JF407 Mhendislik Jeofizi i

Genel Tan mlar

Jeofizik.comu.edu.tr

Mhendislik Yap lar

Belli tasar mlar ve hesaplamalar sonucunda e itli kullan m amalar na ynelik yerst ve yeralt nda yap lan hertrl yap vb. eserlerdir.

Mhendislik Yap lar

otoyollar , demir yollar , havaalanlar , tneller, konutlar, fabrikalar, barajlar, nkleer, do algaz vb santraller, limanlar, havuzlar, toplu konutlar, kprler gibi eserler mhendislik yap lar na rnek olarak verilebilir

Yerara t rmalar
mara a lacak (yap la acak), a lacak alanlarda, letmeye ek

Mhendislik yap s n n neden olaca ykn neden olaca ve

olas bir depremin o yerde yapaca de i ikli e dayanma, kar lama ve etkilerini belirlemeyi amalayan i lemlerdir.

Mhendislik hesaplar
Mhendislik yap s n n a rl n n yere bindirece i ek ykle yerdeki dengeleri bozmadan nas l durabilece inin incelenmesini ve

Bina a rl

Mhendislik hesaplar
Deprem an nda olu an yatay yklerle yerde ve evrede olu abilecek etkilerin nceden kestirilmesi

Bina a rl

Deprem ivmesi

Mhendislik hesaplar
ve bu amala al nabilecek nlemlerin belirlenmesini amalar.

Yerara t rmalar nda Mhendislerin Grev Kapsamlar

Jeofizik Mhendisleri (Mhendislik Jeofizikisi) Jeoloji Mhendisleri (Mhendislik Jeolo u) n aat Mhendisleri (Jeoteknik Uzman ): Maden Mhendisleri (Kaya Mekaniki):

Jeofizik Mhendisleri
(Mhendislik Jeofizikisi)
Yeralt n n dinamik esneklik direnlerini (E-eksenel, G-kesme, ksaran, v-poisson) yerin dayan m , ta ma gcn ve davran mv, n, e), yeralt su varl n (N30, C, , , qu, qa,

n , derinli ini, yerin suya doygunlu unu

yer alt yap s ve sreksizliklerini, oturma, s v la ma sorunlar n heyelan alanlar n ve boyutlar n ,

Jeofizik Mhendisleri
(Mhendislik Jeofizikisi)

yer k r klar n n dirili i ve i leyi ini, yerin sars n m zelliklerini (T-bask n periyot, aivme, d-yer de i tirme, bytme), deprem blgelendirme al malar n depremlerin tekrarlanabilirli ini ara t r r.

Jeofizik Mhendisleri
(Mhendislik Jeofizikisi)

Statik hesaplara konu olacak yer yap s n n zelliklerini belirler sismik, elektrik, elektromanyetik, gravite, yntemlerini kullanarak ller al r Deprem kay tlar , mikrotremr, ivme v.b. lleri al r, Gzlem ukuru ve sondaj yapar / yapt r r.

Jeoloji Mhendisleri
(Mhendislik Jeolo u) Yer yap sal birimlerin trn (toprak, kaya), kkenini (tortul, metamorfik, magmatik), yer alt kaynaklar n n varl yama durays zl ve yay lmas ,

, s v la ma ve sel alanlar n ,

yerk r klar n n tr ve grnen boyutunu, yer birimlerinin mhendislik amal s n fland rmas n ve kullan m n n tan m n yapar.

Jeoloji Mhendisleri
(Mhendislik Jeolo u)

Bunun iin yzey ve yer alt gzlemlerini kullan r, yarma (tren), gzlem ukuru aar ve sondaj yapar / yapt r r.

n aat Mhendisleri
(Jeoteknik Uzman ):
Yerin statik davran belirler, ve dayan m n laboratuar ve yerinde

yap la ma ko ullar na karar verir ve buna gre statik hesaplara veri sunar, Ko ullara ve bina trne ba l olarak yap temel biimini belirler, temel trne ba l olarak gerekli yer gvenli ta ma gcn (YGTG) belirler, YGTG de erine ba l olarak yerin nas l iyile tirilece ini belirler.

n aat Mhendisleri
(Jeoteknik Uzman ):

Bunun iin yerinde yoklama ukuru ile rnekleme, gzlem ve laboratuar i lemleri yapar.

n aat Mhendisleri
(Statiker):

st yap ile ilgili tm tasar m ve hesaplamalar yapar.

Maden Mhendisleri
(Kaya Mekaniki):
Yer yap s n belirlemek iin gerekli ara t rma al malar nda sondaj ve kaz i lemlerini tasarlar ve uygular. Yerin kaya olarak tan mlanan k s mlar n mekanik zelliklerin gerek yerinde gerekse laboratuar ortam nda yapt deneyler ile belirler. Gvenli kaz yntemleri kullanarak yerle ime a lm alanlarda kaz al malar n ana ta y c kayac n dayan m n azaltmayacak biimde yapar. Kaya yamalar n n dinamik ve statik ykler alt ndaki davran tan mlar, durayl l sa layacak sa lamla t rma nlemlerini tasarlar ve yapar n

Maden Mhendisleri
(Kaya Mekaniki):

Bunun iin yerinde yarma (tren), gzlem ukuru, sondaj, rnekleme, gzlem ve laboratuar i leri yapar / yapt r r.

Grev da l mlar
Yerara t rmalar nda, sorumluluk ta yan mhendisler iin grev da l mlar yap labilir.

* ile i

aretli olanlar aletsel olarak elde edilen de erlerdir ve laboratuar de erleri ile desteklenmeleri gerekir.

KONULAR

JEOF Z K MH. Mh. Jeofizi i Sismoloji GPS statistik, Mh. Jeofizi i Mh. Jeofizi i Sismoloji Sismik Sismoloji Mh. Jeofizi i Sismoloji, statistik

JEOLOJ MH. Mh. Jeolojisi

N AAT MH. Jeoteknik uzman Deprem Mh. -

MADEN MH. Kaya Mekanikci

-

Deprem Kestirim Deprem Blgelendirme S v la ma Deprem ekincesi Deprem Olu umu ve leyi i, Boyutu, iddeti, Bykl , Tr (M, IO, d, L) K r k Gzlemleri ve Boyutu Kayma Yn, Tr vme-a, Bask n Peryod-T Yer Sars nt Bytmesi

Jeokimya Mh. Jeolojisi Tektonik Mh. Jeolojisi -

Sismoloji Sismotektonik

Mh. Jeofizi i vme ler, Mikrotremr Vibrasyon

Tektonik -

KONULAR Yap Sal n m Peryodu Spektral Peryodu Spektram Katsay s S(T) Spektral vme A(T) Davran Katsay s R Deprem Yk Azaltma Katsay s Ra(T) Deprem Ku a Geni li i Deprem iddet Da l m Deprem Tarihesi Yap Hasar Belirleme Yap Glendirme Yap Onar m

JEOF Z K MH. Mh. Jeofizi i vme ler vme ler Sismoloji -

JEOLOJ MH. Mh. Jeolojisi Genel Jeol. Genel Jeol. Paleosismoloji -

N AAT MH. Jeoteknik uzman Deprem Mh. vme ler vme ler Statiker Statiker Statiker n aat Statiker BetonarmeStatik n aat n aat

MADEN MH. Kaya Mekanikci Kaya Mekanikci Kaya Mekanikci

KONULAR

JEOF Z K MH. Mh. Jeofizi i Poission oran Vp/Vs-H z Sismik/ elektrik Radar Dinamik Sismik * Dinamik Sismik * elektrik /NMR Jeofizik Kuyu Logu Dinamik Sismik* Dinamik Sismik* Dinamik Sismik * Ntron Logu Elektrik / NMR

JEOLOJ MH. Mh. Jeolojisi Kken, Tr, Bozu ma, Doku, atlakl k -

N AAT MH. Jeoteknik uzman Elek, Hidrometri Cassagrande SPT-N30 sondaj

MADEN MH. Kaya Mekanikci RQD

S n flama Yeralt Katmanlar ve Temel Ta y c Katman Esneklik (Eksenel-E, Kesme-G, kS k mazl k) Oturma Mv, Mb Suya Doygunluk-S Gzeneklik-n Yatak Katsay s -K Ta ma Gc (qa) Serbest Bas n Dayan m (qu) Birim Hacim A rl KK , Kn Yeralt Su Varl Derinli i ,

sondaj

Hidrojeoloji Mh. Jeoloji Beslenme, Su Dengesi

Statik Ultrason Konsolidasyon Konsolidasyon CBR Serbest Bas n Den. Proktor CBR, Konsolidasyon Delgi

Statik Ultrason Delgi

KONULAR Dayan m, Kayma C, * Kayma, Kopma Derinli i Gzenek Suyu Bas nc Gerilme, Bas n Art Yeralt Bo luklar

JEOF Z K MH. Mh. Jeofizi i Sismik * Kuyu Logu Inclinometre Mikrogravite Jeof. Kuyu Logu

JEOLOJ MH. Mh. Jeolojisi -

N AAT MH. Jeoteknik uzman Eksenli Bas n, Kesme Kutusu -

MADEN MH. Kaya Mekanikci Inclinometre Piyezometre Tension Metre Eksotansiyometre Konverjametre Deflektometre Clifometre Dilatometre Takeometre Kaya Mekani i SStatiker (Yap belliyse) Statiker Kaya Mekanikii Kaya Mekani i

Uzama, Yak nsama, Sapma, Kabarma

Yer Emniyet Gerilmesi Temel Tr Seimi Yer yile tirme ve Sa lamla t rma Drenaj Tasar m

Zemin Mekani i Statiker (Yap belliyse) Statiker Jeoteknik Jeoteknik

KONULAR Kuyu i Deneyleri SPT, Cone, CPT, Vane, Geirgenlik Yeralt Kesitleri Litolojik Ktk Katman Duru lar , Yeryap sal Birimler, li kileri, Haritalar Yeryap sal Birimlerin Haritalanmas Yap Yeri Seimi Kayma (Kesme) Direnci

JEOF Z K MH. Mh. Jeofizi i Mh. Jeofizi i Mh. Jeofizi i -

JEOLOJ MH. Mh. Jeolojisi Mh. Jeolojisi Mh. Jeolojisi Mh. Jeolojisi Mh. Jeolojisi

N AAT MH. Jeoteknik uzman -

MADEN MH. Kaya Mekanikci

Maden Mh. -

Mh. Jeofizi i Sismik Vs ve G

Mh. Jeolojisi Mh. Jeolojisi -

Jeoteknik -

Kaya Mekan. Tek, ift Hidrolik Veren Kesme Kutusu ift Yass Veren, Hidrolik atlatma

Kaya Direnci

KONULAR

JEOF Z K MH. Mh. Jeofizi i

JEOLOJ MH. Mh. Jeolojisi

N AAT MH. Jeoteknik uzman -

MADEN MH. Kaya Mekanikci Yass Veren, Bas n Hcreleri, Foto Esneklik, Mandel ubuklar Bas n Yast , Pressiyometre

Kayada kincil Gerilmeler WT, Wn Do al Gerilme Sklebilirlik ve RQD

Sismik - VV Sismik, elektrik Radar, Kuyu Logu Elektrik NMR Elektromanyetik -

atlak-Kaya Tr Doku ncelemesi Kayma Alan Gzlemi, Su Beslenme Gl Diya ram

Kayma Durdurma lemi Tasar m -

Sondaj Kayma leyi i ve Durdurma lemi Tasar m -

Yerkaymas (Heyelan) Kurutma (Drenaj) atlak Boyutu ve Ynlenme

KONULAR

JEOF Z K MH. Mh. Jeofizi i

JEOLOJ MH. Mh. Jeolojisi

N AAT MH. Jeoteknik uzman

MADEN MH. Kaya Mekanikci Tek Eksenli Bas n Den. ekme Bas n Deneyi Saran Bas n Deneyi Kesme Bas n Deneyi Reologic, nokta ykleme, wearing failure strength Tek eksenli, eksenli, kesme gerilmesi Permeabilite Deneyi

Dayan m Direnleri Eksenel WB, ekme WC, Saran (WB, Kesme W* Fiziksel Etki-Y pratma Direnci Yamulma-Esneme Geirgenlik, zgl Verim

Permeabilite Deneyi, Hidrolik Deney

YERARA TIRMASINDA KULLANILAN AYGITLAR VE BELGELER Mhendislik amal yap lacak yerara t rmalar nda kullan lan ayg tlardan en nemlileri, bu yntemlerden elde edilen bilgi trleri ve belgeler bu blmde hat rlat lacakt r. Ayg tlar hakk nda bilgiler internette, ilgili derslerslerin notlar nda ve/veya kitaplar nda bulunabilir.

Sismik Ayg t :
12,24, 48 kanall sinyal biriktirmeli ve bytmeli, P ve S jeofonlar , balyoz, a rl k d rme, tfek, hava tabancas , patlay c kaynakl , 6,12 metre jeofon serim aral kl .

Sismik lm

Sismik yntem
Kesme Dalgas H z (Vs), Yeresneklik Direnci, (E,G,Mc), Gev eklik Belirleyici Poisson Oran ( ), Yer Oturmas (Mv), Temelin Oturaca Ana Kaya Derinli i (h), Yerin Dinamik Dayan m zellikleri* (N30 , c, , qu, qa, n,e,k,mv ), Ta ma Gc*.

Elektrik zdiren
Do ru ak m kaynakl . 200 1000 m A kaynak gc, yakla k 1000 V k l . Ula maz (non-polarizing fincanlar pots), krom-nikel ak m ubuklar (electrodes) L=300 metre yal t lm 12 AWG bak relik kablo.

Elektrik zdiren Ayg t

Elektrik zdiren Yntemi

Donat y pasland ran nemlilik ve yzeyalt su derinli i, Gev ek toprak kal nl (h), yer alt katmanlar , kal nl k ve say s .

Titre im ler (Mikrotremr)

l (x,y,z) titre im ve sars nt duyar (jeofon), diz st bilgisayar , alg lama ve kay t birimi. FFT dn trc ve izici.

Titre im ler (Mikrotremr)

Titre im ler (Mikrotremr)

Yer titre imcik lm (Mikrotremr), Yerin bask n do al titre im dnemi (periyodu) (T), Yap katlar n n do al titre im periyodu (T kat), Yel, endstri, trafik, sars nt makinalar n n etkisi.

vme ler (Accelorometer)

Gl sars nt n n yere vuru ivmesinin len ayg t. l x,y,z bile enini len alg lay c lar, dizst bilgisayar , alg lama ve kay t birimi. FFT dn trc ve izici.

vme ler (Accelorometer)

vme ler (Accelorometer)

Depremin ivmesi ve yap ya vurdu u yatay g (a), Yerin sars nt y bytmesi (k), Yerin alt-st sal n m periyodu (TA -T B).

Vurma / Patlama ler (Vibrometer)

bile enli (x,y,z) jeofonlar ve alg lay c birimi. evredeki titre tirici ve sars c ayg tlar n yap lara etkisi, Bytme ve snm belirlemek iin.

Vibrometer
Yerin sars nt y bytmesi (k) ve snm (S), Titre im tanecik h z (V) ve yap ya etkisi.

Yerradar (GPR)
50, 100, 200, 400 Mhz antenli, Antenli stleri yal t lm (shielded) dizst bilgisayar .

Yerradar (GPR)

Yerradar (GPR) Yntemi

Donat y pasland ran nemlilik ve yzeyalt su derinli i, yer alt katmanlar , kal nl k ve say s , Sreksizlikler ve bo luklar

Mikrogravimetre
1 mikrogal duyarl l kl , ta nabilir. Ykseklik ler (altimetre) ve konum belirleyici (GPS)

Mikrogravimetre

Mikrogravimetre
Yanal sreksizlikler ve bo luklar

Ultrason
Duvar ya da rne e yap abilir P ve S jeofonlar , say sal zaman leri

Ultrason
Kolon ve kiri lerdeki ve zay fl klar atlaklar ve bo luklar

Deprem ekincesi
Yap mr iinde beklenen; en byk deprem bykl (M), ivmesi (a), iddeti (I), yer de i tirmesi (d), Yerle im ve yap la may etkileyecek olas depremler (dnemselli i, olu ma aral , bykl ne gre ekince).

Yerinde Kaz / lm Ayg tlar

Temel Ara t rma Delgi Makinas (Sondaj) Sulu, Susuz, Tekli iftli Karotiyer, SPT, Kanatl Burma ler (Vane), rnek Al c Dzene i Donan ml , Bask ler (Pressiyometre), Konik Giri ler (Konik Penetrometre),

Yerinde Kaz / lm Ayg tlar

Cep Giri ve Burma leri (Penetrometer / Vane), Kaya rne i Al c Karotiyer, Motor, rnek Tp, Torbas , Kavanozu.

Belgeler
Jeolojik ve Topografik Haritalar ( 1/ 2500, 1/ 5000, 1/10000 lekli), Diri K r k Haritas , Deprem Mhendisli i Bilgileri ve Gemi teki Depremler, En Byk Yer vmesi ve Bask n Periyot Haritas , O Blgeye zg nceki Ara t rma Raporlar , Yap la maya zg Bilgiler, Yer alt Sular Bilgileri.

1:2.000.000 lekli Jeoloji Haritas

Dirik r k haritas

Ankara ili deprem blgeleri

Deneylik Olana
Toprak davran (Soil mechanics) deneyli i, Kaya davran (Rock mechanics) deneyli i.