iuveiiiunlur in no-
Iransbtoribus aliquid Osl ai^ectOm, congrue appo- siris. Atque ita nui.ierj umversii,is coiisonal, et liic

Buere sermones ad iiUelligenliara et jiivamcn gL^n- et inde, lu sexla autem generallone nusquam ulri-

lium, qua; craftl ad fidem Dei vocandye, et c\ divi- ^ que codices discrepant. In scpiima vero» ubi ille

Dis Yeleria no Novi Tcsiumenii moniiis hsereditalcm qiii nalus est Enoch, uon moriuus, secl, quod pla-
pcrcepluras vitae perpetu». » H«c srquidem sanclus cuerit, tr.",nslatus essj narralur, eadcm dissonaiilia
Epipbanius referl. cst quce in superioiiijus quiiiqiie tie cenuim annis,
18. Cseterum el bcatits Auguslinus quid de lauie anlequam gigr.crel cuin, qnibus commeinoratus csi,
taliom reajral, jam audilo. In libvo ciiim xv Civila:is flliuiU , atquc ita iu suG.nia siinilis consonantiti,
Dci (cflp. 25, num. 5) sic dicit : c Merilo creduniur \ixil eniin aniios an!cquani iransrerrovur, scciindum
Sopltiiiginta iiuoi-pretcs accepissc prophelicum spiri- ulLOsque codiccs, liccentos sexaginla quinque,
tuin, iil si qnid ejus auctorilate niuluicnt, atqueaii- Ociava geneiauo habei qiiidem iiqnnulLiin divcisi-
ter quam erat quod interpielabaniiir diceicnt, lalcm, sed ininorcm ac dissiinilcm CKteris. Mathu-
neque Iwc divinitus diclum csse dubiiarclur. > De saiem quippc, qucm genuit Enoch, aniequBi» gi-
quibus eliaiH ideiiv vir adliuc in xviii libio ejusdcm gneret euiu qtii in ipso ordine sequitur, sccuiidnm
operis (cap. ii>, mtm. 1) replicat, diccns : < Cura Ilebi-saos, non cenluiii imuus, sed viginli ainplins
fuerint el alii inlerpretes, qui ex HebraJa iiugua in vixit annos. Qni rursus in nostris poslcaquam cum
Grxcam gacra i!b eloquia Inmstulerunt, hanc ta- geuuil repcriuiit.ar addili, et in ulrisque sibi suin-
men quoe Sepiuaginla esl, q^iam ut sola sit recipil D ma uiiiversi numeri occurrit. In sola nona gcnera-
Eixlesia 1»
, eaquc utunlur Grxci popuVi CiiriflUani, tione, id cst in aniiis Lanicch Olii Matliusal.T, paliis
quoruin plcrique ulrum alia aliqua sit, ignorant. autem Noc, sumnia uiiivtrsilatis discrepai, scd non
Ex liac Scptuaginta inierpretalione etijni in Lati- pUirimum. Vigiiili eniiu et qualuor aniios pUis
nain linguam inlerprelatum est quod Ecdesiai La- vixisse in UcbvacivS quam in nos ris codicibus inve-
tiiioB lcnenl. linde (sequitur) Ecclesia: Christi tot niuir. Namque anlcquani gigiiciel fdiiinj qui \oca-

" Ulris coJicibus in numerandis patriarcbarum

slrum in eadem fuisse scntcntia tunv com inaximn
aunis r»dha>rendum sit, Grxch LXX inlerpi-ctum, in Eoclesia florebal edilio Laliiia S«-ptn:vgiiita intcr-
an Hcbrjicis, quoeslio osl inter erndilos Taideagi- prcloio. Vid. Nat. Alexand. Diss. viii in prim. viuu-
tnl;!. Favcl quidcni ni;qor illoriim pars Hebraicae di (etatem, tom. 1 lli^tor. \etcris TfsUmi.
suppiilationi. Verum
sunt non pauci, nec contcm- 1» E lil. tanffufim sola esset, sic receperit Eccletia.
ncn,ii LXX inlerprelum chrono-
auciorcs, qui pro * Nostro» codiccs appcllal, inquiuiit Ucae-.iit-ltui
logia .icriier depngnanl. Baronius, in Aiparatu ad ad hunc lo< um, quibus Ecclesia tum ul<;l»;ilur Lali-
Anmles Kvfics., Joaiiiies Morimis, fx<;»«:;t. 7, Vossius, cx G;-;cca inicrjirclaiioiie Sopiuaginta
iiis codiccs ;

•'.iiilus Pc/.ronins, in Amiquiltitc tcmportim restituta,

vcro Hebrseos, qui cx Ht-braica scriptura cr.itt*
abiquc. Qiiai-e niiiius mii-ari ojKirlcl Julianum no- vcr&i.
 :,

679 S. JCLiAM EPISCOPI TOLETANI 580

Im csl No€, sex mlnii» lialicbal in Ilchracis qiwni ^ cihiis cmondarc ausHS csl ncmo. Non cnim csl ilia

»n nostris, posiea vcro qnam cnm genuil, liigiiita dircrsilas piitala mcndositas ; ncc cgo iillo modo
aiiiplius in eisdem qiinin in nostris. Undc ex illis piitandum exisliino. Sed ubi non cst scriptoris crror,
dclraclis, rcstaiil vigiiiti qiiatuor, ut dicliim esl. i aliqiiid cos diviuo- Spiritu, ubi seiisus esset cor.scii-
Iluciiscjuc divus Aiignslinus. laueiis verilali, et pracdicans veritalcm, non iiitcr

'iii. Qiiod qiiare sil factum, ul in priina, sccunda, prel-antium numere, sed pnTplictantiiim libcr.ate

tcilia, quarla, quiiita et scptima gencralione cen- aliler diccre voliiisse credtindum cst. Undc mcrilo
lum plus aiini invcuianlur sccundum codiccs Se- non solum Hcbruiis, veruinctiam ipsis, ciim adlii-

jiliiagiiita, qui detraliuuliir in codicihus Ilcbrrcorum, hcl testiinonia dc Scripluris, uli apostolica iiivciiiuir

quando unusquisque de illis filium gcucrassct, licet auclorilas. > Et lia^.c siquidem dicens, quid eliain
snpra hic doctor cur factum fuerit ignorare se di- alios dc hac annoriim varictatc scnhissc mcminciit,
rat, lamen quid sibi ex hoc iu poslerum vidcatur rclationc opinabili iiiterponit. Sic enim dicit {f'od.

cnimtiat. Dicit enim (Eod. lib., cnp. 13) : « In lib., cajj, 11) : « Ini^ liunt non csse credibilc Septua-
his aiiuis iu quibus cou.iinialur ipsiiis mcn.losilalis ginta iulorpreles, qiii uno simul tcmpore uiioque
fiiiuililudo, ita ul aulc gcuitiim filiuiu qui ordiiii seiisu interprclati suiil, crrare potuisse, aul iibi

iiiserilur alicubi supcrsiint ccntum anni, alibi de- B nihil corum iniercrat, voluisse mentiri ; Judicos vero.

sunt, post genitum autein ubi dcerant siipersunt, dum nobis invident, qiiod lcx el prophcUe ad nos
uhi supcrcranl desiint ul in summa couvciiiant, inlcrpictando transierunt, mulasse qusedam iu c<i-

cl hoc in prima, scciinda, tcrlia, quaila, qiiinla dicibus suis, ul noslris minucreiur auctorilas.

«t scptima generalione invenitur, videlur liabcre 23. CaUerum liic docior cum in jani dicli operis

quamdam, si dici poicst, error ipse conslanliam, libro decimo scxlo {Cap. 10, m. 2) xtaiis secuii-

nec casum rcdolct, sed indiistriam. > Qiia de re posl die faceret menlionom sic dicit , : i Secundo igi-

iiiodiciim iiifcrt : t Niinirum cum vcllct pcrsuadere tur anno piist diluviuin Sein , cum esset ccntum
qiii hoc fccit, ideo nunicrosissimos annos vixisse annorum, gciiuit Arfaxat. Arfaxal autcm, ciim csset

aiilii|iios. qiios brevissimos niincupabant, et hoc de centum triginta quiiiqiie aunorum. geniiit Cainam.
inatiirilate pubertalis, qua idonei liiiis gignciidis Qui, cumessctocntum triginla aniiorum, genuit Sala.

conarcntur ostciideio, atqiie idoo in illis conlum Porro eiiai» ipse lotidcm anuorum eral, quando ge-
aniiis decem nostros insinuandos pntaicl increduHs, nuil Hebcr. Centuni vcroel triginta quatuor agebal

iie homincs tandiu vixisse rocipcre in fidcm nollcnt, annos Hcber, cism gcnuit Faleg, in ciijus diebus di-

addiJil cenlum, ubi gignendis filiis habilcm non „ ^isa esl tcrra. Ipse aulem Falcg vixil centum iri-

invenit aetatem ; eosdcnique post gcnitos filios, ut ginla annorum, et geiiuit Ragau, qui ccntum tri-

congrucrct suinma, detraxil. Sic quippe voluit cic- ginia duorum aiinoruni geniiit Seriich. Et hic cimtupi

dihiles faccre idonearum gencraudai prolis conve- triginla aniiorum gcnuil Nachor. Et Nachor scpiiia-

iiicntias a^latiim, ut tamcn numcro non fraudaret ginta iiovem annoruin gcnuit Thare, qui scpluaginta

universas xlates vivcntium singulorum. > annorum gcnuit Abrabam. Fiunt ilaque anni a dilu-
21. II;ec licct beatus hic doctor subtilis ingonii vio iisque ad Abraliam millo septuaginta duo secuii-
aciimcii cxlondeiis dc tanlsc rci ambiguo disputarct, dum Yulgalam cditioncm, hoc esl, inleipretura Se-
i>oii tamon aflirmando, sed cxistimando, quid sibi ptuaginla. In Hchr;cis .Tulem codicibus longe pau-
viderctur exposuit : sciliccl cum in rcmcdium crc- ciores annos pcrbihent inveniri, de qiiibus r.^klionem

dulitalis corum hoc factum essc arbilralur, quibiis aut nullam aut diflicillimam redduiit. >

nullo modo credibile esset tot annos homines illius 2i. ILxc beatns Aiigustinus dc aniiis brevibu»
s:eculi viverc poluissc, nisi eos et in hoc matura IIcbrKorum, undc nulla raiio reddcrclur, exposuil.
puhcrtas gigiicndoriim liliorum credibilcs faccret Qiii tamcn cgrogius doctor, si in brevitatcm islam
id cst, ut ctiara si pcr brevissimos annos illos boc annorum ex IIcbr.Tonim codicibus prodilam aliqiioij
ipsum compiitare voluisscnt, babilcm semper in gi- p periculum fidei, quod absit, inslare vidissct, aiit
giieiidis filiis invcniicnt aHatcin, qiii dcccm annos eaindem brevifatom rontrariam lomporibus nalivi-
qualcs nuiic bnbcmiis, ccntiiin siios conalianttir talis Christi quolibct dcfondcnlc in.spiccrct, qita

astruere. Qiiam t;iincn opiiiionom pncdicliis doclor conjcclalur ab advcrsariis fidci Chrislian.TC nccdiini

ncc coiifirmans, ncc rcprobans, sic finaliter claudit adhiic sextam aetalcm srccuti advenisse, hic totfim
{Ibid., circn fincm). « Qiiomodolihct, inquit, istud se ad rcspondcndiini conferrel, liic ctiani spiranli-

accipiat;ir, sivc crc lalur ila f.ittlum, sive non crc- bus vciiiis tola dii-pulaiioiiis surc vola laxarct, iibi

dalu.r, sivc poslremo ita, sive non ita sit, recte ficri cum taic aliquiddiccrc loci opporliiiiitas exspootarct,

nullo mo.lo diibitaverim. » cl non suporiiis diccrct : « De hac ipsa diversilate

22. Post baec jam de iuccrtis ad certa sinc du- aimorum, quarc sit faclum igiioro, > cum ignoran-
I>io nieutis ociilum dirigens, cl de hac ipsa annorum tiic hujiis pcena Srit crror, iii quo Doininic* iialivi-

diversitale fiiialcm disputalionis suac scntcntiam pro- tatis contradicilur sacramento. Sed qiiia in liac ipsa

incns, sic sequitur diccns {Eod. lib., cap. 14, n. 2) annorum distanlia nihil vidit esse contrarium qiio-

< Non vacat qiiod Scptiiaginta inlerprcies in pluri- miiurs sexta ?ctas sicculi probaretur, non fiiit qii;ire

mis (i;ax diversa dicere vidcntur, c» Ilobrxis codi- aliqiiid qiiod scicnJum sibi csset ex hac varici;iie
 '

;8i DE COMPROBAT. ^TATIS SEXT^ LIBUI TRES. — I.IB. III. m

aniionim seciiieremr pro aelalibus agiioscendis, qnas A genuil Malahel. Malahel annorum ccnlliin scxagiiila

(lislinclas noverat gcnentionibns pra'finilis. Cum quinquc gcnuit Jared. Jared aniionim sexaginla

sive illi breviores anni secundum Hebraios, siveisli duo genuil Enocli. Enoch annorum centum sexvi-
inuilipiices secundum codices noslrus, palciacta, ut giiila quinque gennit Malhusalem. Mathusalcm an-

diclum cst, gencralionum serie, non cogant nos aliud norum centum sexagiula scplem genuit Lanieth.
intelligere, nisi sexlam letatem saeculi csse. » Lamech annoruni centum ottoginta octo genuil Noc.
25. Jam vero quid cx hoc divus llieronymus scn- INoe annorum quinge:!toium ^ factum csl diluviuin.

liat, intuendum est, qui omncs annos ab iniiio mundi SECIUNDA /ETAS.
usqiie ad Chrislum in Chronicorum libro Eusebii, 28. Scm '
anno secundo posl diluvium genuit
quem de Gneco in Lalinum verlit, non de Hebrjeis, Arfaxat. Arfaxat annoriim ccnlum triginla qninqnc.

sed de Septuaginta inlerpretum codicibus inielligere gcnuit Cainan^. Cainam annonim centum trigiiita

voluil, id specialilcr in pr3cfalione annorum cenliim triginla g<'iiuit

sna pracmiltcns. genuit Sala. Sala

Dicil enim i Neqne me fugil in Hcbryeis codicibus

:
Heber. Ilebe annorum ccntum Iriginta quatiior gc-
dissonanles «Uitum annos inveniri pius vel minus, nuit Falcg. Falcg annorum ccntiim trigiiila gcniiil

proul interpretil)us visum est leclitari, sequendum- Ragau. Ragau annorum centum triginta diior.nn
que illuc polius quod exemplariorum multitndo ^ genuit Scruch. Seruch annorum centum Irigiota

jdcm iraxit. > Et lucc vir ipse beat;c mcmoriae Hie- genuit Nachor. Nachor annorum septuaginla novfm

ronymus dixil, qui divinas Scripluras de Hebraeo in genuit Thare. Thare annorum scpluaginla gemiit
Latimim eloquium vcrtit. Quis rogo jam non mani- Abraham. IIxc secunda anas, quam pcr dcnas gc-
feste vidcat illis prorsus de hac annorum supputa- ncrationcs diximus currcrc, unam niinus habcl se-
lione Scpluaginla inlerprelibiis crcderc, qiii mullipli- cundum codiccs Hebntos, qiuc hic poniliir, id est,
ccm annorum scriem illain, proul diclum est, iion jllam qu«; dicitur Cain.un. Qunm lamcn gcncralio-

inlerpretanlium muncre, sed prophetanlium liber- nem et Scptuaginta interprctcs memoraiit, el Evan-
tatc proscripsisse credunlnr gelium sccundum Lucam connrmat. H;c auteni durc

20. Sufficial ergo niinc usqiic probalum vobis astates Sicculi, id est, una anlc diluviinn, aliera post
fuissc, nullani esse annonim siimmam qua; lempo- diluvium, ideo niillain habcnl diflicullalcm in per-

ribus nativitatis Chrisli videalur csse eonlraria. Si- venlionc aimorum, quia dircctis gciieralionum lineis

mililer ct quod aelates sceculi non annorum suppu- currunt, sicut cst unum cx altcro propagatum.
latio afKjua, scd gencrationnra nunierosiias dis- TERTIA .CTAS.
liibuta dislingual ; ac proinde qiiia et hoc probalum -,
29. Tcrtia dehinc ailas sa*cnli scquitur, in qua
cst vobis, qaibus codicibus de ipsis amiis fidem »Jco post commemoraiioiicm Abiah;c, Isaac, Jacob,

adhkberi oporteat, ipsas quoque jam hinc mundi et Joscpli per Hcbra;orum scrvitulem iii yEgypto, el

sctates secundum Scptiiaginta interpietcs cum annis tempora Judicum anni quoiiuntur, quia in gcnera-
suis * suppulatas accipile, et quam annorum sum- liones illas quatuordccini, quae per Mattha;um ab
mam un;iqu;eqiie sctas inlra se vi lcat concludcre, Abraham iisque ad David commcmorantur, non ubi-

tandcm aliqiiaudo confiisi scnlite. IIoc tanliim admo- que anni ipsi ni;iiii}'este palcscunt. Qiiod proplciea

nco, ne cui(|uam illud vidcalur essc contrarium, dicimus, ne conlrarium aliquid vidcatur cuiipiam,

quoJ in icrtia et quinta cetate s;cculi non ipsarum qiiod alius illic gencraiionum, alius hic auctoruni
generalionuin hic anni ponunlur, qu;c secundum ordo servetur, ubi anni quanuntur : cum illic cvi-

Evangclium Matthoci positse suiit : quandoquidcm dciis tantumdcm ordo gcneralioniim lexalur, qui
gcnerationes ipsas in cadem tertia el quinla aetate pervenit usque ad Chrislum hic autcm soia aiino-
;

SJccuIi non sic cum suis annis dispositas, sicul in rum veritas dcscribatur, quai in aiinis fidom tollo-
prlma ei secunda ;ctale sacculi, et annos pariter ct cet lemporum.
gencMtiones invcnimus ascriptas. 50. Abraham annorum cenlum genuit Isaac. Isaac

PRIMA iCTAS. annorum sexaginla gcnuit Jacob. J;>cob annorum

,

27. Praemissis quinquc diebus, in sextodie Adara nonaginla gcnuit Josepb. Joscph annos centiim el

furmalus est. Adam amiorum ducentorum triginta dccem visil. Hebraiorum serviius in .^gyplo annis
gcnuit Seth. Seth annorum duccntorum qiiinque cenlum quadraginla qiialuor. Moses annis quadra-
genuit Enos. Eiios annoriim cenlum nonaginta ge- ginla rcxit populum iii ercmo. Josne annls viginti

nuit Cainain. Cainam annorum centum scpluagiiita scplcm. Olhonicl annis quadraginUi. Aolli annis

» Pnc oculis Julianum habuisse Isidori Ilispalcn- anno sexcentcsimofactnm est dilnvium. Nos vcro
sis Chroiiica, et lib. v Etyin., ut scx xlatiim annos malemus le^crc Nce (tnnoium quiuijenloyum genuit
:

computaiet, miiiimc diibitamus. An vero ea cogiio- Sem. Noe anno sexcenlesimo juctnni est dHuviuni.
verii qua; Chronica nuiicupanlur Mclliti edita ab Sed cum mss. codicibus dcsliluamur, siillicil h;ce
Hciirico Florezio lom. \l llisp. Sacne, aliortim cslo animadverlerc.
juaiciiim nos cerlc ad p;uiein afrirmanlcm nimis
: c H;ec «na ratio cst qn.^e nobis suadct Julianiim
(iropeiKlimus. Ul ut sit, Julianus uirumque compi- lcyissc MclliMim; nam, ul islc, dunlaxat posuii, Sem
avii, et alia adjccit qu;e in eis dcsideranlur. unno secundo post diluvium tjenuit, cic, »;um Isiilorus
lla e;!iderunl collcctorcs Bibliolhcc;e Patrum
^"
in Chronit. scripserit Scm nnno seeundo. posl dilw
:

errantcs abs diibio. Alii conformiter ad sanclum vir.m cum ccnium cssct unnorum (jcnuit, clc.
Isidoruin, lib. v Elymol.,cap.3U, elin Chronic, i\oe
 683 S. JILIANI [•P1SC0P1 TOLETANl 5S4
ocuiaginla. Deliora annis qiiadr;>gii>lr». fi(;iU'^Mi aiinjs A <l<^Ip'iiis nnnis tiiginla oclo. Evcrgolcs annis
qiiadrapinla. AliimelecU annid iriUns. Tiiola annis vigiiiii si'x. Pliilop<)tcr gnnis dccent et scpi.cc).
\iginti iribus. Jair annis viginli duolms. Jeple aniiis Kpiphancs annis viginli quatuor. FUilomclcr aiuiis
septeni. Ahessa annis septem. Abdon annis octo. iriginta q<iinque. Lvurgetcs aimis viginli noveni.

Samson annis viginli. Hcli sacerdos annis qua^h-a- Soicr aniiis deccni el ^piem. Aleiaiuier anuis de-

giiita. Satnuel ct Saul amiis qnrtdraginla. cein. Plolemicus annis oclo. Dionysius anuis tri-

QIIART.V .«TAS. ginta. Cleop.ilra annis duobus. Juliug Cacsar annis

51. In hac qiiarla ;el;iie si cniquam fortccontra- quinque.
tiiiin cssc videlur, qiio.l non ipse numerus qualiior- SEXTA ^TAS.
dccim gcneralionuin Jiic servelur, qui in Maitha^o 54. < Octavius « C;esar rcgnavit onnos quinqiia-
complcctilnr , allendat intor Jorum regein, el Jonu- ginla scx. ilujus quadragesimo primo aniio, juxla
tiiani, omissa Alhalia, ircs reges in mc«lio pr;ctenni- quod Terlullianus llieronymiisque leslanlur, Chri-
sisse Malth;jeum, qui hic cuin aiiuispMuiiilur, et in stns Dci Filius de Maria senipcr virgine nascitur, »

Evangelio deinhunlur, pio co quod Joraui generi sc cl Tihevii imperaioiis tcniporc ciuciligitur, qui re-
misctierat inipiissim;e Jezabcl, et idtirto os ;uc ad giiavil annis viginli qualiior. Ah iniiio iiaquc sa^-
tcrtiain generalioncm memnria tollitur, ue in gancLo: B culi usqiu; ad tempus nalivilalis Christi, qiiaiulo qua-
Dalivilatis ordine pouerelur. Qiiaiiquain ol iliuJ pixc dragcsimus priinus annusOotaTinni C;csarisfuii,evc-
€:eteris qnod plurcs fuerunt
consi.lcrarc co:.vcni;it niiiiit anui 5525. Jain vcro rcsiduus onnornm mi-

successiones, pauciorcs aulcm gencralionos. Nun merus a lcmpure naliviiuis Christi us([ue in pra.'-
cnim qii;c regum, cadem gcnevaiomnn s;;nl lem- scna in piompiu est niiicuique, ct scire si volet,
pora. Unde et Maitha^us eos quos ad gencrationera ct siippuiarc si pl;>cet, a.ssumplis vidclicet ajuiis

iion putavii perUncre, piojieriil, Sic, inquam, fiet, sccundum tcrain ab ipsa Domiiii inc;u'nalione. yEia
ut nsque ad Jochoniam qu.iluordccim generaliomim eiiim invciua esl anie triginla cl octo amios quam
ninncrus non oJTendut. Christus nascerclur. Nuiic autem acclainalur anam
53. David annis qiiaiiraginta, Salom.ou annis qua- e&^e 724. Detractis igilur tiiginla el octo annis, ex
draginla. Roboam annis decem et sepicm. Abia quo aira inventa est, usque ad naliviiaiem Chri-
triUis. Asaph aiinls qnadraginta et uno. Jos;iphat sti, residui sunt 6S^ anni. lleliquuin igitur hn^
an.Vis viginti qniiKine. Joram annis oclo. Ochozias jus sexlye a^lalis tetupus, id esl, a prrcsenli dic

anno nno. Alhalia ar.nis scpl£ni. Juas annis qii.v usquc in horam ip:>;im Guis s:ccuIl qnol anuorum
draginta. Amasias aniiis vigir.li novem. Ojias aimis spaliis protcndalHr, soli Dco est cogniliim. .\t

quini|uaginta duobus. JonaLbam annis se.\. Achaz ^ nunc sit gloi ia ipsi iinigGnilo Chiislo Fiiio Doi, pcr
aniiis viginti sex. Ezechias anuis vig*nli uovenV. M.i- qucin iTpudiata iiiteriin nuuiilcsie palcst it opinio
nafiSes anns quinquaginla quimjue. .\maion annia i!la vcsira v.iiiissima, qu;i ct sexLani adimc :cta-
duodccim. Josias aimis triginla duobus. J»achim, tc;n s.x'cnli cx-pectalis, et sa;culum isiud i« sox
qni cl JecUoiiias, annis undcciin. Sedecias aunis un- niillibns taniunt annis stare conlingilis, qiios jain

decim. et ipsos traiisaclos csse probabilis, si sUidiosius

QLIXTA M1\S, atltMidalis. Ropetendum est igitivqiiod audistis.

53. Quinta aetas a transmigralioncBabylonis usque 55. Abinilio enim mnndi usque ad Christuai com-
ad Chrislum : qnam Malth;cus pcr goneralioncs scx pulatos diximus annos 5525, quibiis si «utdanlur
scquilur, quia in progeneraloribus ipsis, iit pole in anni ab incarnatione Domini 680 usqiie in pr.e-
caplivitatecoastituti v,quisquot annis vixerit, non fa- seiilem diem, id esl, qnando serenissinius Ervi-
cile noscilur. Uco uieliiis numerus annorum seta- gius princeps scxtunj imperii ftui vidttur h.ibere
tis hiijus ussjiie ad ClirisLuin per liistorias gcnlium co- anntim, compuiati uib uno 00 il anni efiiciuuiur.
gnosccndas adliibclur. Hebraeorum captivit.is eep- Quos etiam si juxta .'ili^ruai historias compuiare
tuagiiita annis. Darius annis triginta qualuor. Ilii- jj veliLis, propensiorem el majovcin fortasse iinnorum
jus tempore Jud;eorura caplivitas absoluta est. numerun) comprobalis. Sic, inquam, transactis sex
Xerxes aanis viginti. Arlaxerxes annis quadiaginla. niiilibus annis, quid iam niinc Juda,'oi'nm talsila$
Darius » decem et novem annis. Artaxer.ves annis agis, quando pcrdilo rogiio et sacerdoiio, iralteris
qiiadi-aginta. Arlaxerxes ^ annis viginti sex. Xerxes in errorcm, ct gcncraiionum ncscicns ordinem, in
« auui^i quaiuor. Darius * annis sex. .Alexandcr St>Ii$ aiinis tibi futuram collocas fideiu?Ecre niul-

fjHimiuc aniiis. PtolQnucus annis quadraginla. Phila- tipliciier victus ct convictus es de a;;aic sa:culi

• Scilicct JSotliHs, co cognomine designatus ab Ilaud malc hunc Darium, ad aiiorHm cjusdcm
<1

Isidoro et .Meilito in Chron., ut ab aliis Dariis dis- nominis distiuctioncm, Arsami /i/turn cognominavit
linguatur. Mellilus.
k .\rl.ixcrxcs, qui et Oc/im.'5 dictus cst, ut enm « edidcre collcctores Bihliolhcca! Patrum;
Iia
nominant iu Chroa. iidom Isidorus ct Melli- alii Oclarianus, ut et M;'llitus, et sain.ins
auteni,
lus. Isidor. in Etymolog., seJ in Chionic. Qriavius. I^i-
« Xerxes quoqiie lcgilur apud Isidor. lib. t donis aulem Pacensis, qui iransfert vcrba notata :
Fiym.,sed mcliusin suisChroii.utct apu MclUtuin : 1 Octaviatius, . . . rcgmt-, cle.
4i-jr< Oilii filius*
 ;

5S5 ANTIKElMENnN LIBRl DIJO. — PR^FATIO. 586

sexta, ei Christi nalivilale prselerita. Nibil enim a mandavit, ua pluant siiper tc pluviam (Isai. v, 6)

verum quod respondeas invenies, quia et per aeta- et adhuc dicis nasciturum csse Christum? Exspe-
tes jiixta codices tuos generaliouum ordine pntefacio cto, inquies, qui jam olira venit in mondum.
succumbis, et per ipsam annoruni summara se- Vere mullum erras, raultum desipis, multum ster-
cundum codices vulgatoe edilionis manifeste dcjice- lis, graviler enim corruisti, o Israel; in iniqui-
ris. quam dolendus est error tuns! Nulla lalibus tuis collisus es, confraclus es, conquassatus
enira le prophetalis historia juvat, nuUus hislo- es. Viam perdidisti, viam ergo sequerc, ut per
ricus ordo confirmat : jam signa tua non vides, jam viam venias ad saluiem. Amen.
i!)n esl prophela (Psal. lxxhi, 9), nubibus enim

SMMGTl JOLI^MI
EPISCOPI TOLETANI

ANTIKEIMENON
HOC EST

CONTRAPOSITORUM SIVE CONTRARIOKUM IN SPECIEM

UTRIUSQUE TESTAMENTI LOCOHUM ,

LIKRI DUO ,

Ex antiquo Fuldmsl codice eruti , et auctori suo restituti.

ANDREyE SCOTI PR.^FATIO

Ejus edilioni praefixa in Bibliotheca magna veterum Patruin Coloniensi.

Iu sacrara Scripluram qucesiiones investigando scripsere olim complurcs. In his Hieronymus et

Augustinus, maxinia Ecclesiae lumina. Tamen quic hujus nomine circumfoniatur (a) Quresiiones Ve-
leris ac Novi Testamenli beali Auguslini non esse, sed hseretici alicujus docel illuslrissimus Bellarmi-
nus card. muiiis argunieniis Jurisconsulti ad hxc 'AvTJvopiaf, e suis colleotas Pandectis al({ue codlcibus
juris, conciliare invicem sludent. In sacris vero liiteris, ul in Dei, qute ipsa est vositas, verijo atque
eloquio, nulla existunt revcra pugnanlia, sed in speciem duntaxat, quae facile e sanctis Patribus a thcolo-
gis orlhodoxse fidei queant componi ac conciliari. Anonymus quoque in hoc gencre prodiit olim, 'Avrt-
«tuEvwv litulo, hoc est, Locorum S. Scriplurcc in spccicm pugnanlium, libris duohus, nimirum in
Vctus Novumque Teslamentum ; sed quos quidam in ires libellos non recto diviserit, epistolas aposio-
licas ab Evangeliis (quil)us simul constal Novum Teslamenlum) segrcgando.
Nos nuper dum heatos Isidorum aique llildefonsum de Sacris Ecclesiic scriptoribus evolveremus,
in Appendice Felicis de Juliani episcopi Tolelani scriplis incerli aucloris libellum huir; Juliano rcddi
observavimus, puta 'Avrtv.eiuevwv, quem natalibus suoque parenti nunc demom rcddimus, auctoritatem
Felicis seculi. Sic enim ilic « Scripsil el Julianus Itbrum de Conlrariis, quod Crece 'AvTixuiti-
:

vwvvoluit lituio donarc qui in duos divisus est libros, e\ quibus pvimus disserlaliones conlinet Ve-
:

leris Testamenli, secundus, Novi. i Haclcims Felix Hispanus. Porro etiiluni memini hoc opiiscidum a
Joanne Alexandro Brassicano jureconsulto, Basilecc 1530. Deeinio post anno Coloni.T Gervicor, evul-
gavit ex codice, ni fallor, Fuldensi longe antiquissimo. Parisiis quoque cum Juisiiio in Conesim exiit
typis. Tractavil post idcin argumonlum Serapiiinus Cumiranus Fellrensis e fn;nliia sodalium sancii
Francisci hoc epig^aphc libri dupiicis : Concitiatio locornm cominuniHm sacrcv Scri}i'ur(L' qui intcr se.
pugnate videntur. h hnnc naoius spuiam mirifice illustravit nobis vcro patrcm aucloremque digito :

vehni commonslrasse sit salis. Valc.

(a) Vidcsis admonitionem Bencdiclinorum in hunc librum Quxstionum in App. lom. III Operuni
S. Angusiini, pag. 5i.

EDiTORIS HISPANi MOMTUM.

Pauca snnt qurc post Andream Soolum moneamus lectorem : sed illud silentio prwterire minintc dc-
"'""" '' " " — '"" -" '
'' ' "~ =--- '-" -
ipsumque pri-

Vatrol. XCVI 19
 ; :: : : : : : : : : : :

S87 S. JLLIANl EPISCOPI TOLETAM S88

enim Iiacleiius uubilavil scripsisse 'AvT/zotjievwv S. Scriplura; in duos libros divisum, leslc Feticc cjus
succcssore. Quod vero hujusmodi Iraclutus is ipse sit qucm ediuius, amplius dubitarc nos non pali-
luf Apologeticum Sansonis, abbatis monastcrii Pinamelariensis in Baetica, ct ecclcsiye S. Zoili pa-
rochi, scriptum anno 8li4 adversus Ilosiigcsium opus ariie. paucos annos edi^lum a :P. Floroz
lomo XI Hispaniaj sacrsc. Cujus lcstimonium hujusmodi est, cui nemo rcfragari possit. In eo enim
noa semel laudalur opusculum AvTixemsvwv S. Juliani Tolelani; neque id solum, sed et verba
ipgissima, qualia in interrogationibus et responsiouibus reperiuntur : scilicol (ut nos ctiam suis iotis
adiiotamus) in qua'slione IC, 59, lli> et 129 libri primi, ct 48 libri sccundi. Quo luculenlissimo
argumento omnes diflicultates evanescunl, qua^ Guillelmo Caveo et Fabricio visa; sunl prapsentcm qua;-
stioneni de \ero bujus libri auclore implicalissimam reddere. Itaque si qui snnt mss. codices in Ita-
Jia (qnales in biblioiheca Aniciana cxslare testalur Joan. Bapt. Maro, et in Casincnsi .Angelus de la Nuce
archiepiscopus Rosanensis) cum nomine S. Bertharii, qui anno 856 abbas erat Casinensis, vita lunclus
anuo 883, vel ideo nomen illius pra^seferre dicendi sunt, quod ipsius cura a<it opera exscripti fuerinl,
vel sub eodem lilulo diversas qu.estioncs, vel diversis sententiis explicalas contint.'iir, quorum ulrumque
frequenlissimum est, ut nemo prorsus ignorat. Certc auodiibel aliud excogitandum est polius, quam hocce
©pusculum abjudicemus Juliano post apertissima Feticis el Sansonis teslimonia.
Ad prajsentem edilionem quod attinet, quoniam Lugdunensis edit. Bibliolh. Patr., quam unicc ad raanus
habuimus, pluribus mendis scatebal, curavimus Patrum sententias, quibus universum opus intcxtum est, ad
meliores illorum ediliones conferrc atquc emendare sobric lamen cautcquc id egimus, habenles praj oculis,
:

S. Julianum non tam sententiariim verba quam scnsum aliquando refcrre. Sed ncque in ipsis verbis continuo
correximus si quid ab editis discrepant: quoniam sa;pissime S. doctoris lectio probabilis, nonnunquam vero-
similior esl, ut dubitare nemo possit S. Julianum emendatissimos codices SS. PP. manibus versasse.
Quaesliomim deinde ordinem anie perturbatum correximus ut deinceps qua;siiones non solum librorura ;

S. Scriplurae, scd etiam in uuoquoque libro capitum ordinem sequerentiir. Insuper ex Sansonis Apologetico
supplevimus qujestionem 70 lib. i, ab ipso laudatam cap. 24 lib. ii, quacque iii cseteris edilionibus desidera-
batur. Njhil deinde non egimus ut editio sit absoluiissima, quantum (ieri possit.

LOCORUM IN SPECIEM PUGNANTIIM

L\ SEQUEiNTIBUS ANTlKEIMENiiN LIBRIS DUOBUS

IINDEX ALPHABETICUS.

(i, 56.) Anno primo Cyri rcgis Daniel fuil:

(Lib. II, tnterrogi. 45.1 Abba,Pater,nosclamamus in Anno terlio Cyri regis Daniel fuit.
(i,105.) Aquas in plateis divide:
Spirilu sancto
Abba, Pater, Spirilus filii clamat in nobis. Aquas tu solus habeto.
(ii, 75.) Argue, iiicrepa in omni patientia
Dominum et illuminamini
73.) Acccdite ad
iii,
iucem inaccessibilem illam ncmo videi.
Aigue cum omni imperio.
(i, 40.) Asccndit Elias i« coelum:
(i, 12.) Adam primum creatus est, deinde Eva:
Asccndil in cfflum nemo, iiisi qui descendit, elc.
Adam el Eva simul creaii lcguniur.
(i, 85.) Aversus es ab ira lua:
(i, 36.) Adorabis Dorninum Deura luum
Averfe iram tuam a nobis.
Adoraie scabellum pedura ejus.
(ii, 30.) Aure audietis, persona Filii loquiJur:
(ir , 47.) Adversarius quis erit , si Deus pro
Aure audietis, persona Spirilus sancli loquiiur.
nobis?
Adversarius veslcr diabolus quterit quera de- B
voret. nomine Patris,et
(ii, 15, 16.) Baptismus iu Filii.et
(i, 41.) .(EKYpliis Dominus Salvalorem mittet
Spiritus sancli
iEgypiios uoniinus perculiel plaga.
Baptismus in nominc Je.su Christi.
(ii, 78.) Angeli in eum prospicere desiderant:
(i,123.) Beatus qui non esl coinpunclus trislitia
Angeli sempcr vident faciem Palris mei.
delicli
(ii, 9.) Angeli semper vident faciem Palris mei:
Lugete ct plorate.
Angeli omnes in ministerium sunt missi.
Bcaius qui suffert tentationem:
(ii,"2.)
(i, 73.) Anima bominis ad Patrom advocatur:
Ne nos inducas in tentationein.
Anima domum Patris oblivisci jubeiur.
(i, 120.) Benelicium cum eieclione:
(i, 21.) Animse in ^gyptum vcnientes scptua-
Benelicium sinc eleclione.
inia.
(ii, 58.) Bonum in me nrtn habitat
Animai in^.gyplumvenientes scpluagintaquinque.
Yivo, non ego, sed vivil iu mo Christus.
(ii, 4.) iVnimam non possunt occiilcre: non est usque ad unum
(i, 70.) Bonnm faciens
Auima mea malis repleta est.
Bomiiii fat iens est populus Dci.
(i 50.) Animalia non revertebanlur cum ince-
Bonus bomo de bono ihesauro proferl
,
(ii, 7.)
derenl
bona:
Animalia ibantel revertebantur.
Moy^i im- Bonus nenio nisi solus Dens.
(i, 15.) Aninialia quaidnm ex lcge
(i, 6.) Bona omnia el Dominus ot servus:
munda Boniis nenio nisi solus Dcii»-.
Animalia qusedam etiam in arca Noe immunda.
(i, 5.) Bona valde eranl oiiinia:
(i, 17.) Anui peregrinalionis in j^gyplo quadrin-
Boua non crar.t, sed immunda.
qtiicd.im
genii
Xmi pcregrinationis in ^flgypto quadringenii tri-
giiiia.
(i, 55.) Anno sccundo Nabuchodonosor somnium (i,23.) Calccamcnium solve de pedibus tuis:
cst factum Calcearacnta habebitis in pedibus vestris.
82.1 Calixvini meri plenus :
Anno tertio pueri adducli sunt. 'i
 : : : :: : : : : : : : ' : : : ::: : ::: : ::; :

)89 ANTIKEIMENaN LIBRI DUO. — INDEX ALPIIABET. 590

Calix plemis misto. (i, 05.) Exauditus non esl DavicJ clamans ad Do-
(i, 153.) Caine mea videbo Dcum Salvalorem miniim :

Kieum: Exaudilus cst David chimans ad Dominum.

Caro et sanguis regnum Dei non possidebiint. F
(ii, 54.)Carnenon vivimus, ncc secundum ornem Fermeniumde sacrificiis abjicieftdum
(i, 51.) :
Tiilitamus Fermentatus panis adhil^endus.
Carnalis egosum, Paulus ail. (ii, 26.) Filii Abrahae Judwci sunt dicli
(ii, 24.) Caro non prodest quidquam :
Filii diaholi Judcei dicti.
Carnem meam non edens non liabet vilam.
(ii, 46.) Filium Dei se fore Pauhis exspeclat
(u 5C.) Chrislus ex seinine David sccundum
, '
ilios Dei nos csse Paulas pra^dicat.
iamein 19.) Filius David Christiis est
(ii,
Si novimus Christum secundum carnem, jam i)on Cur David ipsuiu Dominum vccat?
lovinms. (ii, 77.) Fides sine opeiibus njoriua :
(ii, 59.) Circunicisio prodest, si legem cusiodias :
Fides , ei qui non operalur , lepulalur ad jufcti-
Sicircumcidamini, Clirislus nibil prodesl. tiam,
(ii, 60.) CircunicisisClnisUis niliilpiodest:
(i, 13i.) Friistra niiiil facii- Dons
Circumcidit Timolheum distipulum Paulus. Fruslra ipse Job aftlixit.
(i, 45.) Clama, nc cesscs :
(ii, 5.) Fugile perseculi in .'iliarn civilatem :
Clainor tolialur a vobis. Fugit mercenarius, dal aniuiaiu pasior.
(i, 79.) Claraans hiboiavi, raucsc factoe sunt fauccs

nicse :
G
Sicut agnus non aperuit os simm. (i, 54). Gazophylacium sacerdolum ad meridiera :
•
(i, H7.) Confusio est addiicens poccatum Gazophyiacium sacerdotum ad aquiioncin.
Confusio esl adducens gloriam. (i, 45.) Generationcm ejus quis cnarnibit ?

(ii, 74.) Conteuderc noli verbis : Gener. tio cjiis sic eral.
Conlradicentes rcvinoere dcbentei>iscopi. (i, Genles huiredcs fore notum fuit veferi-
22.)
(i, 83.) Cor ineum jucuiidetur: bus:
Cor meum timeat nonven luum. Gentes hiEredes esse non noium aliis.
(i, 409.) Cor regis in nianu Dei est (ii , 65.) Glorialio Pauli tanlum in cruce Do-
Cor Nabuchodonosor secundum voiuntatem suam mini
fuit. Gloriatio Pauli in inGrmiiatii.us suis.
(i,63.) Corruplio carnis Christi negala ;
II
Corrupiio carni Chrisli attributa.
(ii, 21.) Ileliam se non csse Joannes ait
D Ileliam ipsiim e.sseChns;us dixit.
Da bono, el non pcccatori :
121.) (i, 4.j Homo ad imaginem Dei faclus
ii,
)a omni
petenli le. Dgus quis similis libi?
20.) Denm se vidisse Jacob teslatur : (i, H.) Ilomo de liino factus :
ii,
>ciim nemo vidil nnquam. Homo inanibus Dei factus.
Deusauclor et creatorboni
7.) : (i, 10.) Homo se.<to dic factus :
ii,
pacem, et creaiis malum.
>tus faciens Ilorao non crat qui operaretur lorram.
(ii, 15.) Dederunl polum, acetum cuin fcllc : (i, 14.) Ilomo centum viginli annus vivel
Dederunt in escam meam fei. Homo multos pluresannos vixit.
(ii, 55.) Deus erat inChristo, mundiyn rccon- (i, 26.) Honora patrem, quartum mandaluni

ciiians sibi : Honora patrem, primum mandntum.

Deus, Deus meus, quare mc dcreliqiiisti?
I-J
(i,47.) Deus adiracundiam provocalHS :

Deus ad iracundiam provocandiis. (ii, 27.) Jesus in judicium in hunc mundum ve-
nil
84.] Deus jusius et verax est:
ii,
)eus inistra Job afflixit.
Jesus venil, non ut judicet muiulum.
(ii, 18.) Jesus dictus esl sedens a dexiris Patris :
54.) Deus nou mcnlitur, nec mutiHur :
II» Jesus visus est slans a dexlris Pairis.
)cus mutavil seiitei^Uam cuiii tNinivitis.
(ii, 83.) Jcsus quadraginla dies cum discipulis
(i, 9.) Deus sepliiuo die reqmo\il:
post resuneclionem
Deus operalur.
usqiie modo
71.) Deus vult omiu>s hoininfis salvos fieri
Jesus dixit discipulis : Cum adhuc csscm vcbis-
iii,
)eus cui vult miserelur, et quoni vult indiirat.
cum.
(ii, 65.) Imitaiores Dei eslote Paulus ait. :

iii,
8.) Diabolus nominavit Chrislum Fi!ium Dci
Imitatores mei stole Paulus ait. :
)iabolus explorat, an sit Filius Dei.
(i, 67.) Iminutabilis David promissus est
3.) Die primo angeli, sexto hoino crcati smit
(i» :

Mutabilis David mox elfeclus esl.

Die una angeli et homo creati legunlur.
(i, 61.) Impii videbunt in quom pupugenint
8.) Dies una creationis miincti
ii, linpius (ollatur, ne videat claritatom Domini.
)ies septem creationis mundi.
(i, 122.) Inimico tuo ne credidoris in .xlernuni
(i, 1.)Dies vespere el nianc fuit
Sidera deinde quarto die facla. Inimico luo csto conscntiens in via.
(i, 107.) Iniquos persequilur nialum :
(i; 52.) Diligite amicos veslros, et non inimicos :

Diiigite inimicos vestros.

Iniquis bene osl omnibus.
(i, 119.) Iniiiuin peccaii siiperbia est
(i, 64.) Dolores et Iribulationes invenerunl mc :
Dolorcs ct tribulalioncs ego inveni. Initium peccaii cupidilas est,
(i, 5S.) Interpres Gabrietl erlt :
(i, 72.) Dormicnti Deo dicitur, cxsurgo, Doinine :

Neqiie dorinitabil, ueque dormiet. Intcrpres noii erat.

(i, 102.) Invocantibus omnibiis prope csl
(i, 51.) Dulecdo voluminis Ezechiehs in ore :

Aiuariludo in indignatione spiritus. Invocabuut me, rt non oxaudiam-

(i, 105.) Invocabunt4iie, ot non ^xaiidiarrx
E Invocamibus te omnibus misericors es :

(i, 113.) Ecclesia yna csl (i,158.) Job scipsum reprehei\dit

Ecclesiis septem scripsit Joannes. Job amicis Iribus pra;fertur.
(i, 137.) Escain fenum ut bos comedit 126.) Job desperassc legilur :
ii,
Esca cjus eiecta est. ob parci sibi desideravii.
 ::
: : : :: : :: : :: : : :
: : : : : : :: :: :

591

(t,131.) J;)b vias suas redarjjuil

S. JIJLIANI EPISCOPI TOLETAM m
Mori non vult Paulus, scJ supervesiiri.
Job siil, qiiod jiisius sit. (i, 76.) Mors super illos veniei
(ii, 22.) Joanues ClHisluin venisse pra»dicavit
kcntes descendunl ad inferna.
Viventf
Joaniies, an Jcsus sit Chrislus, quaesivil. (i, 87.) Morlem quis non videbii ?
(ii, 17.) Joannes, non nianducans iicque bibens Moilem iion videbit, scrmoncm
:
Dei servans.
Joannis esca locuslaj el mol. 72.) Mulieribus docere
(ii, non permi'.liiur :
(i, 62.) Irascimini, et nolile peccare :
Mulicribus docendi poleslas datiir.
Irain oinnein deponilc. Ai, 33.) Mulla habeo vobis diceie :

(i, 47.) Iracundia a Deo longe est

Omnia nota fc^ci vobis.
Iracundia el furor cuin Deo esl. (i, 78.) Multifariam mullisque modis locutus esl
(i, 18.) Israel quarta generaiione exiens de ^Egy-
Deus :

|ilo
Semel locutus est Deus.
Israel quinla generationc exiens de ^flgypto. (i, 128.) Muliiplicavit vulnera mea sine causa
(II, 23.) Judicium Pairi allribulum :
Nihil in terra sine causa.
Judicium onme Filio dcdit. (i, 91.) Mulliplicali siint nimis :
(i, 1)6.) Judicia oris tui omnia pronuiUiavi :
Pauci facti sunt.
Judicia Dei inscrulainlia sunt. ^i, 124.) Mundi corde Deum vidcbunl:
(i, 97.) Judiciis luis non dcclinavi
Salan inler Qlios Dei asliiil.
Judicia lua doce in^.
(i, 33.) Jurabilis per nomcn ineuin :
N
Jurarc noiile oninino. (ii, 25.) Ncmo ascendit in coelum, nisi qui desceiv-
(i, 100.) Justificabiiur in conspcctu luo non omnis dit,elc
vivens : Ubi cgo suni, illic et ministri mei enmt.

Elegii nos, ut esscnuis sancti. (ii, 3.) Nemo potest dicere Dominum Jesum,nisi in
i)5.) Jusiificaliones luas in cordc abscondi Spiritu sancto
ii,
ustificationes tuas doce me. Non omnis qui dioit mihi, Domine, Dominc, in-
(i, 108.) Justus manducans repievit animam suam: ^ic
Iroibit,
Juslus Paulus csuriil siiivitque. (i, 112.) Nocens, in opere malo non permaneas

(i, omnia disponis

116.) Jusle :
Noceits noceat adhuc.
Non puniendum conderanas. (i, 24.) Nomen Dei est, Quis est?

Nomen Dei est, Dcus .Abraham, etc.

L
(i, 129.) Novit Dominus et decipienlem et de-
(ii, 50.) Laiis Coriiithiorum, qyod iiihil dcsil eis :
ceptum
bchismata et contenlioncs in Corintliiis. Nunquam novi vos, dicil Dominur.
69.) Laus ejus semper in ore meo : (i, 136.) Numerus nunquid
est milllum cjus?
ii,
iaudem seplies in die dixi tibi. Decies millies assistebani ei.
Ji,
92) Laudabunt te, Domine, non morlui (i, 70.) Nunqiiid de bobiis ciira cst Deo ?
«audauo noroen tuum in detcrnum. Homines et juinenta salvos facies, Domine.
(i, 110.) Laudet le os alienum :
Laudat se Job de multis.
(u, 59.) Legem Pauhis se non deslruere testalur fi, 30.) Oblatiovictimarum inslitula :

Legcm desirui a Paulo pvaedicatur. Oblatio viclimarum Deo odiosa.

(ii, 42.) Lex sancta et jusia est (ii, 76.) Omnia nuda et aperla oculis ejiis

Lex viiUis peccaiiest. Videbo, ail Doiniiius, an sil ita.

(ii, 40.) Lex ubi non est, ibi nec praivaricalio (i, 130.) Omnis hypocrita non venielin conspecln
esi Dei:
PrBvaricalores omnes peccalores terrae. Omnes gentes congrcgabuntur anle euni.
70.) Lex juslo non est posita : (n, 62.) Onera porlate aller alleiius:
iii,
jCgem poue raihi, Domine. Onus suum quisque porlabil. I
(ii, 45.) Lex ubi noa est, ibi nec peccatum impu-
n, 98.) Onus meuin leve est
talur Vias duras ego custodivi.
(i, 52.) Opera juslitiic per pcccalum pcrduntur .
Peccalum Cairs cl patriarcha; agnoverunt.
(ii, 37.) Les ubi non est, ibincc puevaricalio Opera cujusque per iguem pondcrantur.
(ii, 1.) Opera veslra ne faciaiis coram hoininibus:
est
Peccato omnes obnoxii sunt. Opera vesira videant bomines.
(ii, 35.) Locuius sum palam mundo : 118.) Oralio tua non iteranda :
ii,
Locutus suin hasc in proveibiis. Iratio sine interniissioiie fienda.

(i, 27.) Longieviias vitae promissa esl

(ii, 29.) Oves alias habeo adducendas
Loogaeviias vitac deplorala cst. Non sum inissus nisi ad oves Israel.

M P
(ii, 32.) Pacem meam do vobis:
(ii,10.) Magistnim se dici Chrislus noluit
Magistrum se Chrislus Dominuni asseruit.
et Pacem non veni mittere in lerram.
101.) Magniludinis ejus non est liiiis :
127). Parcis niinime deiinquenli
ii,
ii, *arcis pcccalis meis.
iagnus super omnes, qui in circuitu ejus sunl.
(i, 19.) Major servial minori:
(ii, 30.) Pater et ego unum sumus:
Major adoraluv a minori. Paler major me esi.
51.) Maledici jegnum Dei nou possidebunl iii,
11.) Patrem nolile vobis vocare super lcrram
iii,
laledixil Paulus Ananise. *atres nostri omnes sub nube fueruni.
(ii, 37.) Paulus aliquando sine lege vixil
(u, 79.) Mandaium non novuro scribo vobis
Mandatum novum do vobis. Paulus octava die circumcisus fuit.
(ii, 41.) Pauhis aiiquando sine lege vixit
98.) Mandatum tuum latum nimis :

ii,
*orta angusla esl vita;.
Paulus Hebr.cus ex Ilebraiis.
(II, 53.) Paulus abundanlius se laborasse dicit
Mendax omuis homo
h, 93.) :

Meadax non David haec loquens. Paulus se infirmum omnium sanctorum ait.
(n, 57.) Paulus primum in .Arabiam abiit:
81.) Mirabilia mulii sancti fecerunt
ii,
lirabilia magna solus Deus facit. Paulus primum Damasci commoratus cst.
(t, 135.) Pax in sublimibus habetur:
(ii, 67.) Mori Paulu& cupit, et esse can) Cbrfsio
 : : : : : :: :; :: : : : : : : : : : : :: :

m ANTIKELWh NiiN LIBRI DUO. — INDEX ALPIIABET. m

Ucx Pcrsarum restitil angelo. (i,29.] Sacerdos quosdam morluos non contingat:
(i, 125.) Peccasse Job se accusat aacerdos morluos oinnino non conlingat.
A corde suo reprehcndi se negat. (i,74.) Sacrificiura Deo imraola :

(i, 28.) Peccatum parenlum in filiis reddilur : &acrificiura si voluisses, dcdisscm.

Peccaluni parcntuin non in filiis redditur. (i,80.) Salvnm rae fac de limo profundi
(i, Ai.) Peccatum Christus noii fecit infixus sura in limo profundi.
Peccatum Christus pro nobis fecit. ^i,16.) Sanguincm comedcre prohibitum :

(ii, H.) Peccalum quod operor non inlelligo : &anguiuem cornedere pricccptum.
Peccatum non cognovimus, nisi per legem. (i, 89.) Sedct Doininus a dextris luis :

(i, 49.) Pcccalum Judaii ante adventum Cbrisli ha- Sede a dextris meis.
buerunt (ii, 14.) Semper vobiscum ero ad consummationera

Pcccatum non habcrenl, si non venissct Christus. sccciili

(ii, 28.) Peccatum vestrum nunc manet; Sempcr paupcres vobiscum habebitis, me non
Pecc.ilor Paulus primus legitur. semper.
(ii, 80.) Peccatum non facit, omnis qui esl es Deo: (i, 57.) Sententiam Dei Danicl immutabilem novil;

iVccatum nos non habere si dixe.-imus, etc. oentenliain Dei mutandam persuasit.
(ii, 82.) Peccalum nou facit ex Deo naius ; (i, Silentium sibi Jeremias indixit
48.J
Filios genui, ipsi autera spreverunt me. ailentiuin idera posiea solvit.
(u, 38.) Peccato omnes obnoxii sunt (i, 88.) Similis quis erit Deo ?

Peccatores muili per inobedieniiam unius. Similes eriinus ei.

(i, 68.) Peccator cum ingemucrit, saivus erit; (i, 42.) Species non est ei, neque decor :

Peccatorem Deus non exaudit. Speciosus forma prae filiis hominum. 4

(i, 90.) Peccatoribus se Deus non commiscet (i, M4.)SpirilusDomini replevit orbcm terraruin:

Peccatoribus se Christus accommodavit. Spiritus Domini discurrens, et mobilis dicilur.

(ii, 68.) Perfeclionem Paulus abesse testatur : (i, 115.) Spiritus Domini bonus.esse dicitur :

Perfcctioncm Paulus adesse significat. Spiritus Doraini niaius in Saul.

(ii, 5J.) Personara filii loquentis Joannes demon- (), 40.) SpiriLus Doraini super rac, Jesus ait

strat Spiritiis sanctus nondum erat datus.

Personam Spiritus sancti ioqucntis Paulus dicil. (u, 52.) Spiritus dona ad mensuram dantur :

(ii,34.) Petite in nomine meo, et accipietis : Si>iritum ad mensuram Deus non dat.
Peliil Paulus ter, nec impetravit. (ii, 64.) Suljecta omnia sub pedibus Christi
(ii, 49.) Placeat unusquisquc proximo suo : oubjecta nondum oninia sub pedibus ejus.
Si hominibus placerein, servu.s Christi non essem.
T
(ii, 5(5.) Placelc omnibus per omnia, sicut ego om-
(i, Tempestas dcmersit me
80.)
nibus placeo :

Tempestas aqu:« non me demergat.

Si hominibus placerem, servus Christi non essem.
(i, 37.) Tentat vos Deus :
(u, 48.) Potestas non cst, nisi ex Dco
Tentat ncniinem Deus.
Kegnaverunt ipsi, sed non ex me.
2.) Tentaiio ut absit oraraus :
(ii,
(i, 53.) Praeccpta dedi eis non bona :
Tentatio beaios facil,
Pryecepla el justa et bona sunt.
(i, 2.) Terra.sexta die creqla , non legilur in
(i, 75.) Praedicatores boiios vult Deus
Ccncsi :
rraedicalores etiam raalos aJmittit.
Terra sexla die crcaia legiinus in psalmo.
(ji 59.) Principes laali, non ex Deo :

(i, 111.) Terra in a?lernum stabit

rrindpes etiam mali ex Deo.
Terra et omiiia auferuntur.
(i. 58.) Prolc carentcs, maledicti
(i, 99.) Tcrra fundata super nihilum :
Prole etiam carentes, benedioti.
Terra fundata super aquas.
86.) Proniissio Dei David facta ;
ii, (i, 106.) Timeas Dorainuin, et nemineni alium
*romissio Dei immutala visa. :

Tiraeat uxor virum, el scrvus Dominuni.

39.) Promissio domui lleli facta est
ii, (ii, 81.) Tiinor non cst in charitale :
'romissio eadeui iuimutata est.
(i,60.) Propbetam se esse Amos ncgal
Timor Domini castus permanel.
Prophetam ipsum esse nos novimus. (ii, 12.) Tristes disci[nili fucrnnl Domiiii
Tristanlcm mecum noii inveni.
Q (i, 33.) Tunicas duas Moyses habere jussus eel

0, 71.) Qiuxrentes animam ejus vim laciebanl Tunicas duas discipuii piohibiti sunt habere.
Quoerentes non sunt animaiu ejus.
U-V
U
(i, 66.) Vix uuivers» Doraint miscricordiTe ct
(ii, 66.) Ueclormundi sccundum oranes Scripluras verilas :
Peus
Vix* oinnes Doniini veritas.
Reclores mundi adversarii nostri.
(i, 104.) Viam iniquitalisambulans non reverlclur.
(ii, 46.) Redempiionera corporis Paulus
sperat Viam iniquitatis arabulans Paulus revcrsus cst.
Redemisse nos Christum Paulus pnedical.
(i, 94.) Vias Domini non ambulabunt iniqui
59.) Regcs regnavcrunt, non ex mc :
II. Vias Domini Paulus iniquus ambulavit.
leges regnare facit, etiam hypocritas.
(ii, 6.) Virga discipulis probibiia :
(ii, 69.) Ucgnavit cura Chi isto
mille annos : Virga tanlura ferenda admissa.
Semper cura Doraino criinus.
(u, 61.) Virga Corinthis minatur ;
(i, 152.) Uesurgct minime
hoino dormiens :
Mansuetudo Galati.s pra^cipitur.
Rcsurgemus quidcm orancs.
(i, 15.) Uxor sulijicionda viro ;
S IJxor audicnda a viro.
(i, Sabbalum sanctificandum
23.) :
(ii,20.) Uxores odire Christus jubcl
Sabbatum Dco odiosum. Uxorcs diligcrc Paulus docct.
 ;
: ;

L95 S. Jl^LIAM EPISCOPI TOLETANl 596

ANTIKEIMENaN
HOC EST

COIVTRARIOUUM SIVE CONTRAPOSITORUM

LIBER PRIMUS
Qucestiones cx Yeteri Testamcnto in speciem pugnantes , carumqite ditucidas solutioncs
succinctim comprchendens.

EX LIBRO GENESEOS. A b secundum a Noe usqne ad Abraham; tertiura tem-

INTERROCATIO PRIM.V (/l/lflS o). pus, quasi lertiusdies ab Abraham usquc ad David;
Quomodo in illis primis diebus facUim vespere et c quarlum usque ad transmigrationera Habylonia;
mane scnbitur, cum in quarto die facla sint sidcra, ^ quintum usque ad praedicationem Joannis « sex- :

per quac dies a noctibus distinguunlur? Sic enim in tum tempus tanquam sextus dies, a Joanne usquc
quarto die dixisse Dominus legitur : F\aiU sidera in in fuiem. f
In hoc se.xto die Chrislus de Virgine natus
firmamcnlo cceli, ul luceant sttper lerrani, et dividaiiU est, hoc die spiritalis lcrra fundata est, id est Eccle-

inter diem ac noclem, et sint in sigua, et tempora, et sia. FundameiUvm enim nemo potest ponere, pra'ter

dies et annos {Gen. i, 14). Quomodo jam Deus divise- id quod positum est, quod est Christus Jesus ( / Cor.
lat inter diem et noctem, si hoc quarto die sidera III, 11 ). Cum ergo omnes qui credunt per univer-
faciunt ? sam terram immobiles sunt in fide, fundata cst terra,
RF.SI-O.NSIO. ct tunc fil homo ad imagineni Dci, « quia illic ligu-

Reslat ut inlelligamus per ires illos dies qui sine ratus est. >

sole vel luna fuerunt, in ipsa nTERRocATio III {Alias 5).

quidom mora temporis
distiflctiones ipsas operam sic appellalas, id est, ve- Cum primo die angeli, sexto homo crealus s]l{Gen.
speram propter transactionem consummati operis B 26 seq.), quomodo Dominus ad Job loquiuir, quasi
I,
,

mane propier inchoalionem futuri operis, de simlli- simul angelum el hominem creaveril ? Dicit enim :

tudine scilicet humanorum operura, quia plerique Ecce tecum {Job. xl, 10),
Bcetnotli, qiiem feci

jrane incipiunt,ct ad vesperam desinunt. Hoc auiem KESPONSio GREGORii {Lib. XXXII Mor., ti. il).

quoii Jn quarlo die dicitur : DividaJit inter diem et < Simul creati sunt, non unilate temporis, sed
noctem, et caelera, sic deberaus accipere, fanquam fognitione rationis ^. Scriplum namque de homine
si diceretur : Sic inter se dividant inter diem et no- esl : Faciamus homitietn ad imnginem et similitudinetn

elem, ut soli dies dctur, nox vcro lunse et sideribus noslram {Gen. i, 26). El per Ezechielem ad Satan
cajteris. In tres ergo illos dies jam divisio facta fue- dicilur : Tu signaculum similitudinis plenus snpien-

rat intcr noclem et diem, sed nonduin inter sidera, tia, et perfectus decore, in deliciis paradisi Dei fuisti

ui jam certum esset de siderum numero, quid i^er

{Ezecb. XXVIII, 12,. 13). In cuncta igilor creaJura

diera et qyid per noctem appareret hominibus. homo el angelu* simul condiius exslitit, quia ab

ixTERROGATio II {AUas 4).

or^ni creatura irraiionabili distinclus processit. i

Cum in Genesi non inveniator scriptiim quia Dcms I.NTERROGATIO IV {AUaS 14),

in sexlo die fundavcrat terram, sed tantum animalia Cum in Gcnesi scriptum sit : Fecit Deus hominem
et hominem {Gen. i, 24 seq.), quomoJo Psalmista in C ad imaginetn et similitudinem suam {Gcn. i, 2G, 27),

tilulo ps:ilmi nonagesimi secimdi quasi e contrario quomodo propheta in psal, lxs, quasi non sit homo
videtur dicere Laus cantici ipsi David, in diem ante ad simililudinem Dei formatus, dicit : Deus, quis si-
;

mllis tibi {Jbid., 19)?

sabbatum, quando fundata est terra ?

RESPONSio AUGfSTiM {Enarr. in paaL xcir, n. 1).

RESPO.NSIO.

I a Sexto die fecit Deus liominem ad imaginem suam Aliud est si perverse quis velit fieri similis Deo,
Dominus Jcsus Christus, ut re-
el sevto sajculo venit id csl, pcr superbiam, sicut diabolus, qui dixit:£ro

forraaretur liomo ad imaginem Dei. Primum enim similis uUissittio {Isai. xiv, 14) ; et aliud, si per obe-
lempus tanquam primus dies, ab Adam usque ad Noe dientiam et adimpletionem praeceplorum ejus simt-

« Edit. : fiicut ergo sexlo die fecit Dcus hominem; p Edit. Sextus dies jatn a prcedicatione Joannis
:

.... sic invenimus sexto srrcu/o vetiisse Dfiminmn , agitur usque ad fincm.
f Hkc verba usque ad Pauli sentenliam non le-
. . . . ut refprmaretur, etc.
b Edil. : 'Secundum tempus, tatujuam secundus dies guntur in Aug.
a Noe, etc. 6 Nec inibi reperies, qiiia illic, elc.
c Edit. : Quartum tempus tanquam quartus dies, a 1"
Post rationis additur in edit.: simul per arceptam
David usque ad, etc. imaginem sapicntia:, et non simul per conjunclapl
•i
Edit. : Quinttim temptis tatiquam quitUus dies, a substantiam formw. Scriptum, etc.
('nnsmigradonc Babylotiix usque ad, etc.
597 ANTIKElMENnN LJBRI DUO. LIB. I. 598

Ulmlinejn Dci in se reporlet. Homo eniiii suadente A 1NTERR0GA.TI0 VI {AUaS 13).

diabolo duni perverse voluil lieri similis Deo, capli- Cura in Genesi omnia valde bona dicantur {Gen.i,

vus esl sub sediiclore suo. Ecce ipse hic clamat, qui 31), et iu aliis subsequeiilibus multa bonilalis ijo-

ab illo cecideral, ct dicit : Deus, quis similis libi ? niine censeantur, Chrislus quoque in Evangelio et

quia i» ipso ulique caplivo bomine simiiiludo Dei bonum hominem, et bonum servum pronunliet {Luc.
perierat, cum per superbiam Deo esse similis cupie- VI, 45 ; Maltk. xxv, 21, 23 ), cur idera Dorainus

bat. Al vero ad suam nos Deus siaiilitudinem facit, e contrario loquitur : Nemo bonus, nisi solus Deu$

cum praeceptis suis nos admonet inhyerere cum ,

a/arc.x, 48)?
lales nos vult fieri sicul ct ipse est cum per Scri- ,
RESPONSIO.

pturaui suam ciamat : Sancti eslote, quia et ego Orania quae Scriptura bona pronuntiat, secunduin

lanctus sum {Lev. \\, 44). Nara cliam cum dicit: se bona esse dubiuin non esL Taraen si respiciamus

Diligite inimicos vestros, orate pro eis qui vos per- ad boniiatem Dei, nnllus eoruin pronuniiabitur bo-
sequuntur : benefacite liis qui odernnt vos {Mallh. v, «ms, dicente Doniino : JSemo bonus, nisi solus Deus.

44),ad simililudinem suam nos hortalur. Denique Cujus inluitu etiam ipsi apostoli, qui cleclionis me-
quid adjuogit? Ut sitis ftlii Patris vestri, qui in coelis rito boiiitatera generis huiuani multis excesserant

es< (/^irf., 45).Quideiiim?ipsefacit hoc?Facit certe, B modis, mali esse dicuniur, Doniino ad cos ita lo-

quia solem suum oriri facit super bonos et malos, et quente : Si ergo vos cum silis mali, noslis bona data

pluit supcr justos el injustos. Qui ergo benc vult ininii- dare (iliis vestris, qnanto magis Paier vester, qui in

co suo, Deosirailis est : nec ista superbia, sed obe- cmlis est dabit bona petentibus se {Matt. \u, 14)?
c INTEKROGATIO Vll {AUaS 46).
dientia est. Quare?Quia adiraagineni Dei facli suraus.

Ergo quisquis vult ita similis esse Deo, ut ad ilium Cura Deus auctor vel creator mali non sit, dicenle

slet , fortitudinem suara, sicut scriplum cst {Psal. Scriptura {Gen. i, 31) quod creavil oinnia bona
Lvm, 40), ab illo » custodiat, non ab illo recedat : ei valde ; quomodo
Domiuus ioquitur per Isaiam
i ipse

coliserendo signetur tanquara ex annulo cera : vere quasi e contrario dicens Ego Dominus et non est : ,

custodiet iraaginein ad quam factus est. Porro autem alter, formans lucem, el creans tenebras, facient pa-

si perverse voluerit imitari Deum, ut quoraodo Dcus cem^ ct creans mala {Isai. xlv, 7)?

non babet a quo regatur, sic ipse velit sua potesiate RESPONSIO.
uti, quid restat, iiisi ut recedens ab ejus calore, e Bonus Deus, secundum quod in Genesi legitar,
torpescat? Etiam quodammodo alienus reddilus ab bona cuocta creavit : mala aiilem, quae se credre
iraagine Dei,quasi captivus clamet : Domine, quis si ^ dixit, non similiier pcr naturam se creare perhi-
milis tibi? Tanquam si diccretur : Ecce ego volui
.c buit. Neque cnim raala (Grcgor. Magn., lib. iii Mor.,
perverse csse similis tibi , et faclus sum siinilis n. 45), qua? nulla sua nalura subsistunl, a Dto
pccori nam sub tua dominatione vere libi simiiis
; creantur. Sed creare se mala Doininus iiidical, cuin
eram sed homo in honore positus non intcilexi,
: res bcne conditas, nobis male agenlibus in flagellum
coniparatus sum jumenlis insensatis, ct similis fa- format : ut ea ipsa et per doloiera, quo feriunl »,
clus sum illis {Psal.
i>
xlviii, 43). Jam ergo hic delinqucntibus niala sint, et per naturara qua exi-
iion in siraililudine Dei positus, sed in siinililudine slunt, bona. Undc et vcncnum mors quidem est
juraentorum constitulus, clamat cura dicit : Deus, homini, sed vita serpenti. Benc itaque dicitur : For-
quis similis libi? (Ex Ang., serm. 2 in psal. t\x, mans lucem, el creans tenebras, quia cum per Ilagella
n.6 7). exierius doloris tenebne creantur, intus per erudi-

iNTEBRocArio v {Alias tionera lux mcntis accendilur. Faciens pacem, et

42).
creuns mala quia tunc nobis pax cum Deo reddilur,
Cum scriptum ?,il: Erant omnia valde bona {Gen. i,
,

cum haec quse bene sunt condita, sed non bene con-
31), qiiomodo iii Icge quasdam animalia vocanlur
cupita, in ca qua; nobis mala sunt flagella vertQnlur.
iinniunda {Lev. xi, 4 seq.)l
Tj Per culpara quippc Dco discordes existimush. Di-
RESPOXSIO.
gnum ergo est ut ad pacein illius pcr flagella rc-
framuiida .ipi>cllal»l sunt «sui, non croatioiii ; hn- dearaus, ul cum unaquoeque rcs bene condila no-
ruin eiiiin in cibum usus pro quibusdam figuris di- bis in dolorem vertitur, correcti > mens ad auctoris
viiia iiiterdiclus loge cognoscitur. paccm humiliier rcformetur.

« Edil., ad illum. contraria sibi non cii(nl. Dominus enim, crenlor cren-
1> Edit.: iuteUexii, comparalus est,... et similis fa- turarum bona creavit omniu,qua'. utiquemula dici non
ftns est. pnierunt per nuturam. Ecce ergo bcnus Dcus secun-
e Hanc quitislioncm translulit Sanison abbas in dum, elc.
Apologcl. lib. II, c;ip. 21, num. 7, scu pag. 479, f in cod. Samsonis, scu in ejus cdilore:
Mcndosc
loui. Xl llispan. Sacru;. quare creure, loco, qua; se creare.
S:>rason : dicentc Scriptnrn in Ge.nesi de liis
"J 6 Feriunt posuinius ex Grcg. Magri.,cum in nostro
qu(e a Deo creala fuerant : Omnia valdc bona, quo- texlu sicut et in Samsoniano ferinnfHr legcretur.
modd, ete. ^ Greg., e.rslitimus.
« Supplc cx Samsone Si a bono crentorc bontt : * Samson : correcla; sed Grcg.» correctiiXW \A no-
cuncla cieata suid, quov.iodo creare mala Dominns stro lextu.
protesialur? Sid Itivc duo !>i diiig^nliiis aitcndantur,
 :
: ;
:

690 S. JIXIAM EPISCOPI TOLETANI GOO

INTERROGATIO VIII (Alitli 1). A RESPONSIO.
Ciim in Gcnesi sepleru prinii dles lcgaiUur, pcr Hoe recapitulando commemoral. Quia quando
quos Dcus uiiiversam crealionem perfecit, juxla fecit Deus vicidia agri, nonduin pluerul, oondunique
quod scriptuin est Et requievit die septimo ab omni
: Loino faolus fuerat.
opcre suo (Gen. ii, 2), quomodo e conlra ibi post INTERKOGATIO XI {AHaS 15).
aliqua unus dics lantuin legilur, in quo universa Cum in Genesi, quando Deus homincm fecit, tan-
mundana condilio sil creata? Dicit enim : Istoe ge- tum simpliciter referalur : Fecit Deus hominem de
ncrationes caeli ct tcrroi quando crcatai sunt, in die limo tcrrai {Gen. n , 7), quomodo Psalmista dicil
quo fccit Dominus ccclum et terrem, el omne virqultum Manus tua fecerunt me, et plasmavcrunt me {Psal.
agri (Ibid.t 4), eic. cxviM, 75)?
RESPONSIO. RF.spoNSio ACGUSTiNi {Scrm. 18 ineum psaL, n. 1).

Qui superius per dies singulos condita oinnia re- « Cur, inquit, quibusdain visum fuerit verho
tulit, qualiier simul omiiia uno die creata subjunxit, Dcum fecisse cyetera, homineni vero velut aliquid
nisi ut liquido ostenderet , quod creatiira omiiis si- prxcipuum fecisse manibus suis; uon video, nisi

mui pcr substantiam exstiiit, sed non simul per fonnaium legitur hominis cor-
forle (juia ex pulvere
fepeciempvocessit? Rerum quippeorigo «simul crea- B pus, non potuisse ficri nisi manilms arbilrantur.
ta (Gregor. Magn., Hb. xxxii Mor., num. 16), sed si- Ncc attendunt quod in Evangelio de Verlo Dei scri-
mul spccies formata non est : ct quod simul exstitit plum est Omnia per ipsum facta sunt {Joan. i, 5),
:

per substantiam materiac , non siraul apparuit per non posse conslare, si non per Vcrbura factum esl

substantiara *> forince. Cum enim siinul lactura copJum eiiam corpus humanum. Sed adhibent testimonium
et terra dicitur «=, simul spirilalia et cx)rporalia, si- psalmi i, et dicunt : Ecce ubi apertissime clamat
mul quidquid de ccelo oritur, simul factum quidquid honio : Manus tuce fecerunt me, et plasmaverunt J me;
de terra pi-oducitur, indicatur. Sidera quippe quarto quasi non etiam aperlc dictum sit : \idebo ccelos,

die <i
in coelo facta perhihentur : sed quod quarto opera digitorum tuorutn {Psal. viii, 4) ; et illud :

die processil in specie, priino die in coeli substantia El opera manuum ttiarum sunt cceli {Psal. ci, 26)
exstitil per conditionem. Ilera in primo creata « terra mulloque aperlius : El aridam terram manus ejut
dicitur, et tertio arbusta condita, et cuncta terraj finxerunt {Psal. xciv, 5). Manus ergo sunt poleslas
\irentia scribuntur f
. Scd hoc quoddie terlio in specie Dei. Aut si pluralisnumerus cos movet, quia non
apparuit, primo die in ipsa ^, de qua ortuin est, dictum est Manus tua, sed manus tua:, accipiant
lerrac substanlia conditum fuil. ^ Sciiptiim esl enim raanus Dei virlutem et sapientiara Dei (/ Cor. i, 24),
Qui vivit in wternum, creavil omnia simul {Eccli. quae utiaque unus dictus est Christus, qui etiam in-
xvni, 1) telligilur brachium Domini, ubi legilur : Et brachium
INTERROCATIO IX {AHaS 7). Domini cui revelatnm est {Isai, liii, 1)? Aiit acci-

Cum in Genesi scriptum sit: In seplimo die requie- piant manus Dei Filium et Spirilum sanctum, quia
vit Deus ab omni opere suo (Cap. ii , 'i ), quomodo e et Spiritus sanctus cooperator cst Fatris et Filii.

contra Chrislus in Evangelio dicit : Pater ttieus usque Unde et Aposlolus : Omnia hcec operalur unus atque
Tnodo operalur, et eyo operor (Joan.v, 17)? idem spiritus {I Cor. xii, 11). Propterea quippe unus
RESPONSIO. dixit, ne tot spirilus quot opcra putarentur, non
Requievit die scptimo, quia deinceps nullam crea- quod sine Patre et Filio Spiritus opereiur. >

turam novara fecit. Usque nunc operatur , quia INTERROGATIO XII {AUaS 6).
omnia ex eis facit, quae in illis sex diebus mysticis Cum post creaiionem Adae spccialiter Scriptura
fecit : quia quae tunc primordialiler condidit , nunc dicat : Immisit Dens soporem in Adam, t( lulit unam
potentialiteradministrata regit. Ergo icquievit a de coslis ejus, ct replexit carnem pio ea, et cedificavit
condendis generibus creaiura;, non aulem cessavit Deus costatn, quam lulerat de Adatn, i« muUerem
ah opere regendi , vel administrandi oninia quae j) {Gen. ii, 21, 22), quoniodo contra boc tunc creata
creavit, esse dicatur mulier quando et vir, eadcm Scripiura
INTERROGATIO X {Altai 2). dicente de sexto dic : Creavit Deus hominem ad ima'
Cum Scriptura Cenesis in sexlo die crealiim ho- ginetn siiam ; ad imagincm Dei creavit illum, tnascu-
minem narrel, quoraodo post ipsam creationem ho- lum et fettiinam fecit eos {Gen. i, 27)? Ecce in sexto
minis, vel evolutionem septem dieriim ibi scribitur die necdum facla Eva dcscribitur, et jam homo ma-
Non enim plueral Dominus super terram, et homo sculus el femina perhibelur,
non erat qui operaretur eam {Gen. ii, 5)? Cur non RESPONSIO.
erai homo qui operareJur terram, qui jam sexto dic Quia ex Adae latere erat procul dubio femina
factus fueral? processura, in illo jam tunc computata fuit per

Edit. roelius : substantia. ^ Edit.,se in specie protulit nimirum primo die i«

^ Edit., speciem. ipsa, elc.
<"
EA\i.,describitur. b A
scripium est, usquc ad simul, desunl in e<lU.
^ Edit., SqI quippe, Inna el sidera quarto die,tlc, < Edil., de hoc psulmo,
* Edit., primo die crcata, etc, i Edit., finxerunt.
* Edil,, describuntur.
691 ANTIKEiMENiiN LICRI DLO. -- LIB. 1. 60^2

substQnliam, a quo fiicrat proJucenda rper foiinani. A rksponsio.

iNTERnoGATio XIII {Alias 10). Dicant nunc Judxi, quis cst istc populus qui iii

Cum iii Gcnesi dc coiijiigio corporali pnor illa

usu habet sanguinein bibere? H;£c quippe cranl
sentcnlia a Doiniuo prolata sil, ubi nmlierem subjici qiijc in Evangelio audienles, scandalizali suiit, el

vin» voluit, dicens : Ad ipsiini erit conversio tua, et dixcTiinl : Quis potesl manducare caruem, el sangui-
ipse domimbitur tui (Gen. quotnodo c con-
ni, 16), nem bibere {Joan. vi, 53)? Sed populus Christianus
trario DominusAbrahcc loquitur Omnia quwcutuiue :
audit hajc, et ainplectitur, et scquiiur eum qui dicit:
dixeril tibi Sara, audi vocem ejus (Gen. xxi, 12). Nisi manducaveritis carnem meam, et biberitis san-
RESPONSIO. guinem meum, non habebitis vilam in vobis ipsis;
Priina illa ulique senlentia de corporali conjugio quia caro mea vere cibus est , et sanguis meus vere
a Domino est prolata, ul)i obtempcrare viro suo uxor potus est {Ibid., 54, 56). Et ulique quia hsec dice-
jubeiur. Conlraquamnihi! hicconlrariumdicilur, quia bat, vulueratus est pro peccalis nostris sicut Isaias
iion de corporali coiijugio dictum csse videtur; sed dicit {Isai. lui, 5). Bibcre autem dicimus sanguinem
Sara liic uxor quasi pro virtute animi ponilur, quam Christi non solum sacrameutorum ritu, scd et cuio
semper unusquisque vir audire praecipitur, id cst, ut sennones ejus recipimus, in quibus vila consislil.
quodcunque nobis virtus aiiimi suggesserit facien- B gi,,^^ ^j ipgg ji^it ; Verba quce ego locutus sum
dum, per omnia nobis quasi a viris fortibus implea vobis spiritus et vila sunt {Joan. vi, 64). Est ergo
tur, mancnle illa senientia de corporali conjugio, ipse vulneralus, ciijus nos sanguiaem bibimus, id
ul uxor scnipcr subdita sit viro. est, doctrinai ejus verba suscipinius. Sed et illi

INTERROCATIO XIV {AUaS 8). nihilominus vulncrati sunt, qai nobis verbum ejus
Cuin Dominus ad Noe dixerit : Erunt dies liominis praidicaverunt, et ipsonim ctiam, id est, aposlolo-
120 anni {Gen. vi, 5) ,
quomodo contra hoc decre-
rum ejus verba cuni legimus, el viiam cx eis con-
tum multo plures annos postea homines vixisse re- scquimur, vulneralorum sanguinem bibimus.
periunlur, sicut Jacob interrogalus a Pharaone 130
annos vilae suae habere respondil (Gen. xlyh, 9).
INTERROGATIO XVII {AliUS 9).

RESrONSlO. Cum in Genesi Deus ad Abrahara dical, Sciendo

Non sic accipieiidum est, quasi prainuntiaium sit scies, quia peregrinitm erit semen tuum in lerra non
posthac homines 120 annos vivendo non transgredi, sua, et in servitutem redigent eos, et affligent eos 400
cum et post diliiviura eliam quingenlos excessisse annis {Gen. xv, 13), quoniodo e contra scribitur in

inveniamus. Sed inlelligendum est hoc Deum dixis Exodo : Habilalio filiorum hrael, qua manserunl in

se, cum circa finem quingentorum annorum esset C Aigxjpto, fuit quadringsntorum triginta unnortim
Noo, id est, quadiingenlos ocloginta vita) annos {Exo(i. xii, 40)?
agerct, quos more suo Scriptura quingentos vocat, RESPONSIO. •

nomine totius inaximam partem plerumque signifi-

Haec diio, si liquidius computentur, nec 430 annis,
cans. Sexcentesimo quippc anno vita; Noe, secundo
ncc solum 400 filii Isracl in yEgyplo sub servitule
mense factum est diluvium {Gen. \u, 11). Ac sic 120
nianserunt , si tamen a die ipso, quo Jacob, vcl Glii
anni praidicti sunt futuri vitre hominum praiterilo-
sui iEgyptum ingressi sunt, usque ipsum ad ullimuin
rum, quibus transactis diluvio delerenlur.
diem, quo inde Moyse duce egrcssi sunt, supputen-
INTERROGATIO XV (A/jflS 22).

Cum munda tur. Nain manifcslum est omncs annos quos Hc-
et immunda animalia divina per
Moysen lege secreta braei in ^gypto fecerunt, secundum computationem
sint { Lev. xi, 2 seq. ), quo-
modo etiam ante diluvium de his quae in arca rcci- Eusebii, 115 esse {Euseb., in Cliron. ad mundi ann,
pienda crant, immunda appellanlur animalia {Gen. 52G0). A prima tamen promissione Abrahaj, id est,

VII, ab anno 73 vitae suae, usque ad tempus illud quando

2)?
RESPONSIO. Jacoh cum filiis iEgyptum ingressus est, fuerunt

Moyse»; inspirante sanclo Spiritu Pentatcuchi scri- D anni 215. Post ingressioncm autem Jacob in A-lgy-

ptor el conditor esl. Et quia in Lcvitico de mundis ptum, usque ad tempus illud quo omncs fiiii Israei

iinniundisque animalibus crat profercnda discretio, in signis et prodigiis de /Egypto egressi sunl, com-

etiam in Gcnesi (quia ulriusque libri idcm auclor putaiitur fuissc anni 215 qui, in summara redacli,

est) cadem animalia appellavit immunda. fiunt 430. L't ergo utraquc a se non discrepent, si

INTERROGATIO XVI {AHaS 20). supputcs a 75 anno a;latis Abrakc, quo ad cuin
Cum in libro Geneseos {Gen. ix, 4) vel in aliis lo-
primo dic promissio facta cst, usquc ad exitum

cis Scripturarum Israelitico populo prohibiliiin sit

filiorum Israel i!c terra ^gypti 430 rcperies. Si au-

a Deo, ne sanguinem comederent, specialiter tamen tem ab anno quiiito nalivitatis Isaac usque ad exi-
in libro Levitici ubi Dominus dicit : Di.ri filiis Jsrael:
tum filiorura Israel de terra Algypii, annorora sura-

ianguinem universce carrns non comedetis {Lev. vii,

mam collegcris, cx quo parvulus ipse Isaac, seinea

quomodo utique Abrahje, ab Ismaclc cospil alDigi, 400 aiinos,

46) ; in libro Numeri e contrario de ipso
eodemque populo Israelitiox) scribitur : Non dormiet,
secundum quod Doininus dixit, invcnies. Ilcni Augu-
donec comcdal pra;dam, et sanguinem vulncratorum stinus sic {De Civit. Dei, lib. xvi, cap. 24) : < Quod
bibat{Nnm. xxiii, 24)? dictum Cil ad .\braham : Scicuio scies quia pcvegri-
 :

003 S. JULIANI EPISCOPI TOLETANI COi

num erit, el reliqua, de popiilo Isracl, qui erat in A Jacob iu Genesi Bpiriius Dei pro ipsis dicat Major :

iEgyp'0 serviuinis , aperlissirac propliclatum cst. seriiet tninori {Cen. xxv, 23), quomodo juxla ipsius
NoB qiiod in eadcra scrvitute sub i4]g^'ptiis allligen- libri liistoriam, minor majorem adoravit, id esl,
libus -400 annos iilc populus fueral peraclurus , sed quando Jacob rninor de Mesopotamia rediil, Esaii

400 annis prsenuiitiatuin est boc fulurum.

in ipsis majorem fratrera adoravit {Gen. xxxiii, 3) ?
Queniadraodum enim scriptura cst dcThara, palre RESPONSIO.
Abrahse : Et fuerunt dies Tliarw in Carra quinque et IIoc quod dictum est : Major serviet minori, histo-

ducenti anni {Gen. xi, 52), non quia omnes ibi acti ris veritatem nou impedit, sed figuraliter illud spi-
sunt, scd quia coinpleli sunt ; iia el hic propterea rilus Dei pra^dixit : jnxta quod populus Judaiorura
interpositum est : Et in servittitem redigcnt eos, et per ESAu, ChristiamiS per Jacob signatur. Et ideo
affligent eos 400 annis, quoniam iste numerus in conlraria sibi non sunt, cum juxla bistoriam minor
eadem alllictione completus est, non quia ibi uni- majorem adoravit, et juxla allegoriam major minori
versus peractus cst. Quadringenti sane dicuntur deservit.
anni propter numcri plenitudinem , quamvis aii- INTERROGVTIO XX {AUoS 18).
quanto amplius sint, sive ex faoc temporc compu- Cura in Genesi Jacob Deura sc vidisse lestetur
lentur quo ista promitlcbanlur Abraha;, sive ex quo B quomodo Joannes
{Gen. xxxii, 30), Evangelista dicit
natus est Isaac propter semen Abrahxs de quo ista Deum nemo vidit nnquam {Joan. i, 18), Job etiam
praidicuiitur. Compiitantur ergo, ut supra diximus, sibi concordante, qui ait : Dei sapientia abscondila
a promissione Abrahx usqiic ad exituni Isracl 430. est ab oculis omnium vivenlium {Job xxviii, 21) t
Quorum » Apostolus ita memiuit. Hoc aulem dico, KESPONSio (exGregor. lib. xviii Mor., n. 88, 89).

inquit, testamentum coiifirmatum aDeo, post 400 et Yidit quippe Jacob Deum <^, qui ait : Ffd- Deum
30 annos facla lex ^ non infirmat ad eracuandnm facie ad faciem {Gen., ubi sup.). \idit Moyses Dcuni,
promissionem {Gal. iii, 17). Jam ergo isti 430 anni de quo scriplum est : Loquebatur Dominus ad Moysen
quadriiigenti poterant nuncupari ,
quia non sunt facie ad faciem {Exod. xxxiii, H), etc. Vidit el Job
multo amplius. Quanto magis cum aliquot jam ex Dominuni, quia dixit :^unc nutem oculus meus vi-
isto numero praiterissent, quoniam illa in risu de- det te {Job xlii, 5). Vidil Isaias Dominum, qiii ail:
monstrata el dicta sunt Abrahic? » Vidi Dominum sedente/n stiper solium excelsum et
INTERBOGATIO XVIIl {AHaS 17). elevatum {Isui. vi, 1). Vi lit et Michxas Dominuin,
Quomodo promissum sil Abrabae (Juarta genefa- qiii ait : Yidi Dominum "i
super solium suum {III

lione exire filios Israel de lerra /Egypti {Gen. xv. Reg. XXII, 19). Quid est crgo, quod tot Tcstamenti
16), cuin Moses dicat : Quinla progenie exierunt fdii G Veteris paties Deum se vidisse testati sunt, et tamen
hrael de Ai^gypto {Exod. xiii, 18, sec. LXX)f de 1k»c sapicntia quae Deiis est dicitur : Abscondita
RESPONSIO. est ab oculis omnium viventium ; el Joannes ait:

Si quartam generationem computes, de Levi tribu Deum nemo vidit utiquam, nisi hoc quod palenter

«am numerare incipies si quinlam, de Juda. Re-

: datur intelligi, quia quandiu liic mortaliler vivilur,
plica crgo genealogiam Levi. Levi genuil Caat, Caat videri per quasdam imagines Deus potest, sed per

genuit Amram, Amram genuit Aaron, Aaron autera ipsam naturae suse speciem non potcst ; ut anima

^enuit Eleazar, Eleazar autem genuit Phinces. Caat gratia spiritus afflata, per figuras quasdam Deum
cumpalre suo Levi ingressus est v^llgyptura. Uursum videat, sed ad ipsam cjus esscnliam e non pertingat?
Eleazar cum paire suo Aaron egressus est ^gypto. Ilinc est cniin quod Jacob qui Deum yidisse testa-

A Caat usque Eleazar generationes sunl quatuor. lur, hunc non nisi in angelo vidit. Ilinc est quod
Si ergo vis ostendere quomodo secundum Exodum Moyses, qui cum Deo facie ad faciem loquitur, inter

^uinia generatione cgressi sunt filii Israel de terra ipsa verba suae locutionis dicit : Si invetii gratiam in

jEgypti, tribus tibi Jud^e ordo nuraeretur. Juda enira conspectu tuo, ostende milii teipsum {Exod. xxnu,
genuit Phares, Phares Esron, Esron Aram, ^nm 13). Certe Dcus non erat cum quo loqueba-
enim si

Aminadab,AminadabNaasson, NaassonSalmon.Pha- lur, Ostende mibi Deum diceret, et non Ostendi

res enim cum paire suo Juda ingressus est ^gyptiim. t»metipsum. Si autem Deus erat cum quo loquebatur,

Haasson princeps Iribus Juda in deserto describitur, cur petcbat videre qnem videbat? Sed ex bac ejus
^jus filius Salnion terram rcproniissionis introivit. petitione colligilur quia cum siliebat per incircum-
scriptam '
nalurae claritatem cernere, qucm
A Pbares crgo usque ad Naasson, gencrationes sunt su.tc

<iuinque. Quamvis nonnulli in Esron initiura faciant, coeperal per qiiasdam imagines videre. El viderunl
ab Amram ergo Dominum, et tamen Joaiinis vocc Deum
fit ad Salmoit perveniant. Similiter et ii

iisque ad Phiiiees. Iluic Hieronymus {Epist. 125 ad nemo vidil unquam, quia in hac mortali canie con-

Damasum, qucest. 2). sistenlibus videri poluit per quasdam circumscriplas

I.NTERROGATIO XIX {AUaS 11). imagines, et videri non potest per incircumscripium
lumen Sin vero a quibusdam poiest in
Cura ante nativitatem duorum fratruin Esau el oelernitatis.

: ab anno 75 Abratia, quando ad eum facta

» Edit. e Edit., in utroqne loco, Dominum.
est prima promissio, usque ad exitum Jsrael ex.Egij- ^ Edit. addunt- scrft^n/em.
e Edit., ad ipsam vim ejus essentia:.
yio, 450 nnni : quorum, clc.
*• fcdit., qncc posl facia cst icx.
f
Eiit., ineircumscripta'.
 :

605 ANTlKEIMENnN LIBRI DUO. LIB. I. 606

hac adhuc corruplibili carne viveiitibus sanclis quo- A stola {Ephes. iii, 10) hoc mysteriuin non solum gen-
dain contemplalionis acumine videri , hoc quoque libus, sed et principalibus et potestatibus per Eccle-
a beati Job senlenlia, quam prolulimus, non abhor- siam manifostatura docet. Propter quod idem Doctor
rel; nec ab illa Evangelistae Joannis, Dcum nemo exequitur , dicens {Ibid.) : « Si principatibus et
vidit unquam, qaoniam quisquis sapientiam ,
qua) potestatibus in coclis ignota fuit multiplex sapientia

Deus cst, videt, huic vitse fuhdilus morilur, ne jain Dei, qu3e nunc cis per Ecclesiam revelata est ;
quanto
ejus amore leneatur. Nullus quippe eum videl «, qui magis patriarchis ct prophetis ignot?. luit, quos supra
adhuc carnaliler vivit, quia nemo potest amplecti non ignorasse mysterium Christi, sed ita ut aposto-

Deuin simul el sscculum. Qui enim Deum videt, eo los nescisse monslravimus? MuUipIex quippe sapien-
ipso moritur, quo vel intentione cordis, vel effeclu ^ tia Dei per Ecclesiam Dei nunc et principatibus reve-
operis ab hujus vilai delcctalionibus tota mente se- lata est et potestalibus : quara oliin Deus fuluram in
paralur. sua mente decreverat, ci nunc esse perfectam, ex eo
INTERROGATIO XXI. quod videmus, cognoscimus. Crux itaque Christi

Cum in Genesi vel Exodo lxx tantum animoe cum non solum uobis, scd el angelis cunctisque in coelo
Jacob iEgyplum scribanlur ingressae {Gen. xlvi, 27. virlutibus profuit, et aperuit sacramenlum, quod
Exod. i, 5) ,
quoraodo in Aclibus Apostolorum in- B ante nestiebant. » H«c Hieienymns.
iroisse cum Jacob in jEgyptura septuaginta quinque INTERROGATIO XXIII {AHuS 26).
anima} referuntur (Aff. vii, li)? Cura in Exodo Dominus Moysi pra;cipiat, dicens

RESPONSIO. Solve calceamenlum de pedibus tuis, tocus enim, in

Constat in ^gyptum cum Joseph, Ephraim el Ma- quo slas, terra sancta est {Exod. iii, 5), qiiomodo in

nasse, sepluaginta tantum aniinas introisse : ubi eodem libro vescenlibus pascha prsccipilur : Mandu-
septuaginta quinque animarum numerus refertur ,
cabitis illud lumbis veslris accinctis, et calceamenta
quasi pcr anticipalionem etiam lilios nepoiesque veslra habebitis in pcdibus vestris {Exod. \n, 11) ; nec-
Ephraim et Manasse enumerandos pulavit, quos iiOM el Paulus, ad Epbesios {Ephes. vi, 15),. calcea-

postea in .^gypto nalos divinae relatio leclionis tos pedes esse praecepit, in proeparatione Evangelii

osiendit. pacis?
IXTERROGATIO XXll {Aliai 19). RESPONSIO.
Cura inter cseteros patriarchas et prophetas Christi Si et peifectis calceainenta non esse necessaria,
pollicentes adventum Jacob specialiter de Chrisii el imperJeclis adbiic necessaria esse accipiamus,
incarnatione et gentium vocatione prsedicet, dicens: non erit forte contrarium, quod pro diversilate me-
Non deficict princcps de Juda, nec dux de femoribus C ritoruiu est instilulum. Perfecliores etenim sunt.
ejusy donec veniat qui mittendus est, et ipse erit exspe- qui sicul Moyscs et Jesus Nave Deum jain videre rae-
ctatia gerUium {Gen. xlix, 40); quoinodo Paulus in rentur, quaiu hi qui ad ipsain visionem lendunt, ct,

epislola ad Ephesios pro eodcm sacramento incarna- adhuc in via positi, agiium in pascha calccalis pedi-
lionis Christi dicit Aliis generationibus non fuit no-
: bus manducare jubentur. Ilis ergo forsitan adhuc

tum filiis hominum, sicut nunc revelatum est sanctis calceamenta sunt necessaria, quibus in via Doraini
ejus apostoHs, et prophetis in Spiritu, esse gentes co~ currentibus utilia esse judicantur bonoium palruin
ha'.Tedes, et concorporales, et comparlicipes promissio- exempla. < Quid enini pedes nostii, nisi opera? Quid
nis in Christo Jesu per Evangelium {Ephes. iii, 5, 0). vero calceamenta, nisi pelles inortuorum animalium?
RESPONSu» (ex Hicronymi Co/nmeM(.iM/ioc cap.Epist. Calceamenta autem pede« muniunt. Quae vero sunL
ad Ephes.). morlua animalia, ei quorum pellibus noslri inu-
I Aut illud est respondenduni, quia caute Paulus niuntur pedes, nisi antiqui paires qui nos ad aeter-
signaoterque testatus sil, filiis horainum iguotum nam patriara praecesserunt? Quorum dura exemplum
fuissemysterium, non filiisDei, adquos dicitur: Ego perspiciinus <=, noslri operis pedes muniinus. Calcea-
dixi : Dii eslis {Psat. lxxxi, 6); quod scilicet hi qui nienia vero in pedibus habere, est mortuorum vitaia
spiriiumadoptionis accepeiunt, de quibuspatriarchac " conspiccre, et nostra vestigia a peccati vulnere cu-
et piopheta' fuerunt, Dei scierunt sacramentum. Aut stodire : iit muniti eorum exemplo, vastam hujus
notandum, non definite et generaliier dixisse Paulum, saecuH creinum transeamus, quandiu Deum fucie ad
aliis generalionibus ignotum fuisse oranino Doraini faciem videamus (Greg. Mag., /jOHn/. 22 in Evang.^
sacrameiitum ; sed sic quomodo nunc revelatura est num. 9). » Ergo jam ad Dominuin perfecte venien-
sanctis ejus ei apostolis, nescisse p:itriarchas veteres libus non erunt forte ncecssaria haec calceamenla ,

el prophetas. Aliud est enira in spiritu ventura co- quia videlicct non ibi emnt forle n«cessaria patruin
gnoscere, aliud ea cerneve opere completa. » Unde cxenipla, ubi Dcus esl viJenlilms se in oinnibus plcna
et Joaimes propterea major prophetis omnibus dicilur notilia. Quia si etiain calceamenla propter vitia acci-

(Malth. XI, 9),quia quem cajteri prophelaverunt, ipse piuntur, non hoc eril conlrarium ; eura niillus videre.
conspcxerit, el digito demonstrarit. Hoc eiiam sen- Deura possi», nisi qui terrena et mortalia viiia de-
liendum in eo, quia idem aposlolus in cadem epi- posuerit. Qui ergo adhuc ambulat calcetiir; qui
" Edit., eam vidit. « Edit., exempla conspicimus.
> Effeciu pro affectu rcposuiinus ex Greg.
 607 S. JLLIA.M EPISCOPI TOLETANI COS
vcro JurJauc jitiii Iransiuis o lerraiii rcproinissionis A niodo Clirisliis in Evangclio e conlra dicil : llonora
iiUravit, iiucict podem. solval calceaiiiciUum, locns patretn tumn et matrem, quod est mandatum primum
eiiim iii ([110 slat tena sancia csl. Si quis iiou est in legc ?

Jestis Nave, uec aposlohis, caicel pedcs siios iii prac- RESrONSlO.
paralione Evaugeiii pacis. Si quis autem aposlolus Duie tabulx fuerunt in quihus Moyses decem pra?-
cst, el iuler duodeciin eiumierari potest, ncquaquam cepla scripta acccpit. De ipsis quoque dccem prjc-
tollal in via calceameuluin suuin, nec ad scoipiones ceplis, tria quae in capile ponuntur, pertinent ad
et coiubros declinandos calcaneum tegat : sed jam dileclioiicmdivinaelrinitatis; septcm vero rcliqua ad
cousuinniaius aique perfectus, in lerra sancta vivat dilcclionem perlincnt proxiini. Tria ergo illa ad Dei
in Cliristo, et sequalur agjium quocunque ierit.
dilectionem pertinentia, id cst : Dominus Deus tuus
EX LIIJRO EXODO. unus est {Deut. vi, 4) ; ct : Non assnmes nomen Dci
iMKRiiOGATio xxiv {AUas 23). vanum ;
tui in et : Memento ul dies Sabbati sanclifice-
Cum in Exodo Dominus noiiien suum Moysi indi-
lur {Exod. XX, 7, 8); hoec tria io una labula fucrunt
cassct, dicens : Ha'c dices filiis Israei : Qui est, misit
scripta. In secunda vcro tabula, septem reliqua pra;-
me ad vos (Exod. iii, 14) ,
quoinodo in subscquenti- ccpta scripta sunt. Et ideo Ilonora palrem tuum ct
buF aliud sibi nomen esse quasi e conlrario indicat B „j„„.g„i imp,. ^^^1^^ pr.vxepia primum mandatum
dicens : Vade, dic filiis Israel : Dcus Abraham, et scriptum est. Si igilur lola deccin prajccpta in unum
Deus IsaaCf el Deus Jacob misit me ad vos, hoc mihi conipules, quartura hocpraiceptum intor decem inve-
nomenest in ceternum {Ibid., 15)? nies : a parentibus enim suis bomo aperit oculos, ,et
RESPONSIO AUGUSTl.N!.
luec vita ab eorum dilectione sumit exordium. Inde
H«c duo didicimus, dislingucnte Augusiiiio, unum hoc mandatum primum csl inler seplem. Sed quo-
ad divinilatis perlincre naturam, aliud ad humani- modo primum, quia quarlum, nisi, ut diclum, quia
lalem assumplam. Quod eniin dixit Dcus Rloysi :
primuin est in altera labula? Vel quia decem prjc-
Ego sum qui sum et : Qui est misit me ad vos, divi-
cepta primilus dala sunt, polest unumquodque cx
nitatis substantiam slgnat. Qijod autem dicit : Ego illis appellari primum raandatum.
sum Deus Abraham, el Deus Isnac, et Deus Jacob,
INTERROGATIO XXVII.
mysterium suscepirc incarnationis insinuat : quia
de secundum carneiTi generalus agnosccretur,
illis
Cum Dominus in Exodo honoranlibus parentes
suos longaevitatem vitae proniiserit, dicens llonora
quorum nomina sub sacramento hic posuissc co- :

gnoscitur.
putrem tuum et malrem, ul bene sit tibi, el sis loni/a;-

INTERROGATIO XXV {AliuS 29).

C rus siiper lerram{Exod. xx,42), ({uomodo Davidhanc
ipsam longaevitalcm vilac parvipenderit, dicens :
Coni Domiiius in libro Exodi prnecipiat dicens :

Ileu mcl quia incolalus meus prolongalus est {Psal.

Memento ul dicm Sabbati sanclilices. Sex diebus ope~
Septima autem cxix, 5); nccnon ct Snlomon morlem potins quam
raberis, et facics omnia opcra tua.
>ila 11 amplectalur, dicens : Laudavi omnes mor-
die Sabbata Domini Dei simt {Exod. xx, 8 seq.),
luos, qui olim mortui sunt, super vivenles {Eccte. iv,
qiioinodo pcr Isaiani e coiitrario dicit : Sabbaia ve-

stra odivit anima mea 2); et Jeremias : Maledicla dies in qna natus sum
{Isai. i, 13)?
RESPONSIO.
{Jer. XX, 14) ;
pnesertim cum mallos fuisse crcda-
inus qui et parentibus obscquentcs cito nioitui sint,
Sabbalum requies inierpretalur : quod Israelitae

spiriialiler in munere acccperunt, ut hac

et erga parentes impii, usqiie ad exlremam vcnerint
signittca-
seneclutem?
lione iiuUo in liac vila lcrrenorum desideriorum ap-
RESPONSIO.
pelitu faligarentur. Quod lamen Judxorum iile popu-
lus non intelligcns Dominum spiritualiler praecepisse, Respondcant Judai, et sirailes Jud;corum : si vita;

consiimel)ant Sabbaia in luxuriis, et ebrictate, ct istius longitudo est iii proinissis, et diu in coipore

coinessationc. Unde se talia sabbata odisse Donii- r» coinmorari felicitalis est, quid sibi vult iilud, quia
nus dicit : quia non sunl iila qux Dominvii spirilali- incolalum viUB suse prolongatuni David geniit? Si
ler praecepit, sed quae sibi populus carnaliter elegit. enini laudantur super vivos moriui secundum Salo-
Nam de illis dixit : Sabbala nuia profanasiis {Ezech. inonem, etjuxta Jercmiain inalcdictus est dies in quo
Unde agnoscimus SabbaUim tcmporalchu-
XXII, 8). nascimur, qiiomodo nunc rcpromittilur IionoraHli-
nianum esse; Sabbaium autem divinum, illud aiier- bus patrem et matrem, quia long;cvi sinl super ler-
num esse de quo per Isaiam dicitur : Et erit mensis ram, quam Dominus Deus suus dederitcis? Quae-
ex mense, et Sabbalum ex Sabbato {Isai. i.ivi, 25). renda est ergo terra, quam Dominiis Deus promillit,

Ergo cum dicit : Sabbata vestra odil animn mea, non el Iribuit iis qui spirituaiem jtlgyptum reliqucriol,
prioris praecepti imrautat oraculum, sed Sabbalum clcumomni polenlia magna et terribilia hujus vitae

ipsMu) rcdarguit a carnali populo vitialum. deserla Iransierinl : ii ulique possidebunt terram,
INTERROGATIO XWI {AHuS 24). qu;c mansuelis est pracparata. Beati quippe mitesi

Cum iu Exodo inlcr deceni praecepta quyc dala quoniam ipsi possidebunt terram {Matlh. v, 4), qnae

suni, qtiartum praeceptum leperiatur essc : Ilonora vera cst lerra vivcnliiim, juxla illud : Credo videre
paircm tnum, et matrem tuam ( Exod. xx, 12), qno- bona Domini in tcrrn vivcntium {Psal. xxvi, 13).
«09 ANTIKElMENnN LlBni DUO. — LIB. I. 6J0
iNTKnROGATio xxviii (Atias 25). A (£•«»'• viii, 7), qnouiodo Christus in Evatigelio e con-
Quomodo iti Exodo scribiluf : Qui reddis iniquila- irario saoerdotcs suos et aposiolos duas tunicas ha-
lem palrum in /itiis ac uepotibus (Exod. xxxiv, 7) ,
Lere prohiliuil [Malih. x, 10)?
cuni c conlra in Ezecliicle dicatur : Quid est quod r.i:spoNSio.

iiitcr vos parabolam vertitis in provcrbium islud in Quojprajcopil Jcsus duas tuuicas non habendas, non
tcrra hraet, diccntcs : Patrcs comederunl uvam accr- esicoiitiarium legi, sed perfeciiuslege : sicui el cum
bam, ct dentes (iliorum slupuerunt ? Vivo eijo, dicit lex homicidiura vclat {Exod. xx, 15), Jesus etiam ira-

Dominus Deus, si crit ultra vobis parabola lucc in cundiam resecat {Matth. v, 22) ; et cum lex prohibet
proverbium in hraet. Ecce omnes animK mece sunt : adullerium {Exod. xx, 14), Jesus ctiam concupi-
ui aniina patris, ita ct anima (i!ii mea est. Anima scentiam cordis abscindil {Malih. v, 28). Sic ergo
qtice peccavcTit, ipsa punictur [Etecli. xviii, 2 Sf^^.'*? vidcbitur, et duabus ibi tunicis ponliliccm, bic una
RliSPONSlO. apostolos iuduisse. Siquidem etiara sensus prol)abilis
Redduiitur peecata palrum iu filiis, duin pro culpa sibi videlur, ego tamen non intra hujus intelligcnlice

paienlis ex originali peccato anima poUuilur prolis; angusliam ponlificalia sacramenla co:icIudo : am-
el rursuni non reddunlur paienlum peccaia in filiis, plius milu aliquid ex isla forma videtur ostendi.
quia cura ab originali culpa per baptismnm libere- B pontifex est, qui scienliam legis tenet, et uniuscur
mur, non jam parcntum culpas, sed quas ipsi com- jusque mjsterii intelligit raliones; ut breviter ex-
initiimus, babemus. plicein : qui legem et sccundum spirilura et secun-

EX LIDRO LEVITICO dum litlcram novii. Sciebai ergo pontifcx ille, quem
iNTERROr.ATio XXIX {Atias 50). tunc ordinabat Moyses, quia esset circumcisio spiri-
Cum in libro Lcvilici {Lev. i, 2 scq., el atibi swpe) talis; servabat tamen et circumcisioncm carnis,
Jubente Domino iustituia sit victimarum oblatio, quia incircumcisus ponlifex esse non poleral. llabe-
quoiiiodo Isaias ex voce Domini e contrario loquilur, bat ergo iste duas lunicas,unam mysterii carnalis, el
dicens : Quo mihi inultiludinem victimarum veslra- aliam inleliigontiLC spiritualis. Sciebai quia ct sacri-
rum, dicit Domiims? plemis sum liolocauslis arietum, ficia spirilalia ofTerri dcbent Deo, offcrebat tamcn
et udipe pinguium, et sanguinem vitidorum et agno- nihilominus et carnalia. Nun eniin poleral essc pon-
rum notui {hai. i, 11). tifex, qui tunc erat, nisi hostias immolarct. Ila ergo

RESPONSIO. conveuienter ille poniifex duabus indutus tunicis

Hostiae et immolalio victimarum non principiliter dicitur : Apostoli vero, qui dicturi erant : Quia si cir-

a Dco quiTCsitasunt, scd ne iilolis ficront, el uta car- cuviicidamini, Christus vobis nihitproderil {Cat. v, 2),

nalibusviclimis quasi per typum et imagincni ad spi-

spi ct qui dicluri erant : Nemo vos judicet in cibo, aul in

rilalcs hoslias transiremus. Diccndo aulcm se ho- potu, aut in parte dici festi, uut Neomcnice, aut
stiam non quKsisse, osteudil quia lex spiritalis est, Sabbatorum, quw sunl umbra futurorum {Colos. ii,

eionmia quyc Judaii carnaliler faciunl, a nobis ira- 16) ; isii trgo cum hujusmodi secundum liileram le-

pleri spiriiualiier. gis observantiam penitus repudiarcnt, nec occupa-

INTERROGATIO XXX {AliuS 31). rent discipulos Judaicis fabulis, et imponerent eis
Cum iii Dominus fermentum penitus ab-
Levitico jugum quod ueque ipsi, neque patres eorum porlare
jeceril dc sacrificiis, diccns Omnis obtutio, quce of-
:
potuerunt {Act. xv, 10) , merito duas lunicas habere
{'erlur Domino, absquc (ermento fiet, nec quidquani prohibeiuur, sedsufficit cis una et hxc intorior. Nam
[ermeiiti acmellis adolebilur in sacrificio Domini {Lev. istam qu.c foris est, et qu3e desuper apparel, legis
II, 11), quomodo iu subsequeniibns super panes fer- tunicam nolunt. Lnam namque eis Jesus, et ipsam
meniatos sacrificium juliet imponi? inleriorcm, habere permittit.

RESIONSIO. INTERROGATIO XXXII {AHaS 28).

Diligcutius intucrc quia non ad sacrificium, sed Cum in Lcvitico Dominus pijocipiat diccns : AVc
admiuisteriumsacrificiiferraentatuspanisassumilur. jy conlominetursacerdos in mortibuscivium suornmf nisi
Quid ergo hoc sit, videamus. Dominus in Evangeliis tantum in consanguineis ac propinquis suis, id est,
humanam doctrinam Pharisseorum, qui tradcbant super palre, et super matre, et filio, ac fitia, fralre
Iradilioncs, pnccopla bominum, fermentum appellat, quoque, et sorore virgine qua; non est nupta viro ; sed
cum dicit discipulis : Obscrvate a fermento Phariswo- ncc in principe populi sui contamiuabitur {Lev. xxi,
rum {Matih. xvi, G). Similiter ergo humana doctrina 1 seq.) ,
qaomodo post paululiiin e conlra videtur di-
esl, vcrbi causa ,
grammatica ars, vel rhetorica, vol cere , Pontifex, id est, sacerdos niaximus.... ad ho-
dialcciica eiiam, ex qua doctrina ad sacrificium minem mortuum non ingredictur omnino ; superpatre
quideiu, hoc est, in his quae dcDeo scnlienda suni, qvoquesuo, etviatrenon contaminabilur {Ibid., 10, 11)?
nihil suscipiaidum est. Sermo vcro lucidus, et clo- KESPONSIO.
quentiie splendor, ac d!spnt?.n;^i ratio ad minislerium Uniim ex his minoribus sacerdolibus proecepit, ubi
verbi Dei deccnter jubcnlur admitti. non jubcnlur ingredi ad quemlibet mortuum, nisi ad
ixTERROGATio XXXI (A/ias 35). cos cognatos et propinquos, de quibus supra dictum
Cum Dominus in Leviiico per Moysen, pontificem cst. Sacerdos autera magnus, id est, pontifex, pbis
erdinans , duabub lunjcis vestieudum praeceperit aliquid habebat a caiteris saccrdolibus ; cl ob bcc
 :

611 S. JULIANI EPISCOPI TOLETAM m

quia m?c pielalc fllum nec anectu flecli oportebat, A cit{Ibid., 10). Observa igitur in his quae assumpsimus
ideo praiceptum est illi ne imnuindns (ieret in su- de prophcla, quod non invenitur in sermonibus Dei,
pradiclis nominibus, et ab omni mortuo generaliler quibus ad prophelam locutusest, dictum : Quia adhuc
suum cohiberct aflectum. llUid ergo quod primum tres dies et Ninive subverteiur, ut sermo iste, qui
est positum, de minori sacerdolum gradu; hoc vero dictus est, et non est lacius, a Jona poiins quam a
quod sequitur, de solo magno sacerdotc accipi debet. Dco prolalus csse videatur.
I.NTERROGATIO XXXIII {AUas 32). Sed ct de secundo Rcgum libro (xxiv, 11 scq.)
Quomodo legi praccipienti : DiUges proximtim tuum, proferannis quoc scripla sunl, ubi cum David po-
el odio habcbis inimicum tuum, non est conlrarium pulum numcrassel Factuni est, inquit, verbum Do-
:

quod Christus dicit : Diliyite inimicos vestros {Matth. mini ad Gad prophctcm videntem, dicens : Vade, et
V, U). loqvcre ad David : Hinc j^iclt Doniinus : Tria eyo le-

RESPONSiO. vabosuperle; clige tibi u^ium ex his, qnod faciom

Unusqulsque hoino in quantum iniquus est, odio tibi. Et introivit Gad ad David, et dcnunliavit ei, di-

habendus est; in quanlum homo cst, fames

diligcndus est. cens : Aut veniet tibi tribus annis sitper terram
n«c, inquara, regula est,qua et oderimus inimlcum tuam ; aut tribus mensibus, ut fugias ante inimicos
propler id quod in eo malum est, id est, iniquila- B luos qui te persequunlur ; aul triduo ut mors fiat m
tem; et diligarnus inimicnm propler quod in eo terra tua. Nunc ergo scilo, et vide quid respondeam

bonum est, id est, socialem rationalcmque crealu- ei qui misil me. Et dixit David ad Gad : Anyustiai
ram. sunt mihi tmdique. Scd incidam in manus Domini tna-
EX LIBRO NUMERI. gis, qtiia mulla: miserationes ejus sunt, et in manus
INTERROGATIO XXXIV. hominum non incidam Et dcdit Dcminus in Israel mor-
.

Cum in libro Numeri scriplum sit : Non est Deus temamane us(juead horam prandii, et mortui sunt depo-
quasi homo, ut menliatur, nec ut- (ilius hominis, ut pulo ex Dan usque Bersabee septuaginta millia virortm.
mutelur {Num. xxiii, 19) ; necnon et iilud per Eze- Kt extendit anyetus Domini manum stiam in Jerusa-
chielein : Yerbtim quod loctilus fuero, implebitttr, lem, ut corrumperet eam. Et deprecutus est Dominus
dicit Dominus Deus {Ezech. xii, 28 ) quoraodo e ; super malitiam, et ait ai angelum, qui exlerminabat
tontrario plerumque Deus videlur muJare senten- populum : Satis est, remitte manum tuam. Observa
tiara suam, sicut in Ninivilis factum est, quando ergo quoraodo nec in bis tribus coniminalionibus
per Jonam dixit : Quadraginia dies, ct Ninive sub- Deus invcnitur dixisse de morle dierum tiiura. In

vertetur {Jon. iii, 4) ; ubi slatim subsequitur: Nun- verbo cnim Gad posiliim csl, non in niandatis Dorai-

quidetego nonparcamNinive civitati magnw {Jon. iv, ni; et non sempcr ea qua^, per prophetam dicuntur
11) ; et de David iu regnuin, ubi tribus diebus pro- quasi aDeo dicta suscipianlur. Denique per Moysen
raissa fueral mors, ut vastarct populuiu, ct inlra multa quidem locutus est Deus, aliqua tamen el
unam diera usque ad horaiu prandii cessavit (// Rcg. Moyses propiia auctoriiaie mandavii : quod Dorai-
XXIV, 15)? nus in Evangcliis evidenli dislinclione secernil, cum
RESPONSIO. dicit de repudio luulieris intcrrogatus : Qtiia ad duri-
Fortasse haic, qux per inlcrrogationera dicuntur, tiam cordis vestri scripsit vobis hmc Moyses, ab ini-

non penitus pro dt^linito accipienda sint ; sed talis tio autem non fuit sic {Matth. xix, 8). \ides ejgo el

quaidani figura verbi sit, quce medium aliquid vidca- hic Deum quidem noii pi-jEccpisse, ncc (leri voluisse

lur ostcndere, non tamen dcfinitai ct irrevocabiiis divorlium i Wtt^en vcro propler duriliam cordis Ju-
sententiie deciaret aflectum : quo tempcrantius ali- daeonwi scripsisse dandum csse rcpudium. Ostcndil
quid diclura videatur, in eo quod scriptum csi : Ipse ha;c et Paulus in litteris suis, cum dicit de quibus-
cum dixerit, non faciet ? quam si scri[>1trra cssct dam : Dominus dicit, et non eyo ( / Cor. vii, 10). El

Ipse cura dixerit, omniraodis racie';. Sed recensearaus de aliis : Ilwcautemeyodico^non Dominus {Ibid., 12).

et ipsa Scripturai loca, qu* vel in Jona, vel in Re- El iterum in aliis : Pnvceptum Dontini non habeo,
jj
gum libris posita sunl, ne lorle et ibi, ut moris esl sed cotisilium do {Ibid., 25). Et ilerum
Qua: loquar, ;

Scripturap, divini scripti aliquid habeat scriptura. non loquor secundum Dominum {II Cor. \i,il). \jnai
Ergo in Jona : El factutn verbum Domini ad Jonam sirailiter etiam in CKtcris prophetis aiiqua quidein
seeundo, dicens : Surge, vade in Ninivem civitatem Dorainus locutus aon propheloe; aiia vcro pro-
est,

tnaynam, et pra;dica in ea secundum prwdicaiionem phetge, et non Dominus. Ei sic videbitur objectio in-
quam eyo loculus sumad te {Joan. iii, 1 seq.). El Jonas tenta dissolvi, cum non tam sua quain prophelae vei^
quidem pra^dicavit, et dixit : Adhuc tres dies, vel ul ba Dominus revocat ac mutat in melius.

Hebnci scriplum habere scdicunt : Adhucquadrayinta Sed raagis arbitror, absolutionera priorera lotius

dies, et Ninive destruetur. Viri atitem Nitiivita: cre- Scripturic sensibus convenire, et illis praecipue Ai-

dideruut Deo, et prwdicaverunt jejunium, et induerunl ctis, quibus patiens et multae misericordiae, et poeni-

te ciliciis a minimo usque ad majorem ipsQriiiii. Et lens super raalilias dicitur Dens (Psal. lxxxv, 15;
post pauca : £t virfj^ inquit, Deus opera eprnm, JoeL II, 15; Jon. iv, 2), vel bis maxime quae gcnera-
quia eonversi sunt a viis suis malis, et pifnituil su- liter a Jeremia pronuntiantur, in quibus evidenler
fer malitiam, quam hcutus est facere eis, fi *on fe- ostenditur pro multis miserationibus el incompre'
 : :

6J3 ANTIKElMENnN LIBRI DUO. — LIB. l. BU

liensibili bonitaie sua Deus dicerc et non faccre, lo- A manducandam ad salutem dedit, nemo auiem illam

[jui et non perinanere. Ait crgo per Jerenuam Deus : carnem manducat, nisi prius adoraverit ; iaventum
In finem lo<iuar, hoc esl, ex detinito loquar, stiper est quemadmodum adoretur scabellum pedum Do-^

lentem et super regnum, ut auferam eos, et disper- mini, ut non solum noo peccemus adorando, sed
inm ; et si convertatur gens illa a malitiis suis, poe- peccemusnon adorando (Ex A\ig.,Enarrat. in psal.

lilebo de omnibus malis quw cogitam [acere eis. Et in xcviii, num. 9).

hnem loquar svper gentcm, ct regnnm, ul reivdificem INTERROCATIO XXXVII.

ws, el repleam ; et si fecerint mala in conspectu meo, Cum scnptum sit in libro Oeuteronoraii : 3Ialedi-

it non audiant vocem meam, pcenitebit me de omnibus ctus qui non reliquerit semen in Israel {Deut. vii, 14,

wnis, quoe locvtus fueram, ut facerem eis {Jer. xviu, in cod. ), quomodo contra hanc divinam sen-
Grwcis
? seq.). Quomodo ergo possumus his quse iri)sohjle tenliam plurimi ct in Veteri Testamenlo, et in Novo
)er Jeremiam dicta sunt praeferre illa quae suspcnsc nec conjugia sortiti sunt, nec .semen suae carnis ullo
)er prophetam dicuntur, nisi quia ncgligenil-Wns et modo reliquerunt, sicul in Yeteri Teslamento Elias,
;ontemploribus illa confirmanda, haec vero perfe- Jeremias, et Daniel, in novo autem Joannes Baplista,
slioribus secretius advcrteuda suul? et JoannesEvangeiista, cceteriqne quamplures fecisse
EX LIURO DEirfERONOMII B raonstranlur, qui scraen secundum carncm non reli-

INTERROGATIO XXXV. queruut?

Quomodo Dominus in Deuteronomio praecipiat RESPONSIO.
?er nomen nieum jurabitis {Deut. vi, 15), et e con- Hsec duo (jiise sibi videntur esse contraria, ita ab
ra in Tcstamento novo videatur prxcepisse : Nodte Origene reperinijus explanala. Ait cnim {Hom. H in
urare {Matlh. v, 54)? Genes.) : c Qui consuminatae ei perfeciae virtutis est.

RESPONSIO GKEGOBU. seroper necesse esl ut in aliqua eruditione versetur,

Perjurare quippc grave peccalum est; non jurare quain eruditionenrconjugem ejus seimo divinus ap-
lutem, sicut verum jurare, nulluni peccatum cst. Sed pellat. Secundum hoc puto, quod in lege cDelebs et
ongius reraotus cst a falsojurando, qui nec jurare slerilis maledicto subjacet : quia si hacc de cainali
;onsuevit, quam qui verurajurapc proclivisest. Unde semine dici putentur, omncs Ecclesiae virgincs sub
naluit nos Dominus, et non juranics non recedere a maledicio posiiiB videbuniur, simililer et Joannes
ero, quam verum Jurantes propinquare perjurio. Baptista, et alii sanclorum plurimi, Sed certuni es,%
2rgo admoniiio non jurandi conversio cst a peccato illos spirilale semcn. reliquisse, et habuisse unura-
)erjurii. Nam omnino qui verum jurat non pcccat. quemque conjugem sapicntiam, sicut el Paulus per
Unde Dominus omnem occasionera voluit ampuUi
npuUre Evangeliujn filios generavit.
generavi >

)erjurii, cuin nos jurare prohibuit. Nam et Aposlolus INTERROCATIO -XXXVIII.

n sermonibus quos habuisse narratur, neque jura- Quomodo in Dcuteronomio Moyscs dicat Tentat :

k^it, Requejurandi consuctudiuem habuit, ncaliquaun vos Dominus Deus vcster {Deut. xiii, 3) ct e conlra :

lo vel nescius in peijurium laberctur. Scriplis au^ Jacobus apostolus praidicet Uaus neminem
: tentat
eni, ubi est consideratio raajor atque propcnsior, {Jac. I 15)?
»luribus.locis jurasse invenitur : nequaquani quod RESP0N910.
jutaret etiamjurando peccare, scd polius inlcllige-. Duas essc tcntaiiones in Scriptuns sanctis solet
:et humanaj fragilitatis corda non juraiido lutius a iiilelligi. Una quae decipit, altcra qucC probat. Secun-
)erjurio conservari.
dum cam qu,-* Tettt.at vos Domi-
probat, diclura est :

ir^TERROOATIO XXSVl. nns Deui Sccundum eam vcro qu* dccipit,

vester.
Cuin Doniinus iii Dculcionomio pr.iecipiat, dicens :
Jacobus aposlolus prjedicat Deus neminem tentat. :

Oominum Deum tuum adorabis {Deut. vi, quor

15), EX LIBRIS REGUM.
nodo Psalraista e eontrario in psalino nonafcesiino INTERROGATIO XXXIX.
)ctavo terram nos jubct adorarc pnecipicndo Ado-
:
£) Cnm in libro Rcgum priino Deus ad domum Heli
'ote scabellum pedum ejus ( Psa!. xcviii, 5 )? Quoul
loquens promiserit, dicens : //a*c dicit Dominus
Jtique terra est, juxta qued alius prophela dicit :
Domus tua, et donius patris tui mtnislrahunt in con-
Coelum mihi sedes est, terra aulem scabellum pedum speclu meo mque in scmpitcrnum {I Reg. ii, 50),
meorum {hai. lxvi, 4)?
quoniodo e conlraquasi inutataproinissione subjiciat,
RESPONSio (Ex Ambr., lib. iii de Spirit. Sanct., dicens : Ecce dies venienl, et prwcidom brachium
cap. 11), tuum, et brachium domns pattis lui, ut non sit scnex
Ulam terram dicit adorandam propheta, quam Do- in domo tua {Ibid., 51)? Et post aliqua subjungii :

iiiiuus Jcs^is in c;^rnis asisumpiione susccpit. Ilaqiie Snscitabo mihi saccrdolcm fidelem,qui ju.xta cor nieum
;)erscabeiium terra inleUigitur, per lerram autein et animam uteam faciat. el wdificabo ei domum fide-
:aro Christi, quam hodie quoque iu mysierio adora- lem, et ambutabit coram Christo tneo cunctis diebus
nus, cl quam apostoli in Domino Jesu adorarunt. {Ilnd., 55).
5usccpit enim de terra lerram, quia carodcterra esl, RESPONSio ACGUSTiNi (Lib. XVII Dc Civ. bei,
'l de carne MarL» earuem accepit. El quia in cap. 6).
rsa carne hic ambuLivit, et ipsara caracra nobis < Cuui hxc taula tunc alliludiDC pnenuQliala sint.
 . ;

61n S. JLLIAM EPISCOPl TOl ETANI 016

lanla nunc pncnvintialionc " cl.ircjcant, non fruslra A Non esl species e'i, neque decor : et vidintus eum, et
(amcn moveriqiiispiain poiest, ac dicerc :Quomodo non erat aspectus, et desideravimus eum ; despectum,
conildiinus venire omnia qux in illis libris vcnlura et novissimum rirorum, virum dolorum, el scientem
piajdicla snnt, si lioc ipsum quod ihi diviniuis dl- in/irmilalcm, et quasi absconditus vultus ejus et de-
clum Domus lua et domus patris tui minislra-
es( : spectus, unde nec reputavimus eum {Isai. i,iii,2, 3);
bunt b coram mc in wiernum, eflcclum habere non eL e conlra Psalmista dicit : Speciosus {orma prai fi~
poluil? Quoniam videinus illud sacerdolium fuisse liis hominum {Psal. XLiv, 3)?
mulatum, cl quod illi domui proniissuni cst, nec spe- RESPOiVSIO.
rari aliquando coinpiendum : quia illud quod ei re- Quod Isaias dicil pro noslro sponso Chrislo (quo
probato mutatoque succedit, iioc polius praodicalur nibii est pulcbrius) quod quasi focdus apparuil, de
ailernum. IIoc qui dicit, nonduni iiilelligit, aut non jniorfectoribus Clnisti boc dicil, quibus Cbristus ipse
recolit, etiam ipsum sccundum ordinem Aaron sacer- vilis apparuit. Si enim cognovissenl, nunquum Domi-
dolium lanquam uinbram fuluii cl <"
asterni sacerdo- num (jlorics crucifixissent {I Cor. u, 8).Quod autem
tii constitutum, ac pcr lioc, quando leternilas * ejus Psalmista dicit, quod speciosus fuerit pne filiis ho-
promissa est, non ipsi unibrce ac figiirap, sed ei minum, ad fidem rredentium reputatur; qui sic il-
quod per ipsara adumbrabalur figurabaturque, pro- B lum videre meruerunt, ul verum illiim Dciim et ho-
missum est : sed ne putaretur ipsa umbra esse man- minem fide inicgra faterentur. Restat igiiur, quod et
sura, ideo etiain muiatio ejus dcbiiit propbclari. » foedos apud perseqiienles, et speciosus existimalus
l.NTERROGATIO XI.. est apud credcnies.
Cum in libro Reeum scriptum sil quod etevatus INTERROGATIO XLIII.

fHcrit FAias per turbinem incoelum {lY lieg. ii, il) , Quomodo Isaias de Cliristo dicit : Generationem
quoinodo Dominus in Evangelio dicit: ISeino ascendit ejusquis enarrabit (/sci. liii, 8)? cum Evangelista
in ccalnm {Joan. iii, 15) ? et reliqua. Christi generationem dinumerans, iiiter csetera di-

RESPONSio (Ex Gregor. Magn., Iiom. 29 m Evang., cal : Christi auiem generatio sic erat {Matth. i, 48)?
n. 5). RESPOXSIO.

Aiiiid est ccelum aereum, aliud a}lhoreum : coe- Prophefa de divinitatis generatione praedixit

lum quippe aereum tcriic est proxiinum. IJnde et Evangtlista incarnalionis mysterium sequens, ge-

aves coeli dicimus, quia eas volilarc in aerc vidcoms. ncraiionem Chrisli secundum humanitatem expo-
In coelum ilaque aereum Elias sublcvatus est, ul in suit.

secreta quadam lerra; regione « rcpcnte duceretur, iNTr-RROCATio XMv {AHas ^42).

ubi in magiia jam carnis et spiriius quielc viveret, Quomodo Isaias pro Christo dicil : Qui peccatum
quousque ad finem mundi redeat, ei mortis debil«m non fecit, nec inventus est do!us in ore ejus {Isai. liii,

solvat. 9), cum Paulus e contra videatur dixisse : Eum qui

EX ISAIA. 7ton noverat peccalum, pro nobis peccalum fecit {II

INTEBR0CA.T10 XLI {AUaS 40). Cor. V, 21)?

Clamabunt ad RESPONSIO
Cum Isaias dicat pro .^gj^ptiis :

Dominum a facie tribulantis, et miltet eis salvatorem, Quod enim Isaias dicit, quia peccatum non fecerit,

propugnaiorem qui liberet eos {Isai. xix, 20), apcrlissime oetcnuit quod persona ipsa Filii peccatis
et .

quasi c contrario slatim subjungit, dicens coinquinata non exsiitit. Ipse est enim agnus sine ma-
quomodo :

Et percutiel Dominus ^Egyptum plaga {Ibid., 22)? cula, sine pcccato. Quod autem Paulus dicit : Eum qui
fttSPONSIO* non noverat peccatvm, pro nobis peccatum fecit, boc
Percussio hxc Domini super ^g)'piios, parccntis ipsum quod dixit, fecit, ad Patiis personam relulit,

esl, non perdontis, quia potius per piagam poeniteo- id esJ, quod Deus Pater Filium suum, qui peccalum
animam possit perducere ad salutem : el ideo hOD fecil, hosiiam ilium pro peccatis nostris fecit,
li»
coniiarium illud non erit, ubi a facie tribulantis
jj
ciim niM prosahaiione mundi iramolari permisit.

salvator et propugnalor eis miltendus promitlitur. Oicitar cniin, quod eum Pater peccatum fecit, quia

Quiaet ha^.c percussio vcl plaga, qujc subjicitur, uon eum hosliam pro peccato fieri voluil; sicut dicitur :

ad reprobalioneni, sed ad sar.itafem conversionis Peccata populi niei comedent {Ose. iv, 8), cum non
peccata comedantur, sed oblaiiones qua; pro pecca-
inducilur. IIoc enim valcl supra quod dicitur : Miltet
eis salvatoreni ei propiigualorem, qui liberet eos, quia lis oflerunlur.

et bic subsequilur : Et periMtiet Dorninus yEgijptnm INTERROGATIO XLV.

plaga et sanabit eam; quod ut manife.slius aperirctnr, Cum Dominus Isaia; prophetx praccipiat, dicens :

addidit, dicens : Et revertentur ad Domijmn, et Ctama, ne cesses (Isai. lviij, \), quomodo e coutrario

videlur ApostoUis clamorem prohil>ens dicere Ira,

placabilur eis, et sanahit eos. :

INTF.RROGATIO XLIl {AUoS il). et indignano, et clamor tollalur a vobis {Ephes. 1^^

Quomodo I^aias dicat pro pcrsonaChristi Filii Dei, 3!)?

d Ei (Plernitas.
ftEdit. mclins, manifeatatione
b Edil., transibunl. Edil. melius, in secretam quandam. regionem.
« Deesl in cd't. et.
617 ANTIKElMEiNAN LIBIU DLO. — I<1R. f. C18

ftnspoNsio. A sileutium appeliit. Scvl cum cresccniia nia!:» oerne-

Aliiisesl clamor, qui de pr;B;iicaiione vel poslula- rct, in eoJem silenlio iion pcrmansil. Qiiotl enin»

lione, alius qui de ira descendit : cl ideo claiiiorem fotis lacuit e\ tx.lio locuUonis, intus igncm pcrlulit

liunc qui de ira descendil, Apostolus nrohibuit ; non de zeio chanlaiis.

rllum quo aut Isaias proedicare jubetur, aut contri- IMnKROC.J.TIO XLIX.

torum corda ad Dominum gemcbundos damores Cum raulliplicia ei dura peccala Judaiorum anle
craiilunt. adventum Cliristi prophetarum vocibus prxdicala
iNTcnROGATio xi.vi {AHas 41). sint, sicut iilud : Peccatum sicut Sodoma pradicave-
Quomodo Isaias dicat : Spirilus Domini sitper me runt, nec absconderunt {hai. iii, 9) ; cl in Jcreniia :

{Isai. Lxi, I) ; vel Cii^teri proplielye, sivc Simcon, sivc Pcccatum Juda consfriplum cst sdjlo ferreo in ungue
Zach.irias pcr Spiritum sanctum lutura pionunliasse adamantino (Jercm. xvii, i), elc; qucinodo (^hristus
credanlur, cum iii Evangelio dicalur : ISondtim erat in Evangelio quasi e conlrario videtur de Judaeis
Spiritus dulus, quia Jesus nondum erat glorificatus dixisse : St non ve^tisscm, peccalnin non haberent

{Joan. vn, 59)? (Joann. xv, 22) ? Qiiiii est Loc? niinquid sinc ullo

RESPONSIO. peccatoeranl, anlequam Christus iii carne nascc-

Ulique non sine Spirilu sancto anliqui palriarchre B retiir, el ex quo venil, nunc ccepernnl habere pec-
atquo prophetse lulura pronunliaverunl. Sed quod calum?
dicrt : Spiritus nondum crai dalus, id esl, illa abuii- RERP0NSl5.
dantia grali«spirita!is adhuc aiilea illis sic uunquam Peccalum quoddam ferium, id csf, infidelilalis

fuer.it dala, sicut postea cum ccngregati in ununi iiitelligi voluit, quoniam non crodidcrunt in eum qui
discipuli iinguis omnium genliuin sunt locuti, ac sic juslilical impium.
in liDguis onuuum genliuai fulura est pronuiiliata EX EZECillELE.
Ecclcsia. LNTERROGATIO L (.l/i«S 51).

EX JEREMIA. Quomodo Ezechicl piopbeia motus animalium

INTEUR0G\TI0 SLVII. narrat, diccns : Non revertcbaniur cum incedcrent

Quoniodo Jeremias uirum^iue dicat, quae sihi con- {Ezeck. 1,9,11); et paulo p;)Sl quasi c conlrario

traria esse videnlur? Dicil eniin cx vocc filii Dei : sulijiciens, dicit : Et animalia ibunt, et reverteban-

Filii colligunt ligna, et pnlres snccendunt ignem, et tur?

muUeres conspergunl adipem, ut faciunt placentas re- REsr-ONSio (Ex Cregor. Magn., Hb. x Moral., n. 31).

tjina; cceli, et iibent diis ulienis, ct me ad iracundiam Sancta quippc aniuialia aliquando vadunt, cl mi-
provocent. Nunquid me ad iracundiam provocant? nime redeunl; aliquando vaduut et protinus rever-

dicit Dominus {Jer. vii, i8, 19). Uhi staliin quasi e lunlur : quod electorum incntes cum pcr collalain

coiitrario subjiingit : Ecce furor meus, et indiynatio sibi aciiv» vitce graliam erroris vias doslruunt »,

meaconflalur super locum istum, super viros, et su- redire ad niala niiindi r.esciiiiit qu;c reliquerunl.
per jumenta {Ibid., 20), ctc.Qui supiadixeral : Nun- Cum vero pcr contemplationis aciem ab hac se eadem
quid me ad iracundiam provocant? quomodo nunc activa vila suspenduut, eunl ol redcunt : qiind per
dicit :Ecce furor meus el indignatio mea slillubit su- hoc qiiandiu persistere *> minimc in conicinpiaiione

fer locum istum ? sufliciunt, sese iterura ad operalioneni fundiiiil : ut

RESPONSIO. in his qujii sibi juxta sunt, se excrcendo rcfoveant,
Iste esl sensus : Ego quidem naluraliter non ira- ct super sc rursum surgere conlemplando conva-
scor; sed iilt ila agunt, ut me ad iraciindiam provo- lescant.
cent, et mcam videar mutare naluram. Sentiaut INTERROG.VTIO Ll {AUas E5).
igilur iratum, quod quantum in se est facere co- Cuni in Ezechielis libro de volumine quod accepe-
iiaiiiur. rat, scriptum sit : Et factnm cst in orc meo, sicut
INTERROCXTIO XLVIII. rymcl dulce {Ezecli. iii, 5), qua ratione posimndum
Cuin noverimus quod Jereinias prophcta silen- Ezechiel ipse de se loijuaiur, dicens : Abiiamarus
lium sibi praulicationis indixerit, per hoc quod di- in indignatione spiritus mci {Ibid., 14)?
cit : Non recordabor ejus. neque loquar uttra in no- RESPO.NSio (Ex Greg., lib. i Ilom. in Ezech., hom.
mine Ulius {Jer. xx, 9), quomodo quasi e contrarlo 10, H. .i5).

staliiii subjungit, Factus cst in corde meo quasi Mirum quippe valde est, si dulcedo simul el ama-
ignis exocsluans, claususquc in ossibus meis, et dcfeci ritudo convenianl. Sed sciendum est, quia cui sermo'
(erre non sustinens. Audivi enim conlumclias mutto- Dei in ore dulcescerc ccepcrit <:, htijus proculdubio
rum (Ibid., 10)? contra semetipsum animus amarescit. Cnm ^ cnini

RESpoNSio (Ex Gregor. Magn., /ifr. xxiii Mo- in nullo subtiliter discit, qualiter sc reprehendere
ral., n. 18). debeat, eo sc durius per araariiudinem pocnilentije
Proeo enim quod se rainiine audiri conspexit, castigat quod ^ taoto sibi magis displiccl, quaoto
;

• Edit., deseruHt. *• Edit., quo.

•> Edil., cjuia per hoc auod diu persistere, etc. • Edit., qui.
« Edit., in ore cordis dulcis esse ca^erit,
elc.
Pairol. XCVI.
20
(510 S. JULIA.M KP19C0PI TOI.ET.VNI 820

in 8.»cro volamiiie ampllus dc omnipolenle Dno viJft A .No\i prjeco|)iis sub.scqucniilnis , pwccpio Ijona

qux amcl quii^ rudibus data suni , non bona esse uien)oran-
IMTERROG.VTIO l.ll (AHaS ?)0). lur.

Si, juxta Ezechiclis verba, Justitix jnati oblivwm INTEP.ROGATIO LIV.

tradentur in quacunque die pecrarcrit {E zecli. xwiiy Cum in visionespiiilalissedificii Ezechiel prophela

24 et XXXIII, 12!, 13), quoniodo consequens e.st quod prius dicat se vidisse quod gazophylacia ad austra-
Paulus scril>il, quia Deus rcddit unicuique secundum leui \iam Cacies habcrent, qua lalione poel sub-
cum quid dc juslitix ope- jicil ([\iod gazophtjlacium quod retpicit viam meri-
opera sua {Rom. ii, 6), si

ri6us juslus habuit, tunc id perdidil cum deliquit, dianam, saccrdotum est ,
qut excubant in custodiit

prasseilim cum et Paulus aposlolus scribat quod templi; et gazopliijlacittm quod liam aquilonis,
respicit

uniu$cujusque opas quaie sit, ignis probabit (/ Cor. sacerdotum qui excubant ad mimstcrium attarii
bona maia per ignem sint pon- {Ezecli. XL 44-i6)? Si ulraque facies ad australeni
m, 13), id est, ei ct ,

viim lendebat, quomodo nunc unuraad meridianani,

derauda ?

RESPO.NSIO. aliud ad aquilonis viam respicere dicilur ?

\ideamus ne forte absolutionein sui In scipso REspoNSio (Ex Gregor. Magn. , Ub. ii liom. in

sermo diviuus inveniat , si observemus quomodo » Ezech., hom. 10, ». l-i).

scriptum est, quia dicit : Cum aversus fuerit juslus a In his verbis agnoscimus, quod gazophylarium
ut dicerel Cum aversus sacerdolum qui excubabant > in cuslodiis tcmpii, ila
justitia sua. Et non sufiicil :

Et omnem posiluin fuerat , ut solam nieridianam vi.im respi-

fuerit a justitia sua; sed addidit : fecerit
ceret gazophylacium \ero sacerdotum qui excuba-
impietatem, secundum omnes iniquitatet quas fecerit
:

baiii b ad ministeriam nltaris, ita erat iu atrio ut

iniquus. In quo Yidelur lalenter hujusmodi inseruisse
,

iniellectum, ul si non secundum omnes iniqui-

forie ausiralem viam et aquilonis faciem inlcnderel <^
r

taies quas fecit iniquus, fecerit et justus, non omnes quatenus et cum gazopbylacio sacerdotum, quiexca-
jusiitiae ejus de mcmorja auferantur. Si vero omnes babant ^ in custodiis templi, meridianamviam respi-

iniquiu-ites feccrii, quas fecit iniquus, tunc demum ceiet ", eltamen sine gazophykieio eorumdem sacer-

omnes jusiitioc in lapsu ejus de memoria subirahun- dotum ab aquilonis \ia viderol '. Sed quid est hoc,
lur. Hjeq quamvis occultaverit in Scripturis Spiiitus quod in his verbis myilicis « possumus intueri , nisl
sanclus propter hos qui diviiias bonilatis et patien hoc quod seciindum ea, quae picemissa sunt , jam
tiaj ejus conteranunl, nou lamen
pcnilus abslulit. Si spirilalis andilor intelligit : quod sacerdoies m^oris
igilur sub isto intelleclu accipialur illnd quod Paulus ordinis , qui excubant in cuslodiis lempli, sobm wft.

dixit
dixit, non ent oinnino contrarium.
erit oinmno Nam et beatus ^ ridianam viam respiciunt, qaoniam solis sludiis spi-

novam hoc testimo- ritalibus occupali, his quae amoris Dei sunl, sollicilo
Cregorius juxla translationcm
iniellectu edisscrit, dicens t Ciim iiitendunl; sacerdoles autcra minoris ordinis, qiti
nium sub isto :

ernnt disculiendis peccatis delinquentium prxsuut, etiani

dicitur, Justus in peccato suo moritur, et rton

inmemoriajustitice ejus, quas fecit, hoc nobis maxi- ad aquilonis viam oculos reflectunt, ul in raeDle pec-

quodcum raala commiuimus, canlium quie sint torporis frigora, videant, et ha»c
me consideraiidura est, ,

revo- Terbis correclionis usque ad poenitentiai gemitus

sine causa ad mcmoriam bona nostra trans.ieta
malorura nulla reducenlcs quasi carnes in allare Domini incen-
cantur, quoniam in perpetralione
•>,

debeiesse fiducia bonorum pneteritorum. > dant? Respiciebanl i

etiamcum magnis sacerdoiibus
ad meridianam viam : quia quanium ad swnetipsos
IMERROG.VTIO LIU {AUoS 52).
Ego dedi els est, fervent igne charitatis, et succensi sunt ilaaimis
Cum Dominus per Ezechielem dicat :

amoris Dei. Sed quia peccatum dcIiBqtteDlium cre-

xx, 25), quomodo
>
pra;cepta non tona {Ezech.
hro corrigunt, eiiam ad aquUoni* viara oculos re-
Paulus quasi e conlrario dicit Lex quidem sancta
: ,

ducunt.
et mandatum safictum , et justum, et bonum {Uom.
EX D.VNIELE.
\ii, 12)? D
xxviii 3/or., INTKRRQC.\TIO LV.
RF.SP0.NSI0 (Ex Gregor. MagB., lib.
num. 41). Si post ires annos, sicut in principio D.inielis

Mala enim quasi mala csse desinunl comparaiione scriplum est {Oan. i. 5, 18), pueri ipsi injyressi suut

pejorum, et bona quasi boua nou suiu compaxatione iu conspecluin .N;\buGhodonosor, quomodo i» subsc-

meliorum. Nam sicuL pejus deUnq[uenli Judae* de quenli visione scribitur : Amio secundo ^abuchodo-
Sodoma alque Samacia diciluv : Jusiifmisti soro- nosor^vidit ISabnchodonosor somnium {Dan. ii, 1)?
rei luas in omuibus abominationibus tuis, quai ope- Ihec magnam infe;' sc videnlur habcrc contraricta-

ra.a es {Ezech.wi, 51); ita meliovibus Testanienti tem pro co quod pueri
,
i^isi , quL nusquara aulca nisi

» IaMi., cxatbant. sacerdoinm qui excubant ad minifteriuni allariSf aq'ii'

^ Edit., eicubant. ionis viam videret,
' Edit., ut et ad auslralem viam tenderet. 6 Edit. , mysticum.
^ Edit., e.xcttbant. ^ Rldit. ,
perdnrentes.
* Edil., aspiceret. ' Edit., respidant.
* Edil., post sacerdotum , aaount gazophylacium i Edil. ,
peccate.
 ::

621 ANTlKOMENnN LinRl DUC— UTl. h c:-j

post Ircs asmosi» conspcoium praidWii roj;is priinuiT) A (Jon. iii, 4); ol lamc:i au prerosKzocLi.T', cl Nimvcs
inlroducli alrjuc iuterrogali suiit, nunc iri sccnntl» Dfti sententia niulata est , non vanilale jiidic ii, sod
Nabiicliodonosor aiino ot ipsum Nahucliodonosor vi- eonun conversione, qiii inerucrunt imlu!j(onliam,
diss*.', etDanicleminlorprelalionem soninii ipsius apc- Alioquin ot in Jeremia (4cr. xviii, 7, 8sc/jf.) loqtiilur

ruisse Scriptura conimeinoral. Dcus se inala niinari supcr gentcm, ot si bnna focc-
KESPONSio (Ex Ilicronym., in cap. n Uan.). vil, ininasclemcnliacommuiarc.Rursum bona agcnti
Hocita solvnnt IIobraM; sccundum hic annum dici sc asscril poliiccri, ct ,si mala fcccrit, dicit so suam
rcgni ejus, onmianigonUum barbararura, non Jud:«a! inularc scniculiam, non in liomiuc, sed in oporiltus,
lanlum et Chaldicorun), sed A.S5yriorum quoquo, et q»ne mitlaia siint. Ncquc onim Dciis hominibus, scd
iEgypiiorum, et Moabitarcim , et reliquarinn naiio- vitiis irasciliir : q;uic ouin in boininc non fucrinl, nc-
nuni, quas Drtmino coiicedoiite superarat. Undo et quaquam puuit, quia inuiatus ost.
Josephns in dociino Antiquilatuni scribit lihro [Cap. IMEBROGMIO LVIII.

li) : « Post annuni sccundiim vEgypii;c vastiiatis Cum in libroDanielis scriptum sil provisionc qiiam
rcx Nabuchodonosor \idit somniuin inirabile. » angclo inteiprotanle cognovit, ut ail : Cum vidercm
iNTi-.Rr.ocvno lvi {Mins 57). pcjo Dantcl visioncm, ct qncvrcrcm intelVujcnlimn, ««-
Cum iu Danielis libro in Jine prlip.:c visionis pro B divi vocem viri dicenlis : Cabriel, fnc inteltigere ixifini

ipso Danicle scribatur : l''uit Uaniel usque ad annum visionem virum istmn {Dan. vin, 1.5, IG), qiiomoda
primHm Cyri rcgis (Utin. i, 21),quomodo in eodeni stalim subjungitiir e conlrario, ubi ipsc D:iiiiel ail :

libro e conlrario scribilur : Anno tertiu Cyri retjis £t stupebam ad visionem, et nm crnt (jui interprpta^
Persurum, vcrbtim revelatnm c%l Danieli {Dan. x, 1)? retur {Ibid., 27)? Si non crat, qui intcrpretaivlur,

RKSPONSIO. quoinodo supra intcrpreiatus est angolus?

Qiiod dicKur fiiisse Danielom nsquc ad anmim pri- UKSPONSio (Ex Hicron., ad liunc venic).
n;um Cyri regis, non vitoe illiiis tompus accipiondum Qiiod dicil, hocost : Roges audicrat , ci eorum
est, sed hoc significatur, quod usque ad prininm noniina nesciebat ; fulura cognovoral, et qno fuiiira
aniium Cyri regis, qiii Chaldaiorum deslnixit iinpe- cssent lemporo, dubius fluctuahau
riuin, D:iniol potcris fuit in Chaldiiea. Postea vero a EX PROPIIETIS MLNORIBUS,
Dario translatus csl iii Medos. Ileui. in cxposilione IXTERROOATIO UX ".
Daiiiclis idcm Ilicronymus sic dicit {Ad cap. \, {) : Cum Dominus pcr Osc^im prophetain do roprobls
* Fnisse DanieJcm apud Cbalda^os in pristina digni- rcgibus dical : Ipsi regnaveriint , el non ex me prin-
;

tale purpura byssoquc vcstitum, usquc ad primum cipes e.vstiterunf, et non cognovi {Osea; viii, 4), quo-
amium Cyri rcgis intclligimus , qiiando subvertit ^ niodo e contrario Job dicit : Qki rejfnare /adt /ii/p
ChaKlaios, et postea cocpil essc cum Dario filio As- <:r//fl»i propter peccala populi (Job. xxxiv, 50)? Quis
siieii deseraine .Medorum, qiii imperavit super rc- cnim rccle sonlicns dicat , quod fecit Dominus quod
gnuin Cbaldseorum. Aut cerlc jam Dario mortuo, minimecognoscit?
ciijtis aniio primo lxx hebdomadarum sacramonta RESPONSio (Ex Grog. Magn., lib. xxv Mor., num. 41).
cognoveiat, nuiic tertio anno Cyri rogis hxc vidissc Scirc Dei, approbare esl ; nescirc , roprobare.
narrantiir. i Unde quibusdam quos reproliat , dicit : Nescio vos,
iNTF.nnoGATio i.vii (AHasfiC)). unde sitis (Luc. xiii, 25). Et aliquando facerc Del
Cum Daniol senlcnliam Dei, quam inoommiUabi- cst, id quod fieri prohibot , irascondo perinittorc.
loin noverat, jam priiis INabucbodonosor rogi dc nl- lJ'»''e etregis .4^gypU cor se obdiirareasseruil (t.torf.
lione regni sui pra^dixissct implondain, dicons : Eji- 'v, 21), quod videlicol obdurari pcrmisit. Miro modo
cient tc ah hominibus, et cum bestiis feris cril habita- hypocritas Dominus et rognarc facit, ct ncscit : fatit
lio lua (Dan. iv, subsoqnonJilns
S"'), quorr.oilo in sincndo, ncscit rcprobando.
cuindem Nabiichodonosor pro imniulationo cjiisiiom i.NTiinnoCATio i.x.

seiitenliicadpoenilonliamcobdrlatur, dicons D Q''0i>^O!lo Amos prophela inquisilus respondit

:(?««'«-
ebrcm, rex, consilium mcum placent tibi, et pcccata ^^'" *"'" propheta (.4?hos, vii, 14), rum et proplie-
luu elccmosijnis rcdime, et iniqnitalcs tiifis mlsericor- tam ouin novennuis , et rerba prophctiae illius tc-
diis pnuperum : forsilan ignoscat Dcus dctictis tnis iic:inr.is ?

(/t;<i.,24)? RF.sroxsio (Ex Grcg., lih. n }lcr.. num. 89).

KESroxsio (E\ Hioron., in cap. iv i)flH.,2i, Eadcm hora qua roqnisilus cst, p»opheli:c sibi spi-
I\ Reg. XX, 1 .st?//.). rilum doosso .«cnsil, ci do scmctipso tostimonium ve-
Hoc f:<cile solvitur Ezecbije regis cx 'mpV, quom raciier inluiit dicens : A>n smi propheta. Qiii lamon
Isaiasdixcrat nM>riturum esse, el Ninlvitarum, qnilius scciilus adjunxit : ICt nunc andi vcrbum Domini. Hwc
dictuni erat, Adhuc ires dies, et Ninive subrertclur dicit Dominus : Vxor tua in civitate fornicabilur, er

" Samson ai)bag , lib ii Apolog., cap.

27, nuni. G, tur diccns, Ipsi rognavcrunl, sed non ex mc : prinri-
scu pag. 512 lom. XI Ilisp. Sacra«, ila transulit hanc
pes exstitorunt, ol non cognovi? Quis cnim rccie scu-
quaslioncm : Qn^fri ralifmabititer potest, quomodo in licns dicat,quia facit Dominus qnod minipie cogvoscit?
hoc locn (Job. xxxlv, 50, qui doest in codioc , vcl
Sed qvia approbare cst; nescire, rCprcbnre
scire D^i,
eum omisit edilor) dicitur, quod reguare hnpocritam viiro modo liypcycritas, eic, ut hic in lino.
fncit, cum hac de rc per prophclnmspeciatiterquera-
 :

623 S. .ILI.IAM KPISCOPI TOLETANt m

filH tui et filiiv lnw in glmlio cadcnt, et hitmus ttia \ eflfusione sanguinis mi'i, si sic fueril rorrupta caro
funiculo vielictur,' el tu in terra poltuta vtoricris niea, quomodo et ccleroruin homiuum , ut in fine
(Amos, VII, IG, 17). Quibus prophcUc verbis aperle resurgam? Nnnquid oonfilebilur libi puivis , id est,
osienditur, qiiod duin de se illa loqiicrclur, impletus turba impiorum, qiia; nisi me rcsurgente justificari
cst, etmox habcreprophctandi spiiilum mcruit,quia iion polerit? Ergo sic intcllccta , non sunl con-
sc prophetain non csse humiliter agnovil, Iraria.
1.NTF.RROCVTI0 I.XI. INTKRROCATIO LXIV.
Cuni Zacliarias dicat pro derisoribus Chrisli : Vi- Cum I*salmisla dicat : Dolores inferni invenerunt
debunt in quem pupugcrunt {Zacli. xii, 10), quomodo me {Psal. xvii, 6) ; necnon el illiid : Deus noster
quasi e contrario dc ipsis videiur Isaias di.vissc : Tol- refugium el virtus, adjutor in tribulatiouibus quoe in-
latur impius, ut non videul clarilatem Domiui {Isai. venerunt nos nimis {Psal. xlv, 2) ;
quoinodo immu-
XXV!, 10, sec. LXX}^ talo alio loculionis gcnere , non se a IriLiiiationibus

RESPONSIO. inventura esse , sed se tnbulationem potius inve-

Excxcatur impius, utaliquid non vidcat. Visurus nisse testatur, dicciis : Tribululionem et dolorem in-
cst formam hominis, de qua diclum est : Sic veniet veni {Psal. cxiv, 4)?
(Acl, I, 11) non visurus est fonnam Dei
; , de qua B
RtSPONSIO
dicitur : Ostendam me ipsum illi (Joan. xiv, 21), quain
Alia^, sunt tribulationes vel dolores, quas nos inve-
non impii, sed soli justi videbunt. Undepropjer solam nimus; el alix qux nos uiveniuiit. Nam quando
,

formam hoiuinis, qu3C et a justis et ab injustis vi- sine alicujus admonitione vel percassione homo con-
denda est , diclum cst Videbunt in quem pupuge-
:
Deum, plangit el con-
sidcrat factum suum, et rogans
runt ; proptcr formam autem Dei quac a solis Iribulaiionem el doloiem in-
,
tremiscit, iste utique
juslis videbilur, diclum est : Tollatur impius, ne vi-
venit qui sic aut alio iiicrepante, aut altero adrao-
:

deat, etc. bunc tribulaliones

nente, aul percutiente conlerilur,
EX LIBRO PSALMORUM, et doiores inveniunl
INTERROCATIO LXII.
JNTERnOGA.TlO LXV.
Cum David in psalinoquarlo, vers. 5, dicat : Irasci-

mini, et nolite peccare, quomodo Paulus in Epistolis Cum David prophela in vigesimo primo psalmo
non exaudiium se conqueratur, dicens Detis nieus,
suis dicit : Deponite omnem iram , el indignationem ;

clamabo perdiem, nec exaudies; et nocte { Vers. 3), etc.

{Colos. 111, 8) ?

RESPONSIO. quomodo e contra in eodem psalmo testatur, dicens

Alia est ira, qua zclo justiii* commovemur; alia, A^ott avertil faciem suam a me ; et dum clamarem ad
qua irrationabili motu ferimur. Nonergo illam Apo- eum, exandivit me {Ibid., 25)?

slolus qu;e de juslitia desccndil, abscindere voluit, r.ESPONSIO.

praeserlim cum idipsum testimonium de psalmo in Dominiis Chrislus ex persoiia vetcris hominis, cu.
EpisloIaadEphcsiosadsumpserit, dicens : Irascimini, jus mortalitalem porlabat, verbis delicloruni cla-
et nolite peccare {Ephes. iv, 2G). Ac si dixisset : Sic inare se dicit die ac nocte, et non exaudiri : verba
irascimini , ut a culpa abstineatis; sed omnem po- eiiim dclictorum sunt, ei non justiiia;, cum clama-
lius iram, quae de irralionabili motu procedit , voluit tur ad Dominum per dicm, id cst , iu prosperitale,

ampulari. ut hoec ipsa prosperiias non nmtctur; et cum clama-

INTERROG.VTIO LXUI. tur iiocte, ut adversiias prospcretur. Ilcec igilur ta-
Quomodo David in psalmo quiuLo decimo dicat : lispo.iiio, longe esl a salute. Nam inde et sequitur,
Caro niea requiescit in spe, quoniam non derelinques el non ad insipientiam mihi , id est ,
(Ex Aug. Enar-
nnimam meam in inferno, nec dabis sanctum tuum vi- ral. 1 in hunc psat.) neque hoc facias ad insipien-
dere corruptionem {Yers. 9, iO), cum quasl e conlra tiam mihi, sed polius ut sapiam ,
quid vclis me cla-

videatur dicere in psalmo vigesimo nono : Quce utili-

jj niare, non verbis delictorum et desiderio lempora-
tas in sanguine meo , oum descendo in corrupiio- lis vitae, scd vcrbis conversionis ad te in vitam aeter-
nem {Vers. 10)? nam. Ex his igitur verbis eoiivcrsionis atquejusli-
RESPONSIO. tiae, in subsequeniibus idem exaudilura se comme-
Quod dicit : Caro mea reqxtiescit in spe ,
quoniam morat dicens : Non sprevit, neque despexit precem
non dcretinques animum , etc, ulique Psalmisla ex pauperis ; neque avertit faciem suam a me : el dum
persona Chiisti id aflirmative pronuntiat, ac si dice- clamarem ad eum, exaudivit me : id est, noa illius

rctur ex voce lilii Dei ad Deum patrem (Carptim ex qui verbis delictorura clarnans ad Deum, viamistam,
August. Emrrat. in hospsal.) : Caro mea in spe rc- id est, prosperitatem transire nolebaf, sed precem
surrectionis obdormict, quiauon dabis animainmeam pauperis exaudivit. Qiii crgo veibis dolictorumsupe-
inferis possidendam, neque sanctiticatum corpus rius clamasse, et non exauditum se conlcslaiur,
meum, per quod et alii sanctificandi sunt, corrumpi ipse vcrbis justiiiie deprecans, sc commcmorat ex-
patieris. IIoc autem quod videlur esse contrarium, audilura. Cl.imavit superius verbis dclictorum (ex
hoc est qiiod ci illud, nec diversum esl. Dicit cnim pei-sona vcieris hominis) exauditus non est. Claina-

quodammodo Christus ad palrem : Quoe ulilitas in vit sublorius verbis justiiia; et conversionis ad Deiim
 ;:

995 ANTIKElMENillS LIBRt IHJO. — Lffi. L 62G

[ex persona lioininis ad novam vilam perlinenlis) el A Semperlausejusin ore meo {Vers. i), quomodoc con-
sxaudilus est. Iraiio spccialem numerum tenet in psalmo centcsinio
INTEnnOCATIO LXVI. dccimo ccfavo? Dicit enim : Seplies in die laudem
Cum Psahnisla in psaimo vigcsimo quarlo dicat dixi tibi {Vers. 164).
U uiversa; viw Domlni misericordiaet verit(ts{Vcrs. 10), BESPONSIO.
]uomodo in aiio psalmo e conliario dicil : Omnes Septenarium landis numeruin posuil propter sep-
nse tuce veritas {Psal. cxviii, 151), vel sicnt in aiia tcm dios, quibus .mundus iste poragitur,^ in quibus
Iranslatione legitur: Omnia mandata tua verilas? semper laus Deo referlur.
tESPONSio (ExAug., serm. 29, in psal. cxviii, n. 8). I.NTERROGATIO LXX.
Cum Psalinista dicat : Uomines el jumcnta salvcs
Erga sanclos et universoe viic Domini misericor-
fncies, Domine {Psal. \\\\, 7) , qiioinodo Piuilus
Jia , et univcrsie viic Domini veritas : qiiia et in ju-
aposlolus quasi e contrario videtur dicere : JSunquid
licando subvenit, alque ila non docsl misericordia
de bobus cura est Deo {1 Cor. ix, 9)?
;t in miscrando id exlii!'ct quod proinisil, nc veritas
lesit. Erga omnes aulcm ct qnos iiheral , ct quos KESPONSIO.

iaranat, onmes vi;e Doniini misericordia et veritas llxc sanclus Augustinus ila distingnit dicens
:
g
piia ubi non miserelur, vindictue veiitas cxliibelur. {Enarrat. in psal. cxlv, n. 15, 14) : c Ecce dici-

Hulios quippe iinineritos liberat, immeriium autem tur, (juod de bobus non sit cura Deo. Rursumque

[leininera damnat. dicitur : Homines et jumenia salvos facies, Domine.

INTERnOGVTIO LXVl». Nunquid contraria sunt ista? Non. Ad prfccepii ergo

Quomodo Psalmisla in -vigcslmo nono psalino con- tenorem non est de bobus cura Deo. Ad providen-
Iraria de se pra^dicarc viilelur, ait enim : Ego dixi tiam universilatis cura est illi de oninil us. Quid

m abundantia mea Non movebor in ceternum {Vers.

:
ergo ail Apostolus? Nunquid de bobus pertinet ad

7, 8); et post modicum suhjungit Avertisli faciem * Deum? Ubi pracceptum dedit ; hovi tritnranli os

luam a me, et faclus sum conturbatus ? non inframabis {Deut. xxv, 4); ibi de bobus non co-
Rf.SPO.NSIO. gilavit Deus? Itaque quosdam boves voluil signili-

Quia de coDfidentia virlutis inlumuit, dicit : Ego care. Non enim hoc curat Dcus monere, quid agas

iixi in abundantia mea, ctc. Sed paulo posl qiiid cum liobus. Habet hoc natura ipsa hiimana. Sic fac-
pcrtulit, adjunxit : Averiisli faciem teiam, etc, ac si
tus est homo, ut norit consulere jumentis suis, nec
aperte dicat : Fortem mc inter virtutes credidi, sed inde a Deo prajcepla accepii : sed insinuatum est iili

quantK infirmitatis sim, dcrelictus agnovi. Iliiic rur- q '"' Jn<;nle a Dco, ut possit et sine praiceplo facere

5US dicit : Juravi et statui rustodire judicia juslitia: focit illuin talCm Deus. Sed quoinodo regii pecus,

fuftf {Psal. cxvin, 100). Scd quia ejus viriura non rejendus ab alio : ab eo qui regit, pia;ceplura acce-

eraimanere in cuslodia quam jiirabat, debilitatera pit. Ad prcccepti crgo tenorem non est de boLus
suam protinus turbatus invenit. Undc et ad preccs cnra Deo. Ad proviilentiam universilatis, qua creavil
el opcm repenle se contMlit , diccns : Humiliatus ouinia, et numdum regil, homincs el jumenta salvos
$mn usquequaque me secundum verbum facies Deus''. lutondat charilas vcslra. Ilic forle ati-
: vivifica

luum {Ibid., 107),

quis dical milii Dc Novo Testamento est, quia dc
:

INTERROGATIO LXVIII. Lobus non pertinet ad Deum. Homines ct j'imenta

Quomodo David adversum (salvos facies, Doniine^^) de Veleri Tcstanienlu est.

dicat : Dixf, prouunliaho
nie inJHslitias mcas Domino, et tu mnisisti {Psal. Siint qui calumnienlur, et dieant, non sili conso^

XXXI, 5), ctc; el illud quod alii i dicitiir : Peccator narc isla duo Testamenla. Nc forte aliud dicat in

cum ingemuerit, salvus erit {hai.wx, 15, sec.LXX); Yeteri, aliud-in Novo; el flagilet de rae scnlenliam

cum e contra in Evangelio ille caicus dixerit : Nos de Novo falein'= qualis est hxt : Homincs et jumenta
scimus quia peccatores Deus non exaudit { Joan. salvos facies, Domine {Psal. xxxv, 7); quid facio?

IX, 51)? J) Nihil tain in capile Novi Testaiiicnli, qiiain Evange-

RESPONSIO. lium. In Evangolio invenio, quia oiunia isla periiuent
Quia Deus peccatorcs audiat, ex mullis Scriplura- ad Deum. Ncmo crit jam, qui conlradical. Nunquid
rum locis monstralur, sicul de pnblicano illo, vel de enim apostohis Evai>geIio conlrarius erif? .\udiainus
aliis in Evangclio scribilur {Luc. xviii, 1 i). IIoc au- ipsum Doininum, principem, et magiptriini apnstolo-
tem quod c;ecus isle dixii, (juasi adhuc inunclus lo- riun. Rcspicite, in(}uit, volatiiiu cceli, quia uon Scmi-
quilur. Ac proinde non est ita accipicndum, quod nant, neque metunt, neque eongregant in liorreum, et
Deus peccalores noii audiat. Si non exaudit in mira- Piiler vester ccstestis pascit illa..., Et de vestimcnto
culis, exaudit pro culpis. quid solliciti cstis? Considerate liliu aijri quomodo
interrocatio ixis. crescunt. Non laborant neque nent. Dico autetn vobiSf
Cum Psalmisla in psalmo trigesinio tertio dical, quoniam ncc Salomon in omni vita sua coopsrtus est,

• llic forte Julianus qucestionem absolvif ; scd 1) ms. inquit Florezius, verba uncinis
Dosunt in
quoniam Sainson abbas, cujus tcslimonio unice ni- apud Augustioum loco cit:tlo.
inclusa, sed exstant
timnr, nihil annolavit, non potuimus nou usque ad c Ms. denotabilem, Auguslinus vero talem, aiv
tiucin capiiis iran^foirc. idem auclor.
 :

fi-i7 S. JLLJANI EPISCOPI TOLETAM G2S

xicut vnus ex hiii. Si euim fowm atjri quod hodie A Isroel videns Deuin interprolalur, a^l solos fideleg
est, et cras in clilianinn mitlitur, fUms air reilit, hoc lesLiinoiiiuin Chrislum a «oinno
rcfertur, qiii
quaato mngis vos modiciv lidei(Matth.\\, 2l>,28 scq.)! nioriis siiscitaiura, non dormicnlem, id est, mor-
Krgo cl pr;eUM- honiineni aiiinialia et heihiea pcrti- luum, scd viventcm in sacciila conlitcnlur.
nent ad curam Dei, iil pascaninr, non ut lcgcm acci- l.MtRROCVTIO I.XXIil.
piant. Qiiod crgo ad Icgcm dandani attinet, dc holiiis Cum in quadragesimo quarto psalmo ex vore ad-
cura non cst Deo. Quod aiiiem ad crcdcnda, pascen- vocantis Dei, animx> dicalur huinnn»:, Audi, filia, et
da, gubcrnanda, el regenda, oinnia ad Dciiin pcrli- vide, et inclina aurem tuam ( Yers. 11), quomodo allc-
ncnt. ) Ilinc etiain in Evangelio dicitur Matlhsei : rius patris mentionem faciens suhjungit e conirario.
Nonne duo passcres asse veneunt : et uuns ex illis non dicens : Et obliviscere populum tuum, el domum pa-
cadet sine Palre vestro super terram {ifattk. x, 29)? tris tui?
Lncas vcro. sic dicil : Nonne (fuinque passrres ve- nEsroNsio.
neunt dipondio, et unus ex illis non est in oblivione A-Ivocal hic Dcus patcr fiiiam, id esl, animaro lio-
apud Deuin [Luc. xii, 6)? Quos cnim recordalur, el minis, ut dc domo altcrius patris sui, id cst, mundi
pagcit, gnbernal, ei regit, el sine quo unus ex illis hiijus exeat, ct ad specicm patris crcatoris ntiqup
super lerram non cadit, non soUira cum ipsis et in- B suj j.gjjre coniendal. Quod ila fit, cum morlincati
»ra ea esl ; vcrum eiiam in illis, unde ea pascere cum Christo ab clemenlis hujus mundi (Col. ii, 20),
potenlialiter ipsc disposuit, cui aiquaiis de omuibus contemplamuT secundum Aposlolum jflt?» non ea quce
cura manet. videntur, sed qutt non videntur. Quw enim videutur,
biNTEnnoGATio LXXi (AHas 70). temporalia tunt : qute autcm non videntur, ccterna
Qdiomotlo Psalmista in psalmo trigcsimo seplimo {II Cor. IV, 18).
cx pcrsona Christi dicat : Vim feccrunt, qui qutere- INTERROCATIO LXXIV.
kanl animam meim ( Vers. 15), cume contra similiter Qiiomodo unus idemque propheta David cum dixis-
ex persona Christi in ccnlesimo quadragesimo piiino set : Immola Deo sacrificium laudis, et redde Allissi-
rcdarguens dical : Non est qui qua'rat mimam meam mo vota futi {Psal. XLix, lA), quasi c conlrario vi-
{Vers. 5)? Si quosdam redarguit quasi inimicos, qni detur dicere : Quoniam si voluisses sacrificium, de-
uon quxrant animam cjus : ergo amici erant qucc- dissem ulique , holocausiis vero non delectabert
»:entes animam cjus? {Psal. i, 18)? Quomodo delectari et non dcleclari
EESPOKSio (Ex Aug., enarrat. inpsal. xxxvn, Dcum humants sacrificiis dicit?
n. 18).
RESrONSIO.
Quairitur aiiima Chrisli et bene, et male : hene, C
Sacriliciura visibile, invisihilis sacrificii sacramen-
qui incorporari cupiunt mciubris ejus; malc auleni,
tum, id est, sacrum signum est. Unde ille poenilens
qui vim faciunt, et perseqnunlur vel ilium vel mcm-
apud prophelam, vel ipse proplieta qiixrens Deum
bra ipsius. Quis esl, qui qua;rit hcne animam ipsius?
f>cccatis suis habere propitiura : Si voluisses, inquit,
Qui ejus passioncs imilaiur. Qui sunt qui quycre-
sacriftcium, dedissem uliquc, holocaustis non delecta-
bact male aniraam ejus? Qui ei viiu fucicbanl, ct
beris. Sacrificium Deo spirittis contribulalus : cor
cruciligcljant cum.
contritum et humiliatum Deus non spernit. Intuemur
INTERUOC.VTIO LXXII.
quemadinodum uli Dcum dixit nolle sacrilicium, ibi
Quonf.odo David iii psahno qiiadragcsimo l"rtio
Deum ostcndit velle sacrificium ? Non vult ergo sa-
dicit : Exsurgc, quare obdormis, Domine ( Vers. 23) ? el
cririciiiin trucidati pecoris, scd vult sacrificium con-
quasi e conlra iii psalmo ccntesiino vigesiino : Ecce
Irili cordis. Ulo igilur quo cura nollc dixit, hoc si-
non dormitttbit neque dorniiet, qui custodit Israel
gniGcatur quod cura veUe subjccil. Ac pcr hoc ubi
{Vers. 4)? Si non dormil neqiie dorinilal, qui custodit
scripluni esi : Misericordiam volo, el non sacrificium
Isracl, quomodo clarailur ad emn : Exsurtjc, quare
quam s.icrificium sacrificia
{OsciV VI, 6), nihil aliud
obdormis^ Domine ?
pralalum cportel inlclligi, cum illud qiiod ab horai-
RESrONSIO.
D
nibus appeUalur sacrificium, signum est veri sacri-
DormiL Dominus iji cordibus infidclium, non dor-
ficii. Porro autem misericordia venim saciificium
rnit in cordibus christianorum. Ergo cum canilur,
est. Unde el Aposlolus ait : Henefacere, et communi-
Exsurge, quare obdormis, Domine ? pro inridclibus hoc enim sacrifidis
catores esse, nolile oblivisci; taitbus
Ecclesia clamat, qui Chrislum moriuum, scd resur-
placelur Deo {llcbr. xiii, 16).
rexisse non crcdiint, et ideo, qiiasi in cordihus ta-
l.VTERR0C\T10 LXXV.
)ium semper doiniil Chrisius. Quia Chrisium adinic
njorluum piUant, ad hoc petitur ut rcsurgal in illis, Ciim David prophcta dical Peccntori dixit Deus: :

id est, ut fides piaesieiur qua credant eum rc- illis, Quare tu cnarras justiiias meas {Psal. xlix, 10).
videatur c contrario praecipcre,
sariesisse a moriuis. Cuia aut^ia canimus, quod non quomodo Paulus
admittat, diccns
dojvitf neque dormitnt, qui custodit hracl; quia ubi etiam raalos in pi ycdicationcm

enumcraiio,
August. herfcaiTjm non meminit, qiiia testimo- una monade superior cst editis noslra
pvopter (iu:e5ticiicm sepluagesimam ex Samsone ad-
Bium liiiorum et feni noji intiili».

k Ab bac intenogaiione usjiie ad xcn incU!£i\"e jeciara.

 :

62a ANTIKKIMENnX UVAW DLO. — LIB. I. 630

Sive per occasionem, sivc per veritatem Cliristus an- \ RESIONSIO.

nniUii'tur(Pliil. i, 18)? VA illad Evarigelicurn : Qnod Vcleris historiie factum, quo Dathan el Abivon vi-

diciint, facitc; quce autcm faciunt^ faccre noHte ventcs tevra absorbuit populum aulcm illis con-
,

(Mattli. xxm, 3)? senlicntem ignis cojisunipsit (Num. xvi, 51, 32

RESPONSio (Ex Aii?., eniirrat. in psal. xlix. seq.], psalnius iste replicans, dicit : Veniat mors su-

n. 2.1 ). per illos, et dcscendanl in infernum vivenies. Sed si

Sed liKC dicta sunl, ue liraojanl qui audiunt a quo- jam mors super eos vencvat, quoinodo vivi ad iufe-

cunque audiant : non ut securi sinl, qui dicunl bo- ros doscendobant ? aul quomodo poiesi fieri, ul pi ius

na, el faciunt maia. Sed noiuit Deus "line correpiione venissc viJeantur in niovicm, ei postea appiobentur
diiniltere iilos qui dicuiit ; ne hoc soio quod dicunt, vivenles ad inferna desccndere? Scd quod dicil : Vc-
securi obdortniscant in maia vita , et dicant sibi niut mors super illos, ad populum pevtinct illis con-
Ncquc eiiim perdet nos Deus, per (|uovuni os vohiil senlientem, qui igne consuinpius esl ;
quod autem
lanta boua dici populo suo. Secundum hunc igilur subjicil : Descendant in infernum virentes, ad duces
itileMcctuin, prsedicalores peccatores adinonentuv ne eovum malorum Dathan ct Abiron perlinet, quos vi-

vivant inale, et prcedicent bone, non ul os suuin pr«- vos levra absorbuil. Pvimum (jiiippe illud schisma-
bibeant a pryedicainenlo juslitia;. B lis inilium nova movs pevdidit. Vcl viventes ad in-

i.MERROG.VTio ACGUSTiM i,xxvi (Enarval. in hunc fernum desconderc, est viventes sentieniesque per

psal.). ,
pravum opus ad iiifcrni clauslra descendcre.
INTF.RUCGATIO LXXVllI.
Cum in psalnio quinquagcsimo sncundo scriptum
slt: Non estqui facial bonunt, non est vsque ad unttm
Cum in sexagesimo primo psalmo loquatur pro-
phela dicens : Semel loculus est Deus Vers. 42), quo-
(
Vers. 4, 5), quoniodo slalim bonorum nomen subjiin- (

inodo qiiasi e conlra vidctur subjungere, duo ha'c

gitur, dicendo : Qui devorant poijulum meum ? Si non
est qul faciat bonum, non est usque ad unum quis
atidivi, prsesertim cum et Pauliis aposlolus ad He-
;
brocos scribat, Multifarie multisque modis olim Deus
cst iste populus, qni Dei tantum populus noniinaiur?
Nec enim potest Dcl populus locutus est pairibus nostris in propheiis {Hebr. i, 1) ?
dici, nisi bonum fa-
«icndo, et inh,crendo illi. RESPONSio (Ex Aug. enarral. in psal. xvi, n. 47,
seq.).
RESrOxSro.
Omnino investigare difficile est , quemadmoduna
Ecce in uno eodcmque psalmo, et boni, id est, D i positum sit prius, semel locutus est Deus, deinde,
popuhis describuntur, el quod non sit qui facial bo- semel locutus ogo duo audivi. 8i enim
^ cuin ille est,
num usquc ad unum, senicnlia supeviori praeferiuv.
(^iceret, semcl locutus esi Deus, unum hoc audivi,
Propheta enim volens distinguere lilios Dei a filiis quaestionis hujus aniputavisse, ut
vidobatur partem
hoiiiinum, dixit : Non est qui faciatbonum, ctc, qiiod
tanlummodo quKvevcmus qsiid sil, senicl loculus «1
p<Mtinet ad filios honiinum, qiii adhuc filii Doi nou- Deus. Nunc vcvo quicsilovi sumus, et quid sit, semel
diirn sunt. Do liis cniin superius dixerat : Dominus locuttis est Deus et quid sit, duo hwc audivi, cutn
;
de ccclo prospexit super filios liominum. Idem dixit,
ille semcl locutus sit. Sed sciendum, quod inter ho-
qiii devorant poputum tneum. Ecce hic popiilum Dci
mini^s hominibus s«penuiltis modis, mullis partibus,
noininavit quod utique perlincl ad filios Dei. Ista Apud
,
pcr multifovmem creaturam locutus est Deus.
voce Olii Dei sunnis. Tollc cigo qnod homines filii
se semcl locutus est Deus. Quod unum Verbum ge-
Dei sunt, remanet quod litii hoiuinum sunt, id est,
nuit Deus, in illo Verbo sunt omnia, quia per Ver-
reprobi cl pcccatorcs, de quibus diclum accipilur :
buin facia sunt omnia (Joan. i, 3). Unum Vcrbunt
Non esl qui faciut bonum, non cst usque ad unum. hal)et, ibi omnes thesauri sapienliye et scicnliac abs-
Cum autcm iiitcr nialos qiiiiam boni inveuiuntiir, conditi [Colos. ii, 3). Duo vero, qu;e audisse sese
ipsi filii Dei sunt, qui hoc loco populiis Dci nomiua-
dixit, isla sunt : potestas et tnisericordia. Isla plane :
lur. Qui cliam sicut cibus panis a filiis hominum.
iulclligite potestatem Dei, inielligile inisevicordiam
idest, ab iniquis dcvoratur, cum a pevsequentibus D £)ei. nisduobus contincutur prope omnes Scriptur»
I:»r'"r?>niiii'
laccraiuur. Cn»» miinm ct
Cuin autem .»» :.^,:
ip.-;i
™.,i:
mali „ii;.,:
elliciuntur,
i
boni
: . - . . . . .

pvopler ha^c duo prophela% propter hscc patriarchoe,

jam non filii homiiium, sed liliiDoi sunt. Si ergo
su- proplev h;vc lcx, proptev hu^c ipse Dominus noster
periorcm versuin, quo dicitur Non est qui faciat bo- :
Josus thvislus, pvoptev hoec apostoli, propler haec
num, honiinum tribueris, et subsoquentom vcr-
filiis
aiimmlialio omuis, el c<Iebratio vcvbi Dei in Eccle-
suin quo dicilur Qui devorunt populum meum, filiis
:
sia. Potestatcm ejus liincte , inisevlcordiam ejus
Doi ascvipseris, nulla eril iii his rcpugiiantia qu;e- amale. Nee sic de iiiiscricovdia pnRsumaiis, ut po-
slionis.
testalem conlcinnalis ; ncc sic poiestalcin limeatis,
IMTERROG.VTIO LXXVIl.
ut de miscvicovdia dcspovctis. Apud illum olcslas,
Cum David in psalmo quinquagosimo qiiarto pro apud iilum misevicovdia : 'lunc humiliat , et hunc
quibusdam schismaticis imprccelur, diccns Venial : oxallat [Psal. i.xxiv, 9) : hunc humilial potcslaie,
mors super illos (Vers. 4C), quomodo qiiasi e conira- ilhim cxallat misericovdia.
rio videalur subjungcrc Et descendant
: in infcrnuin I.VTfcUUOGATIO LXXI\.
tivcntcs ?
Com in psrdnio sexngesiivw) oclavo pvophcta c\
 : :

63! S. JUUANI EPISCOPI TOLETANI 67/2

Hersoiia Chrisli ilical, Laboravi clamans, rauca: factcn A corpiis infixiis es iii limiim profundi : scd quainliu
sunt fattces me(e {Psal. lxviii, 4) : qiioniodo Evan- non con?enlis, non liicsisli ; si aulem consenlis, byesi-

gelium dicit, qiiod in passione sua Domintis iion res- sli. Ilxsistid? Oialio lua ibisit, utquomodojamlene-
|»on'Jedcril eis vorbum ? Necnon el iiiud quod Is .ias lur corpus tuiim, non tcncatur ctanima tua(num.19).
dicit, Sictil agnus coram loiidenle se, sic tion aperuit Ilemetde profnndo aqnaruin, non medimergat tempe-
os suum (Isai. liii, 7). stas aquce. ScdjamdiniCrsus erat. Veniinaltitudinnn

RCSPONSio (-Ex Aug. serm. i. inPsatm. vwiu, n. 7). maris, tu dixisti ; et tempestas dimersit me, tu dixi-

Ideo jam tuuc tacebat, quod raucus crat, quod sti. Dimcrsil sccundum camem, non dimersit sccun-
sine causa tnntum clamavcrat. Et illam quidem dum spiritum. Quibus dictumest, Si vos persecuti
ejus vocem dc Psalmo alio in cruce novimus : Deus fuerint in tinam civitatem ", fugite in aliam {Matth.

meui, Deus meus, utqtiid me dereliqtiisti {Psal. xxi, X, 23), hoc eis dictum est, ut nec carne haDrercnl,

2) ? Sed quanta illa vox fuil, autquam diuturna, ut nec spiritu.

iii ca rauac faclajesscnt fauccs ejus? Diu damavit, IJiTERItOC.VTlO LXXXI.

V(e vobis, Scribiv, et Pliariscei (Mattli. xxni, 13, 14, Cum Veteris et Novi Tesiamenii palres, MoySen,
»ei}.) ! Diu clamavit, Vce mundo ab scandalis {Ibid. AaroH, Eliam, Eliseum, vel caeleros illias temporis
xviii, 7) ! Et revera quomodo raucus clamabat, et B sanc.tos, aique ipsos Christi filii Dci apostolos di-
ideo non intelligebalur, quando dicebaniJudcei : Quid versa mirabilia et signa legeriraus fccisse : cur e con-
cst quod dic.t ? Durus est liic sermo. Quis potest trarjo in psalmo septuagesimo piimo scribitur, lie-

illum audire? Non scimus quid dicat {Joan. vi, 61). nedictus Dominus Deus Israel, qui facit tnirabilia ma-
Ule omnia verba dicebal, sed illis raucce fueriint fau- yna solus {Psal. lxxi, 18)?
ces ejus, qui voces ejus non intclligebant. Ilaec igitur RESPOXSIO.
sub tali intellcciu promissa, non erunt sibi contra- Deus facit mirabilia solus ;
quoniam quicunque
ria : ut juxta quod superius dicit, clamor ipse unde faciunt, ipse iu eis operatur, qui facit mirabilia
raucse lauces ejus faclx fuisse dicuutur, non ipso solus.

passionis tempore, sed ante passionem factus acci- INTF.BR0G.iTIO LXXXII.

piatur. De eo quod in psalmo septuagesimo quarto scrl-
INTERROGATIO I.XXX. plum cst Quia calix in manu Domini vini meri pie-
:

Cum propheia ex persona Chrisii in psalmo scxa- ntis est misto {Psal. lxxiv, 9) ; vidctur essc con-
gesimo oclavo praemiserit primiim dicens, Veni in trarium, qiiod et vini meri plenum ipsura calicem
altitudinem maris, et tempestas dimersit me {Psal. dixit, et misto subsecutus adjunxit.
i.xviii, 3) : quomodo quasi e conlrario in subsequeii- C RESPO.NSIO.
tibus deprecatur de profundo aquarum, non me di- Prima quscstio, jiixta quod sanclus Augustinus ait

mergat tempestas aqua? {Ibid., 16) ? Necnon et alia, {Enarrat. in hunc Psalttt. n. 11), istaoccurrit: i V/«t
quae superius in eodem psalnio contraria sibi esse meri plentis esl misto. Quomodo meri si mislo. Non
videnlur : primum quod dixil, In limum profundi ergo vos terreat, quod dicit, et merura et mistum '

{Ibid., 3) ; aliudque e oontra siibsequitur, Salvum me merum propler sinceritatem , mistum propter fye-

fac de luto, ut non inlwpreatn {Ibid., 15) cem {mim. 12). Calix enim vini merl plenus misto
BF.SPONSIO. videtur mihi esse lex quae data est Judaiis et omnis
Quod superius dictum est, tempestas dimcrsit me, illa Scriptura Velcris, quod dicitur Testamenti. Ibi
pro corpore quod jam in passione tenebatur, hoc di- sunt pondera omnium sententiarum, nam ibi Novuin
ctum accipitur. Quod autem sequilur, non me dimer- Tesiamentum absconditum latct tanquam in f;£ce

gat tempestas aqua; , pro spiritu deprecari videtur corporalium sacramentorum. Circumcisio camis
ut quia coiiius tenebalur ad passiones, saltem pro magni sacramenti res est, etinteiligitur indecircum-
anima precaretur, ut in tempestate passionuiu non cisio cordis. Templum illud in « Jemsalem magni
mergeretur. Hoc quippe et in his aliis dnobus sen- sacramenli res est, et intelligitur ex eo corpus Do-
lienJum est, quibus ait : Inftxus sum in iimo pro- D raini. Terra rcpromissionis >> inteUigitur regnuin cce-
fundi : et quod repetiit, salvum me fac de luto, ut non loruuu Sacrificium viclimarum et pecorum magniim
inliaiream {Ex eod, serm. D. Aiigust. n. 18), ciim liabet sacramentum : sed in omnibus illis gcncribus
secundum senteniiam priorem deberet dicere, snlviim sacrificiorum intelligilur unum iilud sacrificium, el
mefac de luto ubi eram «, eruendo me, noii agendo unica viclima in cruce Domiiii > : pro quibus omiii-
ut Qon bxreajn ^. Ergo ba^serat carne, sed non hse- bus sacriticiis unum nos habcmus, quod illa figura-
serat spiritu. Dicii hoc c\ infirmitate merabrorum bant, et haec ex illis figurabantur i . Accepit popidus
suorum. Quando forte caperis ab eo qni te preinit ad ille legem, acccpii mandata justa ei bona. Qiii.l l.iin

iQiquitatem, tenctur quidcm corpustuum, secundum justum, quam Non occides, non ma;cliaberis, non /«-

Edit., ha'seram. 8 In edit. deesl in.

>>Edit., inhceream. h Edil., promissionis.
« Edit., in limo. » Edit., Dominus.
* In edit. deest : Hasisti ? j Eiit., quia itla /igurabant liac, id£st, illii hatc
« Edit., in una civitate. figtirabantur.
* Edjt., quia ei tnerum elmixium.
 :

653 ANTIKEIM.-^NfiN LIBRI DUO. — LIB. F. 634

raberis, non falsum testimonium dices, honora patrem A -lob et non frustra perculitur, quia augelurniorilum :

et matrctn, nmi concnpisces rem proximi lui, non con- et lamcn fruslra perculitur, quia nullum iu eo puni-
cupisces uxorem proximi tui , unam Deum adorabis, lur admissum. Deus crgo yerax secunduin moduin
et ipsi soli servies (Exod. w, 7 seq.)f Oiiinia isla ad illuin loculiis est, quo beatus Job non pro punieodis
\inum pertinent. Illa vero carnalia quasi rcsederunt, culpis, sed pro augendis mcritis percussus esse co-
III remanerenl apud ilios, et funderelur » inde omnis gnoscltur.
spiritalis inlellectus. Calix in manu Domini, id, es', INTERROGATIO LXXXV.
in polestalc Boniini : vini meri, id est, Icgis sin- Qu;Erilnr quomodo sibi ulra^iue concordent, id est,
cerre : plenus est misto, id est , cum ixce ox>rpora- jucundilas et timor, jiixla quod iii psalmo octogesirao
lium sacramentonira. El q^iuahunc liumiliat, snper- quinlo scribitur : Jucundetur cor meum, ut limeat
bum Judxum ; et hunc exallnt, confitentem Cenliloin, nomen tuum ( Vm. 11). Qiioraodo jucunditas sit ti-
inciinavit ex hoc in hunc, id cst, a Juduico popnlo, mor ? Nonne timor amarus solel esse?
in Gentilem populum. Qnid inclinavil? Legera eli- RESPONSio (Ex Aug. enarrat.inhunc Psalm.,n. 16).
quatus esl : inde spirilaiis iiilellectus. Verumtatnen Eiit aliquando jucunditas sine liniore : modo ju-
f(ex ejus non est exinanita, quia omnia sacramcnta cunditas cum timore. Non est •=
enim plena securi-
carnalia apud Judfeos rcmanscrnnt. Bibent omnes
8
las, necperfecla jucunditas. Si nulla jucunditas, de-
peccatores ierrce. Qui bibenl? Omnes pcccaiores lerrce. ficimus; si plena securiias, male cxultamus. Ergo et
Judaei erant quidem peccatores, scd supcrbi : et Gen- jiicnndiiatem aspcigat, et limorem incutiat, ot de
tiles erant peccatores, sed iuimiles. Omnes peccato- dulcedine jiicunditaiis perducat ijos ad sedem sccu-
res bibent, sed vide, qui fiecem, qui vinum. Etenira ritaiis. Dandolimorcm, non nos faciat male exnltare,
illi bibendo faeccm, evanuerunt ; isa bibendo vinum, el recedere de via. Ideo dicil jn psalmo <* : Servite
juslincati sunt. Dominoin timore, et exultate ei cum tremore (Psal. u,
INTERROGATIO LXXXIII. II). Sic et Aposlolus : Cum timore et tremore ve-
Gum Psalmisla in psalmo octogesimo quarto quasi stram « satutem operamini {Philip. ii, 12).
pncterila narrans, dicat : Benedixisti. Domine, ter- INTF.RROOATIO IXXXVI.
ram tuam, aVerlisti caplivitatem Jacob. Remisisli Cum in psalmo ociQgesimo octavo legalur Deus ad
iniquitatem, eic, usque aversns es ab ira indignatio- David jurasse dicens : Semet juravi in sancto meo^ si

nis tuoi {Ibid.flseqq.jiqmuiodo quasilacta non fue- David mentiar, semen ejus in wternum nianejbit. Et
riiil, statim subjungit, Converte nos, Deus salulttris sedes cjus sicut sol in conspeciu meo, et sicul luna
noster, et averte iram tuum a nobis. Ne in wternum p perfecta in eeternum monebit : et testis in cceio fidelis

irascaris nobis? Quomodo narrat quasi factum esset, (Ps. Lxxxviii, 56, ^7, seq.); qnomodo e conlrajio
et quomodo orat ut liat? sirbJHugit: Tu vero repulisti, et ad nihilum deduxisti
RKspoNSio (Ex Aug. enarrat. in hunc psal., n. 6). distulisli christufu tuum. Evertisti testamentum servi
Nisi quia voluil oslcndcrc prxlerita verba se in tui, etc, usque, perfudisti enm confusione? Nunqiiid
propbelia dixisse? Nondum autem faclum essc quod itxifalsum promillit Deus (quod dici sunima dcmen-
dicebal jam factum, bincostonait, quia orat ut fiat. liaest) aut falsum jiirat? Qnaye ergo ilia proraisit,
Nam sic libi proplieta responderet : Illa dico quaji ei ista fecil?
facta, quae vidco ^ futura. Quia vero nondura facta UESPONSio (Ex iVuir. serm. 2 in hune psal., n. 6).
sunl, oro ut veniant qua; jara vidi. David positus crat cui promifierentur h.ec omnia
INTURROr.ATlO LXXXIV. in semine ejus, qui est f
Christus, implcnda. Propicr
Cum de Deo propbeticae et apostoIicsR litterje cla- promissa ergoqucc dicla sunt adDavi(l,exspeclabant
niciil, quod sit idem Deus Justus et verax, pra;scrtira homines ea impleri in David. Proiude ne quisquam
Psalinista dicente in psalmo octogesimo qiiiulo, El Chrislianiis cnm dicerel, de Christo dixit, alius di-

lu, Domine, miserator et misericors.... et.... verax ceret. Non, sed de iilo David dixit, et erraret, cum
{Vers. 15) : quomodo qiiasi e conlrario vidctur Deus n diceret 8 impleta omiiia esse in David ;
dcstruxit ea
ipse in Iibro Job de se contra Salan dixisse, Tu ati- in David. lU cum vidcs ea in illo non impleta quae
tem (ommovisti tnc adversus Job, ut afjligerem illian necesse esl impleri, quairas alterum, in quo osten*
frustra {Job. n, 5)? Qui enira justus est, aflligcre derenlur impleri. Iia eiiam in Esau et Jacob inve-
fruslra non poluit. Et rursum quia vcrax, non potuit nimus majorem adoratum a ininore. cuin scriptura
aliler di.xissc, quam fecil. sit, Major serviet minori {Gen. xxv, 23) : ut cum in

RESPO.NSio (Ex Grcgor. Magn. lib. iii Mor., n. 5). illisduobus priecedeiiUbus vides non inipletum, ex-
Ut ergo juslo et veraci utraque conveniant, qua- specles duos populos in quibus impleatur, quia non
lenus et vera dicat, et injusta non faciat; cognosca- mendax Deus polliceri dignatur. Ecce ex semine tuo,

inus bealum Job el juxta aliquid fruslra, ct rursum dixitadDavid ^ ,

ponam super scdem tuam{PsaLc\\xi,
Jiixta aliquid non fruslra percussum. Beatus ergo 11). Promisit ex seniine eins in .'eternum aliqnid, et

• Edit., effunderetur. e Edit., vestram tpsor^tnt.

^ Edil., quia video. ^ Edit., quod.
« Edit. mcJios .yondum cst.:
* Edit. videret.
* Edit., Psnlmus. Edil., dixit Detvid.
 : :,

S. JULIAM EIMSCOIM rOLKTAM 636

naius Salonioii faotus e^^l t:uit:p sapicntiie, ut |)ro- A (!os, fnios mml virliis allenn. Ideo Dominus ipse
niissib Dci de siMiiine Paviii in il!o piilaretiir im cum de Heiodc ooinniiiiantc loquerctur, Dicite, in-

plcta, Sed ceeiilit Saionton {/// Bejj. ii, 1 seq.), et qui(, vn'pi illi [Luc. xni, 32). Rex qui ncnilncm
ilodit locnm speran^lo Clirislo; ut quoniam Deus nec lioiuiunin timct, ipse vulpes. Non esi lco illcde iriha
falli possit, nec f.illere, quem scielat casurum, non Juda, cui dicitur : Ascendisti, recnmbcns dorniisti i
in eo poneret proinissum suum, sed post casuni ejiis sicui leo (Gen. %u\, 9). Potesiate ascendisti, pole-
respiceres lu Dcum, ci (l:»gilarcs piomissiim tuum. slale dormisti : quia voluisli, dorniisli ». Ijnde et il-
f,
Ergo, Domine, nienlilus es, iion iniplens quod promi- Iiid Ego dormivi (Psal. m, fi). E^rgo de quihus
sisli, non exhibens quod jiirasli? Fortc liic dicturus diclum eral, Partes vulpium crunt, de his nunc di-
crat libi Dcus : Juravi qiiidcm et proniisi, sed iste ctum cst, Diripuerunt eum omnes transeuntes viam,
noluil perseverare. Quid ergo? Tii, Doniine Dciis, faclus est opprobrium vicinis .tuis. F.xattasti dexleram
non pnescielias isliini non per^everalurum ? uiiqiie inimicorum ejus , jucwidasli omnes. inimicos ejus.
sciebas. Quarc orgo hoc non pcrsoveraliiro inihi, Adveriile Jud:eos, el videte onniia implela, qux pne-
q:iia in leterinun essct ,
proti)iUcbas ? Nonne lu dicla siinl. Avertisti adjutorium gladii ejus. Quoniodo
dixisti, Si dcieliiiuerinl legrm uieam, et mandata mea solebant pauci dimicare, non ^ mulios prosteinere.
non cuslodicrint , el lestcmentum meum profnna- " Avertisti adjutorinm gladii ejus,el non es opitulatus ei

verint{Ibid., 51, scq.), manebit tamen proiiiissiomea, in betlo. Mcrilo victiis, merito captiis, meriloa regjio siio
iiiiplebitur juralio mea? Semet jnravi in sancto meo, alipnatus, nierilodispcrsus. Eani enim terram perdidit
inlus in sp.crelo qiiodani, in ipso fonte, unJe prophel;c pro qua Doniiiiuiu occi lit. Dissolvisti eum ab emunda-
libeiunt, qui noliis lirec ruclaveruht. Semel, in:iuit, tione. Quid esl hoc? Intcr omnia inala magnus hic
juraviy si David meniiar. Exhlbe ergo quod jiiiasli, lerror. Si enim dissolvit ab emundalioiie, Jam noii

re;lde quod promisisli. Suldatum esl de isto David, habet mundan;lum, sed projiciendum. A qiia ergo
ne exspccliiretur in isto David. Exspecta ergo qiioJ emundatione dissolviiur Jud:cus? A fnle. Kx fidc

promisi ». enimvivimus {Hab. ii, 4),et ^ ex liile dicluni est

Novii illud ct ipsc Davi I. Yi;lccnini qiiid dical: Tu Fide mundans corda corum {.\cl. \v, 9). Et quia sola
vcro repulisti, et ad niiulum deduxisti. Ergo ubi est fides Chrislr mundal non credendo in Chrisluin so-
,

q!io;l promisisli? I^i*tH/J.i/i christum tuum. Quamvis bili sunl ab emunJalione. Sedem ejus in terra colli-

liislia qiueiiaii» eaiiinerel, in boc lanim vcrbo reficit sisti: merito et fregisti. Minvisti dies sedis ejus •: pu-
nos. Manet oiuniiio, Dcus, qiiod promisisti : nara tabant se in aitenium regnaturos. Perfudisli confn-
chiislum tuuin non abslulisli, sed distulisti. In hoc sione. Ilacc omnia vcnerunt i Judajis. Noa l;iDicn

ergo David •», in qiio spcrabant ignari promissa sua ablalo Christo, sed dilaio.
Deum coinplelurum, viilele (piid acriilit, ut promissa INTEKROCArlO I.XXXVIT.
Dei firmius in alio sperata complcanliir. Evertisti te- Cum Psalmista dicat, Quis esl homo qui vivit, et

ttamentum servi tui. Ubi est enim teslamenluin vetus non videbit mortem {Psal. i.\xxviii, 49)? quoinoilo
Judxoruin? Ubi cst terra iila promissionis, in qua Christus in Evangelio e contrario videtur proniisisse,
h.ibitanlcs pcccarunt, qua deleta migrarunl? Rc- dicciis, Si quis sermonem mcum servaverit, morlem
giiiini Jud;K0!Uin quivris? non est. Piofanasli in terra non videbit in cetcrnum {.Joan. viii, 51)?
sanctilatem cjus. Sancla illa qu:c habebant, tcrrcna nESPONSIO.
esse oslendisti. Destru.xisti omnes maccrins ejus , De alia mortc Psalinista cgit, de alia quoquc Salva-
qiiibus eum munieras. Quando cnira diriperetur, nisi lor pniedixit. Et Psahnista qiiidem dicens, Quis esl

iuaceria; Ginitai fuisscnl? Posuisii muniliones ejusin

<=
liomo qui rivit,et non videbit mortcm? de morte car-

fonnidincm. Qmd esl formidinem? Ut dicatur pcc- nis sciscitans loquebatur, ct confirnians prnennnlia-
canlibus : Si Deus naturalibus ramis non pepercit. vit, quia nuUiis oninino sit, qui vivat ct non videat
neque libi parcet {Hom. n, 21). Diripuerunt eum om- iDortcin. Tanqiiam si dicerel : Nulfus est aliiis Iioino,

nes transeunles viam. Oranes scilicet gcntes. Pcr qni vivil et non vidcat raortem, ipsc solus qiii
g iiisi

viam, hoe est, per vitam islam transeunles dirijiuc- aniinam siiam eruit de manu inferni, id est, qui pro
riinl Lsrael, diripucrunt David. Primuni videle frusta nobis niorlnus est, etultra non inoriens resurrcxit.
cjus in oinnibus genlibus. De ipsis cnira diclum cst, Quia vcro Dominus in Evangelio loquilurproniillcns.
Partes vnlpium erunl {Psat. lxii, H). Reges quippc Si quis sermonem meum servaverit, mortem non vidcbit

impios vulpe* appeUavit Scriplura, dolosos et tiini- in wternum; noii de h.ic corporali morte dixit, qua

Sic Mss. inquiiint Renedictiiii, at editi, promisil. • Ilic addunt cdtli, inqniiint Benediclini, quia vo-
Ergo tCMlus noster congruit Mss. luisli, ndscendisli a mss. abesl. Iterum advcr-
: quod
1» Edit., Huic... Duvid. tas velim, tevliun Jiiliani nianiiscriptis coiigruere.
< Ahest in ab eilil. f Ei!il. pro Unde et illnd habent Jdeo in alio :

"J
EJit. aliter Re.t, qui neminem liominum timet,
: psalmo dicit.
ipse vulpes non est : leo ilte... eui dicilur, Ascendisfi 8 Melius edit. carcnt particula non.
recumbens, dormisti, elc. , ita ul rex de qiio scrnio ^ Ed\l. mclhisde /ide.
fil, Christus intelligatur , in lextu vero nostro Hero- In ediiis repetcbatiir bic, inqirmnt Benedictini
'<'

des omnino est, qui sicul judex ille iniquiis, cniiis Hinuisti dies scdis ejns : ted abesl a rass. Rarswni
iiieminit Lucas evangelisla, honiiiteDi non rcveic- ers(o JiiTuiiii icxliis mss. congraus est.
balur. i E.\l. cvenernnt.
 : s

G37 ANriKEIMKNnN LIURI DUO. — LI». 1. 658

omiies moiiuntur, sed deniorte xlcrna, i(i esl, iiiorle A cuit,q;iiamuUerpeocalrix,quceeratiMciviialefair.osa,
damnationis cuui dialntlo et angelis cjus. Ipsa csl acccssit atl pedes Doiuini {Luc, vii, oO. sefj.). Isle

vera mors, nftm isia niigratio est. Secuu'luin hunc Pharisonns supcrbus erat, sed convescchaliir cu.ni
ergo sensuni, non snnt Iiiec duo conlraria. illo Deus. OuO'"odo nobis propoiiil hujc ? Qikui.o
INTF.RRO«ATIO r.XXXVlfl. ipse non fecil, ad iniilalionem suam nos horlalur.
Cum Psalmisin dicat, Quis similis erit Deo inter \ldemus « eiiiu convivalura esse cum superbis quo- ;

filios Dei {Pstil. lxxxviii, 7), quomodo aposlolus dicit, niodo uos proiiiljet ne convivemur cum eis? Convi-
Cum apparneril, similes ei erimus, quoniam videbimus vaniur nos qiiidem cum fralribus proplcr correctio-
etm 9ieuti est (/ Joan. iif, 2)? iiem aliquam : teneinus nos etiain a fratribus noslris,
Rf.SPONSio (Ex Gregor. Magn. Hb, xviii, Moral., ??. 79). et non cum eis convivamur, ut corriganiur. Cuiii ex-

Unde ergo siniiles, ei unde iion similcs, nisi quia iraiieis poiiiis convivaninr et cum paganis, quam
huic sapienti» et similes erunl ad imaginem, et non cmii his qni nobis liacrenl ^, si viderimus eos maJc
crunt similes ad ffqualitatem? Aspiciendo qiiippe vivere, ut orubescant, ct corriganlur, sicut (!ioit

acternilatem Dei, fit eis ut acterni sinl ; el dum visio- Aposlolus : Si qnis non obaudit verbo nostro per epi-
nis ejus donum percipiuut, ex percoplione bealitu- siolam, hunc notate,et nolite commisceri cum co:et non
dinis imilantur quod vident. El siiiiiles ergo sunt, " ul immicvm '^ existimctis, sed corripite ul frairan {II

quia beati fiunt ;et tamen creatori similes non suid, Tfiess. ni, 14, i5).Facimus hoc plerumqucpropler nie-
qi'i;» crcatura sunt. Et habent itaqiie qiiamdam Dci diciuam, el lamen cum exti anois inultis, et cum iinpii
similitudinein, quia non habent finem ; et tainen saJpe vescimur. Quideslhoc, Superbooculo^et insatia-
iiioircumscriptt xqualitalem non habenl, qiiia habeiit bili corde, liuic non convescebar? Ilabelepuias suas cor
circumscriptionem. pium, habei epulas suas ctir superbum. Nam proptor
INTF.RROCATiO I.XXXIX. cihosipsos cordis superbi, itieo iY\\\l,insatitibili corde.
Cum David de Christo dicat in psalnio ccntoslmo Cor superbum undc pascilur ? Si supeihus esi, invi-
nono, Dominus a dextris tuis {Vers. Ti), quasi significct d«s est, et aiiter noii potesl. Siiptrbia malerinvi-

Deum Patrem ad dextoram assistore Filii : quomodo denliaj ^ est. Omnis ergo supi^bus, invidus esX. Si
Pauliis quasi e conlra in epistola ad Ephcsios, Chri- inviflus esl, malis alienis pascilur. Unde dicit Apo-
slum ad dexteram Patiis sedere pronuntians, dicat stolus : Si mordctis, ct comalilis invicem, videle ve eb
Sedere eum fecit ad dexteram suam in ccelestibns invicem consimmamini {Gal. v, 19). Yidentos *=
eij;o
{Eplies. 1,20); pra-serlim cum idipsum quod Pau- coniedcntes, nolite his convesci, fugiie lale convi-
his (licit, el Psalmisla iii principio prajdicli psalmi vium. Neque cnim se saliant gaudeiido de malis.
p
lestclur, dicons : Dixil Dominus Domiuo meo, Sede a alienis, quia insaliabili corde suut : cave ue capiaris.
dextris mcis? in cpulis eorum.
RESPONSIO. INTERROGXTIO XCI.
Cum dicitur, Sede a dextris meis, Pator Filuim ad Cura in psalmo centesimo sexto Psalmisla dicat,.
deilerara suain collocasse inlelligilur. Et cuni dici- El bencdixit eos, el multiplicati sunt nimis, etjnmcniw
tiir, Dominus a dextris tuis, ad ipsum Palrem sermo eorum non sunt minorala (Vers. 58, 59) quomodo :

dirigitur, quasi ei dicatur : Deus Pater, ccce Do- quasi e conlrario vidotur subjungcre dicens, Pi;uci,
minus Christus a dextris tuis sedcns, confringel in facti sunt, et vexati sunl ?
die irae suse reges. Et nihiloniiiius ulroquc testi- RESJ'ONSlO (Ex Aug. enarrat. in liunc vsaL, n. 15
nionio Insinualur Filias ad Pairis dcxicram se- et 14).
dcns. Jumcnla cl pccoia dicunlur in Ecclosia simplicilor-

INTF.RROGATIO XC. ambulanlia, seu viiilia, non miritum docla, sed fide.

Cmn Psalmista dicat, Superho oculo, et insatiabili plcna • . Ergo et spiiitales ot carnales benedixit coSf.
corde,. Iiuic non convescebar {Psal. c, 5), quomodo e et miiltiplicati sunt Jiiniis, et jumenta eorum nonsunt
conlrario Doininiis iii Evangelio logitur, cum superbis niinoruta ^. Istiid cnpilulum psalmi ad fidolcs populos.

elpeccatoribus maiiducasse (i»/a£//i. x,10,«C(/.)? rcferlur; boc aulem quod suhsequilur, PflH/i /"«0/»:

nr.srONSio (Ex Aug. enarrat. in hunc Psal. n. ?,et%). sunt, et vexati sunt, de hiorolicis dicilur : qiiia om-
Quid
est, no»j contcscefrar.' non cumillo manduca- nes qui se dividunt ab uiiilale, pauci fiunt. Multl
bain.Vescieniinmanducareest.Curergoipsumprimo enira sunt scd in unilaic, dum non scparantur ab.
Doniinum invenimus manducasse cum superbis? nam uniiatci^.Cum enimcocpcrit adcosnonperlineremul-
supcrbusquidani invilaverat illum ipse est cui displi- : tiiudo unilalLs, in h.-cresi et in schismate pauci siinl.

« Edil. aliter Quomodo nobis proponit hwc, qucc

: d Kdil., invidi{C,
ipse non fecit ? Ad imitditionem SHum nos ltortaf.ur ; e
Edit., videtis.
videmus. elc. : Postea Nos qiiidem, fraires, propter f
Edit. Jumenta et pecora dicuntur, in Ecclcsia
:

correptionem aliquam tenemus, etc. siwpliciler ambiUantia, sed utilia; uoh muttum docla,
1» Sobis hcnrent
ut in mss. juxia Benedictinos ; non sed fide plena.
auiem iil in edit. Erasin. ot Lovan. qui nobiscum ^ Kdit., dcminuta, nam ita legil Augustin. in textu
ernnt, et nobis adhwrent. Tcxtus Juliani congruil, ul psalini.
Semper uiss. 1» Sie. niss. inqiiiunt Bene^licliai ; al cdili : scd in
« tdii. addunt : cum. uii::ate dam non sun:, ?ei;araiUuy cb unitctc.
 , , :

639 S. JULIANI EPISCOPI TOLETANI m

INTF.RROCATIO XCIl. D «V, 7). Quid est hoc? Aut ergo saocli Dumini noii

Cum Psalinista tlical : Non mortui latidabunt le,

ainbulant in viis Doniini, aul si ainbiilaut, noii ope-
Domine (Psal. cxiii, 17), quoinodo idem quasi e
ninlur iniquitatcm. Si non operantur iniqnilalcm,
contrano videtur dicere : Lnudabo nomen luum in non h:ibent peccaluni, quoniam peccutum iniquttas

(Fternum, et in smculum sa'culi (PsaL cxi.iv, 2) ,

est (I Joan. iii, 4). Peccalum aulein quomodo non
necnon et illud : lieali qui luibilant in domo tua, Do- halicnt, cum dicilur : Si dixerimus quia peccatum non

mine, in swcula sarulvrum laudubunl tc ( Psal. l{abemus, nos ipsos scducimus, et veritas in nobis non

LXWIII, 5)? est (Ibid., I, 8)?

RESPONSio (Ex Aug., enarrat. in psal. cxi.iv, n. 5). ni.si'ONsio (tx .\ug., serm. 2 i« psal. cxviii, n. 2).
Audiamu:s ipsum aposloium Pauluiu de hac qua;-
Dictum esl quidein : Non moriui laudabunt te,
slione si placet. lino quia piacet, inlcrrogcmus. Dic
Domine, sed in illis => de quibus dicilnr ; A morluo
telul qui non sit, periil confessio {Eccli. xvii, 26),
nobis, Paulc bealissune, utrum ainbulaveris in viis

non illis de quil)us ait : Qni credit in me, licet moria- D«niini, cum in carne adhuc viveres? Respondet

tur, vivit [Joan. xi, 25). Quia el Deus Abraliani, cl

Nonne eodem spiritu ambulavimus? Sonne iisdem

n vestigis {II Cor. xii, 18)? ei iiliid : Per fidcm enitu

Deus Isaac, et Deus ^ Jacob non est >=
niorluoruin,
atnbulamus, non pcr speciem (II Cor. v, 7) Et
sed vivorum. Si enim niinquam
:
nisi ipsius eris
iUuil : Bonutn ccriamen certavi (II Timotli. iv, 7), et
• nunquam a laude ipsius tacebis. Audi Apostolum :

reliqua. Salis ergo sint ista rcsponsa, quibus aposto-

Neiuo enim, inquit, sibi vivit, et sibi moritur. Sice
hini Pauluiu in viis Domini ambiilassc didicimus.
enim vivimus, Domino vivimus ; sive morimur, Do-
Sed ab illo et aliud inqulramiis. Dic. obsecro, Paulc,
mino morimur (Maltli.xwi, 32). Ad lioc enim, ileriim
quando adhuc in caine vivens iii viis Domini ambu-
inquit, Christus mortuus est, ^ ul et morluorum et
labas, habebas peccalum . an sine peccato eras?
vivorum domineiur (Bom. xiv, 7, 8, 9). Ergo quia
Et hic crgo respondet : Noiine lcgistis ubi confi-
magniludinis ejus non erit ftnis (Psal. cxliv, o),
tcor, diccns : Non enitn quod volo, facio botium, sed
laiidis quoquc nostrae, qui Deo pUcebiiuus etiam cuin
quod nolo nialum, lioc ugo? el hoc auJiviinus. Jain
morlui lucrinius, finis nnn erit.
itaque illud interroganius. Quomodo in viis Domini
I.NTERROr.ATIO xciii (AHas 220).
aiiibulabas, si maluin quod nolebas, hoc agel)as, cum
Cum Psalniista dicil : Omnis liomo mendax (Psat.
Psalpiista f
sanctus inlonei dicens : Non enitn qui ope-
cx\, ii), d responderi potest : Si omnis, et tu;
rantuT iniquitalem, et reiiqua. Audi coiUinuo respon-
falsaque tam erit senlcnlia qiiam men9ax ipse pro-
,..,.£.• •
j •
. .• r» dcntcm perseiitenliam consequenlein
'
: Si qtiod no!o,
liMsli. Si vero ipse non niennax, vcra jam senlciilia ,
*^
. .,, ,
hoc, luquit, facio, jem^ego non operor tllud, sed quua
non erif, qnia duin tu verax, iioii oinnis hoino cxy-
habitat in me peccatum. Eccequcmadmodum qui ain-
gnoscilur nicudax.
bulantinviis Doinini, non operantur peccalum, cl ta-
nrspONSio.
nicn nonsunl sine poccato; quia jam non ipsi opciaii-
Se.l notanduin qiiod pr:r.uiiliilui' : Ego di.ri in eTcessu
tiir iniquitateni '', sed quod habilabal in eis pec-
metitis mea'. Per excessuin ergo incntis eliani semct-
caiuin.
i}>sum trunsiil, cum dc hominis qnaliiale dcruiivit.
Verum ita soluta esl ista qurcstlo (Ex Aug. seriM.
Ac si palcntcr dicat : De falsitale omnium hominiim
3 in psil. cxvMi, n. \), v.l didirilior alleia nascerelur.
inde verara scntcnliam proluli, unde ego ipsc snprr
Qiiomodo agat hoino, quo.I ip.^c non agit? Utrumqiie
hoininem fui. In laiitum vcro et ipse niendax, in
e:iini dixit, el : Non quod volo, ago, et : Non ego operor
quanlum honio; in tantuin auiem oninino non mcndax, illtid, scd quod habital in tne peccatum. Unde el in-
in quanliini pcr excossiim mcntis supcr homiuem. tclligcre debemus, quaiulo peccalum quod habitat in
• INTERROG.VTIO XCIV. no!)is, operatiir iii nobis, tunc nos id non operari,
Cum Psahnisla dicat: Non enim qui operantur ini- qiiando nequaquam voluntas no.-itra ei consentil, et
qiiitatem, in viis ejus ambulabunt (Psal. cxviii, 3), |x tcnet etiam corporis menibra ne obediant dcsideriis
quomoJo credendus cst Paulus apostolus in viis Do ejus. Quid enini operatur peccatum nolenlibus nobis,
niiiii ambulasse, cum de seipso confitcatur dicens : nisi sola illicita desideria, quibus si voluntatis non
Nonenlm quod voto, facio bonum, sed quod volo ma adhibeatur assensus , movetur quidem nonnuUus
lum, hoc ago (Bom. vii, 15)? pryeserliin cum e con- alTectus, sed nullus ei relaxalur effectus ? Hoc pracce-
Ira idem Paulus in viis Domini se ambulasse fixis pit idem Apostolus ubi dicit : Non ergo regnet pec-
scntcntiis prolcstatur dicens : Nonne eodetn spiritn catum in veslro mortali corpore ad obedicndum dcsi-
ambulabimus (II Cor. x\\, 18)? el ad Timothiniin : deriis ejus (Bom. vi, 12). Sunt itaqoe desideria pec-
Bonum certamen certavi, cursum consummavi {II Tiin. cali, quibus nos prohibuil obedire. Opciantur eig;c

• Edit. hic et infra, j7/i. duabus monadibiis enum«-aUo noslra excedit earo,.
* Hic in edil. dcest Dens. g!i;T;habelur in editis, propier interrogalionem lxxxiii
« Hic edit. habent Deus. inlerpositam.
^Uic addunt edit. et resurrexit; sed alibi legit ' Edit., psatmus.
Aug. ut Julian. qucmadmodum caeteri quos adducit ^ Edit., si quod noto , tnquit , ego Jioc facio ^

Peirus Sabbalier. jain, etc.

« Ab hac <}u;e!>lionc ad usque Lxxxvm iuclut;ive 1» Ei\[.,iltud.
 ,

041 ANTIKKIMENqN LIBRI DLO. ~ LIB. I. fil2

{leccatum Ii.tc ilesuIiTl i, qiiibus si oticdimus, et nos A coiiSM|iie»s cst, ut sultjungore videalur diceus : Uc~

operamur. Si auteui obleiupcrantes apostolo, non nedktus es, Domine, docc me juslilicaliones tuas ?

eis obedimus, non illiid iios operamur, sed quod in Rcsro.NSio (D. Aug., ex serm. 5 in psal. cxviii n. 4).

riobis habitat peccalum. Si autcin desidcria nulia Ouomodo adhuc ca qii.ncrit discere, qua; abscondila

haberemus illicita, nec nos, nec peccaluin mali ali- jani custodit in corde, quod uliqiie noii focissci, nisi

qiiid operaretur in nohis. MolUin porro illiciti <!esi- ca didicisscl; nisi quia cas vull lacicndo discere, non

derii, cui non obediendo non eum nos operainur, loquondo, vel niemoria refinendo? Quoniam ergo
ideo et nos agore dicimur, quoniam non esl natur.x' sicut in alio psabnu legitur, benedictioncm dabit, qui

vigor alieivxi, sed languor est noster, a quo languore legem dedit (Psnl. lxxxiii, 8); iJeo benedictus es,

umnimodo salvi eriinus, cum el aiiimo et corporc Domine, doce me juslificaliones tuan. Quia enini in
immortales facli fuerimus. ^"•''Pi^f^pler, et qiiia iu coide nieo abseoiidi eloquia tiia, ut noii p.;ccem tibi,

viis Domini an>buhimiis, iion obeJiiiius desideriis legem dedisti ; da e.iam benedictionera gi.Jlix, ut fa-

peccali ; el qnia non siimus sine pcccato, habemus ciendo discam, quie intimando jussisti.

desideria peccali. Ac per hoc jam nos ea nou opera- l.Mr.RnOCATIO xcvi.

inur, non cis obelieudo, scd quod jii nobis babitat Quomodo David dicit : In labiis mcis pronunliaii

percalum, eadem comuiovendo. Non enim aui ope- B omuia judicia oiis tui {Psal. cxviii , 13), cuni

ritnlttr iniquitnlem, id ost qui obediunt desideriis Paulus aposiolus dicat iiiscrutabilia csse judicia Dci,

peceali, io viis Domiui ambulaverunt. Et quoniam ten- el invcstigabiles vias eju > {Rom. ii, 55)? Qiiis omnia

latio esl vila huiuana supor terram {Job vii, 1);

judicia Dei euuntiarc possit, cuin investigare non

eliamsi a criiuinibus longe simus, iion tanien decst, possii ?

uhi desideriis peccati vel facio vcl diclo vel cogi- RESPO.NSio {Ex serm. C, in eumdem psal., num. 1 et 2).

lalo obcdiamus, quando adversus majora vigilanti- Nunquid judicia Dei nescit Ecdesia? Scit plane.

bus, quaidani ineaulis minuta subrepunt ,

qu;ie si ad- Nam scit ulique qualibus dietuius sit judex vivorum

versus nos colligantur, etsi non singula suis moli- et mortuorum : Veni:e, benedicti Patris mei, percipite

hus » conterunt, omnia tamen aeervo nos obrauni. regnum {Mutilt. xv, 7>A) ; el qualibus dieturus sit : Ite

Et propler hiec ctiaui hi qui ambulaut in viis Do- inicjtiem wternum. Scit, inquam, neque fornicatore.s,

dicuul DiniiUenobis debita nostra {ilattli. vi,

nequo idolis servienles, neque hos, neque illosd,quos
imiii, :

li), quoni.m ad vias Doiuiui et ipsa oratio perti- ihi (/ Cor. vi, 9) aposiolus Pauhis enumerat, re^num
quamvis non ad eas peccata Dei possessuros. Scit iram et indignaiiouem, tribula-
nct, et ipsa confessio,
pcriineant (Ex cod.Aug., ubi supra, n. 2).
tioneia et anguslias iu ouinera animam honiinis ope-

haque in viis Domini {Aiig., ibid., nuin. 5), quas C rantis malum , Judici primuin et Gneci: gloriara

otines fidesunacompleciitur, quain eumcrediturqiii

Toro, el boiiorcm, et pacom omni operanti bonum,
Eqo Ju(i:oo |iriiuum cl Gi;eco (/Jom. ii,9, 10). Ilaecatque
ju6)ii(icat irapium {Fxom. iv, 5), qui eliain dixit :

hujusinodi judicia Dei evidcnter expressa novit Ec-

sum via {Joan. xiv, 6), nemo peccata ^ operalur, scd

cimUleiur. Deviat ergo cura peccai; et ideo petcaluin

clcsia : sed noii ipsa sunt oinnia, cum sint quxdam
inscrutabilia, ci sieut multa abyssus prorunda et oc-
via; non tribuitur, quod a devianle commitlitur, sed
culta. An et ipsa nota sunt quibusdam e.xcellentio-
iii via fidci pro non peccantibus habeutur, quibus
ribiis merabris hominis hujus, qui cuni suo capite
poccata non imputantur. De quibus apostolus Paiilus
Salvatore totus cst Gbristus? Inscrutahilia enira for-
jusiiiiaiu fidei cominendans {Hom. iv, 7), in i:s;ilmis«
tasse dicla sunt homini, quia viiibus suis ea non po-
scriptum esse monstravit : Bcati quorum remissw sunt
quori.m tecta sunt peccata. lieatus vir,
lest pcrscriitari. Scd cur non possit dono Spiritus
iniquitates, et
sancti, cuicumque hoc Dominus conferre dignatur?
cui non tmputavit Dominus peccatum {Psal. xxxi,
Sic enim etillud dieluui est : Detts habitat luccm inac-
1, 2). In hac autem via, id est, in fidc pia quisquis
ccssibilem {1 Tim. vi, 16): et audimus tamen, Acce-
ambulat, aul pceeatura non operatur, uut si quid a
dite nd me ", ct iHitniinamini {Psnl. xxxui, 5) : quaj
devianlc commiltilur, proplcr viain uon iuiputalur,
^ uliqiie qu»;stio it^i solvilur, ut inacccssibilis sit vi-
t'i lanquam noii fuerit opcralus accipitur, el ideo
bene eliam sic intelligitur : Non enlm qui operantur
ribus noslris, accedalur aulera ad eiim muneribus

iniquitatem in viis ejus ambulaverunl, ut hanc iniciui-

suis. Quanquam elsi neniini omnino sanctorum

lateiu siguihcaverit, quae recedit a lide, aut non ac- ipiandiu corpusquod corrumpiliir, aggravat animam

ergo operantur iuiquitatem, iJ est,

{Sap. IX, 15), omnia judicia Dei scire conceditur,
cedit ad fidem. Qiti

in&dehtatem, non in viis ejtts ambttlaverunt, quia in quia revera multuin est ad uominem, cum profecto
(ut aliquid exempli gratia dicam, unde judic'onim
Cbristum non credidorunl.
JNTF.RUOC.MIO XCV. Dei conjiciatur immensitas) neino sine judicio Dei
Cura Psalmisla dicat : In corde meo absconiU cio- sil tardus in animo, vel claiidus in corporo: habet
qitiatutt{Psal. cxviii, li, 12), et rcliqua, quoraodo tamen uiide dicat Ecclesia, hoc est, populus acquisi-
• Sicedit. inquiunt Bencdiclini; almss.. molibus i»
Edit., pcccatum.
Fortasse hanclectioncra Julianus secuius est, et typo- c Edit. melius, in psalmo.
graphi vel oditores eam correxere ; cum aiias semper, <i
Edil. , nequc illos atque illos.
ut noiavimus , congruus sil cjus textus manu- e Edit.. ad eum.
scriplis.
 :

S. JLLl.VNl EPISCOPI TOLKTAM ftU

tioiiis, el vcracilor dirat In tahlis meis ennntiavi \ siciit sancli quoque aposloU gaudebant, cum pro
omniujudicia oris l:ii, iJ cst,nihilJiidicioruin liKiriiin Domino flagolla tolerabant {Act. v, 41). Ipsa ergo an-
tacui, qtia* nulii per eloquia tua inuolesccrc voluisli, gusla porla anianlibus lata Pit; ipso; viue durx spiri-
$eil omnia pror.siis in la iis meis cnunliavi. IIoc uniin taliler currciilibus inolles ct planic liunl. I)um enim *
signiric9tnr; quia non ait <>, oinnia judicia tua, scd sciat s aniinus se pro temporalibus duloribus gaudia

omnia judicia oris tni, id cst, qn3R mihi dixisli : ut aeterna recipcre, el hoc incipii, pcr •» quod aflligitur,

pe-r os ejiis clorjnium cjus inlclligamus. Quod facliim amarc.

nos in revelationibus sanclornni pluribus, et Testa- 1.NTERR0C.\TI0 XCIX {AliuS 121).
menlis duobiisscimus. Qiia' oninia ''jiulicia usqne- Ct!m Psalmisia dicat : Qui fnnduvil terram super
qiiaquc in labiis suis enunttare non ccssal Ec- aqtias (Psal. cxxsv, C), quomodo Job dicit : Qui
clesia. fundavit terram supcr niliilum {Jnb xxvi, 7) ?

IMEnnOCATIO XCVII. IIEKPONSIO.

Cuin Psalmisla in ccntesimo decirao oclavo Ut duo b:iec sibi non videantur esse contraria, id
psalmo dicat : A judiciis tiiis non dsciuKtvi (/'««/. cx majorum dispuiatione collcgimus. Dicil c!iam
cxviii, 102), quoinodo in subsequciilibiis ipse qiiasi Ambrosius [Lib. i Hexamer. cap. 6, sed paulo alitcr)
e conlrario cxpctere vidcliir, diccns : Judicia tua B De terr* qn;.litate sive posiiione suliicial Scripiura.
doceme{Ibid., 108)? Quoiiiodo crgo a judiciis non de- Secundum Job scieiulum, quia suspendit terram in
clinavit, si ea non noveral? Porro si novcral, quo- nilalo, Philosophi quoque similitcr opinantur, aere
inodo ca doceri se pclebai? denso terram snstiiieri, et quasi spongiam in mcdio
RESPONSIO. aeris mole sua iminobilein pendere sicque ut jcqiia- :

Aiiguslinus hoc ita cxponit, dicens {Serm. 23 in bili motu hinc atqne inde, veluti alarum suffulta re-
liunc psal., n. 4) ; t ilt inli^lligereinus verha pio- migiisexomniparte libera propendeat, nec in partein
dcieiUis, cl a<Jdi sibi ad id qiiod accepcrat, poslu- possit inclinari alteram. De Ijoc vero quod Psalmista
laolis. >
dicit : Qiti fundavil tcrram stiper aquas, ut superiori
iNTEnRocAiio xcvm. inteUigciili;e noii videatur esse conlrariuin, sic beatus
Quomodoconcoidanlia oppiobentur, quoc contraria Augustinus di^putalionis su;c texil oraculum. Ait
sibi videntur de his qiue Psahnisla dicit, Evangeliurn enini (Enarrat. in psal. cxxxv, num. 7) : i Quid est,
ecoiilra respoiidil? Sic eniin de cbaritale Psatmista qui (irinavit lcrrain supcr aquas? Obsr.iiia etiam »

stribil : Latum maHdalum luvm nimis (Ps«/. cxvui, quLeslio est : quia lerra gravior videltir, ul non porlari
dtt). Et iteruin; Slaluisti in spadoso loco pedes meos aquis, scd aquas polius portare credalur. De qua re
(PsaL XXX, 9). Si igilur lata est charitas, pcr quam ^ ne adveisum eos, qui se pnlant isia corlis rationibus

pervenitur ad Deum, quomodo e contra ia Evangclio comperisse, conieniiose Scriiituras nostras defcndcre
Dominus dicit : Intrale per angustam porlam videamur, sive illud ita, sive alitersit, habenuis quod
{Matth. VII, 15)? Item alia duo similia, qiia: sibi vi- de proximo intelligamus. Terra quae habitatur ab ho-
dcntur esse coalraria. Dicit eniin Psalmi.sta : Propter minibus, et lerroslria ctmtinet aninuilia, qua) alio
verba labiorum tuorvm eijo custodiri vitis duras modo in Scripturis arida di-cituf, super aqu;is cssc
{Psal. XVI, 4). Et quasi e contra Dominus in Evaii- fiiiulata dioilur, quod atjuis i ciicumfluonlibus stiper-
gelio ilicit ; Jugum euim ineum guave est^ el onus cmineat. >'on enlm qua; dicitur liUoraria civitas
msum leve {.HuUli. ii, 50). Quomodo ergo lala est super mare fundata, ita sub ea mare est, quemad-
charitas, si angusla porta?qiiomodo jugiiin suave est, niodum sunt aquac sub spehincarum canicris, aut sub
cl onii.i leve, si in pr.cccpiis Dci haj vix» dune sunt, navii)us supernatanlibns: sed ideo nuper inare di-
qux cuslodiunlur? cilur, quia infeiiori niari supcreminet. Sic dictus
UEsPONSio (Ex Grcgor. Magn., lib. n Uom. in Euch., est Pharao cvissc super uqunm; ita enim bahct Gra;-
hom. 5, »j. 15). cus, quod quidain Latini habenl, ad aquam. (^Exod.
Sed hanc nobis qii:Pslionem cilius ipsa charilas «
xiv, 25). Sic Dominus super puteum sedebal
sol\il; quia via Dci ct inchoanlibus angusla est, et
D
(Joan. IV, C): qiiod ainbo snperiores essent, quani
perlecte jam vivcnlibiis lala. Et dura suiii quui con- flumen et puteus , ille juxta fltimen, isic juxta
Ira usuin ^ spiritaliler in animo pioponiinus, et puteum. » Eigo si hjcc secundum pradictuin
t;tmen onus Dei leve est, posiquam Jioc lcrre ca;pe- intclleclum rimenlur, in nullo sibi conlraria crunt.
rimiis: ila ut pro amore ejus et pcrsecutio placeat, ct INTERUOGATIO C (.-l/JflS 97).
omnisproeo afflictio «^
in nientis dakcdinoia veiiial; Duni David in psalnio cenlesimo quadiagesimo se-

f!dit. : Uoc.... mihi tidetur significare vohisse, clinos ; nonaffeclio, ut habent omncs editi. Ab his, Ui
quod non ait, fte. solot, discrepat Julianus.
Edii.: Quod fecit ad nos.... Teslamentis dttohvs,
'•
f heslitutio vocukc
enim quam propria aucloritate
qua; omnia, ete. feccrunt Denediciini , conlirmalnr cx Juliano, qiiem
« Sic legere coi^nnl, inquiunt Beiv^dinini, fwnnes
non legerunt.
mss. noslri ediloribus auiem saiius visuiii esl scri-
: « Edit., scit.
bcre, ipsa veritas. En denuo Julianum conforniem fa
Abest per ab edit.
inanuscripiis. » Edit., enim.
<* Edil., consuctudinem. Terrnm..., sup«r aquas
j Edit.: esse fundatamt
« Sic legendum ex omnibas mss. juxta Bencdi quod aqnis, etc.
fl,j5 ANTlKElMENnN MP.!\l Dl'0. — L!B. I. 6<6
fxwtAo iWcoLf.y 011 juftificabiiur in conspeciu tuo omuis A qnicrcntes ah illo leirenarum rcrmii hicra \cl pr*-
t»JWJs( Vcrs. -2), qaomoilo qiiasi e conivario Paiilus vi- liia. AHa aU illo nu;r>njni, el ipsum non quawunt.Qui

(jeiur ilicerc : F.iegh nos in Chrislo anle constitulionem aulem Dorainunt ip^uni, a quo acccperunt (lc quibus
mnndi, nt essemns sancti et imniacnlati coram ipso gaiidcnt, p.ncponunt omnihus rehus qnas accepcrunt,
(Eplies. I, 4) ? Aut enim sancti et imniaculati coram el ipstini Dcum non propter aliucl aliquid, sed propter
Deo Ephesii sunt, quibus aposloius sciibil, ct falsum semelipsum quaeruiit, et amare vidonlur, ii omnes in
cil hoc quod dicilur : Nonjustificnbitur iu conspectu vciilale iu^ocant Dotninum, et prrpc ossc eia Do-

liio omnis vivens ; aul &i nemo justificabitur in raiuus cieditur. Non omnibus scilicei, qui et raala ab

conspectu Dei, faKum esl quod prsecessil, sanclos et illo pctuol, ct transitoria quairu it; sed iios lanturo
immacul.ilos esse in conspectu Dei. omnes dicit, quibus iiivocantibus e in veritatc
nriSi-ONSio. proximus fit, qui ea sibi a Domino dari cxpciuni,qua

Ad Ii:cc biCanc rcspondendum esl. Non cnim ait ipsi Domino placita sunt.

Paulus: Elogit nos anle couslilutionem mundi, cum EX LIBRIS SAPIENTLi:.

cssciiiHS sancti et imiuaculali; sed elegil nus, ul es- INTKRROGATIO CIII (AHliS SOO).

semvs: lioc esi: Qui sancti et immaculati anie non Cum in Provcii/iis Salomonis Scripiura ex voce
fiiiinus, ut poslea essenms. Quod el tJe iK;ccatoril»iis R Dei loquatur diceiis : Invocnbvnl me, ct non exaudiam
ad uicliora couvcrsis dici poicsl.etstat illa seiUcutia, eos (Prov. i, 28) ,
quomodo in psrdmo oclogesimo
Nim jnstiftcMlnr in tonspectu tuo omnis vivens, id quinto scribilur : Tu. Dwnine, smivis et milis ej, et

esl, in tota vita sua, in ounii quod in mundo isto muHum misericort omnibrts invomntibus te (
Vers. 5)?

vcrsatusest icmpore. Nam eligunuir PauUis el qui Si omnes invocantcs seDcus exaudit, quomoda bic
similcs ei, non quia eraiit sancti et inimaculaU ; scd dicit: Invocnbunt, et non exaudiam eos2
eiiguntur el pr.cd('stioan'ur, ut in consequenli vita RESrONSlO.

pr opcra ei virtuics saiicti et immaculali fiant. Sunt enim qui invocant Deum propler Deum, et
Deinde ei sic sciitioiiduiu est, quia diicrit non jusli- sunt qui invocant propter aliud, quod Deas dare non

ficabiiHr in eonspeclu Juo omnis vivens, id est, non vult. llli qui secundum Domini voluntalcm pelunl,
juslilkabilur omnis, jusliiiciilninlur aliqui. qiKTi Deus ulique jussit, inveniuntur in psalmi hujus
i.NTr.uKocvTio a {.\iias 98). versu quo scribiUir: Multum misericors omnibus in-
CfJin in ccutesimo qu.»dra«Psiino quarlo psabwo vocuntibus le {\\\ Aug. , enarrnt. in psal. m\xy»
scjibiUurdcDeo: it(i()nitudinisejus non es! (iws{Vers. ;/. 8). Illiautcm qui Deuni non pi npler Dciim iiivocant,
3) quomodo, in psaiiuo octogesimo octavo quasi e sed aliquid sibi dari contra Dei voliiDlatcm pctunt.
conlrario dicilur : Z>e;/s qui (jlorificalur in /«/isi/jo C hi rcprobanlur Domini voco, qua {iicilur:/ni'oat/»t(?j/,

jnslorum, magiius el terribilia snper omness qui in cir- et non exuudiam eos. Quidain invocantcs, nun invo-
cuiiuejus sunt{Vers. 8)? Si ubique Deus,qui polcrunt cant DomJDuni, do quibus dicitur, Dominum non irt-

csse in circuitu ejus. ut ille quasi in medio posilus ab vocaverunt {Psal. lii, G) : scd propterea invoiaiu^
aliis circumdelur ? Si eiiim habet aliquos iu circuiiu, ut vcniat ad eos pecuiiiic hereditas et sxcularia di-
quasi undique linilus inielligiiur. Porro si verum gnitas. Qui sic invocat Dominum , sibi adjutorcm
diclum cst «lc Deo, Mugnitudlnis cjus non tsi fiids, qui ponil cupiflilalum, iioir exauditorem dcsideriorum.
remaiient qui sint in circuiiu ejus? Vide invocaiuem Deuni io alio psalmo: UTiam petii a
RKsroNsio (Kx Aug., scnn. l in psal. lxxxvim, Domino , Uanc Vfqiiiram (Psat. sxvi, i). Qnid est
H. 8). quod pesiil? Ut inhahitcm in d<tnio t)omin't per omnes
Nisiquia ille qui ul)ique esi,-volail pcr earoem in dies viiir vieu'. Ul qiiid h('i>? Ijt coulemplcr delecla-
«no loco nasci, in una gcntc cauTcrsavi, in uno loco tionem Domini. Si amaior
eri!;» es, sincerissimis nwj-
ciucifigi, ex uno loco restti^cre, ex uno loco ad dullis caslisque suspiriis ipsuin dilige, ipsuiu ama,.
coeluni ascendere? IjbJ iioc in circuihi
fccii, ejus iiii flagra, illi inhia, quo jiicundiuG nihil invcnifv. Si
g''nles sunt. Si reuiaucrc», «bi isla fecit, nonpsscl
ii)i crgo Sic diligis, el i.ic invocas Dcum, peirtiikrs ad
nuiguu.-» et lerribilift iii omm^s qui in ciictHtu ejus D islum versuia: Kl mufrum miserieors omrnbus invo-
sual.Qnia voro il» wc prcedicr.vi», «t iiitle swi nominis canllbus le.

iiulicrei praedicatoresper omnes gi»»rtes, toto oit>e INTERROCATIO C.rv (y4/i(?J iOJ).
terrarum faciendo « miracuia p?r scivos suos, L->ciws G«m S-Aunon in Proverbiis de via iniquitatis lo-
eslmagnus et lcrribilis in otnncs qui in circuitu ejus qu:Uur, diccns : OmniR qui ambulat in ea, non rcver-
9unt. tetur{Prov. ii, ll^), qiiomodo Pauius a porscculioac
iNrrRROGVTio c!i [Mics 09). ei blaspbemia nyji»«ns di«.'it : Qui iui blasphemui et
Cuni Psalinista dicat Pnp.i cst Dominus omnibus perscculor (I Tim. et Petru» a npj^alione
: i, 13),. 3e>
invotnraibus se in vnitate (Psui. cxliv, conversus vespecium
18), cjuo- lleium , Chrisii promeruil
niodoSalomon Aicil Invocalmnl me, et non cxaudiam
:
{Lue. XXII, Gl)?
(Pj-or. I, 28)? RESPOXSIO.
nESPONsio (Ex Au*., enarrat. in psal. cxliv,
n. 22, ad Pcr seipsum homo potcsl in il!a via iniquitatis
sensum, non ad liltcram). ambulare, non potcst auteoi per scipsum redire, ni&i
Multi Dominum invocant, sed non in veriiaie, gratia.
• Edil.: per omnes gentes tolo orbe terrarum; [aciendo, elc.
 ,

647 S. JLLIAM EPISCOPI TOLETANI 6i8

iNTERK0r,i.Ti9 cv( A/ias lOi). A malum {Prov. xiii, 21), cl c coiilra Jercniias : Bene
QiiomoJo Saloiiioii pio divisioiie aquarura uliuni- est omnibus qui prwvaricantur , et inique agunt { Jer.

quc pnccipiat , id «^<f. cl iii plaleis a^juas suas quis- XII, 1)?
dividal, et c coiilra iil soluj eas liabc4»t? Ait IlESrONSIO.
quis ille

enim : Deriventur fonles tui foras, et in pLaleis aquas Pioplieta cum Dco supcr hac impiorum prosperi-

luas divide ; ct C conlra : IJabelo cas solus , ctc. late discoplans, anxius pro aflliclionc sanctorum,

Prov. V, 16, 17). videns cos srumnis variis ac tontalionibus subjacere,

(

elecontra peccalorcs non soiiim absqne ullo bumi-

BESPONSio (Ex. Gregor. Ma^., Reg. Pastor. pars iii,

cap. 24). iiationis flagetlo curaum nmndi istius pertransiie

Aquam priedicator de cisierna sua hibil, cum ad scd etiani allluenlia divitiaruin, ac sunima rerum

cor suura rediens, prius audil ipsc quod dicit. Bibat omniiim prosperitale gaudcre; inlolerabili zelo ac
« vcrbi. spirilus sui fervorc succensus, cxclamat Quare via
5ui fluenla pulei, sui irrigalioiic infiindctor
:

Derivcntur fontcs lui foras, et impiorum prosperatur, benc cst omnibus, qui pra'va-
Ubi beiie subjungilur :

Reclum quipp:; est, ut ricanlur, et intque agunt? Ila'C propbeta dicendo,

in platcis nqnas luas b divide.
prius ipse bibat, et lunc pnedicando aliis influat non appiobavil quod bona prxsentia pcccalorcs pio
Fonles namque foras derivare, est exterius aliis vim
B merilis consequanlur, scd cur eis qni male agunt,

pncdicationis infundcre. In platcis autem aquas di- bic bene sit, quodammodo anxiosc conquerilur. Diio

videre, est niagna auditorum ampliludine juxla ilaquc siiperiora sibi contraria non sunt, dum pec-
uniuscujusquc qualilatem divina eloquia dispensarc. calores sic iu pncsenii saiculo bona praeseuiia se-

Et quia plcruraque inanis gloria; appetilus subrcpit, quanlur, ut tamen fuiurum eos malum excipiat, dum
dum sermo Dei ad muitorum notiliam ciirrit, post- uiale viventes, et beiie in pncsenli saculo habenles,

quam diclura est, Inplateis aquus tuas^^dtvide, recle subito ad inferna desceodere praedicuntur.

subjungitur : Uabelo eas iolus, nec sint aiieni parti- INTEBROGATIO cviij {Atias 102).

cipes tui. Alienos quippe, malignos spirilus vocat, de Cum Salonion dicat : Justus mandueans replet ani-

quibus per PiopheUra tentati voee honiinis dicitur : mam suam, anima; aulem impiorum in egestate sunt

Aiieni insurrexerunl in me {Psal. i.iii, 5). Ait crgo : {Prov. xiii, 21), quoraodo Paulus apostolus, qui uti-

et solus eas habe d. que justus crat, qua.si e conii-ario dicebat rs^ue ad
Aquas luas in plaleis divide, :

Acsi apertius dical : Sic neccsse est ut prsedicalioni lianc horam et esurimus, et sitimus {I Cor. iv, H),
e
cxlerins scrvias, qnatenus per elalioncn) malignis necnon el iliud ubi dicit : /n fame, et sili, et in jeju-

spirilibus noa coiijungas, ne in divini verbi minisle- niismultis .{II Cor. xi, 27)?

rio bostes tuos ad te pailicipes admitUis. Aquam ' ^

RESPOXSIO.
ergo el io plalcis dividimus, et lamen soli posside- Justus sinc intermissione cibo scrmonis Dei ali-
mus, quando exlcrius praedicationem iatc fundimus, tur, cui impius non pariicipaiur. IIoc pane coelesti et
01 uimen per eam humanas laudes assequi. miiiimc justus saiiatur, ct iinpius alslinetur ; et ideo Paulus
aiiibimus. non de isto panc coclesii se dicebat esurire, de quo
iNTEr.ROCATio cvi {AHas 120).
plcnlus saliatus erat, sed de isto corporco pane, quo
Q.ioraodo Saloinon prxcepil dicens : Fili, pra^ter
vita hominis sustentatur.
Voninmm ne limeas alium {Prov. vii, 2, sec. L\X),
IXTERROGATIO cix {Aiias 103).
cum Apostolus in Epislola ad Epbcsios quasi e con-
liario pnedicct, dicens : SerrJ, obedlte dominls car- Cum Salomon dical : Cor regis in manu Dei esl, et ubi
naiibns cum ttjuore et tremore, necnon : Lxor timeat voluerit, vertet illud{Prov.\xi,i), quomodo Danicl e
virum {Ephes. vi, 5; v, 55)? coiilrario videlur de Nabuchodonosor dixisse Quo$ :

RF.SPO.NSIO. volebat interficicbal, et quos volebat perculiebut ; quoi

Cum r.xores viris, et servi dominis cum timore votebal exaltabat, et quos volebat humitiabat { Dan.

servire jubcntur, quid aliud quam ad Dcuin limor v, 19)? Si in hujusmodi honoribus et percussionibus,

ipse referlur, a quo eis subjcctio ipsa pnccipitur, ct ^ exaltaiione el humilialione non est Dei provideniia

ut scrviant marilis suis ct dominis, imperalur? Sic- nec praiceplum, sed eorum voluntas, qui percutiunt

ul enim si bene obcdialur dominis proplcr Dcum, quos volucriiit et exaitant, quomodo ergo accipilur,

ad Dominum ipsa boiia ol)scquia lefonjntur ; ita si cor regis in nianu Dei esse ?

dtnainis contradicalur, non ad cos, scd ad Deuin

RESPONSIO.
ipsa iiijiiria rcfertur , dicente Moyse Nec contra :
Nisi forlc sanctum aliquem dicamus repem , cujas
nos est tnurmur vestrum, sed conlra Dominum. ^os Rom.
non regnat pcccaium in mortali corpore ( vi,
enim quid sumus {Exod. xvi, 8) ? manu Dei
12), et cujus ideo servatur cof, quia in
INTERROGATIO CVII {AHoS 105). csl? Quidquid auiem in manu Dei palris fueiit, nul-
Quomodo Salomon dicat : Peccatores persequilur lus poicst rapcre ex ea iJoun. x 29); ei quicunque

« Edil., Bibit.... si infunditur, d Edit., Aquas et in plsteis divide, et tamen lolus

k Deest in edit. tuas. bttbe.

e Edit., immundis.
c Eliao) hic in edit. deest tuai. ' EdiL, aquai.
 :

649 AI lIKWMENuN LnilU DliO. — LiB. i. 630

intelligilur in manu Domini non A valur. Unde et pcr Psalmislam dicilut tf wJaWs eo.
raptus fuerit, .

fuisse. et mutabuntur {Psat. ci, 28). Quam quidem uUi-

INTERROGATIO CX {AtiaS 106). raam coramutationera suam ipsis nunc uobis vicissi-

Quomodo Saloraoni praecipienli, Laudet te o$ alie- ludinibus nunliant, quibus nostris usibus indesinenr

mm, et non tuum, extranei maijis quam labia tua ler alternant. Nam terra a sua specie hiemali aridi-

{Prov. xxvii, 2), videalur lob contraria dixisse, cum tatc deGcit, vernali humore viridescit : coelura quo
laudes suas sic enarrat dicens, Oculus fui ctcco, ei tidie caligine noctis obducitur, et diurna darilatt

pes claudo, etc. {Job xxix, 45). renovatur.

RESPONSIO. INTERROGATIO CXII {AtiuS 108).
In eo quod dicit, laudet te os alienum , et non Cum Salomon dicat, Non permaneas in opere

tuumj appelitum vanoe gloriae proliibet, id est, ut ciun mato {'Eccte. vui, 3) : qiiomodo in Apocal ypsi ange-
bona noslra aliis mmtiamus, non noslrara, sed Dei liis loquitur e contra, Qui r.ocel, noreat adliuc ; et

gloriara augere cupiamus. Quia qui plausibiliter fa- qui in sordibus est, sordescat adhuc {Apoc. xxu, 11)?

ccre rntendunt, ul vere immundi a Domino rcpro- RESPONSIO.

bantur. Scriptum est cnim Immundns est apud
: Omnis qui Deo veraciter pcr timorera subditur.
Deum omnis qui exaltat cor {Prov. xvi, 5). Jain vero B novit voluntatem Domini jubentis, ut dcclinet a
cum viri sancti de se bona pronunliant, non conlra malo, et faciat bouum {Psal. xxxiii, 15). Ergo
Sitperioris prxcepti regulam agunt, qui in virtulibus quod angelus Joanni ioquitur dicens, Qui nocet, no-
quas de se prcedicant, et in bonis qu;K se egisse ceat adliuc ; el quiin sordibus esl, sordescat adhuci
commeraorani, non suam, sed Dei gloriam narraut. non prajcipiendo, sed praedicendo vel prophetando id
Nec ut apud homines sua osteusione proliciant,
ipsi loquiiur. Nec pra^ceptura inducit, ut hominibus ex-
sed ut eos quibus pr;edicant exemplo suo ad vitam pediat nocere, vel sordidare, sed prxdicil potius vel
trahant. Ergo cura sic suas laudes nunliant, non ore prophetal quid pro consummata iniquitate talibus

suo se laudant, quia non suara, sed Domini glo- evenire possit. Ad lioc etiam pertlnet versus ille

riam in se praedicant. Uude nou erunt praecepta su- psalmi, ubi dicilur, Consummetur nequilia peccato-

periori contraria; quia non ore suo, id est vilio ap- rum {Psal. vii, 10), quod Augustinus ita cxponit
pctendae laudisde se boua pronunliant, sed spiritu {Enarrat. in hunc psal.^ n. 9). < Consummetur, in-
Dei, quo introrsus agunlur, dona Dei, quae in se quit, perficiatur, secundum illud quod esi in Apoca-
cernunt, utique narrant ; ct idco alicno quasi ore ly])ii : Jnslusjustior fial, etc. (ipoc. xxu,ll), Videtur
laudantur, cum spii itu Dei, qui alienns est utique a enim consummata nequitia hominum, qui cruciQxe-
mundano conlagio, bona talium praedicantur. Undc C ruut Filium Dei, sed eorum major est, qui nolunt

el Aposlolus : Qui gtoriatur, in Domino glorietur. recte vivere, et oderunt pry,cepta veritatis, pro qui-
Non enim qui seipsum commendat, ille probatus est, bus crucifixus esl Fiiius Dei. Consummetnr ergo, in-
ted quem Deus commendal{II Cor. x, 17, 18). Nam quit, nequitia peccalorum, id est, pcrveniatur ad
ei Moyses uon ore suo, sed alicno laudasse se visus sirnfuuam ncquitiara, ut possit justum jam venire ju-
est, cum Spiritus sancti vegetatione compulsus, sic dicium. >

de se tauquam si de alio laudem protulit, dicens,: I.NTERROC.ATIO CXIII {Atias 109),

Erai Moyses vir mitissimus super omnes liomines qui Cum una sit Ecclesia, teslante Salomone , Vna est
morabatitur in terra {Num. xii, 3). perfecla mca, una est columba mea {Cant. vi, 8) :

INTERHOGATIO CXi {Atios 107). dicente quoque Apostolo, Ecctesia Dei vivi, qux est

Cum Salomon dicat, Generatio prmtcrit, et gene columna et firmumenium veritatis { 1 Tim. iii, 15) :

ratio advenit, terra vero in celernum stabit {Eccle. i, quomodo Joannes in Apocalypsi septem scripsit ec-
4) : quomodo Job dicit omnia hxc humiliari et au- clesiis (Apoc. i, 4)?
ferri {Job xxiv, 24). RESPOXSIO.
RESPONSio (Ex Gregor. Magn., lib. xvii Mor., num. 11). una catholica sepliformi plena spinlu de-
Nisi ul
Quod tamen facile discutimus, si terra et coelum **
signetur, sicut ct de Domiuo novimus dixisse Salo-
vel qualiler Iranseat, vel qualiter maneat, distingua- monem : Sapientia wdificavit sibi domum, excidit co-
mus. Utraque namque haic per eam, quam nuuc lumnas sepiem {Prov. ix, 1)? Quae taraeu scpleir
habent imagineni, transeunt, scd tamcn per essen- una csse non arabigiiur, dicente Apostolo : Ecctesia
tiam slne line subsistunt. Hiuc namque per Paulum Dei vivi, qu(e est cotumna et (irmamentum veri-
dicilur : Praterit enim figura liujus ^nundi « (/ Cor. iatis.
VII, 31). Qua; quidem non alia condenda snnl, sed liNTERROGATIO CXIV (il/»flS 110).
baic ipsa renovantur. Coelum igituret terra transiel'', Cum scriptum sit in libro Salomonis, Spiritus Do-
et erit, quia et ab ea quam nuuc habet specie, per mini reptevit orbem terrarum {Sap. i, 7) : quomodo
ignem tergitur, et tamen in sua scmper natura ser- e contrario in Ezechiele idera ipse Spiritus discuf"

Post mundi desunt bic omnino quoe leguntur in

I»
/Kf;Eril coelum novum et terra nova. Qua: qni^
edit. uempe : Hinc per semetipsam Veritas dicit dem, etc.
Coelum et lerra transibunt, verba aulem niea non *> Edit., transit.
traiisibiint. Hinc ad Joanncm angcticu voce pcyhibe-

Patrol. XCVI. Sl
 :

4i3i S. JLIJANl EPISCOPl TOLETANI c:,2

rem dicalur (Ezech. ?, 13), vel in lihro Sapientiae A osl;et lamen, pemiillenie Deo, omnispoleslasjiistaK.
niodo mobilit, modo stabilis uoininctur {Sap. vii, %2, Nam et ipse diciltir spiriliis inalus propler neqiiissl-
23)? mam volunlaiem ; Spiritus Domini propter acceplam
nF.iPONSio (Ev Grf«,'or. M ign., Ito. i flom. in Ezecli., justissimam poleslatem {Greg.^ Moral. ii, 17;
hom. 5, n. 10, II). xviii, 4).
Cur isie Spiriius qui iniplet omnia simul mobilis i.NTERRor.A.Tio cxvi (AUas 112).
el slabilis dicalur , si ad usum " consuetudinis hu- Quomodo in Sapientix libro dicitur Deo, Cum tis
mansc reoiirrimus, sensum citius loquentis inveni- jtistus, jusle omnia disponis {Sap. xii, 15) cura sia-
;

mus. Homo quippe, quia ^ in ea rcgione in qua est tim e conlra ihidem subjungaiur, Ipsum quoqtie, qui
ubique di.scurrit, procul dubio ubique obviam veiiit, non debet puniri, condemnas, et exlerumexistimas a tii n
el repente ubi non creditur invenitur.Omnipoientis'"- virlute? Quoinodo juslus est, et oraniajuste disponil,
erjto Spirilus ut ubique pr.-csentia signarcturj et mo- si eum qui non debet puniri, condemnat ?
bilis et itabilis dicitur. Stabilis, quia per naluram nFSPONSio (Ex eod. Greg., lib. iii Mor., n. 27).
oninia conlinet; mobiiis aulem dicitur, quia ultique, Medialor ctenim nosier puniri pro scmclipso non
ctiam ne.scienlibus , occurrit. Tenens ergoomnia.
contagium peipelravit. dehuit, quia nullae ^ culp*
stabilis; pncscntem se omnibus exhibons, mo&i/js ap- B sedsi ipse iodebitam non suscipcrct, nimquam nos
pellalur. Potest et aliler inteliigi. In sanctorum qnippe
a dcbita morie liberaret. Pater ergo cum justus sit,
cordibus juxta quasdam virlutes semper manet ^
jusluin puniens omnia juste disponil, quia per hoc ;
,

iu.xta quasdam vero recessurus venit, el vcnlurus

cuncta juslificat, quo ' eum qui sine peccaio est pro
recedil. In fide etcnim, spe, atque charilale, et in peccatoribus damnat , ut co elecla omnia ad culmen
honis aliis, sine quibus ad coelestera patriara non juslitije surgerent, quo is qui est supcr omnia damna
potest perveniri, sicut ct humililas, charitas, justitia
injustili?e nostrae sustinerct.
aique misericovdia, p^rfecloruin corda non deserit.
1.NTERR0GAT10 CXVH {AUoS 113).
In prophetiaj vero virtute, doctvinip facundia mira-
,
Cum Salomon i dicat, Est confusio addacens pec-
culorum cxhibitione elcctis suis aliquando adest, ali- catum : quomodo idera quasi e contrario ibi subjun-
quaiido se subtrahit. Adest, ut elevenlur ad seraet- git, Est confusio adducens gloriam ?
jpsum ; subtrahit «, ut humilicntur.
RESPONSio (Ex eodem Greg., lib. i Hom. in Ezecb.,
^ IMKRROGATIO CXV {AHaS 111). Iiomil. 10, n. 17).
Cum inutroquc Testamento Spirilus Domini bonus Sicut verecundia laudabilis est in malo, ita reprC'
esse legatur, sicut iater caetera illud in Salomone est, hensibilis cst in bono. Erubescere enim malum, sa-
Spiritum tuum bonum dedisti eis, Domine quomodo C pieniia; est bonura vero eruhescere,
: ; fatuitalis. Qui
in libris Regum scribUur quod Spiritiis Domini ma- enim erubescit, poenitendo mala quai fecit, ad vitae
lus irruebat in Saul {
I Reg. xvm, 10, et xix, 9 ), libertatem pervenil ; qui vero erubescit hoaa facere,
utrumque videlicel sonans, et Domini, et malus? Si a statu rcctitudinis cadit, atque ad damnalioneoi
Domini, cur malus ? Si raalus, quomodo Domini di- tendit.
citur ? IXTERROGATIO CXVIH (Alias 114).
RESPONSIO. Cum Salomon dicat, Ne ileres verbum in tua ora-
Spirilus Dei sanctus, qui lerlia est in Trinitaie tione {Eccti. 7, 15) : quomodo Paulus quasi c conlra
persona, bonus est utique, de quo in libro Sapientice pr;ecipif, dicens, Sine intermissione orate {I Thes$.
legiltir quod sit multiplex, subtilis, mobilis, disertus, V, 17) ?
incoinquinatus, certus, suavis, amaus bonum, acutus, RESPONSio (Ex eod. Greg., lib. x Mor., n. 28).
qui nihil vetal benefacere {Sap. vii, 22, 25). Hic autem Solertcr debemus meminisse quod dicitur , Ne
Spiriius, qui et Domini dicitur, el malus, non nisi iteres verbum in tua oratione. Quo videlicet dicto vir
•diabolus debel intelligi, Domini videlicel per licen- sapiens nequaqnam nos prohibei sxpe veniam petere,
liampoiestalisjust*, mahis autem perdcsiderium vo- sed culpas itera.fc.^Ac si aperie dicat : Cum male
hintatisinjustse.Omnis cnim voluntasdiaboli, injusta D gesta defleveris, nequaquam rursus facias quod io

'^ Edit. cur .... Spiritus .... dicatur? Sed «i nonnisi tentari Deus juste permittit. In his ergo auo-
cd usuni bus verbis, quibus et Domini spiritus dicitur, et tnmen
b Edit., qui.
malus, comprehensa est el potest,is justa in diabolo, et
'^
Edit., omnipotens. voluntas injusta. Nam el ipse, etc.
«^ Edil., permanet. •i Eilit., nuUum.
« Edit. : Adest, ut eleventur ; et semetipsum sublra- Edil., quod.
j

hit, elc. I^ector doctus haud mirabitar a Juliano nostro

i

' Hanc qusestionem ila proponit
cap. 27, nuin. 6, seu pag. 310, cotl. tom. Postqnam
alicgat locum lib. Reg., irruebat in Saul spiritus Do-
mini malus, ait : « Quod iraclaiis in . . . Antichi-
menon .... Julianus, dicil A quibusdam quccritiir :
si Dornini, cur malus ? etc. Ecce unus idoinque spi-
riius et Domiiii af^cllalur et maius. Domiiii videlicet
p';r liconliain, elc. i titulo prsiiolalur. Conslat autem
Samson lib. ii, librum Ecch^siaslici insigiiitiim esse nomine Salomo-
nis, quemadmoduin fecisse constat plerosque vetercs
Ecclfsice Patres, u! Afiicani in concilio iii Carlhagi-.
.
neiisi, Innocenlius ! in epist. ad Exsuper. Tolosan,,
Cyprianus, Basilius, Ambrosius et alii passim. « Hlc
cniiii (libcr), inquit Isidor. Hispal., propler niniiam
seusus similitudiiiem eteloqHii paiililatem, Saloinonis
. . a Jesu (ilio . .

•^
Posl justa, siipple cx Samsonf; Ex se enim ten- :
Sirach editum fuisse. »

litre quoslihet iujuste appetit, sed cos qui tentiindi sunt

 :

^3 ANTIKEIMENaN IJBRI DUO. - LIB. I. 65*

m A autera avarilia, qu.e usitatius appeHaUu nrf.or pocu

;ibus
)rect itenim plangas. Qui ergo verbum ora-
inter- niic. Cujiis nomine Aposlolus per specieio geitus si
Q iterari vetuit, non orationis frequcnliani
ione
gnKicans, universalem avaritiam volcl^at intelligi, di-
llxit, sed culpas ileranprohiibuif.
ccndo Radix omnium matorum est av<iritia. Hac
INTEKROGATiO CXIX {AUaS 115). :

hiitmm omms pec- enimetdiabolus cecidit, qui uliquc non amavit pe-
Cum Jesus Qlius Sirach •» dicat,
cuniam, sed propriam voluutatem «. Proinde pcrver-
:ati iuperbia {Eccti. x, 15) qnomodo iletn Aposlo-
:

ommum malorum cupidiias [1 Tini. sus sui ainor privat sancia socicUite turgiduni spiri-
us dicit, Radix
lum, esnnque eoarclat miseria jam per iniquilaloiu
n, IC)?
RESPONSIO. servari f cupientom. »

Serinonem propbelicuni faulus apostolus, hoc di- INTERROGATHI UXX {AUo.S 116).
jendo, ut solet, exposuit quandoquidem sive initium
; Quomodo in Ecdesiastico habelur, Si benefeceriSi

)innis pcccati, sive radiccm omuium inaiorum dicas, Scito cui bene(eceris, ei erit cjrutla in donis tuii mtilta

nnum idemque significas. l*orro copidilas atqne su- {Eccti. XII, I)? Cui coolrarium vknl vidcHur esse pni;-
perbia in lantum unum est malum, lU nec supcrbiis ceptiim, Ne eligus cui hencfacimi.

5ine cupidilale,nec sinc snperbia possil cupidus in-

BF.SPONSIO.
reniH. Siquidem et diaboSus in quo tenet supcrbi» B
Hoc loco in quo scribitiir, iSe eligas cui benefacias,
[)rinc5palum, propriie potestJsii-; ac perdiUonis liu-
liibil milii probabilius aliud occurrit ,
quam quod
inanae cupidus fuil, el ipse bomo pcr appetiliinfs ar-
Ciiristus in Evangelio dicit, ubi ait : Cum facis pran-
boris interdicta;, ac divinse siniilitudinis alTectatio-
dium aut coemm, noli vocare amicon tuoa, neque fra-
nem, raorbo se aflectum cupiditalis ostendit. Ideoque
tres tuoSi tieque cognalos tuos , neqne vicinos divites,
»i volumus consummare noslri certaminls cursum,
ne forie et ipsi te inviient , t;t fiat tivi feiributio. Sed
caveanius in pri.-nis cupidilatem atque superbiam ,
chm facis contiiium, wca ponpercs , debiles, claudos,
non duo mala, scd mnmi, n quo trabunl omnes raali
ciscos; et bealus eris, qnia r.on hcbetii nnde retribunnl
aclus initiuiT». ^".'ira sine superbia quae possunt sal-
tibi {Luc. XIV, 12 seq.). Ergo hoc est quod dicil, iVe
lem inchdari peccata, cum dicalur, Initiurn omnis
eligas cni benefacias, quod et Chrislus modo confir-
pecciiii snperbia ? Aut sine cupiditate, qiiye est malo-
mat dicendo, NoH vocare diviies. Dicilur ergo , ISe
ruin cmmum radix, qliOR possunt fieri mala, CMm sine
eligas ciii benefacias, ac si dicerelui' : Ne usus elee-
radice onmium aut nuila deputentur, aut mortua ?
mosynsB tuic in divitum personib expeadas, ne ele-
Deinde si quodii"i>et peccatum perpetrare non pos-
clione hbilu.s tiii non egeuiem consiJerando reficias.
snm, nisi mezs delectationi consenliam, quod cupi- „^„.„, „„„ ^r ^ ^ f . nr
pascas. Nam «t qui-
'
^ '
-, sed personas cligendo, mviiem
difrUis est proprium et Dei
.

prxccpta conlemnan C j^, „• ...., ....

"**",„.
. , i\ , , ^. . .

,_
*
,...„:.v __
sapiens drxit, Quid est ahud habenti dare, quani
malum, quomodo non ex cupidi
.

quod est superbi.e

perderc? Jam vero illud qaod ai(, Si bcnefeccris, scilo
tale, quce est radix omnium malorum, et ex superbia,
eui benefeceris, $k. inieliigilur, iil considerclur in
qua; iniiium omnis peccati dicitur, piocedit omne
iargiendo Klas, alque debiliias, nonnunquam etiara
peccatnm ?
verecundia, quae ingenuosprodii naiaks, ul senibus
Dehoc etiami quidam alius Doctor ita dicit. Ait
plus largiaris, qui sibi iabore jam non queunt vicluiu
eniHi (S. Ang., Ii5. xi de Genesi ad litter., n. 18, 19)
qua;rere. Similiter et debilitas corporis, el hxc. jn-
1 Gum supcrbi;'. sit araor excellenlioe propria;» invi-
vantk) pronjptius lunc, si qnis ex diviie cecidil iu
dentia ^ vero sil odium feiicilatis alieine, quid unde
egesiaietn, ct raaxime si non viiio suo, scd aut lalro-
nascalvur, salis in proniplu est. Araando enim quisque
ciniis aut proscriptione, atit caluianiis qure habebat
excellcnliam suam, vel paribus invidet, qui « ei co-
amisit. Hac« si diligentius, sec^.indum quod dictum esl,
aequentur ; vel inferioribus, ne sibi coacquentur; vel
cOBsidercfltur, repugnarc sibi nnllo modo videbun-
superioribus, quod eis non coa;quetur. Superbiendo
tur. In uwo eitim eoderaqne pr:ecepto Domini, utraque
igiiur invidus, non invidendo quisque superbus est.
exposita rnvenimus. In eo cniin quod dicit , Noli vo-
Merito initium omnis pcccati superbia. Cui tcslimonio
care amicos tuos, fratres, cognatos, vet divilcs ; inlel-
non incouvenienter aptalur etiam illud, guod Apo- 1)
ligitur illud, Ne eiigas cui benefacias. Quod autem in
slolus ait, Radix omnium malorum est avariiia : si

avariiiam gcneralcm iiitelligaraus, qua quisquc appctit

endem evangeiica ieciione subjuugitur, Voca pauvc-
res, debiles , clandos, ccccos ; ad hoc pcrtinet, quod
^liquid amplius qoam opofiet , propier excelicntiara
in Ecclcsiislico scribitur : Si benefcceris, scito cui
%\vdii), et queajdara propria; rei amoriin. cui sapicn-
benefeceris. Ergo cum scribitnr Ne eligas, subaudire
tcr noinen Latina lingua ind'dit, cum rppcilavil pri-
necesse est, habentes, quibus benefacias.
ralum, quod potius a delrjuiento qtiam a!) incre-
mento diclum elitcet. Omnis enim pri\atio ininuil. INTERROGATIO CXS.I (AliaS 117).

Unde ilaque vult eminore superbia, inde. in angustias Cum scriplmn sit in libro Jesu ftlii Sirach, Da
cgcslatemque contruditur, cum ad commune roipu- Iwno, el non receperis pcccutorem. Benefac IntmiH, el

blic;e damnmn sui aniore redigilur ^. Specialis est non dederis impio ; prohibe pancs illis dare { Eccli,

n Forle Jiilianus scripserat,

ut rn supcrioi ibus, cum d Edil. : cum ex communi ad proprium damr.oso
Snlotiwn dicat, cl ab alio emendatum esl inepte. sui amore redinHur.
^ Edit., inrjrfia. « Edit., potcs.atem.
' Edil., quod. f Edit. sntiari.
 ,

€55 S. JULIANl EPISCOPI TOLETAM G%

XII, 5, 0), qHomodo Clirklus iii Evangclio qtiasi p A jusium et peccaiorem pascerf, non erit conlra pra'c«-
rontrario videlur proeeipere, <iicens : Omni petetHi ptum, si et juslo proptcrea quod justus est, et pco
te.da {Luc. vi, 30) ? catorinon piopier boc quod peccator est, sed prfv
RESPONSIO. pier boc quod crcatura Dei est, salubriler el pie im-
rixcabeato Auguslino ita rcpcrimus explanala. pcndatur bumanitatis ollicium.
Ait cnim {Enarrat. in psal. cii, num. 15) i Fac nii- : IXTERKOGATIO CXXII (A/JflS 118).
sericordiam iniquo, non tanquam iniquo nam ipsum : Quomodo Salomon dicit, Ne credideris inimico tu6
iniquum, quantum iniquus cst, ne suscipias, id
-in in atermm {Eccli. xii, 10), cum Dorainua in Evan-
sst, nc quasi intentione ct amorc iniquilatis illius gelio prxcipiat, Eslo consentiens adversario tuo, dum
suscipias eum. Occurrit eiiam tibi boino peccaiur. es cum illo in via {Matlh. v, 25) ?

Cum dico, occurril tibi homo pecoator, duo nomiiiu RESPONSIO.

dixi : hxc duo nomina non superflua sunt. Duo no- Quod Salomon non credeudum iniraico prjccepit,
mina, aliud quod horao, aliud qiiod peccator : quod de diabolo acciprtur, ue nos ipsos ei unquam creda-
hjmo, opus Dei est ;
quod peccator, opus borainis mus. tjuod autem Dominus conseutientes nos esse
est. Da operi Dei, noli operi homiiiis. Quid est dare adversario priEcepit, pro prsecepio legis suae hoc di-
operi hominis ? Qui donat venatoribus «, qui donat B citur , ul consentientes illi, non Iradamur judici, ab
bistrionibus, aurigis , meretricibus. Quare donant ? eo tauquam dissidentes arsuri.
Nunquid Domino et ipsis bomiiiibus donant ? Non INTERROGA.TIO CXXIH {AUai 119).
enim ibi atteudunt ^ naturam operis Dei, sed nequi- Quoraodo Salomon dicit, Bealui qui non est rom-
liam operis huraani. Vis videre quid bonores in vena- punctus tristitia delicti {Ecdi. xiv, 1) : cum Jacobus
tore, quando illum vestis? Si tibi dicatur: tales sunt praecipiat, Miseri estote, et lugete , et plorate {Jac.
filiihil: injuriaestc, inquis. Quareinjuria est, nisi IV. 9)?
quia illa iniquitas, nisi quia iila turpitudo? Non ergo RCSPONSIO-
donas, cum donas, fortitudini, sed turpitudini. Quo- Beatum utique illuni dicit, qul nullum attigil deli-
niam ergo qui venalori donat, non homiiii donat, sed ctum cujus delicli tristitia compungeretur. Polest
,

arti nequissimse (nam si bomo tantum essel, et ve- lieri ut nonnulli beate viventes, non tiistitia flagiiio-

natornon esset, non donares), bonoras in eo vitium, rum, sed aiternorum desiderio compuogantur. Hoc
non naturam sic contra, si des justo, si des pro-
: autcm quo.i Jacobus lugendum el plorandum pncce-
pbelse, si des discipulo Chrisli aliquid cujus indiget, pit, in utrumque accipi poiest, seu in his qui mala
et non ibi cogiles quia discipulus Cbristi est, quia mi- sua deplorant, seu in illis qui solura de coclestis pa-
nisler Dei est , sed cogiies ibi aliquod commodum C trije amore suspirant.
temporale, ut forlasse causse tux necessarius quan- EX LIBRO JOB.
doque fueril, quia ei aliquid porrexisli, jara non de- INTERROGATIO CXXIV {AUaS 122).
disti justo, si sic dederis, quemadmodura ille non de- Quomodo Job dicit {Job i , 6) Satan inter filios

dit ^ Lomini, quando dedit venatori. Qui tale mini- Doi assistere coram Domino , cum ia Evangelio scri-
sterium de illo quaeris, negabit « libi Dominus mer- batur quia nisi mundo corde Deum videre non pos-
cedem jusli, nisi cum additamento. Ait enim : Qui sint? Dicit enim : Beati mundo corde , queniam ipsi

recepit ^ juslumin nominejusli {Matth. x, 41, 42), id Dcum videbunt {Maith. v, 8). Satan, qui roundo corde
est, ideo recipit ^, quiajustus est, amen dico vobis, csse non potcst, quomodo videndu Domino afiui&se

non perdel mercedem suam. Quomodo ergointelligis, potcsl J ?

Qui recipit ^justum in nomine justi, niercedem justi RESPO.NSio (Ex Gregor. Magn., lib. ii Mor.,
accipiet; sic intelligerquL recipit > peccatorem in no- n. 4, 5).
niine peccatoris, perdel mercedem. > Hoc ergo lesti- Inluendum quia afiuisse coram Domino non ,

monio sub generalitatem excepto, quo praecipitur, autem Dorainum vidisse peibibe:ur. Venit quippe
Omhl petenti te da caetera non eruut contraria
,
Salan ut videretur a Domino, non ut videret ^ Oo-
quia voluntas dantis io his attenditur sola, sicque et ^ minuni. Ipse in conspectu Domini, non auiera in

• est (inquiunt per quam recle

Venalorhoc loco non rffls.

tditores Benedictini ) qui cum bestiis in ai ena con-

<* Edit. tam tu non dcdisti, etc, quam ille non dcdit,

grediebatur ; aurig^ autem vocabantur, qui curulcs etc.

e Edit., negavit.
equos in circo legebani et agitabant.
b Paulo aliter in edil. locus hic legitur, nempe : f Edit., receperit.
8 Edit., recipiens.
Qui donat histrionibtis, qui donat aurigis (non satis
h Edit., receperit.
bene Amcrbachius ct Erasmus au§uribus posuere),
qui donat meretricibus, qtiare donat ? Nunquid non et > Edit., receperit.

ipsi hominibus donanl ? Sou tamen ibi attendunt, etc. Edit. Denediclinor., quomodo ad videndum Do'
j

c Hunc locura ad melioris nota: mss. sic restitii- minum adfuisse potesl ; sed ipsi nolant in plurib.
tura ediderunt Benediciini, ctim in editis inulio aljier inss. Icgi ut in textu nostro, cui astipulatur Sani-
Icjjerelur, vi.lelicel Si tibi de meretricibus dicatur :
: son abbas in Apolog. lib. ii, cap. 27 , toiu. U Hisp.
tales sunt fiHw tuoe ; injuria cst, elc. Quocirca Julia- Sacr., pag. 5i2.
nus nosler. ut soepe alias notavimus, correciiores k Edii. conliactius : Veml quippe ut viderciur, n««
Augiislini mss. evolvit , ul et hic jiostea patet iu le- ut videret.
clione, cum donas, ciijus loco cditi habebanl, cum
 :, .

57 ANTIKElMENnN LIBRl DUO. — LIB. L fif^

oiispcclu cjus Dominus fuil. Sicut cum cu>cus iii A rebus temporalibus flduciam non habere. Qiii liicc

ole consislit, ipse quidem radiis solis perfunditur, agit >>, nequaquam se uUra vivere asseril, quia vi-

ed tamcn lumen non videl, quo illustralur. Ita ergo delicet vivificatrici morte quotidle a vita se passioiiis

tiam inter angelos in coiispectu Domini Satan ad- occidit. Qui crgo tam ordinate desperat, recte sihi

iiit, quia vis divina, quae intuendo penctrat omnia parci desiderat.

n ordine subtilioris naturae », non se videnlem ira-

INTERROGATIO CXXVM {AHat 123).
Quomodo utrumque Job dicit : Scio quod non par-
nundum spiritum vidit.

iNTr.RROGAiio cxxv (AHas 125). cis delinquenti : et e contva : Tu gressus meos dinu-

o merasti, et parcis peccatis meis {Job ix, 28 ; xiv,

Quomodo Job dicat : Peccavi, quid faciam tibi,

Consumere 16). Si delinquenli non parcitur, quis ab aeterna

ustos fiomimm {Job vii, 20) ? vel illud :

levis peccatis adotescetitiie meoe (xiu, 26); cum con- morte eripitur, cum a delicto mundus nerao repe-
ritur?
ra idem videatur dixisse : Neque enim reprehendit
RESPONSio (Ex eod. Greg^ ibid., lib. ix, num. 54).
iie cor meum in omni vita mea (xxvn, 6)? Quo pacto
Delinquenti Dominus nequaquam parcit, quia de-
corde suo reprehendi se denegat, qui se peccasse
liclum sine ultione non deserit. Aut eiiim Ipse hoc
uperius accusal?
HESPONSio ( Ex eod. Greg., lib. xviii 3Ior., 6 homo in se poeniteus punit, aut hoc Deus cum ho-
n. 10, 11). mine vindicans percutit. Nequaquam igitur peccato

Sciendum est quia sunt peccata quoe a justis parcitur, quia nullatenus sine vindicta laxatur. Ab
itari non possunt *>. Cujus enim cor in hac cor- electis enim suis Deus iniquilatum maculas studet
uptibili carne subsislens « in sinistra cogitatione teraporali afflictione tergere, quas in eis iii perpe-
lon iabitur, vel si usque ad consensus foveara non tuum non vult videre > . Parcit enim Deus, et non
nergalur? Et taraen haec ipsa parva <J
agitarc, pec- parcit peccatis faominuin. Non parcit etiam in eo,

are est. Sed dum cogitationi resislitur, aconfusior.e quia delictura sine ultione non deserit : parcit au-

iua animus liberatur. Mens ergojustorum,etsi Hbera tcm, cuin illatam ultionem ad expiationem delicto-
>sl a perverso opere , aliquando tanien corruit in rum inducit. Bene ergo dicitur quod Deus delin-
lerversa cogitatione. Ea ergo labitur in peccato '•, quenti non parcal, quia delicta iiostra sive per
|uia sattem in cogitationc declinatur ; et lamen nos, sive per semetipsum resecat , eiiam cum rc-
iinde seineUpsara postmodum ftendo reprehendat, iaxat
non habet,^ quia ante se reparal, quain per conscn- INTERROGATIO f.XXVKI {.MiaS 126).
juui cadat. Recle ergo is (lui peccatorem se fassus Quomodo Job, quijam superius dixerat : Sihil in
BSl f, nequaquam se a suocorde reprehendi confite- lerra sine causa fit, videlur post aliqua e contra sub-
tur, quia etsi qua iliicita cogitando fortasse defuil jiingere, dicens : Multiplicavil vulnera mea etiam.
uiiquam rectitudini, forii tamen menlis certamine sine causa {Job v, 6; ix, 17) ?

reslitit cogitatioiii. RESPONSIO.

1NTERR0GA.TI0 CXXVl {AUaS 124). Dc hoc quod dicitur : Nihil in terra sine causa fit,

Quomodo Job dcsperalionem praemittens dicat bealus Gregorius ita dicit {Lib. vi Mor., n. 13) :

Deeperavi, nequaquam ultra jam vitam : cum statim « Idcirco eniin ssppe et desidiosus ingenium acce-
subjungat : Parcemihi, nihil sunt dies mei {Job yu, pit, ut de ncgligeniia justius punialur, quia quod
16)? Neque eniin duo hajc verba sibi conveniunt sine labore assequi potuit, scire contemnit. Et id-
desperavi, et parce. Nam qui desperat, nequaqiiam circo studiosus i noiinunquam tardilate intelligen-
sibi parci jam postulat ; et qui adhuc parci sibi desi- tiae premitur, ut eo inajora praemia retribulionig
derat, profecto minime desperat. inveniat, quo magis in sludio invenlionis elaborat.
RESPONSio (Ex eod. Greg., lib. viii Mor., n. 40). Nihil ergo in tcrra est sine causa ,
quando et stu-
Aliuijde est quod desperat, aliunde vero quod parcl dioso larditas ad prsemium proficit, et desidioso vc-
sibi sanctus vir postulat, quia nimirum duin bona »» lociias ad suppliciura crescit. » Ergo hic iiUeliigen-
vikE transeunlis per desperationem deserit,. ad obti- dum est nihil in terra Qeri sine causa, id cst, sinc"
nenda quu; permanent, in spe robusiior exsurgit. causa divinae distributionis, vcl permissionis. Illud
Desperando itaque melius ad spera vcniae ducitur, aulem quod dicit : Multiplicavit vulnera mea etiam
qui eo certiiis veijlura appetit, quo praesenlia verius sine causa, hoc modo intelligilur. Bealus namque
ei ex desperalione derelinquit. Jusio ^ quippe despe- Job vocem humani generis in se suscipiens, pro
rare {Jbid., num. 45.), esl praesentis vit« bona aeter- illis hoc di.vit, qui reatu culpap originalis aslricti {Ex
nitaiis electione dcserere, raansura quKrere, ei in lib. IX, num. 32), ante moriuiitur quam baptismi
• Desunt in edit. verba : In ordine subtilioris na' •> Edit., agens.
lurce. i ISon vuU videre reslitueruiU Benedictini ex
quce a justis vitari postunt ; et sunt noH'
^ Edit. : omnibus mss. quos citant, cum in, edii. legeretur,
iitiiUa, ifute etiam a justis vitari nonposstint. Non vult vindicare. Nota ergo ilerum congruentiam
' Edit., cumistens. Juliani ad mss.
* Edit., prava. i Edit. post sludiosus, juxla Bencdictinos, addunt,
• Edit., El in peccatum crgo labitur. et ingcniosus, quod*ab omnibub eoiuui mss. abc.rat
^ Edit., confessus. sicul ct in lcxlu nostro deest.
* Edil., j«sM.
 :

669 S. JULIANl EPJSCOri TOLETANI «60

gralia e\pie»Uiir, et qui prius a praesenli luce sub- A Domii)! venimus. Uno quidem, quod
hic poccata
irahunlur, quam ad promerenda bona m.ilave me- noslia subtiiitor p<;Fpoinientes, i« ojus nos consp.?ctH
rila aciivce viltt pervenianl. Quos qula a culpa ori- poninuis, et fleiido dijudioamus. Nam qiiolics coudi-
ginis salutii sacramcnta non libcrant, ct bic ex pro- toris noslri poteniiain ad sensum reducimus , tolles
prio nibil egcruul, illuc ad lormcnta pcrvouiuiU. iu conspeclu iilius slamus. Unde rccte quoque per
Quibus uiium vuinus esl, corruptibilcs » nasci, virum Dei Eliain dicilur : Vivit Dominus Deus
anudcarnaliter movi. Sed quiapost moriero quoque Jsruel, in cujus conspeclu sto (JII Rcg. xvii Aiio
, {).
u;terna mors sequiiur, occulfo eis jusluque judiciu, quoque modo in conspecium Domini venimus , cum
quantum ad bumanam inteUigentiam attinet 1j, eliain in extreino judicio aiije iribunal ejus assistimus.
siuft causa vulneni imiltiplio.intur. Qui ilaque nul- Hypocrila igilur per examen uUiraum ante con-
lum propriuin adjungens delictum, ex solo originis spectum judicis veniet. Sed quia modo culpas suas
r.^atu perimitur, quid iste, nisi sine causa vulnera- coHsiderare ei deflcre dissimulat, in conspectura
tur? Potest et alitcr utruraque intelligi. Bealas et- veniie Domini recusat : qoi dum placere liumanis
eni.ai Job iiequaquam percussus est, ut in eo per- oculis concupiscit, districtionem Dci antesuos ociilos
cussio viiium lergeret, sed ut meriium augeret. non ponit.
Jiihii ergo in tcrra sine causa fil, quando percussio B iNTKRRocvTio cxxxi {AUas 134).
divina hominem aut ad emundaiionem ferit, aul ad Cum beatus Job de se fateatur, Vias meas in conspectu
probationem. Hic vero be.itus Job vulneratum se Dei redarguam; necnon el illud , Comumere me vh
sine causa asserit, quia non est ad boc pcrcussus, pcccatis adolcscentt(B mecp; alque illud , Signatti
nl in eo percussio vitium tergeret; et hoc de se fo- quasi in sacculo delicta mea qu^modo qua.si e con-
:

ris loquiiur, quod (h illo Veritas in occullo testatur, tra videtur superius dixisse : Si fuero judicatus,
dicens . Commovisii me adversus eum, tit affligerem scio ^juia justus inveniar (Job xiu, 15, 26; xiv,
illum frustra {Job u , f>).
I7;xni, 48)? Neque enim simul conveniunl pec-
«VTERROOATIO cxxix {AHas 127). cata et justitia.
Quomodo Job dical Jpse novit et decipientem, et
:
RESPOiNSio {Ex eed. !ib., num. 51).
eum qui decipilur {Ibid. xn, !G) cum Doniinus in :
Sanctus iste vir sibi iuiquitatera tribuens , et
Evangelio iniquis diceie videalur Nunquam novi :
omnipoLonii Domino purgationem suam; et pecca-
vos; discedite a me,quioperamini iniquitatem {Matth. torera s^ cognoscit ex se, ct justum se factum non
VII, 23)? ignorat ex munerc, quia in recto quoque opere po-
HESPONSio (Ex eoJ. Creg., lib. ii Moral., num. 18) .., silus, ei abundaniia gratiae « meruit flagella susli-
Scire Dei. aliquando cognoscere dicilur, aliquando ^ ncre, jamque in judicium juslum venire gaudet f,

r.pprubare. Et scit iniquum, quia cognoscendo judi- qu! ante judiciura percussura se videt. Uiide et cum
cat; ct nescit, quianon approbat. Neque iniquum longe posl dicat : Signasti quasi in sacculo delicta
quempiam judicaiset, si nequaquam cognoscere». Et mea, slalira subdidit 8 ; iicd curasli iniquitatem
tumcn = iniquum nescil, quia ejus facta non appro- meam. Qui ergo justuni inveniri se in judicio merao-
bau Et OQvii ergo, quia deprehendit ; el non novit, rat, nequaquam sejusle flagellatum negat, quamvis
<;ttia bu«c in sw:e sapientiic specie non recognoscit. in fiagello ejus Dorainus non peccata studuit lergere,
Sicut de veraci quobbet viro dicitur, quia falsitatcm sed mcrita augcre.
nesciat : iiou quia vel cum ab aiiis faisurn dicilur,
iNTERROGATio cxxxii {Aiias, 129).
boc rcpi-ehondcre ignorat , sed eaindem ipsam falta-
examioe, el nescit in amore, ui vi-
Quoniodo Job dicit : Homa cnm dormierit, non re-
ciani et scit iii

surget {Job xiv, 12), eum Paulus dicat: Omnesqui'

delicet ipse hanc uon agat, cum «l actam ab aliis
dem_ resurgemus, sed non amnes immutabimur (I Cor.
damnat.
XV, 51)?
ISTERROGATIO CXXX {AliaS 128).
RESPO^sio (£x lib. XII Moral., n. H, 12).
Cuni Job dicat , Non veniat in conspectu Dei omnis -j
hypocrita {Job xiii, 16) : quomoslo qu.-^si e conlra Haic quidem non erunt contraria , si subjiincts

Evangelista vidtUur dicere, Et congregabunlur ante slalim iu Job attendaiur sententia. Nam ubi dicit

futa omues gentes, et separabit eos ab invieem, oves a Ilomo cum dortnierit, non resurget : statim subjun-

dexttis , et hcedos a sirAstris statuens {Mattk^ xxv, git,Donec atteratur copJum, non evigilabit, nec con-

52, 35)? surget de somno suo. Liquet enim quia non resurget,
RESPO.NSio {Ex num. 49).
ecd. lib., sed donec alteraiur coelum. Quia iiisi mundi hujus
•»

Sciendiim est quia duolnis modis in conspeclum llnis advencril, homanum genus a somuo raorlis

Edit. Benedict.,corn«p/j6j/i7er; nonuulli

•">
alii mss., videre est lib. ii ApoJog.,cap. 27,tom.l! Hisp. Sacr.,
corTuplibiles, ui noster textus. pag. 515.
b Deest bic in edil. quanl^um ad humanam itUeili- <* Edil., auam.
gealiam attinet. Edvt., ex abundantt gratia..
e
f Edit. Benedictinor. :jamque se in jtidicio juslum
Edil. :Et scit iniquum. quia cognoseendo judical
<"
,jj

{ueque enim iniqmm quempiam judicasset, si ne^fua- invcniri gaudet, etc. Antiquiores edilion., juslui»^
quam eognosceret) el lameix, etc. Sed nos in-
; invenire.
laaum relinquimus Juliani textum, eum aliunde « Edit., subdit.

coaslet Samaonem abbaiem iia euxn transluUsse,^ ut ^ Edit., scilicet donec, elc
 ?

QG\ ANTIRElMENnN LIBRI DUO. — LIB. l. 6G2

ad vitam non evigilabit. Non ergo quia oinniino- \ pibns primie venii in udjutorium mihi {Dan. x,!3); et

do a non resurgat, sed quia antc contrilioneni coeli paulo posl:Nunc revertar ut pralier advenui princi-
humanum genus niinimc rcsiirgat, insinuat. pem Persarum, cum enim egrederer, apparuit princept
jNTF.RROGATio cxxxiii {AHas 130). Grwcorum adveniens {v. 2CD)?
Cnra Job clarificata carne resurgcre se sperans RESPONSio {Ex lib. xvn Moral.,num. 17).

dical, /n novissimo die de lerra surrccturus sum, et in Quos ilaque alios principes gentium, nisi angcloft

carne mea videbo Deum {Job xix, 25, 26), juxta quod appellat, qui sibi resistere exeunti poluisseut ? Quae

et Apostolus dicit, Oportct corruptibile Loc induere ergo esse pax in sublimibus potest, si inter ipsos

incorruptionem {I Cor. xv, 53) : quoniodo quasi e angelicos spiritus praeliandiceiiamen agitur, qui sem-
contrario ideni ipse Apostolus dicit, Caro et sanguis per conspectui veritatis assistunt? Sed quia certa
regnum Dei non possidebunt {v. 50) ? angelorum minisleria dispensandis singulis quibusque
RESPONSIO. gentibus sunt pra;lata, cum subjectorum raores ad-

Adae peccata respiciens Apostolus, qu* vcniunt de versum se vicissim pr.xpositorum spiriluuni opera mc-
corruptione carnis et sanguinis, ait : Caro et sanguis rentur, ipsi qui pracsunt splrilus, contra se venire
regnum Dei nonpossidebiint. Nam utique secundiim referuntur. Isnamque angelus qui Danieli loqucbatur.
fiaein veram ejusdcm Apostoli caro ita resurget, B capiivislsraeliiici populi in Perslde conslitutis, prje-
juxta illud: Oportfi corruptibilc hoc induere incor- lalus agnoscitur. Michael autcm eoruro, qui ex eadeni
rupiionem, etc. Quia ergo corrupiio ista de peocato plebe in Judaese terra remanseraot, praepositusinve-
cst, ipsius noniine et pcccata appellantur. Ergo si nitur. Unde ab hoc eodem angelo pauio post Danieli
nomine caruis et sanguinis corruptio vel peccata dicitur Nemo est adjutor meus in omnibus his nisi
:

intelligantur,qu3e de carne utique et sanguine oriun- Michael princeps vester. De quo et hoc, quod praemi-
tur, contraria sibi nou ernnt, Ergo et caro nostra, simus, dicit: Et ecce Michaet unus de principibus
in qua vivimus, pro bene gestis habitura Dei re- primis venit in adjutorium mihi. Qui dum nequaquam
gnum ; et caro, id est corruptio, quia carnis et san- simul esse, sed venire in adjjutorium diciiur, aperte
guinis nomine nuncupata est, regnura non posside- ei populo praslatu* agnoscitur, qui captus ^ in alia

bit divinum. parte tenebatur. Quiii est crgo angelum dicere, Ego
INTERROGATIO CXXKIV {AHaS l35). veni propter sermones tuos, prinxieps autem regni Per~
Cum omnipotens Deus juxta plurimas Scripiurae »aram restitit thihif iiisi sua subdHis opera nuntiarc?
sacrae senlealias ^^
{Job xxxiv, 12; Ezech. vi, 10 ; Acsi aperte dicat : Precum quidem tuarura merita
XIV, 23) frustra nihll faciat,curbeatus Job(Jofr xix,6) exigunt ut Israelilicus populus jugo suai captivitatis
frustra se afflixisse teslaiur « ^ exuatur ; sed est adhuC quod in eodem populo Per-
UESPONSio {Exlib. XIV Mor., n. 38). sarum dominio purgari d6beal: ilnde ereptioni »

Justus conditor noster tot verberibus in beatum Job, iliius Persaruin princeps mibi jure conlradicat, quam--
Don vitia curavit exstinguere, sed mcrita augere. vis preces tuas eorum quoqae lacr^mae qui in Judaia
^quum ergo fuit, quod fecit propter ^ augmcntum sunt relicti, adjuvent. Unde hoc qiioque qiiod disi-
boni meriti : non tameu videbatur aequum, quod mus, adjungit iMichaelprinceps vcster renit in adjnlo-

credebatur causam ^ pnnire peccali. Unde et bealus rium mihi. Cumque adversuin Persarum princ^pcni
Job peccata sua illis flagellis delere credidit, non proilian egreditur, Graecorum ) sibi princcps advc-
merita augeri; et idciiconon sequum judvcium vocat, niens apparet. Qoa ex re innuitur quod adversum
qiiia viiia sua f
cum flagellis examioat. Ergo si vi- Graicos quoque aliquid Judaca commiserat, qaorum
lia ^ et flagella pensantur, non xquum fuit quod profecto causa ereplioni illius resistebat. Prophetae
beatus Job per iram districtionis sibi fieri credidit. igiiur preccs angelos cxaudit, sed Persarum princeps-
Si vero raisericordia judicis ailendatur, quod per poe- resistit, qitia etsi jaiu vita justi deprecantis ereplio-
nam justi viri vitaj ojus merita cumulantur, aiquum nem populi cxeirit ^, cjusdem tamen populi hanc vila
vel polius inisericors judiciuni fuft. contradicil, ut quia necdum piene li qui in captivi-
j.
INTERUOGATIO CXXXV (AUaS 151). tatom iuerant ducti purgati sunt, jure eis adhuc
Si pax in sublimibus summa tenetur, dicente Job, Peisoe domineniur. Michaol adjuvat, scd Grjecoruin
Volestas et lerror (ipud cum cst, qui facit concordiam princeps ad praeiium venit, quia mereri quidem ve-
insublimibus sufs{Job xxv, 2); quid esf quotl per iiiam lam longa oppressorum captivitas poterat, sed
lingelnm Danieii iticitur: hgo vcni frropter sermones crcptiouis eoruin benelicio hoc quoquc quod in Gra^
iws; princeps autem regni Pdrsarum rcstitil milii cos dcliquerant obviahaL Recie crgo dicitur quo?'
Viginti et uno dkhm; et ecce Michael nnus de prlnci-
contia sc angeli veniuni, quia subjectarum sibi gen-

^ Edit., omnino. Edit., enpfivus.

ii

^ Deest iii edil. : juxta plurimas Scriplurw sacrw Edit. Benodictinor., «< de erepiione conlormiter .'kI
»
s^niemias.
rionnullos inss. quos cilaiit. Sed in posteriorib. edit.
<=
EdiU, tesletur.
unde ereplionem, qux lcctio ipsis (iisplicuit.
•1
Edit., per.
j Edit. : Cumque ut advcrsus principem Persarum
^ Edit., causns.
f
p:ml\etur, egreditur, Crcccorwn, ctc.
Edii., vitim su-nK ^ Edil.f.exigiL
* Kdit., vila.
605 S. JIJLIAM EPISCOPI TOLETANI . «B4

tium vicissim mcrita coQlradlcunt. Nam snbiiines A ante burnanos oculos aliud oslendit vfla, el anUi
spirltus eisdem genlibus principanles, nequaquara divina judicia aliud ostendil ^ conscientla. Hi itaque
pro injustc agcnlibus decerlant , scd eoriim taela apnd huraana judicia electi sunt^ sed ad ' subtile
juste judicantes examinaot. Cumque uaiuscujusque Domini examen, fenum.
gentis vcl culpa vel justitia ad supernx curifl> consilium INTERROCATIO cxxxviii {AHas 133).
ducitur,e]usdem gentisprxpositusobtinuissevel non Cum Job a Domino reprehensus, ipse qaoqne se
• ebtinuisse perbibetur. Quorum tamen omnium una reprehenderit, dicens, Idcirco ipse me reprehendo
Ticloria est sui super se opiGcis voluntas summa, {Job XLii, 6,7) : quomodo ilem Dominus eum praefe-
quem ^ dum semper aspiciunt, quod obtincre non rens amicis suis, iocutas sit dicens : Non estis tocuti

yalent , nunquam volunt. corum me rectum, sicut servus fneus Job {Ex Ifb. xxiv,
INTERROGATIO CXXXVI (A/ioS 130). num. 9)? Quomodo supcrius beatus Job reprehendi-
Cum Job dicat pro angelis : Nunquid est numerus lur, si in comparatione ejus rectitudinis araici il-

tnHiitim ejus{Job xxv, 3), quomodo Daniel pnctixum lius nequaquam corain Domino loculi rectum memo-
numerum angelorum statuens, dicit, Decies millies rantur ? An adhuc illa de eo senJentia confirmatur,
ccntena millia assistebant ei {Dan. vii, 10)? qua antiquo hosli dicitur : Vidisti servum meum Job,
RESPONSio (£x eod. lib. Mor., num. 18). B quod non $it ei timilis super terram {Job i, 8).

In cognitione bumanse rationis supernorum spiri- BESPONSIO.

tuum Dumerus non est, quia quanta sit frequentia Quid est boc, qaod laudatur hosti, et in scipso
invisibilis excrcitus, nescit. Supernorum numque reprehendilur, et tamenamicis loquentibus antefer-
civium numerus et infinitus est, el definitus expri- tur, nlsiquia saiicius vir cunctos meritoram suorum
mitur 0, ut qui Deo est numerabilis, esse nobis ^ in- virtutc transcendit?Sed eo ipso quodliorao fuit, anie
numerabilis demonstretur. Dei oculos esse sine reprebensione non potuit In
IKTEBROCATIO CXXXVIl (AliaS 132). sancto quippe hominc in hac interim vila coramo-
Cum pastum diaboii Beemoth ad Job loquens si- lante, divini examrnis regula habet adhuc quod judi-
gnificet, diceos, Fenumut bos comedit {Job \h, 10): cet, quamvis jani ex comparatione caeterorum homi-
et de quo Isaias, Leo quasi bos comedet paleas {Isai. nura habcat quod laudet. Beatus igitur Job pro culpa
XI, 7 ) : quomodo propheta de pastu ejus videtur e se crodidit, non pro gratia flagellari resecari
et ; in
contrario dicere, Esca ejus electa {Habac. i, 16)? se restimavit vitia, non aulem merita augeri el ; in
Quomodo Beeraoth iste fenum vcl paleas comedens, eo reprehenditur, quot intenlionem flagelh fuisse
vilam spiritualiura consumere dicilur, si feni et aliam suspicatur, ettaraenamicisresistentibusintemi
palearum nominc vila canialium designatur? Esca C judicii definiiionc pr."elalus est. €nde apte * colligi

quoque ejus electa jam non erit, si fenum coroedens tur quantse justilix fuerit in eo quod contra amic<H
carnalissapit «? rum verba innocentiam suae operationis astruxit»

RESPONSio {Exlib. xxxn, n. 18, 19). qui divino judicio etiam ipsis ejusdem divini judicii
NoimuIU hominum et apud Deura fenum sunt, et defensoribas antefertur.
apud bomines sanclitalis notnine censentur, cum ct

• Edit., vel oblinuisse in certaminc, vel non, etc. f Edil., intendit..

^ Edit.» quam. K Edit., apud.
« Edit., numerus infinitus et definitus exprimitur. ^ Edit., quod.
^ Edit., hominibus. * Edit., aperte.^

* Edit., camalem rapit.

* LIBER SECUNDUS
QUiESTIONES EX NOVO TESTAMENTO COMPREHENDENS.

EX EYANGELIO SECUNDUM MATTHiELM. D est, ne videatur, el tamen ut debeat videri, priBcipi-

Quomodo Christus dicit, Attendite ne justitiam ve- tur nisi quod ea quae agimus, et occulianda sunt
,

ttram faciatis coram hominibus, ut videamini ab ne ipsi laudemur, et tameu ostendenda sunt, ul
m {Matth. vi 1) et, alibi dicit : Yideant opera vestra laudem coelestis Patris angeanius? Nam cum nos

bona, et gloripcent Patrem vestrum {Ibid. v, 16)? justltiam nostram coram hominibus facere Dominus
prohiberet, illico adjuoxit : Vt videamini ab eis. Et
BESWNSio (Ea; Reg. Prt«f. Gregor. Magn., parMii,
cap. 33). ,cum rursum videnda ab hominibus bona opera

Quid est ergo quod opus nostrum ita faciendum nostra praeccperit, protinus subdidifc : Vt gtorificetU

• In hoc continuatur numeratio prinu

lih. II admonitio. Sed quia meminiraus quae-
sufliciat haec

in ediiione Bibliotheca Patrum, ita ut ha^c qiKCSiio

nemo mirelar
siionis ducentesimae vigesimae primae,
tit centesima trigesiroa septima, et
finem Ht)er fa- eam nos omisisse, cum eadcm sit ac centesima no-
dat in duceniesima vigesima prima. Nos poiioii iiagesima sexla Bfbliotheca Patrum, et sexagesima
methodo novam ennmerationem mchoamus, non ad- prima in nostra editione.

tiolantes deinccps ad onra vcierem ordhiem. cuni

 ,

665 ANTIKEIMENqN LlBRl DUO. — LIB. 11. 666

Patrem veslrum, qui in coelh est. QualUer igitur vi- A «co {Psd. lxxxvii, 4)? Auiiemusne dicere aai-
denda essent, vel qualiter non videnda, ex sententia- mam Chrisii replelara malis, cum illa passtoais

rura fine monstravit ,

quatenus operantis mens opus afBictio in carne valuerit quidquid valuit ?

ftuum el propter se videri non quxreret, et propter RESPONSiO (Ex Aug., enarr. in hunc psai., n. 3).
ccclestis Patris gloriam non celarel. Unde fit ple- Occidi a perseculoribus anima non potest, mali»
rumque ut bonum opns et in occuUo sit, cum fit aulem repleri polest. Non eniin viiiis, per quse ho-
piil>lice ; et rursus b publico, cum agitur occuite. mini doraiiialur iniquitas, animam illam replciam'
tiSTEItKOGATIO U. possumus dicere ; sed fortc doloribus, quibus anima
Cum Dominas in Evangelio doceos nos orarc suae camt in ejus passione compatitur. Non enim
pr;}:cipiat, ut dicamus, Ne inducas nos in tentatio- vel ipse, qui dicitur corporis dolor, potest esse srne

nem {Mattk. vi, 13) : quoinodo apostolus Jacobus anima, qaem inevilabiliter imininentcm prxcedtt
videtur quasi e contra prxdicasse dicens, Beatus tristitia, quse solius animae dolor est. Dolere ergo
vir qui tuffert tentationem {Jac. i , 25) , necnoo anima, eiiam nou dolente corpore, potest ; dolere-

et illud quod alibi scribilur : Omnis vtV qui non aulem corpus sine anima non potest. Cur itaque noit

est tentatus, non est probatus {Eccli, sxxiv, 9, 11) ? dicaraus non bumanis peccatis, sed tamen humanis
RESPONSIO, B malis repletam fuisse animara Cbrisli, de quo alius
Utileni esse tenlatioiiem, qua; probat, non quoe propbeta dioit quod pro nobis doluerit {Isai. lih, i),
in teiitalioiiera inducit, quis iidcliiira nesciat ? Nam et evangelista, Coepit contristari et moestus esse, et
de his Cassianus ita dicit. Ait enim : Non crgo hoc ipse Domiaus de seipso, Trislis est anima mea usque
sonat, Ne inducas nos in tentutionem, id est, ut iion ad morlem {Matth. xxvi, 57, 38) ? Haec futura proi»
permittas nos aliquando teatari ; sed ne pcrmiilas videns Propiieia psalmi hujusceraodi conscriptor,
nos in tenlatioae positos supcrari. Tentatus est inducit euin loqucniem Quoniam repleta est, inquilr
:

enim Job, sed non esl inductiis in tentationem. malis anima mca, el vita mea in inferno appropinqua-
Teotatus est Abraham et Joseph, sed neuler iliorum vit. Nam ipsam omnino sentenliam verbis aiiis
inductus est in tentationem, quia nullus eoruni coii- explicavil, quibus dictum est Trislis est anima mea :

sensum pnebuit tenlatori. Denique sequitur : Sed usque ad mortem. Quod enim ait, Tristis est anima
libera nos a malo, id est, ne permillas nos a diabolo mea : hoc dictum esl, Replela est mulis anima mea :
tenlari supra id quod possumus {I Cor. x, 15), sed et quod sequitur, usque ad mortem, boc dlclum est,
fac cum tentatione et exilum, ut suslinere possimus. et vita mea in inferno uppropinquavit..
I.NTESROGATIO III. INTERROr.ATlO V.
Quomodo Dominus in Evangelio dicat, Non omnis ^ Quomodo Chrislus in Evangclio utrumque dicat,
qui dicit mihi Domine, Domine, intrabit tn regnum Si vos persecuti fuerint in una civitate, fugite in
ccelorum {Statth. vii, 21) : et e contra Paulus, Ne- aliam {Matth. x, 23) : et e contrario, Pastor bonus
mo in spiritu Dei loquens dlcil anathema Jesu , et animam suam dat pro ovibus. Mercenarius autem,
nemo polest dicere Dominum Jesum, nisi in Spiritu et qui non est pastor, cujus non sunt oves propriw,
sancto (/ Cor. xii, 5) ? videt lupum venientem, et dimictit oves, et fugit : et

EEspo.NSio (Ex Aug., lib. n de Serm. Dom. in mont.y lupus rapit, et dispergit oves {Joan. x, 11, 12) 1

num. 85). RESPONSIO.

Ecce neque aliquoshabentesSpiritumsanctum pos- tlas duas Dominicas verasque senientias ila
suinus dicere non intraluros ia regnum coelorum, debemus, ut contrarias inter se nullo
inielligere
si perseveraverint usque in linem
; neque illos qui modo praedicemus. Eicnim ut bre%iter exponatur,
dicunt Domine, Domine, et tamcn non intrant in sine culpa quisque corporaliter fugii, qui se apcr-
regnnm coelorum, possuraus dicere habere Spiritum secutoribus non timore, sed utilita; r necessaria
sanctum. Quomodo ergo nemo dicit Dominum Je- subtrahit : id est, qui non spiritu fugit mortem, sed
6um, nisi in Spirilu sancto, nisi qiiia proprie Apo- se pro tempore ulilitati corum servat, sii ut Paulus
stolus posuit verbura quod est, dicit, ut significet dicit, Manere in carne necessarium propler vos
voluntalem atque intellectum dicentis ; Dominus {Philip. I, 24). Ha;c est fuga liclta, et a Domino
vero generaliter posuit verbum quod ait : Non nobis permissa. Qui autcm tiinore pcrsccutionis vel
omnis qui dicit mihi Domine, Domine, intrabit in potestatis cujuslibet, terrore spiiiius supcralus, aul
regnum caelorum f \idelur enim dicere eliam ille vcritatem refugit praedicare, aut loci cligit mulatio-
qui nec vult nec inlelligit quod
dicit ; scd illc pro- nem appelere, hic quasi mercenarius argtiiiur, cl
prie dicit, qui voluntalem ac menlem suam sono talis fuga omnino culpatur. His euim vcrb's bas duas
vocis enuntiat.
senteutias a beaio Augusiino explanatas reperimus.
INTEnROGATIO IV. Ait enim {Tract. 46 t« Joan., num. 7, 8) : < Audi-
Cum Dominus i» Evangclio dicat, Noliie timere vimus Paulum fugientem pcr inuruin, et
in Epistola
eos qm occidunt corpus, animam autem
non possunt in sporla submissum {11 Cor, xi, 53), ut maiius
occidere {Matth. \, 28) quomodo
: io psalmo ex • persequcntis evaderet. Non ergo iili cura fuit de
persona Christi dicitur, Bepleta est malis anima ovibus, quas lupo veniente deserebat ? Fuit plane
• Edit. V idi. fuyientem Paulum per murum in sporla submissus esi,
: . . : tit manus, cf c.
 :

CB7 S. Jl LIAM EPLSCOri TOI.CTAM 668

sfil ens paslori ir» cuilo scdonli oralioiiihus com- A responsio ( Ex ood. Dcalo Aug., lib.udi; Coiuensn
luemlaljaL, se aulcin ad ulUilalem » eaiinu fugieudo Evang., n. 7a, 74),

servabaf, sicitt quodutn ifloo ait, Mancre in earne Utrumque ^iccipiondum est a Domino apostolk»
nccessuriuin propler toa {Pliilip. i, 24). Ab ipso dictum. Itoc erga loquens Dominus dis* ipiilis, id
nuni(i»o p;islore omnes audieranl : 5i vos pe)-»e- agebat, qiKKl aposlolus Paulus aportius explicat,
culi juerint in una civilute, fngite iu atiam. Ilajic ita dicRns : Nescilis qnod i qui in teniplo operantur
qux'siioiiciu iiobis Domiuus digoclur exponere. Do- quce de templo sura edunt , q^ii allovi deserviunl
inine, tu divisli^eis quos fuieles paslorcs esse uiiq^ie altari compartiunlur '!
Sic et Domijins ordinavit tiis

volelias, quos lua luembra esse fornialias, Si vos qui EvangcUum annunliant de Ernngclio vivere.
persecuti fuerint, }u^ite. Injuriain ergo illis faois, Kgo autem nv.Uo ^ liorum usns S7tm (/ Cor. i\,
(]iiando ropreliendis itiorcenarios fugioules '>. Ko- 13 seq.). Chu) itaque dieit ita Doniiiiurn ordiiiassc,
gamus indices nobis quid hal)eal aU.iludoqux'Slionis. sp autem us«m non esse , ullque osteiidtl «tendi
Pulsemus r aderit qui aperiat ; sed osliaiius osl pole&latem «hiaui, noii iuiposilam^ servaudi > nc-
osiii % qiiod esl ipse. cossilstem. IIoc ergo ordinans Dominus, qnod euni
€ Quis cst ni(*i'cenarius qui vidit lupum, et fugit ?
ordinasse dicit Apostolus, qui Evangelium annun-
0«i sua quaiiil, uon qu;v Jcsa Christi ^ {Philip. ^ "'««' ^« Evangeiio vivere , illa aposlolis ioqusbalur,

II, 21 ; 1 Tim. v, 20), peecanierti non libere audcl iit sccuri uon possiderent, neque portareut huio

arguere. Eccenescioqiiispeccavii, graviter peccavit, vitae necessaria, nec magna, iiec ruinima. Ideo po-

iricrcpajidus est, oxcomminiirandus esl. Sed excommit- suit nec virgam, oslenderis a fidelibus suis omnia
nicalus,eritinimicus, insidiabilur, nocobilcumpotuc- deberi minislris suis, nulla superflua requireiitihus.

ril. Jam illequisua quserit, nonqna; Jesu Christi, ne Ac per hoc addendo, Dignns esl operarius cibo suo

lierdat quod scctatur, humanoe amiciiiie commodi- ( Maith. X , 10 ) , prorsus aperuit et iliustr;rvit

btem, et inimicitiaruni htimanarum incurral mo- und;:^ et quare hafic omnia loquerelur. llaue ergo
losliani ; tacct, non corripil. Ecce lupos ovi giiltnr potcslatem virgie nomLnc significavit, cum dixit
« apprehendit. Diaixilas rideli adulteriiim persua- ne qnid tollerenl in via, nisi virgam tanlum. Potuit

sii ; lu taces, nofi iiiorepas. mereenarie, liipiun ciiara sic breviter diei : Nihil nccessariorum vo-

venientem vidisti, et fugisti. Respondil f

forie, et
biscum feratis , nec virgam , nisi virgam tanivm ,.

Eexe hic sum, non nl illud quod dicluni estj nec virgam, intelligalur,
dieit : fugi. Fugisti, quia ta-
cuisli, quia timuHjH ^. Fiiga animi timor est. Cor- nec miaimas quidem ivs ;
qiiod vero adjiinclum
est, nisi virgam tantum, intelligatur, quia per po-
pore slelisli, spiritu fi^is!i, quod iile non faciehat,

qiii dicebat : Eisi corpore ab.<rens snm, sed H spiritu

^ ^estatem a Domino accoptam, nomine quaj virgae
significata esi, etiam quae non portantur non de-
vobiscum smw (Colos. ii, 5). Quo.mddo enrm spirilu
qui eliam erunt.
fijgiebaf, corpore ahsens, fornieafores
Hlleris arguobat? ,\(Tecliones noslroe niotus animo- iMTERaosATio vn.

runisunt: fetitia, animi diflusio ; tristitia, animi Cum Chrislus in Evangelio dicit, Donus homo de
coirlractio cupiditas, aiiirar progressto ; timop, bono thesauro cordissui profert bona {Matth. xii, 3f))
;

aiuini fuga esl. Diflundtifis enim animo, cumdclecta- quomodo ibi quasi e contra videtur dicere, Nemo
ris ; contraheris aniuio, cum molestaris progre- bonus, iiisi solas Deus {Ibid. xix, 17) ?
;

RESPO!»Stt>.
deris animo, cuni ajipi^lis ; fugis animo, cura me-
tuis. Eece unde werocnarios ille vi«o hipo dici- Nonne stimulavii bos ad qjuerCDdum el ad distin-
guendum quid sii bonum, alio bono bonnrn, et bonum
tur fii^ere. (}uare ? Qma non est ei cura de oribus.
Qtiare noir est illi cura de ovibns ? Quia mercenarius seipsohonum? Ergo quarari bonum csi, per quodsunt
est. QiHd est, mercenurivs est ? Temjiwalom merce- omnia bon», utl omnino nullum inveiiias bonum,
den! (juicrit, in domo >-
in ailernum non frabitabil.> quod Bon ah ipso sit bonum, bofium bona facL»^ns.
Ilaenim Deus dicHur bocus, nt in cjas coinparatione
INTERROGATIO VI. D ea quse facta sunl hona penitus noo sint. Illo autem
Quoinoijk) Malthaeus et Lucas commemoraverunt non eotnparato, bona omnia dici possunt, qtne a bono
dixisse Dominura discipulis suis ut nec virgam fer- aucrorc siint facta ; iili vero comparara, bona ponitus
reiit {Matth. x, 10 ; Luc. ix, 3) , cum dicat Mar- non rijcenda sunl.
CU9, Et prcecepit discipulis suis ne quid toUerent in IMEBROGATIO VUI.
via,. nisi virgam tanium {Marc. vi, 8) ? Cum dialwias scicns Cbiistura Filium Dci csse,

a Edit. , utilitaii. in niss. quod nos ex Aug. edit. emendamus.

i> Edit. , mercenarios qni ctdent litpmn venientem f Edit., resfondet.
H fugiunt. Rognmus, ete. 8 Edit. , Fugisti, quia tacmstr ; tacuisli, quia li-
i:
EdiL , ad&rit qui aperial se o^tiarius oslii, muisti.
quod, eic. 1' Deest in edit. sed.
* Edit. , Qttiit est mcrcennrms .' Qui videt Upum ' EdiL, quirrens, et in doma, etC.
venientemr ei fugrt ; qui sua. qua^rU, non quK ies.i i fjWt., quoniam.
'^UriiUi ; peccantcm, elc. ^ Eiiil., nutlius.
e E'lit!0 juiiani habebat Ecce lupns, cui gutlur, :
J
Edit., semcHrfi non tam reclc.
elc. F(»rle erraverunt cditores losenles cui. prr> ori
 :

gQ3 ANTIKEIMENfiN LIBRI BUO. — LIB. H. 670

cvidemer in Evangelio per lurbani daeraonionim lo- A brans, quod tanquam magister legis inteiTogarelur,

culus sit, Quid nobis et tibi, Fili Dei ? Venisti huc respondit : Quid me vocas tonum? Alque ut signili-

anie lempus torqucre nos {Matlh. viii, 29) ? quomodo carel qualiler inlciligendus esset, suhjecit : Nemo
lentatione ubi assumptus Clirislus a bonus, nisi unus Deus. Non igitur bonitalis nomen
e contra in illa

Spirilu legitur, dubitando eura an Chrislus esset, refugit, neque niagislri nomen recusavit; scd fidem

exploravit, et divit': Si lu es Clirislus Fitius Dei, mitte ejus qui iu se nihil nisi corporeum el carnale

te deorsum {Ibid. iv, 6)? sapuisset coarguit. Ubi enim Chrislus cum fide ma-
RESPONSIO. gister est, ibi adeo laudat, ut et proGieatur hoc no-

Innotult Clirislus d«monibus, non per id qiiod est men ; hic vero boni niagislri nomen non rccognoscit,

\iia a?.terna et lumen incommulabile, quod illurainat ubi nec Dominus intelicctus est esse, uec Christus.

pios, cum videndo pcr fidein qux m iilo esl, corda I.MERROGATIO XI.

niundantur; scd per quicdam temporaiia suae virtuUs Cum Clirisios praicipiai discipulis, diccns, Patrem
nolite vocare vobis super terram ; unus enim est Pater
eiTccla, et occuilissinia sigiia praisenlia;, quse angelicis

scnsihus, ctiam niali-jnorum spiriluum potius quam vester. qvi in caelis est (Matth. wm, i>) ,
quomodo
hominum possint csse conspicua. Deni- Paulus aposlolus contra hoc audet dicere, Patres
infirniilali

que qiiando ea paidulum supprimenda judicavit, et ^ *^osln omnes sub mibe (nerunt {I Cor. x, 1)

fcfiSi-OSSIO.
aiiquanto allius latuii, dubiiavit de illo daimonum
In his duabus sensentiis, nisi fallor, claret quod
princeps, cumque tentavit an Cbristus essct, et

exploransquanluni se tenlari ipsep.^rmisit, ut iKimi- aliquando propter naturam pater diealtir Nam
tempe- Christus liiundum istum palreni hominuni de iunla-
nem quem gerebat, ad nostrae iinitalionis

raret cxemplum. Post illam vero tentationera cum mento volens intelligi, dicit : Patrem nolite vocare

angeli, sicut scriptuin est, ministrabani ei {Mnlth. vobis super terram, id est, mundum istum. Paulus
autem natura nominans patrcia ait Palres nqstri sub
boni utiqueet sancli, »c per hoc spirililus
:
iv, 11),

magis magisque nubc faerunt. Paler enini faominu:n bic mundus esl,
immundis roetuendi et ti-*Mnendi,
de quo carualilei* «ascontur quicamque carnaliler
innotescebat da^monibus quanius esset, «t ei juben-
quamvis in illo contemplibilis videreiur corporis goneraivtur mundus si contcmnatur, ut veraci-
: qui
li,

inlirrailas» resislere nullus auderet.

ter quis dicerc possit, Mundus mihi crucifixus est,
INTERROCVTIO IX.
et eijo mundo {Gal. n, li), jamhuiciali pater est
mortuus, id est, isie muodus, elfit veracitcr pupillus.
Quomodo Christus iu Evangelio dicit ; Ancjeii
cui patcrest Dominus. Ergoquod dicil Christus, Pa-
toruminc(£iissemper videnlfaciem Patrismd{Matth.
3tvni, 10), cum Paulus e contra videatur dicere,
^ "^'*''« "O'^'"'^ ^'0P« s«per ferraw, mundum istam
f''«"^
«nsinuare vidclur patrem, a quo eos avertere cupie-
ISonne omnes sunt administratorii spiritus,in ministe-
bat,ui Christus ipse unus iUis pater oificereiur. Quod
rium missi propter eos qui hcereditatem capiunt salu-
{Hebr. Si semper assislunt, quomodo autem Apostohis dicit, Patres nostri omnes sub nube
tis i, 14)?
fueruni, de cariiaii generalione istius nmndi loqueba-
exlerius mitti dicunlur?
lur= De qua et carnis originm mundi trahebant, et
BESPONsio (Ex Gregor. Magn., lib. n Mor., n. 3).
homines nali de homiiMbus inter homines coosi-
Si angeli Conditoris aspeclum exountesamilterent,
siebanl. Docet quippe Dominus pupilios fieri disci-
r.ec Jacentes erigere, nec igoorantibus vera nuuliare
potuissent. Et raittualur crgo, et assisiunt, quia et ad
pulos saos, quibus dieil, Ne vobis dix:atis patrem m
terris. Cujus rei exemplum praebuit ipse, dicendo :
uosspirilali prxsentia forasexeunt, et tamen ibise unde
Quccmihi mater,.aut qui fratres {Matlh. xii, 48). De
recesseranl per inlernam contemplationem servant.
his namque pupillis diatur : Pupillo tu eris adjutor
INTEimOGATlO X.
{Psal, X, 14 sec. Heb. ). De hoc Hieronymus ita
Cum Dominus inien-oganli se juveni, et dicenti
dicit(/H CommenL ad. cap^ xxin, 8, Evang. sec.
Magister bone, quid faciam ut habeam vitam osler-
Matih). i. QiKeriiur, quare adversum hoe praeceptura
nam ? responderit, Qujtiwe rfjcjs fconwm.'' AmofconKs, D j . /. .• » .. .

. ,
'
,., ,^ .-,x doctorem (jeutmm se esse Apostolus dixerit, aut
nm
.
, ,
Deus {Matth. xix, 16, 17), quasi nolens sc
soius
quomodo vulgato sermone, maxime in Palaislina el
aul bonum, aut magistruin dcbere inteHigi, quo-
iu .Egypti moQasteriis se invicem paires vocenl. Quod
inoJo quasi e contrario ad aposlolos dicit, Vos voca-
sic soivitui' : aliud esse natura patrem vel magi-
lis me, Magister, et Domine, et bene dicilis : snm
slrrjut, aliud indulgenlia. Nos si hominem pairemvo-
etenim {Joan. xiii, 15) ; necnon el illud, Nc vocemi-
caiQus, honorem a;tati deferimus, non aaelorem
ni magistri : quiamagister vester Chrisiusest{Matth.
nostrae oslendimus vitce. Magisier quoque dicilur ex
xxiu, 10)?
RESPONSIO. consortio veri magislri. Et, ne infimta replicem,
Jiivenis enim insoleus pei' observantiam logis et quomodo uuhs Pater natura Dcus, et unas Filiits uon
fineiu legis, qui est Chrislus {Hom. x, 4), ncscieus, praJudicalcxHtris, ne per adoptionem dii vocentnr el
lanqHain eum qranium praeceplorum, et in lege scri- filii ; ita et unus paler et magister non pneiudicat
ptoruni magistrum, inlerrogat Dominum, hominem aliis, ut abusive appelieutur patrcs el magistri. >

tantuin illum, non Deura existimans. Christus tamen INTERROGATIO XII.

Usrac de se irreligiosara fidei professionera cxpro- Cuni Evangcliuin dicat tristes fuissc discipuJos iu
 ;
:

fJ! S. JULIANI EPISCOPI TOLETAM 674

pussioue Domiiii, muliercs quoque flevisse, itu ut et A duIceDi unitalis Chrisii, quam coinmendal Aposlolus,
de discipulis dicatur, Eranl ocuii eorutn gravali pr(e dicens, Quomodo •> untcs panis, unum corptu mulli

trittitia [Matth. xxvi, 43) : et mulioribus ipsc Doini- sumus {I Cor. x, 17); in banc escam tam suavcm,
nus responderit, Nolite flere super me (Luc. xxui, 28) quis est qui det fel, uisi coniradittorcs Evangelii,
quomodo quasi e contrario in psalmo sexagesimo oc- tanquam illi persecutores Christi ? Minus enira
lavo Cbristus ipse de teropore pussionis suse dicit, peccaveruntJudaeicruciligentes in terra ambulantem,
Sustinui qui simul mecum contristaretur, et non fuil quara qui contemnunt in coelo sedentem. Quod erg»
et consolantes, et non inveni {Psal. lxviu,21)? fecerunt Judaji, iu escam, quam jam acceperaf,
RESPONSio (Ex Aug. serm. 2 in liunc psal., n. 5). dantes <=
bibendum amarum illum potum, hoc faciunt,
DiscipuJi enim vel mulieres de passioue corporea qai male vivendo scandalum inferunt Ecciesice ; hoe
Domini vel mortc tristabantur; Dominustamen aiia faciunt hxrctici amaricaiiies, scd noo exalientur in:

tristitia urgebatur, qua dicit : Susthiui qui simul me- seipsis {Psnl. lxv, 7). Dant fel super lam jucus-
cum coniristaretur, et non inveni. Quia ipse Dominus dum cibum ; sed quid facit Dortiinus ? Non aduiii.tii
volebal salvare , et persecutores cupiebant ssevire. ad corpus suum. IIoc sacramenlo ipse Dominus,
Ille ut eis parceretur, orabat; iUi, ul phrenelici quando illi obtulerunt fcl, gustavit, ct noluit l)il:ere
medico bono injuriam faciebant : et ideo alia tri- B (Matth. xxvii, 34).
stitia erat discipulorum et mulierum, quse moritu- IPtTF.RROGATIO XIV.
ram carnem Domini , vel mortuara lugebant. Idco Quomodo Christus in Evangdico dicit, Ecce ego
qui simul cura eo conlristaretur non fuit, quia co- vobiscum sum usque ad consummationem sasculi
mitem hnjus trislitise non invenit, cum neque dis- {Matlh. XXVIII, 20) cum alibi idem dicat, Pauperes vo'
:

cipuli, ncque muliercs ea tristitia qua Dominus biscumhabetis, me autem non semper habebitis (xx vi,U )?
doluii contristarenlur , sed pporsus carnalitcr de RESPONSIO.
vita Christi mortali ,
quae inutanda fueral morie, Quod Ecce ego vobiscum sum usque ad con-
dioit,

et reparanda resurrectione. Non enim ait, Susti- summationem sceculi, de majestatis suae pracsentia
nui qui contristareturt et non fuit; sed, qui simul dicit, qua Ecclesiam suam usque in fiiiera nullo
contristaretur ; id est, ex ea re qua ego con- modo se relicturum proraisit. Quod vero ait, Me au-
trisiatus sum uon inveni qui conlristarelur. In tem non semper habebitis, de praesenlia coiporis sui>

qna tamen tristitia, quia pcrsequentium se Chrisius dixit. Recie ergo accipitur dictuiii esse unum pro-
caecitatem dolebat, consolantes noo quia
invenit, pier procsentiam carnis, aliiud proptcr pnEsenliaHi

proficientes non habuit. Ipsi enim nos consolaniur, m.ijestatis.

qui proficiunt , et ipsi sunt solatio omnibus prsedica- INTERROGATIO XV.

toribus verilalis. Cura Christus in Exangelio discipulos pncinonens

INTERROGATIO XIII.
doceat : Ite, baptizate omnes gentes in nomine Patris,

Cum Domino secundum quod loquitur

in passione, et Filii, et Spiritus sancti {Matth. xxviii, 19), quomo-
Evangelium, acetum cum felle misium oblalum fuis- do in Actibus apostolorum Petrus Judccos alloquens
eet ad bibendum {Matih. xxvii, 34, 48), non esca ad dicit : Poenitentiam agite, et baptizetur unusquisque

manducandum, quomodo in psalmo sexagesimo ocla- veslrum in nomine Jesu Christi {Aci, ii, 38)? Nam el

vo ex persona Christi commemoratur, quod et uti- hi qui a Philippo et Paulo baptizati inibi Icguntur

que in passione Doniini testimonium ipsum assumi- (viii, 38), non dicitur quia in nomine Palris, et Filii,

tur, ubi dicit Dedemnt in cscam meam fel,

: et in et Spiritus sancti, sed in nomine Jesu lantum bapti'

$iti mea potaverunt me aceto {Psal. lxviii, 22)? zati sunt ( xix, 5).

RESPONSIO. RESPONSio (Ex Vigil. Tapsensi, lib. xii de Trinit., in

Si escam Domini unitatera corporis sui accipiamus, tom. VIII Biblioth. PP. ed. Lugdun., \661, p. 805).
quam tunc signiiicare voluit, quando pascha illud Nunquid praevaricatoresmandati Salvatorisapostoli
cura discipulis suis comedit {Luc. xxii, 15 seq.), ubi effecti suut, et contradiclione Salvatoris baptizave-

aplissime sacrameuiuio sui corporis dciuonstravit, et runt lantam muliiludinera? Non enim scriptum est

iii hancescam, idest in unilatem corporis Christi, in- quia baptizavemnt in nomine Patris, et Filii, ct Spi-

jectum fel accessisse, non aliud quam contradictores ritus sancli, sed tantum in nomiue Domini Jcsu.

Evangelii tanquam pcrsccutorcs Christi sub fellis no- Sed non sunt prajvaricatores. Absit. Nam licet Filii

mioe accipiamus, cx)ntraria sibi noo erunt qux supe- nomen tantummodo dicatur, habet taiuen Patrem et

rius leota sunt. Non ipsum namque quod dederunt Spiritum sanctum secum prontintialum , sicut in

esca erat(S. Aug., ex eod. serm., n. 6), potus cnini Scripluris sanctis salis probatum esl.

eral; sed in escara dedcrunt, quia Domiiius jam cscam INTERR0GA.TI0 XV!.

acceperal, et in ipsam injectum est fel. Acceperai Ciim Domiuus dixerit discipulis, Ite, baptizale om-
autem escam suavera, quando pascha manduca-
ipse nes genles in nomine Patris, et Fjlii, el Spiritus sancti

vit cum discipulis suis, ubi sacramenlum » corporis (Matth. XXVIII, 19), cur Paulus solius Christi iu ba-

£ui demoQStravit. In hanc escam tam suavem, tam piismo noinen assumpserit, dicens, Qtiicunque bajdi-

c Edit., darent.
« Edit., suis, ibt sncramentum, etc
kEdit., Quia.
 :

673 ANTIKEIMENqN LIBRI DUO. — LIB. II. 674

znti sumus in Christo (flow. vi, 3): cum ulique non A habuit. Quia ut iste in terra persecutorum iofldelita-

habeatur Icgitimum baptismum nisi sub nomine Tri- tem vinceret, pro illo de coelo illlus gratia pugnavit.

nitatis?
EX EVANGELIO SECUNDUM LUCAM.
RESPONSIO.
INTF.RltoGATIO XIX.
Intuere prudentiam Pauli quomodo quidcm In
,

prxsenti loco non tam baplismalis rationem, quam Gum angelus in Evangelio de Christo cxponat, Dq'

mortis Christi discutere cnpiebat: ad cujus simililu- bit itli Deus sedem David patris sui {Luc. i, 32), et

dinem etiam nos suaderet , mori debere peccalo, Cbristus ipse in miiltis Scripturarum locis filius esse

consepeliri Cbrislo. Et non eral ulique conveniens

dicatur David, quoinodo quasi e contrario Cbristus

ut ubi de morte dicebat, vel Patrem nominaret, vel ipsequaerita Judaiis in Evangelio, dicens: Si filius

Spirilum sanctum. Yerbum enim caro factum est David Christus est, quomodo in spi'itu vocal eum
{Joan. I, 14), et merito ubi caro esl, ibl de morle Dominum {Matth. xxi, 43) ?

iractalur ; nec conv€iiiebat ut diceret : Quicunque RESPONSIO.

baptizati sumus in nomine Patris, et Spiritus sanclj, Diciura esl hoc imperitis , quia quamvis veniurum

iii morle ipsius baplizati sumus. Cbristum sperarent, secundum hominem tamen eum
B spectarent, non secundum quod virlus et Dei sapien-
EX EYANGELIO SECUNDUM MARCUM. lia est (/ Cor, i, 24). Docet ergo ibi fidem verissi-
INTERKOGATIO XVII.
mam et siucerissimam, ut et Dominus sit regis David
Cum juxla Evangelium Malthoci dicalur, Venit
secundum quod esl Verbum in priucipio, Deus apud
Joannes non manducans, neque bibens, et dicunl:
Deum, per quod facla sunt omuia {Joan. i, 1 seq.),
Dwmonium habet. Venit Filius hominis manducuns,
et filius secundum quod factus est ei ex semine Da-
et bibens, et dicunt: Ecce homo vorax, et vinarius,
vid secundum carnem {Rom. i, 3). Non enim dicit:
amicuspublicanorum el peccatorum [Maith. xi, 18, 19)
Non est filius David Cbristus sed sl jam tenetis quod ;

quomodo e contra de Joanne dicitur : Esca autem ejus

filius ejus sil, discile quomodo Domious ejus sit, ne
•erat locusta elviel sHvestre (Marc. i, 6)?
teneatis in Cbristo quod filius hominis est, ita eiiiin
RESPONSIO.
filius David est, et reliuquatis quod Filius Dei est,
Joannis qiiidem escam et polum novimus. Non
ita enim Dominus ejus cst.
cnini dictum cst quod omnino non biberet, sed quod
INTERROGATIO XX.
^inum et siceram non biberet {Luc. i, 13). Bibebat
ergo aquara, cibus autem ejus non omnis, non nullus
Cum Dominus inter csetera dicat, Si quis non odit
uxorem suam, non potest meiis esse disciputus {Luc.
erat, sed locusta et mel silvestre. Unde ergo diclum q
XIV, 26) : quomodo Paulus e conlra videtur dicere,
csl, non manducans, neque bibens, nisi quia illo victu
Viri, diligite uxores vestras, sicut Christus dilexit Ec~
quo Judiei utebanlur, non utebalur ? Hoc ergo Domi-
clesiam {Ephes. v, 25) ? Nuuquid aliud judex nunliat,
niis nisi iiterelur, non in ejus comparatione mandu-
aliud prxco clamat? An simul et odisse possumus,
cans bibensque dicerelur. Nou ergo Dominus evan-
et diligere?
gelislje dicenti quod locuslas et mel silvestre cora-
edisset conlrariadixit, cum non de bis, sed de victu RESPONSio (Ex Gregor. Magn., hom. 37 in Evang.,
num. 2).
quo Judoei utel)antur nec comedisse nec bibisse iilum
Si vim praecepti perpendimus, utrumque agere per
«arravit.
dlscretionem possumus <^ , ut eos qui nobis carnis
INTEUHOCATIO XVIII.
cognatione conjuncti sunt, ctquosproximosnovimus,
Cum Marcus in Evangcliosuo de Cbrislodicat: Se-
diligamus ; ei quos adversarios in via Dei palimur,
detaaexiris Dei {Marc. xvi, 19), quomodo e con-
odiendoet fugiendo nesciamus. Quasi enim perodiuiu
trario Stcphanus in Actibus aposlolorum dicit : Video
diligitur, qui carnaliler sapiens, dum pra.va nobis
cdtlos apcrtos, et Filium hominis stanlem a dextris Dei
ingerit, non auditur. Ut autem Dominus demonsira-
(Ac(. vn, 55)? ^
^ ^. , „. .

,v i> », an . •
ir Tw rct hoc crga proximos odium non de inaflectione <»

RESPONSio (ExGregor. Magn., Aom. 29 in Evang.,D , ° ", . ._ ^,- ... _ ...„ ^,

num.l). procedere, scd decharitate, addidit protinus, dicens:

Quid est, quod Marcus hunc sedentem, Stephanus Adhuc autem et animam suam. Odisse ilaque pncci-
vero stanlem se vidisse « testatur? Sed scimus quia pimur proximos, odisse et animam nostram. Constat
sedere judicanlis esl, stare vero pugnanlis est velju- ergo quia amando debei odisse proxiroura, qui sic

vpntis. Quia igitur Redemptor noster assumptus in eum odit, sicut seinetipsum. Etcnim beue nostrara
coelum,et nunc omnia judicat, et ad extremumjudex animam odimus, cum ejus carnalibus dcsideriis non
omnium venit, hunc post assuniplionera Marcus se- acquiescimus, cnm ejus appeiitum frangimus, cjus
dere dcscribit, quia post asccnsionis suae gloriara volupiaiibus reluciamur. Quse ecgo conlempla ad
judex in fine videbitur. Stephanus vero in laboris roelius ducilur, quasi per odium amaiur. Sic nimi-

ceriamine i>
positus, stantem vidit quera adiuiorem rum exhibere proximis nostris odii discretionem dc-

« Edit., videre. Bencdictini, cum antea in edit. legerctur, affectione,

^ Edit., inlnbore certaminis. ut habcl noster Julianus, qui, ut semper, :;dh;viei me-
' Edit., vatemus. lioribus codicibus.
<*
Sic legitur iu pluribus codiclbus quos cilanl hic
 675 S. JIIJANI EPISCOW TOLKTAM 0*0
Lemus, ul in hisot dilii,'anius quod suni, ciiiabeamus
A igitur nWra dispmaiionepietatismembrorumsuonnn
odio quod in Dci nel.is iiinero obsisiiuil. capui Don.inus factus est, repulsa reproboruin raul-
EX EVANGELIO SECUNDLM JOAiN.NEM. titudine, solus esl etiara nobiscum. Nemo ergo «

INTERROGATIO XXI. ascendil in ccelum, nisi qui de coeto de>icendit,

Filius
Quomodo in Evangelio intcrroganiibus se Joannes Iwminis, qtii esl in ceclo: qiiia dum nos unumcum
illo
dixcrit, Nvn sum Klias (/o«n. i,21): cuin Doniiuus jam facii sumus, unde solus venii in se, iliuc solus
dical, Ipse esl Etias (MatHi. xi, 14)? redit, eiiam in nobis et is qui in coeio scmpcr
;
csi,
RESPONSIO. »d coclum quotidie ascrndit, quia qui diviiiitale sujier
Joannes proprie rcspondit, Dominus fijjurate dixil. omnia perroancl, humaniiatis suse compagc t quotidie
Joannes enim secundum propriotaiem personre non ad coclos trahit.
sc esse Eiiam respondit; Dominus aulcjii secundum ISTF.hROGATIO XXIV.
praeliguralionem ipsum Eliam pracdixil, id est, quia Qiiomodo Chrislus dicat, Curo non prodcsl quid-
jneodem spiritu et virtute Elife Joannes Christi ad- quam (Joan. cum e coiitrario dicat, Nisi qnis
vi, 64) :

venlum venerai nuutiare, quo EliassecundumChristi imnducaverit carnem meum et biberit sanguinem meum, ,

adveulum muUiaturus adveniet. non habebit in $e vitnm {y. 54) ?

INTERROGATIO XXII. B KESPOSIO.

Cum Joanucs Bapiista venienlem ad baplisma Caro quippe sine viviacante spiritu ita nou prodest
Dominura osienderet, dicens, Kcce aynus Dei, etc. quidquam, sicut scientia siiie chariiate inQai potius
{Joan. 1, 29), qsii ethumilitatem suam, ct divinitalls quamredificat (/ Cor. viiij). De hacfortasscAposH)-
ejus polentiam considerans, difil: Qni esl de terra, his h)quitur : Caro el sanguis rcgnum Dei non posti-
de terra loquitur; qui autem de ccelo venit, super omnes debuni (xv, 50). Jam vero quod ait Nisi quis man- :

est (Ibid. lu, 51); cur in carcere positus, roittens ducaverit carnem meam, et biberit sanguinem meum,
discipulos, rcquiril dicens, Tu es qui venturus es, an non kabebit in se vitam; saeramentum manducatio-
alium exspectamus {Mattli. xi, 5)? Taiiquam si igno- nis caruis suae, et polaiiouis sanguinis sui, mavuil
raret quem ostendorat, el an ipse sil nesciat, quem intcUigi, per quod et nos in illomaneamus, et ipse in
ipsuiuesseproph^ian«'.o, bapiizando,osiendendo, cla- nobis.

mavcral. iNTERROGATIO XXV.

Gregor. Magn., liom.

Quomodo
Christus iu Evangelio dicat pro Patre,
RESPONSio (E.v 6 in Evang.,
71 um. i). Ego non quivro gtoriam meam: est qui quwral eijudi-
IIx'c eiiius qucestio solviiiir, si gesl« rei tcmpus ce.t (Joan. vm, 50) , et contra , Pater non judicat
el ordo pensetur. Ad Jordanis enim fluenta posilus, ^ quemquam, sed judicium omne dedit Fiiio (?, 22i?
quia ipse Redemptor mundi essct, asscruit. Missus RESPON.SIO.

vero in carcerem, ulrum aliiira exspectcnt », an ipse Judicium in sanciis Scnpti.ris duobus luodis ac-
veniat, requiril: non quia ipsum mundi Redempto- cipj solet. L'no pro damnalione , alio pro
discre-
rem dubilat, sed requiril'», ut sciat si is qui per se tioue. Pro daranatioae judicium ponitur, sicut in

in inunduin venerat, per se etiam ad inferna ' ciau- Evangelio dicitur Procedent qui male fecerunl
;
in

slra dcscendat. Quem enim pnecurrens nasccndo ^ resurrectioneiu judicii (v. 29). Uem judicium pro dis-
mundo nunfiaverat, hunc morjcndo ad inferos prse- creiione in psalmis poiiitur, ubi dicit : Judica me,
currcbat. Ait ergo : Tn cs qui venturus es, nu afium Deus, et discerne cmsam meam de gente non snncta
exspectamus ? Ac si aperte dicat : Siciil pro horainibus (Psat. XL!i, 1). Uiule hic quod Sahalor dicit, Ego
nasci dignatus es, an ctiam pro hominibus mori di- nori quwro gloriam meam
est qui quanat etjudicet, ,

gneris insinua, ut qui nativiialis tuas praecursor judicium in hoc ioco pro discrelionc posuit quia ,

exsiiti, mortis eiiam praicuisor fiam, et venturum in discretione judicii Paler glori,sm Filii siii ab humana
Infcrnonuntiemc, quem jamveiiisseniundoenunliavi. iuflalione discrevit , et secundam hoc judiciura di-

INTEHROGATiO XXilI. _ ctum esl quod judieei Paler. Nain illud quod dicil,

Cum Veritas in Evangelio dicat, Nemo ascendit in Judicium omne dnttim estFitio, de fuluro evaminatio-
coelnm, nisi qni descendil dc cceto, Ftiius hotninis, qni nis judicio dcbet intelligi. Ac per hoc cum et hic

esl in coelo (Joan. m, 13) quomodo h:nc e.^dem Ye-

:
Pater per judioium discretiouis gloriam Filii sui a
ritas c contra videtur dicerc, cum ait: Paicr, volo ui gloria homijium seceruaf, el posl Filius jiidiciuni vi-

ubi ego sum et ipsisint mecum [fd., xvii, 2i)? vorum et mcrtuorum potentialiter txerat, in nullo

nEsroNSio (Ex eod. Greg., tib. xxvii Mor., h. 50). hx'c quaj dicta smU videntur sibi csse conlra-
Uxc sibi iii verbis suis non discrepant, sed ad ro- ria.

quircnda hj?c quasi discordarifia studium noslnu !\Tf;RnOGATIO XXVI.

mcntis innammalur. Omncsenim qui ad ejus ndem *"
Cum Chrisius in Evangelio secuiidum Joannem
uati sumus, ejus procul dubio corpus existimus. Quia dicat Judjeis, Scio quia filii Abrahw eslis (Joan. viji,

» Vtrumalium exspectent. Quamvis lieiiedictini hrec ^ Decst in edit. nascendo.

vcrba in lextum non ad.miserint, nihiiominus ibi no- « Edit., venturum inferno te nuniienl.
taiit reperiri in nonnuliis codicibus. f
Edil., in ejus fide.
^ Edit., quarit. " Edil., igitur.
' Edit., itiferni. J>
In edit. post compage addit sese.
 GT7 ANTIKKlMENn.N LimU DtO. — LIB IL 678

57, 44) : quoniodo qiiasi e (onlrario videlur eisdem A INTERR0G4T10 XXX,

Juila-is in ooMfni Evaiigelio slaliin subjicere dicens, Quomodo utruinque Cbiihlus dicat, Ego et Paler
Yos ex paire diubolo e.s/?s ? unum sumus (Joan. x, 30; el quasi e contra, Pater ;

RESPONSIO. jnajor me est (xiv, 28) ?

Quod ciiirn .luJa-os filios Abrahac dicil, de gene-
RKSPONSIO.
ralione carnali leslaUir, de qua illi utique dosccnde-
Cum unura ex his secundum divinilatis naluram,
bant. Qnod aulcsn p;Ur(?!n corun» diabolum esse
aliud seciindum burnanilalis substnntiam dixit, ne-
asscrit, de operc quod illi imitabantur, iunoluil.
quaquain conlrariuin pi^cdicavit. Quod eniin dicit,
INTEKROGATIO XXVM. uuum sumus, de subslam.a
Ego el Pater diviiiila.is
Quoniolo in Evangciio Cbristus pro se dixil, hijo
egit, qua Deus de Deo, Filius de Patre, pciRclus de
in jndicium in hunc mundum vcni [Jotin. ix, 59) : et
pcrfeclo, sine initio vel fine natus csi. Quod vero
e conlra, Non veni ut judicem mundum (xii, 47) ?
dixit, Puter mnjor me est ; de natura humanilalis
RESPOXSIO.
egit, pcr quain Fiiius minor a Patre accipilur.
lloc est quod dicit : /t'^0 veni, ut qui non vidcnl vi-

deant, et videntcs cceci fiant : discreiioneni sciiicet I.NTERROGaTIO XXXI.

istani, per quam boc fit, vocavil judiciuui, quo dis- 3 Cum Joannes Evangelista veiba illa, quibus Isaias
ceruit causam huinilium credenlium et confitenliuni scribit, Vude^dic: Aure audieiis, el non irilelligetis

a superbis se videre pulantibus, ct ideo gravius cx- {Isui. VI, 9), hunc ipsuin qui aci Isaiam loquebatur
cjecatis. Qui enim videre se putabant, de justitia iii pcrsona Filii Dci ponat {Joan. xii, 59, 40), quo-
sua coufidcnles, et supcrbi et cacci erant, quia medi- modo Paulus quasi e contrario Spirilum saucluin
cuni non credebant. Humiies vcro credentes, quia sc cura qui ad Isaiani loquitur esse testalt-s cst [Act.

non videre confessi sunt, medicum quicsierunt, ut xxviii, 2.^, 2G) I iNam ubi Joannes Filiuui Dei vult
viderc racreanlur. Jam vero iilu J quod ait, Non veni inlelligi qucm Liai.c iia dixisse scribit : Propterea
ut judicem mitndum, pro fuiuro judicio posuit. Ac si non poterant credere, quia dixit Isaias : Excwcavit
diceret : Misericordiam inq);»rtire veni , non judi^ oculos eorum, et iuduruvit eorum cor, ut non videuni
cio mundura discuiere, sicut in fuluro agendum cst. oculis, ct inleUiguni cordc, et convertantur, et sancm
li<TEllR0(;\TI0 xxviii. eos [Jonn. xn, 39, 40); uiii ttiam ipsam persoiiam Fi-
Cuin Dominus iu passione sua pro perse(]ucntibus lii demonstrans, subjunxit, diccns : Hac dixit Isaias,

sc, id esl, pro peccaioribus oiaveril, et anle passio- quando vidit gloriam ejus, et locutus est de eo {v, 41);
nem Jud.cis ipsis dixcrit, Nunc vero peccaium ve- Paulus autem in Actibus apo^tolorum boc teslinio-
ttrtm manet {Joan. ix, 41); quomodo Paulus apo- C uium locutum fuisseSpiritum saaclum commemorat.
8lolus, (jui tanlo post tcmpore ad ftdeiu Christi ac- ubi ail : 8cne Spiritus sanclus locutus est per Isuiam
cessit, dicerc videtur : Christus Jesus venit in hunc proplielam ad putres veslros, diceus : \'ade ad popu-
munivLin, ut peccatores salvos faceret, quorum primus lum istnm, et dic : Aure audietis, et non intelligetis,

ego sum (/ Tim. i, 15)? Si peccaiores alii eura prye- etc. {Aa. XXV5II, T6, 26).

cesscruni, quoraodo iste priraum se fuisse peccato- RESroxsio (E\ Vigil. Tapsensi,///». xii dc Irinit.,ln
tom. Vlfl Uibliothec. PP. edit. Luqdun., Hill^vcu.
rem cloquilur ? NuiKiuid anle illam iion erant pccca-
803. col. i).
lores?
fiFSrO.NSIO.
Hanc (nirestioneni ita sanctus Augusiinns a solvlt.

Quid est ergo, Quorum primus ego su:n, nisi an- Dicit enira contra ha,'re!icos : i Quetn igitur buuc
tccedens oinncs, non tcn:poie, sed inalignitate? esse vohnU, asscran!. Dicent enim fortc Fiiiiim. In
INTKRROGATIO XXIX. Evangelio enim xktk ^ Joannem scriptum est : Et
Quomodo Dominus dicit, .Alias ovcs habeo, qiia; propterea non polerant credere iri Jcsum, q;;i(i di.rit

non iuni ex lioc ovili {Joan, x, 16) : cum dicat, Non Isaias prophcla : ExcwcavU eorum oculos, el obdu-
sum missus nisi ad oves quce perierunl domus Jsraet ravit eorum cor, ne fortc vidennt oculis, et intellignnt

{Matth. XV, 24) ? j) corde, et convertantnr, et sanem eos. Hcec dixit Isuias,
RESrONSIO. cum vidisspt gloriam ejns, et locutus est de eo {Joan.
Quid cst, Non siun missus nisi ad oves qucc pcrie- xii,39-4i). EtquidlaciunldePaulo,(pii Spirituni san-
runt domus Isruel, nisi quia pncscntiam suam cor- ctum dioit in ilia gloria visum csse Isaia\ et locutum
poralem noo cxhibuit, nisi popuio isracl ? lllud ta- esse ei, et i-iisissc eum ad populiira supradicta di-
men quod dicil, et aiias oves haieo, pro gentibus hoc cere? Scriptum esl enim in Actjhus apostolorura :

inleliigi voluil, ad qiias gcnies noii pen ^xil ipse, sed Conrenientes auiem alier ad alterulrwn Judai dimit-
misit. A>i populam vcro Isracl el mijit, et per se ttbnHtuf, dicenle Paulol^erbum unum : Quia bene
venit.
Spirit^s snuctus locittus est ad patres nostros per pro-
» Qu.irc hic Juliamis Augustiniun allegcl. non fa- cOiHces AugustinianiquosapudseJuliaous habuil, siib
1
dixerim, cum hiec otnnia verba srnt \igiJii Ta-
Cile
Augustiiii nominc hunc librum C(mtincbaiit. cum for-
ipsensis loco ad oram cltato. NibiiorniBns qiionLim
sitan ipjuria .^u^Bstino ah>udioahsmus, quamvis huc-
apud crudilos non conslat qui.Uiui<l aital aiiine-
1
, usque iiuMihi c(iilus iuer.l sub ejus nomiiie.
|lius\igiMi opcrum editor, an libcr duodcciinus de
^ Kur«. pra-positio Grjeca est, qiiae Laiine verli-
Triniiaie feliis sii cpiscopi Tapsensis, dubii ha^rere
liir secundwn.
cogimur, sapientioruiii judicium spcctanlcs. Si vero
 :

f79 S. JULIAM EPISCOPI TOLETANl 68(1

yheiam Itaiam, diceus : Vude ud populumislum, et dic \ tieritis Palrem in nomine meo, dabit vobit (Joan., xv,
ei : Aure audtciis, et non inteHigetis, elc. {Act. xxviii, 16): quoinodo Paulus ler-serogasse Doininum dicil, ul
25, 26). Ecce Joannes quideni Fiiiuru, Paulus vero Spi- spiritus Satan^c ab eo deberciur auferri, quod taraea
riluni sauctuin dicit essc qui sii visus Isaio;, sedens impelrare non potnit {li Cor. xn, 8, 9) ?
super ttironum altuin et clcvalum, qui ei adoratur, et
RESPONSio (Ex Gregor. Magn., hom. 27 in Evang.,
laud:jlur, et gloriOcalur a scraphim [Isai. vi, 1). £c- mni. 6).
clesix autem omnes ab oricnte usque ad oc-
Ctirisli Si omne quod pelimas in nominc Filii, dat nobis
cideoteu) convenienler Palrcm a seraphim' laudari Paler , quid est quod Paulus ler Dominum rogavit,
profitenlur in mysieriorum relatione. Dicant itaque el exaudiri non raeruit, sed diciuin esl illi, Su//ifii
Dobis, qui veneralionem Spiritui sanclo abnegant, tibi gratia mea, nam virtus, elc. ? Nunquid ille lani
quidnam ex his verum dicit, aut quis lallit ? utrura egi-egius doctor " in Filii nomine uon petiit ? Quare
Joannes, an Paulus, an vero omnes Ecciesi;e Chri- autem non accepit quod peiiit ? Quomodo ergo ve-
Sli ? Quoniam quidem omnes Palrem profi- Ecclesiae nim est quia quidquid petierimus Patrem iu no-
lentur esse qui adoralur a seraphiui Joannes Fi- , miiie Filii, dat nobis Pater, si aufcrri a seangeluu]
liuin , Paulus vero Spiritum sanctum. Si vero nenio Salan* pctiit apostolusPaulus in noraine Fihi, el la-

eorura fallit, sed omnes veritatein diainl, manifesie B nien quod peliit non accepit? Sed quia noroen Fili
probatum est quod etsi solius Patris nomen dicalur, Jesus cst, Jesus autem Salvalor, vel eiiain saiutaris
bahent tainen Filium et Spiriium sanctuin secura dicitur iile ergo in nomine Salvaioris peiit, qui ic
,

pronuntiatum. Patrem et Filium sic venCrentur, qui quod ad salutem peitinet petit nara si Id quod noi ;

sic adorant , veneralionem coeleslium animautium expcdit petitur, non in nornine Jcsu petiiur Paler
imiiati, et nou suas cogitaliones sequantur. > Unde et eisdem aposlolis adhuc inflrmaniibus Domi-
INTERROGATIO XXXIl. nus dicil : Usque modo non petistis quidqiiam in no
Quomodo Christus in Evangelio utraque dicit, quae mine meo {Joan. ivi, 24). Ac si aperte diceretur:
sibi videntur esse contraria ? Dicit cnim , Pacem Non pelistis in nomine Salvaloris, quia nesciiis pe-

meam do vobis {Joan. xiv, 27) : et e contra, Non tere *> aeternam salutera. Hinc esl quod et Paulus noi
veni pacem mittere in lerram , sed gladium {Mutth. cxaudilur, quia si liberarctur a lentalioue, ei noi
X, 34). proderat ad salulem.
RESPO.NSIO. INTEnROGXTIO XXXV.
Alia est pax Christi, quam discipulis dedil ; aiia
Cum in Evangelio Joannis agnoscalur Chrislun
Rmndi. Istam pacein quain habet mundus, negat se dixisse, Ego palam locutus sum mundo (xviii, 20)
dare Christus. Dicil enim Pacem meam do vobis,
:
C quoniodo quasi e conlra in eodem Evangelio videtui
pacem meam relinquo vobis , non sicut hic mundus proraisisse ad discipulos suos dicens : Hcec in pro-
dat pacem, et ego do vobis. Negat ergo se pacem verbiis locuius sum vobis. Venit cum jam nonii
Iwra
inundi dare discipulis suis, quia et alibi dicit Non : proverbiis loquar vobis , sed palam de Patre meo an
veni pacem mitlere, sed gladium. Vis ergo videre quam nuntiabo vobis {Joan. xvi, 25)? Si ergo ip.sis conjun
paoera dat Deus super lerram noslram ? Si terra illa ctioribus discipuiis non loquebatur palam (Ex Aug
bona, quse adfert fructum centesiinum, aut sexagesi- tract. 113 in Joan. Evang., n. 3.), sed horam promitr
raum, etc. {Matih. xiii, 8), illam pacem suscipiet a tebat quando palam fuerat locuturus, quomodo pa-
Deo, quam dicit Aposlolus Pax aulem Dei, quw ex-
:
est mundo? Deinde illis ipsis, sicut alio-
lam locutus
superal omnem metuem, custodiat corda vestra et rum quoque Evangelistarum testatur auctoritas, ii
sensus veslros {Philip. iv, 7), Haec est ergo pax, quam eorum comparatione, qui discipuli ejus non erant,
dat Deiis super lerrara nostram. fflultura utique raanifestius loquebatur, quando cun
INTEBROCATIO XXXIII. solis erat, remotus a turbis ; lunc enim eis et para-

Quonf^')''^ in Evangelio dicit , Omnia qucecunque bolas aperiebat, quas clausas proferebat ad alios.

audivi a Pa'^: meo, nota vobis {eci {Joan. xv, 15) Quid est ergo, Jn oceulto iocutut sum nikil {Joan,
D
cum ipse item ibi post paululum dicat : Adhuc multa xviii. 20)?
babeo dicere vobis, sed non poteslis ea portare modo BKSPONSIO.
(xvi, 12) ? Sed intelligendura ita eum dixisse, Palam tocutut
RESPONSIO. sum mundo, ac si dixissct Multi rae audierunt. Ip- :

Quod dicit, Omnia quce audivi a Patre meo, nota sum autem palam, modo quodam erat palara, modc
tobis feci : non quia ea nota jam fecisset, sed ea qux auiem quodam non erat palam. Palam quippe erat,
ad futuruin nota facere debuii , dixit. Ac proinde quia niulti audiebant ; et rursum uon erat palaro
conlrarium non est loco isti, ubi dicit, Adhuc multa quia non inlelligebant. Et quod seorsuin discipulii

habeo vobis dicere : quia utique mulla nos uiiliter loqiiebatur, non in occulto utique luquebatur. Qui:

nescire in prsesenti Dorainus voluit, qu£ tamen saiu- namque in occulto loquitur, qui coram tot hominibui
briier uobis in futurum scienda servabit. loquitur, cum scriptum sit, In ore duorum, aut triun
INTERROG.VTIO XXXIV. testium stabit omn^ verbum {Deut. xix, 15)? prxser
Ciini Dominos in Evangelio dicai, Quodcnuque pe- tim si lioc loquitur paucis, qnod per eos velil inoo

» Edit., proedicalor. *> Edit., qnwrcre.

 :: :

81 ANTIKElMENuN LlBRl DUO. — LIB. H. (i«2

esccre mullis, siciit ipsc Dorninus ail illis quos ad- A dicit, Ego autem vivebam ttne lege oliquando. El
iiic pauoos habebat : Quod dico vobis in tenebris, quando Paulus sine lege vixit, qui rursum desemet-
'idle in lumine; et quod in aure audilis, prwdicate ipso dicit circumcisionem octavo die se habere,
uper lecla {Mattlt. x, 27). Ergo et hoc ipsum quod Hebra;um ex hebrmis {Pkilipp. iii,5); quomodo ergo
lici ab eo videbalur occulle, quodanimodo non dice- verum efit eum aliquando sine lege vixisse , qui
laiur in occulio, quia non ita dicebalur, ut ab eis octava die naiivitatis susc signum circumcisionis ex
[uibus dictum fueral laccretur; sed ita potius, ut lege suscepil? Unde constat tunc fieri bominem sub
isquequaquc praedicaretur. legc, quando ad id ajtatis venerit, ut eligere possil ei

EX EPISTOLA B. PALLl AD ROMANOS. discernere quid sit lex, nec prius Icgis ullius extrin-
INTERUOGATIO XXXVI. sccus jugum suscipere, quam internaj et naturalis
Qiiomodo Paulus aposlolus utrumque dicit de legis habere incipiat firmitatem. Denique in eo ubi
^hristo, quai sibi videntur esse contraria, id est dixit, Ego autem viveham sine lege aliquando, addidil
}ui nalus est ex semine David secundum carnem Sed ubi venit mandalum, percatum revixit {Rom, vii,

Rom. I, 3), vel caetera lalla et e contra : Et si no-

; quo hoc est quod osteniiit, qiiia in
9). In pueritia,
leramtis Cliristum secundnm carnem, sed jam nunc priusquam discrelionera quis habeat boni vel mali,

wn novimus (// Cor. v, IG)? B sine lege esse dicilur, cum etiamsi pcccat, quia Ie\
lESPONSio (Ex eod. Aag. lib. xi contr. Faust., cap. 7). in eo non cst, peccaium ei non iuipulatur. Cum vero
homo «
CJuod Filius Dei ex semine David naius discretionem boni malique accrperii, venisse ei dici-
!St, iiec iiiciu apostolus uno loco dicit, et sanciae tur lex, et vcnisse raandata. L'bi auiem cst vis man-
scripturai aperlissime pr;edicaiU. Quod vero dicit dati, hoc esl, conscieniia redarguens, peccatiim,
El si noveramus Chrislum secundum carnem, sed jam quod prius in eo mor.uum erat, dicitur revixissc.

lunc noH novimus, ea ipsa circumstantia Scripturae INTERROCATIO XXXVIII.

oci ejus satis ostendit quid loquatur Apostolus. Cum Paulus aposlolus ad Uomanos scribal Ju-
3U0 quippe more vitam nostrarn futuram, quccjam dceos et Grcccos onines sub peccaio esse {Rom. ui, 9),

n ipso honiine mediatore Christo Jesu capile noslro quomodo idem in subsequentibus non oinnes, sed
rcsurgenle completa est, ita spe certa niedilatur, jnulios per inobedienliauuunius hominis peccatorcs

lanquam jam adsit, praesensque leneatur : quae uli- coiistitui deGnit, dicens : Sicut per inobedientiam
que viia non crit secundum carnem, sicut jam Chri- unius hominis peccalores conslituti sunt muUi, ita

jiixita non est secundum carnem. Carnem quippe et per umus obedientiam justi constiluenlur muUi

lioc loco appcllat, id est, carnalem corruptionis qua- (y, 19)?

liiaiem, qua; tuncjam nou erit, quia muiata caro C KESPONSio (Ex eod. Orjgen. ad cap. v, v. 19, Epist.
ad Rom.).
non corruinpctur. Novcramus ergo Christum secuu-
dum cariiem, id esi, secundum carnis mortaliiatem, Peccatores quomodo mulii, et non omnes videan-
aiitequam resurgeret sed uunc jam non noviraus,
:
tur, cura idem apostolus dicit quia omnes peccave-

(pii:i,sicnt dicil idem aposlolus, Clirislus resurgensa runt (Rom. iii, 23), debemus ostenderc. Aliud est
moriuis jum non moriiur, elc. {!lom. vi, 9). Ergo peccasse, aliud peccalorem esse. Peccalor dicitur is

utruiiiquc in nullo sil»i repugnare videtur, quod Apo- qui, multa deiiuquendo, in consuetudinem et (ut iia

tlolus dixil, qui:>,el antequain resurgerel Christus, dicam) sludium peccaudi jam venit. Sicut e contrario
carnem eum noverat habuisse morlalem ; ct post- justus non dicifur is qui semel aut bis aliquid jusii-
quam resurrexii, iiuUa eum attiiigi credidit mortis liaj fccerit, sed ille qui semper jusle agendo usu et
cjrnipiione. consu3tudine justiiiam habet. Nam si quis in cxie-
1>TF.RR0C\TI0 XXXVII. ris fere omnibus injuslus sit, semel autera vel bis
Cuin Paulus Romanis scribat Judmos et Grcecos aliquid justi operis egerit , iste in eo quidera opere

vmnes sub peccato essc {Rom. iii, 9) deltniens, atque in quo justitiam tenuit juste egisse diceretur, non
sub hac occasione omne genus hominum sub peccato r. lamen ex hoc justus appellabitur. Ita et justus pec-
csse desiguet, quomodo ipse quasi e conirario loqui- casse quidem dicitur, si aliquid coramiserit aliquando
lur, dicens : Vbi non esl lex, ncc pr^evaricatio (iv, quod non licet. Non tamen ex hoc peccator appella-
lo)?Aut quomodo de se dicit, Yivebam aliquando bitur, qui peccandi usura et consueiudinem non tc-
iinc lege9) qui rursum de scmclipso dicit
(vii, : net. Sicut et medicus non illcdicitur, qui et leviler
quod circumcisionem oclava die secimdum legem ruptae capilis cuti scit imponere araneam, aut qui
susceperil {Philip. m, 5)? tumorem vulneris aqua calida fovere, quarovis etiain
RcsroNSio (Ex Origcn. in cap. iii Epist. ad Rom.). hoc medicinse esse vidcatur; sed iUe dicitur medi-
Apud Judccos quidem legem Moysi essc raanife- cus, qui usum et sludium ci disciplinam habct lue-
stum est. Apud Gentiles vero logem naturac, non dendi, Ex quibus omnibus puto sullicienter osiuidi
dubium est, qu* teslimonio conscientiae arguat dc- quod aliud sit peccare , aliud pcccaioiero csse. Om-
liuquentem. Ubi ergo quxTemus hominem, in quo nes eiiiin potest fieri ut pcccaveriui, eiiamsi saucii
«011 sjt lex, et qui per hoc non videalur in prxvari- fuerint, quia nemo mundus a sorde, nec si unius dick
cationepeccati? Quia et ipse Paulus de semelipso fiurit vila ejus {Job xiv, 4, scc. LXX). Quis enim es(

* E^dil., [actus.

Patrol. XCVi, 22
(;S3 S. JULIANl EPISCOPI TOLETANI m
(]ui Don aut iii faclo, aul in verbo (aiit qui caulissi- A quod scriptuin est, et prafvaricatorei exiitimavi omne»
Mius certe est), vel in cogiiatioue peccaverii? Ei peccatoret terrcB; et, Vbi lex non est, nec prievari-
iJeo dixi, peccasse quidem meriio omnes dtceiitur, catio.

peccatores vero facii, non omnes, sed muili. INTERROGATIO XLl.

'NTERROGATIO XXXIX. Ulrum sine lege Moysi credatur Paulus aliquando

QuoQiodo Paulus ad Romanos scrilwjns, ' legem se vixisse, per boc quod dicit, Ego autem vivebam sine

non destruere, scd conlirmare testctur, dicens : Ll* lege nliquando {Rom. vu, 9) : cura specialiter se fa-
gem destruimus per fidem ? Absit : sed legem stalui- teatur Hebraeum ex Ilebrajis, et oclava die circum-

mus {Rom. in, 31), cum e contraiio in secunda ad cisura sccuDdum legis praccepium {Philip. ni, 5)?
CiOrinthios Epistola deslruciionem ejusdcm legis prse- RESPOMSIO.
dicet, dicens : Si ministerium morlis litleris fortna- Si lex naiuralis a legc, quse Hebrseo populo data
lum in lapidibus foctum est in yloria, ila ut non est, discreta agnoscilur, quid de qua lege dixeril
possent intendere filii Israel in faciem Moysi propter Paulus, facilius reperitur. Origenes {In cap. v, v. 15,
gloriam vultus ejus, qui destruitur, quomodo non Epist. ad Rotn., et in cap. vii, v. 9) sine lege pecca-

magis minislerium spiiitus erit in gloria ? El paulo tum mortuum esse in nobis ostendit, boc est, aote-
post : Si enim quod destruitur per gloriam est, multo B quam per xtalem ralionabilis intra nos sensus vige-
magis quod manet, in gloriaest {II Cor. m, 7, 8, ret, exemplum quoque pueruli percutientis patrem

11). Quomodo ergo Paulus apostolus tesiatur se ie- aut matrem, vel malediceniis adducens : < in quo,

gem noii destruere, sed conlirmare, cura gloriam ut asserit, secundum legem quidem probibentem
vultus Moysi, quam legem esse demonstrat, deslrui percuii vel maledici palrem aut mairem, peccatum
prsedicet? (ieri videtur ; sed istud peccatum raorluum esse dicit,
HESP0N8I0 (Ex eod- Orig., in cap. iii, v. 31, Epist, quia lex nondum adest in puero, quse eum doceat
ad Rom.). hoc quod facit fieri non licere. Sine hac auteni lege
Non est idem quod (hxit, Legem destruimus, et
naturali vel ralionabili et Pauium et omues bomines
lex destruiiur. Paulus ergo in pracsenti loco boc certum est aiiquando vixisse, hoc est, iii ataie pue-
pronunliat, quod Jegem ipse non desiruat. Nara etsi rili. Omu&s enim similiier per iUud tempus nondum
destruitur lex, per eam quae supereminet gloriam, et capaces hujus naturalis legis existuiit. i Naro aliter
non per PauUim, ncque per alium aliqueni sanclo- utique non videretur de hoc Pauli esseveraprofessi»,
rum, destruitur. Uiideei ipse DoraiHus dicebat, Non qua dicit , Elgo autem vivebam sine lege aliquando.
veni solvere ie.gem, sed adimplere {Matth. v, 17). INTERROGATIO XLII.
NuUus ergo sanctorum, nec ipse Dominus destruel C Quomodo dicit Apostolus, Lex quidem tancta, et
legem. Sed gloria ejus temporalis et pertransiens a justa, et bjm.{Rom. vii, 12) : cum e contra videalur
gloria ajterna pcrmanente dcstruitur et superatur. dicere, Virtus peccati lex {I Cor. xv, 66) ? Quomodo
INTERROGATIO XL. bonam eam legem dicit, quam virtutem peccati esse
Cum lex, qux a Deo data est, non omnibus tunc iiarravit?
gentibus tradita fuisset, quando et Judicis, et ex boc BEKPONSIO.
dicere videatur Aposiolus, Vbi non est lex, nec prce-
A Deo bona lex data, semper est bona : lex lamen
varicatio {Rom. iv, 15) : quo pacto quod in psalmo
ideo virtus peccati est dicta, cum auget ipsius pec-
iegitur verum sit : Prcevaricatores existimavi omnes
cati iioxiam delectationem per severam exbibiiio-
peccalores terrx {Psal. cxviii, 119)?
nera : nec lamen eiiam sic mala est.
RF.SPONSIO.
INTERROGATIO XLIII.

Si non cst proevaricatio ubi lex non est, cur prae- Cura Paulus dicat, Peccatum non imputatur, cum
varicatores a prophela dicuntur, qui legem non ac- lex non esi {Rom. v, 13) : necnon ct illud quod dicit,

ceperunt? Sed si consideremus ooTne genus hominum quia per legem fit agnitio peccalt {ui, 20) quomodo :

de primo parente trahere originale peccatum, ipsum j) Caiu cnm peccasset, ait, Majus est peccaium meum,
8olum et primum testamenium est sub quo omnes quam ut remittatur {Gen. iv, 13) ? Sed et palriarcbx

homines, eiiam sine lege, pnevaricaiores esse dicun- cuffl ad Joseph descendisseiii io iEgyptum, et simu-
lur (Ex Aug., lib. xvi de Civit. Dei, cap. 27). Sed laiaab eo confutatione argnerentur, ita ad altcr-

cum lex evidenter postea data sil, et dicat Aposiolus, ulrum dicunt In peccalis sumus pro
: fratre nostro,

Vbi non est lex, nec prcevaricatio : quo pacto in quia despea^mus tribuiationem animce ejus, cum ro-

psalmo quod legitur verum est, Prcevaricatores exisii- garet nos, et non exaudivimus : en propter hoc venit
viavi, etc., nisi quia omues legis ejus praevaricatai super nos tribulatio hcec (xLii, 21). Sed et Job ante
sunt rei , qui aliquo peccato tenentur obstricli ? legem fuisse constat, cum iia dicit :Qu^d ct si vec-

ruainobrem si etiam parvuli, quod vera fides habet, cavi invitus, si occuliavi peccatum meum, aut eonfu'
nascuntur non proprie, sed originaliter, peccatores, iu« sum muhitudine populi, quominus annunliaretn
unde illis gratiam reniissionis peccatorum necessa- delictum meum {Job xxxi, 53, 34). Qui oranes evi»
mm confitemur, profecto eo modu quo sunt pecca- dentcr doceniur agnovisse peccatum suum.
tores, etiom prevaricaiore» lcgis illius quae io pa- RESPONSIO.
radiso data est agnoscuitiur, ui verum sit utramque £x his coliigitur Paulum apostoluoQ non de iege
 :,

ANTIKEIMENnN LIBftl DUO. LIB. li. (»6

;g^

de nalurali lege, qux scripta est A modo redemptionem corporis spcrat, qui aliis di/;ii
loysi dixisse, sed
horainum. Sccundum ergoereo lianc icgem
l.anc icgi Chrisius tws redemil {Gal. ni, 13) ?
cordibus Iiorainum.
n rr^rdihus
n
BESPONSIO.
jaturalera consequentcr Apostolus dixisse videbitur
Haec interim Origenes sic soivit. i Ut mihi ride-
)mne os obstruendum, et omnem mundura obnoxium
lur, inquit, ipsc hoc eo solvii serraone, qui in conse-
)eo [Rom. iii, 19), judicio enim legis, quae natura-
.queotibus habetur. >
iter horainibus inesl, nuilus est expers, neque Ju-
ISTERROGATIO XLVII.
lacorum neque Gentilium.
IISTERROGATIO XLIV. Cura Paulus ad Ronianos scribens, Si Deus pro
nobis, quis adversum nos {Rom. \tii, 31)? quasi absc-
Quoinodo Paulus apostoius duo hsec contraria sibi
lute pronuntiet nerainem nobis esse adversarium
lixisse videalur, ut illic ubi de coipore mortis hujus
,

oquebalur, diceret, Qwo(/ enim operor, noninleUigo:

quoraodo Petrus e contra videtur piaidicare, dicens
Adversarius vester diabolus, sicut leo rugiens, circuity
H e contrario, Peccatum non cognovi nisi per legem;
9««'-<'«» 7«^«» ^««'O''^' (' ^««'•- ^' §) ?
>t, Per leyem cognitio peccati {Rom. vii, 15, 7, et uf,
responsio.
20) ? quomodo enira peccalum ignorabal, quod per
^'^'^ quidem Apostolus, Si Deus pro nobis, quis
le-^em sciebat?
RESPONSio.
B ccntra nos? non quod omnino nullura nobis inesse
Apostolus, Quod enim operor, ignoro, dicat adversariura, sed lioc est, quod ostendU, quia
Hlud ubi ait

quid est aliud quam Nolo non approbo, non

, con- Deo agente pro nobis, contemptibilis et nullus eflici-

alioquin contrarium est his quaj

tur idversarius noster.
sentio, non facio ;

Per leyem cognitio peccati, et, Peccatum INTERROGATIO XI.VIII.

supra dixit :

non cognovi nisi per legem, etc. Peccatum, ut appa- Cum Pauius dicat, Non est potestas nisi a Deo

reat peccatum, per bonum mihi operatum est mortem {Rom. xui, 1) : quoraodo Doniinus per prophetam

(Rom. VII, 13). Quomodo enim peccalura per legem de quibusdam loquitur dicens, Ipsi regnaverunt, sed

cognovit, quod ignorat? quomodo apparet peccatum, non ex me {Osee viii, 4) ?

non RE6P0.NSI0.
quod ignoratur? Sic ergo diclum est, ignoro,

facio (quia nulla consensione id ego ipse commilto), Quasi dicerel, non me propitio, sed me iraioa.
quomodo dicturus est Deus impiis, Non novi vo$ Unde inferius per eumdem prophetam dicit Dabo, :

{Mtitih. VII, 25), quem procul dubio laiere nemo po- inquit i>, tibi regem in furore meo {Osee xiii, H)
tes!. El siout diciuni esl, Eum qui non noverai pec- quo manifeslius elucet, bonam malamque ordinatio-

catum {II Cor. v, ^l), quod est, non fecerat. Neque nem « a Deo ordinari , sed Lona propilio , mala
eniin noveral quod arguebat. iratod.

INTERROGATIO XLV- INTERROCATIO XLIX.

Cum Paulus aposlolus dicat in Spiritu sancto nos Cum Paulus ad Romanos scribat : Unusquisque
clainare Abba, Paler {Rom. vui, 15), quomodo rur- vestrum proximo suo placeat in bono ad cedificatio-
suni alio loco dicit : Dedit Deus spiritum Filii sui in nem {Rom. xv, 2), qiiomodo in aliis dicit : Si homi'
corda nostra clamantem : Abba, Paler {Gal. iv, 6)? nibus placerem, Christi servus non essem {Gat.i, 10)?
quomodo nos ciamamus, si ipse claraat io nobis? RESPONSIO.
RESPONSIO. Aliud est studium habere placendi hominibus, ut
Nisi quia clamare nos facit, dum habilare coeperit laudem ab eis quaerat, et aliud est studium habere
in nobis? Hoc itaque agit acceptus, ut larj-^iius acci- placendi hominibus, in eo quod vita sua irreprehen-
pieodus, petendo, quaerendo, pulsando poscatur. Sive sibilis est apud homines, sed proficiunt ex eo omiies,
euiin vita bona petatur, sive ut bene vivatur, quot- qui vel vident taiem , vel audiunt. Ibi ergo placen-
quot spirilu Dei aguntur, hi filii Dei sunt {Rom. viii, dum non est hominibus, ubi coutra fidem, conlra
14). Sive ergo cum dicitur nos claHaare per Spiritum honeslatem, coiitra religionem est, in quo placeat.
sanclum, sive ipsum in nobis clamare Spirilum, non q Et ideo dicit : Qiiia si hominihus placerem, hoc esl,
est contrarium, quia et cum nos clamare dicimur, incredulis et infidelibus Judaeis, Christi servus non
non ex nobis, sed ex illo clamare probamur ; et cum essem.
illc clamare in nobis legitur, quid aliud uisi eOicien- EX EPISTOLA B. PAULI AD CORINTHIOS l.

tia sui operis, quo nos agimus, demonstratur? INTERROGATIO L.

INTERROGATIO XLVI. Cuin Paulus apostoius, ad Corinihios scribens, laii-

Cum ad Romanos scribens Apostolns, adoplionem det eos in principio Epislolae suie dicens : Gralias
filioiumDei,elredemptiooem corporis-sui exspectare ago Deo meo semper pro vobis in gratia Dei, qucc
se dicat {Rom. viii, 23), quomodo ibi quasi jam sit data est vobis in Chrislo Jcsu, quia in omnibus divi'
filius Dei, et non sit quod ultra exspeclet, velut c con- tes facti eslis in illo, in omni verbo, et in omni scienliu,
irario dicit : Qui Spirilus testimonium reddit spirilui sicut testimonium Christi conjirmalum esl in vobis,

nostro, quia sumus filii Dei {v. 16)? Et kerum, quo- ita ut nihil vobis dcsit in uUa gratia {I Cor. i, 4, seq.) ,

• Samson, lib. ii Apolog. cap. 27, n. 6, seii pag. <: Aptius Samson, potestalem.
BI3, tom. XI Hisp. Sacrx etiamsi me : iralo. ^ Idera : sed buuum propiiius, malum iratus.
^ Recle Sanison hoc verbum omisit.
 ' :

6S7 S. JlLI\Nl EPISCOPI TOLETANI m

A prohibclur, quia quod liomo agil malilia vin<]icl;K,
qnoinoao vxmUa laudeiu a se prolntuin sul.juiigeie
Obsecro autem vos, fratres, per no- Deus non facil nisi examine et virtute jusliliar», Cuin
viclclur, dicens :

ut ideptmm dicatis vcro sancli viri maledictionis seutenliain proferunt,

tnen Doinim nostri Jesu Cbristi,
Don hanc ex voto ullionis, sed ex juslilia examinis*
omncs, et non siul in vobis schismala; (M illnd : Si-

gnificatum est enim mihi de vobis, fratres mei, ab his,

erumpunl. Iiitus enim sublile Dci judicium aspiciunt,
el mala foras exsurgcntia, qua; ' malediclo debeant
tfni suni Chloes, quia contentiones in vubis sunt, Cic.
Cor, iO. 11)? ferire, cognoscunt; el eo in malediclo non peccanl,
(/ i,

nESPONSio (Ex Gregor. Magn., lib. i Hom. in quo ab inierno judicio non discordant. Hinc esl quod
Kzech., hom. 11, num. 18, 19). Pelrus in offcienlem sibi pecuniam Simonem sen-
Eccc quos iii omui verbo el in omni scieniia lau- lcntiam malcdiclionis inlorsit, dicens : Pecunia tua
daveral, qnibus nihil decsse in uUa gialia dixeial, tecuni sit in yerditione {Act. viii, 20). Qui euim iion

paulispev loqufiis, ad increpanduin lcniler vciiiens, ait, esl, sed, sit, doii in indicativo, sed optativo modo
divisoserga se ipsos reprehendil ; et quoruin piius se iix'C dixisse sigiiavit. Hiiic Elias duobus quinqua-
sahitem uarraverat, poslmodum vulneia p;vlefacil. genariis ad se venieiUibus dixit : Si homo Dci sxi»,
Pecilus enim medicus vuhius secandum videns, sed descendul ignis de coelo, et consumat vus {I Y Reg.
a;grum limiduiu esse conspiciens, diu palpavit, el B iO).Quorum ulrorumque sententia quanta veritalis *

subilo percussit. Prius eniin blandam manum lau- ralione convaluit, terminus causa; monstravil. Nam
dis a posuil, postmodum ferrum increpationis fixit. el SiiTion jelerna perdilione inleriit, ei duos quinqua-

Nisi eiiim verecund;E meules fuerint palpando repre- genarios desupcr veniens flamma combussit''. \irlus
henscc, iia ut ex aUis rebus audiant, quod in conso- ergo subscquens testificatur, qua raeuie seotenlia
latiouem suinanl, per increpaiionem protii)us ad de- malediclionis promitur. Cura enim et uialediceniis
speralionem cadunt. Sed nunquid mentitus est Pau- iiinocenlia permanct, et tamen eum qui malediciiur
lus, ut prius eis uii deesse iu oinni graiia dicerel, usque ad iuieritum maledictio absorbet, cx utriiisque
quibus postmodum dicturus erat uniialein deesse? partis (ine coUigitur quia ab uno et inliino judice in

Absil lioc. Quis de illo talia vel desipiens credat? Sed reum sentenlia sumpta jaculatur.

quia erant inler Corinthios quidam omni gratia re- INTERROGATIO LII.

pleii, el erant quidam in personarum favoribus ex- Quomodo divisioncs gratiarum ,

quae nobis p r
cussi »> , coepii a laudibus perlectorum, ui inodesta Spirilum danlur (i Cor. xii, 4, 11), ad men^uniiii
invectione ad rqirehensionem pertingeret iulirmo- dari dicat Apostolus {Ephes. iv, 7) : cum in Evaiige-

ruiu. lio dicalur, Deus non dat Spiritum ad mensuram

INTERROGKTIO l.l. C {Joan. ui, 54)?
Quomodo Paulus dicat, Nolite maledicere {Rom. Rnspossio.
xii, li), vel illud : Xeque maledici regnum Dei pos- Id horainibus datur secundura Aposiolum ad nieu-
sidebunt {I Cor. vi, 10), cum ipse maledicliouis sesi- suram Spiritus : A/it quidem per Spiritum datur ter-

tenliam prolulorit diceudo : Alexander fuber ferra- mo sapienti(e, alii autem sermo scientive secundum
rim multa mala mihi [ect, scd reddet illi Deus se- eumdem Spiritum, etc. (/ Cor. xii, 8). Uuico aulcin
cundum opera &ua (i Tini. iv, U); vcl iliud quod FiUo suo Paier non dat Spiriiuin ad mensurara, qnia
Aiiauia; dixil : Perculiet le Deus, paries dealbate in ipso vmnis pleniludo divinilatis corporaliter inhabi-

{Act. XX! II, 3)? tat {Col. 11, 9).

iiESPONSio (Ex Gregor. Magn., lib. iv Mor., ntitn. 2). INTERR0C.\TIO Llll.

Scieudum est quod Striplura sacra duobus modis Cum Paulus in Epistola ad Corinlhios priina de

iiialediotum memorat. Aliud videiicet quod approbal, suis coapostolis dicat, Abundantius illis omnibus lubo-
aliud quod dainnat. Aliter eiiim malediclura profer- ravi {l Cor- iv, 10) : quumodo in Epistola ad Ephesios
lur judicio justiliae, aliler livore vindictu'. Maleditlum fcxireraum se omaium elecioi uj!) existimans, dicil
quippe judicio jusliti;e iu ipso primo houiine pet- Mihi infimo omnium sanctorum data est gratia hwc,
c^ule " proialum esl, cum auJivit : Maledicta icrra in Cenlibus evangeiizare {Ephes. ui, 8)?
in operibiis tuis ^ {Gen. iii, 1). Et illud quod ad RE6P0NS10.
Abrabain dicilur : ilaledicam maledicenlibus tibi Non puio aposlolum Paulum ciim mentis sux con-
(xn, 5). Elrursum, quia maledictum hvore vindicUE cordiisse secreto, ut vere omnibus sanctis inlimuin se

prouiitur, voce Pauli pr^pdicaulis admonemur : De- esse dixeril. Yerbi causa, his qui erant Ephesi, qui
uedicite , et noUte maledicere [Rom. xii, 1-4). Deus Corinlhi, qui Thessalonica*, vel qui in toto orbe cre-
cr^o maledicere dicitur, cl lauicn 'naiediccre horao didcraut. Quod cum bumaniiaiis judiciiuu sit se

» Edil. jnxla B(Miedi(linos, blanda nianu laudes; e Edit. Benedictinor., exjustitice examine, ul fere
sed blandum n.inum laudis ouuics habcrc inss. ipsi omues eorum mss. Nic julianuji legit quemadmoduui
uoiant, siciil el nostcr auclor. veter» edil. et alise.
'' Etlil., excisi. f Edit., quia.

< Eiit. Bciicdicliiior., ipsi primo liomini peccaudi * Sic legi in omnibus mss. el in veler. edit. Parls.
sed ibi nolaiil aliquus csse inss. qui legunl ut saii- cl Basil. iiol.Tut Beuediclini, cum in aliis loco, veri-
ctus Juliaims. tatis, Iiai;eiitur, severitalis.
Edil., in opere tuo.
<* ^ Edil., consumpsu.
 :

189 ANTlKEIMENaN LIBRI DUO. — LIU. 11. f.DO

imBibtis sanclis infimum diccre, men<lacium esl rea- A reconcilians sibi (Jl Cor. v, 19) : quomodo Chrislu»
«s aliud in pcctore clausum habere, aliud
liugua in passione sua rlauiavit, Deus meus, Deus meut^
)romcre. Repcricndiim ergo est argumcnlum quod quare mc dcreliquisti {Matth. xxvu, 46)?
»1 Paulus vere onmibus sanclis inlimus fuerit, el la- RESrONSIO.

Tien de aposlolica uon ccciderit dignitale. Loquitur Vox ista, qua Christus clamavit, Deus meus, Deus
[)ominus in Evaiigelio ad discipulos : Qui vult in meus, elc, non ex persona Verbi, qiia unus cuni
robis major esse, sit oinnium minor ; et qui vult esse Patre et Spiritu sanclo permanet Deus, sed ex veleri

mmus, sit onmium novissimus {Matth. \\, 26, 27). homiuc, ooii quem ipse susceperat, accipienda est.

Quod Paulus opcre complebal, dicens : Puto enim lile nainque (Ex Aug. serm. 1 in psal. lxx, num.
juia Deus nos apostolos novissimos ostendit, quasi 12) qui perpoteDtiani inagn:e ^ divinitatis, qua Pali'i
morti destinatos {I Cor. iv, 9). Omnibiis igilur, qui sequalis est, resuscitavcrat mortuos, subito inter ma-
se propler Christum infimos esse cupicbant, aposto- Dus inimicorum infirmus faclus est, et quasi nihil
lus Paulus infimior erat, et idcirco major. Omnibus valens, apprehensus est. Sed quando prehenderetur,
tnim, inquit, illis plus laboravi; non autem e<jo, sed ni prinio illi in corde suo dicecent, Deus dereliquit

qratia Dei, qnce mecum est (xv, 10). Propler eum {Psal. lxx, H)? Unde iila in cruce. vox est
quam huiuilitalem, dnm omnium sanctorum est in- B Beusmeus, Deusmeus,ut quid me dereliquisli ? ^ua
fimus, data est haic ei gratia in Genlibus, ut evange- quid Deus dereliquit Christum, cum Deus esset in
lizaret invesiigabilcs diviiias Chrisli, et doceret dis- Christo mundum reconcilians sibi, cuin esset et Chrl^
pensalionem Christi mystcrii absconditain a sxcuris stus Deus, ex Jud^is quidem secundum carnem,. qui
ia Dco, qui universa creavit {Ephes. iii, 8, 9). est super omnia Deus benedictus in saecula {Rom.
EX EPISTOLA B. PAULI AD CORLNTHIGS II. ut, 5), Deus dereliquit ^ illum? Absit. Sed iu veleii

INTERROGATIO LIV. nosiro vox nosSra est «, quia siinul CFUcifixus est

Cum Paiilus dicat de semciipso in Epistola ad Co- velus Iwnio noster cum illo (vi, 6), qui de ipso ve-

rintbios, Non secundum carnem viciiuus. neque se- teri nosiro eorpus acceperat, quia Maria de Adain

cundum carnem mililamu& {II Cor. x, 5) quomodo

:
erat. Ergo quod iili putaverunl, hoc de cruce dixit
ad Romanos e coutrario scribit dicens, Ego autem Quare me dereliquisti ?

carnalis sum {Rom. vii, 14)? Et cuni alio ioco dicat EX EPISTOLA B. PAULI AD GALATAS.
vivere in se Christum {Cal. ii, 20), et Spiritura sanc- INTERROGATIO LVI.
lum, dicendo ; Propter inhabitantem Spiritum ejus in Qtiomodo Paulus aposlolus dicat, Si adhuc htmiui'
nobi» {Rom. viii, 11), quomodo quasi e contrario
q bus placerem, Christi servus non essem {Gat. i, 10)
loquitur, Quia non habilal in me, hoc est, in carne cura ilem alio loco prjecepit, Placete omnidus per
mea, bonum (vii, 18)? omnia, sicut ego omttibus per omnia placeo {I Cor.
RESPONSIO. x,32, 53)?
Si cui ista quae dicuntur contraria apostolicae di- BESPONSIO.
gniiati esse videniur, sic dicta accipial, ulApostoIus Haec qui non intelligunt, contraria putant. Sed non
haic ipsa non de sua persona, sed personani iufirmo- est ita : nam et non se placere hominibus recte dl-
nira in se suscipiens dixerit, hcec fortasse coniraria
cebat, quia in eo ipso non ut homiitibus, sed ut Deo
non putabit qui el carnalem se nominans, ei non
; placere, intuebatur. Ilemplacendum esse hominibus,
faabliare in se bonura pronuntiaiis, juxta quod Ori- recte praecipiebat, non ul hoc appeteretur, tanquani
genes refert (/n cap. vii, v. 14, Epist. ad Rom.), iion merces recte factorum; sed quia Deo placere non
in sua persona Aposlokis dlxit , scd tanquam docior possit, qui non se his quos salvos fieri vellel praibc-
Ecclesia;, personara in semetipso suscipiens infirmo- ret imilandum. Placet ergo Paulus, et non placel
rum, elicuit, juxta quod el alibi idem Apostolus ait: (Greg., Reg. Past. part. ii, cap. 8), quia in eo quod
Factus sum infirmis infirmus, ut infirmos lucrarer placere appetit, non se, sed ipsam hominibus placere
(/ Cor. IX, 22). Quanquam et beatus Augustinus ad D veritalem qucerit
Bonifaclum papam scribens {Lib. contr. duas Epist. i IMTERROGATIO LVII.
Pelagianor., n. 17), hoc ipsum de persona Apostoli Cum Paulus apostolus in Epistola ad Galatas rc-
accipi posse lestetur, quod dicit, Ego autem carnalis ferat per ordinera ubi primum post conversionein
*um, venundatus sub peccato : quia noiidura spiritale suam accesserit, dicens, Abii in Arabiam, et iteruni
corpus habebat Aposiolus. Sicut possit dicere Ego sum Damascum
: reversus {Gat. i, 17) : quomodo Lu-
autemmortalis sura; quod uiique non nisi seciindum cas in Actibus apostolorum eumdem Paulum posl
corpus intelligitur dixisse, qiiod nondum fuerat ira- acceptara fidcra Christi non Arabiara, sed
in iii Da-
morlalilatc veslilum. Quod etiam ctsi juxta hune inasco prius coinmoratura fuisse teslatur {Act. ix, 8,
mod-Jin seniiatur, nec sic erit bene intelligeiiii
con- seq.yi
Irarium. responsio.
iNTERROGATio Lv. HaPC a hcato Hieronymo sic cxplanata reperinuis
Cum Paulus dicat, Deut erat in Chrislo, mundum Comment. in Epist. ad Gat. cap.
{Lib. i, i, v. 47). D»
! 51i'-' !'(^ *"•'"»
</«•' Vileatia magna,. etc. « Edit. ulrobique erat.
»• Edit., hic, reliquit.
«3f S. JCLI.VNI EPISCOPI TOLETAHI (IM
eo qiiod Aposlolus dixil : Abii in Arabiam, et iterum A qviasi e conlrarto «bi videlnr rcspoiMieret dicens t

reversu* ttun Damascum, doq sihi videtur historue

< Scio quia non habitat in uie^ hoc ett , In earne mea^
ordo conveiiire, referente Luca in Aclif ms apostolonim bonum (Rom. vii, 18)?
(A.-t. li, ^ seqq.), quod cuui Paulus post (idem Cbri- RESPORSIO.
ftti (>er dies niulios Evangeiium Damasci ioqueretur Uxc quae sibi videntur contraria, ita a beato Au-
audeutcr, facUc fuerinl ei insidix, et in sporta aocte gustioo solvuntur, ubi contra Julianum disputaos,
p«i murum demissos sit, et veoerit in Jerusalem aii [Lib. vi,num. 7i) : < Non est contrarium sicul
(entaos se conjungere discipulis, a quibus cum vita- pulas, ul qui dicit, Vivojam non ego, viint vero in me
retur, et timerent ad eum accedere, a Bamaba ad Chrislus, dicat eliam, Scio quia non habitat in me,
upostolos illum essc perdactura; et ibr narrasse quo- hoc est, in carne mea, bonum. !n quantam quippe in
inodo Dominum videril in itinere, et Damasci fidu- illo vivit Chrisius, in taotum expugnat et superat
cialiter egeril in nomine Jesu. Erat; inqurt, cum illis quod non habiiat bonum in ejus came, sed malum.
intrans, et vxiens in Jerusalem, et fidttcialiter agens in Neque cnim rectc cujusquam spirilus coiicupiscit •
tiominc Domini, loquebatnr quoque, et dispulabat cum adversus carnem suam {Gat. v, 17), nisi babitaret ia
Grcecis: illt autem queerebant occidereeum. Quodcum ilio Spirilufisaoctus >> . >

cognovisseni fratres, deduxerunt eum Cwsaream , et B INTERROGJITIO UX.

dimiserunt Tharso («.28 seq.). Hic autem dicit se Cum Paulos Galatis prxdicet : Sl circumcidamini
primum isse in Arabiara (Ga/. i, 17), et iterura Christus vobis nihil prodest (Ibid., 2), quomodo quasi
Teversum Damascum, post trieonium venisse Jero- e contrario Romanis praedicare videtur : Circumcitio
solymam, vidisse Petrum, etcmn eo mansis&e die- quidem prodest, si legem -custodias {Rom. ii, 25)? El
bus quindecim, nee prieter Jacobum fratrem Domini, Infra : Quid ergo amplius est Judceo ? aut quoe tUilitas
altenim cognovisse. Qua- ut 'vera credantur (dubia circttmcitionis ? Muttum per omnem modum. Primum
quippe videri absentibus polerant), sub testatione quidem quia credita sunt illis, etc. {Rom. lu, 1, 2).
confirmat,; dicens : Qua; autem dico vobis, eece co^ RESPONSIO.
ram Deo,. quia non mentioi {Ibid^ v. 20). Possumus Hxc duo quae sibi videntur esse cootraria, ita a
ae&timare, isse quid^ Paulum secundum Lucse hi- beatd Hieronyrao solvuntur {Lib. ii Comment. iu
Bloriam in Jerosolymam , nou quasi ad antecessores Epist. ad Gal., cap. v, 2) : « Si enlm bis qui circum-

apostolos, ul aliquid ab iilis disceret, sed ut persecu- cisi snnt Christus nihil prodest ,
quomodo legem
tionis impetum declinaret, qui sibi Damasci propter custodientibtis prodest circumcisio?Quod quidem hac
Evangelium Cbrisli fuerat concitatus, et sic venisse respoosione solvitur, ul dicamus Episiolam qusead
Jerosolymam, quasi ad quamcunque aliam civita- ** Romanos scripta est, ad eos esse directam qui ex.
lem, et inde eum statim propter insidias recessisse, Jiidxis Genlibusque crediderant ; et hoc egisse Pau-
et venisse Arabiam sive Damascum, atque inde lom, ut neuter populus offenderetur, quo scilicet
post triennium ad videndum Petruin Jerosolymara 6uum utraque plebs privilegium possideret, ul nec .

revertisse. Vel certe ita. Statim ubi baptizalus s\t, Genliles circumciderentur, nec circumcisi adduce-
et accepto cibo coofortatus, fuisse eum cum discipu- reiit prseputinm. Ad Gaiatas autem soribeos, alio
lis, qui erant Damasci, per dies: aliquot, et stupen- usus sit argumento. Noo enim erant ex circumci-
tibus cunctis in synagogis Juda^orura prxdicasse sione, sed ex Gentibus, qui crediderant, nec poterat
continuo, quod Jesus essetFiiius.Dei, et.tuncjsse in eis prodesse circumcisio, qoi post Evangelii gratiam
Arabiam, et de Arabia Damascum. revertisse,- et ibi iterom ad legalia reverterentur elementa {Gal. iv,
fecisse triennium, quos dies multes Scriptura testa- 9). Et in Actibus apostolomm {Act. xv, 1 «c^.^narrat
tur, diceos : Cum implereniur autcm dies muUi, con' historia, cum quidam de circiHncisione surgeotes as-
ailium fecerunt Judcei, ut eum interficerent.. Notce a»- seruissent eos qui ex Gentibus credideraot debere
tem factm sunt Paulo insidice eorum, et custodiebant. circumcidi, et legem custodire Moysi , seoiores qui
porta* die ac nocte, ut eum interficerent. Accipientea j. in Jerosolymis erant et apostolos pariter coogre-
autem discipuli ejus nocte, per murum dimiserunt galos statuisse per litteras oe superponeretur eis
eum , aubmittentes in sporta, Cum autem venisset jugum legis, nec amplius observarent, nisi ut custo'

Jeiasalem, tentabat conjungere se cum^ discipulis direot se tantnm ab idolothytis, eta sanguioe, et a
{Act. IX, 25 seq.). Lucam vero idcirco- de Arabia fornicatione, sive, ut in nonnullis exempiaribus scri-
prsBterisse, quia forsitan nibil dignum aposlolatu io pliim est, et a suffocat-is. Et ne resideal uila dubita*
Arabia perpetrarat, ei ea potius compcndiosa narra- tio,. quod circumcisio nihil prosit, sed propier eos

tione dixisse, quae- digna Chiisli Evangelio videban- qui exJudaeis crediderant ad Romanos de circuinci*

tiir.Nec hoc segnitix aposlch deputandunu si frustra sione senlentiam temperarit, paulatim ad Epistol»'
in Arabia moratus sit ; sed quod aliqua dispensatio et ejusdem posteriora descendeiis, uec circumcisionem,
Dci pncceptum fueril ut taceret. » nec.prasputium aliquid valere nwostravit, dicens :

INTERJI0GAT10 LVIIl. Circiitncjijo itaque nihil est , et prwputium nihil eat

^

Cum Puulusaposlolus (jeise.dicat,- Fire-y/im non ted observatio mandatorum Dei (/ Cor. vii, 19). In

e$c, rivit wro in-me Chrittua{CaL l\; 20) : qnomodo tantum enim circumcisio nibil «st, at IsraeliUc*

• Edit., concupiscerct. 1> Edil., Spiritus Chriiti.

 :

893 ANTIKE'MENnN UBRl DUO. - L!B. H. 691

quoquedomuisecircumcisjonejactanti nibil piofue- Kcharitale, et sjjirUu mansuetudinis (I Cor. iv, 21)?

rit, prophcta memoranle : Omnes gentes incircum- RESPONSio (Ex fljeronym., lib. ui in Epist. ad Calal.,
domus autem Israel incticumcisa corde cap. VI, 1).
cisce carne,
(Jer. IX, 26); el incircumcisus Melchisedech circum- Sj enim ibi ad peccatores non in spiritu mansr.e-

cisum benediceret Abraham {Gen. xiv, 19). > tudinis, sed in virgqi se venire dicit, quomodo nunc
INTERROGA.TIO LX. iliis qui \v. aliquo peccalo prseventi fuerint, non vir-

Cum Paulus apostolus in epistola ad Galatas prae- gam adbihet, sed spirilum mansuetndinis? Yenim
dicct, diceus, Quia si circunicidamini, Christus vobis ibi ad eos .dicitur qui, post peccatum non sentieiites

nihil prodest {Gat. v, 2) : ciir in Actibus aposlolorum errorem suum, nolebant majoribus subdi, et poeni-

contrasuam pncdicationeni videatur egisiie, cum teniia corrigi. Ubi vero peccalor, inteUigens vulnus

Timolheum ipsediscipuium circumcidit {Act. xvi, 5)? suum, tradidil medico se curandum, ibi noa est

RESPO.NSIO. virgn necessaria, sed spiritus lenitatis.

Utraque prudcnti salubrique consilio in principio INTERR0G\TI0 LXII.

nascentis Ecclesia acta sunt, ut el carnalis circura- Cum in Epistola ad Galatas prsecipiat Pautos, di-
cisio in Christo irapleta, pryedicante Apos'.oIo ,
jam cens : Alter alterius onera portate {Gal. vi, 2, 5),

cessare deberet, et tamen in primis illis Cbristianis, B quomodo quasi e contrario videtur in subsequcnli-

qui ex circumcisione crcdiderant, coutra diuturnam bus dicere : Unusquisque onus suum portabit? Si
consuctudinem non statim carnis circumcisio prohi- enim unusquisquc oous suum portabit, alter alterius

bpretur, ex hoc scandaium Ecclesiae nasceretur,

ne. onera portare non poterit.
sed paulatim pcrsuadendo ad inlellectum perfectum RESPONSio {Ex eod., ibid., ad v. 5).

ducereiitur. Sic enim de ejusmodi quoestioue in li-, Sed videndum quod ibi praeceperit ut peccanle»

bris coatra Faustum beatus disputat Augustinus. nos in hac vita invicem sustentemus, ei in prscsenti
Ait enim {Lib. xix, cap. 17) : f Primos illos Chri- 6.'ccuIo alterutrum auxilio simus; hic autem de Do-
stianos, qui ex Judxis crediderant, qui secundum raini dicat in resurrectione judicio, quod non ex alie-

legis veteris pnecepta nati eraut atque instituti, rius peccato et comparaiione deterioris, sed juxta

jusserunt > eos apostoli patrium ritum traditionem- nostrum opus aut peccatores ab eo judicemur aut
que servare, et eos quibus boc opus erat, ut con- sancti, recipienle unoquoque secundum opus suum.
gruerent ilk)rum tarditati moribusque, monuerunt. Obscure docemur per hanc sententiolam novum
licet

Inde est quod Timotheum Judxa matre et Grseco dogma quod lalitat, Dura in proesenli sxculo sumus,
patre nalum, propter illos ad quos talis ^» cum eo ve- sive orationihus, sive consiliis invicem posse nos ad-
nerat, eliam circumcidit Apostolus {Act. xvi, 1 seq.)^ juvari; cum vero ante tribunal Christi venerimus»
alque ipse inter eos morem <^
bujusmodi custodivit, nec Job, nec Danielem , nec Noe rogare posse pro
uon simulatione fallaci, sed consilio prudenti, Neque quoquam ( Ezech. xiv, 14 ), sed unumquemque por-
enim ita natis, et ita institulis noxia erant ista, tare ouus suum.
quamvis jam non essent significandis fuluris neces- INTERROGATIO LXIII.

saria. Magis quippe noxiura eral, hxc lanquam noxia Cum Paulus dicat, Mihi absit gloriari, nisi itt

prohibere in his hominibus usque ad quos durare de- cruce Domini nostri Jesu Christi {Gal. vi, 1-4) : quo-
bueruDt. Quoniara Christus, qui omnes illas prophe- modo inveniiur in mullis rebus aliis gloriatus essc,
tias implerc venerat, sic eos iuiliatos invenerat, ut sicut in loco illo ubi dicit , Libenter gloriabor in in~
Jam de caetero qui nuila ta!i necessitudiue leneren- fimiitatibus meis {II Cor. xii, 9 ) ?

tur, sed ex diverso veluti parieie, id est, praepulio RESPONSio (Exeod. Hieronym., ibid., ad v. 14).
ad illum angularcm Iapidem,qui Christus est {Ephes. Quomodo nunc dicit , 3/i/ii absit gloriari, nisi in

II, 14, 20), convenirent, ad nulla talia cogerenlur. cruce Christi, cum in alio loco de aliis glorielur, uk
Si autem his qui ex circumcisione venerant, tali- ibi > Ila per vestram gloriam, quam habeo in Christo
busque sacramentis adbuc dediti erant, ultro veilenl Jesu {I Cor. xv, 31)? Sed sciendum quod oinnis
sicut Timotheus conferre congruentiain, non prohi-
D illa glorialio ad crucem rclata, glorla crucis.sit; ei
bcrentur. Verum si in hujusmodi legis operibus pu- quidquid dignum iavirtutibus peipctralur, hoc lieri
larenl suam spem saluiemque contineri, tanquam a ob Domini passionein.
certa pernicie vitareutur d. Unde ct illud Apostoli
EX EPISTOLA B. PAUU AD EPHESIOS.
Ecce ego Paulus dico vobis, quia si circumcidamini, hNTERROGATIO LXIV.
Christus vobis nihil proderit. > Cum in Epislola ad Ephesios Paulus-de Cbristo
INTERROGATIO LXI. dicat quod Pater omnia siiijeceril sub pedilnis ejus
Quomodo Pauius qui Galatis pncceperat, Si pripoc- (
Ephes. I, 22), quomodo alibi dicit : Necdum ei vi-
cupatus fuerit homo in aliquo delicto, ut in spiritu demus omnia subjecta {Hebr. i!,8)?Necnon et iilud,
mansuetudinis instrueretur (Gfl/, vi, 1), iienim iu Oportet eum regnare, donec ponat omnes inimicos snb
consequeDtibus quasi e contrario his ipsis videlur pedibus ejus{I Cor. xv, 25). Si necdum subjecLa
dixisse: Qtiid vuUis? in virga veniam ad voSy an iu sunt ei omnia, et oporlct eum regnarc douec ei siil>-

• Edit., siverunt. « Edit., mortem.

i>
Edit.. ittles. ^ Edil.. eltt-ulvr
 :

693 <. JILI.VM EPISCOM TOLETAXl 696

jicianUir, quomoJo minc sub ivtlibusejus Dcus nni- A EX fiPlSTOLA B. PACLI AD PIHLIPPE.NSES.
versa siiiijccil? niaximc cuia et in alio loco Paulus INTEKKOGMiO LWll.
ipse lcstelur : Cum autem ei snbjecta fuerint omnia, Qiiomodo PauUis apostolus tlicil, Cupio dissoM el
lune et ipte Filius subjicietur ei qui tibi subjecil om- esse cum Christo ; necnon el illud, Mihi vivcre Chtt-
nia, ttt »it Deus omnia
omnibus {I Cor. xv, 28)? in stus est, et mori lucrnm [Pkilip. i , 21 , 25) : cum e con-
nrspo.Nsio (Cx eod. Ilicronym., ibid., ad cap. i, 22). Qui sumus in koc habitaculo,
trario dicerc videatur,
Ergo aut secundum prxsenliain id quod futurum ingemiscimus gravati, eo quod nolumus exspoliari ,
esl, quasi jam ruclum essei commcmoral; aul cerie sed supervesliri, ut absorbeatur quod mortale est a
si de pncteri^o sentiendum est, sic debemus acci- tita{Il Cor.v,i)'i
pere, qiiod eiiam ea qux non sunl ei voiuntate sub- BESPONSio (Ex Gregor. Magn., lib. xxxi Mor., n. 70).
jecta, naiurx condilione deservianl; verbi causa, Mirainus « Paulum quomodo ainat quod refii-
hic
dxmones, Judaei, et Gentiles. Non enim scrviunt gial, refugil qux amct ^. Ecce enim et niori deside-
Christo, nec subjccti sunt pedibiis ejus, ei lainen rat, ct lamen carne exspoliari formidat. Cur boc ?

qitia ab eo in bonam parlcm crcati sunt, subdiii sunl Quia etsi victoria in porpeluumI;ell(lcal, ipsa nihilo-

potestati ejus invili, tametsi advcrsum cum rcpu- ininus ad pracscns paMia porturbai; et quamvis
gnenl liberi arbilrii voluniate. » vincat araor subsoqurnlis muneris, tangit tamen non
INTERROC.VTIO LXV. sinc moerore aniinuin pulsus doloris. Sicul enim vir
Cum Paulus Ephcsios imitatores Dei suadeat lieri, forlis, cum vicino Jain belli oerlamine, cum armis
dicens, Estote imitatores Det, sicut fitii chafissimi accingitur, palpitat, et festinal«, iremit et sa;vil;
(Ephes. v, i) : quoinodo Coriuthiis dicit, tmitatores <juasi pavere per pallorem cernitur, sed per iram ve-
mei estole^ sicul et ego Ckristi {I Cor. xi, 1)7 hemenler urgctur, ita vir sanctus, cum passioni
HtspoNsio (Ex eod. Hieronyra., Cominent. inEpisl. ad propinquare se conspicil , el naturae suae infirmitate
Epk. cap. V, 1 ). concutilur, et spei suae solidilate roboratur ; ct de
Corinthii etenim non poterant stalim imitatores vicina roorte trepiJat, et lamen quod moriendo ve-
Christi Geri, sed grande iliis erat, si imitatores pos- rius vivat, exsuliat, ad regnum quippe non potest
sinl imitaloris cilstere. Ephesiis vero , quasi his nisi interposita morte transire. Et idclrco el confi-
qnos jam mysteria tanta docuerat, non ail : Imita- dendo quasi ambigil, et quasi ambigendo conGdit, et
tores mei estote, nec imiiatores Christi, sed imilalo- gaudens nietuit, el motuens gaudet, quia scit quoj
res Dei. Non quod minus sit imilatorem Christi esse ad bravium quietis non pervcniat, nisi quod inleija-
quam Dei (Deus quippc Christus est), sed quod aliud cet cum labore transcendat. Sic nos, cum morbos a
bitsccundum hominein illum imilari, aliud secun- C corpore repellere cupimus, tristcs quidem amarom
dum Deum. Nam etsi Christum secunduin carnem purgalioiiis poculuin sumimus ; certi autem de sub*
nntca noveramus, nunc jam ncquuqnam eum novi- sequenti salute gaudemus, quia enim pervenire cor-
mus secundum carnem (7/ Cor. v, 16). Nec cnim pus aliter ad salutem non valet, in potu libet etiam
puto quod in cseteris quxcunque Deus bomo
fecit, quod txdet. Cumque amaritudini inesse vitam ani«
Deum possit imitari ; sed, verbi causa , ut quomodo mus conspicit, moerore turbatus hilarescit.
iUc clemens est, et pluit siiper bonos ct malos, etc.
INTGRROGATIO LXVIII.
(Mutth. V, 45), sic ctiam nos bonitatem nostram
Quomodo Paulus apostolus quasi per conlrarium
&uper omnes homincs efTundamus. Quod cum fecc-
loquens, modo perfectum. inodo imperfectum sese
rimus, filii dilecti, vel iinitatores sivc ipsius Pauli,
testetur? Dicit enim in Epistola ad Philippenses
sive Dei erimus.
I.NTERROG.VTIO LXVI. Xon quod jam acceperim, aut jam perfectus sim. Ubi

Cum secundum omnes Scripiuras divinas mundi subjungit, Quicunque ergo perfecti tumus (
Pkilip.

rectorem sicut et creatorem Denm soliim accipia- III, 12, 15).

mus, quomodo e contrario vidctur Paulus apostolus RESPONSIO.

dicere : Non est nobis coUuctatio adversus camem et D pg j,-,g igiiur gemina perfectiono, hoc keatiira Ani-

sanguinem, sed adversus principet et potesiates, et brosimn seiisissc repenmus. Yidimus, inquil, iin-

rectores mundi tenebrarum hurum {Eplies. vi, 12)? possil)iIe esse ut perfecte quis immaculatus csse
RESPONSIO. possit in corpore constitutus, cum etiam Paulus inw
In eo quod diabolus vel angeli ejus in membris ad pcrfectura se dicat. Sic enim habet Non quod jam :

6C perlinenlihus regniiin snum exicndunt, rectorcs acceperim , aut jam perfectus sim. Et iamcn posl
ulique mundi ab Aposlolo nominanlur. Rectores paululum ait : Quicunque ergo perfecti sumus. Nisi
eiiim eos mundi dixit, quia ipsi regunt dilectores forte quia est pcrfectio alia in hoc mundo, alia post

raundi. Non enim regunt mundum, ut rectores sint hanc vitam, illum inteUigamus perfectum, de quo

coeli et terrae scd mundum peccalores dicit. Unde ct

, dixit ad Corinlhios : Cum veneritquod perfeclum cst
in Evangelio scribitur, Et mundus eum non cognovit ( / Cor. xiii, 10), et alibi : Donec occurramus omne»
{ioan.i, 10). in unitale fidei, et agnitione Filii Dci, in virum perfe-

• Edit., videamus. « Edit. : cum vicino cerlamine armit acctngi-

k Edii. ; aimeL quod refugit, quomodo refugiat tur, et palpitat, et festinat, etc.
tiund ataat.
»7 AMIKElMENilN Lir.RI DUO. — U\i. 11. 608

um, in mensuram (etalU ptenitudiHis Cliristi {Epkes. \ responsjo (Ex Aug., stj/n. H inliunc psal., n. i «. i).

Quid est hoc quod orat ul sibi lex a Donnno po-

PAULI AD TIIESSALONI- natur, si non ponitnr juslo? An eo niodo non ponitiir
EX EIMSTOLA B.
justo, quoraodo posita est populo contumaci in ta-
CENSES.
buUs non in labulis cordis carnalibus (//
lapideis,
INTF.RBOG/IHO LXIX.
Cor. m, 3); secundum Teslainentura vetus in monte*
Cum Paulus apostolus de resurrecitonfi uliima lo- Sina {Exod. xxxi, 18), quod in servitute ^ generat,
[uens, inter cttera Hicit, Mortiii, qui in Clirislo sunt non secundum Testamenlum Novum {Gal. iv, 24),
eturgent prim ; deinde nos qui vivimus, simul cum dc quo scriptum est per Jcreraiam prophetam : Ecce
rapiemur ohriam Christo in aern, et sic semper dicit Dominus consummabo domui
llis dies veniunt et
, ,

um Domino erimus ( / Tliess. iv, 15, 16) : quia (li-

Israel etdomui Juda Testamentum Novum, non »e-
;it, sic semper erimus, quonioio Joannes iii Apoca- cundum tcstamentum quod disposui patribiis eorum
ypsi dc rcgno sanctorum praefinilum tempus posuit in die qua apprehendi manum eorum, ut educerem
licens : Et regnabunt cum Christo mille annis {Apoc. eos de terra Mgypti, quoniam ipsi non permnnserunt
«,4)? in Testamenlo meo, et ego negligam « eos, dkit Do-
respossio.
B minus ; quoniam hoc est Teslamentum quod consti-
Nunquam diccret sanctus aposlolus de se vel de
tuam domui Israel, post dies illos, dicit Domimis:
loininihus sanciis aiiis : Simul rapiemur in nubibus
Dabo leges meas in vientes eorum, et in cordibus
^binam Chnsto, cum Dvmino erimus ,
et sic seniper
eorum scribam eas {Jer. xxxi, 31 seq.) ? Ecce quo-
li aliquos saQctos nosscl reccptis jam cum beata im-
modo vult iste iegeni sibi poni a Domino non sicut ;

mortalilate corporibus cum Christo regnaluros ad

injuslis et non subdilis ad Veius Testamentum perii-
lcinpus. Non enini seraper cum Domino erunl, si
nentibus posita est in tabulis lapideis ; sed sicut san-
lantum mille annos cum eo, resurrcciione facla, re-
ctis filiis liberaj, hoc est, supernaj Jerusalem, filiis
goabunt. Acper hocsi id quod dicitur scmper, iion
promissionis, filiis hxreditatis aeiernse, sanctoSptrilii
habct fmcm, non erunl mille anni, qui cuin finili
tanquam digito Dei in mente datur, et in cordibus
fuerint, faciunt iinem, Scd ut haec sibi contraria non
scribitur : non quod ^ memoria teneant, ct vitam ne-
pulentur, breviter h»c dicta lecior i:.lclligit. Quod
gligant, sed quod<i sciant intelligendo, faciant dili-
enim Aposlolus dicit, Sic semper cum Domino eri-
gendo, iii latitudine amoris, non in timoris angusliis.
mi«, utique de futuri judicii tempore dicil , ex quo
Cur ergo isie adhuc poscit sibi legera poni, quae uli-
cum Christo sine (ine regnabimus. Quod autem Joan-
que, si non ei posila fuisset, non viam mandatorum Dfi
nes in Apocalypsi de regno sanclorum dicit, Et rc- (]
in cordis latitudine cucurrissel? Sed quia proficiens
gnabunt cum Cltristo mille annis, de tempore bujus
loquiiur, et Dei donum novit esse quod prolecit ^,
vitx isti mille anni accipiuntur. Quod interjectiiiii
quid aliud petit cum sibi legcm poni petit, nisi ut in
est inter duos Christi adventus, unura iucarnationis,
ca magis magisque proficial? Qui utique legem se-
et alierum judicii sui, quod tenipus medium, quan-
cundum htt- ram novcrat; sed quia littera occidit,
torumcunquc aniiorum spatiis extendatur, propterca
spiritus vivifical (// Cor. iii, 6), orat ut per spiritura
mlle annos appellavit, ul aui a toto partem iropice
faciat quod per liltcram sciehat.
cogat inlelligi, aul plenilndinem ipsius nnmeri qui
INTF.RROGATIO LXXI.
dicitur niille, inter adventum priinum Christi et se-
cunduin quidquid
Quomodo Pauhis dicit, 0?« omnes homines mlt
erit leniporis, comprebendat. Cuin
salvos fieriy e'. ad agnitionem veriinlis venire (/ Tim.
Chrislo enim sancli mille annis regnare dicuntur
II, 4) : cum e conlra Scriptura dicat , Deus cui vult
propler Ecclesiam Dei, quae i« regno lidei a teni-
miseretur, et quem vult indurat {Kom. ix, 18)?
pore incanialionis Chrisli usque ad lempus judicii
superventuri in fide fifSPONSIO.
et opere dilalata extenditur.
Nara hoc est dicere pro sanclis, quod cmn Chrislo Si Deus omnes homines salvos Qeri vnlt, qiionimlo

mille annis regnabunt, quasi pro fidelibus electis, ^ omnes salvi non fiunt? Aul si omiii*i> salvi fiiuit,

q«i intra Ecclesiam per totum hoc tempus quod in- quod uliquc iion cst,quomodo aiibi scriptum est,
tcr duos advenlus interjacet, cum Christo iii Eccle- Deus cui vult miserelur, et qnem vult indural? Scd
sia fideliier vivunt. ita debenius inteliigerc quod scriplum est (Ex Aug.

£X EPISTOLA Enchirid., cap. 105), quia omnes homines vult salvot

B. PAULI AD TIMOTHEUM K
fieri, laiiquam dicer»;tur, nullum liominein fteri sal-
INTERROCATIO LXX.
vum, nisi quem fieri ipse voluoril non quod nullus :

Cum Panlus aposlolus dical, Justo lex non est po- sit hominum, nisi qiiem salvuin fieri vellet, sed quod
iita (/ Tim. i, 9) : quomodo Psalmista Icgem sibi nullus fiat, nisl quem velit. Ac proindo quod dicit
dari poscit, dicens, Legem pone mihi, Domine, viam omnes, a toto pariem intelligi voliiit : scilicet, (^uod
iHtlt/tcationum tuarum et exquiram cam scmper
, omnes eos salvos ficri velit, (jnos ex omni genere
(Pm/. cxviii, 55)?
humano salvandos essc elcgerit. Ac per hoc cuulra^

• Edit., ex monle.
^ Edit. in utroque loco quam.
^ Edit., serviiutem. e Edil., proficii.
• Edil., ncqlexi.
699 S. JLLIANl EPISCOW TOLETANI 703
rium oon csl iili s«nlentix, Deut cui vuU miseretur, A vitSelicet sopra homioes sunt.
ft quem vult indurat : quia et cui miserelur, pcr EX EPISTOLA B. PALLI AD TIMOTHEUM H.
misericordiam salvatur; qnem indurassc dicltur, INTERROGATIO LXXIV.
p3r judicium relinquetur. Indurare enim diciiur Cum Paulus Timotheo praecipiat, dicens : yoli ver-
D43HS eura quem mollire noluerit, sicut eliam ex- bis contendere {II Tim.
quasi e ii, 14) , quomodo
caK^are dicendus est enm quera illumioare nuluerit, coniiario videtur Tilo iterum praicepisse, io leco
vel repellere eum quem vocare destiierit. illo, ubi qualis debet esse episcopus, instituit,
di-
INTERROGATIO LXXII. cens : Vt polens sit in doctrina sana, et conlradicen-
Cum Paalus in Epistola ad Timolheum prima mu- le^ revincere {Tit. i, 9)?
lieres in ecclesia lacere praecipial, dicendo, Docere RESPONSIO.
autem mulieribus non permitto (/ Tim, ii, 12) : quo- Hfcc duo qu« videntur conlraria quam difTeren-
modo ad Titum scribens, docendi feminis tribuat liam habeant, in libris sancti Auguslini De Doclrina
polestatem, id est, ul bene docenles sint, et pruden- chrisliana sic inveniunlur exposila {Lib. iv, cap.
28,
tiam doceant {Til. ii, 3, 4)? n. 61). Aitenim, boc ipsum lestimonium Pauli po-
RESroMSio (Ex Hieronym., Commentar. in Epist. nens, Noli verbis contendere ; ad nihil enim utile esl,
ad Tim. ei Tit.). B nisf ad subversionem audientium. Ubi stalim
sub-
Quse ita a majoribus solvuntur, ut contraria sihi junxit : « Nec enim hoc ideo dictum est, ut adversariis
nullo modo videantur. Sic enim intelligendum esl, oppugnaniibus veritatem, nibil nos pro veriiate Ji-
ut in viros feminis sit doclrina sublaia, cxterum camus. Et ubi erit, quod cura ostenderet qualis esse
adolescentulas doceant., quasi (ilias su.ns. Et ideo episcopus debeat, aii inier cactera, Ut potcns sit m
cum mulieres jubet Apostolus ut bene docentes siot, doctrina sana, et contradicentet redarguere? Verhia
e( priidentiam doceant, docere quidem illis permi- enim contendere, est non curare, quomodo error
sit, sed feminas, noo viros : et hoc non in ecclesia, a Teritate vincaiur, sed quomodo lua dictio dictioni
sed privatim , ut non sit prsecepto illi superiori con- prseferatur alterius. Porro qui non verbis contendit,
trarium quo jubet ut mulieres in ecclesia taceant. sive submisse, sive temperate, Sive granditer dicat,

INTEKROGATIO LXXIII. id agit verbis ut verilas pateat, veritas placeai,

Cum Apostolus de Deo dicat, Qui lucem habitat veriias raoveat. > Cum ergo conlra veritatem con-
inaccessibilem ; quem vidit nulltis hominum, ted nec terditur, vanitatis est vitium. Cum aulem rainister
videre potest (/ Tim. vi, 16) : qnomodo Psalmista vcrbi Dei poiens esse jubetur in doctrina sana, ut

dicit, Accedite adDominum, el illuminamini {Ptal. cwitradicentes revincaniur, spiritualis doctrioae ert
Yxxiii, 6)? Quomodo ergo accedendo illuminamur, ^ m«gtstenum, qno verilali, non vanitati servitur.
si ipsani lucem, qua illuminari possumus, non vi- INTERROGATIO LXXV.
demus? Si vero accedendo Ad eum ipsam qiia illu- , Quomodo Paulus Timotheum admoneat, Argue,
minamur lucem viderous, quomodo inaccessibilis esse obsecra, increpa in omni patientia et doctrina{Il Tim.
perhibetur? IV, 2) : cum e contrario Tilo prxcipiat, Argue cum
BESPOJisio (Ex Gregor. Magn., lib. viii Afor., n. 92). omni imperio {Tit. ii, 15)?
Qua in re pensandum est quod inaccessibilem RESPONSio (Ex Gregor. Magn., Reg. Past. part. iii,

dixit, sed homini, sed humana sapienti ^. Scriptura cap. 16).

quippe sacra omnes carnalium sectatores humanitatis Quid est quod doctrioam suam tanla arte dispen-
« ex his duobus imperium
nomine nominare •> solet. Undede eisdem Apostnlus sat, ut alleri ^, atque alteii

quibusdam discordantibus dicit : Cum enim tit inter patientiam prxponat ^, nisi quod mansuetionis spi-

vos zelus et contentio, nonne carnalet ettis, et secun- ritus Titum , et paulo ferveniioris vidit esse Timo-
dum hominem ambulatis (/ Cor. iii, 3, 4)? Quibus theum? Illum per semulaiionis studium inilammat,
paulo posl subjicit : JSonne homines estis ? El uode hunc per lenitatem palienlix temperat.
alias lestimonium protulit : Quod oculus non vidit, EX EPISTOLA B. PAULI AD HEBRJIOS.
nec auris audivit, nec in cor homims ascendit, quce ISTERROGATIO LXXVI.
prceparavil Deus diligentibus se-{ii, 9). Et cum Cum in Epislola ad Hebrjios scriptum sit, Omnia
bominibus dixisset absconditum, inox subdidit : No- nuda et aperta sunt oculis ejus {Hebr. iv, 13) : quo-
bis autem revelavit ^ per Spiritum suum (u. 10), ipsum modo Dominus mala Sodomorum increpaturus, quasi
se ab hominis vocatione discernens, qui raplus supi*a ignorans de eis dicere videtur, Descendam, et videbo

hominem divina jam saperet. Ila etiam hoc loco utrum clamorem qui venit ad me opere compleverint,
cum lucem Dei inaccessibilem perhibet « ut osten- , an non est ita, ut sciam {Gen. xviii, 21)?
dcret quibus subdidit : Quem vidit nullus hominum, RESPONSio (Ex eod. Greg., lib. xn Mor., num. 46).

sed nec videre potett. More suo homines vocans Ut oos auctor vllje nostrx a prsecipitata sententbne
omnes humana sapienles, quia qui divina sapiunt prolatione compesceret, cum omnia nuda et apcrla

* Edit., ted omni homini humana tapienti. Ita Be- d Edit. posl revelavit, addunt Deus.
n«dictini, sed ibi notant lecliones aiiquas nostrx e Edil., perhiberet.
congruentiores. f Edit. : nt in exhibenda hac alleri impcrium, etf.
* Edit., notare. 8 Edil. raelius : propoHai:
* Edit.. iisdem Aiwtfetu».
 : ;

701 ANTlKEfMENnN LIBRI DUO. LID. n. 702

iint oculis ejus, mala lamen Sodomorum * iioluit A animo solo, utcum lcgcDci cxcoli coepcrit, surgaut

audJta judicare, qui ait : Clamor Sodomorum et Go- cx ea rami qui fructus bonorum operum feruni.
,

inorrhiporum mttltipticalus ent, et peccatum eorum ag- Non ergo ex operibus radix jusiilia;, sed opera cx
gruvctum est nimis : Descendam et videbo utrum cla~ radice justilia;, quam Deus accepto .fert etiam sine
inoTemqiA venit ad me opere eompleverintt an non operibus. In hoc quoque capituio Pauli apostoli,

e$i ita, ut $ciam. Oranipotens itaque Dominus et quo ait : Ei vero qui non operatur, credctUi autem in
omnia sclcns» cur antc probalionem quasi dubitat, eum qui justificat impium, reputatur fidet eju$ ad

fiisi ut gravitatis nobis cxeraplum proponat, ne n>a!a justitiam, ila nl quidam doctor edisserens dicat
liomiDUQi ante praesumamus credere quara probarc? ( Convertcntem impium per solam fidem.
justificat

Ecce per angelos ad cognoscendum mala dcscendit, i»

Dcus, non per opera bona, quse non babuit, aiioquin
moxque facinorosos percutil ; atque ille paticns, ille per impietatis opera fuerit puniendus ; simul atten-<

mitis, ille de quo scriptiun cst : Tti auiemy Domine, dendum quia non peccalorera justificari per solam
cum tramjuiUitate judicas {Sap. \\\, 18), ille de quo fidem, sed impium, hoc est, nupercredcniem, asse-
rursiimscriptum est : Dominus patiens est reddiior ruit , secundiim proposilum Dci , quo proposuit
{Eccli. V, 4) ; in tanto crimine involutos inveniens, gratisper solum fidem pcccala dimittcre. i

quasi patientiam praetermisit et dieni exlremi judi- B

,
EX EPISTOLA I B. PETRI APOSTOLI.
cii eispcctareadvindlctara noluit, scd cos igne judicii
INTERRGC-ATIO LXXVIU.
ante judlcii diem praevenit. Ecce maium ,et quasi
Quofflodo Petrus de Deo dical, In quemdesiderant
cum difficultale credidit, cura audivit, et taraen sine
angeli pros^ncere (/ Petr, i, 12) : cum in Evangclio
lurditate percussit, cum venim cognoscendo reperit
Cbristus dicat-, Angeli eorum semper vident faciem
Dt «obls videlicet daret exemplura, quod majora
patris mei, qui est in cetlis {Matthi xviii, 10)?
crimina, et larde credenda suut cum audinotur, et
wmMor., n.9I).
RESPONSio (Ex Gregor- Magn., lih.
cilius punienda sunt cum veracitcr agnoscuntur.
Nunquid aliud Veritas, aliud (^aedicalor.insonat
EX EPISTOLA CATIIOLICA B. JACOBI veritatis? Sed si sententia utraque confertur, quia
APOSTOLL sibi nequaquam discordet cognosciUir. Deum quippe
INTERnOGATIO LXXVII. angcli et vident» et videre desiderant, ut effeclu

QuoitmkIo Jacobus dicat, Fides sineoperibus mortua siii desiderii minime defraudentur. Desiderium sine
esi{Jac. II, 17, 20, 26) : cum e contrario Paulus vi- fruclu <=
anxieiaiem habet, et anxietas poenam. Beati
dcatur dicere, Ei vero qui non operatur, credenti vero angeli ab omni pocna anxietalis longe sunt,
ttutem in eum qui justificat impium, reputatur fides q quia nunquam simul poena et beatiludo conveoiunt.

ejui ad justitiam sccundum prapositum gratix Dei ,

Rursus cum eos dicimus Dei visiooe satiari, quia et

siciit et David dicit bealitudinem hominis cui Deus Psalmista ait, Satiabor dum manifesiabitur gloria

uecepto fert juslitiam sine operibus {Rom. iv, 5, 6) ? Itia {Psal. XVI, 15) : considerandum noWs cst,

RESI>ONSIO. quomodo ^ satietatem solet fastidium subsequi^ Ut

Si juxta Jacobum fides siiie operibus mortua cst, ergo recte sibi utraque conveniant , dicat Yeritas

quomodo consequcns est, juxta quod Paulus ait, ut quia semper vident ; dicat praedicator cgregius quia

fides siiie opere juslifieet impiura? Sed bsec diligen- semper videre desideraut. Ne enim sit in desiderio

tcr coosiderata, non erunt sibi contraria. UIos anxietas, desiderautes satiautur ; ne aulem sit in-

quippe juxia Paulum lides sine opere salvat, quos satictate fastidium, satiari « desiderant. El deside-
fides Christi priimim ab infidelitate dissociat, uti- ratit igitur siue lahore ,
quia desiderium satietas
que sine bonis prxccdentibus meritis. Si quis ia comitatur; ct satiantur sine fastidio, quia sua sa-
Chrislum. crediderit,. remissis iniquitatibus cunctis, lietas ex desiderio semper accendilur.
poiest per solam fidera salvari- Deinde si jam cre-
EX EPISTOLA I B. JOANNIS APOSTCLL
d«BS, et veraciter. sacramenta Christi percipiens,
bona operari refugiat, bujus fides juxla JacobuinJ)
INTERROCATIO LXXIX.

mortua est. Ergo quod Paulus dicil, sine opere sal- Quomodo Joannes in Epislola sua de dilectione

vari posse credentein, de illis ulique dixit quos scribens, dicil : Dileclissimi, non mandutum novum
,

fides primum credituros acceperil, quibus utique scribo vobis, sed mandatum vetus (7 Joati. ii, 7) , cuiii

non iinputatur peccaium ante actum , quod ba- Dominus in Evangelio dilectionem ipsam mandaLum
ptismatis unda deletur. Nam quod iidem mortuam novum appellet, diccns : M-andatum noimm do vobis,

sine ofiere dicit, de ut vos invicem diligatis {Joati. xiu, 54) ?

illis utique loquitur, qui ppst
aoceptam fidem salvari posso-stne operibus justitia& RESPONSio (Ex .\ug., tract. 1 inEpist. Joani, n. 10).
credunt : iuitium numque juslificati a Deo esi, qui, Quod mandatum velus dixit? qtiod habebalis , in-
credit in jiistificaDlcm. Et baic fidcs cum juslificaia quil, ab initio. Ideo ergo veius* quia Jam illud au-
fuerit, tanquam radix imbre suscepto bajret iii dislis, alioquin contrarium erit Domino, ubi ait:

• Edit., Sodoma;. Si enim sic videre desiderant, ut effeclu sui desidem

^ Edil:., cognoscenda. minime perfruanlur, desiderium sine fructu, ete.
*
Edit. hicpleniusctpaulo aliter, Z3ie«»i...fl;»^/i... «1 Edit., quoniutH.
vilUrii dcsidcrant ; et silittnl intueri, ct intueniur. e Ciit. satiati
 ,

70- S. JILIAM EPfSCOri TOLET.ViNI 704

llandatum novum do vobis, ut vos invicem diHgalis. A mspONSio (Ex eod. Aug., tract. 43, in Joan
Evang., n. 5, 7).
Sed maudaluin vetus qiiare? non quia a'l velerem
Quoraodo pcrfecta charitas foras miltil tiraorem,
hominem perlinel. Sed quare? quod habcbatis ab
si timor Domini castus permauet in saecuium .snecuii?
initio. Mandatum vetus ", verbum quod audistis. Ideo

quia jara audistis. Ei ipsum novum Estergolimor servilis, est et timor casius. Timor
ergo veius,
Iterum mandatum novum scribo vo-
servilis est, ne patiaris poenam; limor castus , iie
ostendit dicens :

amittas justitiam. Ergo quod Apostolus dixit, de ser-

bis. Non altcrum, sed idcm ipsura qnod dixi ^ vetus,
vili timorc egit quod aulem Psalmista loquitur
idera esl novum. Quare? Quod est verum in ipso, et
; ,

de casto illo timorc quo ia xtcrnura Doraino copu-

in nobis «. Jam quare vetus audistis? Quia jam illud
Ubimur senticndum est.
noverafis. Quare aulem novum? Quia jam ^ unebra
IJiTERROCiTIO LXXXII.
transierunt, et luxverajam tucet. Ecce unde novum:
quia lenebrae ad veterem hominem perlinent, lui
Cum Joannes apostoius in Epistola sua dicat
Omnis qui natus est ex Deo non peccat {I Joun.
vero ad novum «. Quod dicit Paulus aposlolus:
III, 9) : quomodo Isaias ex voce Domini dicit :
Emile veterem hominem, el induite novum (Cotos. iii,
Fuistis aliquando tenebrce, nunc Fihos genui et exattavi , ipsi atUem sprcverunt me
9, 10). Et iterum :

[Isai. I, 2)?
autem lux in Domino {Epkes. v, 8). B
REspoNsio (Ex B. Hieronym. in eum loc^ Isaice).
INTERROGATIO LXXX.
Si non peccat qui ex Deo nascitur,.quomodo sprc-
Quomodo Joaunes Omnis qui natus est ex
dicat , ,
verunt ? Unde appaiet quia nielius esl juxta Uebrai-
Deo, non (acit peccatim, quia semen ejus in ipso
cam translationem lcgere, Filios enutrivi, quain ge-
manet, et non potesl peceare (/ Joan. ui, 9) : cum
nui : ne videatur illi dicto ^ quod in Joannis epi-
e oontra dicat, Si dixerjmus quia peccatum non ha-
gtoia legilur, esse contrarium : Omnis qui naius
bemus, nos ipsos seducimus (i, 8) ?
est ex I>eo non peccat. Eigo si nati suiil cx Deo ,
fcESPONSio (Carptim ex Aug., tract. 5 1'« eamd. Epist.,
quomoJo peccare potuerunt, cum omnis qui ex Dea
num. i, usquc ad 8).
uatus est peccare non possit?
Quod est hoc peccatum, nisi facere contra man-
dulum, quoe Christi dileclio vocatur? Nam ;ion ge- EX ACTIBUS APOSTOLORUM.
neraliter secundum omne peccatum est diclum. Quia LVTEBRUC.XTIO LXXXIII.
si omne peccalum inlellexerimus, coj>trarium erit Cura in Aclibus aposlolorum scriplum sit quod
huic senlenliau, quiw dicit, Si dixerimus quia pecca- Dominus post resurreclioncm suam quadraginla die»
lum non habemus, nos ipsos uducimus. Ergo quod cum discipulis commoralus sit {Acl..\, 5) , quomodo
dicit, Qui nntus est ex Deo, non facit peccatum, id Q tam contiarie eisdem discipuiis in Evangelio idem
cst, non habet in fratre odium, nec potest pcccare, Dominus dicit : Hccc sunt verba quoe tocutus sum ad
quia non facil coiitra dilectionem. lloc autcm quod voi, cum adhuc essem vobiscum (Luc. xxiv, 44) ?

dicit, Si dixerimus quia peccatum non hubemus, de RE8P0NS10 (Ex Gregor. Magn., hom. 24 im
generalibus peccatis licet iutelligi. Evung., num. 2).
IKTERKOGXTIO LXXXI. Neque enim cum ipsis nou eral, quibus praesens
Quomodo Aposlolus dicat, Timor non est in chari- corporaliier apparebat, sed tamen jam se essc cum
tate, sed perfecta charitas foras timorem (/
7n.ltit ipsis denegat , a quorum morlali corpore carnis im-
Joan. IV, 18) : el contra Psalmista, Timor Domini niortalitate distabat.

castus permanct {Psat. xvni, 10)? Expticii AvT(xce/xc'ya>v S. Juliani^

• Edit., post vetus, addunt est. ^ Abest jam ab edit.

*> Edit., dixit. Edit. : quia tenebrm
•^
ad veterem hominem, lux
« Edil., vobis. vero ad novum pertinel.

IN SEQUENS OPUSGULUM ADMONITIO.

Qui proxime sequiiur in Nahum prophetam Com- D quod sancii Jacobi apostoli in Hispaniis praedicatio-
meniarius, affectum tantum opus, non perfectum, nein apcrlissimis verbis traderet , quam ille oppu-
isestquem primus omnium evulgavit Hciiricus Ca- gnandam omni argumentorura vi aggreditur in prae-
nisius, jurisconsultus, homo Gerinanus ex codice fata dissertatione. Quam feliciter illi cesserit sus-
ms. bibliothecae Bavarioc sancto Juliano Toletano , ceptum nostrum non est hoclocojudicare.
consiliura,
antisliti inscriptura, cujus nomen codex ille prae se Hoc nobis dicere atque demonstrare satis sit, quai
ferebal. In publicum emissus a viris doctis exceptus Natalis hujusmodi testimonio opposuit confidenter,
est, atque non semel ab editoribus Bibliothecai Patrnm levissima esse nostro judicio, nec noslro tanlum, sed
in GalUis recusus cum ejusdem Juliani noinine; quin et gravissimoriim virorum, cardinalis de Aguirre (ul
uullus, qacm scierimus iudicato auctori hujusmodi
, alios tacearous) et eruditissimorura Boliandianorura,
commeiitarii litem moverit, neque alterum esse quam quos in commcntario praevio, lom. VI, Julii part. ii,
Juli^anum nostrum suspicatus sit, donec Natalis Alc- § 7 , consuluisse non pcenitebit. Scribit enim lauda-
xander ia dissertat. l^,, saec. i, propos. 2, verura tus historicus incertum esse an illud opus sit sancti
es<;e ac germanum illius fetum dubilare coepit. Si Juliani Toletani : cujus responsionis tres raliones
veram causam qujerimus, non alia absdubio, quara adducit. Prima quod ex uiio codice ms. undequaquc

705 COMMENT.
iniitilo eimendis scatenle eililum est. Qiiasi ex uiio
lanlum codice non muiia anliquilalis nionumenta
cdila fuerini, viris doclis nierito probata quale est
(ul ex mullis exempliim unum promamns) opus de
Morlibus perseculorum Laclaiiiio atlributnm quod
Baluzius primus vulgavit. AUeruin niomenlum, quod
quatuor tanlum, aul quinque vcrsus Nahum prophe-
lae exponit. Ou* ralio si valerel, explodanlur ne-
cesse est quotqnol fragmonta aut imperfecta opera
saiiciorum Paliiim edita siini el veluli {jenuina ha-
,
benlur aJ> oumibus. Terlio dcniqne concludil : t Re-
centiorem snne auclorem Juliano indicanl versus illi
Leonini, qui ad finem testimonii niox laudati (de
praedioalione sancli Jacobi) legunlur.> Lector aequus
videal, el judicel. Versus indicali hi sunt :
Ouisiup siia sorle ClirisUim sparsit sine sorde,
Per raiilum vero toio dispcgiiiir orbe.
lj|)i, qiioeso, sunl ver>us Leonini? Namque , ut
Aculc viderunl Bollandiani, primus niillo numero
conlinetur, sccundus vero Lconinus minimc dici po-
lcst ,.quorura ca est natura , ut medium consonet
extiemis; quare arnbo similiter cadentes lantuni
appellari possunt. Yerum ut Leoniui fuerint, propter
duos solos versus continuo ad lecentiorem actatem
relcgandum esl opus? cum tamen
etiam in poetis aureac ajtalis legamus, qualis csl
Virgiiii iib.xii ^^neid.
Ora C'lalorum doxlra coiUorsii e(|iiorum
ei alii duo Ovidii in oralione Ulyssis
Si Trojifi faiis aliquid reslare piilalis,
Vir, precor, uxori, Irater succiirre surorl.
llnus ilaque aul aller versus Leoninus, qiii casu
scribenli excidit, nibil inomenti alfcrre potest con-
Ira opcris antiquitatem.
Sed Nalalis conjecluras, ul vidimus, levissimas
nonnuUi post ipsnm amplexali sunt, iion melius
quam ipse erga res Hispanas animati. In quibus non
ullimo loco numerandus est Fr. Thomas Maria Ma-
machi , vir et propter muliam doctrinam, et singu-
larem eruditionem in lepublica litteraria satis notus,
qui eodein quo
Nalalis consilio samti Jacobi in
Ilispania praedicationem ofipugnare aggressus, Origi-
nuin et Anliquitalum Chrislianarum toni. II, c. 25,
Florezionostro Ilispaniae sacrye scriptori respondcns,
eidein exprobrat quod Commenlariorum iibrum
Nahum , quem Juliano Toleiano episcopo
viri docti
adimunt, eidem ascribi oportere conlendat. Quid
vero siipra Natalem adducit? Hoc unum : Felicem,
cum io Juliani clogio suorum operum catalogum
SANCTI JULIANI
COMMENTARIUS
E\ MANUSCRIPTO CODICE BlBLlOTHECiE BAVABICjE PEB HENRICL.M CAMSIUM
Nahum prophela in regniim Assyriorum mveniliir
luslorialiter de Ninive, qua-.
deslructione loquitur; allegorice
muiidi ; mystice, de reparatione per Christum gene-
rishuinani; mor.ililer, de resiilutione in pristina
digniiale , vel m.ijore gloria pcccatoris in scelenbus
lapsi.
:
IN NAIIUM PROPIIETAM. — PH.tFATlO, m
A lexerot, de hujusmodi «ommenl.Tiio omnino siliiisse.
Sed animadvertere oportct nec vilam sancli Ililde-
,
fonsi a Juliano sine dubio conscriptam Felicem com-
meinorassc ; deinde vcro Commeatariuin de quo agi-
,
mus opus essc imperfcxtum ul notavimus, magno
,
quidem, ut vidctur, conalu susceptum , scd in ipsa
cxordio interruptum, tnoriis forsitan interventu , ut
propterea in vulgus editum iniuime fuerit, atque
adco non satis caileris notum cujus rei pene innu
:
mcia exempla afferre possemus.
Ergo dum validiora his non producuntur argu-
menla, nunquam commiliemus ut Juliano tcinerc
adimainus librum, quem primus illius eifitor ei
ascripsit aiictorilate codicis ms., quemque Mira.'us,
Fabricius, Labb;tus, Nicolans Aiilonins, Aguirriiis,
Marcbio Mondexarcnsis, aliique permulticum iio«»r .
tes, tum exteri, ei non adenserunl.
Quod si quis existat, qui cum Elia Dupinio et Remi-
gio Ceillier hujusci* scripti stylum cum caeteris indu-
n bitatis Juliaoi operibus conferre voluerit otiose dili-
genterque, validius inde contra nos telum fabricalu-
riis , illum ut meminerit quam sacpe
monebimus
fefellerint quueex biijusmodi loco desurauntur argu-
menta, nisi omniaatteiitecaulequecircumspiciantur:
quod quidemsubactuiii judicium, acutissimam oculo-
aliqiios ejusmodi rum aciem, oaremque hominis quam emunctissiinam
ille dcsiderat.
Opus certe, quamvis imperfectum et mutilum ,
: auctorem per se prodit in sancta Scriptura versa-
:
tissimum , atque in ejus sensibus rimandis acutum ,
quos in unaquaque sciilenlia expoiienda persequitur
omncs prinium litteralem, deinde ailegoricum, tuni
:
anagogicum , postremo inoralcm alque in hoc po- ;
stremo gcncre non unum tanluin, sed mulliplicem
sensum, ut mirari subeat iiieiilis fecunditalem cura
summa perspicuilale, tuio dociriiiam , atque singu-
laremerudilionem cum sermonis proprietaie coiijmi-
clam, Qua; oinnia sciibendi.ornamenta quin possint
., plcne cadere iii Julianum nostruin nemo dubilabit, ,
*- qui reliqua ejusdem scripLa diligenlcr evolverit.
Intcrea quse noslrie partes suiit hoc loco, adim-
plere cuiavimus. Nullum enim hujus Cominentarii
exemplum habentcs, pra^ler duas ediliones Biblio-
theca; Patrum, Paiisicnseni unam anno IG24, Lugdu-
nensem alleram ann. 1077, quod iii nobis erat effe-
cimus ut lypograpliorum menda in illis dcprehensa
,
in corrigeremus, corrupta quae sunt in conlextu loct»,
nonnunquam etiam probabilein illorum lesliluendo-
rum rationem indicaremus, sancla; Scripluryc et au-
clorum sententiae in eo laudatae uiide dcsumpl*! sint,
inler pareuiheses annotanics.
EPISCOPI TOLETANI
IN NAHUM PROPHETAM,
JC. EDITUS.
l>K4iFATIO.
:
J) Ninive autem Ninus Assyriorum rex secundus con-
nictropolis ejus fuit, didit, eique denominalum a nomine suo vocabulum,
, de desolalione ut quidam asserunt, vel potius, ul alii , a Ninia filij
suo ,hujusmodi indidit. Ninus vero de patre Belo
et matre Semiramide naius, fraude niatris circum-
veiiius, cs ea furiivx libidinis ignni-us Niniam genuit
quo comperio posiqiiam partu malcr exoncravii vi-
707 S. JULIAM EPISCOPl TOLETANI 708

ccra, muros ejus crueniavii saiiguine, maierna dc- A «'""'a cxislens in ommbus tradet regnumDeo, ei
teslatus scelera. Haec civitas el a forma ei a situ , Palri {/ Cor. \\ , 24, 28).
quantitate et ornalu juxta tempus clarissime nolalti- Vei onui, inlideliias geullum; tiber mionit , coo-
lis, et a rege, ei a lege , et a pitbe, poteniia, astuiia, versio lidelium ; consolatoris , consummatio omnium.
constantia, sublime commeudabilis, dum regni sni Meminerii aulein lector quia onut in reprobis est
circumquaque dilatare sludet ponipam atque fastum angnslia ; tiber visionis , cum electis perseverans
luxuriae, usque ad Dei populuni effrenaie « laxavit gratia . consolatio, divinitus de hoste concepta
Iiabenas saeviki.Te. Cujus parleiu primoSargon, deinde victoria.

Phiil, dehinc Tegla-Phalassar, deinceps^aimauassar OnMsesl pondus miseriae, et tribulatio; visio, favor

captivavii : ad uliimum sub Osea lotus Israel expu- divini muneris, et mentis invocatio; consolatio , ia

gnatus a Sennacherib in Assyrios transmigravit. conilictu constantia, et de triumpho adepta Ixlitia. In

Unde Nahum ad populi transinigrali consolationem, bis vero omnibus lector reddilur attentus, docilis et

nd sanctorum probandorura confirmationem , ad benevolus.

posterorum quoquegloriosam exspectationem, adlap- Benevolentia iii rhetoricis a Tullio (Lib. i de /w-
sorum exciiandam dcvotionem , ad omnium vero vent. Rhetoric, num. 16 edit. Genev. 1745) ex qua-
gratiarum aciionem eructat prophetiam, contempla- B tuor locis coniparatur. Ab ipsa causa, a judicis per-
tur visionem, qua civitalis eversio et populi inleri- sona , ab adversariorum , a propria. Sancti vero, qui
lus edicitur,exsulum utcunque refocillatur memoria, non sibi, sed Domino moriiintur, vel vivunt(/iom.
alHiciorum foveiur patientia, damnaiornm praedicitur xiv, 8); qui non sua, sed quae Jesu Christi quaemnt
rederoptio, spes lapsorum innuitur et sublimatio, {Pftilipp. II , 21 ), non sibi captant favorem , sed
omnium in commune fidelium honor et incorruplio. omnia Putri dcrcrunl luminum. Hinc per Psalmistam
Prophetavit autem idera propheta tempore Oziae, dicitur : Non nobis, Domine, non nobis, sed notnim
Joaihan, Achaz, Ezechiae regum Juda quando re- ,
tuo da gloriam {Psal. cxiii, 9). Inde illud Apostoli :

gnum Assyriorum destruitur, Romulus nascitur, Milii absit gloriari nisi in cruce Domini nostri. Jetu
Olympiasa Graecis prima statuitur, Roma conditur, Clirisli {Gat. vi, 14). Benevolentia igitur ex quatuor
rcgnum Lacedccmoniorum defecit Macedonuni vero , comparatur : A persona Salvaloris , a forma salutis,
incepit, Hcsiodus poeia claruit. Fiunt quidem si- a ralione dati, a lapsu reparati. Summus qui dedit,
mul anni regni Assyriorum a primo Nini, qui se- aeternum quod tribnit, giatis praestitit miseris. lo
cimdus in eo regnavit , usquc ad trigesimum sexium primocoQsideratur polentise immensiias'; in secundo,
Sardanapalum,quiet ullimus, et ab Arsacesignifero misericordiae largitas ; in tertio, graliae liberalilas;

B\iQ vicius, semelipsum inccndio creraavit, 1164. ^ in quarto, naturae beDignitas : siquidem suraraus mi-
Prjeraiitit vero propheta prologura , in quo more seris maxima contulit gratis. In primo igitur com-
orationis rhetoricac auditorcm reddit attentuni, doci- probatur dantis omnipoleniia ; iu secundo, ejus mo-
lem et beuevolum. Prologus aulcm hic esl : Onus nificenlia; in terlio, ejus suflicientia; in quarto, ejus-
Ninive, liber visionis JSahum Elchesei. Tria quidem dem benevoleniia.
posuit, per quae auditorem ad veniam, ad gratiam, Aliter. Benevolentiam captat a judicis persona , a
ad gloriam moveri voluit. Siquidcra in onere miseria, sui fortuna, a causa et qualitate negotii ; ab imma-
in visione gratia , in consolatioue nonnuUa videtur nitate et natura adversarii. Ajudice, quia ipsa est
gloria. Assyrio persequenli pondus raiseriae, Israeli misericordia ; a sui fortuna , quia versatur in mise-
siistinenti respectus gratiae, et eidem redeunti instar ria ; a causa negotii, ex parte adversarii, quia sedu-
cujuscunque attribuitur gloriae. Lector igitur audito ctus est invidia, ex parte vero sui, quia circumdatur
oiiere, reddituraitentus; visione, docilis ; Nahura, id inlirmitate et ignorantia ; a natura adversarii , tum
est, consolaiore, benevolus. ex naturae subtilitate, tum ex vitse diuturnitate, lum
Onus Ninive , quia a Chaldaeis est subversa ; liber ex negotii assiduitale ; ex inunanilate quoque ,
quia
visionis, quia Esdrae, Nehemiae, et aliis mdulgentia .. gratis infestant , nec ad raomentum desistant, nec
data; Nahum Elchesei, quia urbis, templi, et populi in niinimo pareant. In primo igitur captat per judi-
liberlas, et gratia , et gloria utcunque rcparata. Haec cis pietatem ; in secundo, per confessionis humilila-
autem hisiorialiter diximus. Nuuc ea mystice, vel tem ; in tertio, per hujus vitae incolatum, el invin-
moraliter succincte disseranius. cibilem iiifirniitatem ; in quarto, per invidiam adver-
Onus Ninive, mundi conflagralio iiber visionis, san- ;
sarii , ei ipsius crudelitatem. In primo, judicis pro-
clorum resurrectio; consolatoris, eorum giorificatio. vocalur clementia ; m secundo ,
propria exponitur
OnusNinive, rcproborum dainoatio; liber visionis, indigcntia ; in terlio, hiijusvitseprailendilur tentatio;
beaiorum clectio ; consolatoris , in saecula saeculorum in quarto , advei sarii invidia objicitnr, et impugna-
laudalio. tio. Primo, quia judicis csl sententia : Nolo mortem
Onits, quando dicituv: Iie,maledicti, in ignem ceter- peccaloris, sed ul convertatur et vivat {Exech. XKiin,
nnm {Mailh. xxv, 41); visio, quando dicelur : Ve- 11); secundo loquiiur indigentia : Si inctuserit ^,

nite, bencdicli Patris mei {v. 34) ; coruotator, quando nemo est qui aperiat {Job xii,14); lerlio, hujus

» Effrenate nobis arridet, ut legilor in ms. juxta frenatoe, quod ipsi posucre.
e-liiores hujus operis in Biblioiheca Patrum, prce ef- >> Clauterit pro incluserit, qiiod legcbatur io ms.
 ;;

Oa COMMENT. IN NAHUM PROPllETAM. 710

itx miseria : Memento met, quia ventus est vila f^ His ita de maleria et inlenlione succincte prxli-
tea (Job. VII, 7); in quarlo: Afr aquihne super faciem batis, etiam nunc dicalur cui parti phiiosophi«
rbis terrae exardescu^tt mala {Jer. i, ii). supponatur. Cum igiiar pbilosopbia quatuorprinoi-
Aliier. Salvaloris opera legimus fuisse quadrifa- pales habcat bpecies, sub quibus omnium liberaliura

ia. Miracuia namque fecit ; faeneflcia contulit arlium et totius divini eloquii conlinetur serics,
mara pro nobis pertulil ; vitae raonita protulit. In theoricam scilicet, practicam, physicam, et logi-
is aulem qualuor auditor redditur benevolus, diira cam ; sic inserla alieruirum, et conuexa adinvicem
t cjus doctrina illuniinatur, et beiieficiis susienta- saepissime videntur, ut vix ab invicem discerni va-
ur, miraculis conQrmatur, et passionum sllgmate leant ; sic ([uardoque sequcslrata, et a se alienata
d amorem inflammatur. In primo excluditur igno- prorsus inveniu.itur ut conjungi ullatenus nequeant.
anlia, in secundo mdigeniia, in tertio negligentia, Quippe mathematica de visibilibus visibilium figuris;

II quarto vilae torpor et aninii ignavia. In primo practica de invisibilibus visibilium formis ; physica
usceplt lumen scientiae., in secundo largitatem gra- de invisibilibus causis ; theologia de invisibilibus
ia^, in tertio conjicit regni felicitatem, in quarto substanliis ; logica vero ul omnium provida, artium
uspirat ad Christi charilaiem. Per viiae oracula magislra, arcanorum clavigera, passim discurritper
llurainatur coecus ;
per miraculareduciturprofugus ; g omnia, forraas, raodos, causas, nodos solvens, ligans
ler beneficia reddilur devotus ;
per passionis sti- Sdbtilitate nimia, artis exceltentia, argumentoruio
[mata efficitur consummalus. copia. Pr.Tcsens vero prophelia, quia partira agit de
Docilis quoque redditur, dum in ejus doctrina, caelestibus, partim tractat de moribus, nonnulla
rila, fama docetur quid teneat, suadetur quid ca- pars ejus ad tbeoricam, quxdam vero respicit ad
reat, inslruitur quid timeat, quo doleai, in quo practicam.
iperet, quid diligat : scilicet cavere viiia, tenere Modus quoque traciandi hic est. Prius autera
^ila; consiiia, timere geiiennie supplicia, dolere hu- coraminatur boslibus ; dehinc Llanditur obsequenti-
us exsilii miseriam, in coelis figere spei suse ancho- bus. Post h*c quasi incidenter introducit adven-
am, ardenter diligere coelestem patriam. tum Salvatoris. Dcinde terribilera jnducit prssen-
Attentus etiam reddiiur, et ex magniludine sup- tiam vastatoris; armat Babylonios: ruuiit in Assy-
)licii, dum onus praemiltitur ; et ex qualilate gaudii, rios; Ninive expugnatur, capitur, deslruitur; tera-
jum visio subsequilur ; el ex fidelitate prsemii, dum plum a fundaraenlis everiitur ; omnis jelas, sexus,
3onsolator subjungitur. condiiio corrumpitur, eliditur, servituti addicitur.
Cura igitur Tullius {Lib. i de Inv. rhelor., n. 15) Deinceps insultando in eam invehitttr, rapinas, for-
juinque causarum genera statuat : honestum, admi- C D'C3l'ones, maleficia exprobrat; civiiaiera sangui-
rabiie, humile, anceps, obscurura, et secundura ea num exprobrando nuncupat. Alexandrix quoquet
llversa suggerat principia , nos honestum genus, fereuti auxilium minaiur excidium. Deinde iiisul-

aon causiE, sed prophetiae hujus dicimus, in qua tando, ignaviam priucipum et populi ingeminat, po:<

circa reprobos jusia Dei probalur severitas, erga pulum effeminatum nuncupat, frustra eos «isi evi-
pios clementissima commendalur bonitas. In amico, denter euuutiat ad uhimuin : inertiiini pastoruia
l^ralia ; in hoste, juslilia ; in servo, judicii veritas increpat, et sic propheiiam suam lerminat.
in mereenario, praemii aequiias ; in filio, regni haere- Explicit prtF/aito.
ilitas ; in sponsa, spiriiualis gaudii ideniilas.

Don bene correctum est in Bibliolheca Palrum, cum Vnlgata incluserit legal, cujus auctoritate hanc le»
ciiouem r^slituimus.

IINCIPIT EXPOSITIO.
K.Onus Ninive, Hbervisionis Nahum Ilelchesei. Pro- D Isaias: Visio quam vidit Isaias filiusAmos {Isai. i, i).

logura istum propheti;e suae propheta prseposuisse a Sic Jeremias, Verba, inquit, Jeremia:, qui fuit m
quibusdam creditur ; ab aliis, Esdram eiun invenisse, sacerdotibus de Analol {Jer. i, i). Sic Michieas :

asseriiur. Sicut enim post incensam legeraaChal- Verbum quod factum est ad Michwam de Morasli
daeis, ei ab eo reparatara novis inventis litteris, {Mich. i, i). Et ita ferme incipiunt omnes propbetap.
&iDgulis psalmorum prxfixit titulos , ila ductrinx Id quoqne reperitur in Novo Testaraento. Dixit,
gratia singulis fere prophelarum prxposuit prolo- inquil, disctpulus ille, quem diligebat Jesus Petro
gos. Yel si eura propheta prxposuisse dicitur, hu- {Joan. xxi, 7). Tale quid in .\poslolo : Paulus,
militalis gratia de se, quasi de alio loquitur. Sic iuquit, servus Jesu Christi, etc. {Rom. i, 1). Et
Moyses de se loquens, quasi de aiio dicebat : Locu- multa nobis talia tradunt divina eioquia. Vel san-
tus esl Dominus ad Moysen, dicens : Preecipe filiis cti incipientes gratiam divinitus accipere, sitientes
Isra^, etc. {Sofpe in libris Exod.. Lev., Num). Sic supplicant divinilaii, in hoc maxime prolicieu-
 :
; ;

711 S. JLUAM EinSCOPI TOLETAM 71«

les , el exemplum gralix lolinquenles poslerilati. A foeilat affeotum , secunda inhoneslal aclum, lertia

2. Onus jShiive. In duoJccim proplidis qualuorfuis- moriiricut subjeclum. Dc his tribus onerihus per
(C legimus qui onus in suis proplieliis posuerunl O.^ec dicilur °.
Araslis impiclatem, messuistis iniqui-
Nabum, scilicet, Ilabacuc, Malacliiam et Zachariam. tatem, comcdistis frucium mendacii {Osee x, 13). Im-

Quorum primi tres posuerunt illud in principio. pietas siquidem araiur, quando quis ex studio
Zacharias vero duobus locis, iii fine scilicet, ct in niuiidi vanilalem meditalur; iniquitatcraiuetit, quan-
niedio. Dicit enim in medio : Onus rerbi Domi)ii in do ex illicita cogilaiione praviim opus colligit ; men-
terra et Damasci reqiiici ejus {Zach. ix, 1)
Uadrach, dacii fruclus comedil, qnaiido proiit gessit in cor-
in flne vero sic Onus verbi Domini snperlsrael (xii, 1 ).
: porc, apud infcros recipit. .\ratur iiaquc, cogilaudo
Sed et apud Isaiam undccim legimus onera, bo^c illioila ; legilur iniquilas, opemndo nefaria ; come-
sciticet OntisBabytonis, onus rhHistiim, onusMoab,
: ditvir fruclus ejus, suslineudo supplicia.
vnus Dumasci, onus jEgypti, ojius deserti maris, onus
5. Sed hoc de vanitate dicendura esi, quod illi
Duma, onus in Arabia,onus vallis visionis, onus Tyri,
alii sunt subditi, alii collaleralcs, alii supposili.
onus jumcniorum Austri (Isni. xin, 1 ; xv, 1 ; xvii,
Primi carnalos, secundi spiritalos, tcrlii iniellcctua-
i ; XIX, 1, XXI, 1, M, 13; xxii, 1 ; xxiii, 1 ; xxx, 6). , n • • •. . i- .
;. ' „ lcs. iTimi, scnsuum cunosil-ali ; secundi, bumana>
quye ex ipsa qualitalenumeri iransgressioueni signi- » ,. ,, . :• ^ , , . ...,„. .....
necessitaii ; leiiii couiemjilandie student vcritati.
ficant peccati. In dcnario uamque praiceptoruin si-
In primo ordiue seusns soruidalur et cogitatio ; iu
gnalur obediejitia ; in undcnario, qui ipsam tians-
secundo, ornalur airoclus, et honeslalur aclio ; in
grcditiir, praevaricalioiiis malitia.Huc accedit.qiiod
lertio, sublimatur intelleclus, et vegetalur ratio.
iindecim saga ciliciua fiunt in tabcrnaculo {Exod.
Priiiii se mafiilo if.ootc' subjiciunt, secuudi nolcnles
XXVI, 7) ;
quod Salvator exslinclo prodiiore chorum
apostolorumin hocmanere noluit. Oiius autcm mise-
lliuiido serviuut, terlii peiiilus mundum fugiiiiiU

Piiuii igilur sunt brusi, secundi aclivi, lerlii con-

lia; poodus superius significjrc dixiuius. ClaUiat
templativi.
vero Aposlolus
: Infelix ego homo, quis me
liberubil de rorpore mortis hujus {Rom. vii, 24). Si 6. Sed et de iniquilate similij possuinus dicerc.
itaest in viridiligno, quid fiet in arido{Luc.\xm,
31). Quidam namque iniquitatcm diUgunl, sed non prje-
Unde Jeremias hdclcm sollicitans animam de hiijus dicant ; iionmilli et diligunt, el pra;dioant : alii

ViUb miseria : Si in terra, inquit, pacis secura non praedicant, diligunt et dcfcndunt. Tres igilur priu-
fusris, quid facies in superbia Jordunis {Jer. xii, cipales iniquitns habel spccies : nefas, scelus, mali-
5)?
Et Job : Kccc qui serviuut ei non sunl stabiles, et tiam. Ncfas quanlum ad Deum ; scelus ad seipsum ;

in augelis suis reperil pravitatcm : quanlo magis qui ^ malilia ad proximum. Nefarii sunt,mandata conlem-
domos htibitunt lulcas, qtii lerrenum habem fun- nendo ; scclesti, seip.sos in vitia prsecipitando
damentnm, consumentur velut a linea {Job iv, 18, malitiosi, proximos conuni[)eHdo. Primus ordo
19)? Sicut eigo in d.vino oloquio canlica simplici- coium ost quorum Deus venter est, et glona {Philipp.
ler, et Cantica canticorum pio ineffabilis I;ctiti«
iii, ly); secundus eoruin, qui pcccata sua pra:dica-
immensitale ; el sx-cula per so, et s;ccula saeculo-
verunt sicut Sudoma {Isai. iii, 9) ; lertius eoium
rum, pro spatii ajtornilaic; ct sabbalum simpliciter, qiii facti sunt qtiasi scuta fusilia {Job xi.i, 6). Pri-

el sabbatum sabbalorum pro secrelissiniai quieiis iuus eonim qui projeccruui in lerra intima sua
fcliciiatc ; etopora simplicia, ct opera opcrum pro {Eccli. X, 10) secundus corum qui dicuiit Coro-
; :

veneraiiila ac ii>yslica dignitatc ita pos.sunt dici :

iicmus nos rosis anlequcm murccscant ; hax enim
siiiipliciter onera siiigula crimiiia, vel singula liibu- iors ct hwreditas nostra {Sap. ii, 8, 9) ; terliijS co-

laiiouum gcncia ; onera vero onerum, culparum vel luin qui dicunt : Via Domini non est aqua {Ezech.
Iribulaliouum iiuuieusitas iiiniia. xviii, 23). Primo igiiur peocatur in Palrcni, secuiido

5. Tria i^itur sunt oncrum oi;cra. Yauitas, iiii-

in Filium, lertio in Spiritum sanctum. in Patreni,
qiiilas, calaiiiitas. Yauilas mundi, iniquitas
animi, ,
agendo contra ejus voluntatom ; in Filium, contra
calamitas orci. Vanilas ciccat, iniquitas prajcipitat, Mas humililalem ; iu Spiriium sanclum, conlra
calaniitas cruciat. Yauitas mundi caelcsliuin aufert ipsius charilatem.
conlemplalioueni iniquilas a::imi, Dei et proximi Calamilas quoqiie
;
7. habet tres species. Priuia
tlilcctionein c.ilamiias tartari, affe.ctuin boni el
;
cst amaritudo conscicntia?, secunda odium justitue,
animi devotionem. Yanitas mundi faoit viliosum tertia desperatio veiiiae. Primo miseri, quia remor-
;
iiiiquitas animi reddit odiosum ; calamilas orci, sup det conscienlia ; secundo miseriorcs, quia displicei
pliciosum. Yanitas faoii inceslum ; iniquilas reddit jiislitia ; tcrtio, quia veuiae nulla resiat clemeiitia.
iufcstuiu ; calamitas, perpctuo nicestuui, Vanitas Quia ergo vanitalciu inundi, iniquitalcm aiiimi, ca-
doprimit, iniquitas curval, ciilamilas frangit. lamitatem tariari superius onera diximus, reslal
4. Est eliam aliiid quod dc his oucribus dic^re nobis quajreie alia quorum ista dominanlur onera.
possumus, quia soilicot aliud porlatur in capite, isaiy, vcio supcrius undecim oncra posuimus, qua
aliud in brachiis, aliud iii humeris. Onus iu capitc, viiioriim undecim sigiiificant genera, el undecjn
vaiiitas in menle ; onus in bracbiis, iniquilas in negoliorum exprimuut oiicra. Ac primum de vilii.'^

opeie ; onus in humeris, calamilas gehonna;. Piima deinJe disseramus de nog tiis.
13 COMMENT. IN NAHUM PROPHET.\M. 7H
8. In oncre Babylonis prxcipue nolatur superl>ia. A Prunum, occupationcm exteriorum secundum. soi ;

Moab, indignalio maxime et arrogantia; in Phili- licitudinem morum; terlinm, toleranliam incommo-
\

Liim, sigillalim sensuum prava curiositas; in Da- dorum. Primo subdiiorum railitat necessilali ; se-

cundomorum provideicaslitati tertio, proutexpedii,

lasci.expressa rapacitas; in iEgypti, omiiino crapu-
;

i et ebrietas ; in deserti maris, singularitatis pra3- occurrit vel supplicat adversilali. Vel primuin, nc-

iimptio; in Duma, superslitio ; iu Arabiae, ficta goiiuin secundum, circumspeciio sui; ler-
mundi ;

ileciio; in vallis visionis, animi exciBcatio; rn tium, solliciludo proximi. Necessariiis esi in primo ;

yri, jactanlia viliorum, et elatio; in jumenlorum honeslus in secundo ; utilis in terlio. Neccssarius, nc

uslri, religionis exprimitur dissoluiio. Hcec ergo immoderatesuperOua appetat honesius, neefremiiiate ;

itioram sunl gonera, nunc subsequenter negolioruin vivendo aliorum morescorruinp.a;uiilis, qualenusad

onantnr onera. veniam,adgraiiam, adgloriam subditospraecedat. Ne-

Horum primum quidem cst mandata [Forte cessariusigilurvita,honeslusfama,utilisdoclriiia.Uo-
9.

potentia secundum, eihnica scienlia neslus exemplo, utilis consilio, necessarius ministerio.
lundana] ; ;

>rtium, canina facundia ; (piartum, claritas sangiii- 12. Reiigio quoque in Iribus constat : in cariiis

sextum, honeslas scilicet niorlificalione, in aniinl devolione, in proximi

is ;
quinlum, venuslas corporis ;

onjugis ; septimum, exemplar sobolis ; ociavum, B compassione. Hinc per Ja(;obum apostolum : Relujio,

ides amicorum ; nonuin, huinilis obsequcla subdilo- inquit, munda et immaculata h(ec est : Visitare pu-

decimum, temporalium affluentia undecimum, piUos et viduas in tribulaliQne eorum, et immacu-

uin ; ;

latum se custodire ab lioc scrculo {Jac. 27). \isi-

imnium praefalorura possessio quieta. De his vero i,

alius disserere in praisenti, non fuil consilii ; hoc

tationcm lefercns ad proxinii compassionem ; im-

inira traclare, alterius crat negolii- Esse aulem raacuhiiam cuslodiam, ad carnis mortilicationem et

>iiera, ostendere his relinquo qui premunlur oiiere. aninii devotionein. Qiiod eliam Salvator in Evnn-

ranilas igilur negoliis, iniquitas supponitur viliis, gelio {Muttlu VI, 2 5^7.) evidenier docuii, ubi dc

lalamilas geliennce snppliciis. Unde quia illu dicun- religione disscrens, de eleemosyna, oratione, jejunio

ur et sunt onera, ista non immcriio onerum nun- faciendo discipulos monuit : jejunium refereiis ad

;upaiiiur onera. Quod vaiiiias suo mulios deprimat carnis mortilicaiionem ; eleemosynam, ad proxiuu

inere, icstalur ApostoUis dicens : Yanitati, iuquil, compassionein ; orationem, non ad linguae slrepitum,

-reatura subjecta e^t, non volens {Rom. viii, 20). In sed ad animi devoiionem. Yel primum esl abstinentia

jsalmo vero legitur de iiiiquiiatis onere. Iniquitates, mali ; scciindum, fiagrauiia bor.i ; leriiuin, purificati

nquil, stipergressce sunt caput meum, et sicut onus aiiiini Ix-liiia.

jrflrt' (fravatce suni super me {PsaL xxxvii, 0). Ca- ^ 13. Dileciioais vero tria sunl onera : siquidem
lamilas quoque gehenna; miserrime aggravat, quani aliud a nobis exigilur a proximo, aliud ab angelo,

Salvator ia Isaia torcular nuncupat dicens : Torcular aliud a Deo. Proximus a nobis cxigil humanitatis ob-

catcavi solus {Isai. LXiii, 3). De prima legitur in Ec- sequia ; angelus, sinceritalis desideria ; Deus, studia
clesiastc : Vanitas vanilalum et omnia vanitas {Eccle. omni virlute flagraniia oinni suavitate mananiia.,

I, 2) ; de secuiida in Zacharia : Super talenlum plum- Proximus devotum flagitat acluin, angclus sincerura
bi sedel iniquitas {Zach. v, 7, 8) ; de lerlia in psalmo : qu.xril affectum, Deus purissimum exigitiiitollecium.
Contritio in viis eorum, et infelicitas {Psal. xiii, 5). Exhibenda est igitur proxiino aciionis pielas, angelo

Grave igitur jugum super fiiios Adam a die exitus morum sincerilas, Deo oinnis conalus aniuii, et per-
mairis usque iii diem reversionis in ipsam {Eccli. fecta charitas.
XL, I), quaudo de vanitate ad iniquitatem, de iniqui- 14. Spirilus cnim sponsam suam sic ornataiu, i>a
tate transeimt ad calamitatem. Sunl quoque alia one- quidcm ordioatara in Caniicis multa laude prosequi-
ra pra;faiis longe dissimilia tur dicens : Putchra es, amica mea, tuavis et decora,
10. Etenim priraum dispensationis, secundum rc- terribitis ut castrorum acies ordinata {Cant. vi, 3).

ligionis, terlium dilectionis. Primum onus portant Pulchra muudo, suavis proxirao, decora coelo. Vel
D
prxlati; sccundum, buicmundomorliflcati; tcrlium, pulchra aciu, suavis affeclu, docora intcllectu. Vel
in cubilo coiisuinmati. Primi statum Ecclesia; ro- pulchra honestate famse, suavis utilitatc doctrinaj,
boraiit; secundi facicm illius ornant; lertii ejusdem decora vitae sublimis necessilale. Vel pulchra exem-
virlutein commendant. Priinus ordo dicit : Sollicitudo plo, suavis verbo, decora consilio. Vel pulchra oj^e-
omiitum Ecclcsiarum, instanlia mea qiiotidiana {II ribus, suavis moribus, decora menlis excessibus. Vel
Cor. XI, 28) ; sccundus : Elegit suspendium anima piilchra proxinio, suavis angelo, decora sponso. Mc-
meaet mortem ossa mea{Job vii, 15); tertius : Sive rilo ergo terribilis hoslibus dicilur, in qua nec roundi
Paulus, sive Ceplias, sive Apolto omnia nostra {I Cor. ambitio, nec proximi hcsio, nec sui prxsumptio.
III, Primus ordo eorum est qui curvantur sub
22). nec angeli offensio, nec divince voluntatis aversio vel
Deo, et orbem portant {Job ix, 13) ; socundus, corum etiam ad modicum invenitur. liein de eodom per
qui carnem suam macerant, ut animam suam
ad eumdem io eumdem : Tota puichra es, umica inea, et
sjipientiam transferant terlius eorum qui per
; ,
macuta nonestin le{Ibid.i\,l). Verequidcm pulcbra,
singula proximorura se eharilatc vulnerant.
qu3e nec hoste vinciiur, nec mundo cornimpitur, nec
11. Dispensaiio vero tria sub se contiiiot onera. proximo seducitnr, nec came eliditur, nec raenie
pAxaoL. XCVi. 23
 :

715 S, JLLIANl EnSCOM TOLETANI 716

erijj-ilur. To:a quidcm pulchra, quaiu nec aclus cor- A I'c«n id : Meditabor in omnibus ofjeribus tuiSy a fa-
mmpil, ncc aireclus iiificit, nec inlelleclus impedil ctis manuum itiarum exercebor (Ps&l. cxi.ii, 5). Qiiae

aclus iniTiilale, affecUis vanilale, intelleclus a cce- si quis invesligare sufliccret, mirabilem ia eis Dei
Icjsliam clarilale. Nuila est igilur iii oa macula, in sapieiiiiai lucem inveniiei. Et haec ego uiiuam pos-
qiia nec maligni prjcvalel suggestio, mundi sordent sem tam subtilicer pcrspiccre , lam compelcnlcr
iniiKc vel promissio, cariiis jacet sigiiialio, menlis enarrare, quan^ possum ardenter diligcre ! Delecia^
suQocalur claiio. il;ec igilur sunt uilccliouis oncra, eniin mc, quia valde dulce et jucuudum est, de his
quibus felix premitur anima. Hoc mens mea pre- rebus frequenter agere, ubi siinul et ratione eruditur
maiur onere, hoc anima moriatur depressa pon- scnsus, et suavitaie delecialur animus, el admira.-
dere. Onera igiiur generalia consiat esse quadrilaria. lioue excilalur affectus, ila ut slupentes cum Psal-<

Alia nanique sunt Dei, aiia animi, aUa mundi, a.iia niisla el adiniranies clamenius ; Quam magni(icate^

inferni. Istorum quoqne singula superius in aliis sunt opera tua, Domine ! nimis profunda; factos sunl
subdivisimus. Nunc caelera videamus. coyitaliones tuw. Vir insipiens non cognoscet, et stul-

15. Ninive in praesenlipotestquadrifarieaccipi. llj- tus non intelUget ha^c {Psal. ici, 6, 7). Et ha;c
storialiter, esi ilia metropolis inclyia Assyrii regni al- ; quidcm de muiido dicla sufficiant. Nunc aliqua de
legorice, indesignatioaemundi;mysiice, iulypoEcclc- B Ecclesia; decore in medium prodeant.
siiE ; moraliler, in peraonaanimcC. De civilaievero su- 18. Ecciesia aaraque sponsa Christi, lemplum
periushisiorialiteraliqua, licet pauca, diximus. Keslat Altissimi, civiias Regis magni, tania viget poieutia,
crgo ut ad alia cxponenda transeamus. Ac primum decore, sapientia, quod nec hoste viiici, iiec mumio
de ialerprctalione nominis videamus. nec proximo seduci, nec adversitate superari, iicc

16. iVinii-e speciosa interpretatur, etdeDeoatque prosperitate inclinari, nec aura sinisira ullateuus.
raundo in quodam philosopliorum legitur : valet fuscari. Unde Salvator de ea io Evangelio :

Tu cuncta superno Venerunl (luviina, (laverutil venti, nec potuerunt eam

Oiicis ab exempjo pulcliiuin pulch. riiinu6 fpse
:

Maiiiiu II inenie gereiis, si iiili>|ue iniagiiie tur.aians. movere, fundata enim erat super prmam, pelram
Si enim quis arlificem cojfitel, cL maleriam, et ex {Matth. vn, 25). Hinc in ejus laude, et dileclione, el

ipsa creaturarum dissiQiilium copiam, atque io rel^us dilatatione nos excitat Psalmisla : Ponile eorda ve-

ordinem divinitus insituin, et gratiam, possunl qui- stra in virlute ejus, el distribuite domos ejus ut enar-

dem per ejus situ.ii,ordineinet ornaiuui,Dei cogiinsci retis in progenie altera (

Psal. xlvu, 14 ). $icui.

invisibilia ;
potest cjus conspici ulcunque poltin.ia. enira \\xt Tullius iii fine secundi libri Pihploricse

sapienlia, clementia : poteniia per situm, sapiciitia /t (/V. 56), merainil sunt quaedara de bonis civjtaiis qu^e
per orJinem, benigniias per oinaiuin. Unde ei idem ad ejus iucQluniiiatera, quaedam qusc ad ejus araph-
ab ornatu Graece xdff^o; nomea accepit. Mundus ficationem pertinent ; ita in. Elcclesia, quse civiias
auieni estuniversilasomnis, quae constat ex quatuor llegis niagni est oplima ,
" quaedara ad decoreua,
elementis, globata in speciera absoluii orbis. Quod si alia ad araplificationcm : ad sanitatem justitia, ad
universilaiis hujus machinara intuearis, invenies firraitatem foriitudo, ^d decorem prudentia, ad ara-

quod mirabili lalione et sapientia composiiio reruia plificatiopem temperautia.

oiunium perfecta sit ;
quod apta, quod congrua, quod 19. Siquidem quatuor suat ajix aniraam erudiunt
dccora, quod cunclis partibus suis absoluta : iii qua et ornant, inslruunt et roboiaiU. Haec sqilicet : con-
iion solum concordiam servant similia, sed etiam silia, obsequia, subsidia, remedi?i. A4 prudeniioui
quae creanie potentia ad esse prodierunl, dictanie consilia, adjustitiam obsequia, ad. forlitudiuem mlt
sapientia in unain quodammodo amicitiam et Ab- sidia, ad lemperaniiam perii;ienl remedia. Consil;a
derationeraconveiiiunt, Quidrepugnantius polest essQ iliuminanl caecos, obseq^uia i:eddujit devolps, suj)-

igne ei aqua ? Quae laraen in rerum natura ita sidia roborant invalidos, remedia sanant aegroli«i'.

Dei conlcniperavil providcnlia, ul non solum adiiivi- Consilia cspellunt ignoraatiam, obsequia. io.vidiairi,

cem commuue socieiatis vinculam noii dissipeni,

p subsidia iufirmitatem, reroedia cupiditaiera. Cpo^ilia
verum eiiara uascentibus cuactis, ut subsislero pos- sapientiae faciunt doctores ; obsequia, justitiae ama-
sint, vilale uuirimenium subiuinislrenl. Omnis lores ; subsidia, veritatis defeosores ; reinedia, feli-

enim naiura se diiigit, et miro quodanimodo piuriuiu citatis dilectores. Felix ergp civitas, quae nec
dissimiliura et in unum redactorum concordia unain eget consiho, noc caretobseqpio, nec subsidii jacet
in o.iinibus barmoniam facit. Vide si pulchritudini imbeciUita.K^ nec renieiiiv sor det egesti^te. Uaec Chri-
divinorum operum aliquid desil ; et si nihil, vel stus eo glorificato, ei: Spiritu Palris atque suo d;ilo

otlaui in ininimo, deessc videris, jara aliquid habes Eccloiia.; su;e coutuiit : haec ipsai prior in ea. aa
uude artificem mireris. ipsius gloriam protulit, Siquidem consilia vit:e dcdit,
17. Qux cum Psalmista intuereiur, vehementei obsequi.1 jusiiiiae, subsidia constanliae, remedia pca-
admirabatur dicens : Quam magnificata sunt opera iiiteutia;. Consilia, homines docendo ; obsequia, lur-
tua, bomine ! omnia i» sapienl.a fecisti (Psal. ciii, bas.pascendo {Mutth. v, 2 seq.; xiv, <5 seq.) ;
sub-
iiJij. Ilem : Memor fui operum Domini, quia memor sidia, viduai, pupiili. ei advenae, causas judiciuuto
ero ab initio mirabilium tuorum {Psal. lxxvi, 12). {Ueui. x,18) ; remedia, priiaHseuiido, et oiunes
" Flic forle deest : Qucedam pertinenl ad sanilatcm, alia ad firmitwem.
 ,;

7n COMMENT. IN NAIIUM PROPHETAM m

oppressos a (Habolo sananjo {Act. x, 58). Consilia A ''cae felicilalis, ilocurio liujiis vcgis, ac nimister tm-

igitnr dedil in monle,oI)sequia juxla niaie, in ca?na- jus legis, atque civis luijus uibis lieri ? De qua dici-

culo subsidia, reniedia in crucc. lur voce Psalmographi : GlGriosa dicla sunt de /e,

20. H«c quoque Ecclesia a sf>onso suo accepif, civitas Dei {Psal. i-xxxvn, 3). lleni idem de cadera :

q\iJi ad ipsius tiinorem, drcoreni, bonorem, anio- Mugnus Dominus, et luudabiiis nimis iii civilate Dei

rem aliis dilalanduni minislravit. Siquidem per di- nostri {Psal. xiv, "1). Uxc csl illa speciosa, de

vinae consilia scieutiy., et lucem sapientia», sibi coii- qua sponsus in Canlicis niulla proiert gloriosa di-

versos copulavil pbilosophos ;

per obsequia niiseri- cens : Ecce tu fjulclira es, amica mea, ecce lu puUlira
lordise subjugavit elbnicos ;
per subsitiia gralia; es. Oculi tui columbarum {Canl. iv, 1). llem idem in

conslanler expugnavit byereticos ;

per remedia poe- eodem ; Pulchru es, amica mea, suavis et decora, ter-

nilcnlije clementer revocavit schismalicos. Per con- ribilisul caslrorum acies ordinata {Ibid. vi, 5). Ilem
silia vcniunt ab ignorantia naturali, tan([uam aparte idem de cadem in eodem : Tota pulchra es, amica
Orientali ; per obsequia rcdcunt a fervore concu- macula non est in te
viea, et {Ibid. iv, 7). Ilcin sponsa
piscenliai, tanquam a plaga Auslrali ;
per subsidia in codem de seipsa : Nigra sutn, iiiquit, sed formosa

retrahunlur a frigore malitise , tanquam a climalc filia Jerusatem, sicut tubernacula Cedar, sicut peltes
Septentrionali ; per remedia educuntur ab occasu B Salomonis {Ibid. i, 4).

vitioruin, lanquam a plaga Occidentali. 23. Hic nobis suboiitur a lalere perntilis flivisio,

21. Hanc ei futuram numerosae prolis laetitiam hic nobis quadrifaria; divisionis duta esl occasio.

spoiisus ejus per prophetam promiserat Isaiain. Siquidem uiulier alia est non nigra, .sed formosa ; alia

Ecce ego, inquit, adducam ab Orienle semen tuum, Higraetl'ormosa;alianecformosa, necnigra; alia non
et filios tuos ab exlremis lerroe. Dicam Aquiloni : Da ; formosa, sed nigra. Prinia cst regina coeli ; secunda in

et Auslro : Noli proliibere {Isai. xlmi, 5, 6). Hanceliam terrissponsa agni; tertiauxor niundi; quarla conjux

ei promiserat ore Psalmographi. Magnus, inquit, diaboli. Prima est eorum qui l.ctantur cum Chrislo
Dominus, et inudabHis nimis in civitate Dei nos ri. in coelis ; secunda fidelium percgrinanlium in terris;
lundatuT exsuUalione Hniversa; terrce mons Sion, terlia eorum quos mundi absoibuil vauitas; quarta
lulera Aquilonis,. civitas regis magni {Psal. xlvti, eorum quos pceois afHigit iniquilas, vei apud inferos
2, 5). Hyec revera civilas est relugii, qua venia, crucial calamilas.

libertas, el lidiif.ia, donaliir refugis morte sumini 24. Siquidem quatuor sunt geucra sponsaliuro,
poiitiGcis {Num. xxxv, 28, 32). In ea igilur suiit ad quibus desponsanlur praifatarum genera mulierum.
saiiitatem inandata , ad lirinitaleui consilia, ad de- Ilsec scilicet : contemp' 3nis divimie laelitia, venia"!
corcin charismala, ad ampliiicalionem poenitenti;e C gralia, mundi concupiscentia, inferni miseria. Priino
rcinedia. Apostoli ad sanitaiein, marlyres ad finui- desponsatur beatorum angelorum societas ; secundo,
tateni, virgines ad decorem, confessores ad airplifi- justorum hoiuinum gloriosa niianimitas ; lertio
cationis odorem. Ad saniiatein chaiiias, ad firniii.a- reproborum peinieiosa vanilas ;
quarto, apud infe-
lem buinilitas, ad decorem conlincntia, ad ainpliiu- ros pessimorum horrenda infelicitas. Primi sunt in

dinem cleinentia. Ad saniiatem illius poenitentes, requie, secundi staut in acie, tertii turpiier sunt
ad firniitatera praedicatores, ad decorem nnindi con- prostrati; quarti mancipali miseiicorditer. Prima
teinptores , ad amplificalionem conjugati miseri- est ea qnie sursum Jerusalcm libera maler noslia
cordes. {Gal. IV, 26). Secunda et terlia, in Dominica arca
22. Itcruin sunl alia hujus civilalis bona pretio- triticum simul et palea ;
qliarta apud inferos dolore
sissiina, qaae et ei sanitatera conferunt, ct ipsam torquetur et miseria. In prima omnia gloriae, sednibil
roboranl, decenter exomant, et aniplissime dilalanl. miseriie; in secunda, multum gloriye,sedquiddain nii-
Evan^elica gratia sanalur, doclriaa apostolica ro- seriae; in teriia, midtum miseriie, sed vix aliquid glo-
boratur , eloquiis sanctorum doclorum ornatur, riaj ; in quaria nihil oninino gloriae, sed omnia luiscri.Te.

decrelis palrum orthodoxorum et canonibus dilata- Priraa ergo sursum Uttatur cuiu Christo ; tertia for-

Cum
D uicetur cum raundo quaria crucietur cum
tur. i§itur hycc civitas et a rege, et a lege, et a ; diabolo
plebe, et a situ, a copia, ab ornatu feliciler sit do secunda praiparctur sponso; ut ct nigra sit pcr poe-

tata; quia videlicet ejus rex felicitas, ipsius lex nilenliam, et formosa per obedientiam ; nigra \Kt
charilas, plebs fidelium ol sub rege et lege consors bumililalem, forinosa per charitateni ; nigra, tcn-
sociclas, situs fidei et morum sinceritas, ot copia taiionum pugna ; forraosa , virtutum constanti.i
doclrinarum, el virtutum aifluenlia; ornatus, cha- nigra, rainisterio; forraosa, dcsiderio; nigra, exer-
risniatuni gratia^processionuni^f-ors., professionum] cilio religionis ; formosa, sinceritate contemplatio-
diversa genera ; cum lot et tantis, iiiquam, honis, ot nis ; nigra est Ecclesia in carnalibus, formosa in
lalibus haec civilas largiter snpererfluat, quae mise- spiritualibus ; nigra in activis, formosa in conlem -

ros angit dementia, vitiorum sitire absinthium, bu- plativis. Hajc est regina -4£thiopi:c, qux venit a fini-
jus muiidi sequi naufragium, vitae semper pati in- bus terroe sapicr.tiam Salorocnis andirc. Nipira esi
lortuniuin, impise lyraniiidis feire dominium, et non crgo, quia ./Ethiopica ; formosa, quia .lestuans sapiea-
i>olius convolare ad auxilium serenissimae civitatis, lia. Nigra, luia venit a finibus ulliinis; formos.',
:>d gremium niatcrme charitalis, ad gaudium angc- quia afilucns deliciis.
 ,

719 S. JLLIANI EPISCOI'] TOLETAM ?2a

Ilaec auiojn dc ea iit libro Uegum scripta A regis mirabilein, sapieniiam iacoinpreliensibilein
sant : Regina Saba, audila fama sapientite Salomo benigiiitatera ineflabilem , liicem iiiaccessibileiii.
nis, venil in Jerusalem tenlare eum in parabolis. El Hxc dc stalu et decore sanctse paulo latius dixiinus
cum ea cameli porlantes onera. Et altulit secum au- Ecclesia;, quatenus evideuler omnibus clareat, si sic
rnm multum, el lapidem valde preliosum. Ingres- in rogione dissimulationis, in convalie ploralionis
saque est ad Satomonem, et locuta est ei omitia, iiitet ejus tabernacuUim, quomodo teniplum fulsuni
quaecnnque eranl in corde suo. Et enuntiavit ei Sa- [Forte, sursum] fulgeat? Si enim quod evacuabilur
lomon omuia verba sua et non (uit vcrbum quod , lanta fulgel gloria, multo magis clarificatum estquod
rex oniiscrat el ei non indicaverat. Et vidit regina semper in gloria manet.
Saba omnem sapientiam Salomonis, et domum quam
26. Ninive quoqueaddccorem refcrri potest aninix.
wdi/icavil, et cibos ejus, et sedem pnerorum ejus, et
Sed ne prolixius curral oralio, Ezecbielis prophclica
crdinem ministroriim ejus , et vesles ejus, et vini
sufficiat leclio, qua dici ur : Jerusalem, Jerusalem,
fusores ejm, el holocaubta ejus, quce o/ferehat in
radix tua, et generalio de terra Clianaan, etc. {Ezecli.
domo Domini ; et obstupnit , et dixit : Yerus est
XV!, 5). Dominus auieiu infclicem animam alloquens.
sermo quem in terra tnea de verbo tuo et de »»•«- , r .. .• , •

, . ,. . D *''• cam more rhelons ex atlnbutis personae et ne-

i

dentia tva audtvt ; et ecce nec dimtdia pars enunliata » . .

gotio convincens, el ei ante rem, cura re, et post

est mihi. Et dedit Salomoni centum viyinti tulenta
rem, adhjerenlia pra;tendens, ante rera,quam sor-
(iuri, el odoramenta multa, et lapidem valde pretio-
dida, quam deformis, et quara vilis cuin rc, quam ;
s«m (/// lieg. x, i seq.}. Yenil ergo regina Saba,
siocera, quam decora, quam amabilis; posl rem,
iJ esi, Ecclesia e.v Gentibus diu sub viliis capta.
quam fetida, veneAca, quanlum abominabilis fuerit,
Hoc enim interpretalur Saba. Yenit audire sapieu-
iniimat. Post haec spretus, et abjectus, et confusus,
tiam Salomonis, el tenlare eum in parabolis. Multa
cam pius insequitur, et clementer revocat : promit-
enim apud eam ferebaniur incerta, ut pote de raundi
tendo retiahii, relrahendo perficit, coosummando
conditione, de immorlalitaie animae, de futuro judi-
felicitat. Rein vero graiiam eleclionis ouncupo.
cio, de sanctorum giorificationc, et aliis multis. De
Atlributa personae, quibus confunditur, convincitur,
quibus oinnibus accedens ad Christura ccrtificala est
b%c sunt : noraen, victus, fortuna, habitus, affeciio,
ad liquidum. Et cum ea cameli portantes onera,
sludia, consilia, facta, captus, institutio. Ex atlribu-
Geiitiles scilicet airereuies secum miscricordiai opera,
tis aulera oegotio confuoditur, quando pra;paratione,
vel diversa viiiorum gcnera. Et auruin multum, ra-
perpeiratiooe, exitu, tempore, occasione, loco, fa-
Ikmabilem videlicel sensum. Et lapidem preliosum,
naturalem intellectum. Ingressa esl per poenitenliam Q cultate, modo, conviucilur.

ad verum Salomonem locuta est ei omnia per con- 27. Super quibus si quis certificari studeat, lectio-
;

fcssionem. Sed el Salomon omnia verba ejus euun- nisseriem propheticse diligcnter dissentiat [Fors., dis-

tiavit ei, quia postquam itli reconciliaia cst, post in Ego vero oon docere rhetori-
serat, aut edisscrat].

amicam et sponsara versa est. Tunc Jesus eam ia

cam, sed leclionem aggressus sum explanare pro-
ceilam inlrodiixit vinariam {Cant. 1,4), hinc osten- pheticam. Prius ergo quae vel quaiis ex vitio fuerit,

dit ei ineflabilem diviliarum copiam. tinde in Evan- quic vel quanta ex graiix officio exstilerit, manifestat

gclio : Jam non dicam vos servos, scd amicos, quia dicens : Radix tua, et generwio tua de terra Cha-

omnia quaxunque avdivi a Patre meo, notn feci

naan. Pater tuus Amorrhmus, et mater tua Hethoea.

vobis {Joan. xv, 15). Yidil quoque sapienliara et pru- Et quando nata es, in die orius tui non est prcecisus

dentiam ejus : prudenliara scilicet, qua disponil hu- umbilicus luus ; non aqua lota in salulem, nec sale

inana sapienliam, qua regil divina. Et domum ejus

salita, nec pannis involuta, etc, qu;« impropcrando
;

supponit ; UsqueqHo, ait, et transivi per te, et vidi te,

(Prov. IX, 1), incarnaiioiiis ejus mysteria. Ipsa est
et ecce lempus tuum, lempus amantium. Et expattdi
enira quam sibi sedificavit sapienlia. Yidil et cibos
super te amictum meum, et operui ignominiam tuam.
Salomonis, diversa pietatis gciierii, el varios affe-
D Et juraci tibi, et ingressus sum paclum tecum, et
ctus ordiaala; dilectionis. Yidit piieiorum ejus se-
fucta es mihi. Et lavi te aqua, et mtmdavi satiguinetn
dem, ecx;lesiaslicum in episcopis et presbylcris or-
infeiiorum
tuum ex te. Et unxi te oleo, et veslivi te discoloribus,
dincm. Vidil ministrorum ejus ordines,
gradunm status diffcrenles. Sed et ejus et calceavi le hifacintho, el cinxi te bijsso, et polymilo,
scilicel

vesles, singiilos crcdcntium, vel ornamcnta virtu- ei. multis coloribus. Similam, et mel, et oleum co-

lum. Yini qiioque fusoics, cleclos verbi divini prae- medisli, el decora facla es vehemcnter nimis, et profe-

dicatores. Yidii ejus bolocausta, sine dubio oratio- cisli in regnum. Et egressum est tiomen luum in

nam supplicatiooumque myslcria. Ubi vidit hxc gcntes propter speciem tuam, quia perfecta eras in

atque decore meo, quem vosueram super te, dicit Dominus

oinnia, admirata est super cjus responsis
prudenlii. Si quis vero uncliooum genera, sacra- {Ezech. XVI, 3).

mcritorum mystica officia ,

professiooum devota 28. Intuere super abundanies divitias divinae cle-

siudia, gradus ordinum, ordines dignitatum, dignita- mentiae: quomodo meretricum meretrix es sordido

tcs minislrorum, miais!ros sacrameolorum, sacra- proslibulo in reginam siiblimata, ornata cultu regio
menta et exempla coosideret, videt io hispotenUam sedet in culmine virtulum et regni fastigio. Vere
 ;

i\ COMMENT. IN NAHUM PROPHETAM. 722

pcrabundantes divitiiC, cuni non solum nobis ne- A jiistilisi;; terlium, in reparslioneinnocentiac. Prajvi-

issaria,venini oliam commoda apla triljuil.etgrata. dens ergo propbeta Ninivcm subverli, mundum
; enim sola necessaria tribueret, bonitas quidera destrui, Ecclesiam turbari, animam viliis impugnari,
sel, sed dives non esset. Cum vero necessarjis quasiprxmuniens dicit: Onus Ninhe. Ac si diceret;
imiDoda adjungil, divitias bonilatis sux ostendit. Quiescat, videat ne cadat (/ Cor. x, 12) ; et qui tenet,

im autem commoda congruis superadditis cumu- lencat, douec de medio fiat (// Thess. ii, 7).

ntur, abundanlia divitiarum bonitalis ejus demon- 51,32. Sed quiangustiamonerispra;miserat,neqni3

raiur. Sed dum poslremo congruis etiam grata ad- desperando oneri succumbat, post tristitiam oneris
;it, quid aliud quam superabundtintes divitias bo- Lfitiliam supplet visionis dicens: Liber visionis Nahitm
lalis suac notas facil? Helcesei. De nomine vero iibri multiplex fit menlio irt

29. Iniuere diligenter singula, et vide quanta Sal- serie divini eloquii. Hinc per Job: Quis milii adju-
itoris nostri clementia, quanta uoslrae saluiis ei sit torem tribuat, ut desiderium meum Omnipotens audiat ?
ligentia. Prius enim aquis compunctionis abluit, Et scribil ipse libnim qui judicat, ut in hurnero mco
linde virtutum vestimentis induit, postea sapienlise portem itlum, et circumdem quasi coronam milii

liciis reficit, domum in honore regiae felicitaiis {Job XXXI, 55, 36). Hinc per Isaiam : Erit, inquil.

igit. Primo aquis lavatur poenitentiae ; secundo in- B vobis visio omnium, quasi verba libri signali, qiiem
imentis ornatur juslitisc; tertio divinae scicntiae cum dederint scienli litteras, dicenl: Lege islum; et

batur ferculo; quarto in regioe dignitatis sublimatur respondebit: Non possum, signatus enim esi {Isni.

lio. Dicit ergo Dominus: Extendi super te amictum xxix, 11). Hinc Dominus ad Ezechielera: FHi liomi-

eum. Amictus est angclorum custodia ; operimen- nis, aperi os tuum, et comede quodcunque ego do tibi.

m ignominix, virilis poenilenlia; pactum, manda- Et vidi, et manus missa ad me, in qua erat involtitus

rum observantia ;
juralio, salutis immobilis ratio; liber. Et expandit illum coram me, qui erat scriptus

cla est ei, illius in aiternum gloriKcalio. Lavat eam intus et foris. Et scriptce eranl in eo lamenluliones, et
cryniis poenitentiap., mundat ejus sanguinem per carmen, et vce. Et comedi illnd, et factum est in orc

»era misericordire, ungil eam oleo Ifctitiae ex secu- meo sicut mei dulce {Ezech. ii, 8, 9; iii, 3). Itcm
taie conscicntiae. Ornat eam varietate virlulum; Daniel de eodem : Aspiciebam, inquit, et ecce tlironi
unit affectus ejus firma spe coelestium; candore positi sunt, et antiquus dierum sedit. Vestimenlum
ngit virginejftpiirilatis; inferius aflicit spiritualibus ejus quasi nix candidum, et capilli ejus velut Inna alba.

eophaniis. La;tificat ejus mentem scientia varie- Thronus ejus flamma ignis, rotw ejus ignis accensns,-
tis. Dat ei constantiam operum, el perfectionem „ Ftuvius igncus, rapidnsqiie egrediebatur de ore ejus
)ediftntia!, gratiam doctriiia;, et odorem bona; famae Millia mitlium ministrabattt ei, et decies centena millia

onfertillidecoremsapienti», et nitorem eloquentiae, assistebant ei. Judicium sedit, et libri aperti sunt

uidorem innocentiaj, jucunditalem contemplativse {Dan. VIII, 9, 10). Hinc Zachaiias: Levavi, innuit,

;titiip.. Gibat eam naturalis legis notilia, scriplse oculos meos, el ecce votumen votans. Et dixit ad me:
gis intelligentia, Evangelii graiia. Vel reficit eam Qitid tu vides? Et dixi: Ecce vidco volumen volans.
ilegorica scienlia, raorali, ac myslica. Vel erudit Longiiudo ejus decem cubilorum,et latitudoejns decem
\m rerum mundananim scieiitia, causarum occul- cubitorum. Et dixit ad nie : Hwc est malediclio, qua;
iruin intcHigentia, divinarum rerum sapientia. Vel egredilur snper faciem orbis l-erra; {Zach. \, 1 seq.).

jficit eam puritate actionis, dulcedine dileclionis, Item in Apocalypsi de eodem : Et vidi in dcxtra sc-
lavitate contemplationis. Vel docet eam Trinilatis dentis super thronum tibrum scriplum itUus, et foris

otitiara, Patris scilicet potenliani, Filii sapientiam, signalum sigittis septem. Et nemo poterat sotvere eum
piritus sancti benignissimam clemenliam. Sic est nisi leo, qui vicit de tribu Judn. Ipse enim aperuit
ecor animae, sic ei immoriales conferuntur diviiia?. eum, et sotvit ejus siynantla {Apoc. v, 1 seq.). Ha'c
ic ornatur pectus, honoratur sensus, purificatur af- omiria ex divino proluli eloquio, qiialenus IccloK
iclus, Sic decoratur vita, clareat, quoil in eo sit libri nuiliiplex sigirificaiio.
clarificatur intellectus. d
lundatur conscienlia, commendatur doclrina, cele- 53, Liber igitur alius est milur;v, aKus disciplinre.
ratur fama. De hujusmodi iii Canlicis voce sponsi alius gratiflc. Primus docet lnunafli;m .Tqnilatem
icitur: Quce est ista quie ascendit de deserto dcliciis secundus, humanam impunitatem; tertius, hum.-^nain
fftuens, innixa saper diteclum svum {Cant.ym, 5)? et divinam charitatem. Primus consciontiLXi et nioruni
lem de eodem alibi per eumdem: Muttw fitia^ con- promittit serenitatem; secundus, lemporaliuni bo-
regaverunt divitias , tu supergressa e$ universas noruin fecunditatem ; tertius, regni coelorum felici-
Prov. XXXI, 29). tatcm. Primus, instituta naturac; secundus, corpore?e
30. Haec de speciosilale anim» breviter dicta sufli- scita disciplinae; terlius monila docuit graliae. Priini.
lant. Nunc videamus quoe onera cui conveniunt. doctrina bonesta; secundi, utilis; tertii, nccessaria.
)nus mundi est ipsius vel per Cbristura in melius, vel Per primum amicus honestatur per secdndum
,

n fine destruclio. Oiius Ecclesi*, hxresum vel scbi- servus lis^alur. per teilium filius in hicredilateni vo-
iniatum, seu morum canialium impugnaiio. Omis catur. Ainious, ut referal graliain; scrvus, ne fu^iat
inimx, vitiorum sitbita incursio. Onus priinumesi ad idololatriam ; filius, ut sprelo exsilio fesiinei ad
in destructione idololairiae; secundum, in defoiisione patriam. Priinus humanje sociotatis docet honorem.
 ;

7!i3 S. JLLIANI ETISCOPI TOLETANI 724

secunJus humanae fragilitalis probal liniorem ; A propinqual, tanto vicinius crealorem suum dcclacai.
tQrliusdivinitatis niinislrattimorem[Forte, amorem]. Illud vero visibile simulacrum invisibile exemplar
Primus igitur est confcederationis ; secundns, cor- prius osli^ndere debet ,
quod divinac similitudinis
replionis; tertius , dilectionis. Primus est ralio iniagine in se perfectum retinet. Immensitas anlem
animi ; secundns, lex Moysi; lertius, Evangciium crealurarum magis ad essenliam, decor vero earum
Chrisli. Sic humanum genus prius accipiens naturalis raagis pertinet ad formr.m. Essentia vcro aliisque
legis honorcm, transgressor factus incidit in ti- [Lef/. absque] forma considerata, informilas esl. Quod
niorem, denuini pcr gratiani liqnescens in amorem, autein informe est, in hoc quidem quod est, Deo si-

tandem ad prisUnum rcdiil honorem. Horum nterque mile est. Sed in hoc quod forma caret, a Deo dis-
potest dici tiber visionis, dumelpcr prinium intelligi sidet. Quod crgo formalum est, niagis Dco simile cst,
drvina felicitas, et per secundum deitaiis unitas, et quam id quod forina caret. Unole constat quod evi-

pcr lcrtium seterniiatis valet identitas. Per priraum dentius simulacnim est decor croaturarum, quod
pacis sincerilas, per secundum prudenlia, pertertium pertinet ad formara; quam immensilas earum, quas
pielas. Sincerilas, naturam pacificando; prudenlia, ad solam speclatessentiam.
«onsilium legendo; pietas, seipsum prq servis ha- 56. Itera decor creaturarum propler formam natu-
bendo.
B ralera perlinet ad habitura, ulilitas vcro ad actum,
34. Sunt eliara alii trcs libri, quorum doctrina quia in hoc creaturse iitiles sunt , quod homini
noscunlur invisibilia Dei. Primus est fabrica raun- subjectae serviunt, ct obsequium rcddnnt. Quod
dana^ sCGundus, conscientia humana: terlius, prse- autem ad habitum pcrtinet, magis proprium est et

destinaiio {|ivina. Universus enira mundus isle quasi magis cerlum quam id quod pertinet ad actura,
quidam liber est digito Dei scriplus, hoc est, virtute quia habilum iiatura indidit, actura vero instilutis
diviua crealus , et singuhc creaturse quasi Ogurac adjunxit. Simulacrum ergo dccoris iinmcnsitalem
quacdam sunt, non humance piacito inventac, sed di- pariter et uiililalem in cognitione praecedit. El
vino arbitrio instilulic ad manifestanda , et quasi proplerea prius ,
quia in inanifestatione (est) evi-

quodammodo significanda Dei invisibilia. Quemad- deniius. Pulchra autem inquirenda sapienlia ab ipso
modum autem si apertum librura vi-
illilteralus quis sapiente simulacro inqnisitiouis exordium sumilur,
deat, fignras aspicil, autem non cognoscit
litleras quia per sapientiam suam Paler manifestatur: non
ila slullus et animalis homo, qui non percipit ea quae solum quanJo sapientiam suara in carnem misit, scd
Dei snnt (/ Cor. ii, 14); in visibilibus islis creaturis tunc quoque quando per sapientiam suam mundum
fons vidct specicm, sed non intclligil rationem. Qui p creavit.
autem spirilalis e>i, el omnia dijudicare potest 57. Decor vero creaturarum, quem slmulacrura

(p. 13), intus conspicit quam miranda sit poien^a sapientiae esse diximus,, quatuor complcclitur:situm,
crealoris, quain veneranda sapicntia arlilicis, quam motum, speciem et qualilatem. Sed in his molus
d.iligemla benigniias praesidentis. Et ideo nemo est excellentiorem locum habet, quia viciniora vit-e
cui opcra Dei mirabilia non siinl, dura in eis insi- mobjliora sunt, quam ea quae moveri non possimt.
piens solira ir.iralur speciem. Sapiens autem per id Motus autpin quadripartilus est : localis, natnralis,

qiiod foris ^idei, profundam rimalur diviniPsapienliac aniraalis, ralionalis. Ante el retro, dcxtrorsum, si-

raiionem : vclut si in una eadcmque scriptvir^ aliter nislrorsutn,sarsum,deflrsura, et circum; naturalis in

colorem seu forniaiioncra commendct, aliler vero auginenlo et detrimento ; animalis in sensibus et ap-

scnsum et stgnificalionem laudet. Bonum est ergo petitibus; rationalis in factis el consiliis. Rationalis

assidue contcniplari divina opera et admirari, sed ci verocunclis siiperpoBitur, quia iu eonon solumsen-
qui reruiu corporaliuin pulchritudinem in usum novit snsad animandum, sed ratio quoquc ad intelligendum
vertcre spirilalera. Nam et idco Scriptura lanto niovetur. Hoc simulacro nuUura potesl in crcaturrs

opere nos ad considcranda visihilia Dei excilat, ut csse evidenlius quia id quod sapit, invisibilem sa-
,

per ca quK cernimus, intus ad agnitionem veri- pienti^ra ostendit cunctis manifestius. Primum ergo
foris D
tatis veiiiamus. Unde Psalraisla quasi pro magno se ac principale increatae sapienliae simulacrum est

creala sapientia, id esl ralionalis creatura qt\x, qnia

jam hoc fecisse commcmorat, et adhuc se facturum :

pronuntiat dicens : Memor fni diemm antiquorum, secundum aliquid invisibilis, secundum aliquid visi-

medilntus sum in omnibus oparibus tuis, el ia. factis bilis cst,janua contemplationis facia est pariter el
via. In quanlum invisibilis est, janua in quantum
mnnuum tuarum exercebor {Psal. cxLii, 5). ;

35. Tria igitur sunl ^i&ibilia Dci : potentia, sa- vero visibilis, via. Janua est, quia ingredienti ad con-
pientia, bcuignilas. Tria quoque visibilia niundi: tempiationem animo primum adituin pandil; via est.
quia currentem in contemplationem animum
ad
immensitas, formosilas, ulilUas. Potentia mani-
fcstatur per immensitalem, sapientia per forraosi- Gnem perducit. Janua esl, quia quodammodo invisi-

tatem, benignilas per utilitatera. Haec Iria prafaia bilia visibiliter ostendit; via est, quia de vjsibilibus
et
siint quasi quselain divinae cogilationis expressissima per invisibilia euntes usque ad visibilium paritcr
invisibilium creatorein videndum perducit.
Hocvalet
simulucra. Quacrendum est ergo quid horuro pvius
conleraplanlihus in agnilione occnrrat. Omnis autem in seipso noscere vafer bomo.
38. Qaoniam vero de visibilibns ad invisiblha
r;rcatura, quanlo viciniu» simiUtudini creaioris np-
 :

!5 COMMENT. IN NAKIJM PROPHETAM. 726

ulos [Forte leg. oculis] auiein conteraplalionis in- A «terniuis, et 3et«rna acqualitas. Quia non poicsl esse

essi sumus, ad hoc usque via invesligationis pene- singulis dissimile, quod omnibus facit Deitas una
*vimus,.ut jam orealorem reriun sine principio, commune. Hoc jam dictum snfficiat ex cognilione di-
16 fine, sine mulabililate csse non dubilemus. vina qiise ex
,
humana trahitur conscientia, Sed
jstat igitur considerare utrum ex secundo libro, soieiidum est quod hoec cogniiio et visio diciiur, et

est, ex humana conscieniia, Dei noscantur invisi- sapicntiadicitur, eipraescientia dicilur, et providen ia

lia. In conscientia quidam humana sunt tria, per dicitur. Visio, quia aspicit; sapientia, quia intelligit;

lae cognoscuntur utrinque Dei invisibilia, persona- prrescientia,quiapr2evenit;providenlia, quiadisponit.

m scilicct Trinitas, et cssentise unitas. Hscc aulem 41. Primus igitur liber est mundanie conditionis ;

nt: potenlia Palris, sapienlia Filii, benignitas Spi- secundus, humanae rationis ; tertius, divinaj praedesti-

Lus sancti. In hxc tria sunt: raens sci-

oniraa vero nationis: per quorum singula noscuntur Dei invisi-
!et, intelleclus, et amor. Mens quidem de se
intel- biiia, et mundi desolatio, et ejusdem per Chiisfum

ctum gignii, una unum. Quse dum conspicit, quod reparatio, et stalTis Ecciesiae, et redempUo animae,

ibtilis, quod verus, quod conveniens, quod jucun- et felicitas patrise. Primi libri singuli anni sunt quasi

is sjt, mox eum diligit, el silw in ipso compiacet quateruiones ; folia, menses; pagirix , dies; oon-
idet pariter et stupet, et se tale quid invenire po- *» structiones, summie negotiorum ; color, prosperitas

isse miratur, et gaudet. Libet illum semper aspi- eorum; lilura vel mendositas, adversitas ipsorum.
re, semper habere, seraper illo frui, semper in illo Dum igitur fortuna ridet, litura fuiget; dura mutal
ileclari. Ipse per se placet, nec aliquid extra illum vultura, oratio patitur defeclum. Liber iste scripius

iseritur, quia in illo totum ainalur. In illo contem- estintus et foris. Foris, aperiis negotiis; intus, occul-
atio veritatis ad videndum delectabilis, ad habendum lis causis. In eo quoque scriptae sunt laraentaliones,

lavis, ad fruendum dulcis. Cum illo secum mens' carmen, et vae. Yae ethnicorum, lamenlationes haere-
liescit , nec unquam secreti sui tandio anicilur; ticorum, carmen Christianorum. In raundo namque
la hoc unico, non tamen solitario, consorte laetalur. et miserorum supplicia, et lapsorura poenilenti:», ci
39. Considera ergo haec tria, mentem, intellcctum, sanctorum innocentia.
norem. De meiite intellectus nascitur, de niente -42. De secundo quoque libro possumus dicere si-

iriter et intellectu amor nascitnr: de sola mente milia. Hujus namque qiiasi quaterniones sunt animi
•lus intellectus, quia sola solum genuit. Amor vero dispositiones ; folia, dispensationes ;
paginae, aflFectio-
)n de sola meni«, nec de solo intellectu, quia de nes; orationes, cordis intentiones; litterae color, Dei
roque procedit. Prius mens, deinde mens et iniel- p et proxiroi araor ; eclipsis vel litura, ambilio saeculi.

ctus, postea raens,intellectus, et amor. Ethoc qui- et carnis concupiscentia. Scriplus quoque est intus
;m in nobis ita est: verum in Deo longe aliter sua- et foris. Intus, desideriis ; foris, factis : fofis ope-

Jt ralio. Semper enim in illo sapientia, quia rando, intus diligendo. Ei in eo sunt scripiae lamen-
tmper sapienliam habuit, quia semper sapiens tationes, carmen, et vae. Yae, meniis excaccatio lamen- ;

lil. Semper ab illo sapientia , quia genita se lationes, peccatorum coiifessio; carraen, veritatis
gignenie non dividii. Semper genita est, et semper conlemplatio. Yae, salutisdesperatio; lamentationes,
ignitur: nec cum gignitur, inchoans, nec cuni ge- delictorum couipanctio ;
carraen, perfecia^ diiectio.

ita est, cessans. Semper gigniiur, quia aciorna 43. De lertio vero iibro multa possent dici subti-
imper genita est, quia perfccta. Qui genuit, Pater !ia;sed nos, prolixitatis vitanda; gralia, festinare co-
ii : qui genitus est, Filius est. Et quia qui genuit gimur ad alia. Primus igiiur liber historicus; secun-

;mper genuit, aclernus est Pater. Et quia qui ge- dusraoralis; lertius anagogicus. Primus est biblio-
itus 6st semper genitus est, aeierno Patri Filius theca negotioruni ; secundus, canon vel regula mo-
)Xterims est. Iiem qui semper sapientiam habuit, rura; teriius, doctrina et causa cunclorum. Uterquc
;mper sapieotiam dilexit. Qui vero semper di- ergo, ut proefatum est, liber est visionis Nahum.
ixit, semper amorcm babuil. Itaque aeierno Patri j)
44. Nahutn consolator interpretatur : quod con-
l Filio coaeternus amorest.quia Spirilus sanctiis est. grue super Salvatoris intelligitur persona, qui, juxta
40. Sed quia superius crcatorem omniuin summe ilhul Apostoli, consolatur nos in omni tribulatione no-
Ivere unum esse asseruimus, Iiaec tria in Deo unum s!ra {II Cor. i, 4). Quatuor namque sunt ejus princi-
sse oportet ut confileamur. Quia iterum ille qui palcs in nobis consolationes. Alia enim est in tempo-
enilus est noh potest ille esse a quo genitus est, ralium bonorum pacifica fertilitale, alia in corporuu»
eque ilem ille qui a gignente et genito procedit ille sanitate, alia in morum concordia, alia in conlein-
ssepotest qui est gignens, vel genitus, inexpugna- plalionis lactitia. Prima propellit iniindi miserias; se-

jliratione veritatis in Dooctpersonarum Trinilaiem cunda, carnis angustias; tertia, animi rooleslias;
tsubstanlia; uoitatem cogimur asserere. Trfts ergo quarla contemplalionis excludit tenebras. Prima con-
mum sunt, qni« in tribus personis una est substantia; solatio est carnalis, secunda animalis, tertia spirita-

ed ires unus non sunt,- qoia sicut distinctio perso- lis, quarta intellcctualis. Prima pacificat actum, se-
larum Deilatis unitatem non dividit, ita et unitas cunda tranquillat sensum, terlia sedat animnm, quar-
)eitatis personarum distinciionem non confundit. la illustrat intellectum. Prima inviiat ad misericor-
tribus crgo in Dcitatc una communis est ct acqnalis liir opera. secunda ad religionuni exercitia, tertia ad
 ;

7^ S. JIILIANI EPISCOPI TOLKTA.NI 72«

foTmam pe.rfecl?c dileclioHis, quarta ad biliiiam con- A Si vero singiilasaiiendas olausuTas, alia, qu« dicilur
tcmplaiionis. Prinia, servum secunda, mercenarium
; hypozeuxis, imroinct figura, ubi ia singuNs sensi-
lcrlia, fiiium ;
qiiarla, spirilale facil conjugium. hus propria uiiicuique esl clausula ; qua; hic quoque
45. Helcheseus inlerprctatur advocalus. In causx oslendilur, cum sensus qualer, sivc quinquies, claudi-
prosecHiione opus est advocalione. Est etiara in re- lur. Terlia quoque figura, qure dicitur calachresis, se

conciliationc facienda advocalio necessaria. Tres ingerit, qua; rei nomen aliena;, non hahenti pro-
enim generales causx pcrr.ftcutionis; tres nobis snnt priura, altribuil. Cum enim Deo impassibili, incom-
necessarix a^dvocationes. Tres siquidem in causam inHtabili furor, ira, acmulalio ascribilur, hoc non
dacimus. • Tertio de moribus et vita ante iudicem proprie, scd figuialedicilur. Color vero, quanlum a<I

discutimus. Primo enim stamus ante hominem, se- negolium, dicilur frequentalio. Freqiicntatio vero

cundo ance angelum, tertio ante Deiim. Ante homi- est, cora res in tota causa vel negotio dispersx in

iiem, peccata confitendo ; ante angelum, pro pecca- auDm coguntar locum, quo gravior, aut acrior, aut
tis supplicando; ante Deum sententiam exspectando. criminosior sit oratio. Yehemens est exomatio hta^
Primo ducit in causam timor pocnx, secundo coodi- et conjecturalis constitutione causse semper fere ne-

tio viiae, tertio necessitas justiiise. Iii prfraa causa cessaria, et in caeterisgeneribuscausarum, et in om-
^dvocatum habemus prjenilentiam, in secunda jtisti- ^ ni oratioue nonnunquam adbibenda. Qui color hie
tiam, in lertia solam Salvaioris misericordiara. Pri- paiet, nbi summa totius negotii ex frequentatione
ma igitnr est 'm pcccatonim confessione, secunda in pendet. Hxc quidera scboiastice dicemimus [FortCf
viise Iiujus coDSummatione, tcrtia in generali om- dissemimus], nunc ad expositionis seriem redeamus.
nium examinaiionc. Quisquis vero eleganter et pure 48. Proponit ergo prophcta priinum Domini xmu-
primam peroraverit causam, in secunda priinam, in lationem, deinde trifariam uiiioncm, posiea irain
tcrlia geminam glorise induet stolam. Prima igitur ejus et furorem. Acsi Nahum diceret ad Assyrium ;

recte perorata, justiftcatur ; in secunda honorifica- Nunquid sponsani tibi derelinquet Awiyrio, cujus ca-
tur; in tertia glorificatur. Advocatum igilor habe- slilalis a-raulatio eripuit eam ex iEgypto, mari Ru-
inus Jesuro Christum justum (/ Joan. n, 1). In pri- bro et descrlo; super cujus iniraicis nHiUipIex et gra-
ma suggerendo poenitenliam, in secunda conferendo vissiraa irrogata est uilio ; super ciijns hostibus ftt-

jusiitiam, in lertia perducendoad gloriam. Advoca- ror Dei accensus est et indignatio? iEraulatio juxta
tus igitur cst et consolaior Jesus, misericordiosissi- illiid Apo&loli: jEmulor vos Dei wmulalione, despondi
inus Salvalor : consolaior in miseria, advocatus in enim vos uni viro, virginem caslam exhibere Chrislo
causa ; consolator in tribulatione, advocaius in per- {IJ Cor. XI, 2), respicit ad conjugium. Ultio vero
oralione; consolator, ne succumbamus; advocatus, ad inimicorum excidium. Furor autcm et ira Dei
ul vincamus. ad seteroum supplicium. llanc ulique sponsam
46. Dominus cpmulator, et utciscens Dominus. Vlci- in Abraham subarrhavit, sed per lcgcm copula-
scens Dominus, et habens furorem : ulciscens Domi- vit : cujus zelo i£gyplum horrendis flagiliis afllixil,

Hus in hostes suos, et irascens ipse inimicis suis (Na- yEgyptios snbmersit, innumeros hoslium cutieos
hum I, 2, 5). In prophetse exordio turaenlera pro ni- proslravit, pane coeli, et carnibus in deserio eaiii pa-
tore Hnguaeoratorem, ac deflore colorati eloquii se vit, deinde iu terram repromissioiiis introduxit. Hsec
jactitantem adhortamur, ne Demosthenis lcporcs, est eemulalio, cuin triplex videstur. Quod si ullio re-

Quintiliani flores, Ciceronis colores divini eloquii feraturadeum, prima fuit idololatriae , secunda luxu-
simplicitaii coloratissimae prxferatr nec eioquentiara riae, tertia gastrimargi%. Prima, quando vitulum in
peccatricera magis quam sanctam simpliciiatem dili- descrlo fabricavit {Exod. xxxii, 4) ; secunda, quan-
gat. Cum enira regnum Dei non sil ui sermone, sed do scelus in uxore Levitx perpetratum Tindicavit
virtute spiritus (/ Cor, iv, 20), et animac puritate, {Judic. Tin, 1 seq. ; xx, i seq.)y tertia, quaudo
inuta tamen in divino ebquio et coloris gratia et vir- Israel pro peccato filiorum Heli prxcipitavit (/ Reg.

tutisgloria, tanla sermonis et spleodida suavila», et j^ iv, 10 teq.). Furor, quando arcam captivavit; ira,
honesta operum fecuiiditas, lingux nilor, verbi color, quando Saul reprobavil (/6>(/. xiii, 15 seq. ; xv, 11
culpx timor, Dei amor inseritur; ul ejus compara- seq.). In prima ultione ceciderunt viginti quinque
tionc Demosthenes sordcat, Quintilianus jaceat, hu- rAillia ; in secunda de Israel ceciderunt virorum qna-
mi Tullius hsereat. Scd quia sancti iion vento slu- draginta miltia, de Benjaiuiii vero viginti quiiiqiie

dentes, sed gralise ; et virluli operam dantes, non millia et centum ; in tertia, primo ceciderunt viro-

ceiiodoxise ; non laudi hominum, sed patri luminum rum qualuor roillia; secundo, quaodo arca capta
vivere decreverunl, ornalissimam poslponentes ur- est, pedilum triginla millia. Si vero de inimicis iii-

banitalcm, necessariam sequi utilitalem potius ele- teliigatur ultio, prima fuit in ifJgypliorum submer'
gerunt. Sed h;ec hacteuus. Igitur cceptam expositio- sione {Exod. xiv, 27, 28); secunda in triginta regiin»
nem prosequamur. Chanauseorum et unius interfeclione, et popiiloi-uni

47. Daminus cemulator, etc. Si ad totam oratio- expugnalione {Jos. xii, 1 seq.) ; terlia in Philisllueo-
nem respicias, figura epanaphora est, ubi in imo nim, Moabitamm, Ammonitarum, Idumxoruro, et

versu per principia sensuum ulciscens solies repetit.. Cictcrorum frequentissima opprcssione. Et esl sei»*

• In hoc loco videniur aliqua deftcere. Edit.

4
M
 :

759 COMMENT. IN NAOIIM PROPIIETAM 750

£us : Deo populus Iradilur tibi, noli arl-

si tlileclus A adoptionem nos filios Dei facil, sacri fonlis unda no»
versus Deum gloriari. Si cnim ultus esl eum in tot el abluil, sanguis Domini nos redemil ». J>
Hjec autein
tanlis millibus, nullalenus elTugies manus ejus. Haec sunl tria, quac leslimonium dant in terra, spiritus,

autem bislorialitcr dix.imus, nunc ea ad Ecclesiara aqua, et sanguis (/ Joan. v, 8). Allerura igitur in-

refcranius. risibile, altenun visibile teslimonium sacramento

-49. Prsevidens ergo prophela Ecclesiam ex Gen- consequimur spiritali. >

tibus futuram, Iribulaiiones, pressuras, pro juslilia 51. Per ba!C igilur tria generatnr Ecclesia, et ge-
passuram, alloqnitur eam consolando, et ipsius ho- nerat; abluitur, el lavat; libcralur, et liberat; reno-

sles deterrcndo, Dominus (emulalor, etc.

dicens : vatur, et renovat. lu aqua sigualnr viliorum ablu-
Acsi diceret : Magno quidem pretio te emit, pretioso lio; pcr sanguinem deraanu pessimorum fit redern-
sanguine suo te rcderait, atque ei prostibularia gra- piio; pcr spirilum vilae renovalio. Quoniam igiiur

(uilo te vocavit, baptismalis unda iavit, gratiae mune- hxe tria Ecciesix sunl coilata, el in ejus nativitate,
ribus exornavit, et insuper conjugem desponsavit, et in ipsius ministerio, alque potesiate , qHoiies in

in reginam sublimavit : cujus si violaverit [Leg, his ab ea fit transgressio, triplex eam se(|uitur ultio.

violaveris] conjugium, rivalem desiderans, vel adul- Quia videlicct autithcsi oppositio, el vitiis sordidatur,
leri inceslura coniubernium, zelo accensus, jura ser- " cl ab hosie caplivalur, et carceri vel crimini in prae-

vat conjugii, injurias excludit lenocinii, gravissime senti, gehennae in futuro crucianda maucipatur. Vel
Defas vindicat adulterii. quoniam hostiura Ecclesix Iria suut genera : primum
50. Quare vero Iriplex inferalur ultio, ex ipsius sine sacramenlo Ecclesiae ; secundum extra Eccle-
conjugii perpetidilur oflicio. Tria siquidera sunt boua '-'
siam, sed cum sacramenlo Ecclesix; teriium cum
conjugii : fides, prolis spes, unilas sacramenli. Qux, sacramento Ecclesine, et in Ecclesia, quoties Eccle-
si sponso scrvaverit, iilibata audit voce sponsi sui in sia ab ipsis opprimitur, in eosdem bostes divinitus
Cautici^ comruendala ; Pulchra es, amiea men, sua- ultio funditur. Et hoc est, quod a pn pbeta ulciscens

vis et decora, terribilis ut castrorum acies ordinati tertio ponitur.

(Cant.M, 3). Yull enim sponsus ut firma sit fides 52. Aliier. Propheta fidelem alloquitur animam,
tori, legitimus sit partus uleri, inviolata castitas sa- admonens eam super statu suo, sive lapsu, semper
cramenli. Fides, ne in Evangeho Judaicam misce^t esse soHicilam : slatu, ut maueal; lapsu, ut redeat;
perfidiam; legilimus partus, ne sequatur mundi con- ostendens quam distincte [Fors., districte] exigat
tupiscenliam ; caslilas sucramenti, ne labatur ad bx- juslltiam, qui promplus est ulcisci omnem injuriam.
resim, vel scbismata, vel idololalriam. Fides Ecclesiae et omnem inobedieutiam (// Cor. x, C). El hoc fa-

lirmaiur in sacraraento bapiismatis; partus fit per cit quinque modts : vel scircet a supplicio inimiciy
prsedicalionem verilatis ; sacraraentum, in spiritali vel a conlemptu servl, vel a perfidia merceuarii, ve!

copula unitatis. Fides esl, ut soli Cbristo placeat; ab iiiobcdieoiia fiiii, vel ab irrevereulia conjugii.
parius, ut ei soii pariat ; sacramenlum, ut una uni Siquidem quatuor modis Domino serviliir, el quin-
maneat. Ad fidera respicit illud Apostoli : Mulier non que modis ei delinquilur. Aul enim obtemperalur ei

habet poteslalem sui, sed vir ejus (/ Cor. vii, 4). Ad inolu supplici, aut spe prsemii, vel amore filii, vel
partum : Volo juniores nubere, filios ma-
procreare, aireclu conjugii. Quinque vero modisei delinquilur.
tres familias esse (/ Tim. \, 14). Ad sacramentum il- his scilicet quos superposui. Quia ergo Dominus
iud : Prwcipio aulem non ego, sed Dominus, uxorem a^.mulatur sponsam el vitidicatconjugiiirreverent^am

a viro non discedere : quod si discesserit, manere in- Dominus (emutalor est. Quia vero impunilam sibi
Huptam, aul reconciliari viro {I Cor. \ii, 10, 11). Iii non deserit inobedienliam, additur, et utciscens ;

aqua igitur desponsatur, in sanguine fecuitdalur, in <^

graliam, fraudera mercenarii , subsequitur, ulci-
spiritu copulatur. Desponsatur baptisniatis tiuctione, scens Dominus et habens furorem ; ad conlemptuin
fecundatur incarnationis praedicatione, copulalur in vero servi, quarlo opponitur, ulciscens Dominus
sanctomm, et beata retribuiione. Per
splendoribus in hostessuos. Si vero juxla iraditionem scholastico'
U
aquamhic moraliter accipio baplismi plenissimani ruiii hostis ct inimici facere velimus dislantiam,
sanclitatem ; per sanguinem, prsedicalionis novita- hostis adtempus, semper vero inodio manetinimicns;
lera ; per spiritum, illam spiritualem, qua Deus om- hostis accideutaliter, inimicus naturaliicr. De boste
nia erit in omnibus, unilatein (/ Cor. xv, 28). Alio- post vicloriam exspeclalur gratia ; ex inimico qui-
qui si de fide agilur, per iria generatur Ecclesia, dera nullius foederis sperantur vesligia. Hinc per
sicque in baptismatc manenl individua, quod nullum quemtiam sapientem dicitur :

eorum ab aitcrius connexione sejungilur; sed, utno- Hoslibus evictis lioslia noiiie» habet.
bisasserit bealus Ambrosius, unum sunt, uon naiu- Scd pro ininiico nulla' apud anli<|uos lege suppli-
ra ejusdem subslaniia;, sed ejusdem myslerii opera- catur. Unde hic qunque furor ad hosles addilur;
lione. Nam c Spiiilus, ul idem ait {Lib. iii de SpiriL. ira Vero inimicis anieponitur. Furor autein brevis
tanct.^ cap. 10), menlein revocat, aqua perficit ad esl animi commotio; ira, gravis el diulurna ipsius
tavacrum, sanguis spectat ad prelium. Spiritus per indignatio. Per furocem crgo hostium inlimaiui

* Alii, redimit, sed Ambrosius redemit. « Locus corruptus.

^ .Abhiiic usque ad sanguis dcest in Ambrosio.
 :

731 S. JCLIANI EPISCOP! TOLETANI 732

conversio; per iram, inimicorum jugis obslinaiio. A uiiionisDoniinum sonlirc cogtiniur. Sequitur :

Quia vero Ecclesia quodam icmpore liabet hoslcs, 54. Dominus patictis, et magnns foriitudine, et
quos alio possidet adjulores : quosdam videl nunc mnndans non faciat innocentem Nah. i. 3). Figura,
conlra se furere, qiios postea pro sui obsequio gau- quanlum adlitteram, polysynlheton dicilur. Est enim
det passim discurrere : hos nunc panperum oppres- diclio raultis catenaia coiijunctioiiibus ul hic :

sores, posiea faculiaium dcvolos crogalores : nunc Dominus patiens, et magnns fortitudine, et mundans,
vcritalis impugnalores, itcrum ejusdem fldelissimos ctc. Quantum vero ad scnsum, qu a Dominus ad
praidicalores; hoc pnBvidens propiiela, furorem ho- uirumquc refcrlur , hypozeuxis esse probatur.
stibus addidil, iram mmc obstinalis anteposuit. Tropus auteni, scilicctiocutionis modus, catuchresis
53. Hxc auiem dislanlia plane designaiur in Isain, esse a periiis in arle non dubitaiur, quo scilicet

ubi a Domino dicilur : Heu! connolabor super aiienac rei nomen al/,eri, scilicet pDiieniia a Deo qu«
hoslibus meis, vindicabor de inimicis meis {Isai. i, proprie aliena cst, ab eo annotalur. Proprie enim
'ii.) lluic vcro simiie reperies in lamentationibus est patientia, quam comit^alur miseria. Haec dicen-
Jcreroioi : Non crediderunt, inquit, reges terra;, et ha- los de littera, arli saiisfecimus : sensus quoque, qui
bitatorcs orbis ,
quod imjredereiur hostis el inimicus in ea latitanl.inquiramus.
pcrportasJerusalem{Thren. iv, 12). Etmultalaliadi- B 55. Primum ergo dicitur Assyrio, ne quia ad
vina conlinenlcloquia. Iii Isaiaquoquede conversione tcn»piis floret, quia muUis prscvalet, hoc non suo
dicitur liostium : Venienladlequi delrahebantmihi,et hrachio, sed diviiio referal judicio : quo diclante,
adornbunt vestigia pedum tuorum {Isai. i.x, i4). Itein ei populi Judaici expiatur miquitas, et adversario-
i:lcm : Jnundatio camelorum operiel lc, dromedarii Ma- rum augetur infelicitas, juxla illud : Quijustusest,ju-
dian et Epha.Omnes de Saba venient, aurum cl thus defe- slior fiat, el qui insordibusest,sordescat adhuc {Apoc.
rentes, et laudem Domino annuniianlcs (c. C). Item in eo- XXII, H). Quo enim prolixior esi Dei palientia, eo

dcm: Viri sublimesetgloriosi adietuncinctinabunt, et gravius perculit judicis sentcntia, juxta illud pro-
tui erunt, et reyes pacifici servicnt tibi{Isai. xlv, 14). phelicum : Tacui, silui, patiens fui, quasi parluriem

Ilcm: OmnepecHsCediircongregabilurtibi.-arietes Na- loquar {Isai. xlii, 14 ). Palituritaque Doniinus juste

buioih ministrabunt tibi {L\,l).\ltim:Indomibus ubiprius alterutrum aflligi, et aflligere, quando et hunc pcr
habitabant dracones cl strulhiones,orietur viror calami patienliam raundando reducil ad innocenliam, ct
eijunci { xxxv, 7). Item in Job : Ab Aquilone procedet ille ob merilum sseviiia; poenas luit dignas propriai
jumus, et ad Deum formidolosa Uiudatio (Job xxxvii, injusiitise.Hsec de Assyrio dicuntur. DeEcclesia vero

22). Et in psalmo : De exsecratione et mendacio quomod0legendum[F., intelligendum] sit, referatur.

annuntiabitur consummatio. Uem ineodem: Conver- 56. Dominus patiens, etc. < « Forlilndo, ut ait
lentur ad vesperam, et famem patientur ut canes, Cicero in Rheloricis {Lib. ii, nnm. 54), rerura
et circuibunt civitatem{PsaL lviu,15, 15). Item in Job magnarum et excelsarum appetitio, et rerum
Dominus ad eum : Nunquid illudes ei, Beetmolh huiniiium conteinplio, et laboris cum ulilitatis

scilicct, qruflsi avi,aut ligabiseumanciUis tuis {Job xl, ralioneesl perpessio. Ejus vero parles sunt quatnor.
2-i) ? Et in Abdia de diabolo sub persona Esau lo- Magnificentia, Gducia, patientia, perseverantia. Ma-
quente : Quomodo, inquil, scrulali sunt Esau, investiga- gnilicenlia est reruin magnarom et exceisarum
verunt abscondita ejus? Omnes viri foederis sui illuse- cum qaadam aniroi nroplitudine adrainistralio. FidU"

runt tibi, invaluerunt adversus te : omnesviri pacistuw, cia est, pcr quam magnis et Iionesiis rebus rauluim
qui comedurU tecum panem, ponent insidiassubter te sibi animus fiducix certa cum cum spe collocat. Pa-

{Abd. I, 6, 7). El in Ilabacuc siib codein typo : Va: lientiaestjhonestatisetutililatiscausa, rerum ardua>
ei (diabolo scilicet) qui multiplicat non sua ! usquequo rum ac difTicilium volunlaria ac diulurna perpessio.

aggravat contrase densum lulum? Nunqnid non re- Perseverantia est in ratione bene considerata stabilis
penle consurgenl, qni mordeant te, et suscitabuntur cl perpetuapermansio. > Hsecomniaprsemisimus, qux
laccrantes le, etcriseis in rapinum {Hub. ii,6, 7)?El rx non solumad prajsens negotium, sed etiamad alia fere

in Sophoiiia : Uitra flumina jEthiopia:, inde supplices nmncra necessaria fore cognovimus.
mei, filii dispersorum meorum deferent mnnus mihi 57. Quatuor igilur snnl quibus firmatur, probatur,
{Sopii. 111, 10). Saloinon quoad Ecclesiam de hostiura decoratur, conservalur Ecclesia, scilicet : maiidala,
conversione : Coronaberis, iuquiL, de capite Amana, flagclla, charismnta, tentamenta. Mandalis rirnralur*
de vertice Sanir, et Hermon, de cubilibus leonum,de fhi^jcliis probatur, charismatihus decoratur, tenta-
montibus pardorum {Cant. iv, 8). Salvator auiem liicntis conservatur. In mandatis igitur habenda esl
loquens ad Pharisaeos,hocasseril fieri :Amen dico vo- filucia, ftagellis exhibenda est patienlia, iu cbaris-
b s, publicuni et meretrices pracedent vos in regnum magnificentia, lentamcnlis oppo-
niatibus habclur
Dei{Matth. xxi,5l). Adsingula vero negotiorum gene- nenda esl perseveranlia. Prxvidens igilur propheta
ra superius Dominus apponitur, quia qui nec timore, fiiiuras Ecclcsijj allliciiones, ei varia graiiarum
ncc praemio, noc honore, nec alTectu ei obsequuniur, munera, et consolationes, ordineprceposteroeiseqQi-

• Pressius et eleganiHis suo raore TuUius Forti- : Magnificentia tst rerum .... excclsarum cum animi
tudo est comiderata periculorum tusceptio ci laborum ampln quadam et svlendida propositione agitatic aKjUt.
perpestio. Ejut paues, magni liccnlia, fidenlia, etc. adniinistrutio. Fidcnlia, ch-., ;it cl liic fcrc.
 : ;;

COMMENT. IN NAHUM PROPIIETAM 734

quod a nobis naturali suhsequeiiler exsequitur. \ catur de Assyrio. Est ergo scnsus: Dominus just»
tiir,

Dicatur Dominus mundans, ulique prius mandatis suo judicio magna et innuniera crudelia permiltit fa-
paliens poslea in flagellis; deinceps magnificus in cere saevienti Assyrio, et quasi tempestalcm et turbi-
donis; demum reddens innocenliam, dum non cedilur nom, passim discurrendo, omnia conterere: sedipse,
tenlaraentis. Ex primo igitur surgil (iducia , ex se- qui habenas ejus laxavit saevilioe, convers: prT.sidens
cundo patientia, ex lertio magnilicentia, ex quarto jure omnipptenliae, incomprehensibilis laus justitiae,

comparatur innocenlia. IIoc autem sciendum est, illius moderatur frena nequiii*. In hac enim soevitia

quod divina pagiiia ita loqui consuevit, ut Dominus pr.Tesidcntis impletur justitia, in qua Assyrius, etsi

pati vel facere dicatur quod pati vel fieri ab ele- piavi voluntato animi, sed dala ad judicium potestas

ctis, vel ineis, permittit. Unde el liic patiens Donii- est oIFicii, ut peream premat servum, angal merce-
nus dicitur. Reliquum vero quod sequitur ei satis narium, erudiat el corrigat filium, prosiernat adver-
proprie ascribilur. sarium, justus fiat justior, sordirfus sordidior. Hoc
08. Aliter qnatuor ordinum genera conlinet. Pri- quoque sciendum, quod a principio propheUe usque
musest conjugalis, secundus virginalis, tertius soli- ad id, quoa ait Si perfecti fucrint, et ita plures, efc.
:

tarius, qnartus sacerdotalis. In conjugalibus ergo {Nah. i, I2),super Assyrio accipiuntur omnia. In ora-
lenet patientiam, in virginibus magnificentiam, in B nibus ejus evidenler designatur malitia, quam tamen
solilariis perseverantiam, in sacerdotali pro omni- pie moderatur praesidentis omnipotenlia. Hacc de
bus fiduciam. In conjugali est mundana solliciludo; Assyrio. Nunc auiem ad Ecclesiam referatur ex-

in \irginali, angelica puichritudo; in solitario, spiri- positio.

talis fortitudo railitiai ; in sacerdotali, coelestis exem- 61. Tres igitiir Ecclosiae tempestates, tres ipsius

plar innocentisc. Conjugalis namque cogitat quse lurbinos secundum temporum articulos (lifTerenics.

niundi sunt, quomodo placeat uxori (i Cor. vii, 53) Prima fuit elhnicorum, seci .ida haereticorum, tertia
virginalis, qu.'E Dei sunt (u. 32), quomodo placeat falsorura Chrisiianorura. Prima apostoloiiim et raar-
crealori; solilarius, quomodo de virtute in virtutem tyrum laniavit corpora; secunda fidei aposlolicae
ascenilendo, Yerbura in principio apud Deum viva evertere nitebatur foedera ; tertia raorura studet quo-
nientis acie contemplari valeat; sacerdolalis, quo- lidie corrumpcre genera. Ethnici, fideles persequen-
niodo dignum se divince praesentare majesiatis ocu- do, arbitrabantur obsequium se prjeslare Deo {Joan.
lis, qui vel quando docirinae lumcn populis mini- XVI, 2) ; haerelici superbia lumidi impugnantes Ec--

strare deceat. Aliler : Patiens Dominus, dum pecca- clesiam, nitebantur sibi conventicula facere, haereti-

tores exspectat ad poenitentiam ; Magnus fortitudine, cam perfidiam praedicando; falsi veroChristiani, qu»
dum eorum digne punit impoenifenliam mundans, ; sua sunt quaerenies, non qaae Jesu Chrlsti {Philip. n^
dum conversis praestat veni« gratiam; innoccntem 21), Ecclesiae frangunt leges, justiiiae turbant morcs,
faciens, dum clementi bonilale sublimat eos ad con- post concupiscentias suas cundo. Unde David sub
tcmpiatiouis eminentiam. Sequitur persona Ecclesiae tempestates isias pnevidtns, succe-
59. Dominus in tempestale, et turbine viw ejus, et danter insurgere orat, ne sui redeant ad idololatriam,
^ebulce pulvis pedum ejus ( Nali. i , 3 ). Primo ne seducti haereticam sequantur perfidiara, ne justitiae

ergo ia littcra insistamus, deinde sensum interius fidci raundi praeponant concupiscentiam, ita dicens :

videamus. Ac primum sciendura est quod liltcra Non me demeryat tempestas aquce,, neque absorbeat
eclipsin patitur, dum nomen lertiae personae, ct no- me profundum, nequc urgeut super meputeus os suuni
minativus, qui intransitive ad aliquid copulari exigit, iPsal. Lxvni, 16). Aquae vcro sunt popiili, ut Joan-
absolute pouiiur; et fit in ea relatio, cura nulla pne- nes inquit in Apocalypsi {Apoc. xvii, 15). Rogat erga
cesserit, ad quam referri valeat px)sitio. Uxc dicens, ne carnalis eam populi opprimat sordida cupiditas»
seiisum non arguo, nec gratiam reprehendo ullate- ne eam in profundo vitiorum tenebrosa dejiciat sub-
nuspropbeticam, cum locutiooem ejus minus dico tilitas, ne in puteum malitiae rapiat, et de profundo
grammaticam. Nec propheta raagni pendit litterae rj ignorantiae aditum redeundi obstruat caeca ifnpietas.

negotium, sed visionis sitiens gaudiura, loquenti in- Prima est corporalium suppliciorum, secuiida vene-
lcrius spiritui praebuit obsequium. Hinc beatus ait natorum verborum, tertia camaUum morum. Prima
Gregorius : < Absit, in([uit, ut verba ccelestis oraculi omnipolentiae satagit exinanire Dcitatom, secunda
reslringanlur sub regulis Donati. Spiritus enim qui fidei corrumpere studet intcgriiatera, teriia conaiur
prophelis subjectus est, et io eis locutus est , obe- ordinatam evertere chariiatem.
dientiae exigil purilatem, non lingua; nitorem, vel 62.Unde Isaias, mulios praevidens a fidei tramite
facundam urbanitaieut. t Corrigatur crgo constru- et animorum castitate discedere, sic ait: Formido, et
ciio, et dicatur hoc inodo sine viiio : Dominus tera- fovea, et laqueus super te, qui habitator cf terra: {Isai.
pestatem inb,abilat, ct turbinem, vel in eis graditur, XKiv, 17). Formido scilicel idololalriae, fovea haere-
vcl aliquid hujusmodi, et tunc competentcr subsc- ticae pcrfidiac, laqucus carnalis concupiscentiae. For-
quitur : et in tempest-ate el turbine vice ejus. Tropus, raido surgens ab injuria Deitatis ; fovea, quam inci-
qui dicitur catacluresis, ponitur et in bac parte, ut dunt superbi cxpugnalores veritalis quo ; laqiicus,
siiperius in aliis. teoentur servi imnuind.c cupiditatis. Sed ex
ipw vcr-
§0. Peracto lillerx ncgotio, primo hislorialitcr di- boruu ordine signatur ordo succedcntis malitix. ^e-
 ;;

738 S. JULIANI EPISCOPI TOLETANI 73(i

quitur enira : Et erit, iuquit ,

qui fngerit a voce for- A 64. Sic fugeretempeslaloscllurbiiies hujus luuihli,
midinis, cadet in foveam, et qui explicuerit se de fo- por has vias ad patriam regredi vocc Joannis admo-
vea,tenebilurlaqu€o{Isai.iLXi\, 18). Mulli namque nemur aposloli. Si quis, inquit, diligit mundum, non
sordes spreveruul idololairise, qui tenipesiatis haere- e$t charitas Patris in eu ,
quia quidquid in mundo esl
liciTe passi sunt naufragiura. Istud quoque evaserunl concupiscentia carnis est, aut concupiscentia oculorum,
pluriini, quos concupiscenti* absorbuit diluvium. aut superbia vita; . qua; non sunt ex Patre, sed er dia-
Primus aiilein turbo fuit corara judicis vultu, secun- bolo (/ Joan. ii, 15, 16). Perprimam igitur redeiint
dus in confliclu certaminis, tertius in impetu sordidx* sobrii et casti ;
per sccundam honesli ct quieti ;
per
ciipidinis. Primus, dura a judice catholicus daranare- tertiam devoli ei perfecti. Possunt eliara hnec ad ca-
lur ; secundus, dum ab haerelicis falso contra caiho- put Ecclcsix Christuni rcferri,et in ejus persecutione
iicos acclaraaretur; tertius, duin a sanctiset prxlatis et passione terapeslas et turbo inveniri. De hac tem-
tibi [Leg. sibi], et carni licentia obtemperandi, vi et pestate per Psalmistain dicitur : Ila persequeris eot
violentia a carnalibus et subditis exlorquelur. in tempestate tua , et in ira tua lurbabis eos {Psal.
63. De his turbinibus per Isaiara dicitur : Sicut Lxxxii, 16). Judxos siquidera Dorainus in terape-
lurbines ab Africo veniunt, de deserto venit , de lerra slate sua persecutus est , quia dura ab eis perferret
horribili. Visio dura nuntiata estmihi {Jsai.xxx^ij^i). B passionum stigraata, ab illis juste abstuiit legis no.
Visio ilaque dura ei nuntiata fucrat, qui lempestates tiliam , et virtutum charisraata. In tempestatc sua
el prsefatos turbines ab idololatria, hserelica perfidia, eos persecutus est ,
quia dum eis huraana pertulit,
mundi concupiscentia, contra unilateni , casiiiatem, divina non iramerito ab eis abstulil. Sequitur: Etin
charitatera Ecclesiae succedenter insurgere praevide- ira tua turbabis eos. Quosdam quidem turbat Domi-
bat. Vtsio, inquam, dura^ in quu unitas patilur disci- nus in ira, quosdara vero clemeniia. Clementer tur-
diuro, fldei labitur negotiura, charitas susiinet nau- bat, quos flagellis a gehenna revocat ; in ira vero,

fragiura. In primo vero turbine et temposiaie sunt quos justo judicio flagellari permittit perpeluo. Cle-
Domini viae : veritas scilicet in confessione, constan- menter turbat, de peccalis compungendo; in ira qiio-
tia in passione, devotio in graliarum actione. Veritas, que naufragii, in sordibus vitiorura relinqucndo.
dura unius atque summae Deitatis majestaiera confi- Cleraenler imraittit interius contritionis et poeniten-
letur, et praedicat audacter ; coustantia, dura in causa tiae turbinera ; iramisericordiier, in tenebrariira et
verilatis flagella sustinet patienier ;
gratiarura aclio, gehennae induci juste permittit caliginera. De primo
dum coelo spiriiuni reddit ovanter. Siquidem exeundi turbine dicitur: Immittet angelus Domini in circuilu
Ires eis imminent viae. Prima est fidei sanitas ; se- ^
timentium eum , el eripiet eos { Psal. xxxiii, 8 )

cunda, scienliae claritas; Per

lerlia, spiritus libertas. '
de secundo : Indignationem et iram, et tribulationem
priraum a Deo impeiratur gratia, per secundum ho- per angelos malos {Psal. lxxvii , 49). Tenipeslas
stis praevidetur astulia, per tertium ejus perfidia ergo Domini fuit, dura a Judseonim vexaretur populo;
prosternitur audacia. Per primum excitatur affeclus, turbo, dum pio magislro, siinulato osculo, Ave, liabbi
per secundum illuslratur intelleclus, per tertiura con- {Malih. XXVI, 47), a iradenle diceretiir discipuio. Tem-
summatur aclus. Primum excludit errorem perfidiae; pestas fuit, dura a Romanis flagellarelur (xxvii, 26)
secundura, tenebras ignorantia) ; tcrlium , ignaviara turbo, dum a plebe Judxorura, Crucifige, crucifige
animi, et torporem negligeulia;. Prirao sanatur ajgro- {Luc. xxui, 21), clamaretur. Tempeslas in horio
tus,secundo illuminatur caecus, terlio libertate do- circa villam Gethseinani ; turbo, dura duceretur prae-
natnr servus. Per priraum infirraitas, per secunduni suli. Terapestas anle crucera , turbo ante judicein.
ignoranlia, per tertium peccandi expellitur industria. 63. Sed his via ejus fuil trifaria ; veritas, raansue-

Filius sanat, Spiritus illuininat , Pater consunimat. tudo, justilia. Quod evidenter lestatur Psalmista di-

Sanat doclrina, illuminat scientia, perficit justitia. cens : Propter veritalem, et mansuetudinem, et jusli-

Filius sanat fidei puritate, Spirilus illuminal coele- tiam deducet te mirabiliter dextera lua {Psal. xliv,
siium claritate, Pater consumraat xterna felicitaie. n ^)- Veritatem quidem seraper tenuit in pra^dicationc,

Haec dicens, opera Trinitatis non divido, qiiu! indu- mansuetudinem in passione, justitism in operatione.

bitanter eadera esse assero ; sed ut in donis et ope- Verax fuit prsedicando nova ; mansuetus , paiiendo
ratione divina pcrsoDarura cognosci valeat distantia. humana ;
justus, faciendo divina. Veritatcm docuit
In prima vero et secunda via Domini invenitur trifa- scientise, mansuctudinem poenitenttac, opera juslitix.
ria. Priraaestmortificatio voluntaria ; secunda, hu- Veritatera in confessione, mansueludinem in inter-
inilitas perfecta, tertia, cbaritasconsuramata. Prin:a pretaiione, justiiiam in dilectione. Primo ut dicas
carnis circumcidit actum, secuuda honestat sensum, iniquitates tuas, ut jusiificeris ; secundo, uX xquani-
teriia drdinat affectura. Per priraam de iflgypio re- initer et mansuete disciplinam patris suscipias, cuiii
deunt, pcr secundam de Babylone veniunt, per ter- probaris ; tertio, ut jiiste diligenda diligas, juxta i^
riara Romanam cladcm fugiunt. Siquidem per ^gj'- iud : JHSte quod justum est exsequerit {Deut. xvi, 20).
ptum luxuria, ebrietas et crapula ; per Babyloiiera Legis naturalis veritatem ; scriptae legis videliccl

confusio sensuura vanissima ; per Romam, quae iii- justitiam ; Evangelii mansuetiidinem. Veritatem do-
tciprelalur sublimitas , vcl elatio , designalur su- cuit, qua quisque cogiiosfcret seipsum ; mansnetu-
pcrbia. diQCiii, qua bustineret proximum ;
jusliliani, qua cu-
 ; ;

757 COMMENT. IN NAHUM PROPIIETAM. 73?

lerol Deuin. Verilatem dociiil suae divinitatis, itian- A non peccabis {Job v, 21 seq.). Prima aclum comiin-
sueiudinem sua; bumanitaiis justitiam secund» pit jusiilix, secunda sensum excludit innocentiae.
utriusquc proprietatis. Aliter : Verilatem exhibuit in tertia atfectum incestat sapientiae, quaria inteliectum
omnium generali examinatione ; roansueludinem, in illuminat immortalis luce sapientise. Viae primae sunt
eleclorum feiici consolalione ;
jusliliam, iu reprobo- pura confessio et virilis*pcenitenlia. Secundae, mundi
rura justissima damnatione. Aliter : Verilatem suae conlemplus et viia solitarja ; lerliae, devota coinpun-
divinitatis in judicio ostendendo ; mansuetudinem sui ctio et mentis innoceittia; quartae, purificati silen-
laboris, impiis imperando ;
justiliain , singulis pro- tium anirai, et sponsi Isclilia.

pria redtlendo. Propter hacc ergo tria mirabiliter euni 67. Sed quia in tempestate, non in tenipestalibus

deduxil dexiera sua , quia qnera iinmunera omni Domini vias esse prophela asserit {Nah. i, 5),
malo ac picnuni omni bono Deilatis potentia fecit, de quarta, ut datur intelligi, specialiter loquiUir. De
hunc sibi in personae univit identitate, sponsumfecit qua in libro Regum raauifeste legilur. Ail cnira :

Ecclesiae, gtalia; opificem, totius mundi judicem, Dei- Elias stabat in ostio speluncoe, el ecce spiritus Doniini
tatis cjusilera et glori* placuit fieri participem. Pro- transiens, subverlens montes, et conterens petras ; e*

pler haec utique tria mirabiliter eum deduxit dextera. post spirilum commotio, non in commotione Dominus;
quem Deus, quia verax est {Joan. iii, .53), signavit , B et post commotionem ignis, non in igne Dominus
quem speciosura forma prae filiis hominum fecit et post ignem sibilus aurce tenuis. Ibi Dominus {111
{Psal. XL(v, 5, 8), quem oleo laelitiae prae consorti- P^eg. xix, 11 seq.). Per spiritiim iranseuntem, et
bus suis unxit. In quo omnis plenitudo divinitatis pnefata facientemdesignatur aniiui leinpestas; amara
corporaliter babilavit {Colos. ii, 9); cui Pater non scilicet, sed ulilis peccalorura contritio. Per coinrao-
ad iiiensurain spirilum dedit (yo«M. iii, 34); niirabi- tionem,devotamentiscompunctio.Per ignera,fervens
litcr in Virginis ulero creavit; mirabiliter in yEgypto, el ordinata dilectio. Per silentiura, bealae contempla-
in niaii, iii lemplo, in cruce, in sepulcro servavit tionis secretissima infusio. Sed in neulro praedictorura
niirabiliier iu resurreclione glorificavit ; mirabilius Dorainus esse dicitur. In sibilo forte esse asserilur,
usque ad ejusdem felicitaiis honorem et gloriae sub- quia licet mens compuncta ad infegrura de peccalis, et
liiuavii. Triplex ergo Domiiii via in tempestate et devota in inandalis, quae retro sunt obliviscens, ad an-
lurbine fuil. Qiii quamvis de torrente in via bibit teriora se extendens, de virtute iu virtutem viriliier
{Psat. tix, 7), caput faclus est Ecclesiae, statiin ascendat, ad subliraia ardenter sese rapiat ; « sui tamen
exaliari meruit, q;iia in quo mundiis, vel ipsius curam agens, cura sui staium manens, creaturam se
princeps, nil habuit (7o«n. xiv, 30), al) eis nullatenus cognoscens, dum statum creaiurae omnino excedere
leneii vel dcbuit, vel poluil. Possunt vero baec eadeni nonsufficit, abintiraacontemplationis claritate, inqua
moraliler discuti, ci ad animam ad superna anhe- incircumscripti luminis praesentia utcunque cognosci-
laiilcin, de virlute in virlulcm interius ascendenteni, tur, deficit. Ncgotiura enim non agitui ex huraana ra-
Kon iiicoiigrue rcferri. tione, cum mens interius divina perfunditur unctione.
C6. Qualuor igllur sunl aniniae tempeslates, et Donec ergo mens circumscripta transcendat omnia,
quatuor turbines ipsius. Prinia est viliorum, secunda transcendentis universa non attingit secreta gaudia.
negolioruni, tcrlia tcnialionum, quarta utilium alTe- Donec coeli tertii transcendiiur regiu, paradisi noa
ciionuin. Priraa ergo est irae, secunda miseriae, tertia sentitur amoenitas, nec ca;lestis unctio. Huic per
justitiae, quaria graliae. Prima virtutum grandinat Isaiam dicitur : \'idi Dominum tedentem super *o-
florein. Secunda conscienti;e pessumdat honorera. lium excetsum, et etevalum ; et ea quoe sub ipso erant,
Tertia contemplationis suavissimmn fugat odorem. repiebant lemptum {Isai. vi, 1). Solium est mens se-
Quarta ad coeiesliuin provehit ardenler araorem. queslrata a lerrenis aclibus; excelsmn, decoraia pu-
Prima est a diabolo, secunda a niundo, tertia a nii- ris afiectibus; elevatuni, divino subiimata inteiieclu
seria> debito, quarta a Deo. Prima rcligionis annihilat ct angelicis sensibus. Solium est mens proposito rc-
sanciilalein, secimda conscienti» turbat serenitatera, j> ligionis, excelsum rigore inortilicaiionis, elevalura
tcriia divinissimi odoris fugal suavitatem, quarta ad virtute dilectionis. Solium est raens contemiiendo
angelicam sublimatpuritaiem. Prinia ergo est divinae visibilia mundi* excelsum, visibilia sui; elevaluni,
iiidiguationis, secunda dispensationis, terlia probalio- iranscendcndo invisibilia animi. Solium est meu*
nis, quarta dileclionis. Prima spiritalis famis inducil propria sui cognilione; excelsum, devota fervens di-
egeslatem, secunda spiritalium vinearum et arboruin Icctionc; elevalum in arcanorura cceleslium sublili

_
vastitalem, tcrlia horlura sponsi corrumpil, et aro- inquisitione. Sed sup^r h«c Dominus sedet, non in
matum extenninat suavitatem, quarla omnium lapsus eis habilat, quia mens his ordinala moribus, appii-
jl

reparat, et animum ad coelestitim transfert clarita- cata studiis, decorata virlulibus, ei ptaccl; nuiiatcnug
1

lem. Uiide Job, in spc lapsorum, in consolatione mi- vero perhoecei praeseniiam sua; felicitatis indical.
j

scronira, in exhortatione teiitatorum, in gloria juslo- neque sibi per contcmphiiionis gratiam copulat. At
\
rum, dicil : In vaslitate et ftmie ridebis, et calamita- CU!!l SOllo excclso alr|Ue eievalo sese superextuleril,
tem, cum venerit, non timebis. Et scies, quod pacem mundi calcans tenebras, huntanae scientiie excedea»
habeat tabemaculum tnum, et visitam speciem tuam angustias, mox ad immortales sublimalur divitiag.
* Locus corruptus.
 : ;;,

739 S. JlJLIANl EPISCOPI TOLETANl 74»

Por conlempbtioiiis eniinoiitianl in ccllam introdo- A iur, sed M;trtliam tolerat, Racliel dilrgilur, sed Lia
citur vinariam. Tuno andit vcrba, qux noii licet ho- penerat. Placet ergo puii Jiiilas oris, vel lldei sana
miiii loqni, inefTabilia, attiuc prae sponsi sui dulcc- confessio : placet quoque Galaad, defuecati animi de-
<lii!0 nimia, anj^elioa etiam fastidit colioquia. llinc volio ; diligitur quae retro suiit obliviscens, fortis

legilur in psalmo : Mena est Galand, et mcus est Mu- ul mors dileclio; sed pnecipue qnaeritur, prae omni-
nasses ; el Ephraiin susccptio capitis mei. Juda rex bds exigitur intcllectaalis fnictificatio, in qua tit

meus {Psal. u\, 9). veritatis conleinplatio, in qua spoiisa de spiritu di-
08. Quatuor posuit, per qnsc quatuor provectionis vinitus fecuudata, speculatur vcrbum apiid bcuai in

gradus spiritales dcsigiiare voluit. Judas, qui extre- principio ,

qiire revera capilis est suscepuo. Hinc
mus poniiur in ordine psalmi, priuius ost naturaliter Salomon in Canticoiuin canlico : Sexaginta sunl rc-
iii oriJHne recte vivendi. Secundus esl Galaad, tcrtius (jina!, octoginta concubince. Vna est colnmba mea,
Manasses, quailus Ephraim. Judas interpretatur con- sponsa mea, immacnluta mea (Cant. vi, 7, &). Iliiic
fessio, Galaad acervus testimonii, Manasses oblivio, Salvalor in Evangelio, Martlia, inquit, Mariha, sol-
Ephraim fructificatio. Confcssio vero trifaria est. Pri- licita es, et turbaris erija plurima. Maria oplimam
ma nanique eat fidei. secunda peccati, terlia gaudii. partem clegit, qua: non auferetur ab ea [Luc. \, 4f

Priraoeniinquisrectecredit,secundobenevi-viL, terlio B 4i). Quod ergo iii libro Reguin per spiritum, coin-
fidei et operispnfimium percipit.Prima tradit civibus motioncai, ignein, et sibilum, hoc in Isaia per solinm
palria;fa5;lera ; secuuda lapsorum in conflicfi vitiorum exceisuin ei elovatum, et sedis Fiominicjisupcreilium
clemenler curat vulnera ; terlia gratissiuia slipendio- hoc diesijfnatur iu psalino per Judam, Galaad, Manas-
ruin luctaioribus largiiur munera. De prima legilur seii, et Ephraim, qui capitis dicitur susceptio. Il;cc

in Evangelio : Qui me confessus fuerit coram homini- dequarta tempestaledixiinus aniimc, poslquam grala
bus, con^lebor eum coram Patre meo (Matth.
et ego reddiiur aeris temperies, postquam coeli redditur s«>
X, 3i). De secunda per Salomonem dicitur Qici : rena facies, |H)Siquam tribuilur animui plena fcUcitas,
abscondit scelera suu, non dirigetur ; et qui confite- et summa reqiiies.

bilur ea, ipse jusli/icubiiur [Prov. xxviii, 13). De 71. Quatuor qiioque lurbines essc diximiis aniniiC.

lerlia per Psalmistam in persona a«imse in spe coe- Prinius esl subita justorum uppressio; seciiiidus,

leslium exsultantis : In voce exsultationis, et confessio- improvida negoiiorum iiicursio ; leriius, moinenianea
nis , sonus epuUinlis {Psal. xli, 5). Prima dux t tentatiouum iiivasio; qiiartus cst rcpeiiliiia el vche-

inartyres ad gloriam, secunda trahil peccatores ad raens ex diversis caiisis prsicedens aiiinii coiiimotio.

veniam, lertia pugnatores perducil ad bravii lati- Primum turbinem sequitur teinpiistas viiioriim

liara. '-'
tempesialem vero subse(|uiiur calamitas supplicio-
69. Judas ergo rex Dei dicitur, quia nisi per viam rum. Secundum, lempestas sollicitudinum; cui suc-

fidei, vel per confessionis veritateiu ad vitam neino cedit diluvium crimiiitim. ierlium pix-cedit tompc-
ingredilur. Rex ilaque Judas merito esse diciiur : stas teiiiameniorum, (|iiani subsequilur traiiqiiillitas
quKi pra^cedit confessores, autecedit peccatores, mu- conscientiie, etgraiia (ionorum. P'isl quartuni, t<im-
nerat triumphatores. Rex revera, cujusope-, consilio, pestas justorum aflectuuin ; cui succedil ordinauc
et virtute pessumdatur idololairia, bairetica expu- dileclionis aiuaenitas, el coiiteiupi:it,ionis diviiiu; ju-
gnalur perlidia, mundi calcatur vanitas, et concupi- cunda screnitas. Sequitur :

scentia , regiii praelitKihir felicitas , et pos.^idetur l^. Et nebula puliis pedum ejus {JSah. i, 3)^i*
gloria. Per Judain ergo designalur coiifessio ; per Sicul superiorum quadrifaria fuit cxpositio, ila qiiod

Gataad, menlis C(>mpuiiclio ; per Manassen, valida ut sei|uiiur expendeiidum cst (|uadrifario. Ac primuiii
mors dilectio {Cant. viii, G) ;
per Ephraim, coelestium legalur super Assyrio. Acsi dicei-etur : Dominus p. r

felix contemplatio. Judas ergo, Gaalad et Mana!>ses Assyriuin sua super mulios exeitere dignalus e>t

serviunt decenter, el Dumino placent; sed fructus judicia : cujus tanta fuit potentia, taiita fuit populo-
Ephraim prsc oiunibus nitot, quia etsi lamunta poe- rum fiequentia, tanta rerum diversarum dives af-
nitcnti^, si opera miisericordiai, si laciyraas pietatis,
D (luentia, adeo robusiorum copiosa flducia, ut dum
vota quoque charitatis magni pendil; "fet arclius am- castra moverentur pro fortuu« vel eveiilus bellici

plectiiur, in his lamen felix ejus praisentia nulla- negolio, quasi lurlK) regioiiem circiimvolans, pulvis ^
teuus apprehendilur ; sed Epiiiaim capuiojiis, pia.'- pedum se erigens, verieretur in nebulas, luoifug;is^
<>entiam videlicet divinitatis suscepit, qiiando meiis superinducens tenebras, aurae solis stante coeli me-
divinitus subliraata, sponso suo feliciter copulata, dio. Unde in Job hisJofialiler de eodem Assyrio
fniclui» ex eo spiiitus concipit. Ab Aquilone veniet fumus, et ad Deum formiiolosa
70, Prajfatorura trium magna quidem fit approba- laudatio {Job xx.xvii, 22) ; et Isaias : Sicut turbines,
iio, sdd Ephraim solus capitis flt susceptio, qiiia inquit, ab Africo veniunt, de deserto venit, de lerrii

lioetci Just« piaceant confessiouis indiciat licet com- horribili. Visio dura nunliala est mihi {Isai. xxi, 1,2).

punctionts suave oleant desideria, iicei diiectionis Sed ha;c historialiter. AJlegorice vero prophctse pe-

odore neetareo flagrenl suspiria, fructus tamen pr.e- des Salvatoris fuerunl, qui eum nobis in finem sx-
Cipue supercoelcsies sunt, et oscula secretiE contciii- culoruin eloquiis suis incarnatum detulerunt,
plaiioiiis aperiiint sponsje suae gaudia. .Maria quaeri- 75. riunc nobis Psalmista detulit dicens : tn tolt
741 COMMEM. LN NAHUAJ PKOPIIETAM. 742
posvit tabernaculum suum, et ipse tanquim sponsus A (jenili,elquasidicmamaram{Amosvm,9,\0).J>epTy^
procedem de tkalamo sm {Psal. xvin, 6). Uem dicatione ; Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et com-
id€in : Homo natus est it\ ea, et ipse fundnvit eum prehendet arator messorem, et calcato'- uvce mittentem
AUissimus {Psal. lxxxvi, 5). Hinc Isaias r Ecce, in- semen Et stiilabunt montes dulcedinem, et omnea
quit, virgo concipiet, et pariet filium, el vocabitur no- colles cuUi erunt {Ib. ix, 13). Abdias de eodem ita :

men ejus Emtnnnuel {Isai. vii, 14). Item in eodem : In monteSion erit salvatio, et erit et sanctus {AOd.
Horate, coeli, desnper, et nubes pluant jtistum aperia- 17). Jouas et ia gcstis,
; et in verbis, lypum geisit
germmet Salvatorem {Ibid. xlv, 8). Jere-
tur terra, et Salvatoris. In gesiis, ut SaJvator testatur in Evangc-
mias quoque Novum, iuquit, creavit Dominus super
: lio dicens : Sicut fuit Jonas in ventre ceti iribus die-
'.erram. Femma circumdabit virum (Jer. xxxi, 22). bus et tribus noctibus , sic erit Filius hominis in corde
Ilem idera in eodem : Hic est qui adinvenit omnem terras {Matth. xii, -40). Itera aliter : Hedera virenle
i'iam disciplinw, et dedit eam Jacob puero suo, et Jonas laelalur, Ninive periclitatur ; arescenle cucur-
hraet electosuo. Posi hiec in lerris visus est, el cum bita, tiisiatur propbela, salvatur speciosa {Jon. iv
hominibus versaltis est {Bar. iii, 37). Ezechiel sab 6 seq.}. Michoias quoque de pariu Yirginis, nalivi-
persona Sahaloris metientem situm templi videt tate Salvaloris, privilegio gratiae, dignilate potenliae.

nrura mdutum lineis {Ezech. xi,, 3). Item ipse sub contumeiia passionis , virluie praedicaiionis. De
irincipis el portai nomiiie de Salvatore loquiiur, et ps^t-la et nalivitale : Et lu, Bethlehem Ephrata, jmr-
i-jus matre virgine dicens : Hwc porta clausa erit vulus es in milUbus Juda : ex te mihi egredietur
nincipi. Dominus enim Deus ipse ingredietur, et egre- qui sit dominator Israel. Et egressus ejus ab initio,
iietur per eam {Ibid. xliv, 2). Daniel quoque de ipsiiis a diebus cBternilatis. Propterea dabit eos usque itd
incarnatione : Aspiciebam. in visu noctis, et ecce cum tempu», in quo parturiens parlwriet {Mich. v, 2, 3).
nubibus coeli quasi Filius hominis veniebat, et usque De priviiegio gratiae, et virtute potentiye : Et erit
id anliquum dierum pervenit ; et in conspectu ejus isle pax : Assyrius cutn venerit in terram vestram,
obtulerunt eum, et dedit ei potcstatem, et honorem, et quando calcaverit in domibus nostris. Et suscitabimus-
regnum. Et omnes populi, ct tribus, et lingua;, servient. super eum septem pastores, cl octo primales homincs
Potestas ejus potestas ailerna, quce non aufcrelur, ct {v. 5)» De virlute praedicilionis Et pascent terrani :

regnumejusquodnon corrumpetur {Dan. mi, 13 seq.). Assurin gladio, et terram Nemrod. in lanceis suis {v.

llem idem : Scpiuaginta hebdomadai abbreviatoi sunt' 6). De coatumelia passionis : Nunc vastaberis, filia
mper popntum tuum, et super urbem sanctam tuam. latronis : obsidionem posuerunt super nos, in virgu.

consummetur prasvaricatio, et /inem acctpiat pec- n percutient maxillum jndicis Israel {v. 1). Naiium o(0
catum, et deleutur iniquitas, et adducatur jmtitia cio et noraiue lypum gcrit SalvatorJs : officio sciiicet

sempiterna , el impleatur visio et prophetia, et unr- advocali, et nouiine consolatoris. Nahum enim con-
gutur Sanctus sanctorum {Ibid. ix, 24). Osee veio solator dicitur, He!ch;eseus udvocatus, interpretatur..
de Salvatoris naiivitate et passioue ita : Puer, Ait enim : Ecce super tnontes pedes evangelizaniis et
inquil, Israel , et dilexi eum., ex ./Egyplo voca- annunliantis pacem. Celebra,Juda, festivilates tuas el
vi Filium meum. llem idem : Ego quasi nutritius redde vota tua, quia non. adjiciet uUra, ut per-
Ephraim, portabam eos in brachiis meis, et nescierunt transeat in te, Belial : universus interiit {Nah. i, 15).
quod curarem eos. In funiculis Adam truham eos, in AsctinUl qui dispergat coram te, qui custodiL obsidiO'
vinciUis charitutis; et ero quasi exallatts jugum super tiem. ContempUire vium , conforta lutnbos, robora
maxilUa eorum. Et declinavi ad eum ut. vesceretur vatde virtutem {Ib. u, 1). Habacuc de nativitale ejus-
{Osee XI, 1, 3se^,). Joelquoquc de ipsius nativitate, et dem, etpassione, et apostolorum Depr;edicatione.
Spirilus sancti missione, ila : Nunc , inquit, filii nativitate ita : Scribe, inquil, expone eum super lu-
Sioti,exsultate, et {(Btamint in Dotnino Deo vestro, quia bulas, ut percurrat qui legeril eum quia adhuc ,

dedit' vobis doctoremjusliticB, et descendere faciet ad vistts procul, et apvarebit in finem, et tion men ielur.
vosimbreni matutinum et serotinutn sicut a pftncipio ^^ moram fecerit, exspecta illutn, quia venietis veniet,
{Joel. II, 25). Item in eodem ; Effundatn, inquit, de et non tardubit {Hab. n, % 5). llem : Egressus es in
spiritu meo super ottinem carnem, et prophetabunt salutem populi tui, in salutem cum Christo tuo {Ib.
fiULvestri et (ilice vestro} (»•. 28). Ilem idem ineodera iii, 13). Dc passione : Splendorejus ul lux erit : cor-
de aposlolorum pnedicatione : In die iUa sliUabunt nua inmanibusejus. Ibi abscondita est fortilndo ejm
motUes.dulcedinem, etcoUe^.fluent-Jacte^ et. penomnes {Ib. iv, 5), llem ad populura Judaeorum comminand»
rivos Juda ibunt aqtia; , et fons egredietur de domo de eadera : Quia tu spoliasli gentes multas, spoiiabutU
Domini,etinigabittorrentetn,spinarum. {Jttel u\, 18). te,(fni reliqui fueritU de populis propter sanguinem
Araosauterpdenaiivitateejusdem etpassione,el apo- hominis, et itiiquitatem tence {Ibid. ii, 8). Deprasdi-
btolorum prawlicatione ilndieiUa^inqmt^suscitabo ta- caiiouis ofQcio : Qui ascetidens super equos tuos, et
bermeu(um David, reoedi^cabo aperturas mnrorum quadrigo! tu(e salvatio {Ibid. m, 8). Sophonias de
fjns, et.eaqu4^corruerunt iti^imrabo. et readi/iaibo nalivitaie : Lauda, inquit, fiUa Sion, jubita, Israel,
sicuiadiebMs.atUiquis. (^tiu»«.ix, ll).Depassione :. In l(etareetexsuita inomni corde, fiiia Jerusalcm. Bce
die iUa occidetsoiin.meridAe, et tenebrescere faciam. Israel in ttiedio tui Dotninus, non titncbismalum ultra.
lerram in die luminis, etponamenmqmiilvctumufiir In die iUa dicelur : Jeruialem, noU timcre. Sion, non
 : :

713 S. JULiANl EPISCOPl TOLETANI fU

disioltanlur manus tnce. Dominus Deus in mcdio tui \ erit, sicut eratis matediclio in gentibus domus Juda>
fortis ipse salvabit {Soph. in, li seq.). Idcm de resur- et domus Israel, sic salvabo vos, et erilis benedictio
rcctione : Exspecta me in die resurrectionis mece in {Zach. VIII, II seq.). De ecclesiarum fiducia ad Domi-
futurum ,
quia jndicium meum est, ut congregem iiuni,etearnm prouecessitatibuspopulorum snpplica-
gentes, el colligam regna (r. 8.) Aggrvius de ejusdcin lione : Virgines , pctite pluviam a Domino in lempore
nalivilale, cl Ecclcsi^e gloriosa constilulione : Adhuc serolino, et Dominus faciet nivcs, et pluviam nivis.

modicum,inquil Donitnus, et ego movebo coelum, el ter- Ex ipso angulus , ex ipso paxillus , ex ipso arcut]
ram, et niare, et aridam. Et movebo omnes gentes ; et prcelii, ex ipso egreditur omnis exactor simul {Ibid. xA
veuiet desideraius cunctis gentibus, et implebo domum 1, i). Item de Salvaloris nativitate, ct graliarum inl

istam gloria, dicit Dominus exercilvHm. Magna eri^ ipso pleniludine : Ecce ego, mqnil, adducam servum]
(jloria domus islins novissimci; plusquam primce, dicit meum Orientem. Quia ecce lupis quem dedi corwnij

Dominus {Agg. u, 7 seq.). Zacharias de nativilaic Jesu : snper lapidem unum septem oculi sunt {Ibid.

ila : Exsulta,iniiu\i,salis, lilia Sion ; jubila, fdia Jern- III, 8, 9). De exemplo operum ipsius, el miraculo-j

salcm : ecce rex luus venit tibi, jusius et salvator, et ruin patralione : Ecce ego cwlabo sculpturam ejusA

ipse pauper. Et ascendct super asinam, et super pul- ait Dominus ; et auferam iniquilatem terrce illius in\

lum ftlium asitia; {Zach. ix, 9).'Idem de passione :

B die illa {v. 9). Maiachias de ejnsdem Salvatorjs nati-J
Tu quoque in sanguine tcslam nli tui emisisti vinctos vitate, ila : Vobis, inquit, timentibus Deum orictur soi

tuos de lacu, in quo non est aqua {v. i\). Item sub justitice , et saiiitas in pennis ejus {Mat. iv , 2). Del
persoiia inteirogantis Salvalorem de eadem : Quid credenlium gloria et exsultalione : Et egrediemini, et\

mnl plagce istw in medio manuum tuurum ? Et dicet saliciis sicut vituli de armenlo, et calcabitis impioi

eis : Uis plagatus sum in domo eorum, qui delige- cnm fuerint cinis sub plantis pedum vestrorum, dicit

bant me {Ibid. xiii, 6). Item : Framea tuscitare su- Dominus exercituum {v. 3). Ilein : Etce ego mitto an-
per paslorem meum, el super virum cohwrentem getum meum, et prmparabit viam ante faciem meam,

tnihi (d. 7). De Salvaioris personali prMedicalione, et statim veniet ad templum suum dominator, qum
el gentium ad eum devota conyersione. In die- vos quceritis, et angelus testamenti, quem vos vullit

bus, inqnit , illis apprthendent decem homines {Ibid. iii, 1). Ilem Palcr loquens de Filio iii eodeni

ex omnibus linguis gentium fimbriam viri Judcei Paclum, ioquit, meum futt cum eo vita; et pacis, et

dicentes : Ibimus vobiscnm. Audivitnus enim quoniam dedi ei timorem, et timuit me, et a facie nominis mei

Deus vobiscum est {Ibid. viii, 23). Item de passione ;

pavebat. Lux veritalis fuit in ore ejus, et iniquitas non
est inventa in labiis ejus. In pace, wquitate ambtt-
Vidi, inquit, pcr noctem. Et ecce vir ascendens super „ et

equum rufum, et ipse stabat inler myrteta, quw erant lavit mecutn, et multos avertil ab iniqtiitale {Ibid. ii,

in profundo {Ibid. i, 8 seq.). De prjedicatorum mis- 5,C).

sione : Et post eum equi rufi, varii et albi. Et dixi :

74. Sic, sic pedes isti detulerunt nohis Salvatorem

Qui sunt Domine mi ? Et respondit : Isti sunt,

is'i, saeculi, typum ejus personaliler mullis gestorum ar-

quos misit Dominus perambulare terram. Qui respon- gumentis gereiido, mysticis eum eloquiis valicinando.

derunt : Perambulavimus lerram. Et ecce omnis terra Unde el praefati pedes orichalco dicuniur esse siini-
habilabitur et quiescet. De Ecciesise dilatatione : Ad- lcs, tum pro decore sapientiae, lum pi o nitore lur-

huc affluent civitates mece bonis, et consotabitur Domi- eloquentiae {Apoc. i, 15 ; n, 18),
biiiis Siquidem
nus Sion, et eliget adhuc Jerusalem {v. 17), Item :
orichalcum metallis est uiuversis sonorius, auri te-
Absque muro habitabitur Jerusalem prce muUitudine net speciem, sed eo longe est ioferius. Quia sancti
hominttm, el jumentorum in medio ejus. Et ego ero, adveatum praecedentes Jesu Christi, sequenlibus cla-
ait Dominus, murus, et ignis in circuitu ejus : et in maveruut diutius, el anxius, sobrie, juste et pic in
gloria ero in medio {Ib. ii, 4, S), Hsec de Judaeorum hoc saeculo viventes {Tit. u, 12, 13), beatain spcm et

vocalione. lU'm de ipsorum reprobatione, et Gcii- adventum gloriae magni Dei exspectanles, Qui licct
tinm inquisilione : Post gloriam, inquit, i 'nitme ad pro temporum qualitate perfecte viverent, omnes
gentes : spoliaverunt nos {v. 8). Item : Lauda, filia tamen famuli, sed nullus ex eis Doiniiius : uniis su-
Sion, et Imtare, quia ecce venio, et habitabo in medio percceleslis magister oinnium erat : unusquisque di-

tui, dicit Dominus. Et applicabunlur genles mulla; in scipulus. Hinc per Job : Ecce, iiiquit, Deus vincens

die iila ud Dominum, et erunt mihi in populum (v. 10, scienliam noslram : nutlus ei similis in legsluloribus

11). De diversitale graliai"um collataium Ecclesiai {Job xxxvi, 26). Inde Aposloliis : Moyses quidetn tan-

Adhuc habilahunt anns, et senes in plateis Jerusalem ;

quam fumuius eorum quoe di-
erat in testimoniutn

el vni baculns in manu ejus prce mutlitudine dierum. cenda crant ; Christus autem tanquam filiut in domo
E( plalece civilnhs complebuntur infantibus et puellis sua {Heb. iii, .5, Auri quidem tenebant speciem, |
6).

ludentibtts {Ibid. viii, 4, 5). Ilem : Ecce ego salvabo sed rcm longe dissiniilem ; quia etsi corde sinceri,
poputum meum de terra orientis, et de terra occasus ore sobrii, carne liberi, fide sanctissimi, spe firmali,
solis, et adducam eos, el habilabunt in medio Jerusa- chariiaie radicati , nccessitati senlentes , utililaii

tem {v. 8, 9). Item de Judreorum ultima vocatiorie : studenles , honestati consulentes ; nullus tamcn
A'«nc autem non juxta priores ego faciam reliquiis eorum omnino immunis a peccalo, nullus cx m p"»-

populi hujus, dicit ffominus, sed semen pacis erit. Et ser fleri potuit solitarius in tecio, nemo ex eis inicr
 :

COMMENT. IN NAH13M PROPHETAM. '10

745
ergo pedos Do-
mortuos liber ficri valuit (Psai. c\, 8), ncmo ani- A de doctrina ejus [Deul. xxxni, 3). Isli

mara suam ponere (Psal. lxxxvii, 6), et iierura e;iui mini fuerunt, (jui eum pncdicanilo per universum

sumere potuit (Joan. x, 18). UikIc per Job Ecce : mundum doluicrunl. Pelrus enim eum Romie, An-
serviunt ei, non sunt slabiirs, et in ungdis suis dreas Acbaiam, Joanncs Asiam, Philippus Galliam »,
:fui

reperit pravilateth quano macjis, (jui domos habi- Barthoiomrcus Parlbiain, Simon ^gyptum, Jacobus
;

lant luteas, qui terrenum habcnt fitnlnmculum, con-

Hisp.vMAM , Thomas Indiam, Mallhacus ^thiopiam,
mmentur vdtit a tinea [Job iv, 18, 19)? Ilerum in Judas Tliaddacus cum relulit Mcsopolamiara. Jacobus
eodem : Ntinquid Deo comparari potesl homo, ctiamsi Alphici eum retinuit Hicrosolymam
(uerit perfeclie scientia; (Ibid. \x\i, 'i) 1 liera idom in Onisqiie sua sorlo Clirislum sparsit sine sorde;
l'er l'au!um vero loio disiioryiiur orbe.
Eodem : Num pislificari potcrit homo comparalus
mundns de muliere ? Ecce Sed quia officium praciicalionis vix polest diutius
Ueo, aul appnrebit iiatus

non sunt mundcc in con- exbiberi sine na;vo, siiio fuco sinislrye commotionis
Itina non splendct, ct stellm

magis homo pntredo, ho- (aul onim recipiliir dcccnlcr, et gaudel ; vcl audilur
tpectu eJHs; qnunto et filius
nrgligenter, ct torpd aut conlcmnilur impudenler,
minis vermis (Ibid. xxv, 4 seq.) '! Pedes ergo Domini ;

et dolet) : ideo pulvis inesse dicitiir pedibus, qui.i

puivis sunt per humilitatem eonscioutice ; iiebulo!

per obscuritatem cloquentiie. Pulvis sunt, hurailia ^ ferinenlum glorix- paux.llulum a.llKncrel moribus. At

nebula^, arcana coeloslia velamine quoniam compunciioiiis mox fervente fugatur lu-
de se senliendo ;

legendo: humiles viia, obscuri doclrina. Pul- mine ,

pulvis evanescit in moreni iicbuhe. Unde a
litlerae
pracdicatione redeuntibus apostolis , et dicenlibus .
vis sunt, utplaceant ; nebuhe, ne margaritas porcis
Domine,eliam dcemonia subjiciuntur nobis, quasi red-
prjebeaiit. Aliler.
pedum ejus (Nah. Pulvis arguens docuit eos dicens : Nolite in hoc gaudere
75. Nebala: pulvis i, 5). ,

nobula ost obscuritns Irans- sed polius gaudele quia nomina vestra scripla snnl in
est lerrona inleUigenlia :

itoria. Sole vero radianle, dissipantur ncbuhp. Pui- ccelis. Item ; Yidebam Satannm sicut fulgur de codo

pedum Domini sunl nebula;, quia sole cadentem (Luc. x, 17, 20, 18). Acsi deccntcr ad eos
vis orgo
juslitise radianle, Chrislo videlicet pnedicanle, mi-
et cleraonler, sed lalenter diccret : Si bic qui factus

racula facienle, lCFrena calcala est inteliigent a, spi- esl signaciilura simiiitudinis, qui in paradisi Dei fuit

ritalis ac niystica resorata scieiilia. Unde in psalmo deliciis, cujus operimentum omnis lapis pretiosissi-

legitur : Posnit tenebras Inlibulum suum ( Psal. mus (Ezech. xxvin, 12, 15) , qui crcaliis oinnium

XVII, 12). Latibulum enini suum tenebras posuit :

exstitii deceniissimus, expertus est supcrbi:c pericu-

quia sub litterai prophetarum velamine opcrtus diu _ lum, cenodoxia^- passus est infortuiiium, gehenn:e do-

laluit. Unde sequilur : Tenebrosa aqua in nubibus lel jugiter pr.Tccipitiuin, perpetua; miseri;e gemil exi-

aeris, quia vidclicet obscura est scientia in prophe- tium ; ipsius seculi vostigia, nullalenus eju^dem po-
tis. Sequilur : Pnv fiilyore in conspectu ejus nubes terilis evadere supplicia, Quos enim siiniles facit

Iransierunl (v. 45). (juia duni Salvator miracula fa- qualitas cuIp;B, neccssa:io rcddit part-cipes reiribii-

cerol, dum propbelaruin amigmata de se pricdicta, lio poenae. Cui enim non inest medium, hic omneiii

in 83 coinpleta evidciilor oslendciet pulvis slalim vel nulluin scqnitur pr.Temium. Nulla enim parlici-
,

historia;, ul nebula, evaniiit. Spirilaiis lux intrinse- palio lucis ad tencbras : fal.siialem semper infeslat

cus emicuit, el remoto velamine Sanctum sanclorum verilas ; umbram vitioru:n, virtutum chiritas ; ccc-

paiuit. Unde ipse in Evaiigelio : stutii, inqt?it, lorum gloriqs inundi advorsatur vanit;is ; lelicitali

tardi corde ad credendiim in omnibus quce locuti gloriio ,

gehemue cahunitas. Unde in Evangelio

sunt prophetd' ! Nonne sic oporlebat Christum pali, el Nemo potest dnobns dominis servire. Nemo enim po-
tertia dic resuvgere, et ita inlrare in gloriam suam ? test Deo servire, el mnrnmonce ; nul cniin nnum susti-
Et incipiens a Moyse , et prophetis, inlerpretabnlur nebit, et alterum contemnet : aul unttm odio habebit,
ilHs Seripluras (Luc. xxiv, 52, scq.). Piilvis ergo pedum et alterum diliget (Matth. vi, 24). Pedum orgo D;;-
Domini suut ncbula?. Umbra fugit, dum redit cla- j> niiui piilvis fit nebula : qiiiii licet viclori*, el mc.ne-
rilas : typus Irausit, dum .idost verilas. Aliler. rii:!i menlem titiliet gloria, timorata tamen conscien-
76. Pos.smil per pedes Domiiii ejus designari apo- lia ferveiis dilectione nimia, si quid terrcni surri-
stoli, de quibus icgitur in Isaia. Quam pnlchri, in- puerat pulveris, fletu statiin diliiit, et affcctu divini

quit, super montes Domini pedes evangelizantium pa- muneris. Alioqni nullatenus perseveraret in eis gr.i-

cem, evangelizanlium bona (Isai. ui\, 1) ! Item alibi tia, iiisi sose creatori subjioeret crealura, bum.-ina
de iisdein : Qui appropinquant pedibus ejus, accipient Deo bumililer subesset conscieiitia. Unde per Salo-
n
Catliam, si placet, non rcgionem Francornm, ini*nlario in Apocalypsin sancli Beati I.iobanensis
sed Galatiam qua* sic dicilur, scribit san-
iiitellige, edilo ab Henrico Flore/io, p;',g. 07, Prolog. lib. ii,
clus Isidorus lli-p.ilonsis lil). xiv Elym., c;ip. 5, a oujus Beati testimonium uno ad niiiius s;eculo caele-
priscis Gatlorum ijenlibus a quibus exstitit occupula, ris posterius, vigiiiii et ainplius aiinos inveniioiiera
tlexantiquo Cailornm nomine... Gnlatia nuncupa- coiporis sancli Jacobi pneccssil, cum luec conligo-
lur. Galatce enim, addit lib. ix cap. 2, Galli esse lit ineunte s:eoulo iiono aiite anp.um 81-i, ul beno ail
noscnnlur. Hanceamdom aposlolonim di\isionera per pr.edi tus Floreziiis lom. XIX Hisp. Sacrae, pag. 69,
varias orbis parlos lcgos apud eiimdem Isidor. cap. cl Boatus sciiboret super Apocalypsin anuo 784, lU
81. De ortu el obitu Palrum, etc, in Breviario ejus eUitor probat.
Moiarab. in festosanciiJacobiZobedKi filii ; in Com-
PArROL. XCVl. 2i
 ,

7 47 S. JULIANI EPISCOPl TOLETiiiNI 71H

nioiiem : Ad locum unde cxeunt, redeunl (lumina, ut \ sllgmala, el cxspollata disdplinis religioTiis anima»

Ueriim (Inant {Eccle. i, 7), qtiia \-idelic«l mens inde Sed onager iste io dcsiderio animse suae, vcntum
siipcrnae graiire largiora possidel raunera, unde se in- amoris sui altraliif, quia anima amore laiidis anxia
digniorem judicat ad tanta foedcra. Fil igitur puhis dainuum, lucrum, risum, luclum, famara et inf<^iniam,

pedum nebuloe quia, si quid sinislri surnpuerit san- egcstatem,miseriam, utilitatem, gratiara,ct quaecun-
ctorura conscientiae, continuo evanescit divinae fer- que hujusmodi alia sunt, cxponit ut venalia, tDntuoi-

vore justitisc. Fugiendum ergo esl omnimodis vitium modo «i in eis ete.xeissola comparetur gloria.In de-
cenodoxiae, quo virtus infirniftlur animae.munus alte- siderio ergo animcc suae veiitum amoris sui attrabit,

nuatur gi aliae, risus lcnebratur conscientiae, felicitas quia meiis huinaiium favorera sitiens, omnia aggre-
amitlitur gloriae. ditur, tolerai, exquirit, amplectilur, quaecunquc ar-

77. Cenodoxioe namque initinm serpenluli cojus- gumento suae gloriac mi^itare perspicit. Hinc per
dam m morrbus exercei officium. Ebi enim serpen- Osee Ephraim
: pascit ventum, et sequilur CBStuiU

lulus q\iidam ,
qui bispalis dicitnr, a quo vutne- {Osee, xii, 1) ;
quia viilelicel raens aura pascilur da-
ralus aliquis, stalim somno raortis ex:cipitfir. De tiouis , et bumanse vento sublimatur iaudationis,

liujusraodi per Osee dicilur : Camedertcnt alieni dum aestum arduae seqivitiir, ei toierat veligionis.

robttr cjus , et ipse nescivit : sed et cani ef- B Sequitur ceatum , et pasrit vehtum, quia unde fo-
fusi sunt in eo , et ipse ignoravil {Osee, vii, 9). rinsecus vulium portendit abstinetrtiai , f\m reK-
Alieui robur cenodoxorum «omedunfc, ipsi vero se giosiores scmiias ingrcdilur ad ocutmn obsenaii-
devorari nesciunl, quia landis amore flagrans misera tiae, eo fr;jctus ftoccissimos celerios carpit ina«i-.

eonscientia, dnni pro terrenis comraulat coelestia, gloriae.

dum pro felici et aiterna dai-ilate ventus placet ho- 78. Iicm per eUmdem de ieodem : EphHtm ut vidii,

itiinum, et caduca gloria peccaioris oleo deHnitur; Tyrus evanuit, qrm fundala erat in pulchritudine.
sensu ad snperna redditur Insensibilis, pedetenlim Avblavit gloria eorum a partu, ab utero, -a concepiu
-ad virtutem fit impossibilis ; et quo ad divink fit {Ibid. jX', 13, 11). Cujusmodi sni fundalio, quae, vel
iardior et invaMdior, eo ad humana proclivior quanla, sive qualis ejus fuit puldiritude, EzechieHs
atque ferventior. Fit^jae tft gloria extrinseca evidenter bstendit leclio, qna dicilur : Hcec diclt

eam obdorraiat, inlrinsecus vero malignibr spi- Dominus : Tyre , tu dixisli : Perfecti decoris ego
rituum inceniiva suggestio eam interimat, at- swm, 'et in corde maris sita. Finilirtii im;qm te wJi-
que more pbrenetici , ^um raoritur , se pirtat ficaverunt, impleverunl decorem tuum, Abietibui de
vivere; dum insanit, se putat ludere; dum agere Sanir te exstruxerunt, cedrum d'e LibaM tibi tule-

partes se opinatur glori», negotium pro vmbws ^ runt : querats de Basan tibi dilatttverutit : trbmlfa
tractai miseriae. Cani effusi sunt m e», et ignorat tua ex ebore Indico,-el lapide ex iiisuHs Italioe pre-

quia dum flos syecuH, dos iEgypli, et ros mundi di- tioso libi fecerunt. Byssus ex AHgpxJto varia : hyacin-
tat eara, sublimat , et Iseiificat , in his novum depo- thus et purpura de insulis Elisa facta sunt operimeu-

nens hbniinem, dum se puiat innovaii, induil vcte- tum tuum : hubitatores Sidonis et Aradii fueruni
rem. Hinc per alium prophetam dicitur •OUi^am : remiges tni. Sapietites tui, Tyre, facii tunt gubernit-
frucliferam, ubcrem, speciosam vocavit Dominus no' tores tui. Yanie fuerunt et pretiosce fupeUectiles Hiir.

men tuum. Ad vocem grandis loquelce ignis exarsit Et viri bellatores tui clypeum, -et gaiedm gwspefid?.-

in ea, et combusla svnt omnia fruteta ejus (Jer. xi, Ttintin le pro ornatu tuo. De argento, ferro, ^tUnho,

40). Hinc etiam per Jeremiara : Cursor levis, expli- plumboque Carihaginenses negotiatores repkveruni
cans vias suas. Onager assuetus in solitudine, in de- nundinas tuas {Ezeck. xx\u, 3 seq.). Ha;c est T)ri
siderio animce sum attraxit ventum amoris sui {Ibid. pulchriludo, qua fundata fuerat, ut leclio habet pro-

II, 23, 24). Rcvera cursor levis hujusmodi fit ani- phetica. Poslea subsequitur, quomodo ejus avolavil

ma ,
quia celeriter, licet cum diflicultate nimia , gloria. Ecce, rnquit, assument super te carmen lu-

qu;iecunque ad sui videt facere teiiiporailem glo- y^ gubfe, et plangent te. Quce est ut Tyrus, qutle obmn-
riam ,
quic ad famam cdebrem , cl nominis ca tuit in medio mari? In muhitudine divitiarum lu,i

ducara emineiitiam pertinere respicit, postposito rum et populorum tuorum ditasti reges terrm. Nunc
rationis judicio indubitanter peragit, Vias suas contrita es a mttri tn profundum aquarum multarum.
explicat, quia ad gloriam fesUnando, de alio in Opes tuce, et omnis muUitudo tua, qucc erant in me-
aliud transeundo, sine divinse respeclu gratiae actio- dio tui, cecideruht. Vniversi hdbitata^res insularum

nes «tiles efhonestais dissipat. Onager quandoquc mper te ohstupnerunt, et omnes reges tempestate tua

fit in solitudinc, quia qiiaedam aggredilur ardua, perculsi vultus mutaverunt. Negotiatores populoruni

qu;edam proponit sibi multis diflicilia, nonnulla in- super te sibilaverum. Ad nihilum deducta e», et non
cipit singularia, sine quibus desiderala non polest errs in perpetuum {v. 52 seqq.). Item ad principcrti

retineri gloria. Onager est in solitudinc anima, ina- ejusdera : /n siynaculum simiiitudinis, plenus sapien-
nis amore glori;e in operum singulari sublimalacel- tia, etperfeclus decore, in deliciis paradisi Dei fuisti.

siludine. Onager est in deserlo animn, spe glorirc Omnis lapis pretiosus operimenturn ttinrn. Aurvm
anxia in arduo soo proposilo. Onager est in lerra opus decoris tui, et foramina tua in die qua cohdims
arida , oblentu gloriae raro porians abslinenti.t es,prwparata sunt. In Chertib extentus, et proteifem.
i
 ,

U9 COMMENT. IN NAHUM I*IM)i*HETAM. 750

posui te in tnonle sancto Dei. Inmcdio lapidnm igni- A uxor; alia uxor, sed non filla; »lia nec a»x«r, ncc
torum ambu.lasli perfcctus in viis luis a die conditio- filia. Fiiiam fadt expressa jusiitise siinilitudo

nis tuce. Replela snnt interiora tua iniquitate : et Uxorem, sana veritatis prx-dicatio. Filia csl ergo
peccasti, et ejeci te dc mente Dei, Et clevatum est Palris in se coelestis retinens imaginem ; uxor vero
cor tuum in decore tuo. Perdidisti sapientiam luam exdoctrina veritatis Christo pariendo sobolem. Pri-
in ornatu tuo. In terram projeci te, an'e faciem re- ma igitur cst unanimis perfectio sancloruni pracdi-
gum dedi te, ut cernerent te. In muttitudine iniquita- catorum ; secunda, devota socielas siHjpliciura ju-

tum tnarum, et imquilate fornicaiionis tuce polluisti slorum; terlia, euriosacalerva curnaJium doclorum;
sancti/icationem tuam. Producam ergo ignem de me- quarla, murmuriosa turba carnalium, vel intidsiiura

dio tui. qui comedat te, et dabo te in cinereni super sudditorum. Prima sedet in cathedra justUi*, secun-
terram,in conspectu omnium videntiuin te. Inler coctera da jacelinthalamoinnocenti.T, tcrtia sordel in <;alhe-
regna eris humiUima, et n(<« elcvubcris su-per natio- dia Moysi, quarta in tugurio fetet lcnocinii. Prima
nes ultra [Ibid. xxviri, 12 seq.). Etce Tyri fundalio foris gloria coronatur et honore; sccunda intrinsc-
exjrub, operum [Fors., opum] aJDucnlia , regum, cus ornatur scientirc muneribus, et cbarisraaium
optimalufu, populorum amica freqaenlia; sed postea splendore; tertia intus pallet in conscJcnitia,extrinse-
subsequiiur quomodo ejus multiplex avolavit gioria. » cus nitetore; quarta solius est maJiiiM laqueus, et
79. Sciendum est autem quoni.'un lcctioprophetica, fovea. Oc prima legitur : Sindonem fecit, ei vendi-

ct quae [Fors., cx qua] praefata legiraus testimon-ia, dit, et cingutum tradidil Chanancco. De secunda : For-
specialiter loquitur de cenodoxia. Unde quia satis titudo, el decor indumentum ejus, et ridebit tn die no-

pcr se clarent, nec exppsitione onerosa indigcnt, de xKssimo (Prov. xxxi, 24, 25). Delertia: Circuhis an-
his lalius dicere supersedeo : raaxime qiiia ad alia re',isinnarib!:s SJiis, viulier pulckru, et fatua {Ibid. xi,

prolixius indaganda, ad arcana prophclicai lectionis 22). De qu:>rta : Non est caput super caput colubriy
expressius intimaada, lucidius resenmda, mihi fesii- non est malilia super mulisris nequitia {Eccli. xxv,
nandura video. Gloria ergo Ephraim a partu , ab 22, 25).
"itero, a concepiu transit, quando mens prius honore 82. Dicllur ergo Ecclesia uxor sponsl, principis
glorise quasi se;iiidea, pro A»ma infamiam,pro gloria Uxor fidei castitate, (ilia dilectionis sinceritate.
fiHa.

miseriam, odium pro gratia , contemptum pro re- Uxor secundum humaniiatem, filia secundum divi-
vercniia, lucrum pro jactura , inediam pro copia nitatem. Fiiiadignitatecondilionis, uxor benignitatc
usto Dei judicio incipit [Fors. leg. pati incipit]. Par- redemptionis. Filia mandatis obsequendo , uxor
tus esi operatio; venter intc!it.'.o; conccplus cogi- praedicatione pariendo. Hujus vero grcssus sunt
p
litio. Gloria igitur Ephraim avolat a partu, a con
3n-" opera justitiae; calceamenla , exempla innocentiae.
ceptu, ah utero, quando prius splendide forinsecus Gressus ergo filicn principis pulchri sunl in caloea-
viventiura, et de vitsc extrinseca honestate in se mentis, quia inde magis magisque HJilatatur Ecclc-
glorianiium inhonestatur aClio, corrumpitur intentio, «ia unde pncdicatores ejus populis accepta ab aiiis

foRdatur cogitatio. Huc perducit rcproborum gloria : exempla' ministrant innocentix'; in se vero osten-
sed sanctorura si quandoque mcntem titillaveril, dant opera justitite. Quod in se prsedicator ille egrc-
evanescit ut nebula; quia ex quo sentiunt exlrinse- gius, vas eleciionis Paulus, qui per circuitum usque
cus hujus titillationem impuritalis, statiro fugiunt ad ad Illiricum seminavit Evangeliura {Rom. xv, 19),
amidotum humiliiatis. Pulvis ergo pedum Domini oslendcbat dicens : Mihi, inquit, pro ininimo esl
fit ncbul», quia ctsi sancti tcntantur ex infirmilale ul a vobis judicer, aut ab humano die. Nihil enim
corruptionis, superant tamen ex vi rationis, et vin- mihi conscius sum, scd non in hoc justificatus srtm
cunt in omnihus gratuito munere divinae consolatio- {1 Cor. IV, 5, 4). Ecce innocenlia. Quis infirmatur,
nis. Haec de Christi pcdibus dicta sufficiant : nunc inquit, el ego non infirmor? Quis srmdalizatur , rt

quoraodo ad Ecclesiam referenda sunt, sequentia ego non nror{II Cor.xi, 29)? Judwis faclus siivi

doceant. .ludoeus, gcntilis gentilibvs cmnia omnibus factus

U :

^O. Fere autem sirailia vel eadera videnlur qu;E- sjtm, ut omnes lucrifacium (/ Cor. ix, 20 seq.). Ecce
cunque alterutrura de utrisque dicuntur. Sicut enira juslitia.
sponsus et sponsa duo sunt in carne una {Hoc autem 85. Puivisergopedura fit, nebulae ut quia veriiatis
sacramentiini magnum est, ut ait Aposlohis [Eplies. (ioctores , Ecclesiae praedicatores, omnia terrena
V, 32 j, in Chrislo, et in Ecclesia); ita altribqta amore jusliti;B reputantes iit stcrcora, unde inundi
eoruni inipariter vidcntur paria, et similitcr sunt poliora vilipendentes fugiunt, indc faciliiis expu-
dissimilia. Dc pedibus vero Ecclesiie sic legitur in gnando, eum sibi subigunl. Et quia magis dilatatnr
Canticis : Qunm pulcliri &unt grcisus tui in calcea- Ecclesia, quo doclorcs perfcciius calcant transitoria;
mentis, filia principis {Cant. vn, 1) ! Calceamenta de (considerant enim quia
pellibus fiunt animalium mortuoriini et signifi-
,
Oiune qnod est gcniium, lendit ad ioteriium.
cantexcmpla justitia> sanctorom. Item :

81. Hic se incidentcr intulit occ:>sio, quadri- Omnia prael«reunt more fluentis aquae.
faria qua fial divisio. Qaajdam cnim filia est Itera :

principis, et ejus uxor, qu:edam filia, et non Omota orta occidunt, ctaiicia senescui:!;
 :,;

751 S. JULlANI EPISCOPl TOLETANl ij:

cl quia hic manentera civilalcin non habemus, sc(.l fu- A octoginta quatuor tniUia. Et fugil ipse solus fere tn

Uiraminquirimus[//e6r.xin,U]):omnftmigilur mun- Ninivem civilatem suam {IV Rcg. xtx, 55). Posl
digloriam reputaulcsmiscriaui.summo nisu,el anxio non multum temporis diio ipsius filii oceiderunl
conamine fcslinant ad pairiam. Et quia perfccla fla- cum in tcmplo Nesrach dei sui. \cl mare incre-
grant dilectione, surama slu lcnl devotionc, ut quos lia- puil, Scnnacherih cum suo exercitu occumbente;
huere comites in ajrumna niimdi, et exsiiii pcrcgrina- oxsiccavit, Sardanapalo regura Assyriorum ultimo,
lione, parlicipes habeant in gloria et fclici relribu- ct omniuin hominiim infimo rcgnaule. Omnia ad
lione. AnimiB vero pedes illiiis sunl affectioncs. Sicul deserlum dcduxit flumina, Maccdone [Fors., MedoJ
enim corpus porlalur pedum oflicio, sic anima move- Assyriumsupcrante, ipsum sibi hostiliter subjugante.
tur ad diversa aflcctioiium sludio. Nebula in aere vis Moraliicr de auima : Marc est amariiudo conscien-
compuncliunis est in nicnte. Pulvis ergo pedum ti.c, surgens de profundo maLlia;. Mare vero Domi-
animae fil ut nebuloe, quia si qua humanjc vituj nus increpat, quundo clemcnti sua^ respectu gratiae
negligeniia pcrfectorum foedatur conscientia, slatim mentem inquietam viiiis, et amaram de peccatis

ex proprio judicio in mente devola nascitur compun- compungendo siimulat. Exsiccat, quando voUipta-
ctio, unde prius sordidata mundatur affeclio. Sic tes pesliferas ad intcgrum obliterat. Omnia flu-

enim iiUcHigo quod legilur » in Evangelio : Justus B mina ad deserium adducit , quando universa om-
i« die septies cadit, et resurgit {Prov. xxiv, 16). llem nino vitiorum gencra , vel minima fundilus eva-
in Proverbiis de eodem : Justus nt leo confidens cuat. liinc per Psalniistam : Beatus qui tenebil,
absqlte terrore erit {Ibid. xxvm, 1). Noo quod leo et atlidet parvulos suos ad petram {Psal. cxxxTi

quandoquc non paveal, sed quod metum superando, 9). Mare igiiur increpat, ducendo ad confessionem;
mox ad naturam redeat. Sic et justus si quando exsiccat infundendo conipunciionem ; omnia deducit
deliqueril, slaiim currens ad lacryraas, naivura ira- flumina ad desertum, supplendo cainis moriificalio-
bre curapunctionis abluit. Hinc ad sponsara dicitur nem.Mareincrepal,hortandoadpoenitentiam;exsiccal,
in Canticis : Oculi tui sxcut piscinw in Esebon, qu(e inspirando virtutum gi*aliamomnia flumina ad descr- ;

sunt in porta filia! multitudinis {Cant. \ii, 4). Pulvis tum adducil, ad perfectam sublimando jusliliam.
pedura aniracc revera fit ut nebulae, quia si sancto- 85. Primo infundit amaritudinem poenilcntise,
ruin affecliones aliqiiibus inficiuntur sordibus, statim sccuiido pracbet tranquillitalem coubcieutia;, lertro

ad cor rcdeunles vivunt in fletibus, dicentcs illud confert serenitatem gralisc. Mare incrcpat, aufercndo
Psalmographi : Silivit anima mea ad Deum fontem crimina; exsiccat, delendo delictorura miuima; flu-

vivum : quando veniam et apparebo anle fdciem mina deducit ad desertum, immunda amputando
Dei {Psal. xu, 3) ? Hiuc filiis Israel paxillura gesta- ^ desidcria. Mare increpat, delendo ioiquitatcm
re praecipitur in balteo, ut terra operiatur sordida exsiccai, mortificando voluntatem; flumina ad deser-
veuiris egeslio {Deut. xxin, 15, 14), quia ad excelsa tumadducit, animx confercndo puritalem.Primoprje-
suspirantes, el superna diligenles, gerraanam semper stat odiura mali, secundo contemptum mundi , tertio

liabcnt compunctionem , qua operiunt et diluunt abjectionem sui. Primo anima vivificatur, secundo
\iriliter impurtecogilationis superfluam egeslionem. caromorliUcatur, tertio spirilus purificatur. "Vivifica-

Sequitur. lur per veniam, mortificatur per abstinentiam, per

84. Increpans mare, et exsiccans illud, et omnia consummalam purificatur justiiiam. Vel fluraina ad
jUiminn ad desertum adducens {Nak. i, 4). Legatur deseri-um adducil, dura animsc defxcataevitiis, eliqua-
crgo de Assyrio, postea de aninia, deinceps de tx spurciliis, coelestibus ad integrum exspoliatx
Cliristo, dcmum de Ecclesia. De Assyrio ita. Mare discipiiuts, spiritus charisraala, gratiarura raunera,

Dorainus increpal, quia amarissimam persccutionem spiritalis lumen intcUigeutix, conieraplativie dulccdi-

Assyrii cessare facit tempus exaraine justi Judicii. nem ixtitix clemeutissime tribuit. Primo igitur

Mare vero exsiccat, quando eam omnino aniiiliiiat. oporlet mundari animara per compunctionem;
Oinnia cjus flumina deducit ad descrlum : quando secundo petulantiam carnis dcfa;cari per mortifica-
regum, opliraalum ,
populorum varia genera permil- ^ tionem. Terlio spiritum rauneribus graiiarura per-
til infirraari, patilur expugnari, tolerat pcssumdari, ornari, scicnlia spiritali sublimari, divinitus illustrari

et pertrahi funditus ad iiihilum. IIoc autcra faclum per contemplationem. Hinc per Psalmistam : /n terra
cst ,
quaudo Sennacherib hosliJis exercitus cum deserta, invia et inaquosa : sic in sancto apparui libi,

lurorellierosolymara vcnieus, muros cjus hostiliter ul viderem virintem tunm, et gloriam tuam {Psal. lxii,
.'imbienS; ab angelo percussos, et omnino deletus est. 5). Priino namque confiteudo vitia, flt desertum
lliiicin libro Uegura ila legitur : Angelus autem aninia; secundo abstineiido, jugum quoque disciplina
Domini m caslra Assyriorum descendit nocle media, virililcr sustinendo, malignis spiritibus fit invia ;,

et percussit eos, et ceciderunt nocte illa hominum tertio iuaquosa fic, calcando inimunda desidcria

8 In Evangelio nisl error et exscriploris aut typo- Victorii Greg. Magn. lib. vi, in primum Reg., cap.
; et
graphi pro inProverbiis, non facile dixerim qiiamob 11, et Breviar. Mozarab., S.ibbato Doiiiinic. 5
nura. 8 ;

causam aiictor eam sententi^m Evangelio ascribat, Quadragesimje ad Tertiam : quorum omnium tesli-
«um in Proverbiis repcriatur, Vcrba in dic legil monio Pirlrus Sabbatier bene uti posset, atque buic
Hicrouyia. cpist. 46, circa finom, in edit. Mariaiii lectioni locum dare in ediiione Bibliorum Sacroruuu
 : ,

?53 COMMENT. IN NAHIM PROPUETAM. 754

Lunc vidoliir virliis Dci, cl gloria. Virlus c\ %\xh}e- h. claras, ait Dominus exerciluum {Zacli.Mu, 19). Ex
clione hosUum, {jloria ia splcndore inuneriinj. Virtus quatuor elementis compaginalur humanum corpus.
l>eiosl»^ndiluriaodio iuiquilaus,gIoria in gaudiocon- Omnia negotia quinque pcraguntur scnsibus. Deca*
templandx veritatis. Virtus Dei manifestatur, duni logi custodia exstirpantur vitia. A septenario cod-
peccator eligitur de piofundo malili.c; gloria, dum lcmplativa designatur perfectio. Per decimi ergo
ad stalum suMimalur perfectcc inuocenli». Yirtus jcjunium, mandatorum cuslodia exstirpantur vilia.

Dci ostentatur, dura muiidi coutenmitur vanitas; Quaternarii abstinentia ebrietas pessumdalur et
gloria, dum superna utrinque senlilur feiicitas. Dicat crapulu. Quinarii jcjunio ncgotiorura singularium
ergo : Sciens quia creaturse luse diligis puritatem, fitabrenuutiatio. Scpteiiariiparcitateeximia immunda
purificando mentem, et morlificando carnem, mox fugantur desideria, et contemplationis possidctur lae-

mecontuli ad sanclilatem : ut his conscendensgradi- titia. Item quarto die creavtt Deu& coeli luminarra>
bus, tandera utrumque vaLeara attingerc virtutis {Gen. 1, 14 seq.). Quinla ex aquis produxit animalia.
ct gloriae tuae felicilatem. Unde per Saloraonem Ab omnibus operibus requievit iu septima. Denario
Cogitavi, inquit, abslraliere carnem meamy ut irans- felicitantur omnia. Quarti ergo jejunio iumen nobis
(errem eam ad sapienliam [Eccle. u, 3). winistralur scientix, intellectus rationis. Quinti abs-
86. Ilinc legitur in libro Judicum Samsonem " tinentia nova et raunda producitur ereatura ex aquis
respondisse solutse qusestioni suorum consodalium : compunctionis. Per septimi jejunium in Sabbalo
iVtst, inquit, in vitula mea arasselis, proposilionem' quiesci--T.us secretissimx contemplationis. Per deciisii

meam non invenissetis {Judic. xiv, 18). Est autera jejunium, denarium accipimus beatissirase retribu-
vitula, caro lasciva ;
propositio, obscura loculio. De lionis.Per quarti ergo illuminamur, per quinti pu-
vitula lcgitur in libro Jeremix : Vitula elegans et rificamur, per septimi honoramur, per decimi jeju-
formosa Aigyptus : stimulator veniet ei ab aquilone nium fclicitamur. Primum iniquilatem exciudit, cl
{Jer. XLvi, 20). Caro enim pctulans intrinsecus, vo- ignorantiam ; secundum, vanitatem mundi et con-
luplaii exterius ct nitori serviens, dum, contempto cupiscentiam; teriium infirmitatem animi pellit, ot

rationis judicio, oQicinam odit lenocinii; iucentiva ignaviam; quartum, calamitalem etmiscri;im.
libidinis se ingerunt ex parte pessimi adversarii. Ab 88. Erunt igitur nobis pnedicta jejunia, ut ait
aquilone venit siraulator vitulae, quia carni pompa- Zacharias, in gaudium magnum et solemnitates proe^
lice saginatx, diligenter apposiiae, statim adest sti- claras {Vbi supra), quia jejunia praefata a nobis rile
nmlator lotius malitise, incentiva suggerens omnis celebrata lumen nobis divinae conferunt scienii;e,
immunditix. Samson vero, qui sol eorum dicitur, , serenitatem conscientiae, perfeclae gaudium juslitiac,,

typura tenel solis justitiae; et illius consodales, *

ct insuper ad solemnilatem supernac transferunt
Btudenlium sapientix. Dicatur ergo : JNisi in vi~ Iaititi;fi. Quaternarius numerus est conjugatus gene-
tula mea arasselis, propositionem meam non invenis- ralis; quinarius, conjugatus, scd singularis; virgo,
seiis. Acsi dicatur : nisi caro restringatur, et fiat seplenarius ; caelebs vero denarius. Primus namque
sobria, mens nequaquam se libere erigerfr valet ad generat et generatur; secundus generat, sed non
coelesiia. Yitula naroque aratur, cum caro mortifica- generatur; tertius nec generatur, nec generat, sed
tur. Invenitur propositio, cum coelestium arcanorum est subditus ; quartus quoque idem manet,. sed su-
aperitur contemplatio. Nisi ergo in vitula aratur, per{)Osilus. Prirai ergo jejuniiun foeditatem amputai
propositio nuUalenus manifestatur, quia ni carnis illicitae libidinis ; secundi, necessUatem imperat pro-
atteratur voluptuosa vanitas, ineffabiiis gaudii mini- pagandae sobolis; tertii, prajstat honorem virginita-
me aperitur suavitas. Sodales igitur Samsonis io tiX; quarti, ad feiicitalera sublimat angelicae dignita-
vitula diligenter exarant, ut senigma propositum in- tis. Primo conjugatus ligatur, ne passim effluat;
telligant, quia veritatis amici Jesu Christi discipuli secundo arctius stringitur, ne delinquat; tertio virgo
carnem sobrie macerant, corpus suum compctenter decoratur, ut placeat ;
quarto sublimaiur caelebs ad
attenuant, devole se affligunt, et funditus humiliant jv summa, ut semper gaudeat.
;

ut obscura scientiae intelligant, arc^ua sapientiae 89. Tanii fuit apud antiquos momenti abstinentia,
penetrare valeant, divitias immortales videant, cellac tanta ejus revereniia, tanta ipsius observantia, ut
vinariaejucundissima secreta introeant. etiam apud ^gyptios religioue gentili praccipuus

87. Est igitur magni momenti abstinentia, qua pur- nullus sui mystes fieret, vel mystica tractarel my-
gantur vitia, impetraiur veiiia, possidelur gratia, sieria, nisi quem praecipue omniura praccipuura comr
reparatur innocentia, arcana patefiunt coelestia. Abs- roendaret abstineotia. Abstinentia Christianx mililiae
linentia vero est quadrifaria. Prima est enim vitio- firma custodia, virtutum sera, vitiorum crudelissima
rum, secunda aliinentorum, tertia negotiorum fera , charismatum apotheca ,
gratiarum hospila ,

quarta immundorum desideriorum. De his vero contemplationis fidissima nuntia. JLejimium sci-
omnibus ita legitur in Zacharia : Jejunium quarti, et mus esse Dei arcera « (Ex serm. xii Chiysolog.),
jejunium quinti, jejunium septimi, eljejunium decimi, Christi castra, murum spiritibus ^, vexilliim fidei,
trit vobis in gaudium magnum, et sotemnitates prce- castitatis signum, sanctitaiis trop;eum. Iloc Adam
• Arcem corretimus ex etlit. Chrysol., cuin antea i>
Edit. Chrysol., spiritus.
legerctur ariem.
 /55 S. JUUANI EPISa>PI TOLETAM ISc
in paradiso semvit, qncm gula abeo dejmto (Gen. A Piioperis manTis Abrah» sinits, ubi quidciuid
cst
ri, 16, 17 ; iii, 6 seq.). Hoc Noe in arca cnsto- paiipcr accipit, mox reponit. Manus egeni ihesaurus
divit, quatido mundam ebriclas dcmersit. De boc esl coeli : quod suscipil, ne in lerra pereat, coelo "»

Lol igncm resiinxit Sodomilicnm ^, qui pcr ebrie- commcndat. Thesaurizate vobis, inquit, tliesauroxin
latem incesli passus est ineendinm « (Gen. xix, 31 coelo (i) 20). Manus mendici " gazophylaciiim fst
teq.). Hoc Moyses aniicos Dei, et divLni particeps Christi ; quia quidquid pauper accipit, Cliristus ia
consilii fieri raeruit, quando populiis crapula cl ebtie- SU3C gratia; arcam reponit ". Da ergo pauperi lerram,
tale ad idotolalriara rediit ^ [Exod. xxiv, 18 ; xxxii> ut accipias coelum : da nummum, ut accipias re-
1 seq.). Hoc Eliam ad coelum provexit « [III Reg. gnum : da raicara, u^ accipias lotum : da pauperi, ul
xix< 8; IV Reg. u, H). Hoc Joanoem in naiis des tibi, quia pauperr quidqoid dedcris, ta habebis.
inolieram majorein fccil. Hoc, jejunante Domino, Pauper bumanam petit misericordiam, \A acci|Mas
(liaboli insidias patefecit. Diabolus enira, qui man- divinara P. Est enim in coelo misericordia, ad quam
dacantem contempserat Christum, ubi non roaodu- pervenitur pietateterrena q. Qui de patrocinio jeju-
cantem * vidit, suspicatur Deum, Dei confitelor nii et misericordi;B est certos, de veiiia sit securu»,
Filiirm. Si FUxhs Dei, inquit, es, dic, ut lapides isti de absohitiooe non suspectus ».

panes fiant. Yel mitte le deorsUm [Multh. iv, 5, 6). B 91. {Exeod. serm. 8, paulo post irtitiutn.) Fralres,
Jejunium est mors viliorum, viia virlulum {Ex serm. jejonium esurit, jejnuiam silit, qaod non pietaHs
a, circa medium). Est jejunium pax corpori «, decus cibo pascltur, quod potu misericordrae non riga».ur.
inembrorum, ornamentum vitae. Elst je)unium robur Alget jejuniura, abstinenlia « deficit, quod non mise-
;. eiftium, vigor auimx. Est jejunium caslitalij mu- ricordiae " vellus [Fors., velam] tegit, quod mlsen».
rus, pudicitio; propugnaculiim civitas sanctitatis. tionisveslimenlum non opefuit. Quod ver est solo
,
%
Est jejuniuin religionis gymnasium '', raagisterii hoc misericordiam scimns esse jejunio. Sicul enim
magisteriu.m, disciplinarum disciplina. Estjejnnium verni flatus llorere facit camporum gramina, ita je-
ecclesiaslicse viae viaticum salutare. Est jejunium iu- juuio solum producit florem miseiicordia; '. Qood
viclus Christian£ militiae principatus. oleum lacer.ae esl, boc jcjnnio pietas. Sicut euim
90. {Ex eodem.) Sed in his omnibus jejuniura lunc olei pinguedo lumen luc^rnae facit perlucere r, sic
viget, tunc IriumplLat, dace misericordia, eum re- pietas jejunium facii spiendcre, 0«od diei sol est,
pugnat, ". Miscricordia et pieias jejunii sunt alae, per hoc eleeraosyna sentiiur * esse jejiinio. Slcut enini
qaas tollitur, et ad cuelnm portalur, sine quibus ja- jubar solis clariorem facit diem, et tolam nubium
cet, et in terra volutatur. J.ejanium sine misericordia dispergitobscurilatem; sic eleemosyna jejunii san-
siraulacrum famis est, sanctitas teio RuIIa J . Sine C ctificatsanclitatem, totamque cupiditatis mortera
raisericordia jejunium non parcitaiis est propositum^ lumine pietatis excludit ««. Ac ne maltis morer !>"»»
sed avaritise occasio. Pessima Iijec est parciias, qiiae quod corpori anima est, hoc jejunio largitas babetnr.
quantam siccatur in corpore,, tanium tumescit in Quod si absit a jejonio hypocrisis, et cupiditas, splen-

aninii, tcl hni sacculo ^. Jejunium sine misericor- didior est animse, quod raundo [Leg. quam mundo]
dia Don est virtas, sed bypocrisis, Domino dicente : solis claritas.

Cim jejtttiatis, uolite fieri sicut hyyocritm {Maitli. vi, 92. {Ex serm. 7.) Hypocrisis subtile matum, se-

1§). Quijejunans, prandium suum n«n erogat, sed cretum virus, venennra latens, virtutum fucus, tinea

reponit ^ cupiditali probatur jejuRare, non Christo. sanclitatis. Hypocrisis secura simulat, prospera fal-

Jejunantes ergo, prandium nostram in manu paupe- lit, curiosa menlilur, cradeli arte virtutes truncat
ris reponamtis, quod venter nobis fuerat ^erditarus. mucrone virtututn : jejliniiim jejanio perimit. ora»

> Edit., queminde detraxit gula. P Edit. aliter : Humanam misericordiam petii
^ Edit., per lioc Lat Sodomiticum restinxil incen- (Deiis), ut largialut divinam.
dium. q Edit., per terrenas misericordias.
Edit., cst aduslus iucendio.
^ E Deest in edil. jejunii.
^ Edlt.: Hoc Mosen divini fervoris fecit lumine per- 8 Edit., non dubitelt
ducere, quando comessatio et ebrietas Israeliticum * Edil., jeiunium.
populum simutacrorum lenebravii erroribiis. tt Edit., eleemostjnai.

e Edit., pervexit. ' Edit., terris.

' Edit., ubi jejunanlem. ^ Edit. ita misericordia tola jejunii
: semina pro-
8 Pax
corpori emendavimus ex edit., cum aniea ducit in florem.
iegeretur pars corporis. 7 Edit. : «icot iuciYnce lumen o'ei pinguedo sncceth
•« Edit. pro migionis gytfmasium habedt sclujla dit, etmoderalo pastu facit illud ad totius noclis
nutitomm. spalium perlucere.
i Edit., puynat. * Edit., noscitur.

i Edit., imago milla est sanctitatis. aa Hunc locum in Bibl.oJh. Patrum Ita lcgebamus
* Edit. Sine pieiate jejunium occasio est ataritiue,
: aliquanlo perturbatum Skut tnim jubar eotis ela- :

*.on parcitatis ; qnia parcitas ista quan-

ea propositum riorem facit diem : sic elecniosyna jejunii sanctificat
tutn siccatur in corpore, tanlum tumescit in sacculo. sanctilatem. El sicut idem (pro idem quod reposue-
1 Edit. hic deponit, non tam recte. runl edilores, legebatur lola in ms.) nubium ohscnra
<° EdiL Thesaums caeli est manus pauperis ; quod
: dispergit, ita jejunium lotum cnpiditatis mortem /a-
iKtcipU, M in terra pereat, reponit in coelum. mine pietulis excludit; uos reslituimus ex edilionibus
" Edit., pauperis. Chrysologi.
* £dit. Chrislus accevtat. bb Edit. melius immorer.
 ,

57 OnATIONES QU/EDA^L 75«

io«e»n ftF»iiooe evaew^t, mfseiicor4iam misdratiQne A cr«at morhos, conficit de mc(Ucina languorcra, saii-

rosternil. Quod cornoribus est hydrops », lioc ani- clitatem veriit in crimen, placalionem facit reatum,

labus est bypocrisis : bibendo silit hydrops ; sili general de propiliatione discrimeo. Facies moerore
»di)riala est bypocrisis. Hypocrita, licet tibi fiwies deiecla iuvitat [Fors., iiidical] famem, non jejunium
it incult?:^ cntis negiecta, iristis ifultus, cxlermina- volunlariura proUteiur. Si vuli, quaretristis? Si non
ta aspectns, pec ab hominibus laudem iuvenisti, et vult, jejunus quare? Merito lali ^ cruciatur comm^r-
pud Ueum fmclum jeiunii perdidisli. Hypocrila, abs- cio d , qqi sibi facit de virlute
vUium, de veritate men-
iD«Jitiae Ouctusintrasti,. continentise undas conscen- dacium, de mercede dispendium <s, de retiiissioni'
isti, jejunii pelagus enatasti ; eX in ipso jejuoii partu peccatum.
aufragasli; quia aon comparpsti lucra, sed merca- {Hucusque m$. Bavaricus,ituju4i Cdnisius: ProiniBe
\t% c& ^anilatem ; quia Dei crediUi perfecisti huma-
velmutilusest commcniarius, velcerte morte prceven-
"'" ««"'^'» '«*''^ A«<^<«««s «''« ?'<«'»«'' ''«'»-
aoi ucgatiallonem K Fugiendum est igilur hypocri- !«» •'

'fversus, nec eos totos exposuit.)

^f
tuxat
is virus , pc^iijentia cavonda , qux de rKmediis
flydrops posuimus ex Chr)'sologo, cum editores
« tbeca Patrum, scilicet: Fugiendum hypocrisit
[ihliothecaiPairum pro hydropis, quod iegebalur in virus, pestilenlia cavenda : remediis morkos con^cit, dl
DS., hydropisis substituerinl. B medicina languorem placQtionem (acit crealura,
^ Edit., (fm de Dei credito humanum negotium per- generat de propiiialione discrim^n. Si vutt quwrere Irir-
ecisti. stis, si non vult jejunare, quaremerito tati,elc^
Totus hic locus a nobis est restilulus e;^ ipso
« ^ Eiiit., tali poena vivit.
Jhrysologo, cum nimis (jorriiptus appareat in Biblio- « Edit., ^Hpertdiutn,

SANCTI HILDEFOISSI VITA.

'Hanc Vitam^ seu Elogium, Juliano nostro abs duhio tribuendam, videsis, eruditissime /ec/or».
inler prolegomena Operibus sancti BHdefonsi prcBfixaj hujusce tomi col. i3-44.)

MONITUM IN OPUSCULUM SEQUENS.

Sequeates Oraiionfts, qu.ii levissima fragmenia vjdebunlur, sanctl Jnliani opcra cumsini, eas perire, vcL
lagan oinnino noiuimus. Primjp ac secumja} auctoreui penitus ignorabamus, donec a Sarnsone abbate lauda-
las vidimus in lib. n sui Apologeiici, qnem prinius, ut alias monuimus, edidil R. P. Florez lom.XI Hispaniae
Sacrae. Quas vero ille scribit in raissa quotidiana rilus Gotbici reperiri, nos Missale Mozarabicum percurreu-
les quale nunc exstat, {q fulasa DomiMicm ante jejuoiura Kalendarura Novembriura easdem legimus. Prima,
[juoe intatio dicitur, locum tenet illius quse apud nos prwfatio iiuncupatur ; altera exstat immediate ante ora-

lionem Dominicam.
Quoniam vero missae quolidianac in praedicto Missaii nec nomen, nec vcsiigium ullumdeprehendimus, quid
per illam indicare Samson voluerit, i<es nobis obscura est, nec facilis defmiri. Neque enim occurril quare
riiissa Dominicae praRdictae quoiidiana appellari p>luerit, quse uno lantum die legcbatur; neque eiiam, si prae-

rticta; orationes ad aliam tunc missam pcrlinebanl, qualis iJla fucril intelligi potest, quacquQ-Lidiana dicerelur.
Nam q«)olidianam dicere niissanj aiiquam de comrnuni, ul nos dicjmus, quic quovis die legi posset, levis no-
bis conjectura visa esl. Nisi quis malit niissam hoc loco UJlelligere siijguiarejp orationem illam in Mozara-
lium liturgia hoc nomine dictam i c Quando catecbumeni foras mittuntur, ut scribit sanctusJsidm'us lib. ix
Etymolog. cap. 19, clamanie levila: Si quis catccbumenus reraansit, exeatforas; et inde raissa. > Quodnobis
non satisfacit: quoniam missa hoc sensu semper offerlorium praecedebat ; barum vero duarum orationum
ulraque oifertorium subsequitur, ul perse palet, et ipsarum vcrba satis indicant^
De tertia oralione nihil fcre 01>us est adnolare, cum ea ipsa sit quae ab eodem sancto doctore operi De
Comprobalione sexla; aetatis pr»fixa est, et a nobis superius edila col. 537. Unde illam Mozarabes desum-
piani iuter niissarum solemnia post maouum lolioncm reciiani, eo loco quo nos orationem illam dicimus,
Suscipe, sarictaTrinitas, elc. Recudimus vero eampropler lectiones variantes quasdiverso characlere dcsigna-
mus: in quibus et illara videre est non conlemnendara clave, pro ciavo, quod in editis lib. De Comprobatione
sexlai aelatis legebalur, ut appareat quam recte nos prudenlissimam co loco dixerimus conjecluram Barthii,
qui itaeam lectionem restituendani censcbat in suis Adversariis, quam et edilio Toletana missalis Mozara-
bici ann. 1500 exhibel, et Romana ann. 11^^ retiiiuit, et nos eiiara secuti suraus in nostro specimine missae
Mozarabicae, quod Angelopoli edidiiiiusann. 1770, cumin Mexicana cathedra sedereraus.

OR\TIONES A S. JULUNO COMPOSlTTf)

QU^QUE IN MISSALI MOZARABIiCO HEPERIUNTUB.
iNLATto. sum Chrtstum Filium tuum Dominum uostrum. Cur
Oignuro et justum est, nos tibi gratiag agere, Do- jus diviuiiatis immensiias sic ineffabiliter circumple-
miue sanae, Pater aelcrne, omnipotens Deus, per je- ctiiur oronia, ut m singulis creatui is permaneal tut»»
Tit S. JULIANI EPISCOM TDLETANI 760
ei in omnibjs Iialiitcl Non minoralur in A fiducia dicere mercamur e terris Pater noster qul
iiniversa.

ininimis, mm augciur in man'nis ». Non concludilur es, elc.

temporc, non astringilur quantilate. Non iniiio OR.VTIO
ca-pla, non termino fmienila. A quo totus homo el In missa Motarabtca post manuum lotionem recilanda,
creatus csi ad jusliiiam sine peccalo, et reparatus est Accedam ad te in humiliiale spiritus mei, loquar
p^)St ruinam sacrilicio ejusilem Clirisli mundissimo. ad te, quia inultam spem in fortitudine dcdisti rae. I
Per ipsum quem in unitate trin.ic vinutis conlaudant Tu ergo, Fili David, qui revclato mystorio ad nos in
coelestia pariler et terrena, liYmnum dulci modula- carnem venisli, clave crucis tua; secreta cordis raei
tiooeproclamaotia, atqueiia dicc:itia. Sanctus, etc. adaperi, mittens unurade serapbim, qui candenti ear-
AO ORATIONEM DOHIMCAM. bone illo qui dc aitari tao subtalus est, sordentia la>
Accepturi, fralres charissimi, inlra morlalia vi- bia inea emundet, mentem eiiubilct, docend.que uia«
scera coelcste sacrificium, el inlra cubiculum huinani tcriam subministret, ul lingiia, qu;£ proximontm uti-
pectoris hospitem Deum; mundcmus conscieaiias litalipercharitatemservit, nec erroris tn*onef casum,
QOStras ab omni labe viliorum ^>, ut nibil sitinnobis sed verilatis resultel sine fine pi-xconium. Per te,

subdolum vel superbum; sed in humilitatis studium, Deus meu», qui vivis et regnas in iceculn sceculo'
et charitatis assensum per escam et sanguiivim Do- B rum. Amen.
uiini corporis fi'atcriiilas cuncla copuletur , ut cum
« Samson abhas lib. ii, Apolog., cap. 23, num.2, Kaec postrema verba quae italico characlere describi'
duntaxat hac verba transcribtt : Dignum el juslum mus, iicscimus an sint Juliani.
cst, nos tibi grutias agere, omnipolens Deus, cujus di- i»
En
vcrba qufE Samson iransrertlib.ii Apolog., cap.
vinilatis immensitas sic ineffabiliter circumplectilur i3, num. 2
: Accepturi, fralres charissimi, intramor-
omnin, ut in siigulis crealurts maneattota, et in om- talia viscera coeleste sacrificium, et iutra cubiculum hu-
uibus habilet universa. ISon miuoratur in minimis, non mani pectoris hospitem Deum^ mundemus corda uoslr4
augetur in magnis, qui ncc augetur, nec minuilur in ab omni labe facinoriUQ.
ullo; ettamen dona auget, ctminuil potenti imperio.

SiiNGTI JULIANI
TOLETANI EPISCOPI

HISTORIA REBELLIONIS PAULI

ADVERSUS WAMBAM GOTHORUM REGEM.

MONITUM PR^MUM.

Historiam rebellionis Pauli adversus Wambam
thorum regcni, rerumque ab eo hac occasione gesla-
rum in Galiia Narbonensi, Julianum Toletanum litte-
ris consignassc nemo nescit , teslante l'elice ejus
encomiaste: fuit enim subscquentibus sxculis omni-
bus bistoiicis non tanluin nola, sed ct laudata, et
commenilala , siquidem auctor chronicorum ab ali-
quibus Alfonso lil, ab aliis Sebastiano cpiscopo Sal-
inantino attributorum, dc Wamba loqucns, ita scri-
bit : < Si plenius cognoscere vis quantas caedes, quan-
tas urbium incensiones , quantas strages, quanra
agmina Francorum, vel Gallorum a Wambane siot
ioterempta , quantas famosissimas viclorias idem
Go- Q ab ipso donatos : ex qua collatione variantes lectiones
eicerpsit, aique adnotavit, textum etiain Duches;)ii
non seiiiel emendavit. Verum ut fateamur guod res
est, nulla harum editionum exacta atque perfecla ha-
beridebet. Tudensisenim, cujustextum edidit Schot-
tus, cum historiam ex Juiiani codice transcriberet,
fecil suo more, ut eam tertio fere quoque verbo truii-
caret, vel de suo inlerpollarel: qua ex re multum di-
siat a genuino Juliani textu. Duchesnius unico codice
usus, sxpius errat exscriptoris vilio. Florezius tan-
dem niulta adhuc loca reliquit corrupta, quje vel al-
terius Matritensis exemplaris auxilio curare non po^
tuit quorum nos magnam parlcm ope nostri Toletani
:

exercuit, quse de Pauli tYranniexcidioevenerint, bea- emendavimus. In quo mirari subit, cum illud Matri-
tum Julianum metrop<ilitanum legito, qui historiam tensc fuerit ex nostro Pereziano iranslalura, tantam
hujus temporis liquidissime contexuit ; > quemadmo- esse inler utrumquc discrcpar.iiam, quanlam ex va-
dum legimus in Append. 7 lom XIII Hispani» Sacr.-c. rianiibus lectionibus apparebil, exsciiiitoris dicam
Eamdeinhistoriamsaeculoxiii suseinseruitLucas Tu- oscilantia, anperversitaie? Iiaque nos, qui praidictas
densis, quam primustypis vulgavil Andreas Schotlus, editiones inler se componente^, laudaLo niss. Joan.
lom. lYHispanix illustrata;. Recuditeampostea a Tu- _ Bap. Perez, alioque codice autiquo itcm Tolelanse
densi sejunclam Duchcsnius lomo I Scriptorum co- *^ ecclesi;ie Tudensis cbronica continenle, sumus adjuti,
selaneorum histori3eGalIican*,adcujus exemplar no- si germanum auctoris textum longe inlegriorem ac
vissimus omnium in Hispania publicavit P. Henricus einendatiorem prae casteris edere affirmaveiimus, nou
Florez, tora. VI Hispaii. Sacr. collatam cum exem- ajgrevidebimur fidem lectoribus facturos. Jam neque
Jlari ms. bibliolbecai Regiae Metritensis eiapographo consilium nostrum reprehensuros speramus, quo ge-
oannis Bap. Perez transcripto, quiexslatin bibliotheca nuinnm auctoris textum cum Tudensis contextu simui
uoslrae sanct% ecclesisc Toleianx inter coeteros mss. cdere decrevimus , tum ne raolcsta tot varianlium
^GI HIST.
eciionum farragine margines oneraremus, Uim ui fa-
quisque uno ictu oculi judicare possit quantuin
;ilc
fudensis narralio a Julianaja discrcpel. IIoccuui FIo-
•ezio ia mentem venisset, abslinuil consullo, ne a
)roposilo suo discedere viderelur : quod cum a
lOSiTO mullum distet, nobis non idem verendum est.
Verum ex apographo Pereziano non
isus ad nos pervenit, ut cmendatior prodirel Juliani
icriptura, sed etiara ut auctior. In eo siquidem post
lisloricam narrationem rebellionisexorla.-, tyrannique
levicli, ante scntentice vero iu eum ejusf|ue socios
atae exposilionem, orationem invenimus inserlam,
juam auctor insultalionem vocat, nos dec!;imatiouem
liceremiis quam quidem exscriptor exempli Matri-
: sonas sacras habere; eorum jura, atque in subjectos
ensis quare Iranscribere noluerit, non salis intelli-
jimns, nisi forsan ab alio insertam suspicalus fuit,
lon a Juliano conscriplam. Sed vero nos suspicionis
;ausas nullas videmus. Esl cnim hujusmodi declama-
REBELLIOMS PAULI ADY. WAMBAM. 761
\ paci, atque sccurilati, tum fam-je ac Iionori consulere
velit.
Yerumtamen proeter hasce quas exposuimus ora-
toris virlules minime contemnendas, animum uuclor
protlit pio zelo succensum, qui sibi temperare non
potuit, quin scelcsti bominis facinus subditos popu-
liic tantum los ad rebellionem provocantis sin minus manibus,
calamo saltem insectaretur, ejus turpitudinein taui
atris coloribus depingens, ul oranes ad eara dete-
slandam adduceret. Scilicet ea fuit semper ab anli-
quis temporibus Hispanorum prscsulum propria laus,
regibus suis fideni alque obedientiam omni loco,
onmique obsequiorum genere praistare ; eorum per-
populos auctoritatem et verbo et scriptis semper
tueri; id ipsum el suo exemplo et perpetuis adhor-
taiionibus populos docere, suadere, pradicare, sem-
per cum apostolorum principibus clamautes Subje- :

,io, si recie expendatur, praicedcniibus et

caeleris cti estole otnni creaturw propter Deum, sive regi, sive

iubscqutmlibus charactcre ac stylo quam simillima, n ducibus. Qui resislit potestati, Dei ordinalioni resislit:
icri, vivido, aculeato, variisque tropis et figuris luni ideo necessitate subditi estote, non solum propter iram^
irerborum, tum sententiarum, intexlo. Adeo ut mihi sed etiam propter conscientiam.
;ara atteutiusperlegenti, si tumorem illum verborum, Quare hujusmodi orationem hacienus ineditam nos
luriiiemque siyli, temporum illorum vitium, Golhic» omnium primi in lucem proferimus, et quidera eo
jentis quasi proprium , excipias, celera orator mi- ipso ioco quem ante sen-
lenet iu ras. Pereziano,
lime vulgaris appareat, dura in GalUx provinciam tenliae in rebelles latae narrationem. Deinde varian-
invehilur, atque pra!ter morum fideique corruptio- tes lectiones annotavimus, designanles per D. Da-
iiem, infidelitaiem illi suam exprobrat, qua velut vi- chesnii editionem, per F. Fiorezii, et per Ms. manu-
lis adulicra legitimi lori pertxsa, alienos amplexus scriptum codicem sancta; ecclesiae Tolelanae superius
8xpetere non erubuit : quam metaphorara eleganter laudatura et hsec in textu genuiDO ; nam in Tuden-
:

[)eriraciat. Deinde caute solerterque occupat vanos
[)ra'textus, quos sceleri suo obtendere vellet, aique ut
facinoris sui turpitudinein in luce meridiana coliocot,
filegantissima autithesi singularem principis clemen-
Liam, atque inmedia victoria admirabilem animi mo-
ilerationem impudenliae suai atque procacitale oppo-
iiit: id unum hac sua vehementi, ut loquitur, insul-
latione animo intendeiis, ul saiutari rubore suifusa, a
lam perditis consiHis deinceps absiineat , suaeque
sis textu variantes quas subjunximus, vel edilionis
sunt Scbotti, vel ms. Tol. cujus autea ffleminimus.
Insuper lectorem moneraus, Lucam Tudensera in
transcribenda Juliani historia alia inseruisse de suo,
alia vero, quae eranl in Juliano, suppressisse : ut au-
tem utrumque appareret in praesenii editione, inler-
posita italico, ut appellant, characlere scribimus iu
textu Tudensis; suppressa vero asteriscis inclusa
exhibemus in Juliano genuiiio.

EPISTOLA PAULl PERFIDl

QUI REBELLIONEM FECIT IN GALLIA..

WAMBANO PRINCIPI MAGNO TOLETANO.

*
In nomine Domini. Flavius Paulus unctus » rex C nobis armiger, indica nobis, domine, silvarum et
Orientalis, Warabae i>
regi Auslri. petrarum amice. Nam et omnia ista ^ accubuerunt,
Si jam asperas et inhabitabiles montium rupes et tii feslinas ad nos venire, ut " nobis abundauter
percircuisti «, si jam fretosa d silvarum nemora, ut philomelje vocem retexas. Et ideo, magnifice vir,
leo fortissimus, pectore confregisti, si jam caprea- ascendat cor tuura ad confortationem, el descende
runi cursum, cervorumque sallum, aprorum urso- usque '» ad Clausuras, nara ibi invenies Opopum-
rumque edacilaies radicitus edomuisti si jam ser- : peura » grandem, cum quo possis legitirae concer-
penlum vel viperarum venena « evomuisti; indica tare,

• F., summus. 6 Ita Id. sed ms. et.

^ Ms., Wambani, J>
F. : ascendit... ad confortationem. Descende «»-
*
F., percurristi. que, etc.
^ 'd., fertosa. > Id., Oppopumbeum, additque in not. Castrum
• Id., venenum. esse in Pyrenieis montibus.
' Id., Nam si hcec omnia*

•^«i
 , . ,

7G3 S. JIJLIANl EPISCOPI TOLETANI :64

• IN NOMIINE DOMINI

INCIPIT LIBER DE HISTORIA GALLIiK

QVM, TEMPOniBUS hl\JE HEHORIie FKlNCIPiS WAHBiB

A DOMINO JULIANO TOLETANiE SEDIS EPISCOPO EDITA EST.

/n nomine sanctce Trinitatis incipit Historia excfiUentissimi Wambce rcgis , de expedilione et
vicloria ^ qua rebellantem contra se provinciam Gallia: celebri triumphQ pr^damuit

TEXTUS LEGITIMUS.
f.SoIet virlutisesse pnBsidio triumpbOTuni relata Atcaabilitas exquisivit, qui ante regm (asligium mulc
nairatio, animosque juvenum ad virtutis attoMere torum revelaiionibus celeberriroe prxdiciiur regna*
&igDum, qnidqtiid gloriae de pncteriiis fuerit praedi- lurus. Qui clarissimus vir, dum decedenlis ' ReeeS-
catum. Habet enira ipsa humani moris instantia pi- vindi principis morle exsequiale funus solverel el la-
grum quemdam internx virlulis affeclum. Et iode menta ^, subilo unam omnes in coneordiam versi
est quod non tam citatior ad virtules, quam ad vitia uno quodamreodo tam > animo, quam oris affectn
proclivior reperitur. Qua; nlsi <=
Jugi exemplorum pariter provocati, illum se delcctantes haborc prin-
utilium provocationc instrucla prxsiilcrii ^, frigiJa cipem clamant ; iUum se nec alium in Gothis princi*
remanet et torpescit. Hac de re, ui fastidiosis men- pari I aniiis vocibns intonant, et catervatim, nepo-
tibns mederi possit relatio « prKteritoe rei , nostris stufantibus abnuerit, sub pedibu^ ^ obvolvunlur,
lemporibus gestum inducimus, per quod ad virtutem Quos vir omni ex parte refugiens, lacrymosis ^ sin-
subseqwiva srecula provocemus. guUibus interclusus, nullis precibMS viucitur, oul-
i. Adfuitenimdiebus ^ nostris ciarissimus Wamba loque voto fiectilur populorum. Modo non se snffe-
princeps, quem digne pnncipari Dominus vohiit, cturum tot ruinis imminentibus clamans, modo se-
qnem sacerdotaiis unciio declaravit, quem totius nio sese >" confectum pronuntians : cum acriter re>
gentis et patrise communio elegit, quera populorum B Iuctante°unusexofficio ducumquasi vicem ° omniuiP

EADEM HISTORU
PBODT A LUCA TDDENSI fuit interpolata.

[Ex niss. bibltothec. eccl. Tolet. el ex tomo IV Hisp. illuslr. p. S8.]

Hic incipit Julianus episcopus Toletanus.

TEXTLS TUDENSIS.
i. Solet virlutis csse animorum P incttamentum quem totius geniis et pairix communio elegii, qnem
triumpborum putchra relatio, animosque nobilium ad populorum amahilitas exquisivit : qui aiite regiii
virtulisatlolleresignum, quid.^tiidgIoriaedepra;teritis fustiaia mulloriim revelationibus prwconio celebri
fueril prxdicalum. tlabel eoim huinani moris nalura prcraicatur. Anlequam regnaret, diiin decedentis •
pigrum quemdain internac virtutis atfcctum : unde Reccesvinilii regis morte exequiale fuiius solveref,
contingit, quod non tam citatior ad virtules, quam ad inter ipsa lamonta ^ in unam onines concordiam
vitia proclivior reperituf. Et nisi jugi e.vempiomm versi, iino affeclu pariter provocali, illum se deside-
utilium instructa fuerit provocatione asiidua , frigida rio habere principein clatnant. Illum nec alium io
remanet et loipescit. Hac de re ul timidis et pigris Golhis posse princip;iri unilis vooibus intoiianl : el
mederi possit, relationem prajleritae rei nostris lein- calervatim suis pedibus obvoluti, ut regimen regni
poribus gestam inducimus : per quxim ad virtutem suscipiat, instant cum lachrymis postulantes. At iUe,
subsequentia ssecula provocemus. cujus mentem forliludo (irmaverat, nec lachrgmis cedit,
2. Affuit in diebus nostris Bamba princeps claris- nec precibus vinciiur, nec vo:o flectitur populorum,
simus de regali sanguine ortus, digne princi-
qiiein modo se non suffecturum tot ruinis imrainentibus
pari Dominus i voluit, quem sacra unctio decoravit, clamans, iiiodo senio confectum sese pronunlians.

NOTiC.
• Hunc et sequentem titulum habet ros., sed Du- D J F., principari velle.
chesnius :Hisloria Wamb(e regis Toletani edita a ^ Ms., suis pedibus.
Domino Juliano Toletanw sedis archiepiscopo de cx- 1
Ms., et lacrymosis.
peditione et victoria, etc. n F., se.
^' Flor., quw. » Ms., cui.... reluctanti.
« D., quce enim. «>
D.. vice.
d ¥., prccstiteril. P la ms. decst incitamentum, ut in Juliai.O K'*'
e Id., relationem. nuino.
f F., in diebus. <i Deest in ms. Vominus.
> D., decidentis. r In lom. IV Hisp. illiislr., relaliontb'.n^
h Id., lamentaretur. « Ms., deciilentis.
i Hs., noH tam. ' hi Hisp. illubtr., elem.enta.
 :

J65 HIST. REliELLIONlS PAULI ADV. WAMBAM. 7CG

TEXTUS LEGITIMUS.
iclurtis, audacler in raedium niinaci contra eum A ° nono pecimo postquara rogmntt susccperal die To-
mltn prospiciens, dix.il : Nisi consensurura »e nobis lclanam Hrbcm ingreditur.
)roraittas •, gladii modo raucrone truncandum le i. At ubi venium est quo •>
sanclie unctionis sus-

icias. Ncc hinc tandiu exJbimus, quandiu aut •> ex- ciporet signum in praetoriensi ecclesia, sanctorum
)editio nostra te regera accipial, aut coniradicio- seilicet Petri et Pauli, regio jam cultu conspicuus

•em crucntus hic hodie casus morlis absorbeat. ante altare divinum consislens, cx raore iidem popu-
3. Quorum non tam precibus quam minis supern- lis reddidit. Deinde cnrvatis gonibus oleum benedi-
us, tandem cessit, regnuraque suscipiens, ad siian» ciionis pcr saeri Quirici po;ilificis nianus >ertici
!os « pacera recepil : ei taraen dilato unctionis lem- ejus P refuuditur, et benedictionis copia exbibetur,

>ore usque in nonura decimura diem, ne extra <* lo- uti siatira signura hoc sahuis emicuit. Nara mox e
:uin sedis antiquae sacraretur in principem. G«Jre vertice ipso, ubi oleura ipsum perfusum fuerai, eva-

>anlur enim ista in \ilia e, cui antiquitas Gerticos no poratio qusedam fumo siraliis in raodura column^
iien dedit, quae fere centura viginti millibus ab urbc sese erexit in capite, et e loco ipso capiiis apis visa

egia distaus, in Salmanliceusi ^ territorio siia est. cst prosiliisse, quae ulique signura quoddain felicila-

bi enim uno eoderaque die, scilicet in ipsis Kalen- tis secuturae portenderel i. * Et hxc quidera pra-
lis Sepiembris, et decentis regis vitalis lerrainus B juisjsse otiosum forle nooi erit : quippe ul posteris
Qjt, et pro subsequenlis viri jam dicti eleclione ^, innotescat quam virililer rexerit regnum. tui non
lla quara praemisiraus, populi acclaraalio exstitit. solum nolens, scd tantis ordinibus ordinate percur-
Nara eumdem virum quanquara divinitus abinceps, rens, totius etiam gentis coactus impulsu, ad regni
»1 per anhelantia plebiura vota, et per eorura obse- meruerii pervenire fasiigium.
[uentiam, regali cullu jam circumdederant magoa 5. Hujus igitur gloriosis temporibiis, Galliarum
»ilicia, ungi se tamen per sacerdotis manus ante terva altrix perfidiae, infami denotatur elogio, quae-

lon passus est, quan» ««dem adiret regiae urliis, al- ulique inaestimabili infidelilatis febre vexata, genita
[ue solura k peteret paternaj antiquitatis, in qna sibi a se infideliura dcpasceret merabra. Quid enira non
tpportunura esset et sacr« unctionis » vexilla susci- illa ••
crudele vel lubricura, ubi conjuratorum conci-
»ere, et longe positorura consensus J in elcctione ^ liabulura, perfidiae siguum, obsceniias operura, fraus
m patieniissirae sustinere. Scilicet ne, cilata rcgni negotiorum, venale judicium, et, quod pejus his
imlilione permotus, * usurpasse potius vel furasse ^ oiniiibus est, contra ipsura Salvatorem nostrum et
juam percepisse a Doraino signura tanta; gloriae pu- Dorainuin Judseorum biasphemantium prostibulum
arelur. Quod laracn •" prudenii differens graviiate. habcbalar? Ihec enim terra suo, ut ita dixcrim,

TEXTUS TUDENSIS.
yUJ acriterreluctanti unus ex olficio ducuni andac(er i"»
Postquam autem Tolelanam urbem ingreditur.
4.
n medium prosiliii : et minaci contra eum vultu edu- etventum est, quo sanclae unctionis susciperet si-
to (jladio prospiciens dixil Nisi consensurum te no-: gnum, regio jam cullu conspicuus, ante altare divi-
)is proniittas, gladii hujus mucrone modo Iruncnn- num consisteus, ex more catholicam fidcm piofessus
Jum le scias : nec hinc tandiu exibinius, quandiu cum sacramenlo jurandi fidera populis reddidit et ;

lut expeditio nostra te regera accipiat, aiil conlradi- mores bonos prcedecessorum regum atque teges (irma-
:lionem cruenliis hic hodie casus inortis absorbeat. vit. Deinde ciirvatis genibus oleura benediciiouis per
3. Quoruni non tain prccibus superatus quara mi- sacri primntis et ponlificis Quirici * manus verlici
lis, tandem cessil regnunxjue susciplens ad suani
: cjus refunditur, ct benedictionis copia cxhibetor.
mnei pacera recepil. Et lauien ne citra locuni sacrce Ubi hoc statira einicuil mirabile signura : nara mox
»edis toletance regni sacram susciperet unctionem, e vertice ipso ubi oleum sanctum pcrfusiim fuerat,
iistulit usque ad nonam deciraam aiem, ne viderelur evaporatio quxdam fumo srrailis in moduin columnae
wibilione usurpasse , vel furatum esse regui gloriam , sese erexit et ex capite ipso apis visa est prosi-
:

led potius signum tanli culminis a Domino percepisse. liisse, et ueris alta pctiisse : quse ulique signura fuit
Geiebanlur enini isla in villa cui antiquitas Gerli- secutura; felicitatis. Post hcec quam gloriose regmm
;os nomen dedil : qu;e fere centum viginti milliariis rexerit, non est nostrce disserere valiludinis ».
^b urbe regia distans in Salamanticensi terriiorio 5. Consistente igitur in quiete pacifica rcgno, Gal-
^ila est. ibi enim uno coderaque die scilicet in Ka- liarura lerra evcrsionis suie nutrivil decipulam. Et-
lendis Septembris, ct decedentis regis vitalis ter-r «. enim subito in ea unus turbo infidelilatis assur^U
miuus fuil, ct dicti viri electio subsecuta,
mTJE.
* F., modo vromitias. D ° diera decimara nonam Septerabris cun»
Hanc
•> D. : JSec de hinc antea exibimus, quam aut, etc- bene adoptasset Joannes Mariana in sua hisloria
« Ms., omnes. Lalina, nescio quare in versione Hispanica vigesi-
* D,, citra. raara nonara apposucrit. Correctum vellemus hur.c
* Ms., villula. errorem in duabus poslrerais edit. Matritens.
' Id., insula Manticensi.^ " F., quod.
* Id., prweleciione. V Deesl ejus in ms.
Id., solium. q F. : Quod. . signum cujtisdatn felicilatis, .
*>
.

' Id., ungutiis. speciem portenderet.

' ¥., eonsensum. « Id., in Ula.
^ Ms.> ob prmlectionem. * Ms., decidentis.
' Id., furatus esse, * Ms., Quiriaci.
" Id.,. tandtm. ° Hisp. illust., valeludiiut.
 .

767 S. JULIANI EPISCOPl TOLETANI 768

TEXTUS LEGITIMUS.
parlu perJilionis suce sibimel praeparavit excidiuni, A terminos sibimel suae conjurationis slaUiunl, cl a
el ex veiitns sui generatione viperea cvcrsionis suai loco ubi vocabubim fertur Moiis Cameli usqiie in
nutrivil decipulam. Elonim dum multo jam lemporo Nemausum (erram Gailiaj dividunl, suaeque conjura-
his febrium diversilatibus agerelur, *
subilo in ea quo ulique infulelilas a fidelitate
tioni adsciscuiit,

nnius nefandi capilis prolapsione turbo infideiitalis sccernerelur f. CoUecla dein manu, cives depopu-
adsurgit, el conscensio « perlidi;» per unum ad plu- biitur, labores exhauriunt, omnisque provincia
rimos transit. Calliae depnedatur.
6. Hujus cnim caput lyraniiidis Ildericum faina 7. Fama hoec cucurril ad principem, raoxque ad
sui criminis refert, qui Nemaiisonsis urbis cuiam exsiingucndum seditiosorum nomen, exercilum per
sub comilali proesidio agens, nou solum nomen, sed manum PauU diicis in GaMias dcstinal. Qui Paulus
litulum et opus sibimct inridelilatis ascivil, adjun- lepenli s cursu cum excrcilu gradiens, morarum
ctis pravilaiis sibimet susc sociis, Gumildo Magalo- inlcrcapedine exercilum fregil. Ipse quoque bello
nensis sedis anlistile detestando, et Ranimiro •> ab- abslinuii, nec primos impetus in hostem dire\it, ta-

bale. Is c igilur criminis caput, dum per diversos liquestudio animos juvenum ab eo quo ardebant pne-
igncin suae inlidelilatis accen.leret, Nemausensis ur- liandi furore submovit. Sicqne Paulus in Sauli
bis episcopumbeatse viia5 Aregium adperfidi;c notam g raentera conversus, dum pro fide noluil proficere,
trahere uitebatur. Quem casto ore, conslantique officere conatus esi contra fidcm. Regni ambitione
corde repiignanlem suis consiliis cernens, et ordinis iilectus, spoliatur subilo fide. Promissam *>
religiosi

el loci dignilate privatum, pondere vinculorum onu- principis maculat charitatem, prxstationis > oblivi-
stum, in Franciu; finibus Francorum maiiibus ira- scitur patrix, et, ut quidara ait, lyrannidera celeri-
didit inludendum. Dein in sublali ponlificislocuni ter raaturatam secrete invadit et publice armat.
perfidiae suse sociuni Raiiiniirum J inducil episco- Agit haec arcano quodara consilio, ut aflectatuni
pura. In cujus cleclione nullus ordo atienditur, nulla fastigium regni ante queal viJeri, quara sciri, alle-

principis vel Metropolitaiii dofinilio praeslolalur. Sed clis sibi perfidiae suae sociis Ranosindo Tarraconcn-
ercclo quodara mcuiis superb.ie fasiigio contra iuler- sis provinciae duce, ct Hildigiso sub Gardingatus
dicta majorum ab externae gentis duobus tanlum adhuc officio consislente. Quod votura perversi de-
episcopis ordinaiur. Peraclo lemerilalis tanise pro- siderii, incredibili, ut ita diserim, efficere celeri-

veniH, Irium horum hominum semina " virulenta tate intendens, collectis undique populis, siraulale

perfidisB, Ildericus scilicet, Guraildus, et Ranimirus, se pugnaturura conira sediliosos enunliat. * Diein

TEXTUS TUDEN51S.
ei consensio perfidia; pcr unum ad plurimos iransit : -, episcopis on
ordinatur. Peraclo lempore tcmcrilalis
alque rebeUio contra regem
jlque rebellio pntrum ngrlalur
reqem et pnlrinm nqilalur. ^ proventu
nroventu Hi
Hildericiis, GumilJus ">, alque Ramirus
6. Hujiis cnim capul lyrannidis Hildericum esse, lerminos sibimel suae conjuralionis slatuunl, et a
sui criiiiinis infamia refert. Qui Neinausensis urbis loco ubi vocabulum dicitur mons Cameli, usque in
curani sub comilali prsesidio gerens, non solum no- Nemausum terrain Gallise dividunl, suetw " conjura-
inen, sed tilulum et opus sibimet infidelitatis assum- tioni associant. Ab infidelilale fidelilas superalur °.
psit, adjungens etiam sibi pravilatis suae socios Gu- Collccla dein manu civcs depopulantur p, labores
mildum J Magalon;'Usis sedisdetestanduinantislilem, exterminant opes exltauriunt, el totam provinciam
'i ,

et Ramii-um abbatem nuorum favore in pctriam

: Callia; deprwdantur
Jurlceorum genlem per/iaum evocavit contra consli- 7. Cucurrithsecfama ad principem Iiambanem,qm
tuta regni Gotliorum. Hujus igiiur criminis caput mox adexslingucndumseililiosorum nomen, excrcilum
Hitdericus, cum per diversos ignem sua; infidelita- per manum Pauli ducis, qui eral de Grwcorum nobili na-
lis accenderet, Neniausensis urbis episcopum vila; tione, iu GaUias(/e«/j««ri/. Qui Paulus <epide cuin exer-
beal« Aregium ad perfidise nolam t trahere niteba- cilu gradiens, a bello altstinuit, e^studio quo valuit s^ni-
tur. Quem casto orc, constanlique corde repugnare ^ uios inililiimab eoquo ardebantpiKliandifurore sub-
suis consiliis cernens, loci dignilatc privatum, pon- ntovit, et promissam religioso principi fidem omnimotU 'm
dere vinculorum onustura, in Franciae finibus Fran- violavit. Egit lioc arcano quodam consilio, ul ai
^
corum manibiis tradidil illudendum : dcinde in sub- aflcctatum perveniret fastigium, allcctis sibi perfidia:
lati pontificis locum socium Rainirum
suae perfidia; suse sociis Ranosindo Tarraconensis provincia; duce,
abbatem inlrusit episcopum. In cujus elcctione nu ct llildigiso > snb Gardingalus adhuc officio consi-
lus ordo attenditur, nulla principis vel metropoli- p slente. yuod votum perversi sui desiderii inctedi-
pracsiolalur : s^d erecto supcrbiic faslu,
latii definitio celeritale intendens, colleclis undique
bili cfiice;e
contra inteijicla majorum aduobus lanluin pscudo- populis simuluie se pugnaturum conlra sediliosoft

NOT^.
B
Ms. consentio. ,
t Ms., prwstal.onibus.
b
Labilur serapcr Blariana abbatem islum Remi- i Ms. , Gumilium.
giuin nominans. Haud niale etiain fecissent corre- ^ Hisp. illuslr.
perfidiam notam. .

clores prxfatarum edilionuin hunc na;vum cmcn- Ms. , repugnante pro rcpugnantem,
t ut ui Ju
dan cs. Uano genuino.
e F., Hie. " Ms. bic, Cunitdus.
<J
Ms., lianimirum abbatem. " Ms., suaque.
« Id., triumpliorum omnium semina. ° 1 !., superarctur.
* Id., secernitur. P IJ., depopulanl.
* F., repenti. (> iJ., etermmant.
^ b., Dimissam. ' id., pcipL'iaui lldiqmmn.
t;a HIST. REBELI.IONIS PAULI ADY. WAMBAM. 77C
TEXTLS LEGITIMUS.
uiuit, locum propoiiit, quo Gallias expugoaturi a Paulus sui consilii
j^ ideni acoeleralioiiein inspexit
ccedereiit. '
Quod vir vita; venerabilis, et sollici consensionem iilico propriae voiuniniis adbibuit, ju-
udine salvandye plebis idoneus, Argobadus calhe- rare etiam sibimet omnes coegil. Post haec regnum
Irse Narbonensis anlistes, subtilissima quorunidara arripuit i
, et nefaria temeritale conjuralorum caler-
elalione *> comperiens, ut pote tyranno, illi adilura vam illam, quam arraorum ulililate non cepit k, per-
ivitalis intercludere nisus est. Sed nec haec quo- Udiae opere ad se traxit. Nam Hildericura, Gumii-
|ue opinio laiuit Paulum. Unde priusquara anlistes dum, vel Ranirairum, non diflicili opere suac perfidia)
lle qii;e cogilaYerat effeciibus raanciparet , subito sociavii. Quid mulla? Omnis Galliarum lerra subito
>ra;pn)pero <=
cursu Paulus cum excrcilu Narbo- in seditionis arma conjuiat, nec solum Galliam, sed
lensem urbera injsrroaiciis, insidias sui raaturitate ^ eliam partem aliquam Tarraconensis provincije so-
jrscvenit, porlasque civitaiis subdclegaio armato- ciara rebeliionis suse altenlat i. Fit tamca lota Gal-
•um praisidio obserari e prcecepit. Ubi dura circum- lia repente conventiculura perfiJorum, perfidi;fi spe-
usa omiiis exercitus multitudo collecia est, vipe- laium, conciliabulura prodilorum ™. Ubi dum Paulus
euin cnput perfidiae cum quibusdam sociis suis perfidiae suce socios numerosiores efficere vellet,
i*aulus ipse in mcdio astitit, objurgans primum prolalis " promissisque niuneribus, Francorura Wa-
•piscopum cur illi civitalis adllum iniercluiere ni- B sconuraque rauUitudines in auxil lum sui pugnaturas
eretur.
adlegit, et inlra Gallias curn multiludine hostiura
8. Posi baec tyrannidis suae consiiium prodilurus, persislit , oppericns eventura gratissirai " temporis,
iiverso fraudis argumento fidem populornm dogc- quo posset in Hispauias P pugnaturus accedere, per-
lerans, et ad irrogandas jam falo Wambano principi cepiumque regni fasligium vindicarc.
njurias animos singulorum inflammans, jurat ipse 9. Illo tunc lerapore, cum hac iiitra Gallias age-
Paulus prlmum orauibus illum f
se rcgera habere rentur, religiosus Waraba princeps feroces Wasco-
»on posse, nec in ejus ultra famulalu persisiere. num genles debellaturus aggrediens , in partibus
Duin potius ait : Gaput regiminis s cx vobis ipsis ^ commorabalur Cantabriie. Ubi cura de his quae intra
sligile, cui convcntus oranis multitudo cedat; ct Gallias gerebantur, fama se ad aures principis de-
]uem in nobis principari appareat. Cui unus ex coii- duxisset, mox negotium
primatibus palalii innoluit
juralis maligni socius Ranosindus
ipsiu» consilii pertraclandum, ulrurane possent in Gallias exinde
Paulum sibi regem dcsignat, Paulum sibi nec alte- pugnaluri accedere, an revertenies ad propria col-
rum i
populis rcgcm raox fulurum exoptat. .At ubi lectis uudique viribus cura muliiplici exercitu lam

TEXTUS TUDENSIS.
enuntiat,
*' •'
Quod
vir vilce venerabilis Argebaudus i
i-.:i:~-:--
-•-"-- sublilissima - —
i-.- ...i-
C rum populis regem fulurum exoplal. Ad kwc coeteri
Narbonensis•
untistes quorumdam rela- - conjuTalioms conscit Paulum Tegem acclatnunt et to- ,

lione ut comper.t, adilum illt civitalis intercludere tius populi aidmos ad sua vota inclinant. Al ubi idem
nisus est. Sed nec ista opinio latuil Paulum : unde Paubis sui consilii accelerationem inspexil, consen-
priusquam Argclmudus, quod cogilaverat tlTectibus sura iliioo propria', voluntatis adbibuit etjam re sibi :

nianciparet, subilo propcro cursu Paulus cum exer- omiies cocgit. Post haic Paulus regnum arripuit et :

citu Narbonenscm urbcm ingrediens, portas civilatis nefaria temerilate conjuratoruin catcrvam illam,
sub suorum armatorum pra'.sidio observari prxcepih quam arniorura virtute non cepil, opere perfidia; ad
Ubi dum circumfusa omnis exercitus multitudo col- se traxit. Nam Hiidericum comilcm, et Gumildum
lecUi est, vipereum caput perlidiaj cum quibusdam atque Ramirum pscudoepiscopos absque difficultate
sociis suis Paulus ipse medio aslilil, objurgans prius sax perfidia: sociavit et totu provincia Gallia: su
:

episcopum cur illi civiiatis aditura intercludere ui- bito in conjuralicnis arma concurrit. Nec solum Gal-
lerelur. lia, scd et pars Tarraconeiisis provincia; cotliurnum
8. Posl bnec lyrannidis sux consilium proditur, et rebellionis altental. Fit lota Gallia repenle concilia-
diverso fraudis argumenlo fidem populorura dege- bulum poilidorum, parata mori pro defensione per-
nerans, ad irrogandas jam sanclo kamboe regi inju- fidce pravilalis. Paulus autem duin iniquitatis suae
rias animos singulorum inflammat. Jural principio socios multij,licatos numcro laburaret ellicere, datis
ipse Paulus, se nutlo modo illum regem posse habere, promissisque multis muneribus, Francorum Vasco-
ncc in ejus consistere ulterius faraulalu et etiam ad- : numque nimiam muttiludinem iu sui auxilium con-
didit dicens : Capul regiminis ex vobis ipsis eligile. gregavit, et exspectabat tempus opportunum, quo pos-
cui omnis multiludo cedat, et qui in vobis .ipparcal V set ii» Hibpaniam pugnalurus actedere, prcercptum
devote et humililer principari. Cui unus ex conjuratis que regni fastigium vindicare.
lualigni ipsiusconsilii socius Ranosindus rtp;>/fli(£/ens, 9. Cum ba;c in Culliis agereii lur, g/oriosHs rex
Pauliun sibi regem designal, Paulum sibi nec alle- Bamba Vascones reM/t;» ps ciebellalurus aggrcdieiis,

mtJE.
" IJ., Cclliis pngnaturi. k F. miHecofpii.
b F., nurratione, 1 Ms. nec solum Callia, scd etiam pars aliqua
:

« Ms., proprio. Tarraconensis provinciiv coUiurnum rebcllionis at-

^ ¥., nuiiurate. lentat.
e Ms., obscrvari. «n Id., perditorvm.
f
Id., Iiominibus, et non habct t7/Mm. ° F., perlatis.
6 1(1., regimini " I)., gravissimi
^ Id., JSttS. P Ms., corruptc, spaciis.
' IJ., allem. 1 Ms. iiic et iiifra Argebadus.
j D., corripuit.
 771 S. JLLlANI EHSCOPl TOLETAM 772

TEXTUS LEGITIMUS.
longinriui Tlineris arriperent commeatum. In quo j^ Iremo terrae angulo cedant : et ii, in quibns dilata-
biclpiti consilio nutantes » tnuitos priuceps ipse as- tura regnum porrigilur, horum nrotibus perturben-
picions, hac omnes i>
conimuHi « admoailione allo- tur, quos prasidali semper vice defendunt. Sive
quitur: «Ecce, ait, juvenes, exortum malum audislis, enim Galli, sive Franci sint, tantae conjuralionis, si

et qao sc munimine incentor seditiouis hujus arma- placet, vindicandum exisliment facinus o : nos ta-
verit, agnovistis. Praevenire ergo hostem necesse est, men i»
armis uUricibus gloriaj nostrse nomen vindi-
«t ante excipiatur bello , quara in suo crescat in- care debemus. Ncque enim cum ferainis, sed cufla
cemho. Torpe nobis sit, aut talibus dlmicaturos in viris riobJs certandum est. Quanquam nolissimum
occursum non ire, aut demos nostras, priusquara raaneat, nec Francos Golhis aliquando posse resi-
imereant, repedare. Igaorainiosum nobis vlderi de- stere, nec GalJos sine noslris aliquid virtutis magnai
bet, ut qui rebelles noslros suis non potuit subjicere perficere. Quod si aLmcnlornm scu vehiculorum
armis, repugnare audeat lantae glorlae viris : et qui necessitudinem opponatis, gloriosius nobis erit, post-
ab}eclissimam unios hominis pellem devincere pro positis cunctis, triumphum in nccessitatibus conqui-
partriae quiete non valuil, hostem audeat se praebere sisse, quam in abundanlia bella cxquisita conficere.
genti. Quasi eflcminalos et molles nos usquequaque Augustior enlm semper virtus plus toIcranli« vires,
dijitdicans, qui utique nullis armis, nullis viribus,
g quam suffeclus rei nobilitat. Exsurgitc jam ad victo-
imllisque cousiliis ejus lyrannidi resistere valeamus, riaj > signum, nomen disperdile perfidorara, Dum
Qua^, est enira pcrituro itli virtus, si f rancorum viin- caior est anims nu!Ia <}ebet esse i-emoralio prope-
bus nobiscum deceriando confligat? Notissima eo- rsiWji. Dura ir.a animos urget J in ho6tem, nulla
rum nobis, nec iucerta pugna est. Ergo lurpe sit nosdebei. retardaiio impedire, quin polius, si fieri

yobiseorum testudinemiihasaciesexpaTescere, quo- possit sine ifilftnnissione proficiscwidi susceplura

nmi uosiis infirmioreai semper esse virtutem. * Si iler aggredi, «lullo Xacillime poierunt ^ hostiura
»utem e conjuratione Gallorum nititur, vindicare noslTorum caslra subwrti. Nam, ul quwtara sapiens
lyTannidem vile putandum est, ut gesta nostra ^ ex- ait, ira prsesens valet, dilata languesctL Nou igiLur

TEXTUS TUDENSIS
ifl partibus Cantabri.-e morabatur. Ubi dum de iis (jnis precibus impetrarunt. Igitur turpe sit vobis eo-
quae in GaUiis gerebantur, nuntium celerem recepisset, rum acies vel ad lioram expavescerc : quoium nostis
mox uegotium primalibus palaiii innotuit perlra- infirmiorem semper esse virliitcm. Et sivc GaHi sKe
«landum : utrura possent exinde in Galllas pugna- Fratu;! sint, tanla; conjurationis vindic»ndum sen-
turi accedere, an revertentes ad propria, et collectis liant facinus quia arinis ultricibus gIori« iiostr»
:

undique viribus, ciim multiplici exercitu itineris tam
ionginqui arriperent comeatum. In quo bicipiti con-
fiilio miiantes muhos princeps aspiciens, hac oranes
admonitione alloqirifur dicens Ecce, juvencs, exor-
"lum malum audisiis : et quo se munimine inccnlor
seditionis hiijns ornaverit, agnovistis. 'Proevenirc
ergo hostem necesse est, ut anle prwvematur bello,
•qujm in suo crescat inceudio. Turpe srt talibus di-
viicatuii in occursura nen ire : aut domcs nustras,
priusquam intereant, repedare. Ignomiiriosum tiobis
videri dcbet, ut Paulus patrice proditor, qui rebollcs
noslros noii poluit annis subjicere, lanta^ glorioe
tiris audeat repugnare. Et qui abjectissimam et im-
hetlem gentem devincere iion valuil pro quiete pa-
Injd, Gothorum mitiiia; hostem audeat se praehere.
Quasi efteminatos et molles nos usqiiequaque ^ dJ-
judicans, qni utique nuliis viribus, nullis armis, niil-
lisque consiliis ejus tyrannidi resistere valeamus.
llevera animositatem et virtutem Gotkica; genlis bet-
lorumtriHmphis n scecuto orbisexperlus est universus:
et quxerit perrturo illi virtiis, el si '» F>ancoi'um vi-
ribus nobiscum decertando confligal? utique notis-
sima eoriim nobis neque iucerta est pugna, sa^pius
enim aiJotkis contra hostes defensionis auxitium ma-
nomen vendicare " debeinus. Tamcn non cum femi-
nis, sed cum viri^ vobis certandum est, quantjuam
n^lissimum maneat, «ec Franc^s Golhis aliquando
: posse resistere, nec Gailos aliquid sine illis virtulis
q perficere. Quod si afliraentorum seu vchicuIorHra ne-
cessftalem opponitis, scitote quia gloriosius ^ltriuio
ptem in necessilatibus conquisisse, quam in altun-
dantia ^belia exquisita •conficere. Angustius enini
I
semper.csf, «^uod plus toterantia quani suffectus pei
iio!;ilitat. Exsurgit etiam ad tiotoripe signum nomen
disperditum perfidorum. Gatlarum ingratuitas vestvum
inflummet animum, quia 'Franci iilos semper servitme
miserabili oppresserunt, (fuos GotM dederunt betlici»
gladiis nobilissimai liberlali. Dum ergo calor est
anrini, nuUa debet esse remoraiio properandi. Dura
ira animos nrget, nulla nos debel retardalio impe-
dire. Qiiin polius si fieri posset sirie intermissione
proficiscendi susceptum iter aggredi, multo facilins
poterintus "hostium uostTorum CAslrasubvertere. Nain,
ut quidam sapiens ait, ira prsesens valet, dilata laii-
guescit. Et illud : Nocuit differre paraHs. Non igiliir
opus est reJro verti militem, quoniam inipiger acces-
sus belligeramli facit esse victorem. Adhuc Pergo
Vasconibus cladem Hlaturi accedamus. Deinde aii

NOT^.
* D., natanles. D enim ad victoriw, ctc.
^ eod. deesl omncs.
1(1 i Ms. itera corrupie : urguit.
" In Ms. decst communt. ^ F., Quin posset, sineintervmsiom
polius, si fieri
. ^ Ms., tesludine. proficiscendi susceptum iter aggredi oporieret. Mulu
''
D., Sin aulem. enim faciltime sic polerunt, etc.
* Iu Ms. (leest nostra, 1 Ms. non rccle usquequaquam.
8 Ila Ms. , seJ F. : existimate facimus. Nos la~ " Id., eliamsi.
men, etc. " Id., vindicare.
^ D., tanlum. °ld. pvipcrampoferflf.
' Ms. corrupte : enim semper quam ptus
Arigusiior vlA.Adhinc propius Abhinc, ut in Jiiliano ge
toteTanliw vircs quam suffextus rei non vilititt, cxsurgil nuino.
775 HiST. REBELLIONJS PAULl AOV. WAMBAM. 77*
TEXTUS LEGITIMUS.
:)I)us esi reiroverti milUejn, quem impiger accessus A ^a in liis ^ supplicia illum puiares impendere, quant

Dei!igcran<li fccit a esse viciorem. Dircctiun ergo iter si hostiliter contra illum
egissent. Testanlur Loo
frustrare non optis est ''. Abhine ergo YasconiLus praccisa quorurodam adulterorura praeputia quibus ,

cladem illaturi accedamus, deinde ad seditiosorum pro fornicalione banc ullionis irrogabat jacluram.
nomcnexstinguendum prolinus fcslinemus. > Dicebat enim : i Ecce jara judicium imminet belli,

10. Ad quod dictum incalescunt omnium, aniiiii et libet xinimam fornicari ? Et credo ad examen pu-
exoptantque fieri quac jubcutur. Mox cum omni exer- gnac acceditis. Videte ne in vestris sordibuspercalis.
cilu Vasconix" partes ingreditur, uLi per septem dics Nam ego si ista non vindico, jam ligatus ^hinc vado.
quaquaversum <^
per patentes campos d( pratdatio et Ad hoc ergo vadam , et justo D.;i judicio capiar , si

hoslililas castronini, domorumque incensio tam va- iniquilaten» populi videns, ip un> ^ non puniam.
iide ar\a est, ut Vascones ipsi, animorum ferilate Exemplum hic i
.praebere df;be' lleli sacerdos ille in

dcpodila, datis obsidibns vilam sibi duri pacemque divinis Littcris agnitus, qui pro immanilate scelcrum

iargiri, non tam precibus quara rouneribus exopt.i- filios , quos increpare uoluit, in bello conciiiisse

mit. Ujjde acceplis obsidibus, tributisque solutis, audivit. Ipse quoque tilios sequens, fractis cervicibus
pace composila, direclum iter in Gallias profeciurus exspiravil. Ha;c igilur nobis timenda sunt , el ideo

ascendit ^^ per Calagurrem el Hoscam civitates g si purgati maneamus a criminc , non dubiuni erJl

transitum faciens. Dehinc electi^ ducibus in tres quod triumphum capiamus ex hoste. i Sub ista, ut

lurmas exercilura dividit : ita ut una pars ad Ca- praemissum est, disciplina jam dictus princeps exer-

blrumLihya;, quod cst Cirritanise caput, pcrtcnde- citum gloriose producens, morcsque singulorum snb
rct; Ausonensem civiiatem Pyrensei
sccunda per divinis regulis tenens, prosperari i sibi videbat per
nicdia pelerct; terliapcrviampublicam juxta oram^ incremcnla dierum ct dj^posilum bclli , et vicloriam

nnrilimam graderetur. Ipse lamen religiosus prin- praeliandi. Piima k ex rebelHone omnium civitatum
ceps cum roultiplici bellantium manu praccedentes Barcinona in potestale principis rcligiosi adducilur,

siibsequebatur. Sed quia insolens quorumdam e no- deinde Gerunda subjicitur. Hujiis igitur raeraorata;
slris motio non solum procda; inhiabat , sed etiam civitatis venerabili viro Amatori cpiscopo Paulus
cum iiicensione domoriim adulterii facinus perpctra- idem pestifer sub islo sensu scriplam epistolam mi-
hat ; tanto distiplinae vi^ore jam dictus princcps in serat.
liis et talibus patratum vindicabat scelus, ut gravio-
TEXTUS TUDENSIS.
seditiosorum noraen exstmguendura prqliiius fesli- C ciss» membra quibus pro fornicatione hanc
virilia,
iiemus. ullionis irrogabat jacturam. Dicebat eiiim ; Ecce
{O.Cuinhwcferffrare^Bambarex^priidenlissimus, jam judicium imminet belli , et tibet loTmcari ; ut
invulescunt aniini omrriam, et ardenter exoptaitt :liei'i, Deus ad iracundiam provocpJ,ur? JJi credo ad exanien
quod jubCntuT, efstatbn omnis erercitu^ Va^coniae pugnse accedilis, videle ne in vcstiis sordibus perea-
partes ingreditur nbi per septcm dies usquequaque
: lis. Nam ego ei ista non vindico , jam ligaius hinc
perpatcntes campos d^rjedatio ct hostilitascastro- vado °. Ad haac ergo vadam , ut justo Dei judicio
rum domotuTnqTie rnccnsio tam -valide acta est, ut capiar, si iiiiqiMtalem populi videns, ipsam »on<pu-
Vaseones feritaie deposila vitam sibi dari, datis ob- niam. 'Frustra enim pergit ad belium ut vincat, quein
sidibos paCiffiTiqde largiri, non 'lcm prccibus quam iniquitns comitatur. Exemplum vobis praibere debel,
muncribUs 'exoptarent. Unde acceptis obsidibns, tri- quod Heli sacerdos ille in diviiiis lilteris erudilus^
huiisquc sdtiiis, ct pace oonrposiia, directo icitterein qui pre sceleribus neglexit /ilios increpare, et ideo
(ialUas prof6('turi acccdunt, per Calafurram >" el itlosin bello didicit concidisse : ipse quoque filios .«e-
OscaTn transitum facienles. Post liwc rex Bamba elc- quens, fractiscepvicibusexspiravii. H;ec igitur nobis
ctis ducibus ", in tres tunnas exercilum dividit, ita tLmenda sunt, et ideo si purgati maneauius a cri-
ifl Una pars ad castrum Hb\x quce esl Aquitania; mine , non erit dubium ^juod triunipbum capiamus
,

caput, tenderct. Secunda per Ausonensem civitatcm ex hoste. Sub isla ut pnemissum est , disciplina
,

Pyren;ei media pclerct. Tcrtia vero per viam publi- princeps Bambn exerciuim gloi iose per(/MC«?«s, morcs
cam jirxta ora inarjtima gradereiur. Ipse eliam rcli- singulorum sub divmis tenens regiilis, prosperari
giosus princcps cura multiplici bellanliiim manu sibi videbat pcr incrementa dierum disposiuim belli
subseqiiebatur. Sed qtiia hisolcns quorumdam cx D etvictOFiam pradiandi. jSicuf enim er«r rer^a/i Cof/iico
nosiris motio non soluni pricda; inhiabat , scd etiani clarissimus gencre sie crat viagnanimus mente sic
, ,

cuin inccnsione doinorum adulterii facinus p:;r-
petiabal, tanto discipUna; vigore jam dictus priii-
ccps dc his ct quibusdam aliis vitiis scelus vindicabat
neqniter perpetratum , ut graviora in iis siipplicia il-
jiim pulares iinmmdere , quam si hostiliier coiilra
ilhiin egissciit. Teslanlur /ii»;
et abuudans scientia littcrati P. Ilaque prima ex re-
bcllione omiiium civitatum Barcinona in polestaie
principis religiosi adducilur, deinde Gerunda siibji-
citur. llujus civitatis venerabili viro Amatori episcopo
PauUis pesiifer sub isto sensu miserat epistolam
ab illis adulleris abs- scriplani.

NOT.*:.
a
Ms., facit. j F., principari.
^ F. : Direco.... iiinere nos fruslrarinon i>pus est ^ ]ii. , piimu enim.
« F., mi-ndose ua^iua versa, 1 In Ms. dccst re.T.
« Ms., accepit. <>» Hiis., Galafurram.
F. Ora maritima. " In Hisp. illuslr. deest clectis ducibus, qiiod ha!>ct
f *'., his. Julianiis genuinus, ut ms.
^ D., ligandus. Ilisp. illustr., invado.
''
F., ipse. P Ms. hic tantum dicil : Sicut emm erat maanat.i-'
' Id., mi/ij pro /lic. mus mentc, sic ct abundans scieiUia litlerali.
 ,

m S. JULIANI EPISCOPI TOLETANI 77«

TEXTUS LEGITIMUS.
11 ( AuJivi » quod "Wamba rex cum exercilu aJ ^ ralis iii Sordonia consiitutus fucral : qua nostros ir

nos venire disponai, sed cor luuni ex hoc non con- rupisse 1 persentiens, stalim aufugit, et lantac cladis
Neque enim hoc Geri t pulo. Et tamen
turbetur. minlium Paulo in Narbonani peilalurus accessit .Quae
quem primum de nobis ambobus lua « Sanctitas cum resgranditer^tyrannum paviduni reddidit. Princfps
exerciiu viderit accedentera, ipsum se dominum cre- vero religiosus pr;Bdictorum casironim su'.»jugaio

dat habere, et in ejus debeat charilale persistere. i exercitu, in plana post transitum Pyrenaci monlis
Hjcc miser ipse scripsit, nesciens ^ quam justum descendcns , duobus tantum dichus excrcituni in
contra se judicium prolulit. Unile horum scripto- unum n congregalurus exspociat.
rum verba religiosus princeps sapienler conjiciens, 12. At ubi e divcrsis partibus collecla in unura
dixisse fertur. < Non (ait) Pauhis in his scripturis exerciluura omulliludopercrel)uit, standi mora nnlla
suis. « a scmelipso locutus esl. Sed licet ignoranter, fuit.Sed staiim per quaiuor duces leclum numerum
tamen prophelasse illum hic censco. > Egressus igi- bellatorum ad expugnalionem Narbonce anlc faciera
tur post hoec princep> de Gerunda civiiale, belligero- suam mitlit. Alium exercilum deslinans, qui iiavali

sis incursihus [Fors., in currihus, ut injra, num. 27] praelio hellaturus accederet. Et quidem jam erant
gradiens , ad Pyrenxi montis juga pervenit. Ubi parvi admodura dics, ex quo Narbona p rebellis Pau-
duobus diebus exercilu repausante ' , per tres, ut j^ lus serviliter fugiendo exccsserat, coniperto qucd
diclum est, divisiones 8 exercitus Pyrenaei nioniis Jam feliciori i proventu pars religiosi principis pro-

dorsa ordinavit, castraque Pyrenscica, quoevocantur peraret. Quara civilatera Paulus ipse sui juris pote-
Caucoliberi, Yulturaria, et Castrum Libyac mirabili stati astipulans, roultiplici perfidorum praesidio se-
viclori« triumpho cepil »•, alque perdomuil. Multa- psit,sumraamqueprcelii "Witimiro duci suo corami.^it.
que iis in caslris auri argeniique inventa copia exer- Quem cum noslrorum exercilus blantliler exorarel ",

ciiibus * in praedam cessit. Nam in castrum quod ut civitaiem sine sanguinis effusione contraderet
vocatur C/awsuras, missis ante se exercilibus, per piorsusabnuit; obscratisque civitntisipsiusporlis»,
duces duos irrupiio facta est. Ibi i quoque Ranosin- e muro exercilura religiosi principis de'estalur. In

dus et Hildigisus cum caelero agmine perfidorum, principera quoquc ipsura maledicla congeininat, nii-

qui ad defensionera Castri ipsius conQuxcrant ^ , ca- nisque cxercitum proiurbare * conalur. Quod nostrjo
piuntur. Sicque devinciis post tergum manibus prin- partis niultitudo non ferens, subita cordium accen-

cipi praesenlanlur. Wittimirus tanien unus ex conju- sione " incanduit, et telorum jactu perfidorum ora
TEXTUS TUDENSIS
«11. Audivi quod Bamha rex cum exerciiu ad nos G vocatur Clausuras missis anle se exerciiibus
, pcr ,

veniredisponat. Sedcortuum non turbeiur, nec enim duces duos (actairrupiione ccpil : ibique Hunosindum,
h(vc lieri pulo. Et tamen quem primum de nobis ara- Hildigisum cum caeiero agniine perfidorum qiii ad ,

bobus lua ^ Saiiclilas cum excicilu viderit acceden- defensionera castri convenerant, exercilus capit, uique
tem, ipsum se crcdat habere dominuni », et in ejus devinctis posl lergufti maiiibus eos principi repnvstn-
debeai per.sistere charilale. » Haec miser scripsit, ne- tat. Wiliniirus unus ex conjuratis, qui se in Sordo-
sciens quod justuin conlra ss judicium proluiil. niam clauserat, noslros irrupisse persentiens, slatini
Unde horum scriplorum vcrha rex Bumba sapientcr (ugit, et lanlae cladis nuntium Paulo Narbonam perla-
conjicier.s, dixil: < Non in iiis scriplis Paulus a sc- lurus accessit. Quae res grandi timore tyraiinum
mclipso locutus est, secl licet ignoianlor, tamcn il- concussit. Princeps vero religiosus praidiclorum ,

lum censeo propiietasse. » Egressus igitur posl haec casiroriim exerciiu subjugalo, iii plana post trans-
priiiceps de civilate Gerunda belligerosis incursibus itum Pyreiuci montis dcscendcns duobus tan- ,

gradiensad Pyrcnaei monlis juga pervenit iiiii duo-
bus diebus exercilu r^pnM.sa?o per Ires divisiones
ul dicluinest, exeicilus Pyrcna;i monlis dorsa ad-
ivit y, et caslra Pyienaica quic vocanliir Caucolibe-
rum, Yuliuiariam, el Libiam ^ mirabiii vittori:e
triumpho ocpit, alque penlomuit , mullatn copiam
, tum diebus exercitum ad unum congregaturus ex-
, , spectal.
12. At ubi e diversis partibus collccla in unura
multiludo pcrcrebuii , siatiin pcr quatuor duces
eleclnm niimerum armalorum ad cxpugnationeiii
Narbon;e aiite faciem suaui niiilil alium cxcrcilnni,

in liis caslris auri el argisnli reperit ,

qu^e copiosis deslinans, qui navali pnclio accederet bellalurus. Et
exerciiibus in pricJam cessit. Excusseral nianus buas n quidem jam eiant pauci dies ex quo de Narbona re-
ab omiii inunere, uiidc praeiianlium aninios acccnde- bellis Pauliis recesserat servililer fugiendo, compcrio
bal ad vicloriaiii obiinendam. Caslrum etiam quod quod tam feliciori provenlu pais leligiosi principis
NOT^.
Id., Audid ego. n> Ms., graviter.
^ Deest /?erj ia D. " Id., ud unnm.
« F., ibi tua. " 1(1. mendose coUectum m unum exercitum.
<1 Id. nesciensque. P F., de Narbonn.
e Id., ISon Paulus in his scriptis suis, etc. q IJ., felici.
f Id., repausalo. ' F., exliortnretur.
6 Id., turmas. « Ms., turtis.
^ Id. niale coepit. ' F., pertnrbare,
'<
D. Muitum m liis castris auri argentiqueinveniens, " D. acccs^ione.
quod copiosis exercilibus. " Ms., ibi tua; aut, itatua.
i F., ubi. " l.i., pro ipsum.... dominum, habet spiritutn.
•t
D. conflixerunl. domltii, aul dominum.
' F., qui se in Sordoniam conslilnlus clauserat, no- y 1(1., ordivit.
itros irrupisse, elc. ' Id., Cancoliberi, YuUuraria... Libia.
t I / HIST. REBELLIONIS PAULI ADY. WAMBAM. 773
TEXTUS LEGITIMLS.
pctivit. QuiJ rauUa? inimanis ab ulrisque pugna A iraclus, pondercvinculorum arctalur, verberibusquc

conseritur, el vice sagittarum aUernalim sibimet una cum sociis, cum quibus url)em nilebatur vindi-
uiraeque partes obsistuni. Sed ybi a noslris despera- care, afficitur.

tuni est, non solum in muro pugnantes sediiiosos 13. Post ha^c devicta subjngataquo civitale Nar-
sagiltis configunt , sed tantos imbres lapidum intra bona, ad insequendum Paulum, qui se in Nemausum
urbem couculiunt , ul clamore vocum ot slridore vindicaturus conlulerat, iter dirigilur ^. Dcinde Bj-
petrarum civitas ipsa submergi astimarelur. Unde terris ^ et Agathe civilalcs iilico sultjugantur. In Mii-

ab hora fcre quinla diei usque ad horam ipsius diei galonensi vero urbe Cumildus loci ip^ius antisies,

oclavam acriter ab ulrisque pugnatum est. At ubi cum ad obsidionem sui circunifusum videret exerci-

incaluit noslrorum animus », victoriae diieclionem lum, urbemque ipsnm non tani ab iiis qui per terram i

[dilationem] ferre non poluit i>, sed ad portas propius piignaluii accesserant, quam ab his cingi, qui navale

pugnaturus accessit ".Tunc victoriosa per Dominum praelium acturi per maria commeaveranl, hujus rci
manu portas incendunt, muris insiliunl, civilatem clade peiterritus compendii viam arripuit, Nemau-
viclores ingrediuntur, in qua sibimet sediliosos sub- sumque cumPauio socium intulil
sc i . Sed cura exer-
jiciimt. Ubi dum Willimirus arraala adhuc manu oitus Hispanisc Gumildum effugisse persensit, civi-

ecciesiam pcleret, accessu noslrorura turbatus, post B latem mox Magalonensem non dissimili victoria ce-

aram beatoc virginis Mariae se vindicaturum non re- pil ^. At ubi nostri dirccla acie Nemausenseni urbem

verentia <* loci niiscr , sed ultore gladio , testabatur : debellare contendunt, prima per quatuor ducesproe-

mortem minilans singulo-

dexlra tencns gladium, et liandi facies cum electo pugnalorum agraine destinala
rum. Ad hujus ergo insania; tumorem « protinus esl. Quorum lecta juvenlus Iriginta ferme millibus
comprimendtim, unus e noslris inter cjeteros rejeclis principem anteiret. Ili tamcn i
nobili procursione in

arinis tabnlam manu arripuit, ei ferocissimo ictu Neraausum, ubi Paulus cura Galliarura cxerciiu, vel
sese ad illum direxit. At ubi tabula acriter nisus Francorum conventu se ad diraicandum contulerat,

est super eura ingenli jaclu percutere , mox iii seditiosorum proevenienles " insidias, cum nocle lola

terrain tremebundus prosiernitur, protinus capitur, cursnra festinaii itineris confecissent, subito cum
fcrrumque iili de manu extrahitur. Moxquc viliter f vergentis diei lux orta prodiret, apparuerunt ° siraul
TEXTUS TUDENSIS.
proiieraret. Quam civitalem Paulus munml prasidio C P"'ti et ferocissimo ictu se ad illum direxit. At ubi
inuliiplici perfidorum, el Witimiro duci suo conimi- tabula nisus est cum ingenti jaclu perculere, mox
sif. Qucm cum nostrorum exercitus blanditer /jorirt- in terram tremebundus prosternitnr , protinus^ug
rciur , ut civitatem sine sanguinis efftisione traderety capitur, et ferrura illi de manu extrahitur : viliter
prorsus renuH : obseratisque civitatis portis, muro tractus pondere vinculorum arclaiur, verberibusque
viva voce nostrorum exercittim convitiis detestalur. una cura sociis, quibus ' urbera nitebatur vendicare,
In principem quoque religiostim maledicta congemi- aflicilur.
nat, minisque conattir exercilum perturbare. Quod i3. Posl hsec devicta subjngataque Narbona,ad in-
nostrae pariis animositas non ferens, subita cordium sequcndum Paulum, ({ui se in Nemausum eontulerat,
acCensione incanduii ei telorum jactti perfidorum
: iter dirigiiur. Deinde Beterris^ [Biterris] et Agathe
ora petivit. Immanis ab ulrisque pugna conserilur : civitales illico subjuganlur. InMagalonensi vero uii e
et sagittls aUernatim sibimel partes obsistunt. Sed Gumildiis loci ipsius antisles, cum ad obsidionem sui
ubi nb utrisque forther agitur, tantos imbres lapiduin circunifusum vidcret exercitum.t.rbemque ipsam non
nostri intraurbem conjiciunt ul clamorc vocum et , tam ab iis qui per terram pugnaturi accesscrant,
coUisione petrarum civitas subverti exisiimarelur ° : quam ab iis cingi qui navale praeliam acturi per
undc ab hora ferc quinta diei usque ad * oclavam mare commeaverant ; hujus rei clade perterriius
horam fundibulorum instanlin acriter * a nostris pu- compendii viam arripuit Nemausumque se cum
,

giiatum est. Incanduit itaque nostrorum animus, Paulo contulii. Sed cura exercitus Hispaniae Gumil-
victoriai dilntionem fcire non valens, et ad portas dum fugisse persensit, civitatem mox Magalonenscm
propins pugnalurus accessit. Tunc vicloriosa per non dissimili victoria cepit: el directa acie Neniau-
Dmm inanu porlas incendunt, et civitatem victores D sensem urbem debellare contendit. Prima per qua-
ingrediunlur. Ubi dum Wictimirus p adbuc arrnala tuor. duces praeliandi facies cum electo pugnalorum
maiiu ecclesiam peteret, accessu nostrorum turbatus, agmine destinata est quoriiai robus!a juvenlus tri-
:

post aram Dci Genitricis se vindicaturu n non reve- ginta ferme millibus principem anleibal. Ilic idcm
rentia loci miser, sed m ullore gladio teslabatur nobili pra'cursu Nemausuni, ubi cum Pau!o Franco-
,

dextera tenens gladium, et morlem minitans singu- rum exercitus se ad vindicandum contulerat ' nostri
lornra. Ad cujus ergo insaniaj tumorem protinus tendenles, cum nocle tota cursum festinati ilineris
comprimendum, unus ex noslris tabulam manu arri- confocissent, subito cum diei lux orla prodiret, ap-
NOTiE.
• F., incalescunl .... aninli. * Id., tam.
^ Id., potuerunt. " D., prieveniens.
•= bt., piignaluri accedunt. " F., apparuere.
^ Id., in revercnlia. " Ms., exlimarctur.
* Id., riimorcm. Deest perpcram in Ms. quod slellulis inclu-
f
Id.. viriliter. dimus.
^ Id., dirigit.
p Perperam Witcricus in Ilisp. illuslr.
^ Ms., Belere. 1 Ms., se.
'•
F., terras. * Id., cum quibns.
i D., contulit. * Pciperam Deterius iallisp. iiUislr.
^ F. male, coepii
* Hisp. illusl., compulerat.
Patrol. XCVI. 23
773 S. JILIANI FPISCOPI TOLETANI T80

TEXTUS LEGITIMLS.
nostronim ac*ics annonim parilcr cl aniinoruin appa- A rant. Teilia ergo dies esl , quod cxiiulc propcrans

ratu ilisposit;c. Quas ubi e civitatc conspiciunt, ut- venio. Proindc hoc noscens, iniscrabilis poinpx vc

pole cum paucis (iimicaluri, in patentcs cainpos ar- slrce occasum conlristaius exspeclo. Principem illuni

mis eos se exccpiuros tieGniunt. Sed dolum « suspicali vestrnin, pro ipio piignaluri vcnislis, alligatum vobisj

insidiarum, cligunt potiiis inlra urbem de mu-

suis ^ ost^mdam, conviciis addicam, insuilatioiie illudam,|

ris liellum conficere; quam exlra urbem improvisos Non igitur pro eo vobis bic cxpcilil Uim immauiteij
casus pateulis periculi '"
suslinere, oppericnies ^ etiam decertare, quem forsan jimi constat noslrorum insi-j

ad auxilium sui adventum gcntiuui aliarum. Sed ubi diis interiissc. El quod gravius csl, dum viclor

sol refulsus est « lerris, conserlum est beliura a no- paiiicrit noslra, nulla vobis erit de rcliquo venia
slris.Prima facies p'.Jgn;f, crepilanlibiis tubarum so- ILcc dicens noslrorum animos non solum non lerruit
nis, saxorum nimbo conficitur. Mox eiiim ut liiharum sedacrius inprjeliandi furoremaccendil. Propinquan^
sonus incicpiiit, conflucntes undiquc nosiri fum fra- ad munjm ; acriu.s quam coepeiunt, in bcliando

gore vociim miiros urbis pelrarumjaclibus f

pelunt, consislunt, acriterque consertum innovanl pracliuii

missilibus quibusque conslitnlos pev munim spiculis 15. His igitur pcractis spalio p lolius diei , noi(

sagitlisque propellunl ; cum lamen, el illi b in no- tandcra finem piuilio dcdil. In ipso lamfii primo fen
stros ad resisiondiim miiUonim gencrnm spicula ja- B vore dici , cum adhuc nostri infaligabili virtute i^

cerent''. Sed quid liicam? Acrius ab utrisquc pugna praeliando pereisterent, rem mandant ad principemJ
conficitur, jcqua iance ab ulrisque certatur > , ocqno sibiqiic dirigi adjuloria petunt, non mediocri provi
eiiam certamine pncliatur. Non a nostris, non ab sione saluti pn-.pri.T consulcntes : seiiicet ne aut eJi

illis cooserto cerlamin.i ceditur. Pugnaium est igilur ternse gentis dolo proevenli, aul ab his cum quibui
lolo illo die sub ancipitis J mucroue victorioe. decertabant, defaiigatis viribus subruerent moriiurij
14. Uniis de inccnioribus sedilionum acriter in- Et bcne res acta est. Nam ubi piinceps cognovit Pai)
siarc pugnam aspiciens, e muro noslris insullaturus lum principcm lyrannidis decertare cum nostris,
l\;ec formans verba, commenlat: Quid bic, ait, instan- milta de reliquo inora fit. Mira ergo in ordinando ce-
lcr pugnanles consislitis morituri? Cur lares proprios leriiate per Wandemirum ^ duccm eiectos de exer-
non repetitis? An forle casum mortis ante occasum citu feredecein millia viros adauxilium pugnanlibus
vitrc vestrae excipere vultis ? quin potius proirupia destinavit, qui nocle tota pervigilcs maluralum iter

pctrarum quccritis, ulii vos abscondatis, cum ^ facies conficerent , et siipcrventu suo ^ non tam hostcm
auxilii noslri apparucrit ', Condoluisse igitur rae frangerent, quCim noslrornm animos solaturi ocius
creJite vobis, sciens cventum «' rei, et occursum so- praevenirenl *. Sed ubi defaligato; cuslodum vigiliaj

lalii superventurum ". Mihi enim res notissiina ma-
nct, quam mulliplicia nobis auvilia praeliandi occur-
paruere nostrorum acics arniorum pariter
rum apparalu disposilii?. Quas
conspi- ut c civilate
ciunt, ulpotc (limicaturi cuin p.iucis in patenles cam-
pos armis ecs expetendos definiunl sed insidiarum : perventuri iiobis, Mihi res notissima manet, quod
dolos snspicati eligunl potius inlra urbem sili de mu-
ris bellum conficere, quam exira urbem improvisos
casus, ct pericnla sustinere : el exspectare ausilium
promisium genlium aliarum. (Jbi aiitem sol refusus
cst, consertum est belium a noslris clangentibus in^
bis, sayillisque ac lapidibus hostes in manu valida fc-
rientes. Resistunl perftdi, et ad inslar gultarum pluviK
petras et spicula jaciunl. Acrias ab utrisque pugna
conncitur, a?</«o certflwine prjeliatur. iVcc a nosiris
nec ab iliis certamini ceditur: et lota die ilia sub an-
cipili sorle certutur.
14. Sed unus de incentoribus scdiiionis acriler
pugnans, aspicieiis e muro, noslris insultans, hGec
verba commenlat Quid hic, ait, inslanler pugnantes
: io. His igitur «rr/is per spalia lolius diei, nox lan-
consistilis morituri? Curlarespropriosnon repcliiis?
an forte * casum morlis ante lempui excipere vuIUs?
^ hoslem inclusum diu tcnerijam quodammodo despe-
nirent, subito missa sibi aiixilia vidcnt, illico somou»
TEXTLS TUDENSIS.
el aniino- Quin potius prncrupla pelrarum non quaeritis, ubi V08
abscondatis, cura facies auxilii nostri .ipparucrit ?
Condolere uic credite vobis, sciens occursum solatii
inullipiicia nobis auxilia pncliandi occurrant. Terlia
dies cst cx quo inde properans vcnio. Quapropler
boc sciens, miscrabilis pompae vestroe occasuin con-
trislalus exspcclo: « principem veslrura,proquopii-
gn;tluri venislis, vobis ligntum ostendam. Non igilur
pro eo vobis hic expedil tam supervacue deceriare,
quem forsan jam constat noslrorum insidiis inter-
iisse, Et quod gravius est, duin paiuerit victoria no-
slra, nulla erii de reliquo \obis venia. ILec dicens,
nosirorum animos non solum non terruii, sedacrius
in praeliandi furorem accendit. Propiiiqiiant ad nni-
rum. Acrins quam cceperant, in bellando consislunl;
acritcrque consertum innovant pnclium.
p dem finein pnt^Iio dedit. In ipso tamcn primo fervore
diei, cum adhuc nosiri infatigabili virtulc in pixlian-

NOT^.
a F., doloi. 1 F., paruerit.
*>An eoJ. dcesi sui$. "" Ms., eventurum.
<=
Ms., patenies pericula. " F., supcrventuri.
1 F., oppetientes. " Id. : Propinquanles cd murmi acrius quam cce-
" Id., refutus. perant, in bellundo, elc.
f
Ms., iclibus. P 1(1., per spatia.
6 F., et ab illis. T Id., Wandemarum.
f
1'
Id., j/icereniur. I !., sui.
« lii ins. deesl cequa lance nb utrisque pratinlur. « Id., perrenirent.
' F., nncipiti. • Ms., aut forte, ctc.
k .Ms., quum.
 :

781 HlSt. REBELLIONIS PAULI ADV. WAMBA5L TS4

TEXTL^S LEGITIMUS.
ab octtlis fugit, el graiulantibus animis receptis vi- A Vel si in unum conserti prxiiuin conferanl ', ad de-

ribus piigna definitur ab occursaniibus ». finiia illico evolabunl lalibuia, qiiia degeneres animi
m. Jam solis croceum liquerat aurora cubile, et eorum pondus pnelii sustrncre non (picunt. Qiiin po-
stipata per munim hostilis muliiludo prospicieus, lius hcec quoe dico, cnm pranliari creperitis, in meis
videt pcr serenara aciem luminum raultiplices quam vcrbis ipsi probabiiis. Nihil ergo est majns quod de-
pridiana die viderat, cxcrevisse acies pugiialorum. beaiis pavescerc, cum et regcm et exercitum ipsiim
iani tunc capul ipse tyrannidis Paulus ad tantx rei hic videatis adessc.Ad haic plerique ex suis asirue-
visionem in qnadam prominenti specula ^ conscen- banl, regem sine signis non posse procedere. Ad quod
surus occurrit. Qui mox ut nostrorum acies disposi- iJle commentabalur ^, idco illum cnm bandorum si-

tas ^idit, illico, ul fertur, animo decidit, liis verbis gnis abscondiiis accessisse, ul intetleclum suis hosti-
enunlians : Recognosco, ait, omne hoc di^posituro busdaret, alium adhuc exercitura superesse, cum
pugnai ab a;mulo meo procedere hic ipse esl =, nec
: quo ipse adhuc, utpote cum mulliplici quam prius
alium puto : in suis eum^ dispositionibus recognosco. venerat manu t", post futurus accederel. Sed liax
Hxc ct his similia dicens, anituum revocans ad vir- dum dicit, illusionem agit, fraudem componil « , ut
tutem, suos ad bellandum accendit. Noliie, ait, pa- quos viriute aon valot devincerc, dolo consilii humi-
vore turbari. Haec cst cnim « tanlura illa Golthorum B liet ad pavorera.
famosissima virtus, quae se venire ad superandos nos 17. Necdura haecadhuc vcrba eompleverat i, et ec-
solila lemeritatc jaclabat. Hic principem, hic totura ce subito e nostris bellonira concrepant tubae ^ bel-
ejus excrciium credite nunc adesse, Niliil de roliquo lumque adorsi, pridian» diei beUandi renovant la-
esl quod limealis. Famosa siquidem vir;us corura ciem. Sed illi plus in moris quam iu viribus confi-

antea fuit, ct suis in dcfensionem, ct aliis genlibus in dentiam vincendi locanics. intra nrbem posili per
terrorem. Nunc tamcn oinnis in illis vigor praeliandi murum jacola i
jaclaot, el rediviva cuni nostris
cmarcutt; omnis scicniia pugn^e defeciu Nuilus illis iterum certamina innovaat. EflerLuii itaque ab nlra-
beilandi mos, nulla conilictandi cxperientia subest. que parte incentivum bcDi; sed acrius a noetris

TEXTLS TUDENSIS.
do remandani ad principem, sihique di-
pcrsistererif, quod de reliquo timeatis famosa siquidera virtus
:

rigi aHxilvnn p.-lunt, noa niediocri provisione saluli Gotiborum aniea fuit, et siiis in defensionem et aliis
prfvpria' oonsulentes: scilicel, ne aut extranew genlis in timorem nunc auieTfi omnis in illis i pra^liandi
:

dolo piicvciili, ;<ul alvs, cuin quibus decerlabant, virlus emarcuil, omnis scicnlia pugnae defecit. Nuilus
subruerent, viribus fatigati. Et bcne res acta est iliisbellandi mos, nulla confliciandi experientia sub-
nam ubi princeps cognovit cum nostris Paulum ly est. Quod si in unum conserti • pneliura conseraia.
•ar,num dccerlarc, nuila dc rciiquo mora fuil : et C ad dcflnila stalim evolabunt latibnla quia degcneres :

per Wandcmirum diicx;m ciectos de exerciiu deccra eoruni animi pondus prjelii nequeunt suslincre ; sed
millia viros ad aiixilium pugnantibus dcslinavit: qui polius hoec quae dico, cum prajliari coeperitis, in me s
Mocte tota pervigilcs maluraium ilcr conficerent , et verbis actu probabitis. Nihil crgo csl de ccetero qnod
supervenlu suo non tam » bostein frangerent, quam pavescerc debeatis, prwsertim cum regera et totum
noslrorum animos solaturi ocius pervenireni. Ubi uttr- excrcitum ejus hic videaiis adesse. Ad hxc plerique
lem atLxiliim sibi m/ssum nostri aspiciunt, nimia keti- ex suis astruebanl. regem sinc vexillis signoruin iion
lia confortati illi^^vires sumunt, et Matim ab omnibus " posse procciJere. Ad quod ille dicebat, ideo illiim bau-
puijnandi definitur occursus. doruin signis absconditis accessisse, ut inicJIectura
16. Jam aurora apparere incxperat, et stipata pcr suis hostibus daret alium adbucexercitum supcresse,
murum lioslilis prospicicns multitudo videl per sere- cum quo ipse post fniurus accederet. Sed Ikcc tota,
nam aciem luminum moliiplices, quam pridiana die dicil, illusio agit fruvs: ut quos virluie non valet de-
viderat, excrcvisse acies pugnatorura. Jam tunc ca- vinceie, dolo consilii buinilict ad pavorera.
put perfidiw Paulus ad tanta; rei visionem in quodam 17. Necdum Paulus ha?c verlia compleverat, el
pr(rminenti loco conscensurus occuriMt. Qui inox ut ccce subito a nostris bellorum concrepant luh*,
nostroruin acies dispositas videt , anirao decidit, his belliimque adorsi, pridiani diei decertandi facieni
verbis pronutuiando : Recognosco, iuquit, hoc P dis- innovant. Sed illi plus in muris quain in viribus
positum pugna? ab .•emulo raeo procedere. Hic ipse vincendi locantes confidenti:ira, intra urb^nn per mu-
est, nec alius, puto : in suis emm eura dispositionibus rum spicula jactant, et rediviva cura nostris iteruin
recogiiosco. ILec ct his similia dicens, animum revo- p certainina innovant. Eflerbuii itaque ab utraque
cans, verbis suasoriis suos coepit confortare dicens : parie inceulivum » belli, sed acrius a nostris virtus
Noiile pavore turbari. Ilicc Cit tanlura Gotlhorain patait pncliandi. Cum autem totis viribus decerta-
illa famosissima virlus, quic se venire ad superandos rent, ci bostera intra urbem diverso genere armoruni
nos solita temeritale jactabat. Hic principem, hic to- prosiernerenl ; plerique cx iij, tfui erant vuluerati,
luin ejus exercilum credite nunc adesse. Nihil est Gotthorum virtulem pariler ac constanliain admiran-
NOTiE.
» Ms., definilur occursus. i F., expleverat.
^ F., quodam . . . specitf^. i Ms., tubis.
' Deest in D. Iiic ipse est. ' F., spicula.
** F., Jn suis enim eum. «" Deest tam \t\ ms-
* In F. deest enim. " Ms. pro iUi, hal»et illtco.
' Ms., conferti... CAynserant. Id., hotninibus pro omnibuM,
• Id., commentabat. P Deest hoc in ras.
•* In eod., dcest manu. 1 In ms. dcest i« Ulis.
' cornipie: Sed
Id. licec loia, dieit, inlutio. cit, • Ilisp. illustr.,
conferti.
(raus componit. ' Hisp. illustr., incendium,.
 :

783 S. JlLlANl EPI3C0PI TOLETANI 781

TEXTUS LEGITIMUS.
virlus pauih pncliandi. Cum enim lolis viribus A claustris(For«.castrls)'Arcnarum ob prfleilampropin-
(lcxicrlareiU, et liostem intra urbein diverso genere quassc cognovcranl, eo illos facilins prostcrnerent,
*
armoruiu confodercnt, plerique de exlernac gentis quos divisos nec duos in unum pariter invcnissent.

liominibus acriter vulnerati, noslrorum virtutem 19. Surgit etiam nova > iiiler seditiosos ipsos
pariter et constantiam adinirantes, Paulum adorsi seditio, et dum suspicioiie prodilionis civcs ipsi vel
sunt. < Non illain quain dicebas in Gotbis pr,Tliandi incolae ad suoruin aliquos refugerunt, gladio vindico,

scgniliem ccrnimus. Muila:» eniin in illis audaciam, bos in quibus suspicio vertcbatur, inlcrimunt : ila

el vincendi constanliam vidcmus. Hajc quae excepi- ut Paulus ipse proprium quemdam c suis et>>suoruni
mus vulnera doceiit : inter caetera tara validos jaclus manibus ante se juguiari prosplciens, sunm esse ver-
inboslem projiciunt, ut ante fragor ipse delerrcat, iiuluin > lamentabili voce clamaretr, nec sic moritii-

quam percussio vilam exstinguat. > Quorum Paulus ro in aliqiio subveniret. Jam tamen ct ipse cxsan-
detcrritus verbis, multiplici jamjamque despcrationis guis ac tremebundus effeclus, a suis ipsis coDlemni-
jaculo fraagcbatur. tur, * ut obsecrare illum potius quam impcrare cx-
48. Sed dnm nostri constantius dominanles a, vic- teris extimares i . * Nam suspecius jam ipse ab incc-
loriara'» suam recrasliiiari doierenl, acrioii animosi- lis cum caeteris qui de Hispania cum illo commeavc-
lale insurgunt : viclos se per omnia depninntes, si cilo B rant, habebatur, ne ille ad liberationcm sni tradkio-
non vincerent. Unde ferociori quam fueranl incen- nem eorum cxcogitarel ; Hispani vero ne irrogata
sione conunoti, usque in boram fere diei quiniam incolis morle transircntad principem. Quid multa? fit

continuis praeliorum ictibus n ocnia civitatis illidunt, intra urbem miserabile spectaculum prseliandi. Utro^
imbrcslapidum cum ingenli fragore dimittunl, suppo- biquecaditpestilentiorum caterva, utrobique proslcr-'
sito igne portas incendunt, murorum aditihus minutis nilur, utrobique eliam jugulatur : quando ipsiquino*
irrumpunt. Deinde civiialcm gloriose intranles, viam sirornm gladios effugiebant, suorum gladio peribant^i
sibi ferro aperiunt. At ubi feroccs nostrorum animos Repletur itaque civilas permisto funere, et mortium
sustinere non possunt, intraArenas,qurevalidiorimu- cadaveribus huraanorum''. *Quocunque oculorura vt-
ro anliquioiis Kdiriciic cingebantur, semuniendos in- sus excurreret, itabtimana; strages, ut occisi patebant
cludunt. Sed ubi visum esl illis quosdain a nostris ^ in- animalium greges k Compita viarum plena cadavere,
scqui, qui se in pracdam invoiverant, illico praevcnli reliquum terrac concretum sanguine erat. *
Miserabile
anlcquam se in castro fllo Arenarum rcciperent, jugu- funus patebal in domibus, et ubi domorum abdita
lali sunt. Plerique tamen nostrorum e vulgo, qui perlustrasses, jacentes >" mortuos Teperires. Per viaS
pruHkc inhiantes exstiterant, gladii pervenlione co:i- quoque urbis jacere hominum cadavera cerneres, mi-
tisi e 8unl. *
Non quo paienti f virUile intcr pliirimos C naci quodam vultu, et ferocitale quadani4mmani, tan
Ijoc pairarent, sed -quasi latrocinanlium more, qnam adbuc
quos in ipsa belloruin acie positi. Erat " iri

TEXTUS TUDENSIS.
(cs, Paulum
adorsi sunl dicentes : Non illam quam insequentes, plnres eorum
antequara se in caslro
(iicebas, Goltbis betlandi scgnitiem cernimus
iu Arenarum reciperent, ancipiti peremeruni' gladio
liiuliam eniin in illis andaciaiii ct vincendi videiniis PliMMque tainen e vulgo nosirorum, qu\ praedae inhia-
(•onslantiam. Hoec quai excij>iinus vulnera doceul, bant, gladio concisi sunt.
qnod tam ktus h\ boslem projicimit, et ante
Vi.Iidos 19. Surgit et nova inter sediliosos seditio : et dum
Iragor ipserfeferrff, quainpercnssio vitain cxslinguat. suspicionem proditionis cives ipsi vel incoiae ad suo-
Qnorum Paiilus deicrritus verbis, mulliplici despe- rum aliquos referunt, gladio vindice hos in quibus
rationis Jacnlo frangebalur °. suspicio vertebalur, interimunt. Erat siquidem valida
18. Gotlhi vero constaiilius dimicantes, victoriam perlurbatio, ita ut Paulus proprium quemdam de suisi
:iam recrasfinari dolentes, acriori animositate inanibus suorum ante se jugulari prospiciens> siiun*
insurgnnt viclos sepcronuiia reputantes, si cilo non esie vernulam lamentabiti voce clamaret, nec sic mo-
vincerent. Uadc ferociori quain fuerant incensione riiuro in aliquo subvcniret, unde effectus exsancuis
commoii, usquc in horain dici quiniain conlinuis ettreraebundus, asuisipsisommno contemnitur. Nam
praeliorum iciiiius niuros civil.uis illidunt : imbres suspeclus et ipse ab incolis cum caeteris qui de Hispa-
iapidum fundilnilarii cum ingenti fragore diinitlunl, nia cum illo commeavcrant, habebatur ; ne ille ad
siippositoque igne portas incendunt et muros P irruni- liberationem sui eorum excogitaret tradilionem :
p;int. Deindc civilatein gloriosc intrantes, viam sibi Hicpani vero ne irrogala incolis morte ad religiosim
lcrro aperiunt. At iibiferoces nostrorum animos siis- iransirent regem. Quid miilta? Fit intra urbem, mise=-
liiierc nonpossuni, iiilra Areiias, qua; validiori muro |) rabile spectaculum pnrliandi ulrobique cadit perft- :

aiirK|uioris «dilicii cingebantur, se rauniendos inclu- dorum caterva, utrobique prostcrniUir, utrobiqiio
diiiit. Sed ubi nostri hoc persenserunt,posl eos fortiter jiignlatur ; et qui noslrorum gladios evadebanl, arni.s
NGT^J.
a F., dimicantes. ^ Ms. : Repletur... civitas permisto funere mortiutn
b Ms., cum victoriam, etc. et cadaveribus humanorum.
F., antiquioribus cedificiis^ ' Id.: aut humana: strages, aut snbjicisse patebanl
Id., e nostrjs. o.nimulia gregcs.
Id., proeventiorie occisi. " h\.,patentes.
t Id., palienti. ° F., positi essent. Erat, tlc.
In ms. deest nova, ° llisp. illust., anyebattir.
h Deesl ct in F. P Ibi deesl tHiUos.
]).,vernutam. i Ms., asuis.
F., existimaretur.
78.1 HIST. REBELLIONIS PAULI ADV. WAMBAM. 786

TEXTUS LEGITIMUS
incn color dcformis, Inrida pellis, liorror immanis, A uidis ambilione potius quam ordlne praeounte perce-

fclor intolerabilis. Quidam etiam de ipsis jacentibus ccperat, tabefactus deposuit. Miro occultoquc Dei

niortnis, qui lapthalia cxceperant vulnera mortis judicio id agentc, ut eodem die perccptum lyiannus
* regnuni deponeret, quo rcligiosus princcps regnandi
fipcciem simulabant, ul mortis evaderenl causani :

cum tamen et vidneris jugulo , cl farais confecti Domino percepissct. Erat cniin dies illa
sceptruai a
olade nec ipsi mortem cvaderent, excepto uno, cui Kalendarum Seplenjbriumj in qua principem nostruni
simulare mortcni, viiam mercasse probatum est. * pridem <i
constabat regale assumpsisse fastigiun).
20. Scd haec et his similia Paulus jam tyrannidis H;cc crgo est dics, in qua revoluti anni orbita red-
immanilatc depusita cuni magno cordis suspirio Geri cunte, irruplio patuit urbis. In hac pra;sunipta « a

deplorabal, cum nec liosli resistere, ncc suis posset tyranno rcgalis deponilur veslis ; in hac sanguinca
uilo modo subvenire. Accessil tamen ad eum insul- infcrlur ullio inimicis.

tatuinis illi vir quidam e sua orlus familia. Quid hic,. 21. Terlia igilur posl hjcc jam dies advencral,

ait, assistis? Ubi sunt consiiiarii tui, qui tc ad istud cum Paulus ipse post noctis alta suspiria ullimuia
perdijxeruul « calamitatis ludibrium? Quid libi pro- sui funus exspcctat f. Facto enim mjipe, cum liis

ftiit contra luos insorgere, cum nec tibi, ncc luis quos asseclas pioditionis ^ suac hal)ueral, vcrbu:ii

nunc valeas in tanta mortis clade prodesse? Haec di- B habere coepil, ut aut valc ultimum sibi dicercnt, aul

ccns insultabal iili, non tara conviciandi voto, quam si possent, salutis suae adbuc in aliquo consulercnt.

ainaritiidinis provocatus studio. Sed cum ab illo^» Tunc Argebadus ^ Narbonensis ecclesiae praesul, com-
blandis horiaretur sermonibus, utdolori ejusparceret, muni consilio ad, j)rincipera raittitur, qui vilam ro-
et confusioni confusionciu non adderel lando'm elipse
; garet,qui offensis veniam precaretur. Nara oblalisDeo
\n gradibus marraoreis consislens, in quibus ista iUi hostiis, jara in ipsis veslimentis, cuni quibusdominici
liisultalurus ailvcneral, descensuin concitura fecit, corporis et sanguinis graliam communionis sanctx
sicque in oculis ipsius Pauli circumventus a suis, perceperat ,
"
in quibus non tain n^iortis ex;rema
jugulalus occubuit. Quibus Paulus : Quid huic •"
quac- damna cxcipere quara insepultum se obvolvi curaret.
ritis? aiebat. Meus est^ inquil, non pereat. Et ul Quippe cui sepultura pro merilo negaretur, si suae
rcservarclur, frequenli vocum iaraentatione orabat. patratiouis exciperel jugiilum ». Jam Argebadus an-
Scd jam contemptui habilus, quasi ct ipsc contimip tistcs rogaturus veniam, ab eis exierat. ' Et ecce
moriturus, audiri non potcrat. Tunc omnimoda de- progressum celerem prinoipis cura sestimabili i ag-
spcralio;ie perraolus, regalia indumenla, quac tyran- mine pugnatorum quarlo fere ab urbe niilliarlQ vi-

TEXTUS TUDENSIS.
suornm peribant. Uepletur itaque civilas permisLo Q quibus isla illi insuUaluiusadvenerat, in oculis ipsius
funerc mortuorum cadaveribus huinanoruin. Misera- "
Pauli circuniveulus
'
'
" ' "
a s lis, jugulatus occubuit. Pau-
'
' '
'
'

bile eliam funus erat in doraibus cl ubi domorum : lus autem Quid liuic qua;rilis ? tremebundus clama-
:

;jbdita perlustrasses, patcntes morluos rcperires : but meus est, dicens, nc poreat et ut reseivarc-
: :

per vias ^ quoque et ptateas urbis jacerc hominum
cadavera cerneres minaci quodara vullu et ferocitate
immani, tanquara esseiil adhuc in ipsa beilorum acie
positi. Eruttamcn coior deformis, c«/m lurida, horior
iinmanis, felor inlolerabilis. Quidain etiara de ipsis
jacenlibus adhuc vivh, qiii exceperanl letbalia vulne-
ra viovlis, spcciem mortuorum siraulabanl, ut inorlem
cvadere possent.
20. H;t;c et his similia Paulus lieri vidcns, tyraii-
iiidis ferocilate deposila, magna cordis anxietale ac
Viiseria strimjcbdlar : cum nec hosti rcsistere , nec
suis possel in aliquo suhvenire. Accessit lamen ad
«um insultaturus illi vir quidain orlus ex farailia sua.
Quid hic, ail, assislis? Lliii sunl consiliarii tui, qui
leadislud perduxerunt calainitalis ludibriura? Quid
libi prolliit contra tuos insurgere, cuin nec libi ncc
luis minime nunc valeas in lauta raortis ('lade pro-
desse? ll;cc liiccns insnllahat ilU, non tam convi-
tur, frequenli vocum lamentatione orabat. Sedjam
conlemptui habitus, quasi et ipse continuo moritu-
rus, audiii non potciat. Tuiic oranimoda despeia-
tionc permolus, regalia indumcnta, qu;epatius ly-
raiinidis ainhilionc, quam ordine prjccunte perccpe-
rat, tahefaclus dep )suit. Miro occultoquc Dei judicio
id ;ig(;nle, ut ea die pcrccpluin tyrannidis regnum
dfpjiicrct, qua rcligiosus piinccps regnandi scep-
Iruni a Doinino perccpisset. Erat enini dies illa Ka-
lend. Scpteinb. in qua princpom noslrura constabat
rogale assuinpjissa fasligiuin. In liac ergo die ir-
riiplio paliiii. urbis, tyrannus Paulus regalia de-
posuil indumcnla, ct sanguinca ullio Hlata cst ini-
niicis.
21. Tertia posl h;tc dies advcneiat, cum Paulus
i-v posl noctis siispiiia ulliinum sui funus exspccia
alque ciiin iis, cum quibus consiliti suie pcrd\lionis ha-
' hueiai, verhum Iiahere capil ul aut vale sjbi uUi- :

(.iandi voto, qusni ainaritudinis stu,lio provocatus, inum dicerent ; aut, si pubscnt, saluti su;e in aliquo
Sed cuin ah illo blandis horlaretur sormonihus, ut consulerent. Tunc .\rgchaudus .Narhoncnsis episco-
ilulori
cjus parccret, et confusioiieni confiisioni iion pus communi consilio ad principem inillilur, qui
aJderet; in ipsis giadihus marraoreis coiisisteiis, in vitain rogaivt oircnsis, ct veniam prccarctur, Qui
NOT^.
" F., perdHxerc. veslimmlis quidum quod Dominici corporis et sangui'
'•Id., illum, nis gratiiim... perccperunl, in quibus non lam... (.am-
• F. male, hinc. na excipercnl, quam iiisepullos se obvotvi curarent :
•• F., prwdictttm, quippc quibus scpullura... ncgurclur, »ive palralionii
" D., pra^scripla. nxciperenl jufjutum: Siiii ncc lcxlus nostcr p._'rspicuus
[ F., exspcclabal, ;ipparct. Planior, licel brevior Luc;\s TuJcnsis.
^ hl., perdttionis. I F., inasliiitabili.
^ Id. hic et infra, Argabadus ^ Ms.,pronV2s, hahct duas.
.Ms. coriuptc : iVflm «6/«/»« dc hoslis, nam ipsis ' pro Jrtin
Ul., «(/«/hmi
787 S. JCLiAM EPISCOPI TOLETANl 78«
TEXTCS LEGITIMUS.
dcnatoccursurus» eiderapriudpidecquo desilivitb, A liisii. Non illas uliore gladio pcrdain. Kon hodie
bumo proRiernilur 0, ycpiara deprecalur. !n cujus cujusqnam sanguincm fundani,- *
ncc quandoque
occursu princeps equum paulispcr lenuit, el ut erai vilam exslinguam. *
Quanquaro lalium offensa im-
!nisericordi;« visceribus alfluens, cl ipse illacrymans, puniia non transeat. Cui venerabilis vir diutme *> iu-

sublevari episcopum a terra pnecepit. Qui vir rur- sistebat, ul quorum viiam nuUam in
sibi donasset,

sum iacrymarum singultibus interclusus»

erectus, his jaciurara uUionis exerccret. S>ed princeps mox
lamentabili voce aiebat Hcu ^ peccavimus in coe-
: ! pcrcito furore inclemeniior reddilus Jam ne, ail,j :

lum et coram te, sacraiissime princeps. Non suuius» alias atquc alias condilioncs raihi iraponatis s cur

digni, quibus cventus pietatis ina^ occurral, *

quibus \ilam vohis donasse sit satis. Tibi crgo soli me et|
;
vcnia conlata subveniat ' qui et promissam libi ma- loto pepcrcisse sufliciat, pro reliquis vcro nihil hc

culavirans fidem, et in lanto prolapsiunis devoluti rum promilto. £x hoc indignans quadam animi sac
suraus scelere. Parcat>oro»lua pieias cito, ne gla- censtone efferbnit, el concita progressione trinmpb
diosvindexreliqaiasnostrorum semineces exslingaat, potiturus victori* properabat :
*
excursus legationut
ne plusquam ccepil roucro aoimas peiat. Jubc jam ante se deslinans, ut nostri tandiu a bcllo abstii
exercitum ces&are a sanguine, cives civibus parcere. rent, quandiu omne robor exereilus cnra priucipe ad
Parvissimi quidem evasiraus gladium, sed pro parvis 6 capienda interiora urbis accedcret.
veniara deprecamur *. Parce crgo nostris i*eliquiis, 23. Festiuato tandem profectlonis itinere per'|

ut quia jam in cxtcros nostrorum emanavit jugu- vcnit princeps ad urbcm cum terribiiis pora{i

lum morlis, saliira remaneant quibus miserearis. Si exercituum admiratione. *

Erant enira ibi belloruii

coim prohibere cito nolueris cjpdem, nec ipsi qui- signa terrentia. Cumque sol refulsisset in clypcisj
dera incolse remanebunt ad urbis tnitionem. gemino terra ipsa luminc coruscabat. Ipsa quoqut
22. His dictis commotus religiosus princeps, in radiantiaarma fulgorem solis solito plus augebantJ
lacrymis.* non fuit inexorabilis. Quippe qui alto Sed quid dicam? qu% ibifuerii excrciluum pompaij
quodam cordfs sui arcauo scirct, sibi totum perire quis decor armorum, qu.i; species juvenum, qo
«{UJdquid dicebalur periisse, si precauli veniam non consensio aniraonim, explicare quis poterit? ubi di-
prxstitisset. Haec igitur princeps precanli « viro vina protectio eTidentis signi ostensione monstrata
verba respondit. Certirai tene, ait, quod dixero. est. Visus est i enim, ut ferlur, cuidam externae
*
Yiclus prccibus luis, dono Ubi anlmas quas pe- gentis homini augelorum excubiis protectus leligiosi
TEXTUS TUDENSIS.
oblatis Dpo hostiis, in ipsis vestimenlis quibus do- C 22. His audiiis commolus religiosus princeps cum
nnnici coipons et sanguinis peregerat $acramentum, lacrymis episeopo dixit : Victus precibus tuis, iJoBO
principem adiit royalurus : et quarto fere ab urbe tibi animas quas pelisti, et non iilas ullore gladio
inilliario prirtcipi dedit occursum irKBStimabiH pugna- perdain, nec bodie cnjusquain sanguinera fundam,
torura agmine eonstipalo. Qtiem ut vidit episcopu^, quanqiiam talium onensa- nira transeat uupunila.
de equo prosiliil, et bumo prostratv^, vcniam preca^ Cui venerabilis prwsul diutine insistebat, ut quo- '

hatur. \a cujus occursu princeps equuni paulisper
lenuit, el ut erai njisericordia? visccribus affluens,
et i()se iliacrymans sublevari episcopum a terra prae-
cepit.. Episcopus autem lacrymarum singuUibus in-
terclusus, lamenlaljili vocc dicebat : Ileu ! peccavi-
inos in ccelura et coram te, sacratissime princcps.
T^D suinus digni quibus eventus tux pietatis oc~
eurrat. Qiii et promissam tibi maculaviinus fidem,
el in tanio suiuus proiapsionis scelere devoluti '>.
Parcat oraiioni tua pietas cilo, nec gladius vindex
semineces nostrorura reiiquias exstinguat, nec phis
quam coepit mucro aniinas petat. Jube jam exerci-
tum cessare a sanguine, et civem civibus parceie :
panci siquidem evasimus gladium, sed pro paucis
veniam deprecamur. Parce mlsericorditer noslris
reliquiis, ut quia jam in cajteros nostrorum cmanavit
jugulura inorlis, sallem remaneant aliqui quibus nii-
serearis. Si enini cito non peperceris, nec
remancbunl incolai ad urbis tnitioucm.
• F. male, occursus.
^ Id., desituit.
< Id. haiid bene, prostitailur.
«»
M., En.
« Id. hic ct infra corrupte, summui.
nim sibi donaverat vitam, nuilara in eis exerceret
damnalionis jacturam. Sed princeps raox furore
commoius inclementior redditus dixit : De ccetero
nobis aiias conjiiiones non imponatis, cum vitam
vobis donasse sit satis. Tibi aulem soli ex toto me
pepercisse suniciat ; pro reliquis vero nihil horuiQ
promiito. Ex hoc " indignans quadam animi succea-
sione eJTerbuit : el concita progressione iriumphuM
potiturns victoriae properat ad urbem capiendam.
SS. Appropinqmnte autem principe glorioso " cum
incredibiliexercituum muitiludine, cum sol refuUis-
set in clypeis, gemino terra ipsa " luniine corusca-
bat. Erant ibi innumera hellorum signa terrentia,
r» el ipsa quoque arma radiantia fulgorem solis solilo
plus augebant. Sed quid p dicam? Qua; ibi /'ujt cxer-
citus pompa, quis decor armorura, quae specie»
juvenum , quis robur pugnalorum , qufc eoncordia
ipsi quiJem animorum singntn explicarei quis polerit? Maxitne
cum manifestc diviua proieclio affuerit ' : quod CW'
NOT/E.
^ Hisp. lllustr., voluti.
1 nimis perperam divitiw, pro rfiuftn*»
Ilisp. illusl.
bancque lectionem codicis noslri pratulimus omi»'
bus in Juliano genuino.
•n Hisp. iihist., Et kwc.

' W%., venia deprecatur. " JIs., gtoriose.

* D., imprecanii. ° Hisp., illust.. lamen ipsCt pro terra ipsa.
^ F., diutius, ms., divine sed nos diutiae pnr.po-
: P Ms., qui.
itiiausex ms. Luc.-c Tu lensis, cujus meminimus m- 1 1d., qua; concordia animorum singulorum e.rplir

tcrins in texlu hnj;is coluiiiuui. care, elc.

«
> KK, impomlis. Id., uffuit.
i ^., VuujB a:.
7S9 niST. REBELLIOMS PAL'LI ADV. WAMBAtt. m
TEXTUS LEGITrMUS.
principis cxcrcitus csse, angelosque ipsds super ca- ^ capillis ejus inanus f teaeales, pedisequa illum pro~

sira ipsius exercitus volilaiiouc suocproteciionis si»na

fectione oblaturi • principi deferunl.

poriendere. Sed paulisper hax el lalia sub silentio 25. Quo vtso, princeps prolensis curn lacryniis ad

relinquentes, suscepti operis oi<Hnem exsequamur. CflDlum manibus ail Te, Dcus, toUaudo Regem om-
:

24. Cura enim in unum congrci^aium jam princeps nium regum, qui humiliasti sictil tulneratum super-
fiensissct esercitiim, eminus ab urbe fere uno sladio bum, el in virtute brachii tui contrivisti adversarios meos
positus, incredibili animi accensione permotus, dis- (Ps. Lxxxviu, 11). Ha^c ethissimiba fletibus inter-

ponit duces, subtegit plebes, dividil acies, et qurbus clususi' princeps aiebat ». Sed mox lyrannus idem
jiiodis pugnam conficerent » instruebat :* prius tamen ereciisocuHs ul fatiem principis vidit, statim se
iJisposita ul pridem fueral, viiorum foriium acie, humo prostravit^ sibique cingulum solvit : jam qui-
perjuga Ynontium et orara maritimam i», quae.Franciae dem exanimis, et nimio pavore turbatus, quid sibi ac-
parlibus conjunguntur, ut libera et expedita bellanr cideretnonattendens.Spectabilequiddani oculis eral,

lium nianus ocius deccrtafidi pryecepia <=

perficeret, quomodo de lam sublimi licetprajrepiiordiois culmine
quod ^ oihil adversumab externis gentibus pcrscn- in hac subita humiiiatione et plena jam contumelia

sisset. *
Tunc electos quosque de ducibns miltit, qui venisset J. Cernere eral magnuni aliquid, quam faci-
venis

et viribns et animis praestantiores essent,^ ui Paulum lis k fueralrerum ipsa mulalio : tam cilo videres i de-

C3eleros(|ue inceutores sediiionum ejus a cavernis jectum, quem pridem audieras gloriosum ; ei quem
Arcnarumabstraherent, in quibus se mortcm fugien- prasierita dies adbuc regem tenuer:H, tam prsecipiti

le» absconderant. Nec mora : cum iussa faclis ex- hipsu concidere in ruinam. Implcta satisplene est in

pierent, extrahilur siibiio Paulus ipse cum suis « istoprophelahs illa sententia. Vidi, iuquit, impium sn-
4le abditis Arenarum; sicquc pcr murura deposilus, perexaUatum,etetevatnmsupercedros Libani. Ei trans-
vililer conlrectatur. Dein omnis illa insolens multi- ivi °», et ecce non erat z et qucesivi eum, et non est in-

tudo Galliarum [G 'llorum] atque Francorum, qux venlus locus ejus. Quid multa? Cum jam ante equum
hiuc inde contra nostros pngitaiura confluxerat, cum principis Paulus ipse, vel caeteri hujusmodi factionis
immensis thesauris capta est ei dctenta. *
Cumque captl, perductique " consislerent : Cur in tanlo, ait,

caterva ilta pcrfida eum rcge suo capta jain in unum malo vesaniae prorupisiis, ut pro bonis mala mihi
consisterei, dcxlcra lajvaque astante exercitu, *
duo responderelis? Sed quid immorabor^lte el estotc sub
e ducibus no6tris equis insidentes, prutcnsts manibus custodiis deputati, quousque censura de vobis agilc-
liiac indcPaiitum in medio sui co::slitutuni innexas lur iiidicii.Viverc enim vobis donabo, etiamsi non

TEXTUS TUDENSIS.
cst enim an-
leslibns indiciis patuit eridenter. Visiis G inde ipsumper capiltof lenenles, donec itlum religioso.
geloi^um excubiis proiectus noster cxcrcitus, et ipsos principi ?>r(esentarent.
angclus super caslra coTv,sca volitali^me prolecttonis 25. Quo viso magnificus princeps protensis cuin
siuB sigua prmendere. Sei paulisper talia sub si- lacrymis in coelum manibus ail : Te Deum rcgcin
lentio relinquentcs, suscepti operis ordinem prose- oinnium regum collaudo, qui humiliasli sicut vul-
quamur. neralum superbuin, et in virtule bracbii tui contri-
24. Cumque iii unum congregatum jam princeps visti adversarios roeos. Hoec et his similia fleiibus
sensisset exercitum, eniinus ab urbe fere uuo sladio uUercIusus, princeps aiebat. Sed mox tyrannus idein
positus, incredibiii ^n\m\ uccessione permotus, ciispo- crcclis oculis ut faciem principis viiiit, statiin se
iiitduces, ordiuat plebcs, dividit acies, et quibus bumo prostravit, sibique cingulum solvit, et cotlo
niodis pugnam coiiQcereat, inslruebal. Siquidem suo ligavit : jam quidem cxanimis, et nimio pavore
famadetuleraty quod Franci conveniebant ad auxiiium turbatos, quid iili accideret non attendens. Specla-
perfidorum. Tunc eleclos quosque de ducibus roillit bile quidem erat qiiomodo de tam subli-ni
oculis,
yiribus etanirais praJstanliorcs.ulPaulumcictcrosqiie culmine, in hac stibito humi-
iicet pi-ajrepli ordinis
incciitores seditioiium a caveriiis Arenarum absLra- liatione Pautum reprobum devenisse. Erat cernere
herent, in quibus se mortem fugientes absconderant.. magnum, quam facilis fuerat rerum ipsa mutatio :
Necinora : cum jussa faciis eApIerent, extrabitur tam cito " pridem viderant
videre dejecium quem
subito Paulus cum
de abdilis Areirarum, ei per
sociis gloriosom : et quemdies adhuc regem
pn.eteiiia
inuram dcpositus viiiler coalrcclaiur. Deinde omnis tenuerat, tam praecipiti lapsu conciderei in ruinani.
illa luulliliido Gallorum ati|ao Francorum, quae hinc ImpJela satis est i» ipso proyhelia ([asi dicil : Vidi
p
iiide coolra wostros pugnaliira confluxeral, cum im- itn^ium swperetewttum et exaltatum sicut cedros Li-
meosis thesauris capia esl et dctenta. Deferebalur bani. Transivi,.et ecce nonerat : qua^sivi eum, et non
nequissimus Paultts aduobus *]in\b\\^noslri&in.$cden- e$tinventus loais ejus. Quid multa? cum jam ante
(ibus equis, ex ulraque parte piotensis uianibus, hinc principis equum Paulus,el caiieri Imjusmoiii factio-

NOT^.
• P., pugna conficeretur, I Id. qxiod sibi acccderet non ntfendens ,
corrupte :

^ Id., ora maritima. spectabitis ocutis erat, qnomodo de tam si*i-

quidam
• Id., eo deccrtandi pralii pnccepta,
blimi licet prwcepii ordinis culmine in adsubilo kutniT
•*
Id., qao. tiationeet ptebemjam contumeiiam invenisset.
• Id., suis sociis. ^ Id., facite.
' D., inexis. . . manibus. ' F,, tidere.
' .Ms., obtaturum, «• El Iransivi, etc., adjecimus ex ms.
^ F., inL\rclu*is » D., productique.
.^ Ok., aijchal. •Ms.,7Mflm. . . . videreni.
791 S. JCLIANI EPISCOPl TOLETAM 792
TEXTUS LEGITIMUS.
niereamiui. Tunc divisos per exercilum omnes <le- A genti quamplurima de Ihcsauris dominicis rapta, et

pulaiis ct " soUicilis cuslodibuslradiit t. Francorum coronara illam aurearo, quam divse memoriae Rec-
tiuncn quiquc capli esscnl, digne traclari jubentur. caredus princepsadcorpus beatissimi Felicis obtule-
Eraut eiiim aliqui corum oobilissimis parentibus ge- rat, quam idem Paulus insano capiti suo imponere
nitipro obsidibusdati. CiEteri vero*aliq»ii exFrancis, ausus est tota hxc inunum collecta studiosius or-
:

aliqui*exSaxonibusf erant.quosomnes iu unum mu- dinaret secemere, et devolissime, prout cuique com-
nificenlia^ rcgali Iionoratos « posldecimam oclavam- petebal ecclesiac, intenderet reformare.
quc diem, qua capti fuerant, remittit ad propria, non 27. Tertia jam post victoriara victoribus advene-

de!)cre diccns victorem inclementem viciis existerc. rat dies, ei Paulus ipsc onuslus ferro cum caeteris

2G. Primo quippe die pridie Kaicndarura Septem- f consedenti in Ihrono principi exbibetur. Tunc anll-
briura conlra Nemausensem urbem a nostris iuituni quorura more curva spina dorsi vestigiis regalibu&
est bellum. Sequenti die Kalendarum Seplcmbrium sua colla subraiilil, deinde corara exercitibus cuuctis
civitatis ipsius irruptio facta esl, Tertio quoque die, adjudicalur cura cseteris uuivcrsorum judicio, ut
qui fuit 8 quarlo Noiiarum Septcmbrium, Paulus mortem exciperet ^, qui mortera principi pncparas-
lyraunus cclebri captus dclentione devincitur. Sed set '. Sed nulb mortis super eos illata senteniia, de-

post bapc religiosi principis animus de reparatione B calvationis tanium praecipitur " sastinere vindictain.
jrruptae urbis sollicitus statim murorura cava refor- Ferebatur tamen quoruradara opinio " Francos
inat, incensjis porlas rcnovat, ijisepultis tumulum quantocius ad ereptionem capli occurrere. Sed prin-
praestat, incolis ablatam pra;i!am restituens, ei exul- ceps occasionem cura Francis praerandi opperiens,
cerata quajque publico ;crario fovcns. Jubet ta- nec solum istius causae, sed et praeteritas gentis suae

nien Ihesauri omnem quam ceperanl •» copiara, di- cupiens vindicare injurias suslincbat quoliiiic aniino
ligeuliori servare custodia, non avarilise quaestu ille- forti exspectans illorum occursum : deceriari modis

clus. sed amore divino provocalus : scilicel ut res omnibus parabatilr " : sed cura nulli Franci p ad
sacratai Dco fiicilius possenl secerni i, et cullibus bcllandura accederent, ipse poiius i illis se occursu-
divinis reslilui. Cumulavcrat enim nefandissimus rum devoverat, nisi malurato sui cordis suoruraque
ipse i Pauluspeccatopeccatum,dum tyrannidiadjun- opiiraaiura revocarctur consiho, ue disrupia pactionis
'
gerel sacrilegium. "
Nam ut quidam sapiens dicit, int:r ulramque geniera proraissio impctendi sangui -
nisi sacris ccclesiis intulisset spoliura, non esset mide nis esset occasio. Sed cum contra hos , ut dictum

suura florerel ajrarium. IJnde factum est, ut vasa ar- C est, bellum conficere raoliretur, jam quarta dies efflu-

TEXTUS TUDENSIS.
nis' capti jaceren/, gloriosus princeps dixit : Cur in tarilo porlas innomtj insepuitis tumulura praeslat, incolis
malo vesaniae prorupistis, ut pro bouis mala mihi ablatam praidam restituens, el exulcerata quajque *
redderetis. S>tid hlc quid jnorafcor." ite el estote sub publico ;erario fovens. Jubet tamen thesaurorum
custodiis depMtatJs, quousque de vobis censura judicii omnem quam ceperal copiara, diligentiori servare
agitetur. \ivere enim vobis donabo, etsi non merea- custodia : non illectus avariliaj qusestu, sed amore
miui. Tunc divisos pcr exercitum onines deputatis provocatus diviiio scilicet, ut res sacratac Deo pos-
:

et sollieitis cuslodibus iradidit. Franci tainen, qui sent facilius iniienin", et cultibus divinis reslitui. Cu-
capii fuerant, benigne traclari jubentur. Erant enim mulaveral enim nefandissimus Paulus peccalis pec-
aHqui eorum nobilissimis parenlibus geniti : qui catum, dum lyrannidi adjunxit sacrilegium. \ju\z
Paulo perfido, ut a FraiKis ei subveniretur, crant pro nisi sacris ecclesiis intulisset spolium, non illiesse
obsidibus dali; cacteri " vero ex Saxonibus erant. videbatur, unde suum floreret aerarium. Unde factum
Quos " oranes in unum muniilcenlia regali onustos est, ut vasa auri et argenli quampluriuia de thesau-
posl ociavam decimam diem quam capti fuerant, ris dominicis raperet; et coronam illam auream,
tibere remisit ad propria , non debere, diceus, viclo- quam divae memoriae Reccaredus christianissimus
rem inclementem victis existere. princeps ad corpus bealissimi Felicis obtulerat,
26. Primo die Kalend. Sept. contra Ncraausen- idein Paulus insano capili suo imponeret. Tota h;ec
sem urbcm a nostris inclioatum est bel!u;n et se- : in unum collecla jubet princeps prout cuique compe-
quenii die civitalis ipsius irruptio facla esl : lertia tebat ecclesiae integre reformari.
quoque die, quce fuit quarto Nonarum Septeinbris, j) 27. Terlia jam post victoriam vrcloribus venerat
civitas ipsa celei>ri captione devicta est. Sed posthaec dies, el Paulus onustus ferro cum cajleris complicibut
religiosi principis aninius de reparatione captce urbis malitiw suce considenti in Ihrono principi exhibetur.
sollicitus siatim murorara cava reformat, incensas Tunc antiquorum more, curvata spina dorsi vesli.
NOT^.
Deest in F. et. " D., ut prcecipitur.
1> Id., Iradil. " F., opinione.
c Ms., Aijonibtis " Id. : Sed princeps. . . tustinebat. . . illorum
d*Id., niumficenli. Qccursum, cum quibus decertare modis omnibus paru-
e Id., onustos. bat.
f
F. non benc omisit, pridie, ut ex sequcnlibus p Id., nullus e Fraruis.
p:ilel. 1 Id., prius.
s In ms. deest qui fuii. ' D.jhoc.
h F. male, coeperant. Hisp. illustr., pactionis.
*

i Ms- secernere. * Ibi sed pro ccsteri.

j F.,i//e. Ibi post pro qnos.

k Ms., exciperenl. » Ms. quoque.
,

1 Id., pra:parassent.
105 HIST. REBELLIONIS PAULI ADY. WAMBAM. 704

TEXTUS LEGITIMIIS.
xerat, cx quo ci Paulurn ceperat ", et adversae gen- A te jam gladios suis imminere cervicibus ccrncrcnt.
tls occursura nihilomiaus suslinebal. Scd nulla ho- decompendiofugsevitamse lucrasse ^ moustrarent i'.

slis pncsumptio, nullus cvenlus, nullaprorsus hosli- Multas scilicet prscdas in hac turbatione nostris exer-
lis conventio monstrabatur. Quippe cum el *> Fran- citibus relinqucntes, tam de hominibus qui eos se-
ciac munilissimae urbes jum uhimum sui, ul fercba- qui n(m potcrant, quam etiaiu de juraentis sive sub-

lur, excidium deplorarcut, et cives quique earum, ne stantiis, quae multipliciter et > plaustris sibi addnxe-

a noslris pnevenirentur, relictis urbibus longe late- rantsuffectura. Et utique jam lecta bellantium ma-
queincertis sedibus vagarcnlur, latebrosis scilicel nus a principe destinata poterat eos belligerosis in

vitam compendiis munienles. Nam et religiosus curribus i assequi ; sed lam sordida illorum exstilit
princeps eminus a Nemausensi ' urbe in plana cum fuga, ac etiam tam citata finium suorum occurrcrunt
exercilu consislcbat. liiic castra posuil, miraque ce- latibula, ul quo fugerent, quo lalerent aique cousi-
lerilate muro firmissimo'1 circumdedit. Ubi cum ad- sterenl, nulla omnino censerentur '' vestigia ^ reli-

ventum hoslium sustincret, subilo prsecurrenti nun- quisse.

tio audit unum e ducibus Francise nomine Lupum in 28. Unde comperlo princeps,. quod Lupum cum
*
Bcterrensi territorio hosliliter accessisse. Unde caeteris invenire non posset '", placida progressione
quintajara poslquara Paulum ceperat ^ die, de Ne- B Narbonam contendcns, urbem victor ingredilur. Ubi°
mausensi urbe '
egressus, concita velocitate cum disrupta quaeque Narboiiensis proviiicia) cxesa, atque
exercilu properans, delatas iniraici nisus cst praeve- depasta, ' qucc eidem ternB magnis febribus anhe-
nire insidias. Sed Lupus ipse juxta villam cui Aspe- lanti, deprocdatione noslrorum el incursione appulsa
riano vocabulum fertur, regressura principis audiens, sunt, munere placat °, *
dispositione reformal, con-
ita tcrrificatus aufugii, ut exercitus duci, et dux ciliis iiistniit. St.itum quoque rcrum mira pace com-
cnercitui videretur deesse. Noncnim fugicndo vel f, ponit. Lecla illic pra;sidia bellalorum dimiltit, radi-
ipsc suos suslinuit, vel sui eum poluerunt ullo modo ces ab ea omnis rebellionis detersit. Judaos abegit,
assequi. Quippe quorum ita pavore dissoluta fuerant clementiores urbibus rcclores instiluit, per quos uti-
corda, ut non tam dispersis viarurn adilibus, quam que tanti mali placaretur offensa, et consluprata
montiura pracruptis elapsi pariter et currenles, ulpo- tantis sordibus terra novo judiciorum baptismate de-

TEXTUS TUDENSIS
giis regalibus sua colia submittit. Deinde coram bus ducibus Franciae, noraine Lupum, in Beter-
exercilibus cunciis adjudicaiur cum caeieris univer- rensi territorio hostiliier accessisse. Unde concita
soruin judicio, ut mortem exciperel, qui morlem velocitate egressus ciim exercilu properans dclatas
principi priieparassct. Sed noluit princeps eos mortis iniinici nisus est insidias prsevenire : sed Lupus ipse
sententia perdere, sed tantura decalvationis derisione juxta villaih cui Asperiano vocabulura fertur, re-
eos pr(ecipit onustos ferro ad prcesens sustinere vin grcssum principis audiens, ila territus fugit, ut exer-
dictam. Ferebatur tunc quorumdam opinio, Francos C citus duci, et dux exercitui videretur deesse. Non
et Teutonicos ad ereptioncm Pauli quantocius fes- enim fugiendo vel ipse suos sustinult, vel sui eum
linare. Sed princeps non solum ob lianc causam, ullo modo assequi potuerunt. Quippe quorum ila
verum etiam ob geiitis suse prjetcritas injurias vindi- pavore dissoluta fuerant corda, ut iion tam disper-
candas, cum Francis cupiebat acrius decertare, et sis viarum aditibus, quam montium praeruptis ela-
sustinebat quotidie animo fortiori. Sed cum nuUus psi (utpote jara gladium suis imraincre cervicibus
e Francis ad bellandum accederet, ipse polius illis cernerent) de coinpendio fugaj vitara se lucrasse
8e occursurum devoverat, nisi fidelitatis revocare- monslrabant : mullas praedas hac perturbatione no-
tur consilio ne pacis inler utramquc gentem fir-
: stris exercilibus relinquentes tara de hominibus, qui
mata pactio rumperetnr a Gotthis. Sustinebat autem, eos sequi non poterant, quam de juincnlis sive
ul dictum est, eorum adventum ; et jani quarla substanliis, quse raullipliciter innumcrabilibus plau-
dics effluxerat cx quo Paulum ceperat; et nulla ho- stris adduxerant. Et utique jain lecla bellantium
stis praesuinptio, nullus eventiis, nulia prorsus hosti-
inanus a principe desliiiaia poterat eos belligcrosis
lisconventio monslrabatur. Jam prwterea Franciae incursibus asscqui ; sed lam vclox illorum cxstitit
munilissiniK urbes ultiraum sui, ut ferebatur, exci- fuga, et tam citato finium suoniin occurrere lalibula,
dium deplorabant, et cives caruin ne a nostris prs- ut quo fugerent, quo laterent atque consislerent,
venirentur, relictis urbibus longe latcque incertis nuUa oranino censeientur vesligia reliquisse.
sedibus vagabantur, latebrosis scilicet vitam com- 28. Unde comperlo princcps, quod Lupus cum
pendiis munientcs. Nam et religiosus princeps suis inveniri non posset, placida progressione Nar-
emiuus a Nemausensi urbe in plano cum exercilu \) bonam contendens, urbemvictor ingreditur. /fc» quae-
consistebat. lllic castra posuit, miraque celeritate que p diri/pta atque depasta afr /jos(j6us fucrant, ju-
NeniausensemurbemfortissimismurisetvaUoinstau- bet princeps sollicite itistatirare, atque Karbonensem
rarifecit. Ubi cum advenlum hostium sustincrel, prorijinam r^-jjn disposilioiie leformal, consiliis in-
subito percurrente nuntio audit unum ex iiobiliori- slruit, Judicos abjicit, clemenliores rectores insliluit,

NOTiE.
« F. male, coeperat, i In eod decst el.
^ Ms., Quippequc c/, elc. i Id., excursibus.
* F., Nemauso. •>
!d., censerctur,
^ Id., fortissimo. 1 D., nullo. . . vcstigio.
•^
Id. male, copperat. "" Ms., posscnt.
' Id., infugiendo. n F., ibi.
^ Ms., rclucrasse. ° Ms., placata.
^ F. monstrarcntur. V Hisp. Ulust., ibique quce.
 : ,

785 S. JULIANI EPISCOPI TOLETAKl 790

TEXTUS LEGITIMUS.
piirgata remiiterclur ad vcniain. *
Nam in eo quod A signum scecula sccutura elaroabunt , ita so/ittio-

crccta Galliarnm lerra sorilo supcrbije faslus « co- soruiu ignominia uoii cxcidat a menioria futu-
iburuo i>ese ^ atloUerat ', ila tiiclemeatiori dcprjc- rorum.
dalioDc delrita ^ est, ct erasa nuuunis, atquc dcpa- 50. Etenim quarto fere ab irrbc rcgia milliario
sta substauttis, ut mcrilo per hoc credatur, quidquid Paulus princcps tyrannidis, vei cieleri incenlores se-

rubiginis scu neqoitiarum coiHmxerat, amisisse « \ ditionmu (^us decalvalis capitibus, abrasis barbis,
S9. E&baus(is deii>de pnnccps G^liiis, alque edo- pedibusqne nudatis, sub squalenlibtis veste vel ha-
miiis ', secunis directo ^ ad Hispaniam iliaere bitu induti, caiuclorum vebiculis " imi>onunlur. Uex
coinmcavit, nuKos post se Gallorum raotus rormi- ipse proditionis " prxibat in capite oiuni confusionis
dans, nullas eliam Francorum pcrliinesceos Insi- ignoniinia dignus, et picea ex coriis p laurca coro-
dias : cerla ^ sciens neminem esse, qui aut dc suis ualus. Scquebatur dcinde bunc regem suum longa
pugnas i, aut de externis gcntibus patraret insidias. dcdnctioiie ordo suorunt dispositos minislroruia
Tanta enim virlule aniini atque constantia circumpo- eisdem omnes quibus reluium est vebiculis iiise-

sitas i barbarorum gentcs non sotum non extiminl, dentes , eisdeinqtie inclusionibos i acti hinc inde
scd contempsit ; ut eliani adhuc intra Galiiaspositus,. astantibus popuiis urbem intrantea. Nec enim isla

in tocura qui Canaba nuncupabalur ><, cunclo excr- " sine dispcnsatione justS judicii Dei eisdcm accessissc
citui,quod felicit^r exissent, relalione graiifica salis- credeudum est. Scilicel ut alta ac sublimia confu-
faccret omuesque ab eo statim loco absolverei. Ipse
; sionis eorum fastigia vehiculorum edoceret • sessio
quoquc Einam pcrvenieus , duorum Lbi dieitira
'
pnc onutibus subjeeta, etqui ullra kumanum morem
imraoraiioDe detentus esl. Sicque exinde profecfus,. asiu mcntis excetsa peiierant «, cxcclsiorem luercnt
secundis poiiius successilnis Hispaniam rediit, sc- coosensionis suse injuriam. Sint » ergo hsec insecu-
deiQquc sui sotii sexto postquam inde coMiniigravcrat tuiis reposila " saeculis, probis ad volum, improbis
inense repetiil. Et laraen sub quam ™ celebri triuin- ad exemplum , Gdclibus ad gaudium , infidis ad
pho regiam urbcra intravcrii, de iniraicis exsutians, tormenlum : tit uiraqne pm io conluitu < quodatn

cxplicare neccsse csl: ut sicat ingentis cjiis glorioe scse lectionis hujus insptciefts,^et qux 7 rectis semilis

TEXTUS
per quos lanli mali placarctur ofTensa, et constupra-
ta tantis sordibus terra oovo cmlestium inslhulioniim
baplisnwie depurata ad veniam adtnitlatur. Statura
otnnmm renim mira pace composuit, et radices ab
ca omnis rebcllionis detcrsit alque ibrtium bellato-
: Paulus princeps tyrannidis vel cocleri incentores s«-
rnm mnnus ihi dimisit.
29. ExbaustisdeinpriiicepsGalliis alqueedomitisv
securus directo itinerc ad Hispaniam commcavii
millos post se Gallorura motus formidans , nullas
Francoriim pcrtimesccns insidias : certo sciens, ne-
iiiiiiem csse priticipum vicinorntn, qui secum audeal
viribus decertare. Tanla enim virtute animi aiquc
constanlia erat fretus, ut circumposilas barbarorum
gentes non solum non titneret, sed contcmnerel : unde
adhuc iiitra Gallins posiliis in loco qtn Cntiat>at uun-
cupatur, ciincio exercitui, quod fornier et feliciter
egisset, retalionc gratifica satisfecit, omnesqiie ab eo
loco staiiiii absotvit. Ipse quoque Heliam [Elnam]
veniens , duontm ibi dierum moram fecit , sicquc
exindc profectus in » Hispaniam rediit, sedemque sui
solii sexto postquam inde co.iinieaverat raeiise rc-
peliit. Qiiam cctebri triumpbo Tvletannm urbem iii-
iraverit de inimicis exsuttans, cxpticare vet in paite
TU0E?^SIS.
Deccsse signuns 83&-
est, ut sicul ingcniis ejusgtoiiae
cub secniuraaaiaudabunt,ita scdiliosorum ignemiui»
non excidal a memoria fijturorum.
30. Etenim qiiarto fere ab urbe regia milliario
ditionum ejus decalvatis capitibus, abrasis barbis.
C pcdibnsque niidatis, in-.luti vilissimig taecis, camclo-
mm vehiculis iniponnntur. '-i^Piceibatflcapile "^*
pcr-
fiilorum rex ipse perdi/io«ia Pautus, onini confusionis
ignominia dignus, torona picea coronatus.Sequebator
deinde bunc regem suum longa deductione ordo
suorura, omiics quibus retatum est vehiculis insi-
dentes, eisdemque illusionibus acti, bine inde aslan-
tibus et sibilanlibus populis urbem intranlibus. Neo
enim istasine dispensaiione justijudicii Dei illisac-
cessisse credcadum est: scilicet, ut alta et sublimia
confusionis eoriiin fastigia vehicolorum edocerentur
Ij^sione [sessione] nimium ** pro|ecia. Et qiii nltra
liumanuin morera asiu «« mentis excelsa male pelie-
rant, eicclsiores iuerent suxcoHfusionis irtjurias. Smi
ergo liajc in secuturis reposita s;cculis probis ad yotunt,
improbis ad exempluiii, fidolibns ad «audimn, iiifide-
libus ad tormenlura : ut uiraquc pus in conluiiu

NOT.€.
• F., fnstn. f Id. ,coreis.
i>
Q., cvtlnirnosc. 'I Id., illusionibu».
e Ms.," attvlcral. ' F., doceret.
•^
Id., deterrita. » >Is., penetrant.
• l'!., comcetisionis.
«•
Id., carnisse.
f F., domitis. " D., sunt.
* In ms. decst directo. ' Ms., insecutoris posita.
X F., circuitu, ins. ut nos.
t"
F., cerlo.
> Id., pugnain. 7 D., et quod.
t ms. deest in, nt in Juiiauo genutno.^
j Id. haud bene, posilas circum. In
k Id., nuncupntur. a;i Hisp. illustr. perperam, subsecula.
' Id.el D., Helenam: mn., Herenam, '•b Ibi baud reclc, imponitur.
cc Ms., in ctrpite.
"» Id., tub quo.
" F. : rsl iqualten.ibus, vistc vel habilu camelorum •^J Id,, in imo.
induli, vehiculis, elc. «e Uisp. illusl., fasla.
" M*. coirujttc, perdictio.
 707 UIST. UEBELL. PAULl ADY. WAMliAM. — LNSULTATIO, ETC. 79»
TEXTUS LEGITIMUS.
graditur, prolapsionis casus effagiat; cl qux jam ce- j|^
cognoscat.
cidit, in horutn se hic semper proscriplionibus ve- * Finii de Puulo sioria.

TEXTUS TUDENSIS.
quodam sese Icciionis hujus inspiciens, et qu* reclis jara ceciJit, damnalam se seternis proscripliouibus
geiuilis graditur, prolapsiouis casus elTugiat ; et qu^je recoguoscat.
Ilucusiiue Julianus^

• D., Finil Uisioria : ms. ut nos.

IINCIPIT mSULTATIO VILIS STORIGI

IN TYRANNIDEM GALLIiE.

I, Libet tuis, Galiia, erroribus insultare victores, B 3. Uxc enim toia ex luis uberibus proBianasse oou
quibus tanUe prolapsionis cladem misera pertulisti. sufiiciat : n im insuper ne tanUc calamitatis ftagilio

Hbi esi illa libertas tua, in qua raale lihcra de erccto aiiquid viderctur deesse, regem baheus, alium tibi

libi fastus superciiio applaudebag? Ubi elala; voces, regem statuis, astu, non ordine irautttbus, non
; vir-

quibus Spanorum vires molliores esse luis feminis tulc. Qux cnim cx feminis aliquandu repecta est,
delraclabas? Ubi motus? Ubi tumentes qnibus " cer- qu;c virura i)al)ens, alterius viri consortia sine sui

vicicum ralione Spanoruni consortia respuebas? Ubi periculo concupiscal? Tu sola tuum postponis peri-

Kjkuu^a oris tui fasligia, quae de incertis ssepe diviiiis culo, el perfidare mn inciuens, perfidise libi subornas
tumescebas? Ubielaia colla atque consilia, qu;e suo- scep«rum. Quis ista qua; dicta sunt, fecit? lu quibus

rum semper ducum semj>er regimina pr:eberunt hoc priniuin terris famosun) malum apparuit, lusi

[pra;buerunt]?Qu!d futunim esse pulabas, cum tuis le inter mcdia uberum tuorum ? Admirandus est ergo
(^ribus ipsa confoderes, roanibus lacerares, con- utcrus mentis tusc, qux sub tauta crirainum con-

liliis everteres, fraudibu&addicares? Tuis enim ope- ccpiione non crepuit, scd tanta admiraiione conccpit

ribus jaeulala es, quando criminibus crimen addebas, dolorem, ut lantam his nostris temporihus dolorum

negotiorum fraude implicata, prostibulis dedita, per- pepereril ubertatem.

iuri?s raancipata, qu;c Judreorura potius quam fide- i. Quod si asseras aliuude venisse quou ipsa sus-

iium Chrisli amiciliis insudabas, Sic enim adultcrii cepcris, audi an tuis an aliorum si patratura consi-

tenens legeni, honeslum putabasomne quodfeceras: liis : concepiione tamen feius tui negare non^poie-

inler scortorum greges more pecudum lascivire, inter rat ^. Si enim aliunde hoc accepisti, quare fovisti»

jpulas amicos pcrimere, innoccntes animas jugulare; ac non potius ut membrorum putribus a tuis fmibus

iimulabas enim te advenienlibus gratia [Fors., gra- repulisli ? Si autem lu genuisti, quare genita mon-

Am] cumque virum quempiara

i cura conjuge et li- struosa priusquam adolescerent, non secasti [Fors.y

iierishospitio recepisses, intervina sanguinem propi" necasii]? An non potios mulieres idoneas monstra

uabas,jugulando virum, filios abnecando, superstitem ex se genita abnecasse, virtuiis erit indiciura ; cri-

onutrem assumebas in pellicatus tui ludibrio. miuis quidem, si ordinatos fetus periraerenl, (H^i-

2. Nec tamen isla faciens, lauti iramaniiatc faci- nis, si iuformcs necarcnt ? Quod si causeris non po-

loris non Iremescis, scd super hrec omnia Judaioruni tuisse le viriuii ejus resistere, Tel concepto fetui re-

Minsortiis aoimaris, quorum ctiam inlidelitatem, si pugnare, ubi sunt illa oris tui superba fastigia, ubi

libcns altendls, jam in tuistransissefiliisrecognoscis, tumentes voces, ubi elaii mutus, superciliosos inces-

Jum hi qui
... .,„. in w^ chrislianitatis
te ^....~ litulo praefulgebant, _ sus, Ycrborum ille cothurnas, quibus
-
non tam par-
-
i...... ... r o ,

id Ilebnieorura piobaii sunt Iransisse perfidiam ;

" tcm Spanue sed totam Spaniam uni pugillo tuo ad
Jorum eniin te semper judlciis committebas, quorum resistendum nullo modo sutTecturam esse censt^bas»

jam a Deo rcprobata corda cognoveras. Et quaUter et verbis tonantibus insonabas ? Ilic crgo nuUis te

ludicorum a le poterunl infaustavencrarisacraria, in justis vocibus cxcusabas , cum etiamsi armis noa

luibus tam insianter s;>lulis tna; ccUocaveras curam? posses, lide potius armata persisteres, et iiecem ul-

\guoscc .misera, agnosce quid feceris. Sufficiat tibi timam inter iufidelium procellas fidelior sustincres.

iuier febres amisisse memoriam. Nunc jam depulsa Devoveras enim tuam voluntarie religioso principi
rebrium labe, nuiricem te scandali recognosce, fo- fidem, sub divini nominis pollicitatione spondens ut

mitem mali, matrcm blasphemaotiura, novercam in- hostem te suis hosiibus exhiberes, et cum adversa-
Qdelium, negotiorum privignam, prostibulorura ma- riis salutis ejus iisque ad effusionem sanguinis deccr-

leriam, proditionibus spelseura, fonlem perftdix, tares.

aniuiarum intcrcmptricem. 5. Dic ergo, quis taorum pro fide roeta occubuii,

• Locus corruptus. tamen fetus tui negari non polcrat ; aut, conceplio-
^ b'or\,., uiiatioium &il patratuin cOHiiliis, conceplio nem... felus tui ntgare non potcras.
r99 S. JCUANI EPlSCOPi TOLKTANI 8()fl

quis de luis Gdein conservando peremplus csl, quis A pcr exhibuit, et in lua expugnalione sc polius cx-
tuorum occisurum [occidendum] sc pro verilatc ex- pugnandum immisit? Admirandus est ergo alttrnan-
liibuit, quis eliam perempturura [perimendum] se lium iste partium ordo. Quanta in te crudelitas,
pro ftde oplavil? Ncmo tuorum fuit, apud quem pre- quanta in Spanis pietas fuerit ! Illi tibi pacem, lirl
tiosior esset anima uncti sui, si inGda in promisso, illis dolus : illi defensionem, tu peremptionem excor|
facilis in perjurio exorium in le infidelituiis igncin scmper ad liberationem
gilas. Illi tui cum armato
non solum non perimis, sed accendis nec verbis ; tibi cun-ebant exercitu : tu ad eversionem illorur
tautum, sed ct operibus foves. Sed hxc sunt iila tui gladios incilas extcrnonim. Illi hostem repellendur
moris signa victricia, ut hoslem non fcrias, civem a te aut vi a;it astu defininnt : tu utroque compendic
accidas [Fors., occidas]: melius forte tibi definiens agens, et IVaudibus prnpriis et viribus alienis contra
civem bello quam hostem excipere ;
quippc cui vi- Spanorum cxercilum venis. Illi sempcr defensioner
res scmper fuorinl socios po'ius quani adversarios tui quanquam periculo sui quacrebant tu e contra :

enccare. Cum nec hoc armis sed dolis potius ct non sine perditione tui eversionis conlra illos praeJ
fraudibus agas, plus timenda sunt venena tua quam paras munimenta. Illi salutem tuam, et ubi forsai
arraa ;
plures enim fellis tui antidoto, quam armo- armis non currcbant, pretiis emebanl : tu iiecem il

r«ni jaculis confudisti [Fors., confodisli]. n

lorum, qnam armis patrare non poteras, muneribiu
6. Neque cnim in canipo tua aliquando dJrccla definis comparandam. Quando enim illi aut in tu»
conlra liosicm certamina vidimus, curo tam(»n iiitra plagis alacres facti, aut in tuis mortibus aliquand^
domum vencnatui pecloris senserimus. Vidimus prai- hctali sunl ? Quiii potins si perlala nunliorum far
paratas acies tuas, sed pro jugulo civium, non pro aut ab Iioste obsessam, aut hostium incursalione de
necibus externorum. Quomodo lanla; crudelitatis trifam eduxit, armala iilico ad defensionem tui Spa
inibe crassaris, ut liberatoribus nocem, defensoribus norum manus se cila tamcn exhibuit, et propria post
praeparares uUionem ? Quid tibi opus fuit forliores ponendo pericula cum hostibus luis conftigebat. Ne
provocare ad bcllum, validioribus [Fors., ut validio- eniin lol intcrjacentibus terris duros quosque
ribus] pra^parares excidium ? Sed ista non imme- causabatui- pertulissc labores , dummodo tu statui^

rito agis, quippe quae phrenesim passa, quibus te au- pacis uicunque reciperes. Eccejam notum est, quaii

deas jequare non sentias. Solent enim phrenetici tus in Spanos [Spanis] afiectus pietalis processill

lunc se robustiores viribuscxslimare, quandojam in quantus in te crudelitaiis turbo efierbuit. ISam Spa
ullimo defectu videtur nalura ipsa consislere : sed nos, quos despectui deputabas, et victores et inis<
btec et alia faciunt non vitali sensu pennoti, sed p ralores tui experta es : filii autem lui, qui ex te vi

mortali dissolulione jam tabidi. Tu ergo si post perina nativilate sunt proditi, quid tibi nisi famem>
phrenesim menioriam recepisli, recordari te conve- lueni, aut gladium attulerunl ? Ilucusque igitur tibi

nit, quibus inler febres vocibus persliepebas, vel insultasse sit utile, et forsan ad eraoluraentum salu-

quos habendos nescia dcspeclui judicabas. lis tibi proficeret quidqiiid asperiori prcv.lamaluiH
7. Nam ecce Spanorum exercitus posl acerbisji- est verbere, ul verborum ista asperitas correpiio-
inas febres, qiiibus sensuni amiscras, raaluratc tibi nis tua; sit potius eausa quam desperationis stro-
occurrit, nec taraen tolus, sed quadara sni extrema pha.
parte collcclus, vires tuas usquequaque perdomuit, 9. Restat ergo nunc, ut Qebile te lamenUitione iii-

colla subegit , tumentia ora contrivit ; et quid va- tcudas, quanto sis pallore deterrita [detrita], quanla
leas, quidve non valeas, melius suis gladiis , qiiam macie decolorata ; ut sub isto te semper humililatls
tuis vocibus approbavit. Quid ergo misera victoiibus contuilu agens, sic de pr;cleritis fornicaiionibus eru-
ducis, quae tain miscrabilis jaces sub victorum mu- bescas, iie ia cicatricum locum sanies recrudescal,
crone devicla ? Ecce Spanorum exercilus cum or- ne ulcus in sanata jam pb^ga appareat, ne vitialiis

dinato principe suo le valenier edoinuit, spoliis de- pulmo tumidum aliquid vel superbum emitlat sed ;

Irivil, servituti addixil. Sed nolo hunc diu semper j) rcstauralis omnibus ad stalum salulis et insullasse

le inclementiorcm fuisse causeris, cujus tam citatis tibi sit utile , et suasisse perdocile : ul de reliquo ct

beneficirs revcsiiris. Cum enimjusta tibi servituspro saiius istc vigor memoriam teneat, et memoria ipsa

merito deberetur, ut vere sanum caput languenti jam sanior reddita ntotus in lc omnes elati cordis

mcmbro coinpatiens, redactai tibi in servitutem li- abscidat. Quod et si insuUantes et suadcntes proier-

bertatis hosliara donans, et vctces perfidioe tua; no- vis, ut consueta es, motibus abnuis, ilUs le postremo

las clemeniiori manu oMiltcrans aiite ; te clegit susc versibus insullando conveniam, quibus quidam sa-

sociam dignitati quam tu poenitendo

,
ablueres ma- piens mori.i insultasse convincitur. Dicam ergo
culas quas fecisti : scilicet ut quia impia temeritate Jam sine lacrymis cedis, nec carmma senlis,

libertatis perdideras titulum, testimoniurti reciperes Sint libi pto gladio quai tibi verba lo<iuor.

gloriosum. Ipse tibi dainnet morsus et tarlara vincat^

8. Sed quid miruni, ut ha;c tibi non mcrenti prae- Qui vicit miindum pcr crucis exiliuin.

stiierit, qui pridcm tuis periculis sociura tc [sc] seiu- ExpUcU insultalio vilis provincite CaUite.
 ::

<0J IIIST. REBELL. PAULI ADV. WAMBAM. — JUDICIIM, ETC. 802

lUDICIUM IN TYRANNORm PERFIDIA PROMllLGATEM.

TEXTUS LEGITIMUS.
\. Pcrfilorum denolata iransgressio ideo a dcbet A taneu n eniin promissionis foe.lus irrupit ', novum-
icrius pcrculi, quo iliicitis videlur ausibus quaidara que spoDsionis jusjurandum consliluil : quo volun-
(crpctrare. Haiieant ^ ergo confusionis proprire sig- laria fidei promissione discissa, elcclum a Deo re-
lum, quibus conligil ^ fidei violare promissum. Rc- gera ™ nostrum abjiceret.et maluralam illi vel palriae

iorteiU nomen proditionis <J

ad « posteros, quos in- perniciera exliiberet. Nam
novo ritu perjurii noii
lulgentia principalis fecit essc ingratos. Renotenlur soiura suam, sed et multorum animas populorum
f, qui genti sna; paravere* ita ut his ° iliud
nter cuneos perfidorum decepit : propbeiale vaticiniura im-
ixcidiuin, Ot reportent in progenies sceculorum titu- plerelur, quo dicitur : Cadent n retia prjncipes eorum
os infaniiie suse, qui eversores facti sunt patria; a furore ira: Dei, el erit subsannatio « in omnem ter-

[uibus ex clementia princeps dederit vivere, effos- ram ; necnon et illud, quod Isaias in talium narrat

lionem lurainum non evadant; qui patrice ^ gloriam excessioiiibus, diccns : Inventi sunt in populo meo
niniicntes, proditionis notani incurrerant '. Nam impii insidiantes quasi aucupes,^ la(jueos ponentes et
!cce prodidit sese i in apertum campura infausla pedicas ad capiendos viros. Sicut v deciyula plena avi~
)erfidia, qua; nefandorum societatem cruentis sibi- bus, sicdomus eorum plena dola.
net aniplexibus socians, commovtt ad scandalum ci- 2. Et 1 lidic quidem necessario praemissa ' sufii-
rcs, ad suorum perniciera plebes, ad eversionem pa- B ciant. Nam cum nefandissimum Paulum serenissi-
riaj gentes ^, ad inleritura priiicipis non solum pro- mus dominus nosier Wamba rex ad vjndicationem
)rias, scd externarum plebium nationes. Testis est Gallix destinarct, et ut dissidcntes quosdam ad fidem
loruni quoe dicimus terra, quae ipsorura est exter- suae gloria; matura dispositione colligeret, subito in-
ainalione delrita. Teslis eiiara coelum, sub quo no- junctum slbiraet negotium in contrariura mutans,
iis est a Dco altributum triumphale vexillum. Spon- non solura dissidentibus in fide persistendo non ob-
TEXTUS TUDENSiS.
I. Perfidorum denoiala transgressro ideo debet torura decepit aniinas populorum ; ita ut in ils illud
icrius perculi, quo in illicilis videtui* ausibus per- prophetye vaticinium implereiiir, quo dicitur : Cadent
)etrari. Habeant ergo confusionis propriae signiiro, 4n retia principes eorum a furore ircB Dei ^ , et erit
|uibus contigit sacrffmeH/is violarepromissura. Re- subsannalio eorum in omnem terranu Necnon, et illud
)orle..t nomen perditionis ad posteros, quos indul- quod Isaias in taliuiu narrat excessibus, dicens ; In-
^cntia piincipalis fecit esse ingratos. Denotentur venti sunt in populo meo impii insidiantes quasi aucu-
iiler cuiieos perlidorum, qui gentis suae excidium C pes, laqueos ponentcs el pedxas ' ad capiendos tiros
)aravcrHnl ul reportenl iu progenries soeculorum ti-
': Sicut decipula plena avibus, sic domus eorum ptence
lulos iiifaii:i;e sua;, qui eversores facti sunt patri» dolo.
luibus ex clerncntia princeps dederit vivere. Effos- 2. Et ha;c quidem neoessario praiiuissa sulficiant.
sionem luminum noiievadant, qui patria; gloriam uii- Nara cum nefandissiinum Paulum serenissinius do-
nucnles, prodilionis notam temerarie incurrerunt. minus noster Bainba rex a;i vendicationem " Gallicc
Kcce proiiidit sesc in aperlum campiira infausta per- deslinaret, ut dissidentes quosdara ad fidem sua;
lidia, qu3e nefandorura societatera cruenlis sibiinet gloriae matura dispositione colligeret, subilo injuu-
»niplexibus socians, ad scandalura impulil cives, ad ctum sibimet negotium in contrarium mulans, noii
siiorum pcrniciem plebera, ad ftversioncm patria; solum dissidentibus in fidc persisteudo non obstitil,
^'enles, ad inlerilum principis non solura proprias, sed ipse dissidentia sui pluriraos iufideles effecit. lii
ied externarHm commovit plebiura n^ationes. feslis tyrannidem enim conlra prsediclum princip^m, gen-
8Sl horuin qua; dicimus terra,qu3e ipsoruin est ex- tem, et palriam versus, spoliavit se primo tide pro-
lerminatione detrita. Testis etiara est coelura, sub missa, et pravitatis textrinii sui ordiens telara, in-
quo nobis est atiributum a Deo triuinphale vexilliim. duit prodiiionis etperjurii maculam. Deinde in ' glo-
Spoutaneo enim proinissionis fcedere perfidus Pautus riosum principem malcdicta conjecta ct multimoda
irruplo , novuin sponsionis jusjuraiiduin constituit, delraclionum atque injuriarum de illo convitia pro-
Hm voluntaria fide promissionis discissa electuin di- testanlur^. Posl ha;c, quod nefas est dici, reguuni
viuilus dominmn nosirum regcm Banibanein abjice- conlra Dei voluntatem arripuit, et populos in liac
rei, et niaturatum illi vel patria; pernicieiu exhil)erei. nefaria conspiratione sibimct y jurare coegit, ul con-
Nam novo ritu perjurii non solum suam, sed ei mul- tra fidem gtorioso principi redditam agerent, el nc-

aOTM
^ F., eo. •" Id., regnum.
I)
^ D., Habeat. n F., In liis.
^ F., contingil. " Ms., subsaualio cortnn,
""
Ul., perdilionis. P D., Sic.
• Id.,
in. s lu F. deest et.
* Ms., inter cunctos pcrfidorum nomine. Ms., pramissis.
^ Id., paraveranl. "^
Ms., diei.
propriam.
^ F,, * Ms., peducas.,

Id., incurrant : et nolat dcesse in Duchesnio ab

'
" Id., vindicatioiicni.
(ittibus ex clementia adusque incurraHf. " Ibi decst in.
i F., se. ^ Ms., protestatur.
^ Ul., getUem. y Ilisp. illust., rintim pro sibimct.
• Ms., irrunipit.
805 S. JUUANl EPISCOPI T01,ETAN1 801

TEXTUS LEGITIMUS.
stilil,scd eli;\n» ipse ilissiilenlia sui pluriinos infideles A ipsos snlellilcs (Icfcnsorcsque civiUium caslrorum-
cflecil ». lu t}TannitIem euim conlra praidictum que felicitcr ccpimus >. Nam primum ad Barcino-
principem, gentem, et patriani versus ^, spoliavit iiam cum exercilu acceJcntcs, Euredum , Pompe-
sc primum a fide promissa : el tcxlrinii sui ordicns dium, Gunlefredum, Hiinulfunii diaconum, et Neu-
telam, induit se perjurii macula*. Desnde in glorio- ficdum eamdem vindicantes civitatem comprchendi-
sum principem maledicta conjectal, et muUiinoda mus. Dcinde ad Clausaras pervenienlcs, castra ipsa
detractionum aique injuriaruu) de co proteslalur disposito exercilu pcr jnga Pyrenjei montis intravi-
convicia. Posl l);iec, quod nefas est dici, regnum con- mus, et vindicatores eorumdcm castrorum comprc-
tra Dei volunlalcm arripuit, cl populos in hac nefa- hcndimus, id esti, Manosindum.Hildegisum, Heli:un,
ria electione sibimct jurarc coegit : quo et conira Carnicnnum Maurceonem Wandcminim ^, Daga-
, .

fiJem .reddilam ^ agerent ^, et neceni vel dejcctio- rum, Xixanem el Luibitanera '. Hoc eiiani more
nem principi exhiljeront. Ilunc prjeoipuc ordincni in helligerosis incursibus propcranies, pcr divisiones
ipsa perversarum condiiionum serie servans, ut pxcrciluum comprebendiuius in caslro Caucoliberi
gloriosum aomnura nosirum Wambanem principcm Lcofrcdum ct Gudrigildum ", alque prajdiciorum
infaustum regem nomiuare auderet. Quod nomea conjuges. Castrum quoque Lybix, quod ost cnput
«lique juxla inlerpi^tationem sui f, infelicom signi- B CirritaniiC, simili ordine propcranles, ingressi su-
ficat esse. Qiii tamen .idhuc supcr « lyrannicaj sortis inus. Quein lacinihus episcopus cum Arangisclo " in

apice provocaius, provinciam omnem ^ Galli.ie, et una concordantes jJerfidia post jus Pauli perfidi vin-
partem aliquam Tarraconensis provincine tumultuose dicabanl. Sed quia idem lacinthus cumdein caslrura
sui juris imperio subilens, specialcs omnium munt- Lybix vindicare non potuit, nec ipse Deo fauiore
tiones per singulas quasque civiiates constituit, inaiius noslras evasit. Quorum omiiium comprehen-
defensoresquc in cas proprios ordinavit. sioiicm sive p ingressum Galliae cum idera Paulus
3. Hujus roi nef.»ri.*B temeritate compulsi sumus perfidus per fugam FraHcorum, quos ad vindicandas
arma arripero, ct lot inierjacentibus lerris nefando- Clausura^ direxerat, comperisset ; relicta et ipse
rum perlidiam inseclare. Unde et ad horura conju- illico 1 civilale Narliona, fug« se pnesidio dedit.
raiorum tyrannidem protinus exsiinguendam , in Ubi eiiara conservalores ipsius civitatis reliquit:
Tarraconenscm provinciam et in Gallias pugaantcs Rai)imirum pseudoepiscopum , Wittimirum, Arge-
accGssimus : ei divinst nobiscum coinitanle manu ad raundnm, el GuUrieianem primicleram '. Qui etiam
ipsas usqiie civilalcs aique caslella venicnies, hos Ranimirus viso exorcitu, antequam civitas ipsa evpu-

TEXTUS TUDENSIS.
cem, vel deleiiontm priucipi exhiberent. Hunc pne- C compreliendimus. Deindc " ad Clausuras venicnies,
cipiie ordinem in ipsa perversarum condilionum castra ipsa disposito exercitu pcr juga Pyrcmei
serie servans, ut gloriosuni domincm nostrum Bam- moniis iotravimiis, et vendicatores eorumdein ca-
banem infaustum ivgem iiomiiiare auderet. Quod slrorum comprehendimus, id est, Ranosindura, Hil-
utiquc noraen juxla iiilerprelalioiicm sai, infclicci» degisum, Heliam, Cannenum, Maureconem, Vadde-
significat esse. Qui adhuc insuper tyrannic» sorlis mirum, Diagerum, Cixanem, el lAubanem. Hos etiam
apice provocalus, provintiam omiicm Gailiac, et par- l eliigerosis incursibus properanies couiprehendiinus

tem aliquam Tarraconensis proviucisft tumuUuoso
sui juris imperio subdens, specialesomniura niunitio-
nes pcr singulas quasque civitales consliluit, defen-
soresque iii eis proprios ordinavit.
3- Hujus rei nefariae tenieritaie compulsi sumns
arripere arma, el tot inierjacentibus terris nefan-
dorum perlidiam insectare. Unde ad horum coiyu-
ratorum lyr.miiidera protinus exstingueiidam , \u
Tarraconeusem provinci;:m, et in Galiias pug.iantes
accessimus, el divina nobiscum comitanie manu ad
i5>sas civiiates nsque atque castclia venicnies, Ijos
jpsos satelliies deliensoresquecivlfatum et castrorum
feliciter cepiraus. Nam primum ad saiellites repu-
fj
gnantes, Bai-cinonam ciim exercitu accedeulos, Eii-
redum, Pompedium, Guntif.-cdum, Unulfum ^ «iiaco-
nuin, et Neuiiedum eamdem civilalein viudicanles '
in casiio Caucolibeii, id est Leufredum et Gvgidil-
luni, atque pracdiGtomm conjuges. Castruoi quoque
Lihi;e, quod est c;.'put Cerelnniw, simili ord ne jn^o-
pcrr.nics ingrcssi sunius, (juoniam lacinlhus episco-
pus ^ cum Arangisclo In una conconlantes perfidia
posl Pitoli porfidi vcndicabanl. Sed quia idera lacin-
llius idem castrmn Libiae venillcarc non potuil, nec
ipse Deo fautore inanus nostras evasil. Quoiuin
oumium compreheiisioiicin, sive ingressum nostrum
G;dli;e, rum idem Paulus pcrfidus per fugain Fian-
corum , (juos ad viiidicandas Clausuras direxerat,
comperisset, rclicta et ipse civitate Narbona, fuga;
se pracsiilio dcdit, relictis ibi etlam conservaioribu%
<ivitalis ipsius, scilicel Ramirum pseudoepiscoputn,
Viclimirum, Argciiiundum et Galtriiionem primice-
rium. Qui etiaiu Kamirus viso excrcitu, antcquam

NOTyE.
» F., dissidentet pturimos sibi fideles effecil. * Ms., Liuvamm.
^ Id., verteM. '"F., Guidrifjildum
« Id., maculum. ° Ms., nput.
<* D., tibi redditam. ° F., Araufjisclo.
« F., gercnt. P Ms., suw.
^ D., JHTtn inlerprctado sui. 1 liieod. deest illico.
" Id., • Ms,, pritniclcricum
imaper.
" In ms. deest omnem. * Hisp. illust., Cutrifredum, ArnHlfum»
I
V m;de coepimus.
,
* Ms., vendicanles.
j D,, itidem, tt
Hisp. i!lu8l., Dein.
^ F., Wandumirum. ' Ibid., ipse pro episcopus.
»05 HIST. REBELL. PAULI ADV. WAMBAM. JllDICIlJM , ETC. 80G

TEXTUS LEGITIMUS
jnareiur, fugaiu peUit «. Sed niox in Beterrcnsi ler- a «liu ejns perfidisR inslanlissimc adhscscrant, qiiandlu

riiorio comprehensiis, nostras non cfTugit manus cum ipso ncfandissimo caperentur : id esl '', Gumil-
Unde ciim praidiclos Williinirum el Argemundum dus episcopus, Fiiusclus ', Flodarius, Wisirimirus,

aicos, sive GuUricianera primiclerum Narbonam Ranemuuilus, Andosindus, Adulfus, Maximus, ' Joan-
nndicanies, et coulra nos acriier diraicantes cepis- ncs , Cleriim), Anvarnus, Aquilinus , Odofredus ,

seinus »; Agatensem civitalem imperio gloriosi ''

no- Ibcrius, Joanncs, Mosamius ">, Amingus, Virimar,
5lri doniini subegiraiis ^, comprehendentes in ea Eumericus, Transemirus ", Bcra, Ebrulfus, Rccaul-

Wilesindum *
episcopum , Aragischim , el Ranosin- fus, Cottiia °, Guldramus p, Liuba, Raiiiia, et llde-

dum * e germanum Wilesindi cpiscopi. ricellus <i, *

excepta vulgi mtiltitudine, vel Franco-
4. Cumquc post h;cc divinis judiciis adjuvantlbiis rum, quce multiplex in eadciu civilate comprehensa
ad expugnandam Magalonensem civilatem accedere- esl.

mus, siraut duorum exercituum navale, el tcrrenum 5. Hic igilur scelcralissimus Paulus, dum convo-
bellum * Giimildus episcopus cum <^
pruividisset, catis adunatisque oranibus nohis, id est '", seniori-
slatioi earadem civitalera rcliquit, et fugam appe- bus cunctis palalii, gardingis omnibus, omniqac pa-
tens Nemausum se cum P:\ulo perfido conlalil.
, latino oflicio, seu eliam aslanle exercilu universo in

Cumque hanc ipsam Magaloiicr.sem civilatem dcfen- g conspeclu gloriosi ^ nostri domini, cura pnBdictis
sorcs(jue ejus gloriosius ccpissemus, siaiiin usque in sociis suis judicandus assislcret, sic pr^edictiis prin-
Nemausum posl perfidum Paulum sociosquc suos ceps sub prjcraissa conjuralionis inlerposilione eum
pugnaluri pcrvenimus. Ibi se idem Paulus non solnm aliocutus est , dicens : Conjuro le per noraen omni-
suorum perfidorum fretus audacia, scd eliara ^ potcntis Dei, ut in boc convcnlu fratrum meorum
Francorum auxilio munitus, ad dimicandura contu- contcndas iiiecum judiclo, si aut te in aiiqiio Ixsi, aut
ieral. Quo iu loco inslaniissime pugnans, ct in j)er- occasione qualiltet nialiiijQ niilrivl «, per quod exci-
fidisc teineritate pcrdurans, tandem divinis judiciis tatus banc lyrannidera sumeres, vel hujus regni api-
noslrisque armis cadcm civitate irrupia, vicius c.i- cem suscipcre attcntarcs.
ptiisque deienlus esl Paulus. Ejus eliain socios com- 6. Mox idem nefandissimus Paulus voce clara lc-
«emorari necesse cst, quos et piignunles ' conlra slatiis est, dicens : Per Deum, quia neque a gloria
iios ii) eadem civiiate i dure pcrtuiimus, et qui tan- tua hcsura mc esse sensi, ncque a vobis aliquid mali

civitas ipsa expugnaretur, pciiil fugam.
Belerrensi tcrritorio comprehensus, uoslras nnn cliu
git manus. Unde cum pricdiclos Victimirum, ct Ar-
gcnuindam laicos, sive Galtritionetn primkerium
Narbonain viiidicanies, et contra nos acriter dimi-
cantes cepissemus , Agaicnsem civitatem imperio
gloriosi doinini nostri subegimus, comprebcndenles
in ea VUcamundum episcopum
et Arangisclum, el
Ranosindiim geruiamim Vilesmundi episcoiii.
4, Posl liwc cnm divino judicio adjuvanle ad cxpu-
guandum Magalonensemcivilaiem acccderemus, cum
duoVus cxercilibus, navnli scilicet el lcrrestri. Gumil-
dus episcopus slalim eaindem civiuilem rcliquit, et
tugam pelens, Nemausum se
lulit.Cumquc banc ipsam Magalonensem c viialcm
defensoresque ejus gloiiosius cepissemus, siiUim us-
que in Nomausum posl pra:dictum Paulum sociosque
suospugnatuii pcrvenimus. Ibi se idern Paulus, non
soluni suorum periidorum fretus audacia, scd etiam
Fraiicorum munitus auxilio ad dimicandum coninle-
rat. Quo in loco instantissime pugnans, et in perfi-
dia; temeritate perdurans , tandem divinis judiciis
noslrisque armis eadem civitale irrupl;i vicliis c;<-
ptusque est Paulus. Ejus eliam " socios commemo-
rare nccesse esl, quos ot pugnaiUcs conlra iios in
TEXTUS TUDENSIS.
Sed mox in G cadem civiiate diire pertulinms, et qui tandiu ejus
pcrfidix» instantissime adhrpserunl, quandiu cuni
ipso nefandissimo caperentur : rd csl, Gumildus epi-
scopiis, Frivscus, Frodarius, Witiinirus, Ranemun-
dus , Adosindus, Adidfus, Maximus cl Goa/a; ex-
cepla vulgi mulliliuline FrancoruMi vel Snxonum,
qu;c m
eadeni civitate conRprehcnsa est.
, 5. Hic igilur sctderatissimus Paulus, dum convo-
catis adunatisque omnitiu>< noliis, id est ' soniori-
bns cunclis, et pablii garJingis omnibus omnique
palatino officio, seu eiiain asiante exercitu universo
in conspectu regis gloriosi iioslri domini cum png-
dictis » sociis suis judicandus assistcret, sic pnedi-
cum Paulo i^erfiJo con- clus {u-inceps snper pncmissa conjuralionis interiK)-
sitione eum allocutus est dicens : Adjuro le per
nomcn omnipolentis Dei, ut iii hoc conveatu fratrum
nostrornm contendas mecum jiidicio : si »ut te In
aliquo la^si, aul occasione cujuslibet maliliset tibi
miilum nutrivi, pcr quem excilalus banc tyrannidem
j) snmens, hujus rcgni ;ipicem suscipere allentares.
6. Mox idem nefandissimus Paulus voce clara te-
stalus cst dicens : Pcr Deum, quia neque a gloria
vestra scnsi me esse lyesiim, neipie a vobis mali ali-
quid pertuli, sed lanlum honi in me imparliri Jussit
clementia vestra, quod percipere nuHatenus merui.

miM.
" F., appetiit. »"F., Slositnus.
^ !d. male, cmpissemus. n Ms., ^Vazimar, Cuniericus, Traseiicus.
^ Id., gloriosissimi. " F., et Cottila.
* Id., subjufjurimus. P Ms., Guldramirus.
**
I non habel asieriscis inclusa. <? F., Idericellus.
' Iii ras. deest bellum. " D., iddem.
* In eod. dcost cum. » F., gtoriosisiimi.
^ ¥., etiam et. * Ms., occasionem quamlibet... tibi nutrivi.

\
D,, expugnantes. « Hisp. illustr., et pro eliam.
* Id., eumdem
ciiitatem. » Ibi deest nobis, et pro id cst, lcgit. ibidem.
^ Id., itidem X Ibi, e pradictis.
^ Ms., Frugisclus
 ;

807 S. JULIANl KPISCOPl TOLKTANI 808

TLXTIjS LEGITIMLS.
perluli: scd lanlum boni in nic luipcniri « jiissisti, A totius IHspaniw populis qualibet conjuralione veltiu-

quotl percipcre oinnino non merui. Ego lanicn dia- dio sacramcnlum fidei suce, quod pro patri(p gentisque

boli instinclu provocaUis id feci. Simililcr jam dicli Colhorum slutu vcl conservatione regice salutis poUi-

socii sui quscsili sunt, ct omncs similiter responde- cilus est, lenieraverji, ctc. Deinde lcgis esl rclala sen.

runt. Unde prolatse ^ sunl condilioncs, ubi sponta- tenlia, in libro ii, til. 1, xra vi, ubi ad locam sic

nea proraissione in clcctione gloiiosi noslri domini dicit : '' Quicunqtie ex tempore reverenda; metnori<e

Wambani regis ipse nefandissimus Paulus, vel socii Chintilani principis usque ud annum Deo fuvente regni

sui una pariler nobiscuin conscnscninl, et inviolabi- nostri secundum, vel amodo el ultra, ctc. Cujus sacrl
liier se ei vel patrioc fidem observaturos sub divini canonis procceptionc inslructi, non ullra nobis est
numinis sponsione "=
teslali sunt, qiias ctiam manus dubilandum, ut illos paveamiis juxla legis hujus sen-

susc subscriptionibus notaverunl. Quibus conuilioni- lcnliam, et in corpore et in rcbus temporali punire

bus rescratis atque perleclis, ad confasioucm pcrfi- ccnsura, quos jam Patres illi perpetuo analhcmale
disc ipsorum subscriplio manus ^ corum iii ipsis tam lerribili judicio damnaverunl i
Ob hoc
in aniina.

condiiionibiis eis aspicienda ostcnditur. Posl h;cc secundum latcc legis edita'", hoc omncs communi
aliae conditiones ad quas ipse porfidus Paulus po- dcrinlvimussenlcntia, ut idcm perfidus Paulus cuni
pulum sibi jurare fecerat, relccl.nc sunt, in quibus B diclis " sociis suis morle turpissiraa condemna'i in-

istc e impictatis et crudclitatis orJo siTvatus esl, lerircnl. Qualiter casum perpetux perditionis vidcn-
ubi ipsi Paulo omnes socii sui sub islo ordine jura- tur " excipcre, qui et eversionem nieditali sunl pa-
verunl, ut et fidcles illi esscnl, el unammiler cum trioc, el principis inlcritum conali sunt eximcre.

eo f conlra gloriosnm s domiuum nostnim Wamba- Qsiod si forsitan v eis a principe condonata fuerit

nem regcm ^ pugnarent, atque in dcjcctionem ejiis vila, non alilcr quam ivulsis luminibus reservenlur

vel periculum usqiie ad effusionem san^uinis dirai- ut vivant. Res lamen omnescjusdem Pauli sociorum-
carent, vel conlra eos qui eumdcm domnum no- que ejus in potcslate gloiiosi noslri Domni persis-
strum dcfendere voluissenl. Infauslum regem jam tendas esse deccrnimus. Qualitcr quidquid de his
dictum gloriosum doinnum nostrum Wami anem., ut agore, vel judicarc elegerit scrcnitatis suoc clemenr-
si4)ra procmissuiu est, in ipsis coniiitioni us nomi- lia, poiestas illi indubitaia pcimaneat : ut seditio-
nantes, cl ciclora dctestanda, quai in ipsis conditio- sorum nomen funditnsa lerra dispereat, et lugubrem
uibus rcpcriunlur scripta. eoruin memoriam his tiiulis denotatain «i seciiiura

7. His excursis atque perlcctis, canonum est pro- sxcula imitari refugiant. *
lala sententia cx concilio Toletano acia i.xxv «, ubi Explicit feliciter.
ad locum sic dicit : Quicunque amodo i ex nobis vel C
TEXTLS TLDENSIS.
Ego lamcn diaboli instinctu provocatus id feci. Si- jurarc fecerat, releclae sunt. In quibus isle impieta-
militer jam dicti socii sui qu;esili suni, et omnes si- lis, et crudelitalis ordo servatus esl, ubi ipsi Paiilo
militer respondenint unde piolatac sunt conditio-
: omncs socii sui sub isto ordine juravcrunt, ni ot
nes, ubi spontanea promissione in clectione gloriosi fideles illi essent, et unanimes cum eodem coiilra glo-
domini nostri Bambac rcgis ipse nefandissimus Pau- riosum dominum nostrum regem Bambanem pugna-
lus cum sociis stiis una paiiier nobiscum consense- rcnt, atque in dejcctionem ejus vel periculum usqiie.
runt, et inviolabiliter se iiii et patrioe fidem observa- ad clfusionem sangninis dimicarent; vel contra cos
turos esse sub divini nnminis sponsione testati sunt, qui eumdem regem defendcre voluissent. Infaustum
quas etiam sponsiones maniis su£ subscripiionibus Jain dictum rcgem gloriosum Bambanem (iit prjs*
notaverunt. Quibus conditioniinis pirleciis , quas inissum esl) in ipsis conditionibus temerurie reperi-
ipsi maligne resecuerant ad confusionem perlidiae
, tur scriplum.
ipsorum subscriplio manus eoruin in ipsis conditio- 7. lis excursis atque perlectis, canonum csl pro-
uibus eis aspicienda ostenditur. Post haec ali;e con- lata sentcnaa ex concilio Toletanoj qtialiter debeant
ditio:ies ad quas ipse perlilas P^uihis piip;ihim siji pujiiri hiijusmodi transgressores.

» F., imperlire. D compleclimur. nisi vclil ir.telligere aeram 676 (ann.

b Id., perlal(P. 038) in qua celcbrala fuil synodus Toletana vi, sub
•^
.Ms., corruple sponle. Chinlilane rcgc, ubi canonc 12 el 18 in confugien-
•"
Id., manibus. tes ad hostes, et in salutem principis machinantcs
c F., istius. eadem scntcnlia indicitiir ac ea quam iniimat lex,
f Id., ctim eodem. nimirum scntentia capitalis, vel ocidoruni clfossio.
8 Id. nongloriosum.
h;il)Cl Auelor lcgis viJctur csse Ueccesvinihus, qui ab
posl regem, adilit cum eo.
^ Id. anno Gi9 usque ad 672 solus et cum cjus patre re-
i
D.,a;ra xxv; scl tam hic (jiiam coeleri errore giuim obtinuit.
laboraiil, cuin lcgendum csscl, (vra lxxi. Sanctus 1 F., damnavere.
Juliamis hcec scribens rcfcr! sese ad caiu 75 concilii °> \i\., edicta.
Tolelani iv, anno 633 habili scu ;cra()7l,cujus cano- " IJ., cum
jain dictis.
nis sunt veiba hic allata. " Id., lideuntur.
i lu F. decst amodo. P Id., forsan.
k Lex haec esl vii lib.ii, tit. 1, legum Wisigothor, 1])., devolatavi.
sed quid significet Juliunus per Kra vi, baud mentc
 :

809 APPEND. I. — OHRON. REG. WlSIG. 810

APPENDIX PRIMA.
OPERi SANCTO JULIANO SUPPOSITA.

MONITLM.

Omniaopera 6anctoJunano falso ascripta, pauca illa quidem, hac brcvissima coocludimus appendicc :
Chronicon scilicet regum Wisigotiborura, Wulsae frequenter appeilaluni; tum duo carmina, et epiiaphia
quatuor. Qu?eris quis liaec Juliano imputaverit? Ille qui sub emenlitis Juliani et Luitprandi nominibus chro-
nica illa pervulgaia, tot fabulis insignia commentus est. Et quod ad chronicon Wisigotthoruin speciai, quan-

^uara opus est vere aureum (quemadmodum illud appellavit perdoctus vir Joan. Bapt. Perez in epistola
prjjvia tom. I CoIIectionis concil. Gard. de Aguirre) cujus luce Ilispaniie chronologia ct sacra et profana ni-
mium quantum illustrata est; ul tamen illud sancto Juliano atlribualur, nullo satis soliilo evincitur argii-
mento. Nequeeiiim ilhid totum, prout nuncexstat ad usque Witiz.ie regnum perductuio, Juliani esse potesi
neque etiamsi dicatiir postrema ejus capita fuisse ab aliquo prioris chronici continuatore conscripta, (quod
nobis singula considerantibus, atque alterius ab altero in designandis annis diebusque diversitatem conteni-
plantibus tantum non evidens est, et expioraium) prioris chronici partis Julianus minime potest aucior ap-
pellari. Si quid enim conjectando assequi valemus, ex nonnullis aniiquioribus codicibus, in quibus praesens
clironicon ad Ervigii regni inilia tanmm per\enit, ut patet ex editionibus Aguirriana, et Yulcanii in nolis
ad historiam Wisigotthorum Jornandes, illud potius elicitur, auctorem illiusahum fuisse quam Julianum
noslruni, qui sub Egica mortuus, nec Ervigii mortem, ncc Egicae ad rcgnura accessum facile silentio prae-
lennisisset. Jam vero si illud adjungas, pracdicti chronici nullam a Felice in Juliani elogio fieri menlionem,
cum tanien Wambse regis hisloriam diligenler adnolaverit, concludere oportet, hujusmodi opus temere sancto
Juliano fiiisse ascriptum.
Nunc si verum auctoreni quaeris, omoino ignoramus. Nam quod Wulsoe appellatur, alque luijus nominis
scriplori vulgo tributum est, quem episcopum Hispanum nonnulli etiam dixerunt, puliilus esi error nostro ,

quidem judicio ex eo orius, quod ab aliquo librario imprudentcr exscriplum fuerit Wulse-Gotthorum pro
Wise-Golihorum, quod in velustis exemplaribus legitur, atque inde ad alios manaverit. Wulscc certe nomen
inier illius teniporis scriptores, mullo minus inter Hispaniae episcopos, uspiam legitur. De quo coiisu-
lendus P. Florez lomo U Hispanioe sacrae, cujus nos editionem praesentis Chronici expressiraus, ad-
jectis similiteradaiargineni pluribus quam is, variaatibus ex codice quem ssepe memoraviraus, Joan. Bapt.
Perez.

CHRONICA REGUM WISIGOTTHORUM.

iEra quadringentesima [407 S. Isidorus] in Gotthis A 11 Geselicus fGesaleicus] regnavU annos 3 Cl in
primusrex Athanaricuseflicitur. Post huricAIaricus. laiebra aiinum 1, alibi 15 «.
Quo in Italia morluo, Ataulphus eligilur. Isto re- Theudoricus de Ilalia regnal in Ilispania, tutelam
gnanie, Goiihi, relicta Italia, Gallias, ac posleaHis- agens Amalarico nepoti suo, per consules, annos f
panias occupant. Anni vero regura hac summa no- 4-1, aliaslS [Item Theudericus de Italia in Spania...
tantur. per consors an. 111.
1 Athanaricus regnavit annos 13 [Fors. 12]. 12 Amalaricus [Amalericus] regnavit annos 5.
2 Alariciis reguavit annos 28 in Italia. 13 Theudis regnavit annos IG menses G, alias 17
3 Atauiphus regnavit annos G [Fors. 5]. ni. 5.
4 Sigericus [SegericusJ reguavit annos'^ 7, alibi se- 14. Theudisclus regnavit anr.uin 1, nienses 6 [5],
inis tantum. dies 13.
5 Walia legna^it annos 3 [Fors. 4]. 15 Agila regnavit annos 5, menses 6 [3], dies 13.
6 Theudercdus [Theudericus... ann. 231 regnavit 16 Athanagildus regnavit ann. 15, nicnses 6,
annos 35 [Fors. 32]. alias 14.
7 ThuTiamodus [Thurismundus] regnavit anuos 3, Vacat regnum menses 5, el alibi 15.
alibi 1 •>. 17 Liuba regnavil annum 1.
8 Theudoricus [Theudcricus] rcgnavit annos 7, 18 Liuvigildus [Lcubegildus] regnavii annos 18.
alibi 15 «^. 19 Reccaredus regiiavit annos f5, nienscs 6 [1],
9. Euricus regnavil annos 15
[20J, alias 17 [Fors. dies 10.
18 <*]. 20 Item Liuba regnavil annum l.alias 2, mcn-
10 Alaricusrcgnavit
"D' annos 23. B scs 6.

« Mahm pro annos, legi dies. autem Geselicus unum regnafese annum in latebra
b H;ec chrouologia sequenda, non prinia. dicatur, bene oinncs norunt id csse quod sancuis
' hl. hoc in rcge. Isidorus scripsit, nempc rcgein ex Africa rodeuiiiein
«^ Quanquam crcJimus annorum supputationcra ob metum Theodorici petiisse Aquitaiiiam, ii,ique
quain nolamus in Athanarico, Athaulpho, Walia, aniio uiio doliuiisse.
Theuderedo, et Eurico veriorem esse altera Chroni- ' Minime 41. sed quindecim tanlum annos, vide-
corum auctoris, nihilominus falebiniur, cum in ea licet ab 511 ad usque 52G Anialarici tutclam egit
vecutu.u fuisse sanctura IsiJorum in Gotthorura His- Theodoricus, ciijus rcgnum in llalia trisinta tios
loria. solum annos ex sancto Isidoro duravit.
• Cur hic 15 adjiciantur non facile dixerim. Quod
PlTROL. XCVI. 26
8i< AD S. JULIAm TOLET. EPISC. OPERA APPENDICES. m
21 Wilericus rcgna\it annos 6, menscs 10. A solcmnilale usque in diem 15 [Aguir. 14] Kah Ociolj.
22Gundemarus rcgnavit annum 1, mcnses 10, Luria 21, sera qiia supra. laem quoqiie gloriosus
(liesU[13]. \Vamba rex regnavit annos 8, merisera 1, dies 14.
25 Sisebutus regnavii annosS, menses 11, dies 16, Accepit qiioque pojnitenliam praedictos princeps die
alias menses 6. Dorainico cxeunle, hora noctis priraa, quod fuit pri-
24 Itera Keccaredus regnavii annns [mcnses] 5 [4], dic Idus Octol)ris, hinj 15, aera 718.
alias paucos dies. 32 Suscepit autem [statim] succedenle dif*, secnnda
25 Suinlhila regnavit annos 10. (eria, gloriosus domnus nosler [dcest noster] Ervigius
2G Sisenandus regnavit annos 4 [3], menses H, regni sccplra, quod fuit Id. Octobris, luna 16, aera
dics 16. 718, dihtta unctionis solemnilate usque in superve-
27 Chintila regnavit annos 3, menses 9 [8], nientem diem Dominicum, quod fuit b 12 Kalendas
dies 9. Novembiis, luna 22, aira qua supra <=.
28 Tuiga regnavit annos 2, menses i. llem quoque glorio^us Erviglus rex reg. an. 7, <Jio-
29 <ihindasvinlhu8 [Cindasviiidus; A guirre Chia- bus 25, in quo die 5n uUima scgriludine posilns elcgit
Jisvindus] soius regnavit annos 6, menses.S, dies 11. sni succcssorert in regno gloriosum noslrum dorai-
Itcra cum filio suo domino Reccesvintho [Ag. Re- nura E^jicanem, etaliera die, quod fuit 17 Kal. De-
cesvindo] rege rcgnavit annos i [3], menses 8, dies cembris, sexta feria, sicidem dominus Ervigius ac-.
il [Aq. 12]. Ohiit pridieKal. Octobris, «ra 691. cepit poenitentiam, et cunclos seniores al^solvil, qna-
oO neccesvinlhus [Reccesvindus] « sohis regnavit liler cura jara diclo principe, «lorioso doraino Egi-
annos 23, menscs 7 [G], dies 11 [2]. Obiit Kal. Sept. •g cane ad sedem regni sui in Toleto accedercnt.
die 4 lcria, hnra 3, ;>!ra 710, anno incarnalionis Do- 35 Unctus est auiem dominus nosier Egica in re-^
mini nostvi Jesu Clirisli 672, anni cycli decemnove- gno in ecclesia sanctorum Petri et PauH Prxtorien-
nalis S, luna 5. Idem cum palre suo regnavit annos sis [Proetoriensis] sub die 8 Kal. Decembris die Do-
4, mcnses 8, dies 11. rainico, luna 15, ?cra 725.
51 Suscepit auiem domnn» [gloriosus domimis] 54 Uuclus est autem Wilita in regno die quo
Wamba regni gubcrnacula eodera die quo ille obiit, fuitd 17. Kal. Deccmbris, «ra 758.
In snpradictis Kaiend. Seplembribus, dilata unclionis

o Perquam recie probat Enricus Florez tora. I[ ^ Iia correxit id. Florex. cum Aguirrius lege-
llispan. Sacr. parl. ii, cap. 2, § 5, delendum esse TitU.
v<;rLura solus, cum Rec-cesvinihus post mortem pa- c Hucosque edidit Aguirre, Teliqua Maiansius, el
tris lanturaregnaverit annos 18, menses undecim, id post eum laudalus
Florezius.
esl, a priraa dic Octobris aoni 655 ad diem 1 Sep- d Id. et recle nostro Judicio existiraal hic legeu-

tembris anni 672. dum 18.

CARMINA APOLOGETICA
A PSEUDO-JULIANO PETRI ABCHIPBRSBYTERO SANGT^ JUSTJB,

BEATO JULIANO EPISCOPO SUPPOSITA ,

Typis excussa ab Laurentio Ramirez de Prado in notis ad Luitprandi Chronicon, pag. 569 et seq., cdit»
Anluerp., anni 1640.

MONITUM EDITORIS HISPANI.

Piget multa, lector, in h.-cc duo snbjccia carniina adnolare, Juliano nostro ab eodem Pseudo-Juliano at-
tributa neque id solum, sed et ab ipso conficta ; cum ras. liher in hibliotheca sancla' Just?e Toleti asscrva-
:

tus, ut ipse asserit, hiec et alia raulla sancii Juliani carmina continens, sicul et ipsa bibliotheca, raerum
commenluni sit, ad confiHgcndas, faciliusque oblrudendas fahulas excogilatura ab homine niorlalium oin-
nium mendacissimo. Yerura ut fatearaur quod res csl, prioris carminis ad imperatorera dirccti (cujus exero-
plar anle Pseudo-Julianum nemo videral) ansam conllngendi pra^buit Isidorus Pacensis in suis Cbronicis ita
scribens : c Romam (Julianus) per suos l^atos iteram cum versibus acclainatoriis, secundura quod et
olira transmiseral, de lauile iraperatoris, misil > (Apologeticum), ctc. Quem locum totidem fere verbis ex-
.ccripsit RoJericus in sua Hispaniae hisloria. Unde illud Pacensis hauserit, ignoramus : cerle Felix elogio m
cum de Apologetico bis Romara misso loqueretur, versus nullos comraemorat. Et en libi Pseudo-Julianus
carraen ipsiira, a se solo feliciler rcpertum, statim obtnidit, quod nos noc dubilanles rejicimus propter le-
vissiinain proferenlis ancloriialem. Alterum vero ad Sergiura papam scriptum, atque ex eodem comntentitio
ras. erutura, mulio magis suppositiiiura est. NuHus enira historicus hujusraodi carmen ad sanctura poniifi-
cera missura ne innuit qxiidem, muho rainus ad Sergiura qnera Sergiura de Apologelico loquentes, nec Pa-
:

censis, ncc Rodericus coramemorat ; et ut comraemorarent, a nobis ul asseniircmus impf trari xraquam po-
tcrit, repiignante historiap, veritate. Constat enim ex Felice, quin et Julianns ipse testatur in concilio xv
Tolelano, anno 688 celebrato, Apologelicum se librura ante duos annos Roraara niisisse, scilicet anno 686
cura raorluo Benedicto II, in Peiri calhedra sed<j!)al Joanncs Y, cui successil Conon vita functus anno 687,
!-ub finera Septerabris. Quomodo ergo ad Sergium Cononis successorera carmen cura Apologetico misisset
Jiilianus? Spuriura ergo et coraraCniiiiuni habendum est.

MONITUM PSEUDOJULIANI. llbellura responsoriura cura Petro regionario nolario,

Papa Benedictus (II) oTensns novitate vocum, et sirau! quaedara carmina de iraperii laude; quae
scilicct, quod volunlas genuil voluntatem, el quo<l egr> cxccrpsi ex operibus sancti Juliani, quae sual
Christus ex tribus naturis, vel essentiis,
conslaret hujusmodi.
scripsil ad Julianura) comiter, et verbote-
illuni (S. Latius imperii majestas priEteril orbera,
Si pietas adsit. pervolat astra super.
nus jiis-^it Iilori ut illum admoneret de propositio-
,

nijus. Vi !ens sanctus doctor aliquos scandalizatos Cu!saris ensis enira debet defendere sedem
esse r.ovitale harum vocum, ad ipsum papam misil liiuBotara Petri, cui Dc*h5 ipse praeest.
 : : ; ;

b;3 aPPEND. I. — CARMINA SUPPOSITA. m

A quo suscopit vires lilulique cacumen,
iSonne illi, o Cacsar, ferre deceliii opem?
Romani decus imperii juga regihus infert
IHud agil populos, gentilius illud adest.
JusUniane, lu^ frangatur robore dcxtrrc
Barbanis omnis iners, perfidus omnis liomo.
Cresare le celeiires portet nova Roma triumphos,
Nomcn ei invideat noliile Roma velus.
Caesare te referal viridcs Ecciesia lauros,
Portel ab liajretica couditione decus.
El Monoihelitae subdant colla impia, papa
Pastor sancte, libi, clavigerofiue Pelro.
Yincat, el seterna sedes sacra pace fiuatur,
Csesare le teneat, Jusliniane, solura.
Yive diu, Cjesar : quae dat Benedictus, adora
Jussa libens, felix sic quoque Coesar eris,
Rescripsit Juliano, et adhuc raordet; et jussit Julia-
niim, conimunicaio consilio suo cum rege PJgicauc,
cogi Toleli concilium episcopomm genfis Gollhic;c
et suae nationale et universule, primo anno regis
n Poniilicum bcnedic plebibus inde li.iis,
E^icanis : el ilHc leclis cpistolis explicuit se, et fecii
alium Apologeticum cum carmine in laudera sancii
papae Sergii, qui successerat post alios Benediclo,
anno 687 raissis eliam trilius viris sapienlissimis
sanciissimisque ex clericis sanctje ecclesia; Tolelanne,
ui res tanta postulalial, scilicet Felice archipresl.y-
Ad tc milto libens codiccm, sanctissimc Sergj,
Qui regis innumeras et moderaris oves.
Inclyta pervasit nos laudum fama tuarum,
Quod bonus ct clcmens sis, pietaiis araans.
Peciore, voce refers vivendique oniine Chrisium,
Cnjiis et in terris fungeris oiricio.
Vive diu nobis et niundo, candide Scrgi
Cui Julianus ovans oscula dai pedibiis.
Accipe clemcnti, Sergi sanctissimo, vullu
Scripta uiea; excubias corrige, papa, meas.
Perlegc quodcunque est, quod cpislola nostra do-
[cebit,
Atque animoexiles curre hibcnte notas.
Est ceusura Dei lua, quidqnid dixeris ipse,
iloc Deus in coelo duxerit ossc ratum.
A Doraino Christo suroraa esi coucessa potcslas,
Claudere qui cffilos, et reserar^ vales.
Ergo, pater Scrgi, parvo bencdicito fratri,
Ut fluat in nostrum gralia larga caput.
Regis Egicani, populi memorare ndclis,
Rore tuo vernabit ager Hispsnus abnnde,
Catholicamque colet tempus in omne fnlcm.
Quam fera tempeslas Phlegethoniis turbine nuUa
Auferet ex linguis pectoribusque piis.
Hei mihi quam limeo ne nos malcs iraplicet erpor,
!

tero, Ulisando archidiacono, Musairo primiclerio vel
subdiacono, cum litteris, ct libro Apologetico, ac
carmine. Leclis litteris ac libro, approbavit eurn
sanclus papa Sergius, ct legendum omnibus dedit
el actis gratiis de labore et pielate, remisit cum re-
liquiis, et sua lienedictione nuntios eum litteris re-
^onsaiibus. Carmina haec sunt deprompta ex ejusden^
sancti Juliani epigraminalis, quoe sunt in libro ms.
sanclaj Justje.
Demuret infandis gcntibus opprobrio.
Africa plena viris bellacibus arma rainatur,
Inque dies victrix gens Agarena furit.
Ne meus iste metus sit verus, vindice Christo,
Ora pro popuIis,'opiime p. pa, tuis.
Ut Deus avertal nostra a cervice securim,
Datquc pius vcniam, lc 'acrymanic, reis.

EPITAPHIA SANCTO JDLIANO TRIBUTA

is cnnoxico pseddo-luitprandi.

MONITLM.
De qualuor sequcntibus cpitaphiis, quorum miramur Nicolautn Antoniuin non mciiiinisse, idem csio Icc-
loris judicium ac de pnccedentibus carminibus, Julianum nosirnm illorum auctorcm non essc, qucm clsi
muUa epigrammaia scripsissc constel, quippc qui in eo genere ncque £iig;inio nequc Hildefonso ejus pra^dc-
cessoribus ac magistris cedcbat, quibus el ingenio et eruditione aiqnalis exstitit, tamen veros et indubilalos
Juliani versus nmlos adhuc vidimus, siquidem ii, quos nimc edimus, postquara Tamaius de Yargas in suo
exliibuit marlyrologio, unius Pscudo-Luitprandi ancioritaie ct teslimonio consistunt, cui vcl vcra narranti
lulo vix credas. Practerquam qiiod insignes liabenl siippositionis nolr.s, secundum pra?serlim ac quarlum
cpitaphiiim, ut facile agnoscas fabulatorii ingeninm. In illo enim Quirici episcopi, duos hiijus nominis pr.-e-
sules salis cognitos, unnm Barclnonensein, Tolctanum altcrum, confuiidens, ex duobus unum cumdemque
elficii Quiricum, qui primum ex abbale Agaliensi ad Barcinoneusera caihcdram assumpuis, indc ad Toleta-
nam translalus fuerit. Cum lamen ut egregie evincit P. Florez tora. Y et XXIX Hispania^ Sacrae, Barcino-
iiensis prxsul, quocum magna (uii Hildefonso nostro consuctudo et amicitia, eodem fcrme ac Hildefonsus
tempore obierit, circa ann. 667, aut paulo post, allcr vero Toletanus saucto Hildefonso succcsserit, ncquc
anle ann. 679 aut 680 mortuus sil. Dcnique Wambam regem, quem in Chronico suo cx Scgoviensi dioecesi
ortum facit, in postremo epitapbio diaconum fuisse coramentatur, antequam ad regnum assumcrelur, sa-
cerdoli in sacrificio ministranlem, Petrumque denominalum, quod nomen in rcgno dcposuerit. Qax omnia
quam levia illa sint, et ridicula, lemereque conficla, nemo non videt.

l. Hincque Tolelanam raplaiur proesul ad «rbem,

Cui fuii in voiis sede lalere sua.
In sepulcro sancti Hildefonsi.
II.
Alfonsi j.icet hoc corpus venerabile saxo,
a Quo Tolelana nihil terra tulit melius : Jn sepulcro Qmrict.
Luciaque, et Stepbanus clara de genle Gotthonim, A *> Dominonomen babcs pie, voce, Quirice,
qtii
Sed virtute magis nobililante micat. Et raonachus, prresul Barcinoncnsis, ave.
Invenit juvcnis portum, s?ecloquc relicto, Agalicnsis eras nuondam sanclissimiis abbas,
Coenobii cellas Agaiiensis amat. Barcino le multum pnesulc gauJct ovans.

« In Mariyrologio Joannis Tamajo de Salazar ad Alpbonsi jarel hoc corpus vonpral>ilc sa^o ,
diem 25 Januarii deesi hic versus cum sequenti, ila Sed virtule iiiagis noliilit3le niiut.
ui in eo sic legalur >> Kiricusa Grxco Ku/)to; diclus, quod interpreta
tur Dominus,
 : :
815 AD S. JIJUAM TOLET. EPISC. OPERA APPENDICES.
To Tololano piclas pr.-efecil ovili
Divisas sedes pracsnl amansqne vidcs.
Nil uno niciius iuil, aul te sjnctius uno:
Et denieiilalo rege dolens uioreris.
Te socium iuiiis Leocadia suscipil uijiis,
Corpus liunio, mcntcui la^la suii alta lucans.
Gaude sorlc lua, praesul veiierande Quirice ;
Sic Doiuinus tcrris es, Dontinusque polo.
lli.
Jn sepulcro Gudilw arclildiacont Toletuni.
Gloria Tolcii jaccl liac sub mole scpultus
Gudila, pars aniini dimidiumquc mei.
Qui senis a teuera mores selale tenebat,
Et a juveuis lecil liic juvcnile niliil.
Spiritus in sacro residebat peclore Cliristi,
Evprimil bunc tolum, moribus, ore, manu.
Paupeiibus crbus esl, viduis solamen, ut yegris
Grala salus miscris cmnibus unus erat.
: Coenobium gaudens post sacra sceptra pctis.
Mercaris meritis mullis, bone Gudila, coelura
Nos desidcrium lancinat usque tui.
Moerentegque vocamus cura, quem sustulit aellier:
Prosoquimurque piis funera lacrymulis.
Non non lilia cana
violas, tcnerasi|ue rosas,
Spargimus ad tumulum, sed bona vola, tuum.
Nos ergo e supera prospccla candidus arce
a id. ad dicm oclavajn Mariii hunc pentnmelrum
sic legii
i.w, nisi sim|>lici(as, nil juvcnile fuil.
APPENDIX SECUNDA.
IDAL1I B VncIlXOIVENSlS EPlSTOLJi DVM.
(Kx Dacherio, Si4cile};ium.)
EPISTOLA PRIMA.
Sanctissimo ei mihi prae caleiis peculiari domino
JuUano Tolelanaj primae sedis cpiscopo " Idalius
Barcinonpjisis sedis cpiscopus.
Rccordalione mcorum pcccaminum paviJus, el
memoria ingentium criminum usquequaqne perter-
rilus, puiavcram divinas aures in mcis peniius obdu-
vaias fuissc clamoribus, cum promissionis vesiru;
minimc perciperem opus. Et licct hujusraodi causa
nunc diversis pcrturbationibus agilatus, luiiic eliam
optaljc opportnnitatis cvenlu privalus, aut, ut asso-
let, oblivionc delenius, suggestionibus meis vale-
iactionem altcmans ^ sanctitaii vestra) inlulerim
jnihimc preces, freius tamen Salvatoris et Redem-
ptoris nostri oraculo, quo discipulos, securavii di-
ccndo : Si duo cx vobis consenserint super terram,
de omni re quamcunque petierunl, fiet illis a Palre
meo qui in ccelis est ; veslrai quocjue promissionis
iiducia uberrime Ireius, fixum corde tenebam, quod
ncque veritas mcnliri ullalenus possel, neque veri-
lalis cultor atque discipulus mendaciis deservirel.
Exspcctabam ergo sanciiludiiiis vcsira promissum,
spem magnam repositam habens in Domino Jesu
Chrislo : orabam tainen, el si non quoiidie, certe
a Scdis episcopo. Anlea legebalur apostolo. Uxc
epislola cl sequens edit.-c jam crant a Joanne Co-
chlaeo in calce librorum Juliani Tolelani, Lipsiae
annol336, ut quideiu nionet Raluzius ; nam iliain
ediiionem nobis viderc non coiitigit ; nec de ea re-
perienda mulluin curavinius, quod nullo nobis adju-
mciito csso poteral poslquam sine ea nihil erat in
his epislolis qiiod ncgolium fac ssere posset.
1» Altcrnans. Cum pltirima essent in priori cdilione
vilia. qua; apographi ope suslulimus, levissima
quxque pnclermillere libuit nc leclorem fatigarenl
st.'(l umiltcndum non eiat hic anlea Icdum fuissc
; : ; :
816
Teque amor, ci moveal, Cudila, cura raei.
Moenihus a patriis morlios avcrlc, famemquc,
Iloslilesque mir.as, dogniala falsa, dolos.
Toleli ne lemne preces, comilisquc rogatus,
Qui tibi dat carmen sat Julianus amans:
Ossaque Felicis tua sacra condit in acde,
Cujus mens superis esl sociala choris.
IV
/n sepulcro regis Wamba;.
Wamba pi ius, qui Pelrus eras, miss;cque minisler,
Rex
Gotthica; gentis religionfc niicas.
Sponle tua non auectas regale cacumeu,
Sed subis imperii grandc coaclus onus.
Spes tua, conalusque tuus, virtule polenlis
Fielus, ioauditas res operaius ades.
NuIIa perinde tali res gratior uique quiete esl
Sepiem ibi perpetuos monachus bene pinx^teiis
B [annos,
Inde oblata coelos morte beatus adis.
i>
Felix Wamba tua censeris sorie fuisse :
Tam bene qui calcai sceplra, per asira volel.
Scptem sceplr.i tuai gcniis moderaris in annos,
Qux sinis haud morbi mole, sed ipse libcns.
1- Id. ibid.
Olilata iode polos morle beatiis adis.
C vel S3cpc, ut idem qui ubique pracsons ' esl cordi
veslro inspirator adesset, et volis noslris eflccium
landera praestaret.
Nunc crgo quia Dominus memor fuit mel, et vo-
torum meorum me compoiem fecit, gaudio os meum
ct linguam exsuliatione replevit, cum et vos perfe-
ctione sancti operis cumulavit, ct me laboris veslri
effcciu diiavit. Dicam ergo illi cum cxsultatione
rocntis prophciaj sui verbis : Beuedictus Deus, bene-
dictus Dominus de die in diem. Advenions iiamquc
quidam Judajus, nomine Reslilutus, quasibrulum, ul
itadixeiim, animal, matcriam lumini congrucnlera
deportans, librura, quem sludiosa brevitate non soiura
ex antiquorum sanclorum Patrum sententiis, verura
etiam inspirauie el doccnte Christo, Iaboi'c ac slu-
dio proprio consummarc, et noslras incpliae sancti-
tudinis vesirae prudcntia mitiere procuravit, gemel-
Iis nianibus obtnlit, quem avidiiale noscendi rapiens,
pollus quam accipiens, cilissime pandi, tilulumque
contra suspicicns ^ miratum esse me fateor, cur
laiiii cl tam praclari mercimonii causam lam infido
et a cullu ridei alieiio veslra sanctilas crediderit
ha'ulo. Sed illico iila ralione imbutus, qua thesau-
rum lictiiibus vasis committitur, pracfato Judaco cur
ahernam ; ct mox uhi legis sccHravii, eam leclionem
nos eruisse ex apographo in quo erai sacravit, quo.l
ul ferri non poteral, ita propius ad veram leclionem
accedebat, quam quoo Acberius ediderat sacre au-
lem.
c Ubique pr^rsens est. In priori editione ubique
prasenli. Infra in veleri apographo hae voccs nomine
Reslilutns, desunt.
d Contra suspiciens. Acherius contra suscipu.'ns
mirasse me, sed boc leve, sicut quoJ edidit qui thc
saurum. . . committit : illud non leve quod scriiisii
a cultu Dci, ubi nunc est a cuUu fidei.

817 APPEND. II.
ea qute acceperal illajsa deiuleril prius, polius quam
vobis graliasegi, considerans ne forsan imniulatione
dexlerae Allissimi agerelis, nl is, qui caduca merci-
monia veciare solitus erat, divinis acternisque my-
sleriis pararelur.
Intellexi tamen iu liac parte sancti ct arlinciosi
cordis vestri humilitatein, qux omne quoil in dictis
vestris venustum, nilens, et purura existit, cuin gra-
liurum actione refcrendo ad Deum, cujus vobis rnu-
nere venit ingens et optiiuum, reddil. Yanam vero
gloriain respucndo eo idipsum abjcclum viilcnlium
obtutibus ostendere nilitur, quo viliori gerulo boc
jdcm credidisse cernilur.
Inspecto igitur praescripli Codicis, discussoque vo-
cabulo ; nullum penilus alind reperire valui nomeii
eidem operi congruentius, nisi quod ipse in princi-
pio sui volumiuisgesiare videtur. Appeilalur enim
Prognoslicon futuri saiculi, quod Laline prcescientia
fuluri sieculi dici non incongrue potest. In quo
quidem qnamlibet primus liber quadam ex parie
peccaniibus asperiialem metumque incutere videa
tur, duo lamcQ subsequcntes libri maxima fiducia
Chrislicolarum rclcvant corda, ob spem fulurae re-
surrcctionis et regni, quod se lidelibus Chrisius da-
luruin promisit. Keliquum vero tolius codicis cor-
pus legendo transcurrens, reperi illud quod Donii-
nus Jesus Christus in Evangeliis loqnitur : Oninis
scriba doctus in regno coelorum, similis est homini
patrifamilias, qui profert de thesauro suo nova et
velera {Malth. xiii, 52). Evidcnter enim et dubia effu-
gaia, ei obscura in luccin producta sunt, cum et
aotiquorum Patrum decrcta, novae brevitalis, indi-
cia artificii vestri, fructuoso labore ad medium siint
deducta. Maiiat ergo ex illorum sentcnlia verilas,
ex vestro autem labore nova et brevissima veriias.
Quidquid itaque veraciter illi, caste et sobrie iii Dei
causis senserunl, est tibi commune cum illis, ad
cujus notitiam doctrina Domini hoc ip>um deduxit.
Vestraj tamen soUicitudini tanlumdem applaudit,
quod curiositate inslanle, illoruin senlentias in
uftum colleclas pigris et torpenlibns contiguo relaiu
mamfeste aperuit. Propter quod licel illi minislra-
verint, donante Cbrislo, maleriam, veslro tamcn
op^ri totius laboris astipulabitur summa. Nam ct
aurum quamlibet originis ac natune sii;« obtineat
spleudorem, cum per formas aut etiam » ligurarum
varietales perile deducilur, decenierque politur, ar-
trficis ingenium non immerilo praedicalur. Hujus rci
exemplo permotus, ingenii eflicaciam quam divina
cordi vestro contulit gralia, insigiieque sludium,
quo vos in causis Christi dcsudasse cognosco ; attol-
lere laudibus procurarem, aul quia ego iiequeo,
alios praidicare precarer, iiisi quia idipsum vobis
displicere soleat conscius essem.
Keslat ergo, ut lioc faciam, quod vestrai sancli-
lalis desiderat anima. Refert iiaque inca pusillitas
;
Imo mecum Ecclesise universitas, ad ciijus noliliam
insigiiia operis vestri deduxil noslra tenuitas, im-
« Per formas aut eliam. Ul intclligalur quid hic
praestiierit apograpbum sicpius landaluin, repnesen-
landa esl prior edilio. Ea igitur sic liabct : per for-
mas autem. . danlisque politur arlificis ingitiio, nou
. rius fundat, ct paroitcilis ubi aniea praviidtis. Infra,
imm. pradicator hujus rei.
*»iVon solum ingenti. In editis nondum ingenli.
;;
— EPIST. IDALII BARCIN. 818
A mensu: et iiiefluhili Trinilati, non anantas debel, seU
' ----- --^--in fine
/. ..tempo-
qiianlas valet graliarum
' '"
'
copias, quia
rum, aut pcne, ut verius dixerim, in consumma-
tione mundi, corde beatitudinis vestraB
cirudit in
donum gratiae sux simul
ct studium operis sancti
dedilque in ore veslro directum ot bene sonanleni
sermoiiem, quo et delinqueiitium corda terrendo
sanarel, cl bonis operibus deditos, in sanclis aclibus
confirniandos, igne coelesti aUlaliin animarel.
Oramus deinde majestalis supernae profusissimani
pietHtem, ut in prsesulalu Ecdesix suoc ad illiimina-
tionem Adelium, annos vita; vesiru; piotelando con-
servet, et ita donum gratiarum suaruin, quod cordi
vestro diffudit, exuberarc concedat, ul caliiolicam
plebem studiosis operibus, doclrinisciuc sanclimoniu.*
vestrae, bonorum omniuin compolein roddal. Pn»-
que laboris vcstri saiicla instantia post loiigissinu»
vit£ liujus spalia, remissis iniquilalibus, tettisquo
peccatis, cum sanciis ct eleciis suis coelcsiia vobis ad
jj
possidcndum regna coi.cedat
EPISTOLA U.
Sanctissimo, et mihiprae cajleris poculiari donino
Zuntfredo Narbononsis primiu sedis episcopo Idalius,
Barcinonensis sedis episcopus.
Opus egregium, quod non soluni ^ ingenti labore,
Ycrum etiam immenso sludio, ex aiitiquorum catho-
licorumque Patrum libris, mirabili et nova brevi-
late, beatissimus socius vestor dominus meiis Julia-
nus Toletana; primae sedis episcopus, uno voluminu
colligere, atque Prognoslicon fuluri sacuU appcl
lare, ct nostra; lenuitali miucre procuravii, nobis
quc in iiistantia importunitale laudabili veslra bca
litas ardcntissimc dcmandavit, sancliludini vesli\u
cum dovolus esscin in lu^c civitalula. (cui indigiius
praesideo) manibus gemellis offerrc per pncsciiiom
coiiservuluiii ineum, illuc in ^;aiict£ subliniilalis vo-
stra; scde pruisenlandum diroxi ut ex liiijus agni-
;
i tioiie, gauclii vcsUi pariicipos tolius proviiicia; \c-
slra; pra;sules facli, conspiooro juijcanl quani ingoiili
muneris lumine pra^scripluiu sociuin YCslrum ad
illuminationeHi Ecclosia; diviiiilas suinnia diUivit
ct benedicant in communo Doniimim Dcuin cu;ii, c\
cujus largilale idcni ipso sociiis voslor lioc ipsiim
donum percipero iiicruil. Deiiide Trinilati tlivina;
postulationum suaruin libamina fuiidanl, qiio el
auctorem biijus operis pro tanlo labore diviiiitalis
gralia proiegal, cl parvilaiis poccamina di-
noslra;
pro co quod curavii noslra
viiia iiululgenlia dcleal,
ignavia ad coruin dcduccre notitiaiii, uiido spiri-
tali fruclu cor illorum cxubcrans liat. Tc <|uoqiio
precor, vernacule domne, iil pio iiieis ablucndis
criminibus, assiduis divinilalis poloiiliam adiicjii-
beas precibus, ut ego, qui divcrsis premor misc-
riis, revelari [relevaii| niercar oiaiionis vestnw ra-
mediis. Ila graliam Domini noslri Josu Chrisli siuo
fine vos possidere congaudcatis.
Infra in instanlia adjecmus cx laiidato apograpbo,
et jubeant quamscripsinius, uld Icgebalur ju6coH(
cum. Ex oodein est libaminu fundanl, qiio loco Aclio-
Vernacule Domne non placol , alsi in apogiapbu
iiostro lcgiiur, ac mA\o,vcncrande.
 , ;,

ANXO DOMINI DCCLXXXVII.

SANCTUS LLTLLUS
MOGUMLNUS EPISCOPUS,

NOTITIA HISTORIGA IN SANGTUM LULLUM.

(£x Fabric. Bibiiotb. medis et inf. Lalinitatis.)

Sanctus Lulius, sive Lullo, qui et Julius , Anglus, A seq. i Aliquot ejus epistolas videre nobis conligil ,
post san»lum Bonifaciuni magistrum suuni archiepi inquit Flacius in CenturiisMagdeburg.,S3ec.viii,pag.
scopus Mogunlinus ab anno 753 ad 786 vel 787 : je 455, ut ad Osvitam, ad Leobgythani,ad Gregoriuni,
q»o Surius 46 Octob. Lelaudus, cap. 103 ; Baleus
; ad Deuehardura, ad Tburingos, ad Camam. » Ef. illis
xiii, 56; Pilseus, p. 156; Serariuslib. xv , p. 371 deinde nonnulla profert, quae ibi videantur.

SANCTI LULLI EPlSTOLyE.

EPISTOLA PRIMA. licc, indignus presbyler tuus, tamen per omnia de-
LCLLUS D.VLH0NO. votus famulus in Domino optabilera salutero.
{Anno Domini 752.) Litterae namque prudeniiae tua; et munera iargita-
RevereBdissimo fratri Dalhuno, jara dudum magistro lis tuae ad me usque directa pe» venerunt, quibus di-

Lullus indignus diaconus, sineprierogaliva meritorura ligeuier leclis et consideratis, post prsemlssam paci-

diaconatus oIQcio fungeos, optabilem in Domino sa- ficam salutationem, si bene intellexi , insinuasli no-
lutem. bis erga vos diversas molestias et tribulaiiones, quae

Almitatis tuK clementiam intimis precihus flagito, sscpe solent in hoc mundo occupare servos Christi
ut meae mediocritatis carinam fulcire digneris tuis B secundum Aposloli senientiam : Omnes , qui pie vo-
almis oraminibus, quateuus tuarum orationum inter- lunt vivere in Cliristo, persecutionem patiuntur; con-
cessionibus, seu pelta proteclus , ad portum salutis traque omnia tentamcnla , orationum nostrarum
pervenire merear, et piaculorura meorum in hoc ter- qualiacunque sunt, adniinicula humiiiler postulasti
reno ergastulo veniam consequi, sicut jam prasterito quod ct omnis congregatio nostra pro veslra sospi-
amii circulo, per Dcnewaldum fratrem nosirum, lit- latc sedulo ad Dominum preces fuodere studuil, et

terarum mearum portitorem, deprecalus sura. Ergo nunc, amantissime diacone, quia vicera rescribendo
vilium munusculorum transmissio schedulam istam eruditionis tuae scriptis, propler parvitatem ingenioli

comilatur non lam digna quam devola raente dire- mei, digne debitum persolvere non potui, tamen scio
eta. Similiter obsccro ut mihi Aldhelmi cjMScopi ali- quia vera charitas omnia suslinet, Hxc pauca verba
qua opuscala seu prosarum, seu metrorum, aut rhy- rusiicitalis mere cum minimis munusculis, id est
ihmicorum, dirigere tligneris ad consolaliooem pere- quatuor cultellos nostraco:isuetudine factos, el cala-
grinationis meae , el ob memoriam ipsius beati an- mistrum argenteum, et niappnm utiam, per fidelem
tislitis; et mihi per aliqua verba tux aflabilitatis portitorem fratrera vestrum, imo nostrum Aldredum
indica, quid de istis valeat precibus lua fraternitas amabili pncsentiae tua; tanium pro memoria charita-
perficere, quae inhianter audire salago. Bcnc valen- lis transmilterc curavi. Quaeso frateniitatera tuani
lem te et proficieniem iu prosperiiate dienim, et in- ut eo animo a te bcec suscipiantur , quo a me desti-

lercedentera pro me exopto loagis temporibus. nata noscuntur. Sed el intercessorem nostrumapud
Fama est fictilibus coenasse Agalboclea regem . Deum, venerabilem Bcmifacium praesulem , oiimi»

Aique abacum Samio sxpc onerasseluto. caterva fratrum noslrorum cum abbaterio «» Dei

Fercula gemmatis cum poirorct aurca vasis , dilectione saiutare desiderat.

Et misi'eret opes pauperiemque siinul.
EPISTOLA UI.
Quacrenti causani respondit : Rex ego qui sum
LOLLUS LEOBCITHyE.
Sicaniae, ligulo sum gcnitore satus.
{Circa annum D>mini 752.>
Fortunam reverenier babe, quicunque repenle
Dives ab exiguo progrediere loco. Sorori in Christo charisslma; Leobgyiha Lulhis

EPISTOLA IL exiguus servus, auctoritate domini Bonifacii discipu-

INGALICE LDLLO. lorum, in Domino salutem.
(Anno Domini 752.) Nonimmemorem tuaesagacitatis industriamxstinio

Claro atque charissimo Dci ministro LuUo Inga- evangelicae sententiae qua dicitur : Beati pnuperet
 . : ,

821 S. LtXLI MOGUiM. EPISC. EPISTOL^. 8*22

tpjitu,quoniamtpsorumest reynum ccelorum.hh paii- A lia inferioretn, absque ullo dubilatiouis scrupulo el
perlaspaiienter ferenda est, eodein evangelista le- servasse, et servaturam esse scito. De tua vero vitas
slante, qui ait : In patienlia vestra possidebitis ani- gravitate, mentisque slabiiitate niliii dubito. Munia-
mas vestras. lllud Davidici cum corde rctincns, quia mus nos spirituali armatura juxta apostoli pncce-
iecundum muUituctinem dolorum tuorum consolaiiones ptum : Orantes pro invicem ut salvetnur,quia multum
Dei lcelilicarunt animam luam. Ncc enirn coiitemplui deprecatio justi assidua , Jacobo attestante , apud
veloblivioui tuaiiisincerani tii Doniino germanilatem Deum valet ; et eo diligentius huic insistamus ,
quo
deditam arbiireris, (fuamvisper interducias temporum vehemeutius nos variis lentationum telis irapugnarj
corporali prajsentia sccernamur; neque in tuis ne- non ignorainus. Dextera scilicel fortior laevam inlir-
cessitatibus fcssuin ine esse ullo modo autuines, sed miorein adjuvare non cessat; et teva dextene, sicul
tantum diaboUcDe fraudis aslutia pra>occupatuin at- ancilla dominae,^ deservire non desiiiet. Id est, meam
que ministrorum ejus subdola inseclatioue faiigatuin instabiiitatem bonae viUfi tuae exemplis castigando ,

scias;el, juxla propheice dictuni : Ta:det me vitw corrigendo, admonendo, quamvis absenlem corpore,
meoe propter lilios nequiiia:. Quid^iuid autoin neces- spiritu tamcn praesentem , sicut tibi morisesJ, ad
siiatibus tiiisdcsit, perGundviiiium diaconuin rever- raelioris vitae perfectionem deducere non desinas, el
surum iudicalo, suggere illi ut in laboribus meis non B e^o tibi huraili devotione, quanluin vires suppedi-
lassescat, quiavaldcrarus est qui triLulationcs meas tant, lidelem famulatum in omnibus praebebo. Ex-
mecuffl participarc velil. Yale in Domino, interce- hortatoriannediocritatis meae verba, quamvis fatua
dens pro me tanto enixius quanto graviore angusiia ei superflua videantur, obsecro ut non moleste a tuae
deprimor charitatis collegio recipiantur, quse sola charilas exi-
EPISTOLA IV. gebat scribere sine dictandi malerio, quoe omnia vin-
LtLLCS GKEGOItlO. cit, sicut scriptum est
{Anno fJomini 752.) Omtiia viiicil amor, ei uos cedaoius aiiiorl,

Ciarse Chrisli Ecclesiae I:impadi luciferae, meoque ablata omni tumoris superbia. Haec sunt suasoria
in doctrina dlviuae iegis devotissimo adjutori , Gie- verba quae siiie raeo periculo dicere non possum, ut
gorio duplici presbyieratus abbatisque honore , cum in hac temporali polestate et terrestri ditione, qua ,

praicedente propriorura merilorum suffragio, deco- auctore Deo, jam nunc uteris , dominicae seutenti^
rato, LuIIus, cxtremus orthodox?e matris, videlicct semper memor Regnum meum non est
sis sonantis :

Ecclesiae, alumnus, iinmarcescibilis chariiatis, inan- de hoc mundo; el illud apostoli Nolite diligere mun- :

gulari lapide utriusque teslamenti , saluliferam sa- ,

., dum, neque ea qua: in mundo sunt. Quibus verbis
lutem. quid aliud innuitur, nisi aperie dixisse illum intelli-
Fido gestante gerulo munera largiiatis luae ad me gamus In iilura nolile oculuin inentis
: vestrae flgere
usque delata pervenerunt , sed et suavissimic bene- quem quotidie ipsa ruina sua cernitis cadere, sed ia
voke chariiatis tuac salutationes oinne munus vin- illum tota mentis inlentione- aspicite , illuraque totis
centes raore solito pariter coraiiabanlur, quibus au- viribus diligiie, qui aiite omuia saecula est , et per
ditis et percepiis, uberes Deo piissimo primitus egi onmia saecula inimulabilis maiiet, qui futuro et prae-
gratiasut decuii; et deinde frateniitati tuae debiias tcrilo tempore caret, scd esse sibi seniper essentia-
reddidi grates, qiiia te in mjnore poteslalc lidelem liler est. Quid est enim hujus mundi fugitiva felici-
sciebam, in inajore citius fideliorern coaiprobavi. tas, et caduca prosperitas, nisi vapor et fumus? Inter
Coraperto igitur prosperitalis tuic successu a;ger temporalem prosperitatemetaelernani feliciiatemmul-
animus utrumque egit : gaJdebat de ascensione luin dislare quis perilorum ignoral? Discamus igitur
chari sodalis, se;l contristahatur de divisione , quia hac temporali potestate frui praeter aelernam felici-
hoc intolcrablle apud homines videlur , dum is qiri tatem, et in cujus comparatione nobis omnia vile-
prae caeteris piusdiligiuir repente subtrahitur, quam- scant. Yesiimenta pretiosa, caballos farre pastos, ac-
vis pro certo sciain quod nulla terrarum spatia illos
u cipilres, falconesque cum curvis ungiiibus, iatrantes
dividere possunt quos verus Chrisli amor indisrupto canes, scurrarura baccbationes, cibi potusque exqui-
gernianilatis vinculo nectit, leste Deo, ne Aidear adu- sitae dulcedinis baporis , argenti aurique rutilanlis-
lando fallere, quia le, Pater, quantuiu mcntls possi- pondora spernaiuus, ne sit mollis culciirae pausatio,
bililas atlribuit, interni affectus amore diligo. Hoc molliaque cervicalia a vinspoiius exhibcantur, quani
autera siibnixa prece humiliierobsecro, utnunqiwm a flamraeis jiuellis. Ante oranio, incauta fanidiaritas
semel In Christo co^piani charliatem, desidia torpo- extranearum feminarum absciiidaiur, quia saepe se-
ris, in nostro pectorc frigescere sinamus, velai par- ducimur incauta securitate pejus quam aperta len-
vam scintillam tenuis ignis fulva cinerum favilla suf- tatione. TumuUuosani ministrorum muhiiudineiu
focatam, ne iii derisum veniamus a praetereuntibus clandestina divinarum Scripturarum eloquia expel-
coepluinaidificiumconsideranfdjus turris. Dicit Scri- lant, quia illa fovea oinni custodia caveuda est, per
ptura Qui perseveraverit usque in finem,salvus erit,
: quam plurimos raiserabili ruina conspicimus cor^
nec quilibel artifex de ccepio opere laudaiur, sed de ruisse. Naii) saepe robustus miles infestissima telo-
perfecto. Hoc autem meam mediocritatera quamllbet rum jaculaiione eo fortius impugnatur, quo tnvictus
actate junioreni , mcriti.) giaduquo ininorein, scicn- videtur. Quamvi» boc ioisse le oegotiuui liquido nu-
 , ;
,

m S. LULLI MOGUNTINI EPISCOPI 821

verim occaslone lucrandarum animarum, et prosiu- A Scripta boaiitudinis tuae siniul cum muneribus
liio multiplicius serviendi Deo, tamen memcnio quia litleris assignalis
assignatis debita gratulationis revereniia
moilem manumduruscapulusexasperat. Quaproptcr, snscepimus, maximasque omnipotenii Deu egimus
chare collega, jam duduni , et nunc pic prxceplor gratias, quod te in tam longa pcrcgriiiatione dcsu-
jn omnibus operibus tuis memorare novissima tua, dantem, et in Chrisii agouibus decerlanteni, oplata
et in aternum non peccabis. Feslinalio autem ad tu conscrvavit sospitati ; cl ideo revertentibus venera-
venicndi, proptcr muliiplicem iribulalionem ,
quam bilibus Tiris, gaudium noslrum, sacrorum apicum
jugiter, Deo gratias, sustiuemus, mihi undique dene- attestatione, signamus, ac petimus uti quolidianis
gata est. Hujus muneris magniiudinem noli inten- orationibus episcopatus tuus studiitm ac vodim
dere, sed devotam mentem dirigentis intucre. Anli- suum circa saluiem nostram dignetur inipendcre.
quae familiaritalis fiducia frcto libet mihi hxc epi- Nos quoque simul cura norainibus noslrorum ami-*
stiuncula quamdam senlentiara frequenter apud nos corum, et propinquoruin, quae hic subscripta sunt,
habitam, quando limpida dicta Dei communitcr rima- litterarum cusiodia facias contineri, orationihusque
bamur, breviier tangere, nequaquam lamen ad tuaj el missarum celebrationibus perpetuis Dei patroci-
purae religionis personam pertinenlem cujus bene
,
commendemur. Eodemque modo de vobis,
niis et de

recordaris dum Icgilur, sed ad quemdam schismati- B nominibus ad nos delalis, secundum vestram peli-

cum nefandissimum pertinebat ,

qui semper jurare tionem, facere curabimus, ut in cunctis monasteriis
solebat nihil sc terreni acceplurum. Cum snbito ex nosiris ditionibus subjunctis perpeluis litterarum
improviso, velut novum phantasma, episcopus appa- monumentis commendenlur, et orationum subsidiis
ruii, hoc jara maxima ex parle futurura esse foruii- Deo quotidie pracsenientur. Illudque pietati nostrae
dabo. Longioris scrmonis prolixitas legcnti fasiidiura satis placuisse cognosce, quod sanctimonia tua de
ne gignal (nam sapiens paucis utiiur verbis, stultus Ecclesiarura aut populi perlurbatione sollicita est,

autem multis faligatur, sicut elego) , ohsecro, istius quae etiam ut fierent, Dei aiiquo dispensalionis con-

epistoLx rublginem emendando absterge, meique er- silio credimus esse provisa. Nostris quoque, dilectis-

roris indulgentia detur. Deus tibi, quod ad saluiem sime frater, legationibus ad dominum vestnim glo-

luam pertineat, clementer inspirare dignetur; et riosissimum regem Carl, obsecramus, consulendo
cura grege tibi coramisso incolumem Paslor pasto- subvenias, ut pax et amicilia, quae oraDibus con-
rum te custodlat. Propria raanu veniunt, facias stabiliter inter nos confirmari.
scripsi haec. Ob-
serva quae proccipiiintur et salvus cris. Divina majcstas indefesso certamine pro Cbristi

EPISIOLA V. Ecclesia desudantcm te conscrvare diguelur.

LELLUS DEKEARDO ET ALIIS. C Parva munuscula iax diguitati adraisimus, id est

(Anno Domini 755.) duodecim sagos, cum annulo aureo msjori dono ad
Charissimisfiliis Denehardo, Eanbertho, Winberto, dotem.
Sigcherio, Sigewaldo, LuIIus antistes in Domino EPISTOLA VII.
salutem. . PIPPINUS U}LLO«
Admonemus vos ut rogelis oranes ubique Deo (Anno Domini 755 )•

servientes,lam servos Dci quara ancillas Christi in Pippinos gratia Dei rex Francorum vir iHusler
provincia Thuringorum, univcrsamque plebem, ut in domino sancto Patri Lullo episcopo.
coramuoi misericordiam Domini deprecentur, qua- Cognitum sciraus sanctitati vcstrx qualera pieta-

tenus ab imminenii pluviarum flagello liberemur; id tem et raisericordiara Deus feoit prxsenti anno in

esl, ut unara hebdomadam abslineant se ab omni terra ista. Dedit tribulationem pro deliciis nostris
came, et ab omni potu in quo mel sit; secunda fe- post tribulationem autem magnam atque mirabilem
ria, quarta fcria, et sexta feria jejunetis usque ad consolationem , sive abundantiam fructus terrx
vesperuro; unusquisque servorum Dei et sancli-
et quem modo haberaus. Est ob boc, atque pro aliis

monialium quinquaginta psalmos cantel omni die in rj

causis nostris opus est nobis illi gralias agere, quia
illa septimana, et illas missas, quae pro lempestaii- dignatus est scrvos suos consolari per ejus miseri-
bus fieri soleant, celebrare vos, presbyleri, recor- cordiam. Sic nobis videtur ut, absque jejunio m-
damini. JUsimus vobis nomina domini Roniani epi- dicto, unusquisque episcopus in sua parochla lila-

scopi, pro quo unusquisque vestrum xxx missas nias faciat, non cumjejunio, nisi tantum in laude

cantet et illos psalmos, et jejuniura juxta conslitu- Dei, qui talem nobis abundantiam dedit, et faciat

tionem nostrara. Similiter pro duobus laicis nomine unusquisque homo suas eleemosyuas et pauperes
llegenfrido, et Rahano x reissas unusquisque veslrum pascat. Et sic praevidere faciatis, et ordinare de

tantet. Yalete in Domino semper. verho nostro, ut unusquisque homo, aut vellet aut

EPISTOLA VI. oollet, suara decimam douet. Yalcie in Christo.

ALEEDUS ET OSGIVA LULLO- EPISTOLA Yin.

{Anno Domini 755.) UAGINGOZ LULLO.
Alredus rex et Osgiva regina Lullo venerabili epi- {Anno Domini 755.)
el
scopo nobis perpetuaii amicitia copulato in Cbrislo Saccrdoti Christi magnifico, reverentia pariier
taluiem. amore non mediocriier amplectendo, LuUo episcopc

I
 825 EPISTOL^. m
Magingoz, servus servorum Dci, perennem in Do- A digiialioni dcsideranius quia cxilnra sororis noslr»
jiiino saliiiem. extreraum spiritum agentis, moeroribus ac tiuioribug
Aperlo Scriplurarum divinarnm tesdmonio dc- undique depressi, praeslolamur, moricm videiicel
claraiur veriiaiem esse Dominuiu Salvalorem, ac de carnis illius, instinclu naluralis condilionis, velui
ipso diclum esse per prophetam : Quwrite faciem propria delentes, et pro animoe illius eveniu incerlo,
ejut semper, quaoQ ob rem solutionem qusestionis ei soli judici piissimo noto, el insuper familiae loci

alicujus qyix videlicel infirmitalis noslrae cognitioni illius tenerrimae, et propemodum, sine ulla consilii

facilis non esl, a dignationis veslrae largitate id ip- firmitate, discissionem, vel (quod gravissimum est)

sum flagitanies mulium desideramus accipere. Ita- animanim inlerilum pcrtimescentes. Quapropter
que constiiulio matrimonii Christianorum in jtin- magnitudinis veslrae pieiati huraiii inlentione siippli'
gendo, vel separando, a Pairibus lanta diversitate canies obsecramus per Christum Salvatorem resur-

nobis videtur disponi, ul vix una et compar sen- reclionemque morluorum, uli nobis supradiclis cru-

lentia ipsorum, nostra; pateat parvitati. Yidentur ciatibus afOiclis quid post obilum illius sit pro sta-
namque concorditer Isidorus ac Hieronymus affir- bilitate salulari raonasterioli faciendura, prout, Do-
Diare non debere adullerara leneri a viro, cui so niino juvante, coHigere valeatis, lilteris indicare per

ciata, alteri se, more meretricis, adjungat, otpote " hunc nuntium non dedignemini- Sunt enim, sicut
qu3C imara camem nefarie dividens, indignam se et' scitis, illic flliae fratris nostri velalae, in quas for-

alienam ab honore connubii diAiniius instituti rcd- tasse intenlio ignorantium conversa est; sed nulla

diderit, el hoc esse praeceptum et permissum a Sal- ex his adhuc vel aetate, vel sensus aliqua firmi-

vatore, cura uxorem non dimittendam absque forni- tate, ad suscipiendum tale pondus congrua poterit
cationis causa praeciperel. Auguslinus vero cum judicari. Et formidamus dispersionem inconsultam
sentenliara earadem Salvatoris diutuma tractatione farailiae, nisi celeriler ordo ac slabilitas per abba-

ventilasset, Dihil planse elucidationis, certe nostrse lissam collocetur. Nec tamcn vel inira cellulam, vel

omnino teneritudini captabile, profert; sed hoc in inlrinsecus nos posse reperire credimus per quam
extrerao dicebat quia quomodo prajcepiura hoc vel veri)o ac specie tenus valeat cohaerere, praeter
,

Salvaloris accipi debuissel, lale operosissimam ad- puellulas quas diximus, quibus maximum pericu-

huc superesse quaestionem, corameraorans vero mu- lum soscipientibus, et nobis fortasse persuadentibus,

lierem ab accusatione Judaeorum a Domino liberatam formidamus. Quapropter iterata supplicatione per

dicit : Non male illi vir mulieri licet in adullerium Christum Salvatorem obsecramus, ut nobis quod
lapsae conciliarelur. Beatus vero Leo papa feminam, « saluberrimom inter hujusmodi necessitates fieri cre-

capto ab hostibus marito, cogente solitudine, incul- datis nobis revelare celeritate qua diximos nec dedi-
pabiliter alteri posse copulari cum desperaretur gnemini nec gravemini.

captus , et reverso forte priore, separatam a posle- Yalere beatitudinem veslram, et in Christo magis

riore, principali restitui dicit ; ubi notandum videtur ac raagis pro nobis intercedenles proficere iniegris

qaod statira destitutx conjugi nubendi licentiam tri- ceriisqoe nisibus cordis optanius, ofilcio Lulloni epi-

buit. Apud Isidorura vero vel Hieronymum proditio scopo.

EPISTOLA X.
foederis conjugalis raatrimonium separat. Quid ergo
supersit conjugi quem, vel quam, solitudo perurget, LOLLUS PAP.C.
si et Isidori Hieronymi ac Leonis decretum jusle
vel {Circa annum Domini 755.)

credilur esse tenendura, nisi ut se matrimonio con- Sancta, et regularia instituta canonica aucioriiate
jungat alterius, me fateor iguorare. Bonitatis igitur confirmata taraepiscoporura nostroram venerabilium,

vesirie dignationera, per cbaritatem qua Christus quam etiam doraini nostri regis Pippini, consilialo-

Dominus semper ubique raembra sua sibi copu- ruraque ejus, manifesta ralione scimus conservanda.
iare probatur obsecramus, ut ignorantiam nostram Quapropter charitati veslrae reticere non auderaus
*° parocbiam noslram conira jus canonicum.
ac dubitalionem ^ sic Domino possibilitatem lar- D *1"®*^ ,

giente , illuminare dignemiai, ut audire a re- a Willefrido presbytero quidam adductus est prcsby-

uiuneratore perpetuo mereamini : Euge, serve bo- ter in alia ordinatus parochia, non conseutieute au-
ne, elc. tecessore meo sancto Bonifacio archiepiscopo, neque

EPISTOLA IX. me succcssore ejus, qui et institntionis vestrae de-

crela contcmnens, et in parochia nosira constiiulus
UAGINGOZ LCLLO.
nostrura sprevil magisterium. Cognita enim cano-
(Circa annum Domini 755.)
omnes presbyleri qui
nura auctoritate, decrevistis ut
Domino in Chrislo summopere veneraudo LuUo in parochia sunl sub potestate episcopi esse debeant,
apiscopo Magingoz optabilera supplex in Domino et ut nullus enrum pnesuraat in ejus parochia aut
sempiiernae beatiiudinis salulera. baplizare, aut missas celebrare, sine jussione epi-
Scii plane sublimiiatis vestrae prudentia quia con- scopi, et ut oranes presbyteri ad conciliuin episcopi
Ira discrimina maxima consiliorum adjutoriis et in- conveniant : qu;e oninia facere conterapsil praidictus
tegris et ex omni parte solidalis modis omnibus opus ille presbyter nomine Enred ; ct ideo secundum quod
esi. .Noium vero fieri venerandae charitatis vesirae definistis. increoaiionis a me sententiam soriitus csf.
847 S. L13LL! MOGUNTINI EPISCOPI «-i8

Sed Gum' nec ita omendatus poenitere de practeriiis A regulae discipUnam, sine liceLtia et consilio meo, ac
secundum canonicam institntioncm
voluit, novissime, jnjuriam Dei, ejusqtie matris beatne Mnriae semper
vestram, excommunicatus est a me, et exinde a su- virginis, cujus famulatum cxhihere debuerunt, in la-
pradicto Willefrido susceptus est ac derensus, Vestra queum diaboli propter arrogantiam ac voluptalcni
autem nunc de his ciiariiasquodreclum sit ac justum laicorum explendam, ad perditionem animarum sua-
iudicet, et non solum de bis, seJ de omnibus qux per- rum, liberas ire permiseris in longinquam regtonem,
verse male vivendo peregit, et liic inanifestata repe- non recoleiis illud evangelicum Si ccecus cceco du-
:

riunlur. Absliilil enim mancipia et servos de ecclesiis calum prcebet, ambo n foveam cadunt. El illud :

sibi commissis, Faegenolphum servum nQStrum, et Anima quce peccaverit, ip$a morietur. Sed ne forte

duos filios ejus Roegenolphum et Amanolphum, et hanc meam objurgalionem parvi pendens contera-
uxorem ejus Leoblhruthe, et flliam ejus Amallhru- nas, aposlolico tc sermone percutiam, quo ail : Pec-

tbe, Iradidit eos in Saxoniam, contra eqaum unuiii, eantes coram omnibus argue, ul cwteri limorem ha-
homini nomine Huelp, quod ipse eos duxisscl iii
beant. Pro hujiisniodi stullitia excommunicatam lc

Saxoniam. Wille/ridum vero supradicli Regenolphes esse scias cuin omnibus tuis qui hunc ncgligeniiae

filium transinisit ulira niare cum Enredo.el ipse euin rcaium consenliendo perpetraverunt , usque dum
dedit matri suae in servitutem. Servura vero et ancil- 8 ^ig"» salisfaclione hanc emendelis culpam. Illas

lani quos Auhtrich dedit ad ecclesias noslras pro autem vagas ct inobedienles supradiclas feminas,

anima filii sui, supradiclusWillcfridus abslulit atque inlra cellam vestrara non recipiatis, sed foras mo-
rapuit furlim. Nomen servi Thccdo, et iiomen uxoris nasteriuiti excomihunicat3c ab Ecclesia Christi se-

ejus Aotliiid ; LiuJo vero servum noslrura Enred deant, poenileniiam agentes, dura venerint, io pane

presbyter tradidit puero Aldberchles de EDfernace et aqua , et vos similiter al>stinendo ab omni carne,

noinen Upbit, contra equum unum; et Erpwiue et omni potu qui melie indulcoratur, scientes quod

servum noslrum aliis nescientibus furlim iiocte abs- si speriiitis islam increpatioaem, quod speinalis eum

tulit cum nonaginla et quatuor porcis , quem Ilre- qui a Deo missus est peccatores salvos faceie, id est

dun dedit ad ecclcsiara nostram ; et altera vice abs- Christum,qui dixit inEvangelio : Qui vos spernit me
tulit duos scrvos nostros Zeilolf e( Zeizhelm, et spernit, qm aulem me spemil spernit eum qui me misit,
primo qualuor boves nostros, secundo lres,et novis- id est , Deum Patrera omnipotenlem. Optamus ia
sJme octo vaccas cum sepiem bobus. Jumenia vero Chhsload meliora vos cooverti.

sepiem opiima setate quatuor annorum, quse dedit EPISTOLA XII.

Wenilo ad ecclesias , supradicius Wiliefridus abstu- - CUTHBERTUS LULLO.
lit, ct multos alios equos inde nutritos, quos minavit {Circa annum Domini 756.)
ad Hamu'aiiburg. De auro vero et argento quod dedit Reverendissimo fratri et in amore Christi charis-
Rcgenlhrylh filiu Athuolphi ad ecclcsias nostras, simo LuIIo coepiscopo, simulque cooperatoribus tuis
duasarmillasaureas et quinque siglas aureas valentes episcopis el sacci-dotibus Dei, quorum nomina in
pretio trecentorura solidorum, et aliorura Ddelium libro vitae scripla teneantur, Culhbertus, servus ser-
virorura ac mulierum prctia Enred abstulit ab eccle- vorum Dei, cum aliis consacerdotibus Christi et

siis suprudictis, non solum in auro et argento, sed presbyteris seu abbalibus, aetcmae prosperilatis ac
etiam in vestimento, ei armis, et equis. Sed quia pacis in Domino salutem.
longum est ut pcr ordincra feplicemus omnia quoe Profitemur igilur, charissimi , sincerissima inten-
lapta siiut ccclesiis supradictis ac spoliatis, et quae tlone coram Deo et electis angelis ejus, quia qaao-
f.icla contra canonica insiiluta sunt, vestro sanclis- docuiique veslram dilectionem pacis ac prosperitatis
^iino judicio ascribimus emendanda. proventum et sanctse religionis in Christo profecluin,
EPISTOLA XI. sacraeque exhortaiionis fructum de aliorum conver-
I.ULLLS OSWITII.t. satione abundantius habere, rumigerulis referen-

(6'ircfl aioium Domini 755.) |v tibus, audimus, quod inde satis gaudentes et pro

Lullus exiguus atque humilis antistes Sviihan vobis obnixios orantes Ixti gratias agimus largitori

ejusque subjectis. bonorum omnium Deo. Quando igitur :diqua reli'

.\postolicum prxceplum esl, Oswitba, ut gregem gioni vestrae iiijuria f;icta, .^ut nliquod irrogatum nar-

Pomini soHicile servando pascamus, ne absque ovili nilur dainnum, moeror et tristitia nos cruciat, quia
repertus, luporum morsibus pereat. Hoc quidem te nimiruni sicut gaudio veslro m Christo congaude-

cgisse, et acturam esse confidens, quae a sanctissimo nius , ita et adversitate pro Chrislo conlrislati com-

viro Bonifacio martyrc Christi, ejusque discipulis, patimur. Non enim aliquando in memoria nostra

regularis vitae disciprmam suscepisli, putabam juxta oblitterari possunt diversi atque indefessi iribulatio-

nioduluffl intelligentiae tu« ; sed (quod tiistis ac moe- num angores quos, ut viscera nostra, vos ipsi cum
rens dicere cogor) longe aliter fecisse comprobaris, Deo dilecto Patre noslro beatoe memoriae Bonilacio

quae, negleclis animabus, pro quibus Christus mor- martyre, inler persecutores paganos et baereticos,

liius est, de quarum vita reddilura es raiionem in alque schismalicos seduclores, in tara periculosa ac
die judicii ante tribunal Christi, dum sacro palliatas ferocitaie plena peregrinalione, pro amorc yjenwe
femiaas N. et N. contra stalota canonum, e( sanctac palriae, longo lempore, suslinebatis ; et quii iUo»
m EPISTOL^. 830

jcilicetper agonem martytii, curo suls plurimis do- A Patrem nostrum. Quod jam olim, vivente Tcne-
citim

ueslicis, ad aelernam coelestis patrije quieten» glo- randye memori* Bonifacio, per scripla nonnuUa,

riose feliciterque migrante, vos, qui sjiperstites ta- el per fideles internunlios, scque conditum esse
ium esUs, forsitan eo periculosius ac difficilius inter constat, idipsum sentper revocare ad invicem salis

liversa lentamenta conversamini, quo tanto Patre, necessarium ducimus, hoc esi, ut muluae pro nobis

jt doctore ad praesens vos orbatos esse constat. Et nostrisque et bic viventibus et binc obedienlibus

luamvis hinc qnaedam raoeslitice amaritudo noslra intcrpellationes, orationes, missarumque remedia,
iiscruciat valide praecordia, lamen hujusce doloris ad viventem Deura et judicera omnium suppliciter

^emitum quaedam ssepius ad meraoriam rediens ni- aganlur, juxta aposlolica monita : Orate, inquit, pro

wiae ac novae exsuliationis hilaritas jucundal ac mi- invicem, ut salvemini , et reliqua. Hoc enim modo
itgat, dum frequentius recolentes, admirabili vel po- nobis divinam clementiara complacare dignoscimur,
.ioB ineffabili Dei pielati tripudiantes gralias agimus, offerentcs ei orationum pura libamina. Sic nobis
jOod tam prseclarum , speculalorem coelestis biblio- e.imdem prospcrantem inveniemus in adversis. El-

ihecae, lamque egregium Christi militera, cum multls enim ubi Domini, juxia ipsius promissa, pra;sto est
icne educatis et optime instructis discipulis, gens adjutorium, cuncta fugatur malignorum adversitas.
I^nglorum advena, Britannia,meruit, palamomnibus, B Ipse enim dixit : Si duo ex vobis consenserint su-
id spirituales agones, el ad multarum , per Dei om- per terram de omni re quamcunque petierint, ftet illis

aipolentis graiiam, salutem aniraarum, deseseprocul a Patre meo, qui in coelis est. IIoc enim sagaci so-
laudabiliter emiltere, ut longe laleque ferocissimas lertia studiosius idco agendum esse judicamus, quia,
aationes per devia diutius errantes, de lata ac spa- juxta apostolica praesagia, instant nunc lcmpora
liosa voragine perditionis perpetuse ad spIendiQuas periculosa, et reliqua, quae ipse in eadem prosequi-
scuiilas supernse patriae, per sacra; exbortatiouis in- lur Epistola. Et quia non est opus scribere vobis
cilamenla, et per exempla pietatis ac bonitaiis, ipse de cxterioribus calamilatum incursibus, quas fre-

[luctor et signifer antecedendo, et adversa quaeque, quenter, ut reor, passi estis, id est, perstcutioni-

opitulante Doo, fortiter expugnaodo, feliciter perdu- bus, rapinis, odiis, et scaodalis, et his siuulibus.
ceret, quod ita actutum veraciter fieri , etiam rerum Caeterum, ecce quamplurimis in locis Cbristianae
eflectus gloriosius quam dicta demonstranl; et in religionis valide status vacillat, dum pene uudi-
illis quoque locis, quos ante eum nullus aliquando, que exterius interiusve rerum ecdesiasticarum
evangelizandi causa, doctor adire tentabat. Unde perturbaiur ordo, novellarumque conversatiouum
igitur post incomparabile toto orbe aposiolicai ele- prava' ubique peue succrescunt seclai ; nec mirum,
ciioius et uumeri myslerium, aliorumque tunc lem- ^ dum, post videlicet positis antiquorum Patruna
poris evangelizantium discipulorum Chrisli minisle- decretis, ac legibus ecclesiasticis relictis, multi
rium, hunc inter egregios et optimos orthodoxce fidei juxta proprias adinvemiones, prava et plurimorum
doctores et amabiliier habemus et laudabiliter veue- nociva saluii sentiunt, affirmaut, atque agunt, ut
ramur. Uude in generali synodo nostra, ubi et de scilicei iransacto aimo a quodam magii;iB auctori-

caetcris omnibus quae vestr.ie modo sauciitati paucis tatis viro dictum et gcstum esse constai. Ad haec
depromimus, plenius intcr nos conferebanjus, ejus aulem nos, ut limeo, pusillanimes, el rainus zelo
diem natalitii, illiusque cohortis cum eo martyri- justitiae accensi, quid aliud in primis agere debe-
zantis, iusinuantes, statuimus annua frequentaiione mus, quam ot indesinenter suffragia sanctorum
solemniter celebrare, ulpote quem specialiter nobis postulemus aposiolorum, martyrumque Chrisii, ac
cum bealo Gregorio et Augustino et palrouum qxix- venerabiiium antistitum Ecclesiaruro Dei, ut in boc,
rimus et habere indubitanter credimus coram Chrislo quod vocati et constituti sumus, conlinuis cxcu-
Domino,quem in vita sua scmperaraavii,et in morte, biis, Christi gratia nos faciat pferseverare, et ut
ut ipsius meruit gratia, magnifice clarificavit. Prae- non siraus reprobi, sed magis accepti, non desidcs^
terea quippe, ut praedixinius, vestrae soliicitae specu- sed solertes, non dispergentes, sed congrogantea
lationis curam, et quasi taedio absentali patrisfami- quoscuuquc valeamus ad uiianimitatem CbrislianaQ
lias, ut ita dicam, quodammodo coufectam, necnou rcligionis, et unitatcm ecclesiaslicae conversatio^
ei geueralilatcm subjectorum vobis servorum Dei, pa- nis, quatenus ministerium nostrae dispensaiionis
ternis alTatibus fraternisque solaiiis, relevare et con- et laboris solertia ad laudem et gloriam Dei omni"
solari,^ ubicunque et in quocunque ucgoiio praevale- potentis proflciat, ut cum bene servieniibus ac
mus, faiemur nos semper esse paratos. Uude in pri- placentibus Deo quandoque mereamur audire : Bea->

mis ad confirmationem dilectionis quam erga vos ha- tvs servus quem, ciim venerit Dominus, invenerit vi-

bcnt penetralia cordis nostri, sermone affectuque gilautem ! Anien dico vobis quod super oirinia bona
apostoli ulamur, et cum apostolo simul dicamus : sua constituet eum ; et ad hxc, f.equenlius ad me^
Gratia vobis et pax. Gratias agimtis Deo semper moriam, esempli causa, revocemus recordandaQ
pro omnibus vobis , memoriam facientes in ora- memoriae egrcgius magister et martyr beatus Bo-
tionibus nostris sine intermissione, memores operis nifacius quomodo vel quanta solertia laborarii io
fidei vestrce , et laboris , et charitatis , et sustiuen- doclrina Christi, quanta pericula aique difliculia-

ti(e spei Domini nostri Jetu Chritti, ante Dtum et les pro amorc Cbristi et animarum lucro, ctiam
831 S. LlJLLl MOGUNTLM EPISCOPI 832
usque ad ipsam morlem, libenter tolerarii. Et quia A quoque non immertlo, ob cognationis uoslrae scm-
Oniiiipotenlis modo familiaris faclus est , pru- pcr memoranda; necessitudinem, cbarissimo, Lullae
denlia veslra solertcr attendat, si cjus vos oporlcat ej)iscopo, Cineheardus indignus, ut vereor, episco-
sacris admonitionibus consenlire, ct pietalis iilius pus Wenlanae civiiatis, ex intima visceralium me-
exempla pro viribus sequi. lUe enim quanlum iilius dullarum aflcctione, aeternaliier in Christo salu-
domeslicus factus esl quem aniavit ante omnia, tem.
tanium majora apud enm poterit obtinere. Unde Perlectis litierarum a tua sanciitate directarum
quippe si aliqui subjectorum illius, quibus eum dulcissimis ac nimium placabiiibus periodis, in
quondam divina dispensalio magisterii loco profecit, quibus amicabiliter noslram parvitatom comperi-
ab gus documentis spiritualibus dissentiunl, vel nms salutalam admonitamque , ut eamdera uni-
prava conversatione rccedunt, qui defensor illorum tatis observantiam custodirel, quara antecessores
i» ceterno judicio esse poluit, sit potius accusa- uostri fideliter fine tenus observarunt, Dominus
lor, et raiiones ab eis cum ipso judice dislrictius Bonifacius archiepiscopus, Cbristique confessor bea-
rcquirit. At vero, e diverso, quicunque illius sacrae tificandus, et Daniel doclissimus Dei plebis famu-
institutionis ac doctrinse normulam rite cousequun- lus, simul ef successor ejus Ilunfrithus episcopo-
lur, pro certo se sciant, et ipsius Romanoe aique ^ rum miiissimus, etc. , quse te melius recoluisse
apostolicae Etclesiae, a qua legatus eis et doctor credimus, in caraxatis commendala, mentis dili-
directus esl, ac deinde, pariler cum ea, omnium gentissima indagine didicisse curavimus, ct gra-
nostrura habere et viventes et morientes in oratione tiarum actiones condignas in quantum sufficinius

et missarura celebratione, ut supra diximus, per- persolveudo gerimus, quod nostri memoriam, iu-

petuam communionera, si tamen usque ad finera terpositis tantarum spatiis terrarum, marisque
firmam vobis dehiuc doctoril)us et rectoribus suse magni interluente latitudine, facere digneniiDi.
salutis, bumiliicr atque amabiiiler, pro Deo et £t boc profitemur, quod omnia qux, tua sancti-
aeterna mercede, non dedignantur obedire, non tate suggerente, niandala sunt, studiosissime, Do-
deficientes aliquando, ut indcvoti vel subdoli, sed rainu favente, complere satagimus, non (antum in

semper ut bonae indolis discipuli proficientes, et spirituali orationum solatio exhibendo, et missa-
Gdeliter adhaerentes suae militiae in Chrislo magi- rura soleroiiilate celebranda pro vobis, et pro illis

stris, ad palmam supemse vocalionis Dei et gloriara qui in vestris regionibus in Christi consessione
regni coclestis. Hsec salutatoria vestne sanctitatf obeunt, sed eiiara si qua ssecularis substantix m-
scripsimus verba, non quasi ignaris aut indigentibus latia vcstris usibus profutura in bis regionibus
noslne rusticitatis normula, sed charitatis atque com- adipisci poterimus, vestrae participationi parata
muniiionis [coramnnionis] mutuse gratia, contestan- erunt. Et hoc petimus, si qua apud vos solamiaa
les et obsecrantes per omnipotentem Deum et Filiura uobis necessaria, vel ignota, spiriiualis quidem
ejus Jesum Christum, et adventum ipsius, et regnura scientix, sive in libris antiquis, qui a nobis noo
^us, ut vos, o charissimi, cuncti generaliter cura habeotur, sive in aliis ecclesiaslicis administra-
subjeclis vobis in Christo per omnia sitis semper tionibus, ul nobis libenter participare non negctis.

ad iDvicem fidelcs adjulores, et unaniraes coopera- Necnon et si quos saecularis scientiae libros no-
torcs, contra omnes orthodox.i; fidei inimicos atque bis ignotos adepturi sitis, ut sunl de medicinalibut,
[

hsereticos et scbismalicos, ac nequissimae conver- quorum copia est aliqua apud nos, sed tames
[

sationis homines. Per hoc enim eritis bonis homi- segmenta ultra marina, qux in eis scripta codh
^

nibus amabiles seu laudabiles, et Deo omnipotenti pcrimus, ignoia nobis sunt et difficilia ad adipi-

acceptabiles atque chari ; et ita, cum ipso praefato scendum ; vel si qua in aliis quibuslibet negoliis,

bealo Patre, et pra;decessore vestro, felicem in vcl specicbus nobis necessariis providetis, conimu-

futuro vocem a judice cunctonira Christo singuli nicare digneraini, ut fecistis villosara mittendo.

mereatis audire : Euge, inquiet, serve bone et fidelis, jx Noraina quoque presbyterorum vestrorura diaco-

quia tuper pauca fuisti fidelis, supra multa te con norumque, ac monachorum, vel raonacharum, sive

ttituam ; intra in gaudium Domini tui. Ainen. caeierorum, quae misisiis, per monasieria et per

Omnipoiens Deus vos oinnes diu incolumcs in ecclesias nostn» dioecesis direximus ad celebranda

fiUo sancto amore et timore custodire dignetur. pro eis missarum solemnia, et orationum suffra-

Dilectiss. FF. ac filiis, gia. Id ipsum facere vestram sanctitalem suppli-

Cutbbercblus arcbiepiscop., citer exoramus pro eis, quorum nomina vobis ha-

Lullo coepisc. bemus dirigenda, et nominatim cum personis suis

EPISTOLA XIU. scribenda, eorum scilicet qui mihi proprie atqoe

CYNEHARDUS LULLO. huic Ecclesiae, cui servio, amicissimi, vel subditi

{Anno Domini 156.) fiebant, vel praelati. De nostro quoque vili vestiln

Domino dignissimo, venerando , ei merito insi- parva baec xeniola direximus tuo cultui, quan-

gui ac praestantissimo, longe lateque pro Chrislianae quam indigna, accommoda,

tamen petiraus, boe

religioois praedicanda doctrina difTamato, et pro est, tunica lanea, aliaque linea, sicut mos est

conversalione viiae probatissiraae celeberrirao, nobis apud nos habendi, caligas et peripscmaia, orarium,.

I
53 fpistoi.a:. 8^1

coculam, el gunnani brevem noslro more con- A cl inde quanlum valeat luen ac prospcrum facere
itam, ad indicium plenissimce dilcctionis nostric. sacpius reminiscal ac sludeat, obsecranles obnixe,
ux te suscipere pro tua humililate obnixe pre- ul per hunc fralrern noslrum fidelissifnum presby-
imur, babereque ad memoriam mei nominis, sal- lerum, nominc Laoaroreduni, scripta pielatis tuae a I

m aliquod spaiium temporis. Caeterum si qua nos dirigcre digncris, quatenus per baec earuni quee
int tuac sanctitali insinuauda, portilor hujus tpi- libi placila sunl rerum cognilio clarcscat, quia ha-
iun(ulaeviva voce valel enarrare. betis sine dubio in eodem prajfato presbytero veri-

Oplo te, charissime fraler, orantem pro nic dicum tidelemque inlcr nos legalarium ; et ideo per
•ante pro te, in Domino bene valere, felicemque illum valehis quaecunque, vivae vocis ailesiaiione,

vo longiore victurum, ad coronam coelestis gloria; nobis palefacerc. Prajcedentium quoque nomina
)Stea pervenluniin, Domine insignis, el Pater pra;- propinqiiorum nostrorum, id cst, Irmigi, Nothlhry,

anlissime. Amen. atque Dulicha;, oranes Deo dicatae virgines, tibi di-

EPISTOLA XIV. reximus, postuIan.tes ul in oblalionibus missaniro

EARDUI.FUS LULLO. ct nrationum suffragiis habeatis, quia similia nobis

annum Domini 756.)

{Circa
ad invicem beneficii repcndere parati sumus.

Reverendissimo nobisque omnium episcoporum B Deus le incoiumem custodiat, et in cjus roinislerio

pullentem longa per temporum spatia custodirc dig-
larissimo Lullo coepiscopo ^ardulfus Hrofeiisis
cum sanclae ecclesia; netur.
'.clesiae antistes, filio JEnrd-
ilfo rege Cantiic, sinceram in Christi nomine jCardulfus cplsc.
ilulcm. Lullo cocpisc.
Veracium igiiur sociorum inter alia amicabilis
EPISTOLA XV.
emorialisque mos esse dignoscitur, cum sese,
MILUEPUS LULLO.
) interjacentium lerrarum spatia, seu provincia-
im extcrarum regiones, praesentialiter ncqueunt (Circa annum Domini 750.)
ivisere ac salutare, certe per suos fideles nun- Domino amantissimo et in Christo charissiuM
08, sive eliara per litteras ad invicem salu- Lullai episcopo Milret servus Deo servientium.
lionis dirigere verba , et de rebus dignis at- Postqiiam a tua pncsentia efa conspectu corporali
je utilibus tractare, ne mens, scilicct, sollicila sanctissimi pra:sulis et beatissimi palris Bonifacii,
jid de statu amici divina dispensatione et judicio iiolens, volens, trislis abscedebam , et per varios ca-
;alur, vel taidio diutius anicialur, vel anxia re- ^
t«
sus, el multa discrimina rerum, vestris almis oralio-
..^ : ..,„•:...,!:.... .: i;. . /-v . . .. . .
im inccrlitudine quotidie gemat. Quocirca in nibus, ad terram noslra pervcnimus nativitatis. Ibi
rimis diligenlius salutantes, per hunc gerulum, nec dum inlegro expleto anni circuli curriculo, nun-
sitantes eminenliam vestram, desiderium quippe lium ad nos perlaluin est iriste, beatissimum Palreui
ibeutes audirc et nossc eamdera gloriosissimum de ergastulo carnis ?d superna migrasse ; si taraeii
rosperumque per omnia profeclum babere, hoc cum talem ad coeli patronum
id triste dicere fas est,
lodis omnibus optantes, ul nos ipsos nostrosque meruimus praemiltere regna, cujus nos sacris inter-
larissiiuos vestrse beaiitudini subnixis commende- ccssionibus, Dco auxiliantc, ubique esse suiTuItos
lus precibus, ut in veslris sacris ac Deo placitis certa credulilate confidimus. Et quaravis prsesentis
rationibus, et suffragio vestrae paternae pietatis vitan amissum sulatiiim muliis et ainaris luximus la-
ndique, auxiliante Deo, munili, atque muropro- crymis, tamcn ille qui, suo sanguine fuso, Chrislo
ictionis vestrai circumdati , contra omncs infc- consecratus est martyr, decus et columen omniuin
aliones iniraici in hac vita, quae tota tentalio est, quos pra^sens protulit patria, suo beatissimo agonc,
efensi, et ad illam quae morte vacans et finc ca- oplimo labore consummato, gloriosissimo fine per-
;ns, vestris almis intercessionibus, pervenire me- acto, nostra valde mopsta majore laetilia raitigat et
iamur. Misiinus vobis parva xenia id est repicm demulcet pectora. Nos nostrara dolemus vicem in
,
q
iptilem unain, deprecanies obnixe ut aroorem lacrymarum,
valle et in hac vita, quai tola tentatio-
liltenlis magis quam censum perpendatis, ob spem nuin plena cst , manenles ; ille, percgrino lahore
leliorum, quod celerius fit orantibus vobis, si Do- magno cnm sudore expleto, ad gloriosissiinainChri-
iiuusviiam el vires coiicesserit. Mcmorcs enim sli niarlyr pcrvenit niortem, elpvo nostris, ut credo,
mnus verborum omnium quae ex abundaulia coidis excessibus, si Domini sinit pielas, fidelis intcrcessor
estri prolala nostris auribus sonuerunt adimplcn • in coelcsti Jerusalem, cum Chrislo, bcatissima sorte,
a, quae quantum ames ainantes te omni parte
ex sanctis conjunctus civibus, sunerna Kxlus consislit in
eclarabant. Qui.l eniin aliud nobis agendum est, arce. Ilaec de amantissimo Palre, cujus vencrabilem
isi ut charitalein quoad, Dco disponente et fincin >itam ct gloriosum fincrn, ut mihi in notitiani venire
unclorum consideranle, omnes advi.verimus, fide- facias, tolis viribus exopto. Aliud ex sodali collcgio
iler ad invicem custodiainus. Prteterea nihilominus
dicere inenti occurrit, tuamque dulcissimam charila-
l deinceps dum aliquis e nobis allerius vilce vias,
tera intimis obsecro pracordiis, et tanquam tuis pe-
it opto, felices prior ingredialur, en supervenions dibus praesentialilcr proslratns humililcr imploro, ut
ine ujora inissis et eleemosynis, iliner ilUus binc
,
fratcrnam dilectionem . quani inter nos communi^
8o3 S. IXUA MOGIJNTIM EPISCOn S36
Pater bealac rccordalionis et sancl3c memorire Boni- A csl roborata oppido patrociniis. IdciFCO aodaciter
faeius, Cbrisli annuenle charilate, sacris conciliavit rogare praesumimus vestram beatam ac vere benedi-
verbis, almis univit oraculis, non transitoria, sed ctam almilatem, ut noslram, viventes in hac lacry-
fixa reci rdatione tua recondas in cordc, quia mihi maruni vallc. lum etiam iu gloriosissima prxscientia
cl tibi valde profulurum , omni ambiguilate poslpo- Dei in Christo pausanles, assiduis ac sacris oratio-
sita, scio, si tam egregii doctoris praecepla implere nibus vestrarura studiis Domino Deo commendare
eonamur, meque omnium fratnim luorum minimura dignemini. Ego quoque minimusEcclesiae servus sup-
inmeritis, fratema charitate instrucrc, sactis mu- plici per Dominum dcprecaiione rogito, ut me cum
nire proeceptis, almis oralionibus fulcire, o amanlis- mea familia, Doinino Dco cuncia dispensante ac rite
simepi^sul, non pigt-at, unde faicor et fida promis- regcnie, inter cneteros fideles vestros amicos in com-
sione spondco , vestris sinccrissirnis jussionibus, muflc benigne suscipiatis, qui proprio dicor nomine
juxlaqualilatem virium, in omnihus libenter me esse Aldbertus, diaconatus olficio fungens, licet indignus,
seculurum , et firma dileciione fidam amicitiam, ul, sancti gradus minislerium olim acceptum vestris
quandiu spiritus hos regit artus , vitalisque slatus saluberrimis intercessionibus meliorando, de die in
his moribundis inhabitat memltris, tecnm servare in- diem proficiam. Almiiatcm veslram pro nobis oran-
tima charitate, Dco teste, profitcor, ct toiis viribus
" tem summus arbiter orbis ab alia coelorum arcc lucr
medullilus admodum exopto , uf fial , Christo tri- digneiur. Valete in Domino.
buente, quod scriptura est : Erant Ulis omnia com- EPISTOLA XVIK
munia. Sed hxc omnia, quac breviter a nobis dicta BOTWIXLS I.I.LL0-
sunt, si ,Deus omnipoteus prosperum concedit iter, (Circa annnm Domini T.^SG.)

per gerulos istarum litterarum plenius et verbaliter Venerandae digniialis LuUo episc Bolwinus aLb.
*ibi indicare curavi. Misimus prxterea parva mu- optabilem in Chrislo salulem.
«uscula , quae nptamus, ut ea dilcctione accipialis, Liilerae aucioritatis tuse, quas cura divincc pietatis

iqua a nobis, Deo tesle, destinala sunt. sludio usque ad nos direxisii, laetificaveniRt me valde,
Vestram dileclionem pro noslris excessibus inier- quia lu, imbre coelesiis roris illcctus, uUimum me
ccdentem Christus tueri dignetur. servunculum servorum Dei cum tara magna fide di-

Librum Pyrpyri metri illco non raisi, quia Guth- vini amoris, s;«culariaeque dignilalis munere visilare

1)crtus episc. adbuc redderc distulit. Immanuel. Epi- dignatus fuisti. Gratias ago Dco, peiens, cum inlim»
stola Milredi episc. offerenda LulUe episc. charilalis desiderio, ut fidus fautor mihi per ceJsilu-

EPISTOLA XVI. dinem sanctitalis ture coram Chrislo Jcsu existas, in

TUKCE.V LLLLO.
C:istoque saeculo serena menle amicus, si reclor rc-

[Circaannum Domini 75G.) rura omniura istius vitse in ilincre loe longius super

Bomino in Domino venerabiliter diligendo et dcic- le sudare dijudicat, ploro indcsiMenter prccans, cuin
«tabiliter honorando Lullo , episcopatus infula fuii- omni caterva quae Chrislo Domino sub mea condi-
•genti, Trecea supplex vernaculus in Christo pcrcu- lione descrvit, divinre misericordije solatia aiiima

<iera saluiem. luae largiri , ut tu simili modo ecclesianim tuarum

Tempore nuper Iransacto, vestrae almitalis littera- subsidia uiihi pra>slare digneris. Haec quoque modica

taram usque ad nosira; mediocritatisprcescntiam fido rnunuscula , idcst, iii iacernas almitali tux roitto

geslante gerulo delalam , cxsullantibus pectorum optans ut acce^pta siut.

praecordiis, et laetis oculorum orbibus contempiantcs EPiSTOLA XVIU.

salis libentcr suscipimus, et raaxime in vestra san- WICBERTUS LULLO.
cta promissione, quam ordo apicum vesirorum inno- {Circa nnnum Domini 73G.)

tuil, ut vestris assiduis ac sacris orationibus noslram Sanclissimo et a Deo semper conservaio Domioo
fragililatem defcndere vellet ; ita et nosira iraperfe- Lullo episcopo Wicberlus , servus servorum Dei,
cla mediocritas nndiquc penc in omnibns bonis vc- ij quanquam indignus, abbas, et vester in omnibus
slram bcalitadiiicm orationibus intiinis, Deo ubique (Deus scit) bene cupicns ct fidclis in vinculo chari-
auxiliante, dcprecando poscere Deuin prompta est, tatis coUigatus.

n^enon et dilectionem fiaternitatis erga veslram Suscepta vestra alimonia, sancta cuncta congrega-
clementiafn observare, sccunduin vires, velle deraon- tio monachoram nostrorum pro vobis singulos psal-
stramus, Domino noslro Jesu Christo docente ac di- terios Domino decantaverunt et sacerdoles quinas ,

cenle : Hoc est prmceptum meum, 7U ditigatis in^icem. rnissas fecerunl per singiilos, ut vobis Dominus pri-

Et itera : /n hoc cognoscenl omnes quia mei estis dis- stinam sanitatom tribueret , et dixi ad ilios, vestra

cipuli, si ad invicem, etc. Item

dUectionem hiibueritis voiuntate, quomodo nobis mandasiis ut hic pro tem-
de eadem beatus Peirus primus ei princeps aposio- pore devenire jubebaiis. Scd omnes consona una
lorum seBtenliara proraulgavit, dicens : Estote ilaque concorrfia responderuni , quod nos;ra voluntas in
prudentes, et vigilale in orationibus, anle omnia mn- omnibus est, ipsius infirmitali corapalescere, et sic-

luam in vobismelipsis cfiaritutem contirmam habentes, ut propriura fratrem, ita circa illura omni charitale
/jfKia chariias cooperit multitudinem peccatorum, etc. impendere. Sed vos modo si viiliis, sic venirc poie-

Nostra ergo, ni fallor, parvitas non utcunqiie vestris stis, quomodo in vestra propria casa, et nos in om-
 .

EPISTOL^. 8Sd

ibus, inqiianlumpossuimis, chariialeprisrmaexi- A Libenler ergo suscipimus fratrcm a le ad nos

fnles vestrae voiumus compales<ere infirraiiati. In usque directum cum dulcedine donoram veslTorani
raiionibus luis commendamus nos, sanctissime Pa- et gratias agenles Deo et vobis, quod nostri memo-
ir. riam ex tam remotis terrarum finibus facere digne-
Sanctissimo Domino LuUo episcopo. mini. Et ideo sicui vos velle comperimos niemores
Wicbertus indignus abbas, sumus vestri, in quantum, Domino adjnvante, per-
EPISTOLA XIX. mitlimur semper in orationibus noslrls, olvsecrantes,
DOTO LDLLO. ut quod fideli, ac firmissimo ccepistis aoimo usque ad
{Circa annum Domini 756.) finem Grmum reiincalis; qiianquam mu! is Iribula-
Domino sancto sanclorum, quia meritis coaequando, tionibus tundimini, qnas propemodum omnes sancti
t a nobis curasurama venerationediiigendo, inChri- soliti suntasaeculoperpeii, nec tamen Christo coope-
lo Patre Lullo, coepiscopo, Dolo servus servorum rante, et conOrmante illorum constaniiam , dcficie-

lei, etiam el omnes monachi sancti Pelri apostolo- bant. Modici raunusculi quantulamcunque parvita'
um principis degentes sub nonna sanctse regulx, tem charitatis laniummodoiiituitu direxiraus,hocest,
iiernam in Domino noslro Jcsu Chrislo ad sancti- de noslro vestitn indumpntum, sicul solent prode-
Uem vestram dcstinare curavinaus salutem " cessores nostri prodecessoribus tuis destinare, quod
Ideo omnipotenli Domino gralias referirans, ut le pro faumilitate et mansuetudine tua suscipere di-'

mnia quae ciixia vos sunt prospera non solura habe- gnanler, et uli snppliciterprecamur.
nis, sed ei hoc indesinenter seduiis precibus Do- Valere le in Chrisio, et ut vere feficem semper
lini misericordiam imploramus, ut vitara vestram opiamu^.
»ng3evis faclat hic gaudere temporibus, et illic in EPISTOLA XXI.
ilerna beatiiudine cum sanctis suis faciat pariter . . . LULLO.
ssuUare triumphis. De cselero quamvis , araantis- {Circa annum Domini 756).
ime Paler, terrarura longitodine separali videmur, Sanctissimo atque venerabili episcopo LuJIo ser»'

imen et lerrarum longinquitas non dividit meate, vus servorum Dei visceralem in Domino salutem,
uos cliaritas divina conjuuxit in corde. Idcirco Rogo te, o dileclissime fraler, sicui optirae in te

amperial sanctitas vestra quia nos omnes per obe- credo, ut non immemor sis, sed semper sagacissim»
ientiam almi Palris nosiri Dodoni abbatis, ct pro mente ad memoriara reducas anliquam amicitianx
more vestro et omni soliicitudinc pro vobis, et de- nostram, quam inter nos habuimus in Maldubia ci-
otissima sancta congregaiione vestra, a Deo vobis vilale,quando Eaba abbas in araabili charilate nutri-
Bmmissa , io nostris assiduis precibus Domini mi- vit, et hoc signum recordor, quod pro nomuie voca-
Jricordiam exorare non desineraus. Igitur cum sa-
vit le Inel, idcirco salutal le Hercca abbas in sa-
italionis olTiciis, huraili prece deposcimns, ut rsiam lulalionc sancta, et omnis congregalio quse in sua
irailiam Chrisii coenobiali vita manet, quia dignos bos in raeraoriam
et sancli Petri in vestra comme-
habuisti tecum. Qui auten^ perseveraverit in pace
loratione scmper haheatis, et ipsi pro omnibus ami-
is veslris lam episcopis et eorum clero, quam abba- nsque in finem, hic salvus erit. Vale, amabiiis, feli-

bus el eorum monachis, seu et abbatissis vel citer in aevum ; raeus dilectus, Deo elecius, quia cha-
Deo
icatis io ista congregatione sancti Pelri ritas preiium non babet.
, oratores
eslrosiam vivosquam defunclos in vestra mercede Hoc signum Ilereca abbatem fecit.

ommemorare faciaiis, ut in sacris orationibus illo- EPISTOLA XXIL

um eam assidue mCmorare debeant, quatenus per cuTHBr.nrus lullo.
lorum suffragia olim optatara adire raereamur pa- {Circa annum Domini 758.)
riam paradisi. Similiier vos deprecamur, ut
omnlnm Desiderantissimo et suavissimo in Christi dilectioue
micorum vestrorum nomina tam vivorum quam ,
amicoLuUo episcopo, et omnium a.nlistitura charis-
cfimclorum per praesentem fralrem nostrum Sa. simo Cuthbertus discipulus Beda presbyteri sa-
,
D ,

analdum, per breve ad nos dirigere faciaiis, ut luiem.

)sos, sicut de aliis fralribus noslris facimus, ita io Gratanter quidem munuscula lux chariialis suM^cpi,
osirls assiduis orationibus ipsos meraorare de- et eo gralaniius quo te hxc iaiiuio devoiionis
,

eamns. Gralia rcgis coelesiis cuslodiat vos semper. affeclu mittere cognovi, id est, holosericam ad
men. reliquias beat.x memorije Beda matiistri nostri, ob
Indiculns directus ad Lullonum episcopum. Emma- recordalionem el illius vcDcralionem dcstlnasti. El
vel nobiscum sii. rectum quidem mihi videtiir ut tota gens Angloruni
EPISTOLA XX. in omnibus proviaciis, ubicunque reperti sunl, gra-
CTNEARDUS LULLO. tias Deorefcrant, quia tam mirabilem virum, praedi-
{Circa annum Domini 756.) tum diversis donis, tamque ad exercenda dona siu-
Domino magnopere diligendo, et nobis omnium diosum, similiterque in bonis raoribus viventem ,

eregrinantium pro Christi amore charissimo, Lullo Deus illis in sua natione donavit, quia per experi-
iiiisiiii , Cincardus indignus, ul vereor, episcopus mentum, ad pedes ejus nutriius, 1k)C quod narro dir
iiChrisio salutpm. dici. Similiterque mibimet ipsi coopcrtorium varia-
 ,

m S. LULLI MOGUNTINI EPISCOri

lum ad tcgondiim sciiicct, propler frigus, incum cor- A erudilionis ac sancUlatis ad nos liitcras iransmj
pus misisli, quod videlicei omnipotcnti Dco et bcaio rat. Quapropter paternara tuac cbaritalis revcren
Panlo apostoio ad induendum aitare, quod in ejus tiam obsccraraus, ut, semper nostri meaior, su{
ecciesia Deo consecratum est, cum magno gaudio piices pio nobis domino preces oiTerre non refrag^
dcdi, quia et ego sub ejus protectiooe in hoc mo- ris. Nos tui quoque scias semper existere memoiv!
nasierio xl et iii annos vixi. Nunc vcro, quia ro- si quid tam viliura apud dominuin valet deprecatij
gasti aliquid de opusculis beati Palris, cum meis servorura. Quantum enira de omni vestro profeci
pueiis, juxta vires, quod potui iiiae dilectioni prajpa- gavisi sumus, quaniamque super his quae in perd
ravi : libellos deViro Dei Cudberclo, inetro et prosa grinis iocis vobis prospera cesserunt luitiiiara hat
compositos, tuse voluntati direxi ; et si plus potuis- remus Tcque nosse volumus, quod hoc perpfl

sera, libenter voluissem, quia prxsentia prxterit^e lualiter studium charilatis tuismeriiis impctrantibus
hiemis rouitum horribiliter insulam nostrae gentis ia observemus, tuamque per omnia desidereraus amid-
frigore, et gelu, et ventorum, et imbriura proceliis, tiara mereri, voientes ipsi per omnia tua; juslae vo-
diu laleque depressit, ideoque scriptoris raanus, ne lunlatis obtemperare decretis, etiam Doraino pro-
in pluriraorum iibrorum nuraerura perveniret, re- corante , quando , ingredienle le viam universae
tardata est; sed et ante sex annos per Hunwini B terrse, atque ad praemia vitse aetcrnae perducto,
ineura presbyterum iliuc ad veslra loca advenientera, tunc tuum venerabiie nomea disponimus scribere
et Romara videre desiderantem , aliqua parva xenia, cum nominibus episcoporum noslrorum, et cum no-
cultellos videlicetxx etgunnam de peiiibus lutrarum minibus oinniura praecedentium fratrum hujus mo-
faclam tuse fralernitati misi. Ille qnoque presbyler nasterii.
Hunwini, ad urbem qua; vocalur Benevenlum per- Orantera pro nobis aimam paternitatis veslrae co-
veniens, ibi de hac luce migravit. Quapropter neque ronam coelestis gratia custodiat , dilectissiine in

per illura, neque per tuorura aliquem, utrum isla ad Christo antistes Scripia indict. H, ii Kal. Ja-
te pervenerint, ulla responsio unquam mihi reddita oias ad JuL episi. epis,

est. Duo vero paliia sabtilissirai operis, unum albi, EPISTOLA XXIV.
alleruin tincli coloris cum libellis, et ciocam, quaiera HA.GING00Z I.ULLO.
ad manum habui, tuae paternitati miitere curavi- {Circa annum Domini 760.)
inus, precorque ut meam petitionem et necessitalem Venerando sacerdoli Christi , amore prorsus ac
non spernas. Si aliquis homo in tua sit parochia reverentia pariter a nobissludio peculiari conluendo,
qui
*
vitrea vasa bene possit facere,
rideat, mihi miltere digneris, aut
cum tempus
si forlasse ultra
ar-
r
Lullo episcopo
^ rennem
"^ "^ —
Magingooz
0---0 —
servus sei^vorum Dei pe-
in Christo salutem.
lines est in potestate cujusdam alierius, sine tua i^ colioquio nuper veneraodae fralernitalis luae

parochia, rogo ut fralerniias lua iili suadeat ut ad comperti suiuus quia consilium proximi nostri cu-
nos usque pervepiat, quia ejusdera artis ignari et jusdain niinus caute , sacculi impedimenio post-

inopes sumus, et si hoc foriasse contingit ul aliquis posiio, viam reiigionis ingredi CHpicniis prudentia
de vilrifactoribus cura tua diligentia, Deo volente, veslra praevenire utiliore cnnsullo voluisset, qui, ut
ad nos usque venire pcrmiitalur, cum benigna raan- arbitror, bis verbis velut nomine proprio designa-
suetudine, \ita comiie, iilura suscipio. Delectat me tur. Et revera visura mihi esl non posse aliter comr

quoque cytbaristam habere, qui possil citharisare in pieri circa illum ofTiciura debitae felicitalis et cha-

cilbara^ quam nos appellamus rottae, quia citharam riiatis, nisi cum pluribus de eadeai re necessario
habeo, et arlilicem noii habeo. Si grave non sit, contendalur ne hunc fortasse in ipso ili-
sollicitls ,

et islum quoque raeae disposiiioni mitte. Obsecro nere, quo desideriuni ducit, incauta prxsuinptio
ut hanc mcara rogationem ne despicias, et risioni supplantet, sed necessaiiam existirao ut diligcnlius
non depuics- De opusculis vero beatae recorda- provideatur quo pacto vel quibus insirumentis perc-
tionis Beda, qua; adliuc descripta uon habcs, pro- pv grinalionis illius, quani sicut seilis optimam.
initto , me , si vixerirous , tuae voluntati adjuva- stabiiilas et possibilis, et si fieri potuerit, inexcusa-
tiiruro. bilis , iis cura quibus praesens catisa agenda est

Abbas Culhberlus le te bis terque sahitat; omni rationis rnmilate comprobetur. Quapropier
Te Deus omnipotcns salvum conservet in aevum. iiostrae parvitaii indicare per liitcras non gravemini
LPISTOLA XXIII. utrnm vobis videatur an communi sermone unius
EANVtLT LULLO. episloUe cxhorlalio miltalur, an utcrque uostrum
(Anno Domini 758.) a se cpislolam miital; quod si profulurura judicelis
Domino desiderabili ac jure vcnerabili cpiscopo ul commune et unum a nobis indiculum dirigatur,
Luilo, Ean^nilt servus Christi Jesu, una cum con- a vestra tharitatis industria rogo ut conficiatur. Si
servis qui mecum bis in locis suavissimum Evan- non fieri possc putaveritis, ut sine aliqua praesenti,
gelii jugum, pro invenienda in coelis rcquie , tra- sive nostra, sive c^Eterorum servorum Dei, colb-
liere gaudent, perpetem in Domino salutcm. tione consulto decenti ct integia soliditatis valeai
MuUo quidem gaudio delectatum est cor nostnim, perpelrari. Quid itaqiie vobis profuturum vidca-

magna cxsii!la;ioiie lingua insomiil, dum tanL-e vir tur, ut a nobis hac de re agatur per litteras, hujus
8ii EPISTOLili;, m
episliuncul» porlilori irjidilas, nobis ipdicare digfiQ- A vero «'iQtl d^ liUris inqpi§isiii majiiiis aesiibys tpr-

inim. raii) advectaniibu§, omniuo incognjtum est. Cajie-

Valere bonilatem vcslram, et in Chri^tq profipere rum libri cosmographicorura necdum nobis ad ma-
pronobis intercedentem, integris desideriisoptamu?. nijm venernnt ; nec alia apud nos expmplaria, nisi

Ojf. Lullo episc.

picturis et lilteris permolcsta. .Tam sxpius mihi-
EPISTOL.\ XXV. met perscribcre destinavi, sed nondum polui §cri-
CUTHBERTUS LCLLO, ptores acquirere, Forte tuis adjutus supplicationi-
{Circa annum Domini 7G0.) bus
Domino iu fidelissimo
Domino dilectissimo et Sanciitatem vestram fid proteclionem electa; Do-
auiico LuHo episcopo Cuthbcrlus abbas salutem. minse rex salvator conseryet in qevum-
Multum gratanter accepi litteras sive etiam mune- Scio, Pater, quod illa, quac cbQrilalis graiia misi,
ra, hoc est, vi!'')sam et sindonem, quae tua fraterni- a te visa non sunt.

las ad me mittere dignala est; et eo gratanlius, quod Vivendo felix Christi laurale triuinphis,

cx intima charitate ca deslinata esse non ambigo. Vita luis, sa;cIo specimen, charissime coelo,
Dnde recompensalionem beneficii isiius reddens et Jusliliae cultor, verus pielalis amator,
ipse lui quotidianis in precibus curam habere non B Defcndens vigili sanctas tutamine mandras,
cesso; simul etiam nomina fratrum quse ad nos Pascua llorigeris pandens praedulcia campis,
misisli cum uominibus bujus monasierii fralrum Judice cenlenos portans veniente raaniplos.
Christo scripta conlinentur, ila ut
dormientiMm in Offo- \ 1 Lullo E- vi- 1 claris-
j

pro illis nonaginla et eo amplius mibsas facere [nx- i-cndal Ipiscopo ro I Isimo.
ceperim. Insupcr eliam librum, quem clarissimus
EPISTOLA XXVII.
EcclesiieDei magisler Bcda de yEdificio templi com-
WIGBERTUS LULLO.
posuit, ad consolationem Uy£ peregrinaiionis mit-
fraternitatem humiliter obse- {Circa annum Domini 760.)
tere curavi, tuaro
Domino vere beato, aique onini oflicto charilatis
crans, ut olim condictse inler nos amiciiiie focdcra
lioc venerando, Lullae, gratia D.ei episcopo, Wigbertus
usque ad finem lirmum cusiodire digucris, in
presbyler vester fidelis servus, optabilem in Christo
videlicet mi^xime, quod cum luis omnibus, quos libi
salutem.
divina dispensaiiovoluil esse subjectos, pro inrirmiia-
Vestris oralionibus merilisque suffragantibus, ut
libus meis apud supernum Judicemsedulus inlcrces-
credimus, et pro certo sciraus prospera nobis tcrrae
sor existas. LuUo episc.

Dominus omuipotens fralernitalcm tuam in sm C marisque itinera, poslquam a vobis ieramus, Dei

seniper amore conservet. cleraentia concessit, amicosque et propinquos sanos

et incolumes mvenimus, benigneque suscipientcs
EPISTOLA XXVI.
omnia necessaria tara in possessionibus agrorum,
CENE LULLO.
ainvim Domim 760.)
quam in jumentis et pecoribus, aliisque suppelle-
(Circfli
ctilibus sponte nobis tribuentes. Quod usque hodio
Doniino bealissimo omniquc honore noininando
absque ulla contradictione habenies, luam sanclam
LuHa; episcopo Coena. scrvus servorum Dei, perpeluaj
fraternilatem, quae nos semper et aojuvare et con-
gratix salutem.
Pater excellcntissime, solari consueverat, rogamus et obsecramus, ut vi-
Acceplis tiiae bealitudinis ,

deas et consideres quid nobis utilius agendum sit.

lilteris, multa sum laeiilia delibulus, ita ut totis pra;-

cordiorum intestinis gaudens lacrymaverim, beatum

Oinnia enim tibi ncta sunt ; elboc et illud, quid-

mihi ac profuturum aeslimans tanti Patris pecfrui

quid tibi bonum videtur, hoc me faieor loeto animo
amicitia, ideoque omni cordis aviditaie tuam desi- fecisse ,et tuum salubre consilium in nullo sprevisse.

tua inhianter con- Si tibi vidctur, ut ad vos pergamus, uliles, ut cre-

derabilem amplector pieialem,
delector cbaritatc, ea potissimum causa, quia sahi- dimus, viri et, ut aiunt, boni in nostro desiderant
jj
laria dilectionis prcecepta djviqitatis, indita nobis essecomilatu. Sin autem aliud magis placet, tamen,

rememoians, nec non et aliquandiu fautorem sive cum noslro sermone et consilio, si vobis sic vide-

consiliarium adoplans laboribus nostrse parvitatis, tur, visiiare vos desiderant. De qua re, quid tibi

quem misericors omnium bonorum largitor nobis, videlur fac sciamus. Sed quid magis moror, cum
iii le su3 benigna providentia , ut credimus, proeor- litterae tuae usque ad nos veniunt, quas, ut isti prx-
dlnavit. Quapioptcr, dulcissime frater, in quascun- senti poriitori litlerarum mearum tribuas, obsecra-

que sanciai pacis d.itioncs yocabis, lubens, festinus mus. Quidquid in iilis jusscris, aut suaseris, Deo
gaudensque totus, pleno ftorde advenio. Insuper plu- permittenie et vita comite, libenter faciemus. Mul-

rimis obsecrationem lacrymis deprecor, ut nostri lum jam vitae nostrae fluctuando et negligendo, quasi
quantulamcunque in luis saoctis orationibus habere extra nos fusi, peregimus, landem aliquando ut aJ
uiemoriam digneris, semperque bene coeptx pietatis nosmetipsos redeamus, neeesse est, scientes scrip-
promissa custodias, quia perseveranti gloriosa re- tun^ quod qui seminat in lacrymis, in gaudio metet,
iributiunis impendilur corona , mercesquc futurae et ideo vilae nostrae quod restat, cum vesiro consilio
fclicitatis in liae cujusque operis spectalur. lliud transcurrere curamus. De caetero autera sl in re*

Fatrol. XGVI. 27
843 S. LULLI MOGUNTINl EPISCOPI 8U
gionc genlis nosirae, id cst Saxonum, aliqua janua A videlicei beaii Palris et pradeccssoris lui Bonifacii
divinx niisericordise aperta sit, remandare nobis id scmper inconcussa raansit, etpermanet jugiter re-
ipsum curate quam mulli, cum Dei adjulorio, in posita dilectio, ut inter nos quoque et nostros dein-
eorura auxilium fcstinare cupiunt. Omnia ista, quae ceps familiaris ac spiritualis amicitia, tam ad ani-
lODxo semionc perstrinxiraus, tu raentc pervigili, marum nostrarum remedia in oralionibus et mlssa-
quid nieiius agendo sit, pcrlracla, ct littcris inti- rum celebralionibus, quam ad hujus vitae quaeque
raare lua sancla aimiias non pigeat. Vale. competenlia fraternaque suffragia, fideliler persis-
£go Ilrotiiuin dudum aiiquid vobiscum nunc au- ; tat. Et ad ha;c quoque quae pra;misi magnopere tua
lem Iiis posilus scribens, legenij doccnsque quod perfici dilectione desidero, ut omnes quippe saccr-
lcgi, mulium vos salulo, obsecrans ul co animo dotcs Dci et familias benedicti ac beati Bonifacii
crga me sitis, quo ct cgo circa vos sum posilus. mariyris Chrisii diligenter aique amabiliter ex meo
Salula omnes qui amant Dorainum noslrum Jesum salutes nomine, borlerisque pro hobis, quod et pro
Cbristum. ipsis facere non desistiraus, omnipolenlis Dei cle-
menliara obnixis exorare precibus. De redditione
EPISTOLA XXVIII.
vero prajfatae rei, sive per verba fralris nostri, sive
BriF.CWIMJS LCLLO.
» etiam per lilteras tuae fraternae pietatis nos cerlio-
{Chra aniium DominilQ[.) rare jubeto.

Revcrendissiino ct in Cbrislo cbarissimo fratri Omnipotentis Dei pielas sua nos protectione
Lullo episcopo Bregwinus, servus servorum Dei, per- muniat, el ad utiliiatcm plurimorum sanctila;is

petuam nomine salulem.

in Christi vesirae sinccrissimam charitatem jugiter in perpe-
Dies nuilli elapsi sunl ex quo sollicitus proeopta- tuum conservare ct cusiodire dignetur.
bam ut, Deo favenle, tandem aliquando prosperum Diem vero depositionis religiosae Cbristi famulrc
iter lcgatarii nosiri perveniendi ad beatiiudinem Buggan celebramus, quae fuit bonorabilis abbatissa,
vcstram invenire potuissent, quia per hos, scilicet cujus etiam dies deposilionis fuit vi Kal. Jan. Roga-

proxime decurrenles, priores annos, plurimae ac vit me obnixe, dum adhuc viveret, ut boc ve^lrae
diversae inquicludines apud nos in Brilanniae, vel beatiiudini transmiitcrem. Et sicut speravit et cre-

in Galliic parlibus audiebantur exislere, el boc vi- didit, ita facere curate, quoniam illius pater atque
delicet nosirum desiderabile propositum scepius im- patronus fuit in Chrislo Bonifacius episcopus.

pedivit, et perlerrendo valde probibuit, de nostris

EPISTOLA XXIX.
aIi<|uos ad vos dirigere [>er lam incertas tamque....
p LULHJS CEyjE.
crcbris infestationibus improborum hominum in

provinciis Anglorum, scu Galliu; regiones. Nunc (Ciica annum Domini 762.)

vero pace ac tuiiione nobis a principibus indubi- Fratri et consacerdoti et raeritis domino charissimo
lanter undique promissa, misimus ad vestram vene- Coena surami poniificatus infula praedito Lullus, exi-
rabilem fraternilalem bunc praesentem fratrem guus servus servorum Dei, perennera in Christo sa-
islarum praesentium litterarum bajulum, Hildeber- lutera.
cbtum nomine, reminiscens videlicet qualiier inter Sanctitatis tuae reverentiam bumiliter" obsecro, ut
nos in civilate Romaua de amicitiai conventione amiciiiae inter nos olira in Christo copulatac, et se-
colloquium habuimus, quod etiam nos servare omni- mel coeptae, perpes reminisci digneris, ne vetcrescat,
modis confitemur. Quapropter et ego nuuc, in tuae ct oblivioni tradatur, quara corara Deo fideli spon-
beatiiudinis amicitiaconfisus, ut secundnm (luod an- sione pepigiraus. Pro noniine eiwm Christl in contu-
leccssores nostri inler se faccre non cessarunt, iia mebis et iribulationibus glorjari et exaltaiione Ec-
etiara et nos facere similitcr adopiamus, mittentcs clesiae ejus nos oportel, quae qiioiidie tunditur, prc-
verba suavissima salutalionis et pacis, ut evangeli- mitur atque fatigatur, quia moderni princip s novos
cus sermo impleatur in nobis, quod ejus esse disci- D mores novasque leges secundum sua desideria con-
puU mercamur, si dilectionem liabuerimus ad invicem. dunt. Idcirco excelleniiara tuam jugem precatriccm,
Idcirco libi indicare curaviinus nos raisisse vestrae pro aniraae nostrae salute, subnixa prece flagitaraus.
bcatitudini parva quaedara raunuscula, non parva Assiduis enim corporis rcgritudinibus cum menlis
siquidem cbaritatc, id est capsam unam ad ollicium anxielate cogorcx hac airumnosa ct periculis plenis^
quidem sacerdotale cx ossibus fabricalam, salula- sima vita exire, redditurus pio el districto judici ra-

tionis tantummodo ac bcnedictionis causa, per Is- lionem. Parva vero munuscula dileciioni luae direxi
bardum religiosum presbyterum, ut ea quae nostra boc est, pallam holosericam optimi generis,per ge-
sunt benigne suscipialis, similiterque et nos a vo- rulum harum litterarum. Obsecro ut quemlibei ho-
bis bona recipere optamus. Insuper eiiam, om- rum librorum acquiras et iiobis millere digneris,
nium frairum charissime, pro cerio hoc nosse quos !;eatac memor.i;p Beda presbyter exposuit ad
luam amabilem devoiionem, Deo leste, desidero, c^nsolationem percgrinationis noslrae ; id est, in

quod tuae sanctilatis dilectionem in eumdem chari- pi:imam parlcm SamueHs usque ad mortem Saulis, I
tatis locum et fraternae societatis consolatium li- libros qnatuor : sive in Esdram et Nehemiam li-

benter suscipio; atque tenacius couiineo, in quo bros trcs , vel in Evanijeliuin Marci libros qualuor.
845 EPiSTOL^. m
r.ravia forle poslulo, sed nihil gravc verae charilaii A coinile et Deo concedente , quod jubes facere dis-

injungo. pono.
EPISTOLA XXX. Orantem pro nobis beatitudinem vestram di-
vina raisericordia in perpetuum custodire dignetur.
WIGBERTUS LULLO.
Amen.
(Circa annum Domini 762.) Ego Ilrothuin quondam cognalus luus salulo ,

Dominosancto acbealissimo,mihiqueoinni affeclu tc , mullum rogans ut quidquid rcprehensibilitor

semper charissimo Lullae gratia Dei episcopo, Wigber- scriptum reperies , indoclaj imperilix ignoscas.

tus exiguus familise Chrisli famulus immarccscibilem

LUinam, si (ieri potest, el si Dei voluntas sit , ut

scmpiternae sospitatis salutcm. facie ad faciem videamus nos! Vale ct memenlo

nostri.
Magno etenim repletus sum gaudio, valdeque hila-
Macarius polaris aul» pantocratoi clcmcns diu vos
rescit animus meus, cognita a nonnullis tua beata
incoluraes cuslodire dignetur.
sospitate. Quanique, Dei gralia concedente, ut sem-

pcr habeas, optamus, memoremque nostri esse in EPISTOLA XXXI.

Dei gralia concedente et LULLUS CUTHBEnXO.
tuis sanctis orationibus, ,
B {Circa annum Domini 772.)
vestris meritis, utcredimus, suffragantibus, sani et
Sancto ac venerabili in Christo fralri Cutbberlo
incolumes mare transiviraus, noslramque patriam
pervenimus , vestraque dona episcopis , abbatibus abbati LuIIusexiguus servus servoruni Dci pcrennem
roandastis obtulimus, et in Christo salutem.
amicisque vestris , sicut ,

sermones veslros vo- Charitas quse desinere nescil nunquara velerascU,

juxla modulum nostri ingenii
aulem interni ardorera ignis vix in se sola continere valet.
luntalemque vesirara intimare curavimus. Illi

fecerunt sicui erant edocti, hurailiter, gratanterque Idcirco placuit nostroe mediocritali de tua sospilale

omnia suscipicntes, magnas gratias Christo Domino cognosccre, ut tecura in Doraino gratularer, ut sci-

refercntes, quod veslra subnmitas eorum parvilatem res, quK circa fragiIit;Uem meamjusto judicio Dei

per dona simulque et litteras visilare dignata est, gerunlur. Cogor enim continua corporis cegritudine

vestramque coramunionem et familise veslrae instan- de hac luce fugiiiva , et valle lacryniarum ,
pio el

tiam oralioimm scmper se habituros esse promiiten- districto Judici ralionem reddilurus migrare. Id-

tes; nomcnquc luum, ut charissimorum suorum, in circo supplicitcr obsecro, ut pro anima) mca; salute

ecclesiis suis scribentes , memoriamque tui tam vi- enixius Dominum depreceris. Misiraus etiam lu.c

ventisquam derunciijugitcrsefacturosessedicentes, ^»
dilectioui parva munuscula, unam pallam holoseri-

cpistolasque suas niissuros scriplas, ut eis placet, cam. Petimus eliam ul ad conso!ai.ionem non solum
promitlentesque omnia quae longis sermonibus pro- peregrinationis, sed etiam infirraitalis nostra;, libros
Irahimus, isteportitorharum litlerarum melius tibi istos a beatac raemoiise Beda expositos, mittere di-
verbis intimare polest , quem vobis presbyterum gneris , de ./Edincalione lempli , vel in Caniica
Iransmittere curavimus; credcntes et confidentes canticorum, sive epigrammatuni heroico metro sive
quod ulile vas sit in domo Domini, quem ui benigne elegiaco corapositorura , si fieri potest, omnes; sii\

st honorilice, si dignus sit, vestra sanctitas acciperc autem , de JHdificaiione lenipli libros tres. Fortas-
slhabere, quod noster ei amicus et propinquus est, sis difiicilis petitio, sed nihil arbitror esse diflicile

dignala sit, obsecramus. Nos igitur, quod celare non verie charitaii.

possuraus, amici et propinqui nostri isto anno a se Usque ad decrepitam valeas setaU^m cum omnibus
relinqucrenolunt, et ideo nuntios raeos ad vos direxi, qui lecum Domino Deo deserviunt.
obsecrans vos humili supplicatione per Domini niise- Noraina quoque fratrum et amicorura nostroruin
ricordiam, ut et vota et sermones, quibus me vobis de hacluce migrantiura tuae charitaii comraendantes,
conslrinxi, vestra clementia dignata sit absolvere et quae sunt...
per epislolam luam, per nunliosmeos revcrtentcs, j)
EPISTOLA XXXII.
quid agere debeam insinues. Faleor enim tibi per CYNEWULFUS LULLO.
Oeum, quod contra volunlatem tuam nulla dignitas {Circa annum Domini 772.)
saicli, nulla saecularis amicilia, rae hic ullo modo re- Domino beatissimo et spcciali amore venerando
linerc polest, maxirae quod lc supi^r ouines homines Lullo episcopo ego Cynewulfus, rex occidentaliuin
diligo, Deus testis est. Si autera libi bonura vidclur, Saxonum, una cuni episcopis meis, nec non cum ca-
et tua volunlas sit, ut ad vos cilius redeam, Ecclesi« terva salrapanim, aeternara sospitatis in Doraino sa-
et minisicrio, cui ante deservivi, medimitias, de uno lutem.
rogo et ohsccvo. Amici mei, et propinqui, et terrara, Tibi teslificaraur quod juxta modiiin nostra; pos-
et hxreditatem suam mihi proraitlunt, et dare dis- sibililatis, quidquid tua sanctitas desideraverit, sivc
ponunl, si hic cum cis permancre dispono ; sin au- jusseril, libenter agere paraii sumus, ut cum reve-
lem , alienispermiiiere debent. Et ideo, mi doraine, rendissimo el sanctissimo viro Dei prxdeccssore tuo
per pnidcnliam tuam et cor inlelligibile, pertracla et Bonifacio pepigimus, sive in oraiionUius Dco devo-
considera quid tibi bonum videtur el reclum , et tis, seu in aliis quibuslibel rebus, in quibus huraana
illud, ut dixi, per litteras intima. Vita etenim fragilitas, Deo disponente, mutuis alterutrum sola-
 ; : ,

847
liisegerecomprobalur;
ELIPANDUS, FELIX, HETERIUS ET S. BEATUS. m
le pariter obsecranies ul A Uentur, ul ibidem, solitomore, officlum pcragcret.
pro nostra parvilatc ,
proque pace congregationisno g^j j.^^^^^ ^^j^.^ ab codera presbytero
fuit quod
slrae, Domiuo suppjicare cum eis qui tecum invocanl auctoritalis veslracmagnitudo juberet non ibidem
Donien Dominl Jesu memineris. Istarum vcro litte- eum esse officium divinum cclebraturum, quia nesci-
rarnm portitorem a vobis anie destinatum vestrce al- mus si aliqua
suggestio auribus pietatis vestrae a
niilali commiltimus, quia fidelilcr vobis obedire ia Bernario episcopo pcrvenisset , quia idem dominut
omnibus euravii. Bernarius cpiscopus misil ei unum cabalium pascere
Oranipotens Deus, qui dispersa congregat, et con- dc nostro siipendio , unde nos vivcre dchenius
gregala cuslodit, ipse vos sua gratia prolegat,et nescimus pro hac causa factum
sl lioc sit. Nunc
vestri laboris fructuin in aelcrna patria nos videre dcprecamur ul accepia idem presbyler a vo-
licenlia
coacedat. bis, lioeat ei Domino Jcsu Clirislo el sanctorum ei-
EPISTOLA XXXIII. dem in loco reliquiis ofliciura solilo more persolvere,
AMALARDLS ET WIDO i.ULLO. ne el domus Dei ci rcliquix illius honor sic rema-
{Circa annum Domini 774.) neant sioe sacerdole, luniine et oflicio. Ncc nos non
Doniino, et Patri Riculfo, arcbiepiscopo, quem babemus illis in parlibus saccrdotcn» qui illud ofli-
gratia aelerni Regis perpetualiler, ad saiutem mul- B ciuia ibidera peragere possil, nisi islum. Ideo dcpre-
torum, et Ecclcsiai calholicse defensionem , con- camur vos ut Uile pracceplura et liceniia ei a vobis
servare dignelur , Amalardus el AVido , oninisque Iribuatur , ne tam diu , sicut deprecali sumus, do-
congregaiio sancii Pelri ex nionaslerio Horbach, in mus Dei ei reliquisc illius honor sic, sicut modo,
Doniino Deo salvatore noslro saluiem pra'sumpsimus rcraaneant.
mitiere. Gi-aiia Domini nostri Jesu Clirlsii vos in pracscnil
De caetero notum sit pietativeslrajquia inquantum faciat poUere, ctin aeiernabeaiiludinefeliciter secuin

Deus nos exaudire dignatur, oratores vestri inces- regnare.

santer sumus, et alteniius esse cupimus. Comperiat Obtitieant , obtineant, qu;cso, prcces nOstrac auri-
siquidem .... magnitudinis vestrac, quia niisimus bus pietaiis veslrse, elecLe Dei , qualenus el aliorum
presbylerura noslrura, Macbarium nomine, ad no- profecla merccs vobis magna rcddatur a Domino Je9u
stras ecclesias quce in veslra parocbia sitse esse vi- Chrislo.

ANNO DOMINI DCCXC.

ELIPANDUS, FELIX, HETERIUS,

TOLETANUS , URGELLENSIS, UXAilENSlS EPISCOPI ,

ET

SANCTUS BEATUS
PRESBYTER.

NOTJTIA HISTORICA,
(Ex Anlon., Biblioth, Vet. Hisp.)

Enatus vero , cum exiret sreculum viii novus ob , C idemque iterum cum Elipando, siie eorum bacresis
ignoraniiam gcmeaiis snb jugoSaracenorum flispanje in Francofordiensi damnata fuit.

gentis error de persoasi Christi Domiiji aostri, pu-
riorem Cbrisliaiiitatis aera, quo illius aclalis Odes
vivebat infecit. Quac tamen ansara dedii aKter ac
recte sentienin^ns cudeudi monumenta doclissima,
Rem luculentius aliis Jonas Aurellanensis in libris
adversus Claudium Taurinensem statim in liniiae his
veibis narrat, nec sine eximia quadam nostrac gen-
tis laude t Disertissimos viros, et eloqucntissimos,
:

scriptisque sais padendas, si brevi noa succurrere-
tHr, futnms maouias exLergeiidi. Felix Urgellensis
atque Elipandus Toletanus anlistes mali fundusocca-
sioque. Deceptus enim ulcrcpie contagione forsan
insideirtium cenkibus aut e proxiroo blaspheraan-
liflm Mahometanorom, Jes^m "Cbrislum adoptivura
Dci FiUura appeliare ac docere non erubuerunt.
Quorum priinus Felix in concilio Ratisponensi semel
atquc catholicae et aposlolicae fidei invictissimos
dclensores Hispaniam protulisse manifestum est
quorum imitanda exempla, et documenta sequenda,
quia in promptu habentur, elEcclcsiae amplectunlur,
ab eis, Christo favente, non absjuie sancla salubri-
ter instruiiur et fovctur Ecclesia. Sed quoniam mb-
pissime, et hscresiarchas simplicitatem catb(rficre
iidei perversis dognialibus coaunaculare conaate-s, et

m NOTITIA HISTORTCA.
miiUifariis superslilionibus auclorilalisaiicla) Dci Ec-
clesisecontraeimtes creavit, et liactenus creare non
cessal:cunclis valde fidelibusdolendumcst. Ut igitur
caeteros omiltara.craersii ex eadcm Hispania temporc
sanctse meraorise Caroli piissimi atque invictissimi
Augusti quidam Felix nomine, actu infelix, Urgelli-
tanensis episcopus
civitalis qui juncto scelerato
: dam abbatem Fidelem appellalum, cujus loci igiio-
crrori Elipando Toletanae urbis episcopo, secundum
humanitatem non esSe propriura Filium Dei,sed ado-
plivura prccdicare ausus est; ethacvirulcniadoclrina
uterque Hispaniam magna ex parte infecil. »
Narrat inde Felicem propinare Gallis ct Gennanis
conatum veneni hujus bauslum Caroli ejusdem
: apud Ambrosium Moralem (ca/j. 26) videsis; quse
Magni jussu, et Adriani I papuj auctoriiate congre-
gatam synodum (Ralisbona;, slve Uaiginsburgi; nam
ita vocat Alcuinus [Advers. Etipanduni, lib. ) cum i lentia slylum strinxit, Beatum incusans eum quem
j
erroris sui auctore Nestorio pra^senlem condemnasse.
Quando hcec Labila synodus fuerit, observavit Jaco-
bus Sirraondus (a), nerapc anno 792. Imo duclus
inde Felix Komam,corara Adriuno inbasilica sancti
Petrj haeresin confcssus, eam abdicavit, libereque
redire in urbeni suam fuilpcrm.issus, uti refert Egin-
hardus in Annalibus suis, sub Ludovico Pio conscri-
plis (b) quem auctorcn»,quia ignotus anlea fuit(c),
: Beati atque Helerii doctrina officiose eum consuluis-
noa ullo nominc Bnroiiius {dj et alii appelbnt. Qui
et scripsisse de errore suo libros ad Elipandum di-
rectos ait (ad. an. 792). t Orgellis csl, inquil, civi-
las in Pyrenaei montisjugo siia, cujus cpiscopus no-
inine Felix, natione Hispanus, ab Elipando Toleti
episcopo per littcras consultus, clc, valde incaute
ac inconsiderate, et contra anliquam cathoiicae Ec-
clesise doctrinam adoptiviim non solum pronunliavil
(Christum DeiFiliurnj ; sed cliam scriptis ad incmo-
vaium episcopum iibris perlinacissime pravitalem
opinionis suac defendere curavil. >
Ex quibus verbis natales Hispanici Felicis adco
inilubitati esse debcnt, ut fruslra sit prosapia eum
fuisse Gallum Joannes Tamaius voleiis. Ab eo enim
inlerpolala vita fuit Beati, in qua boc legimus ciiita
die 19 Februarii, quanquam aflirmct se eani cx Le-
gendario Asturicensi desumpsisse. l)e qiio iierum cum
de Beato agemus. Exstant quidem ii» appondice Ope-
riim Alcuini epistolw et cdnfessioncs Felicis episcopi
Vrgellensis ct Elipanti archiepiscopi Tolclani ( <|uam
coiifessionera etiam Lalandus edidil in Snpplcnicnto
Conciliorum Galline Sirmondi, pag. 89 ). lleni Epi'
slola Felicis ad filiam in Christo charissimam. Ncc
iion epistola F.lipanti ad Feliccm nnper conversnm.
Demumque Elipanli ad Alciiinum, sivc Albiniiin. Alia
responsiones continens prioris episloln' ejusdcm.
Neque tum recens naius crror liic; naniquc ab
(a) In notisConciliorum GaHi;c, tom. II, pag. IGO.
(b)Edilus fuit intcr Gerniani;c Scriplores , absqiic
iiomine, a Justo Reubcro, deinde sub Eginbardi a
Duchesnio, tomo II Script. Franci;c, pag. 255.
(c) Ante cdilionein Auclor. coaeian. Galliaj Du-
chesnii.
(rf) Tom. IX, ad ann. 792. n. 10; Moralcs,
cap. 26.
(e)Moralos, lib. xm, cap. 25 ct 20.
(/)Edita ex panea C!. Florcsio cst tom. V, p. 553.
Neque enim exslat nisi ejus fragnicnUmi insorlum
Beati el Hctcrii cpistoIx% sive Apologolico advcrsus
Elipandum, qiio de nos siio loco. Elipandi autcin ad
Fidelem epislola scripta ibidem a Florezio dicitur
Christi anno 785.
(g) Meminil bnjiis Adrianus papa in epist.
ncs Hispania; cpiscopos conlra Elipandum, quam
Sirinondus cdidit tomo II Concil. Galii;r, pag. 161,
quamque poslrema oditio Parisicnsis omnium con-
ciliorum exhibcl.
(/«) Exstat Elipandi adversus Miqetium hareticum
epistola, seu potius Invecliva, c Tolelaiio sjcculi xi
codice,Plui. v, nura. 10, a Cl. Florczio prinium cdita
Hisp.Sacr. lom. V, a p;ig. 5i3.
(t) Hanc cliani Elipandi
ad Carolum Magnnm
,
850
A anno 785 (si rccto il calculus lalo, ac nota numeri
nos non fallit) in quodam codice ms. Toletanse Ec-
clesi;c, iii quo, uli et in aliis, conservatur magnum
quoddam adversus Elipandi hunc errorem Beati atque
Heterii quibusde statim agemus opus : epistola quae-
dam legitur ab Elipando Toletano episcopo ad qucm-
ramus, sed in Asturiismanentem, Octobri rnense
inijus niiper laudati anni Toleli, ut videtur, scripta :
qiio anno (e). Silone rege Asiuriarum defuncto
MauregalusAlpbonsiCalholici nothus,ApUonsoCasto
ejcoto legnum iisurpavit. Argumentum hujus epistol*
tamen hacienus in schedis laiet (f). Hoc aulem pri-
mum scriplum fuit qiioElipandus pro vesana sua scn-
nuper laudavimus, unaqiie Hcierium Oxomensem
nuncupatuin episcopum , ejus amicum ct asseclam :
eo quod inconsullo praesulc Toletano, imo contra
g senliente, Asturiarum incolse ipsi , quod veluli op-
probrii loco jacit, quac sibi viderentur, docerenl
populos; laudansque Arcarium quenidam episcopum
prudentiae et obsequii nomine, qui super ulriusque
set. Refert inibi se errorem alium circa celebralio-
nem Pascbatis, cujusdam Migetii (g), una cum aliis
praesulibus Ilispali serpcntein exstinxisse (h) spera-
,
reque simililer exslincturum Beatianam (sic a Bealo
appellal) in Asturiis ha^resin. Huic sane epistolae le-
posHcre ii quos diximus Beales et Hetcrius, de quo
paulo post dicemus , vera; senicntiae apologema.
Neque admonilus aut repressus Elipandus Felicis
painitcnli;i , imo camdem hujusce erroris causani
iierum ipsc lueri satagens, ad Carolum Francormn
rcgcm, imo et ad quosdam dedit episcopos lilteras,
« iii qiiaruin (ait ipsc Carolus [In epist.dequa infru])
serie non saiis elucebat, an quasi ex auctoritale ma-
gislerii nos vestra docere disposuislis, an ex humili-
latis discipulatu nosira discere desider;ilis. » Certe
p in bis qu3c Carolo regi sunt directae ab eo petiit ut
libclli sui de re conscripti (idem est cum epistola)
tcxius in prajscntia ejus legeretur (i). Quod Carolus
exsecutum sese ail, ex omnibus sujc ditionis Eccle-
siis vocatis ad concilium episcopis, coramque iis reci-
lata cjpislola. Hoc estconcilium illud Francofurtense,
seu Francofordicnse, anni 794 celeberriraum,ainon
omniex parlc bcalum : in qiio sancle quidem anatbe-
malizala fuit < impia ac nefanda hairesis Elipandi
Toletanac sedis episcopi, et Felicis Orgellilani corura-
que sequacium, qui male sentientes in Dei Filio as-
serebant adoplionem, > ut caiion primus loquitur :
slolam e Tolelano qucm proediximus codice vulga-
,
vit primus omniuin Florczius eod. t. Y, a pag. 558,
in qiia iiumcro 2 h;\'c legimtur : « Conlra cujus
(Beali scilicel) vesaniam iios iiuiigni el exigui juxla
leniiitatcm noslri sensus sacerdolibus vcslro regi-
mini subdiiis epislolam rclcgondam alque traclan-
lib. xiii, *^ dam, et vestris sacris obiiiiibus pncseniandam dire-
xinuis :posccntes vos per eum qui pro le in cruce
maaus innoxias extendit, ct pro le sanguincm pre-
tiosuin odiidit, cl pro le moilcm pcrliilit ci sepul-
cruin, ct ad libciandos cleclos ad iaft;raura descen-
dil, el pio le resurgons tibi viain ad coclos rcvor-
tendi, scilicot ad co^leslem patriam dcmonslravit :
ut por te ipsum aibilcr rcdoas... caslo et salubri
judieio dirimas, ct absquc adolatioais oloo a.'quo
ad om- pondcre sontenliam piomas, olo. » Eiipandi aulcm
ud Gallia;, Equitaniiv, nlque Austria: (sive Austrasioe)
episcopos epistola, cujus iiosier nieminit hoc num.
Iiabclur prinia oranium in co;lom Tolctano codice,
plut. V, n. 16, iii oujus liae lcgilur : « Persoribtus
cst liber iste Deo auxiliaale sub die xix Kalondas
Februarias a;ra 1108 fChristi 1T)70). Orate pro Vin-
ccntio presbyiero scriolore. Si Chrislum Douiinura
habcalis proicclorem. Anicn. »
epi-
 :

S5J ELlPAiNDllS, FELIX, IIETERIUS ET S. BEATUS. 8o2

lomerario aulcra ausu callioliciun de adoralione A Hispaniis caput excetra erroris in discipuHs qulbus-
iinaginum.Nicxnse secnmlfc synodi generalis (a) tunc dam Elipandi, qiios sese in Asturiis cognovisse, et
forsan haad satis in Gra^co fonle intellcctum dogma, quia posltrinam admonitionera adhucetiam in eodcm
in canone secundo damnatum. errore permanebant, ut haeretiros devitasse, Jorias
llnde cmanavcre ad Elipandum simulque genera- , prodit Aurelianensis. Videantur tamen ab iis qui
litor ad Flispanix episcopos, qni non omnes tamen Elipandi errorem qnodammodo exctisafi vellent,
luto isti haesisse veros-railiusest, rcfutatoriieepistolse Franciscus Snarez, Cabriel Vasqucz in Commenlar.
prima, qu% episcopis duntaxat Ilalia; eo in concilio theologicis ; et post eos Joannes Eusebius Niereni-
coeuntibus ascripta et ad provincias Galliciai ac
, bergins in epistola (li) ad D. Laurentium Ramire-
Sjianiarum directa secunda episcoporum Germanix,
: zium de Piato scripta, et cum Luitprandi operibus ab
Galiix et Aqiiitanix preesulibus Hispaniw inscripta : hoc publicata.
lcrtia vero Caroli ipsius ad Elipandum responsoiia, Nulli autem fuit inferius Beati Hispani de nostris
cujus ad eumdem et cseteros in partibus Hispaniarum Ecclesiis super eadera re aique his ipsis diebus me-
consacerdotes nuncupationem esse voliiit. QuaR omnes ritum, cujus, et Hetcrii (fuit hic Oxomensis episco-
in conciiii hnjus actus conjectae sunt (^Edit. Pa- pus) liber exslat Adversus Elipandum. Opposuit scse,
ris. ultimee tom. VII, col. 1022) uli et Adnani pap^ 1
; uti jam diximus, novo Elipandi dogmati Libaniensis
alia {Ibid., col. 1014), non jam ad Elipandum sed in Asturiis Beatus, doclus vir, ac tcstimonio Alcuini
coiitra eum, Galliciis Spaniisque (ita lcgitur) Eccle- lam vila quam nomine sanctus; et quia cum Hetcrio
siis pra'sidenlibus inscripla ct ante concilii jam dicti
; sibi erat iniima consuetudo, ejus etiam nomen iii-
celebrationem, stalini atque de missis ad se ab Eli- £ scripsit operi, quod s«ib hac inscriptione ofTicii plena
pando lilleris Carolus ipsuin admonuit, exarata, Le- in Toleianae Ecclesiac codicc quodam nuper a nobis
guntur et aliae ejusdera pontificis tertio volumine memorato legitur : Eminentissimo nobis et Deo ama-
collectionis DuchesniaiiGe Historice Francorum. bili Elipnndo Toletance sedis arcliiepiscopo, Heleriut
Strinxit el contra Elipandum calami aciem, mul- el Beatus in Domino satutem. Tanlum abest nl veri-
lisque cum eo super dogmate Alcuinus egit,
isto tatis amantes viros irritavcril superba illa supra a
Alcninus, inquam, Caroli Magni magister, quem nobis dicta Elipandi ad Fidclein abbatem , utriusquc
ilie hoc ipso tempore propter doctrinie existima- Lorum operse rcprehensoria cpistola.
lionem e Britannia evocaverat. Leguntur nam- Primus, quod sciam, in Inccm protulit antiquitatis
que in hujus Opcribns Parisiensis editionis anni hoc monuinenlum Petrus Slevartius in Collectione
1617, ab Andrea Ducbesnio procurat», tum ejus jnsignium auctorum , tam Groecorum quain Latino-
epistola ad Elipandum Toletanum episcopum coliorla- rnm, de rebus ecclesiasticis (Ingolstadii, 1616, in-4»),
toria in catliolica ftde ; tum alia Elipandi ad Atcni- hac scilicet inscriptione Heterii episcopi Uxamensii
:

num continens responsiones piioris allerins (b) (dequa et Beati presbyleri adversus Etipnndum episcopum
jam supra diximus) iteni libetli duo Alcuini contra
; Toletanum de adoptione Christi Filii Dei libri duo.
epistolam sibi ab Elipando directam , quibus evacuat Deinde in Bibliotheca Patrum editionis quart;e Pari-
pravns illas assertiones. Nec non ibidera exstanl con- siensis lomo IV el aliis. Ms. exslat in duobus codici-
ira Feticem UrgetHinnnm libri vii, sub nomine Pau- bus ecclesiae Tolelanse [Pluleo xxx, num. 13, sub
Jini Aquileiensis, in Bibliollieca veterum Patrum vul- nomine Eterii udv. Etipandum), quorum alteriim vi-
gUi, quos idem DuchesninsAlcuino asseruit (c), dit Morales uti jain diximus, et Franciscus Pisa
P
Sunt enim diversa quae advcrsiis hunc errorem '-'
{Vide Hist. Tolet., foL 137) (i). Mcminit hnjiis opeiis
Paulinus ejusJem temporis scripior Caroioque valde ad Caroluin scribciis ipse Elipandus, ut constat ex
charus exaravit neinpe libellus de sanctissima Tri-
: his CaroIin.TC responsionis verbis {Edit. Paris., col.
vitnte adversus Elipandum Toletanum et Felicem 1051) : t Exemplnm mihi
Constantini imperaloris
IJrgellitanum anlistites, dictus Sacrosyllabus (hsc esl proposuistis, iniiium beatiim Isidorum laii-
ciijus
epistoia superius memorata hujus Paulini aliornm- dasse dicilis, el fincm doluissc, qnod ne mihi acci-
qne Ilalise episc4)porum nomine ad provincias Hispa- dat pcr quemdam Bcatum {male beatnm in editis)
niae desMnata) atque item tibri ires conlra eumdem
; qiiem Antiphrasium cognoininaslis, bcnigne suade-
Felicem Urgellitanum episcopum cum cpistola ad
, tis, » Hax; Anliphrasii compellatione quasi irrisoria
Carolum MagrHMm, quos jam laudatvis Andreas Du- usus fuerat Elipandus {conlradictoretn Latine dixeris),
chesnius ex codice ms. Puteanorum fratrum cum Beatum significaturus. Imo et ia eo conspirans Fe^
Alcuini Operibusemisitinpublicum. Agobardusetiani lix,qui Alcuino resciil)ens f Revcrentissimo fratri
:

Lugdunensis prajsul contra Felicem V rgeltitanum ad Albino diacono, non Chrisli ministro, scd Anti-
Ludovicum imperatorcm directum librum emisit. phrasii Beaii foedissimi discipuio (;) » epistoi» in-
Tantai molis fuit redivivi apud nos erroris, ut scripsit , uti Joannes Mabillonius reciissime emenda-
jaclabatur, Nestoriani machiiialiones, el falsissimas vit {Proefatione ad primnm partem soiculi iv, de Aclit
duorura episcoporum asscrtioncs veritatis malleo SS. Bencd., § 1) qui et de hoc ipso Antiphra-
:

confringere. Et tamen post conciliareac pontificium sii nomine duo alia tesliraonia, cpistolx scilicet Eli-
Jnatbema (laudantur bac re super celcbrata conci- pandi ad Felicem, et Vitoe Alcuini, produnt Bcati.
lium Narhonense (d), Romanum (e), Urgellense (/), D Laudal quoque idem opus Beati Alvarus Corda-
Aquisgrancnse (g) apud varios) movebal adbuc in bensis, hactcnus ineditus sequentis saeculi scriptor,

(n) Rera forsan acu post diversas hac super

teligit (rf) Anno 778, in Gallia Cbristiana, tomo I, pag. 368;
difrerenlia ulriusquc concilii conjecturas Lndovicus Synopsi Labbei, pag. 573.
.Maimbonrg socielatis Jesu Gallus in Historijc Icono- {c) Apud eumdera Labbeurn sub Leone Hl, anno 799.
claslarum volum. II, lib. v, ad an. 794, et plura (/) Apud Baluzii append. ad Agobardum.
confert docte animadversa post Sirmondum ad hoc {g) Apud Lalandum, in Supplem. Concil. Galllae,
concilium Francofordiense notis Joannes Mabillo- pag. 89.
nius in prrefalionc ad piimam partem saecuh quarli In edit. Opcr. Luiiprandi, pag. 518.
t/j)

de Actis SS. Benedictinonini, § 3. (i) Utrumque bunc codicemsicpius vidimus alqu3

(b) Et hanc Elipan<!i ad x\lcuinum sive Albiniim
epistolam cx Alcnino ipsoedit. Pavis. 1617, col. 910,
nmtatam intulit tomo V, a pag. 5(52 Cl.-Florezius;
iiccuon ejusdem alia^ ad Felicem (Urgellensera) nu-
pcr conversum seu resipisccntem e Ducangio in pra;-
fat. Glossar. med. ct inf. Lat. nn. 29 et 51 , quae
exbtat eod. tom. p. 577.
(c) Nolut ct Pl.iccius Dc Script. pscwd., p. 253.
invicem conlulimus; atque ex antiquiore, qui exeunte
sieculo X ant subsequentis initia exaratus videbatur,
exemplum desumpsimus quod nobis nunc ad nuanuin
est.
TotideiQ atque ipsissimis verbis iiiscribitur
(;)
Elipandi ad Albinum sive Alcuinum epistola ai»ud
Cl. Fiorczium, lom. V, pag. 562.
855
variis in locis suorum operum, ut ait Morales; ibi-
que eum
nolare, Beatuni impediliore lingua fuisse
idcircoque ad scribendiim quam ad dispuiandum ha-
biiiorem ct prompliorem. Nos bunc ejus locum noii
vidimus quo ita de Beato censet, sed tantum quod in
epistoia 1, ad Aurelium Flavium Joannem, intor alia
sanctorum Patruin testiinonia argunientuni ejusdcm
cpistolaepromoventia, Jtem, ait, ex libro lieali lleie-
riicontra Helipnndum (iegcsis JJeali et lleterii, nam
duo sunt, ei Heteriuin et Helipandum cum nota
aspirationis non incusamus) cum dicil : qui me mi-
mecum e&t, etc. Confirmalque emendationcm,
sit,
oumdem laudans slatiin Jtem superius nominutvs
: vel nunc est, Hesperiis oris accinclam paulo prius
Livanensis Bentus. Quod
discutere voltteris, elc. Et
si
in alia ad eumdem Sed ut Bcatus Libaniensis pre-
:
sbyter dixit. Ibidemque mox Pene temporis noslri
:
Beati Livaniensis presbyteri.
Quibus locis sive pairiam sive locnm commoralio-
nis ejus indicat. Apud Sebaslianum Salmanlicensem
cpiscopum, sive Alplionsum regem, in Chronico in-
ter aUos lerrae Iraclus fquo immissi denuo sunt sub
Alphonso Caiholico Pelagii geiicro fideles Ilispania;
populi, Asturiarum quibusdam angulis ob Saraccno-
rum metuni usque ad eum diem reslricli), Levanam
nominatam legimus. « Eo lempore populantur, ait,
Primorias, Levana, Transmera, Supporla, Carranza,
Burgis, qu3e nunc appellatur Caslella, et pars mari-
lima Gallajciae. » Ilodie non ullum cerlum oppidum,
quod sciam, sed pars quaedam Aslurum intcr Oveii
et sanclae Julianx sive Santillanai, ul vocant, Astu-
rias, tolius provincisc ;;Itissima cl asperrima, novem
longa quatuor autein lcucis lata, provincia de Lie-
bana nuncupatur sub ducis Inrantalos ditione. In eo
Iractu oppidum esl, Vallemcavalam (Yiilgo Valca-
vado) vocant juxta Salduna, \n cujus ccclesia corpus
quoddam sancli viri, quem Santo-Vieco populares
corrupte ut videlur
, pro santo Beato appellare
,
araaiit , rcligiose asservaiur seorsumque allerum ex
;
cjus brachiis colenduni palam ostcndi plures alTir-
niant (a). Monachum suum Benedictiiii
AVion et Menardus, imo hypoboliniaius Ilaubcrtus in
Chronico ad annum 792. Mabiilonius (c) aulem ali-
quando, et alii omncs (rf) non cjus inslituti, presby-
lcrum lanluin fuisse aiunt. Sed relractavit judicium
suuni Mabilloniuti cum ad Beali nccessit res gestas
priore parte sa;ciili quarti, monachuin et abbateiii ex
.Vlciiini, atque ejusdemmel Deali libris, obtendens.
Ex legendario quodam Asluricciisis ecclesiie Beati
hujus aclus seu Vitam, ad Februarii diem 19, quo
vir sanctus colitur, Joan. Tamains produxit. Sed qui
parvam aut nullam fidem huic habcnl marlyrologio,
iion faciunt ei ullam injuriain. Quo de infra agemus.
Quibus aliter visuin fuerit, Bcati obiluin anno 798
inde docti assignabunt.
Quod vero ibi , et apud eumdeiu Haubertum anno
702 adnotalum legiuir, Helerium ct Bcalum pro ca-
tliolicis Ilispanis missos Francoforaiensi concilio in-
terfuisse : iisdem supra laudalis Patrum eo vocato-
riim, et Caroli regis pi^Rcipue lilieiis ad Hispani*
cpiscopos directis, redarguiiur {c). NuUa eniin Beaii,
(fl) Morales, lib. xin et xxvu ; Lobera
Legion., cap. 33; Tamaius in Marlyr. Ilisp., x Feb.
(b) lepes in Chron. Bcncd. ad aniium 783, lomo lll;
cl ad annum 557, c. 3, lom. I; Wion in Ligno vil«,
»ib. 11, c. 03; Meiiardus
in Appcndice Martyr. nio-
nastici B.
lilt.
(c) In Acljs SS. Bened. SKcnli iii, parte ii.
(d) Morales, lib. xiii , cap. 26; Mariana, lib. vn,
cap. 8; Tamaius in Marlyr. Hisp. , die 19 Feb.,
pae. 184; Bollandiis, de Aclis Sanctorum eadem die,
(e) Conseniit Mariana dicto cap.
. 26 , ct Tamaius
ibidem.
(f)
In Sacrosyllab. seu cpisl. jau» laudata episcop.
ilahae conlra Elipandum.
Liguricc, Hisiriic, Ilesperia;, ifimiiiae, vel
(j)
»Uiu;, Venciix, ^miliae vcUenl alii legerc.
NOTITIA IIISTOUICA. 854
A uti praiscntis, cuin vere fial, uli adversus Elipanduni
scriploris inibi mentio. El^ex eodem Carolo novimus
convocatos in hunc coetura omnes ejus dilionis, qu.-»
tunc Francorum regi parebal, episcopos necnon ct ;
ex Britanniis aliquos, landeinque ex Italia Peirum
Mediolanensem, Paulinum Aquileiensem, et ex Gei--
mania, Gallia, Aquilania alios, quin adjungat ex
Hispania aliquos. Pauliiius (/") aulem Aquileiensis
quod ex Hesperia addil, (a) Liguriaque, A^milia et
Austria provinciis, potius ad Italicam quara ad Hispa
iiicara Hesperiam pertinel. Nara et ipse sedcm suam
Aquileienscm, sive Forojulicnsem, quse pars Italia*
appellaverat.
Ex eadem eerte conslal Fcliccm scripta; hnjiis .«syno-
dalis Paulini slylo epistol;e, Franco-
hoc ef>t coiicilii
fordiensis tempore, nondum vere pociiiiluisse, sive ad
hscresin suam una cum Elipando luendam denuo
lapsiim fuisse; imo impoeniteniem viia functum iii
:
g Lugdunensi rclegaiionc, Ado Yienncnsis auctor cst.
De Elipando aliter vulgo sentiunt (li). Profecto, si
germana est Archarici Bracarensis cpiscopi ad eum
cpisiola, quam Tamaius ex ms. codice se dtsumpsisse
ail (Die 19. Feb., pag. 187), revera autcra inier epi-
slolas pra-suhim quas colleg't el notis illustravit
Julianus (omnia oflicin.ie Higuerian:e merces) a I).
Lanrenlio Ramirezio edita jani fiierat certe inilii :
Tolelani concilii ab Elipando coacti, retraclalique
coram Patribus veteris erroris menlionem legimus :
quue omnia inore suo amplificavit pseudo-Luilpraiidi
arlifex, ac pseudo-Juliani , pluribus in locis (i) de :
quibus mox aliqua dicenda sunt, poslquam aunola-
bimus Beati prjcter dictum opus adversns Elipandum
(in quo notandnra est cum Joanne Mabillonio [In ob-
serv. pra:vin ad Beati Vilam] acta sancii Andrea»,
qu;c recenliora credunlur, laudari), exslare adhuc
inedita in Apocalypsin commentaria, sive caienam,
Ht viilgari similis foiraae scribendi verbo ular, ex
p sanclis lalribus, quorum aliqui jara non exsiaiitea
(b) lopes,
ibi laudaiilur; alque idciico niagnum openc pretiuiii
esset ea in piiblicum post tain longum sileiilium
cxire (j) : qtiod iiicm Mabillonius desiderabat (k).
At hoc esse Beati opus, quanquam desil omnibus
in exemplis aucloris iiomcn, ambiguuiu hau.l esl
apud noslros. Arguraenta simt , priniuin Ilelerio
nunciipalum fuisse qiio cum Elipando Bealus ol slitit,
verbis his qua; indicant vitoe consuetudineni et arai-
citiam « Hyec cgo, sancte Pater Ileleri , te pelente
:
ob ccdificationem studii fralrum tibi dicavi, ut queni
consorlem peifruor ordinis, cohjcredem etiam faciam
mei laboris. » Secundum, servari codicem in eccle-
sia Yallis-Cavatoe membranaceum , iii quo descripta
.sunl antc septiiigentos annos commentaria ista, fa-
raamque ibi perpetuo viguisse ejus ea esse auctoris
cujus esl sepulluni ibidem ae religiose caltuni sancli
viri corpus. Codex hic descriptus fuit «ra 1008, hoc
esl anno Doraini 970, sed hunc se vidisse apud pri-
^) valum quemdaiu Hieronymus Romanus de la Higuera
Toleiana; adhuc nis. lib. xiv, cap. 17, scri-
Ilistorioe
in llistor. (h) Morales, dicto cap. 26 ; Mariana dicto o^ip. 8.
(i)Luilp. ad ann. 795 el 810; Julianus in Chro-
uico, iium. 402, 411.
(;') Yide Ludovicum Alcazar in Apocalypsin, pag. 89.
(/.) De Bcali yvriciu in Apocalypsin Joannis iiiedito
hactenus corameniarlo, inferius sermo redibit. Arca-
rici aulem sive Archarici Bracarensis ad Elipanoum
epistola, cujus iioster hoe loco meminii de ejus fidc
dubitans, sese ipsa coniincnlitiara herique aut nudius
tertius conficlaui prodit. « Mirifice (iucipit) nie dele-
claverunt littera; paterniiaiis veslrse, quibus mihi
significatis vos coram Pairibns ad conciliura Toleta-
nura congregatis stetisse senleniiae S. M. E. R. et
jussibus S. D. apostolici Adiiani benevolas ol facile*
Ili- auros adhrbuisse, eic. > Risuro lencatis? Apiid ta-
maium Martyrol. Ilisp. T. I, ad diem 19 Februarii.
 :

8r>3 ELIPANDUS, FELIX, HETERIUS ET S. BEATUS.

pUim reHquit (a). Qiii auctof ibidctn £onJ(;ctaiur A coacli sunt > ut ejus telo Juliahim) ||)6latn, <)uo
:

hunc eumdem esse Healum cujjis mentio Ut in Mar- cum Luitprandus, ejusxvi bomo, ut rmgit, Conspirat
lyrologio Romano el Usuardi die 9 Maii < In castro omnino {Ad ann. 772, n. 241, et 286, rt. 251), de his
Vindecino doposilio sancti Boali cotifessoris. » Bcda, iisdem annis concilio ascriptis loquens.
cl ex eo Galosinus, Roma; habcnt. 8ed caslrutn Vlti- Postea idcm Julianus missos ait ad Carolum Ma-
decinutn scu Vindocinum, in Gallia est urbs Vendome, gnum ^um Elipandi legatione cl iitterisGrtunesinduni
in (jua paroecia estBeaiodicaia el*spelunca ostendilur
; ejus archidiaconum, ei Lupum Andreac ficulnei cuju({ :

jn qua vixit et sepuUus fuii , .Auffuslino Lublno teste Andreae, Lupi patris, memoranda ibidem facinora ei
Jn suo Martyrologio illUstralo (Tabnla V, pag. 108). origiiiem familiae su* De la Higuera (cui ficulnei La
Dies quoque diversa enL Similis alius codev fuit in tinum cognomen convenit) et aliarum Hispanaru
,

niouastcrio sancli Isidori urbis Legionensis, dcscri- ejusdem stemmatis, Hieronymus Romunus de ia Hl
ptus ei is sera 1085, sive annd 1047, qui nunc est guera, pseudo-JuIiani arciiitectus (ut creditur) con-
penes excellentissimum marchidnem de Mondexar. glomeravit de quibus nos alibi (g). Mo\ , {num,
:

Exstant et duo alia hujus operis exemplaria prius
satis aniiquum in bibliotbeca sanct» ecolesine Ove-
tensis, et alierum in monasterio regio div» Virginis
de Guadalupe; quos omues vidit Ambrosius Mora-
lcs (b). Fuit et aliud in bibliolbeca eminenlissimi
domini D. Anlonii S. R. E. cardinalis de Aragonia
ut nobis retulit Martinus Vazquez Sirucla, amicus
noster doctissimus ; et aliud adhuc
Toletaniie Ecclesiae, ut ex ejus catalogo, quem ms.
: 406), Heterio episcopo duntaxal, nulla Beati vcri au
eloris habiia mentione tribuit Apologeticum adversu
Elipandum. Imo Archaricum Bracarensem episcopu
iitteras ad eumdem dedisse el ab eo accepisse siipei
qu^csliohe dc aduptlone Chrisli, pauio post refei
(num. 409, 410).
Al quia hujus Arcarici, Sive Archarici episldlte du
g
est in i)ibIiotheca ad Eiipandum in eam collectionem epistolarum co»