MOTOR YKSEK DEV RDE TEKL YOR 1- Motor zerindeki bujiler s cakt r. Daha so uk tipteki bir bujiyle de i tirilir.

Ancak normal bir bujinin s yal tkanl ve fena bir buji contay sebebiyle de ok s nabilece ini ak ldan karmamak gerekir. 2- Platin aral klar ok a kt r. 3- Platin kollar e ilmi veya s k m t r. 4- Platin yay gerilimi zay flam t r. 5- Supaplar s k m t r. 6- Supap yaylar supaplar kapamayacak kadar zay flam t r, yahut k r lm t r. 7- Ara s ra karbratre gelen yak t miktar azal p o ald iin kar m zaman zaman yanmayacak kadar fakirle mektedir. 8- Yak t donan m nda k smi (motoru tamamen durdurmayacak kadar) buhar tamponu meydana gelmi tir. 9- Ate leme k v lc m zay ft r. 10- Egzoz manifoldu kurumla t kanm t r. 11- Egzoz manifoldunda, susturucuda ve egzoz borusunda gaz k n gle tiren bir t kan kl k vard r. 12- Ate leme zaman ayan bozuktur. 13- Distribtrde a rl kl avans iyi al m yor. 14- Emme manifoldu s t c s kapal olarak s k m t r. 15- Karbratr hava filtresi kirlidir. 16- Jikle kelebe i tam olarak a lm yor. 17- Gaz kelebe i, mili zerinde gev emi tir. 18- Yak t pompas n n al mas yetersizdir. 19- Silindirlerde k zg n noktalar erken ate lemeye sebep olmaktad r. 20- Supap zaman ayar bozuktur. MOTOR ZOR ALI IYOR Motor s cakken Motor s cak oldu u zaman g al yorsa, umumiyetle ar za sebebi yak t sisteminin bo ulmaya sebep olmas ndan ileri gelir. Bu ar zalar; MOTOR N N ALI MIYOR k sm nda izah edilen sebeplerden ileri gelir. Seyrek de olsa ate leme bobini baz hallerde s nd zaman ate lemenin bozulmas na sebep olabilir. Motor so ukken Motorun so ukken zor al mas : MOTOR N N ALI MIYOR blmnde belirtilen sebeplerden ileri gelebilece i gibi ayr ca a a da grlecek sebeplerden de ileri gelebilir. 1- Jikle kelebe i iyice kapanm yor, jikle ayar yap l r. 2- Benzin iinde gaz ya , su vard r. Yahut depoda buzlanma vard r. 3- Yak t pompas filtresinde buzlanma vard r, s cak suyla eritilir. 4- Yak t borular nda buzlanma vard r. 5-Mar motoru yava eviriyor; a) S f r n alt ndaki s cakl klarda motor ya ok kal nla m t r, b-)Ak zay ft r. Fazla so uk havalarda aknn zay fl iyice kendini gsterir. 6- Uzak bir ihtimal de olsa su pompas iindeki suyun donmas yla pompa rotoru s k abilece inden gergin bulunan kay motorun dn n geciktirmektedir.

Buhar Tamponu Benzinin depodan karbratrde, f skiyeye gelinceye kadar, geti i yerlerde, buharla mas yla bo luklar n yahut kabarc klar n meydana gelmesi halidir. Yak t pompas n n, borular n ve karbratrn fazla s nmas yla benzin ieride buharla arak bo luklar meydana getirecektir. Benzin uuculu unun ok olmas , buhar tamponunun o almas na sebep olur. Ayr ca, hava s cakl n n yksek olmas , otomobili fazla yk alt nda kullanmak, so utma donan m n n ar zal olu u ve ykseklerde hava bas nc n n azalmas buhar tamponunu artt ran sebeplerdendir. Buhar tamponu a r de ilse, motorun teklemesine ve s cak oldu u zaman g al mas na sebep olacakt r. A r buhar tamponu; al makta olan motoru durduraca gibi, buhar tamponunun meydana geldi i k s m so utularak ierdeki buhar yo unla t r lmad ka motoru tekrar al t r lamayacak duruma da sokabilir. Yak t Kaynamas Yak t n karbratr iinde s narak kaynamas haline yak t kaynamas denir. Bu olay buhar tamponunun karbratrdeki ba lang c d r. Kar m n fakir veya zengin olmas na sebep olur. Kar m fakir oldu unda motor gcnden kaybeder. Zengin oldu u zaman ise motora ilk hareketi vermek zorla r. Baz karbratrlere; bu muhtemel ar zay nlemek iin buhar bo altma supap (anti-perkletr) denilen bir tertibat ilave edilmi tir. Gaz kelebe i ba lant lar yla irtibat olan bu tertibat, gaz kelebe i kapal bulundu u zaman a larak, kaynama bas nc n n a k havaya kamas n sa lamaktad r. Buhar bo alma supap , yle ayarlanmal d r ki; gaz kelebe i kapal iken a k bulunmak suretiyle karbratrdeki yak t seviyesini muhafaza etsin ve gaz kelebe i a ld zaman kapans n. ayet buhar bo altma supap , gaz kelebe i kapal iken al mayacak olursa, motor dururken, buhar bas nc karbratrden yak t emme manifolduna ta rarak motorun bo ulmas na sebep olmak suretiyle ilk hareketi gle tirebilir. SU KAAKLARI Silindir kapa nda 1- Kapak saplamalar gev ektir. 2- Saplamalar n pasl , kirli olmas , kapa n s k lmas na mani olmaktad r. 3- Kapak yznn dzgn olmamas , contan n iyi s k lmamas na sebep olmaktad r. 4- Motorda suyun donmas yahut a r s nmas kapa atlatm t r. 5- stten supapl motorlarda muhtemelen egzoz supab yuvas atlam , su silindire ve kartere s zmaktad r. Silindir gvdesinde su kaa 1- Silindir blokunda saplama yzleri kapa n s k lmas na mani olacak ekilde ar zal veya kirlidir. 2- Blok yz contan n dzgn s k mas na mani olacak ekilde e ilmi tir. 3- Motorda suyun donmas ndan ve a r s nmas ndan silindir bloku atlam t r. 4- L tipi motorlarda egzoz supap yuvas atlam oldu undan silindire ve kartere su s zmaktad r.

5- Silindir kapak c vatas ok uzun oldu undun silindir bloku atlam t r. 6- Silindir su gmle i zerindeki genle me veya boru tapalar s zd rmaktad r. Silindir kapak contas nda su kaa 1- Conta kirlenmi , y pranm yahut k r lm t r. 2- Silindir kapak c vatalar n n gev ek olmas sebebiyle kapak contas gev ektir. 3- Kapakla silindir bloku aras nda contas n n s k lmas na mani bir sebep vard r. Su devridaim pompas nda su kaa 1- Pompa gev ektir. 2- Kapak contas bozuktur. 3- Pompan n hortumlara olan irtibat iyi de ildir. 4- Pompa gvdesi e ilmi , ba lant zeri kirlenmi tir, 5- Conta y pranm t r. 6- Pompa keesi yanl tak lm t r. 7- Pompa mili e ilmi tir. 8- Pompan n yatak burlar yahut milin yatak yerleri a nm t r. Radyatrde su kaa 1- Donma yahut paslanma radyatrn ka rmas na sebep olmu tur. 2- Radyatr araca gerekti i ekilde ba lanmad iin delinmi tir. 3- Vantilatr radyatre vurmaktad r. 4- Bo altma tapas veya musluk ka r yor. 5- Radyatr st blmesindeki yn verme plakas ok e ilmi oldu undan suyu ta rma borusundan d ar ak tmaktad r. Hortumlarda su kaa 1- Hortum kelepeleri gev ektir. 2- Hortumlar yerlerine iyi geirilmemi tir. 3- Hortum boydan boya rm tr. Is t c Otomobilin iine s cak hava sa layan s t c , radyatrle irtibatl oldu undan onun btn su irtibatlar kontrol edilmeli ve s k lmal d r. SUSTURUCUNUN KIZARMASI Egzoz supab silindir iinde yanma bitmeden a ld iin yanma egzoz borusunda ve susturucu iinde tamamlan r. Bu yzden egzoz borusu ve susturucu, motorun en s cak paralar ndand r. Ancak, bu k s mlar bazen k zaracak kadar s n rlar. Byle hallerde bir tehlikeye sebebiyet vermemek iin motoru bir mddet so utmaya terk etmek en iyisidir. Egzoz borusu ve susturucunun k zarmas daha ziyade kar m fakir oldu u zaman meydana gelir. Uzun Zaman Bekletilmi Bir Otomobilde Motorun Zor al ma Sebepleri 1- Yak t iinde bulunmas laz m gelen uuculuk derecesi yksek maddeler beklemekle azalm olaca ndan, ilk harekette tutulmay sa layacak kar m meydana gelmemektedir, depoya taze benzin konur. 2- Ak bo alm t r. 3- Motorun muhtelif paralar paslanm olabilece inden srtnme kuvveti o alm t r ve mar motoru yeter h zda motoru evirememektedir, motor revizyon edilmelidir.

4- Piston muhtemelen ya n mumla mas yla s k m t r. 5- Supaplar; kay tlar iinde mumla ma sebebiyle a k vaziyette s k m t r. Benzinle s t larak al r duruma getirilir. 6- Motorun al mas nda nemi byk, kk bir para ya filminin mumla mas yahut bulundu u yerde paslanmas sebebiyle s k m olabilir. amand ra i nesi, platin gibi 7- Burada ad geen ar zalar n bir o u, s cak, rutubetli, mutedil ve tuzlu sular yan nda vuku bulur. YA BASIN KONTROL SUPABI YA KAIRIYOR 1- Bas n kontrol supab n n bas n ayar d ktr. (Ya pompas zerinde). 2- Bas n kontrol supab n n yay zay flam yahut k r lm t r. 3- Supap yuvas a nm yahut e ilmi tir. 4- Planc r tip supab n yzleri a nm t r. 5- Planc r tip supap a k olarak s k m t r. 6- Bilya tip supap bozulmu tur. 7- Pompan n tahliye borusu yahut kanal nda kaak vard r YAKIT DONANIMINDA ARIZA ARAMA Sklen bujide slakl k grlmediyse yak t donan m kontrol edilmelidir. Yak t donan m n n abuk kontroln yapabilmek iin karbratr hava filtresi sklerek karbratrn stnden iine bak l r. Bu anda gaz pedal na bas l r. Bas lma an nda karbratr iindeki f skiyelerden benzin f k r p f k rmad na dikkat edilir. Benzin f k r yorsa kap pompas al yor ve karbratrde benzin var demektir. Bundan sonra jikle kelebe inin durumu kontrol edilir. Motor so ukken jiklenin kapal olmas laz md r. De ilse motoru al t rmak iin elle karbratrn a z kapat labilir ve kontak a k oldu u halde mar a bas l r. Ancak motor al r al maz karbratrn a z n k smen amal d r. Aksi halde a r zengin kar mdan motor bo ulur ve durur. Gaza bas ld nda karbratrde benzin grlmyorsa, yak t pompas ndan karbratre giden borunun ucu sklr ve mar a bas l r. Motor dnerken pompan n tazyikle benzini f k rtmas gerekir. Bu hal grlrse borunun karbratr ba lant s sklr, boruya ve karbratr benzin giri deli ine hava tutulur. Pompa yak t pskrtmyorsa, pompan n giri borusu sklr. Ve boru ucundan flenerek depoda kaynama sesi gelip gelmedi i dinlenir. Ses geliyorsa boru a k, pompa ar zal d r. Pompa filtresi sklr, iindeki pislikler ve szgeler temizlenir, mmknse yenileriyle de i tirilir. Depodan gelen boru pompaya ba l yken tekrar mar a bas l r. Yak t gelmiyorsa pompa yenisiyle de i tirilir. Varsa yeni diyafram tak l r. Burada zerinde durulabilecek e itli ar zalara, ayr ca MOTOR NEDEN ALI MIYOR k sm nda temas edilmi tir. Yukar da anlat lanlarla ar za bulunamad ysa; aramaya, ad geen k s mda anlat ld gibi devam edilir.

MOTOR

MOTORUN TANIMI VE ALI MA PRENS PLER Yak ttan elde etti i s enerjisini mekanik enerjiye eviren makinalara motor denir. Yak tlar na gre motorlar, Dizel-Benzin-LPG li olmak zere ayr l rlar. Benzinli motorun yak t benzin; Dizel motorun yak t Mazot (motorin); LPG'li motorun yak t ise LPG gaz d r. Silindir dizili ekillerine gre motorlar s ra tipi, v tipi, y ld z tipi, boksr tipi eklindeddir.

So utma sistemine gre motorlar, su so utmal ve hava so utmal diye ikiye ayr l r. Yanma sistemine gre motorlar, iten yanmal ve d tan yanmal diye ikiye ayr l r. Aralardaki motorlar iten yanmal motorlard r. ten yanmal motorlar ise, mazot, benzin ya da motorin yakarlar. Motorlar, al ma zamanlar na gre, iki zamanl ve drt zamanl motorlar diye ikiye ayr l r. Benzinli motorlarda ate leme, s k t r lm benzin-hava kar m n n buji ile ate lenmesi ile olur. 4 zamanl motorlarda 4 zaman, s ras ile yledir: Emme, s k t rma, ate leme (veya geni leme; i zaman da denir), egzost. Enkektrlerden pskrtlerek ate leme yap lan motorlarda yak t olarak motorin kullan l r. Katalitik konvertr kullan lan aralarda yak t olarak, kur unsuz benzin kullan l r. Bir motorun baz paralar unlard r: mar motoru, piston, segman, piston kolu, silindir kapa , supap kapa , eme manifoltu, egzost manifoltu, silindir gvdesi, silindir gmle i, karter, conta, klbtr, emme supap , ekzost supap , supap itece i, krank mili, kam mili, volan di lisi, eksantrik di lisidir. Dizel motorda ise bunlar n d nda, mazot pompas (enjeksiyon pompas ) ve enjektr de bulunur. Benzinli motorlarda, sttekilerin d nda karbratr, benzin pompas , buji, disribtr, bobin vard r.

ATE LEME S STEM <-GER Benzinli motorun ate leme siteminin baz nemli paralar unlard r: Ak, kontak anahtar , endksyon bobini, distribtr, buji ile distibtr iinde bulunan platin tak m , alak yksek gerilim kablolar kondansatr, tevzii makaras d r. Bezinli motorlarda bujinin grevi ate lemeyi sa lamakt r. Benzinli motorlarda bulunan distribitrn en nemli grevleri endkdiyon bobininden gelen yksek voltaj bujilere da tman n yan s ra, pilatin ve meksefe yard m yla yksek voltaj n olu umunu sa lamak, ayr ca tevzii makaras yla da elektrik da t m n sa lamakt r.

Endksiyon bobini akden gelen voltaj 15.000 - 25.000 volta kar r. B jilere ate leme sorasna gre ak m da tan distribtrdr. Motor al mazken kontak anahtar , ate leme durumunda a k unutulursa platin ya da bobin yanabilir. Arac n belirli bir km.'sinden sonra baz paralar de i melidir. Bunlardan biri platin ve bujidir. Ate leme sistemi ayarlar ndan biri buji ayar ve di eri ise platin ayar ile avans ayar d r. Platin meme yapm ise meksefe (kondansatr) yanabilir. Platin meme yaparsa z mparayla temizlenir. Motorun al mas sars nt l ise, sebebi buji kablolar ndan birinin km olmas olabilir. Benzinli bir motorda normal yanma olmamas n n sebeplerinden biri bujilerin normal ete leme yapmamas , bir di eri de platin ayar n n bozuk olmas ayr ca bujilerin kurum ba lanm olmas d r. Bujiler ayars z ve a nm ise motor eki ten d er. Buji ayarlar yanl yap lm bir arac n egzost duman siyaht r. Motorun egzostundan siyah duman kmas durumunda kar m oran da kontrol edilmelidir. YAKIT S STEM <-GER Benzinli motorun yak t sisteminin paralar ndan baz lar unlard r: yak t deposu, yak t pompas , yak t gstergesi, karbratr, hava filtresi, emme manifoltu. Dizel motorun yak t sisteminin paralar ndan baz lar unlard r: yak t deposu, besleme pompas , mazot filtresi, enjeksyon pompas , enjektr, s tma k zd rma bujileri, yak t gstergesi. Hava filtresinin grevi, karbratre giren havay szmek ve ve sessiz emi sa lamakt r. Hava filtresinin t kanmas n nlemek iin bas nl hava ile temizlemeliyiz. te yandan, hava filtresi t kal olan motor zengin kar mla al or. Filtre yine de temzilenmeden motor hala al t r l rsa motor bo ulur. Karbratr, emme manifoltu zerindedir ve sadece benzinli motorlarda olur. Benzin-Hava kar m n ayarlar. Karbratrin kar t rma oran 1/15'tir. Jinkle devresinin grevi, so uk havalarda motorun abuk al mas n sa lamakt r. Jinkle devresi karbratrde bulunur. Jinkle kelebe i, karbratrn hava giri deli i nnde bulunur. Ya filtresi ya szer ve temizler.

Silindir iindeki yanm gazlar egzost manifoldu ile d ar at l r. Egzost susturucusu, bas nl olarak kan yanl gazlar n sesini azalt r. E er arac n egzostundan fazla ses k yorsasusturucu patlak olabilir. Supap ayar , en nemli motor ayarlar ndan biridir. So uk ve s cak ayar olarak ikiye ayr l r. Bir arac k artlar na haz rlarken en nemli noktalardan biri hava filtresini k l k pozisyona almak ve otomatik jinkle k l k pozisyonuna evirmektir.

Arata yak t ikmali yap l rken motor stop edilir. Aya m z gaz pedal ndan eksek bile motorun hala al mas n sa layan devre rlanti devresidir. Yak t n iinde toz-su-pislik vs. varsa motor tekleyerek al r. Yak t sistemi ayarlar ndan biri rlanti ayar d r. Bo ulmu bir motoru al t rmak iin gaz pedal na sonuna kadar bas larak mar yap l r. Motor s n ca stop ediyorsa karbratre de bak lmal d r. Ara kulan rken yak t tasarrufu iin hava filtresi temizlenmeli, Karbratr ayarlar yap lmal , Jinkle devresi a k unutulmamal d r, Rlanti yksek olmamal d r, Eskimi bujiler temizlenmeli, Lastik hava bas nlar normal olmal d r, Fren ayarlar n n s k olmamas , Uygun viteste gidilmesi, Debriyaj ka rmas olmamal d r, Saatte 90/100 km h z n geilmemesi gerekmektedir. Arac n fazla yak t yakt yak t yak yor olabilir. n anlamak iin eksozuna bak l r. E er egzost rengi siyahsa fazla YA LAMA S STEM <-GER Ya lama sisteminin paralar : Karter-ya pompas , Filtre, Gsterge, Seviye ubu u, Ya kanallar d r. Motorda ya n baz grevleri: Srtnmeyi azaltmak, A nmay nlemek, Silindir ve segmanlar aras bo lu u doldurup s zd rmazl So utmaya yard mc olmak, A nmadan dolay olu an pislikleri temizlemektir. Karterin nemli grevlerinden baz lar :

sa lamak,

Motor blo unun alt n kapatmak ve ya a depoluk etmektir. Arata motor ya kontrol edilirken kontak anahtar kapat l r ve 4-5 dakika beklenir. Ya lm yap l rken ara dz durumda olmal d r. Ya seviyesi ya ubu uyla llr, ve ya n seviyesi ya ubu unun iki izgisi aras nda olmal d r. Ya seviyesi normalin ok alt nda iken motor al t r l rsa motor s n r ve yanar. Motor ya de i tirilirken motor s cak olmal d r.

Motorlarda genellikle 20-50 W numara motor ya kullan l r. Motorun ya karterin alt ndaki tapa a larak bo alt l r. Yeni motorya ise spap muhafaza kapa zerindeki kapaktan doldurulur. Motor ya ve ya filtresi belli km'lerde mutlaka de i tirilmelidir.

Motorda ya bas nc yoksa, ya yok, filtre t kal , ya pompas ar zal , ya da ya m iri ar zal olabilir. Motorun ya eksiltmesinin sebeplerinden baz lar : Karter contasn n y rt lmas , sekman ya da silindirlerin a nmas , karterin delik olmas , tapadan ya s zd rmas d r. Ya yakan motorun eksuztundan mavi duman kar. Mar a bas l p motor al t r ld nda ya lambas n n snmesi gerekir. Motor al t srece ya laman n olup olmad motor ya gstergesinden takip edilebilir. Motor al rken ya gstergesinde anormallik grlrse motor hemen durdurulur. SO UTMA S STEM <-GER Su ile so utma sisteminin baz paralar : Radyatr, Vantilatr, Devirdaim pompas , Termostat, Hararet ( s ) gsterici, Hararet ( s ) m iri, lave su kab , Fan motorudur. Radyatr, so utma suyuna depoluk eder. radyatrn alt nda su bo altma muslu u vard r. Termostat silindir kapa su k ndad r. Motorun s cakl n al ma s cakl nda sabit tutar.

Devirdaim pompas vantilatr kay ndan hareket al r. Radyatrdeki so uk suyu su kanallar na yollar. Hava so utmal motoru, su so utmal motordan ay ran bir di er zellik hava so utmal motorda radyatr ve su pompas n n olmama sd r. Vantilatr kay V eklindedir. Kay gerginli i 1-1,5 cm civar nda olmal d r. Vantilatr kay hareketini krank mili kasna ndan al r ve vantilatr kay devirdaim pompas ve alternatr ( arj dinamosunu) al t r r. vantilatr kay koparsa motor hararet yapar. So utma sisteminde su azal yorsa silindir kapak contas ar zal veya radyatr delik, radyatr kapa bozuk, radyatr hortumve kelepeleri ar zal veya delik, kalorifer hortumlar delik veya termostat ar zal olabilir. Motorun hararet yapmas n n nedenleri: ->Radyatr peteklerinin t kanmas , ->radyatrde suyun azalmas , ->vantilatr kay n n gev ek veya kopuk olmas , ->termostat n ar zal olmas , ->motor ya n n azalmas , ->motor so utma suyu kanallar n n t kal olmas , ->uygun vites ve h zda gidilmemesi, ->otomatik fan n ar zal olmas d r Radyatre konacak suyun seviyesi peteklerin zerinde olmal d r. ok s cak motora rlantide al rken l k ve kirasiz su konur. Motor blu undaki su kanallar pastan ya da kireten t kanm ise motor fazla s n r. Radyatre konacak suyun iilecek temizlikte ve temiz su olmas gerekir. Su oldu u halde motor fazla s n yorsa, termostat ar zal d r. Donmay nlemek iin radyatre antifriz ilave edilir. Termostad sklm motor, gere inden so uk al r a nmalar artar ve verim d er. Motorun ok s cak al t r lmas motoru eki ten d rr. Motor ok s cakken radyatre so uk su konursa silindir kapa ve blok atlayabilir.

ok s cak bir motorda radyatr kapa slak bir bezle tutulup hafife gev etilir ve buhar tamamen at l nca radyatr kapa a l r.

Arata s (hararet) gstergesi al m yorsa s m iri ar zal olabilir. Motor, al t ktan sonra al ma s cakl na gelmiyorsa kalorifer hortumlar nda kaak olabilir.

Motor s s n n aniden ykselmesinin sebebi kay kopmas olabilir. MAR S STEM <-GER Mar sistemi motora ilk hareketi verir. Paralar : -ak, -kontak anahtar , -mar motoru, -volan di lisidir. Mar a bas ld nda mar motorunun bediks di lisi volan n zerindeki di lilerle kavra r ve volan dndrr. Volan da krank dndrerek, motora gerekli ilk hareketi verir. Mar durumunda mar motoru hi dnmyorsa: ak bitik, ak kutup ba lar gev ek, ak kutup ba lar oksitli, mar otomati i ar zal , mar motoru sarg lar ar zal ya da sigortas at k olabilir. Motor al rken mar yap l rsa volan di lidi, mar motoru ve mar di lisi zarar grr. Mar a bas ld olabilir. nda mar motoru dnmez, korna da almaz ise sorun akde-kutup ba lar nda

Ak ba ka bir akyle takviye yap lacaksa her iki aknn (+) kutup ba lar (+) kutup ba lar yla, (-) kutup ba lar ise (-) kutup ba lar yla birle tirilir. Her iki aknn de voltaj ayn olmal d r. Dijital gstergeli aralarda ak takviyesi yap lmaz. Mar a basma sresi 10-15 saniyedir. Fazla bas l rsa ak biter. Mar yap ld olabilir. nda t k diye bir ses gelip, mar motoru al m yorsa ak kutup ba lar gev ek

Vantilatr kay hareketini volant kasna ndan al r ve pervaneyi -devirdaim pompas n - arj dinamosunu al t r r. Kay koparsa vantilatr pervanesi - devirdaim pompas ve arj dinamosu hareket.

ARJ S STEM <-GER arj sistemi, motor al maya ba lad aky arj eder. arj sisteminin paralar : alternatr, konjektr (reglatr), arj lambas , vantilatr kay d r. Alternatr, krank mili kasna ndan vantilatr kay ile ald mekanik enerjiyi elektrik enerjisine evirir. Baz aralarda alternatr de il, arj dinamosu bulunur. Konjektr (reglatr), alternatrn retti i elektri in volt ve ak m n ayarlar. Arac n devri artt ka alternatrden kan ak m ve voltaj ayarlar, tesisata ve akye gnderir. arj lambas , arj sisteminin al mad belirtir. n ikaz eder. Yani alternatr, konjektr vs. ar zas n andan itibaren arac n elektrik ihtiyac n kar lar ve

Bir ara iin gerekli elektrik enerjisini arj sistemi sa lar. Ak, motor al mazken Vantilatr kay k ve zel elektrikli al c latr besler.

ok s k ise alternatr yataklar bozulabilir.

Vantilatr kay n n koptu u "ilk olarak" arj ikaz lambas ndan anla l r. Motor al rken aya m z gaz pedal ndan ekince far olabilir. klar zay fl yorsa ak zay flam

Motor al t halde arj ikaz lambas yan yorsa vantilatr kay gev ek olabilir ya da alternatr kablo ba lant lar gev ek veya alternatr kmr a nm olabilir. Arac n durdurulup konta n hemen kapat lmas gereken hallerden baz lar : - arj ikaz lambas n n yanmas . - Motordan ani bir sars nt ya da ses gelmesi. - Ya lambalar n n yanmas d r. Konjektr ayar bozuksa aknn su kayb ok olur. Arata ampuller s k s k patl yorsa veya ak su kayb fazlaysa veya konjektr ar zal olabilir. Mar a bas l p motor al t nda arj ikaz lambas snmelidir. AYDINLATMA VE KAZ S STEM <-GER

Ayd nlatma sisteminde, sigortalar, kablolar, farlar, park lambas , sis lambas , plaka lambas , gsterge lambas , i ayd nlatma lambas , bagaj ayd nlatma lambas , gibi lambalar vard r. kaz sisteminde, sinyaller, fren ikaz lambalar , geri vites lambas , korna bulunur. Her elektrik eleman gibi aralarda bulunan ayd nlatma ve ikaz sistemi gibi elektrikli devrelerde de: ak, kablolar, kablo ba lant lar , sigortalar, ama kapama d meleri ya da kollar , ve al c olarak da ampuller bulunmaktad r. Bu sistemlerin en nemli ar zalar : k sa devre, kablo kopuklu u, ak bitmesi, ak kutup ba oksitlenmesi veya ak kutup ba gev ekli i, ampul yanmas , sigorta atmas , anahtarlar n ar zalanmas d r. Fren m iri ikaz sisteminin bir paras d r. Farlardan bir k sm ya da hibiriyanm yorsa, sigortas at k olabilir. Fla r ar zalan nca sinyal lambas yanmaz. Sigortalar at ksa bunun yerine ayn amperde sigorta tak l r. Far anahtar bozuksa farlar yanmaz. Is gstergesi al m yorsa, s gstergesi m iri ar zal olabilir. Arac n fren lambalar yanm yorsa, fren m iri ar zal olabilir. Fren lambalar ndan biri yanm yorsa, yanmayan lamban n ampulu yanm olabilir. Farlar n bak m yap l rken, far ayar yap l r. Farlardan biri snk yan yorsa far kablo ba lant s gev emi veya paslanm olabilir. Sigortan n grevi, k sa devre oldu unda sistemi korumakt r. G AKTARMA ORGANLARI <-GER G aktarma organlar s ras yla: Debriyaj, vites kutusu, aft, diferansiyel, akslar, tekerleklerdir.

Difarensiyelin grevi, gc artt rmak, kendine gelen hareketi 90 derece k r p akslar yard m yla tekerleklere iletmek, virajlarda iteki tekerle i az, d takini fazla dndrerek kolay ve rahat viraj almay temin etmektir. Kavrama (debriyaj) motorla vites kutusu aras ndaki irtibat keserek vites de i tirme olana sa layan aktarma organ d r. Akslar, diferansiyelin hareketini tekerleklere iletirler. Vites kutusu, arac n h z n ve gcn ayarlar. Ara hareket halindeyken aya m z debriyaj pedal zerinde devaml durursa debriyaj balatas a n r. Arac n ilk al mas esnas nda bir miktar gaz verildikten sonra debriyaj pedal na sonuna kadar basman n faydas vard r. Debriyaj balatas ya lan rsa debriyaj ka r r. Debriyaj teli koparsa ara vitese gemez. Vites de i tirirken debriyaj pedal na bas l r. Ara geri vitese tak lmak istendi inde tak lm yorsa, debriyaj pedal ndan ayak ekilip yeniden bas l r. Aktarma organlar nda ya olarak, di li ya kullan l r.

Vites de i tirirken ses geliyorsa, debriyaja tam bas lmam t r. Ani ve sert duru kalk yapmak debriyaj balatas n s y rabilir. Vites kutusu bak m yap l rken ya a ve ya kaa na dikkat edilir. LAST KLER <-GER Lastiklerin yeri, her alt ayda bir ya da her 10.000 km'de yer de i tirilerek a nmalar denklenmelidir. Lastiklerdeki a rl k dengesinin bozuklu u demek olan balans olu ursa arata titre im olu ur. Bu titre imler en ok direksiyon simidinde hissedilir. Lastik de i tirilirken kriko tak l nca el freni ekili olmal d r. Lastiklere normalden az hava bas l rsa lastikler srekli olarak ortadan a n rlar ve ara titrer. Arac n lastikleri araca binilece i zaman kontrol edilir. Dubleks lastik i lasti i olmayan lastiktir. Karl havalarda zincir ekici tekerlerin ikisine de tak l r.

Is nmadan dolay lastik hava bas nc artm sa hibir ey yap lamaz. Lastiklerin zerindeki rakamlar lastik ebatler n belirtir. Bir tekere dubleks, di er tekere amyelli lastik tak l rsa ara bir tarafa eker. Bijonlar n temizli i kuru bezle yap l r. FRENLER <-GER Arata el freni duran arac sabitlemek iin kullan l r. El freni kopmu ise el freni tutmaz. El freni ekili durumda unutulup yola devam edilirse kampanalar s n r ve fren tutmaz. Ara zerinde 3 tip fren bulunur: -Motor freni (kompresyon freni) -Ayak freni -El freni Ayak freni 3 tiptir: -Hidrolik fren -Haval fren -Karma fren Fren sisteminin baz paralar unlard r: -Fren pedal -Merkez pompas -Fren borular -Tekerlek silindirleri -Fren diski -Fren balatas -Kampanalar -Fren ayar sistemleri Haval frenli bir arata sttekilere ilaveten hava tp ve kompresr bulunur. ABS frenin avantajlar , frenlerken direksiyon hakimiyetini bozmamas ve fren mesafesini k saltmas d r. Fren yap lmas na ra men arac n h z azalm yorsa, fren hidroli i yok veya azalm hatta fren ayarlar gec ek olabilir. Fren sistemine ya s zm olabilir. Fren sisteminde kaak olabilir. So uk havalarda el freni ekil durumda b rak l rsa fren balatalar donarak yap r. Fren sisteminde hidrolik azalm sa hidrolik ya Ayak frenine bas ld ile takviye edilir.

nda n ve arka tekerlekler birlikte durur.

Ara al yor fakat hareket ettirilemiyorsa el freni ekik olabilir. Arac n kampanalar a r s nm sa fren ayarlar bozuk olabilir. n lastiklerin biri yeni biri eskiyse frenlerken ara bir tarafa eker. Westinghouse tipi frenli bir arabada hareket halinde iken motor stop ettirilirse asla fren tutmaz. Hava frenli arata hava bas n gstergesi bas n gstermiyorsa ara oldu u yerden kald r lamaz. N DZEN S STEM <-GER n dzen sistemi, arac n dn n sa lar. Direksiyon simidi, direksiyon mili, sonsuz di li, sektr di li, rot, e ri rot, k sa rot, rotba bu sistemin baz paralar d r. Direksiyon kutusu ya kontrol edilmelidir. Arata ekme, gezme vs. varsa servise gidilmelidir. Kamber/ Kaster/ King-pim/ rot ve direksiyon kutusu ayarlar gibi ayarlar vard r. Ayars zl k ve di lilerin a nmas , direksiyon bo lu u art r r. Ayr ca rot ba lar n n a nmas ile direksiyon kutusu ar zalar da direksiyon bo lu unu art r r. n dzen ayarlar bozuksa n lastikler iten ve d tan a n r. Direksiyon zor dnyorsa lastik hava bas nc normalden azd r. SSPANS YON S STEM <-GER Sspansiyon sistemi, ara tekerlerinin arac n asi ve gvdesiyle birle tirildi i sistemdir. Yaylar (helezon yay), yaprak yaylar (makaslar) ve amortisrlerden olu ur. Helezon yaylar otomobil tr aralarda makaslar ise genellikle a r hizmet aralar nda kullan l r. Yaylar, yoldan gelen darbe titre imleri zerine al r. Yaylar n sal n m n amortisr kontrol eder. BAKIMLAR <-GER Gnlk bak mda motorun ya na, suyuna, fren hidroli ine, yak t na, lastik hava bas nlar na, k ve ikaz sistemlerine bak l r. Haftal k bak mda vantilatr kay gerginli i, ak bak m yap l r.

Ak bak m yaparken ak d yzeylerinin ve kutup ba lar ndaki oksitlerin sodal su ve s cak su ile temizlenmesine, plakalar n 1 cm zerine kadar saf su ilave edilmesine, eleman kapak

deliklerinin a k tutulmas na, k n ak donmas n diye ak tam arj ettirilir, dijital gstergeli arata asla ak takviyesi yap lmaz. Ak kendili inden bo an yorsa aknn st k sm nda pislik birikmi tir. K sa devreden dolay yang n olursa ak kutup ba lar kar l r. Ak 2 kutp ba aras nda her iki kutup ba na de en bir madeni para konsa ak k sa devre olup patlar. Ya l tip hava filtresinin bak m yap l rken sklen paralar gaz ya ile temizlenir.

Yeni bir arata 0-2000 km aras ilk kullan m sresine rodaj denir. Rodaj sresi al an paralar n birbiriyle al ma sresidir. Rodaj sresince a r srat yap lmaz, ani duru kalk yap lmaz, motor tam g konumunda al t r lmaz, uzun sre sabit h zda gidilmez. D ZEL MOTORA A T BAZI B LG LER <-GER Dizel motorlarda silindire sadec hava doldurulur ve yanma s k t r lm havan n zerine enjektrden yak t pskrtlmesiyle sa lan r. Dizel motorlar n yak t sisteminde gnlk yaplacak i lerden biri mazot-su ay r c s veya filtre ya da yak t deposundan yak t sisteminin suyunun al nmas d r. Dizel motorlarda yanma enjektrden yak t pskrtmekle olur. Enjektrler kendilerine enjeksyon pompas ndan gelen mazotu silindirlerdeki s k t r lm havan n iine pskrterek yanmay sa larlar. Enjeksyon pompas , besleme pompas ile depodan gelen yak t bas nl olarak enjektrlere yollar. Dizel motorun al mamas n n bir nedeni, hava yapm olmas d r. Hava yapman n nedenleri: -yak t n bitmesi, -boru ve rekorlar n gev emesi, -yak t borular n n sklmesi, -filtrenin temizlenmesi veya de i mesidir. Dizel motorlarda egzost duman siyah k yorsa yak t pompas na, enjektre ve hava filtresine bak l r. Ayr ca dizel motorlarda mar yap ld nda mar motoru dnyor ancak motor al m yorsa yak t filtresi de tak l olabilir. zellikle so uk havalarda dizel motoru kolay al t rabilmek iin k zd rma bujileri kulan l r.