JP%

i^m.

ms%-m
';«-*^' JP^

'âSk::^^^

^%
f*^

-^i

L^

-\

y.^%

M*^ .-^^
 -gf's-
^

E (Krijtbsrg §- i-
ife)

9 AMSTELAEDAM.
-SL43- <^^
jRAX0h^
 Digitized by the Internet Archive
in.2010 with funding from
University of Ottawa

http://www.archive.org/details/theologiaecursus09mign
 ELENGHUS
AUCTORUM ET OPERUM
QUI IN HOCGE NONO VOLUMINE CONTINENTUR.

LUDOVICUS LEGRAIVD,
Tractatus de incarnatione Verbi divini.

CARDINALIS GERDILÏUS,
De adorandâ humanitate Christi.

IDEM,
De cul tu sacri cordis Jesu.

INDEX RERUM.
EXCUDEBAT E.-J. BAHLY, in foro sorbo.nico, 2.
 THEOLOGIE
^

EX TRACTATIBUS OMNIUM PERFECTISSIMIS UBIQUE HABITIS,

ET A MAGNA PARTE EPISCOPORUM NECNON THEOLOGORUM

EUROPiE CATHOLICvE,

UNIVERSIM AD HOC INTERROGATORUM , DESIGNATIS,

UNICÈ CONFLATUS,

Plurimis annotantibus presbjteris

ad docendos lentas pascendos^e populos altè posais,

ANNOTARUNT VERO SIMUL ET EDIDERUNT

FR. J, P. ET V. S. 31****.

TOMUS NONUS.

Bt incarnatianc iJcrlû îiiDtnt

a lïf cultu eacri corlïis 3r6u.

APUD EDITORES,
IN VIA GALLICÈ DICTA ;

RUE DES MAÇONS-SORBONNE, No 7.

. 1837.
SEP 27 1961
 LIJDOVICI LE GRAl^D VÏTA
-^^3»{§)«S«»—

Lp Grand (Ludovicus) in Burgundiâ natus ornavit locuplelavitquc. Liltoris sacris tracla*

est , loco dlcto Lusigny , anno 1711, die junii tum cliam De Ecdesià parabat; opus aulcni
duodecimâ. Angustoduni Cloricus faclus 17^8, illud pretiosum, morte inlcrceptus, baud po-
parisiense petiil Sancli-Sulpicii seniinariiini, tuit absolvere. Yolumen unum superest , se-

Ibi iliustrissimos inler condiscipulos tantâ cmi- ptuagintaquc voluminis secundi paginée , qua».

nuit rerum ibeologicarum piiilosopliicarunique oninia claro tbeologo minime profecto indigna
periliâ, ut dignus habilus sit, qui è scholari- sunt. Varia prœtereà imimo inlendebat , vel

bus recons scamnis, in Claramontii calbcdrâ aggressus est, quœ, déficiente temporc , inter-

philosopbiae professer insiituoretur. Parisios riipta pependerunt.

reversus licentiœ ingreditur sladium, magnam- In sacra facullate parisiensi quàm laboris

que scientiae suae opinioiicm omnium animis amans judiciique maturilate commendandus
injicit. Conscriplus deindè S. Sulpicii sodali- esset, non semel ostendil. Quippè ibi negolium

tio, Cameracum primùra ac posteà Aurelianos nullum iheologicum erat aliquantuli momenti,
millilur sacram doclrinam professurus. Cre- cujus non ipse pars magua foret, cùm potissi-

scente verô in dics nominis famà, Parisios re- mùm ageretur de censura librorum conlicicn-
vocatur, iauream consequitur doctoralem, mi- dà ,
qui tune temporis adversùs sanctissimam
râque adeô disciplinarum ecclesiaslicannu Reiigionem denso agmine in vulgus sparge-
laude fulget, ut dcfuncli in locmn Montagni(l), bantur. Quotios auctor noster doctorum pari-
votis omnium invitanlibus, S. Sulpicii sludiis siensium, jurequodam suo conspicuus, et ma-
magister prseposilus sit. Dùm munus hoc obi- mis et linguaexlitil! Narrant D. Ribaliierofa-
ret, ut par est , strenuè , elaboratissimum de cullalis tùm syndico famiiiare fuisse ut
, ,

Incarnatione Verbi divini exaravit opus ,

quod inconsullo Le Grand nibil quidquam de tlieo-
secundis curis iinpressum auctumque non nie- logià responsionibus elucidandum sibi esse pu-
diocriler, tribus tomis comprebensum 1754 in taret.

lucem prodiil. Non ità multô post prœlectio- Dùm Biiffonii commenta geologica facultalis
nes theologicas de Deo ac diviuis attributis ab judicio subjicorenlur, ferveretque inter depu-
antepenultimo in studioruni prsefecturâ prce- iatii^dispuiatio, Le Grand pro sua sententià

decessore suo, Lafosse, novis additamentis ex- nimiunt forsan incaluit; postridiè cnim morbo
gravi correptus est, quo pau'.ulùm dccrescere
(l)Tbeologus de quo hic agitur verus est viso, Issiacum rus peliit; sed ibi lertià die,
auctor iibri De notis tlieologicis , quem in Pro-
cùm jam spes aliqua amicis clucesserct, sexa-
legomenis nostris alleri Montagne, tùm ob no-
minis, lùm ob ordinis religiosi, tùm ob tituli ginia et novem natus annos , 1780, fato piè
similitudincm , adscripsimus. functiis est.

PRyEFATIO

Quanti intersit fidei christianoe accurata de Geutibus , creditum est in mnndo , assumptum est
Incarnatione Verbi Divini traclatio , nemo non in (jlorià. Et non est, in([nit Apostolorum Prin-
videt. Agitur enim de macjno , ut ait Aposlolus cops ( Act. 4, 1-2, in alio atiquo salus quam iii

Tim. 3, IG, pielatis Sacrameuto, quod manifes- Jesu-Christo Filio Del propter nos incarnaio,
latiiin esi in carne, (scu ut grieca ferunt ,
quod y'ec enini aliud nomen es! sub Cœlo dutum lio-

Dens manifcstatns est in carne )

justification est tniuibus, in quo uporfeat nos salvos fieri

in Spiritu, apparuit Angelis, prœdicatmi est I Qui igilur de rc Janii momenti disserere ag-
TU. IX.
 il DE INCARNATiONE a
grcditur, is in eam pertractandam onini cura Doctoruin et intelligenlium existimatoram ju-
ol studio iiicumbat; ac sanè de inaxiinà à se dicium sit, quorum sentcntiae, multa praefando,
adtiibità diligenlià , vel ipsà libri sui edilione anleverlere inaue videreiur, neque salis déco-
lecioribusspondere censendusesl.Atquo exitu? rum.

TRACTATUS
I]\^CAR]\ATIO]\E

—B^^-«S=-

Qurecumquft ad traclalionem de Incarnatione illud est mysterium in Christo Domino adimplft-

Yorbi Divini pcrlinent, duodeciin disscrtalioni- tum, quo Verbum divinum totam huraani- sibi

bus concludcntur. Prim:) eril de nomine de- , talem, prout menle et corpore consliluilur,
finllione et cognilione myslerii Incarnalionis. copulavit.

Secunda, de ejus cxislenlià adversùs Judœos as- Vox Incarnationis in Scripturis expressa qui-

truendâ. Tcriia, de ejusdem existenlià adversùs dem non reperilur; sed in iis habetur aequiva-
gonliles.Quarla, de existentià ejusdem adversùs lenter. Ilkid enim Joaunis v. 14 Verbum 1 , :

b:«relicos. Quinta.de ejus nécessitât ^.Sexta, de Caro idem sonat, ac Verbum incar-
factiim est,

ejus nalurà. Septima de ejus caiisis. Oclava

, , nattim. Ubi advertendum carnom eô loci accipi

de salisfactlone Christi. Nona, de aliis Incarna- per synecdochen pro humanilate intégra, quod
lionis propriotatlbus. Décima, de Chrisli tilu- in sacris litleris non est infreqiv>ns, uli observai

lis et olficiis. Lndecima, de nova Filialione S. Auguslinus lib 14 de Civitate Dei, cap. 2. Sic

(livinâ ab llarduino et Berruyero invectâ et , Geneseos G, v. 12, legilur : Omnis caro corrii-

sanclissimœ Cbristi bumanilati, Verbo nnilœ, perat viam suam, id est, omnis homo; et Luc. 5,
ab iis in recto atlribulcâ. Duodecima, de cultu V. 6 : Yidebit omnis caro salnlare Dei.

(|ui Cliristo debetur. Nomine Filii iucarnati utilui' synodus Nicœna

generalis prima in Symbolo Fidei. Incarnalionis
vocabulum jam anteà usurpaverat S. Irenœus,
qui seculo secundo floruit lib. 5 de libres., ,

Diôôfvîrttio prima. cap. 19, aiiàs 21, ex quibus colligere est

bujusce vocis acceptionem ad exprimendum
DF. NOIiUNE, DEFIMTIONE ET COGNITIONE illud mysterium esse antiquissimam.
Ii\CAft.\ATIONlS.
De aliis nominibus , quibus Incarnatio à Pa-
Disserlalionem illam in tria capita divide- tribus grœcis et Latinis designata est, consuli

mus. Agenius 1**, de nomine et definitione In- potest doctiss. Petavius, qui lib. 2 dogmatum
carnalionis. Inquiremus 2° quomodo dignos- Iheolog. de Incarnatione, cap. 1, et
,
lib. 3,
calur ejus possibiiitas; 3°, quibusnam ilhid cap. 1 omnia recenset, ac fusé et
et 2, illa

mysterium sou peragendum , seu peraclum erudilè, more suo explicat. Ex eo pauca quœ-
,

innolueril.
dam excerpsisse salis eril.
Igitur ratione suî, effeclum et finis, Incar-
CAPUT PRIMUM.
natio prœsertim à Grsecis s;epissimè vocalur
De Nomine et Definitione Incarnationis.
Œconomia, cô quod Deus illo royslerio bénigne
Incarnatio, grœcè Icl-^/mci; juxta vim no- nobiscum egerit, ad usum caplumque infirmi-
minis unionem cum carne siguificat ; si verô talis bumanœ seseaccommodavcrit, sapientis-
rem ipsam ei Ecclesi» usum spectes, sumniun^ simèqueel suavissiniè saluli nosir» providerit.
s VERBI DIVIM. u
Eamdem ob causani noniinibus dispensationis c anima rationali et corpore; consubstantialem

et attemperationis donala luiL < Patri secundùm deitatem consubstantialem ,

Dicta est eliam exinanitio, abbreviatio, demis- I nobis eumdem secundùm hunianitatcm ... :

sio, habita lum supremae Ma-

ratione siniul « unum eumdemque Cbristum, Filium, Domi-
jeslatis Personse Vcrbi Divini tum tenuitatis , < num,Unigenilum,indual)us naturis inconfusè,
naturae humance, quam assiiinpsit. Eljusinodi € immutabiliter, indivise, inseparabiliter agnos-

appellalioni prœivit Apostolus Philipp. 2, v. 7, « cendum; nusquàm sublatà diOerentiâ natu-

ubi de Fiiio Divino loquens : Semeiipsum cxi- « rarum propter unillonem, magisque salvà
nanivit, inquit, formam servi accipiens. ...et liabitu » proprietale utriusque naturse. » Et Symbo-

inventus ut homo. lum quod sancto Athanasio tribui solet « Per- :

Praeterea, nuncupata est èmcpâvêia seii appa- i fectus Deus (Christus) perfectus homo ex
ritio, et ôeoçpâvEia, id est, Dei manifestatio et i anima rationali et humanâ carne subsi-

declaratio, quiaper illud mysterium Dei Fiiius t siens ... Unus non conversione Diviniiatis
sensibiliier in carne apparuit, et nianifestatus < in carnem sed assumplione humanilalis in
,

est ,
juxta illud Baruch 5, v. 38 : In terris visus € Deum ; unus omninô non confusione sub-
est, et cum liominibm conversatus est. « stanliae, sed uniiale personae. »

Denique unionis duarum naturam, in quà Dicitur 3 : In nnicà personâ, nam pariter de
illius myslerii essentia continetur, exprimendaî fide est, atque advcrsùs Neslorium in concilio
causa, Incarnatio appeliata est unio, tinitio, Ephesino generali III, anno 4ol,de(initum, elsi

adunatio, tinitas, commixtio (quâ voce abusos sint duae in Cbrisio naturae, divina et humanâ,
esse Eutychianos posteà notabimus), incorpora- esse tanien in eo personam unicam adeôque ;

tio, inhumanatio, assumptio et apprehensio na- unionem duplicis ejusmodi naturae in Christo
turae scilicet humanae , etc. ,
quarum denomi- non esse duntaxat localem, quam praesentia
nationum vis et sensus ex dicendis in tractalùs eodem in loco constitueret, nec esse meiapho-
decursu facile intelligentur. ricam, aut moralem, in gratiae donis singulari-
Caelerùm, inter varias voces quibus illud bus naturœ humanae concessis, aut adoptione
mysterium significatum est, nulla aptior lucar- divinà solumniodô prositam , vel ex prœdesti-

mtionis noniine, quod prae caeteris ejusmodi natione ortam ; sed esse veram , realem ac phy-
appellationibus, jam dudum in universâ Ec- sicam, atque, ut aiunt, hypostaiicam seu ,

clesiâ obtiiiet. personalem, id est, ejusmodi, ut duae natupse

Deliniri potest Incarnationis mysterium : in unà eàdemque coadunentur personâ. « Si
Unio naturœ duplicis, divinœ scilicet, et humanœ, I uno Christo, aiebatS. Cyrillus Alex, in
quis in

in wiicâ Verbi divini Persona, ex quà unus Cliri- t suis contra Neslorium Anaihematismis ab Ec-
stus. « clesiâ approbatis,post unionem dividil hypo-
Dicitur 1<* : Unio, graecè Êvuat;', id est, con- < stases... anathema sit. j Et synodus Chalce-
junctio dislinctorum, seu forma quâ unum fil donensis loco mox cilato Confitemur.... : e

ex pluribus. « unum eumdemque Cbristum.... in duabus

Dicitur 2° Naturœ duplicis, divinœ
: scilicet c naturis.... agnoscendum; nusquàm sublalâ"
et humanœ, quia juxta fidem catholicam in Scri- c di/rerentià naturarum propter unitioiiem,
pturis saepè expressam, et in conciliis praeser- » magisque salvà proprietale utriusque natura;,
tim adversus Eutychianos ei Monotiielitas de- « et in unam personam atque subsislenliam

claratani , Christus Dominus naturà divinà et « concurrente; non in duas personas partitum
naturA humanâ constat ; ila ut nihil desit dua- « aut divisum sed unum eumdemque Filium
,

bus illis naturis , nulla facia fuerit illarum per- < et unigenitum Dei Verbum. i

mixtio aut confusio, neulra in alteram con- Observatum porrô saepè

SS. Pairibus à
versa fuerit, nec divina humanam absorpserit. homini in hoc statu concessum non esse ut ,

I Sequenles igitur sanctos Patres, > inquit mente assequatur ac verbis diserte explicet
conciliumChalcedonense générale IV, quo erro- quae sit natura et ratio ejusmodi nexûs, in quo
res Eutychetis anno 451 proscripti sunt, act. 5, summa myslerii allissimi potissimùm consistit.
« unum eumdemque confitcri lilium et Domi- Rem verô illustrant auctor Symboli Albana-
I num nostrura J. C. consonanter omnes do- siani et iidempassim SS. doctores exemplo
« cemus, eumdem perfectum in Deitate, et bomlnis, quo duœ naturae prorsùs diversae,
in

< eumdem perfectum in humanilale, Deum nenipe anima et corpus ila conjunguntur, ut
* v^rum, «t hominem verum, cumdçm çx ex his unica persona exurgat. Eodem enlm
i^y DE INCAR ISATIONE 16

lerè iàiodo , elsi in Incarnaiione duœ sint na- cinianam, an rationi illud myslerium repugnet»

lurœ, divina et humana, nihilominùs lamer quàm an revolatura sit.

unica est pcrsona unus Chrislus. Dixi eodeif

,
Quod aulem primo loco quœrilur, an scili-

ferè modo, namque urgenda non est in oninibns cet Incarnatio verè demonstreUir possibilis,

illa coniparatio, ul modo videbitiir. considcrari potesl duplici modo, nompe vel

Dicilur 4» : In unicâ Verbi Divini Pcrsomi, priusquàm myslerium iliud esse revelatum co-
siquidem de fide est illam unicam personam ,
gnoscatur , vel supposità illius revelationis co-

duplici nalurà in Christo conslantem, esse gnilione , id est, vel antecedenter ad fidem,
ipsamniet personam Verbi divini , quse eadem vel supposità fide. Eniraverô dari possunt à Deo
seniper niancns imnuiiabilis perficil huinanita- revdala quœ demonstrenlur , de quibus forte
tem, ejusque personalitaleni supplet. Atque in nisi prieluxisset revelatio, nequidem cogilalum
00 déficit exemplum mo\ allatuni ex homine fuisset.

desuniplum ; nam cùin anima et corpus sint Tola autem agitur controversia de ratione

substanliœ finilse, et sese muiuô perficiant, solà,id est, in seipsà sistente,nec, in médium de-
persenalitas horainis utrique comniunis est, ut monstralionis, revelalionem motivis credibilita-

docent philosophi ; at verô juxta fidem persona tis quanluravis stabilitam ullatenùsassuniente.

intégra Chrisli Domini ipsa est persona Verbi Sed, ut primœ quaestionis, et maxime se-

divini summè perfecta, qure, dùm bumanita- cundic status innotescat ,

praecipuè observan-

lem assuraere, et sibi physicè unire dignatur, dum quid vulgari illà distinctione intelligatur,

ilii perfecliones addit, ac proinde eara ultimô rem demonstrari posse , vel positive , vel né-

complet, non verô ipsa perficitur nec ultimô gative.

completur. Possibilitas rei dicitur positive demonstrari,

Dicitur 5° : ex qiiâ unus Christus, quia Chri- ubi ex medio evidenter cognito , cum ipsâ re

stus illa est persona ,

qu3D constat duabus na- intriusecè connexo, rite deducitur eam non
luris divinâ et humanâ , hyposlaticè unilis in repugnare. 1^ Jledium sit evidenter cognituni

unâ persona Verbi. id est, prœmissœ argumenlorum, quibus de-

Operse pretium fuit ut unitio istius iractatûs monstralio constat, debent esse de se éviden-
raysterii de que agimus, notio deli- tes, aut evidenter probatae. 2° Ex eo medio
qusedam
iiearetur. Hœc omnia deinceps declarabuntur rei possibilitas rite deducatur, seu ad légitimas

uberiùs. dialectices régulas exigendum est argumenlum

demonstraiivum. 5" Médium quod assumilur
CAPUT II.
cum ipsà re intrinsecè connexum, id est,
sit

De cognilione possibilita'.is mijsterii Incarna- ex nalurâ suà ad rem demonslrandam dicat

tionis. connexionis babiludinem. Quo ultimô differt

Majoris momenti est isla quœstio quàm demonslralio quai lî t ratione solà , et quae pa-

forte primo intuitu videatur. ril, ul aiunt, evidentiam intrinsecam, eviden-

Possibilitas rei nihil aliud est, quàm attribu- tiam vcritatis ; ab eà qua; ex molivis credibi-
torum ejus consonsio; id enim possibile, quod litatis petitur ad adslruendam revelalionem
TiuUam contradictionem involvit. mysleriorum religionis, et dicitur ingencrare

Possibilom esse Incarnationem inviclè pro- evidentiam extrinsecam et credibilitaiis. De

bant theologi, dùm adversùs Judseos, Genliles, islâ posteriori deraonstrationis specie jam
Socinianos, aliosque bujusce dogniatis impu- diximus imprœsentiarum non agi ;
prioris au-

gnatores diverse momenlorum génère evin- lem exempla omncs scienliae subminislrant;

cunt myslerium illud esse revelatum, ac proin- sic v. g. Deum exisiere demonstramusex crea-

de verum et possibile ; sed de Incarnaiionis turis; ipsum esse selernum, immutabilem, quia
possibilitate hoccc modo aslruendà nondùni est ens necessarium ; ejus atlributa nuUam con-

agitur. Quaeslio movetur triplex de usu ratio- tradictionem involvere, quia cùm sit pcrfe-

nis in eâ possibilitate investigandà. Prima, an clissimus, quidquid in eo est dicit ens, nihil

possibilitas Incarnaiionis demonslrelur , ut habet quod dical non ens.

aiunt, positive. Secunda, utrum saliem de- Rei possibililasdemonslratur négative, quan-

nionslretur négative , seu an oslendalur eam do solvunlur argumenta adversùs illam propo-
domonslrationibus non impugnari. Tertia, sita, seu, quod idem est, cùm oslendilur ob-

utrum bomo cui Incarnatio proponilur cre- jecliones quibus rei possibilitas impugnalur,

<le-nda, Jureinquirat priùs juxta melhodum So- non esse veras demonstrationes.
17' VERBl DIMM iS

Cùm igitur omnis verse demonèiralionis ra- duuï fuit ad cjusmodi objectiones solvendas id

duobus siia sit, neiiipe in prœniiss.iriiiu non esse requisituni, quia scillicet adversùs
lio in

evidenllâ, et in légitima regulaium dialectices mysteria verisimiliuuliucs opponi posse proli-

observatione, pianum esl ad ncgalivani de- leniur, necscopum lue alliugunt increduli, nisi

nionslralioneni siiflicere ,
quùd , ol)joclioiie in in médium veras demonslraiiones proférant.

syllogisrauni rodacià, osiendaiiir vol aiierutram E\ bis porrô sequilur demonslrationem ne-

praemissam non esseevidentcm, aut suflicien- gativam possibiliialis rei, veluti médium quod-
ter probatam , vel occurrcre aliquid viliosum dam tcnere inter demonslrationem positivam
cjusmodi possibiliialis, et demonslraiioneni
in forma.

Ilaque ad demonstrandam négative possibi- opposiii. l'bi possibilitas verc demonslraretur,

cerlô jiulicaremus rem esse possibilem ubi de-

lilatem niysterii, non requirilur 1", ita solvi
;

objectiones, utearum falsitas solà ralione de- monslraretur oppositum, remrepugnare pariler

monstreliir nam aiiud esl argumenlmn osse

:
absque erroris formidineaflirmaremus ubi verù ;

falsum, aliud non esse dcmoiistrativum. Ut fal- lanliim négative demonstralur possibilitas rei,
nobis non licet solà ratione duce quidquani
sum evincatur, uniussalteiu è pr.-emissis lalsi-

cerlô pronuntiare. Quôd si quœstio agilelur de

tas, aut vitium formae manifesté innotcscant
necesse est, ut demonstrativum illud non esse mysterio revelato, ejus veritali et possibililali

pateat, satis est quôd nierilô judicolur, vel for- assensum quidem securi praebemus, sed rêve-
mam argumenti posse esse viliosani, vel unani lalione, non ratione ducli.

è prœmissis, estoverisimilisappareat, necesse In cjusmodi nolionibus exponendis forte vi-

evideniem de se, neccerlô demonstratam. At- dcbiunir plus sequo immorati. Sed occurren-

que inter illa duo, nempe ostendere ratione dum fuit innumeris paralogismis in quos eà de
solâ arguraenlum esse falsum, et ostendere il- re incidit auctor infeliciter cclebris Dictionarii

lud non esse demonstrativum, tantum discri- crilici, modo referemus.

cujus placila

men intercedil, ut ssepè argumentum quod Unumsupercst addendum quo demonstralio-

demonstrativum non esse constat, reipsà valdè nis negativœ naiura , ubi de possibililate rei

sit probabile, imô in se vernni esse possit, agitur, plenissimè innotescat; nempè distin-

licet ejus verilas non sit liquidô ae perspicuè guendum esse inter veritales pbysicas, et veri-
nota. tates melapbysicas ; nomine verilatum physica-
Non requirilur 2°, ut ratione solà duce rer- rum ea; intelligunlur quse rerum naturalium

tum sit nullam dari posse veram et propriè ordine institulo inniluntur, quse proindè pos-
dictam demonsirationcm ,
quà impngnetiir rei sunt ex potentià Dei absolulà aliquam exceplio-
possibilitas. Si enim agaîur de mysterio lidei, ncm pati. Verilales mclapbysicse sunt cai quai

certissimè quideni per revelationem cognosci- ipsâ rerum essentià imuuitabili fundanlur, adeo

nnis, illud nuilà demonstratione posse inipu- ut nullam palianlur exceplionem, ac neccssariô

gnari. Sed ad domonstraîionem negativam falsum sit, et conlradictionem involvat quid-

necesse non est ut ratio sibi relicta id probel, quid iis rêvera opponilur. Pianum est mulla

sulïicit si quidquid reipsà objicitur, illud , ra- esse vera pbysicè quibus verilas metapbysica
lione judice, genuinac demonstralionis non non competit, et vice versa; sic, v. g., mira-
mcrealur nomcn. cula non répugnant in se, quamvis verilalibus
Tanli veroinleiTuit lisec duo annotare, ut si pliysicis non sinl consenlanea; sic nunquàni

quis, iis non salis intellectis, myslorioruni pos- (lenionstrabitur niclbapliysicè esse falsum, seu

sibilitalem adversùs incredulos defendere ra- implicare quod de Cliristo et B. Virgine Deipa-
lione suscipiens, omnes, quse fieri possunt, rà (ides docet,nempe filium illsesâ suac Matris
objectiones ita solvendas arbilrarelur , utea- virginilale posse concipi et nasci ; id lameu
rum demonslraretur falsitas, ultra mêlas pro- ordini natura; institulo ac semper obscrvalo
gressus, non modo plus quàm salis est conare- non esl conforme : pariler ubi omnes sensus
lur, sed et opus aggrederetur, ut mox patcbif, perpeluô, constanier, et uniformiter referunt
plané impossibile, quippe quod deinonslrationi esse panem, ibi panem adesse perfeclô veruDi
positivai œquivalcret. Kxpodit quidem ,
quod est pbysicè ; sed non ideô concipimus repu-
soient non omittere llioologi, ut, quando id gnare Deum in signum reconditi alicujus my-
lieri poiesl, objeclionis in myslerii possibilita- slerii, ut (il in Eucbaristià, dalo erroris cogno-

lem propositoe falsitas perspicuè monstrelur; sccndi medio, voluisse absente pane , easdcni

tcd cùm uliquando id licri ucqucat, obscrvau- ac si adesscl panis, sensaiioncs in nobis exci-
Î9 DE INCARNATIONE f»

tari. Patet porrô genuinâ demonslratione non Incarnationis esse mirabile, singulare, ration
impeli possibilitalem niysterii alicujus, putà impervium et investigabile ; ergo, etiam sup-
Incarnalionis, si illud vevitalibus physicis ad- positâ flde, etc.
vorsari duntaxat denionstretur ; id quippe non Prob. 3° ratione Iheologicâ; nam quidquid
agilur, laieiiiurque ultrô onines Chrisliani niy- ratione solâ demonstratur positivé, vel demon-
sleriiini illud esse supra naiuram longé posi- stratur à priori, vel demonstratur à posteriori ;

tuni ;
proindeque ad demonslrandam négative atqui etiam suppositâ fide possibilitas mysterii

illani possibililateni sufllcit si ostendalur nul- Incarnationis, etc. 1° Non demonstratur à

lam ejusmodi niyslerii cum veritalibus meta- priori, seu per causam; non enim per causam
physicis realeni pugnam denionslrari. physicam, siquidem causa physica Incarnatio-
Jani vci'ô quod ad leiliani quteslionem spcc- nis est voluntas, et omnipotentia Dei ; alqui ex

tat mhil eô loci de eà specialiler annotandum. ideà volunlatis et omnipotentiae Dei non potest
Accurata enim erroris Sociniani ac doclriniB colligi Incarnationis possibilitas, cùm voluntas
circà eani calholicœ inferiùs tradenda exposilio, Dei circa illud mysterium peragendum liber-
ad slaluin iliius liquidé apcriendum sulficict. riraa fuerit, ejus verô omnipotentia rerum
Ilis generatiui prieniissis, de Iriplici quse- possibililateni, seu atlributorum consensionem
stione proposilà triplici arliculo agendum est. supponat, non producat in objectis. Neque
etiam per causam, ut aiunt, formalem potest
ARTICULUS PRIMIS.
demonstrari Incarnationis possibilitas; nam
Ostendilur Incarnationis possibilitalem non noniine causse rei formalis intelligitur ipsa rei
demonstrari positive. essentia; sed ex ideà essentiae Incarnationis
Confutandi eô loci veniunt nonnulli, qui phi- demonstrari nequit banc esse possibilem. Enim-
losopbicis sublilitalibus immodiçé conlisi, lidei verô id unum novimus de Incarnationis nature,

mysteria sibi visi sunt ratione altingere ac po- nerapé eam esse unionem ita arctam nalurae
sitivé demonslrare. divinse et naturaî humanae in unicâ personâ
Conclusio. Eiiam suppositâ fide, mysterii Verbi, ut verè et propriè dici possil, Deus-
Incarnationis possibililas ratione solâ non po- homo et Hotno-Deus; alqui lantùra abest ut ex
test demonstrari positivé. illà delinitione evidenter coUigatur illud mys-
Prob. V ex Scripturis : ad Corintb. 2, v. 7, terium esse possibile, ut potiùs qui solâ ratione
de Incarnal/one verba faciens Apostolus : Lo- duceretur, in eâ posset sibi videri deprehendere

quinmr, inquit, Dei sapientiam in mijsterio, quœ contradictiones apparentes ; ergo.

abscondita est. Eplies. 5 , v. 8 et Coloss, 1 , v. Prsetereà possibilitas rei non potest demon-
26, illud idem mysterium appellatur Sacramen- strari positivé ex ideà ejus analogicâ tantùm :

tum absconditnm à seculis et gêner ationibns. Ex atqui non datur idea Incarnationis, nisi analo-

quibus sic arguitur : Mysterium quod in Scri- gicâ, neque enim alio modo quàm per analo-

pturis appellatur sapientia abscondita, Sacra- giam quamdam ad humana concipimus quid
nientum abscondilum, non potcst ratione ita fides doceat de unicâ in Christo personâ, de
investigari ut denionstretur positivé ejus pos- unione hypostalicâ ; ergo, etc.

sibililas; atqui locis modo citatis mysterium 2° Incarnationis possibilitas pariter non de-
Incarnationis appellatur sapientia abscondita, monstratur à posteriori, id est, neque per ef-

Sacramentum absconditnm ; ergo, etc. fectus formales, neque per effectus physicos ;

Prob. 2° ex sanclis Patribus quorum multa non per effectus formales, seu non per aliquam
teslimonia afferri possent. Omnium sensum ex- Incarnationis proprielatem, siquidem nulla as-

hibe! sanclus Augustinus, epistola 137, aliàs 3, signari potest Incarnationis aut ejus possibili-

ad Volusianum, ubi de istà quœstione ex pro- tatis proprietas ratione cognita, quâ in nolitiam

iesso disserens lemcritatemque bsereticorum

, perspicuam ejusmodi possibililatis cerlô duca-

illud mysterium ratione impugnantium repri- mur. Non per effectus physicos, sive naturales,

mens, expresse tradil illud esse rationi iniper- sive supernaturales; nam effectus naturales,

\ium. « Hic si ratio quœritur , inquit cap. 2 nempe opéra Christi, quae dicuniur naturalia,

11. 8, non erit mirabile ; si exempluni poscitur ut incessus, locutio, mors, etc., nuUam pro-

non erit singulare. Demus Deum aliquid posse, fectô habentnaturaliter cognitam connexionem

quod nos faleamur iavesiigare non posse in ; cum unione iliius humanitalis; et nalurae divi-

talibus rébus tota ratio facti est potentia facien- nae in personâ verbi. Ipsi verô effectus super-

tis. » Censet igitur sanctus doctor , mysterium naturales, nempe opéra superioris ordinis, ut
41 VERBI DIVINI. ÎS
quidem Christiim tissimè ooUigîtur; sed demontratio 111a, 1* non
miraoula, etc., arguebftnt

esse àDeo missuni, sed cum incarnatione non est ex principiis inlrinsecis, ut aiunt, sed tan-

erant intrinsecè connexa, non denionstra' ant tùm ex principiis extrinsecis; id est, mirar

ex se et indopendenter à revolatione Cliri- cula, propheticc, et alia credibililatis motiva ex

stuni ea patranlom esse hominem-Deum. quibus pelitur, habent quidem ex naturà suâ

Nonne majora et plura numéro, jnxta Christi vim probandi doctrinam cui suadendse appli-

promissiim, ab ejns discipulis édita fuerunt? canfur ita liberrimè disponente providentiâ :

ergo, etc. verùm eorum naturà non exigit ut uni potiùs

Dices 1° : Miracula Cliristi sensibiis, ac quàm alteri dogmati applicentur, nec potiùs
proindè naturaliter innotescebant, ex ipsis ra- cum Incarnatione quàm cum alio quovis do-
tio evidenter deducit missionem Christi fuisse gmate quod Deus revelare, et ejusmodi cara-
à Deo, proindeque de mystorio Incarnationis cleribus confirmare potuisset, ullam ex naturà

et aliis ejus doctrine capilibus non osso du- suâ connexionem habent. 2°. Hinc illa demon-
bilandnm ; ergo sallem ex operibus Cbrisli stratio non fit ralione solâ, quse in se tantum

supernaturalibus demonstratur Incarnationis sistat; in ejusmodi enim demonstrationis gé-

ver'tas. nère, revelatio divina in médium assumilur,

Distinguo antecedens : ex Cbristi miraculis nec aliter dogmatis astruitur verilas, nisi quia

ratio mcdiante revelatione evidenter dediicit iliud evincilur esse à Deo revelatum : atqui,

de Incarnationis veritate non dubitanduni, ubi expositus est quaestionis status, dictum
concedo; ratio sola sibi relicta, nec in mé- est totam controversiam moveri de demon-
dium demonstrationis revelationem miraculis stratione ex principiis intrinsecis petitâ, in

cognitam assumens, nego; ilaque miracnla qu.*i in médium non assumeretur revelatio

Christi eatenùs probabant Inrarnationis vcrila- motivis credibllitalis quanlumvis stabilita ;

tem. quatenùs ejus docirinam esse à Deo reve- ergo, etc. /

latam evincebant. Nulla ipsis inerat connexio Instabis. Non minus certa est demonstratio
cum pjusmodi mysterio, nec ad ilhid
specialis ejusmodi dogmatum religionis, quàm quselibet

magis quàm ad alia doctrinre Christi capit.') ha- demonstratio metaphysica : ergo, etc.
bitudinem ex naturà suâ dicebant; porrô jam Nego consequentiam; quia agitur non de
monuimus quaeslionem moveri de ralione solâ cerliludine cognitionis possibilitatis mysterii,
in seipsâ sistente, ex principiis cum re de- sed de modo ac ralione ejusmodi possibilita-
monstrandà intrinsecè seu ex naturà suâ con- tis cognoscendœ ; an scilicet illa possibilitas in-

nexis procedente. l'Itrô ac libentissimè conce- notescat independenter à revelatione, per ra-
dimus, quod indubitatum est, rationem ex tionem solam , demonstratione ex principiis
motivis credibililatis manifesté ostendere intrinsecis petitâ, quse evidentiam, ut aiunt,
my-sterium Incarnationis esse revelatum, ac veritatis pariai.

prolndc verum et possibile ; sed de istâ proba- Objicies 3°. CumDeus sit summum bonum
tionis specie non agitur. ac proindè suî maxime diffusivum, sequitur il-
Objicies 2° : Verè et positivé demonstrat lum difTundi posse modo perfectissimo atqui :

veritalom mysteriorum religionis cbristianœ, non potestperfectiùsdifTiindiquàm produciione

qui eam esse à Deo evincit; atqui reUgio- mysterii Incarnationis; ergo.
nem christianam esse à Deo plané evincilur; Distinguo niinorem : sed ralione naturali sibi
ergo, etc. reliclâ non cognoscitur an possit hocce modo
Distinguo majorem : demonstrat veritatem diffundi; concedo : cognoscitur naturaliter
mysteriorum ex principiis extrinsecis mediante huncce modum esse possibilem, nego.
revelatione, seu quatenùs mysleria ostendit esse ARTICULUS II.

à Deo revelata, concedo; demonstrat ex prin- Ostendiliir mijstermm Incarnationis demonstmn

cipiis intrinsccis ralione sulà in se sistente, nec négative , seu demonstrationihiis non impii-

in médium demonstrationis revclationem assu- qnari.

mente, nego. Triplex error hîc noiandus; qui enim seii-

Jam dictum est Incarnationis si» ut et aliorum liunt adversùs Incarnalionem aut alia qu;fcvis
mysteriorum veritalom denionslrnri quidom mysleria fidei, argumenta evidontia, qii;c soivi

quatenùs ex variis caracleribus divinilalis qui- nequeant, opponi posse, in 1res classes dividun-
biis rcligio christiana insignitur, quaccumquc tur pro triplici modo, quo erroncum illud prin-

fidcs docct, rovclaia esse ac proinde vera, cer- cipium propTignâruni

èS DE INCAIlNATlOiNE 24
Alii quippe diiplici tiistiiielà veritatc oppo- pua fidei capita Trinitatem, Incarnationeni >

silà, allerà lidei, allerà lalionis, docuerunt il- ( art. Pyniion. ) Providenliam praisertim ac
lud quod juxta fideiu est veriim, posse esse bonitatem Dei; etc. (art. Munich, et alibi),
falsuni seciindùin ralionoin, et vice versa, ac ex ratione ductas, quâ valet ingenii subtilitate,
proiiide Imanialionein, etsi ralioni repugnet, et eloquii facilitate excultas, dùm, in Dictiona-
tiiviuà (aiiieii fide teneiidam esse; quem erro- rio historico critico, ut totidem evidentia elin-
rem diserte expressit Lullicrus in disputatioiie solubilia argumenta, velut historiée quidem, et
llieologicà, quie lola circa liane maleriam ver- quasi aliud agens, sed nihilominùs eflicaciter
i«atiir anno 155Î) (i) vel 15il (2) die 11 Januarii lecioribus exliibet; hsec tantùm responsionis
habita, nbisic loquiiursentenlià II: « In ilioo- loco adjicit, rationi humanae non confidendum,
« logià verum est Verbura esse carnem factum, adhaerendum fidei, aucloritatem Scripturarum
« in pbilosophià simpliciler impossibile et ab- esse rationibus evidentissimis anteponendam,
< surdum. j Sent. IV et V : « Sorbona, mater fidem christianam essesupernaluralem,eamque
< errorum, pessimè définit idem esse veruni in esse ejus naluram utde rationis evidentia trium-
« pliilosopbià et tbeologià, impièque damnavit phare debeat.
« eos qui coutrarium dispulaverunt. » Sent. Propter hsec verô scriptis publicis de irreli-
XV: i Impingit quidem theologia in philoso- gione et Pyrrhonismo à pluribus postulatus (1),
« pbiae régulas, scu ipsa vicissim magis in tbeo- in apolegeticis operibus suis , rejectà iterùni
« logiae régulas. » Et Sent. XIX : « Praemissse quam jam in Dictionario improbaverat Lu-
« sunt verœ, et conclusio falsa. Et verum vero Iheri et Hofnianni mox expositâ distinciione,
€ hic prorsùs non consonat. j Illud Lutberi seseque defendendi specie, in difficultatibus
placitum à quo ipse recessit cùm apologiam Au- adversùs religionem proponendissibi constans,
gustanse confessionis approbavit, ejus discipuli contendit mysteria religionis esse slmul et
non tuenlur, imô ipsum bénigne conantur in- vera in se, et argumenlis evidentibus contra-
terprelari. Cùmque è suis quidam duceDanielc ria (2) ; non ideô tamen Pyrrhonismum uni-
Hofmanno Hehnsladiensi professore illam veri- versalem inducendum ; evidentiam quidem, ut
tatis theologicœ, et veritatis philosophiez di- characterem veritatis certissimum (3) esse
stinetionem labeute seculo 16 propugnàssent, agnoscendam, sed omnia non esse perinde
dogma illud absurdum jubente Julio Henrico evidentia; distinctisque variis evidenliœ gra-
de Brunswich relraclare coacti sunt; testis est dibus adversariorum objectiones irritas (4)
Graverus de unicà veiitaîe, et alii. fieri; denique pugnam banc fidei et rationis
Ejusmodi aulem figmentum primus non ex- vult intelligi de quibusdam tantùm rationis ef-
cogitavitLutberus, quippe duplicis veritatis di-
slinctioncm jam in Averrois'is damnârat con-
(1) Prseter abbatera Renaudotquera de Dict,
cilium Lateranense subLeone X. Alii ex adverso Crit. consulucrat D. Boucherat gall. cancell.
et quo auctore illius operis Paristis edendi fa-
unicâ veritate admissà perversiùs tamen errant,
cultasdenegala, et Juriaîum qui ejusdem ope-
nempe propler argmnenta quibus ratio impelit ris causam ad consislorium Rotterod. detulit ;
Incarnationis pos^ibilitatem, judicant illud do- in Baylium, dùm viveret, scripserunt, eumque
irreligioniset Pyrrhonisniiaccusârunt Joan. Le
gma conlradictionem involvere, ideôque illius
Clerc, Bibliot. chois. T. 1), a. 5, et 10, versus
veritatem et revelationem negant. lia quotquot fineni item T. 10, art. 8 Jac. Bernard, Nou-
; ;

Incarnationis fidem respuentes in illam argu- vel, de la rép. des lettres 1706, art. 4, et a. 2;

menta ex ratione congerunt, inprimis verô So- Jacrjuelot, Conformité de la foi et de la raison,
ou défense de la Reli(j., etc.
ciniani onniium bœreticorum perniciosissimi.
(2) Eclairciss. sur les Munich, ad calcem Dict.
Alii denique, etsi rationis axiomala quœdam crit. edit. Amst. (Trivoltii) 1754, pag. 722 et

mysteriis, v. g. Incarnationi, plané opposita 724. Rép. au Prov. part. 2, cap. 128, pag. 761
et 762, edit. llag. 1727, tomo 5. Ibid. cap.
existiment,neque tamen admittunt duplicis ve-
155, versus fin. pag. 771; item ca]). 139 et
ritatis distinctionem, nequerejiciendam pulant 160, pag. 855, 854, etc. Rép. à M. Le Clerc,
Incarnatiouis, aut cujusvis alterius mysterii fi- § 5, 4. Rép. au Prov. part. 4, cap. 24 et 25,
pag. 1071 et seq. Enlr. de Max. et de Them.
dem, rati veritatem quœ una est et simplex
part. 1, c. 5, edit. Hag. 1751, pag. 15, et cap.
posse evidentibus quibusdam rationibus adver- 7, pag. 25 et alib.
sari. Ita Baylius; is euim objectiones in prœci- (5) Rép. au Prov. part. 4, cap. 24, pa-g. 1070
et 1071.
(1) Tomo Poperum Luth.edit. Jen.an.l612, (4; Ibid. pag. 1071, et cap. 25, pag. 1074;
fol. 466. item Entret. de Max. et de Them. cap. 5, pag.
(2) Juxla cdit. Vit. an. 1582, fol. 115. v. 15 et alibi.
25- VERBl DIVINl. -26

fatis, non de omnibus, de ratione parliculari iheologorum ex quàcumque communione au-

quae in nobis est, non de ratione universali (1); ctoritatem in susc causcc patrocinium advocare
ila ut juxta ipsum mens evidentia qusedam lu- pers;epè non dubitel.
minis naluralis principia deserens, ut rovela- Adversùs triplex illud errorum genus sit.

tioni se submiltat , ralionis ductum dcsereie CoNCLi'sio.Myslerii Incarnalionis possibilitas

dici non possit, quia scilicet dùm anloponit demonslrari polest négative.
revelalionem divinam rationi, ducitur coilissi- Prol)alur : Illud potest négative demonslrari
mis aliis id prœscribenlibus naturalis luminis possibile, cujns possibilitas nullà objcctione
principiis(2). evidenti et insolubili, seu nullà verà demon-
Suraroa haec est systeraatis quo Bayllus in se slralione impugnatur; aiqui nullà objectione
collatam irreligionis accusationem diluere co- evidenli et insolubili, seu nullà verâ demonslra-
nalur ;
quain accusationem lue à nobis expoudi lione impugnatur possibililas Incarnalionis.

non sinil instilutum operis. Equidcm non dif- Nam 1°, ex solulione objcctionum quae ad-
flterer quamvis ejusmodi piiucipia quâ parle versùs Incarnalionis possibililalem proponun-
evidenti» certiludinem labefaciant, perniciosa lur, cas non esse demonstrationes mox patebit.

sunt, eum tamen impietatis non insimulatum 2" Vel dicendum cum Socinianis, quôd hor-
iri, qui ad objccliones hœreticorum propul- rendum est, myslerium Incarnalionis esse re-
sandas similia imprudenter proferret. At verô jiciendum ; vel dislinguenda bîc cum Luthero
diversa omninô causa Baylii quisquis oculatus ; et Hofmanno duplex veritas opposita , alia

inspexerit lum inexplelam ejus quàlibet occa- theologise, alia ralionis; vel contendendum
sione data in fidem argumentandi libidincm, cum Baylio , verum evidentibus et invincibili-

et in amplificandis, ut dictuni est, objeclioni- bus argumentis, elprincipiis manifestis posse

bus studiura, tuni levilatem (5) momenlorum aliquando adversari ; vel denique fatendum erit

quibus fidei adeô novicam agendi rationem, mysterium Incarnalionis, elsi ratione atlingi et
etiam à toleraniissimis (4) condamnatam excu- explicari nequeat, insolubilibus tamen argu-
sât, lum denique ejus operum indolem in , mentis, seu veris demonslrationibus non im-
quibus omnes Pyrrhonismi doclrinae characle- pugnari. Atqui primum impium est, nam mys-
res deprehendunlur (5); is sanè inielliget, sy- terium Incarnalionis inferiùs demonstrabilur
stema ejusmodi, quo integrum Pyrrhonismi vi- revelatum à Deo, ac proinde fide divinâ tenen-

rus continetur,ejusdefensioni minime sutïicerc. dum. Secundum ila absurdum est, ut nihil ab-
Mrum
autem quoi cavillationibus, argutiis, surdius excogitari possit ; nam manifestissimum
comparationi'iuscaptiosisutatur in defendendà est veritatem esse quid simplex, quia fieri non
tam desperatà causa. Notiones diversas quas poiest ut allribulum propositionis cujusiibet
suprà dislinximus plerumque conlunderé , simul conveniat et non conveniat subjeclo;
amat; cam objeclionem esse evidonlem et in- fieri nequil ut atlributa ejusdem rei simul
solubilem usque supponit, eu jus lalsilas clai'è consentiant inter se et répugnent; idem non
non demonstratur ; non rarô emollire videlur potest esse simul et non esse ; duo conlradi-
sentenliam , nihil tamen rétractât ; totque nu- ctoria non sunt simul vera ; bis duo non pos-
bibus rem integram obvolvit et obscural , ut sunl simul dare et non dare quatuor ; ergo ni-
hil absurdius distinctione duplicis verilatis
(1) Rép. an Prov. part. 2, cap. 158 et 159,
pag. 832 et 853. Entr. de Max. et de Tlu part. oppositae.

2, cap. 31, pag. 91. Prœterea , positâ duplicis veritalis distin-

(2) Hép. au Prov. pari. 2, cap. 133, pag. 769 ctione, quamcumque doctrinam, quanlumlibet
et soq. cap. 158, pag. 832. Ibid. part. 4, cap.
25. EtUr. de Max. et de Tliem. part. 1, cap. 5,
religioni ac moribus opposilam, philosophicè
7, elc. Ibid. part. 2, cap. 5, 0, 8, 10, etc. propugnare liceret ;
quippe si id in crimen iiu-

(5) Praelexit inprimis bislorici niunus ; ra- pielalis philosopho verlerelur, respondere pos-
tionis deprimendte , ne in fidem rebellet, ne-
cessitatem ejusmodi objectionibus doctorum set hœc à se dicta esse philosophicè taniùm,
;

sUidium ad cas diUicullates solvendas, excilari ; non verô Ibeologicè; sed haec quàm absurda
et alia qu* profectô ab allero in defensionem sint nemo non videt ergo. ;
similis causae non sivisset aflerri.
Denique, si duplex disiinguatur veritas de
(•4) Leibnitz, Essai de Théod. Corif. de la foi

avec In rais. edit. Brux. 1734, n. 40, pag. 47 ; myslerio Incarnalionis, altéra relative ad fi-

Beausobre, Ilist. des Manicli. dise, prélim. pag. dem, juxta quam possibile sit, altéra relative
3, Amst. 1734, etc.
ad rationem juxta quam illud repugnet; seque-
(5) Vid. Crouzaz. Examen du Pyrrhonisme.
Hag. 1735. tur nihil esse verum in se et absolulè ac ira-
n DE CsCARiNATlONE
mutabiliter, sed omnem veritatem pendere à piis,insolubilibus et evidentibus argumentis

dispositionibus nicnlis nostrce , quales suiit impugnalur; atqui supponi nequit verum ge-
fides et philosopliia , et ad eas esse relativain. nuinis demonslrationibus aliquando impugnari,
Atqui id falsuni est; nam 1°, revelatio et Odes, quin Pyrrhonismus universalis inducatur ;

ratio et philosophia , ohjectoruin, circa qu* enimverô si, quod veris et genuinis demon-
versanlur, naliiram supponunt, non produ- slrationibus impugnalur, verum esse possit,
cunt, non constituant, non iinniutant; 2° ve- pari jure, quod genuinis demonslrationibus
ritaies quae spectant possibiliiatem reriini ,
astruilur, poterit esse falsum; si aulem quod
fundantur in reruniessentiis, iminulabilessunt, genuinis demonslrationibus astruilur possit

non ergo pendent à dispositionibus niutabiiibus esse falsum , seu ,

quod idem est, si conclusio-
mentis bumanae; 3", haec veri à mentis noslrae nes ex principiis evidentibus forma evidenter
dispositionibus dependentia, si seniel ponere- légitima deduclse possinl esse falsae , profectô
tur, quà tandem régula in ira certos limites nutabit et ipsa primorura principiorum cerli-
cohiberetur ? nnllà sanè. Unum idemquc pro tudo ; ergo verum supponi nequit evidentibus
varia dispositione , eideui menti successive, aut principiis, insolubilibus et manifestis argumen-

diversis menlibus simul referre dici possot tis impugnari, quin Pyrrbonismus universalis
modo saporeni veri, inodô saporem falsi; sic inducatur, id est, quin invehatur status impos-
quaevis insulsaopiniotnlô defenderclur; quein- sibilis, naturoe hominis plané repugnans, et
admodùm de saporibus et aliis qualitaiibus omnis religionis eversivus.

sensibilibus , ulpote ad organorum variam Sed et illo systemate in caecum impetum

dispositionem relativis, nemini lis nioveliir ;
convertilur obsequium ralionale lidei , Cbri-

ita nec veritas suaderi posset in eà hypothesi stianique ut Inlusiast* exbibentur. Equidem
née falsitas vel absurdissima revinci ; ergo, etc. non diûiteor Baylium de impielate iusimula-
Tertium inducit Pyrrbonisraum universa- tum quôd cbrislianae iidei extollendae specie,
lera, et rationabile obseqiiium fidei, de quo ejus naluram in Dictionario crilico ita reprae-

Apostolus Rom. 12, v. 1, in caecum Inlusia- senlâssel, ut Intusiaslarum impulsui perfecté

starum impetum convertit. Pyrrhonisraum in- similis videretur, non semel docuisse suas esse
ducit ; nam quod impugnalur evidentibus rationi partes in fidei negolio, alque baec tria

principiis, insolubilibus et evidentibus argu- ralione evinci 1°, Deum esse summè veracem ;

mentis, profectô impugnalur veris et genuinis 2", dogmata fidei esse revelata; ô**, auctorila-

demonslrationibus, id est, argumentis in forma lem Dei revelantis esse cuilibet alteri motivo

quorum praemissoe sint évidentes vel in se, vel anleponendam quae tria, omnibus Ibeologis
;

in suis principiis. Frustra enim Baylius {Rép. cbrislianiscommunia, assensum fidei esse ra-
au Prov., part. 4, cap. 24 et alibi) varies di- tioni consenlaneum plané demonstrant. Sed

stinguit evidentiae gradus. Quandiu habetur baec omnia deslruit ipse Baylius (1), dùm con-

evidentia, tandiu id omne percipitur quod ju- tendit,acpro virili probare enililur, fidem
dicatur ; ergo argumentum evidens et insolu- evidentibus et insolubilibus argumentis impu-
bile quodcumque necessariô constat praemissis gnari, perspicuisque notionibus esse adversam.

quae non latiùs patent perceplione, et versatur Sic enim argumentari licet : Si adversùs verae

in forma qusp percipitur légitima, seu ad ré- fidei dogmata fièrent objectiones évidentes et

gulas genuinas dialectices exacta, proindeque insolubiles, Pyrrbonismus universalis induce-

vera est et genuinademoRStratio. Frustra eiiam relur, utmodo ostensum est; inductoPjTrbo-
observai (Entret. de Max. et de Tliem. , part. nismo universali, nuUum baberent Christiani
1, cap. 1), nunquàm à se dictum objectiones motivum fidei suae suflîcienter cognilum et

in dogmata fidei esse demonstrationes mathe- applicatum ; christianâ fide omni motivo sutfi-

malicas; planum est enim demonstrationes cienler cognito et applicato destitulà, firmilas

mathematicas ideô tantùm esse cerlissimas, adbaesionis Chrislianorum rébus fidei iota ex

quia sunt évidentes, id est, quia procedunt impulsu inleriori esset repelenda, qui impul-
mathematici juxta praescriptam formam, nec sus eàdem in hypothesi Pyrrbonismi universa-
in médium demonslrationis assumunt ullam lis probari non posset esse à Deo ; denique
propositionem nisi aut evidentem de se, aut firraa ejusmodi adhacsio rébus religionis tota
jam deraonslralam. Maneat igitur lixum et in-
(1)Rép. au Prov. part. 2, cap. 435, p. 769
concussum, illud veris et genuinis demonslra- et 770; iiem cap. 158, p. 852. Enlr. de Max.
tionibus impugnari , quod evidentibus princi- et de Them.
30 VERBI DFVINI. 50

ex impulsu interiori qui à Deo esse non pro- tcnsioribus evidentiae gradibus oritur , sed ex

batur, repetenda, ipse est cjecus impelus Inlu- co quùd 1", perceptionis ea sit natura, ut res

siastarum ; ergo si advorsùs fidei dogniala ob- alio modo ,

quàm percipitur , se babere non

jecliones évidentes et insolubiles lièrent l)ossit ; 2", quôd evidenlia sit perceplio tam
obsequium fidei in csecuni lulusiastarum ini- lalè exlensa, seu ad lot respectus objecli se

pelum converlerelur. exlendens, quàm judicium ei iunixum; ergô

Neque ex illo poterit sese nodo exlricare quidquid habet evidenlia inlensior, si detur,
Baylius variis distinclis evidenlioe gradibus(l) :
quo connectatur veritati , illud est commune
si enini in evidentià seu perceplione evidcuii eliam evidentiae minus Inlensae ; ac proindè

varios gradus licerct distinguere, vel speclare- isiius firmilale deslruclâ, alterius eliam cerli-

lur acius percipiendi in se ,

quasi perceplio tudo penilus everleretur. Deindè, quis unquàm
magis vel minus intensa ac vivida dici possel philosopbus dixerit evidenliam esse quidem

quemadmodùni actus anioris appreliativé sum- cerlum veri characterem, sed eam tantùm qu»
mus njajoreni vel niinoreni inlensionem seu ccrlos babeat gradus inleusionis ; adeô ut ju-

vehementiam suscipere dicilur ; vel speciare- dicium quod lolum perceplione nitilur, nec eâ
tur perceptio evidens in ordine ad objecta de latiùs palet, falsum esse possil, nisi ejusmodi
quibus judiciuni fertur , ilà ut illa evidenlia perceplio eadem manens in ordine ad obje-
diceretur major, quà pluresrei, de quàjudica- clum, cerlos quosdam ralione sui acquirat in-
tur, respectus attingerentur. Atqui boc poste- lensionis gradus, qui determinari non possunt?
riori sensu varii evidenlise gradus dislingui Ad hacc ligendi essent limites graduum evi-
nequeunt; quia scilicet nomine evidentiae in- dentiae, quos nisi excederet, ipsi posset subesse
telligitur perceplio tam lalè patens quàm judi- falsum; quos verô ubi excederet, cerius esset

Cium quod illà innititur. V. g., ideô judicium veriialis characler; qui limites cerlè non co-
illud : Bis duo dant quatuor , dicitur fultura gnoscunlur. Tandem, praescribendae essent
evidentià, quia percipitur quidquid illojudicio eliam regulae quibus de variis illis evidentiae

exprimitur; nenipè aflirmalur tanlùni respe- gradibus lulù judicari posset. Non désuni qui-
ctus aequaliiatis inter bis duo , et quatuor; ille dem regulae quibus certô cognosci queal ulrùni

verô aequalitalis respectus percipitur. Proindè- adsit evidentià , necne nempè expendatur
;

que ubi pauciores, quàm necesse sit ad judi- uirum praeniissae demonstrationum sint prima
candum , respectus percipiuntur, ubi latiùs principia, aul in eâ rcsolvanlur , et an juxtà
perceplione judicium extendilur ; ibi dici ne- syliogismorum régulas argumenta procédant ;

quit adesse evidenliam in gradu remisso, seu al verô cùm de variis probabililatum gradibus

reraissiores evidentiae gradus; sedtunc dicen- judicandi nulla , ut omnes nôrunt , sat firma

dum plané abesse evidenliani. régula haclenùs habeatur; quanlô minus assi-

Quôd si quis contenderel perceptionem , v. gnari poterit certa régula discernendi inter va-

g. convenientise in multis inter attributum et rios evidentiae gradus quorum diversitas (siqua
subjectum , ubi affîrmatur convenientia omni- sit) ilà insensibiliter aflicit mentera , ut pleris-

moda utriusque, posse appellari evidenliam in que philosopbis nulla videatur.

gradu remisso, is evidentise notionem ab omni- Fruslrà igiiur Baylius varios evidentiae gra-
bus receptam desererel , ac meram de nomine dus dislinxil, ut crimen in se collatum de Pyr-
agitaret quaestionem, quàm libenlissimè prse- rbonismo suis principes induclo , ac fide chri-
termilleremus, si in eâ tantùm Baylius ludere stianâ in Intusiasmum conversa declinaret.
voluisset. Porrô admittine polcst distinclio va- Ab aliis observari poterit tam saepè à Baylo
riorum evidentiae graduum priori sensu intelle- Pyrrbonismum inculcari , tam saepè christia-

cta, nempède intensioneipsiusmet percipiendi nam fidem coloribus caeco Intusiastarum im-
aciûs in se speclaii? mulli sine dubio banc pelui propriis, prœsertim in Diclionario re-
rejicerenl philosopbi. QuiiJquid sit , planum praesentari, ut ex suis principiis illa sequi procul

est Qrmilateni evidenliie remissions, si dctiir, dubio videril, nec nisi fucum faciendi causa ,

non posse labefactari, quin omnis evidenliaî cùm impielatis accusarelur, ad varia quaeprae-

ccrtiiudo penilùs evertatur. Nam tota eviden- clusimus diverticula confugisse dici possil. Utut
lise et judicii eà innixi cerlitudo, non ex in- est falendum superesl mysterium Incarnalio-
nis, elsi ralione attingi et positive demonslrari

Rép. au Prov. par. 4, cap. 24. Entret. de

(1) nequeat, evidenlibus tamen et insolubilibus ar-
Max. et de Them., part. 1, cb. 5, p. 15. gumentis, seu genuinis demonstrationibus non
 51 DE LNC.AUNAflOiNE 52
inipugnari; proindeque ejuspossibililalem de- pectari potest solutio clara , siquidem docent
inonstrari négative. theologi mysteria fidei esse suprà rationem
SoLvu.vriR OBJECTioNES. — Objectioiies sol- esse imporvia rationi, eorum nullam baberi
rendae ali:ç sunt générales quoe illas raliones ideam ; ergô, etc.
conïplectiinttir, quibns Baylius suadere cona- 1° Distinguendum est suppositum majoris ,

tus est, non Incarnationera niodô, sed et alla nempè objectiones in mysteria fidei posse peti
pleraqne (idel raysteria, evidentibus et insohi- ex principiis claris; si enim id inielligaïur, de
bilibus argunienti inipugnari ; aliœ à Socinia- oppositione verisimili quorumdam mysterio-
nis et aliis incredulis, née non aliquandô à rum cum adagiis quibusdam rationis, quae op-
Baylio in niysterium nostrura , speciatim diri- positio solius rationis ope , nulla demonslrari
guntur ; imô nonnuUae à scholae theologis nequeat ; vel de oppositione cura veritatibus
spontè excogilatîe sunt, et fidei illustrandoe pbysicis tantùm, id est, ut suprà exposuimus,
causa, adjeelàsolulione,proposilaî. Omnesverô cum veritatibus naturali rerum ordine innixis,
objecliones iilœ spéciales ad tria potissiraùm quœ proindè cxceptiones paliunlur supposi- ;

capita revocanlur. Cùni enim in Incarnaiione tum concedi débet. Sin autem supponalur op-
tria consideranda veniant, nempè verbum Di- positionem ejusmodi esse evidentem, et pers-
vinuni, nalura huniana, et unio utriusque , ex picuè cognitam cum veritatibus melapbysicis, id
triplici illà parte repugnare Incarnationem prorsùs negandum propter raliones adductas.
objicitur. Ab objectionibus generalibus inci- 2° Distinguendum quoque alterum majoris
piendura. membrura : solutio clara sit, id est , ostendat
Objicies 1° cum Baylio. Fieri possunt adver- objectionem non esse argumentum demonslra-
sùs mysteria lidei, v. g. Incarnationem Verbi tivum , concedo ; clara sit , id est , evidenter
divini, argumenta evidentia et insolubilia. Nam probetur objectionis falsilas, nego. Et simililer
rationon solvit argumenta quorum falsitatem distinguenda est rainor. Itaque, ut solutio ar-
non demonstrat;atqui falsitatem argumento- gumenti in dogma quoddam fidei propositi clara
runi quae in Incarnationem et in alla mysteria sit, satis estquôd, eà intellectà, clarè cogno-
proponunlur, ratio non demonstrat , omnibus scatur objectionem non esse demonstrativam
fatentibus ; ergô , etc. (Eclairciss. sur les Ma- sicut non semel dictum est non verô necesse ;

nich. ad catcem Diction, crit, Edit. 1734, pag. est ul illà solutione evidenter ejus falsitas de-
721 et 722.) monstrelur. Quod autem additur in probalio-
Negoantecedens. Aëprobationem dist. maj.: nem minoris, nempè juxtà tbeologos mysteria
ratio non solvit, etc., si agatur de rerum ve- fidei esse suprà rationem , impervia rationi
ritate aul possibilitate ex solo luniine naturali eorum proindè nullam baberi ideam intelligi ;

certô astruendà, concedo ; si de iis tantùm con- débet de ideâ, ut aiunt, adaequatà, quà scilicet
futandis, qui rei possibililatem demonstrationi- ità percipiatur res et modus quo se habet, ut ejus

bus metaphysicis evertere aggrediuntur, nego. aitribuiorum consensio evidenter innotescat;

Itaque cùm incredulus mysteriuni Incarnatio- non verô de ideâ quàcumque, de ideà aliqualî
nis adversùs rationem pugnare contendit, sco- et imperfectà, de ideà analogicâ, quà lerminis
pum non assequiiur si solas probabilitates et quibusdam generalibus et analogicis mysterium
verisimilitudines quascumque objiciat. Sufficit esbibealur , et ab alio quolibet distijiguatur,
ad solvenda ejus argumenta, si ostendatur ea etsi ejus ratio nec mente atiiugi, nexexplicari
non esse demonstrationes met aphysicas; atqui queat ; neque id diffiteretur Baylius.

ut ostendatur argument um non esse demon- Revcrà porro fatendum quasdam in myste-
straiivum , illius falsitatem demonstrari ne- ria proponi posse objecliones, quarum falsitas

cesse non est, uti suprà observatum fuit. Satis ope ejusmodi ideœ imperfeclae evidenter non
est quod dcprehendatur praemissarum alteram demonstretur ; sed , ut saepé monuimus illud ,

in se, aut in suis principiisnon esse plané evi- minime requiritur. At verô idea, quà modus et
dentem, vel quoddam in forma argumenti, vi- ratio mysterii pcrspicuè innotescant, sanè non
lium esse posse. est necessaria, ut objectionibus in illud vibratis

Obj. 2" cum codera, loco mox cit. et abbi. rationem dcmonstrationis déesse deprebenda-
l'bi objeclio ex principiis claris eruitur in my- tur. Enimverô qui Incarnationis possibililatem
sterium aliquod, solutio etiam clara sit necesse ratione impugnat, quid contendit ? Hoc unum,
est, aiioqui nuUa censetur ; atqui cùm de my- in ideà quam Labemus Incarnationis aliquid
bteriis agitur, puia de Incaruatiçne , nulla ex- contineri quod repugnet ; de hàc ideâ laulùm
33 . VERBI DIVliM. Si
eam duntaxat potesl argucre, nec uUus
agit, in non ideô seniiunt cvidentiam posse veritaii
unquàm eè absurditaiis devenire poliiit, ut esse adversam ergo pbilosopborum lestimonio
;

aliam metliodum sequcrelur. Quemadmodùm non probalur plané evidentia et insolubilia

igitur in ideani niyslerii imperfeclam, quam ex argumenta in utramque partem circa unum et

Jlde hausimus, dirigunlur onines incrcdulorum idem aliquando lieri. Neque illud evincitur
objecliones ; ità et ad oslcndendnm eas de- exemplis à Baylio allalis, Dinicultates enim
monstrativas non esse, non alla opus est cjus- quibus pbilosopborum ingénia circa divisibili-
inodi niyslerii ideâ, quàm illà iniperfectâ. El tatem conlinui, loci naluram, corporum motus,
verô quidquid ejiismodi objeclionibus contino- elc. , bine cl inde exercentur, quantœcumque
lur, ad principia objecta, et principioruni ap- sint, plerumque lamen oriuntur ex suppositio-
plicalionem revocalur. De principiis , utruui nibus vcrisimillimis qnidem, sed non demon-
scilicct cvidentia sint, inquiri potest absqiu; slralis, de rerum, ac prœserlim infiniti natun'i;

ullo ad niysterliim respoclu ; cùm verù piinoi- atque si reducanlur illa; in syllogisnios, quo-
pia illa, nonnisi idccc ,
quam de niyslerio ha- rum praimissBe et forma diligenter discutian-
bemus, ab incredulis applicari queant ; ergo, lur, non œgré agnosci poterit eas saepè neutrâ
ut deillàapplicatione judicium feratur, sullicit ex parle opposità, nunquàm ex ulràquc esse
hsec eadem idea, proindeque ad solvendas genuinas demonslrationes. Diflicultates ejus-
clarè objecliones, eo sensu quùd ostendaïui' modi sigillalim expendit Crousaz in opère ad-
eas denionstralivas non esse , non clariori in- versùs Baylium, Hagse an. 1733 edilo, cui li-

digennis myslerii ideà, (|uàin qiiœ ad illas ipsas lulus, Examen du Pyrrhonisme. De iis etiam
objecliones proponendas rcquirilur. consuli possunt alii insignes pbilosopbi ; nec
Objicies 5°. Nonne et in scienliis naluralibus enim operis institulum nos sinil de variis illis

aliquando circa eamdem thcsim occurrunt quaeslionibus in parliculari disserere.

utrinque raliones plané évidentes, v. g. , ubi Obj. 4" Reipsâ non aliud est dicere mysteria
agitur de divisibilitate conlinui ? ergo imme- nostra essse rationi impervia , et dicere notio-
ritô illud criniini verlilur, quôd dictuin sit in nes évidentes iis esse opposilas; istud posterius
mysteria fidei objecliones évidentes et insolu- rationem et causam prioris enunlial. lia ex-
biles fieri posse [Rép. au Prov. cap. 133, pag. pressis verbis Baylius, Rép. au Prov. part. 4,
771. Entret. de Max. et de Tliem. part. 1, c. 5, cap. 24 citatœ edit. pag. 1071, et alibi passim
p. 15 et seq. et alibi. ) occurrunt quoad substanliam similia. Pari-
Nego ant. Reipsà quidem in scienliis nalura- ler illa duo , (idem esse supra rationem
libus , ubi praisertim de aliquâ infmili ideA et fidem esse contra rationem nostram par-
rébus finitis applicandà agitur, quandoquc oc- licularem , seu conlra quœdam rationis evi-
currunt ex parlibus opposilis dillicnllales ma- dentia principia , videntur unum et fidem
xinia; ; sed illas diffîcullates esse utrinque ar- significare. Rép. au {Prov. part. 2 ,
pag. 883. )

gumenta plané evidentia et insolubilia gratis Deindè, qui modum et naluram mysteriorum
asserit Baylius, ncque id probat sive auciori- nos latere fatetur, ille objecliones, quibus ea
tate pliilosophorum, quos laudat, sive exemplis impeluntur, non posse raiione solvi cogitur
qua; aCTcrl. Non auclorilale pbilosopborum ;
agnoscere. {Er.lairciss. sur les Manich. ad cal-
nani dùm in varias, v. g. circa divisibilila- cem Dict. pag. 721 et 722, edit. 1734, jam
lem conlinui , sententias opposilas pbilosopbi cit., et aliis in locis passim. ) Denique, quam-
abeunt, sponte quidem falenlursinguli opiiiio- diu distincte non percipitur modus quo fides
nem suam gravissiniis esse difficultalibus obno- et ratio inler se consentiunt, tamdiu dicendum
xiam, atque ejusmodi objectionum falsitatem est unam in alteram pugnare. lia quoad sub-
solulionc direcla oslendcre sa;pè non susci- stanliam sœpé, Vide Rép. au Prov. part. 2,
(

piunt ; sed conanlur profectô eas sulficienter cap. 133, pag. 770. ) Alqui evidens est, et ab
solvere, nec ullus inler eos dixerit sentenliam omnibus quarumlibet communionum theologis
quam propugnat, evidenlibus objeclionibus, concessum, mysteria religionis esse impervia
seu genuinis demonslralionibus impugnari. rationi, esse supra rationem, eorum modum
Scilicct bîc accidit quod sœpè in quaîstionibus ac naluram nos latere, atque quomodô lidos et
intricatissimis , in qnibus non neganl dog- ratio inler se consenliant, ignorari ; ergo, etc.
nialici aliquando pbilosopbuni posse, re non Nego omnes partes majoris proposilionis,
salis expensà , sine legitimo fundamento judi- cujus singula principia pbilosoplio adeù indi-
care sibi adessc cvidentiam , cùm abesl ; sed ï gna sunt , et in régulas logices ila peccant, ut
m DE INCARNATIONE S6

ea fuisse à Baylio ssepiùs obtrusa vix concipi denlius lam saepè à nobis inculcatâ distinctionc

possil. inler vilium praetensaî in fidem demonstratio-

1** Igllur falsum est haec duo idem significa- dis ostendendum, et modum mysteria cum ra-

re, mysteria esse impervia ratioiii, et noiiones lione conciliandi diserte explicandum ?

évidentes iis esse reipsâ oppositas. Primuiu Objicies 5°. Omnium Chrislianorura, exce-

dénotai à nobis non satis cognosci ralionem plis Socinianis ac regidioribus Ralionalislis,

fornialeni ac mo'liim mysterii, v. g. Incarna- doclrina bœc est , sensum obvium ac natura-
tion is , ut ejus possibilitas ralione delegatur, lem texlùs Scriplurae sacrse nunquàm rejicien-
et ejusdem convenientia cum eflalis quibus- dum ,
quanlumiibet videalur rationi minus
dam evidenlibus clarè percipialur, Allerum consenlancus ; ergo opinanlur fidei dogmata
verô significat menie percipi repugnanliani el argunieniis evidenlibus et insolubilibus posse

opposilionem mysterii Incarnalionis cum effa- esse contraria.

lis ejusmodi ; quse duo maxime différant. Aliud Nego consequenliani. Nam simul docent Ca-
est enim non percipi convenienliani inter duo, tholici theologi, et impium esse in sensum
aliud est inler illa percipi repugnanliani. Qui Scriplurae naturalem ralionum momenla oppo-
convenienliam non percipil, non ideô repu- nere, quia, stalim atque loquitur ens supre-

gnanliam videt ; datur enim médium, nempè mum, eo ipso in obsequium fidei captivandus
quôd neutrum percipialur ulrumque soiâ ra- , inlelleclus; et tamen nullà demonstratione
tione duce ignorelur. Mirum sanè quôd Baylius verà et genuinâ Socinianos ostendere mysteria
adeo dislincta confundcre loiies studuerit. 2" fidei uUam involvere conlradiclionem ;
quia 11-

Pariier loto cœlo distant hsec duo in mente cet, quai Deus révélai, aliiludine suâ ralionis

iheologorum, mysterium ûdei esse supra ralio- perspicaciam ac omnem verisimililudinem, at-

nem, el illud esse contra ralionis qusedam que ordinemconsuelum, superare possint, non
evidentia principia ;
quia aliud est mente per- tamen cvenil, nec evenire polest, ul quse Deus
cipi mysterium aliquod axiomatibus evidenli- loquitur evidenlia reipsâ adversentur.

bus esse opposilum , ac proinde conlradictio- Haclcnùs de prœcipuis rationibus generali-

nem involvere ; aliud vcrô ejus possibilitaieni, bus, quibus passim Baylius luelur sibi injuste

seu altribulorum iilius convenienliam, et cum vitio tribni, quôd dixerit in bonilalem et san-

ralione consensioncm non percipere ,

quia clilalem Dei , in Triniialem, Incarnalionera,

ejus modum et ralionem inlegram Deus nobis etc. , fieri posse evidentia et insolubilia argu-

revelare noluit. 5° Luditur in sequivoco, dùm menta. Exempla addit ejusmodi diffîcultatum
dicitur, modi et ralionis formalis mysleriorum plurima ,
proeserlim in bonilalem el sanctila-

noliliam requiri ad solvendas objecliones, qui- tem Dei, sed illae dilDcullates aliis in iraclali-

bus impelunlur. Ssepiùs jam diclum est obje- bus refellunlur ;

quas circa Incarnaiionem
cliones solvi posse duplici modo, nempe vel proponil modo referemus et soSvemus.
ita ut falsœ demonsirentur, vel iià ut taniùm Objecliones ex parte Yerbi divini. — Objicies
oslendantur non esse demonslralivae. Priori 1**. Evidens est Verbum divinum esse immu-
modo falentur theologi objecliones, quibus im- labile ; alqui non minus manifestum est ipsum
pelilur, V. g. Incarnalio, non posse solvi, quia incarnari non posse quin mutetur ; evidens est

ejus modus et ratio clarè non cognoscuntur ;

enim Verbum divinum absque suî mutatione
sed de allero modo earum solvendarum bîc non posse ex non homine fieri hominem at- ;

agilur ; ad eum verô non requiri noliliam cla- qui in eo stat Incarnalio Verbi, quôd ipsum ex

ram modi ac ralionis mysteriormm omnes ,

non homine fiât homo erfo elc. ;

theologi doccnt, moxque à nobis probalum Nego minorem. Ad probationem distinguo

est. 4" Eadeni semper, elsi diversissima, con- majorem evidens ; est Verbum divinum, etc., si

funduntur, dùm ignoranlia modi, quo fides el dicalur fieri homo perquamdam conversioneni,
ratio conciliari possunt, idem sonarc supponi- confusioncm, rcceplionem, acqaisitionem, aut
tur ac perceptio pugnae et opposilionis inler amissionem , concedo majorem ; si dicatur

utramque ;
quasi verô ubi è duobus conlradi- homo per simplicem lerminationem seu
fieri

cloriis ignoratur unum. ideô allerum perci- assumplionem nalurœ humanœ in unilatem
perelur , nec posset simul ulrumque non per- personîe, nego majorem. Simililer dislinclà

cipi. Etenim quo jure dici potesl fideni el minore, nego consequenliam. — Verbum fie-

ralionem in se invicem pugnare, si ratio nibil ret homo per conversioncm , si ejus nalura et

demonslret ,
quod fidei adversetur? Quid evi- personaliias in humanitatem converterentur.
37 VERBI DIVINI. Il

aut si in ipsum converleretur liunianitas. Fie- Quomodô igitur juxta fidera |Verbura homo
ret homo per confusionein si nalura divina ,
faclum est? assumendo ac sibi copulando na-

Verbi et nalura humana diccrentur confundi, turam humanam in personae unitalem. Sublato
et cssentiarum ac pr()[>riclatuin non rémanente illo nexu ex anima et corpore Chrisii coar
,

dislinctione, pennisceri. Fierot lionio per re- lesceret persona humana; illoslante, eadem
ceptionem, si reciperet in se Inimanilateni Christi humaniias à Verbo divino perinde dis-
manens diversa, ad ipsum lamen tam
lanquani in subjccto, ita ut natura humana tincla et

concipcrelur niodus aut forma Verbi divini. arctae unionis relalionem dicit, ut bumauA per-

Denique fierel liomo per acquisiiioncm aut sonalitale careat ; eôque sublimiiaiis exiolli-

amissionem, si in Incamatione quamdam per- lur, ut in ralione personae ipsà Verbi divini in-

l'eciionem aut acquireret aut amitleret. Fa- finità personalilate compleatur ac terminetur.

lendum est Verbum illapsà suà immutabilitate Unionis igilur illius exlrema seu termini sunl
non posse dici lilsce modis Incarnatum. Sed nalura humana et persona Verbi, atque ejus-

V, fides cbrisliana de Inearnatione ab omnibus dem essenlia in eo posita est, quôd illa duo,
hisce pravis sensibus valdè aliéna est. 2" Ratio Verbum et humanitas salvis suis proprietali- ,

non demonstrat doctrinam fidei sibi conlradi- bus ita copulentur, ut Christus verè et propriè

cere, dùm exclusis ejusmodi sensibus, dogma dicendus sil una persona Verbi divini conslans

Incarnationis relinet proindeque non denion- nalura divina et natura humana, ac in eo

;

siratur illud dogma immutabililati Verbi repu- verœ sint illse propositiones : Deus est homo,
gnare. et homo est Deus. Ergo omnes perversos sen-
1° Quidem perverses illos sensus expresse sus quibus Verbo divino , dùm incarnatum
respuit fides, et ab iis est aliéna. Etiimverô in est, vel minima mutatio tribueretur, fides

Incarnalione, juxta fidem, nulla fit nalurarum respuit.

2" Ratio non demonstrat doctrinam de
conversio, nulla absorptio, nulla permixtio et fidei

confusio, atque myslerii illius nalura ita es- incarnalione, rejectis pravis iis sensibus, con-

senlialiter postulat ut in Christo nalura divina tradiclionem involvere ; ut ex hàc inductione

et natura humana, et quidquid ad uiramque

et analysi perspicere est. Enimverô non de-
pertinel, distincla realiter ac diversa maneant, monstrabitur unionem personalen» duplicis

utearum confusio, aut in se invicem conversio nalurae, stante ulriusque dislinctione, et sine

illius notionem fimdilus destruerent. « Unus unius in alleram conversione esse impossibi-

I (Christus), ait auclor Symboli Athanasiani, j

lem. Siquidem anima et corpus in homine ita

€ non conversione divinilalis in carnem uniuntur , ut unam constituant personam,

€ non confusione substantise. * Et sanctus tametsi realiler dislinguuntur, nec in se invi-

Léo, epistoiâ 2i, aliàs 10, cap. 3 : : Salvà cem converlunlur.

« proprietate ulriusque nalurae et in unam Neque demonslrabiUir Incarnalionem eo sal-

I coeunte personani suscepla est à majestate tem sensu repugnare, quôd ex ulrâque nalura
I humilitas, à virlule infirmitas, ab selernilate una qusedam communis coalescere deberet,
« mortalilas. »
queniadniodum ex anima corpore unilis una el

Parilcr juxla fidem Verbum divinum non lit coalescil nalura humana
immensinn uamque ;

.subjectum humanilatis natura cnim humana

;
inler illa discrimen. Corpus et anima sunl en-

nnita Verbo non dosinit essesubslanlia, ueque tia finita et nalurse incomplets, ut aiunl Phi-

incompleta fit ralione naturne. « Perfeclus losopbi, quse ad unionem ejusmodi ex se habi-

« Deus, perfeclus bonio (Chrislus), ail sym- ludincm dicunt, quippe, nisi unianlur, faoul-
€ bolum mox laudalum , ex auimà rationali et talum sibi naturalium exercilio et funclionibus
I humana carne subsistens. » Uno verbo na- privantur ; hinc sese
ubi copulaniur mutuô , ,

tura humana hàc unione essenlialiler non mu- tum nalura divina quae in-
perficiunt. Al vcrô

taïur non fit modus ncc forma proindeque

, ,
finila est lum nalura humana ChrisJi sunt
, ,

non recipilur in Verbo ut in subjecto. nalurœ complelœ habenlque independenler ,

Denique docet fides nullam à Verbo divino, ab unione quidquid sibi naturaliter competit,

dùm homo faclum est ,

perfeclionem acquisi- nullum proinde ad illam dicunt naturalem rc-
tam , nullam amissam. Christus ex symbolo speclum, solaque humaniias illà unione muta-
jam non semel laudalo, i perfeclus Deus, per- tur, ac perficilur, nullalenùs diviniias. Posito

« feclus homo sequalis Patrl secundùra di- ilaque Incarnationis myslerio Christus dicen-

( vinitalem. ) dus est duplici natura constare , divinA et hn*

39 DE INCARNATIONE tO
manâ, non vorô unicâ ex duabus illis coa- lius inlrinseci rcceptionem aiit privalionem
lescente ; nec ulla contradiclio , elc. Non secum in Verbo importare.
demonslrabitur quoquc Incarnationem non Ut verô pleniùs inlelligatur quàm longé à
posse adniilti, nisi nalura huiuana concipiatur demonstrandà Incarnationis Verbi cum ejus-

ut modilicatio aut forma in Verbo recepta , ac dem immutabilitate repugnantiâ distent incre-
proiiide nisi Verbum mutetur. Scilicet alius duli, non abs re erit de variis Iheologorum
pst conceptus unionis et ncxùs , alius est suppositionibus circa bypostaticam unionem
conceptus receplionis niodi aut forniœ in quidquam referre. Illorum systemata ad duo
subjoolo. Uniuntur quidem raodificaliones et generatim revocari possunt. Prioris summa
formai subjectis suis, scd nemo dixerit non bœc est. Supponunt 1° illius defensores nul-

dari alias unionuni species. Non demonstrabi- lam fieri posse unionem inter duo exlrema
tur tandem posilà Incarnatione Verbi , auctas priùs non unita, nisi vel
utrumque vel saltem
vel imminutas concipi ejus perfectiones. Quip- eorum unum aclu mutetur, alioqui extrema
pe illà unione non supponitur quidquam Verbo semper manerent ad unionem indifferentia.
dolralii vel quidquam in eo lanquam in sub-
,
Supponunt 2°, ad ejusmodi unionem essentia-
jecto recipi. liter non requiri ut duo extrema mutentur ;

Itaque fateamur quod res est, naturam unio- quia nempe si unum ex ils jam sit ad unio-

nis hypostaticae reverà clarè non cognosci- nem accommodalum sufliceret alterum ad ,

mus ; nec mirum , cùm de altissimo myslerio eam mulari et accommodari. Cùm aulem ver-
agatur quod fidei credendum non ralioni
,
, bum sit persona iniinita , supponunt 5°, ipsi

explicandum à Deo proponitur. Nonne et ple- inessc vim perfectissimani terminandi ac com-
rique ipsius naturae effectus oculis subjccii plendi in ratione personae naturam rationalem

explicari nequeunt, inprimis verô unio animae à se distinctam, ac proinde ejus personam non
et corporis, quse, ut observât sanctus Augusti- indigere ut accommodetur hypostatici unioni.
nus, epist. 157, aliàs 5, ad Volusianum, nisi Tandem ex bis concludunt ad unionem bypo-
ratione et experimento innotesceret , impossi- staticam constiluendamsatis esse,quôd speciali
bilis videretur ? At verô si concedeudum sit quodam modo mutetur et unioni cum Verbo
Incarnationis modum naturam explicari et accommodetur bunianilas alque id unum :

non posse detur etiam minime demonstrari

; proinde ad banc unionem esse supponendum,
Verbum illaisà suâ inmutabililale non potuisse nempe in bumanitate Chrisli quamdam à Deo
in personœ unitatem sibi humanitatem con- esse productam perfectionem seu formam su-
jungere, seu, quod eôdem incidit, fieri unum pernaturalis ordinis, quû posilà baec humanitas

ex extremis unionis inter ipsum et humanam sit sub speciali regimine ac directione Verbi,
naturam ,
quam assumpsit , sccundùm lidem seu cujus ea sit natura , ut dicat relationem

admittendse. unionis naturae bumanae ad personam Verbi.

T. Verbum absque ullà suî muta-
Instabis Porrô in quo consistât illa perfectio cujus hu-

tione non potuit naturam bumanam sibi in manitas Cbrisli sit subjectum , et quâ uniatur
unitatem personœ copulare. Nam ejusmodi Verbo, fatentur esse ignotum, nec nisi gene-
unio Verbi cum bumanitate nec necessaria ralibus termlnis posse exponi ; sed illam perfec-

nec aeterna supponitur cœpisset ergo Verbum ; tionem nihilominùs admittendam contendunt,
aliquando uniri humanilati, ac proinde muta- quia impossibilis non evincitur et ad niyste- ,

tum esset. rium aliàs certô probatum requiritur , nec ma-

Nego subsumptum, et consequentiam proba- gis non latet quàm unio animœ et corporis et

tionis ;
quia secundùra fldem illà unione nibil alla multa lumine naturali et experimentis,
additur Verbo divino , quod in ipso recipiatur quoad existentiam , cognita , quorum natura à

tanquàm in subjeclo , nihil ipsi detrahitur ; philosophis perspicuèelspecialibus ideis expli-

ejus natura ,
perfectiones et personalitas ese- carinon potesl.Ex ideà tamen mysterii colligere
dem manent in se. Quemadmodùm igitur estmaximara banc perfectionem seu formam
Deus, cùm ex non créante factus est creans, non semper extitisse alioqui semper extitisset
;

non ideô ipse mutatus est ;

quia tune nibil in niysterium incarnationis ; banc non esse sub-
ipso inlrlnsecè reccplum, nibil ipsi ablatum ; sUinliam qu;ie uniri indigeat, sed essemodilica-

ila Verbum cùm uniri cœpil liumaiiilali Cliiisli, lioiicm in nalurà lunnan:;Clirisli tanquàm in sub-
ideô rautatum dici nequit, quia lixc unio, etsi jeclo inhiBsionis receptam ;
ejusenlilatem esse

.jwciissinia , nullatenùs demonstrari polesl ul- finitam, cùm ejus subjectum fmilum sit ; baoç
41 VEUBI DIVINI.
42
perfeclionem non esse necessariam humaniia- Aliorum ibcologorumjam porrô systema ex-
lis proprietatem ; alioqui unio IiypostaTica gia- poncndum est; fatcntur ii non sine insignibus
tia non esset, et quilibet Iionio necessariù eà ac maxime perfeciivis naturicassumptaj muta-
frueretiir ; deniqiie lotam ojus naluram in eo tionibus peractam fuisse Incarnalionem, sed

esse posilani, qiiùd ox illà acliialis relalio unio- ejusmodi nuilaiionesct perfectiones contendi-nt
nis natinae liuiuanai, sui incsl, ad Ycrbum nc- esse solununodù illius myslerii n|)i)cndices,
cessariô exuigat , ac proindè illà perfoclione nullam verù esse formalitei' hoc ipsum myste-
habitiidincm ad Verbi pcrsonani et ad riuni. Formam igiiur seu perfeclionem
, quam
dici ,

nalurain humanam, quae sunt illius lelationis modo docuinms ab aliis admitli, ut inutilem
terniini, scu exlrema. llaquc juxla hanc scu- respuiint, aiunt((ue Verbum immédiate per
tenliam cùiu Vorbum incarnaluin est, uulla iii seipsum indepcndeiUer ab ejusmodi forma hu-
60 fada est conversio, nulia niulalio, mdla manilatem in suppositi unilatem assumpsisse.
ejus nalurai permixtio, nibil aniisit Verbuiu Quod ut explicent, observantDoum absque ullà

divinum , nullam formani in se tanquàni in suî mutalione poluisse aliud decernere quàm
subjecto inbaîsionis recepil. Id tantùni novi quod decreverit, aiiud operari ad extra quàm
accidil, nenipe Verbuui tcraiinavit naturani quod operalur, proindeque aclui Dei simpjicis-
humanam qiiani anleà non lerminabal ; seu, simo banc inesse proprieialem, ut immulafà
ubi creata est natura humana Christi , simul suâ enlitate, bunc eirectum prji alio ad extra
in eà prodncia est perrecll) qusedam specialis, respiciat eiuii(|ue sic inférai. Ilaud absimilem
ex qiiâ relatio unionis ejus cuni naiurà di- Verbi personalitati proprietatem Iribuunl, in
vinâ in unilalem pcrsonai VeiDi divini cxiir- ordine ad ullimôterminandam et complendam,
gere debuil ; sic Verbi persona facla est ununi seu in unitalem suppositi assumendam banc vel
ex extremis illius nnionis ;
quod quidem na- iliam naluram rationaiem. Itaque, inquiunt,
turam humanam Christi maxime perfecit, ubiprimùm creata est natura bumana Cbristi,
uUam verô perfectioncm Verbo addere vel de- eo ipso juxla aeternum sanctissimae Trinitatis
trabere non denionstralur. dccretum, Verbi divini personalilas eadem et
In mente igitur d( l'ensorum illius systematis nequaquàm iiiulala maliens, vi mox dickB pro-

in bunc modumargumentari possumus ut dc- : prielatis ad banc luimaiiiiatem unionis relalio-

monslrenl advcrsarii Verbum divinum absque nem dixit, il.am sui juris specialiter fecit,
uno
ullà suî mutalione non potuisse incarnari, de- verbo banc unilatem personœ copulavit.
sibi in

berent evincerc , vel repugnare banc forniam L'bi pianuni est nec pen'lci, nec immulari Ver-
seu perfeclionem, quam non satis concipimus, bum, qnemadmodùm non imniutatur Deus,
cujus esscnlia ea sit ut dicat relalionem unio- cùm virtuie acîùs divini quoad enlilatem ne-
nis naturae humanae ad Verbum; vel ejusmodi cessarii, hic niundus prœ alio in temporc con-
formam tam in Verbo quàm in naturà bumanâ dilur. Jam verù qnisqiMs iiiud systema plané
tanquàm in subjecto inhyesiunis esse recipien- inlelîigei, non faciiè coneeJet denionslraium.
dam ; vel Verbum absijue verâ sul mutalione iripaiilalem, cui totum iniiitiiur, inier opera-
non posse esse unum ex extremis relationis ex tionesdivinas ad extra, et Verbi Incarnationem,
ejusmodi porfeclionc sou forma exurgentis : esse quoad id in quo inslituilur comparalio,
alqui nuUum borum cvidenter évincent. Non cvidenicr nullam. Ac proinde quantacumque
primuni quia ncc capacilas iialurœbumanœ ad sit diliicullas in conciliando boc myslerio cum
perfectiones recipiendas, nec formée, de quâ immutabilitate Verbi vix major videtur
,
quàm
agitur, natura satis innotescunt, ut de hujus in conciliandà Dei libertate et opcralionibus-
repugnantià aut possibiliiate, solâ evideutià ad exlrà cuni immutabililale divinà; quarum
duceccrlù judicetur.Nonsccundum, si quidem perfectionum concordia, eisi dilliculter explj-
evidenter non probatur opus esse ut Verbum celur, naturali tanien lumine omninô eviiici-
divinum iinioni ejusmodi accommodelur , aut tur, nec sanè ullà genuinà demonslralione im-
posse bumanitatem illà forma inslructam ad pugnatur.
unionem banc se liabereindiflerentcr. Non ler- En ergo duoe theologorum supposilionea,
lium : quis enim dixerit rationem extremi ali- dcmonslrativis argumentis procul dnbio non
cujus Movyc relationis formalem esse mutaiio- impelilaî, juxla quas mysterium Incarnationis
nemï pDsilo igitur islo sy&temalo, quod falsuiii in Verbo nullam mutalionem secum imporlat,
nunquàm dcmonslrabiiur, Verbum absque ullà Qujc lamen supposiiiones, quamvis socundùm
SUÎ mutalione incarnari poiuil, varies seasus quibus exponi possunt, demons'.
TH. IX.
 DE INCAfiNATIONE U
iiaieuiar laisse non eo ipso vicissent tncreduli : inhœsionis, enlitate linita sit necesseest; noo
iiani praeiereà ab iis demonstrandum forot probatur aulem infinita eoquùddicat rationem
non poluisse aliis adhuc raodis, salvà Verbi unionisnaturaîhumanaîcui infidel, ad Verbum
iniinulabilitate, mysleriuin Incarnationis pe- divinum. Num inlinitumestquidquid adinfini-
ragi. lum relalionem dicit?

Instabis 2°. Evidenter répugnât forma illa Instabis 4". Illa forma esset partira spiritalis,

seu perfectio juxta priussystema in bumanilate parlim corporea , cùm bumanilas corpore et
Clirisli exislens, illamque rderens ad perso- mente coustiluatur ; atqui id répugnât; er-
nani Verbi, quà sustenlelur, et ulliniô in ra- go, etc. Nego niaj. Siipponi enim polest, et
tione personae coniplealur. Nam nulla habctiir .
ad fidem sulficit, ejusmodi perfectiouem seu
idea illius formae, quid illa sit nuliatenùs con- formam, quà tota bumanitas refcrlur ad Verbi
cipi potest ; ergo, elc. Divini byposlasim, in solà anima Christi, ut in

Nego anlecedens. Adprobalionem distinguo: subjecto inbsesionis, esse receptam, ac proinde

aulla habelur iJeaspccialis et adœquala, con- esse merè spiritalem. Nibil amplius ceriè fides

cedo; gcneralis et imperfecta, nego. Idea spe- requirit, atque eô referri potest quod à SS.

cialis et adjequata ipsam rei naturam repré- Palribus dictum, naturam Christi bumanam
sentât; genus ejiis proximuin ac propriam medianle ejus mente fuisse unitam Verbo

differenliain exliibet ; ex ejusmodi ideà judicari divino. Sed de hoc argumento ex professo
potest de possibililate, effeclibus et proprielati- inferiùs.

bns rei ; sic se habet, v. g., idea irianguli. Idea Instabis 5*. Illa perfectio lam in Verbo quàm
generalis et imperCecla ea est quse tantùm sub in nalurâ bumanà Christi recipi deberet, si qui-

comniunibus et geneiieis rationibus rem exhi- dem est unio; atqui unio in utroque extrcmo

bel, cni effectus et proprietates aliiinde cognita recipitur. Nego anlecedens; nam si qua da-
iribuunlur. Sic, v. g.,Neutonianiatlractionem retnr ratio propter quam ejusmodi forma in

suam concipiunt ; corpus unum ad aliud acce- Verbo tanquàm in subjecto inhsesionis reci-

dif,eneHectusipsà experienlià cognitus; banc pienda esset, vol quia deberet Verbum rcddi

approxinialionem iribuunt altractioni , idesl, idoneum illi unioni, vel quia, nisi reciperelur

vi cuidam corporum quà fiat ut unum accédât unionem actua-

in Verbo, utriusque termini ad

ad aliiid ; en idea generalis et imperfecta, en lem indifferentia non lolleretnr; atqui ncutra
raîionesgeneric?e et communes, quibus, ut ipse ejusmodi ratio valida demonstratur. Nou prior,

monuil eximius hujusce syslematis auctor, ipsa nam persona Verbi, utpote porfectissima, sup-

attractionis nalura diserte non explicalur. Sic poni débet non iudigere ut unioni sibi possibili

Leibniliani vim monadum suarum definiunt : idonea reddatur, ipsi inest vis lerminandi et

sic Cartesiani coguntur concipere causani

gra- complendi infinita. Nec altéra: nam esto ,

vitalis, quam bactenùs latere novis in dies ex- Verbum sit indift'erens ut uniatur uni natura?.

perimentisdemonstralur ;sic innumera, omnes quàm alleri; pariter nalura hu-

ralionalipotiùs

cujuslibetnominis pbilosophi quorum melho- ,

mana quoevisex sequtsntumlibet indeterminata
dusineosanèviiuperari nequit. Ergo, ubi quid- sit ad unionem byp;)Slalicam sibi nullo modo

quam in humanitaleChristi productum adniit- natiiralem ; ut illa iudifrerenlia tollatur, suffi-

titursubratione genericà perfoclionisetforniai, cit in naturàquàdam individuali, puta in buma-

cai tribuilur proprielas ad mysterium propter nilate Christi, quiddam spéciale produci, quo
Dei revelationeni creditum necessaria, id viiio liât ut Verbum hanc naturam prae aliis terniinet

verti nequit; nec ejusmodi forma seu modifica- acdirigal, alque illa babeal ad Verbi personam,

lio, ut repugnans et impossibilisideô rejicienda unionis de quâ agitur, relalionem ; ergc non

est, quôd specialis ejus et adœquata idea non demonstratur lam in Verbo quàm in nalurâ
detur, quœ possit propriè dicta deîinilione ex- bumanà Christi hanc formam csserecipiendam.
plicari. Ad probationem, distinguo min. unio débet
Instabis 3°. Illa modificatio seu perfectio lui- recipi in utroque extremo, id est, utrumque
manitalis Cbrlsti esset siraul finita et infinita : lerminum respicere, ad utrumque dicere rela-

essel fniila, cùm ex bypotbesi inhaîrerelnaturai lionem, concedo; id est, perfectio illa sou for-

humanœ Cbrisii; esset inliiiita, cùui respicerel malilas ex quà exurgit relaiio unionis bumani-
Verbum divinum ; ergo, etc. latis Christi, débet recipi in utroque termino,

Nego anlecedens. Cùm illa modiiicatio seu ut in subjecto mhoesionis, nego propter ra-
forma inbsereat liumanitali Christi ni subjecto tiones mox allatas, id demonstrari.
 45 VERBl DIVINI, iS
Instabis 6". Atqui relaliones saltem siint turae muiationes supponanlur esse unionis
niodi qui recipiunlur in exlrcmis, ergo,etc. byposlalicae appendices ; ergo, etc.
Nego antecedens. Relalionrs respiciunt ex- Nego antecedens. Ad probationem , nego
trema, non in illis recipiunlur, ul in snbjeclo mitiorem primisyllogismi cl distinguo majorem
iniiaesionis, nec enini ullani liabcnl enlilalem secundi ; ibi est relalio aclualissine fundamcnlo
disiinclani à fundamento ei extremis sed quid-
;
aliquo acluali, ubi relatio ponitur antecedenler

quid de earuni naturâ statuatur, planuin esl ad mulalionem utriusque exlremi, in iiypo-

rem non necessariô mulari, ul>i sil terminus tbesi quôd un uni ex illis absque ullâ sui mu-
novai relalionis. Anne, v. g., Deus miitaïur latione non possit unam pne alià relalionem
cùm existant novae creaturae? An mutalur pa- fundare, concedo; si possit, nego. Ilaque inle-

ries albus, cùm incipit novam babere simililu- grum, ut diclum est, systemalis illius funda-
dinis relalionem cum allero pariele albo qui nientum in eo posiium esl, quôd Verbi per-
conslruilur? sonalilati, in ordine ad ultiniô complondam
Inslabis?". Unio animœ et corporis, seu for- in ratione personœ naluram ralionalen] , sup-
ma quà uniiuilur, recipitur lum in anima lum ponalur inesse proprielas similis perfectioni
in corpore ; ergo à pari in mysterio Incarnatio- ilii sumniae, quà aclus Dei simplicissinms, non
nis, etc. Transeat antecedens. Nego conse- niutalus quoad eiititalem manens, un uni pne
quentiam. Disparitas est quôd in homine alio decernere, unum pra; alio opus ad extra
natura spiritalis et nalura corporea sinl in- respicorc cl producere valei. Qucmadmodùm
completai, ad se invicem naturaliter ordinem aclus voluntatisdivinaesummè perl'cclus, quoad

dicant, et constituant simul junct» naluram enlilalem immutabilis, boc poiiùs quàm illud

totalem ratione perfectionum, ita nt persoiiali- decernil et operatur ad extra, ac proindc ad

tas sit ulrique communis. At verô in mysterio unum potiùs quàm ad aliud relalionem actualem

Incarnalionis , ipsamet natura bumana est dicit, antecedenler lum ad omnem sui mula-
complota in ratione naturce, Verbum utpote lionem, nequit enim in se mulari, tum ad om-
inlinitum tolalitatem perfectionis etiam posl nem termini seu operis mulalionem, cùm non
unionem babere non desinit , atque tota per- nisi vi illius specialisrelatiouisel respeclùs illud

sonablas Cbrisli est ipsamet personalitas Veri)i opus existere concipiatur; ita el Verbum di-
divini, seu illa ipsa est forma inhœrens Verbo, vinura absque uilà sui niutatione, personaliier
quà, in ratione personse ab oelernoconstltuilur. potesl banc potiùs quàm illam rationalem na-
Dictum est, transeat antecedens; quia natura luram complere et terminare. Variis quidem
unionis animae et corporis nimiùm forte lalet, modis à pbilosopbis et Iheologis expiicalur
quàm ut iliud certô aflîrmari valeat. immulabilitas illa volunlatis divinœ; verùm quo-
Instabis 8°. Saltem plané répugnât illud sy- cumque sensu exponatur, eodem plané inielll-
stema proposiium, juxta quod natura bumana gilurVerbum divinum posse sine mulalione
antecedenler ad omnem sui mulalionem , nec incarnari. Hinc ejusdem sjilogismi minorem
quidquam babens spéciale quo dislingualnr à propositionem negaronl forte complures. Sed
cueteris naturis bumanis, et quod rclationeni de variis Dei inminlabililatis cum ejus libcrtale
unionis fundare possit, dicltur lamen eatenùs conciliandœ modis bîc non estdisserendi locus.
uniri bypostalicè Verbo, quatenùs Verbi per- ObjiciesS". Verbum in Incarnatione fil sub-
sonalitiis eadem manens eam prœ ca^teris re- stantialiter bomo, (il inlrinsecé bonio, deno-
spicit, rogitque, et sui juris specialiter facit. niinaUir inlrinsecé bomo; sed Verbum non
Nam dari non potesl relalio actualis sine fun- potesl fieri subslantialiler, et inlrinsecé bomo,
damento acluali ; atqui daretur posilo illo sy- nec denominari bomo inlrinsecé, quin mule-
slemate; si quidem Verbum et natura bumana lur : ergo, etc. Distinguo singulas niajoris pro-
anlecedenterad omnem utriusque nuitationem posilionis partes : 1", fit subslantialiler bomo,
unirentur. Ibi enira est relatio actualis sine id est, unio in quà mysterium Incarnalionis
fundamento actuali , ubi relatio pduitur ante- consistit , non est niclapborica , exlerna , aut
cedenler ad omnera utriusque extremi mula- moralis tanlùm, sed est vera el realissubslan-
lionem ; aiqui, etc.; antecedenler quidem ad tiam seu naluram divinam inter et naluram
niutationem Verbi, cùm non mutalum sup;30- buraanau), inter subsistenliam, seu' personana
nalur, et sil esscnlialiter immutabile antece- ; Verbi et humanitalem Cbrisli, concedo; fit

denler etiam ad mulalionem naiurse bunianae subslantialiler bomo, idest, mutalur in bomi-
Christi» cùm in illo syslemate omnes illius na- ncm, aul recipit bumanilalem in se ut in &\xih
47 I)K INCARiN ATIONE 4S

jecto, nego. Hvposlaticam unionem saiicli Pa- pati nequeat , ut in exemplo fdlato aquœ in vi-

tres naluraleiu et substantialem appellavère, nuni conversae; verûm sœpè agilur eliam de

ut dicelur infenùs, eo sensu lanlùm qiiùd sil Hovo statu, qui indui possit, nullaionùs inmiu-

vera et realis, quôd sil inler naluras, iiUersub- lalà rei nalura et statu ejus prceeedenti; ut si,

siantias, quôd sit naturœ humanae ad suhsislen- V, g., rex dicatur factus alicujus praedii, quod
liaiu, seu personam Verbl; quôd non sit mela- acquisivit, dominus et possessor. Quando aulem
phorica, et moralis dunlaxat. Vide Peiaviuni, vox duplici sensu accipi polest, nonne ex sub-
ï\h. 4.Theolog. dog. de Inc. cap. 4; atqui ejus- jectà materiâ, et ex inlcntione coguilà loquon-

modi sensu nliam in Verbo argui mutaiionem, lium ad unum prœ alio reslriugenda est? Ergo
jam saepè diximus non denionslrari ; ergo, etc. cùm naturae divinœ immulabiiiias ex Scripturis
2° Verbuni lit intrinsecè , denoniinalur in- et ex ratione nolissimasil, elab omiiibusCliri-

irinsecè honio, propter bunianilatem sii)i per- stianis, uldograa fidei inconcussum Verbi Incar-
sonaliler unitam , concedo; propter eamdem nalione nullatenùs labefactatum,'admiilnlur ;

in se ulin subjecto acceplam, nego. Verbum

nemo non intelligit voces, Yerbi iiicaniati, Verbi

neque fit, neque denoniinalur homo eo sensu, Iwiniiiis facti, qiiibus chrisliana fides ulilur,

quôd humanilate in se receplà informelur, sed esse cilra omnem Verbi conversionem, inleili-

quia ipsi unilur humanitas, quant unionem gendas de inefll^biii bunianilalis assumplione

negamus divince imniuiabilitali evidenler re- diviuam immutabilitatem non Issdente.

pugnare. Sed pulchrè profectô, ubi nihil pericidi,

Instabis. Si Verbum naluram bumanam, in meluunt Sociniani ne divinoe iuunutabililali

se ut in subjecto non receplam, sibiduntaxat quidquam delrahalur, qui variis impisc suse

uniret , ea ipsi esset solummodô extrinseca ;

doclrinse capilibus de existentià Dei in cœlis

ergo, etc. Nego antecedens, quia nalura à tanlùm, de scienliâ et decrelis ejusdem, sura-

Verbo in unitatem personoc assumpla ipsi ex- raam banc perfeclionem convellere non ve-
trinseca dici non polesl; alqui juxla fidem na- renlur.

tura iuiniana non recipialur in Verbo ut

elsi Inst. cum eodem. Conlendunl dogmatis de
in subjecto, assumilur tamen à Verbo in uni- încarnaîione defensores Verbum faclum esse
tatem personse; ergo etc. essentialiler liominem ilium qui ex 'darià Vir-

Objicies 5<* cum Wolsogeno Socini discipulo gine nalus est; adeô ul non modo verissima,

insigni inPrœp. ad ulilem lecturam novi tesla- sed et propria sit ejusmodi loculio, Deus est

menti cap. 13, et in Declaralione duarum con- bomo, vcl Deus est hic bomo; ergo non agitur

irariarum senlcnliarum de unoDeo Paire, cap. bic tanlùm de unionc compalibili, etc.

Eliamsi nalura bumana possel Deo Disi. ant. conlendunl Verbum faclum esse
il, etc.
personaliter uniri absqueDivinitalis mutalione,
essentialiler bominem, id est , essenliam seu

nihilominùs absurde dicerelnr Deum esse in- naluram bumanam sibi in unitalem personae

bominem factura. Nara intarnalio conjunxisse, concedo; id est, essenliam Verbi

carnaluni et
seu hominifactio, si propriam vim ac signifiva- conversam esse in bumaniiaiem, nego. Ul ba;
nihil aliud dcnotabit, loculiones, Deus est liomo, Deus est hic homo
tionein vocis spejtes,
4juàm Demi desiisse esse Deum, et è Deo factmn sint vcrœ et proprise, sufficit juxta omnem
aliud; desinit scrmonis proprielalem dici posse Deus, seu
esse liominem. Quippe, ubi res
:
fit

esse quod priùs eral; aqua, quœ fada est vi- Verbum est pcrsona baliens humanitatem, seu
babenshanc humanitatem ul aulem id dicatur,
desiit esse aqua; ergo, etc.
;
num,
nam voces Yerbi incarnàli , Yerbi sufficit naturam Chrisli bumanam esse perso-
Nego ant.
ad exprimendam personalem na- naliter unilam Verbo.
hominis facti ,

ilerùm ibiJ. Deus dici non polest factus

turœ humanae cum Verbo divino unionem,
Inst.

maxime esse idoneas de se manifeslum est ac ,

bomo eliam quoad exlernum ^talum ac condi-
lionem hominis tanlùm, quin signiiicetur eum
perspicuè osiendiluraucloritateS. Joannis, qui
Evangelii sui cap. l v. 14 myslerium iHud
, ,
desiisse esse Deum; quemadmodùm si Cœsar
diceretur faclus subulcus, significarelur eum
iisdem verbis expressit. Sed de bis alibi.
desiisse esse Cœsarcm; ergo, clc. Disi. anl.
Ad prob. nego pariter antec falsum estenim
semper iuleiligen- Deus dici non polesl faclus bomo eliam quoad
id, quod dicitur ficri aliud ,

exlernum slalum ac condiiionem hominis, eo

duni dcsinere esse quoi eral. iSimirum, ubi
sensu qui cum ejus summà pcrfcclione non
aliquid (iiciliir fieri aliud, saepè quideui agitur
statu qui ciim nitero pnecod^MUi com- polesl compati , concedo; seusu proprio qui
de novo
49 VERBI DIVINl. oO

cum cjus perfcciionc siimnià compati possil lionc personiie ; et producerc opus ad extra.

nego. Tota vis ac cnergia liariimce vocuiii, Istud postremum ad volunlatem et omnipoten-
Dciis factiis est liomo , pro.nil diibio rociditiir, si liam (iivinam loti sanctissimoiTrinitati commu-
naliira divina cl naluia iuimana in imà Vcrbi nem perlinet; prius verè personalitatis est,
personâ dicaulur unilaî; atqiii illani unioncin quce unicuique personae divinaî est propria.
compati non posso ciini siimniâ Dei perfeclionc Itaque unico actu omnipolenli et simplicissimo
nullo modo demonstralur; imô illa dno ab tribus personis comnnini omnia decernuntur,
Apostolo conjuncia agnoscere dcboront Soci- omnia cdiciumur ad extra; ac proindc nalura
niani Philip. 2, v. 6 et 7, ubi de Christo lo- humana Cbrisli ipsa crealur, conservatur, et

quens : 0»/ ckm informa Deiesset, inquit, non quidquid ad hyposlaticam ejus cum Verbo unio-
rapinam arbitrants est esse sa œqnalem Deo ; sed nem in ipsà necessarium est producitur à Paire,
semetipsv.m exinaaivil formam servi accipiens, in Filio et Spiritu sanclo. Sed non ideô ejusmodi
similitudinem hominum factm et habitii inventas uniorespicit très Personas, non ideô adesse
ut Iwmo. Qiioad exempkiin alialum C;csaris qui nequitinler bumanitalem Cbrisli et Verbi sub-
subulcus ficri non possct quin dcsincret esse sisieniiam relalio qua;dam unlonis, quid adsit
C?esar, illiul aJ rem non peitinet; quia slalus etiam inler eamdem bumanitalem et alias Per-

Caesaris cum sialn subulci, positis rébus ut sonas; ratio est quôd personalitas Verbi rea-
sunt, jncompatibiiis est ; at verô non probant liler distinguatur à personalitale Patris et
Sociniani répugnai c ut FiliusDei idem mancns Spirilûs sancti. Ad secundam probalionem,
sibi liuinanam naluram in personse unitatem distinguo etiam majoreni : Incarnatio Filii in
devinciat. eo posita est quôd natura divina Verbi, prout
Omnia igitur argumenta Wolsogeni mera terminatur ejus personalitale, uniatur naturae
sunt sopbismala , in quibus supponilur vocis human» Cbrisli, concedo ;
quôd natura divina
illius, factiun est, i)ropriani acceplionem ad si- Verbi in sespectala, abslrabendo à Verbi per-
gnUicandum verani conversionem unius in sonalitale, nego. Cùm nalura divina in se spe-
alind esse restrictam; dùm (amen accipitur clala, et abstrahendo à propriclatibus relativis
quoque ad novam quamlibet accessionem de- quibus Personae conslituuntur, et à se invicem
signandani, quà rei ipsius nalura non conver- distingunlur, conununis sit tribus Personis,
litur, nec status iiilogritas ullomodo ItcdiUir. lieri sanè non poluisset in ualurà divina boccc
Obj. 4". Non pnluit Filius incarnari quin modo spectalà , unio de quà agilur, quin 1res
Pater et Spiritus sanclus incarnarenlur. Nam Personae incarnata; essenl. Al verô nalura hu-
i°, opéra ad extra sunt communia totiTrinilali : mana, uli dicetnr dcinceps, unita est naturai di-

alqui Incarnatio est opus ad extra; ergo, etc. vinse, ut terminata; personalitale proprià Verbi.

Ita Wolsegenus ubi supra. 2° Incarnatio Filii ISiniirùm Filius divinus juxla lidem catenùs
in eo posita est, quôd divina ejus natura unia- homo faclus est, quatenùs naluram humanam
lur humanitati ; sed divina natura Filii com- ultimô terminal et complet in ratione siippo-
munis est Patri et Spiritui sanclo; ergo, etc.; sili; alqui nalura divina in se considerata et
ita idem ibid. posl Creiiium lib. de uno Deo abstrahendo à persoiuUilaie, naluram huma-
Faire, scct. 2, cap. 5; cùm igitur Pater et Spi- nam hocce modo complere ac terminare non
ritus sancius juxta iidcni caiholicam non sir.l cùm supposilum non sit mcrum ergo
potest, ;

incarnali, sequiiur nec Fiiium, etc. Nego an- s(qjhisma est argumenlum à Socinianis propo-
tecedens. Nam persona Filii diviui dislinguitur situm, in cujus majore natura divina accipilur
realiler à Paire et Spiritu sanclo, ut docet pro natura divina contracta per personalitatem
fldes; ergo nibil obstare vidotur quominus verbi, in minore verô pro nalura eâdem ab-
Paire et Spiritu sanclo non incarnalis, ipse solulè spectalà, proul communis est tribus
incarnelur Filius, seu ipsi personalileruniatur Personis.
bumanitas. Ad primani probalionem, distinguo Inslabis cum Crel. ibid. multis modis ;

majorcm : opéra ad extra sunt comnuinia tri- 1° Nulla ratio afferri potest cur in subsistentià
bus Personis, id est, ab iis producuntur, con- Vcrbi potiùs quàm in subsistentià Patris ac
cedo; ita ut quœvis nalura rationalis, iis decer- Spirilûs sancti, facta fueril illa unio. « Diceres,
neutibus, non possil uniri personaliter uni « inquit, hos homines oculis ipsis illam Incar-
personœ, quin codcm modo uniatur aliis, nego, « nationem vidisse, qui tara accuralè explicarc
Hœc duo valdè diversa sunt : conq)Iore uliimô ' nôrunt in quà subsistentià lerminata ftierit

naluram rationalcm a divina distiaclam, in ra- illa unio, licct subsistentià; très in eâdein
bl DE INCARNATIONE 5Î
< naturà sint, realiler, ut loquuntur, ab illâ 4^ isiœ duae substantiae sunt incorapletae , seu
« non différentes. » 2" Unilaeslnaima liinnana racultalum sibi naturaliuni exercilio privantur,

toli naliirœ divina;; sed nalura divina tola in- nisi unianlur; 2°, elsi complelœ dicerenlur,
cludii eliam 1res subsislentias, qiiippequae ipsi cîun lamen enlia finila ad consliluendum sup-
înfixaî sunt, ab eâ realiter indistinclœ; ergo, positum copulala, quid perfecliussubslantialiter
etc. 3" Una siibsislenlia non niagis distingnitur -
consliluaut, quàm ubi separantur ; consequens
à nalurà divina, qnàm altéra; ergo si liuniani- Cal ex unione anima; et corporis et quorumlibei
tasDivinilaticonjungilur, tam uni subsisleniiœ fliiitorum exurgere subsistenliara rébus unitis
quàm aîtori. communem ; hinc non polest finitum uniri al-
Respoiuleo ad singula. Ad primum, distin- teri linilo primùm in ejus personà aut suppo-
guo : nulla potcst alïierri ratio naiuralis, con- sitJ. Sed neque Verbum divinum, neque nalura

cède ; id ex vcrbo Del probari nequit , nego. bumana ab eo assumpla uniri sibi invicem na-
Solnni Dei Filinm esse incarnaluni fide novi- luraliler postulant ex illà unione non exurgit
;

îiius, bunine naturali j)robare non suscipiraiis. personaliias communis ulriquecxlremo, quippe
Scopnni igitiir Crellius non attingit, dùni, loco perficilur quidem nalura humana illà unione,

demonstralionum qnibus dogu)a noslrum im- sed Verbum non perficilur. In Verbi proinde

pelere suscipit, Cathoîicis exprobrat mysleriuni personà eàdeai manente, nalura humana di-

quod profilcntnr esse iniporvium ralioni. Ad vinae conjungi polest, adeô ut ipsà Verbi per-

secunduni, distinguo niajorem : humana Chrl- sonalilale uilimà lerminelur et complealur.

sli natnra uniîa est loti naturœ divina;, ut ter- Instabis ultimô cum eodem Crellio. Non po-
minal»; et contracta; subsislenlià Verbi, ut mox tesi quidquam cum modo rei, sed
realiler uniri

explicaluin est, concedo; loti naturœ divina; cum re ipsà; ergo cùm Incarnalio sit unio

Ht tcrniinaloe triuni Personaruui snbsislentiis, realis, et subsislenlià Verbi insit nalurae di-

îiego. Similiter dislinctâ minore, nego conse- vinae, sequitur, etc.

quentiani. Ad tertium, nego consequentiani. Distinguo : cum modo rei, id est, cum ejus

Ut uni poliùs quàm aliis subsisientiis divinis modilicalione, concedo ; cum modo rei, id est,

uniri possit nalura liumana, salis est eas à se cum ejus perfeclione necessarià, subdislinguo :

jnvicem realiter, et ab esscnliâ virtualiler, seu si illa perfectio sii mera proprietas, concedo ;

si quiJem eo posito conci- si sit personaliias, et agalur de ente inûnito,

formaliler disUn ui;
pilur naturam buinanam posse ad unam Perso- nego. Cùm personaliias Verbi naluramdivinam

nam prse alià dicere relalionera. in ralione pcrsonae Verbi divini contrahat, cùm
Instabis iterùm cum eodem CrcUio. Unio ipsam Verbi personam constituai , et à caeieris

Personis divinis realiler distinguai, sequitur

natures humanse cura divina, juxta fncarnatio-
ergo naturse prima- realem dicendam esse unionem quae inter natu-
nis asserlores, est realis ;

riô sunt conjunctse, et quœ naluras consequun- ram iuunanam elejusmodi personalitatem pri-
tur, secundariô. Quemadniodum in bomine mariô constiluitur. Nonne enim realis dicenda
est unio quae vera est, qua; inler naturam hu-
anima et corpus primariô et immédiate, deinde
quae utriusque sunt conjungunlur; ergo ciim manam Christi et naturam divinam in perso-

nalura; divinae perfectio naliiale intercedit, quà illa humanitas ila con-
subsislenlià Verbi sit

et complementum et exislendi modus , sequi- jungitur pcrsonae Verbi, ut ejus subsislenlià

tur, etc.
ultimô complealur et lerminelur ?

Distinguo 1° consequens; ergo nalurae pri- Objicies o" cum eodem Crellio, ibid cap. 6.

Ex dogmale Incarnalionis sequitur Verbum di-

mariô, etc. , sed nalura divina accipienda est
vinum desiisse esse personam; « nam evasit
prout lerminatur et ultimô complelur persona-
litate Verbi, concedo; nalura divina accipienda I pars Christi ex humana et divina nalurà
consliluli. Est autem deessentià supposiii, ac
est abslrahcndo à Personisseu tribus subsiste i- î

porrô eliam personœ, ne sit pars alterius, ut

liis, nego. Cùm unio naturie humanse Verbo «

1 apud omnes in confesso est; » ergo.

divino sit personalis, ila ut illa nalura persona-
liiate \erbi divini ultime in ralione personœ Probat autem Verbum esse parlcm Christi;
1" quia manifeslum est Christum esse tolum
complealur, sequitur unionom illam fieri pri-

mariô in personà Verbi divini, non verô prima- constans nalurà divina et nalurà humana, utrâ-

riô in naturà, deindè in persoucâ.

que, eslo, non separandà, sed lamen ex se se-

Manca autem est comparatio unionis illius parabili; ergo cùm Verbum non sit lotus Cliri-

nam stus necesse est ut ejus sit pars; 2" quia vel
cum unione animse et corporis in homine ;
,
S5 VEHBI DIVINl. U
natura hiimana esset pars persoiiae Christi, vcl feclionum proInde non adîmens, personse essen
esset illius pcrsonœ accidcns physicuni q\iippe ;
tiani nullo modo deslruit. lia olim raliocina-
quod inesl Verbo, non ut pars, et ab eo abesse banlur sancli Patres. « Christus, inquiebat S.

potcst sine ejiis dcstruclione, niliil nisi ojus « Auguslinus lib. 2 contra Maximium, cap. 10,
accidens esse polcsl; alqui naliira luunana, « n. 2, una persona est geminae substanliai,

juxta fidcm de. Iiicarnalione, non est accidens I quia et Deus et homo est, nec tamen Deus
Verbi; ergo est pars Chrisli; orgo Verbum est < pars hujus personœ dici potest; alioquin Fi-

etian» ejiis pars. 5" Saepiùs comparalur Verbiun « lius Dei Deus, antequàm susciperet formani
honio racliim Cerro candenli, quod elsi igneni < servi, non erat lotus. » Et Maxentius, in

habeat adjunctuni, ierruni lanicn sinipliciler dialogo 2 Nestoriano ante Crellium objicienli :

appelialur; atqui ex illà coniparationc, etc. < Omne composiUim partibus constare nulH

Nam vel ferro conjunctus ignis est accidens « dubium est, pars autem minus est quàm to-

ferri, vel est substanlia conjuncta ferro. Si t tum; est ergo Deus Verbum pars Christi
prius dicalnr, exenipluni ad rein non est, quia 4 Et si Deus Verbum pars est Christi, et Deus
natura buniana supponitur non esse accidens i Verbum juxta vos minor Chrislo cujus et

Verbi. Si poslerius, ignis ille substanlialis erit j pars est; quôd si pars Christi Deus est, quo-
conjunctus ferro ut pars su[)posili , cujus ta- i modo Deus, si imper feclus est? > Huic ob-
nien à ferro, ut à poliori, denominalio fict ;
jectioni respondet : c Non esse imperfectuni

ergo, etc. 8 Deum Verbum, quia non, ut p^rficeretur,

Nego antecedens. Ad probationeni distinguo « assumptione carnis indiguit; sed ut caro
majoreni : Verbum evasit pars Christi nunierica (i perliceretur in melius commutata, carni se

et inipropriè dicta, coneedo : pars perfectio- « unions , compositus faclus est qui anlè erat

num Christi, pars propriè dicta, nego. Partes « sine dubio summè simplex, et incomposilus,

propriè diciae sunt e* quœ sese rautuô perli- € perfeclusque per omnia utpote Deus. »

ciunt. Pars inipropriè dicta ea est qnœ perficit, Ad primam probationeni ejusdem majoris
sed non perficilur, vel qua; perdcilur et non ex bis omnibus responsio clara est. Dislingui

perficit. Pars impropriè dicta appelialur eiiani potcsl antecedens : manifestum est Chrislum
pars numerica, quia ab aliis partibus inipropriè esse lotuni conslans naturâ divinâ et humanà,
diclis dislinguilur et cuni iis nuraeruni cousti- ita ut tolalilas perfectiouis se teneat iniegra
luil ; eâdeni de causa dicitur pars materialis. ex parte natura; divinae, coneedo; ita ut Chri-
Pars auteni propriè dicta, seu pars perfectio- stus duplici illà naturâ conslans, concipiatur
nunj , appellari solet pars formalis. Non modo quid melius ac perfectius solâ Verbi personâ,
anima et corpus qu» ad unioneni mutuani na- nego. Rerum numéro et quantilale aestimanda

laraliter babitudinoni dicunt, sunt partes pro- non est perfectio ubi de naturâ spirilali agilur.

priè dictœ , sed nec ulla forte datur res vel In iis quœ non mole magnà sunt, inquit sanctus

ininima, quae non perficiat aliquatcnùs quod- Auguslinus, lib. G de Trinitale cap. 8, hoc est
cunique finilum, ciii adjungitur quantunilibcl majus esse quod melius esse. Et verô nuni major
perfecluni sit. Quapropter fatenduni videtur perfeclio mundi et Dei, quàm perfectio solius
partium ejusniodi inipropriè dictarum nu'.luni Dei?
in creatis exemplum salis idoneum reperiri ;
Ad secundam distinguo : natura humanà est

sed non ideô ejusniodi partium notio, ubi de pars Chrisli inipropriè dicta et numerica, con-
divinis agilur, conlradictionein involvit. Nam eedo; est pars propriè dicta, est pars perli-

cùm Verbum Divinuni inlinilè perfectum sit, ciens, nego : ideo dixiinus Verbo déesse ratio-
ac proinde omnes naturai liuniana; perfection' s nem partis propriè diciae in Chrislo, quia
eniinenler coniineal, planum est naturae hu- perficit, non perficilur; ex adverso se habet
man.Tc accessione ipsi non aufeiri rationem to- natura huiiiana, pi-riicitur, et non perficit.

talilalis perfeclionum, Christunique naturâ di- Verbum divinuni posl humanilatis assumplio-
vinâ et naturâ humanà constilutum, non esse nem perfectius non est quàm antea, quia
quid perfectius persouà Verbi raiione solius essenlialiler perfeclissimum est. Datur ergo
divinitalis considerari. médium inter illa duo, esse parteni propriè
Porrô de essentiâ persona*, est quideni ut sit diclam Chrisli, et esse accidens ejus persona;;
tolalis ralionc perfeclionum, seu ut alteri quo istud scilicet, habere rationem pailis nunie-
perficiaiur non sit conjuncta; sed ratio partis ricae, quae perficiaiur quidem, sed nihil \mr-
dunlaxat perficienli», ejiismodi totalitatem per- fectionis addat.
85 DE INCARNATIONE 36
Ad lerliam, rospoiuleo cjdsmodi compara- ubi accessêre ejusmodi perfectiones per unio-
liones, quye ex fiiiitonim iinione desiimiiiilnr, nem hypostaticam humanilalis, perfcctius fac-
salis apias non esse, nec in omnibus iirgiMulas. tum non est Verbum quàm eral anleà ;
quia
Coniparaliir Vorbuin iiicarnaliiiu fcrro igniio, linitum addilum enli omni ratione infinito,
quemadmodùm coinparalur subslanlix' qux' ac- quo eminenler continetur, non consliluit to-
cidentisestsubjecluni. « Accidens, inquilsan- tum perfcctius, ul jam diximus et per se liquet.
€ dus Thomas in compendio Uicologioo, Irahi- III. Ergo Verbum supplet vices formae creatae,
« lui- ad pcisoualitalciii subjecli ul sit persona
,
seu subsistentise humanae, lerminando ac ul-
« cadem hominis et albi, et siuiilitcr eadem time complendo humanam Chrisli naluram,
< liyposlasis et idem supposilum. Sic igitiir concedo; illi nalurae inhaercndo, banc infor-
« secundùm simililudinem quamdani, persona, mando, nego. Verbum lieri modillcalionem aut
f bypostasis et supposiUim fiiii Dei, est persona, formam naUirai buman* absurdum plané est,
f hyposlasis et snppositum naiurae hiiman.Te in et impossibilc. Quôd autem lerminet, ultimô
I Chrislo. » ^otenlur haec verba, Secundùm si- compleat , ac in personae unilalem sibi huma-
militudinevi quamdam, nempe in eo stat siniili- nilalem devinciat illud ipsum est quod evi-
,

ludo, quôd nalura bumana Clirisli iinila vcrbo, denlem conlradiclionem implicare non cvinci-
ejus persona complealur, quemadmodùm non tur.
aliud est supposiium accidcnlis, acsupposilum Objicies 7". Quantacumque vis naturam in
subjccti; at in aliis magnum adest discrimen : ralione personaî complendi personalilali Verbi
nempe accidens non est nalura compléta, non incsse supponalur , Iota perfectô exhauritur
est subslantia, recipitur in su jec o cui inbce-
terminatione nalurae divinae quae inlinita est ;

ret; Christi verô humanitas est compléta in ergo Verbum non potest aliam naturam in uni-
ratione nalurae, ita ut naturaliter unionem non tateni personne assumere.
cxigal; est subslantia; uniiur quidem Verbo, 1° Retorqueo argunientum quantacumque
,

sed non in eo rccipilur. Sic explicari débet sit vis inlelligendi quae inest Deo, tota exhau-
paritas ferri candentis, et aliae similes quas riri débet cognilione comprehensivâ enlis infi-
utiiiler adhibuêre SS. Patres, non ut ils insi- niii, nempe Dei ipsius; ergo Deus conlingenlia
slamus, quasi ad mysterii genuinam nolitiam non cognoscil. Hursùs quantacumque sit vis
sufficereut; sed ul iisaliquo modo mens adjuta amandi quae inest voluntati divinae, Iota cxhau-
faciliùs possil ad conlemplationem altissima- riri débet amore enlis summè perfecli, Dei
rum veritatum, quas Odes proponit, assurgere. scilicet ; ergo Deus nihil amare potest à se dis-

ObjiciesG'*. Si Verbum sitbomo, ergo 1" Ver- tinclum, nec quidquam producere ad extra.
bum est babens humanitaten), ac proinde reci- Quis ejusmodi conseculiones admittet? 2° Dis-
pil in se ejus perfectiones ; ergo. 2° perfeclio- tinguo aniecedens : Iota exhauritur quantum
nes humanilalis adduntur Verbo, ac proinde ad naluram infinitam ultimô complendam
lit perfcctius ; ergo. 5" Verbum supplet vices concedo quantum ad naturam finilam, nego.
:

formae creatae, nempe substanlise humanae, Quod exhauritur, actotum, si ita loqui fasest,
quod imperfeolionem involvit. consumitur in uno génère, non ideô exhaus-
Distinguo singula. I. ergo Verbum est habens tum dici potest in altero. Quod infinito com-
liumanilatemsibi personaliterunitam, concedo; mensuratur, non ideô non potest ad aliquod
in se ut in subjecto receptam , ncgo. II. Per- finilum eliam exlendi. Vis summa inlelligendi

fectiones humanitatis Verbo adduntur cmincnti quae inest Deo, ipsius infinilà nalura major
modo, nego; formaliter sumplaî, subdistin- non est; atqui tamen eniia conlingenlia allin-

guo : adduntur per unionem, concedo : pcr git. Itaque cùm naturam ralionalem finitam
receplionem in Verbo, nego. Verbum abslra- inter et naluram divinam discrimen infinituni

hendo à suî Incarnatione , onnies perfectiones intercédât , ex eo quôd personalitas Verbi

humanitatis eminenler etessentialiter possidct, major non sit nalura divinâ quam terminal,

id est , ex ejus essenlix necessilate ipsi insunt non sequilur eam ad naluram ralionalem fini-
perfectiones summse, quibus perfeclionum hu- tam uUimô terminandam exlendi non posse ;

manitatis excellenliùs supplentur vices. Hinc imô ex eo ipso quo illa personalitas est infinita,

1", in eo, ut in subjecto, recipi non potue- videtur posse etiam exlendi ad naturam ejus-
runt nalurœ humanœ perfectiones formaliter moîli (Initam

acceplce, quippe quœ insuo concoplu limita- Objectiones ex parte natnrœ Immanœ. — Ob-
tioncm et imperfectionem involvunt. Hinc 2", ji) jicies 1" Répugnai Incarnatio ex parte nalurœ
57 VERBI DIVINI. 58

humanœ; iiam posito niysterio Incarnalionis, tinet, in cnjus consortium naturam humanani

nalura liumana Chrisli porsonalilalcm suani assumere dignalus est. Ilinc pars assunipti nc-

scu subs^siaiilinm coiisorv;irct , vel aniiiterct. gala dislingui poluissel hoc modo : Nalura

Si primùin, duœ cssent in Cliristo porsonœ, Chrisli humana non esscl intégra, si amiUorol

quod rcpugnal mysterio. Si secunduin , na- personalilalcni per solam addilioncni pcrfcc-

lura humana in Clirislo non esscl Integra, tijnuni, nego; per subduclionem, subdislin-

quippe quai carerel proprià subsistenlià; ergo, giio : per subduclionem alicujus perfeclionis
essenlialis aul pioprietalis , conc. per sub-
etc. ;

Nego anlecedens. Ad probationcm, nego se- duclionem duntaxat modi accidenlalis ipsi na-

cundani parlera assunipti. Namque nalura illa turai ,

quem unio cura pcrfecliore excluderet

est intégra , quai nullà perfeclionc , aul pro- nego.

prieiaie rssenlia'.i, nullà suî parle carel; alqui Instabis 1". Pcrsona juxta célébrera Boctii
nalura himaiia Chrisli, elsi proprià subsislen- dcfinitionera , est naturœ ratioualis individua

tiâ, seu personalilale destilualur, nullà tanien substanlia; atqui nalura humana Chrisli est in-

perfeclionc , a ut proprieiate essentiali, nullà dividua subslanlia ; ergo est pcrsona. Dcindc,

sui parte caret; siquidem Chrisli hunianilas ,

substanlia csl eus per se subsislens; ergo ciJra

Laud secùs ac aliœ hunianilalcs, nicnle et cor- nalura humana Chrisli sit substanlia, habet

porc constiluitur. Atque tant uni abest ut na- propriam subsistentiani et personaliiatcni. Pos-
lura humana deslruatur, aut inuninualur unione treniô, Verbura divinum dicilur homineni as-

hypostaticà, ut poilus ad fastigium perfeclio- sumpsisse ; sed hoino est pcrsona.

nis provehatur. Dei filius assumpsit fonnam Ad priniura , dist. substanlia individua , id

servi, inquit S. Léo in epislolâ ad Flavianuni est totalis, et seorsim ab alià exislens, con-

Conslantinopolilanum... humana amjens, cliviua cedo; individua, id est singularis lanlùm

non minuens. nego. Ad secundura , eliam dist. omnis sub-
Enimverô si subsislenlia dicalur niodus qui- stanlia est ens per se subsislens, id est , non
dam totalitati perfeciionum superaddilus ; ille inhaîrens alleri, ul subjeclo inhgesionis, veluli

modus, utpole accidenlalis, déesse naiuroc hu- accidens, concedo; est ens per se subsislens,
manaî Chrisli , ac Verbo divino suppleri pole- id est , in se seorsim exislens , nec uniluni al-

rit, eâ nalura non imniinulà , inio perfeclioie tcri ul supposilo, nego. Corpus, v. g.. Pétri

factà. Si verô personalitas dicalur ipsà ralione junctum ipsius animae , supposilum seorsim
totalilalis perfeciionum conslitui, niinor ma- non coustituil, quanquàm csl substanlia. Ad
nebii diCûcultas. Ut enim rationem totalilalis terliura, dist. liorainem, id est, humanita-
aliqua nalura amiltal, ipsi quidquam detrahi tem, concrelo, ut sœpè fil, in locum ab-
non oporlet; suilîcit, si seorsim desinal exis- slracli usurpalo, concedo; id est, personam
lere et perficiatur unione cura altero. Nunierus humanani , seu naturam cum personalilale ,

dccimus rationem decimi amiltit , si ipsi ad- nego.

danlur unilates ; gulta aquae rationem lolius Instabis 2°. Non magis na(ura humana Chri-

non ampliùs habet, ubi in ilumen projiciUir; sli polest terniinari et ullimo compleri subsi-

pariler nalura humana Chrisli ideô lotalis non stenlià , seu personalilale Verbi ,
quàm potest

est , et jure proprio non existil, uno verbo per- existere existenliâ aliéna, vel inlelligere in-
sonalilale proprià privatur, quia unilur hypos- telieclione allerius; alqui , etc ; ergo, etc.

talicè Verbo divino; undè, ut observai S. Tho- Nego majorem. Disparilas est quôd existen-
raas in terliura Sent. disl. 5, quaist. 5 ad 4, liâ, inlelleclio et alii quicumque status aut
,

Verbum magis propriè dicilur naUirse hun)anai modi cvidenter percipianlur nalurae , cui cora-

personalitalcm inqtedivisse, quàm consump- pelunt, ul subjeclo inha;rere. Cùm ergo non
sisse. possint simul inhœrere cl non inh.Terere , ré-

In lus autem ,
quibus utimur, comparatlo- pugnât plané eos compelere alicui nalur.x et

nibusunum annotandum est maxinmm discri- simul in aliâ realiler distinctâ solummodô rc-
men. Nam illis in exemplis cùm finita finilis cipi. Al verô perinde evidens non est subsisten-
unianlnr, perfeciionum tolalilas ac proinde tiani ,seu pprsonaliiaieni quà ullimô nalura ,

ralio suppositi conjunctis commuiiis est. Sed, lerminalur, in ejusmodi nalura , ut in sul>-

uli diclum est, Filius divinus , utpole in omni jccto iuhœsionis, semper recipiendam. Evidens
génère iuliniius, rationem totalilalis perfeciio- non est metaphysicè repugnare, ut Verbum
num, ac proinde propriam personalltalem re- divinum proprià suâ personalilale compleat
59 DE INCAllNATIONE 60

ac ultimô terminet ralionalem naluram ,

quam pcrjonae : omnis enira, inquit, substantia prima
sibi conjiingere dignalur. El vcrô nonne ratio seu singularis, compléta, intelligens, persona

personalilalis honiinis vulgô habeUir , ul com- est ; alqui natura humana in Chrislo est

uinnis anima? et corpori conjunclis, licel la- substantia singularis, compléta, intelligens,
mcn inodi illius dnplicis subslanliae, ulrique ut omnes fatenlur ; ergo, etc. Secundum desu-
simul non inbsereant, ul inliœsionis snbjeclo? milur ex eo qnôd natura buniana Cbristi sit

Nempe intellecliones , voliliones, cogiialiones iiomo, quod palet, tum quia Christus in Scri-

immédiate inhœrent menti ; figurse verô et con- pluris appellatur homo , filins bominis , vir ,

fignrationes partium, earnni mensnra , motus, etc. ; tum quia, si ad naturam hominis consti-
quies , etc. , insistunt corpori. Quidni ergo luendam non pertinet subsistentiâ , ut dictura

poterit natura humana Cbristi subsistenlià est , non prohibebit ejus absentia quorainùs

Verbi divini suslenlari , et tenninari, ac in humana Cbristi natura homo propriè dica-

ralioue personse complcri ,

quamvis cam sub- tur ; tum denique quia illud est homo cui com-
sistentiam in se, ut in subjccto, non reci- petil definitio hominis : atqui natura; humanœ
piat? Cbristi compelil definitio hominis ; nempe illa

Instabis 3°. Natura finita non potest subsi- natura est animal ralionale; estenim rationalis,

stere, et ultimô in ratione personne compleri alioqui non esset natura humana ; est etiam

subsistentià seu personalilate infiniià; alqul na- animal, cùm nihil aliud nomine animalis in-

tura hnmana iinita est, personalitas Verlii in- telligalur, ubi de génère hominis quaestio est,
finita , ergo, etc. quàm corpus anima sensitivà pra;dilum ergo ;

Distinguo majorera : subsistentiâ in fini ta natura humana in Chrislo est homo sed homo :

quâ informetur, concedo ;

quâ simpliciter tcr- est persona ; ergo, etc. Tertium desumitur ex

minetur, seu cui uniatur tantùm , nego. Na- actionibus cl ofiiciis natune humanoe Cbristi, et

tura (iuita non potest quidem informari perso- sic se babe t Quoe agit propriè loquendo, ac cerla
:

nalilate infinitâ, id est, eam in se lanqnàm officia suslinet, peisona est, cùm acliones sint

in suhjecto recipere. Sed neque islud ad fidem supposilorum; alqui niilnra humanaChristiagit,
requirilur. Hoc unum dicinius , naturam hu- officia suslinet, inieliigit,vult, etc., necenimad
manam Cbristi ad Verbi inûnitara personam agendum vires habet minores quàm quilibet
habere relationem unionis; adeô ut illi con- homo, imô majoribus pollet, cùm donis potio-

juncta sui juris esse desinat, seorsim non exi- ribus sit prftdita; ergo, etc.

stât, illà personalilercompleatur. Aiqui id evi- Nego antecedens, et distinguo majorera pri-

denter repugnare non probatur. mi argumenti in probationem allati : Omnis

Instabis 4°. Natura finita aliarum perfeclio- substantia singularis intelligens et compléta

num infinilarum , v. g. imniensilatis divince ultimô , non modo in ralione natur* , sed et

particeps esse non potest ; ergo à pari nec per- in ratione personse, seu seorsim existens et al-

sonalilalis infinitae. leri non unila, ejusmodi substantia, inquam,

Nego conse(iueniiam et paritatem. Nam pla- est persona, concedo; omnis substantia, etc.,
om- compléta in ralione nalurœ tanlùra seorsim
num est alias perfectiones infinitas, v. g., ,

nipotentiam , immensitatem non posse partici- non existens, et alleri unita, nego. feimiliter dis-

pari nisi eà natura, quam informent, seu cui tinctâniinore, negoconsequentiam.IIlasubstan-

tia intelligens est compléta in ralione naturse,
insistant et inhœreant; sola igitur natura infi-

nita earum patest esse particeps. Sed non de- cui nibil deest eorum, qua; ad illius natura; es-

monslratur naturam Cbristi bumanam subsi- sentiam, proprietales ac perfectiones pertinent

stentiœ Verbi non possi^ esse participem, qnin ita ul de se ad unionera cum allero non tendal.

illius subsislentise fiât subjectum ; ad parlici- Hoc sensu anima , quae , nisi uniatur corpori

pationem, de quâ agilur, suflicit unio mullo- aliquà sibi naturaliler conveniente perfectione

ties jam declarata. caret, non est natura compléta, ut vulgô sen-

Objicies 2° cura Crellio, lib. 2 de uno Doo tiunt. Substantia intelligens singularis est com-

Paire, seci. 2, cap. 8, pag. 101 et seq. Evidens pléta in ratione personae, ubi non modo in ra-

est naturam bumanam Cbristi esse personam, tione naturae compléta est, sed etiam seorsim

ac proinde si Christus sit summus Deus, esse exislil, sui solius proinde juris est, quippe non

duas in eo personas, ut sentit Neslorius. Pro- unita alleri quo perficialur. Sic, v, g., angélus.

batantecedensCrellius iriplici potissimùm ar- Sed et incorporels babentur ejusmodi exempla:

gqmenip. Primum deduçitur ex definitione aqua in vase contenta est suppositum , quia
61 VERBI DIVINI. 6i
est quld completum quod scorsim existit, nec quid unum et idem ;
probelur ergo bâc unione
unitur alteri ; at si ojiismn;ii aqua projioialur desiruinaturseiiumanai Cbristi essentianiacper-
in flumen, lit pars nuiiiiiiis, desinil e.-se sup- fectionem, vcl couccdaïur ejus essenliam eam-
poiiluni, qiiia iiniliii' alteri, ac dosinil exislere (iemcsseacaliarunibumaiiiialum,licetintelligat
seorsini. Seopiini iLMtiir non allingil Crellius dunlaxalK/gMO, nonnt quod. Et cerlè nemo di-
dùm probal nalurain liimianain in Clirislocsse xeriiessenliamauinuB, ubi à corpore separaUir,
subslaiiliaiiisiiii-tilareiii, iiilHIigciilcin, accom- niutari; attamen si separala à corpore sit per-
plelani eo sensu, quod nulia propriclasac per- sona, ut senliunl quidam, et ipse Crellius, lune
feclio hunianiialis ipsi desil, quod ullrù lale- intelligil ut quod, quamvis unila corpori intel-

ninr. Probel insuper eam esse ullimù coniple- ligat ut quo; ergo à fortiori unio nalurae Christi
lam , seu exislere scorsim , ac Vcrbo non esse humanœ cum Verbo, etc.
unilam. El verô juxla Crellium ibidem, anima Ad secundum argumcntum quod lotum , in
humana à corporc separala, est persona, quia nieris a;quivocalionibus ac terminorum tricis

conlendit eam esse subslanliam conipletam , posilum est, respondeo/ja/Hroj/j Immanam Christi
inlelligenlem. Quidquid sit de iilà opinione dici posse liomiuem minus accuralè , queiuad-
quam hic non expendin)us, planunj est, quôd modùni abstracla nonnunquàm sumunlur pro
pariler idem Crellius asseril, aniinam corpori concrelis ; sed propriè et accuralè loquendo
juDCtam non se solà conslituere inlegram ho- hominem notioni natura; humanse aliquid ad-
luinis personam, sed simul cuuj corpore. Sub- dere, nempe nolioneni personse; honio enim
lanlia igilur inlelligens, complela in ralione est per.-ona, seu ilie qui habet naluram hunia-
nalurae, desinit esse compieta in rarione per- nam. Hoc observato facile solvunlur , quae in
sonae, ubi seorsim non existit, seu cùm unitur probalionem afferl Crellius. Primo in iis, quae
alteri ; ergo , etsi natura humana Cbristi sit sacris lilleris objicit, nulla dillicultas. Chrislus
compleUi in ralione naluraî , non liunen débet in Scripluris dicilur homo, filius honiinis, vir;
esse persona, si unilur Verljo. id ipsum cl nos de Cbristo proliiemur ; est enim
Al, inquit Crellius ibidem, indè sequerelur persona habens humanam naluram. Sed qua;
iiaturam hunianam in Cbristo non inlelligere ut est ilîa persona? aiunl Sociniani banc esse per-
quod, sed ut qm : atqui, si non inlciligat ut quod, sonam humanam ; ex adverso cum Christianis
non est natura intellectu prsedicia, ut nos su- omnium ^aecuiorum juxla Scripturas dicimus
mus, non est natura humana; ergo etc. banc esse ipsammel personam Filii Dei qui caro
Nego assumptum. Solà terminorum exposi- factusest, idesl, humanilatem sibipersonaliter
tione evanescil illa Crellii cavillatio. Illud di- copulavit. Quœ deinde subliliter videtur obser-
cilur inlelligere ut quod, cui, ut supposito, seu vare de appellalione hominis naiurœ humanœ
persona; , Iribuitur intellectio; natura autem, Christi propriè compétente, si ad naluram ho-
quà persona intelligil, dicilur inlelligere ut quo. minis constiluendam subsistentia non perli-
V. g,, Petrus intelligil xit quod , (piia est per- neat, magis solida non sunl. In homine duo
sona inlelligens; mens verô ejus intelligil ut spectari dehent , ratio naturaî , el ratio perso-
quo , seu illud est quo intelligil Petrus. Cùm nae. Nequeid homini peculiare est, nam in om-
juxta fidem calholicam una sit in Cbristo Verbi nibus personis et suppositis alia est etiara ratio
divini persona, se(|uilur actiones ab humani- naturae , alia suppositi. Sœpé natura eadem
tale Cbristi elicitas, iribuendas esse Verbo ut manet , dùm suppositi raiio tollilur si nempe ;

personae , ac proinde ipsuni esse per liane hu- naluram seorsim exislere desinat , ac unione
manilatem inlelligens ut quod , naluram verô cum altero évadai perfeciior. Quod ergo con-
Christi humanani inlelligere soluniniodô ut quo. sliluit naluram hominis in ralione naturae ,

Sed nibilonminùs illa natura constiluilur mente non praecisè suflicit , ut consiilula illa dicatur
et corpore, habel esscnliam, propriclatcs, ac in ralione personae, ac proinde cùm homo pro-
perfocliones nalurai humanœ. In quo igilur priè et accuralè significel personam, cui com-
differt à caeieris naluris humanis ? in eo lan- polil nalura humana, sequilur naluram huma-
lùm, quod seorsim non existai, quôd unialur nam Chrisli propriè et accuralè hominem
Verbo, ac sic liai ejus juris, quôd careat perso- dicendam non esse, etsi subsistentia ad consti-
naliiaie propriâ propter banc suam cum Verbo luendam naluram hominis noti pertineat.
personalem unioneni, Dicere naluram hunia- Denique niliil levius raliocinio Crel'ii ex defi-
nam esse hocce modo unilam Verbo, et dicere nilione hominis deducto. Distinguo primam
eam non inlelligere ut quod, sed ut quo , sunl propositionem ; illud est homo , cui competit
03 DE INCARNATIONE 6i

definitîo hominis liim quoad iiaturain , tuiii nuilam Verbi mulationem argnerc demonstra-
qiioad personani speciati, conccdo ;
qiioad na- tur. Verijm si Verlium et homo in unam essen-
lurani tanlùm, nego. Vox liomo, cùm propriè tiam coalescerent , eorum essenliaî confundc-
idem sit ac habens naturam hunianani , com- renlur, aul una in altcram converterelur, quod_
pleclilur i)roinde non modo rationem natuise cum inimutabili nalura Verbi Dci conciliari non
luimana? , sed etiam rationem personce. Illiid potest; ergo. Ad secundum, natura divina, aut
igilur cui competeret tanlùm definilio hominis potiùs Verbum divinum dicilur una Christi
quoad naturam spectati , non posset dici liomo persona, 1° quia ex revelalione Dei id constat,
propriè et accuratè loquendo. Alqui naturne ut inl'rà oslendemus. 2" Quia evidens est po-
,

humanae in Clnisto competit lantùrn defuiitio sità unione naturae humanœ cum Verbo, tota-
iiominis quoad naturam spectati , non verô lilatem perfectionum , ac proinde rationem
quoad personam ; quippe nalura humana in personîE inlegram esse ex paile Verbi divini
Christo seorsim non existit , sed Verbo uiiiri nuiîatenùs ex parle nalurœ humanai quoe eo
,

supponitur. ipso quo unitur, persona esse non polest.

Distinguo pariter banc propositionem : na- Objicies 5°. cum Pyrrhonio apud Baylium ,

tura humana est animal rationale ; si vocesilloe, Diction, crit. art. Pynlion. Evidens est ad con-
animât rationale, sumantur in abslracto, quasi stiluendum hominem ,
qui sit vera et reaJis
diceretur animalitas juncta rationalitati , seu persona, animam corpori unitam sutiicere ; at-

corpus animœ sensitivœ ac rationali conjun- qui juxla incarnaiionis hdem id non suiiiceret.
ctum , concedo ; si sumantur in concreto ,
Siniilia habet Wolsogenus in Declaratione plu-
nempe pro personâ habente animalitatem et ries ci la là, cap. 15.
rationalitateni, nego. Scilicet ut abstracta non- Distinguo majorem : evidens est, id est, evi-

nunquàm pro concrelis, ita concreta nonnun- denler conforme verilatibus piiysicis, contedo:
quàm pro abstractis usurpantur. Liceat igitur evidenter conforme verilatibus metaphysicis,
dicere minus accuratè naturam humanam subdistinguo : si anima illa et corpus non
Christi esse animal rationale, modo concretum uniantur alteri, seu seorsim ab altero existere
ibi pro abstracto sumi advertatur, ita ut sensus supponanlur , ut lit naturaliler, concedo ; si

sitnaturam humanam esse animalitatem jun- snpponantur uniri Personœ divinae ,

quai sup-
ctam rationalitati. Sed non probat Crellius na- positio absolutani contradictioneni involvere
turam humanam Christi esse animal rationale non denionstratur , nego. Cùm juxla ordincm
in concreto , ut sonat, acceptura , id est , esse inslilutum ac conslanlcr observalum , anima
personam habentem animalitatem junctam ra- corpori conjuncta non uniatur aileri rei in

tionalitati ;
quod unum tamen ipsi probandum persona; consortium , cùmque natura humana
incumberet. Cinisli naturaliler et ex se unionem cum Verbo
Ad tertium argumentum responsio palet ex non poslulel, ideô verilatibus physicis , id est,

lis primum dicta sunt. Agit quidem

quae circa ordini pbysico plané consentaneum iilud est,
nalura humana Clirisii, sed agit ut nalura, non ut anima corpori conjuncta personam luima-
ut persona. Nempe ipsa aclus diversos elicit nam constituai. Sed ordo rerum physicus ex-
verùm illi actus Verbo ut personae cui unitur, ceplionem aliquam divinilus pâli polest. Natu-
quo sustentatur ac regitur, cujus est juris, Iri- ram porrô corpore et anima constantem , si

buendi sunt, ut aliquando uberiùs explicabitur. possil alteri uniri , seu seorsim non exislcrc,
Inslabis cum Wolsogeno ( Déclarai, duar. posse etiam personalitate sibi proprià spoliari
sentent, cap. 12, pag. 30). 1'^
Non niagis nalura iiemo dillitebilur. Sed estne metapiiysicè , seu

humana possunt in unani Verbi

divina et nalura sine exceplione verum ejusmodi naturam non
personam coalescerequàm persona divina et posse uniri alteri et sic personalilatem suam
,
,

persona humana in unam essentiam. 2" Cur amitlere ? Cerlè quidem lides chrisiiana docet

natura divina in Christo poliùs pro personâ su- id ipsum in Incarnalione Deo extraordinariè ,

mitur, quàm natura humana? opérante, tam exhniè esse peraclum, ul natura
Ad primum, disparitassumma est, pelita non humana Christi personaiilor conjuncta sit

taiitîini ex ScripUiris , sed et ox ralibne cvi- Verbo divino. Hâc unione evideniem pugnam
denli. Nam ut nalura divina et nalura humana cum verilatibus necessariis involvi nisi demon-
in unam Verbi personani coalescant , sunirit slrel Bayhus, niiiil quidquam ex ejus verilate

naturam humanam uniri Verbo quae unio, ut in gratiam Pyrrhonismi adversùs evidenliiXi
,

diclam est, nullam confusioneni naturaruin ,

certitudiuem concludct.
 65 VERBI DIVINi. ijB

Instabis cum eodem. Indè sequitnr neminem quai finita et limitala , nullam habent inter se
posse esse cerlum se esse personara ; nain si proportionem, infinito intervallo distant; ergo,

anima corpori conjtnicla personam essenlialiter etc. Ilà Faustus Sociuus in lib. de Cbristi na-
non ronslitual , soquiliir pcrsonalitalem esse lura, Wolsogenus, in Deciaratione duaruni
nioduin accidciilalom ; alqiu omno accidens sent., cap. 13, etc.

polosl à suhjoclo soparari variis niodis ;

potost Distinguo niajoreni. Qusc nullam habent
ergù Deus variis niodis impedire ne sinius pcr- proportionem babitudinis, concède; entilatis
sona; , eisi mente ol corpoie conslemiis. Quis tanlùm, nego. Proportio entilatis est aequalitas
aulcni iiovit an non voluerit Deus aiiquo modo periV'Ctionum ; proportio babitudinis est relalio
nos propriâ porsonalilate spoliare. polciiliai seu capacilatis unius ad aliud. Per-
Nego sequelam. Qiiidquid cnini slalualur à spicuum est non esse proportionem entilatis
pliiiosophis de subsislentià ac personalilalc; inler Verbuni el naturani bumanain sed non
;

sive illa sit modus accidenlalis supcraddilus minus liquidô constat, ibi sœpù dari proportio-
naturîc, sive lolaiilalc pcrleclionum conslilua- nem babitudinis, ubi deest proportio entilatis.

tur ; cerlissinuim est naturani rationalem com- V. g. , inler facultateni cognoscilivani bominis

pletam et seorsim exislcntem, seu non nnilani quai (initaest , et Deum cognoscendum, inter
alleri cujus juris (iat, aut quocum habeat jus l'acultatem aniandi quai incsl creaturai ratio-

commune; cerlissinuim est, inquaui, ojusniodi nali, et Deum super oninia diligendiim , nenio
naturani esse personam. Atqui certus unus- negaverit adesse proporlionem liabitudinis, li-

quisque esse potest nalurara singniarem ,

quà cel nulla sit proportio entilatis; ergù ex eo
constituiliir , seorsim exislere, non uniri aitcri quod Verbi divini perfeclio infinita sit, el bu-
quo perliciatur , non esse juris altcrius. ÎNani luanitas limitala, inimerilù concluderetur islam

queniadniodùni cognoscil anima se uniri cor- non posse ad liunc evelii celsiludinis gradura,
pori, et queinadmodùm Verbo uniri non poluit ut Verbo byposlalicè unialur.
humanitas Chrisli, quin se ad hujusce status Objicies 2" cum Volkelio, lib. 5 de verà rel.
subliniitatem , tôt donoruni sibi conccssoruni cap. 11, Crcilio inprimis, ubi sup. cap. 7, Woi-
fontoni, evectaui cognosccrel; ilà unio quœli- sogeno in Decl. cap. 13. Posità unione iiyposta-
bet naturae bumanae cum alià re in porson* liccâ unusidem Cbrislus, una et eadem per-
el

consortium, inscià mente, non fierel. Eniniverô sona propriè dicerclur Deus et bomo atqui ;

unio de quà agimus non est uiiio quaivis, sed una eadenique persona sensu proprio dici non
ejus indolis esse deberct, ul eà posità bumani- jfolest simul Deus el bomo; nam Deus et bomo
tas perlicerelur, abà ratione niodilicaretur, et -uni duodisparata lia opposila, ut in ratione

desinerel esse Juris proprii. Une verbo unio ejus- generis remotissimi duntaxat conveniaut, si
niodi minîjs arcta esse non possclipsâ uiiione lamen in eo conveniunt univocè ; differenliae
aninise et corporis. verù eoiuni diverses babcntconceptus formales
Ex bis , quid de argunienlo in probationeni ac sese mutuô excludunt atqui ejusraodi dis- ;

allato senliondum sit iiquel. Etenini persoiiali- parata non possunl praidicari simul de eâdem
las, uijam non semel observaluni est, nequit persona , alioqui possenl de uno rodemque si-
ainitti, nisi nalura ralionaiis, cui inest, ilà mul allîrmari duo contradictoria.
unialur alleri, ul bal ejus juris, aut cum eo jus Kcgo minorem. Nam posità unione hyposla-
commune babere incipiat. Atqui cognoscere licà, Cbrislus, seu una eadenique Veibi divini

possuinus noslrani naluram non esse iiocce persona, est habens divinilatem el babens hu-
modo uiiilam, si quidem nobis insciis, tani stri- manilatem ; sed persona babens divinilatem
cto ncxu rei aUcri non aliigaretur; insulsè igi- est Deus , el persona babens bunianitaiem est
tur quis dubilaret utrum sit persona, quia na- bomo ; ergo, etc. Ad probationem, nego mino-
tura humana Ciirisli Deo miraculosè opérante, rem. Sané Deus in propriâ naiurà bomo esse
potuil non esse persona, supi)Ienle scilicet pro- non potest , nec humanitas potost esse Deus ;

priam ejus personalitalem Verbo divino , cui hoc unum objeclionc evincitur, sed à ncmine
tara arcto nexu conjuncta est, ut statum lauic nec de eo quaestio est. Al repu-
illud negalur,
suum ignorarc non poluerit. gnalne ut una et eadem Verbi divini persona,
Ohjectmws ex parle uiiionis liijpostaticœ. jiosilo quod absque ullàsui imilationo naturain
Objicics 1". Noqueunt uniri extrema qu.nc liumanam sibi liyposl;iticè conjuiixerit, dicatur
Jiullam Jiabi'ut inler se proportionen» ; ahpii babens divinilatem el iiuinaiiiiatem, ac proindè
Terbuu) quod inûuiium est, el nalura bumaiia Pijus et lionio? En quecsiiç, Um verO diço il>i
«7 DE INCARNÂTIONE 6S

nuUam esse contradictionem. Nam Lbi nulla nilam, passibilem, quse comparata naturae suse
contradictio, ubi nulla alfirmatio et negalio si- diviuse tanquàm nihilum se babet, assuraere

multanea ejusdem de eodcin sub eodem rcspe- ac sibi personaliter nuire. Dicilur bumiiialBS,
ciu ; alqiii, etc. Nam Chrislusseu Verbum non natus, crucilixus, mortuus, resurrexisse , etc.,

dicilur sub eo respeclu, sub quo diciUir Dens, seeundùm bumanitalem. Scilicet omnes aclio-

nec Deussub eo respeclu sub quo dicilur bonio ; nes et passiones nalurarum tribuunlur suppo-
Verbum appellalur Deus, quia ipsi divinilas es- siiis, juxta axioma vulgare : Acliones sunt sup-
scnlialis est ; appellalur honio, quia buraanila- positorum. Homo dicendus estcogitare, iniel-
lem sibi personalilercopulavii. ÎNC(juc ejusuiodi ligere, vellc, comedere, deaujbulare, etc., licet

ralio loquendi babenda est ut specialis niyste- cogilatio, inielleclio, volitio, elicianlur à mente;
rio nosiro; in rébus aliis eliani conimunibus actus verô deambulandi et comedendi exer-
usilata est. V. g. , nonne idem homo propriè ceantur facultatibus corporis ; ita pariler quae-

dici débet rationaîis et corporeus, nioveri et cumque passa est, quaecumque operala est hu-
eogitare? ralionalis, quia babel aniniani ralio- nianilas Chrisli, hoec Verbo propter unionem
nalem, et corporeus, quia etiam corpore con- personalem iribuenda. Sed de his et aliis ejus-

stat, etc. Illa tamen, motus et cogilatio, ralio- niodi Socinianorum arguliis in traclalùs de-

ualitas et corporeilas, disparata sunt, et gene- cursu et explicalà lidei doclrinà de idiomaium
ricè duntaxai conveniunl, ergô, etc. communicatione, aptior erit dicendi locus.

Inslabis. Absurde diceretur juxta propriam ARTICULL'S III.

acceplionem eamdem persouam esse siniul bo- Ostenditnr mijsteAi Incarnalionis veritatem ex
minem et leonem ; atqui magis disparala sunt revelationis sensu vativo indagamiam, postha-
Deus et homo, quàm homo et leo. iNam Deus bitis circa ejus possibilitatem rationis dijJicuUa-

et bomo ad summum conveniunt in ratione libus.

generis remoti cutis et subslantiœ homo et ; at Jam superiùs animadversum est islius quae-
leo habent etiam genus proximum commune , stionis slatum magis perspicuè aperiri non
nempe animalitatem ergo, etc. ; posse, quàm exacu» declaraiione melhodi cùm
Distinguo majorem quia una eademque ;
Socinianœ, tum catholicae in inquirendo divinae
persona non babet simul hominis et leouis na- revelaiionis sensu. Istud in exponendis Scri-

luram, concedo ;
quia tanlùm lutc duo disj)a- pluris principium statuunt Sociniani : Sensum
raia sunt, nego. iSon negamus igllur Deum et texiùs CHJusvis pioprium et litteralem, qui cum
hominem esse res disparatas, ac in inlinitum ratione nalurali conciliari non potesl, falsum

distare. Sed quantumiibel ratione enlitalis ac esse nec Deo iribuendum; ex quo concludunt
perfeclionuin différant, si tamen nalura diviua statim expendendum an dogmala, quaiChristia-
et nalura humana in personne unitalem copu- nis credenda proponunlur,sintconsenlanea ra-
lenlur , clarum est banc personam esse simul lioni; alque cùm Incarnatio, et alla piurima

Deum bominem uli explicatum est

et , , nec cbristianai lidei mysteria ipsis videantur ra-

in eo uUam contradictionem reperiri. lioni repugnare, contcndunt ea sacris litteris

Objicies 5'\ Posilà unione hypostalicâ nalu- coulineri non posse. Suprenmm itaque Scri-

rse humanœ cum Verbo divino, sequerelur pîurarum judicem ralionem suam conslituunt,
humiliatum ac exinanitum fuisse Deum aliis- non tanlùm eo sensu quùd, ipsà solà duce,

simum, ipsum nalum esse ex Virgine, esse velint eas inlerprelari, sed etiam quôd ad ejus
mortuum resurrexisse , , in cœlos ascendisse norniam dogmaium possibilitatem aut repu-
et exaltaluni fuisse, etc.; atqui btec oiunia gnaiiliam primùm expendant; ita ul quidquid

evidenter répugnant ; ergô. lia Socinus passim impervium est ralioni, ab ipsis absurdum et
in lib. de Chrisli nalura , Jouas Scbilicliugius impossibile judicetur, ac lan(iuàm àDeo minime
contra Meisneruni , Wolsog. in Dcci. cap. IG, revelaluni respuatur. Hàc nielbodo eè adducti
18, 19, 20. sunt ul non modo Incarnalionem, sedet Verbi

Nego minorcm. Quia haec omnia non praedi- Diviuiialem summam, Chrisli prœexislentiara,

cantur de Deo altissimo seeundùm naluram ejus salisfaclionein, Spiritùs sancti ipsam per-

divinam, sed seeundùm naluram buniauam, sonaîiiaiem, Dei innuensilalcm, prœscientiam

quam assumpsit, consider..io. Neuipe dicilur futuroruni iiberorum, a;lernilalem decreloruni,

Filius-Dei semelipsum exiuanivisse ;

quia cùm creaiionem niateriœ, peccatum originale, gr.i-

essenliaiiler nalura infinità sil praidilus, digua- tiœ necessitatem, pœnarum œlcrnitaleni, etc.,

tus est laxnen naluram humanam naluram , fi- è mcdio tollerent.

69 VERBI DIVINI. 7

Observanduni auiem perniciosam illain me- lent adversùs rigidiores Calvinistas synodi

lliodum à Socinianis pleruinquo iii |)raxini po- Dordraceme defensores, sed eliam ad omnia
tiùs reduci, quàin vcM'bis aporlè t eclarari. De dogmata transferunl et applicanl. Unde ibeo-
aiiclorilale, clarilale ac sullicienlià Scriplurae logi Ralionalistae appellaii sunt, et saepiùs de
eodcm n)odoloqiiiinlur ac Froleslaiilos. Sx'pis- erroribus Socinianis graviter accusât). li tameu
siinè profilenlur se solis Scripluris adha^rcrc, in tanlam impielatis abyssum, quantam Soci-
eas intégras à se recipi, se tandem exScripiuris niani, non videntur necessariô priecipiies abirc.
solis pugnare, postliabiiis omnium conciiiorum, Mimirùm dogmata, quai Sociniani propriis su-

Patruin, doclomni, ac cujiisvis Lcclcsi:e inter- bliiilatibus implicati conlrabictionem involvere

prelationibus ; iniù addiinl mysleiia irinilalis, judicani, verè non demonslrantur, ut superiori

Incarnalionis, etc., à se libenler admiiicnda, arliculo dictum est, verilalibus meiapiiysicis

si iisdem verbis ac tcrminis, quibus à Chri- repugnare. llla eigo potest theologus Rationa-

stianis explicanlur, in Scrii)luris liaberenlur lista spectare ut impcrvia solummodô rationi,

exprcssa. non ut ipsi contrai ia; quà distinclione intel-

Quod verô ad eornm praxim allinet, omnia leclà, nibil obslat quominùs mysleria esse à Deo
religionis dogmata supra ralionem posita roji- reveiata agnoscal, optimis, quibus aslruuntur,

ciunl; Incarnalionom et a!ia cjusmodi mysleria Scripturarum argumenlis convictus.

à Deo non poUiisse revolari allirnianl, quia ra- Atque banc esse suam doctrinam non semel
lioni contraria; denique sensus melapboricos, reipsà testali sunt insigniores Rationaliste. Id

ad quos tcstinionia Scripturx sibi objecta de- ipsuni de boc argumento inter alios docuit Iler-

torquonl, variis quidem coniparalionibns ad mannus AlexanderRoeli in acadeniia Franeker.

alla Scriptura; loca, et observ;;lionibus gram- theologiaiet pbilos. professor, iiiOraiione inau-

malicalibus probare amant, sed cl maxime islà gurali de religione naturali, diolà ibidem 15

confirmant ratione, quôd, ut mysteriorum lu- cal, Julii 1G8G. Idem ut indubilalum supponi-

mini nalurali tam manifesté oppositorum fides tur, in scriptis quai et ille et alii ejusdem aca-
exigcrctur, ba-c clariùsdeberent in sacrisScri- demiai lialionalislui adversùs alios Protestantes,
pluris signillcala ostendi. ilaclenùs dicta pas- in gi-atiam Raliunalismi, prseserlimcircaS. Scri-

sim observari possunl in Fausli Socini, Crelbi, ptura; canonicilalem cognoscendam, annis IG8G

VVolsogeni, aborumque Socinianorum Hbris. et 1687, ediderunt occasione disputationis de

Prae caileris verô perversam, de quà agimus, reclà ratiocinatione ibidem defensai 8 Octobr.

mellioïknn profilelur auctor (I) libri cui tilu- 1G86, cujus quidem ibeseos articulus8 doctri-

his : Fliilosopliia sucrœ Scriplanc inlerpres, anno nam Raiionalismi continens, tôt concertationi-

1666 edili, in quem compUirimi i)iler Prote- buslocum dédit, ut silentiura utrique parti ini-

slantes scripsère. ponere coacli fuerint comitiorum provincialium

Jam dudùm Protestantibus exprobralum est Frisia; depulali.

in eorum sinu, et ex eorum principiis natam ^011 diiliieor lamen Ralionalistas praesertim
esse sectam acmetbodum Socinianam; être rigidiores Socinianismi esse maxime suspeclos;
quidem ipsà Sociniaui simili prorsùs ratione tum propter tolerantiani universalem quam
religionis cbrisliana; fundamenla inipelunl, propugnant ; tum propter metbodi perversila-
quà Proteslanles, inprimis Sacranicnlarii, ad- teni, quà ad Socinianos errores mens facile du-
versùs Ecclcsiaî doctrinam plerumque argu- cilur tum propter eorum in scrutandis divinis
;

mentanlur; quod facile comprobarctur, si temeriiatem, monente Spiritu sanclo, ac ra-

ineundie inler ulramque melboilum compaïa- tione ipsà dictante, scrulalores majestatis esse
lionis i(!oneus bic essct locus. Hinc à Protestan- à glorià opprimeiidos.
tibus longé dilliciliùs quàni à Catbolicis Soci- In respucndà perniciosà illà melbodo ac do-
nianismus confulatur; quia scilicet Sociniani clrinà consenliunl omnes Clirisliani. Docent
ad versus illos perpetuô urgent, eàdom melliodo inprimis Catbolici, seu via disipiisitionis et
sibi uli licere, quœ ab ipsis contra (^atbolicos Îexaminis, seu via pra;scriplionis et auctorilatis
adliibelur. Prœler Socinianos alii apnd Prote- inquiralur veritas mysterii ad credendum pro-
stantes meihodo exposilœ, in Scripiuris iniel- posili,, V. g., Incarnalionis, naiivum verbi Dei
adbaerendum consent. Ariniinani seu
ligendis sensum ante omnia investigandtnn, ad eum
Remonslrantes illam non solùm usurpare so- dunlaxal meniem appellendani, ipsi((ue certâ
lidcadbairendura poslbabilis dillicultalibusquas
{{) Ludovicus Meyer, medicus Hagens. ratio objicit.
 DE INCARiNATIONE 72
71

Contendunt probantque ,
quoJ ariiculo prae- obsequium fidei intellectum non captivât, cùm
cedeiiU patefactum est, diffîcuUales cjusmodi verbo Dei noiit adha^rero, donec dogmatum

non esse dcinonslralivas. Sed nihilominùs euin

possibililatem ad normam ralionis expenderit.

Atqui juxta Scripturas scrutator majestatis est

impie agere arbilrantur, qui illarum exanion
prœgrcdi, et verba divina vel ad sen- à glorià opprimendus, et in obsequium lidei ca-
(idei vult
ad sensus mota- ptivandus est intelleclus ergo ubi de Incarna-
siis proprios et iiaturales, vcl
;

phoricos déterminât arbilrio rationis de cju- iione, etc. El vorô illa rejicienda melhodus
quam Cbristus et Apostoli praxi suâ condem-
smodi difikullalibus judicantis.
Non neganl iidem suas esse rationi partes navcrunt; atqui Cbristus et Apostoli praxi suâ

in discussione dogmalum. Ex motivis crcdibili- condemnaverunt Socinianam methodum; enim-

tatis ratio dcmonstrct revelalionis existentiam : vero lanlùm abesl ut Cbristus et Apostoli ad

sanioris et accurat» crilices regulis ulatur

in normam rationis verba divina inlelligenda do-

dignoscendo verbi Dci sensu textum cum an- :

ceant, ut potiûs ad solam revelationis divinœ
auctonlalem, ubi de mysteriis agitur, animos
tecedeniibus et consequenlibus conférai; sco-
eriganl et applicent. Beatus Simon Barjona,
pum aucloris sacri, circumstantias loci, tem- es,

et alia quae ad genuinam inquil Cbristus Matlh. 16, v. 17, alloquens,

poris, personarum,
S. Petrum qui boc ipsura, de quo disserimus,
interpretationcm ex se conducunt, diligentcr
mysterium confessus erat, quia caro et sanguis
expendat usitatas Scripturarum locutiones ob-
;

non revelavit sed Pater meus qui in cœlis est.

servet; textus primigenios adeat; sanctorum
tibi,

intci pretaliones in mé- Et sanctus Paulus, Epistolâ 1 ad Corinth. cap.

Patrum ac conciliorum
bcec rationi permittuntur. At fi- 1, à versu 17 usque ad lincm, et capite 2 inte-
dium proférât ;

sibi prscscriptos ipsa non excédât neque, gro, de modo quo mysteria Incarnalionis et
nes ;

Redcmptionis annuntiabal, verba faciens, hu-

donec rei possibililatem expenderit, ac myste-
potuisse à Deo revelari censuerlt, suspen-
manam sapientiam reprobat, horumce mysle-
rium
verborum Dei nativam riorum apparentem slultitiam fa têtu r, lolusque
sam deniteal fidem, et
auctoritate revelalionis divince prodigiis ac vir-
ac propriam significatiouem.
tulibus manHestalfe innililur. ISon enim, inquit
Uno verbo, ubi Deus loquitur, sileat ratio,
sensu nativo c. 1, V. 17, misit me Christus baptizare, sed evan-
solus ipse audiatur, ac verbis ejus
quœcumque contraria; verisimilitu- getizare : non in sapientià verbi, ut non evacuetur
intelleciis,
spernanlur. crux Christi, verbum enim crucis pereimtibits stul-
dines ac rationis diiïicuUales
autem qui salvi fiunt, id est nabis,
Doclrinà catholicà et erroreSociniano, quan-
tilia est , iis

Dei ïirtusest; scriptum est enim: Perdam sapien-

tum par erat, explicatls statuenda est.
de Incarnalionis aut alterius tiam, etc. Nos autem prœdicamus Cliristum cruci-
Conclusio. L'bi

cujusvismysteriiveritate agitur, verborum Dei ftxum; Judœis quidem scandalum, gentibus autem
circa slultitiam, etc. et cap. 2, v. 4 et seq. Sermo
sensui nativo adha;rendumest, poslhabito,
:

myslerii possibilitaiem, rationis exa-

meus et prœdicatio mea, non in persuasibilibus hu-
ejusmodi
manœ sapientiœ verbis, sed in ostensione Spiri-
mine ac judicio.
1° ex Scripturis, quas recipiunt tùs et virtutis, ut fides vestra non sit in sapientià
Probalur
27 Scrutator majesta- hominum, sed in virtute Dei. Sapientiam autem
Sociniani. Proverb. 1, v. :

opprimetur à cjtorià. Apost., 2 ad Cor. 10, v. loquimur inter perfectos; sapientiam veto non Im-
tis

militiœ nostrœ non carmlia sunt, sed jus seculi... sed loquimur Dei sapientiam in /mjste-
4: Arma
Deo in captivitatem redigentes rio, quœ ubscondila est, etc. Citala loca leganlur
potentia
omnem intellectum in obsequium Christi. Ex qui-
intégra.

aut Probalur 2** ex sanclis Patribus qui in

tus sic argui potcst Ubi de Incarnaiione,
:
,

verborum Dei infidelibus el hsereticis perversum ejusmodi

alio quovis myslcrio agitur, qui
ejusmodi rationis usum quo variis adversùs myslerio-
sensui nativo non vult adbœrere, nisi ,

ratione expenderit, rum fidei possibililatem raliociniis, eorum Ve-

mysleriorum possibilitatem
impugnatur, sludiosè vitupcraverunl ac
paratus aliorsùmdivertere revelationis sensum,
ritas

gravissimè condemnaverunt tanquàm impium,

si rem propositam impossibilem judicet; ille
in temerarium ac periculosum tum propler
scrutator m;>jostatis divinae dicendus est,
;

obst(iuium Doi loqucnlis aiiotorilali dcbilum

obsequium lidei iiUellectum non captivans. ,

om- quà ut motivo nilitur lidcs tum propter inlir-

Scriitaliir majesl.item divinam, si quidem
;

incomprehensibilcm Dei na- mitatem ralionis humanœ , (\\vx. sxpè fallilur,

nia lidei mysteria
etaliissimasejusoperalionesspeclant. In cl in robus vel niinimis cscculit; lum donique
4uram
75 VERBI DIVINI. 74

propier altitudîncm et incomprohensibilitateni < beam quin vcruni sit quod Deus dixerit? »

mysterioruni nostrorum, iii quibus de ipsà Dci Probatur 5" ralione theoiogicâ : Illa reji-

naturâ inscrutabili, de ejus altributis ac ope- cienda methodus , quae plena impietatis et su-

ralionibus specialibus agilur. Nonnulla coriim perbiœ, temeritatis ac periculi , quse revelalio-
tcstinioiiia, in quibus de Incarnaiione loquun- nis divinœ sensus dubios cl incertos reddit,

tur, exscribere sufticiol. S. Joannes Chi ysoslo- borumque dignosccndorum tutam, naturalem
mus, honiil. 2l,aliàs:23, in Joan. n. 3, ad haec acrationi maxime conformemviam pruicludit:
verba Mcodenii : Qnovwdo polest liomo nasci, atqui 1° methodus Sociniana plena est impie-

etc. i Sic et hairetici, inquit, in suà perstant tatis ac superbiie. Qui enim eam meiboduni
I hacresi, pari modo interroganies; dicunt sequitur, de ralione suà in rébus vel minimis

( enim Quoniodô incarnatus est? alii

alii :
: juxta se positis caecutiente ac saepissimè errante
« Quomodô natus? cogilalionunique suarum ita proesumil, ulDei ipsius desesuisque altri-
I inlirniitati imraensam illaui subjiciunt sub- butis et altissimis operationibus loquenlis
I stantiam. Quae cùm scianius, intempesli- vorba sensu nativo accipere vcreatur, donec
( vam iliam curiosilatem vilarc oportet. INe- de reconditorum ejusmodi mysteriorum possi-
I que enim quomodô hœc facla sint , scient bilitate ex solâ ralione judicaverit , ratus nali-
f unquàm ii qui hasce movent quœslio- vum sonsum tune genuinum non
verbi divini
« nos, et à reclà fide oxcidenl... Ilœc cùm esse, cùm ralioni adversatur. Supremo igitur

< sciamus, ne raliocinio divina scrutemur, ne- numini de suà nalurà ac operationibus homi-
( que ad naturalem rerum seriem illa refera- nes per revelalionem instruenli si Socinianis
« mus....sed piè omnia cogilemus, credentes credamus , auris illico non prœbenda ; anlea
« Scripturse diciis. Nam curiosus indagator, videndum est an non ralioni repugnet sensus
I nihil lucralur, ac prœlerquàm quôd id quod litleralis verborum. Quôd si ille sensus, ralione
f quserit non invcniet extremas etiam dabit , judice, contradictionem involvat, spurius est,
< pœnas. Audis Patrom genuisse ? id quod au- àDeo non intenlus, aller inquirendus. Ergone
I disii crede; quomodô autem? ne quœras; limendum ne dccipiamur à Deo semetipsum
« neque ideô generationom abneges, » etc. nobis per revelalionem manifestante, nisi ipsi

S. Aug. epist. 157, aliàs 5, ad Volusianum, loquenli subvenial raiioiiis judicium circa rei
poslquàm n. 5 de ipsis corporis sensibus plura ab ipso enuntiatai possibiliiatem? ergone liuma-
retulit, quce mente percipi nequeant, addit nae ralioni de essenlià aliissirai et operationibus

n. 6 : 1 Hffc omnia mira sunt, nibil borum divinis judicanli tidendum est magis, quàm
« atfirmari sine quàdam velut absurditale po- nativo verborum divinorum sensui? Sana; hcec
I test; et de sensu loquimur morticino.... Et impia sunt, et superLiae plena, vel nihil im-
I putamus nobis de omnipotentià Del incredi- pium superbum polerit appellari. 2" Eadem
et

< bile dici aliquid, cùm dicilur verbum Dei, methodus plena est temeritatis et periculi. Cùm
f per quod omnia facta sunt, sic assumpsisse enim mens humana maxime sit errori obnoxia,

< corpus ex Virgine, et sensibus apparuisse ssipè veri specie lanquàm evideniiâ ducalur;
f morlaHbus, ut immortalitatem suam non cùm id in rébus vel minimis contingat, maxime
I corruperit, ul œternitalem non nuitaverit? > verô, ubi agilur de inlinili naturâ, locum
etc. Tandemque n. 8 sic concludil. i Hic si habeat ; cùm denique in mysleriis religionis
« ratio quaerilur, non erit mirabile; si exem- semper agalur de ente infinité perfeclo prout
» plum poscitur, non erit singulare. Demus nobis naturaliter non innotescit spectato , fa-
I Deum abquid posse ,
quod nos fateamur in- teanturque onmes Chrisiiani mysteria fidei in
« vestigare non posse. In talibus rébus tota se spectaia esse ralioni impervia el vcrisimili-

( ratio facii est poientia lacientis. » Cassianus, ludiue deslitula ; cvidcnlissimum est facile

lib. 4 de Incarnaiione cap. 6 : c Kationem dicti (ieri posse, ut qui de eorum possibiUlate solà
( quxris, inquit? Non reddo; intérim Deus ratione duce judicare suscipit, in erroreni
€ hoc dixit; Deus hoc locutusestmihi verbum ; incidat, multaque perperàm slaluat certô esse
« illius sununa ratio est. Kemovco argumenta, impossibilia, solà verisiniililudine deceplus.
* removeo disputationes; sola mibi ad crcduli- Jam verô Kalionalisla qui liocce modo fallitur,
,

i latem sufficii persona dicentis.Non Hcctmihi melhodo quam rofeilimus adhœrens propter ,

f de fide dicti ambigcrc , non licct deliberare. faisum ejusmodi judicium , ne scilicel ,
quod
< Quid mibi quœrcre quomodô verum sil crédit impossibile, cogalnr falori rcvelalum,

I quod Deus dixeril , cùm dubitare non de- ad sensus improprios et à nalivo alienos veri)a

Tll. IV 3
 DE INCARNATIONE 7^

divina detorquere conabiiur ; sicque genuinum analogica,quôd rationi stuporein pariant, quQ4

revclalionis divinœ sensum rejiciet. Plena ergo ipsi in spociem pugnantia videri possint, quôd

temerilatis et periculi methodus Sociniana. denique de eorumdem possibilitate mens sibi

5° 111a eiiam nieihodus revelationis divinaî relicla curiosiùs inquirens facile decipialur-

sensus onines dubios et incerlos reddit, atque Ergô tutumet naturale est, et rationi maxime
in pliilosophiaia disceptatriccm, contra prse-
consentaneum ut ubi Deus de se ipso loqui-
, ,

cepiuin Aposioli ad Titum cap. 5, v. 9 et 10, tur, rationi imponatur silentium, divinaque
fidem Christianam inimutat. ISani sensus reve- verba sensu nativo intelligantur, independen-
lationis nalivus proponatur, non siatim ipsi ter ab oppositis verisimililudinibus ac ratioqis

adlKvrebit Ralionalista; anteà expendet num difficullatibus; ergo tutam, naturalem, ac ra-

ille sensusconformis lumini naturali quod

sit ;
tioni maxime conformem, dignoscendaeveritatis

si bunc censeat esse genuinum,

alterum esse revelatœ viam prsecludit methodus Sociniana

inquirenduin contendet; ergo juxta banc mc- proindeque, etc.

ihodum primo quis sit sensus revelationis , ex SoLVL'NTLR OBjECTioxES. — Objicies 1°. Cûm
ipsâ revelatione solà non potest certô judicari; recta ratio, id est, vera et evidentia rationis

manet dubius ille sensus donec illi faverit de judicia lidei adversari nequeant, lit articule

ipsius rei revelalœ naturà rationis humante prœcedenti diclum ac probalura est ; cùnique

judicium quod ssepiùs saltem de rébus adeô à nobis pendeat reclus rationis iisus, siquidem
,

iniricatis certum esse non potest. Secundo, principium evidens ab inevidenti, genuinam

ut sensus quivis genuinus suadeatur, pro- demonstralionem à spurià secernere possumus;

bandum est illum veritatibus pbilosopbicis non sequitur sensum genuinum verbi Dei nunquàm
dissenlire. Jam porrô quid istud est, nisi posse esse adversum rationis uostrse judiciis,

incertos reddere revelationis sensus, quate- ubi, ut eâ reclè utamur, omnes curas et iudus-

nus à rationis incerto judicio peudentes red- triam locamus. Ergo sacrarum Scriplurarum

duntur, ac in disceptationes et tricas philo- sensus cognoscendi optiraa et facilis rt gula illa

sopbicas fidei cbristianœ simplicitatem conver- est : Staiim expendendum num sensus, qui
tere. 4" Methodus Sociniana tutam naturalem genuinus esse videlur, rectce rationi cpnsenta-

ac rationi maxime conformera veritates reve- neus sit, ut si rationi judiceturrepugnare aller

latasdignoscendi viam prœcludit; nara illà possit inquirinon enim à Doo revelaïuïu est,
;

methodo pra^cluditur via quam supra bis ver- quod impossibile; id verô impossibile quo,^
bis expressimus : Lbi loquitur Deus , sileat recta ratio judicat impossibile. His similia li^-

ratio, solus ipse audiatur , ac verbis cjus bentur in scriptis Raiionalistarum acadcipi^

sensu nalivo intelleclis, quoecumque contrariai Franekerianœ superiùs memoralis, ex qiubiis

verisimilitudines, ac rationis dilficultates sper- ea tantùm eliciemus solvenda, quse in Calholi-

nantur. Atqui tamen banc viam esse tutam et cos hoc loco objici possunt.

naiuralem facile evincitur. Siquidem bis duobus ISego consequentiam, 1° Quia etsi judicium

innililur manifestissimis principiis. Primum ,

rationis esset infallibile, non tamen liceret,
revelationis divinse sensu nativo nos non possc cùm de veritate ac possibilitate rerum à peo
falli ;
quod evidentissimum est ,
quia Deus est revelatarum agitur, eam consulerc prœ testj-

sîinimè verax. Alterum, menlem humanam al- monio divino. Injuriosum enim est ver^tis

lissjma divinitatis mysleria rimari prœsumen- divinis, ul, quœ lis conlinentur, qua; proinde

tera, posse facile decipi. Quippe finita est, et propter auctoritatem Dei revelanlis crcdenda

circa res nnluralesvel minimassœpissimè errât; proponuntur, rationis humanae subjiciantur

in mysteriis autem agilur de inlinito in omni examini, ejusque adagiis ac notionibus .^ntca

sensu, nompe de naturà Dei, ejusque viis et conferantur ,

quàm cxistimenlur credenda.

operationibus; et quidem de naturà Dei, ut in- 2" Quœ ab homine proferuntur, expendere

habitanlh luccm menti sibi relictae prorsùs liceat; ^alli potest aut [allège. At verô eviden-
iitaccessibilem Tit. 6, 10 ; de ejus viis ac judiciis tissimum est Deum esse sunimc veracem ; eigo

incomprelicusibilibus , ut verba Apostoli ,

ad ubi loquitur, circa sensum verborum ejus na-
Rom. 11, adhibeam, et invcstkjabUibus, de ejus tivum suscipiendum deliberare non possumus
operationibus supra consuetum naturae ordi- ncc, priusquàm iis adhibealur lides, explorare

nem longé positis. Unde sequitur nihil esse licet quid de dogmatis expressi possibilitate
mirum quôd mysteria concipi nequeant ,
quôd ratio statuât; quippe de cjusmodi dogmatis
eoruni habeatur idea tantùm imperfccta et veritate dubitare nefas est, 5" Etsi recta ralia
77 VERBI DFVINI. 78
errorem excludat, nec nisi vitio nostro in veri quàm cum principiis philosophicis dogma rc>

inquisitione fallaDiur, alianicn ea est liuiuanse velatum contulcrini, ipsumque ejusmodi prin-
mentis infirmilas, ut in rébus intricatis dilTi- cipiis non adversari ratio judicaverit; ergo, etc.
culter ab eriore abslineat. Nenipe in inquirendâ Caeterùm , ut omnis vel minima arabiguitatis

veritate faiigalur aninius, prx'judicia non facile adimatur species, observari débet eos qui Scri-
deponit , insensibilia plerumque vix capit ptuf-ae sacra; divinitatem fide tenent, posse
quanlè minus res divinas et supernaturales quidem licite variis de causis, sed secluso circa

insuper falsum non rarô verisimillimum appa- ipsum fidei objectum dubio eflectivo, omnes
rel. Uno verbo mens huniana in rébus dillicil- rationes quibus sacrae Scripturse divinitas astrui-

limis saepè errât, ut ex variis et oppositis phi- tur, expendere ;

quod theologis adversùs incre-
losophorum opinionibus perspicuuni est. Ergo dulosdisputantibus solitum. Pariter non desunt

cùm mysieria quae in Scripturis revelantur, theologo légitima motiva, quibus ad myste-
,

^peclent res divinas, et sint rationi impervia riorum fidei possibililatem ratione, quantum
ac verisiraililudine deslituta, maxime timen- fieri polest, discutiendam impellatur. Sed cura

dum esset, ne in eorum possibilitate investi- spuriâ Rationalistarura melbodo, nihil com-
gandà, ratio sibi relicta deciperetur, sicque mune babet duplex ille rationis usus. Quippe
sensus genuinus Scripturse impie rejiceretur. inutroque ratio ancillatur fidei, in ipsam noa

Hinc locis suprà citaiis Deus probibet ne ejus dominatur, nec sensum verborum divinorum

majestalem curiosiùs scrutemur ; monet ut in- arbitrio suo déterminât.

telleclum in obsequium fidci captivemus, et sa- Instabis 2° Si ratio falli potest circa possibi-

pieatiam bujus mundi ab eo reprobatum abji- litatem dogmatum revelatorum, falli etiam po-
ciamus. terit in expendendà Scripturse sacrse divinita-

Instabis 1° Tam licet dogmatum in Scriptu- te; proindeque nihil certi esse poteril.
1°
Nego suppositum. Non enim ideô tantîim
ris contentorum possibilitalem cxamini ralionis
permittere, quàm de earumdera divinitate ex contendimus dogmata in Scripturis expressa
ratione inquirere ; atqui ralione expenditur ac ad normam rationis illicite expendi, quia ratio

probatur divinitas Scripturarum, ergo, etc. falli polest ; sed inprimis quia summse Dei re-
Nego majorem. Nam ubi SS. Scripturarum velantis auctoritaii ac majestati injuriosum est^

divinitas adversùs incrédules discutitur et vin- nonanteà dogmatibusab eorevelatisfidemadhi.

dicatur, eas esse à Deo inspiratas minime sup- beri, quàm de eorum possibilitate ratio humana
ponitur, neque ex eis ut divinitus inspiratis judicium tulerit. 2** Nego consequ«;ntiam. Ne-
argumenta colliguntur, alioqui supponeretur gabuntne adversarii mentem humanam esse

quod esset in conlroversià positum. Nihil ergo errori obnoxiara? Nonne ipsi plerumque philo-
piaculi, gi ex ratione tune expendantur varia sophi in rébus difficilioribus, ubi praesertim de

momenta, varia testimonià et motiva credibili- infinito agitur, v. g., circa divisibilitatem con-

tatis, quibus evidens fit verba divina Scripturis tinui , in varias opiniones abeunt, se percelli

contineri. At verô, ubi de mysteriorum veritate evidentiâ arbitrantes, dùm eorum saltem altéra
ex Scripturis investigandà quaestio est, Deum pars solà verisimilitudine ducitur? Ergone om-
per ejusmodi Scripturas esse locutum ut certum nia sunt incerla? minime. In rébus faciliori-

supponitur, et utrinque agnosciiur. Nonne ergo bus, ac minus involutis, in pluribus etiam dif-

infideliter agit, qui earum sensum ex judicio ficillimis, in factis praesertim compluribus
rationis suae circa divinorum dogmatum natu- cerlissimum est veritatem atlingi ; v. g., cùm
ram ac possibilitalem pendere velit ; qui de sin- agitur de primis principiis , de eorum prima-
gulis Scripturarum sensibus dubitat, donec de riis consectariis, de veritatibus mathematicis,

mystcriis allissimis, quae iis sensibus signiûcan- de factis ejus specici, de quibus non nisi stultè

tur , rationis suae responsum acceperit; qui dubitaretur, puta an Roma existai, an aliquan-
proindeveritatem dogmatum à Deo revelatorum do extiterit Julius Caesar, etc. Porrô saltem
ipsam Divinitatis incomprehensibilcm naturam praecipuorum Scripturae librorum divinitas

et inscrutabilia judicia spectantium, caecutien- ejusmodi factis comprobatur quae , tôt ac tan-

tis suce rationis examini submittere non erube- tis momentis constant, quae tôt testium aucto-

scit ? Atqui ita se gerunt Sociniani et rigidio- ritate firmantur, quibus ita unanimiter sufTra-
res Ralionalisiae. Namque fatentur Scripluram gantur qaolquotin universo orbeChristi nomea
sacram esse ipsum Dei verbura sensum verô ,
Lactenus professi sunt, ut aniecedenter elianï
lextuum Scripturae non priùs amplectuntur ad Ëccl. Caiholioe documenta , certô et facil-
 DE ïNCARNATIONE 80

rmi('' (loclis suaJtMÎ po>sii. Ex adverso possibi- scquitur illud mysterium ad summum dici poss*^

îitns dogmatum icvelaloiiiin, ipsa esl possihi- conscquenliis ac ratiociniis ex verbo Dei in-

litas reriini ad naluram Dci inscrutabilein ferri. Atqui quod hocce modo ex Scripturis

pprtiiienliuni, est possibilitas consilioriini, jii- Divinis erui dicitur, perfectô potest placitis

dicionini divinorum, quibus eonsideralis Apo- rationis eâ mente conferri, ul si iis repugnare

stohis exclamât, Rom. 11 , v. 33 : altiiudol videalur, possit illatio ut illegitima rejici ; si-

osi possibilitas opcrationiim Dei supra consti- quidem in iis quae sunt contra rationem, nuUa
liilum ab ipso naluroe oïdinem positarum. Quis formari potest certa et légitima conscquentia ;

sine immodicâ suî fiducià sperare potest , se, ergo,etc.ItaWolsogenusin cilatâjam Déclarai,
in perscrutandis solà ratione duce tam altis et duarum sentent, contradict cap. 3, pag. 10,

ribscondilis rébus, nunquam à vero esse devia- et cap. 12, pag. 30 ; Crellius de uno Deo Pâ-
lurum? tre, lib. 1. cap. 16, pag. 88, etc.

Instabis ultlmô. Ut sensus Scriplurse sacrae 1° Distinguo majorem : dogma quod non iis-

genuinus detegatur, necesssarius est usus ra- dem verbis ac lerminis, quibus credendum

lionis , nempe varia Scriplurae loca inler se proponilur, nec œquivalentibus legitur in Scri-

(onferenda, scopus loquentis, antecedeiUia, pturà, ad summum dici potest consequen-

conscquentia, expendi debent, etc. , ergo. tiis, etc., quod non iisdem lerminis,
concedo ;

iSego consequenliam. Duplici via dignosci- sed œquivalentibus, nego. Itaque fatendum non

tur legitimus Scripturae sensus; prima est via modo iisdem quibus Scriptura utilur , sed et

discussionis et examinis proprii, quà docti in- aliis lerminis explicari ab Ecclesià catholicà,

cedunt, cum expensis scopo loquentis, stylo et proponi credendum Incarnationis dogma.

Scripturae, variis rei circumstantiis , termino- Verùm non ideô meris consequentiis ac ratio-

rum proprià virtute, etc. , ostendunt talem ciniis mysterium illud ex verbo Dei infertur ;

esse nativam verborum ac ccnlexlùs significa- si quidem voces quibus fidem suam Ecclesià ex-
tionem, qux omnia (iunt rationis ope. Altéra primit, reipsà non diversum exhibent concc-
est via auctoritatis, cum, v. g., contendunt pium ab eo, quem voces sacrae Scripturae re-
plané aequivalent, nec
alicujus loci sensum hune esse, quia semper
praesentanl. Islae aliis

illomodo abEcclesiâ ejusmodi textusintellectus perfectô alios ejusmodi terminos Ecclesià ad

est et etiannium intelligitur. Istam poslerio-

exprimendam suam fidem adhibuisset, nisi eam
rejiciunt Protestantes, cui tamen bœrelicorum ad hoc coegisset perversilas, qui
rem viam
soli possunt simplices insislere, ut in tractatu verborum Scripturae naturalem sensum subver-

de Ecclesià ostenditur, et quâ rejectâ, longé

tere lentarunt. Et verô nonne juxta expressa
Utut Scripturae verba Christus est Deus super omnia,
difficiliùs Sociniaui errores confulantur.

sit,utramque illam viam inter et Socinianam iteuKjue liomo. Nonne est Verbum caro factum?

methodum perspicuum est nullani esse aiïinila- Nonne habet f'ortuam Dei , cui esl œqualis, et

tem, Qui vicà examinis procedit , id unum in- simul fonnam servi et hominis? Quae omnia

tendit ut possit ex ipsismet Dei verbis genui-

,
eumdem sanè conceptum formalem exhibent,

revelalionis eruere sensum cui sese sub- ac ista Christus est unica Verbi divini Persona
num :

jiciat, et credendum proponat non

quem aliis ; liabensnaluram divinam, et naluram huma-

verô mysterium divinâ revelatione

exprcssum nam. Sed de his ubi de Incarnationis existenlià.
conlevendum censet, ut, prout Porrô, quod lerminis aequivalenlibus contine-
cum ratione
vel repugnans, Uir in Scripturis, dici non potest ex iis tantùiu
illud videbitur ration! possibile
aliorsùm erui consequentiis et ratiocinationibus. Certè
sensus verborum Dei conUrraetur, ut
quidem verba illa esse aequivalentia cognosci
detorqueatur.
ObjiciesS". Esto, dogmata quœlibel expressis
ncquit, sine aliquo rationis usu, quo inter se
tenenda vocum ejusmodi accepiiones conferantur; sed
lerminis in Scripturis contenta lide
usus rationis plané dilïert ab de quibus
quantumlibet rationi repugnare videaniur ; ille iis,
sint
objeclio, conse({uentiis et raliociniis quorum
non ita res se habet quoad Incarnalionem
et ;

ope ex S. Scriptura dcducerenlur pro-

alla ejusmodi. Cùm enim Incarnatio iisdem ver- scilicet

quibus exitlicatur ac propo- positiones, juxta conceptum suum formalem et

bis ac lerminis,
verbis aîquivalentibus, in eà non contenta;.
nitur credenda, in saoris Scripturis non
lega-

neque enim babenlur in Scripturis, v. g., i" Nego suppositum majoris, nempe supponi-
lur,
naluram liuma- tur in majore, quidquid non conlinelur forma-
li&^c verba, Christuni habere
non persnnam Inimanam; liler in Scripturis, nec conlineri formaliler in
nam, et lamen esse
SI \Um DiVLM. 8à
verbo Dei; quod falsum est. Nani pra;lcr Ver- conimodata et sufliciens , cunciis proponcnda
buni Dei scriptuni, adniittenda est tradilio, ab onniibus necessariù tenenda.
quod alibi denionslranl tlieologi calholici ; at- Oslcndat 2", si aninuis laliocinia illa oppo-
que vel ipsa ralio docet spcclaiiduin esse ul à neiilimn id poslulet , argimienla ejusmodi in
Deo revelatiiiii, vivàque voce à Cliristo et Apo- quibus tanloperè conlidunt, non esse veras et
slolis Ecclesiae Iradilum , et usque ad nos iii- genuinas demonstraliones , nec proindè illis

corruplè Iransmissuni, quidquid scnipcr inEc- evinci posse reclan» ralionem esse ullo modo
cleslà credilum oslendi polest, eliamsi non lidei Incarnalionis advcrsam.

conlinerelur expresse aiit aiquivalenler in Ca'tcrum iniredulorum objcctiones esse

Scriplnris. Tolani verô traditionem suffiagari évidentes et plané insolubiles, seu veras et ge-
inyslerio Incarnalionis dcindè oslendetur. nuinas esse demonstraliones nunqnàni concé-
5" Nego niinoreni. Nani, ubi ex principio dai, (piia idlalsissinuim e!«l, et rcligioni [xMinde
quidciuaui forma Icgilinià doducitur, lanla est foret nocivnm. Mysterii lamen natnram , aul
inler consequens et priucipiinn connexio, ut moduni quo illud cum ratione consentit, dilu-
qui eain noverit , de conséquente dnbitare non cidé explicarcnonsuscipiat ;
quod inqmssibile,

possit, nisi et de principio dubitet. Si quis necfidci neccssariuni.

igitnr dognia ex verbi Dei nativo sensu légitimé
CAPUT III.
deductum , nolit priùs amplecti ,
quàm illud
Quibtisuam tnjisterium Incarnalionis seu fnlimtm ,
cum principiis rationis conlulerit, aciis con-
seii peractum innotuerit?
forme repérer it, isccrtè vel nativos Scripturai
Quserilur 1", an mysterium Incarnalionis
sensus, ante ejusmodi comparationes, non re-
seu futur u m seu peractum Angelis et Dnemo-
cipil, quod probavimus esse illicitum; vel ad- ,

admissis ejusmodi sensibus , de illalione seu

nibns cognitum fuerit. 2" An Adamo, Patriar-

consequenliâ dubitat utriim légitima sit quà

cliis, Propbelis et nalioni .Judaica;. 3" An Gen-
;

tilibus. Quye tribus arliculis breviter expen-

in hypolhesi immeritô adliuc illam comparalio-
nem iusiitueret. 1° Quia ad certissimè cognos-
denda.
ARTICL'LIS l'RIMUS.
cendum an illatio aliqua légitima sit, hiicc uiia
Utrum Incarnalio Angelis bonis et malis fuerit
via est, ut cxigaturad slrictas régulas logicce.
nota ?
Si ejusmodi regulis conformis sit, ut légitima
agnosci débet, ac proindè si antecedens reve- Observanduni 1", cum S. Ambrosio, lib. 4
latum sit, verum sit consequens , necesse est, de Fide, cap. 1 , n. 2, necnon S. Tbomà, 1
independenter ab omni, de quà agitur, colla- parle , q. 57 , art. 3, in corp., mysteria gratiaj
lione. Qusecumque dicta sunt de sensu na-
S** non naturaliter cognosci ab Angelis, quocuin-
tivo Scriplurae bùc applicari possunt. Summa que in statu versentur , ac proindè Incarna-
enim erga Deum loquentem adliibenda reve- lionemetalia ejusmodi nalurte vimsuperantia
rentia, rationis bumaniie tenuitas, ac m\ste- et libéré à Deo ad extra producla , Angelis
riorum nalura etallilndoexcequopraiscribunt, etiam bealis, non necessariô innotescerc, sed
ul quaicumque ad religionem attinentia ex secundinn quod Deus voluerit cis revelare, undo
verbo Dei expresso légitimé et certô inlerun- sequilnr rem, de quâ quœslio est, à solà Dei
tur , non expeclato , de eorum possibilitale , volunlale pcndere, nec nisi argumenlis ex rc-
rationis examine et judicio, religiosè admit- velatione ductis possc dignosci. Obs. 2", cum
tan lur. eodem S. Tbomâ , ibid ad 1 et aliis in locis
, ,

CoRoi.LAïui'M. — Ex diclis loloisto capite col- post S. Bcrnardum, epist. olim 11, nunc opusc.
ligere est ,
quâ metbodo ad suadendam Incar- iO, cap. 3, n. lo , de myslerio Incarnalionis
nationeni procedendum sit. Mysterii iilius exi- duplii i modo disseri posse, vel//i communi, seu
slentiam et possibilitalem ex solà rcvelatione quantum ad subslanliam nempe prout est by- ,

divini) aslruat Iheologus. Quôd si argumenta postatica unio naturœ humanai cum Verbo;
ex ratione pelila ipsi objiciantur, exponal 1"
vel quantum ad spéciales conditiones, seu mo-
quanta sit ,
judice ipsà ralione, iieccssitas, ubi dum mysterii, et diversas ejus circumslanlias,
Deus loquilur, ejus auctorilalis submissè et quo loco scilicet, quo tempore, quâ ratione
sine morà adbaerendi, spretis audacioribus ra- exccuiioni mandanda Incarnalio, qua; sit prai-
tionis plus aequo curiosa; elalionibus et obmur- cisé nalura unionis, qua;bumanilas assumenda,
murationibus. Aique bocprimum rcgia viaesl, an nova quanlam creanda; an ex maire, et ex
cordalis acccplissima , doctis indoctisquc ac- quà , et quoinodô Ciiristusconcipiendus et uas-
ss DE INCARNATIONE êi
cittirus ; quibus niediis genus humanum esse tingitur proposita qusestio. Id iihiim SS.docto-
redenipturus; quœ illius redemplionls frucluum res significant , appositè ad haeresim Anomeo-
copia et universalitas, et aliaejusniodiinflnila, rum de comprehensibiliiate Dei convellendaril,
quœ et ipsa variis et innumeris modis perfici Filium Dei cognitione objecto commensuratâ
possunl. Obs. 3°, Angeles bouos tuminviâ, ac rei perspcctaî assequente terminos, ab An-
tum in terniino , seu anle et post consecutam ^lis tune cœpisse aitingi, cûm incarnatus
beatitudinem speclari posse ; ac pariter malos est ; et quemadmodùm , ubi Deuni ante Incar-
anle lapsum, qiio lempore aliis fuêre statu nationem invisibilem fuisse aiunt, iis omnem
similes , et post lapsum inflictaraque iis dam- Dei non adimunt nolitiam ; ita et cûm docent
nationem aetemùm duraturam posse conside- , Deum post carnem assuraptam ab Angelis
rari. visum esse , ipsos ex quâlibet futurae Incar-
Ex bis tria in controvcrsiam vocari liquet nationis cognitione ablegare non sunt cen-
nimirum 1°, an Angeli in via, 2**, an boni An- sendi.
geli assecutâ beatiludine an dseniones , 3" , 2° Nonnulli existimâsse videntur mysterium
mysteriani Incarnationis futurum et peractam Incarnationis, eliam quantum ad substantiam,
cognoverint; et quomodô? An quantum ad Angelis laluisse antequàm perageretur perac- ,

substantiam solùra, an eliam quantum ad mo- tum verô ad illorum nolitiam non nisi per ho-
dum , circunistantias , fines et effectus. mines pervenisse. Vix aller sensus tribui potest
Circa singula variœ sunt opiniones. De An- Anastasio Sinailselib. 1 anagogicarum Contem-
gelis in via Suarez, lib. o de Angel. cap. 6, plation um in hexameron.
Sylvius art, 5, q. 57 partis 1 div. Thoraae, et 3" S. Maximus martyr in scholiis ad cap. 4.
alii multiquos citant, verisimilius censent iis lib. de cœlesti hierarchiâ , S. Dionyslo Areo-
fuisse illo in statu concessam Incarnationis pag. antiquilùs altribuli, expresse ait t noti
quantum ad substantiam spectatae revelatio- < omnes Angeles certiores fuisse de mysterio
nem ita ut Verbum esse aliquando carne in-
, Incarnationis. € Et rationem affert quia,
duendum fide tenuerint, inscii tamen et modi, i quando Dorainus post passionem assumebà-
et circumstantiaruni illius arcani , ac prajser- < tur, quidam Angeli petebant : Quis est réx
tim redemptionis hominum hoc myslerio per- « gloriœ ? Interrogatio enim , inquit , ignorà-
ficiendae. Divo Thomse tribuitur eadem senten- i tionem innuit. >

tia, 1 p., q. 64, a 1 ad 4, ubi tamen po- 4" Juxia alios, beati Angeli futurum Incar-
tiùs videtur S. doctor quœstionem non expen- nationis mysterium quantum ad substantiam ,

disse , sed intactam relinquere voluisse. Alibi itacognoverunt, ut, quando peractum est, et
initium notitise illius mysterii Angelis concessse ab Apostolis prœdicatum , ex ipso evenlu re-
repetit à principio eorura beatitudinis. Quid- rum quae in Ecclesià contingebanl mullô ple-
quid sit , Petavius ex adverso , lib. 3 de Ange- niùs ipsis innotuerit. Haec est iheologorum
lis, cap. 2, n. 10, et alii complures, iisdem communis sententia post divum Thomam mul-
Suarez et Sylvie testibus, Incarnationem judi- tis in locis (1) qui et ipse 2-2 , q. 2 a 7 ad
, 1,

cant lantô ante Angelis nullalenùs fuisse pate- texlum S. Augustin!, lib. o de Genesi ad litt.

factam. c. 19 , eodem sensu interprelatur. Nec aliter

Circa ejusdem mysterii notîtiam bonis An- intelligendi (2) S. Gregorius Nyss. bomiliâ
gelis , assecutâ beatitudine , impertitam varié octavâ in Canticum canlicorum, S. Chrysost.
locuti sunt sancti Patres. 1° A multis simplici- (3) homiliâ 1 in Joannem, n. 2, et homil 7 in

ter diclum est filium Dei Angelis priùs invisi- cap. 3 Epist. ad Ephes., n. 1. S. (4) Hierony-
bilem, ab iisdem post suam Incarnationem mus commentario ad idem caput illius Epis-
visum fuisse. Ita S. Athanasius orat. 4 contra lolae (o) , Theodoretus ad eumdem locum (6)

Arianos o//m 5 , n. 36; S. Chrysost. homil. 11,

in 1 Episiolam ad Timoth. n. 1 ; Theodoretus (1) 1 p., q. 57, a. 7, ad 1, et q. 64, a. 1, ad

4, et 2-2, q. 2, a. 7 ad. 1, In 2 sent. d. 11, a.
in psal. 23 , et alii quorum testimonia exhibet
4, Lect 3, in cap. 3, Epist. ad Eph. et alibi.
Petavius, lib. I, de Angelis, cap. 8, et lib. 7 de Tomo 1, pagina 597, edit. Morelli Pari-
(2)
Dec et divinis attributis, cap. 6 , ex quibus siis, 1638.
posset cuiquam videri colligendum, omnem (3) Tomo 8, pagina 3, et tomo H, pagina 46
et 47.
futurse Incarnationis cognitionem ab illis Pa-
(4) T. 4, col. 352, Marlianaei.
tribus fuisse beatis Angelis denegalam ; sed im- (o) T. 5, p. 504.
mérité ; neque enim iis in locis vel leviter at^ (6) Edit. Londin. 1639, p. 526.
 M VERDI mVlM. èè

Theophylactus (1) , (Ecumeniué ibidem, S. An- fundamento dicitur ,

quod , cîira naturae vim
selmus commenlariis ad haiic Epistolam ; de excédât, atque ex solo Dei beneplacilo pendeat,
^uibus Icgi possunt Suarez ubi supra , et Pe- nulle gravi momenlo ex Scripturis aut ex tra-

tàvius jam laudalo capile 8 , lib. 1 , de Ange- ditione deducto, sed conjecturis tantùm et
lis. meris convenientiis probatur. Enim verô
5° In definiendis circumslantiis partieulari- dogma stabilitum convenientiis illuslrctur; id

btis, effeclisque et fruclibUs hujus mysterii, licitum, et sœpè utile, sed solis ejusmodi con-
quse bealis Angeiis subinde manifesta sunt venientiis plerumque ex utràque parte facil-
neque etiani omnes codem modo loquunlur. limè adinveniendis, profectode divinis arcanis
S. Gregorius Nyssenns homilià laudalâ nuilla non agendum. Neque vaticinuri de re tanlà, in-

èriumerat , quorum modum et rationem fuisse quit graviter Petavius, lib. 3 de Angeiis, cap.

post lucarnalionem peractam , Augelis pate- 2, n. 10, (as esse arbitror. Eô referri potest il-
plus
facta pronunliat. SS. Chrysost. cl Ilieron. nec- lud, adversùs Origcnem abditis de rébus
OEcumenius yequo disserentem, AntipatriBostrensis dictum
non Theophylactus et ,
quibus
cum assentitur, conversionem apud Damascenum in Eclogis litt. a, tit. 75 :
Petavius aliis ,

Gentilium ad Christi fidem inler illa sécréta i Quisnam , inquiebat , Moyses , aut Paulus ,

Angeiis ipso retecta eventu praecipuè conno- I aut quivis alter Prophetarum , aut Apostolo-

tant. Juxta S. Justinum in dialogo cum Try- 4 rum sic accuratè ea omnia quœ ante mun- ,

phohe, n. 36, Angeli Chrislum esse regem 4 dum fuerunt et supra cœlos sunt cum
, ,

omni certitudine disputare vel doceré

gloriœ, îpsumquè pro hominibu> redimendis «

pâli et resurgerc debuisse non priùs agnove- « queat ? »

runt, quam ascenderet in cœlos. Idem de Atqui cognitio Incarnationis 1° naturaî Aii-
plerisque sallem supernis Spiritibus docent gelorum in via vim et facullatem excidit ne-
S. Ambrosius pluribus in locis praeserlim mine diflitente. 2" Pariter à solo Dei benepla-
,

lib. 4 de Fide, cap. 1, num. 5, 10, 13, 14 ,

cito illius cogriitionis largitio tota pendebat.

S. Hierohymus ad cap. 63 Isaiae. Saepiùs ihco- 3" Nulle gravi momento ex Scripturis et tradi,

logi de ejusmodi condilionibus ac specialibus lione deducto , cognitio ejusmodi Angeiis iii

via probatur concessa, ut testatur

PetaviuS
circumstanliis generatim dunlaxat loquuntur,
nec quidquam parliculariter déterminant. loco cit., et expresse fatetur ipse Suarez, lib. ^
Quod ad dœmones attinet, duœ sunt theolo- de Angeiis cap. 6 , ubi conjecturis solùm in-

gorum sentcnliœ. Nam alii Angeiis in via, ac dulget, ac in iis librandis totus vcrsatur. Ergo
proinde Angeiis malis antequàm peccarent, sine fundamento, etc. Et verô, ut conjec-
substantiai mysterii Incarnationis cognitionem cturam conjecturis opponamus, cùm An-
Iribuunt , alii adîmunt. Priores existimant geli non esseut felicitatem aeternam ex Chri-

quod consequens est, fuluram Incarnationem sti meritis consecuturi ,

quid necèsse fuit

Ahgelis malis post lapsum non fuisse penitijs in via versantibus, mysterium In-
ut, iis

recondilam, licet ex ignorantià omnium illius carnationis in Christo adimplendum revela-

mysterii circùmstantiarum, Christum inter bo- retur? .

Âugustinus, lib. 5.
mihes conversanlem esse Deum cerlô cognos- Dices cum Sylvio : S.
cére non potuerint. Vide Sylvium ubi suprà ,
de Genesi ad litt. cap. 19, de Angeiis, secun-
âuarem 7 de Angeiis cap. 15, primitus coiulili sunt scribens ait
lib. et disput. 42 dùm quod , ,

de Incarnalione, sect. 1. Qui autem Angelos mysterium regni cœlorum eos non latuisse ,

in via prorsùs inscios Incarnationis fuisse sen- et deinde addit illud à sseculis innotuisse prin-
etc.
liunt,ii seu futurani, seu peractam Incarna- cipaiibus et potestaiibus in cœlestibus ergo, ;

tionem Angeiis malis anle Christi mortem, Deo beatis sanctus doc-
Nego conseq. De Angeiis
proinde textus
ita providente non fuisse certô compertam tor ibi manifesté loquitur, ac
•
,

arbilrantur. Quid de diversis illis quaestionibus objectus de bonis Angeiis post

assecutam bea-
est. Qua-
ac senlentiis verius ac probabilius a])pareat se- litudinem consideraiis intelligeudus
quentcs aperienl conclusioncs. de Angeiis, cap. 6, num.
propter Suarez, lib. 5.
ConclusioI. Mystcrium Incarnationis Ange- 10, in suai causae palrocinium
non censet S.
lis in via,quantum ad substantiam, revelatum Auguslinum afferri posse.

Conclusio H. Angeli beati mysterium

Sine fundamento dicerctur. lllud euim sine Incar-

non peractum modo, sed et peragen-

nationis
(1) Èdil. hris., l6Sl, t,2, p. 27. <lum cognovernnt ; et peragendum quidem, ah
 87 DE INCARNATIONE
iiiilio su» beaiitudinis perspexcrunl quantum 32 : i Hoc mysterium vitae acteroae, inquit, jam
ad substantiani ; luni variis subindè teniporibus inde ab exordio generis humani per qua;dam
quantum ad qiiasdam circumstanlias parliciila- signa et Sacramenla lemporibuscongrua, qui-
res; pcractum denique muUô pleniùs; non bus oportuit per Angelos praedicatum est. >

tameu nisi in fine mundi cognoscent plenis- Sanctus Thomas, p. l,q. 57, a. 7 ad 3, libri
simè. de cœlesli Hierarchià textum mox laudatum
Sex suntconclusionis partes. Probatur ])rima explicans, «Quidquid, ait, Prophetaî cogno-
pars, nempe sanclis Angelis notam fuisse In- verunt de mysterio gratiae, per revelalioncm
camationem peractam. Incarnatio Mariaî Vir- divinam multô excellentiùs est Angelis reve-
gini annuntiala est ab Angelo Luese 1. v. 30, latum. B Eadem couclusionis pars confirmatur
31, 3-2; celebrala est ab Angelis Lucae 2, v, expresso S. Augustini testimonio lib. 5 de Ge-
13; Angelis apparuit juxta Apostolum, id est, nesi ad litt. cap. 19, n. 58, ita loquentis : < Nec
iis fuit manifestata, 1 ad Tinioth. 3, v. 16 tan- illud eos Angelos) latuit mysterium regnicœ-
; (

dem eorum adorationi proposila fuit, Hebr. i, lorum, quod opportuno tempore revelatura est
V. 7 ; ergo Incarnatio peracla nota fuit Angelis. pro sainte nostrà ,
quo ex hàc peregrinatione
Probatur secunda pars, nenipe Angelis idem liberali eorum cœtui conjungamur. > Nec non
rayslerium, antequàmperageretur, aliquatenùs auctoritate et ratiocinio divi Thomse, qui quae-
innotuisse. Nani qui divinarum circa Incarna- stione et articulo mox citatis ad 1 , sic habet :

tionem fuluram vaticinationum fuerunt minis- mysterium Incarnationis « ingenerali omnibus

interprètes, ii aliquatenùs cognoverunt
tri et
( Angelis) revelatum est à principio suse beati-
mysterium antequàm perageretur. Neque
illud tudinis, cujus ratio est, quia hoc est générale
enim potuit illud mysterium prorsûs nesciri quoddam principium ad quod omnia eorum ,

ab Angelo, v. g., qui tempora adventûs Chrisli officia ordinantur. Omnes enim sunt adminis-
Danieli Proplietœ indicalurus àDeo missusest, tratorii spiritus, ut dicitur Heb. 1, in ministe-
Danielis 9, v. 23. Atque si juxta cerlam SS. rium missi propter eos qui haereditatem ca-
Epiphanii (1), Chrysostomi (2), Augustin! (3), piunt salutis. Quod quidem fit per Incarnationis
Thomaî ,
(i), et alioruni doclrinam veri Pro- mysterium.»
phet3e,qiiae vaticinantur, intelligant; à fortiori Probatur terlia pars, nempe Angelos illud
Angeli posito quôd fuerint ministri et inter- mysterium quantum ad substantiani à princi-
prètes Propbetiarum debuerunt earum sen-
, pio suae beaiitudinis cognovisse. 1** Ex S. Au-
sumpenitùs non ignorare. Atqui Angelos divi- gustino qui jamcitato capite 19, lib. 3, de Ge-
narum de Incarnatione vaticinationum fuisse nesi ad lilt. n. 38, Angelis beatis Incarnatio-
administros et interprètes constat 1° ex Scri- nem à seculis innotuisse asserit, et lib. 7 de
pturis; siquidem Deus legem veterem Incar- Civit. Dei, cap. 32, ait ab exordio generis hu-
nationis figurativam per Angelos dédisse legitur mani Incarnationis mysterium fuisse Angelo-
Act. 7, V. 38, Galat. 3, v. 19, et Hebr. 2, v. 2, runi ministerio praenuntiatum et figuratum.2"
et praeterea in Prophetarum libris, ac in Apo- Ex S. Thomâ p. 1, q. 57, a. 5 ad 1, expresse
calypsi, Angeli futura mysleria Prophetis indi- affirmante mysterium Incarnationis in gene-
cantes passim exhibentur. rali esse omnibus ( Angelis) revelatum à prin-
Constat 2" ex Patribus.Auctorlibri decœlesti cipio suœ beaiitudinis, quod et aliis in locis
Hierarchià cap. 4, § 2, de supernis menlibus !-œpè repetit. 3" Raiione theologicà. Futuram
sic loquilur : « Hae igitur sunt quœ primariô ac Incarsationem Angelis non laluisse modo
multipliciter Deum participant, et inprimis ac probavimus ,
quia fuerunt ministri revelatio-
multismodisarcanuniDei manifestant.... ipsœ num divinarum. Itaque mysterii illius substan-
primùmà Deo illuminantur, et per ipsas nobis tiani cognoverunt, ex quo illud honiini coepit
nostrœrevelationestransmittuntur. i Atque il- revelari ; atqui revelatum est , ab exordio gene-
lud exemplis ex S.Scripturâdepromptis probat. ris humani , videlicet ipsr Adanio anlè lapsum,
Sanctus Augustinus, lib. 7 de Civitate Dei , cap. utdicetur art. sequenti,ergo cùm inilium bea-
tiludinis Angeloruni , ut vulgô creditur, crea-
(1) Hseres. -48, n" 5, tomo 1, pag. 40 i, edit.
Par., 1622. tioneni Adami non niullùm pr.iecesserit , sequi-
(2) In Psal. 44, n° 1, t. 5, pag. 161. lur Angelos ab inilio suœ beaiitudinis, niysle-
(3) Lib, 12 de Gen. ad lin. cap. 9, n" 20,
t.
rinm incarnationis, quantum ad substantiani,
3, part. 1, col. 303, et conlra Adimantum, can.
28, n" 2, t. 8, col. loO. cognovisse.
Ci) 2-2, q. 193, a. 2, in coi Probatur quarta pars, nempe, variis subinde
p.
89 VERBl DIVINI. 90

temporibus, plureslncarnalioniscircumstanlias luisset Angelos erudire; ista ejusdem versus,

Angelis fuisse patefactas. Namqiie noveruut, per Ecclesiam, cum S. Thomà lect. 3 in cap. 5

ex diclis, quîecuinquc revelala snnl Propholis: episl. ad Epbes. cl alibi, esse explicanda quasi

atqni, iil observai S. Thomas loco niox citalo diclum esset , in Ecclesià , seu ex iis quœ con-

ado, « Prophetis ea, qua; Deus facliiriis erat tinyunt in Ecclesià ; non vcrô quasi esset ex-

circa salulem generis humani, in generali re- pressum, Aposlolos et Ecclesiam esse Angelo-

velavit. » Scilicel valicinall sunl Propiietœ de rum doctores. Alquehocipso sensu inlelligendi

futurà Chrisli nalivitale, de ojiispraîdicationc, SS. Greg. Nyss. Cbrysost. et alii, qui mysleria

passione , niorie , resurrectione, ascensiono; de illa per bomines Angelis innoluisse dixcrunt.

vocalione gealiliuin, et eoriun conversione Consule Petav. lib. 1 de Angel. c. 8.

ad fidem; variasque ejusmodi mysteriorum 2" Probatur ex Chrysostomo et aliis quorum

circumstantias praidixeriint. Ergo b?ec oninia doctrinam isti conclusionis parti cobaerentera

esse evenlura Angclos non laluit , etsi iiiodus supra, p. 104, exposuimus. Si porrù qua;ras,

que essent perlicienda , et alia plurima iis non quid novi in spccie de Incarnalione ex eventu

panderenlur. rerum in Ecclesià contingentium Angeli digno-

Probaturquiiita pars, nenipe Angeles niultô verinl? Respondeo eos dispensationis lanti Sa-

pleniùs Incarnationeni cognovisse postquàm cramenti peculiaria quœque evenlibus assecu-

Ex verbis ApostoH Epbes. 3, v. tos multorum eliam sibi duniaxat in génère
peracla est. 1" ,

8, 9 et 10 : Miliî, inquit, owHîràm sanctorum mi- anlea detectorum modum et rationeni pariler

nimo data est gratia hœc, in gentibus evangelizare comperla babuisse. Scilicet antequàm peragc-
investigabites divitias Cliristi , et illitminare retur atque orbi universo annuntiaretur Incar-

onineSj qnœ sit dispeiisatio sacramenti absconditi natio, Angeli parlicularium illius mysterii capi-

à secutisin Deo qui omnia creavit, ut innotescat tum nescii connexionem et consonanliara sibi
,

principatibus et potestatibus in cœlestibus per jam dudum revclatorum ignorabant; is nexus,

Ecctesiam, mulliformis sapientia Dei. Unde sic illa cohaesio ipsis ex eventu innotuit. «Yarium

hoc et multiplex genus sapientiae , inquit S.

argui polest ; lUi Incarnationeni ,
postqiiàni pe-

racla est, niullô pleniùs cognovcrunt, quibus, Gregorius Nyssenus bomilià in Cant. canticor.

Apostolo in Gentibus evangelizante, muUiformis, non serael laudatâ,quod constat ex connexionc

veliemen- ( An-
cumcontrariis, nunc aperlè edocti sunl
vel, ut babent graeca •jtoXuttoîxiXoi;

ter multiplex, sapientia Dei in illlus sacramenti geli )

nempe quemadmodùra
per Ecclesiam ,

dispensutione innotuit; atqui jiixla tcxtuni alla- verbum caro fit, quemadmodùmmorti vita mi-
tuni, Apostolo in gentibus evangelizante, mul- scelur, quemadmodum suo livore, suisque vi-

liformis, etc., Angelis innotuit. Elenim nomine bicibus noslra sanat vulnera ;
quemadmodum
principatuunietpoleslatum in illo textu inlelli- imbecillilale carnis vires expugnat ; dversarii ;

gendi sunl Angeli boni : non enini principes quemadmodum in carne manifestalur id quod

civiles; quippe obstant haecverba, in cœlesti- non cadit sub aspeclum quemadmodum redi- ;

bus; neque Angeli mali, ut quibusdam placet; rait captivos,cùm ipse sit qui emat, et sit ipse
tum quia ibi agilur de Angelis qui sine addito pretium.... quemadmodum et est in morte et ,

appeilantur principatus et potestates; atqui ii à vitâ recedit quemadmodum et raiscetur

:

sunl boni (vide capul 1 cjusdem episl. v. 2, servituti et est in regno, > et alia hujusmodi

cap. "2, V. 2, cap. 6, v. 12', tum quia, si Angeli varia et multiplicia. Illa porrô ad vocationem

mali , voces in cœlestibus, essent islis reddendae et conversionem gentilium exlendi debent.
in aère manentibus;sed, v. 10, cap 1 ,
jam lau- Génies ad fidem convertendas olim praedictum
datoeaedoni voces juncta; principatibus et po- fuerat ncc id videnlur Angeli nescivisse. Sed
,

testatibus sine addito, aéra non désignant , sed quà ralione, quibus mediis essent ad Christum
cœlos; lumposlremô quia SS. Greg. Nyss. bo- adducendse, illosApostolorumpraedicalio edo-
cuit; vias ineffabiles providentise divinae,
dura
niil. 8 in Cant. canlic. Cbrysost. Hieron. ad
hune locum, August. lib. 5 de Genesi ad lilt. hoc opusperagcbatur,comtemplalisuni, atque
cap. 19, et alii mulii sancti doctores hune lo- altitudinem divitiarum sapientise et scienti»
cum de Angelis bealis inlerpretanlur. Caete- Dei tune admirati.
rùm ad abso!ulam texlûs apostolici ipsiusque,
, Probatur uUima pars, nempe non nisi in

de quàagimus, rei explicationem nolandura consummatione seculi Angelos esse mysterium

obiier bis verbis versus W), ut innotescat, efTec- Incarnationis plenissimè cognituros. Id sequi-
sapien-
tunj significari, non linem, quasi Aposlolus vo- tur ex mox diclis, si<iuideni muttiformis
et DE iNCAnr^ATlONE §î

tiû Dei in îllius înysterii dispensatiôrie èx iis qiiœ Origenes homiliâ 6 in LtlËain, S. Hieronymus,

in Ecclesiâ eveniiint, usque ad mundi finem, lib. 1. in Matth. cap. 1, et alii partlim Christi

magis ac magis in dies manifeslabitur. ex virgine docent fuisse dœmoni celatum, ut

ï)icë§ 1*. Christo in cœlos ascendente, An- sciticet, inquil S. Léo iis consentiens, sermonè

geli percunciati silnt qûisnam ille esset, Psal. 2 de Nativitate Domini, cap. 3, humano generi
23, V. 8 et 10. Quis est, inquiunt, isle Rex gto-
natam salutem diabolus ignoraret. Sentiunt

riœ ? et Isaiaî 65, v. 1 : Quis est îste qui venit

SS. Ambrosiusin caputOLucse, t. 22, et Cy-
de Êdom tinctis veàtibm de Bosrâ ? Atqui ejus- rillus Alexandrinus lib. 9 in Joan. Christi dis-

modi interrogationes ignorationem innuunl; cipulos ab eo jussos tacere , ne à principe se-

ergo vel omnes Angell vel sallem eorum ma-
,
culi dignosceretur. S. Auguslinus lib. 9 de

gna pars, quis ille èsset, tune ignorabant. Civitate Dei, cap. 21, ait dubitâsse de illo (Chri-

Nego minorem. Figuratè accipiendae sont sto) dœmonnm principem. Secundùm S. Gre-

illae interrogationes ; iis sacra Scriptura ac- gorium Papam lib. 2 moral, cap. 11, dseraott

commodatè ad captura nostrum, quanta cœle- etiam dùm diceret, Sbimus quod iis sânttus Detf

stiura mentium admiratio fuerit nobis décla- ,

Christum existimavit purum hominein : Dtmi

rât.
passibilem considérât i inquit, purum homînèm
putat.
Dices 2°. Matthsei 1, v. 21, Angélus Domini,
qui S. Josepho apparaît, haec dixit de Christo
Dictum est in conclusione antè Christi mor-
:

Salvum faciet poputum suum à peccatis eorum ; tem, quia nemini dubium esse poteèt multâ

nondùm de Incarnatione post mortem Christi certô dae-

ergo tune noverat, etiam in generali,
iile Angélus aliis populis Incarnationem profu- monibus explorata fuisse. Quidquid autcm de

turam. illo mysterio quocumque tempore cognote-

Nego consequentiam. Dûm enim Angélus de runt, « innotuit eis, non sicut Angells sancils;

populo Christi, seu de populo Judaico sermo- < qui Verbi participatâîfeternitate perfriiuntuf,

nem babet, ne unam adhibet vocem quà alios < sed sicut eis terrendis innolescendum fuit...

populos exëludat. î per quaédam temporalia suse virtutià eflteÈtâ

CoNCLUsio III. Mysterium Incarnationis nec € et..... signa, i Verba sunt sancti Augustlnl
futurum nec peractum, anle Christi morlem, lib. 9 de Civ. Dei , cap. 21 de cônjeolurali

certô daemonibus innotuit. Probatur prima dùm Christus in terris versaretur, daemonuifl

pars demysterio futuro, quia neque iis inno-

circa Incarnationem sfcientiâ disserentis ;
qu*
tuit antequàm peccarent, ut sequilur ex diclis ad cerliorem illius mysterii ab eis subinde ûc-

concliisione prima neque etiam postquàm pcc-

;
quisitam notitlatn debent étiam applicâri.

caverunt, cura de eo sileant Scripturse et tra- Dices 1°. Marc! 1, v. 21, daimon ait, Stitnui

qui sis sanctus Dei; et v. 34, Christuâ dicitur

ditio.

Probatur seconda pars, de mysterio peracto. ilonsivisse daemonia loqul, qiiia sciêbânt eum;

Nara qui futuram Incarnationem, et Christi in

efgo, etc. Nego consequentiain. Hsefc intelli-

genda sunt de Scientlâ impcrfettâ et conjectu-

terris conversantis Divinitaiem certô non co-
gnoverunt, iis procul dubio mysterium Incar- rali ; Christum esse virum sancium speciaUter
Dationis peraclum certô non innotuit atqui ;
à Deo missum dasmones non ignorâfunt, ne
1*^ daemones futuram Incarnationem certô non maxime veriti sunt, ejusquë
esset Dei Filiiis

cognoverunt , ex prima istius conclusionis

Divihilatem sunt aliquando suspicàti, séd dà

parte. 2" Christi in terris conversantis Divini- nunquàm fuit illis certô comperta.

tatem certô compertam non habuerunt, quod Dices 2*. Quomodô fleri potuit Ut myste-

astruitur ex S. Paulo, 1 ad Cor. 2, v. 7 et 8 :

rium à Prophetis prsenunliatum , à Christo

Loquimur Dei sapientiam in mysterio qiiam

ipso praedicatum , et iniraculis confirmatum,

nemo principum hujus secidi cognovit, si enim dœmonum pcrspicaciam fugerit. Respondeo
cognovissent mtnquàm Dominum gloriœ crncifi-
id esse factura Deo ita providentc, et propler

xissent. Principes hujus scculi S. Thomas post sibi prospectos fines , ne illl éuà perspicaci.i

plurcs sanc'.os doctores inlerpretatur malos uterentur impcdiente. l Tarttftnl ait S. Augu-
Angelos. Deinde ex communi senteniià SS. Pa-
< stinus ibidem eis innotuit (illud mysterium)

trum , qui unanimiter tradunt illud fuisse Dei « quantum voluit; tantûm autcm voiuit, quan-

consilium, ut mysterium Incarnationis in Chri- » tùm oportult. » Divin»; hujus dispositionis

sto adimpletumdsemoni abscondereiur. S. /gna- rationem banc reddit fe. Léo serm. 70, qui est

tius in epislolà ad Epheàios , n. 19 , et ex ipso 11 dé pâssione, cap. 3, quôd < si ofudtlls et

A^ VEHBI toiviNi. H
< supérbuS inimicus consilium mfsericordiœ eumdem locum; S. Bernardus serm. 6. in vl-

f Dei nôsse potuisset, Judatorum animos man- gilià natalis Doniini, n. 3; S. Thomas 2-2, q.2,
I sueludine potiùs lenipcrare ,
quàin injustis a. 7 in corp. His adde 3". Adamum propter

« odiis sluduisset accendere ; ne omnium ca- verba à se post extasim prolaia , Prophctam et

t pUvorum aniitteret servituiem, dùm nihil valem Cliristi à mullis Palribus appcllari
I sibi debenlis persequilur libertatem. » nempe à Tertulliano, lib. de Anima, cap. 11
Dices 5". Dœmon vidcndo Christi humanita- et 21 , et lib. 3 contra Marcionem, cap. 5 ; à

tem sine proprià subsisteniià inferre potuit S. Chrys. in Genesim homil. 15, n. 3; à
eamdivinâ subsisteniià sustentari; ergo, etc. S. Epiphanie, hœresi 48; à S. Augustino, lib. 9
Nego quod gratis supponilur, nempè dsemo- de Genesi ad lilt. cap. 19; à S. Hier, in cap. 5

nera cognovisse Christi humanitati déesse epistola; ad Ephes. Unura S. Augustini testi-

Subsisientiam propriam. Eaienùs cognoscitur monium referemus : i Illa exlasis , inquit loco

ûatur» singulari subsistenliani propriam de- « proximè citato , quam Deus immisit in

esse, quatcnùs ejus unio cum aitero habetur f Adam rectè intelligitur ad hoc immissa,

perspecia ; alqui, elc.; ergo, etc. f ut et ipsius mens intelligeret in novis-

« sima. Deniquc evigilans lanquàm Prophétise

ARTICULUS II.
j plenus eructavit continué, quod magnum
Vtrian A damo, Patriarchis, Prophetis et Judœis
t Sacramentum commendat Apostolus... quse
mijsterium Incarnationis fuerit cognitum, t verba {Hoc nuiicos ex ossibus meis, etc.) cùm
Co.NCLUSio I. Fulurum Incarnationis mystc- « primi hominis fuisse Scriptura îpsa tesletut,
rium Adamo ante et posl ejus lapsum innotuit. 8 Dorainus tùra in Evangelio (Matth. 19).
Probatur prima pars de quà vulgô theologi j Deum dixisse declaravit ut hinc intelH-

consenliunt, nempe Adamo ante lapsum In- « geremus propter extasim quse praecessarat
carnalionem futuram innotnifise, 1** ex Scri- < in Adam hoc eum divinitus tanquàm pro-
,

pluris. Gencseos 2, v. 23, Adamus post illuni < phetam dicere poluisse. »

soporem exlalicum, in que ex ejus coslà Deus Probatur secunda pars de lempore pô?t la-
Evam formavit in , haec verba crumpit Hoc : psum , quae adhuc certior, his Dei ad Sêrpen-
mnc os ex ossibtis meis, et caro de carne meâ... tem verbis Geneseos 3, v. 15 : Immicîtias pô-

retiiiquei homo pat rem smm et matrem, et adliœ- nam inter te et mutierem et semen tuiim , et

rêbit uxorl sxiœ , et enmt duo in carne unâ. Mis semen illiua, ipsa conteret caput tuutn, ôeu. Ut le-

autem Incarnationis myslerium fuisse adura- gitur in Hebrseis, in codice Samarilano , Ct

bratum ac praeHguratura ex S. Paulo colligi-

, apud SS. Irenaium, Cyprianum et Hierony-
tur, qui Ephes. 5, v. 32, relatis ejusmodi ver- mum , ipse conteret , intelligendo ChrislUm qui

bis conlinenter addit : Sacramentum hoc futurus erat secundûm carnem Evœ filius.

viagnum est, ego autem dico in Christo et in Ec- Jam verô illis verbis Deum Adamo et Evaè li-

clesià. Ex quibus sic conficilur argumentum : beratorera promisisse tradunt SS. Patres
Qui propheticè loquens illa prolulit quibus proindeque posl lapsum suum Adamus illud

Incarnalio prsefigurabatur et praenuntiabaïur, myslerium clariùs intellexit.

ille novit myslerium Incarnationis ; si quidem, Objicies. Adamus juxta S. Augustini doctri-
ut diclum est articulo praecedenti, veri Pro- nam lib. H de Genesi ad litt. cap. 18, non fuit

phetae, quse valicinanlur, inteiligunt. Atqui suae culpse prœscius ; alqui si novisset mysle-
propheticè hœc verba Adamus protulit, quod rium Incarnationis fuissel, culpaîsuse prœscius,
adeô verum est, ut Chrislus Malth. 19, v. 4, 5 si quidem humani generis reparandi causa
et 6. Deo illa tribuat. Deinde ejusmodi verbis, illud adimplelum est. Nego minorera. < Nihil
Apostolo auctorc loco laudaio . Incarnalio I prohibet, inquit S. Thomas parte 3, q. 1, a
prœsiguatur; ergo, etc. 2" ex SS. Palribus < 3 ad 5, alicui revelari effectum, cui non re-
qui allalum Apostoli Icxlum Ephes. 5, eodeiu < velatur causa. Potuit igilnr primo hoinini
modo explicanl, lia Tcrtullianus, lib. 5 contra c revelari Incarnationis myslerium sine hoc
Marcionem, cap. 18; auclor commentarii in quôd esseï prœscius sui casus. » Ex his col-
<

hanc epist. inler opéra S. Ambr. ad hune lo- liges dicendum cum Thomâ 2-2 q. 2, a. 7,
S. ,

cum; S. Clirysost. , bomii. 20 in eamdem quôd « ante statum peccati homo habuit expli-
epist., num. 4 ; S. August. serm. 341, al. 4 de I citam fidcm de Christi Incarnalione secun-
temp. cap. 10, n. 12, et tract. 9 in Joan. n. 10 ;
« dùm quod ordinabatur ad consummationem
S. Léo epist. 46, al. ^3, c. 4 ; S. Ànsclraus ad < gloriae, non secundûm quod ordinabatur ad
9b DE IKC ARNATIONE 96
« liberalionem à peccato per passionem et re- aliqui cum Eslio sentiunt ,
quia ipsis videtur
« surreciionem ,
quia horao non fuit prœscius fidem Incarnalionis explicilam anle Christum
t peccati futuri. > ncccssariam fuisse ad salutem; atqui licet ex
Co.NCLLSio H. Mysteriura Incarnalionis non ScripUiris et ex Palribus constet sine aliquâ in
laluil Patriarclias ac Prophetas. Mediatorem fide salulem nunquàm potuisse
Probatur prima pars, quœ Patriarchas spé- obtinerl; altamen non videtur fidem de Deo
cial, 1" quianon seniel Chrislus ipsis diserte Incarnalo et Redemplore explicitam ante Chrisli
àDec proraissus est. Benedicentur inquit Deus, , adventum de necessilate medii fuisse , vel etiam
Abraham alloquens, Gènes, 22, v. 18, et 2G, vulgus ad eam habendam praecepto divine
V. 4, in semiiie tuo omîtes gentes. Quod deCbrlslo fuisse obligalum. Imô implicilam ejusmodi ar-
expllcat S. Paulus ad Galatas 3, v. 16; unde ticuli fidem plerisque tune temporis sufl'ecisse
jiihil mirum quôd vir sanctus Job qui ex Esau conslanter docent theologi post divum Thomam
posteris vulgô creditur, Redemplionis à se ex- 2 2, q. 2, articulis 7 et 8, in corpore. Et verô
peclari divinaiateni tam aperlè prœdicet, cap. S. Auguslinus, epislola 137, aliàs 89, cap. 5,
i9, V. 11. 2° Jacob Cbristi tenipora, familiara, n. 14, ait fidem tempore novi Teslamenti reve-
dignitatem clarissiraè vaticinatur Geneseos 49, latam , anteà velalam fuisse, et episl. 177, aliàs
V. 10, bis verbis : Non anferetur sceptrum de 9o, num. 12, eamdem in occulto fuisse pro-

Judâ et dux de femore ejns , donec ventât qui mit- nunliat. Veriam de hoc argumento in tractatu
tendus est, et ipse erit expectatio gentium; v. 18 -
de fide disserunt theologi, consuli potestSylvius

salutare tiium, inquit, expectabo , Domine. ad laudatos SS. Thomae arliculos. Porro, cùm
Probatur secunda pars ,
quae ad Prophetas à mundi exordio, ut diximus, revelata fuerit
attinet , ex insignibus vaticiniis de Christo ab Incarnatio fulura , atque ante legem sacrificia
ipsis saepissimè editis, in quibus ejus etiam Christum significantia oblata fuerint, sequitur

Divinitas non semel (ut Isaiae 7, v. 14, item 9, de veri Dei cultoribus, priusquàm daretur lex,
V. 6, etc.) nianifestissimè exprimitur; quoclrca idem esse tenendum , quod de Judaîis docui-
Chrislus et Apostoli incredulitalis Judaiorum mus; aliis, uimirùm, ut aiunt, majoribus in-
revincendae causa ad scripta Prophetarum sa?pè lonuisse futuram Incarnalionem aliis ejus ,

provocant. Scrutamini Scripturas , inquiebat fidem implicilam solummodô coucessara; illi

Chrislus Joannis o, v. 39 illœ sunt, quœ tamen, inquit S. Thomas ibid. art. 7. i quae
testimonium perhibent de me. Ibidem 46 : Si cre- ad raysteria Chrisli pertinent, tantô dilficiliùs

deretis Moysi , crederetis forsitan et milii. Adde cognoverunl, quantô à Christo fucrunt remo-
Luc. 24, V. 27; Act. 2, v, 50 et seq. 3, v. 18, liores. i

et seq. 19, v. 45, etc. ARTICILIS m.

Co.NCLisio III. Legis peritiores apud Judaeos
Utrùm Incarnationem futuram gentiles perspectam
mysterium Incarnalionis non ignoràrunt, de
habuerint.
Judœorum vulgo aliter statuendum.
Probatur prima pars , nempe legis peritiores Nec de aelate ante diluvium efïluxâ, quâ nnl-
illud mysterium non ignorasse. lis enim igno- lum falsi numinis cullorem Scriptura commé-
tum non fuit mysterium , quod Patriarchis re- morai, nec de tempore illud proximè subsecuto
velatum traditione conservari debuit, quod hîc agitur. In quœstionem veniunt gentiles
diversis successive temporibus à Prophetis prae- cujusmodi exlilère post Hebrœi populi elec-
nuntiatum est ,
quod sacrilîciis et caeremoniis lionem. Quaeritur utrum ab ejusmodi eleclionc
legis fuit signiflcalum ; atqui mysterium Incar- gentibus aliis, aut saltem quibusdam homi-
nalionis fuerat Palriarchis revelalum, et à nibus apud ipsas mysterium Incarnalionis no-
Prophetis praedictum , ut mox diclum est, prae- tum fuerit?
tereà sacrificiis et ca;remoniis legis signilica- Co.NCLisio I. Ab eleclione populi Judaici
batur undè Apostolus Rom. 10, v. 4, ait fincm
; nulla alla gens dici potest Incarnalionis myste-
legis Christum, et Galal. 3, v 24, tradit ho- rium cogiiovisse.
mines à lege, ut àpaedagogo, ad Christum Probatur maxime, quia ex quo selecius est
conduclos; ergo, etc. populus Hebrœus, nulla alia natio , sallem
Probatur secunda pars, nempe tanlum my- per aliquod tempus insigne, Deum vorà rcli-
sterium Judaeorum vulgo non fuisse simililer gione coluil. lia constat T exScripturis, quae
oognitum. Enimverô Judaeorum nalioni com- verum Dei cullum, ut specialcm populi selecli
perium fuisse illud mysterium ided praeserlim characterem , alias verô naiiones ut throliciaï*
97 VERP.I DIVIM. ^
et in tenebris ambulantes exhibent. Exodi 17, slum praidicenlls bis verbis : Orietur lella ex
V. 5 : Eritis mihi in pcculium de cunctis populis. Jacob.

Deuleron. cap. 13 : Si tibi volucrit persuadere Probatur 2" ex S. Augustino, lib. 18 de ci-

frater liius clam dicens : Eamus et serviamus diis vilatc Dei, cap. 47 : c Non incongrue creditur,

alienis cunctarum in circuilu gentium, (/uœjuxta < inquil, S. doctor, fuisse et in aliis gentibus

vel proctU sunt ; ab initia tisque ad finem terrœ; f homines, quibus hoc mysterium revelatum
lion acquiesças ei. Isalae 9, v. 2 . Populus qui « est, et qui hoc etiam praedicere impulsi
ambulat in tenebris vidil lucem magnam; et 54, « sunt. t Lege caput inlegrum.
V. 1 : Multi filii désert œ , magis quimi ejus quœ Probatur 3° autoritale Richardi Victorini, S.
liabet virum. Anios 3, v. ^ : Tantummodo vos co- Thoma; et theologorum. Richardus Ylctorinus,
gnovi ex omnibus cognât ionibus terrœ. Psalnio 75, lib. de Incarnatione Verbi cap. 8, ad haec verba
V, 1 : yotus inJudeâ Dcus. Psal. 95, v. 5: Omnes Aggaîi , Veniet desideratus cunctis gentibus , sic

dit gentium dœmonia. Actuum 14, v. 15 : hi prœ- loquitur : < Nondicil desiderandus, sed deside-
teritis générât ionibus dimisit (Dcus) omnes gentes i ratus, ut intelligas in omni génie aliquos
ingredi vias suas. < aliquandô ejus desiderio flagrâsse ; erat igitur
2° Ex omnium Palrum traditione ,
qui illud « adventus ejus à multis gcnlilium praecogni-
ac seniper in suis scriplls suppo- «ilus, el ardenter desideratus. > S. Thomas,
saepè docent ,

nunt. In re obvia necesse non est mulla icsli- cui concinunt omnes scholae Iheologi, 2-2, q.
monia congeri. Consuli possunl S. Justinus, 2, a. 7 ad 3 : « Dicendum, inquit, quôd multis
Apologiâ1 ad Antoninuni pium o//m 2; Lactan- 9 gentilium facla fuit revelalio de Christo. »

lius,iib. 4. Inslitulionum cap. 2; Eusebius, Addit ibidem S. doctor, quôd, i si qui salvati

lib. 1 praeparationis evangelicie , cap. 5 et 6 ;

j fuerunt, quibus revelatio (nempe illa ex-

S. Chrys. in psal. 95; S. Augustinus, lib. 16 de « pressa de Christo) non fuit facta, non fuerunt
Civit. Dei, cap. 10 et 12, el lib. 18, cap. 47 ;
« salvati absque fuie Mediatoris; quia etsi non

S. Cyrillus lib. 3, in Julianum ; auctor lib. de < habuerunt fidem explicilam , habuerunt ta-
vocat. Gentium, lib. 1, cap. 13, et alii. c men fidem implicitam in divinâ providenliâ ,

Dices. Referl Eusebius, lib. 6 de prœpara- € credentes Deum esse liberatorem hominum
lione evangelicâ fuisse suà aitate apud Indos < secundùm modos sibi placitos , et secundùm
mulla milia hominum quisimulacra non cole- j quôd aliquibus veritalem cognoscentibus spi-

bant, soli Deo attendentes; ergo, etc. Respon- « rilus revelàsset. >

deo 1". Bracmanes de quibus illo in loco loqui- Quae islo articulo hactenùs et praecedenti

lur Eusebius, non conslituisse unam genlem, dicla sunt, confirmantur ex doctrinâ Indubi-
sed plurium gentium fuisse philosophos. 2^ Ab tatà ,
quam de fide in Christum omni aevo ne-
illis colebanlur astra , sol praesertim , luna , aut cessarià inculcant episcopi Ecclesiae Gallicanae

quid aliud sensibile ; haec autem colebant im- in explicationibus anni 1720, ubi sic loquun-
médiate, et sine simulacris, quippe qui artem lur : a Hacc tanquàm fundamenlum totius do-
pingendi et sculpandi non noveranl; atque eo « ctrinae christianae habenda est veritas , sci-

sensu intelligendus Eusebius. € licetab Adami lapsu, nos non possejuslificari,

Co^CLUSio II Nonnullis apud gentiles futurum

.
« neque adipisci salutem nisi fide in redemplo-
Incarnationis mysterlum noluni fuit. î rem Christum; unus, ut Aposlolus loquitur,
Piobatur 1° triplici excniplo quod nobis « 1 ad Timol., 11,5, Mediator Dei et hominum
ScripturîB suppeditanl. Primum est Melchise- « liomo Cliristus Jésus. Et non est, ait S. Petrus,

dech ,
qui teniporibus Abrahœ rex simul et sa- j Act. 4, 12, in alio aliquo salus. IS'ec enim aliud
cerdos Dei summi in urbe Salem , legitur, Ge- i nomen est sub cœlo datum hominibns, in qtio

neseos 14, sacriticium obtulisse quod fuit typus j oporteat nos salvos fieri. Illa maximi momenti
sacriflcii incruenli à Christo in ultimà cœnâ « veritas totà série Scripturarum designata
oblati. Alterum est Job ex Idumseis orti, qui < ad omnia tempora ante legem , et vigenie

cap. 19, V. 25, futurse Incarnationis fidem nia- « lege elapsa respicit et aiiinet. i Nullum
gnificèprofitelur. Sf/o, inquil, quod redemptor enim , ait S. Augustinus, epist. 102, quaestione

meus vivit, et in novissimo die de terra surrecturus 2, n. 12, doclrina chrisliana nobis relinquit

sum, et rursiim circumdabor pelle meâ, et in carne locum dubitandi, sine fide in mediatorem
meâ videbo Deum meum , quem visurus sum ego vetcres jusiificari et à peccatis liberari non
ipse, et oculi mei conspecturi sunt, et non alius. potuisse. « Omnes sancti, inquit S. Léo ser-
Tertium est Balaam, Num. 24, v. 17, Chri- ^ < mone 29 in Nativitate Domini, cap. 70, qui
 DE INCARNATIONE i^
t Salvatoris nostri tempora praecesserunt, per tibus aliis duabus contra gentiles primùm,
« hanc fidem justUicali et per hoc sacramen- deindè contra haereticos dicturi.

i lu{n Christi sunt corpus cffecli, expcclantes Toiius auiem controversiae cardo adversùf

« universalem credeulium redempiionem in Judoeos in bis duobus vertitur :

1° An Messias
lia loquitur et docet uni- venerit 2° utrùm is sit Jésus Christus religio-
{ seraine AbraluB. ;

versa Iradilio... Iiaque iides in medialoreni enim Judaii eu addu-

uis christianse auctor. Si
f

f modp minus distincta et clara, modo clarior cerentur, ut Jesumtanquàm Messiam colerent,
< et distinclior esse potuit pro ralione varia jam non possent ejus religionem non amplecti,
I personarum et temporum verum illa fides
; nec dogma Incarnationls respuere, quod Chri-
i fundala in revelatione divinâ non verô in
, stus ipse docuit, dùm se Dei Filium praedicavit.

cognitione naturali providentiae semper fuit , Jam verô ,

qua; illa duo spectant tribus pos-
I

c necessaria ad salulem ; atque id ipsum est sunt capitibus absolvi ; in 1°, ex Prophetis de-

( fundamentum quo nixi sancti Patres docue- monstrabitur Messiam jam venisse ; in 2°, e$

< runt religionem semper eamdem fuisse. > iisdem oraculis evincelur Messiam esse Chri-
Nec quia temporum varietale, ait S. Augusti- stum ; in 3° utrumque simul ex characleribus
nus ibidem, nunc factum annuntiatur, quod MessiiB et variis aliis monumenlis suadebitur.
tum futurum praenuntiabatur, ideô fldes ipsa
CAPUT PÏUMUM.
variata, vel salus ipsa diversa est... proinde
Messiam jamdudùm advenîsse contra Judœos ex
aliis tune nominibus et signis, aliisautem nunc :

una Proplietamm oraculis demonstratur

et priùs à paucioribus, posteà àpluribus,

tamep eademque Religio vera signilicatur et Tempora adventùs Messise olim Patriarchis

observatur. Semper ipsa constitit, j semper promissi jamdudùm esse prœterita astruitur,

I pura, tum ratione cultùs, tum ratione do- 1° ex insigni vaticinio Jacobi, Geneseos -49 ;

< ctrinae , semper ipsà instituti sunt atque for- 2° ex prophetià Danielis, c. 9 ;
3** Ex prophe'
< maii veri adoratores Dei veri. > Sicut enim liis Aggaei et Malachiœ; 4° ex pluribus aliis sa-

nos in eum (Filiura Dei) credimus... et qui crorum vatum oraculis. Quatuor articulis dç
carne jam venerit ; sic et credebant in eum his omnibus disserendum.

aptiqui et in carne venturum. « Atque hœc

ARTICULUS PRIMUS.
i cur aliqui è sanctis Patribus justos,
fuit ratio
De vaticinio Jacobi.
* qui ante et post Moysen viserunt, in ante-
« cessum appellaverinl Christianos. » Vide Jacob ^lorti proximus singulis filiis futura

insuper qux de hoc argumento adversus Ber- praenunlians, sic allocutus est Judam capite

ruyeruni constituta sunt in determinatione sa- Gènes, mox citato, v. 8 et seq. :Juda,te lauda,-

çrae Fticultatis Parisiensis parte 1, sectione II, bunt fratres tui; manus tua in cenicibus inimicO'

gd propositionesXXVII et XL, necnon sectione mm tuorum, adorabunt te filii patris tui. Catulus

y, ad propositionem LXXVII. leonisJuda; ad prœdam , jili mi, ascendisti; re-

quiescens accubuisti ut leo, et quasi leœna,quis su,"

scitabit eum ? No.\ AUFEfRETUR sceptrum de Ju©a ,

ET PUX DE FE^ORE EJUS , DONEC VfiNlAT QUI MIT-

TENDIS EST, ET IPSE ERIT EXPLICATIO GENTILM.
Ligans ad vineam pullum suum, et ad vitem, ô fiti
DE EXISTENTIA MYSTERÎI INCARNATIONIS ALVERSIS
mi, asinam suam, lavabit in vino stolam suam
iUD.€09 ADSTRUENDA.
ut in sanguine uvœ pallium suum, pulchriores oculi
Incarnationis existentiam triplex hostiuni ejus vino, et dentés ejus lacté candidiores. Pripia

genus impugnat. 1° Judaei ,

qui plerorumque pars illius propheliiB : Juda, te taudabunt fra-
veleris Inslrumenti librorum divinitaiem agno- tres tui, etc., juxta sensum lilleralem intclln
|çentes , atque olim patribus suis à Deo pro- genda est de numéro, foriitudine, et praeerai-
missiini fuisse liberatorcm quem hebraicè vo- nentià, ac vicloriis tribus Judae. Ultima pars ;

cant , n' w"C , iVcss/am ,

prolilentes, oblirmatis ligans ad vineam, etc., de ubertate illius re-
mentibus illum contemnunt , nondùm advc- gionis quam in lerrà promissionis eadem tri-
nisse. 2" Gentiles, quibus adjungi possunt bus occupalura erat. Ulramque aulem et praî-
quotquot Sciipturarum inspirationem nji- sertim postremam de Christo Messià , ejusque
ciunt. 5° Complureshairetici. mysteriis mysticè ac praîcipuè intelligendani
Dissertatione istà in Judaeos agiraus, sequen- esse colli^ilur ex aliis quibusdam Scripturae lo-
\(^\
VERBI mm. i9t

cjs, et ex sanctisPatribus, quibus et de eo Versio persica : Non recedet imperiim àJudâ,

paraphrastae con&entiunt. Ycrùm de parte mé- et scriba è medio filiorum ejus, donec veniat Cliri-

dia, quam majusculis lilteris exscripsimus, et stus ejus, et ei congregabuntur gentes. Targum seu
quae soli Messiae nianifeslè conipelit,pr3escriini Paraphrasis cbaldaica Onkelos : Non auferetur

hic aginius, ac 1", oxpenditur an juxia Iianc habens principatum à domo Jiidœ neque scriba à

Prophcliam Messias janidudùm veniro debue- filiis filiorum ejus usque in seculum , donec ve-

rit; 2° nonnulla de illiiis oiaculi exilu inter MAT Messias, ad aima, ad deiete Meschihliali

theologos conlroversa disculiunlur. Sit ila- cujus est regnum f et ei obedient populi. Targum
Jerosolymit. ; Non déficient reges de domo Judâ,
que.
neque periti doctores legis de filiis filiorum ejus
§ 1 . — Vtrum ex valicinio Jacobi adversîis Ju-
USQUE AD TEMPUS QUO VENIET REX MeSSIAS, ad
âœos astruatur jamdudùm adventâsse Mes- Malcha Meschihhah
xeman deite , cujus e$t req-
siam.
num, et ei subjicientur tandem omnia régna. Tar-
Hebrœum Prophctiae textuin , de quo sœpè gum Jonatjjanis : Non cessabunt reges et prœ-
vitiligant Judiçi , et praecipua^ ejus versiopes sides ex domoJudœ, et scribœ docentes legem ex

gtatim oculis subjicio. semine ejus, usque ad tempus quo veniet pEX

Hebraea sic habent : Lo iasour schebet miho\i- Messias, ad zeman di iete malcha Meschihhah ^

dali, oum^kokek mibben raglau , ad ki iabo schi- rninor filiorum ejus, et pr opter eum colliquescent

tfOhfVelo ikkeatli ammim. Quae ad verbuni trans- populi. Santés Pagninus, cujus yersionem
lata signilicant : Non recedet virga, vel sceptrum, magni faciunt ipsi Judsei : Non recedet virga ex

fxjudâ et legistator de inter pedes ejus, usque- Jehudah et legislator de pedibus ejus, donec veniat

gu'o {'eniat Schiloli, id est ,

jiixta diversas illius Siloh, et ei erit aggregatio populorum.

vocis radiccs et acceptiones niox exponcndas, Observandura hos omnes textus et versiones

qui mittendus est , vel pacifions, vel, filins ejns, lum tum inter se quoad subs-
à vulgatà lalinâ,
etc., et et eiil obedientia, s,\\c congregutio popu- tantiam non differre quod bàc inductione ,

^orum. Texlus hebraio saniaritanus ad lilleram plané perspici potest. 1" Quantum ad ista :

fedditus sic habct : JSon auferetnr virga vel sce- Lo iasour schebet , non auferetur sceptrum, om-
ptrum, de Judà,*et dnx de vexillis ejls, mibben nes illis textus consentiunt : Sceptrum enim ,

daglçiu, donçc veniat pacificus, et ad ipsum con- princeps , virga , potestas , reges , impcrium ,
|
gregabuntnr populi. Saniarilana versio oinninô sunt tolidem voces ad auctoritatem supremam,
cpnsonal. 70 Iiitcrpreles, quibus bîc Tbeodo- et principatum civilem designandum idoneœ.
tiqnem pQiiçordare refert Eusebius denion- 2" In istis , oumekokek mibben raglau, et dux de
Strat. pyang. lib. 8 : Non c^eficiet princeps femore ejus, nulla etiam rei substantiam spectans

«xçiv ex ^U(là et dux T,'^oû|i.svo; de femoribus discrepanlia. Hœ voces, usquequb, seu, donec ve-
ejus, donec veuiqnt quœ xeposita, vel reservata niat, eaedem in omnibus textibus et versioni-
sHn( ei xà iT.'y/.-JM.vtx aJTôj (in aîiis codicibus bus occurrunt. 5" JNeque in variis \ods schiloh,

repcritur , doncc veniat cui repositum est o) àm- interprelalionibus illum adest essenliale discri*
zt\'V; qnçn} veram esse 70 Seniorum lectionem men, si quidem ut modo probabimus, nulla est
non auter\i Ta ^iToy.st(;.£voc expresse asserjt san- illius vocis acceplio, quœ Messise apprimè non
ctus Juslinvis in dialogo cuni Tbryphone Ju- competat. A° Deniquè illa verba vélo ikkeat am-
(jieo), et ipse erit expeclalio gentium. Aquila : mim , et ipse erit expectatio gentium , qujbu^
fipn exurget sceptrum gjcïI-tj&v à Judâ et legisla- uluntiir versiones 70 Inlerpretuni , VuIgata et
tor, vel péri tus doctor legis ày-piiSa^djarivo? de in- syriaca , cumdem manifesté sensum exhibent
(«1* pedes ejus, donec veniat cui repositum est , <î> quem referunt isla icxtùs samaritani et versio-
?-i'y.et7xi ,et i psi crii cœtuspopulorum. Syninia- nis arabicœ : Ad ipsum congregabuntur populi;
chus: iVoH auferetnr poiestas è^ojcrix à Jiidù,. Cœ- aut ista lexlûs Jîcbraei et Targumistarum , Ci
tpranon supersunt, sed ipsum aliisconsensisse obedierunt po,p^^i, sçu, erit ei obedientici, vel
exmpxcitato Eusebio videlur colligendum. Ver- aggregatio populorum; quippè ex vaiicinii seyie
sio Syriaça : Non deficiet sceptrum, vel virga de manifeslum est obedieniiam volunl^riam ac
iudà , et expositor de inter pedes ejus , donec ve- Iructuosam, ppii yerp cpacl^pî el gr^vepieè
niat is cui illiid est, et ipsum expectabunt gentes. loci designari.

Yçrsio arabica : Non prœterebit virga deJudà, CoNCLUsio. Messiam jamdudùm advenisse ex
et legistator de sub imperio ejus, donec veniat is Jacobi vaticinio certô evincitur. Probatur islo
çujus ipse est, et ad quam congregaban^ur populi. i
argumenlo. Qui in vaticinio Jacobi prsedicitar
103 DE INC.ARNATÏONE 10

venlurusjamdudùin venil; sed'qui ibidem prse- vénérant ad celebrandum Pascha , multitude

diciliir venturus, est Messias; ergô Messias in ejus sinu continebalur. Ubi verô capta fuit,

jamiludùin venit. Ulraque illius syllogismi prte- nulla distinctio familiarum facta esl, nec fieri

missa sigillat im probanda esl. potuit. Alii ex Judaeis in ^gyptum secessêre,

1° Qui in vaticinioJacobi prœdicitur venturus, plerique per varias imperii parles disjecli, et

jamdndian venit. — ^am jamdudùni genti Ju- servorum instar in foris venditi, paucissimis
daicse quaelibet regiminis forma et auctoritas in patriâ remanere licuit. Hincqui in eâ gente

cujus insigne est virga seu sceptruni, quilibet se ex Judà ortos volunt, genealogiai su» nulla
principatus civilis , omnis jurisdictio seu jus proferunt instrumenta, nec nisi maxime du-
vitae et nccis ablata sunt. Nemo cnim nescitab bias traditiones obtendunt. Ut verbo absolvam,

excidio Jerosolymitano, quod anno serae vul- nusquàm gentium tribus Juda unum corpus
garis 70 contigit , Judseos non modo in lerrâ seorsim conslituit. Imô nec allai tribus cum
promissionis quam directe Jacobi oraculuni re- ipsâ commixtae ullibi terrarum in alicujus

spicit , omni imperio destitutos, sed et per or- reipublicœ formam coalescunt. Ergô jamdu-

bem esse dispersos, errabundos, nullius juris, diim defecit et dissipata est tribus Juda,
nullius auctoritalis consortes, ubique dura ser- ac proinde in illà tribu omnis jamdudùm regi-

vitute oppresses. Summam banc gentis suce minis forma ac jurisdictionis auctoritas desiit.

calamitatem celeberrimi Rabbini prceniintiatam Atqui juxtà valicinium Jacobi omnis aucto-
agnoscunt his Osese verbis, c. 5, v. 4 : « Dies ritas et forma regiminis, omnis jurisdictio, seu
multos scdebunt filii Israël sine rege et sine prin- jus vilaî et necis à Judà non erant auferenda,
cipe, et sine sacrificio, et sine aitari, et sine usquequo, seu donec veniret illequi in ejusmodi

ephod, et sine teraphim. « Hi ipsi sunt , inquit vaticinio prsedicilur venturus. Etenim 1°, is

< Doctissimus et Christianis insensissimus Rab- est sensus naturalis et obvius textùs samarilani,

I binus David Kimchi in haec Osese verba, dies omnium versionum etiam anliquissimarum, et
I captivitalis in quà nos versamur hodiè à Judœis maxime probalarum, omnium quo-

f quando nobis neque rex est, neque princeps que paraphraseon chaldaicarum, quarum tanta
( ex Israele.. Nam sub potestate gentium su- apud eosdem auctoritas. Hujusce raodi textus
1 mus, et regum , atque principum eorum ;
de verbo ad verbum modo exhibuimus. Juxla
I nullum nobis est neque Dei veri neque idoli , codicem samarilanum legendum est : Non au-

f colendi instrumenlum ilà nos hodiè in hoc : feretur sceptrum ...et dux.... donec veniat, etc.;

( exilio vivimus omnes fdii Israelis. i Similia juxta 70 : Non deficiet princeps... et dux... do-

habet R. Manasse ad cap. 49 Geneseos. nec, etc. ;

juxla Interprétera syriacum : Non
Et verô quomodô aliqua regiminis forma ac deficiet sceptrum et expositor donec, etc. ;

jurisdictionis auctoritas dici possent in eâ per- juxta arabicum : Non prœteribit virga.... et te-

sévérasse tribu ,
quae et ipsa desiit et evanuit : gislator donec, etc.; juxta Onkelos : A^on

atqui ipsa desiit et evanuit tribus Juda. Eva- auferetur habens principatum.... neque scriba....

nuit respecta terrse promissionis. Id namqiie donec , etc. ;

Non de-
juxla alios Paraphrastas :

mirum quôd nulla sil regio in quà pauciores sinent reges.... Jam verô vel illa
donec, etc.

occurrant Judaei quàm in Palœstina ; nulli prœ- significant aliquam regiminis formam et aucto-
sertim Jerosolymis ferè reperiuntur. Atiamen ritalem, aliquem principatum civilem, jus vitae

vaticiniura Jacobi , quo sceptruni Judae pro- et necis usque ad tempus illius qui venturus
mittitur usque ad tempora Schiloh persevera- praidicitur, esse permansura in iribu Juda, vel

turum, terram promissionis respicit et de eâ nihil omninô significant.

accipiendum est. Quœ enim in vaticinio prse- 1° Is eliam est sensus textùs hebrîBi. Enim-
cedunt et sequuntur haec verba Non auferetur, verô cùm nullo'pacto dici possit vocibus sceptri

etc., ad terram promissam de verbo ad verbum et legislatoris, non designari principatum civi-

esse refercnda planum est. Evanuit eliam in lem atque auclorilatem et formam quamdani
se spectala. Supersunt quidem posteri Judœ, regiminis et jurisdictionis, vel fateanlur Judœi

sed ab ejus fratrum filiis secerni nequeunt. circa œtatem quâ eorum respublica penilùs ex-
Omnium tribuum reliquiae superstites permi- lincta esl, illum venire debuissf, cujtis adven-
sta^ suni , et earnni genelogiœ confusae. l'rbs tum Jacob prienuntial ; aiit propugnenl necesse
Jérusalem teste Josepho, de Bello judaic.lib. G. est malc à Christianis hebrioa reddi. Alqui
Romanis tune obsideri cœpit, cùm
cap. 9, à isiudpostremum propugnari non posse mani-
jnnumera Hebrseorum aliarum regionum qui , festum fit vel ex solà leviiate monumentorum
105 YERBI DIYIINI, {qq
quibns Jiidcei rccontioros non panci inlf^riu-e- tcrpretalione plerorumque Rabbinorum, sed

tationein nostram impctimt. Tricas niovent illi eliam decreloriis circa linguam sacram obser-

de vocibus "'3 t;, ad ki, quas vertimus xisque- vationibus.

quo, donec, qmad usqiie, et de voce ^2*»17 Sclie- Et ut incipiamus ab eo quod proferlur circa
bet, quà auctoriUiieni, principatum, impcriiim, syllabas ad ki, illarum sensus tripiicl solùm via
jurisdictionein designari dociiiinus, Aiunl igi- del(tminari potest. Scilicet 1°, ex priraigenio
tiir pluros llabbiiii parliculas ad ki, dùm con- texlu in se nudè spectato, et independenter à

junclim leguiilur atque ad eamdem pericopen punctis et accideniibus Massorethicis quse re- ,

pertinent, significare quidom tisquequb , donec, centioris esse usrts multi volunt, nec nisi se-

sed eas hîc esse sejungendas ; ad utpotc affe- culo Ecclesiaî 5 aut G inventa censent post
ctam accentu Jetib, cui vis inest disjunctiva, R. Eliam Levitara Lud. Capellus, Morinus,
ad priora verba referri , cuni iis unum colon Simonius , etc. , imo quorum initia nonnulli
seii meinbruni constiluere, ac vei ti debere in seculo demùm 9 vol 10 cum Masclcdo collo-
œternum, perpétua quo sensu adbibelur Exodi cant ;
2" ope regularum grammatices Massore-
;

15, V. 18, Isai. 20, v.4, et alibi ; ki verù cum thicoe, quibus maxime conlidendum arbitran-
scquentibus conjungi debere , ac significare tur non Judsei modo, sed et plures Cbristianî,

quando, seii postquam, vel ut aliis placet, quia, ut post innumeros, Bartoloccius , Bibliotb.
seu nam ; legitiniuni i)roinde proplietise sen- Rabbin, tom. 1, p. 141, etc. ; Guarinus in suâ
sum hune esse : Non recedet sceptrmn de Judâ grammaticâ hcbraicâ, etc. ; 3° ex texlibus alife
in œternum; quando scu postquàni venerit Mes- versionibusque antiquis, ac Judœorum priseis
tias {{)[; vel istiim : Non deftciet sceptrmn de interprelationibus. Atqui quamcumque ejus-
Judà in perpctiiuni, quia veniet Messias, qui sci- modi viam teneamus, i)lanè demonstratur ad
licet illud restauret perpétué duraturum (2). ki significare usqucqub seu donec.
Atque in ejusniodi argutiâ grammaticali mul- Ac quidem is sensus determinatar ex texln
1<*

lùm confider.^ videnlur Judœi reeentiores. hebrseo in se spectato posthabitis punctis et

Alii tamoii nompe R. Maimonides, R. Mose accentibus Massorethicis. Siquidem, etsi vox
ben Nachnian , et R. Joël ben Sueb, et R. t: ad, ubi sola ponitur; aliquando sumi possit
Isaac in glossis super Samuelem via prorsùs pro IVllad, in œternum; attamen, ubi ponilur
opposilà insistant. Non negant vocibus ad ki ante particulam "iD ki, niiiil quidquani seorsiui
significari donec; sed cùm Schebet generatim sonat, sed utraquc conjunclim semper signili-
virgam designet , alia autem sit virga imperii cat donec, usqueqiib, ut patet ex aliis quatuor

et aucloritalis, ut Psal. 44, v. 7, etc. , alia tri- locis, Gènes. 26, v. 45, item 41, v. 49, et 2
bulaiionis et castigationis, ut Isai. H, v. 5, Reg. 23, V. 10, et 2 Parai. 26, v. 15, in quibm
Pioverb. 22, v. 15, etc., contendunt nihil ob- solis, ut in \aticinio nostro occurrit ad ki nec
siarc quominùs in vaticinio Jacobi, Schebet de a'.lud quàm, donec, potest significare. 2° Idem
virgà tribulationis accipiatur. Quo pcsito, in- sansus astruitur regulis Massorethicis accen-
quiunt, is erit Prophétise sensus : Non recedet tuum, prout eas proponit ipse R. Elias Levita.
virtja tribulationis et castigationis aJudœis, donec libro de accent, cap. 2, et cura eo omnes gram^
ventât Messias. Sic itaque insignis vaticinii vim matici. N.im non alla de causa quos hîc impu-
summani conantur eludere. gn^us voces ad ki divellunt, et in œternum,
At duplex ejusmodi effugium non diffîculler postquàm , seu quia , interprctantur quàm
;

prœcluditur non modo auctoritate paraphra- quùd velint accentum Jctib, quo particula ad,
seon et versionum omnium, praesertim anti- eô loci afficilur, esse de se disjunctivum :

quaruni, quas jam laudavimus , non modo in- atqui ea ratio falsa est. Jeiib enim de se non
esse disjunctivum liquet, vel ex ipso versiculo
immédiate prsecedenti , ubi fprima vox HA
exponunt auctor veteris commentarii
(1) lia
inGencsim Ueresitli Rabba inscripti, scct. 99 (jour, catulus, afïicitur illo accentu, nec lamen,
;

R. Beccbaï in bunc locum, ubi sentcntiam ut est evidens, à scquentibus divelli potest,
banc magistro suo Rabbi Salomoni Jarcbi ,
Paritcr Gen. 51, v. 15, et Exod. 9, v. 25, Jetib
acceplam refert Rabbi iManasse in Conciliatore,
;

qnsest. Go in Gen. tertiam Judaeoriun senten- pingitur sub syllabà HX etli , quœ nota est ac-
liam exponcns. cusalivi casûs , nec proindè separnri potest à
(2) Ilà quoque nonnulHRabbini quibus malè
sequenti vocabulo. Similia exempia suppedi-
concinit Samuel Basnagius Flollemanvilkens
in annalibns ecclcsiaslico-polilicis ad aiin. 40 lant singulae ferè paginse, vide Exod. 4, v.
26,
ânlc Christum, n. 24, cl cap. 5, V. 2 et 4, et cap. 7, v. 24, cl capi
TH. Jx,
I
407 DE liNCARNATIONE \0H

quœ Israël in Concilialore; ad qusest. 65 super Ge-

9, V. 4, clc. Deindè vox vSjl
raglan, iii

nesim, in exposit. sentenliarum 1, 2, 3, 4

vaiicinio noslro immédiate prœcedit parliculas 5, 6,

nolatiir majori dislinctione, scilicet ac- 7, 8, 9, 10 et 11. Alios videre est apud Mori-
ad lii,

centu Aiiv.iucli ; alqui Jetib posl majorem di- num in Appendice de locis hebrœi texliis resti-

sliiiclioiicm nihil separare apud oranes hebrai- tulis, cap. 1, 2 et 3. Horum sanè omniuuî tam
unanimis eà de re consensio peremploria pror-
santcs certum et iaconcussum est, constgtque
ex omnibus excraplis quse Biblia suppedilaiU,
sùs est. Cùm enim ii loco , tempore, moribus
longé à sese invicem essent dissiti, atque abi
vidcExod 4, v. 20, et cap. 5, v. 2, et cap. 9, v.
Reg. 22, aute ortam de eo textu controversiam scripse-
51; Jud. 2, V. 24, et cap. 4, v. 24 ; et 1

quibus omnibus /<?/f/> rint, ut 70 et forte Onkelos, etc., alii, ut

V. 5; et Uutli. 1, v. 12, in
vocem accenlu Atlinacli nolatam, Aquiia et Tbeodotion Judœorum proselyti, au-
subseqiiiiur
afferri polest locus. clores Thalmudis, nec non Rabbini Clirislianis
neque uUus in conlrarium
Atlinacli, afiiciens raglan, omnium infensissimi essent, non potuerunt in eamdem
Et verù cum
sentenliani conspirare, nisi cogentc vi mani-
accenluum, Silluck excepte, sitmaximus, ac
Ergo sive bebraeum tex-
duobus punctis aequivalens colon seu mem-
festissimse verilatis. ,

lum nudè speclemus, sive régulas Massoretha-

brum officiât sicut Silluk periodum nonne
, ;

interpunciio aliqua absurde

rum observcmus , sive varias versiones et
posl vocem ad ,

interpretaliones consulamus, manifeslum est

collocarelur? Ergo ibi Jetib non est disjuncti-
piura ad ki nibil aliud quàm donec , usquequo , signili-
vus. Prœlerea, inter loca à nobis iaudata
post care posse.
sunt in quibus Jetib non reperitur nisi

Exod. o, Hœc de primo quorumdam Judaeoruoi effu-

Zakeph-Kuion, ut Gcn. 51, v. 15, etc

ut Exod. gio. Jam verù quod alii contendunt in vaiicinio

V. 4, eic. cap. 9, v. 4, vel post Rebia,
Jacobi nomine 'C2''^ schebet posse significari
9, V. 25, qui accenlus sunt
longé minoris vir-
somico- virgam tribulationis, alllictionis, ac câsligalio-
lutis quàm Atlmach, nec efficiunt nisi
nis non minus perspicué confulalur. 1" Ex usu
lon aut comma ergô, cùm ;
post eos accentus
vocis schebet. Sexluplex iliius vocabuli acceplio
non dislinguat/f î/fc, à fortiori nec post Atlmach
in Scripluris doprehendilur. Juxla priniam,
v. 49,
potest distingucrc. Denique Gen. 41,
nunc ex- schebet signilicat solummodo virgam siuqiiicem,
Tibi csedeni leguntur roces ad ki quas
seu baculum, cui innitiiur quis inler anibu-
pendimus, vox "K'Q mchod mnltum, immédiate
landum , vel ({Uo uliliir ad gregcs in j)ascu;:
-anteeedens habet Atlmach , sicut vSil raglau
,

deduceudos, ad percutienduni, etc. Sic Exod.

in vaticinio Jacobi ; et ad notatur accenlu
potentiœ 21, V. 22, Levit. 27, v. 52, 2 licg. 25, v. 21,
Tebir, qui non minoris, imô majoris
2 Paralip. 11, v. 25. Psal. 22 (bebr. 25 ), v. 4,
cal, quàm Jetib. Aiqui tamen accentus Tebir
Isai. 10, Y. 15, etc. ; atque kcc est primaria,
ibi'nondislinguit; ergo à fortiori nec Jetib,
propria, et naluralis iliius vocis siguiticalio ;

Gen. 49, V. 10, débet distinguere.Sed in hisce

alise analogicœ tanlùm sunt cl inelaplinriea'.
Judaiorura nœniis confutandis nimium immo-
Juxta secundam iiaque accoptionom, lichcbii
ramur.
analogicé signilical baslam, lanccam, U'iuni,
5" Tandem Imnc eumdem sensura inviclis-
quoc nibil sunt aliud quàm baculife cuspidc
simè confirmant , imô demonslrant tum Tar-
lerreà armatus, ila 2 Reg. 18, v. 14, nec alibi
gumislai, et vcleres interprètes, 70 scilicet,
boc sensu ea vox usurpatur. Juxta tcrtiam vi
Aquiia, Theodolion, Syriacus, Arabs, Pers.
cjusdem analogiui sonat scriptoris calamum,
Samar. Vulgalus, etc. ; lum auclores Tbalmu-
siylum ,
qui olim oral baculus ex uno e.\lremo
sacra
dis Babylonici œqualis cura Scriplurà
acutus, ex aliero pianiis et tores. Hoc sensu
apud JnJjcos auctoriiaiis, qui non uno in loco
non legilur nisi Jud. 5, v. 14. Juxla quartam
jacobœiim vaticinium ila explicanl, lit vocibus
significal niolapboricè auclorilalem, principa-
adki quam donec ab iis intellectum
nihii aliud
lum , impcrium ,
jurisdicliouom , dominatio-
tum denique doctorum Ju-
fuisse li(iueal (i) ;
nem ,
quorum virga seu sceplrum insignia
di^orum mulliludo, quorum plurimos nobis-
sunt et symbola, ut Psal. 44 ( bebr. 45); v. 7,
cum conscntlcntes refert ipse Menasseh bcn Ezcch. 19, v. 11 et 14,
Isai 14, V. 5, Ainos. 1,

V. 5 et 8, et Zacb. 10, v. 11, cl vix alibi repe-

exposi-
(1) Videinprimis iWWjY.'s ]l/«/e, seu ritur. Juxla quintam mclaphoricè pariler tri-
lionem mvslicam supor provorbin, folio 71, col. ! um vel ellam familiam désignai, quae acceplio
3, cl Gemmarum ad caput 11, tractatus Saitlie-
drin} verba ïiikï'm lauduVuuluiN iu ^çripuui^ fre(iuca§ est, iuU<î duçla, ?^
 WJ VERBl Divusi. no
quod unicuique tribui sua foret virga specia- . ausil, coniparaiione, victorias eum de hoslibus
lià , (juà dislinguebatur, vel quùd tribus et fa- reporlalurum vaticinantur. Juda, inquit, te lau

niiliaî in arbore genealogicà sint veluti tolidem dabiint fratrcs lui, manus tua in cervicibus inimi-

ranii e:^ eodem comniuni slipile orli. Juxta coniin tuorum.... Catulus leonis Juda.... reqnies-

sexlaio deniquc accoplionoi^ , schebet est tri- cens accubuistiutleo, et quasi leœna,quis siiscitabit

bulalio, adlictio, oppirssio et casligalio, cujus eum? Non auferetur sci^ptrum de Judà. Quid ibi

inslruniCHluni saipiùs est virga vel lustis. Sic aUliclionem, tribulationem et castigationem vel

suniilur 2 Reg. 7, v. 44, Job. 9, v. 54, et cap. tantillùm redolet? Ncque consequentia : addi-

21, v. 0, Psal. 2, V. 9, Psal. 88 ( bebr. 89), tur enim slalim : E^ dux defemore ejus, seu et

v. 55, Prov. 22, v. 8, Isai 10, v. 5, Thren. 5, tegislator de inter pedes ejus. Versiculo sequenti

V. 1, cl aliis forte iu locis. Maxime aulcm ob- scrmo fit de feracilatc regionis, quam in terra
servandum est schebet signilicalioneiu banc Ciianaan inbabitaturi erant Judœ posteri.Num

poslroiuain nun([u:uii induero, uisi quodam tribui Judaî calaraitales maximas minari cen-
addilo ad cani delcrininelur , ul virga ferrea, sondus est Jacob , dùm ejus inter csetcras tri-

virga inv, fnruris, virga Dei, visitare in virgû, etc. bus prajeminentiam extollit, dùm ipsi victorias

Apud onines constat in valicinio Jacobi vo- de boslibus promittil? etc.

cabuluin schebet primo, secundo vel terlio 5". Ex simili Scriplurae loquendi modo.
sensu non adliiberi, quippe quos vel ipsa sola Zach. 10 , V. 11, liabelur : Vcscbebet Misraim
oraculi maj estas manifesté excludit. Utrum iasour : Et sceptrum xEgijpti recedct, vel ut

verô quart», anquintœ acceplioni insistcndum rcddunt i70 Interprètes, v-yl ojcrTrTfov AîpTrroii

sit, jam non expendimus ;

quia, cùni et prin- Et sceptrum JEgypti auferetur.
';T£piatp£nri(7ETai,

cipalus ac imperium in tribu Juda, et ipsa Schebet eô loci significat imperium ac potesta-

ejusmodi tribus onniisque ejus reginunis forma tcm regiminis alqui eadem loquendi ratio
;

jamdudùm, ut dictum est, rcipsâ defecerint ;

deprehenditur in vaticinio Jacobi; ergo.
utrùque acccplione ellicaciter revincuntur Ju- 4°. Argumenlo ex Scripturis ducto. Auctor
d.t.'i. Quariaui lauien meritù veriorem bactenùs lib. , cap. 28,
1. Paralip. v. 4, alludens procul

supposuimus, majorique ralionum ac autorita- dubio ad bencdiclionem Judœ dalam à Jacobo,

lum jionderc firmalam loco suo ostendemus. Davidem inducit sic loqu^item : Elegit Vomi-
Unum dunlaxat , ex lllis circa usum vocj» nus Deus Israël me.... ut essem rex, etc. de juda

schebet observalionibus , bîc colligendura ,

E-NiM ELEGIT PRINCIPES , ( llcbr. chi biliouda ba-

neujpè boc vocabulum in Propbelià Jacobi se- char lenaggbid : nam in Juda elegit inprincipem
cundum ulliniam acceplioncm , nimirùm pro vel Judam elegit in principem) porrb de domo ;

virgà Iribulalionis, alUictionis et castigationis, Juda, domum patris mei et de filiis patris met ,

non posse sumi. Quod sic conficitur : schebet, placuit ei ut me eligeret regem etc. Unde palet ,

nlnolandiim csl, afllictionem et castigationem huic auctori schebet idem esse ac nagghid, quo
nunquàm significat, nisi quodam addito ad princeps ccrlù designalur. Hinc 70 verluni,
scnsura bunc determinetur ac restringatur ;
y.xi èv iûûâ'a rifézMs. to Baci'Xstov, et in Juda elegit
alqui in vaticinio nostro schebet legitur sine regnum , et Josepbus , lib. 8 , Anliq, cap. 10 ,

ejusmodi addito ; ergo ex usu schebet manife- scribil Davidem exprcssis verbis pronuntiare
stum est illo vocabulo lue non designari vir- Judam Jacobi filium prse caeleris electum fuisse
gam casligalionis. qui rex dcsignarclur.
2" Ex anteccdentibus et consequentibus illud 5°. Ex evenlu, Nomine schebwt in vaticinio
idemaslruitur.Esto, \oxschebet, non sceptrum Jacobi non polesl inlelligi virga casligalionis
et auclorilalom potiusquàm virgam tribulalio- et Iribulalionis, nisi tribus Juda peculiari modo
nis de se exhibeat , inde sequeretur illius vo- casligetur, et prae cseleris Iribubus allligaUir
cabuli signilicationem ex antecedenlium et quippe cùm Prophetiœ verba solum Judam spe-
conscqucnlium inspcclionc dclerminandani clent , non ca;leros Jacobi filios. Alqui tribus
esse. Alqui in valicinio Jacobi nec antecedcn- Juda speciali modo non fuit alllicla ; omnibus
lia nec consequentia paliuntur voccm schebet, Israelitis quarumlibel tribuum communis est
inlelligi de virgà castigationis et Iribulalionis. virga Iribulalionis quâ percutiuntur ; imô et
Non anleccdenlia ; siquidem fausla Judai prœ- diu lloruil tribus Juda post allarum dispersio-
nuniiai Jaiob, ipsumque proc cœleris fratribus nem; ergo.
exlollenduni ac laudandum prsedicil, adductà- 6". Ex translatione 70 Seniorum qui àp^wv
,

^UQ Icouis, quciu uQçubciulcaii ncmo suscilore vwtuut, iiwu çx alii§ vcrsiQuil^us, çi a para-j
Iir DE INC ARNATIONE 112
phrasibus cliaUlnicis ;
quam auctoriiaicm Judœi Hanc inlerprelailonem sequuntur ex veteribus
rcfiigcre nequcunt. Nan>»70 vini vocum appri- Eusebius , deraonslralionis evangelieœ lib. 7
niè callebanl. Aliarmn vorsiomini pliiriinœ à el S. Hieronymus in Vulgalà noslrâ lalinâ, et
JiidaMs atlornataîsuiit. Porrô paraiilirashv clial- inter recentiores Steucbus Eugubinus in vele-
(laici, qui ot Judaii l'uoiunt, et doclissimi apud ris Tcstam. ad bebraicam veril. recognilione,

ipsos perhibenlur, vel antc Christuin natum ot Grotius in annotationc ad hune locuni, et alii.

proindè ante rxortani quœslionem (quod multis Ab eâ non revocatur lîueliiis demonst. evang.,
})lacct , cl do Onkolas sallcm valdè probabilc nisi unius saniarilani exemplaris auclorilale.
est) scripserunt, vol ut aliis vidclur, non nisi Eamdeni tribuunt Judaiis quibusdam Galaii-
pluribus à Chrislo scculis. Si prius, summam nus, lib. i Arcan catholicœ verilatis, cap. 3,
bîc ossc eoruni advorsîis Judœos auctoritaloni Lyra in glossà ordinarià , Iluetius loco citalo.
nomo non vidot. Si poslcrius, adbuc majorom Alii 2° , cum codice samaritano ejusque vcr-
oblinore dcbent, qiii;i lune solius veritatisper- sionc Schiloli inlerprelanlur pacifimm , seii

spicuse lumini tribui possunt, quaecumquc rc- pacificantem ,

pacis auctorem,^ à verbo TvTS

ligloni chrislianœ favcntia ab ipsis prolala Schala quod est quiescere (I); lia Hieronymus
sunt. Oleasler connnenlario in Penlalouchum, Ilue-
7". Pauci tanlùm Rabbini, quam refellimus tius ubi supra, Vatablus in hune locum, et ex

intcrprctalioncm scquuntur. Cœteri onines Prolestantibus Fagius et Castalio apud crilicos

plorumquo nominc scliebet fatentur principa- Sacros, Amama et Carlwrigblus in supple-
lum designari. (Vide Manasscn in Conciliatore, menlo eorumdom crilicorum. Alii 3°, voceni

pag. 89 et scq. Morinum Appeml. de locis hanc deducunt à nominc n'';»Z7 Sclùlia, quod
Hebr. textîis restitufis, cap, 1 , 2 et 5 , et est secunda , vel secundina, id est, pellicula
alios.) illa ,
quâ partus involutus , ex utero prodit ;

Ilaque bel)rœa valieinii à nobis accuratè red- unde (il, inquiunt, b*"ù' Schil ,
quod semon vel

dita; ad Ai significat donec, iisquediiw , qnoadtis- filium sonat, ul docel Rabbi David Kinichi
que; schcbet dénotai sceplrum, principaluni fn libro Radicum. Islis igilur Scliilo, idem est

auctoritalem regiminis , jurisdictioneni ; ac ac filins ejiis , nempe Judae (2). Illa Davidis

proindc qui in valicinio Jacobi prccdicitur ven- Kimcbi expositio Rabbi Bêchai, Aben-Ezrœ et

turus, jamdudùm venit. aliis celebribus Rabbinis probalur apud Mori-

T. Qui in eâdem Proplietià prœdicilur ventu- num, Hoornebeck, etc. Galatinus, pag. 138 et

rns est Messias. — Secunda bœc noslra propo- 144 , Helvicus apud Gril. Sac. etc. , eamdem
sitio iriplici polissimùm argumento evincilur. suam faciunt. Juxta plures 4", vox Scinloli con-

Primum pelitur ex nalurâ cl proprià vi ac llata est ex lillerâ Scldn contracté, ut sœpè fit,

si^nificalionc grammalicà noniinis SchUocli ,

à positâ loco rclativi pronominis IWX ascher , el

quâcumque radice Hebraicâ ilbid derivetur ; ex demonslrativo "h vel nS Loti, quasi scriplum

nam qui venturus bîc prœdicilur, simpliciler essel iS'iL', vel nSu Sclieloh, masculino aflixo in

et sine addilo appeilatur Schilocli ;

ergo si om- fœmininum mulalo. Unde vorlunt, donec re-

nes bujus noniinis simpliciler et sine addilo niât iLLE cii (supple, repositum est regiunn) ;

sumpli significaliones Messi» soli apprimè vel QioD El, nempe Judœ, aut Messiœ (supple
compeiiiiil, sequiUu- tum quem Jacob venlu- repositum est); vel qui ei (supple pjwMmHS esl);

riîm pra^nuiUial ess;^ Messiam. Alqui so!i Mcs- vol denique, do>u\- venimit qv v. ef, Jiuiai scilicel

sisi apprimè congruerc varias illius vocis signi- (supple repositn seu reservatnsnnt). Qua^ omiiia

fsealioncs grammaiicas, brevi induciioîie li- in idem quoad subslantiam recidunt. Haec est

quel.
ila([ue i" vocauulum iiliid alii intcvpretanlur
crediderint. < Quid enim faciiiùs, ait Grolius
milteniÎHs, à Themaîc; nVc, Sc«/«c/), misit (1).
"inhmic locum, quàin aut variante; dialeclo,
ani scriplurâ abermnle, nuiiaii inier se liltc-
vitio in codice suo ras lam vieinas elsoiii etliginiie? >
(1) Sivc iransumploris
pro nS^v; Scliiloli scriplum repcicrint n'hM' (1) Vel ii vocem Scliiloli, sine lillerâ, /orf, ut
Schulmach , quod est parîioipium pahul vel , babiiil codex cl versio sauiaril. legcriint, vel
TCh'Z' Siinllounch , ([\mi est nomen verbale à jam in bebrcco exlal, legcn-
cniii lillcrà illA, ul

radice nSn ScliaUich misit, sicul S//oe (iu'braicè les, pulaverunl esse nomen formoe noniinis

nV'w Joan. 1», v. 7, expouiUir missits,

•^.chiloacli) yo'lp Kitor.
siveernîiite oculo el lillerarum simiHludine (;i) AdeôuladixumCœmininum H, (il loco ma-
decepli n Hetli pro T\He in iine vocis legerint, sculini 1, quod s;epè conlingil, et bis hoc ipsç
sive l\ttevas illas in se invicem mutari posse \\\ çapite factun) reperitur,
 H3 VEIlBl DIVINL 114

inlcrpretat/o 70 Scniorum , Arabis, Syr. Pcrs. torum Dominus, alquc in co ctiani omncs pro-
Torguni Onkelos et Jerosol. RabbinoruiaAben pheli» et proniissioncs, non inficiantibus Ju-
Abcn Melecb, dicis adimplendaî. 5" Solus Messias
Ezrœ , Jarcbi, clc. , et ciiin iis i)cr

Turrelini, Sinionii, Ilist. cril. vet.Test. lib. 2, cxcellenliam appellari polcst.MU.Nis ei (Juda;)

cap. G ,
pag. 219, clc. Nonnulli tandem Scliiloh conccdendum, quia scilicel ipsc solus erat semcn

(lividunt ia duas voces iS'U , vcl rhi'O Sclia- illud Patriarebis promissum in quo benedi-
loli, hoc est munus sive domm ipsi, nciupc Ju- cenda; cssciit omnes génies. Omncs igilur vo-

dai promissum, cujus interprelalionis menlio- cabuli Scitiloli significaliones soli Messiio con-

nem facit ex antique Midrasch R. Salomo Jar- gruunt, proindequc is est Messias quem vealu-

cbi apud Morin. vide etiaui Manassen in Con- ruin Jacob prœnunliavil.
ciliatore, pag. 89. Sccundum argumcntum dcsumitur ex cba-
Itaquc baec vaticinii verba , donec ventât racleribus quibus Jacob désignât quem ven-
,

SchiloU , idem sonant ac si dictum fuissel sine lurum praidicit. Is cnim juxia valicinium
addito et aulonomaslicè, donec ventât qui mj- lantum stirpi Juda; decus erat allalurus, ut
TE.NDLS est, vel donec veniat PACiFicus,vel donec fulurus essel gentium cxpeclalio, scu quod

veniat kilils iile insignis promissus Judai , vel idem est, ad ipsum congrogandi forent populi,
donec veniat ille cujus est kegnum , vel donec et génies ei libentcr obedilura;. In bunc sen-
ventant qnœ promissa sunt Judœ, aut quœ ei re- sum conspirant textus bebra;us et samarita-

posita sunt, sive Filio ejus reservata, vel donec nus, omnesque vcrsiones ac paraphrases. At-
veniat msvs ei conccdendum. Atqiii singula qui ejusmodicharacter ila Messiie proprius

illa bocce modo enunliala soli Mcssia; compc- est, ul nulli alleri compelere possil. Quod ccr-

lunt. 1°. Solus Messias dici potuit simpliciter tissimè probari potest ; 1° ex Scripturis quae

et sine addito miltendus, Exodi 4 , v. o : Mitte multis in locis Messiam hisce proprielatibus
quem missuri.s es Isaiœ 10, v. 1 : Emitte aqnmn manifesté désignant; Gcncs. 22, v. 18 et
dominatorem terrœ. Et certè cùm Messias csset alibi : BENEbiCEXTua in semixe tuo omnes gén-
liberalor àDco Patriarebis promissus, Geneseos ies terrœ. Psaî. 71, v. Il ; O.mnes gentes sek-

12, v. 5, cap. 18, V. 13, cap. 22, v. 18, cap. viENT El. Isaiae. 11, v. 10 : stat in signum
26 , v. 4 , cap. 28, v. 14 , num aller potuissel poputorum, ipsim gentes deprecaisintit., et cap.
in vaticinio Jacobi simpliciler per cxcellenliam 49, v. 6 : Dcdi le in lucem gentium ut sis salua

à Deo MiTTEXDLs appellari ? 2°. Solus etiam mea usque ad extremum terrœ. Micheœ 4, v. 1 :

Messias potuit nomiue pacifici sine addito et Et i'i.LENT AD EUM OMNES POPGLi dcniquc ;

per excellentiam in vaticinio designari, si qui- Agga;i 2, v. 8 : Veniet desideratus cunctis gen-

dem solus veriii pacis est auctor. llinc Isaiai 9 ,

TfiJis. 2° Enumcralione corum omnium de
V. 6 et 7, vocabilur inquit Prophela, nomen ejus quibus Judaii cxpiicare conati sunt illud vali-
(Messiaî)... princeps pacis. Ps. 71, v. 7 : Oriettir cinium ; facile enim ostendilur charactercs de
in diebus ejus... abundantla pacis, et Micliea; 5, quibus agitur, iis nullo prorsùs modo con-
v. 5, ipse pflc/s nominc adumbralur : Et erit gruere, ul ex vililigationum Rabbinicarum so-
iste PAx , ait sacer contexlus. 3**. Fiuus Judai lutione patebit.
per antonomasiam diclus procul dubio est Mes- Terliuni argumcntum ducitur ex consensu
sias, qui ex Judà fuit oriuiidus fatcnlibus Ju- Judaiorum, prseserlim vêler uni. 1° Paraphra-
daeis. et quo nullus intor posteros Juda; illus- slœ Scliiloli expresse Messinm inlerprelanlur.
Irior sanè esse potuit. 4" Manifestum est sive 2" Talmudista; in Gemarâ capilis 11 Iraclatus

illo cujus est regnum, simpliciler et anlononias- Sanhédrin , ad questioncm ,

quod ilii (Messia;

licè denominalo , sive illo qui Judœ promissus nomon )

'.'
sic respondent : Familiares Rabbi
sine addito dicitur, sive eximiè rcpositis ei et Silœ aiebant : Scliiloli nomen ejvs, quia dicitur :

reservatis, non alium quàm Jîcssiani in ora- Donec veniat Scliiloli. In Midras Misse fol. 71,
culo Jacobœo designari. Enimverô regnum in col. 3, Israël dicitur (Isaia; 5, v. 7) vinea vo-
Scripturis sa;pè dicitur Messioe repositum : Po- calus , comparalionc faclà cum plantatione ,

TESTAs EJLS, iuquit DanicI cap. 7, v. 14, potes- regni in tribu Judœ usque diim progerminet Rex
lAS œlerna que non aufcrelur , et regmm ejus, Messins , quia scviplttni est : Non recedct scep-

quod non connmpetur. Paria leguntur Psalmis frum de Judà, etc. Ibidem ex Rabbi Ilunà re-
2 et 71 , Isaia; 9 , v. 6 et 7 , Jerem. 23 , v. 5. forimlur oclo Messia; nomina quorum uiuis

Secundùm easdem Scripluras oimiia iili filio est Scliiloli. 3" Idem Iradunt Judœorum doclo-
Juda; sulijicicnda sunt , ipsc fulurus est cunc- ros, namSi.-/*77o/( cssc ^oss-am ?oi!iiuntRabbiui
ll
 H5 DE INCâRNÂTIONE 116
in Berêskh Rabba seu magno Commentario in Gucrson apud Manassen loco cit. Quod confir-
Genesim jam laudato, auctor libri Jalcnth mant alii, quia cîim vox plD Sour significet
apudJudœos celeberrimi, RR. Salomo Jarchi, motum ad aliquem locum , ac proinde possit
Cecliai, Abcn Meleck, Mosos Alsich, Arania, accipi pro accedere, Proplietia hoc modo reddi
Mosos Ben Nacman, aucior libri Arbalurim, potest : Non accedet sceptrum ad Judam donec
,

et alii apud Huctium demonstr. Evangel. veniat David insignis filius Judœ. 4" S^oxScliiloli
prop. 9, cap. 4, n. 16; Helvicum, n. 6; Mori- forte désignât urbem Siloli, seu tabernaculuni
num, Appcnd. sœpiùs citatà, etc.His praive- in urbe Silo positum uli Massorelhis visum
ranl vetercs illi Judœi, de quibus Origenes, est, nam vox Sour potest sumi pro accedere,
lib. Ilepl àpxwv seu de principiis, cap. 1, qui ut mox dictum est. Verbum autem t<13. bo,
non aliter vim Prophctiœ dcclinare conaban- idem esse potest ac occidere , occumbere ; nihil
tur, quam fingcndo imperium quoddam tribus ergo vetat quominùs Prophetiam hoc modo in-
Judae in locis rcmotioribus et incognitis. Sed tcrpretemur : Non accedet sceptrum ad Judam,
et plerique Judœi hodierni valicinium Jacobi donec occidat , seu desinat Silo, id est, taber-
de Messiâ intelligunt, adeô clara est et mani- miculmn in urbe Silo positum. Atque hoec
festa. Hinc in vcrsione bebrœo-germanicâ, inlerpretalio comprobatur eventu, quippe de-
quam in suorum usum adornari curàrunl, structum est tabernaculuni Silo, cùm regno
habetur expresse Bis das cr kommt Mascliiach,
: potitus est David ; unde dicitur Psal. 77 , v.
id est : Donec veniat Messias, ergo. 60: Repulit tabernacnlum Silo, et additiir, v.
Hactenus demonstratse sunt ambae proposi- 70 : Et ele(jit David scrvum sunm. lia R. Bêchai.
tiones argumenti conclusionis istius initio pro- ( Tide etiam Manassen. )
5° Salomon rex fuit

posai , nempe quem venturum praedixit Jacob maxime pacificus ; atqui vox Scliiloh potest
jamdudùm advcnisse , atque bunc esse Mes- signilicare pacificum; ergo polest significare
siam ; ergo juxta Jacobi oraculum jamdudùm Salomonem. 6° Nihil vetat quominùs eàdem
Messias venit. voce designari dicatur Jéroboam , qui decem
SoLVUNTUR OBJECTiONES. — Objicies 1". Non tribus à Salomonis filio abductas sibi devin-
constat voce Schiloh Messiam designari in vati- xit, earumque rex creatus est in Silo, vel sal-

cinio JacobiJeo. 1° Enim illa vox poliùs désignât tem, ut R. Ezechias observai, Siloh esse potest
Moysen, vox enim nSi-j; Scliiloli, et vox r{^')2i Allias Siloniles qui Jeroboamo sceptrum prœ-
Moses iilteris secundùm valorem arithmelicum dixit, 5 Reg. 1 1 . R. Manasses ubi supra. 7° Nomi-
acceptis, numerum eumdem, nempe 545, con- ne Scliiloli forte intelligcndusNabuchodonosor,

liciunt, ac proinde juxla cabalœ loges in se Babyloniorum rex ; Scliiloh enim idem estac mit-
invicem possunt commutari ; ergo. Hacc est tendus ; atqui Nabuchodon osor missus à Dco teni-

una ex interpretalionibus quas refert R. Ma- plum evertit, et tunclcmporis defecitaucloritas

nasse in Conciliatore, q. 65 in Gen., ubi eam in Judà. lia Julianus Aposlata apud S. Cyrill,

tribuit Rabbi Bêchai ,

qui tamen Moysen ut Alex. , libro octavo in ipsum. Eamdeni sen-
Messi* lypum duntaxat habuit, adeô ut vali- tentiam nonnuUis Judœis tribuunt Galatinus,
cinium utrique compctere, et in ulraque ad- Nicolaus de Lyra , etc. 8" Tandem Scliiloli ve-

implendum censuerit. Probat autem in Moyse risimillimèest Cyrus, rexPersarum, quem Deus
illud jam complelum fuisse , lum ratione mox apud Isaiam 45, v. 1 , Christum suum appellat,
allatâ ex valore liiterarum arilhmelico de- populique è capiivitate Babylonicà liberato-
sumptà ; tum quia Deut. 35, v. 5 , Moyses rex rem futurum esse pra^nunliat.

dicitur, undc concludit sceptrum à tribu Juda Nego ant. el dico generalim, 1", ex illà

ad tribum Levi luisse Iranslatum. 2". Scliiloli opinionum opposiiarum , à recentioribus qui-

polest intelligi de SaiUe ,

qui unctus est in busdaniRabbinisexcogilatarum, multitudine et
Silo, et qui imperium è tribu Juda ad tribum diversitale manifestum fieri, nihil solidi ab eis
2"
Benjamin ex quâ erat oriundus transtulit. Sen- posse Christianorum argumentis reponi.
sus ergo vaticinii esse polest : Non auferetiir Ejusmodi interpretationes arbitrarias penitùs
sceptrum de Juda, donec veniat unctura Silocnsis, convelli aucloritale paraphrastarum, Taluuidis,

seu donec veniat Said rex unguendus in Sito. antiquorum nationis Judaic;ie magistrorum,
y Eadem vox polest intelligi de Davidc , nam etc., juxta quos, ul diximus, ScliiloU est 31 es-

Scliiloli polest signiûcare fUium. David autem sias. Atque hoc unum sufllceret ad propositas
fuit insignis Judai filius , sub cujus imperium opiniones refellendas. 5° Adeô esse perspi-

multi venerunt. lia RR. Abeu Esra cl Lcvi Ben cuum nominc Schiloh inlcUigendum esse Mes-
117 VERBI DIVINÏ. !18

siam in vaticinio Jacobseo, ut ilhic negare non mur regiminiâ Ct yeîpuWkSÔ formam in tribu

andeant etiam pleriquc Ralibini à quibus variae Juda usque ad Schiloh perseveraturam, profc-
illte expositioncs objeclœ proferunlur. ctô illud Saiïl à Judâ non abslulit. Si verù au-

Ad singula in probalioncm antecedentis al- ctoritatem supremam quâ Judaî posteri erant

lala respondeo sigillalim. Ad primuni, nego potituri, sceptrum nonnisipost Saùleni in Judâ
antecedens. Nam 1", juxta Prophetiam sccp- esse cœpit ; nempè David fuit primus rex ex

truni à Juda auferenduin erat versus tempora domo Judâ, proindèque, etc. Falsum est 5*, imô

illins qui venturus prsedicitur : atqui sceptrum absurdum, noniine urbis Silo potuisse appcllari
vprsùs Moysis lonipora à Judâ dici nequit abla- nncturam seu consecrationem régis in cà cc-

tum, quandoquidcm an le Moysem Israelilae vix lebrandam. Ejusmodiinterprelalionibusdepra-

in popuhun coahierant, cl sub durissimse ser- vaniur et corrumpuntur Scripturœ , non ex-
vilulis jugo somper vixerant oppressi. â** In plicanlur. Denique Saûl non fuit populorum
Moyson non cadunl vcrba soquonlia : Et ipse expeclatio , soins ipsi obedivit populus he-

erit exspectatiû (lentium ; seu ul habent he- braeus.

broea : Et erit et obedientia, aul aggregatio popu- Ad tertium, nego antecedens. Ad probatio-
lonmi cùni Moyses genlilimn dux et legislator
;
nem 1", esto vox Schiloh poisli fi timn signiQ-
non fiieril, sed solius populi Israelitici. 5° care ; non ideô sequitur Davidem (ilium Judse

Moyses antc ingressum in terram Chanaan insignem illo nomine designari, Qui enim in
obiit , nec tempore ab aetale Jacobi longe dis- vaticinio Jacobi antonomasticè et per excellen-

silo vixit ; atqui fdiis suis eventura in novis- tiani filins Judœ appellatur , clarissimus fdio-

simis diebus , prœsertim post ingressum in rum Judœ sil necesse est ; atqui inter Judae fî-

terram Chanaan Jacob Geneseos 49 , vaticina- lios clarissimus futurus erat Messias, non David ;
tur, vers. \, 13, 14, etc. ; ergo. Ad probatio- ergo. 2° David fuit quidem rex potens, attamen
nem, neg. conseq. Arte cabalisticâ quae in apud exteras nationes imperiura çjus nunquàm
numerandis et ponderandis litteris tola in- fuit ità ditfusum, ut pronuntiari queal ipsi fuisse

eumbit, nibil fntilius. Metbodo illà, ut notât populorum obedientiam , seu ad ipsmn populos
Huet.demoustr. Evaug. prop. 9, cap. 4, n. 15, aggregatos. 3° Scliiloh non polesl de Davide in-

ex hoc Jacobi oractilo, et ex guocumqtie Scripturœ telligi, nisi vox Sour in vaticinio accedere signî-
toco sexcenta cjusmodi figmenta qiiivis qucat ex- ficet : atqui voci illi nequit ejusmodi significatio
tundere. Hîc aulem se ipsà rcvincilur ; naiii tribui. Vis enim primaria et nativa vcrbi Sour

auclor libri rolebris Arba turim, in notulis est reccdere, ut innumeris exemplis constat
mnrgiunlibns ad Biblia, observât rhw N2,'' veniet ncque unquàm induit aliam significalioneni.

Schiloh, idem esse gheniatricè quod riTC Mes- quôd si aliquandô accessum secundariô dési-
sins, ulrumque enini numerum 358 coniponit. gnai, id ex eo oritur, jquôd, cùm recessus
Quod addit Bêchai Moysem assumpto sibi ab nno loco non peragatur ,
quin ad allerum
regno sceptrum à tribu Juda ad tribum Levi fiât accessio , vox llla ad exprimendum tran-
translulisse , duplici momenlo evidenti refelli- situm ab uno statu in alium possit accommo-
tur. 1° Falsum est ab sevo Jacobi ad Moyscn dari; tune verô nientio fil lermini ad qucm fit

scepiro potilani esse tribum Juda, cùm loto transitus, quod in vaticinio Jacobœo non oc-
illo tempore et ipsa hujusmodi tribus, et tola currit. Sed prailercà, vox Sour in illà prophe-
gens Israelilica durissimâapudTEgyplios servi- tià habet adjunctam prseposilionem JQ min,
tute oppressa jacuerit, 2° Pugnantia loquiiur Tyl^sVIZ T23U TlD"* nS lo iasour schcbct mihoudah;
Bêchai, dùjn Mosis tempore ablalum è Judâ qu;e propositio niliil aliud quàm rccessum, seu
statuitsceptrum, quod ipse in eâdem tribu motum ex aliquo loco designare polesl. Hinc
usque ad advenium Messlœ docet esse perse- antiquarum versionum ,
paraphraseon , etc.,

veraturum. unanimis consensus in ejusmodi sensu voci

Ad secimdum, nego paviter antecedens. Si- Sour adscribendo.
quidem falsum est, 1° Saulcm in urbe Sito re- Ad qnarlum, nego quoque ant. 1" Quia urbs
gem unctum fuisse. Consecratus est in Rama- Silo non potest in Jacobi propbetiâ nomine
taimsophim , ut manifesté colligitur ex I Rog. Scinloh designari, nisi vox iasour ibidem signi-
cap. 8, 9 et 10. Rex solcmniler renunli;ilus ficel accedet; sed modo demonslralum est ver-
fuit in Masphâ, et confirmatus in Galgalis. Fal- bum Sour non posse illo sensu accipi ; 2", quia
sum est 2" Saillis consecralione
ablatum fuisse verbum ^^13 bo semper significat ire , intrare,
à Judâ sceptrum. Nam si sceptrum interprcte- adiré ; nunquàm autem desinere, dcstrni. Id-
*19 DE INCARNATIONE 120
tîircù usurpalur de solis occaSu, ^luàtl sol occi- atqui hsec non competunt Nabuchodonosori
dens terras sublre videatur, Hinc non modo qui populos in ira suâ percussisse, et in furore
vcrsioncs et paraphrases nobis hic consen- suo subegisse legitur in Scripturis ,
qui ipsis
tiunt, sed et omnes Rabbini, uno aut altero ex- fuit horrori, et in eorum suppliciis et calami-
cepto 3°, quia si Schiloli in vaticinio Jacobœo
;
latibus est lœtatus. Ad haec, Jacob, uti non
jiuclligatur de urbe Silo, nullus erit ad quem semel observatum, prospéra filio suoprsenun-
verl)a sequentia, Erii ei obedientia populorum, liat non ergô respicit ejus propbetia Nabu-
;

referrl possinl. Adde ialsô supponi Davidem chodonosorem, quitcniplum dextruxit, Jérusa-
fuisse rcgcni creatum slalim à iranslalione Arcœ lem combussit,etposterosJudai in captivitatem
ab urbe Silo iniù tune teniporis nondùm Saiil
:
transtulit. Tandem falsum est captivitate Ba-
in rcgem unctus fuerat; vide Regum capitib. byîonicà sceptrum à Judâ fuisse ablatum. Ca-
7, 8 et seq. ptivitas enim populi non diuturna ,
quâ du-
Ad quinluni, nego consequentiani, tùm quia rante captivorum aniniis certissima , Deo ipso
qui antonomasticè et per excellentiam pacifiais
auclore, injicitur spes in pristinum statum post
in vaticinio dicitur, is esse débet, oui maxime brève tempus redeundi , est interruptio tan-
et prœ cœteris compelat illa appellatio ; atqui tùm , non defectio sceptri ; sed de co infe-
Messiœ longé exccUentiùs quàm Salomoni com- riùs.
pctit appellatio pacifici, ut patet ex locis Scri-
Ad oclavum nego , antecedens. Licct Cyrus
pturae supra citatis in quibus nuncupatur pax Cliristi nomine apud isaiam insignitus fuerit,
nostra, etc., tùm quia versus tempora Salomo- seu quod futurus esset Christi libcraloris ty-
nis non ablatum est sceptrum à Judâ ; tùm quia pus, seu quia erat auctoritate regiâ, quœ sacra
verba ultinia vaticinii et ipse erit expectatio est, decorandus ; attamen variœ suprà anuo-
gentium, seu erit ei obedientia, aggregatio popu- tatai signilicationes vocis Schiloh ipsi antono-
lorum, Salomonis imperio non congruunt. masticè ncquaquam competunt. Deindè Cyrus
Ad sextum , nego anlecedcns. 1"^
Jéroboam non fuit gentium expectatio. Demùm tantùm
non in Silo, sed in Sichcm rex creatus fuit, ut abest, ut ejus tempore sceptrum à Judâ reces-
exo Reg. 12, versibus 1 et 2, manifesté infer- serit; ut potiùs Judaeorum rempublicani in
tur ; 2", abductis decem tribubus quœ secutse integrum restituent, factâ captivis potestate in
sunt Jéroboam , non ablatum est sceptrum à patriam rêver tendi.
Judâ, imô post banc defectionem regum Judae, Instabis. Non semel supposuimus sceptrum
imperantibus Roboam et aliis Davidis posteris juxtà Jacobi prophetiam auferendum à Judâ
per 492 annoslloruit; 5° Jéroboam virpessimus, versus tempora advcntùs Scliiloh ; atqui gratis
Judoe infensissimus, nefandi schismatis auctor, statuitur, vox enim donec non senipcr sumitur
qui decem tribus à yeri Numinis cultu ad ido- définitive , aliquandô accipitur extensivè ; id
lolatricos ritus transtulit, fuitne expectatio gen- est, non semper cessa tionem rei de quâ agi-
tium ? atque isne esse potest, de quo intelligen- tur, indicat ; ejus continuationem quandoque
dus Jacob fdio suo Judse fausta et prospéra non excludit; v. g., cùm Gènes. 8, v. 7, de
prsenuntians Quod aditur de Ahià Silonite
? corvo ex Arcà eniisso dicitur :
£« non reverte-
non minus absurdum est; nec ipsi obediverunt batur donec siccarentur aquœ : sensus non est
populi, nec cjus œlate sceptrum in Judâ de- siccatis aquis corvum hune esse reversum ;

fecit, nec magis potuit Silo denominari , quôd sed cùm non rcverteretur , inlercà siccatas
fuerit Silonites, quàm posset Rornœ natus Roma aquas. Aliud exemplum post Aben Ezram rc-
appel lari. fert Manasses ex Gencs. 28, v. 15, ubi Deus
Ad septimum, nego etiam antecedens. Na- Jacob alloquens , ait : Non deseram te donec
buchodonosor à Dco ad plectendum populura fecero (piod locutns sum ///;/; id est, quamdiù
missus, Dci fiagcllum cognominari potuisset fecero.
sed siinpliciter et sine addito mit tendus à Deo 1° Rcspondeoid à nobis ita positum, ut aliis

aut missus dici non potuit. Messias ab origine con)pluribus argumenlis Judaeorum cvasiones
mundi promissus , à patriarchis expcctatus, occluserimus. Donec sùmi possit extensivè,
eximia hominibus dona allaturus , solus potuit parvi rcfert. Mcssia; tempora prœlerita sunt,
in vaticinio Jacobœo, ul in aliis Scripturœ lo- cùm Sceptrum Judae jamdudum desierit.

cis, lanto nomine insiguiri. Praetereà ,

qui à 2° Nego minorem. Nam 1", parlicuhc ad !;;,

Jacobo mittendus appellalur , futurus erat gen- qiias vulgatus interprcs voce donec reddidit,
tium cxpcclalio, ad Ipsum aggrcgandi populi ;
nunquàm in icxlu hebra:o quidquam aliud si-
121 VERBI DIVINI. i22

gniCicant quàm cessationem rci ;

2°, ipsa vox nuinus est Joseph, menlionem facit in Hisloriis

donec nativâ sua virlulc c6 tendit, ut cessatio- Judaicis. 5° lidem mox citati Benjamin et Pe-

iicm indicet, prœsertini ubi sernio fit de future. lachies multa eximia à se conspecta narrant de
Quapropler si rarioribus quibusdam in cxem- potcstate Judseorum, ac supremo eorum variis

plis conlinualionem reinon excludit, cl idem in regionibus dominio. 4" Abraliamus Petitsol,
sonat ac interca aut qmmdiu, id lit quasi per Judaîus Ferrariensis, in itineribus mundi , seu
vira, ac subjcclà cogente materià, tuncque ple- diclis Cosmographiœ, anno 1525 edilis, testatur

runiquc agitur de prœterilo, aut de praîscnii ; mullis in regionibus poleslatem supremam esse
atqui oraculura Jacobi futura respicit; rcs penès Judœos, nempe in ter regionem Sinarum
pono ipsa exigil, ut in eo donec accipiatur dc- et Gangem ; in deserto Cabor, in desertis Ara-
silivé; sienim accipiatur cxtensivè, adventùs bisa, juxta Gangis littora, in variis maris Indici
Schiloli tcmpora indelerminata manerent, quod insulis , etc. Flumen Sabbation ultra Gangem
valiciniiscopo non esset consentaneura. Exeni- collocal, et versus montes quibus iste lluvius

pla etiani allata non sunt ad rem. Nulla Gènes. decem

terminatur, tribus deportatas esse, illa-

8, V. 7, negalio iegilur in Hebraeis, quœ ad rumque imperium ibi ilorentissinium esse as-

litteram habent : Ibat et revertebatur donec sic- serit. 5" Saltem ncgari nequil summam rerum
carenturaqtuv. Capite autem 28, v. IS, de nota à Judocis in Abissiniâ occupari. Non pauci re-

rei futurai assignandà non agitur , ac suljjecta ccntiores Rabbini eâ in parte Africoc flumen
niaicria exigit vocem (/ohcc desitivc non sumi, Sabbation et sceptrum Judse reperiri existi-
cùni ibi divinum auxiliuni promittatur. Adde mant. Denique vaslum à Judœis possideri im-
quod sermo sit de conditione in ajlernuni adim- perium in America ponè montes altissimos
plendà, nempe de benedictione gentium in se- quibus Chile versus occasum cingilur, refert
inine Jacobi, seu in Messiû fuluro. Rabbi Manasse Ben Israël fralrum suorum spei
Objicics 2". Sceptrum non déficit in tribu erigendae et fovendse causa, in Opère cui tilu-
Juda. Nam i°, Talmud. in Gemarâ tractatùs lus, Spes Israelis, quod Amstel. anno 1650 edi-
Sanhédrin, cap. 1, sic habet : Traditiir : Non dit, et Cromwello dicavit.

recedet sceptrum à Judà. Ili sunt œclmialo- Nego ant. Ad ea verô quœ in ejus probalio-

tarchœ Babijlonici, qui dominantur Israeli sceptro. nem objectasunt, respondeo generatim :
1" bis

El Legislator de medio pedum ejus. /// sunt po- conliimari sensum quo valicinium Jacobaeum
steri Hillelis qui dacent legem publiée, ergo, etc. Christianiexplicant. Nisi enim hune esse genui-

Confirmatur quia in Seder-olam-Zutta, seu in num exislimâssent Rabbini, lot non excogitâs-
Cbronico parvo Judœoruin quod anno 1124 seni commenta, ut sceptri in tribu Judà con-
scriptum est, illorum aechniaiotarcharum , seu linualionem ostenderent; 2" ab eis tamen
capiivitalis principum genealogia à Jechoniâ perpcràm supponi auctoritatem summam, quam
rege, quem Nabucbodonosor captivum abduxit, Judœi è palrià abducti in regionibus exteris

ad usque generationen» 8G exhibclur. Benja- possiderent, loco sceptri Juda; promissi esse
min Tudelensis qui seculo 12 fratres suos invi- posse, si quidem observatum jam fuit Jacobi

suvus, cunctas Orientis partes peragravit, cap- oraculum de terra aliéna et capiivitalis statu

iivitalis principem Ba.^dadi sedem habere intelligi non posse, sed ad terram promissam
commémorai in ilinerissui Historià. INec dissi- manifesté referri. Vide Petavium lib. IG de
iiiilia narranlurin i)eregrinaiione R. Petacliiae, Incarnatione, cap. 6, n. 6. 3° Insignes Rabbi-
qui eodem seculo Raiisbonà profectus, univer- nos non diffileri ad populi solamen multa de
sas regiones ad lluvium usque Sabbation cir- Judœorum, diversis in locis, auctoritate con-
cui visse fertur; ergo, etc. 2° Rex Chosar, se- ficla fuisse. Expresse id asserit Rabbi Akrisc ;

culo 8, cum universis suis subditis à R. Sangari supponunt verô R. David Kimchi, eu jus tesii-
ad religionem Judaicam conversus est. Situm monium supra relulimus, Maimonides celebris
est autem potentissimum regnum Chosar ver- 12 seculi Rabbinus, juxta quem neque Baby-
sus mare Gargan. Mulli orientales populi ejus lonc, neque sed in solà terra Israël su-
alibi,
sunt tributarii. Hœc constant ex Epistolà quam premum morlis judicium exerceri potest, ac
ad llabhi Cusai scripsit Joseph rcx Chosar duo- pœna sanguinis infligi; Abravanel qui illius
decimus ab illo qui ad legem Judœorum ira- juris defeciionem ab Isaia esse praedictam
cen-
duclus fucrat. Rabbi Petachia in sua Peregrina- David Ganz Judseorum hisloricus in
R.
set,
lione dicitur 8 diebus eo in regno
comraoratus. Tsemach David, Rabbi Bêchai, etc.
Ejusdcm Josephus hcbraicus, qui verus et ge- Deinde Respondeo ad singula. Ad primum ,
«25 DE INCARNATIONE 134

neganda sunt consequenUa et anlccedens : historiam scipserunt. Califœ tandem et Sul-

1" consequeûtia ; nam eslo exlilerint captivi- tani auctoritalis suae adagendœ et conser-

tatis principes in Babylonià et Assyrià, atque vandse fucrunt studiosissirai. Quôd igitur Judaei

ipsis et lliilelis posteris quodcumque jus tri- extra pairiam detenti sub ejusmodi dominato-

bualur, tandem desierunt jaiududùmejusniodi rum jugo jure vilai et necis ac supremâ aucto-

œcinnalotarchse, posteritas Hilielis ignoralur, ritale potiti essent, mira sanè ac slupenda res

illoruni principum auctoritas periit. Scilicet foret, quse, ut fidem habeat, gravissimis sallem

ex ipso Rabbinorura testimonio certuni est 11 momentis indigeret astrui. Jam verô quà au-
seculo versus annum 1059 serœ vulgaris, im- ctoritate id prodigii suaderent Judœi? Talmu-
perante Bagdadi Sultano Gela Ledoullla, Ju- dis?Sed prœterquam quôd fabulis refertus est
doeos gravissimà vexatione exagitalos fuisse, Talmud ne illius quidem icstimoniis summus
,

célèbres eorum academias destruclas, profes- œchmaloiarcharum principatus fulcitur. Dicti

sores expulses, ipsumque caplivilalis princi- sunt quidem dispersionis principes dominari

pem, et innumeros fraires occisos, atque ex- Israelitis sceptro, sed nemo nescit solemnem
inde nulluui in Oriente captivitatis principem Taimudistis et Rabbinis morem eum esse, ut
à Judseis creatum fuisse. Ex quo adversùs Ju- quotquot aput eos virfute, scientiâ, opibus aut
dœos cum Bartoloccio toni. 2 Bibliot. Rabbin, quàvis auctoritate poUent, insignibus titulis de-

pag. 585, argumente ad hominem colligere li- corentur, ac etiam Melacliim-reges cognomi-

cet, debuisse igitur ex Talmude sallem à plu- nentur. Certè quidem Synagogarum eoripbaei

ribus seculis Messiam advenire. Quôd si Rab- in Germanîâ et in Italiâ, quamvis saepè paupe-
bini urgeant, Benjamini Tudelensi, etPetachiîe res, ac omni auctoritate destituti, principes ac

seculo sequenti asserentibus à se reperlos Ba- duces appellari soient; nec rare Synagogae

gdadi captivitatis principes, fidem esse adhi- judex gestare sceptrum à Judseis dicitur. Iia-

bendam, nihil quidquara iiide consequentur ;

que prsegrandia illa, quibus delectantur Tal-

illorum namque peregrinatorum rclationes mudistae nomina, neminem in errorem indu-

erunl necessariô intelligendse de ila obscuris cant. Metaphorica illa sunt et hyperbolica, nec

ducibus, ut de ils tacendum censuerint ipsi lituli plerumque nonienclaiionibus respon-

Judaeorum historici. Sed prseterea Nasser Le- dent.

donillab, Bagdadi califa seculo 15, ita crude- Accedil eliam 1" quôd poteslas principum

liter in Judoeorum perniciem incubuit, ut ple- dispersionis à Benjamine Tudelensi coloribus

rique Mahumelismunisimulalè profiteri, vel ex auctoritati precariœ, et ?ab alio accersitiT pro-

illis regionibus exire compulsi fuerint. Testis pres depingatur; 2* quôd jam à nobis laudati
est Abulpbarag, dynastiâ 9, p. 552; quocirca sint Maimonides, Kimchi aliique celeberrimi
non dillitentur se illis in terris, etsi non pauci Rabbini juri vitae et necis principibus captivi-

sint, nuUo tamen jamdudùm loco videri. Idem tatis concesso minime suffraganles; 5" quôd

ergo argumentum ad bominem adversùs Tal- Origenes, lib. i de principiiS;, S. Epiplianius

mudistas recurrit. in haeresim Ebionitarum, Theodorelus, Dialogo

nenipe Judœis 1" fabulam similem à Judseis primis Ecclesiae

Negandum S** antecedens,
Babylone summos ex illorum gente prsefuisse seculis jam coniextam olim deriserint. Vide

principes. li enim non sunt principes summi Hueiium demonslrationis Evangelicte proposi-
qui jure vitœ et necis non fruuntur, nec uisi lione 9, cap. 4, n. 12 et 14.

accersitam ab aliis auctoriîatemprccariô exer- Nec dicas in Talmude extare leges quibus
cent; atqui Mchmalolareiiis nullum erat jus judicum Babylone sedentium judieia dirige-
vitse et uecis, nuUa uisi ab aliis accersita banlur. Nam inde ad summum sequilur Judoiis
auctoritas. Etenim illâ seculorum série, quâ factam fuisse potestatem inter se juribus suis
œchnialolarcliarum in Assyrià principatus col- utendi quantum ad res civiles et ordinarias,

locatur, vastae huic regioni successive Romani quam nec ipsis denegant principes Christiani,

pariim , Parthique , Persaî et Califae dominati à quibus tolerantur. Facullatem liane pojiulis

sunt. Romani autem populis victis jus vit* et bello partis concedi solitam Judœi speciali de

necis semper adimebaot. A Partbis verô et à causa postulare potuerunt, nempc proptcr

Persis Judseos gravissimà identidem perpessos multa ad eorum religionom pcrlineniia, molis
fuisse narrant ipsimei Rabbini qui suse gentis inler eos litibus ssepè admixta. Porrô concossio

ejusmodi nec jus vitre et necis, nec ullum

(1) Salomon ben Virgae, in Schebct Juda, p.
507. i principatus characterem involvit.
iS8 VERBl DIVINI. 126

Ad seciindiim , niisquàm ç;cntium repentur futuri, saltem cùni''veîierit Messias; atqui ab

Rpgnuni Chosar, qiiod tniuca ita describitur eissceptrum omninJSablatum non est apudquos

in EpisloJà laudalà, ut, si alicubi exlaret, non nianet spesejus recuporandi; ergo, etc.

posset laiere. Epistola illa Josephi Régis Cliosar Dist. maj. spes inanismanet, etc., concedo;
et quoe ad ipsuni à \\. (^usai scripta referlur, spes légitima, nego. Quid inanius spe, nulli

supposilrc sunt, quod et alia demonstrant, ut divinse promissioni innixà, quœ à deccm etocto
viderc est apnd Barllioloccium, tomo 2 bibliot. fere seculis Judaîos frustrata est? cujus nullus

Rabbin, pag. 852 et seqq. Petaohias autem de est lixus et determinatusexitus? Ergone irrita

rogno Chosar, ut et de aliis quàmpkirimis, om- ejusmodi spes sceptri, dirse multorum seculo-
nium viatorum testimonio falsî convincitur. rum captivitali conjuncta, idipsum est, quod
Idoni dicenduni de Joseplio Gorionis filio , eu- Jacob nomine sceptri ante Messise adventum à
jus historia cùm ex hâc ipsA regni Chosar men- Judâ non aui'erendijiitellcxit? Interrumpiturne
tione, lum ex inmimeris quibus scatet fabulis, solumniodô sceptruni, quod per tôtannorum
ac novilalis evidcntibus signis nianifostissimè centuriasdesinit? Postremôeatenùs manetapud
fraudis agitur; quod à Scnligero, Drusio, Ca- Judseos spes sceptri à Judâ aliquando recupo-
saubono et aliis, ac prœserlim à Joanne Ca- randi, quatenùs ex Judâ nascituruni Messiam

gncrio inprsefationead editionemLondinensem regem expectant ; atqui inanis est illa expec-
Pseudo Josephi, et in Epistola ad Bretauptum tatio, cùm tribus et genealogice jamdudùm
toni. 25 Bibliot. Selcctjp pag. 58, plenissimè confusse sint, ut diximus ; nec Judœ posteri ab
demonstratuni est. aliorum Patriarcharum filiis possint certô se-

Ad terliura, nego consequcntiam. Qusecuni- cerni.

que de supremà Judœorum pluribus in regio- Objicies 3°. Schebet nomine intelligi potest

nibus potestate, necnon de aliis complurimis tribus, siquidem non semel illa vox in scri-

enarrant illi peregrinatorcs, falsissima sunt. pturis tribum désignât. Sensus ergo vaticinii

Neque in toto orbe habitabili ssepitis variis de esse potest. Non toUetur tribus Juda donec
eausis lustrato ulla unquàm ejusmodi reruni veniat Messms; atqui tribus Juda reipsà sublala
compi^rta sunt vesiigia. non est, seu ex oculis et commerciis ac notitià

Ad qnartum, idem respondendum ; eruditus fwmimtm non ablata ; ergo. Ita quosdam cen-
llleJudœus multas finxit regiones et imperia sisse refert R. Manasse in Conciliatore, loco cit.

quse, etsi eorum limites assignet, imô viam quâ l**. Nego majorera ; nam etsi schebet in hge-

ad illa tcndatur, aliquando delineet, nullibi ta- brœo codice non semel ad tribum designandam
men possunl reperiri. usurpatur, attamen in vaticinio Jacobi de scep-

Adquintum, nego anteccdens. Judœi in mon- tro, quod auctorilatis insigne sit, accipiendum
tibus et rupibus latentes, ex quibus cxpelli fa- est ; tum quia illa acceptio niagis propria est,
cile non poterant,quasdamprovincias Abyssiniaî ac proinde alteri anteponenda , ubi ad banc
seculo 16 vastaverint, vel etiam per aliquod alteram ex subjectâ materiâ non restringitur,
lempus occupavcriut ,
quis ibi agnoverit scep- lum ob auctorilatem versionis samarilanse , 70
trum Jud» promissura donec veniat Messias? Interpretum, veterum paraphrastarum, ac om-
scd et cilô evanuil illa sceptri umbra.j Sultanus niumversionum, ipsorumque ferè omnium Rab-
iElhiopiœ Saghcdus ineunte seculo sequenli binorum, qui scliebet eô loci principatùs nolam
eos debcllavit, et è niontibus praîruptisque inlerpretati sunt. Vide inferiùs de hoc argu-
rupibus cxpulsos per totuni regnuni dispcrsit. mentodicendaubidesignificationevocissc<?/;i/7,
Circa Judseorum in Abyssinia, JEthiopiâ et Nego minorera, nempe Judœ tribum
concl. 1. 2°.
/Egypto forlunam et conditioncm considi pos- manere superstitem. Illa enim tribus defecisse
sunt historia œthiopica Ludolli , et Comment, dicenda est, qu?e tribus benè constitula; non
ad eamdem. ampliùs habel speciem et forraam, quai per to-
Ad ullimum, haecdoctus Manasse conscripsil tura orbera apud omnes dispersa naliones, ea-
praîpostero Montesini delirantis horainis testi- rum juribus obedire cogilur, in unum reipu-
monio deceptus. Vastum Judœis imperium. in blicne corpus institulis et legibus propriis tem-
Andibus nuUum extarc janipridcm extra con- peratum nusquàm terrarura compacta ; cujus
troversiam positum est. genealogiarum séries confusa et inccrla est
Inslabis. Etiamsi nullo in loco Judœi supre- nullo instrumcnto consignata : atqui lia;c est
mam potestalem exercèrent, adhuc tamenapud Judaî trlbîis conditio, ut jam inler probationes

ces reipsà raanet spes sceptri in Judâ aliquando dictum; ergo.

127 DE INCAHNATiONE 128
Objicies 4". Falsô supponitur JudœoruDi con- giosâ ejusmodi deportatione silentium cùm
fusas esse gencalogias et tribus. Nain in Tal- apud omnium gentium liistoricos, tum apud ip-
mude sic legitur : Babijlon sana est, Mœson est sum Joseplium, qui rem tanti momeiili cerlo
mortna, Media œcjrotat, Persis expirai, quibus certiùs non eniisisset ;
2" non fortuite, nec nisi

signilicalur Jadœos omncs Babylonc conimo- cdilà opcrà tel faniiliarum niillia exunâtantùm
rantt's ex piiro Jiuke sanguine esse ortos, nul- tribu absque ullà pcrmixtioue tam accuralè se-
les in Maison, {)lurcs in Media, paucissinios in ligi potuissent. Nam , elsi Judai tribus inter
Peisidc. Addilur : Cunctas retjioncs, si Judœœ alias eniineret , aliamen mulles ex tribu Ben-
conferantiir, massam esse impuram, sed Judœam jamin et ex tribu Levi, non paucos ex aliis tri-

ipsam Babijloni coniparatam , cormplam esse et bubus cum Judœ pesteris in Palaestinâ et in
aduUcratam. Ilaic Tahnud. Babyl. Iracl. Kidiis- urbc Jérusalem tune lemporis extilisse, nemi-
cliin, fol. 71. Deindc, secundùm R. Abiavade- ni dubiuni est; atqui cùm Jérusalem capta est,

leni, 50 niillia fauiiliarum ex tribu Judœ in Ili- nullus Judaeorum adhibitus cstdelectus. Onines
spanias à Vespasiano deportatse sunt, quaruni quarumlibct tribuum eodeni leco indiscrimina-
du^e caelcrarum duces exdomoDavidicàcrant. tira Romanis liabiti, omnes dispersi, sine dis-
Idem ilie Abravanel ex islarum unà ortum Ira- cretione in foris instar belluarum veno pesiti ;

liebat. Alii ejusmodi faniiliarum Judœ 40 tan- ergo. Adde quôd Judseis Hispanis Talmud hic
tùm millia compulant. Reliqua decem niilIia ex adversctur, et vice versa ; nam si sela Babylen
Benjamine progenila fatcntur, sed ca in Gailiis purafucrit, utiegitur in Talmude; ergo Juduii
collocant ; ergo. Hispani non possunt esse emnis corruptiouis
Negoanlecedens. Ad probationem, ncgo con- expertes. Pariler, si Judaei Hispani onines ex
sequentiam duplici de causa. Prima est, quôd Judà oriundi; ergo non selaBabylon est pura.

eliamsi haec Talmudis et Babbinorum dicta fi- Kxhibeant itaquc genealogiae suse instrumenta
dem merercntur, ilia tainen ulpote gcneratim Judaii, quolquot se ex Judà progenitesconten-
prolata, ad generationes siugulas in ipsà Judœ dunt , ipsis non sufliciat quôd v. g. Hispanià
tribu à se invicem distinguendas non suflice- nati sint ex parentibus jamdudùm in illà re-

rent ; neque, quod praecipuum est Judai tribum gione cemmorantibus; aut potiùs cùm instru-

à caeteris cerlô valerent discernere ; siquidem, menta ejusmodi ipsis nulla esse possint, fatean-

ex quo recitata Talmudis verba scripta sunt tur ita confusas esse genealogias et tribus , ut

tôt cllïuxêre secula , totque revolutiones in nulle charactere distingui queant. Caeterùm
Oriente Judaîi sunt perpessi, ut, dato olim Ju- etsi distinctionis faniiliarum et tribuum ordo

dx posteros ab aliis Israelitis Babylonc distinc- scrvatus essct, argumonto ex sceptri defcctiene

tes fuisse, jamdudùm quaeri possit ubinam illi petite, Messiani jam venisse nihil minus efli-

sint Judœi Babylonii, de quibus Tahnud tam cacitcr prebaretur, ut cxdiclis manifeslum est.

prœclarè prœdicat. Idem de Judieis liispanis Objicies o". Oraculuni Jacebi cenditionatè

statuendum, quibus alii multi variis secuiis su- accipicndmn est; nempe prepter fréquentes
binde commixti sunt ; ergo, quamvis vera fo- pepuli Israeiitici in legcni Mosaicam prajvari-

rent quae ex Talmude et ex Rabbinis Hispanis cationes, Deus promissienum suarum executio-
objecta sunt, nuUa tanien csset consequentia. nem Tahnud in Geraarâ ca-
dislulit; ergo. lia

Verùm illa falsa sunt , atque bœc est secunda pitis 11 tract. Sanhédrin , R. Saienie Jarchi

negandae consequcutiœ causa ; nanique ad Tal- in Glossà ad locuni mex citatum et Rahbini

mudistas quod spectat, dùm Babyloniorum Ju- saipè.

dœorum genus ita cxloUunl, falsissimo uitun- Nego antecedens. Nam 1° ubi nullam Scri-

tur l'undauicnto , nempc aiunt solas plebis plurœ conditienem indigiiant, ibi nulla débet
Judaicœ quisquilias et fœces in Palœstinara cum subintelligi. Si enim conditiones ubi velueri-
Esdrà rediisse ; nobiliores Babylone manere vo- mus, apponere liccat, jam nuUius prophelioe

luisse ; verùm haec non modo non sunt vcrisi- evenlus certô cognescendus aut expectandus
milia, sed etiam ex libro Esdrà, quem ut cano- eril; à fingendispro arbilrio conditionibus ne-

nicum liabent Hebrsei, falsissima esse plané mo impcdiri iioterit. Atqui luisquàm Scriplurai

colliguntur. Dcinde qui supponi potest quol- ullam in vaticinio Jacobaio supplendam coiidi-

quot Babylone manserunt ex Jud,e posteris tionem indigiiant ergo. 'i" Ibi sallem subau-
;

fuisse, nulles ex aliis tribubus? Quantum verè (lienduin non est observationum legis esse con-

ad 50 millia faniiliarum Judie in Hispanias à ditienem lacilain ,

qiià non implelà eviMiiiis

Vespasiano deportatarum, 1" allum de prodi- praidictus differri debcal, ubi cl ipso; pn-ova-
129 VERBI DIVINI. 130
ricationes ftitiirse ssepiùs aliundo prsedicuniur : Demonst. ovang. prop. 31 cap. A, n. 25, Chri-

atquisœpiiis fiilurae proevaricalioncs Judacorum sto et Apostolis non fuisse in animo singula Pro-
in Scrïjituris prncdiciintiir ; iinô pr.Tdicta sunt phetarum oracula in Christo adimpleta relerrc;

iniquilatis opora advorsùs .j)sum Mossiani à po- ipsis satis fuisse, quôd non pauca, pro data oc-
pulo Judaico porpolranda, Danielis 9 et alibi ; sasione, laudarent, Judseosque ad Scripturas et

ergo. 5" Similis condilio minus adimc supplon- ad Moysen generalim provocarent. Quamvis
da, cùm valicinii cventus iniquitates perpelra- hœc responsio, quam solam Huelius legitimam
tas supponit; atqui evenlus Jacobrci oraculi judical, revcrà sulFiciat;

iniquitates perpetralas supponit; illud enim Respondco tamen 2°, duplicem ob ralionem
vaticiniuni iniquitates perpolrandas supponit, à Christo et Apostolis vaticiniuni Jacobi advcr-

quo liberaloris iniquitates deleturi, et prseva- sùs Judœos meritô non allatum :
1" quia scep-

ricaliones oonsuniniaturi prœnuntialur adven- truni in Judà ponitus defecissc iiondùiii tune
tus : atqui Messias, cujus advenlus vaticinio tomporis erat plane evidens; 2° quia ex il!o va-
Jacobseo prœnuntialur, fulurus erat liberator, ticinio id unum Christi sctale colligl poterat,

iniquitates delelurus, Isaise (io , Danielis 9, et Messice tempora instare, de quo eâdem retalc
lotis passim in Scripturis ; ergo. i" Versiones non ambigcbant Judœi.
anliqua;, textus, paraphrases, necnon prisci At, inquit Huelius, scriptores sacri vaiicinia
Judœorum doctores, nullam in Jacobi oraculo varias vilœ Christi circumstanlias spectanlia
conditionem innuunt ; imô à plerisque recen- quandoque ipsi applicanl, quibus non niagis,

tioribus Rabbinis absolutè aecipitur. 5° His con- quàm oraculo Jacobi, ipsuni esseMessiam eviuci
sonat Talmud ; in geniarà niox citati tract. polerit; v. g. istud Ose H, 1 : Ex/Egypio vo-
Sanhédrin cap. 11, haec Dei verba Isai 60, v. cavi fdium meum.
22, de Messiâ loquentis, tempore suo et uccele- Respondco nullam esse parilatem. Namque
rabo illud, sic commilluntur : si mereuutur (,Iu- id unr.m ex Jacobi oraculo poterat Christi letale
dsei), accelerabo ; si non mereantur, tempore suo. concludi, nempe Messiam tune venlurum ; at-
Unde liquet juxta Tahaudistas accelerari po- qui id Judaeos non latebat, ut ex historiâ com-
tuisse Messiœ adventum , sed non relardari. pertum est; frustra ergo illud vaticiniuni ipsis

Instabis. Propter peccata posterorum Davi- iuissetobjectum. At non onines pariler cogno-
dis, sceptruni in domo Davidicâ post captivi- verant Messiam ex ^gypto vocandum, nec
tatem sohilam non remansit, etsi Deus illud in proinde incassùm illa vitse Christi circumstantia
ejus familiâ perpétué raansuruni proniisisset; fuit ab Evangelistis observata.
ergo à pari ; etc. Objicies V. Ablatum est sceplrum à Judâ
1° Nego paritatera, quia promissionis Davidi tempore captivitatis Babylonicœ, nec tamen
factoe conditio diserte àDeonon semel cxpressa tujic venil Messias; ergo, elsi iterùm ablatum
est. 3 Reg. 8, v. 25 : Non auferetur de te vir co- fuerit, cùm destructum est secundumtemplura,
ram me qui sed eut super thronum Israël lia non sequitur Messiam jam advenisse.
tamen si cusiodicrint filii tui viatn suam, ut am- Nego antecedens. Aliud est sceptri exilium
bulent coram me, sicut tu ambulûsti in conspectu et finis, aliud
est interruptio ejus, ac veluti
meo. Et Psalmo 131 : Si custodierint filii tui interregnum. Spatio 70 annorum, quibus du-
testamcntum ineim, etc. 2" Prophétise ac pro- ravit captivitas Babylonica, vel, ut accuraiiijs
missioncs de duratione seternâ solii Davidici, loquar, illis 59 annis qui à deportalione régis
in Christo Jesu vero Messiâ, spirituali quidem, SedeciîTCusque ad libertatem restitutam eflluxe-
sed germano ac eximio sensu adimpleise sunt. runt, sceptrum Judoe interruptum est; sed non
Hic erit magnus, inquiebat Angélus Gabriel, desiit, neque potuit tune ablatum dici; tum
Lues 1, V. 32 et 33, ejus conceptionem an- quia brève illud fuit temporis intcrvallum ha-
nuntians, et Filius Allissimi vocabitur, et dabit bita ralione longjc seculorum seriei quâ sletit
illi Dominus Deus sedcm David pulris ejus ; et inipcriuni Judœ tum ; quia de ejusmodi dierum
regnabit in domo Jacob in œtcrnum, cl regni ejus captivitatis brevitate, ac proxinio suo in pa-
non erit finis. triam reiiilu, Judœi, testimonio Dei ipsius,
Objicics G". SiJIessiae tempora adeo perspi- certiores facti fuerant. Jeremiaî cap. 25, v. M,
cuè déterminai Jacobi oraculum, quarc eo va- et cap. 29, v. 10.
ticinio Cinistus et Apostoli non usi sunt ad re- Instabis. Rcdintegratum non est sceptrum
\incendos Judoeos? Juda} post captivilalem Babylonicam; siquidem
Respondendum censeï illustrissimuslluetius, nec regia dignilas tune tçmporis instaurai»,
*•
151 DE INCAllNATlONE 15^
ncc summa rcruni Judœ tribiilibus plcrumque rum prior ex tribu Levi, aller ex tribu Ephraim
concredita ;
per luultum tenipus pencs Assa- originem ducebat. Judices aulem qui deinde
nionceos ex iribu Levi oriundos principatus Irecenlis vel quadringentis annis eorum roipu-
oxtitil; ergo. blica; prœiuerunl, duobus exceptis Otboniele,
Ncgo antecedens. Nam Judaii in patriam et Abesane, nuili fuerunl ex Judâ progeniti.
reversi post caplivitatcm Babylonicain propriis Nullam porrô Iribum eorum aitale in. alias au-

legibus usi sunt, in unum reipnblicaî corpus ctoritatem exercuisse; judices quos Deus susci-
coaiuerunl, jure vite et necis aliunde non ac- tabat, aul tribus eligebant, merè monarcbicâ
cersito potili sunl; quotquol apud eos usque auctoriiate poiitos non fuisse; sed pênes opti-
ad Ilerodis lenipora principatus participes facti males summam reium tune extitisse, ex Jose-
sunt, auctoritatem suara ex consensu et elec- pho (1) habetur, et ex quibusdam Scripturae
tione populi bausêre primitus ;
quod de Assa- locis inler se collalis (2) videlur colligendum,

monaeis expresse Icgitur 1" ilacbab. 9, v. 28, Deus lamen per illud tempus ita visus estoin-
29 et seqq., idque regiminis Arislocratici tum nia moderari, ut ipse lune spécial! modo ré-
vigcntis veluli consectarium fuit. Jani porrô gnasse diclus fuerit, 1 Reg. 8, v. 7, undc, quod.
quidquid reipublica; Judœorum post caplivita- tune floruil regimeu,solellheocraticum appel-
tem restauratai conq)elit, iilud verè et propriè lari. 2" Monarcbicâ regiminis forma annis 508,

de tribu Juda inlciligenduni, quippe cui tan- in eâ génie postea oblinuil. Nam judicibussuç-
quàm prœstantiori, aliarum Iribuum reiiquiœ cessêre reges, quorum primus saûl ex tribu-;
superslites ita conjungebanlur, ut ejus solius Benjamin, sccundus David ex Judà nalus. Istius

ratio lune Juibita fuerit, ac eliam naiio intégra posleri per 428 annos, nempe ad Sedeciam
lionien suum ab eâ sit sortila ; ergo statim à usque à Kabucbodonosore Babylouem depor-
captivitato Babylonicâ restaurat\ini est sce- talum, rogiâ auctoriiate fruiti sunt. 5°. Post
ptriun Judai ; sed de eodem argumente mox 59 ab illà deporlaiione annos, populus, duce
uber.iùs. Zorobabele Davidis nepote, è captiviiale in pa-.
Ad probationem dico Sceptrum esse sumniae triam revertiiur ; Iota gens à Judà populus Ju-i
auctoritatis insigne, ac proinde ibi sceptrum daicus appellatur, teste Josepho, lib. H Antiq. ;

continuari, nbisub quàcumque regiminis forma cap.:<5, n. 7; non restauratur statim monar-
persévérai summa polcstas. Pariter ut slet ali- cbicâ polcstas ; aristocralia diu viget demoora-
cujusnalionis sceptrum,- neeesse non est omnes tiaî mixta (5) : prœcipui nationis duces fuére ex
principalum tenentes esse ex illà nalione, salis tribu Levi, inprimis Assamonaei, seu Macbabaei,
est quôd ex spontaneà ejus cousensione origo quibus, ul reipublicïe subvenirent, prsecipua
coruni auctoritatis deducatur; atqui post capli- auctorilas concredita. li versus annum 106
vitatcm rospublica Judaiorum quai tribu Judû ante vulgarem ïeram, dignitaiem regiam aifec-
potissimùni coustituebatur, supremà auctori- tare orsi sunt. Intérim ab omni servituiis jugo
tate fruila est, atque ex eà auclorilatis suse Judsei immunes non fuère. Persis Iribula sol-

originem ducebant qui principalum apud cam verc coacli sunl, 2 Esdraî 0, v. 50 et 57. A
lenebant; ergo. Caiterùm bsec ullima objectio Syris, ^Egypliisque (4) non semel fuerunl exa-
controversiam adversùs Judœos non spécial, gitali. Pompeius, anno ante œram christianam
quippe qui sceptrum in suâ gentc post capti- 65, Jerosolymâ expugnalà, eos Romanorum
vitatem sletisse conlidentiùs affirmant quàm vesligales lecil. Vigiuli tribus post annis Ilero-
Cbrisiiani. dcm alienigenam regem Judaeai Romani con-
§ 2. NonnuUa de Jacobœi omculi exitu, înter stituunt. Post hîBC, anno Chrisli 7, Judaea in

llicologos controversa discutiuntur. — Mossiaa provinciam Romani imperii redacta est, ac tan-
adveutu adversùs Judseos ex prophelià Jacobi dem anno 70, Jérusalem et lemplum à Tito
demonstrato, nonnulia invesliganda supcrsunl lundiiùs evertuntur, et respublica Judaiorum
ad exilum illius vaiicinii pertinentia, quic non penitùs extinguitur.
iino modo ab erudilis explicanlur.
Anliq. lib. G, c. 5, n. 3.
(1)
Quœsiio esi quâ ratione cum muUipiici regi- Judic. c. 1, v. i, c. 2, v. 7, c. 5, v. 9 et
(2)
minis forma (iuéiiu pupuîus hcbrseus successive 10, c. 19, V. 36, c. 20, Y. 1, 18; 1 Reg. 8. v. 4
induit, et cum variis, quibus obnoxius fuit, cl 5.
(5) Ibid. c. 4, n. 8, p. S59 ; Macb. cap. 1,
vicissiludinibus Jacobi oraculum cohœroat.
v. IG, cap. 10, V. î6, c. 12, v. G, c. 15, v. 8.
Sciiicet r, Ilebraji ex -'EBiPl-t» cgrcssi statim Joseph. Anti(i. lib. 11, cap. 2, lib. 12, cap.
(4)

Uu<iibus pai-uèrc, Mo^si nUuirùiu et Josue, ^ug- 15, lib. 14, cap. 15,
153 VERBJ DIVINI. 154
Cùiu ojusniodi lucrii Hebrseorura et prœscr- Juda, etiam cùm penès illas imperiuni extitit;
Ihn Judœ tribus varia condilio et forluna, quo- quasi diclumessel : Tribus Juda cœ loris tribu-
modô reruin cvontus valicinio vespondeal in- bus praeesse non desinet seu iniperio et juris-
quirilur. Quapropler quatuor apcricnda j unt : dictione, seu honore et diguitale, donecvejiiat

PrJiiMim, qnii! notiiinf^ Jti.dœ in orarulo Jaco- Messias. Lib. î». Uist. Kccb's. vid(,'tur Eusebius
bxo intelligonduui sit, an omnes tribus Israe- aliam tradidisse inlerpretationem , de quo
lis, an sola Judœ tribus? Ailenun, an scliebet in infrà.

eod(>ni valicinio regiani auctoritatcu) designet, Secunda est eorum qui sceptrum supremam
au tril)uui, an suproniani polcstalom, quaicuni- potestatem , seu regiam seu ducalem inu-rprc-
,

que Corel rcgiminis forma'' Tertiuni spectat Judâ usque ad Herodem catenùs
tantes, iliud in

inilium, continualionem, et sceptri lincm in persévérasse autumant, quatenùs in Zorobabeie

iribn Judoe. Quai tuni significalioncni horumce Judœ et Davidis tribuli, et ejus successoribus

vcrboruni, et dux de femore ejns. Antequàm permansit. lia oplnali suntS. CyrilUis Alexan-
htcc sigillaiim pcrtractenlur, diversa; relcren- driuus Hb. 8, in Julianum imprealorom, Gene-
doe sunl opiniones, nec cnim illœ possunt brardus in Cbronico, ubi de Machabseis Ba-
connnodè in jiartcs resecari. ronius in Apparatu. 4. Lyranus, Tostatus
Vaki.e TUCoLOGOFiiiM oPFNiONES. — Alii vcrba Carthusianus , Tirinus. Hsec verô oi)inio in
Jacobi : Non anferctur sceptrum de Judâ , ad so- duas Ircsve alias subdividilur. Nam 1°, Cyrillus

lani Judui Iribum refcrunt; alii de totà nalionc de successoribus Zorobabelis gênera lim solùm
hcbrfeâ propbeliani inlerprelantur, servatà loquitur neque expressis definiit verbis num ,

tamen iribui Judrespeciali aiiqnà prœrogalivâ. paterno, autmaterno génère illi ex Davide orti
Istorum seuleniia, juxla quam stv/j/n/m esf fuerint. 2° Genebrardus ipsos etiam Machabœos
suprema auctoritas , lioc polissiniùni lunda- ex Judae tribu paterno génère fuisse asscrcre
luenio nititur, quôd ab egressu ex iEgypto ad non dubitat. 3° Baronius et alii ex adverso Ma-
Davidoni usque , et à captivilale ad Herodem , chabseos paterno génère fuisse ex tribu Levijsa-
suprcini rcipublicae Hrebraeoruni duces, judices cerdotes fatentur, rali solummodô eos materno
scilitet, pleri([uo ex aliis Iribubus, non ex génère ex Judâ prognalos; quocirca opinantur
irilMi Judic oxliterinl. Quôd si quœras, quâ Juda; sceptrum in lineâ fœmininà per Assamo-
igitur de causa Jacob solùni Judam nondnet, nœos ad Herodem usque stetissc. Sensu islo
et ad ipsuiu sob'ini verb:i Propliciia; dirigat; Baronius S. CjTillum videtur inlelligcrc. Ha-
rc^lMudeut prophelico spirilu à Jacobo praïvi- rumce opinionum fundamenta subinde refe-
SHUi V sceptrum penès posleros Ju(Ue per 500 rentur.
annoset ampiiùs coiitinentor futuruni; 2" l'ore Tertia nonnullos complectilur qui cum car-
ut a!i(juaudo, nemj»è stalini à sohi (à captivi- dinali Cajctano ad v. 10, cap. 49. Gènes. Illu-
lale uiiivcrsus i)oj)ulus à Jiulà nonuni accipiens, slrissimo Huetio Demonstral Evangel. propos.
Judaicus appiilarelur 5" luturum etiam per 9, cap. 4, n. 7, Melchiore Gano.
;
lib. 2, de locis
icb^ii leinpusut, licet ppi'sona tenms sceptrum Theologicis, cap. 11, Juenino, instit. Theologi-
non essolex.îud.'c ii'ibu, iûldmon ipsum regnimi, canmi de Deo incarn. quaest. 2, cap. }, art.

ul ail iVrerius, cl dilio rcgni, cimUis re(jni , et 3, conclus. 6, inter usumfructum suprema;
subdiii ci ri'ijno ad tribum Judo- pertinerent. Atque potestalis et ejusdem proprietalom , seu inter
in bis iribus specialcni tribui JudcC promissam usum sceptri et jus ad sceptrum hic distingucn-
prairogativam constiluunl. Non paucos habet dum putant; aiunlquc idoù, in iribu Jud^x; us-
illa opinio deCensores. lilam luonturmox lau- que ad Messiam supromam mansisse potesta-
datus Pererius ad caput 49 Gencseos in prima tem ;
quia, etsi illa tribus post captivilatem ab
suâ hujuscc loci interprclatione , Tournely in usu principatûs diu impedila fuerit jure tamen ;

prœb'ction. de Incarn. quaest. 3, art. 1, Ca- ad illum sibi ex Doi institutione concesso, ad
saubonus inler Proleslanles, cxercitatione 1 certà ejus recuperandi spc, quocumque casu ,

in Baronium , etc. privarinon potuil, quousque veniret Messias

Qui autcm solani Juda; tribum valicinio re- imperium spiritualc in a;tcrnum iustiluturus.
sjJci exislimant, in sex classes dislribucndi. Cœterùm nounibil inlor se ditreruut illi au-
Prima corum qui cum Eusel)io Cœsariensi ctores. Cajelanus vaticinium iiis reddit verbis :

lib. 8 , Demonstrationis cvaugelicse , sccpirum Non anferctur penitls principatûs, usqueqm

explicant de praestantià honoris et dignitalis veniat Messias. Quod exponcns , « ablatus si-
^u;\ cseicras tribus scmpcr auicceUuil Uibus quidem est, iiuiuii, principalui? anlc (Messias
155 DE INCÀRNATIONE 156

tempora), sed non penitls... quia semper re- Quarta quorumdam est qui penès Judaeorum

mansil certiludo nasciluri Messiœ de Tribu Sanhédrin seu senatum , quem ex solis Judae

Jehudsc. » Aliter loquitur Melcliior Canus; nam tribulibus coalitum censent et à Moyse institu-

instar dcpositi sceptrum triliui Judie redden- lum Num. 11, sceptrum Judx' promissum opi-

dum, concreditum Macliaboeis fuisse ait. Alii nantur permansisse usque ad Herodem, à que
distincUonem inlcr usum sceplri et cjus pro- onmes illius concilii judices , uno exceplo in-

prielatem expresse adiiibent, ut diximus. Illa terfecti sunt. Ita Galatinus, lib. 4 de Arcanis

porrù discrimina ad substanliam rei nibil alli- calholicœ veritatis , Paulus Burgensis , in Ge-
nent. Illustrissimus vero Huclius Cajetani scn- nesim, et alii.

tentire quani aliàs approbat, nonnulla existimat Quinta aliorum est opinantium nomine sclie-

adjicieuda. Quatuor ilie partes in vaticinio di- bct, non sceptmm, sed tribum designari, adeô
stinguit ; istis prophétie verbis : Non auferetur ut sensus prophetià; isle sit : Non deficiet tri-

sceptrum, docct œternani sceptri possessionem bus Jî»/a, seu qnœcumquc ad tribum benè consti-

Judae sponderi, quod in Messiâ adiniplelum; tuendam requiruntur, à Judù non recèdent donec

istis verbis, et dux de femore ejus, humanum veniat Messias. Prinius illam expositionera ex-

quid et caducum prœsignificari, nempè tempo- cogilàsse videtur. Hieronymus Oleaster doctus
rarium Judœ imperium, cujus ususfructus luit hebraicè è Dominioorum familià theologus, et

aliquando penès sacerdotes, proprietas verô sacrse Scripturœ interpres ,

qui missus à Lusi-

usque ad Messiara penès Judam solum. Istis, tanorum rege, conciiio Tridenlino interfuit.

donec veniat qui mit tendus est , temporarii regni Hanc amplexi sunt aliqui Protestantes, nempe
finem et Messiae adventum prsenunliari ;
istis Junius et Tremeliius in versione latinâ Biblio-

denique, et ipse erit expectatio gentium, denotari rum coramuni utriusque studio adornatà ;

Messiœ regnum nonChanansea; terrœ clauden- Joncurtius in secundà è suis Criticis epislolis

dum finibus, sed quaquaversùs per orbem dif- Amstelod. editis 1715; Sherlockius, episcopus

fundendum, utpote quod spirituale futurum Anglicanus in Dissertatione de benedictione à

sit. Hœc doctissimus proesul. Lbi illud singu- Jacobo data filio suo Judae, Geneseos 49, et

lare occurrit advertendum, voci donec ab eo alii quidam. Eamdem opinionem Basnagius in
tribui simul duplicera signifieationem; nempe Historià Judaeorum lib. S, cap. 4. n. 9, edit.

quatenùs illa vox referlur ad temporale regnnm Hag. 171G, proponit et lectoris ferè relinquit

Judae ex illustrissimi auctoris mente indicat arbitrio. Sed praetermittendus non est modus
ejusfmem, et signilicat usquedùm; qualenùs specialis quo res à Sherlockio explicatur. Is

verô regnum Judœ non auferendum respicit, contendit in singulis ti'ibubus particularem

rei continuationem dénotât idemque sonat ac , aliquam viguisse auctoritatem uniuscuj usque

interea. constitutivam. Quid enini tribus, inquit , nisi

Irritum porrô fieri Cajetani interpretalionc multitudo hominum regimine aliquo coadunata.

argumentum quod ex Jaeobaîâ prophetià in Ju- Hanc auctoritatem in tribu Juda penès opti-
dœos Christianicontorquent, non satis accuratè males, ut et in aliis tribubus, à Jacobo iustitu-

à quibusdam post Pererium videtur dictum. tam probare nilitur, atque de ejusmodi au-

Enimverô, juxta banc inierpretationem, usque- cloritaie non supremâ , ad cujusque tribus

quô Messias esset venturus , remanere debuit constitutionem pertinente , et in solâ Judse

in Juda^ tribu jus ad sceptrum, et spes Messiae tribu usque ad Mcssiam perseveraturâ, vatici-

ex illà tribu nascituri ; atqui jamdudùm nul- nium esse intelligendum pronuniiat. Eôdem
lum jus propriura sibi potest vindicare tribus ferè recidunt quœ obiter et aliud agens egre-

Judœ, nec légitima remanet spes Messiae ex gius auclor libri cui litulus , Histoire du ciel,

illà nascituri. Quid ila? quia jamjudùm tribus eà de re annotavit.

Juda ab aliis tribubus secerni nequit, cùm nul- Porrô praecipua defensorum illius sententige

lus, ut suprà probavimus, jampridem servelur, moraenta ista sunt: sœpè in Scripluris nomine
nec servari possit ordo dislinctionis tribuum scliebet tribum signilicari ; hanc interpretatio-
et familiarum. Proindeque in sentenlià etiam nem mirum in modum cventui concinerc ;

Cajetani px oraculo Jacobœo comprobari po- ejusque ope omnibus Judicorum vililigationi-

jam esse Messiae adventùs tem-

test praelerita bus facillimè ut puiant, obviam iri.

pora. iSon lamen inficiabimur illà opinione Sexta lamen majorem comprehedit liicolo-

quaedam causae cbristiance certissima argu- gorum parlera, qui Scliebet nomine supremaui
ineniaeripi. intQUJgunt potesialejn , uoicuiquc iribui uçi^
157 VERRI DIVIM. 13^
esseniialem ;
quani, rejectis modo relatis cxpo- in Genesim, Isidoro Hispalensi, etc., qui omnea
sitionibus, à Davide tamen ad Messiam usque unanimiter iradunt à Davide usque ad Messiam
non obstante brevi captivitatis teniporc aut sceptrum in Judœ tribu juxta Jacobi vaticinium

Assanionœorum rcgno , in tribu Jnda vero permansisse. ISonnullorum testimonia refe-

sensu slelisse aibitrantur. Ita Pelavius lib. IG renda sunt. « Prœdictum est à Spiritu prophe-
de Incarnat, capil. G et 7 ; Cornélius à Lapide « tico ppr IMoscm , inquit S. Juslinus , non
ad hune locum, Pererius in seconda ejusdem « defccturum è Judgeis principem , donec ve-
loci inlcrprelalione ,
pag. 345 ; Cahnelus in « nirct ille cui repositum erat regnum Judas ;

suo Conuuenlario, edil. Paris, in i" tOui. i, t enim auclor gencris Judœorum extitit, à quo
p. 813. Wilassius in Iract. do Incarn. qurest. < etiani ut Judœi vocarenlur habnerunt. » ,

3, art. 1, spct. 1, cap. 2, ot alii benè muiti. Origcnes sic babet : « Constat usque ad nati-
nia sentenlia cui adhaercnius ,
plura conlinet c vitatem Christi non dcfecisse principes ex
de quibus sigillatim jam dicendiim , variisque « génère Judâ , nec duces de femoribus ejus ,

cxplicatur modis, ut statini eliani patobil. i usque ad Herodem regem. Si habent(Jud3ei,)

Quid nomine Judœ in vaticinio Jacobœo dcsi- i inquit S. Cyrillus Ilieros. principem ex ge-
giietur? — Conclusio. Noimuc Judœ in vaticinio « nere Judse et Davidis, necdùm venit qui ex-
Jacobœo sola intelligenda csl bujusce nominis € pectabatur , etc. » Similia alii proferunt
tribus. Probatur 1" ex vaticinii circumstantiis quibus adde quotquot autem sunt mulli) ex ( ii

et contextu. Jacob eniiii ils in circumstantiis hoc loco colliguni Messiam è Judse tribu esse
vaticiniura illud emittit et ad Judam dirigit, in debuisse.
quibus singulos fdios suos seorsim alloquens, 3°, quia bœc est Judseorum tradi-
Probatur
eisque benedictionibns propriis ( v. 28 ) benedi- tiocommunis ut videro est apud Helvicum ;
,

cens , corum posleiis eventura sigillatim prœ- unde sentenlia quam amplectimur, praeterquàm
nuntiat. Quemadmodùm igitur verba à Jacobo quôd ex Scripturis manifesta et SS. Patrum ,

ad alios filios suos ibidem directa, non univer- auctoritate munila sit, id etiam habet commo-
sam gentem , sed singulas tantùm tribus spe- di quôd Judaiis refellendis niagis sit accora-
,

Ctanl, ita et qua^ ad Judam où loci diriguntur, modala.

ad eum solum ejusquejposteros attinere dicenda SoLviTNTUR ocjECTiONES. — Objlcics 1". In-
sunt. Conlexlus propbetiaî illud idem non mi- terpretalio juxta quam Juda in vaticinio Jacobi
nijs evidenter ostendit. iS'am vaticinii initio et totam nationem Israoliticam désignant à pUi-
fmesolam Juiiœ tribum respici omnesfatentur; ribus Ecclesise Patribus adversùs Judœos adhi-
atqui Judœ nomen alio sensu in medio prophé- belur. S. Juslinus , in Dialogo cum Tryphone
tise, quàra ejus initio et fine accipi nequit, 52, totam Judseorum gentem alloquens, sic ha-
siquidcm nihil quidquam sensum ejusmodi di- bet : « Illud etiam à Jacobo Patriarchâ praedi-
versum indigitat ; crgo. « lum est Poslquàm advenerit ( Chrislus )
Dcinde liis vocibus : Et dux de femore ejus, « nec Prophetam, nec regem in vestro génère
seu, de inter pedes <yH«,designari ducem gene- i fulurum.... porrù in génère veslro ex quo
ratione ex Judâ ortum, manifestum fit ex Deut. « initium accepit, usque ad illud (empus, quo
28, V. 57 , ubi similia usurpantur verba ; crgo « hic Jésus Chrislus natus ac passus est, Pro-
et illa : JSon auferetur sceptrmn de Judâ, ad solum c phetam aut principem esse unquàm desiisse,
Judam seu ad , solos ejus posteros possunt re- € nec imprudenter dicere audebitis, nec habe-
ferri. t lis demonslrare.... At poslquàm Josus-Chri-
Probatur 2° ex SS. Patribus ; S. Juslino Apo- « stus nosler in veslro gencrc apparuit, et
logià 1, aliàs inimeritô 2, edil. Paris. 1742, € morti tradilus est, nusquàm exiiiit autextat
T. I, pag. 63 ; Origenc , Ilomiliâ 17 in Gcnc- « Prophela ;sed et proprio régi parère desi-
aim , n. 6 , edit. Paris. 1733 , T. II , p. 108 ; « istis. t Eusebius, lib. 1 Ilist. cap. 6 et 7, hanc
S. CyrilloHierosol. Cath. 12 de Cbrislo Incar- explicationem data oporà confirmaro nilitur,
nalo, n. 17, edit. Paris. 1720, p. 171 ; S. Epi- unde à Moyse deducil initium sceptri. S. Ana-
pbanio in baercsi Ebionitarum ; S. Hieronymo, stasius , Orat. de Incarnatione Verbi divini,
in cap. 1 Sophon. edit. Martionaei, T. III, col. n. 40, ait, usque ad ipsum ( Christum scilicet)
1649 S. Aug., lib. 12 contra Faustum, cap. 47,
; permansurum esse Judx'orum regnum liis ver-
T. YHF, col. 247; S. Cyrillo Alex.lib.8 contra bis à Jacobo pricnuntiatum fuisse Non : deficiet,
Julianum, T. VI, odil.'par. 1030, p. 200; lUif- clc. Adde S. Anibrosiuiu de Beuedictionibus
lino de bencdiclionibus Palriarch. Jhepdoreto Palrlarcharum, cap. 4, u. 21 ; S, Chrysost. ii^

TH. IX. 5
43t) DE INCARNATIONE 140

Oralione quôd Chrislus sit Deus, n. 5, et Ho- tribu intelligalur , illi non cohœret exitus : si-

niiliâ 07 in Geneslni , n. 2 ; S. Augusiinum, quidem ab egressu de /Egypto usque ad Davi-

lil), 18 de Civit, Dei , 43 , n. 5 , et alios quos dem, quâdam praeeminenlià tanlùm inter csele-

Pererius et Casaubonius citant. ras tribus, non sceptro potita est tribus Juda ;

^"ego anlccedcns ; nam , si Eusebiuin exci- à captivitale verô usque ad Christum, tenentes
pias, ciii Patrum mox laudatorum auctoritatem sceptrum plerique fuerunt ex tribu Levi,
opponimijs , cseleri diligenter expensi noslrœ Neg. min. Ex modo dicendis patebit ,
pro-
senlcjitiîe adversi non reperientur. Duo enini pbetiam, ut sonat, sensu naturali et obvio de
«Inniaxat signilicant; prinumi in Judâ usque ad solà Judse tribu intellectam cum historiâ plané

Clirisium stetisse sceptrum, quia ad iilud usque conciliari. Cùm enim sceptri Judse initia vati-
lempuR principes suos populus Judaicus liabuit ; cinio non llgantur , manifestum est à Davide
allcruni, tempore Christi omnem principatum illud posse inchoari. A Davide porrô ad captivi-
luisse in totà natione extinctura. Atqui ex his tatem Babyionicam, Davidis posteros Judse tri-

duobus non scquitur valicinium Jacobi de om- bules régnasse , omnes nôrunt. De tempore
ni gente Israeliticâ juxta illos Patres intelli- captivitatis si quâ sit diûicultas, illa utrique opi-
gendum. Non ex priori, quippe iisdem et nos nioni perindè communis. Dcmùm quantum
verbis uti possunius. Addinius quidem, de modo ad lempora captivitaleni subsecula , Pererius
quo principes suos post captivitaleni natio Ju- opinionis quam refellimus prâscipuus auctor

daica habuit, explicationem quam orailtunt ii Comment, in Gènes, ad hune locum, p. 244,
SS. doctores, sed hanc scopus eorum nonpos- ipse modum explicat approbalque, quo sceptrum
lulabat. Cùm enim œtate, quâ scribebant, nul- tune in Judà persévérasse propriè dici possit,
hini jam superesset in tolâ gente hebrseû prin- sed de his mox ex professo.
cipatiis vesligium, nec Judsei de sceptri usque Quid in vaticinio Jacobi significetur uomine
ad Christum permanentiâ litigarent, illi SS. Schebel. — Co.nclusio I. Noniine schebet inlel-

doctores ad vaticinium ilkid applicandum

,
ligi non potest ipsa hujus nominis tribus. Pro-
Cliristo,quâ ratione ad ejus usque tempera batur. Illa rejicienda inlerpretatio vocis schebet,

sceptrum stelerit, exponere prœposterè et su- quse omnibus antiquis versionibus etparaphra-
per\acaneè suscepissent. Jamverô multô minus sibus, omnibus tum Judseorum, tum Christia-
ex posteriori ;
qui enim docent sceptrum defe- norum interprelationibus adversatur, tcxtul

cisse in totà natione Judaicâ, simul docent ii- hebrseo nequaquàm innililur, Juda3isque con-
lud in Judâ defecisse; cùm istud in alio inclu- vincendis multùm obesse polesl , nuUo modo
datur. Sceptri aulem in universà gente defectio prodesse; atqui sic se habel inlerpretatio de
ab eis eàdem de causa observari potuit, propter quâ agitur.
quam à nobis et ab aliis annotatur, scilicet ob F Ex supra dictis omnibus antiquis versio-
niajorem vim argumenti, et ad Judœos elfica- nibus et paraphrasibus ,
priscis onmibus tum
ciùs urgendos et undequàque revincendos. Judseorum , tum Chrislianorum inlerpretatio-
Summaresponsionisestjtripîici modo propbe- nibus adversatur; neque id difliletur auctor
liam Jacobceam posse applicari Christo, vel ita Litt. criticarum, p. 151, 171 et seqq.
ut maxime id prematur soli Iribui Judse hoc ,
2** Textui hebrseo non innililur eadem iu«
compelere vaticinium , quâ metliodo usi sunt terprelatio ; nam, elsi schebet ssepiùs in Scriplu-^

SS. Patres inter probationes laudati, vel ita ut ris iribum signilicet quàm sceptrum el aucto-
sermo Jacobi ad Judam de omnibus tribubus rilalem supremam; allamen, ut ad hanc vel
diserte explicetur , quo pacto illum Eusebius , illam significationem in Jacobœo vaticinio de-

quera deserimus, inlellexit ; vel verbis utendo delerminelur, inspicietidum prseserlira quœ
generalibus , scopo specialiorem expositionem acceplio ad propriam magis accédât, quae locd
non exigente; ita arbitramur locutos plerosque explicando magis congruat ,
quse sit hujusce
in objectione citatos, qui ideô, quam agitamus locicum aliis in quibus eadem vox legituralli-
quassiionem, nobis non videntur attigisse. nitas ; atqui horumce trium accurata circum-
Objicies 2°. Propbelia qusevis eventui con- spectio, schebet in vaticinio Jacobi tribnm signi-
scntiat, et ex iUo explicetur necesse est ; atqui licare non suadet. Nam primo acceplio schebet

si omnis jwpulus Israelilicus, servatà tribui Ju- ad tribnm designandam non magis quàm altéra

dse peculiari suà prserogativâ , in vaticinio no- ad propriam hujusce nominis significationem
mine Judœ designetur, eventus plané vaticinio acccdit. Schebet enim sensu proprio significare

jrespondcl; siu verù prophelia de solà Judse baculum cl virgam, iraduclumquc esse illmt
141 VERBI DIVÏNI. 142

nomen ad regimen aucloritalemque signili- sariis tanquàra omnium adversùs Judaeos con-
candum ,
quia schebet utuntur qui imperant troversiarum finem. Ergone ignorârunt de tri-

oranes consenliunt hebraicc pcriti. Porrô ac- buum et familiarum omnimodà confusione Ju-
ceplionem schebet pro tribu esse pariter meta- daeos Christianis non conseniire , atque banc
plioricam non ambigitur, sed de origine ejus- ipsam dequâ agimus, womhm schebet interpre-
modi motaphorœ duac sunt senlenliae. Alii cum tationem inter cxcogilatas à recentioribus Rab-
Kirchero in Concordantiis , aiunt schebet esse binis numerari? «Diccre possumus, inquit Rab-

tribum, quia tribus est ex pâtre, ut ranius, seu < biManasse in Concilialore, quaest. Oo in Ge-
virga ex arbore. Alii ut Menochius , lib. 1 de c nés., exponensundecimamsententiam,men-
Republ. Hebrseorum, cap. 4, metapboram Inde i tem Patriarchae fuisse, quamvis dccem tribus
ducunt quôd unicuiquc tribui, in signuni aucto- « captivas abducturus essct Assyriorum rex in

ritalis sibi propriœ, sua essct poculiaris virga, I terras nobis incognitas, tribum Jehuda ta-

quam principes tribum gestare consueverant, « men nunquàm sublatam iri , hoc est, abla-
ut ex Numerorum 18, v. 2, colb'gerc est. Ex his < tam ex oculisetcommerciis ac notiliâhomi-
duabus sentcnliis utramlibet eligas, planum est < num; sed seniper fore ei législatures in
acceptionem schebet ad signiûcandam tribum î medio pedum , hoc est, sapientes à quibus
non niagis altéra esse naiuralem , née rainori € doceatur usque ad Messiae adventum, per
intervalle à proprià distare. « quem imperium sit resurrecturum. Haec si

Eadem accepiio verbis vaticinii secundo mi- t placet sententia, vertes : Non toltetur tribus

nus congruit. Nam si schebet interpreleris tri- t Juda, nec tegislator è medio pedum ejus donec
bum , bcec tautologia adniittenda erit : Tribus î veniat Silo, et illi congrecjalio populorum.
a Re-

non recedetè tribu Juda. Non inûcior in Hebrœis ponent nullum esse Rabbinorum effugium, ne-
fréquentes esse redundantias quae vocantur He- que id negabimus; verùm id effugium, quod
braisnii , sed fasne est ejusmodi redundantias cumque sit , num tantâ praecluditur facilitate,

in sacro contesta pro libilo fingere , nullâ co- quanta commonstratur sceptri Judae defectio?
gente necessilale , contradicentibus omnibus num Judœi Hispani se ex Judà non prognatos
versionibus et Scripturaî interpretibus, seu Ju- faciliùs concèdent quàm nullum posse à se
,

daeis, seu Christianis ? Deinde sic argumentari orbis locum assignari, in quo Judaei summâ re-
licet : qui prœdictis, Judae fortitudine , nume- rum potiantur? ergo convlncendis Judaeîs
rositate ac victoriis, contexte ait schebet à Judà non prodest illa expositio,
non auferendum neque ducem seu legislato- 4° Imô plurimiim obest. Nam quisquis
, cum
rem usque ad Messiam nonne schebet seu vir- ,
Rabbinis de religione velitatus est, arbitrariis
gae nomine censendus est sceptrum et auctori- eorum textûs hebraici interpretationibus sese

tatera , poliusquàra tribum inlellexisse ? atqui potissimùm expertus est retardari. Magnopere
praedictis Judte fortitudine , numerositate et igitur ad eos convincendos interest ne versio-
victoriis, Jacob contexte ea protulit : Non au- num antiquarum, paraphraseon chaldaicarum,
feretur schebet è Judà, nec dux, etc., ergo. Deni- et interpretationum à veteribus eorum Rabbi-
que loca in quibus schebet tribum désignât cum nis traditarum rejiciatur auctoritas. Ergo cùm
vaticinio aûinitatem non babet. Nam schebet in juxtà ejusmodi versiones et interpretationesvox
valicinio pronuntiatur absolutè et in iis cir- schebet in valicinio Jacobaeo tribum non desi-
cumstantiis in quibus agitur de fortitudine et gnet, non potest ejusmodi vox pro tribu ibi
victoriis Judifi, et de duce ex femore ejus, Ubi accipi, quin controversiis adversiis Judaeos fl-

verô tribum significat ad bunc sensura restrin- niendis magnum impedimentum afleratur.
gitur aliquo addito, praesertim verô adjectione SOLVDNTUR OBJECTIONES. — ObjiciCS 1° (1).
appellationis propriae iribuum.v. g. Gènes. 49, Auctoritas veterum translatorum, paraphrasta-
V. 16 et 28 ; Num. Ô2, v. 35, et cap. 30, v. 3 ;
rum, Rabbinorum, ipsorumque Ecclesiae do-
Deuteron. 3, v. 13, item 10, v. 3, etc., 18, v. 1 ;
ctorum, hîc nullius est momenli. Nam non
Josue 4, V. 5, et 7, v. 18 ; lib. 1 Regum 10, agitur de facto quod hominum testimonio pro-
V. 21, et lib. 3 cap. 12, v. 21 ; Paralip. 1, cap. bari indigeat, nec de voce cujus sensus in du-
27, V. 16, et alibi saepiùs. Ilaque non innititur bium revocetur. Omnes consentiunt nomine
hebrseo contexlu, imô eo refcUitur recens illa schebet in Scripturis
baculum designari quin-
interpretatio vaticinii Jacobaei. quagies, tribum duodccies quindeciesve, sce-
5° Judœisconvincendisnon prodest illa in-
terpreiatio. >lirum sanè illam haberi ub advcr- (1) Joncourt, Lellres crit., p. 1$Q et suiy,
li.J DE INC ARiNATIONF. \U
plruin 1er aui qiinior; orgo aucloritale cl tc- leges, iiomcn scliebct voce principis videntur

sliraoniis diiimemla no» est quœslio quam asiuiiùs reddidisse, quia naiio, quo scripse-
tiactamus, sod rationum numéro et pouder*». runl tempore, principibus ex génère sacerdo-

Nogo anl. Nani quomodù ad nos usquc Irans- lali, non regibus parebat ergo ;
1° 70 Inlerpre-

niissae sunt vis et potestas verlioruni quibus tum hîc poslbabendaaucloritas.2°Exveteribus-

sermo hebrsius à Lis mille et ampliùs annis in Judœis alii 70 Inlerpretum vestigia lenueruni,
solis Bibliis superstes constat ? nonne Iradi- re maluriùs non expensâ, et nomine sceptri,

lione, ac inprimis cjusmodi translalorum ac loco vocis principis, duntaxal adbibito, textûs-

veterum script orum? qui ergo eorum lestimo- ad litleram reddendi causa ; alii camdem in-

nii unaniniis pondus hic spernerclur'.' lerprelalionera libenter amplexi sunl ,

quia
Ad probaiionem respondeo niisceri vera
, Cbiistianis non minorem ferè quàm sibi diffi-

falsis in antécédente. Quœrinuis quid in Jacobi cullatem parit ; alii denique schebet exposuerunt
vaiicinio voce scLcbet designetur, seu quam- virgam tribulalionis, ut illud valicinium Cbri-

nam ideam illi voci ,

prout in bebrîeo legitur, stianis eriperenl,Velerum igilur parapbrasla-
alligaverint Hebrsei.' num tribum eo nomine rum, translalorum et Rabbinorum non eliam
intellexerit Jacob, num sceptrum et auctorila- velat auctoritas quominùs nomine schebet in-

tem supremam? alqui idipsinn est quœstio telligamus tribum. 3° Ecclesise Patres, si Ori-

lacii de quà sane ratio suadct audiendos anti- genem , S. Ilieronymum , et alios quosdam
ques iranslalores et parapbraslas unanimiter excipias , non fuerunl bebraicè pcriti ; doctis-

sentienies, ipsisque sufïragantes Rabbinos ve- simi verô Judaeos in addiscendo hebrœo ser-

leres, neenon doctorcs Ecclesiae prsesertim mone magislros babuerunt, et ab illis ejusmodi
bebraicè perilos. Non nego lamen suas eliam inlerpretationem acceperunt.
esse rationi parles in ejusmodi quaistionibus de Respondeo ad singula paucis. Ad primuni,
lacto dirimcndis. Ad eam pertinet inter varia imô niaximi ponderis eô loci esse débet 70
loca in quibus vox eadeni legitur , et quorum Seniorum testilicalio, quippe quibus ad cogno-
sensus aliunde notas est, inslituenda compara- scendam vocum hebrsearum polestatem multa
lio. Ipsius est expendcre undenam vox origi- procul dubio adfuère instrumenta quse hodiè
xiem ducat, quoi exprimendis nata sit, quis ejus désuni. Quoe verô opponuntur ad eorum intir-

sensus loco exponendo niagis congruat. Yerùm mandum fidcm nullius sunt momenti. Frustra

hœc non semper in bebraeis, uli in aliis idio- i" objicitur aclum de re obscurâ, Tum quia
niatibus, locum babere possunt; quia scilicet falsum est omnem prophetiam ante eventum
genuina hebraei idiomalis vocabula solis Bibliis esse obscuram ; inprimis valicinium Jacobi
suppeditanlur, in quibus plurimae voces semel olim à Judoeis inlellectum fuisse ex eo coUigi-
tantùm occurrunt, vel saltem non eodem sensu tur, quôd déficiente eorum republicâ, Messiae

repetuntur; v. g., vox Scliiloli quam in eodem promissi lempora instarecrediderint. Tum quia
Jacobi vaiicinio legimus, nullo alio in loco sequerctur alla sacrorum valum oracula, 70
Scripturce eodem sensu dcprebenditur. Vox Seniorum setate nondùm compléta, nonpotuis-
scliebct ibidem usurpatur absolule, utdiximus, se ab iis accuratè verli. Tum quia aliud est

et eâ ratione quaî cum iis lextibus in quibus sensum verbis expressum reddere, aliud est
tribum désignât, nullam similitudinem refert. sensum hune aperire et explicare. Hoc poste-
Ergo hîc prsesertim non licet solis velle ratioci- rius fieri nequit , cùm de rébus nondùm com-
niis certare, spreto omnium vcrsionum anti- pertis sermo fit. Ad prius aulem salis est,
quaruni omnium pnraplirastaruni et velcrum
,
si interpres vim verborura ac linguse indolena

Kabbinorum, omnium dcnique Ecclesiae docto- porcalleal.

rum teslimonio. Frustra 2** objicitur 70 Interprètes glorlae

Inst. Quod altinet ad 70 Interprètes, 1° agitur nationis suae forte niagis quàm veriiati pro-
de vaiicinio eorum œlate nondùm cômpleto, vidisse, dùm schebet, principatum inlerpretatî

ac proinde de re obscurà, ipsisque non comper- sunt. Ergone licet absque leste, absque ulla
lâ. Deinde illi interprètes erant Judœi ; Judaei fundamenlo, in gravi ejusmodi suspicione il-

aulem nationi su» maxime student; potuerunt lustres ac conspicuos viros ponere? Si famae
igitur 70 Seniores schebet interpretari principa- populi Judaici lantoperè 70 sluduerunt, qui
tum, ut populi Judaici gloriœ apud nationes igilur quaicumque in Pentateucbo et in aliis

fêteras consulerenl. Tandem paraphraseos po- sacrœ Scripturae libris de ingrato animo, du-
tins, quàm versionis accuratœ eo loci sccu^ rilie cordis, et aliis naljonis suse viliis, graphicô
143 VERBI DIVINI. 1*6

describuntur, gentium idioinale piiblici jmis spcclari debcnt duodecim lilii Jacob, ut loti-

fecissent? Quod additiir de calliditate 70 Vi- dcm tribuum Principes ab illo Palriarchà con-

rorum in usurpandà voce principis loco sccplrl, sliluli; proindeque, cùm Judae promittitur

non conlunieliaruni minus nec plus solidilatis sceptri continuatio usque ad Messiam, sceptrum

habet. Kum lidus interprcs de verbo ad verbum explicandum est de illà auctoritate tune Judye

reddere seraper tenetur? Nonne vox princeps in suam tribum concessà. Auctoritas ejus-
eo in loco içquivalet sceptro principatum seu modi quà tribus Juda in ratione tribus consti-
,

auctoritatem supreniani dcsignanli? tuebatur , in eà usque ad Messiae tempora , uti

Adsecunduni, 1" gratis supponitur plurinios praidictum i'uerat ,

permansit, aliis tribubus

6 veleril)us Judicis 70 Interpretuni solà aucto- simili potestate, quam pariter acceperant, jam
ritate ductos noniiiie schebct sceptrum inlcl- longé anlea spoliatis. Ita Scherlock in Disser-

lexisse. 2" Salteni auclores Parapîiraseon chal- tationesup. cilalà ad calcem opcris, cui tilu-

daicaruni de hoc plagio accusaii non possunt. lus De usu et scopo Prophetiœ , etc., qui i|»se
:

3"Consullô exaggci-anlur di(ricultales,quîe in observât banc suam o[)inionem,quaulù**' ad sub-

defendendà sentenliàvulgaricirca sceplri initia stantiam, non diil'erre ab eà quam expendimus.

et continualioncm occurrunt. Has esse nullas Nego antecedens. Nam auctoritas singulis

non contcndo ; sed, non sine negotio, atla-

si tribubus propria, (pià unaquœque in ratione

men dilucidè et accuratè solvuntur. Cœteruni tribus constiluebatur , non erat potestas su-

ejusmodi diflicnltaies à Judœis nrgeri non prema. Num enim potestate supremà fruitœ
possunt, quippe qui supreniam aurtorilatem, sunt tribus singulv. sub dura .Egyptiorum ser-
tuni posl captivitateiu Babylonicam et regnan- vitute, sub regimine Moysis, Josue, et pluri-

tibus Assamonœis, tuni durante illà ipsà capli- morum judicum, subabsolulo regum imperio?
Auctoritas igilur unicuique Iribui propria,
vitate penès Judani permansissc nnanimiler
arbitrantur. Consule Helvicuui apud Crilicos erat suprema; inferior, atque postesiali summse
sacros Ï.8, p. \i!.l. i" Sensu valicinii semel quà variis temporibus diversà regiminis forma
lixo et deterniinato, difficultatcs illœ ad defen- reclus est integer Hebra^orinn populus, subor-
dendam Judaeorum causam usui esse non pos- dinata neque id inliciantur
; ,
quorum hic ex-

sunt, quia Judsco jam solvcndae sunt, et iis pendimus interprelationem.

praîterniissis ;ib illo inquiri polest, ubinain Atqui noniine scliebet in Jacobi oraculo non

extet Jud;e sceptrum quod ex vaticinio usque designari potestatem tribuum conslitulivam

ad Messiani erat perniansurum? 5'^ Quis dixerit supremse inferiorem, iis i'erè omnibus argu-
tam esse manifestum auctoritatem supremam mentis probatur, quibus conclusionera confir-
nullo vero sensu in Judà usque ad Chrisli mavinius. 1° Enim exiguum ejusmodi impe-
lempora pennansisse, quàm liquidé constat lium, ac inferiorem potestatem nomine scliebet

nullibi jani extarc Judœos in nnuni reipublica: in vaticinio Jacobieo intclligi, non modo Pa-
aut imperii nomen coadunatos? eô lamen propè raphrases chaldaicai ac vcteres Juda^orum

recidunl quse in objectione dicuntur, acce- Christianorumqne inlerpretationes, non patiun-

ptione scliebet ad designanduni principatum, tur, sed nequeetiamversionesantiquye.Nam vox

non minorem lerè Ciuistianis quàm Judœis Âp/.(ov, princeps, quà utunlur septuaginta Inter-
diliicultatem pari. G" Acceplio \oci^schebet pro prètes , et voces virga , sceptrum , quas ali»
virgà tribulationis, Uabbinorum recentiorum versiones adhibent , sine addito prolatai aucto-

commentum est. ritatem supremam désignant , non verô potes-

Insl. iteiiun. ÎSoraen scliebet in prophetià Ja- tatem supremai inferiorem. 2" Cùm scliebet in
cobi pro iribu esse accipiendum, suadent tum bebr»o codice hic legatur absolutè et sine ad-

Scripturae usus , tum abyssus diflicultatum in dito; cùmque ubi tribum, vel auctoritatem

quas alterius inlerprctationis defensores co- tribui specialem désignai, ad hune sensum ali-
guntur praicipiles abire ; ergo, etc. quo restringatur addito , utdiximus; scquilur
Nego antecedens , in quo falsum supponi ex inlerpretalionem, de quà aginms, bebra;o non
dictis iaciiè colligere est. consentire. 3° Eadem intcrprelatio contra Ju-

Objicies 2° Fateiidum est scliebet in vaticinio dse os nulli usui esse polest ; si quidem tribum
Jacoba^o signilicare sceptrum et auctoritatem ;
Juda non omni imperio spolialam contendunt
verùm baec auctorilas illa ipsa est quai secun- Juiliei; nempe scliebet de jurisdiolione quàdaui

dùni Jacobi inslitutioneni, et ex nalivâ rei con- exiguà nonnulli insignes Rabbini recentiores

dilionc unicuique iribui propria luit. Niniirùm spoiUèexplicant : Abravanclcs ex Davide oitos
147 DE LNCARNATlOiSE 14S

in captivilatc Ilispaniœ Galliœque Israelis ca- Jacob ait : Dan judicabit populum suum sicut et

pila fuisse Iradunt; ac tandem aiuntetiamniim alia tribus in Israël. Unde eolligere est quae fue-

conspici multis in locis quamdam jurisdictio- rit potestas à Jacob prineipibus tribuum colla-

nem haberc liibu Juda orlos,et roliquorum la. Nempe unumquodque earum caput Iribui

capita esse : c quod exiguiim imperium , in- suse peculiari jus dicebat. Hâc autem auctori-
i quil Manasse, Concilialoris pag. 1)2, usque tate statira à morte Jacobi principes tribuum
f ad tempera Messise duralurum tune auge- fungi cœperunt; ad seniores Israël, quibus

f Ijitur ; nam illi parebunt naliones. î Jam connnissa rerum administratio ,

jussa Dei per-

verô non me latet hœe née solida esse , née tulit Moyses Exodi cap. 5, v. 15, cap. 12, v.

opinioni quam expendimus in omnibus con- , 21, cap. 19, v. 7; populusque, Exodi 54, v.

sona. Sed id unum observare animas est, res- 51 et 52, à suis ducibus manifesté distinguitur.
ponsiones , quas , posità ejusmodi sententiâ^^x Porrô , si Jacob duodecim filios suos totidem

illis Rabbinorum suorum diclis Judœi possunt tribuum principes constituit, nonne asserere
depromere, nonlanlâfacililateiis eripi, quanta pronum est sceptro, quod in Judâ contiuuan-

adversùs eos evidentià commonslralur verum dum sanctus Patriarcha vaticinatur , hanc ip-

Judœ sceptrum et imperium nuliibi terrarum sam auctoritatem Judse in proprios tribules

existere. Proinde , ete. 4" Causse Cbrisliano- concessam adumbrari? ergo.

rum nocere potest. Quia cùm repugnet Para- Nego antecedens, nempe Jacob filios suos

phrasibus, ac Judseorum veterum interpreta- constiluisse principes propriè dictos tribulum

tionibus , iinô et versionibus , ut dictum est et suorum neque ; id probant quœeumque in pro-

ampHùs mox patebit; arbitrariis Juilseorum batiouem afleruntur. Enimverô , si filii Jacob

recenliorum expositionibus ansam praebet. tribuum principes veri, et judices constituti

Inst. 1°. Non adversatur illa interpretatio fuissent, si ejusmodi auctoritate pênes se con-

versioni 70 Interpretum, vox enim Ap/.wv ab sistente statim à morte patris fungi eœpissent,

lis solet usurpari ubi de prineipibus tribuura si seniores, ad quos Moyses et Aaron verbadi-
agitur. Numer. capilibus 2 et 4, etc. ; ergo. rexisse referuntur in Exodo, hoc prineipatu
Dist. Solet ab iis usurpari cum addiio, con- essent potiti ; num Moyses Jethro socero suo
cède ; sine addito, nego. Aliud signiûcat priii- auctore Exodi 28 , ejusmodi regirainis ac judi-
ceps sine addito, aliud signilicat pm/ceps tribus. ciorum formam, quse in populo Israelitico

ÎSon aiunl 70 Seniores principem tribus non de- deinceps servata est , instituisse legeretur ? Ipsa

futurum in Judâ usque ad Messiam, sed sim- saci'i contextûs verba audiamus loeo mox lau-

pliciter principem non defuturum. lisautem in dato v. 24 et seqq. : Moyses fecit omnia quœ

locis in quibus àp/cvroç nomine principem tribus ille ( socer ejus ) suçigesserat , et electis viris stre-

désignant , semper vox ipsa tribm , aut aliquid miis de cuncto Israël co.nstituit eos principes

œquivalensadjungitur; proindeque, ete. POPULi , tribunos, et centuriones, et quadragena-

Inst. 2°. Jacob filios sues Gènes, cap. 48 et rios, et decanos qui judicabant plebem omni tem-
quidquid autem gravius erat referebant ad
49, principes tribuum constituit. Nam 1" illius pore ;

institutionis nullum aliis in locis Scripturse ves- eumy faciliora tantummodb judicantes. Itaque

tigium deprehenditur. Num Moyses fundamen- 1° Moyses omnem auctoritatem, omne judi-

talem regiminislsraeliticiconslitulionem silen- cium pênes se priraùm retinuerat, et quidem

tio prsetermisisset? 2° Vel auetoritas Jacobi
nemine obmurmurante. 2" Potestatis judicia-
post ejus mortem adsingulos ipsius filios tacite lis , suggerente socero suo , alios participes fe-

ab ipso principes tribuum cit. 5° Quibushujusauctoritatis partem confé-

iransmissa est, vel ii

singularum sunt conslituti. Atqui non prius, rât, ipse elegit de aincto Israël, constituitque

Joseph non fuissent duarum principes populi, etc. qui judicarent populum
alioqui duo filii ,

tribuum capita , sed unicam tantum tribum omni tempère, i'* Electis ejusmodi, pro arbi-
trio de potestate impertit Quidquid autem
duce suo pâtre Josepho adhuc vivente , ellbr- , illà :

màssent; ergo. Hinc Jacob, Gènes. 48, ex- gravius erat referebant ad eum, faciliora tantum-

presse Josepho duplicem assignat portionem modb judicantes. Ergo cùm egressus est popu-

aitque v. 5 Epliraim et Manasses siait Ruben

:
lus ex /Egypto , et ante ejusmodi cgressum,

et Simeo reputabuntur mîhi. 5" Duodecim fdios complures ex cuncto Israël caeteris proférant

suos, ut totidem refercntes ac reprsesentantes quidem, virtute, sapienlià, œtale, necnon auc-

tribus , Jacob alloquitur Geneseos 49 ,

quod et toritate paiernâ; at verô judiciali potestate, ac

Moyses, v. 28, ipse annotavit, 4" Ibid. v. 16 . propriè dicloprincipalu nemo prœlerMoyseni.
 i49 VERBI DIVINI. 150
Ad primum, loco Exodi mox citato et Deu- nem solummodô continet; atqui confirmatio
leron. 16, v. 18, item 17 , v. 8 et 9, et alibi privilegii non existcntisnuUa esse potest; ergo.
constiiutio rcgiminisquod in populo Israelilico Nego minorem. Illa verba, Non de/iciet, non
observari dobuit, enarratiir. Ad secunduni mferetur sceptrum , propheticè dicta , suppo-
Jacob, Gen. 48, id solum iiisliluit, futurum nunt duntaxat sceptrum pênes Judam aut exis-
ul Ephraim ot Manasscs filii Josepb babcrenlur tens aut extiturum, non verè illud Jam extir
ut duaruin tribuum capila, quibus singulis tisse necessariô arguunt.
proinde portio propria lerrae promissai esset Ad primam probationem, distinguo: non
tribuenda. Usée imaginein rcferuat ultiuiai Ja- auferendum dici nequit quod nec possidetur,
cobi voluntatis ,
qui terra; pairibus suis sibique, nec possidendum est, concedo; quod actu non
in haereditateni à liliis suis possidendam à Deo possessum , aliquando possidendum est , nego.
concessae, dupliceni parteui Joseph cliarissiuio Jacob eventura novissimis diebus Gènes. 49,
(

lilio suo assignat. Adduntur prophétise de po- V. 1) filiis suis praînuntiat. Judaï numerosaui
pulis ex ulroquc l'ralre nasciluris. Verùm nihil posteritalemfuturam, ejus fortitudiuem, victo-
quidquam illa habenl couuuune cum iastitu- riasvalicinatur; deinde addit sceptrum ab eo
tione lilioruin Jacob in veros ac propriè dictos non auferendum, donec Messias veniat; pla-
tribuum principes. Joseph ac deinde Ephraim num est ejusmodi Prophetiâ supponi ac prai-
et Manasses, quemadmodùm et alii lilii Jacob dici sceptro Judam aliquando potiturum ; sed
in terra aliéna peregrini eamdem in suos post cura , dum vates divinus loquebatur, in sceptri
patris sui niortem , auctoritatem habuêre possessionem jam venisse quo pacto ex oraculî
quam in illos omnes sanctus Patriarcha , diim verbis colligi queat , hoc me fugit.
viveret , exercuerat. Ad secundam probationem, negari polest
Ad lerlium, si tilii Jacob, Geneseos 49, tri- major. Nam sceptrum à Judâ aliquando possi-
bus suas singulireferebant, ergo verba quae ad dendum manifesté supponit Jacob, ac proinde
ipsos Jacob dirigit, intelligenda suntde eorum sceptri promissio et concessio verbis prophetiâ;
l'ulurà posterilate , nec ullo pactocogimur scep- implicite comprehenditur propriè dictam verô
;

trum in valicinio commemoratum de princi- ullius prœrogaiivœ confirraationem, seu ratiha-

patu jam tum Judai coUalo explicare. bitionem, etileratam approbationem oraculum
Ad quartuiu , hjec verba, Danjudicabit popu- non continet; illo tantùm enunliatur luluruni
lumsuum, etc., significant, ul Yalablus obser- ut Judas sceptro quondàm donandus, eo nun-
vât, l'uluros judices ex tribu Dan, ex quibus quàni ante Messiae tempora excideret.
banison ; illa verè , sicut et alla tribus in Israël, Hinc minor sic potest distingui : confirma-
intelligenda sunt , annotante eodem ,
quasi tio, id est, ratihabitio et iterata approbatio
dictum esset : Hi quœ alia sit quœjudicet , et illa privilegii non exislentis nuUa est, concedo;
judicabit. conbrmatio, id est, assertio continuationis pri-
Quai adduntur de seniorum administratione vilegii praîdicli et aliquando habendi, seu diu-
etprincipatu, dùmservitute durissimà in /Ëgyp- turnitas privilegii quondàm exituri divinités
to populus preniebatur, miror prolata fuisse. pronuntiata, nullaest, nisi anlea privilegium
Si quis de magni momenti negolio tolam v. g. , possideatur, nego. Quis unquàm dixerit sceptri
Metensium Juda;orum Synagogam spectante, olim pênes Judam futur! continuationem ad u&-
cumiis coUoqui vellet, num ad plebem eorum, que tenipus Messiœ, non posse praidici, nisi
infantes, muHeres,idiotas verba faceret? nonne expressis verbis oLservet Propbela se de scep-
seniores, ac majoris ponderis viros adiret? tro futuro sermonem habere? Quasi verè
res
ergone illi Judaeorum Metensium coryphaei ipsa ejusmodi animadversionem postularet, vel
principatuproptereapotiuntur? Itaque, etiamsi conditio Judae in terra aliéna tune existcntis,
Moysesad seniores Israël jussa Dci perlulerit, vaticiniorum indoles, ac verba Patriarchse se
nullo pacte sequitur, etc. de novissimis diebus loquiadverteniis, non sa-
Instabiso". Omnes versiones in huncsensum tis admonerent initia sceptri cujus duratio
conspirant: ^^ on deficiet, seu, Non auferelur praedicitur, ad tenipus futurum referri.
sceptrum de Judâ; atqui illa verba sceptruni
Cseterùm, cur tanta hic liât in privilegii no-
pênes Judam jam existens supponunt. Etenini
tione commoraiio, non facile pcrspicitur. Juxta
dicine potest non auferendum, quod nondùm opinionem quam refellimus, nullo poiuit Judas
possideiur? Ac hsec, oraculum Jacobi nullam privilegio frui, dùm eum Jacob allocutus est.
sceptri concessionem sonat ejus conlirnialio'
, Dicitur quideiu potilus sceptro, at eo pariler
431 DE BSCARINATIONE IS2
frnebaïUur alii Jacob filii, Privilegiiim spéciale tuaginta Viri , quidquam amplius merâ honoris
Judoenon in sceptro sibiconcessoprrecisè, sed prœstantià significant, nec nisi de supremâ
in ejus diuturnitale singulariusque ad Messiani, potestate explicandae videntur. Hinc para-
totuni reposiiuai est. Nullmn ergo privilegium phrastœ et vetcres Judaei, necnonferè omnes
sibi vaiiciuio confirnialiini possidebat Judas christiani interprètes summum principatum eô
dùm Jacob valicinalus est. loci designatum intellexerunt ; ergo.
Inst. 4"Ad Jacobœi oraculi cxplicatiouem sa- Probatur secunda pars , nempe aucloritatem
lis est scep/ro auctorjlaleni ejusniodi designatam Synedrii in Jacobi vaticinio sceptro non adura-
fuisse, quà reges et principes Jacobi oetate pol- bralam. Nam 1° senatus ille 70 Seniorum à
lebanl; alqui legibus illis piocul dubio auclo- MoyseNum. 11 institutus, nullo titulo ad ti*i-
ritale pares erant principes tribuum. Neque bum Judœ magis quàm ad alias tribus pertinuif.
ennn liorunice reguni auctorilas supreniag po- Quippc ex omnibus tribubus eos elegit Moyses,
lestali, qvià niajestatem regiam hodiè potiri à quibus in reginiine totius populi Israelitici
conspicinius , œquiparauda; Abraham legitur adjuvaretur. Manifestissimè id sacro contextu
Gènes. 44, v. 14, cum 318 servis suis, ac anii- expressum est : Congrega mihi, inquit Deus, v.
coruni suoruni quibusdani auxiliaribus copiis 10, septuaginta virus de sexibus Israël, quos tu,

quatuor reges vicisse ; terra quam inter se tri- nosti qubd sexes populi siiit. et v. 24. Moyses
Jbus partilae sunt , triginta duobus regibus pa- refertur congregâsse septuaginta viros de sexi-
rebat; nura istis regibus potestate inferiores bus Israël. Audis illos 70 fuisse de senibus
fuerunt tribuum principes? Ergo, etc. Israël, de senibus populi; sedante separationem
Nego minorera. Fatendummultoseà œtate re- ducem tribuum constat nomine Israël omnes
ges extitisse quorum imperiaarclissimis finibus tribus fuisse designatas ; idem etiam nomine
erant conclusa. Sed illorum potestatem supre- populi tune signilicatum , innumera exerapla
mam fuisse ex antiquis monumentis colligitur, indubitatum reddunt; ergo non magis ex tribu
et prœsertim ex Scripturâ sacra quse iisdem Juda quàm ex aliis tribubus constitit concilium
verbis ejusmodi principum dignitatem dési- 70 Seniorum. Hoc confirmatur ex praxi Moy-
gnât, quibus regnum iEgypti et aliorum po- sis, qui quotiescumque ad negotia quaevis per-
tentissimorum conditionem exprimit. Nempe tracianda certum aliquem prudentumvoluitnu-
eos perinde rcçies vocat , eorum ditiones régna merum assumere, loties eos selegit ex cuncto
appellat , pares eos facit dominatione in subdi- populo, sapienter sanè, ut scilicet unicuique
tos. Igitur cùm detur et planum sit ex dictis iribui satisfieret. Sic Exodi 18, principes et ju-
aucloritatem principum tribuum fuisse infc- dices elegit de omni plèbe, de cuncto Israël. Sic
riorem supremœ, sequitur, etc. Numer. 13, duodecim exploratores in terram
Ad probationem, solutio ex dictis palet : Chanaan missurus, ex singulis tribubus Israël
supremam regum aucloritatem in iisdem , in singulos deligere curavit. Atque banc œcono-
quibus nunc sila est , olim quoad substantiani niiam deinde h Judaico populo observatam ex
constitisse, Scripturisetveteribus antique his- bislorià novimus ; referuntenim Aristaeus, Jo-
torise instrumentis edocemur; quamvis non sephus et Eusebius Sapienles 72, quos ad Phi-
eodem semper apparalu emicuerit, iiec eœdcm ladelphum /Egypti regem ut in griecum sermo-
semper fuerint tum ditionum ampliludo, tura nem sacra Biblia converterent, misil Eleazarus,
numerus opesque subditorum. magnus Judseorum Pontifex , senos ex singulis
Conclusio "1. Nec prsestantia tribus Judae su- l r b ub us assu
i mp i os fu isse
pra esteras tribus, nec Synedrii auctorilas, 2" Factane fuit à îHoyse in perpeluum ejus-
nec jus et proprietas sceptri ab ejus usu sepa- modi cœiiis institulio? magnus ille Judieorum
rata, nec aeterna potestas àMessià possidenda, senatus cujus cunctos judices, unoexcepto,
nec regiadignitasin vaticinio Jacobaeo nomine Ilerodes interfecit, ab islà Moysisconstilutione
sceptri designantur; benè vcrô potestas supre- sunipsilne exordium? de bis maxime conlro-
ma, qucecumque futura esset forma regiminis. vortitur.

Sex sunt concUisionis partes. Pi'obatur pri- Falcndum quidem plerosque tum ex Calho-
ma pars, nempe prœstautiam Judie supia cœ- licis, lum ex Proteslantibus de niagni Judieo-
teras tribus in Jacobi prophetià sceptro non ruiii Synedrii anliquilate, aucloriiaie, conti-
designari. Nam vox hebrsea scliebet prout hic nuàque sallem usque ad Hcrodem durationc
adhibctur, voces virga,sceptrum, <iuas usurpant nullos dubitàsse quos inter praesertim notandi

aliïc versiones , vox princeps quà ulunlur sep- praeter Galatinum suprà laudalura , Toslatus
io5 VERBI DiVESI. 154

qusest. 51 et 52 in cap. 11 Numer. : Cornélius 5" A Moyse ad Hcrodem Synedrium steterit

à Lapide ibid. Grolius in conimenlariis passim, sanè ejus auctoritas non fuit suprema. Volunt

et lib. 1, de jure belli etpacis, cap. 3, art. 20. Rabbini ipsosmet reges senatûs ejusmodi judi-

Seldenus dcSyuodriis; Sigonius, de Uepiibl. ciis fuisse subjectos ; vel unum igitur regem
Hebraeonini lib. (i, cap. 7. Verùni stanl ex ad- Juda appellent, qui ad ej us disquisilionem fue-
verse insignes etiam eriiditi. Doclissimo Pela- rit vocatus. Peccavère Saul, David, Salomou;
viOjlib. 2 (le doclrinà temporum, cap. 20, Sy- complures regum Judae in crimina gravissima

ncdrii origo « à Gabinio manâsse videlur, (jni lapsisunt; seu pœnitentiam egerint, seu illos

Ponn)eii legatus Hircano resliluto, ut auelor nonpœnituerit, nulluseorum coram Synedrio

est Josepiuis lib. 14 Anliq., cap. 10, populum advadimoniumvenisselegitur. Imô maglslralus

in qiiinque parles dislribuititolideniquecïjvsi^v.y. et Judices etiam supremos , ubi opus fuit , à rc-

constituil.> Percrius ad capul 49 Gencscos, gibus Judœ sunt constiluti non semel Judices, ;

pag. 540, de Synedrio Jacobœuui valicinir.n» ipsique summi nationis Pontilices dignitale suâ

intelliginon posse probans , ait nequeex Scri- nullo intercedente scnatorum concilio, à Re-

pturis neque ex probatis fidei historicis ostendi gibus dispoliati ; bella gessère, ac fœdera pacis
inivèreilli principes, nullo Senatu couvocato;
« talem fuisse unquàni in populo liebrœo Se-
c natum qualeui ipsi dopinganl,elpermansisse uno verbo reges JudiB more aliorum regum
« eumusque ad llerodcm. Calmetiusin Disser- » omnia moderali sunt nec Synedrium nimiam
; ,

tationedepolitiàHebrseoruminitiocommentarii eurum polestatem reprimere, vel effusam po-

in libruni Num. pag. 11 et 19 post Basnagiuni pulorum Vivendi licenliam coercere, aut pra-
lib. G Hist. Judieoruni , cap. 1, art. 15 euil. vas in impeiio inductas consuetudines prae-

1716, Judae Macbabsei , vel Jonalbanis fralris cidere unquàm, auctoritate suà inlerposilà

ejus principatui initia Synedrii alligat. conari visum est. llaque , si Judaeorum San-
Isti porrô his praecipuè ration ibus pugnant. hédrin perpétué extiterit , ejus auctoritas su-

1" Synedrii defensores meris indulgere conjcc- premse potestati longé inferiorfuit, proindeque
turis, solàque Kabbinorum auctoritate ferô in- nomine scepiri in vaticinio Jacobi designari

niti, quorum tanien eâ de re narrationes loi non potuit.

absurdis ac ligmentis scatent, ut in multis ac Probaïur 1er lia pars, nempè proprietalem
prxcipuis circunislantiis debeantemendari. 2" sceptri ab ejus usu separalam nomine sceptri

Josepbuni, Philonem, Origeneni, Eusebiuni et à Jacobo non praesignificari ,

quia si nullus

S. Hieronyinuin , rerum Judaicarum perilissi- fuerit in Judà sceptri usus à caplivitate Baby-
mos, de illo Synedrio prorsùs silere. 5" Sub lonicâ usque ad Christum , nulla etiam per id

judicum, regum, ducumve post caplivitalem lemporisspalium, scepiri proprietas Judse com-
imperio, seude pace, seu de bello, seu de ci- pelivit. Nam jus ad sceptrum, seu sceptri pro-

vilibus, seu de religione, seu de abusibus tolleii- prieias à quocumque ejus usu separata nulla

dis, seu de novis ordinationibus constituendis esse potest, ubi nulla spes légitima in bujusce

actuni fuerit, Senatum ejusmodi ante IMacba- usûs possessionem aliquandô redeundi ;
quo-
bœorumtemporasempersiluisse; aut saltemlam circa Cajetanus aliique sentenlise, de quà agi-

diulurno leniporc, lolque indiversis circum- rnus, defensores existimant Judse certè afful-
stanliis, nullani sopluaginta Senioruniconcilii, sisse ejusmodi spem usûs sceptri per Messiam
lantà, ut putant, auctoritate prœditi, expressam oiim recuperandi. Atqui nulla spes ejusmodi
in Scripturis reperiri inentionem. Addi potest légitima Judae esse potuit. Ut enim aliqua
Moysen ,
Deuter. IG et 17, ordinem judiciorum ejusmodi spes Judœ manere potuisset, vel

in lerrà promissà reddendorum instituenteni principatus in Judà usque ad Messiam ex Vati-

non ad 70 viros de tribu Juda , aut de omnibus cinio permansurus, debuisset non esse tempo-
trlbubus selectos, causas majores ac difficilli- ralis, vel in Chrislo quoddam temporale sce-
mas ultime cogno^endas referre, sed, c. 17, plrum Judse reddilum dicendum esset. Atqui
v.l, ad sacerdotes levitici generis et jiidicem, ^cn primo sceptrum quod usque ad tempora Messiae
summum sacerdotera, ut Vatablus ex Judœis in Judà permansurum Jacob vaticinatus est
ex| licat, vel judicem supremum autregem, doprincipatu teuq)orali duntaxat intelligendum
ut aliis placel, qui fuerit illo tempore; nolens esse liquet ex ipso valicinii contextu , et modo
obedire sacerdotis imperio^ inquit v. 12.... et probatur. Secundo, Christus nullum sceptri
décréta judicis, morietur Homo ille. Multis ergo temporalis usum tribui Judae reddidit, cùm
incertuni Numer. 11, in perpeiuum iusliluent. regnum ejussit mère spiritale, ipsequc mo«
15S> DE INCAIINATIONE 150

nuerit illud non esse de hoc mundo ergo ; nulla insensibili , de spe in animis légitimé infixâ,
spes légitima Judœ esse poluit sceplri à Jacobo propbelia explicetur ; quid ilà? quia horumcc
sibi proniissi usum per Messiam recuperandi ;
omnium del'ectio sensus animumque minus com-
proiadeque si onmi ejus usu privala est tribus movet, nec nisi post aliquod à dcstruclâ Ju-
Juda à caplivitate , omni jure ad iilud eliam dœorum republicâ temporis intervallum, tribus
caruerit necesse est ; ergo. et genealogiae ita commisceri potuerunt, ut jam
2° Juxta omnium populorum loqucndi mo- nihil certi prorsùs de ils haberi compertum
rem et «stimationem , sceptmm aulerri cense- foret. Igitur hàc etiam de causa negandum est
tur, cùni auferlur ejus usas, solo jure ad illud sceptrum in vaticinio Jacobseo esse merum jus
relicto , maxime verô si ille usus per plures ad sceptrum sine ullo ejus usu, quôd hsec sen-
seculorum revoluliones ablatus maneat, nec tentiâ causse christianaî, certissima argumenta
unquàm recuperetur; ergô cùm sentiant adver- eripiat.

sarii omnem sceptri usum per annos plusquàm Probatur quarta pars, nempe seternam potes-
500 ante Christi nalivilatem Judae ereptum tatem à Messià possidendam nomine sceptri in
fuisse; imô nec in Christo recuperatus sit, nec prophetià Jacobœà non designari. Nam ab hàc
alià raiione unquàm sit recuperandus; nonne doctissimi et illustrissimi Iluetii singulari opi-
sequilur absolutè pronunliandum esse, longé nione tria mentem avocanl, 1° auctoritas vete-
antè Chrisum natum, defecisse sceptrum Judse, rum seu Judaiorum, seu Christianorum, qui
in hypothesi quôd manseiitsola proprietas ab omnes sceptrum eô loci principatum teraporalem
ejus usu separata. Frustra observât Jueninus inlerpretati sunt, non potestatem spiritualem
nuUam adversùs décréta ac constitutiones Dei Messiae seterniim permansuram ; 2", contextus
quibus jus an sceptrum tribut Judœ collatum vaticinii ; nam antecedentia Judaî posterorum
fuerat; praescriptionem dari posse. Id faten- numerositatem, regionis ab eis incolendae uber-
dum : sed primo illa responsio supponil ali- tatem eorum fortitudinem et triumphos spe-
,

quandô principatum Judse per Messiam fuisse ctantia, nihil nisi caducum et temporale sonant,

recuperandum, quod jam falsura esse diximus. Pariter consequenlia, nempè, Et dux defemore
Secundo verba vaticinii , quo possessio ac per-" ejus, annotante illustrissimo auctore , de tem-
manenlia sceptri proenunliatur, accipi ne- poraneo imperio Judae explicanda ; ergo illa

queunt sensu ab omnium populorum usu et intermedia, Non auferetur sceptrum , de œternâ
acceptione aliène ; atqui hoec verba , Non aufe- et spirituali potestate non possunt intelligi ;

retur sceptrum de Judâ.... usque ad Messiam 5°, quàm voci donec, hic al-
duplex significatio
de nudâ sceplri proprietate, à quovis ejus usu ligal doctissimus prsesul; nempe quatenùs do/iec

pluribus seculis sejunctâ intelligi ab omnium refertur ad illud prophétise membrum, Non au-

usu et acceptione alienura est ; ergô. feretur sceptrum de Judà, hanc particulam vult
5** Posità eâ, quàm refellimus, opinione, sumi exlensivè, et significaretiiferea; quatenùs
eatenùs contra udseos probatur Messiam ad- ad istud Et dux de femore ejus , relationem
,

venisse , quatenùs confusis eorum genealogiis dicit, eamdem vocem desilivè accipit, ac ces-
nulla ipsos tenet spes légitima Messiai ex Davide sationem principatûs temporalis Judae indicare
aliquandô nascituri , ac principatum Judoe res- arbitratur. Atqui prseterquàm quôd vox donec,
tiluturi ; atqui licet illud argumentum, uti jam ut suprà dictum est , nativâ suâ virtute ad rei

notatumest, peremptoriumsit; attamen 1** ar- cessationemsignilicandam tendat, adeô ut nnn-

gumente ejusmodi, in nostrà sententiâ, aliud quàm extensivè accipiatur, nisi materià subje-

splendidius adjungitur desumptura ex defe- ctâ cogente ,

quod rarum est , neque hîc habet
ctione scep^n , quo Judseos è patriâ exules, ac locum falendum insuper nullum reperiri exem-
;

loto orbe sparsos non potiri ila perspicuum est, plum unius ejusmodi vocis quse semel tantùm
ut de eo Rabbini faciliùs, quàm de tribuum et posita duplici simul donetur sensu, cujus alter

genealogiarum suarum permixtione convincan- alterum excludat. Ergo seterna Messise polestas
lur. 2° Tempera advenlûs Messi» insigni quo- in vaticinio Jacobseo nomine sceptri non adum-
dam eventu tanquàm charactere proprio Jacob bratur.
signasse dicendus est ; id autem locum habet Probatur quinta pars, nempe nec dignitalem
si sceptrum accipiatur de principatu Judaico regiam illo sceptro designari. Quippe sensui

quem versus Christi tempera reverà defecisse prqihetiae responderc débet evenlus ; cùm ergo

nolum est ; charactev verô ille evanescit , si de non permanserit dignilas regia in Judà usqt»e
proprietate sceptri ab ejus usu separata, de jure lit ad Messiam , si nuideu\ post captivilatçm ans-
157 VERBI DIVINl. 15«
tocraticura regimen democratico temperatum Juda ante Davidem suprema potitam esse
pluribus seculis apud Judœos viguit ; sequitur auctorilate, nec proinde scfpmtm in eà lune
regiam dignitatem scepiro in Judâ usquc ad fuisse.

Messiam perseveraluro deslgnatam non fuisse. Probalur sccunda pars, ncmpe à regno Da-
Probalur ultima pars, ncmpe Jacobum sceptro vidico ducenda esse sceptri Jud» initia. Enim-
significâsse poleslaleni supr/^niara, quœcumque verô non modo sceptrum tenens cunctaque in
fulura csset forma regiminis. Nam illa genuina regno Israclitico regiâ aucloritatc moderans
est sccplri interpreialio, quœ non niodô illius tune fuit Iribulis Judae, sed prœterea Jérusalem
vocis significationi plané respondet, scd etve- urbs Judae facta est civitas régla , sedes regni
lerum expositionibus consenlanea est , ac co- ac lotius religionis cenlrum. In banc civita-

haeret cum eventu. Alqui 1°, interpreiatio tem arca translata fuit, et à Deo praeceptum
juxta quam sceptrum in vaticinio Jacobaeo est est teniplum in eâ œdificari.

siiprema potcstas , sub quàcuinque regiminis Dices. lUud verbis ac scopo vaticinii con-
forma , significationi sccptri plané respondet ; sonare non videlur, quùd tamdiù, nempe us-
clenim sceptrum sine addito , ut in vaticinio que ad Davidem , Juda sceptro caruerit ;

legitur, auctoritatis regiœ, aut potestatis regali ergô, etc.

aequalis, idest, supremai juxta onines insigne Nego antecedcns. Vaticinii verbis exprimi-
est. S^Veterum inlerpretationibus consentanea tur sceptrum à Judà non auferpndum usquequo
est; quippe cùm veteres interprètes lùm Judœi, veniat Messias. Ex quo palet eum fuisse vatis
tum Cbristiani, ut ex dictis passim liquet, no- sacri scopum , ut speclatiori quodam eventu,
mine sceptri hic intellexerint potestatem ,
quae nempe cessatione sceptri temporalis Judae,
regibus ac principibus summis propria est , id Messiae tempora signarentur. Propheliâ igitur
est potestatem supremam. 5" Eadem interpre- sceptrum in Judâ exoriturum, nec modicam ejus
tatio cum eventu cobaeret; mox enim osten- futuram duralionem praesiguificat ; sed ejus-
demue potestatem supremam ex quo penès dem initia non prœûnit , statimque ab oraculo
tribum Judae esse cœpit, ad Messiam usque emisso ea figi nullo pacto postulat. Imô cùm
in eâ propriè et accuratè loquendo persévé- expresse adverterit Jacob se ea praedicere quae
rasse. novissimis diebus erant filiis suis eventura, Juda
De imtio, conlinuatione ac cessât ione sceptri in non debuit sceptri possessionem illico sibi con-
tribu Judâ. — Conclusio I. Tune sceptrum cœ- cedendam expectare. Undenam igitur sceptri
pit esse in tribu Judà, cùm regno potitus est Judae initia dignoscere poterinius? non ex va-
David. ticinio, sed ex eventu ; proindeque, etc.
Duas partes complectitur propositio. Pro- Conclusio II. Captivitas Babylonica non fuit
batur prima pars,nempe antequàm David re- cessatio et abolitio sceptri Judae , sed lantùm
gnarel, sceptrum in Judà non fuisse. Nam ex ejus intermissio, et veluli interregnum.
modo dictis , sceptrum quod prsenuntiavit Ja- Probalur. Sceptrum déficit et aboletur, cùm
cob, est suprema potestas ; atqui ante Davidem spe ejus recuperandi natio destiluta per tem-
suprema potestas non fuit in tribu Judà. Prius- pus diuturnum illo spoliata manet, et alienis
quàm enira populus egrederelur ex ^gypio legibus obtempérât. Tune verô solùm interrum-
dura captivitate oppressus nullo potiebatur pitur, cùm respublica seu vi et potestate ex-
principatu. Nec Moyses Israelis dux et libera- terorum, seu bellis inteslinis oppressa, pristini
tor, nec ejus successor Josue fuerunt ex tribu slatùs recuperandi spem conservans, illum,
Judà. /Etale judicum, qui ex aliis tribubus data occasione, post brève tempus reverâ con-
plerique ortum duxerunt, penès Israelis opti- sequilur. Itaque, si post captivitalem Babyloni-
males summa rerum praecipuè exlitit; nec cam tribus Juda in patriam reversa sceptro ite-
proinde magis ad tribum Juda , quàm ad alias rùm potila sit si illud caplivitalis tempus
;

tribus aucloritas suprema pertinuit. Saiil erat habita ratione duralionis imperii Judaici , diu-
iribulis Benjamin. Ante Davidis regnum, tri- turnum non fueril; si durante illà captivitate
bus Juda, etsi tribubus singulis numéro, forti- spem certam habuerint Judaei in slatum pristi-
tudine, atque etiam aliquâ honoris prœrogativâ nuni prajfixo ac brevi elapso tempore redeundi ;

superior, pars tamen duntaxat , ac veluli pro- si denique, quantum quantùnique

sibi licuit,
vincia fuit impcrii Israelitici. Intra eam urbs
opus erat ut possént in hune slalum reverii,
sedes regni et sanctuarium religionis non con- propriis legibus inlerea vixerint fatendum erit
;

sislebanl. Ergo uulla ratioûe Uici polest tribum illam captivitalem fuisse tanlùm intermissio-
*^9 DE INCAli^NATlOiNE 160
nem sceptri Judaici, non ejus cessalionera et pœnà pleclendi auctorilatem Judaîis Babylone
abolitionem. oai»tivis relictam 3**
fuisse. Deni(iue, quod
Alqiii r, post caplivitatem Babylonicani maxime necessarium fuit, genealogiis suis ac-
Iribus Jiida , duce Zorobabele Davidis postero curatè conservandis , iisque in acta referendis
in patriam reversa iterùm sceptro polila esi;
, cautissimè invigilârunt, ut ex libris Esdrse et
siquidem ul probabilur sequenti conclusione Paralip. perspicumn est ; ergo legibus suis usi
in veri noniinis renipublicam coaluit. 2" Habilà sunt, etc., proindeque tempore captivitatis so-
ratione duratioiiis imperii tribus Juda, diuiur- lummodô iutermissum est sceptrum iuddè. Adde
flum non fuit captivitatis tenipus. Nam à Da- ({uôd regem Joacbin , cujus caput anno 37
vidici regni inilio usque ad Herodeni à Roma- transmigration is sublevâsse Evilmerodach rex
nis regem deciaratum eflluxêre plusquàni mille Babylonis refertur 4 Reg. 25, v. 27 el 28, etsi
anni ; ad quam seculorum seriem anni captivi- captivum, Judaei ut verum regem suum iiabue-
tatis Babylonicai comparât! (juxtà consuelum rint. Adde etiam meritô conjici posse Judaeos
loquendi morem ubi de imperiorum duratione Babylonem instar coloniœ fuisse deporlalos,
agilur) ut niera intermissio hal)endi sunt. quibus urbs baec l'ecens aediflcata frequentare-
V. g., etsi Lusilania annis circlter sexaginla lur. Certè apparet ex Scripturis eos, ut cives
nerape ab anno 1580 usque ad 1G40 regiini poliusquàm ut servos in terra aliéna habitos
Hispauiœ ditioni adjuncta fuerit et eoruni le- fuisse. Jeremias cap. 29, v. 3 et 6, à captivis
gibus coacta parère ; nerao tamen initia regni domos redificari, liorlos plantari, ac civitatis
Lusitanise anno niillesimo sexcentesimo
ab pacem inquiri praecipit, quae conditionem ser-
quadragesimo ducenda ccnsuerit. Quid ità? vilem vidcntur excludere.
quia , ul imperium illud quod ab anno 1159, Caelerùm, neque ex bis, neque ex aliis quae
cœptuni est, et etiamnum floret , olim desiisse Rabbini fabulantur, fas estsubtiliùscontendere
et peniiùs abolitum fuisse meritô Judam durante
diceretur, captivilale usu sceptri non ca-
non suUicit sexaginla annis Lusilaniam logibus ruisse. Nam 1°, quœ relulimus à sceptri usu
alienis subdilam fuisse ergo pariter Babylo- ; valdè differunl ;
2° Rabbinorum historiis plus
nica desolalio comparala ad durationem sccpiri ;equo non lidendum 3°, etsi J'udaei è patriâ
;

Judaici, taniquàm brevi intervallo temporis exules aiiquo sceptri usu polili essent, illud ta-
conclusa censenda est. 5° Judœis captivis cer- men non fuissot sceptrum de quo Jacob vatici-
tissima , Deo ipso auctore , spes affulsit de natus est; quippe vaticinium , ut non semel
proximo suo in pristinum slatum reditu.Nempc advertimus, terram promissam tolum respicit.
ejusmodi redilum Prophetaî vaticinati fue- CoNCLisio m. Post caplivitatem Babyloni-
rant; inprimis Jeremias, c. 23, v. 12, et c. 29, cani judaica natio in unani veri noniinis rem-
V. 10, expressis verbis asserueral futuruni ut publicam coaluit; populi Judaici cognomen à
post septuaginta annos (ab anno 4 Joacliini Judà meritô lune sorlita; ab ejusmodi repu-
coniputandos) captivi liberarenlur. Hinc Da- blicà aucloritateni suani babuère quotquot in
niel, cap. 29, V. 2, exbibetur attendens ad eà usque ad Herodem principatu usi sunt;
iiumerorum iinnomm de quo factus fuerat sermo alque ex bis redintegratio sceptri Judae post
Domini ad Jeremiam Proplielam , ut compleren- caplivitatem, el ejus permanenlia explicandae.
tur desolationis Jérusalem septuaginta anni. Et Probalur prima pars , scilicet populum Ju-
lib. 1 Esdrae, cap. 1 , dicitur liberalio populi daicuni posl caplivitateni in unam veri nonii-
facla àCyro Persarum re^ejuxta sermonem Je- nis rempublicam coaluisse :
1° ex Prophela-

remiœ. Ergo de proximo suo in slatum pristi- rum oraculis; nam juxta valicinia Jereniia;
num reditu, etc. 4° Judaei quantum sibi licuil, cap. 25 et 29, captivitas populi 70 lantùni an-
et quantum opus erat ut possent in pristinum nis erat duralura ; atqui, nisi populus Judaicus
statum reverti ,
propriis legibus durante capti- post 70 annos in palriani reversus veri nominis
vitale vixerunt. Nam 1", indecreto Artaxerxis, rempublicam efformàsset ejus , captivitas verè
Esther. cap. 16, v. 15 ; Judaei dicuntur justis et propriè non potuisset dici soluta ; ergo.
utentes legibus. Quisquis aulem fuerit iile Ar- 2° Ex decrclo Artaxerxis apud Esdram cap.
taxerxes seu Assuerus, planum est indc colli- 7, ubi sic babelur : Tu autem, Esdro, secundùm
gendum Judseos durante captivilale legibus supientiam Dei tui, quœ est in manu tuà , consti-

suis esse usos. 2° Ex hislorià Susannse, Daniel, tue judices et prœsidcs, ut judicent omni populo
43, v. 5, 34, 41, 50 el 62, manifestum fit ali- qui est trans (lumen ; et omnis, qui non feceril
quam in suos juridiclioueiu , ipsàcpje mortis legem Dei, et legem régis (id est constiluluiu
loi VKIUU DIVINI. Hi'l

isUul) diligenter, judicmn de eo crit, sive in Thalmudici in Gcmarà Jerosol. ad litulum

condcmnalionem subslanliic cjus, vet cerlè in Mergilla, cap. 5, folio 74, col. 5, in Gemarâ Ba-
cnrcerem. Ubi lri;i annolanda sunt : prinmin, bylonicà ad tit. Joma, cap. 7, fol. 69, verso,
quaecumque ad renipublicain administrandain et in libro Juchasin, fol. 13, Israelis magnifi-
requirunlur , nempo facullateni suis vivcndi cenliam, legis coronam in pristinum slatum ab

Icgibus, auctorilateiu juris diccndi, pa'iiisquc Esdrà et viris Synagogœ magnse rediniegratam
capitalibns in couUiinaces aniinadvorlondi na- tradunt, apud Seldenum de Synedriis lib. 2,
tion i Jiidaica; illà régis Pcrsaium consUlulione cap. 10, n. 0, edit. Amst. 1G79, pag. 411.

esse concessam ; alterum, liane potestatem Ju- Probatur secunda pars, nimirùm nationem
daeis non fuisse faclani prccariù et ad Icm- Judaicani cognomen Judaici populi à Judàtunc
pus, siquidem nuiia liujusce goneiis liniitatio morilù sortilain fuisse. Ac primo quidem quùd
in eo regio diplomate deprehendilur; lerliuin, illud sortita sit, testis locupletissimus est Jose-

geuteni Judaicani, ut sibi prœlicciot principes, phus lib. H Antiq. cap. 5. n. 7. salisquo col-

et in unuiu rcipublicye corpus coadunaielur, ligitur ex libris Esdrie in quibus nominc/Hr/(/,'o-

non expcclàsse donec laudato Ailaxerxis cdi- riim et Judœa, populus è captivitale redux , ac
Cto id sibi fieret liciluni. Juriuni sibi à Doo regio quani incolcbat, passiin (1) dcsignantur.
concessorum non Inscia nalio in patriam rc- Quôd autem meritù illud sortita sit cogno-
dux, Zorobabelem duceni , et alios agnoscebat men, sic ostenditur. Natio ex insigni et nume-
principes; atque illud ipsuin perniisisse cen- rosà Judaî tribu ferè tota constans, cujus non-
sendus est Cyrus, dùm caplivitatem solvit. nisi veluti accessioncs
erant parva tribus
Remansit quideni, uti prsecepcrat Dcus, addi- Benjamin quaedam aliarum Iribuum l'eli-
et

cla Persarum regibus respublica Judœorum quise, jure cognominata fuit Judaica, id est,
iisque vectigalia pependit, sed ita taraen eorum ex Judse tribulibus potissimùni consistons. Et-
iniperii sese judicabat reipsà immuneni, ut in- enim prseterquàm ,
quùd res de se manifesta
termissam ex illorum reguni jussu exlruclio- est, Scripturarum etiam conlirmatur usu.
neoi terapli, ante impetralam ab novam eis fa- « Cùm enim, ut egregiè dissent Petavius lib.
cultatem , suadentibus Prophctis Aggœo et < IG, de Incar. cap. G, n. 8, de iribubus decem
Zacharià denuù adoriri non dubilaverit, ut rc- a ab Assyriorum rege Salmanasaro longé extra
ferlur lib. 1 Esdrae cap. 5. « fines Judaîaî deportatis loquitur Scripiura, 4
3° Ex Machabœorum libris, in quibus Judœi < Reg. 17, V. 18, sic illud expressit : Iratusque
in unura florentissimœ rcipublicse nomen coag- « est Dominus vehementer Israeli, et abstulit eos
nientati exhibentur. < rt conspectu suo,et non remansit nisi tribus Juda
4° Ex Josepho, qui lib. 11. Anliq. cap. 4, t tantummodb. Atqui in hàc tribu regnoque
n. 8, ait Judseos ex capti vitale reversos < Je- t Ezecbise sacerdotes et levitae remanserant,
» rosolyma incoluisse, institutà eâ reipublicos « necnon Benjaminitse, tum ex aliis tribubus
« forma quae optimatum est paucorum potestate < complures ibidem haeserunt. i Similiter
f mixta; nam pontifices summœ rerum pr«- ergo; etc.
€ fuerunt donec Assamonaeorum genus regnum Atqui populus qui è captivitate reversus est,
« obtinuit. > Et lib. 20, cap. 19, olim 8, addit ex insigni et numerosâ tribu Judœ ferè integer
hanc reipublicae formam fuisse dcmocralià ali- constitit. Nam ex libris Esdrae et Nehemiœ
quâ temperatam. apparet ferè solam Judœ tribum , cum parte
5" Ex SS. Patribus. S. Hieronymus lib. 1. aliquà exiguâ tribus Benjamin, paucissimos ex
in Isaiam cap. 1, ad haec verba v. 6 : A planta aliis tribubus in Judaeam è captivitate rediisse.
pedis, usque ad verticem, etc., ait : < Post Ba- Idem testatur Josephus, Antiquit. lib. H,
« bylonicani captivitaiem sub Zorobabel et cap. 1, n. 3 : « Isla Cyrus cùm Israelitis dixis-
f Esdrâ ab Nehemià Israël reversum esse in Ju- t set, inquit, duariim tribuum principes Judœ et
c daeam, et antiquura récépissé statuni. » Ea- i Benjatninis, simulque levitae et sacerdotes
demest aliorum Patruin sententia, ut ex eo- « properè se Jerosolyma transtulerunt. Mulli
rum locis supra laudatis manifeslum est. < verù apud Babylonem nianserunt. » Et cap.
Ô^Ex Judœorum Icstimonio. Observât. S. » 5, postquàm, n. 9, dixil, delectos fuisse ad
Hieronymus loco mox eicato voluisse Judaeos « profectionem Jerosolymitanam patriarum tri-
« post captivitatem Babylonicam Zorobabelem,
(1) Lib. 1, Ksdr. cap. 5, v. 5; cap. 6, v. 7
« Esdram et Neheraiam et cœtcros principes Cl li; Lib. 2, cap. G, v. 18; cap. 12, v. 31 e^
I usque ad Hyrcanum populo prœfuisse. »
i 45 ; cap. 13, v. 12, 15 et 16,
163 DE INCARNATIONE 164
c biium principes cum suis uxoribus, et libe- < sui. t Assamonsei igitur electionis via as-
< ris, et jumentis, » addit, n, 10 : « Atque sumpti sunt in principes, atque à natione Ju-
I isti quidein ita profecti sunt è siiigulis co- daicâ suam muluati sunt auctoritalem. Porrô
€ gnationibus numenis corlus et delinitiis... ex eo quod de illis babetur exprcssum, judi-
( ex tribu Judœ et Benjaminis.., myriades 462 care licet quid de aliis Judaicœ gentis ducibus
« et miliia octo. Porrù levil» erant 7-4 ;
pro- senliendum sil, nempe eos vel electionis via
€ mis uae verô mullitudinis puerorum ac mu- vel nationis accedente consensu esse princi-
€ lierum numerus erat 407 i2, t etc. Tandem patu potitos.
cap. 5, n. 2 : « Cùm Esdras bas lilteras acce- 2" Ejusdem rei fidejussor est Josephus lib.

< pisset... oninis mulliludo Israelitarum in eâ 12 Aniiq, cap. 6. n. 2 : t Multi è speluncis

< regione mansit. Quapropter duœ tantum tri- i evaserunt et cùm Matbathiœ se se adjunxis-
t bus, per Asiam atque Europam sub Romano I sent, eum sibi ducem constiluerunt. » Et n.
f degunt imperio; decem autem reliquae tribus 4 : Postquàm autem à populo universo plan-
«

f usque in bodiornum diem loca Irans Eupbra- f ctu magno deploratus est, rerum administra-
« tem colunt, infinita bominum miliia nec nu- « lionem in se suscepit fliius ejus Judas cogno-
( mero comprebendenda. j « mine Machabœus. » Et lib. 13, cap. 1, n. 1 :

Probatur tertia pars, nempe ab illâ repu- f Qui reliqui erant ex Judœ (Machabœi) so-
blicâ auctoritalem suam esse mutuatos quot- t ciis... Jonatbâ ejus fratre addito, eum roga-
quot in eà à caplivilale usque ad Herodem f bant ut fratrem suum exemplum pro-
sibi in

principatu usi sunt. Nanique 1** in Macbabœo- î poneret, ejusque de popularibus suis curam
rum libris tria de reipublicse Judœorum regi- ï et proAidentiam... imitaretur... Tum Jona-
mine observare est ,
quibus constat ipsosmet < thas, cùm dixisset se pro illis mortem obitu-
Assamonaîos à natione auctoritatem suam ac- « rum esse, atque existimaretur nihilo inferlor
cepisse. Scilicet primo à Judâ Macbabseo et i esse quàm frater, Judœorum dux declara-
Jonatbâ ejus fratre ac successorc, sacerdotibus « tur. » Lib. 20 Antiq. cap. 10, aliàs 8: « Po-
summis et belli ducibus res maximœ, bella ge- t steri filiorum Assamonœi , postquàm illis

renda, fœdera ineunda ad popub judicium de- î mandata esset gentis prœfectura et bellum

lata iuerunt, lib. i Macb. 5, v. 16, et c. 10, i contra Macedones gessissent, Jonathan pon-
V. 7 et 46. Secundo nominesacerdotissummi, t tificem créant, qui septem annis prœfuit. »

senatûs nationis, sacerdotum, et reliqui populi Tandem De Bello judaico, cl, n. 3

lib. 1 :

negotia publica fuerunt administrata. Quippe € Mathathias Assamonœi filius, unus è sacerdo-
illorum omnium nomine scripta est Epistola « tibus... ad magnam potentiam provocatus,
ad Spartiatas quœ ibidem legitur cap. 12, v. 6 I suisque volentibusprincipalumnaclus, quôd
et seqq. Item consociantur etiam eodcm libro, i ab alienigcnis eos liberâsset, post bœc mori-
cap. 14, V. 20, in Epistola Spartianorum ; « tur imperio Judœ relicto filiorum nalu maxi-
tum V. 27 et 28 , in Epistola Judœorum ad t mo. 1)

Romanos; denique 2 Macbab. 1, v. 10, in 3° Hoc ipsum suadelur eliam, quia ea est

Epistola eorumdem ad Aristobulum. Tertio regiminis aristocralici et democratici indoles,

Simon ab universo populo Judaico electus est, ut , ubi illud viget , quotquot principatûs fiunt
quiJudœ et Jonatbse fratribus suis succede- participes à republicà id consequantur ; atqui

ret. Respondunt voce magnâ, inquit divinus

< babetur ex Josepbo, ut dictum est, et ex Ma-
I contextus, 1 Mach. 13, 8, 9, tu es dux no- chabœorum hisloriâ, Regimen populi Judaici
< ster loco Judœ et Jonathae fratris tui ;
pugna post caplivilatem arislocratico-democralicum

c praelium nostrum , et omiiia qunecumque fuisse ; ergo, etc.

( dixeris nobis faciemus. i Ipse verô Jonalbas Probatur ultima pars, scilicet ex modo pro-

ab amicis Judse Macbabœi, vigente posl ejus batis redintegrationem sceptri Judœ post capli-
obitumtribulatione magnà in Israël, in princi- vilatem , et ejus permanentiam explicandas%
pem belli assumptus fuerat. « Congregati sunt, Illa enim exponendœ sceptri continuationis via

f ait auctor sacer Ibid. cap. 9, v. oO et 51, plana est et facilis ; aliœ diflicultalibus inter-

( omnes amici Judœ, et dixerunt Jonatbse... clusœ videntur et obstructœ. 1° Quam aniplec-

( Te bodiè eligimus esse pro eo (Judâ) nobis limur viam plana est et facilis ; si quidcm
( in principem cl ducem ad bellandura bellum posilis, quœ modo probavimus, tribus Juda à
( noslruni. Et suscepit Jonalbas tempore illo caplivilale ad Herodem suprcmâ auctorilale,

( pviucipaium , et surrcxil loco Judœ IValris ac proinde sceptro, potita verù et propric di-
1G5 VERBl DIVINI. 166

cenda est. Naraqne ad id salis est, quod redux fuisse ponlifices non semel asserit. Tum deni-

nalio Judaica in rcmpubliciim coalita mansc- que ,

quia ex Josepho lib. 20 Antiq. cap. 10,
rjt quôd illa respublica, iilud imperium, plii- oiim 8, T. 1, p. 979 ; Eusebio lib. 8 Demonstr.
;

ribus de causis supra ailatis, tribus Judœ vcrè evang, p. 361, edit. 1618; S. Ambrosio, lib.

fueril ;
quùd ab illà auctorilalcin suain bause- 2 in Lucam n. 40, T. 1 , col. 1529, et ex Ju-
rint qui apud ipsain ,
per id tcmpus ,
princi- dœis apud Iluetium Dcmonst. evang. prop. 9,
patum lenucre; quaî tria ex mox probatis n. 2. praecipui Judœorura duces post captivi-

constant ; ergo, elc. Acccdit quôd non modo tatem plerique fuerunt sacerdotes ex tribu
ralionc personaruni rompu bllcani iianc con- Levi ; ergo prier haec senlentia quâ slaluitur
stitueniium , scd eliam ratione loci et ditio- Macbabaios paterno génère ex Judà ortos

nis , sedis regni , sitûs templi , cultùs reli- fuisse nullo paclo defendi potest.

gionis, leguna denique seu moralium et Hinc Baronius, qui in Apparatu ad annales
ceremonialium , seu judicialium, inlercosse- Ecclesiasticos priinae edit. n. 5, aliquando sen-

ril oninimoda convcniculia Rempublicam serat ex paterno etiam génère Macli. ex tribu

JudoDorum à captivilate restitutam intcr et \ Jndâ descendere, in posterioribus tamen cdi-

regnum Judse, quod ante captivitatem flo- tionibus hanc suam emendavit oplnionem , ut

rucral. Enim verô iibi de sceptrorum, seu ipse testatur ad calcem lomi 1 Annal, post
coronarum ac regnorum continuatione ac per- indices, edit. Rom. 1593.
manontiâ agitur, ad iila modo enumerata ma- Dices. Lib. 1 Mach. 15, v. 65, dicuntur virt

gis attendi solet, quàm ad originem et genus Juda magnificati valdè ; sed ii erant Machabaîi ;

gerentis principatum. Sic, v. g., potens Poio- ergo ; etc.

niaî regnum scnipor idem llorere censelur Nego cons. Fratres et socii Judae Machabsei,

licet ipsi sapé impcrent roges ex nationibus ibi appellanlur viriJuda, quôd essent ojus co-
cxleris accersiti et electi. Sic piures merilô mités , non quôd ex tribu Juda essent proge-
compulantur seculorum pcriodi, ex quibus nili. Jam verô juxta opinionem alteram Ma-
immola siat corona Ilispanica , licot bunc du- chabsei materno génère ex Judcà prognali sup-
diun geslavcrint principes Auslriaci , alquc ponuntur. Sed 1°, hoc incertissimum est, si

eliamnum gerat ex regio Borboniorura san- quidem de eo allé silet tota relrô ariliquitas ;

guine rex prognalus. Ergo si principatum te- profertur quidem Exod. 6, v. 23, et 4 Ueg.
nens in Judaîorum republicâ , auctoriialem 11, V. 1, unum aut alterum matrimonii à sa-
suam ex eà babuerit , sequitur , elc. , modo cerdotibus cum filiabus Juda
exemplum, inniti

tamen ejusmodi princeps ex Israeliticâ slirpe At inde non sequitur ejusmodi connubia fuisse
fuerit; specialis enim illius popuH constitutio frequentia , et à patribus Machabseorum con-
à I)eo siabilita Deuleron. 47, v. 15, omnem tracta. Proferuntur quoque nonnulla Kabbi-
alicnigenam à principatu excludebat. nornm testimonia, quse diserta non sunt, et
2" Quaîvis alla expiicandœ sccptri continua- aliunde non magni ponderis ; ergo incertissi-
lioTiis via diflîcullatibus interclusa videlur et mum est, etc. 2" Etsi iilud concederetur, nulli
olistmcla. Nam ex variis superiùs expositis tamen usui esse posset ad explicandam conti-
switcntiis dua; tantùm supersunt quasnondùm nuationem sceplri; si quidem conslat apud
aliigiiiuis. Juxla primani ponilur Macbabseos Judaios maternum genus nullo loco habilum.
paterno génère ex Judâ ortos esse. Atqui id Matris familianon est f'ami U a, àmnl Thalmudici
falsum est. Nam constat eos fuisse ex tribu in Bava balhrâ cap. 8, quod et condtenlur
Levi, tum quia Matliatiiias, Assamon^orum Rabbini omnes. Et verô num fdii Herodis ex
parons, 1 iMacb. 2, v. 1, dicitur sacerdos ex ojus conjuge Mariamno Assamonaeorum filià

film Joarib, cujus familiam fuisse levilicam, nali, ab adversariis dicerenlur ex sacerdolaii
ex 1 Paralip. 24 , v. 7 , indubitatum est. familiâ fuisse, vel eiiam ex tribu Juda duxisse
Tum quia Assamonaei sacerdolii summi mune- originem, quôd Mariamnes, ut ipsi putant,
ribus funcli sunt. Atqui Num. IG, v. 59 et 40, ex illà tribu mat<^rnuni genus duceret ? Nùm
Deus gravissimè probibel, ne quis accédât, qui Christus dici potuit ex tribu Levi, ex quâ
non est de semine Aaron, ad offerendum incensum Beata Virgo maiernum genus traxit?
Domino. Tum quia Josepims (1) Macbabseos Perperam objicilur, inquit Pctavius de hoc
argumente disserens lib. de Inc. cap. 7, n. 2,
Joseph. Antiq. lib. 12, cap. 6, n. 1, T.
(1)
1, p. Gil, etdcbcllo Jud, lib. 1, cap. 1, n. 5, f Christum solo materno génère Judae contin-
ï. 2, p. 52. c gère. Hoc enim inusila'i et extraordinarii
1,;7 1>E INC AKNATIONF. Kj^

« estexempli; quod ad ordinariam logem ot simi fuerint, ac inler pnecipuos genlis dnces

< inslituUira trahi non débet. Ut si dicenticui- libenlissimè computati.

( piani , neniinem moriarunn nisi ex ntroque CoNCLUsio IV. Herode alienigenâ suramam

t paronic nasci ; Adamum ex neutre , vel rerum occupante, sceptrum à Judà ablatum
< Christum ex matre solà prognatum oppo- est.

( neret. » Tria conclusionc continentur de quibus non

Objicies adversùs primam conclusionis par- una est eruditorum sententia. Primum est,

lent : Tempore quod effluxit à captivitate ante Herodis regni tempora sceptmm in Judà

usque ad llerodem primùin Persis trihulum non defecisse. Alterum est, ubi Herodes sura-

Suivit natio Judaica, ut refertur lib. 1 Esdrae mam rerum occupavit, defecisse illud sceptrum,

7, V. 24, et lib. 2, c. 9, v. 37. Deinde à Grœ- Tertium est Herodem

, fuisse aiienigenam.

cis, Syris et .^Lgypliis gravissimè exagitata , iis Circa primum duplex opinio. Nam initia de-

etiam referenle (1) Josepho vecligalia pepen- fectionis sceptri Casaubonus et alii repetunt

dit, ut se ab corum vexalionibus redimeret. ab anno 63 ante œram vulgarem , quo Pom-
Tandem anno ante seram vulgarem 65 , Pom- peius in Aristobulum iratus , Judseam ingres-
peius oaplâ Jerosolymorum urbc , ac Judœà sus est , urbeque et templo captis Judseos Ro-

intégra armis subactà, Hyrcanum regem resti- manis tributarios fecit. Piurimi contra sen-

luit quidem, sed simul eum Romanoruni vecli- tiunt ante Herodis regnum sceptrum propriè
galem fecil ; ergo natio Judaica veri nominis non cœptum dcficere , quse opinio probabilior

rempublicani supremâ auctoritale potientem videtur. Cùm enim Pompeius Hyrcano, quem
per id lempus non consliluit. è solio Arislobulus deturbaverat, pontificatum

Nego consequentiam. Aliud est nalioneni ab simul et principalum gentis restituerit , ac

omni jugo alieno esse undequàque liberam, proinde principes Assamonaei ad Herodem us-

aliud est eam supremâ auctoritate frui. Res- que populo Judaico prœfuerint ; ad propriè

publica oui inest vis propria, seu aliunde non dictam defectionem et abolitionem sceptri per-

accersita, suis ulendi legibus, lites privatorum linere non videntur, qu^ à Romanis tune
dirimendi , negolia publica administrandi temporis passa est respublica Judaeorum.

coustilutionumque suarum infractorum pœnâ Circà secundum, in duas etiam abeimt eru-

etiam capitali puniendi supremâ potestate , dili oppositas scntenlias. Non pauci gradatim

Irui dicenda est. Hae porrô cum tribulo ab et per partes sceptrum concidisse arbitranlui\

aliis populis seu jure, seu injuria imperato adeô ut nonnisi in ultimo Jerosolymorum ex-

consistere posse res ipsa loquitur, et ex histo- cidio penitùs defecerit, Ita Petavius lib. 16 de
compertum est. Incarn. cap. 6, n. 13 ; Huetius Demonst.
riâ

Inst. Artaxerxes, Persarum rex, solemni de- evang. prop. 9, n. 5 et 8 ,• Tournely qusest, 5,

creto, quod lib. 1 Esdrae cap. 7

refertur, art. 1, p. 140 ; >Vitasse qusest. 3, art. 4, sect,

staluit fulurum ut Judaei legibus suis

viverent, 1, p. 219, et ex Protestantibus Grotius in
Math, ad v. 22, cap. 5 Casaubonus in Baro-
ducemque populi Esdram constituit, qui judi- ;

ces ac magistratus instilueret, legem

obser- nium , etc. , qui tamen initia et varies ejus-
vari curaret etc. ab eodem pari ter concessa
, , modi graduum casus non onmes eodem moda
Nehemise potestas muros Jérusalem suscilandi ;
explicant.

ergo. Docent ex adverse cum plerisquc E€cIesÎ3&

Respondeo ex his duntaxat sequi Judœos doctoribus Pererius in caput 49 Gènes, n. 103,

prœsidio regum Persarum indiguisse, alque versus finem, Barenius in Apparatu, Pagi, Cri-

ad illud non semel confugisse quo magis ac ticâ in Annal. Baronii, n. 80, Appar. Galatinus,
4 de Arcanis Helvieus
magis eorura respublica constabiliretur et à , lib. catliolicse veritatis,

hostium imminentium, quorum mentio fit deVaticinio Jacobi, membre, 5, n.4, apud Crit.
vi
in libris Esdrae, tuta redderetur. Nec sanè sac. et alii, sceptrum à Judâ semel fuisse abla-

mirum quôd summi nationis Israeliticse viri tum , simul atque règne Herodes potitus est.

Esdras et Nebemias , litteris regiis în gratiam Ad vaticinii censensionem cum eventu pa-
Judaeorum concessis muniti, et reipublicse sa- rùm interest utra ex his duabus opinionibus
,

luli solummodù consulenles , Judaiis acceptis- eligatur. Juxta prierem advenit Cbristus Do-
minus, verus Messias, posl cœptam defectionem
(X) Joseph. Antiq. 12, ciip. 8, n. â, et
lib.
n. \; edit. lla- sceptri, et paulè anlequàm penitùs cxlingue-
lib 12, cap. 3, n. 5, et cap, 4,
Ycrc. T. 1, pag. 579, 580, o«9, 002, eic rclur. Juxla posleriorcm slaiim ab illà Ucfec-
4 «4 M.l'.l; inviM t:o

lione nalus esi, eo soilicci regnanlc asi ([nom magni Judseornni concilii senaloribus, quorum
sceplrum è tribu Jiula primo [ranslaturn fuil. jiidicium olim credis accusatus vix elïugerat,
Ulrunique aulem vatioiiiio perinde coha^rel; uno excepte, interemptis viros ex fœce plebis
raoraliier enim, non mathcniaiicè res ejusmodi subsiituil; veritus ne quis insignium ad sum-
perpendi dcbcnt, mum sacerdolium eveberelur, Hananelem ob-
Poslerioreni porrô senlentiam ailori antepo- scuri generis sacerdolem , quem pontilicatu
nendani ducinius, 1° quia ilia luit omnium decoraret , Babylone arcessivit ; Arislobulum
Palrum (1); 2" hoc arguniento nixi : lune fralrem Mariamncs uxovis snx interfecit; et
sceplrum in Judà dcfecil, cùm ad alieuigenam, alia complurima facinora edidit subdilos domi-
quem leges reipublica; Judieorum fundamen- nalionis suœ impatientes prseseuliens, et re-
tales à regno excludebant, poleslas suprema gnandi oupidine compulsus.
ab extraneis, invita nalione , ila translata est, Dissimulandum non est, quod Joseplius nar-
ut genli Judaicae nunquàm restiiula sit; quippè rai lib. 17 Anliq. cap. 5, n. 3, universam Ju-
sceptrum , ut diximus suprà, nihii aliud est, daioium nationem, exceplis Pharisaîis, sub
quàm suprema potestas. linem vitœ Herodis jurasse se ej us partes esse
Aiqui 1" Herodem fuisse alienigenam mox foturos. Verùm solà vi et raetu imperata fuit

ostendetur. 2". Omnem alienigenam fundamen- promissio, quà erga Cœsarem si-
illa lidelilatis

talibus reipublicse Judseoruin conslilutionibus mul Herodem sese Judœi obstrinxerunt.

et

à reguo exclusum fuisse jilanum est ex verbis 5°. Suprema auctoritas deinceps non fuit .Ju-

Moysis Deuler. 17, v. 1 4 et 15 : « Cùm ingres- dœis restiiula; nam posl Herodis mortem \v~
€ sus fueris terram, inquiebat is sapienlissi- cbelaus aliique ejus lilii eodem jure quo pater
i mus legislator, ... et dixeris : Constiluam principalum adepli sunt. Archelao ob tyranni-
< super me regem, sioul habent omncs per dem de quà ab optimaiibus Judasorum accusa-
« circuitum naliones; eum constitues, quem tus fueral, Viennam Gallise anno 7 terai vulgaris
f Dominas Deus luus elegerit de numéro fra- in exilium amandato, Judaeainprovinciamim-
i trum tuorum. Non poteris alterius gentis perii romani ab Augusto redacta est. Atque
« hominem facerc regem qui non sit fraler , versus id lempus jus gladii genli Judaicae
< tuus. » 5" Iglesias suprema ad Herodem ab ademptum; quod enim Lingfool in caput 26
extraneis translata est nerape à Romanis, uli Malt. v. 3, in caput 18 Joan. v. 31, et alii non-
referl Joseplius lib. 14 Ant. cap. 14, aliàs 26 nuUi sentiunt, jus illud penès magnum sena-
n. 4, et lib. 20, cap. 10, olim 8, cui conci- tum nalionis usquc ad excidium Jerosolymita-
nunt Judœorum doctores, ut R. David Ganz. in num lamen ut prae nimià judicum
slelisse, ila

Tzemacli David ad an. 724, raillenarii 4 : facililale et reorum mullitudine non exerccre-
« Islum (Herodem) inquit, creârunt regem lur ;
quod pariter conjicit Pater Lami ( 1 ) facul-
( senatores romani, loco Hyrcaui Domini sui talem eo jure uleiidi fuisse à prœfecto romano
t anno 724. » 4" Herodes regnum adeplusest, impelrandam; brec, inquam, non levibus mo-
invita natione, quod ex iis manifesté apparet, menlisrefellunlur, quœ à Grotio (2j Drusioet
quae ipse molilus est, ut regnum sibi à Roma- aliis collecta sunt. Primum petitur ex Pilati el
nis concessum adipisceretur, et armis parlum Judaeorum verbis Joan, cap. 18, v. 31 Accf- :

conservaret. Mamque adversùs Antigonum ul- pite, eum ( Cbrislum ) vos, inquiebat Pilatus

tiraum ex Assamonaiorum familiâ Judaeorum et secundùm legem vestram judicale. Quœ verba
regem bellum non sine magno discrimine per jure gladii in occasione ulendi facullatem so-
iriennium gessit ; Jerosolymam expugnavit; in- narent, si ejusmodi facultatis poslulandœ et
felicem oumdem Antigonum jussu'Antonii An- impelrand.ie sola \o\ senalui Jnd;corun> fuissof.
liochiam securi percuti erogatis pecuniis eflecit; imposila. Pergit lamen sacer contextus : Dixe-
runt ergo ei Jndœi Nobis non licet inlerficere
(1) lia S. Just. in Dialogo cum Tryph. n.
:

52, p. 148, edit. Paris. 1742; Origenes, Hom. ijuemquam ; orgo nuMum jus gladii tune Judîe-
17 in Gènes, n. 2, T. 2, p. 108, cdil. Paris. orum concilio à Romanis reliclum. Sccundum
1733; Eusebius lid. 1 ilisl. Eccies. cap. G; S.
desumilur ex bis Clirisli verbis Mallli. 10, v.
Hieron. in cap. 3 Oseie edit. Marliana-i, T. 3,
col. i2.j7; S. Aug. lib. 18. de Civil, cap. 45, 1 7 : Tradent enim vos in conciliis, et in Synagc-
n. 5, edit. Bénédictin. T. 7, col. 520; S. Cyril. gis suis flagellabiint vos, et ad prœsides et nd re-
Alex. lii). 7. til.ipiiuonim in Geiiesiui ail v. 0.
capilis 4!», edii. Paris. 1()38, T. 1, part. 2, p. 1 Coucord. evang, appar. ad
[ ) - hran. i.arl
225; cl Conunentarioin Oseaiu. T. 3 ejusdem. 2, c. 3.
edil. p. 22, et alii plurimi, (-2) Grot. in MattI». 5, 22, el in .loan. 18,
51,
TH. i\,
«74 DE INCARNATlOiNE 17i

aes ducemini, in testimonium illis et gentibus. interfecerint. Haud secùs ac S. Paulum Act.
Igitur hoc umim in Chrisli discipiilos polue- 21, V. 51 et 52 occidissent, nisi ex eoruni ma-
rimt, scilicct flagelli pœnani in synagogis suis nibus illum Tribunus cohorlis eduxisset.

ils infligcre, et eos ad reges el ad praesides Dices 2°. S. Jacobus fraler Domini occisus

dncoiv; jure gladii proindc non poliebanlur. fuii à Judaeis anno Uoaerœ vulgaris chrisiianae ;

Terliiim eruitur ex lis AcUium capit. 21

quae ergo.

22, 25 et 2i, in niotà adversus S. Paulum con- R. Duplici modo illud faclum narrari, aliter

fiiatione gesla narrantur. Nam iribunus co- ab Hegesippo apud Eusebium lib. 2 Hisl. eccles.

horiis ante inlerposilam à Paulo appellaiionem cap. 24, aliter à Josepho. Si Hegesippo fl-

ad Cssarem, de manu Judœoruni ilUim eripuit, des, nulla diÛicullas, cùm ex ipso lumulluosé,
easque in lolo lioc negotio sustinuit parles quae etnalloconcilii praecedente judicio, S. Jacobus

potestaiem gladii penès Judaeos lune non esli- à fullone occisus sit; si iosephuni, lib. antiq.

tisse plané oslendunt. 20, cap. 9, sequamur, aliqu.tm judiciorum ob-

Quaniùm subniinislrai Talmud Jerosolymi- servalam formam reperienms, sed simul ad-
tanuni quod Traelalu Sanhédrin in capile Dine verlemus pontificem Ananum qui prsefecto ro-

Mâmonolh apud Raym. Marlinum Piigionis mano absente illam Jacobi cladem meditatus

fidei parle secundà cap. 4, n. 6, sic habet : et execuius fuerat, ab eodem reduce de câ
€ Tradiderunt Rabbini noslri, quod cùm adhuc fuisse viiuperatum, et ob eamdem ab Agdppà
« lemplum deslruclum non esset, per 40 annos ponlificatu privalum.

« ablala sunt judicia animarum, ( id est, judi- Circa tertium quod conclnsione continerî
f cia mortis ) ex Israël. > Iieni docuerunl auc- nolavimus, nempe Herodem fuisse alienige-

tor Juchasin apud Drusiuni, Mainionides, etc. , nam, non una etiam eruditorum senteniia.
propler Talmudis aucloritateni. iNon conlem- Torniellus in Annalibus sacris ad annum
netur autcni illa Rabbinorum veteruni tradilio, mundi 4018, n. 7 et 8, Nicolai Damasceni le-

si, quâ cura gloriœ Synedrii et nalionis suse stimonio nixus censet Herodem à primatibus
csetoroqui consulant, attendalur. Judœoruni, qui ex captivitate redierant, genus
Quinlum desuraitur ex Romanorum polilià SHum duxisse. Alii eum Scaligero ( 1 ) , Hen-
et praxi, qoos constat populis viclis anliquum rico Valesio(2). Huetio (5), Casaobono
religionis cultum dunlaxal perraisisse, omni de ( 4 Herodem ex Idumœis proseiylis pra-
) ,

rébus civilibus sibi polestale reservatà. Atque gnalum statuunt, ac simul lanien hune defi-
hinc ronjicinuis jus viue et necis lune Judœis niunlverè Judiçum fuisse, quia proselyli, aul
ereplum fuisse, ubi, Archelao in exilium mis- saltem ex proselylis nati Jndaîorum numéro
so, cjus ditio in formam provincial versa est. erant; ac ante aunos centum circiler Idun^i

Cùm enini potestas gladii ante Chrisli morlem abHircanoSimonisMachabsei filiodebellali cir-

adempt.^ comprobeiur, nec ejusmodi aboiitio- cumcisionem aliosque rilus Judaicos accepe-

flis initia aliàs deierminari possint, pronum rant. Plerique iheologi et ecclesiaslici scripto-

sanè est ut ad hanc referanlur epocham. Ne- res Herodem, seu Iduniaeus, sen Ascalotiiia

que obsiai quod paulô seriùs coUocari debe- fuerit (

quod hic nanc expendimus ) , alienige^

rent, si Talmudistis (ides; nemo enim nescit nam pronuntiant, lieet eum proselyium fuisse,

quàm parùm Rabbini in temporum proeserlim aui ex proselylis originom iraxisse non dissi-

calculis accurali deprehendanlur. mulent, lia post Judaeos et veteres Eeclèsi*

Dices 1°. Act. cap. 7, v. 57, Stephanus lapi- doctores Galalinus lib, 4 De Arcan. cathol.

dalus est à Judseis ; ergo, elc. veril. cap. 6. edit. Basil. lo()l. pag. 140; Ba-
Dlsl. aot. A Judseis impetiim facientibus una- ronius in Apparalu n. 5, T. 1, p. 5, edit. Ronn.
nimiter in eum, ut habet auctor sacer, concedo; 1595; Serarius in Herode T. 1 opnscul. iheolog.
^apidatus est à Judœis, post observalas judicio- edit. Moguntiœ IGll, pag. 229 et seq. ; Natalis

rum formas ac pronuntiatam à concilio senlen- Alexander, Hisl. Ecclesiast. veteris Test. T. 2,
Uam mortis, nego. Mors inflicta S. Stephano p. 408, edit. 1699 ; Tournely, NVitass. etc. Ut
i« csemplum hic afferri non potest. Nam auditâ hanc, cui adhseremas, postremam probemus
jcjus in concilio Judaeoram oratione amulato-
res legis ita commoii sunt, ut non expeciatà ( 1 ) In Animndv. ad Chronicon Euseb.
2 In Annotât, ad lib. 1 Hist. Eccles. Eu-
judicum sentcnlià, quippe de quû in Aclii)us ( )

seb. cap. 6.
nuUa nienlio, magno in eum irruerint impelu,
( 5 ) Demonst. Evang. prop. 9, cap. 4, n. 4.
atque extra civitalem educentes tumultuosè 4 Exercil. ad Apparal. Raronii, n. 3,
lu ( )
m VERBI DIVINI. 174

senlenliam, ostendendum est 1° Herodera non S. Hieronymus in caput 5. Osese sic ait , :

fuisse Judaeum genore cl origine; 2" euni I Poslquàm defecit princeps ex Judâ et dux ,

proinde, eisi religionis Mosaicai prosolvluni c de femoribus ejus, et Horodes alienigena et

aut ex proselylis ortum, fuisse lamen populo « proselytus suscepit imperiura, intelligimus

Judaico alienigonain. c venisse cui regnum repositum est. » Similia

Probatiir ilaque adversùs Torniellum Hero- habent S. Aug. Iib. 18 de Civil. Dei, cap. 45,
origino n. 3, et aiii. Nuiinuili ut Hegesippus junior,
Uem non fuisse Judaeum génère el ,

4" ex Joscplio qui îib. HAntiq. cap. 15 ,

oiiui de Excidio urbis Jerosot. Iib. 1 , cap. 14, Bib.

27, n. 2, Antigonum de llerode quocuni de ,

PP. Lugd. T. 5, p. 1127, cap. 29;Theophylac-
regnoconiondcbal, inducit « dicenlom Siloni Uis in Matth. cap. 2, edit. Paris. 1633, pag. 11;

i et Ronianorum exercilui, prseler ipsoruui Pboiius in liibliothecâ cod. 238, edit. Rothom.

< jusliliam facluros, si Herodi regnum dcde- 1653 col 967 , et seqq. ; Uupcrtus Iib. 9 in Ge-
I rint, honiini privalo et Iduniseo, hoc est semi- nesim, edit. Paris. 1638, T. 1, pag. 143, etalii,

I JudiEO, cùm id rcgii generis honiinibus prœ- Herodem fuisse Idumaeum pronuntiant. < He-
« beri deberet, ut est eorum coiisucludo. » « rodes, inquit Tbeophylactus, non erat Judaeus,
Ibidem, cap. 1, allas 2, n. 2 : i Erat Hircano j sed Idumœus Antipalri filius, ex uxore
I amicus quidam Iduntaeus, nomine Anlipater, « Arabe; » et Photius : f Hic Herodes filius

« horao quidem mullà abundans pecunià, « fuit Antipalri Idumœi, et Arabyssae cui no-
< quamvis Nicolaus Damascenus hujus genus à < men Cypris; » et infrà : « Herodis hujus qui
« primoribus Judœorum, qui in Judaeam vene- € primus externorum Judaeis imperavit, pater
f runl Habylone, deducal. Verùm hoc dicit in < fuit Idumœus natione et Ascalone, filius An-
i graiiam Herodis ejus lilii quem foriuna ad
« tipae,etiam Anlipas priùs vocalus, deinceps

« Judaeorum regnum evexit. • Cap. 16, aliàs 28, « Anlipater. i Alii iradunt eura fuisse origine

n. 4 : « Principatum amiserunt (Assamonœi), Ascaloniiam, naiiviiate Idumaium. Narrât sci-

licet Africanus vetuslissimus ac diligens scri-
f isque ad Herodem translalus est Antipalri ,

« fdium liomincm Plebeise faniili* , et generis plor, in Epistolâ ad Aristidem apud Eusebium,
Cap. 7,olim 12, Iib. i Hist. ecdesiasticœ , cap. 7, à cognatis
I privali, et regibus subjecti. »

n. 5 : < Uxorem duxit Anlipater) ex nobili Salvaloris noslri traditum , < latrones scilicet
(

« Arabise faniiliâ , nomine Cypron ex quâ , li-

« Idumaeos cùn» Ascaloni Palestinaî civitatî

i beros quatuor suslulil,Pliasœlum el Herodem < supervenissent, ex delubro quodam Apolli-

I eum qui postea rex erat, etc. » Et Iib. de « nis ... Anlipatrum Herodis cujusdam Hiero-

bello Judaico cap. C , aliàs 5 , n. 2 : i Erat An-

c duli filium simul cum reliquà sacra praedà

I lipaler génère Idumseus, et nobilitate et opi- « caplivum duxisse.Cum vero pro rcdemptione
filii minisler templi pretium solvere
« bus et alià poieslate gentis princeps. i Ex «
non va-
quibus sicarguilur : Is non fuit Judœus génère
f leret, Anlipater Idumœorum more inslitulo-

qui fuit Idumants, hoc est , semi-Judœus, cujus « que educatus, postraodùm Hircani sumnii

pater Iduniaeus à primoribus Judaiorum origi-

i Judœorum ponlilicis amicus effectus est. j
nem duxissc à iSicolao Damasceno falsô dicitur,
Africanum seculi sunt Eusebius (1) sanctus
cujus denique mater Arabs, et pater génère Epiphanius (2) sanctus Cyrillus Alexand. (3),

Idumseus; aiqui ex Antigono apud Josephum sanctus Ambrosius (4) elc. ,

Herodes fuit Idumaeus , hoc est semi - Ju-

Jam verù circa toi Palrum ac velerum scri- ,

dceus, ex Josepho pater ejus Idumaeus, etc. plorum tesiimonia, quibus alla mulla addi pos-
;

ergo. sent, advertendum 1", nullum posse auctorem

2° Ex veleribus doctoribus Ecclesiae et aliis ecclesiaslicum proferri ,

qui Herodem génère
scriptoribus ecclesiasticis quorum eâ de Judaeum fuisse tradiderit; 2" Josepho prorsùs
re
consentire quotquot Herodem fuisse alienige-
tesiimonia iriplicis generis proferuntur. Nam
plurimi Herodem fuisse exlraneum et alienige- (i) Lib. 1 Hist. Ecoles, cap 6, edit Valesii.
nam generatim tantùm aflirmanl. lia Origenes, p. 13 , et lib. 8 , Demonst. Evanq. edit Paris.
Homilià 17 in Genesim de Benedict. Putriarcli. 1628, p. 374.
(2) InHœresi Herodianorum, edit. Paris. 1622
n. 2 ; c Constat, inquit ... non defecisse prin- T. l,p. 45.
€ cipes ... usque ad Herodem regem, qui se- (5| Comment, in Oseam T. 3, edit. Paris. 1638,
< cundùm historia; lidem, quam Josephus scri- p. 22, et lib.
"""
7 Glapliyronim in Gen. T. 1,
part. 2 , p. 223.
f bit, alienigena fuisse et per ambitionem Lib 3
(4) in Lucem, edit. Paris. 1686, T. 1,*
4 in regauoi Jud^egrum UicUur irrepsisse, i col. 1529,
47S ï>^^- ^^^' MlNATlOM 17<;

proiuiiilianl 1" Quia lum Josepbi nalionissute bisloriam e\

nam , vcl Idiiinaiiini thiiilaxal ;

5° quod allinot ad relalionem Africani quam professo scribentis, tum Africani testes magnâ

recenliorcs (i) ut Joseplio advorsani veneralione dignos laudantis tanla bîc auclori-
iionmilli

lojiciunl, singularem, de quâ agiimis, Torniolli

tas , ut neulrius relaiio quantum ad substan-
opinionem ojiismodi pugnà non jnvari. Quippe tiam rejici posse videatur. 2° Quia srepè con-

Africaniis, ot quohpiot ci adhœrent sallem in ,

tingitutfaclum quoad subsianliamverissimum,

00 quod prœcipuum est, Joseplio et aliis Patri- in nonnullis tanien circumstantiis eodem ferè

biis consentiuut, nempe Aiitipalrinn Herodis modo emendandum sil, {\uo à nobis relaiio

seu Idu- Africani casligatur. 5" Quia veteres .Tudrei

Patreni , sen Idninceus génère luerit .

ni:corum diinlaxat more educaïus, Judaeum apud S. Justinuni in dialogo cum Tryphone
origine non fuisse. C;elerùm iis (2) libenter n. 52, Herodem Ascnlonilmn fuisse dicunt.

assentinun-, qui Josephum cuni Afrieano, qui-

i" Quia in Ascalonitas maxime propensum
husdam imniutatis, quantîim ad rei subslau- Herodem fuisse constat. 5" Quia juxta Jose-

liam coneiliant. Joseplius quideni de Antipairo

phum AntUj. lib. 14, cap. 16, olim 28 , n. 4,

Herodis pâtre duo scribit T

eiun fuisse génère
:
Herodes fuit plebeiœ familiœ et gêner is privati

Idumœum et opibus polentem ;

2" ejus palrem et regibus suhjecti , eodemque teste lib. 15,
cap. 7, olim 11, n. i, vilitatem generis ac igno-
Antipani, seu Antipatrum ab Alexandro Jan-
iiîeo creatum fuisse Idumaeae pr^feclum. Juxta
bilitatem exprobravit ipsi uxor ejus Mariamnes.

Afrieanum ex adverso Anlipaler fuit fdius He- Haec saliem refcllunt quas de Herodis generis
clarilate Scaliger ohlrudit conjecturas. 6" Quia
rodis cujusdani Ascalonitse panperis, clc.r nu-
méro scrvornm tenipli Apolliiiis, isque à latroni- Eusebius lib. 1 Hist. eccles., cap. 6, Josephum
bus Idumœis eaptus, more Idumœo institutus et Afrieanum laudans neutri fidem detrahil,

Quas narrationes inter se maxime opponi

fuit.
S. verô Epiphanius, hœresi 20, quœ est Hero-

nulUis inficiabitur. Verùm liceat quse de Anli- (lianorum, utriusque conciliandi viam, quâ
Herodis incedimus, videtur aperuisse. Yerba Eusebii
patro ab Afrieano narrantur, ea ad
jam oninia ohae- ejusmodi sunt « Primus exalienigenis Hero-
avum Antipam Iransferre, <
:

renl. Antipas fiiius servi Saeerdotum ApoUinis K des regnum Judœœ à Romanis adeptus est,

in Iduniîeam puer deporlalus ae more Idumseo-

« cùm , ut à Josepho quidem tradilum est
paterno génère Iiiumaeus, Arabs materno
vuni enutrilus, inter eos animi forliludine et
«
,

aliis dolibus illustris faclus (eujus rei non < esset. Ut autem scribit Africanus non igiio-

pauca exempta historiis subministrantur) , ab « bilis et ipse scriptor, qui de illo accuratiùs

Alexandro .lanuaeo genti Idumreœ armis Juda;o- « scripserunt, Antipatri filium fuisse tradunt;

rum receus subaeta» praMirilur.Ex eo naseilur « liuic verô Herodem quemdam Ascalonitam
Herodis genitor Anlipater, à Josepho Idumceus « unum ex numéro servorum templi Apolli-
appellalus quôd ex pâtre institutis Idunia^o- « nis, etc. ï Exquibus manifestum est relatio-
rum addieto, et apiid eos jura indigenarum nem Africani ab Eusebio plurimi faclam, ita

assecuto natus esset. Levé porrù est quod ob- tamen ut quod à Josepho traditum non prorsùs

servatur, avum Herodis à Josepbo Anlipam, vejecerit.

ab Afrieano Herodemappellatum fuisse. Quem- Alque haec sunt pra^cipua momenta propter
Galilœœ tetiar- quœ emendandam aliquantisper, non è medio
admodùm enim Herodis fiiius

narrationem judicamus,
cha ad qucm Christus missns est, Herodes An- lollendam Africani

tipas vocatur, iia et ejusdem Herodis avus

Herodemque origine Ascalonitam, nalivitate

potuit utroquesimul nomine donari. Sic ilaque, Idum.Teum fuisse slaluinuis. Qune obiler per-

unius à nobis explicata; suppositionis ope. slrinxisse sufliciat.

.losephus et Africanus concordes lieri possimt- o** Herodem origine Judœum non fuisse

Hanc autem ineund* inter eos concordi;r viam Gorionides, Talmudici et Rabbini consenliunt,

libenter ampleclimur muliis rationibus

ducii. nec in re adeô manifesta necesse est eorum
teslimonia ongeri. ( Consule Serarium in
<

mimadvers. ad Euseb. chron.

(1) Scaliger in Herode cap. !> et 15, Omni igitur teslium
)

Valesius in annotât, ad Hist. Eccles. Euseb. Herodem non fuisse natur;\

génère ostensum est
Natal. Alex. Hist. vet. Test. T. 2 PP. Benedi-
ctini in nota ad locum S. Ambrosii citalum. et origine Judœum.
in Append. ad Chronolog. sa- Probatur allerum adversùs Scaligerum
(2) Lancelot
et

cram, ad calcem Bibliorum Yitrœan. p. 91, alios, scilicet Herodem etsi prosclytis orluni,
Basnag.Hist. desJuifs,lib.l,cap.2, edit. 1715,
227. fuisse tamen alienigenam. Is enim alienigena
p. 47 et seqq.Witasse deIncarn.T. 1, p.
 VtKBI DIMM. *'^
177
pag. 238, eo quod proselyti lilius eral
qui, utpote extraneus génère, Judsoiinu
ii)so
fuit

juribus quantum ad civilia et dignilales non uullo ampliùs modo vel proselylus, vel alieni-
puliebaiur. Nec enini quseslio est de religione
gena fuit, adquamè duodecini Iribubus, tribum
speclabal? 3" Inslilulai à Scaligero distin-
et sacris; in (juibiis non niodô prosolytorinn »

clionis proselylos inlcr el lilios proselytorum,

posleri, sedetiani prinuun ciieiinici»i à Judieis
nullum nec in Scripluris, nec apud Judaios,
uatis non disciiniinabantur, uti praesciipluni

fuerat Nuni. \o. De civilibus tanlùni contro- necapud veleres Ecclesiai scrii>lores vesligium
Imô Htrodem et ab ipso prosalos
reperire est.
vertilur. Alqui lierodes seu proselylus fueiil,
Ilorodiadas à .ludœis proselylos denominaii
seu ex proselytls oriundus, allanien iilpolc
oslcndil idem Serarius ibidem. 4" Anligonus
extraneus génère, juribus Judieoruniqiianlùni
apud Josepbum jam cilalo cap. l.j, aliàs 27, lib.
ad civilia et dignilales non potiebatur; cuncto-
participes non 14. Anli(iuit. llorodem vocal Idumœum, hoc
runi quippe ejusmodi juriuni
seu ex prosclylis est Semi-Judœuiuunde colligit non nisi injuste
,
erant extranei seu proselyti ,

ad recons ad ipsum à Romanis possc regnum transferri;

oriundi. Knimverù quod atlinet
addilque « Quod si nuuc sibi
(Antigono sci-
conlrovcisos el prinunncircunicisos,quos solos
:

licel) succensent (Komani) et à se

regnum au-
Scaliger jtroselytos appellal, illorum aliam, ac
ferre.... statuerunt, esse quidem multos sui
Judieoruin, fuisse condilionem constat ex lib. 1

Davidem prae- generis in regnum jure successuros ,

qui cùm
Paralip. 22, v. 2, ubi relertur «

4 cepisse ut congregarenlur onines proselyti de neque quicquam contra Uomanos peccàssent,

« terra Israël, et constiluisse ex eis lalonios etsacerdoles essenl, indigne paierenlur honore
isto privari. 5 o" Antiqui Ecclesiae doctores,
i ad ca'dendos lapides cl poliendos, ut ledifi-

imprimis Origencs et S. llicronymus ,

rerum
< caretur donius Dei, » el ex lib. 2, cap. 2,
Numeravil Judaicarum perilissimi qnos Ilerodis condilio
V. 17 , 18 in quibus sic babelur : « ,

profeclo non unanimiler tradunt llero-

laluit,
« igitur Salomon onines viros prosélytes qui
( erant in tcrrà Israël ,
post dinunicralionen» dem extraneum fuisse. Origcnes ex iis quse. de
< quam dinumeravil David pater ejus , cl rege Josepbus scribit, ipsuin fuisse alieni-
illo

f inventi sunt cenlum quinquagiula uiillia et genam colligit. S. verù llicronymus illum pro-
selytum fuisse observai, et simul dieit alienige-
< tria niiliia sexccnii. Fccilque ex eis seplua-
i ginta niiilia qui buraeris ouera porlarent el nam, ul suprà vidimus. Ergo mullis non levibus
c octoginla niillia, qui lapides in nionlibuscoe- momenlis suadetur eos qui ex proselytis nati
( derent; tria aulcni niillia et sexcentos pric- erant, ac proindeHerodem, cunclis Judaiorum

« positos operuin populi. » Jani verè an pro- juribus civilibus ascilos non fuisse.
.Jam verô, quàm parum solidis advcrsùs toi
selyti à Davide el Salomone liocce modo censili
fuissent, et ad onera portanda, aliaque graviora niomenta et testimonia conjecturis certcnt ad-
opéra omnes deslinari, si par eorum luissel, versarii, ex solulione objectionum patebil.
ac Judœorum natorum condilio'.' Constat prse- Solvuntur objecliones. Objicies adversùs —
tcrea ex Act. 1 , v. Il, ubi proselyti distin- primam conclusioiiis parlem cum Casaubono
Exercil. 1 ad apparalum Baronii n. 3, j falsum
guunlur à Judaeis. Constat denique ex modo
aH'erendis argunienlis. Sed in rc à Scaligero esse el diclu absurdum alienigenae imperium

concossà diuliùs iinmoramur. Judaîos in Herode primùm esse experlos._Ro-

Porrô cos etiam qui ex proselytis erant nati, mani enim (pergil idem) indigen» credo, non
cunclis juribus Judaiorum civilibus politos non erant. » Resp. à Pompeio graviora expertuni
esse, mulla suadent, nuUa momeutaimpugnant. non esse rempublicam Judaeorum quàm à re- ,

Mulla quidem id suadent, nain 1°, Salomon, gibus syris olim passa fuerat. Imô Pompeius
ul modo relalum est, sexcentos supra cenlum cum eà mullô leniùsegit, cultùs proprii acle-
quinquagiula tria millia recensuit proselylos. guni usu relicto ac stalim legitirao principe
,

Judœis Non negamus Judieos ante

Atqui boc numéro multos proselytorum nepo- restituto.
Romanis victos ipsis pa-
tes, abnepolcs, etc., comprebensos fuisse pro- Ilerodis tempora à

babilissimum est. Kum eniin verisimile esse po- ruisse, sed cùm illico ac sine morà victores à

lest lot niillia geniilium intra unain generalio- jugo ipsos exsolverinl,conlcndimus initia pro-
nemJudaicos rilus récépissé? Proselyti igitur et prié dictae desitionis sceptri ad aliam epocbain
proselytorum posleri eodem noniine designan- referenda.
lur in Scripluris, el conditione aequales perhi- Inslabis cum aliis. Pompeius .Judjeis tri-

bentur, 2" i Si proselyti lilius, in<mil Serarius bulum imperavit; id verù oneris reipublicae
175 DE INCARNATIONE im
liodcquàque liber» non imponitiir; ergo. fnslabis. Josephus ex regià Assamonaeonim
Ncgo consequentiam. Aliud est rcnipublicani familiâ qnam Herodes extinxerat, maternum
ad solvendum iribulum cogi, aliud est supre- genus ducens, privatis ouiis indulgere potuit,
niam potestatem ipsi cœptam auferri. Jam ob- dùm circa Herodis originem Nicolao Damasce-
serva vinnis Judaeos , ctsi post captivitatcni no auctori coîclaneo contradixit; ergo.
Aierinl Persarum, Grsecoriini, Syrorum, ncc- Ncgo ant. In ca'tcris quoe de Herode Jose-
non yEgyptiornm tribiilarii, nihilominùs in phus narrât nulium ejusmodi odii vestigium.

veri nominis renipublicain lune coalitos fuisse. Quid ergo ille historicus privatis odiis induisisse
Objicies ad versus secundam parlem. Cùm conjiciUir cùm tradidit Herodem Judoeum gé-
Herodes regnum adeptus est, Judœorum respu- nère non fuisse? Dùm Dama-
scripsit Nicolaus

blica non staiim penitùs labefaclatafuit. Slabat scenus, Herodes segrè lulisset sibi genus ascribi
ejus regni inilio Judseorum senatus, cujus ju- quod rebellandi ansam Judyeis potuisset prae-
dices ille tyrannus interfecil, jus vitœ et necis bere. Dùm scripsit Josephus, vera Herodia-
non nisi posl Archelai exiiium nalioni adcni- dum originis declaratio nihil quidquam polerat
ptuni; denique Judœi in ununi corpus ooadu- ejusmodi principibus prodesse aut nocere ;

natl terrani proniissani incoluerunt, ritibcisquc ergo.

suis ac legibus usi sunt usque ad excidiura Objicies iterùm cum eodem 1" si Herodes
urbis et tenipli. Praelerea, ut observât Petavius, Idumœus fuisset, ad priscam Idumœorum reli-
lib. 16 de Incarn. cap. 6, n. 13, inchoaiiones gionem voluisset Judœos trahere; 2°, Herodes
et inilia desitionum suaruni , necnon progres- templum amplificavit et mirum in modum de-
sTiset terminos habere soient propbeiiœ; ergo. coravit, ac religionis Judaicœ zelalorem sese
Resp. Quod attinet ad possessionem sceptri exhibuit acerrimum ; ergo.
seu auctoritatis supremœ, renipublicam Judœo- Nego consequentiam. Religioni Judaicae ad-
rum fuisse penitùs labefaclatam, ubi primùm dictus necne fuerit Herodes, regnum tôt labo-

Herodes regno fuit potitus. Siquidem tune te- ribus partum conservare cupidus plané conci-
nens sceptruni nec fuit nalione Jndneus, nec à pitur hisce modis sese gerere debuisse.
Judseis uUoniodô suani 'aucloritalem hausit ;
Obj. 5° cum codem. 1° Alexander Jannœus
prœlereaque, quod notandum maxime, nun- Antipse, seu Antipalro Herodis avo, Idumaeo
quàni exindè suprema auctoritas penès Judœos totam non credidisset Idumœam regendam. 2*

rëdiit ; ergo, licet, etc. Cœterùm non inficia- Hircanus rex simul et pontifex Herodi Mariam-
mur ratione circumslantiaruni menlem sensus- nem neptem suam in uxorem dédit; atqui
que commoventiuni , defectioneni sceptri gra- hanc non tradidissel alienigenae. 3" Inter Ju-

datim, si ita loqui fasest, auctam fuisse. Anle dœos fuère qui Herodem ut Messiara agnove-
ultimam consumptionem regni reparalio forte runt; unde nomen Herodiamrum sorlili; ergo
adhuc polerat in desperatis non omninô ha- eum spectabant ut Judse Iribulem ; noverant
beri; sed nihilominùs verum e^t, à quo tem- cnim Messiam ex Judà oriundum.
pore Herodes solium est consecutus, Judaicam Ad primum nego suppositum. Anlipas, ut
nationem imperio alieno esse subjectam , nec diximus, non fuit Idumseus nisi moribus et in-

in possessionem supremae poteslalis unquàm stitutione. Ascalonita porrô Idumœis moribus

reversam fuisse. informatus, et apud eos jam polens, nonne
Objicies adversùs tertiam conclusionis par- maxime fuit idoneus, qui Iduraœaî bello partae
teni cum Torniello. Nicolaus Damascenus He- praeficeretur? Hâc agendi ralionesuis commo-
rodi faniiliaris, eo adhuc vivente, scripsit ipsura dis consulebat Alexander, ac Idumœorum si-
è primatibus Judœorum qui è captivitate Ba- mul sibi conciliabat animos. Ad secundum nego
bylonicâ redierant, genus suum duxisse; er- min. Leges quibus, ne matrinionia eum alieui-
go, etc. genis conlraherentur prsescriptum fuerat ,

Nego consequentiam. Haec mendaciter et sœpè violatas fuisse extra conlroversiara posi-

assentationis causa à Nicolao Damasceno dicta tum est. Nihil ergo mirum quôd Mariamnes
fuisse observât Josephus jam cilato cap. i, alias Hircani neplis in uxorem data fuerit Herodi,

2, lib. 14. Antlq. n. 2. Nec sanè id crcditu cujus pater summam rerum sub llircano ad-
difBcile videbitur, si ex unâ parle, quanta minislraverat, quique ipse pariter illi principi

Herodes regnandi cupiditate molitus sit , per- foré solam regiae dignitalisspeciem reliquerat.

pendatur ; et ex altéra , quanti Judœorum rej^is Ad lerlium, dato antécédente, quod tamen
interesset, ut ex Judà satus crederelur. incertum est , à multis enim alia Herodiano-
t8i VERBI DIVINI. m
Tum assignalur origo; nego conscquenliaii). pcrspeclum habuerunt. Ex his omnibus ab
Nonne errantes qu.Tcunique peispicua suis ipsisdeductumesl Herodem alienigenam fuisse.

erroribus adversa soient niibibus obiegereï Ad secundum, fatemur perinde sacram non
Num Josepbiis arbitrainsest Vespasianum esse esse sanctorum Palrum aucloritatcm ubi de
JutLe tribuleni, eùni euni ut Messiam babuil? ejusmodiquaistionibus agitur.ac circa res fidei.

Obj. 4" cun) eodem. Cùm Juda;i de civitalis Quai ab ipsis crédita sunt Ude divinà, haec eâ-
jure apud C;«sareni cuni Syris contenderenl, dem lide teneannis necesse est. Quidquid verô

illud praecipuc urserunl, Herodem conditorem de quwstinnoulis ad historiamspectaniibus tra-

urbis Judîeum fuisse, quod non inliciali sunt diderunt, id sapientis critici judicio obnoxium.

Syri. Teslis est Josephus lib. 20 Anliq. cap, 8, Veriim, ut in rébus fidei ab eorum unanimiter
olini 6, n. 7; ergo. scntieniium ancloritate ne laium unguem rece-
Nego conseq. Nain 1", id à Josepho tantùni dcre unquàm licet; ita sine graviori momento
recitalur, non approbatur. 2" Ut Judaii in suie posse eorum testinionium, in rébus etiam merè
causse momentum aflerre possenl Herodem historicis deseri, nemo sapienter dixerit. Sed

fuisse Juda^uni, satis erat illnni ratione religio- quae hîc exaggerat momenta Torniellus, nulla

nis, et latiori sensu banc nieruissc appeilatio- sunt; ergo.

neni. In ejusniodi negotiis peragendis cuncta Obj. cum Scaligero in Animadv. ixd Eusebii
exiliterad caleulosnon revocantur. 3" Herodem Idumœus génère, verè
chronicon. Herodes, elsi

esse Judœuni Syri non inticiati sunt, seu quôd lamen indigena censendus est: Ex quo enim, «

Herodis genus, legescpie Judœorum de alieni- « tempore, inquit Hircanus Idumœos subegit,
genis haud salis ipsis essent perspecta ; seu quia d non anipiiùs Idumsei, sed Judaei vocali sunt,

simul ut constabat Herodem fuisse ex Jud.ieo- « et pro veris Judoeis habiti. Ergo Herodes,
rum republicâ, eorumque legibus et ritibus ad- « qui pâtre et avo Idumaeis ac proinde Judaeis
diciuni parùm ad oausain referebat, an csset
,
« prognatus erat, > verus Judœus fuit, non
origine Judyeus, cunctisque Judaeorumnatorum alienigena. Idumœos aulem pro veris Judgeîs
juribusfruerelur. habitos probat Scaliger, 1" allatis in testi-

Objicies5''Quemadmodùm Act. 2, v. 9, plu- monium Josepho, lib. 13 Antiq. cap. 17; Stra-
res ratione babitalionis appelIanlurPartbi,Me- bone Ammonio grammatico, et Slephano. 2"
,

di, et ^lamit;B, et Crêtes et Arabes, etc. quos Quia nemo vetuslissimos -jrpcOTiXÛTCijî unquàm
«

tanien fuisse Judycos v. 5. indicatur; ita Hero- « legit aiienigenas vocari. n

dis pater etavns, etc.. appellari potuerunt Idu- Nego anlecedens. Ad probationem dist. Ju-
msei, ratione scilicet con)niorationis in Idu- daei vocali sunt, et pro veris Judœis habiti
mseâ. Nego conseq. Nam cap. 2 Act. occurril religionc, concedo ;
génère, et quantum ad
ratio specialis cur omnes ii Judaei, nomine re- omnia jura civilia, nego. Caeterùm negari po-
gionum quas incolere solebant, designarentur, tuisset antecedens; quippe nulluni laudabit
scilicet ut explicaretur niiraculum insigne de Scaliger veterem scriptorem qui Idumaeos ap-
dono linguaruni Aposlolis concesso. Quaî vcrô pellaverit veros Judaeos. Imô Aiiligonus apud
ratio Herodem vocari Idumœum coegisset, si Josephum loco citato Idumseum hominem in-
fuissct nalione Judaîus? Sed appellatur Anli- terprelalur Senii-Judœum, id est, Judseum re-
paler génère Idumœus à Josepho, appellatur ligionc, advenam in mullis aliis. Nego practerea
Herodes apud eumdem Idumœus, hoc est Se- ex testibus à Scaligero adductis id confici quod
rai-Judaeus, appellatur à Patribus alienigena ;
ipse intendil. Hoc unum testalur Josephus lib.
ergo. 13 Antiq. Idumaeos ab Hircano debellatos cîr-
Obj. 6° cum eodem. 1° Nemo ex Patribus cumcisionem et rilus Judœorum accipere
difTicuitatem banc ex proposito discutiendam compulsos. Slrabo pariler eosdem iradit ad
suscepit. 2" In bis quaestiunculis ab iis dissen- ejusmodi rilus accessisse; quôd si Herodem
tire possumus; ergo. Ad primum, nego ant. virum indiycnam vocet lib. 16 Geographiae, ver-
Quantum opus erat, ab ipsis inquisitum est de ba ejus ad lilteram urgenda non sunl.Caetero-
Herodis origine. Josophi tcstimonium ab Ori- qui Slrabo vir exoticus circa genus Herodis
gene, Euscbio et aliis niullis laudalur; pariler lanj facile poluil falli, quàm manifesté dece-
Africani narratio eos non laluit; quà ratione plus estdùm ci summum sacerdolium ascribit.
Herodes Idumaeus simul et Ascalonila poliicrit Stephanus porrô nihil habet quod ad rem at-
appellari S. Epiphanius explicat ;
quid suà as- lineat. Tandem Ammonius diserlè cxprimit
iate de Herodiadum stirpe Judaei sentirent. Idumaeos cognomen Judaeorum sortiios esse
185 DE INCAHNATIONL 184
lautùiu iJîuplcr ieli;j;ioiicin Jiidaicaiu à se re- debuerunt, sed eorum posleri non fuerunt pro-
ccplani. K liluiiuei, iiiqiiil, oiigiiio non sunl selyti.

(f Jmîoei, sed Phœnices ac Syri. Violi autem à Nego ant. propter rationes jam adductas.
« Jndaîis et ad circumcisionem couipulsi, el Proselyti porrô liberlinis absque fundamento
(f eidcm regtio conlribuli, cadeniqiie sacra ani- conqjarantur; nam bœc sunt juris positivi,
(i plexi , Judsei quoijiie eognoniinali siint. t diversœque sunl de iis diversorum populorum
INego denique vetuslissinios proselytos non consuetudines. Prœlcreà pariiculares à Deo
fuisse vocatos alicuigenas. JNani 1° oslendimus Israelilis dalse consliluliones de dislinclione
prosclyloriiin , seu peregiinoiuin et advena- Iribuum el familiarum , de rébus civilibus, de
Tiini, à Salonione, lib. 2 Paralip. censitoruni, rege eligendo, etc., eis interdicebanl demullis
pluiinios procul dubio luisse proselylorum ne- lis usibus apud alias nationes observalis ; er-

polesel abnepoles, ac proinde veittstissimos -so- go, etc.

vrXù-ujiM^ Judaei cunctos Herodiadas prosely- Obj. cum Casaubono : s Queniadmodùm ho-
tos appellanl, et in Pirkc avotli seraio lit de « diè Judaeum, aul Turcam, aul Tarlarum,
proselylo usque ad deciniam gênera tioneni. « poslquàm sacro lavacro fueril linclus, Chri-

5° Inquiro ego, ubinam legatur vetustissinios i stianum el esse et dici reclè ac vel maxime
prosélytes desivisse esse proselytos, seu pere- « nemo sanae mentis negaverit, sic olim alie-

grinos el advenas? Sanè qui ex genlibus ad ri- « nigenae ,

poslquàm eranl circumcisi... veri
lus Judaicos accedebanl , non appellabanlur 8 Judœi esse censebantur ; » ergo cùm Hero-
peregrini, advenœ, et alienigenne , nisi propter des, etc. Nego anleced. el paritalem. Dispar
genus à génère Israelilicodivcrsuni, quo à plu- ratio est, quia nomen Clirisliani, nomen est

ribus Judaeorum natorum juribus prohibeban- religionis dunlaxat, non originis; Chrlslianus

tur. Cùm igitur lege nullâ cautum e&set, futu- siquidera lit, non nascilur. Otnnes, inquit Apo-
rum ut posl aliquod lempus baberentur ut in- slolus Gai. 3, V. 6, filii Dei estis per {idem

digente, et Iribubus insercrenlur; cùm ex ad- non estJudœus neque Grœcus, non est serviis ne-

verso Iribuum et familiarum populi Israelitici que liber, etc. Al verô Judœi appellatio erat

genealogiae niaximà diligenlià conservandie tùm religionis, lum generis el originis; Judsei

essent, ne generis Abrabce ulla lieret cum aliè- quippe nascebantur el fiebant. Hinc Act. 2, v.

ne génère connnixtio; sequitur ex speciali po- 41, Judyei veri seu nati à faclis dislinguunlur,

puli Israelitici conslitutione proselytos etiam islique proselyti, seu advenae et peregrini saepé

veluslissimos debuisse seniper nianere prosely- cognommantur. Advertas obiler Casaubonum

tos, seu advenas, peregrinos et alienigenas. bîc ipso Scaligero longiùs esse progressum;
4° Origenes, Eusebius et multi Paires suprà quippe non lantùm proselylorum lilios, ul Sca-

Jaudati ex ipsà Josephi Hislorià, ac Herodem ex liger; sed etiam primùm judaicis rilibus ad-

pâtre et avo Idumœis prognaluni supponentes, scitos pronunlial indigenas fuisse.

ipsum nihiloniiniis alienigenara fuisse scribunt ;

Objicies o" cum eodem. Scribil Philo in

ergo, etc. Monarchià, <l Mosem œquabilitalem juris

Insl. l" Cum eodem, Josephus non vocavil « omnibus advenis, sive proselylis Iribuisse,

Herodem à).>.oçj/.ov,ut Eusebius. Dist. ant. non « eademque omnia ipsis concessisse quae indi-

vocavit expresse , conccdo ; non signillcavit 1 genis; » ergo. Piesp. Philonem explicandum

œquivalenter, nego. Josepbus plané dcclaravit esse de juribus ad sacra et religionem perti-

Herodem alienigenam fuisse dùm ex pâtre nenlibus.

Idumaeo et maire Arabe illum progenitum Objicies denique. Josephus, lib. 14 Antiquil.

scripsil. Alque in hune sensum Origenes, Eu- cap. 14, referl Anlipalrum Judœos in ^gy-
sebius, S. Hieronymus, Pbolius, et aliiveteres plo degenles facile ad Cajsaris partes traxisse,

scriplores eccîcsiaslici bistoriarum Judiiica- quôd esiel ex eàdem gcnte. Idem lib. 15, c. 14,

rum peritissimi Josephura inlerpretali sunt. Herodem inducil Judaeos appellantem viras

Insl. 2" cum eodem. Proselyti fdius nun- contribules. Ad primùm, distinguo ex eàdem
quàm vocatus est proselytus. i Queniadmodùm génie ac Judaîi, id est, ex eàdem rcpublicà et
« libertini fdius nomen est libertinus, ila nec religione, concedo; ex eodem génère, nego.
t proselyti nepos rectè proselytus vocatur. Anlipatrum fuisse génère Idunweum expressis
t Quanlô minus pronopos aul abnepos prose- verbis Josephus tradil. Cùm aulem Juda?orum
e lyli j Ergo Idumaei abllircano ad Circum-
!
rilus ac religionem amplexus essel, alque eo-

cisionem compulsi appellari quidem proselyti rum regno el rcipublicœ esset subjeclus, fiici-
185 \Eim DiviM. m
liùs poiuit à Judfeis in iïgypio degentibus sc- « junctè praemisit, exlremo locoponere aliquid
cundis auribus accipi, eosquc ad siiscipiendas « qiiod non ad omnia illa prsecedentia, sed ad
CcTcsaris parles addiiccre. Ad scciindiim cadem « uiium aliquod eorum tantùm referatur ; cu-
est responsio. Herodes Judaîos sibi devincire j jusrei exemplum in promplu cap. 15 Gene-
sludeiis, qiiani cuni iis habcbal socielatcni ver- « sis ; Dixit Deus Abrubœ : Peregrinum erit
bis aniplificabal, elin majiisexloliebal. Eaiiidem « semen tuum in terra non suà et suhjicieut illud

o!) caiisain sese relii^ionis Jiidaicœ cullorem « quadringenlis aunis. Hoc extrcmum, quadrin-
obscrvaiilissiiiuini exbibiiil. Unde Augustiis, K geutis annis, tanlîim refcrtin- ad illud pri-

cùiu fdium Hcrodis à paire morli Iradiluiii ac- « mum : Peregrinum erit, » etc. Nego conse-
cepissct, ferliir dixisse ; Melius est Herodis esse quenliam el parilatem. llbi. loco in exemplum
porcuin (juàm filinm; apud Macrob. Satiuisal. allalo, aut in alio ([uovis exlremum aliquod
cap. 4. non ad innncdiatè praicedenlia, sed ad aliud
Qitid altéra vaticinii parte : Etdux de l'euiore referlur non ideô cogimur uni et eidem voci
;

ejus, signi/icetiir. — Sceplri à Jacobo praemin- semel lanlùm posilae duas simul Iribuere si-

liali sigiiilicalione assignatà, ejusque inilio, gnilicationes oppositas ;

quod in opinione Pe-

duralione, ac line expiicalis, facile inlelligi rerii occurrit.

pulesl isla propheliaî pars : Et clitx de j'emore 4" Doclissimi Petavii senlenlia lib. 15 de,
ejus. Incarn. cap. 6 , n. 13 et 14, juxlà quam legis-

1" Nonien ppriQ Mekokek, (\u(Klducem vertil latoris nomine verisimilius est sacros el eccle-

Viilgaluslnlerpres, alii xcro lefjislatorem iiUcM- siasticos niagislratus hic inlelligi, ita ut Jacob
prelanlur, non signilical legislaloreni propriè praidicere voluerit ulramquc poleslalem, civi-
ac slriclè diclum. Si quideni solus hoc sensu iem et ecclesiaslicam, quâ Judae regnum admi-
legislalor Israelilannn fuit Moyses, ad cujiis le- nislrabalur, illi tribui non aufercndam ante
gem res civiles et ecciesiasticie perpétua et Messite advcnlum; hœc, inquam, senlenlia,

religicsè exigendse fuerunt et disponendte elsi dicUs superiùs de signilicalione, conlinua-

2" Idem vocabuUini non signilical quemvis ju- tione el line sceptri, necnon eventui maxime
dicia exercenleni, quendibet judiceni inli- cohaîreal; attamen minus probabilis videtur.
muin ac legis inlerj)relem; voces enini ducis, Nam ul bauc luealur opinioneni, dicere cogitur
domiiiatoris, legislatoris, quibus iilud nomen posl U. Aben Esrani, bis verbls, de inter pedes
reddilur, necnon ejusafiinilas cuni prima pro- ejus, naturalem à Judà propagalionem non si-

pheliœ parte et voce sceptri , magnificenlius gnilîcari, sed iis alludi ad leonem prsedâ po-
quid sonanl, et altiorem sensum ingerunt. lientem, cui paulô ante Judas fueral compa-
3" Nec recipienda videtur senlenlia Pererii in rais ; ([uasi dictum esset : Quemadmodùm leo

cap. 49. Gènes, n. 10, versus lineni. bàc vooe caplam à se prœdam inter pedes constringens,

opinanlis designari principes ex Judà salos, banc sibi eripi non palilur; ita constantiùs ac
penès quos exiilil suprerare aucloritatis usus. pertinaciùs cœleris, et usque ad .Messiai ad-
Quippc diix seu legislator, ex valicinio Jacobi, ventum , tribus Juda civilem et sacerdolalem,
haud secùs ac sceplrum, usque ad Messiani quibus regetur, juridiclionem conservabil. At-
eral perseveralurus ; sed posl caplivilalem iia- qui probabilius videtur iiis verbis, , De inter

J)ylonicam, non principes ex Judà sali, sed sa- pedes ejus, designari duces ex Judà nalurali
cerdotes ex Lcvi tribu prsecipuie auclorilalis propagalione oritnros. Nam 1** Deuter. 28, v.
usu polili sunt; ergo. 57 , vocibus iisdem naiuralis propagatio expri-
Al, inquit eruditus interpres, « hoc ita solvl- mitur, quod jani alicubi annotavimus ;
2** ver-
t lur ; illud , douée veniat fini mittendus est , rc- sio septuaginta Seniorum, tresque Paraphra-
t fertur ad illud prius : JSonaiiferetur sceplrum ses chaldaicae, ac veleres doctores interprela-
< de Judà y non antem ad illud poslerius : Et lioni illi suffragantur ; o" sensum hune Vulgata
t dux de femore ejus; > ergo. Mego anlecedens noslra etiam refert ; nam, ctsi vocabula de fe-
quia vox lo iasour , non auferetur, ad illa duo more, in se spectata, mox explicatae metaphorse
sceplrum et ducem ex aequo referlur ; fieri ergo Iponis accommodari queant, attamen quominùs
nequii, ut illa vox semellantùmposila sceplrum id fiât, probibel usus Vulgati interpretis simili

uscjue ad Messiam esse permansurum sigiuficet, locutionealiis in locis propagalionem naturalem

el simul ducem non tamdiu permansurum de- exprimentis, Gènes. 46, v. 26; Exod. 1, v. 5 ;

signet. Judic. 8, V. 30 ; ergo probabilius, etc.

Instabis. « Solet Scriptura , cuni plura con- j". Qui eidcm interprelationi Aben Esdrae
w DE INCARNATIONE i9é

adhterentes, ducem simili modo explicant, quo quôd Ezechiam Judaeum cum latronum agmine
sceptrum cxposuimiis, quasi dicliim esscl ; Su- Syriae fines infestanteni, nullà ab Hyrcano ac-
prema auctoritas semper inanebil in Judâ, at- cepta polestate interlecisset, in judicium voca-
que proprios sibi principes seu ex se , seu ex tus ac venire coaclus, nonnisi fugà sentenliam
fralribus suis progenilos, aucloriialeni ejiis- potuerit declinare. Exquihus patet poleslatera
modi cxi^rcentps , conslanter ac perlinaciler snmmam judiciorum ferendorum penès illum
relinebit Jiidae iribus, donec Messias venial ;
senatum constilisse ;
proindeque per id tempo-
ii à siiperiùs stabiiiiis ctiam non dissonant, sed ris fuisse etiam duces seu judices tribules Judae,
probabiliori vocuni de inter pedes ejiis exposi- atque usûs supremce auctoriiatis aliquâ ratione
tione mox iradilà etiani refeiliinlur. consortes. Confirmatur ex testimoniis doclissi-
6". Uenique illud, Et diix de femore ejns, morum Judaeorum, quos laudat Helvicus mem-
videtur signilicare semper futuros in republicâ bro 3, n. 4. « In templo secundo, inquit R.
Judaicà usque ad Messiam, duces seu judices i Abraham in chronico Cabalà, haec fuit con-
ex Judâ prosatos, in aliquod usûs poleslalissu- « suetudo, ut rex é familià Assamonaiorum et
preniae consorlium vocalos. lila enim diclae i servis eorum liliis Herodis, educeret ae redu-
vaiicinii partis interpreialio videlur prse csete- < ceret exercitum, curaretque omnia quoe aé
ris eligenda, quae probabiliori versioni simul et « regnum pertinent; verùm quae ad legem specta*
eventuiconsonat; atquiallaia interpreialio, etc. 5 bantstatutaacjudicia, adosprincipisdedorao
Consonat quideni probabiliori versioni, juxta < David fuêre facta, et juxta mandatum ponti-
quam, ut diximus, verba de inter pedes ejus, < licls Synedrii. » Et R. David Ganz Judaeorum
naturalem pronagationem fignificant. Consonat bistoricus in Germine David : i Is moserat Hie-
etiam eventui ; nain ante captivitaiem Babylo- c rosolyniis, inquit, quaudiu esset regnum ex
nicam reges fuêre tribules Judae. Post caplivi- t familià Assamonacoruni , et post eos familiâ

tatem porrô, usque ad Judae Aristobuli tempo- € Herodis ; ecce semper fuit princeps de domo
ra, qui anno ante aeram vulgarem sexto suprà c David. Nam rex curabat exercitum et res
centesinum Assanion?eoruni primus, referente d bellicas; verùm qute ad legem pertinebant,

Josepho, regium diadenia nomenque sibi im- i statutaque ac judicia, ad nutum pontificiset

posuit, aristocraticum regimen oligarchià mix- € principis é familiâ David administrabautur. i

tum , et democraiiâ aliquâ teniperalimi apud Dices. Jeremiai cap. S'a, v. 50, de Jecboniâ

Judœos obtinuit , ut ex Machabsrorum libris haec leguntur : Scribe virum istum sterilem ...

Josephique expressis testimoniis siiperiùs pro- nec enim erit de seniine ejns vir, qui sedeat super

batum est. Itaque per id lempussunima reruni solium David, et potestatem habeat ultra exJu'
administrabatur, supremaque exercebatur au- dâ ; ergo post captivitatem Babylonicam nuHus
cloriias praesortim ab optiniatibus ; elsi non erat futurus princeps è tribu Judâ. Nego con-
O'O .inô sequaliterà singulis; quippe nonnullis sequeniiam :
1" quia familià Jechoniœ erat tan-
illorurn, scilicet summis sacerdotibus prinioe tùm una ex tribu Juda ; non ergo sequitur
deferri solebant. Adeôque, cùm dubitari ne- nuUos esse potuisse principes ex illà tribu,

queat quin ex illis optimatibus pi uri mi semper quôd nuUi esse debuerint ex Jechoniae poste-
fuerint ex tribu Juda , quai ferè sola redieral ;
ris; 2** quia verba Domini apud Jeremiam in-

sequitur post captivitatem, ad usque Judœ Ari- telligenda sunt in ordine ad dignitatem regiara,

stobuli tempora ,
perpétué extilisse duces ex quasi dictum esset, nullos Jechoniae fdios

Judâ prosatos, in quoddam usûs supremse po- regno ampliùs politnros, quod reipsâ evenil.
testatis consortium vocatos. Cseierùm Jechoniae fdios Scriptura commémo-
A quo lempore autem prinoipatus informam rât l Paralip. 3, v. 17, ac Zorobabel ,
quo
regni ab Aristobulo translatus est , non ideô duce populus è captiviiate rediit, fuit Jecho-

defuêrc ejusmodi duces ex Judâ orti, Etenini niae nepos.

raagnam sibi in judiciis ferendis auctoritatem Quoeres ulrum duces seu législatures è femore

retinuère optimates regnaniibus Assainonoeis. Judœ, simul ac scepirum, cessaverinl? Respon-

Senatus Judœorum, de quo non semel sermo lit deo, elsi defecissenl paulô seriûs sceptro, quod
in Machabseorum libris, ab eorum stirpis regi- à Judâ lempore Herodis ablalum fuisse docui-
bus non fuitabolilus; tantâque illius concilii mus, ejusmodi discrimen quod ad vaiicinii ,

judices auctoritate valuerunf, ut llerodcs ipse, exilum spécial, nuUius esse momenli. Quippe
Galilseae lune prsefecius, atque Aniipatri illo ejusmodi res, ut jam nolavimus, et apud nai-

lempore cuncla sub Hircano moderaniis filius, nes in confessoefet, ad rigorem maih^maii^^um
\S9 VERBl DIVINI. lif
non exiguntur, scd ad prudentem aestimalio- angustiâ temporum. Et post hebdomades sexor

ncni conferuntur ; etsi orgo jiulicos siimniiet, giv.ta duas occidetur Christus, et von erit ejus

intcrprelcs legis è feuwre Jiidœ non desiisscnt, populiis qui cum negalurns est. Et civitatem et

priusquàm Judîeis versus annuni soptinmm Sauctiiarium dissipabit populv.s cum duce venturo,

oera; vnlgaris, ut diximus, jus gladii fuerit à et finis ejus vasfitas , et post finem belli statuta

Romanis adeniptuni; vel, elianisi eoruni totalis désolât io. Confirmabit autem pactum multis heb-

defeciio usqne ad urbis et tenipli ullimam domadà unà , et in dimidio hebdomadis deficiet

consuinptionem essel differenda ; islud perinde hostia et sacrificium; et erit in teniplo abcminatio

slaret, versus Messiœ lempora, tum sceptrum, desolationis, et usque ad consumationem et finem
tuni duces ex femore Judae penitùs esse exlin- perseverabit desotatio.

etos. Quod si quis minutoruni calculorum ra- Quœritur 1", uinmi ex illâ prophetia adver-
tioneni habere velit, nihil obest quominùs du- sùs Judœos demonslrari possit Messiam jam-

ces illos seu législatures lune dcfecissc dicat, dudùm advenisse. 2° Undenam ducendum sit
cùm Herodes cunctos concilii Judaeorum se- initium septuaginta bebdomadum de quibus
nalores, uno exceplo, neci tradidit,eisquesuf- eo in oraculo sermo fit. Istud posterius mulia

fccit plebeios, ut scilicet onineni aucloritatern circa cbronologiam difficillima, variasque in

ad se unum raperet. partes ab interpretibus et theologis agitata,

Superest ut Jacobaii vaticinii genuinam ex- continet ; sed à quibus prioris nequaquàm
positionem ex dictishactcnùs colliganuis. Sen- pendet disquisitio. L'trumque paragrapho du-
sas illius est : Ubi priniùm Juda auctoiilale plici complectemur.
supremâ potietur, ab illà non excidet, vel quia Antequàm autem in rem ipsam ingrediamur,
tenentes sceptrum eruntejus Iribules; vel quia, ut dicendis major lux affulgeat operœ pretium
quolquot in ejus tribum summo principatu duciraus brevi coinmentario insigne illud vati-
uteniur, si non ex illà nati, saliem ex eà suam ciniuni iliuslrare.
haurienl auctorilatem. Pariter duces ex ejus Septuaginta liebdomades; hcbraicè Schabuhim
sanguine orli aul summam rerum soli admi- Scliibliim, bebdomas duplicis gencris apud
nistrabunt, ut temporc regum ; aut minimum, Hebra^os, nenipe annorum et dierum, utraque
potestatis supremœ in judiciis exercendis usitatissima. Septinianœ dierum memorantur
erunt participes, uti post captivitatem conli- Levilici cap. 23 , v. \o et 16 : Numerabitis
git. n.ic ratione, inquam, permanebit summa ergo ab altero die Sabbat i, in quo obtulistis ma-
auctoritas in Judâ, et dux de femore ejus, nipulum primiliarum, septem hebdomadas ptenas,
usque ad terapora IMessiae , qui est expectatio usque ad alteram diem expletionis hebdomadœ
Gentium. septimœ, id est, qitinquaginta dies. De annorum
verô hebdomadis sermo lit ibid. 25, v. 3 : Sex
ARTICULUS H.
annis seres agrum tuum , et sex amiis putabis »/-
De insigni vaticinio Danielis , 9, y. 24 et seqq. neam tuant , colligesqne fructus ejus , septimo au-
Cùm Daniel ex Jeremiae prophelià captivi- tem anno sabbatum erit terrœ requietionis Domini.
tatem Babylonicam brevi desiturani esse intel- Et V. 8 : Numerabis quoque tibi septem hebdo-
ligens, Dominum deprecarelur, ne promissam madas annorum, id est, septies septem, quœ sinnil

populo suo libertatem differret; ipsi subspecie faciunt annos quadraginta novem. Vide etiam
viri Angélus Gabriel apparuit, indicaturus post Gènes. 29, v. 27. Apud ipsos auctores profa-
solutam captivitatem evenlura. Ego veni , in- nes, Aristotel. Politic. lib. 7, versus finem, et
quit Augelus, ut indicarcm (ibi, quia vir deside- Varronera in Gellio, Noct. Altic. 3, 10, ejus-
rionim es. Tu ergo animadverte sermonem, et modi bebdomadum annorum mentio reperitur.
inlelUge visionem. Septuaginta liebdomades ab- Itaque cùm Danielis hebdomadas de seplimanls
breviatœ sunt, super populum luum et super urbem dierum intelligi subjecta non ferat materia, eas
sanclam tnam, ut consummetur prœvaricatio, et consequens est de annorum hebdomadis esse
finem accipiat peccalum, et deleatur iniquitas et accipiendas. Conficiunt proinde summam anno-
adducatur justifia sempiterna, et impleatur visio rum nonaginta supra quadragintos. Porrô con-
et prophetia, et ungatur Sanctus sanctorum. Scito sentiunt etiam omnes Rabbini vaticinium de
ergo et animadverte, ab exilu sermoiiis ut iterîim dierum hebdomadis non esse explicandum.
œdificelur Jérusalem, usque ad Chrislum ducem, Quas autem eorum quidam ad eludondam ora-
hebdomades septem, et liebdomades sexaginta duœ culi vim commenti esse referuntur heb.'omadas
mmt, et rtirsim œdificabitur platea et mûri in decadum, aul seculorura, inferiùs explode^
 iyi DE LNCAKiN ATIONE 192
iiius. — Abbreviatœ siint : hebraicé nechtacli; ungilur cl sanctilicatur ,
quamque Arca et
qu* vox esl groecae versioni, <rjv2-aT;')r.(iy.v, con- leniplum priesagiebant et figurabant. Neque
cisœ siint : Buxtorlio in Lexico llebmiio el enim bis verbis, Sanctitm sanctorum, Judœis
Clialdaico, decisœ; nonmillis delermiuatœ, (li'fi- licet ipsunimet templum intelligere, quippe
nilœ. Quibiis omnibus una ol catlein bic quod, non ungendum, et coiisecrandum , sed
subjiciciida nolio. Sensus esl, leinpus luisse polluenduni et fiindiliis deslruciidum ab An-
decisum,abbrci'iatum, (leairldtum, .aqua ad sep- gelo prœdiciUir versib. 26 et 27. Ex quo colli-
tiiagiiila bebdoiuadas redacluni; vel, quod gere estaccuratum esse Vulgatum interpretem,
eôdem redit, illud tenipus fuisse conslitutuni, dùm verlit, Sanctus sanctorum. — Ab exitu ser-
lixuni âc deliuituui ; vel denique. au le bebdo- moiiis ut ileriim œdificetur Jérusalem. Vox illa

aiadas 7(» oniuiuô elapsas eventuriin), quod »(//{ mutia dabar, ab exitu sermonis, duplici
praedicilur. Ilaque perperàm in Vuigatuni in- praeserlini modo accipilur. Plerique senliunt
lerpretemiiivcbunlur Protestantes ( 1 ) aUqui, illà significari patefactionem et egressum ser-
«luèd verlerit abbreviatœ smt , non dcfmitœ. monis, quasi dictum esset à sermone édita;
Graicu; versioni et Buxiorfio Vulgata eô loci quia scilicet vox exire sïepè in Scripturis pro-
consona, quod ad reai ab abà interpretalione mulgationem ci declaralionem signilîcat. Isaiae
non dlU'ert. Cùnique, ut onines concedunt, 11, v. i : Attendite, quia lex à me exiel. Da-
bcbra'uni nechtach, illà lantùm vice occurral in nielis 6, v. 7 : Decretum imperatorium exeat. 2
Bibliis, nec ulbim in iis aliud extet verl)nni ex Macbab. (i, v. 18 : Decretum autemexiit inpro-
eàdeni duetum radiée, cùnique Parapiuasis ximas geutilium civitates. Lucae 2, v. 1 : Exiil
chaldaica in Estber. 4, v. o, quâ neclitacli, pro edictum h Cœsare Augusto. Attaraen Turnemi-
rfe/tni7Mm accipitur, ab omnibus babeatur in nius è Societate Jesu, presbyter, magni, dùm
levi; nullus sanè bîc locus erat Htis Vulgato viveret, in litteris nominis, Dissertalione 16,
interpreii intentandœ. Menotbii supplelii anno 1719, à se edili, vult
Ul consummetur prœvaricatio ; bebraicè lecallc liebraicas voces min motza debar, esse redden-
liappesclia,id est, ul Cbristum occidendo Judœi das, à complcto et perfecto sermone; ac proinde
iniquilates suas cumulent. — Et deleatur ini- falli eos î qui 70 bebdomadum inilium aliunde
quitas : bebraicè oulecapper liaon ; et ad expian- « ducunt quàm muro Jérusalem;
à perfecto
dum iniquitatem. Ista cum prcecedentibus non « quippe, iuquit, lune solùm eflectum habuit
pugnant, Cbrislus enim mortem subiit ut ini- « serniosive Dei, sive régis Persarum de Jeru-
quilates deleret. Et adducatur jiistitia sempi- t salem resedilicandâ. » Estius Annotât, in
terna : oulebabln tsedek olamim ; id est , religio dillicill. Script. loca , ad caput9. Danieliseam-
sanctilicans , veram juslitiam conferens ac dem inlcrprelalionem indical. — Ut itertim
seniper duratura , neque , instar legis Mosaicœ, œdificetur Jérusalem : bebrœa lehaschid velib-
aliquando abrogauda, Alii, justitiam sempiler- iiotli , de verbo ad verbum : Ad reverti facien-
nam interpretanlur Chrislum ipsuni, vicUmam dum , et œdificandum; quaî juxta bebraici ser-
jugem et perpetuani, qui esscntialiler justiis monis indolem idem valent ac ista : Ad iterum
est, et uoniine jHs;/ ac justitiae non rarô in œdificandum. — Jérusalem: lerouschalaim. Igi-
Scripturis designatur. — Lt impleatur visio et tur non solummodô templum, aul «diculae et
propitelia : velaclitom liliazon venabhi , ad sigil- doinus circùm construclae, sed urbs Jérusalem,
landinn visiunein et proplietam : boc est, ut ac proinde niœnia ejus. — l'sque ad Christum
ouinia Propbetarum vaticinia adiinpleanlur, dncem : ad Mascliiacli nagliid. His verbis Messias
quae, cùm spectent Cbristum, non potuerunt designatur, ut aliquando ostendemus. — Heb-
ante ejus adventum ad exiium perduci. — Et domades septem et hebdomades scvaginta duœ
unçfatur Sanctus sanctorum ; bebraicè kodescli erunt : schohuliim srhibah vescliabuhim schischim
cadaschim: sanctitassanctilaltun. Hebraii neutro ouschnaim; id est, 69, bebdomades annorum
carent, et ejus loco usurpant fœniininum. Po- erunt, quorum summa 183, annis constat.
luissent proiude hebraea de verbo ad verbum Quœritur quid causae sit, cur bebdomades
reddi : Et mujatur Saiictian sanctorum ; id esl sexaginla novem iia computentnr divisim, ut
verum teinpkim, vcraArca, scilicet Cbiisli primo ponanlur septem, ac deinceps sexaginla
humanitas, quai unione cum Personâ Verbi dua'. Alii quoddam ibi latens arcanum suspi-
cantur, quod sedulô invesligandum ccnsent;

(1) PridaeusT. 2, lib. o.Hist.Jud. edù. Pa- alii recliùs videnlur exislimare, nibil forsitan
ris. 1742, p. 199 et seq., et alii. in co mysterji inesse , atque hanc Hcbrseis cssc
i^T> MIU I ld\i>l. Ui
potuisse non insolîiam raiionom conipiilaiuli; csi; quod eliam in Christo Domino adimpletum.
haud secùs ac mimcriis brcvior à latinis loco Quœvis igilnr adbibeaiur versio, sensuseôloci
priori collocatiir. In cxcniplumusûsllcbracoruni cxpressus in Chrislum quadral aplissimè. —
affertur illiui Ezech. 45, v. 12 : Viginli sidi et_ Et civitatem et sanctuarium dissipabit populus

viginti qninqne sicli , et quhidecim sicli mnam fn- cuni duce venturo. Ilebrœa liam naghid liabba

ciunt. — Et riirsînn 'vdificabititr plutea et mûri reddi possunt populus ducis venturi; perinde

in angustiâ tempomm. Ilebraicè, lit siiprà, est. Hofic ad ultiniam Jerosolymorum consum-

tasclioub venibiietlia,reddibit et œdificabitur, etc. plioneni plané referenda. Observa vocem jas-
AilTurnomiiiiiis in cilatà Dissertalione, vorha, clicliit, dissipabit, hic, ab Angelo adhibilam
in aiigtislià tempomm, idcnicssoac, inlempirc eamdem esse quà Moyses Gènes, cap. 13, v. 10,

angnsto, sou, brevi ; lisccque ad 7 iiebdomadas cap. 18, v. 2S el 51, et cap. 19, v. 1 i, Sodomae
anleà menioralas refert, atque plateas et muros et (îomorriuie excidiuni expressii. — Et finis

explicat de œdiliciis ad nrbis ornatuni el defen- ejus vastitas : hchru'icè , baschetcph, in dilniio,

sionem conducentibus. Istud proiiido vaticinii id est, universilale nialorum ingruonliuin

membrinii sic ex ipsoexpononduin osl ; iterùni obriietur civilas et nalio Judaica. — Et post

plalea aedilicabitur, mûri propugnaculis nui- finem belli staluta dcsolalio; in hebrœo babctur,
nienlur, urbsque ornalum suum recipiet in vead kelz milcliamacli , et usqne ad finem belli.

lempore angusJo, id esl, seplom bol)domadarum — Confirmnbit autem pactum nutltis tiebdomada
spalio, quod esl pars anguslior lemporisin duo una : veliigbir beritli larabbim sctiabouali hecliad.

ab Angelo distracti. Hàc explicalione rationeni Illud pactum est ipsum fœdus novum à Dec
reddit cur 69 seplinianœ biparlitô secatœ sint, olim Patriarchis promissum et à Prophetis prœ-

ac primùni posiiai fueriut septem, et poslea nuntiaUmi. Hebdomada autem qusc iihui con-

sexaginta dnse. Sed cîim is décor intra annos firmatura dicilur, sepluagesima est ex iis quas
49 Jerosolymis reslitulus, niera sit conjectura, Angélus initio vaticinii dixerat super populum
quam nuUa lirmat auclorilas, satiùs videtur abbreviatas et definitas. Intra eamChristus mu-
angustias tempomm interpretari vel brève tem- nere ducis fiinctusest, Evangelium promulga-
pus quo mûri urbis extructi sunt . 2 Esdrse G, vil, religionemjuslilicanlcmacusquead mundi
V. 15, vel angustias et œruninas quibus interea finem duraturam instituil, morlemque pro re-
Judaei fuère coarctali, ibid, cap. 4. — Et post dimendis hominibus oppetiens legis Mosaicai

hebdomades sexaginta duas: qux niniirùm fluent sacriflcia et cseremonias abrogavit. — Et in

jiost alias septem, cum quibus in unam sum- dimidio Itebdomadis : hebraeum hliatsi liasclia-

mam conflatœ sunt. — Occidetur ( bebra;cè boua, signilicare potest dimidiatam seu divisam
exscindetur) Christiis, ikkaretli Mascliiach, nempe hebdomadam, bocest, aliquamejus partem,
Messias, ut deinde probabilur. Eumdem sen- Deficiet liostia et sacrificium, iaschbitli zebach

sum,sed imperfectiùs exprimit graeca visio, mnnincliali : nempe nécessitas, utilitas et valor
quàm S. Hieronynuisproefalione Comment, in sacrificiorum evanescet morte Christi, quam
Danielem Tbeodotioni tribuit. In eà non legi- illa sacrificia adumbrabant. — Et erit in templo
lur,xpiaTo;, (/ncîMS, sed xpiff"-*. Vnctio. Symma- abominatio desolationis : bebraicè veal kenapli
chus et Aquila apud Euseb. Denionst. Evangel. schiklioiitsim mescliomen; et super alam abomi-
pag. 597, nieiiùs legiint , ut Vnlgata, Vnctus, nutionum desolans. Ista ad ultimi cxcidii tempus
seu Cliristns. Nam hic occurrit eadem vox he- spectant. — Et usqne ad consnmmationem et

braea mascliiacli , ac versiculo prfccedenti^ cùm finem perseverabit desolatio. Versio Vuigala à
igilur iilo in versiculo, sumalur adjectivè, nonnullis immcritô hîc redarguitur. Hebraea
Clirixtum diicem ; in isto adjectivè eliam , non enim vead kelali venecliaratsali tittak al scho-

substantivè sumenda est. — Et non erit ejus mem;TC idem sonant. Sic habent de verbo ad
populus qui eum negatiims est. Hebrœum veen verbuni : et usque ad consummntionem determi-
loh his respondens, tria signilicare potest. 1° natam , effundetur (ira Dei) super desolatum.

Non sibi, quasi diceretur : Cbrislus non sibi, His de celeberrimi vaticinii intellcctu in an-
non propter sua peccata et propriam utililatem teccssum missis, sit :

occidetur, sed pro aliis. 2" Non ci, supple j«- !^ 1 . Ex Danielis vaticinio demonstratur Messiam
dicium, alioqui manca esset oratio. Id quoque jamdudimi advenisse.
competit Christo, qui injuste damnatus est. Non modo cum Judseis nobis hic res est, sed

Postremo, et non ejus, ubi Vulgalie auctor sup- eliam cum quibusdam Christianis; qui tametsi

plenduni censuit , erit populus, qui eum negatums Messiam venisse counientur, Danielis tame»
105 DE DSCARiNATIONE i9«
oraculutn vel nullo paclo, vel non nisi typicè lelurus est? quis praeter ipsum jusiitiam sempi-
ad Messiaui rcfcrunt; sicque arguraenluni ex lernam adduciurus, seu religionem sanctifican-
illâ proplicliâ in Judaeos deprompiuin, tollunt teju ac perenniter duraturam instituturus? quis
è niodio aul saliem pluriniùm labefactant. Con- allernomine Sancti sanctorum designari poluit?
tra Judi'os sit. Sanè vel Messias, vel templum hoc nomine In-
CoNCLisio. Ex DanieUs oraculo plané aslrui- signiunlur; non templum, tumquia secundum
tur Messiam jaindudùni advenissc.Probatur 1". leniplum ex Rabbinis ipsis unclione caruit;
Ex priori valicinii parle, Scptiiaginla hebdotna- tum maxime quia tantùm abesl ut Danielis ora-

des abbreviatœ siinl, inquit Angélus,.... ut coii- culo ten)piuni ungendum prœsignilicelur, ut
sumnietur prœvaricatio, et /iiiein accipiat pecca- potiùs diruendum et dissipandum prsenuntie-
tum, et deleatur ini quitus , et ad ducat ur justilia tur ; ergo bis valicinii verbis, Ut ungatur San-
tempiterna, et ungatur Sanctus sunctorum. Unde ctus sanctorum, necesse est inteliigatur Messias,

sic argunienlari licet : Ex illo oraculo jamdu- qui sanctitate speciali ac sibi proprià unctus,

dùni Messias venit ,

juxta quod sepiuaginta fatentibus Rabbinis, non seniel in Scripturis
bebdomades, quœ plus quàm sexdecini seculis dicilur. Psal.4o : L'nxit te Deus, Deus tuus; ubi
prjelerierunt, oliin conslitulce, el delinitae tue- babet Targum : Et tu,rex Messia, eb quod
ranl ut venirel Messias. Enimverô , ubi cerla amâsti justitiam, etc., propterea unxit te Deus,
hebdomadum periodus, ut aliquid fiai, dicilur etc., et Isaiai 61 : Eô qubdunxerit Dominusme;
constilula ; nonne maiiileslum est signilicari, ad qu3e verba Rabbi David Kimchi in lib. Ra-
•altcm paulô posl elapsas ejusraodi hebdomadas, dicum ad radicem Maschach, ait locutum esse

rein eventnram esse? quidve absurdius, quàm Propitetam in personâ Messiœ, quasi Messias
velle in longissinias el indelerminaïas seculo- dixerit ipse : Idebque Deus unxit me. I laque
rum séries rem ejusmodi procrastinandam? prior, de quà agimus, valicinii pars ad Messiam
Atqui ex Danielis oraculo sepiuaginta bebdo- tola débet referri. Atque id quidem adeô evi-

mades quœ à plus quàm sexdecini seculis prœ- dens est, ut à Rabbinis non negetur, elsi va-
terierunt, olim constitulae el deiinitae luerant, licinii vim, quœsitis undequàque diverliculis
ut veniret Messias. ipsi conentur eludere. In Berescliitii Rabbâ ad
1" Sepiuaginta bebdomades Danielis à plus versic, 18, cap. 14. Gènes, illud Isaiae 36 , v.

quàm sexdecim seculis praeleriiae sunt. Non 1 : Proxima est sanatio mea ad veniendum, et

possunt enim esse bebdomades annorum diu- justifia mea ad salvandum; dicilur designare
turniores, cùni apud Hebrœos non aliœ (|uàm regem Messiam, de quo scriptum est : Et ad ad-

dierum aul annorum bebdomades usuvenerint. dncendam justitiam seculorum vel sempiternam.
Hebdomades igilur sepiuaginta conficiunt 490 Sed isla nuUibi scripla sunt nisi in oraculo Da-
annos. Porrù exitus sermonis ut iterùm œdifice- nielis. Rabbi Moseh ben Nachman Gerundeu-
tur Jérusalem, à quo earum initium Angélus du- sis , Connnentario in Danielem : S.v.nctiarilm

cit, tardiùs centesimo post solutam captivita- s.VNCTUARiORLM, iuquil, est Messias saucti/icatus
lem anno collocari non potest, siquidem intra de filiis David. Rabbi Salomo Jarchi in suà ce-
illud lempus Jérusalem iterùm aedificala fuit. lebri apud Judœos Expositione , accommodai
Uaque, cùm ab illà Jerosolymoruni restaura- quidem nomen sancti sanctorum templo quod
lione usque ad bodiernum diem effluxerint à Messià aliquando reslaurandum el cum vasis

auni plus quàm bis mille et ducenti, liquet se- esse sanclilicandum comminisciiur; sed etsi
piuaginta septimanas à plus quàm sexdecim se- vaiicinium Commentario suo adullerel, pri-
culis esse prœieritas. Deinde à plus quàm sexde- mum tanien illius membrum ad aliumquàm ad
cim seculis urbs Jérusalem et templum dissipala Messiam non audel transferre. Nec porrô illa

8uul el fundilùs destrucla; sed ullra ullimum eadem pars ab Aben Ezrà, Orobio , elc, ali6
ejusmodi excidiuui sepiuaginta hebdomadas delorquelur.
protendi non siimnt valicinii verba, ut modo Igilur ex se el ex Rabbinorum consensu cer-
diccmus ; ergo à plus quàm sexdecim seculis lissimum est, hiec valicinii verba : Ut deleatur
elapsae sunt seplimanae Danielis, iniquitas, et adducatur justitia scmpiterna , etc.,
2" Juxta vaiicinium dise hebdomades consti- ad Messiam et ejus tempora referri. Proiudeque
tutœ et deîinitœ sunt ut veniret Messias, siqui- cùm à sexdecim et ampliùs seculis pr^terilïe
dem de solo Messià intoliigi possunt qxix in sint hebdomades, ut ha^c omuia conlingerent
ilià priure valicinii parle recilantur. Quis enim, abbreviatœ eiconstiiutœ, conscquens esl jamdu-
lUsi Messias solus, ex Scripluris iniquitates de- dùm advçnissc Messiam.
197 VERBI DIVINl. 199

Probatur 2", Hoc argunienlo quod reliqua quia hune solum populus hebrseus ducem et

prophelia subministial : Cliristns ditx qui apud legislalorem sanclissimum , et liberatorem po-

Daiiielcni vcnlurus prauliciuir, jaiiuiudùm ve- lentissinmm expeclabal. 2° Ex voce hebrajâ

nil; alqui is csl Mossias; ergo ex Danielis va- Nagliid, quam vulgata versio inierprelaïur

ticiiiio jamdudîmi Messias venit. ducem. ^Jllil quippe signiticat illa vox, quod

Majoici luinor sigillaliindeiuonslrandaesiint, in Messiam aplissimè non quadrel. Signiiicat

Ac major quidem Iriplici monienlo evidcnlcr V pra;eipuum principem ;

2**
idem ac com-
astniilur; nain r, ille Cliristm dux anle elap- monslratum, manileslatum; o** redargueniem,
sas,quas Angélus mcmorat, licbdoniades sep- posito ex adverso, obvi am factum ; i" annun-
luaginta, vonire dcbuit. Scilo errjo et animad- tianlem , cvangelizanlem ; alqui illa omnia
verte, iiiquil Angelns : \b exila sennoiiis ni ile- Messiœ compelunt ex scripluris. 5". Ille C7;rj-

riim œdi/icetitr J erusalcw , iisijhc ad Christam dn- stns dux in valicinio eliam appellalur simplici-
cem liebdomades septem et hebdomades sexaginta ler Cliristns. Nam nominis identilas , ac con-
duœ erunt, etc. sod modo oslendimus hebdo-
;
lextùs séries ad illum exigunt referri haec

mades sopluaginia anle sccula sexdecini jani Angcii verba : Et post hebdomadas sexaginta
esseelapsas; ergo. 2" Cliristns ille dux venire duas occidetur Cbrislus. Is ilaque de quo ibi

debuit priùs qiiàni Jérusalem el leniplum de- Angélus valicinatur, antonomasiicè Cliristm
struerenUir et dissiparenlur, el anle maxlniani est, ila ut sola Chrisli appellalio eum salis dc-
popidi Judaici eladem, stalulamque calaniila- signet ; sed quem sola Christi appellalio salis

lem el desolalioneni. Post liebdomades sexa- désignât, is alius esse non polest quàm Messias,
ginta duas, pergit Angélus, occidelnr Cliristus... qui prae cseteris unclus est, sanclilicalus et

et civitatem et sancfnarium dissipabit popidus cum Deo consecratus ; ergo. i". Cliristus, de quo
duce veuturo, et finis cjns vaslistas, et post finem Prophela, cbaracteribus juxla Scripturas pro-
belli slatula desolatio. AUjui janidudîiin lejupium priis Messiae insignilur ; nam prœdicitur occi-
incfnsuu) csUel ptMiilùsdcslrucUini à Uon)anis; dendiis, seu exscindendns, et non ei, vel non sibi.

jamdudùm urbs diàsipata , Judieorum lanlacla- Praenuntiatur eliam paclum confirmaturus

des peracla, quanta nusquàm legilur alleri po- mullis. Cùm enim hebdomas qu* juxla pro-
pulo conligisse, ae tandem super eis desolatio phetiam paclum mullis confirmaluia erat, ex
slaluta ; Icmpus ergo advenlùs Cliristi ducis numeialis ab Angelo S( pluagesima sil, Cliristus

jamdudùm pritleriit. 5° Cliristns dux venire de- intra eam , necessc est, munere ducis funclus

buit ajileiiuàmcessarentsacri!ician!osaiea;aule- fueril, et non sibi occisus ; proindeque pronum

quàm videretur abominatio desoialionis in tem- est ut ad eum conlirmatio pacti releratur. De-
plo ; anlequàm rvi-nirel desolatio in consuamia- nique intra eamdem banc hebdomadam, quà
lionem et lin<;m permansura : Et in dimidio Cliristus occidi, et ducis munus sustinere de-

liebdomadis, ail Daniel, v. "11, de/iciet hoslia et buit, sacrificia luerunl abolenda : Et in dimidio

aacrificinm, et erit in lemplo abominatio desoia- liebdomadis, ait sacer conlcxtus, deficiet fiostia
lionis, et impie ad consimimalioiwin et finem per- et sacrijicinm. Alqui haîc tria sunt ex Scriplu-
severabit desolatio. Sacridcia autem non modo ris lotidcm Messiic cliaractores mandesli. Morli
quoad valorem el necessilatcm à mullis seculis enim tradendus praidicitur , non proplcr se,
defecerunt , sod etiani quantum ad usum ;
sed propter iniquilates delendas, Isaiœ S3 :

quippe cùm extra leniplum, anno 70 xvx eom- Vulneratus est propter iniqnitates nostras, attri-

munis destruetinn, non possinl oHerri. A niul- tus est propter scelera noslra, etc. , et apud
tis pariler sccuiis abominatio desoialionis visa Jeremiam lamentai. 4, v. 3.

est, el desolatio in consummationem inchoala ;

Paclum, non qnalecumqne, sed novum iliud

ergo Cliristns dnx à nmllis seeulis venit. insigne fœdus à Deo Palriarchis promissum
Jam vero minor propositio, liunc licnipe conlirmalurns asseriiur Jerem. 31, v. 31 :

Cliristum ducem csse Messiam, probatur 1° ex Ecce dies venient, dicif Dominus ; et feriam do-
illo ipso Cliristi ducis nomine. Nam eisi sacer- mui Israël et dovmiJuda' fœdus novum, non secrt::-
dotos in Scripluris, ipseque Cyrus rex Persa- dian pactum quod pepigi cum patribus eorum, i te.

rum,lsaia' 55, nomine C7im<niisignili fuerint, Demùni vêlera saerilicia aboliturus signili-

atlamon non sine addito. Soins Messias poluil catur Malaebiic 1 v. 10 : I\on est milii voluntas

anlonomaslicè, el per exccUenliam Christns dnx in vobis, dicit Dominus exercituum, et munus non
in Scripluris nominari ; solus poluil illius no- suscipiam de manu vestrâ ; ab ortu enim solts,

minis solilariè sumpU appellalionc designari, nsqiie ad occasuni magnum est nomen menm v\
iHfl i)K INCAHNATiONL 20(i

fientibm, dicit Dominns exercitnmi. El Psaimo sipanda, aiquc in loco sanclo fulura erat abo-

59, V. 8 : Holocanstum et pro peccato non postu- minalio desoialionis slatulae et usque in finem

Ittsti ; tune dixi : Ecce venio; ergo. et consummalionem perseveralurœ conjuncta.

,")"
Tailla esl interduas, quas melliodi causa Alqui à secuiis septemdecim urbs et lemplum
sigillaliin consideravinuis, valiciiiii parles, ha- eversa sunl , abominalio in loco sanclo visa
bituilo et affînilas, ul postcrior nihil aliud est, et ex quo hœc conligerunl, jugiter persé-
videalur qiiàm major declaralio prioris nenipe, ;
vérât desolalio populi judaici ; ergo. Quod ad
quas siatim eminieraverat Angélus liebdoma- Origenom attinel, sepluaginla hebdomades loco
dassepluagiiila, doinde ail ab exitu sermonis citalo Christi lemporibus terminât ; nec nisi ut

de resedificanda Jérusalem inchoaudas. His earnm initiam à niundo condito repelerepos-

verbis prim?e Valicinii parlis : it ungatiir San- sel, lias ex annorum decadibus composuit.
ctns sanctomm , respondet iu posteriori : Cliri- Obj. 2" Argumenlum quod ex Danielis ora-

stns dHaqui posl G9 hebdomadas annunlialur culo eruimus, tolum subverlilur inlerpreta-

venlurus. Illis : Et adducalur juslitia sempi- lione R. Salomonis Jarchi celebris Judaeorum,

lerna respondent ista Confmmbit autem pa-

:
12 seculo, Lunœ in Occitanià doctoris. Is censct

ctum multis liebdomodà unâ , et in dimidio 70 hebdomadibusconcludis tempus universum,

hebdomadh deficiet liostia et sacri/ichm. His quod à diruto primo templo ad usque secundi
tandem : Lt consummetur pncvnricalio, et ft- destruclionem ellluxil. Has voces, min motza
nem accipiat peccatum, et deleatur iniquitas ; dfibnr contendit malè reddi ab exitu sermonis ;
respondet injusta Christi occisio quâ iniquila- vertendumputat, de exitu, seu, c/rca ex//Mwiser-
tes dcleudse , quâ sacrificia ejus liguraiiva H!o)?/s,- quasi dixisset Angélus : Animadvertequœ
abolenda ; cujusque fons et auctor populus tibi indico circa sermoncm de reœdificandâ Jéru-
Judaicus lantum facinus luilurus praidicilur salem ; seu scito quid de tirbis Jérusalem restau-

tenipli et urbis dissipalioue, niaiorum inunda- ratione à Deo sancitum Uno vcrbo non
sit.

tione, aique in finem persevcraturà desola- inilium hebdomadum, sed sermonis prophetici
tione. Cùm igilur pars prior valicinii à Rabbi- maleriam ibi ab Angelo designari slaluit.

nis ipsis de Messia explieelur, planum est et Deinde hebdomadas sexaginta duas, quas cum
alteram ad ipsum referendam ; ergo. hebdomadis septem grœcus et vulgatus inter-

Solvuntur objectiones Judœorum. Objicies — prètes in summam colligunt, ipse à septem

1°. Nihil velal quominùs septuaginla bebdoma- illis séparai interpunclione, ac in casu diverse

des Danielis ex annorum decadibus ponantur posilas sequenlibus conneclit ; adeô ut sensus

coa lescere ; ila fertur labulalos esse Judoeos sil : Usque ad Christum ducem hebdomades se-

quosdam, quibus consentit Origenes, tractatu ptem erunt. Et hebdomadis sexaginta duabus

29 in Mallh. Alii apud Galat. lib. 4, et ISico- reverletur populus è cnptivitate et œdificabitur

launi de Lyra, perbibenlur censuisse ex quin- platea etc.

quagenis annis, vei etiam ex aiinorum centuriis Jam verô quœ in prima valicinii parte, de
illas hebdomadas conflari ; ergo nondùm prœ- fine peccali, dejustitià sempiternà adducendà,

teriit tempus, inlra quod, juxta valicinium, de visione et prophetià adimplendis, de un-
venlurus est Messias, gendo Sanclo sanclorum Angélus praesignifi-

Nego aniecedens :
1° Hebdomades ex anno- cal, hœc ad Messise tempus relert R. Salomo,

rum decadibus , sive ex quinquagenariis, aut et post elapsas hebdomades septuaginla ab An-
ex centuriis conflatas nusquàm ulla gens usur- gelo procnuntiari eveniura existimat. Sic verô

pavit nec earum vel minima

,
in Scripluris illa inierprelaïur : Judaica natio tôt vexata

mentio ; atqui de sepiimanis aliquando usur- calamilalibus aliquando peccatis imponet fi-

patis inlelligendum oraculum. 2" Is fuit vali- nem, juslitiai peiijeluô addicta erit ; in Messiâ

cinii scopus, ut certum definiretur tempus tune exitum suum consequentur omnes Pro-
inlra quod res praediclae coniingere dcberenl; plietiae, templumque et vasa ab eo reslaurabun-

sed, si ex annorum decadibus illas seplimanas tur et sanclilicabuntur. His autem verl)is :

componere liceret , jam nihil lixum et deter- Usque ad Chrislum ducem hebdomades septem ;

minatum in iis haberetur. Nam quo jure de opinatur designari Cyrum qiicm Deus ipse

annormn decadiîiiis cas qui acciperet, eodem Isaiai 45, v. 1, Chrislum suum appellavit ; at-

aller bas ex secuiis, aut ex dec.iîiibns seouio- (jue signilîcari, seplom hebdomades ab excidio

rum vellct et conslilui. 5° Posl bebdoniadum lem])li per Nabuchodonosorom , usque ad (iy-

iinem civitas et tempUim ex valicinio erantdis- rum Jiberaiorem mimer^ndas esse. Quse se-»
201 VERBI DIVINE 202

quunlur porrô, ul dictum est , reddit : Et heb- ista : Et reverletur et œdificabitur platea et mûri
domadibus sexaginta duabus reverletur, elc, in angustiâ tempornm. Nam in Jerosolymorum
vultque his exprimi populum per 62 scplima- reacdillcalione non lot annorum seplimanœ
nas è captivitate reversurum, seu successive consumptae sunl. Perperàm supplet Rabbi Sa-
perreclurum rcverli, et Jérusalem lenipore lomo, reverletur populus è captivitate. Ducibns
adverso exlruendam. Ista : Et post hebdomadas quidem Zorobabele, Esdrà Nehemià succes-el

sexaginta diias occidetur Christits; ad regem sive rediit populus. Quôd aulem alii dcin re-
Agrippani juniorera transfert, quem in ullimo verli perrexerinl nullibi habelur. Sed quid
Jerosolymorum excidio periisse ponit. Belio necesse est aliqua suppleri , ubi omnia aperlè
Romanorum adversùs Judyeos, Jerosolymorum enunlianiur? Nonne ibi agitur de Jérusalem
subversioni, ac Adriani slatuœ, in eodem loco reœdificandà ? Nonne islud :£^ redibit et œdifi-

in que Arca , stantc templo, existebat collo- cabitur , juxta sermonis hebraei indolem quo
catœ , rellquam propheliam accommodât , bis verbum prius, hoc modo saepc loco adverbii

exceplis tamen : Et finis ejus vastitas, et post ponilur, ad secundam exslructionem signifi-

finem belli statuta desolatio, quibus ail prsedici candam maxime idoneum esl? Nonne verbum
populum Romanum à Messià aliquando vin- redibit, cùm ejusdcm ibi sit generis fœminini
cendum et profligandum, et desolalionem po- ac verbum aidillcabitnr , sicque in omnibus
puli Judaici tune desituram. Hactenùs Rabbi cum voce recliob, platea conveniat, ad ean» po-

Salomo cujus inlerprclationcm Judœi hodierni li ùs referri débet, quàm ad populum ibi nec
libenter amplectuntur ; ergo. expressum, nec indicalum ? ergo.
Nego ant. Nam ul prœcipua tanlùm illius in- Frustra observai Rabbi Salomo hebdomadas
terprelationis vitia perstringam , 1° à veris sepiem ab hcbdomadis sexaginta duabus ac-
calculis chronologicis enormiler aberrat cen- cenlu Atnacfi voci scliibali , septem , affixo se-

tum septuaginta annis iutegris. Nam computat jungendas ostendi. Nam puncla Massoreihica
R. Salomo solùm annos 490, ab excidio primi recenliùs inventa sunt quàm ul ab iis magis
templi usque ad secundi subversionem ; alqui quàm à nativâ verborum vi et connexione sen-
660 numerandos esse certissimum est ; ergo sussacrœ Scripiuraîpendeat. DeindeelsiA^HOf/t
annis septuaginta supra centum à vero dcviat, duobus punctis œquivaleal, juxta Massorelhicae
proindeque , elc. Cueterùm haec R. Salomonis grammalices régulas, aitamen cerlum est hune
abcrralio omnibus Judaeis communis est, atque accenlum aliquando ibi collocari, ubi necom-
ex eo orilur quôd monarchiam Persarura à matis quidem vim habet, v. g. Geneseos versu
Cyro sub qualuor regibus non ampli ùs 52 an- 1 : In principiis creavit Deus cœlum et terram;

nis sletisse sentianl ; dùm tamen ex bistorià nomen Eloliim, Deus, accentu Atnacli aflicitur,

veteri indubiiaiissimum est banc sub regibus nec lamen à subsequentibus verbis vel minimo
13 per annos plus quàm ducentos lloruisse. 2" commalc divellitur.

Voccs hebre.Te, min nwtza dabar, malè reddun- 4°. Illud nos juvat R. Salomonem rei evi-

lur circa exitnm sermonis, quasi rem de quà denlià vicium ad MessiiE lempora revocare ini-

verba faciebat, non inilium bebdomadum An- quilalem delendam ,

jusiiiiam sempiternam
gélus indicare voluisset. Enimverù prœposilio adducendain, visionem el propheliam implen-
min, lerminum, à quo proccdilur, scmper ex- dam, Sanctum sanclorum ungendum, et alia

primera nala est ; nunquàm accipitur pro quas in illà priori parle valicinii conlinenlur;

circa ; nunquàm rem de quà oratio insliluitur, tamelsi commentario suo illa non parùm adul-
indigilat. Et certè supponi non polcsl hebdo- térai. Sed inquiro quid causse silcur in tempus
madibus nullum ab Angelo esse assignalum longissimum et indelcrniinatum illa velil dif-

inilium? Vulgaïae versioni concinil graica à-ô ferri, quse ut contingerenl, abbrevialas ac
îc^oS^cu Xo'YO'j, ab exitu sermonis. Concinunt et constilulas esse septuaginta hebdomadas, à se-

cœicrae versiones, nec non alii Rabbini. 3°. culis septemdccim jam prœleritas, Angélus an-
Hebdomades sexaginta duae ab bebdomadibus nunliat ?

scptem nequeunl divelli, ac diver^o casu poni. Nec moras injiciant Rabbini quôd Templum
Si enim illae sexaginta duae hebdomades prœce- à Messià nondùm fucrit restauralum. Quippe
dentibus sepiem adjunganlur, lune quô pcrli- terliam templi redinlcgralionem à Messià per-
neanl pcrspicuum esl, ac cuncla inler se con- agendam gratis pt falsô comminiscuniur, imô-
nexasunl. Siu aulem ab iis separenlur, nibil, sacrificiorum terminus acconsummaiio fulurus-
ad quod possint refcrri, apparet. Non enim ad est Messlas ex Scripluris. Nec quidquam aliud,
Ta. IX.
203 DE INCARNATIONE 204

qiiàm ipse Messias, ut jam observavimus hic , scriptamilli régi probatam fuisse. Eumdeni
nomine Sancti sanctonm ungendi intelligendum Agrippam urbis excidio superfuisse ex nummis
venit.
antiquisostendit etiam Harduinusp. 332et534,

5». Nomen Christi ducis, Cjto Persarum régi de nummis Herodiadum, edit. Amstelod. oper.

non congruil. Nam aliud est Cyrum appellatum Harduini 1709. Quae de relique vaticinio R.

esse Cliristnm cum addito ab Isaiâ aliud est : Salomo adjicit ncccsse non est ut expendaraus.

Ipsum designari poluisse nomine Christi, aut Mala Judœis ingruentia prsedici his verbis, et

Christi ducis simpHciter et antonomasticè diclo, finis ejus vastitas, jam diximus, et ex contextûs

pro ut in Danielis prophetià reperitur. Vide série manifestum est. Horumce verborum : Et
superiùs dicta. post finem belli statuta desolatio, genuinus sen-
6". Christits post hebdomadas G'2, ex vati- sus etiam declaratus fuit.

cinio occidendus, praeposlerè à Christo duce Instabis. R. Salomonis interpretatio facile

antea memorato distinguitur , cùm in loto defendi poterit, si in quibusdam ad mentem

vaticinio nulluin ejusniodi distinctionis indi- AbenEzriK corrigatur. Inchoeniur hebdomades
ciimi repcrire sit . Et verô quemadmodùm no- septem ab anno primo Darii Medi, seu à ser-
men Christi ducis, sine addilo ipsuni est Messiae mone quem Angélus protulil perducantur ad ;

nonien, ita et vox Christus eodem modo posita annum Arlaxerxis vicesimuin, quo Nehemias
ad neminem aliura, quàm ad Messiam potest Susis profectus est, acTudaeis praeesse cœpitet

delorqueri. urbem cedificavit; nomine Christi ducis is Ne-

Sed Christum hune

7°. interficiendum post hemias intelligatur ; ab eodem Arlaxerxis anno
G2 hebdomadas interpretari de rege Agrippa ducanlur 62 hebdomades cum dimidio in ulti-

juniorcm, tam absonum est quàm quod maxi- mâ lempli et civitatis conflagratione lerminan-

me ; nec enim junior Agrippa ullo pacto C/nv- dae ; Cliristus post illas hebdomades 62 exscin-
jtoseuHttcr/ofuitrespectu Judaeorum, nec post dendus significet regiam potestatem quae

()2 hebdomadas interemptus. Quâ enim ratione Judœisperiit simul atqne urbs et templum de-
ille Agrippa diceretur unctus Judaeorum res- lela sunt. Haec omnia cohaerent prophetiae. At-
pectu ? Non propler uhctionem corporalem qui his posilis ruit argumentum quo Messiae

quyc ipsi etiam templo secundo, Judœis faten- adventus ex vaticinio astruilur; ergo.
libus, imperlita non fuit. Non propter auctori- Nego antecedens. Ad probaiionem, 1" nego
latem; quippe Clialcidis (1) quidem tum (2) majorem nempe ea vaticinia conseniirc, quœ
;

Trachonitidis rex extitit, sed non JudîEse, quse à dodo ALen Ezra supponuntur. Nam 1°, in
post Agrippae senioris obilum in provincial for- calculis insigniter fallilur Aben Ezrâ. Hebdo-

mam (3) denuô à Romanis versa fuerat. Tem- mades 70, id est, i90 annos à primo Darii
pli custodiaAgrippœ juniori à Romanis crédita Medi anno ad ullimam conflagrationem ducit :

est; ponlificum eligendorum destituendorum- atqui cerlissimum est interulrumque hune ter-

que facultas eidem concessa; nihil ampliùs in minum plusquàm 600 annos ellluxisse ; à primo
Judoeospotuit. Postremô non propter auxilium, anno Darii Medi ad vigesimum Arlaxerxis nu-
quodJudseisDeinutupraestiterit, siquideracùm merandi sunt plus quàm 80 anni ; cl à vigesimo
Judxos à bello in Roman os gerendo delerrere Arlaxerxis usque ad ullimam subvcrsionem,
non potuisset, ipse se Romanis adjunxit, ac plus quàm 320; ergo, etc. 2° Anle ullimam cla-
Tito copias auxiliares subministravit, uti re- dem Jerosolymitanam potesias regia Jiidaeis
fertur à Tacito , lib. 5 Hist. perlerai. Agrippa junior, ut modo diclum fuit,

Jam porrô, ut Rabbini Agrippam juniorcm regali aucloriiaic in Judaeos nunquàm est poti-

post 62 hebdomadas occisum dicant, suppo- tus. Prius quàm bellum sub Nerone inciperet,

nere coguntur ipsum in ultimâ subverslone Judaea jam facta fuerat iterùm Romani iniperii

interemplum fuisse. Atqui id esse falsum testis provincia. Imô , ut olim diximus, à quo tem-
locuplesest Josephuslib. de vilâ suà. n. 63, et pore Herodem alienigenam Romani regem
lib. 1 contra Appionem, n. 6. Is narrai in hoc Judaeorum constituerant , sceptrum defecerat
posteriori loco historiam de bello Judaico à se in tribu Juda. 3" .Momenia ,
quibus tum inter
probationes, tum adversùs R. Salomonis in-

(1) Confer. Joseph, lib. 20. Antiq. cap. 1, lerprelationem, evidenter ostendimus unicum
n. 3, cum cap. 5, n. 2, T. I, edit. Haverc. Christum in vaticinio designari, huncque esse
p. 937 et 963.
Messiam, in proposiiam Aben Ezrae liypothe-
(2) Ibid. cap. 7, n. l,p.969.
^3} Ibiil. lib. 19, cap. 9, n. 2, p. 932. sim etiam militant, ilianiquc penitùs subver-
205 VERBI DIYINI. 206
tunt. 2° Nego minorem. Nam, etsi quaecunique € mine popiilus per sexaginta duas septimanas,
de duoruniClirislorunidislinclione elinterprc- t variis cum forlunis, perseveravit. Tandem in
lalione, de hebdoniadaniin separalione cl fine « medio septuagesimae uliimo sacerdole occiso
fingere amant Rabbini ipsis concederentur; f Ananeo, et non ei, id est, non ampliùs suc-
atlamenquamdiùid quod evidenlissimum estfa- « cesser aliquis fuit : qui Jam ab Angelo non
lebuntur, priori nenipe valicinii parle Messiam « appellalur princeps unclus, sed simpliciter

respici, laïudiù in illos stabil cerluiu el incon- « unclus; quippè regiam polestatem ab ali-
cussuiu argumentnni quo ex hâc eàdeni parle « quibusannis Ilerodianadomususurpaverat...
evincitur Messiae terapora jamdudùni esse praî- < Nibil aliud ab Angelo praedicitur, nisi quôd
lerila. « tolum id lempus
concedebatur ut re-
fsraeli

Instabis ilerùni. Non désuni allie Rabhiuo- < sipiscerei, ut peccalo finem imponeret,
ut
rum inlerprelationes, ad qiiarum norniani by- « praevaricatio finirelur, et sic Scriplura pro-

poihesi R. Salomonis raodus adhiberi polesl. R. a pbelica de universali populi redemptione

Saadias posleriorem Cliristum de sacerdolio in € adimpleretur. Praedixit eliam quèd, cùm po-
uliiiuà consumplione exlinclo exponit. Juxla « pulus aliter facturus est ac Deus exigebat,

R. Josephum Ben Jachiae idem Christus désignai aliter eliam ei debebat contingere, quod
«
per
ipsummet lemplum Jerosolymilanum. Abra- « capiiis seriem usque ad exlremam ruinam
vanelli prior Cliristus est Zorobabel. R. Levi i depinxil ; » ergo, etc.

Ben Gerson posteriorem Christum, ut R. Saa- Nego anlecedens. Tola hœc interpretatio ad
dias, de Sacerdolio inlerpretalur;priorem verô tria capita revocatur. Primum spécial chrono-
pulal esse Josue, seu Jesum filium Josedek, logiam circa quam à vero in immensum Orobio
sacerdotcm magnum 1, Esdrœ 3, el ZacliariiB discedit. Etsi enim aculus ille Judseus initium
capilii). 3 et 4 memoralum, qui è captivilate septuaginla bebdomadum non definiat ex-
unà cum Zorobabele reversus est. presse, cùm lamem cas inlerpretelur tempus
Respondeo bas omnes expositiones iisdem concessum populo, ut resipisceret, necesse est
convelli argumentis, quibus antea exposilse ut eas à sermone Angeli , ut sallem à regressu

confutanlur. Nempe inillishypolhesibus calculi ex captivilate oriri statuai. Ultimam auiem Je-

non sunl accuraliores. Nomine Christi ducis rosolymorum cladem medio septuagesimœ alli-
simplicileret sine addito, non magis Josue filius gai proindeque, juxla non semel annolala, à
;

Josedek, aul Zorobabel, quàm Cyrus, vel Ne- genuinis calculis distat annis circiier deceni

hemias potuerunt designari. Pariter noraen supra centum. Diximus etiam ab anno vige-
Christi pev anlonomasiam, neque sacerdolio, simo Artaxerxis seu à Nehemiâ usque ad ex-
neque lemplo Jerosolymilano competil. Non tremum excidium compulandos esse519 annos;
sacerdolio, nam Christorum seu unctorum no- sed Orobio inter utrumque terminum numerat

mine simpliciter et sine addito nunquàm sa- duntaxat 62 hebdomadas cum dimidio, id est,
cerdotes appellanlur; nec lemplo, tuni propler 437 annos et sex menses ; ergo. Alierum ea
eamdem rationem, tum eliam quia lemplum compleclitur quae de duobus Christis et
eorum
secundum unctione caruit , faienlibus Rab- significatione tradit non
; in quibus refellendis

binis. immorabiraur. Hùc enim redeunt momenta

Objicies 3° cum Ishac Orobio Judaeo His- quibus adversùs alios Judœos jam usi sumus.

pano, qui diù in Hispanià, ac dein Tolosae Addam tanlùm plané colligi ex Josepho lib.
slmulalâ professione cbrislianà, tandem Amste- il Anliquit. cap. 4, nullum summum ponlifi-
lodami circumcisus., in collatione cum Philip- cem ante Machabaeos polestate quasi regià esse

po à Limborch (1) Arminianorum professore, fruitum. Imô ex lib. 1 Mach. cap. 14, a. 41 et
in hune modum subliliter disputai : « Daniel seq., manifestum est in Simonem Macbabaeum
t non ibi (cap. 9) agit de Messiâ Ulio David ; sed à Judaeis et sacerdotibus primùm collatam
( clarè et aperlè de primo summo sacerdole, fuisse hanc quasi regiam auctoritatem , anno
< qui cum et post Nehemiam regnavit, ulrum- ante œram vulgarem 141 , plus quàm seculis
i que jus el ecclesiaslicum et quasi regium in tribus post Nehemise tempora ; ergo.
i populum exercens. Hoc fuit in fine scplem Tertium ad istaatlinet quae subliliter ab Oro-
f hebdomadam, quo sacerdolum mixto regi- bio sunt adjuncla , nempe septuaginla hebdo-
mades annorum initio prophetiae annuntiari
Limborch. De verit. Rclig. Christ, amica
(l)
constilutas, ut populus resipisceret, sicque ira-
collatiocum erudito Judaeo. edil. Basil. 1740,
pag. 161 et 1G2. pleretur Scriplura de Messiae adventu ; simul
 207 DE LNC.ARiN.\T10NE 20S

veri) piveilirtiim eiiaiii ad iiioliores friiges scse omuis saiiguis jiistns qui effusus est super terram.

populuiii non recoptiirum, cl idcô calamitati- 5'^ Patel ex conlextiis série duas vaticinii

bussuiiimis o\ ulliiuA clado piinicndum. Quoe parles ad se invicem referri,atque jam perspi-

iiiliil aliiid soiiant , nisi proplicliam Daniolis cuè ostensum est posteriorem esse merara
qnatenùs Messiam resjjicit, esse conditionaiam, prioris explicationem, Ergo de rébus plane
ita ut ejus sensus sil : Messiam post 70 liebdo- oppositis eas perperàm Orobio explicat ; cùm-
iiiados venirc debuisse, si pcccare desivisset que secunda pars absolutè accipienda sit, ut li-

populiis Judaiciis, sed propter peccatorum con- quet ex eventu ,

prima etiam , quae nuUam
linuationem adventum ejus esse diflercndum, jjerinde condilionem sonal , débet absolutè
et Jérusalem deslruendam. Atqui nuiia ejus- sumi.
inodi condilio in valicinio Danielis subintel- 4° In hypolhesi Orobii sic exponenda esset

ligenda. prima vaticinii pars : Septuaginla hebdomades

iSam l", si prophetia hocee modo foret con- praestitutae sunt , ut si populus resipuerit et
diiionata, grande illud scelus in cujus pœnani desierit peccare, ungnatur Sanctus sanctorum,
MessiîE tenipora tôt seculis procraslinata vult et impleatur visio et prophetia de adventu
Orobio, esset illud idem quod Judsis ultimam Messi*. Atqui hsec interpretatio vaticinio ré-
cladem et usque in lineni perseveraluram de- pugnât. Etenim sacer vaticinii contextus uno
solationem peperil. Proindeque maximum esse tenore , cl sine uUà modi diversitate sic de

debuisse illud facinus, nec ex hominum nie- verbo ad verbuin reddendus est : Ut consutn-

moriâ delendum. Enimverô crimen , quod po- metur, seu obsignetur prœvaricatio , et finem ac-
pulus selectus tôt horrendis calamilatibus luit, cipiut peccatum et deleatur iniquitas, et adduca-
nec privatum esse potuit. nec idololatrià mi- lur justitia sempiterna , et impleatur visio et
nus. Populus namque Judaicus quem Deus prophetia , ut ungalur sanctitas sanctitatum. Ubi
prae caeteris elegerat , nunquàra ab extraneis jugis ejusdem modi continuatio in singulis pe-
oppressus, aut in captivitatem abduclus est, riodi partibus , eas diversimodè accipi , et in

nisi ob insigne aliquod idololatri;ie crimen. unam propositionem conditionaiam conllari

Quoiies verô ad unius Dei cultum reverlebatiir, non paiiiur; ergo vaticinii textu omnisexclii-
loties Deus misso Liberatore euni ab bostibus ditur conditio.
eripuit. Haec ex sacra judicum et regum histo- 5° Si in vaticiniis, quibus res fixe ac statuto

rià liquidé constant. Nec ampliùs 70 annis tempore annuntiantur eventurae, liceret pro
duravit captivitas, cui propter abominandos arbilrio apponere ejusmodi condiliones, nonne
gentilium ritus sub impiis regibus effroenatè onmis illorum eo ipso evanesceret lides ? At-
frequentalos gens Judœa Iradila est. Itaque si qui gratis et pro niero arbitratu contendit
velint Judcei vaticinium Danielis de futuro post Orobio in prima vaticinii parte subintelligen-

70 hebdomades Messiae adventu conditionalum dam condilionem de fine peccatis imposito à

fuisse, ita ul ob eorum iniquitates is adventus Judaeis. ISeque enim vaticinii textu , neque
usque modo retardatus fuerii dicant ergo ; aiiis Scripturae locis ejusmodi condilio hîc
quôd nationis suae crimen tôt ipsis raala borri- supplenda indicatur ; nullam quoque indigilat
bilia creaverit. Atqui ejusmodi malorum cau- ipsa rei natura et indoles ;
quippe agitur de
sam afferre nequcunt. Sanè in idololatriois Liberatore à Natione expectalo , ac Judaeis eô
abominationibus id criminis posilum non fuit, niagis nccessario, quô ipsi ad peccatum pro-
quippe ab omni idololatrioe specie œlate Chri- niores.

sli , et longé ante Cbrislum Judaei maxime ab- G" Ex ipso Danielis vaticinio Messias iniqui-
horrebant , ut ab eà etiamnum abhorrent ;
lales erat deleturus ; et apud Isaiam cap. 53,
ergo, etc. V. 5 , livore suo nos sanaturus , iniquitates
2° Si prophetia sumatur absolutè, jam facile nostras porlaturus, ac scelera expialurus prae-
deprehenditur quid Judoeis haec mala pepere- dicilur ; similia habcnt alii prophelae.
rit : in ipso enim vaticinio perspicuè indigita- Ergo antequàm Messias ad veniret, scelera,

tur tôt infortuniorum causa et origo , scilicet ex Prophelarum oraculis , erant perpctranda,
occisio Christi post bebdomadas sexa^inta no- et iniquitatibus homines conlaminandi; ergo
vem ;
quo crimine effeclum est , juxta Christi praeposterè contenditur vaticinium Danielis de
Domini verba Malth. 23, ut, cùm essent filii Messià inlra septuaginla hebdomades venturo,
eorum qui Propitetas occidemnt, implerent men- tacilam banc involvere condilionem , si Judoei
smam pairura suorum , et veniret super eos à peccato interea abstlnuerint.
209 VERBI DIVLM. 510

Objicies 4" cum eodem Orobio : « Caput lioc insignit. Eô applicari possunt nervosa haec il-

< (Danielis) ita didicile intellectu est, ul Ilic- lustriss. Bossueli verba, Discours sur THist.
< ronymus id explicare non ausit ; alioruni univers, c 9 : « Dieu a tranché la difliculté,

< sententias recenset, sed suuni scnsuni om- « s'il y en avait, par une d('cision qui ne soufîre
t ninô déclinai expriniere , suanique etiani de 4 aucune réplique. Ln evéuoincnt manifeste
t alioruni senlenliis censurani. Auguslinus, « nous met au-dessus de tous les rallinements
« epistolà 80 ad llesjchium (nunc 199, tom. « des chronologistes ; et 1 1 ruine totale des
i 2), nuUatenùs sibi persuadere ab aliquibus « Juifs ,
qui a suivi de si près la mort de
< passus est, ut hoc Danielis caput explicaret, « Notre-Scigneur , fait entendre au moins
< rei didicultale deterritus ;
quôd sit ut vulgo « clairvoyant raccomplissement de la pro-
f inteliigeuduni esscl , salis clarè ibi et mors « pliélio. »

i et passionis Christi tempus dcpicla jacent. Constat 2°, cunctos interprètes christianos,
« Reinoldus, Scaliger, Junius, et plurinii non si paucissimos excipias, circa vaticinii substan-
i credunt lias liebdoinadas in morte Clfrisli tiam omni a'vo consensisse, quod ipse Orobio
» liniri, sed in destruclionc lempli pcr Tilum. non dillitetur. Proinde , saltem quantum satis
i Eusebius de Christo in bis hebdomadis trac- est ad Judaios invictè refellendos, vaticinium
f tari haudquaquàm concedit, oppositum mor- Danielis perspicmim non esse, proposiià ob-
( dicùs sustinet, et in ullimo ex Macbabaeis jeclionc nequaquàm evincilur. Opinionum au-
I pontifice penultimam hebdomadam claudi tem de nonnullis ejusdem prophétise circum-
t constanter asseverat, ullimam ad captara Je- stanliis explicandis varietas non tam ex ,

< rosolymam per Pompeiuni exlendit , annis ipsius vaticinii verbis, quse clara sunt, oritur,
« centum anle Christi adventuni. Vidcat ergo quàm ex eo quôd alii accuralà historiai pro-
« doctissimus vir (luomodô Judaei possenl ex fanse et chronologiic nolitià caruerint ; alii

€ hoc capite Messice morlem praenoscere, cùm ejusdem liisloriae dillicullatibus irretili et im-
t à Christianis doctoribus plurimis nec nunc pedili fuerint , pugnantibus scilicel non rarô
I ibi contineri credatur. » Haec Orobio. secum inviccm scriploribus profanis ; alii tan-
Addi potest non modo Marshanium, sed dem conjecturis plus aequo indulgere amave-
eliam Sixlura Senensem lib. 8 Bibliolb. haeresi rint. Cœterùm is nodus inextricabilis non est.

12, pag. 644, Eslium in cap. 24 Malth. Calme- Quô magis hisloria regum Persarum elucida-
tum in Dissert, de 70 hebdomadis Danielis, ad tur, eô clariùs perspicitur 70 hebdomadum
Antiochi tenipora vaticinium Danielis referre ; finem Christi temporibus accoramodari ; atque
ac Harduinum illud idem de ietale Antiochi in eum locum provecta res est, ul de sex
Epiphanis et Judae Machabaei atque de morte octove annis tanlùm tota jam consistât hxc,
Oniai litteraliter esse inlerpretalum ; nonnisi inter plerosque eruditos controversia quam
verô typicè de morte Christi. varii diversis modis dirimunl. Necsanèmirum
Respondeo 1°, generatim, duo in valicinio si quœdam in Chronologià ejusmodi regum
Danielis esse distinguenda , nempe ejus sub- exlel ambiguitas ; annorumquc tam paucorum
slantiam, et moduui quo circumstantice ejus- discrimen, ubi de annis 490 agitur, aliquam
deni exponuntur. Substantiam vaticinii intel- magni momenli quDestionem non constituit.

ligo , quôd ad .Mcssiam intra 70 hebdomades, Constat quorumdam Chri&tia-

5", singularem
seu ccrto icmpore janidudùm ellluxo ventu- norum opinionem ad alium quàm ad Messiam,
rum absolutè referatur. Ad modum verô quo seu irreiigiosè, seu iuq)rudenler Danielis verba
circumstantiaû ejus exponuntur ,
pertinent deloniucnlium, nullum causae chrisliana; pra;-
quaecumque de 70 hebdoniadum inilio ex exi- judicium art'erre posse. iNam 1°, singulares ill;e

tu, ad amussim minuliorum chronologie cal- opiniones facillimè ac evidenter refellunlur.

culorum inquiri soient. Jam verô constat 1°, Dcinde, cùm toi apud Christianos extiterinl
illud prius cerlô possc ab eo cognosci , qui po- scriptores, mirum esse non débet, quôd eorum
sterius ignorât, aut minus accuralè explicat. unus aut aller absonam insignis vaticinii inter-

Quid ila '.'

luni quia , seposilà icnqwrum ra- pretalioneni prolulcrinl. .Mirum potiùs lanlam
lione , characteribus soli Messiai propriis de re ipsà iuler variarum conimunionum inter-
quosque in Christo deprehendere est. Angélus prètes consensionem hic reperiri; alque is uiii-

cum désignât, quom vcnturum praedicit ; lum versalis consensus ad vaticinii perspicuitateiu
quia simul stupcndis ac manifcslis evenlibiis maximo argumenlo esse débet.
jamdudùm praeteritis finem 70 hebdymadum Uespoudeo 2" ad singula. Ad saiicluiu Hic-
 511 DE INCARNATIONE «fi
ronymuiii, dùni suani in commentario super falsa sit, Judseorum causse nullo pacte prodesse
Daniele Jion viilt sanctus doctor sentcntiani de potest. 1" Inde orta videtur quôd Eusebius,
70 hebdoniadis exproinere, inlelligeiidiis est minus accuratà versione usus, legerit, peribit
de modo quo illius oraculi circumslanlise ex- r.NCTio, ubi legendura fuisset peribit, seu occi-
ponendae sunt, de inilio et fine sepluaginta detur uNCTUs; uli ipse observât Aquilam et
hebdomadum accuralè figendo; cteteriim, in Symmachum transtulisse. Quanquàm, ut suprà
praefalione ejusdem Comnientarii expresse animadversum est, hoc ipsum, peribit unctio,

monel « nullum Prophetara lam apertè dixisse de Messià debuisset explicari. 2° Falsum est
« de Christo. Non enini, inquit, solùm scribit nece Hircani sacerdotium fuisse exlinctum :

« euni esse venturura quod est commune cum ejusquidem splendor maxime tune obscuratus
« cœieris; sed eliam quo tempore venturussit etimminulus; sed postea tamen veros fuisse sa-
« docel, et reges per ordinem digeril, et annos cerdotes Judsei tradunt, ac ex ipso Evangelio
< enumerat, ac manilestissinia signa prœnun- videtur colligendum (1). S^Quam inposteriore
< tiat. > Ad sanclum Augusiinum, docet con- snà conjectura tradit Eusebius expositionem
ceptis verbis sanctus doctor in Epistoià ad Ile- borumce verborum : Vsque ad Christum Ducem
sychiuni laudalà vaticiniuni Danielis de Cbristo liebdomades septem et hebdomades sexaginta
Domino accipienduni esse, ac in eo manifesté rf2<rt?; rejiciendam esse apertum videtur. Haec
impletum, nec posse banc prophetiani contra enim ejus inlerpretatio est, 69 hebdomadibus
tôt expositores ac sensum sacri contextûs, ad principatu potituros sacerdotes ; ergone voces
ullimum Cbristi adventum referri. Ad Euse- usque ad Christum Ducem, idem sonant, ac
iium, falsum est ipsum mordicus sustinere in usque ad finem Christi Ducis ? 4" Quaecumque
valiclnio de Christo non tractari. Namque prl- ad evincendum nomine Christi et Christi Ducis
mam vaticinii partem integram de solo Messià solum Messiam in vaticinio designari inter pro-

explicat. Ad eumdeni refert islud secundse bationes attulimus, Eusebii conjectationem sub-
palris Confirmabit antem pactimi, multls lieb- vertunt.
domadà ma; ac morte Chrisli /jos//am et sacri. Iiaque immeritô bic opponitur Eusebii au-
ficium defecisse asserit ; ex lis tandem efïicaci- ctoritas, qui magnà suae commentationis parle
ter et confidenter probat Messiam jam venisse, Judaeos validé expugnat , altéra autem quâ ipsis

eumque esse Cbristum Jesum. Vide lib. 8 De- favere videri posset, apertissimèfallitur.
monst. evangel. edit. Paris. 1628, pag. 583 et Ad Scaligerum, Reinoldum, Juniuni, singu-
seqq., item pag. 400, 401, 402, 403, 404. lariseorum seulenlia suo locoexpendenda,sub-
Falendum tamen ab eodeni Eusebio ibidem stantiam vaticinii de quâ solùm impraesenlia-
conjici Christnm ducem, et Christmn exsciden- rum disputamus non spectat.
dtim, in secundâ vaticinii partememoratos Ad caîleros, Marshamo hîc contigit, quod et
debere exponi de sacerdotio. Nimirùm prse- alibi sœpè. Doctus, sed audacior interpres, ge-
ter Africani interpretationera duas afTert con- nuinoScripturarum sensui levissimas conjectu-
jecturas. Juxla primam,
bebdomades à Cyro 7 ras opponereassolet. Harduinus conjectationem
cœplse ad annum Darii sextum quo sacerdo- suam ipse damnavit teste Turneminio in Mc-
tium, templo reaedificato, reslauratum est, per- noch. suppl. pag. 943. Calmetus novse suae, ut
ducuntur; sexaginla duœ autem morte Alexan- babet, hypothesi parùm confidit.

dri Jannaei terminantur, cujus filius Hircanus Sed, ne ejusmodi scriplorum opiniones
Assamonaeorum ullimus, ipso regni sui inilio ad Judseorum causam usui esse posse videan-
exagilatus, ab Herode interfectus est. Juxta al- tur, necesse est ut Marsbami, Harduini et Cal-

teram, anno2 Darii Hystaspidis OlympiadeGG, meti systemata eo loci expendamus et confute-

urbs Jérusalem aedificata ponitur; inde tluunt mus.

seplem et sexaginta duaî bebdomades ad Chri- De SYSTEM vte Marshami. — Joannes Marsha-
stuin ducem, id est, per illas 69 bebdomadas nius, eques Anglus, historise veteris et rerum
principatu potiti sunt sacerdotes ; iisdem verô cbronologicarum peritissimus , in Cbronico
elapsis exscissa est unctio, seu sacerdotium Ju- iïgypliaco ad seculum 18, oraculum Danielis
dseis periit, Hircano jussu Herodis inlerfecto. de iis explicat, quse partim sub Cyro Persarum
Hanc posteriorera interpretationem Eusebius rege^ partim sub Antiocho Epiphane Judseis
iterùni probat Hisl. lib. 1, cap. 6, et in Cbro- contigerunt.
nico, pag. 41, edit. Amstel. 1658. Vid. Joan, 11, v. 49, et cap. 18, v.
(1)
At verô utraque haec conjectura, çùm apertè 14, etc.
il5 VERBI DIVINI. 414

Ponit ilaque sermonem propheticum Angeli, ptem liebdomadas seorsim accipit, et à sexaginta

anno primo Darii Medi, siiiuilque aniio21, ca- duabus divellit. Deinde ait sermonem ut iterimi

ptivilatis Babylonicsi alligaiulum. Quod probal, hune ipsum esse sermo-

œdi/icetur Jérusalem,

quia initium Darii Medi < incidil procul dubio , nem, quera tune proferebat Angélus; septem
« iiiquil, in leinpus liujus visionis. Visio autem proinde hebdomadcs ab illo sermone angelico,
« ha;c obligil Danieli po«/ ora^/oH^Mi etjejunium. hoc est, juxla dicta superiùs, ab anno 21 ca-
i Oralionis alque jejunii sui diulurnilalem ptivitatis Babylonicae incipiendas pronuntiat.
« lestalur ipse Daniel ( cap. 10, v. 5 ). Lugebat Demùm Christus dux, de quo Propheta, Mar-
t Daniel dies trium liebdomadamm, id est, orare shamo est Cyrus rex Persarum, à quo por-

t et jejunare solebat à desolatione Jerosolymo- pulus à captivitate liberatus est. Atque haee
< rum usque ad dieni hujus visionis, pcr 1res calculis chronologicis consonant. Nam se-
« intégras annorum iiebdoniadas, sive pcr an- ptuaginla annis duravit caplivitas, proinde-
f nos 21, ab anno sciiicct Nabonassari 141, que, à 21 captivitatis anno usque ad ejus fi-

I quo conflagravit teniplura , ad annuni Nab. neni, hebdomadcs septem elapsae sunt, id est,

I 162, quo Angélus Danieli apparuit, quo eliani 49 anni.

( Darius Medus Susiano Chaldœorum terrilorio Hanc verô oraculi partem : Et post hebdo-
f potitus est. I madcs sexaginta duas occidetur Christus, vel ut

Ponit praeterea à lempli prinii per Nabucbo- ipse legit cum versione graecâ, peribit un-
donosorcni eversione quam Babylonica; capti- ctio, etc., referendam censet ad Antiochi Illu-

vitalis exordio alligat, usque ad initium regni stris in Judaios desaevienlis tempora, quibus
Antiocbi Illustris ellluxisse sexaginia duas an- sacerdotes amoti sunt, sacrificia intermissa,
norum septimanas, hoc est, annos triginla altare destructum, sanctuarium profanatum,
quatuor supra quadragintos, quod sic conlicit: idolum Jovis Olynipii in teniplo erectum. L't

i Teniplura excisum est anno Nabon. 141 autem constent calculi ; non à Cyro, seu non à
€ sive periodi Julianœ 4107... Regnavit Antio- septem aliarum hebdomadum une; sed ab
< chus Epiphanes anno Graecorum 137, ( lib. 1 anno 1 captivitatis Babylonicae, quocum ever-
I Machab. cap. 1, v, 11 )... annus Graecorum sionem templi connectit, duaruni supra sexa-
I 157 est periodi Julianae 4o40. » Porrôab anno ginta hebdomadum repetit initia. Ex ipso igi-
per. Jul. 4107, ad annuni ejusdem periodi 4540, lur très ex illis sexaginta duabus hebdomadis
sunt anni 454 jam elapsae erant, cùm alise septem cœplae sunt
Staluil etiani hune Antiochum, non slatim elïluere.
regno inito, profanasse templum, et fœdera pa- Haec porrô : Confirmabit pactum nmltis heb-
cis cum Judaîis fregisse, sed post annos penè domada una; intelligit Marshamus de seplen-
septem; tribus verôannis sequentibus et mensi- nio, quo priniùm regnavit Autiochus pacis
bus sex, eosdem vexasse, altare diruisse, ac fœdera cum Juda*is ut putat non disrum- , ,

caetera egisse quae ab auctore lib. 1 Mach. cap. pens.

1, et à Josepho lib. 12 Aiitiq., cap. 5, n. 4, nar- Ista tandem : Et in dimidio hebdomadis de-
rantur. ficiet hostia et sacrificium, etc., de iis explicat
Observât denique loqui Prophetani de heb- quai idem Antiochus adversùs Judaeos et Ju-
domadibus septem, de sexaginta duabus, et de daicam religioneni, tam immaniter quàm im-
unà dimidiatà, quae in sumuiam colleclae sep- pie, trium annorum, sexque mensium, et ali-
tuaginta hebdomadcs cum unius dimidio con- quot dierum spatio, juxta Daniel. 12, v. H,
stiluunl;etsi, inquit,primum Angélus hebdoma- molitus est.
des septuaginla rotundè dicit, omisso hcbdomadis usque opinionem Marshanii, auctoris
lluc
dimidio. Totum istud toinporis intervallum sui nomine apud Anglos celebrem, exposui-
in duas partes secat .Marshamus. Prior septem mus; quid de eâ sentiendum sit, aperiendum.
hebdomadcs continet seu annos 49 ; altéra re- CoNCLLSio. Marshami inlerpretatio pi; rimis
liquas complectilur, id est, annos 444 cum di- gratuité posilis nixa , ipsi vaiicinio et chrono-
midio anni. logiac répugnât.
Jani verù facile praenoscere est quà ratione Ac quidem plura gratis statuit Marsha-
1"
totain Prophetiam Marslianius interpretelur. mus. Nani gratuité ponit 1", 1res liebdomadas
Istud : Xb exitu sermonis, ut itemm œdificelur quibus cap. 10, v. 2, Prophola jejunàsse dici-
Jérusalem, usque ad Chrislum ducem, licbdoma- Inr, fuisse septimanas annorum. Imô additio
des septem, etc., ita cxpunit : scilicet has se- vocis diebus, subjecla inat«ria. et versus 12
et
 215 DE INCARNATIONE 216
43, ejusdcin capitis salis admonent illas heb- cohœrent; si separentur nihil invenire est ad
domadas diebiis diinlaxat, non annis consli- quod possint illse 62 hebdomades referri. Gra-
tisse. Hinc Pajçniniis verlit eo loci, tribus heb. tis ponit 7", ducendas esse 62 septimanas à
domadibus dierum, et grœca pari ter, tieI; £[j^Jo- tenipli primi eversione, seu quod idem est
j^.a^a; ry.spwv. Gratis ponil 2", jejuniuni Pro- apud ipsum, ab initio Babylonicœ captivitatis.
plielse capileD nemoralum ab inilio caplivitalis Ipsi enim concessis etiam caeteris nuUum ,

incœpisse: non enini ipsa prœcisè caplivilas ejusmodi epochae fundamentum afferret.
fuit illins jejunii causa et occasio juxta sacrum Hoc primum ilaque cerlum maneat, Marsha-
contextuni. Sed, cùm attenté consideràsset ml interpretationem pluribus gratis et falsô
Daniel liberationis tempus à Jereniiâ pracfixum posilis niti.
instare, ac metueret vehemenler ne propter 2°
Eadem inlerpretatio ipsi vaticinio répu-
peccata populi promissio illa reiardaretur, idcô gnât. Namque 1°, ex dictis superiùs adversùs
sese ad orationeni et jejunium convertit. Vid. Judaeos Christus dux quem Angélus ait post
,

V. 2 et ô, cap. 9. Gratis ponit 3°, jejunium cerlam bebdomadum revolutionem venturum,

Danieiis cap. 9, idem esse quod memoratur ipse est Messias; ergo vaticinio répugnât inter-
cap. 10. Confer utrumque caput nullam re- : prelatio juxta quam nomine Chrisii ducis in-
rum siniiliiudinem referunt. Quœ «esta nar- telligitur Cyrus. 2" Ubi habet Vulgata : Et post
rantur capiie 9 conligère anno Darii Medi Ba- hebdomades sexaginta duas occidetur Christus,
bylone Ghaldœis imperantis; quoe cap. 10 ad legit Marshamus cum versione graecà , quae
annuni tertium Cyri régis Persarum Babylone Tbeodotionis est, peribit tmctio. Sed illam ver-
regnantisattinent; ergo. Gratis ponit 4°, anno sionem ibi esse imperfectam jam probavimus.
21 caplivitalis Danieli apparuisse Angelum 3° Etsi legendum esset : Peribit seu excindetur
cap. 9 futura indicaniem. Nam ex versu illius unctio : adhuc vaticinio repugnaret Marshamus.
capitis patet anno primo regni Darii fitii Assiieri Is enim iinctionem interpretalur sacerdotium
de semine Medorum, qui imperavil super regnum huncque locum exponit de Antiochi tempore
Clialdœornm , \vmc vlsionem obtigisse; atqui quo amoti sunt sacerdotes. Atqui aliud est sa-
annus ille nonpotestcsse captivitaiis vigesinms cerdotium pmre et ga;smjd/,aliud est sacerdotes
prinuis. Anno à captivitate 21, Chaldœorum duobus tribusve annis tantùm amoveri et à suis
regnum occupabatNabuchodonosor.cujus anno functionibus impediri ,
quod unum , furente in
19 eversum est templum, et quem annis .43 à Judaios Anliocbo, contigit. Nemo nescit post
morte Patris régnasse ex Josepbo (1), ex Be- brève illud tempus à Judà Machabaeo repurga-
roso (2) apud eumdem Josephum et Eusebiura, tum fuisse templum, atque exinde sacerdotium
et ex canone Ptolemaico compertum est quod ; maxime lloruisse, et plus quàm duobus seculis
ex Scripluris etiam, Jerem. 52 et 4 Reg. 2o, permansisse ; ergo. 4" Praenuntiantur post
plané colligitur. Gratis ponit 5°, sermonem à hebdomades elapsas ; dissipatio urbis et templi,
quo 7 hebdomades inchoandai sunt, esse ipsum vasiitas et desolatio statuta ; quae eversionem
sermonem, quem tune Angélus emittebat. Nam templi et civitatis, ac perennem desolationem
lantùni abest, ut illa Angeli verba : Ab exila sonant. Pariter ista : Deficiet hostia et sacrifi-
sermonis, ut ilerum œdificelur Jérusalem, etc., cium, et erit in templo abominatio desolationis
désignent ab bis eisdem verbis hebdoniadas et usque ad consummationem et finem persevera-
esse ineundas, ut potiùs ad alium de urbe in- bit desolatio; signiiicant etiam defectionem
staurandà sermonem vel prohitum , vel profe- sacriliciorum perpetuam , et aboniinationeni
rendum, vi suâ nativà menlem convenant. desolationi non dcsitur.ie conjunctam ; atqui
Gratis ponit 6", in boc valicinii membro Ab : ba;c intelligit Marshamus de cessatione sacrifi-
exitu sermonis usque ad Christum ducem, ciorum per aliquod tempus , de persceutione
hebdomades septem, et hebdomades sexaginta et dcsolatione temporaneâ, de violatione tem-
duce erunt: sexaginta duas bebdomadas ab beb- pli post brève tempus expurgandi ; non ergo
domadis septem esse dissociandas. Quippe, ut consentit vaticinio inlerpretatio Marshanti.
jam diximus, si conjungantur, omnia seciim 3° Répugnai chronologie. Nam in chronolo-
gicis !-i quid cerlum est , istud maxime , lem-
(1) Josepb. lib. 20Antiq. cap. 11, n. 1, edit. pora , quai sibi invicem in sunin'am adjiciun-
Ilaverc. T. I , pag. 336.
Uir, dislincta esse debere. Psiniirùm non inepte
Joseph,
(2) contra App, n" 20, edit.
lib. 1,
Haverc. T. II ; , p. 441
Eusob. lib. 9, Prœpar. quidem duas, v. g., annorum diversas periodos
Evang. cap. 40, edit. Paris. 1C28, p. 433. ab eàdem epocbà deducis , sed ejusmodi duœ
JjJ
217 VERBI DIVINI. 218

annorum periodi ab eâdem deductae epochâ bopolassar, Nabucbodonosoris pater, excanone

absurde omninô unum ila in conflareiitur, ut Ptolemaico regnare desiit anno serae Nabonas-
eorunidem annorum in summâ bis iiaberelur ra- sari 144, qui cum anno anle œram vulgarem
tio; aliiis, cosdeni annosaddendoiisdoni annis, 604 à doclis chronologis copulalur; ex eodem
quodlibet brève tempus in ingcnteni suuuiian» canone aliisque momentis suprà relatis Nabu-
annorum excresceret. Atqui lanien banc por- chodonosor regnavit 43 annis à morte Nabopo-

icntosam annoscompulandi rationeni locloribus lassaris patris sui. Annus igitur prinius Evilnie-

cxhibet Marsbamus. Ex ipso enim scxaginla rodach fuit560anteœram vulgarem; proindeque

duoe bebdoniades fluunl ab inilio caplivilaiis eversum est templum anno 587 vel 588 ante
Babylonicaî usquc ad Antiocbum Epipbancni : eamdem œram , non verô 607, ut voluit Mar-
ex eodem 7 Jiebdomades lluere incipiunl à 21 shamus
caplivilaiis anno , ac proindc intra 62 inclu- Nota obiter Nabuchodonosorem , biennio

duntur. AUamen juxta ipsuni el ex vatioinit», ante obitum patris , fuisse consorlem rcgni
illae bebdoniades septcm cum sexaginta duabus, factum , atque ab illà coronalione computan-

et altéra paclum conlirmaturâ, conliciunt 70 dum decimum nonum

esse ejus regni annum ,

hebdomades. Ergo insunmiam colligit Marsba- quo Jérusalem cl templum diruta dicunlur, 4

mus lenipora à se invieem non dislincla, quod Reg. 25, V. 8.

chronologicis principiis répugnât. Ut verbo di- Aigunienlis in Marshani opinionem hacte-

cam, 70 bebdomades posi Danielem enumerat nùs propositis manifeslum fit, frustra Judœos
Marshamus, ubi rêvera ex ejus systemale sexa- et incredulos in eà desperatœ suœ causœ pre-
ginta très solùm deprebenduntur ; ergo. Sed sidiuni quœrere. Sed duo adhuc supersunt ad-
et alio modotemporum ratione hic
à verà versùs eam monienta, quibus ab eâ tenendâ
aberrat Marshamus. Nani a quo templum à Na- bonio christianus maxime deterreri débet. Pri-
buchodonosore eversum est ,
quod , anno 607 mum est, quôd illà opinione positâ evanescat
anle œram vulgarem ,
juxta ipsum conligit, argunientuni quod in Judœos bœc prophetiasub-
usque ad primum Antiochi rcgnantis annuni ministrat. Nam licct alla non desint quàm plu-
Marsliamus numerat 62 hebdomadas , id est rinia monienta , ad suadendam Judœis el aliis

annos iriginta quatuor supra quadraginlos. Igi- infidelibus religionem christianam aptissima;

lur juxta ipsuni, Antiochi regnantis initia anno altanien Panielis oraculo ila urgentur lidei

antc seram vulgarem 173 alliganda sunt. Atqui hostes, atque, ad eos impugnandos, singulis
salteni duobus antea annis rognare incœpit An- seculis Ecclesia adcô constanter illud adhibuit,

tiochus Illustris. Nam, lib. 1 Macb. cap. 1, v. ut non levé piaculum videri debeat , conlorlà
11 : Refjnavit (Antiochus) in anno centcsimo interpretationc, eniti causœ christianœ id prœ-
trigesimo septimo anni Grœcorum ; porrô incœpit sidiieripere. Alteruni est, Christuni Dominum
acra Grœcorum sive Seleucidaruni juxta oniiies ad se ipsum banc Prophetiam applicâsse dùm ,

chronologos anno 312 ante seram vulgarem ; Matth. 24, V. 15, de futurà Judœoruni clade
ergo duobus ut minimum annis tardiùs quàm urbisque el templi evcrsione discipulos prœ-
par est, Marshamus regnantis Antiochi iniiium monens dixit : Cùm ergo videritis abominationem
coUocaf. Ciica ipsam porrô eversionis templi (lesolaliuiiis, qnœ dicta est à Daniele Vropitelà,

epocbam , in graviorem errorom lapsus est ; stantem in loco saacto ,

qui legit intelligal : tnnc

nam anno 607 anle œram vulgarem hœc eveisio qui inJudœà sunt fwjiaiJ ad montes... erit ei.im

tenipli ab eo ponitur, quœ lamen nonnisi vi- tune tribulatio magna, qualis non fuit ab initio

ginti post annis potuit conligere. Eniinverô, mundi, impie fiet. Quœ ut pleniùs ii;t:^lligantur,
cùm annus prinius Evilnicrodach , qui Nabu- advertendum , Danielem triplici in loco prœ-
chodonosori successit , conneclatur (i Ueg. dixisse futuram in templo abominationem de-
2o, v. 27, et Jerem. 52, v. 51)
anno 37 trans- solationis, nempe cap. 9, de quo aginius, capite

migrationis régis Joachim templum verô à ; 11, V. 31, et cap. 12, v. 11. Abominalio aulem
Nabucbodonosore eversum sit anno 11 post désolai ioHis,cu\us nientio ht capitibus 11 et 12,
ejusdem Joacliim transportationeni. seu quod brevi tantùm temporc ,
quod Prophela déter-
idem est anno 11 Sedéciai in ejus locum suffe- minai, prœnuntiatnrduiatnra, et ad Antiochi
cti ; sequitur eversionem lenipli esse collo- tempus manifesté referiur. Ab illà verôplanum
candam anno ante Evilnierouacbum 27. Atqui est prorsùs differre atominationem desolationis,
primus annus Evilmerodacbi ipse est annus 560 quœ usque ad consummationem et finem persevc-
vel 561 anle œraui vulgarem. Si quidem Na- ratura cap. 9, prœdicilur, et de quâ contendi-
119 DE INCARNATIOiNE m
mus exponenda esse verba Cbristi niox laudata. De conjectura Harduini. — Inter opiniones
Unde consequens est ad Christi tempora perti- singulares, quas variis in scriptis protulit eru-
nere cetera oninia anle hanc desolaliouem ex dissimus Joannes Harduinus non iniimum ea ,

vaticinio eventura. Sic igitur licet arguiiientari : locum obtinet, quam de 70 hebdomadis Danie-
Juxta Clirisluni prsedicla est à Daniele Pro- lis (1) excogitavit. Sermonem à cujus exitu heb-
plielâ abominatio desotationis in loco sancto teni- domadse putandse sunt, définit cum esse qui,
pore Antiochi non compléta, qiiippe quac nec- Jerem. capitib. 25 et 29, anno 4 Joachim régis
dùni œtate Clirisli contigerat. E contrario vult Juda, à Deo egressus est de populo è captivi-
Marsliamus ahominationem desolationis à Da- tate in patriam reducendo. Ab illo igitur anno
niele proediclam seu capite 9, seu capilibus 11 4 Joachim anlè œram vulgarcm G06, ducit vir
et 1:2, eamdem esse, et ad tempora Antiochi doctissimus initium tum hebdoniadum 7, lum
pertinere, nec aliani ab illo Prophetà niemorari 62, quas Marshamumiraitatus séparât. Hebdo-
posi Cliristi tempora eventuram ; ergo Christi mades7 ad annum perducit antè aeram vulgarem
verbis répugnai Marshami interpretatio. 557, quo statuit Cyrum Médis imperare coe-
Respondet Marshamus ,
pag. 618, Danielis pisse ;
quippè Cyrum in Media regnare inci-r
verba ad ultimam Jerosolyniorum excidium à pientem nomine Christi ducis in Danielis vati-
Christo applicata fuisse sensu typico, non histo- cinio designari conjicit. Septimanas autem
rico, cujtismodi altusiones apud Maltliœum occur- sexaginta duas numerat ab eodem anno 4 Joa-
runt plurimœ. Sed 1°, sensus is typicus fuilne chim ad usque annum antè aeram vulgarem
à Daniele intentus? id Marshamus non asserit, 172, quo altcrum Cliristum ducem, nempè Ju-
imô ibidem sic habet : An ultra Epiplianem pro- dam Machabseum exortum esse ponil. Cliri-
,

spexerit Daniel viderint ulii. 2° Tam evidens est, stum porrô quem post 62 hebdomadas occiden-
quàm quod maxime, sensiim vaticinii histori- dum Angélus annuntiat, interprelatur ipsura
cura quadrare optimè in resad quas illud refert Messiam. Itaque statuit , illis 62 hebdomadis
Chrislus. Ergô historiée non typicè Christi verum Messiam occisum fuisse,
elapsis, Christum
verba sunt accipienda, 3° Comparatio à Mars- non in se quidem et reipsâ sed in typo, ,

harao instituta cum aliis allusionibus apud nempe in Onia summo sacerdote, quem vult
Matth. frequentibiis nulla est. Nam ejusmodi interfeclum anno antè œram vulgarem 171,
allusiones occurrunl in verbis Scripturae histo- hebdomade 63, quœ Harduino est etiam 70,
ricis, seu rem praeteritara aut prsesentem expri- Deindè intrà hanc ultimam hebdomadara col-
mentibus, à Matthaeo ad varias vilae Christi locat templi et civitatis per Antiochum deso-
circumstanlias applicatis. Ubi sanè soli typico lationem , sacrificiorumque tribus annis cum
sensui locus esse potest. At, quando verborum dimidio cessationem, etc., quibus existimat fu-
propheticorum sensus immediatus et naturalis turum subTito excidium praesignilicatum fuisse
evenlibus, ad quos à Christo referuntur , per et flguralum.
fectè congruit, nonne illud religioni ducendum Ex bis liquet Harduini opinionem, si sub-
foret, ut aliorsum non detorquerentur? stantia vaticinii considerelur, in eo potissimùm
Quae cùm ità sint, mirandum subit, Calmeto à Marshami sententià difîerre, quod iste Pro-
visum esse in Dissertatione de 70 hebdomadis phetiam Danielis de Antiochi lemporibus histo-
Danielis, ipsura auctorem lib. 1 Mach. ad perse- riée seu litteraliter explicans , non curel an
cutiones Antiochi lUustris in Judaeos 70 heb- ullo modo Christus eâ significetur; ille vcrô
domadum finemtranstulisse. Dicitur quidem 1 praeter significationem vaticinii litteralem,
Machab. 1, v. 37, Antiochnm idolum abominatio- agnoscat quoque in eo sensum typicum, à Spi-
nis desolationis super altare aediflcàsse. Sed ritu sancto directe et priniariô intentum, qui
undenam habet Calmetus ibi alludi ad aboraina- ad Christum et subsecutam sub Tito consum-
tionem cap. 9 Danielis memoratam et cum ptionem referatur. Caeterùm in utràque hypo-
desolaiione total! et peronni conjunclam ; non ihesi eadem ferè vitia occurrunt. Sit itaque.
verô potiùs ad eam lantùm quae capitib. 11 et CoxcLLSio. Harduini hypothesis tota in le-

12 praedicilur, et cui Antiochi tempora plané vibusetfalsisconjecturlsposita, nec cum verbis

respondent? Haec eô minus caulè scriptasunt,
quôd auctorem librorum Machab. esse canoni-
cum vir calholicus existimet, ac simul
Marshami graviter notet, fideique adversum
supponat.
(1) In Clironol. veteris Tostamenti, p. 553,
systema 55», 589, 502 et seqq. et in dcfensione Hard.
de 70 hebdom. adversùs Bernardum Lami, p.
880ctseqq. edit. operum Harduini in-l" Amst.
i7oy.
Kl VERBI DIVIM. iî*

vaiicinii, nec cura calculis chronologicis con- non sanè Deus Judaeos permisit tôt mala ab An-
sonat. liocho patipropler illatam Oniae mortem, cujus
Probantur sigillatini propositionis partes. 1° rei non erant, quamque aîquè ac gentiles de-
Exposita hypolhesis Ilarduini, tota in levibus testati sunt ; ex adverso urbs et toniplum fun-
et falsis conjecturis posita est. Leviterenim et dilùs à Tilo deleta sunt, et tola gens excisa in

falsô conjicit l"vir erudiliissermonem Dei ad pœnam criminis à natione in Christum com-

Jeremiain capitib. 25 et 29 fuisse sermoneni de missi. Ergô sanctissimus inter Judœos Onias
quo Angélus. Nani sernio, in quo nibil habelur fuerit, et injuste interemptus ; non ideô, ut
expressum de reœdificandâ Jérusalem, falsô con- insignis typus Christi morienlis vaticinio Da-

jicilur esse sermo de iterîtm Jérusalem œd'ifi- nielis pra^nuntiatus spectandus est. In levibus

candâ, prœsertiin si aller sernio in promplu igilur et falsis conjectationibus posita est hy-

sit, in quo facultas ejusmodi urbis denuo ex- pothesis Harduini.

truendae expresse habeatur ; atqui capilibus 2" Cum verbis vaticinii non consonat eadeni
Jeremiae 25, 29, nulla deprebenditur mentio hypothesis. Nam 1*, Angélus 70 hebdomadas
expressa Jerosolyniorum reaedilicandorum; fa- compulat ; atqui in bypothesi Harduini ab eâ-

cultas verô civitatis Jerosolyniitanse denuô ex- dem epocbà hebdomades septem, et bebdoma-
truendae expresse habetur in sernione egresso des sexaginta duas deducentis , sexaginta 1res

ab Arlaxerxe Longimano ad Nehcmiam lib. 2 duntaxat,non septuaginta essent computandae.

Esdrse, cap. 2 ; ergo. Hùc recurrunt superiùs in Marsbamum dicta.
Leviter et falsô conjicit 2°, ad Cyrum in Frustra autem observât Harduinus 70 hebdo-
Media priniùm regnantem , partem vaticinii madas ab Angelo dici abbreviatas ; quasi illâ

referendara ; nam regnum Cyri , Médis aut voce significaretur é 70 hebdomadis demptas
Persis, antè occupalam Babylonem imperantis, esse septem , ut superessent tantùm sexaginta
Judseos nibil contingebat. Prœtereà Danielis très. Sed nemo hactenùs illud versionis Vul-

vaticinium versus linem captivitalis nieritô gatiTe vocabulum hoc modo intellexerat ; nec
censet emissum Harduinus, alque anno 25 Cyri quidquam sanè banc longiùs accersitam expo-
in Media regnantis annectil; ergône his verbis: sitionem postulat. Et verô si 70 hebdomades
SciTO ERGO ET AMMADVERTE : Ab exilii scrmo- redactae fnorinl ad sexaginta très ;
quarè ergô
nis. . . usque ad Cliristum ducem, licbdomades se- subindè Angélus uno contextu enumerat heb-
ptem ; Angélus solummodô voluit Danieli rem domadas septem, tum sexaginta duas ac indè ,

à 25 annis prseteritam declarare, quasi verô unam quarum summa sit septuaginta ? Ergô
,

ipse Daniel nescivisset Cyrum non Médis so- cum vaticinii verbis quantum ad illam partem
lùm, sed et Persis, jam tum dominatum fuisse? non convenit hypothesis Harduini.
Leviter et falsô conjicit 5°, hune vaticinii Non convenit etiam quantum ad duos Chri-
fuisse scopum ut Oniae nece urbisque et
, , quos distinguit, et ad quorum unum
stos duces,

templi per Antiocbum vastatione ab Angelo hebdomades septem , ad alterum 62 perducit.

prsediclis, mors Chris ti, et eani subsecuta de- Nam unius tantùm Christi ducis mentio fil in

solatio totalis adunibrarentur et figurareniur, vaticinio. Ab exitusermonis, ut iterttm œdificetur

enimvero auctoritate non nititur haec conje- Jérusalem, inquit Angélus, usque ad Curistum
ctura, cùm nec SS. Patres, nec ullus Scri- DucEM hebdomades septem et hebdomades sexa-
pturœ interpres Oniam , ut Chrisli typum ha- gintaduœ erunt; ergo. Deindc nomine Christi
buerit; nec eiiam ipsa rerum analogia ac ducis Cyrus Medorum rcx et Judas Machaba;us ex
slmilitudoadsensumhunctypicum ducit, nulla Harduino signiiicantur. Atqui nomen illud sine

siquidem morteni Oniae inter et mortem Chri- addito, prout in vaticinio reperitur, Messiam de-
sti, quantum ad prsecipuos characteres, conve- signare adversùs.Iudaeosprobatum est; cùmque,
nientia. Oniasin terra gentilium ab Andronico voceC/im// versiculo scquentisimpliciter posita
pagano invilus neci datur ; Christus verô, pro Messiam exprimi Harduinus contendat quidni ,

honiinibus redimendis, sese in victimam morti appellationi Christi ducis sine addito eadem vis

sponlè objecit, et in Terra promissà interfe- tribueretur ? nomen enim ducis, quod ab Isaià

tus est. Solus ex .ludaeis mortem Onioe promo- Messiae diserte tribuitur, Christi appellationem
vit pscudo ponlifex Menelaus : at pontifices non reslringit. Ad hœc, tam illa verba : Et post
ac natio universa Judaeorum, suo et postero- hebdomades ()2 occidetur Christus, dénotant ve-

rum suorum nomine, neci Christi non modo ram occisioncm, quàm verimi Christum ; nec
consenserunt, sed etiam ejus auclores fuerunt. magis typica occisio Messiae ibi indicatur, quàm
225 DE INCARNATIONK «2*

Christus seu Messias typicus. lit vox Cliristus potest de Christo , qui Spiritu Sancto unctus,

simpliciter posita expriniit verum Cluisluni, et unionc humanitatis suai ad Verbi personam
ità verbum occidetur, ibi vcram occisionom ex- sanctus naturà conslilutus , tanto solus potuit

primât, npccssoest. Praetereà, civilatein et saii- praeconio significari. Sed id ipsum, ex Har-

ctiuiiium (iissipanda esse, id est, penitus sub- duino, sacerdotales functiones restitutas, tem-
vcrteiula Angehis priienunliat. Fulura vaslilas ,
pUimque à Judà .Machaba;o repurgatum , cum
dcsolalio usque in consummalionem et liiieni adumbratione quàdam aetatis Messiae solum-

perseveralura , sacriliciorum quae in solo tem- modô signilicat ; ergô vaticinii verbis non con-

plo ofTerri poteranl abolilio pi'rpelua codeni sonat bypotbesis Harduini.

vatioinio pra'dicuntur. Haîc ardiiiniis oxplicat 3° Non consonat chronologie. Nam Judas
immédiate et litteraliler de spoliatione solùm iMachabaeus illo systemale statuitur Cliristus

templi et civitatis , de vaslatione eorum per dnx anno 141 aéra; Graecorum, antè œram com-
aliquod tempus, de sacrificiorum inteimissionc munem 172 ,
quippè quo 62 hebdomades ex
tribus annis et quibusdam mensibiis , de brevi Harduiuo pag. .589 et 884 desinunt ; sed ex

quorumdam annorum desolalione , eujiis tiiiem eodem, pag. .592, nonnisi anno abhinc quinte

ipse Daniel alio in loco déterminai. Atqui bac Judqs post obitum Mathathiae constitutus est dux
non respondent verbis vaticinii; eigô à vali- Juditorum et militiai princeps, nempè anno
cinii verbis prorsàs dissonat Harduini inter- Graecorum 146 antè aer. vulg. 167 ,
quod ex
pretatio. Denique Danieii annuntiat Angélus lib. 1 Mach. cap. 2, v. 70, et cap. 3, v. 1, li-

futurum ut intra hebdomades 70 coiisummelur quida constat; ergo.

prœvaricatio , et finem accipiat peccatum, et de- Quaeres ulrùm Danielis oraculo vis aliqua in

leatur iniqnitas, et impleatur Visio et proplietia, Judaeos superesset ,

posità Harduini inlerpre-

et ungatiir Sanctits sanctorum. Quse Harduinus tatione ? Respondeo négative ;

quia si semel

sic interprctari cogitur:« Intràbasabbreviatas concedatur, .Judam Macbabaeum, Oniae mortem

( bebdomades septuaginta , complebitur prœ- persecutionem Antiochi ac templi repurgaiio-
< varicalionis antiquse pœna , finern accipiet nem immédiate hoc vaticinio respici ; frustra

< pœna peccati , delebilur prisca iuiquitas ;

contendctur alterura etiam esse ejusdemoraculi
« inducctur cullus religionis longo lemporc sensum, quo Christi mors et ultima urbis tem-
( duraturus; implebilur visio et propbeliaob- plique couUagralio prtesagiantur. Reponent
t lala Jeremise de aedilicandà ilerùra civilale, enim Judaei duplicem ejusmodi signillcationem
« de ungendo sacerdoie, de sancluario resli- verborum Danielis adversùm se non evinci ;
€ tuendo. s Et alibi typicam horumce signili- sibique satis esse sensum aliquem prophétise
calionem evolvens : « Eo temporum intervallo lilleralem causse suaenon aversum agnosci ;

« setas Messiœ adumbrabitur ; delineatio quse- hune denique sensum à se teneri, et rejici alte-

t dam eril justitioe sempiternœ, quae subCliri- rum donec adnùttendus comprobetur. Quid
f sto fulura est, ac propbetiai item omnis in porrô, interprelatione Harduini positâ, contra

€ Cliristo implendco. s Observes velini quan- banc Judœi exceplionem opponi queat, non
,

tum à litterà distct doclissimi viri contorta et vidclur. Diceturnc duplicem sensum salis pro-

longé pelila interpretatio. Ait Angélus iniqui- bari, cùm Cliristus , qui post 62 hebdomadas

peccatum praedicitur in typo occidendus, sit ipse Messias?

talem delendam ,
iineni liabiluruin,
Sed urgebit Judieus, 1° non magis Christo si-
juslitiam sempiiernani , seu religionem justili-

canlem semper duraturam, instituendam. Uxc arilicari Mcssiam, quàm Christo du:e ,(\\x\. tam-

de etsi in valicinio simpliciter legilur, ilessiam la-

lanla, quae Cliristus ad litteram ijnplevit ,

pœnâ peccati, de religione Judœo- men ex Harduino non signilicat; 2°, si verbum
temporali
seculis duraturà, de occidetur ibidem de lypicà occisione accipien-
rum quibusdam adbùc
delineatione quâdumjustitiœ sempiternœ sub Cliri- dum sit, cur vox Cliristus propriè sumi debeat

solummodô Harduinus intelligit. In non perspici ;

5° pra;poslerè poni Oniam typum
sto futuree

vaticinio habelur simpliciter : visiuncm et pro- Christi fuisse , cùm nec Scriptura, nec rerum

plietium implendas; bœc dicta gencnilim restrin- convenienlia id astruant. Atqui, posità Harduini

git Harduinus ad propbetlam Jeremia; cap. io interprelatione ,

quà rationc baec solvi possint

et 29 , et ad delineationem quamdam proplietiœ non apparel ; ergo.

omnis in Christo implendœ. Islud denique, El Dices cum Harduino, pag. 596, col. 1 :

ungatur Sanctiis sanctorum; ut adversùs Judseos . Qui CuRisTLM DLCEM dc Scrvatore intcliigunt.
osiendimus, et ipsa res ioquitur, solùm accip' i à vclerum plerorumque opinione l'aciuut
225 VEUBI DiVlM .
226
( divoriiiini. » Nego anlecedons. Conlra iicmo -Noc mirum; nau» cùm verba prœcedentia :

ex veleribus, si Eusobium oxcipias, noniine l'mjatur sanctus sanctorum; et : Usque ad Chri-

Clirisli ducis Messiam inlolligondiim non esse stum ducem ; de Christo Domino inlelligeren-
Iradiderit. Observai Oriij:onos, tract. 20 in lur, proclive eral isia, Peribit unctio,
de eodem
Mallh. iilrisque noniinibns sininl, Chrisiiun exponi, lum propler rerum allinilalcm ac ,

ducem, Danielem esse usuni ut Christus iiitelli- contextùs seriem tum propler eventùs con-
;

geretur. venieniam et consensionem lum eliam quia ;

Instabis cum eodem in Dissertalione adversùs posl sexaginta novem hebdomadas sacordolium

Bernardum I.anii, pag 894, col. 2, Pctriis Ble- adliucaliquandiu perseveravit, vel si quantùnj
sensis lib. conlra perfidiam Judœoruni, cap. ad valorem et neccssitatem perierit, non nisi

13, haec verba, usque ad Cliristutn ducem, islis morte Christi extinclum est.

reddidit, usque ad Cyrum ducem. Instabis denique. Sixlo Senensi lib. 8 Bibl.
Negoaniecedens. Sicl)abel PelrusBIesensis : bseresi 12, Estio in Annotât, ad Malth. 24, licuil

Ab exila Inijus sermonis usque ad Cijrutn fuerunt valiciniuni Danielis de Antioclii leniporibus
septem hebdomades , sexaginta verb duœ à Cyro expHcare; crgonihil vclal, etc. Respondeo hos

usque ad Tilum, et una hebdomada obsidionis. tanlùm è catholicis scriploribus à doctissimo

Aiiud porrô est seplem hebdoniadtnn finem in viro citari poUiisse qui banc sententiam tene-
Cyro conslitnere, aliiid est velleCyrum esse renl. Sixlus aulem Senensis nec ex professo,
Christum ducem vaticinio prsenunlialum. Quod nec de loto vaticinio disseril, idque unum
adeù verum est ul reipsa Pclrus Bleseiisis loco obiter Jjabet lococilalo; abominalionem à Da-

citalo tolum valiciniuni ad Christum Dominum nielepr.Tvisam in Machabaeorum libris legi

immédiate applicet, ac specialim Christum du- complelam tempore Antiochi, qui ubominandum
cem conceplis verbis de eo uno inlerpreteiur. idolum dcsolationis posait super altare Dei. L'bi

Caeierum, qui fieri potuit ut erudilus Hardui- sanè agi de abominalione praedictâ cap. 9 Da-
nus in sui defensionem unicum pi-oferrel è nielis, non de altéra quœ cap. H et 12 prae-
veleribus Petruni Blesensem seculi 12 scrip- nuniiata est nullus esset suspicandi locus, nisi

torem, nisi quôd reipsâ nulli eà de re ipsi con- hoc ipsum capul Danielis 9 è regione impru-
seniianl? denler cilalum fuisset.

Instabis ilerùm cum eodem, pag. 592, 595 et Quantum ad Eslium, fatendum est praedic-
885 : De vaticinio Danieb's maxima apud ve- tam Dan. 9 abominalionem dcsolationis ad
teresinlcrpretalionum varietas. Patres complu- Antiochi persecutionem , ad uliimam confla-
res legerunt juxla versionem quâ ulebanlur, gralionem et ad aetalera Anli-Christi ab eo
Exscindetur unctio , non, unctus; proindeque diversimodè loco objeclo referri : al in Anno-
nec isiud ipsum quod de Messià solo inlelligi lationibus ad capul 9 Danielis, valiciniuni reli-
potesl , Occidetur Christus, ad Christum Domi- quum, ipsasque 70 hebdomadas ad solius Chrisli
num relulerunt. lempora diserlis verbis accommodai.
Respondeo dislinguendum ut suprà, sub- De HvpoTHESi Calmeti. -^ Calmelus in jam
stantiam valicinii inler et quasdam ejus cir- citalà de 70 hebdomadis disserlalione conimen-
cumslaniias. Circa primum omnes ferè velercs tario ejus in Danielem praefixà , rejectis Mars-
conseniiunl, et Harduino advcrsantur; circa hami elHarduini hypolhesibus, islam proponit,
secundum variis de causis suprà enumeralis ul minoribus diflicullatibus obnoxiam. Serino-

diversimodè opinantur ac conjectanlur, quod ncm à quo 70 inchoandae hebdomades, siatuit

cliamnum erudilis Ecclesia permitlil. Quod esse propheliam Jeremiai de populi redilu, non
aulem alli net ad versionem graecam, Peribit eam qua; cap. 2,5 et 29 extat, sed allcramquae
unctio, falsum est quolquot illà versione usi cap. 50, V. 18, 19 et 20, legitur, quamque sup-
sunl, haec verba ad Christum non retulisse. ponil emissam fuisse anno, quo Jérusalem à
Sanè TerluUianus, lib. adversùs Judseos cap. 8, Chaldaeis eversa est. Christum ducem interpre-
legit : Unctio exterminabitur ; allamen ibi desi- talur Cyrum Babylone regnantem , et in pa-
gnatam Chrisli passionem inlclligii. Item dicen- iriam reverlendi (acultatem Judaeis solemni
dum de graecis Patribus qui mortem Christi edicto concedenlem ad eumque seplem iieb-
;

hoc vaticinio praedictam inlellcxerunl, ii verô domadas perducit. Seplimanas aulem sexaginta
sunt mulli ; nec forte { exccplis Eusobio et duas à (ine illarum septem, seu à captivitate
Theodorelo ) uUum alium reperire est qui bas solulà cnumeral, illasquo terminal morte Cniae,
voces de Christo accipiendas esse negaveril. queni conjeclalur Christo occidendo désigna-
2^27 DE LNCAKNATIONE 2Ϋ

lum. Post hebdomades seplem elapsas collocat statuit etiam , quod in Marshanio et Harduino

quae de pcccali consunimalione, de iniquilale refutavimus, septem hebdomadas simul cum

delendà, de juslilià sempitcrnà adducendà, el sexacjinta ditubns ellluere ; imè singularcm banc
de Sanclo Kiiiclorum ungendo in prima vati- conjecturai eorum partem ignoravit Calmelus,

ciiiii parle conlinenlur. Tune eniui, inquit qui non semel ait, utrumque à captivitatis

iniiiuitalnm populi sui Doniinus est oblilus ;

line sexaginta duas deducere hebdomadas.
cultus idoioruni à Judà et Israël eliminatus fuit; Triiis ilaque Marsbami el Harduini vestigiis se

tem|»lum rarsûs consecratum est, et sacrilicia insistere falsô arbitratus, atque ideô rationum
iterùni oblata sunl. Reliquuni oraculnm de An- chonologicarum expendendarum onus hîc in
tiochi Epiphanis teniporibus explical Calnielus, sese non suscipiens, à Cyro populum Hberante,
censetque pleno efjectu illud donaluni tune ad Oniae mortem computat sexaginta duas heb-
fuisse, cùni à Judà Macbabceo repurgaium est domadas, seu annos 454. Atqui juxta oranes
teniplum. Atque generatini pronuntiare non accuratos chronologos, ipsisque judicibus Mars-

dubilal Imnc l:.mm vaticiniorum Danietis eapit. 7, hanio et Harduino, Oniae mors anno ante aeram

S, 9, 10, 11, 1:2, INSIGNEM ESSE SCOPLM ( .VONT vulgareni 170 vel 171 alliganda est, proinde-

qu'un seul grand objet )

, ut illi Proplietœ osten- que, cùm anno ante eamdem aeram 556 aut

deretur quid nationi Judaicœ ac totius Orientis 557 soluta sit caplivitas, octo et sexaginta an-
populis, à regm Cyri usque ad Antioclium Epi- nis hic aberrat Calmelus. Saltem annis septem

phanem , contingere deberet. et quinquaginta falli se fateatur necesse est,

CoMXLSio. Calmeli hypothesis à Marshanii cùm ipse in tabula suà chronologicà captivita-

systemate quantum ad subslantiam non di-

,
, lem solutam ponat anno ante aeram communem
versa, gravioribus adhuc vitiis laborat, ac ipsi 545, mortem verô Oniae ad annura ante eam-

Cabnelo adversalur. TA Marsbami systemate, dem aeram 166 revocet.

quantum ad vaticinii substantiam, diversa non Sed gravius est quod (ingit, statim à solulà

est bypolhesis Calmeli; cùm CaUnetus, aequè capiivilate, seu post hebdomadas seplem, pri-

ac Marshamus nullam vaticinii partem, nec ul- mam vaticinii partem completam fuisse. Nam,
lum ejus sensum ad Chrisli tempora referai. proeterquàm quôd eventus rerum à vaticinii
Hinc praicipuis argumentis quibus non modo illà interpretatione, tam dissonet,
verbis, positâ

Harduinum, sed el Marshamum ipsosque Ju- quàm jam subversis Harduini et Marshami
in

daeos confulavimus, bœc nova hypoiiiesis sub- hypothesibus 70 hebdomades ait Angélus con-
;

verlitur. 2" HypotbesisCalmeti gravioribus ad- stilulas, ut ea eveniant quae hoc vaticinii mem-
huc vitiis laboral, quàm Marsbami syslema. bro signilicanlur. Porrô ubi 70 hebdomades
Nam quie in Marshamo emendare sibi visus est dicuntur à Deo conslitutae utaUquidflat, li-

Calmelus, haec œqualibus, aut eliam majoribus cetue interpretari id post septem hebdomades

vitiis compensavit. Non staluit quidem, ut eventurum? ergo.

Marshamus , seplem hebdomades ab ipso An- 5° Hypothesis Calmeti ipsi Calmeto adversa-
geli sermone incipere , sed dùm cas inchoat à lur :
1° enim suam ipse Calmelus hypothesim
prophelià Jeremiae cap. oO, dupliciratione fal- refellit, ac gravissimâ notât censura, dùm
lilur. Primo enim vaticiniura Jeremiae cap. 50, Marshamum confutat, ac erroris in fîde et te-

nullam Jerosolymorum reaedificationis exprcs- merilalis accusai, quôd Jesum Christum esse
sam et specialem continet mentionem; proin- Danielis oraculi linem non statuent 2° fatetur
;

deque non potest esse sermo, de quo Angélus ; versus disputationis linem, tutius et satius esse

praesertira, cùm plures aliae apud Jeremiam et sepluaginta hebdomadas ad Christi mortem re-

Isaiam de futuro populi reditu, similes pro- ferre ,

quia nath'â suà vi eô ducuirt vaticinii
Secundo idem Jercmice ora-
phetitc occurranl. verba ; ergo hypothesis quam refellimus, nativo

culum anno quo Jérusalem à Cbaldœis sub- verborum propheliae sensui, fatente Calmeto,
versa est non potest alligari. Etenim ex ipso
,
non consentit; proindeque, etc.

Jeremia; cap. 51, v. 59, colligitur hoc valici-

§ 2. De initia septuaginta liebdomadum Danielis.
nium emissum fuisse anno quarto Sedecise,
anle illam civitatis subversionem oclavo. Lnde Quaestio intégra eô tota reducitur, quis sit

sequitur à prolatà ejusmodi prophelià, usque ille sermo, de quo loquilur Angélus v. 25 , et à

ad Cvrum Babylone regnantem computandos cujus exilu usque ad Christum ducem itebdoma-

esse annos solidos seplem supra quinquaginla,

des septem et hebdomades sexaginta duas corn-'

non verô novem et quadraginla laalùui. Non putat.

2M TERBl DIVESÎ. 850
Is auteni sermo non aliud qiiidqii.im esse 2 septimanas Danielis inchoat; alterum esse
potest, quàni aut Prophetia aliqua de ilerùni Artaxerxem Memoriosum définit. Quœ unà cum
aedificandà Jérusalem, aul decretum quod- singulari ejus de sepluaginta hebdomadibus
dani vel litlerœ régis Persaruni, quibus illa opinione expendenius.
Jorosolymoruni exlructio iniperata sit aut pcr- Iiaque quaeslio est à quo ex iliis sermonibus
niissa. initium sepluaginta hebdomadum sumendum
Novem porrô extant in Prophetaruni libris sit, an ab aliquà Propbetià ; an ab edicto Cyri ;

valicinia, quibus ilerùni exlruenda Jérusalem, an à decreto Darii Hystaspidis, etc.; an ab

seu conceptis verbis, seu implicite pr.xdicitur. evenlu ipso, seu ab iterùm œdificatâ Jérusalem?
Hoc enim vaticinati sunt bis Isaias, nempe ca- cujus quidem quaestionis partes singulœ jam
pilibus 41 et 45 , ter Jeremias, cap. 27, 29 et disculiendœ sunt. Ut autem dicendis major lux
50, Baruch bis nempe cap. 2 et i, semel Ila- affulgeat , pr;«mittendam ducinms tabulam
bacuc in Canlico, et semel Angélus apud Da- chronologicam variis circa hebdomadum ini-

nielem bis ipsis de quibus agimus verbis : Ab tium opinionibus expendendis concinnatam,
ai lu seriuonis ut iteriim œdificetur Jérusalem, ... circa quam duo annotari volumus. 1° Quaîcum-
et rursiim œdificabitur platea et mûri. Quatuor que minus certa in eo indice occurrunt , aut
verô à Pcrsarum regibus difla sunt edicta seu ad expositionem variorum systematum spe-
rcscripta circa templi urbisve reslaurationem. clant, ea litteris italicis exbibemus. Caetera ad
Primum est Cyri, qui anno primo quo Babylone Usserii aut Peta>ài, ac sœpe ad utriusque et ac-

regnavit , an te Kram vulgarem 536 , vcl juxta curalissiraorum chronologorum probatissiraos

alios 538 , Judseis fecit potestatem in patriam calculos exacta sunt. 2" Omittimus in hâc
reverlenid et templi reaedificandi. Lcgilur boc tabula calculos Periodi Julianae Ui mutiles ei
diploma lEsdr. cap. l,v. 2 et scqq. In co men- superfluos, quod demonstravit Salianus. Hoc
lio expressa non babetur restaurandœ urbis Jé- ferè unum de hujusmodi periodo scire inierest,
rusalem, sed tantùm extruendi templi. Secun- nempe anno ejus 4714 alligariannum primum
dum edidit Darius Hystaspislilius, post repertum aerae vulgaris christianae. Id enim satis est , ut
Ecbatanis in tabulario regio edictum Cyri. facile intelligi queant eruditorum scripta qui
Extat illud decretum. 1 Esdr. G, v. i, et seqq. potest Scaligerum bujusce periodi annos adbi-
Eo confirmatur duntaxat edictum Cyri de bent. Praetermittimus quoque annos mundi,
templi reœdificatione. Terlium decretum ab ut incertos. Solis utimur annis ante et post

Artaxcrxe Longimano anno regni sui seplimo, seram vulgarem, quippe ad quos alii calculi re-

Esdrai sacerdoli inscriptum est. Exbibelur feruntur. ^l^ras tameu apud omnes cbrolonogos
1 Esdr. 7, vers. 11, 12 etc. Cultum Deo in indubitatas, atque bistoriae tum sacrae lumpro-
lemplo adbibcndum ,
poliliam populi Judaici fanae explicandae necessarias, obiter notavi-

et vectigalia ab eo Persis solvenda spectat; de mus. Scilicet operae prelium visum est, ut illae,

restaurationc moenium urbis nibil expresse ubi opus esset, in promptu haberentur.
continet. Quartum denique edictum seu poliiJS
INDEX CHRONOLOGICUS.
rescriptum, ncc cnim publici diplomatis videtur
Variis circa Danielis septimanas exponendis sys-
babuisse formam, ipsœ sunt littcrae regiae,
tematibus accommodatus,
quas idem Artaxerxes anno impeiii sui 20
mense Nisan , Neheniice concessit , ut narratur Anni ante
2. Esdr. 2. Palet ex eodem Esdrœ loco reslau- JEram vulgarem.
rationem mœnium Jérusalem illo sermone re- Initium Olympiadum. 776
gio non modo diserte permissam, sed et appro- Annus primus Romae Varronianus. 753
batam et cunlirmatam fuisse ; atque ad id exe- /Era Nabonassari incipit mense Februario. 747
quendum, missuni à rege eumdem Nebemiam, Captivitati Babylonicae sepluaginta anno-

qui, cùm hoc ipso anno Jérusalem venisset, riim dat initium Nabuciiodonozor an-
tanlâ diligentiâ operi inslitit, ul intra dics 52 no 4 Joacbim. 606
mûri fuerint reparati , 2 Esdrsc 6, v. 15. Templum à Chaldaeis concrematur. 58S
Ilsec porrô enumerando décréta supposuimus Cyrus Babylone regnare incipit , et capti-

Darium de quo sermo fit 1 Esdrue G, esse Hy£- vitatem solvil. Inde quidam arcessunt 70
laspidem, et pariter Artaxerxem capitis 7, esse liebdomades. 536
Longimanum. Aliter censuit Scaliger. Priorera Cambyses Cyro patri succedil. 529
esse Darium Nolbum opinalur, et ab ejus anno Pseudo-Smcrdis thronum occupai , re-
251 DE LNCARNATIONE 23»

gnatquc mensibus seplem. 522 Cnpcllus uterquc , Pridœus, Ayrolus , Cor-

Darius Hystaspis occiso Snierdi imperiimi nélius à Lapide , etc. , hoc anno 7 Arta-

auspicaliir. 521 xerxis censent decretum Esdrœ concessum,

Edil decretum de leniplo perficiendo. Ab atque ab hoc decreto seplimanas accersunt.

hoc Décréta S. Clemens Alex. Euseb. etc. hicipit annus A rtaxerxis Longimani à morte
seplimanas ducunt. 519 Xerxi illata vigesimus juxta Usser. Lan-

Tcmplum absolvilur anno Darii sexto. 515 cel. Bossue t. qui inde ducunt 70 hebdo-

Exercilus Darii in Maratlioniis campis pro- madcs. 454

fligatur mense Septembri 490 Annus Artaxerxis Longimani ab ejus prima
Annis quatuor à Maralhonià pugnâ expie- coronatione juxta Petavium vigesimus dé-

lis , nioritur Darius. Succedit Xerxes. 485 finit. Hoc anno secundùm eundum Peta-
Anno imperii sui quinto Xerxes exerci- vium facullas muros suscitandi Neliemiœ
lum Susis ducerc iiicipil. 481 concessa et hebdomades fluere incipiunt. 453
Hmc annum 481 Xerxis esse septimum coii- Annus verè vigesimus Artaxerxis Longi-
tendit Tunteminius in Menocli. suppl. p. mani à morte palris. 445
401 et 428, viiUqiœ hoc eodem anno, vere Isto anno Artaxerxis vigesimo desinente Se-
ineunte , Xerxem trajecisse in Grœciam, ptimanœ annorum lunarium ex Africano
post cor.sjrtem regni factum filium Ar ta- inchoantur, Nehemiœ factâ mœnium eri-

xerxem. gendorum potestate. 444

Eodem anno quinto regni sui ,
primo ve- Ejusdem anui vigesimi finem , et rescriptum

re , Xerxes Sardibus, ubi byemaverat Nehemiœ datum alligat Huetius eidem anno
proliciscitur et in Gneciam trajicit. 480 quo etiam hebdomadibus initium assignat,
Hoc anno Xerxis 5 comitem regni electum Belium Peloponnesiacum incipit 7 anno
Artaxerxem conjectantur Abramus , Tiri- ante Artaxerxis obilum. 431
nus, etc. Moritur Artaxerxes Longimanus, succedit
Anno regni sui 6 , ad Salarainam Xerxes Xerxes secundus. 42S
vincitur die 23 seplembris. 480 Xerxes II cùm uno anno regnâsset, interfi-

Xerxes anno 12 regni sui novam in Grœcos citur à Sogdiano. Hic imperium tenet 7
expedilionem parât juxta Petavinm, et mensibus. 424
Artaxerxem in regiam potestatem coo- Interempto Sogdiano , regnum auspicatur
ptât, Darius Nothus quem Scaliger interpreta-
Xerxem ex adverso tune ab Artabano neca- tur Darium libri 1 Esdr. cap. 5 et 6. 423
tum ponunt tisserins , Lancelotus, Bossiie- Darius Nothus moritur post annos re-
tius. gni 19 succedit Artaxerxes Memoriosus,

Artaxerxes Longimanus secundùm Petavium qui Scaligero fuit Artaxerxes Nehemiœ. 404
simul cum pâtre jam à septem annis re- Arlaxerxi Mnemoni succedit Ochus. 360
gnans , concedit Esdrœ decretum quod 11 Ochus à Bagoà occiditur; succedit Arses. 338
Esdr. 7, exhibetur. 466 Arsen idem Bagoas interlicit , ac ipsi Da-
Xerxes post viginti annos regni complétas rium Codomannum substituit. 336
ab Artabano jugnlatur. 465 Jaddus Judœorum pontifex Alexandrum
Annus 7 Artaxerxis Longimani à morte pa- Magnum excipit. 332
tris juxta Turncminium concurrens cum Darius ab Alexandro ad Arbella vincitur
anno ejus vigesimo à prima coronatione. 460 mense Septembri. Définit imperiumPer-
Hoc anno Esdras et Nehemias , ex illo au- sicura. 351
ctore, mense Nisan Jerosolgma adveninnt, Initium ^^rae Grœcorum seu Seleucida-

murorumque œdificatio completur die 25 rum quam scriptor primi libri Macha-
,

\
mensis Elul , à quo die currunt 70 hebdo- bœorum à Nisan posterions verô au-
,

mades. ctor à Tisri prsecedente incboant. 512

Tiriwis, Abramus, etc., Nehemiœ adventum Anliocbus Epiphanes regnare incipit ;

eidem anno attribuunt, duobus scilicet an- Oniam summum ponlificem exauctorat,
nis, ex eorum opinione , antequàm veniret et impium Jasonem ejus loco sufllcit. 175
Esdras. OiiiiB mors. l'I
Artaxerxis Longimani annus à morte pa- Anno quinto regni sui Antioclms Jérusa-
tris verèseptimus, 458 lem ingrcssus templum violât ac effun-
 -J{35 ^ fcihBi DlNliSl. ;2^
dilfurorem in Judaeos. 170 adversus Judaios oap. 8, gravitis adliuc in
Apollonius in Jiidaeam ab Anliocho milti- chronologlam pr^ccai. Ab anno Darii T, seuab
tur, logi addictos confodit, ac civiialem ipsà, de quâ agiams, Danielis Prophetià beb-
inccndil. Maialhiasin montes secedil, 168 domadas auspicaUir : cas in ultimo Jerosoiy-
Anne rcgni sui 8, Anlioclius génies sibi niorum excidio desinere sialuii; 62 cum dimi-
subjcclas jubel eosdcm cuni Gr.necis cul- dià , Cbristi nalivitale terminal ; reliquas
tus ;idliibere, 167 seplem cum dimidià allerâ à Cbrislo nato ad
Matathias moiilur; succedit Judas Maciia- uliimam subversionom compuial. Ubi inler
baeus. 466 temporum ratiouem errata , illud
varia contra

Templuni repurgaturdic25mensisCaslcu. 165 prœcipuum quùd Darius Medus qui ant«

est,

Antiochus morilur. 164 C\rum Babylone regnavit et cujus anno 1% ,

Ad impii liujus régis tempora seplimanas et Visio Danielis alliganda csl, Terlulliano fuerit
vaticinium Danietis temerè à quibusdam Darius Nolhus, plus quàm annis cenlum pos-
Cliristianis refera , suprà declaratum est. lerior Cyro.
Initia Mircani Assamonseoruni uitinii. 70 CoNCLL'sio. Sepluaginla bebdomadum ini-
Ponipeius obsidione Jorusalcni capit. C5 tium ab aliquà Prophetià non potest repeti.
Annus prinms correclionis Julianœ, 43 Probatur P, quia de restaurandà Jérusalem,
Herodes, à Romanis rcx Judœoruni jani novem ,
ut supra dicebamus, Prophetite variis
tribus annis antea renunlialus , Jeroso- tcmporibus edil* sunt. Atqui nulla earum ad
lymas armis occupai. 37 banc reœdificationem prce ca;teris habet spe-
Pugna Aciiaca. 31 cialem respectum. Non magis ergo ab unâ
Primus Augusli monarchiae annus. Hero- quàm ab altéra, ac proinde à nullà sumi potest
des occidit Hircanum. 50 inilium septimanarum Danielis. Nisi enim ab
Christus dominus nascitur die 25 mensis aliquo hxo et delerniinalo illud initium repe-
Decembris. 5 tatur jam non obscura tantùm , scd ambigua
Morilur Herodes. 4 omnino et incerta erunt verba Angeli;ergo.
Probatur 2^ quia à quàcumquc ejusmodi
Annî JErœ vulgaris. Prophelià ducantur 70 hebdomades, non con-
JErœ vulgaris inilium mense Januario. 1 slabuni calculi. Eienim ejusmodi vaticiniorum
Baplizalur Chrislus die 6 Januarii. 50 ullimum emissum, est oraculum Danielis. At-
Patitur juxla Usserium , Pridœum, etc., qui ab oraculo Danielis usque ad Christum,
alque aecuraliores, ut videUir, calculos. 33 quo illas terminari seplunanas parag. prœee-
Annus Noronis 12, quo cœplum est bel- denti oslendimus, certum est longè plures
luni Judaicum. 66 quàm 70 hebdomades effliixisse. Nam visio,de
Jerusalen-i et templum à Tito dissipantur. 70 quâ agimus, Danieli obligit anno 1" Darii Mcdi,
Judœos duce Barchochebâ rebelles Adria- ac proinde saltem annis duobus anto(|uàm Cy-
nus exterminât. 151 rus Babylone regnarel. Alqui annus 1 Cyri Ba-
L'trùm ab aliquà Proplietiâ ducendum sit bylone imperantis , ut modo osiendemus, alli-
septimanarum Danielis inilium. — Qui ex recen- gandus anno 556 aRtc œram vulgarem.
est
lioribus (ii autein paucissimi sunl) sepluaginla Obligii igitur Danieli visio anno 538 ante eam-
hebdomadum exordia alicui Prophetioe anne- dem »ram , cui si addanlur ad minimum 29
ctunt, adaliud quàm ad Mossiani, uli paragra- anni illius «rai usque ad Chrisli mortem,
phe praecedenti dictum est, vaticinium Danielis summa erit 567 annorum proindeque, etc. ;

prœposterè detorqucnl ; de his proinde imprae- An nb cdictoCgriseptmKjintahebdomadescom-

senliarum non.agimus. Ex ve'.eribus aulem puiandœ sint? — In Cyri edicio septimanarum
Hippolytus senior seplimanas videlur ab ali- Danielis initium ponil Eusebius Caesariensis in
quà Prophelià deduxisse, quippe cùm , refe- sccundâ, quam affertlib. 8 Demonslr. evang.,
renie S. Hier, in caput 9 Danielis, « Seplem barumce hebdon)adum interprelaliuue. Juxta
€ hcbdomadas ante populi rediluni suppulave- ejusmodi exposilionom, quam suprà jam reje-
c rit, et sexaginla duas post redilum usqiie ad cinuis, quamque Eusebius videtur minus pro-
« naliviialem Chrisli. Quarum tempora non babilem judicàsse, 69 hebdonia:ies iniliis lîir-
c congi uunl, t pergit S. doctor. Ilebdomadas cani Assamonaiorum uilimi dosiiinnl; seplua-
seplem Cyro eiiani terminal Pelrus Blesensis gesima verôà coileris avulsa ad Chrisli morlem
Joco suprà citato pag. 507; Terluilianus autem , et prœdicatiouem refertur. Idem sepluaginla
ÏH. IX,
335 DE INCARNATiONE 23«
lingeretur, non modà silenlibus Scripturis et
hebdomadibus principium aliquando etiara as-
sij^nanlJiukei. Uuidam Calholici , atque inler
Josepho, sed et niulta referentibus quae cuni

Prulosiaiiies Calviiuis , Praelect. in Danieleni, illà suppositione nullo paclo stare possunl.

Lighiloot in Chronico, et alii, de 70 hebdoina- Confer quse de urbis eversione legunlur lib. 4
duni exordio siinilia staluunt, etsi de Cbristo Ueg. cap 25, el Jereni. cap. 39 et 52, cùui iis

nlraiiuiue valicinii parlem inlerpretenliir ;

quse de mœnium statu releruntur cap. 1, 2 et

noiiiiulli(|He coruin, iil huic suo systefliali lem- 4 libri 2 Esdrac, plané inlelliges ruiham eam-

poriiiii raliones adaptent, doctis omnibus pro- (lein à Nabuzardam effectanj, usque ad Nehe-

balam cerlisque innixam argumenlis cbrono- miam persévérasse. Addc Eccli.49, v. 15, banc

logiam subvertunt. laudem Nehemiai tribui, quôd muros Jérusa-

Concliisio. A Cyri edicto non inchoandoe 70 lem eversos erexeril; et Africanum, referen-
hol)d()inades. Probatur 1° ex valicinii verbis. tibus Eusebio Demonstr. evang. lib. 8, ei S.

Nam scptuaginla bebdoniadiun iniliuni repe- Ilii-ronymo in cap. 45 Isaiae, testari, ante an-

icnduni non est ab edicto, in quo Jerosolynio- num 20 Artaxerxis Longimani non fuisse fac-

rum extruendorum nuUa nientio fit, quo ob- tam Judceis à Persarum regii)us, facullatem

lento Judaîi soluui templum aedilicare aggressi muros Jérusalem suscitaiuli. Qtiid causae fuerit

«unt; maxime si prœsto sit aller sermo ex- cur è lot Persarum regibus nullus ante Longi-

pressus de restanrandis Jérusalem mœnibus. nianum urbis exlruendœ poiestaiem Judajis

tiiimverô Angélus inilium septiioânarum concesserit, conjici potest ex bis apud Esdram

seimonem de Jérusalem denuô œdi-

prœstiluit lib. 4, verbis Artaxerxis, qui Cambyses vel

licandâ ac cingendà mœnibus. Scito ergo, in- Smcrdis dicendus est : « Accusatio, inquit ad

quil Angélus, et animadverte Ab exitu sermonis : Syriai satrapas Judaeorum hosles respondens,
ut ileriim œdi/iceturJerusalem, etc. Quai slalim V. 18 el seq., quam misislis ad nos, manifesté
pse interpretans, addit : E t nnsùm œdificabi- lecta est coram me, et à me praeceplum est, ot

Inr platca et innri in angustiâ temporum. Atqui reccnsuerunl, invenerimtque quoniara civitas

l'' in edicto Cyri nulla lit meniio Jérusalem illa ( Jérusalem) à diebus antiquis adver-
reœdificanda;. Quod constat ex ipsisedicti ver- sùs reges rebellât, cl seditione et praelia

bis Esdr. cap. 1 et 6; scilicet domum Dei Jero- concilanlur in eà. Nam et reges forlissimi fue-

solymis exlrui Cyrus praecipit, îedificii magni- riuil in Jérusalem, qui et dominai! sunt omni

tudinem et maleriam praiscribit ; sumplus de regioni, quœ trans lluvium est, > etc. 5" Prœs-

domo régis ad id operis administrari jubel; at lo est sermo expressus de urbeei mœnibus Je^
de Jérusalem ilerùm extruendâ , ne verbum rosolymorura instaurandis, ncmpe litierae ab
quidem. 2°Oblento Cyri edicto Judaei solum Arlaxerxe Longimano data; Nebemise, ulrefer-

templum œdificare aggressi sunt. Id palet ex 2 Esdr. 2 à qiiibus 70 bcbdomadas posse in-

lib. 1 Esdr. Nam cap. 1, v. 5, cap. 2, v. G8 et choari, inferiùs oslendctur; ergo.

cap. 3 integro, à Judseis ex Cyri facultale gesla Probatur 2", quia accurala temporum ratio

commemorans Esdras solius templi facit men- non sinit à Cyri edicto iiic'pere sepluaginla

tionem. Pariler cap. 4, v. 24, de solàdouio Dei hebdomades. Elenim qui in valicinio nomiiic

loquitur, dùm narrai opus, quod Cyrus peimi- Christ i duciset Christi occidendi dcsignatur, ipse

serat, adversariorum raalilià intermissum fuis- est Chrislus Dominus, ut paragr. 1 ostensum
se. Et cap. 5, V. 2, ail Judseos valiciniis Aggaei est; proindeque ab inilio bebdoniaduni ad
cl Zacliarise excilalos cœpisse œdificare tem- lempusquo Cbristus ducis munere fungicœpit,
plum Dei. Versuautem 5, Judœorum adversarii id est, usque ad ejus baptismum, computaudae

sic eos alloquunlur : Quis dédit vobis consilium sunt 69 bebdomades, seu anni 485. Sed con-
ut domum liane œdificaretis et muros ejus iiistan- stat decretum Cyri lardiùs anno ante seram
raretis? Nildliiabenl de reslauralione mœnium; vulgarem 556 datum non fuisse. Scribit enim
ergo. Idem coUigitur ex Aggso Prophelà, qui Africanus apud Eusebium lib. 10 Prsepar.
cap. 1, V. 4, redarguens desidiam Judaeorum , Evang. cap. 10, multorumque historicoruni te-

de solo lemplo verba facit. Deniqucillud liquel, slimonio confirmât Cyriregnum inPerside cœ-

quia cap. 1 et 2 libri 2 Esdrse, mœnia Jérusa- plum anno 1 Olynipiadis 55 ; cerlum est pari-

lem anno 20 Artaxersis Longimani adbuc Ja- ler Cyrum 30 annis régnasse. Porrô canon
cebant dirula ; ea verô fuisse à Judaeis ex Cyri Plolemaicus Cyrum inler Babylonios reges re-
edicto ante erecta, et deinde ab eorum adver- censens, annos ei dal novem, nuuieralis scilicet

gàriis denuô combusta et eversa, gratis et falsô duobus aani$ q^uibus re^uavit Darius Mcdus,
 237 VEllBI DIVINI. â58
ut ex eo conjicitur quôd hune Darium non no- ccnsenda sunt dùm populum
liberum dimisit,
miner, cl qnôd seplem annis (antîini CyrusBa- nec enim eos coegii sub dio habitare,autàpro-
byloneregnaveril ex Xenoplionle. Iiaquc si ex priis legibus abstinere. Eodem sensu exponen-
50 annis quibus totum terapus rcgni Cyri con- dus est Josephus.
linetur, detralianlur septeni, primus annus Darius iile, qui 1 Esdr. 4 temptnm perfici
Cyri Babylone imperaulis, quo odiclum illiid edixit, est ne Darius Notims à cujus anno 2 septi-

laiiim est , iiicidel in 24 à prinii sui regni initio manœ pntandœ sint?— Sulpitius Scverus, lib, 2
nnnieratum, acproindein primum Olynipiadis Ilisl. Eccles, ab anno2 Darii Nolhi, qui icrlius

Gl, qui anle œram vnlgareni est 536. Jam vorô po?t Artaxerxem Longinuuium regnavil, sep-
baplismns Christi airte anninn 27 serit; vulgaris liiaginta hebdomadas auspicatur, ratus Dariuiii,
collocari non potest. Ergo ai) edicto Cyri us- à quo i Esdr. 4 statuium est ut domusDomini
quead Cbrisli baptismuniejusquepraîdieationis absolveretur, esse Darium Notiium ; Artaxer-
initium eflluxêre saliern .'iOÔ anni. Déviant igi- xem verô qui anno regnisui 7 decretuniEsdrse
Uir 80 annis à vorâ teniporuniralione qnià Cy- dédit, quique poslea mœnium erigendorunj fa-

ro Danielis seplimanas ducnnt. JNec omneni in cultalem iribuit NehemisB, non esse Longima-
calculis ciironologicis aijerralionem vital Euse- num, sed Memoriosum Darii Nolhi successo- ,

bius, dùm 69 hebdomadas longé anle Chrislum rem. Idem censuêre Julius Scaliger in Proie-
lerniinat, et sepluagesiniam à cceteris avellit gom. et lib. 6 de emend. lemporunv, Drusius
pluriunique intercapedine annoriiin séparât. in Sulpitiunt , et alii. Hanc autem sententiam
Ne (iat eniin ejnsniodi separalio islud obstat, 'prœ cseteris excoluil Julius Scaliger, cujus opi-
hebdomadas scilicet in sunnnani unam ab An- nio nunc ferè obsolela quidem, sed muîtis olim
^elo colligi ;
parles verô teniporis qiiae in sum- probata et auctoris sui noniine etianiuum cele-
niani colligunlur, deinceps fliiant necesse est, bris, sic sehabet (I). Tria existimat dala fuisse
nec à se invicem separala; et dissitae poni pos- edicla de Jérusalem instaurandà, primum Cyri,
sunl. quosoluta caplivitas, secundum Darii Nolhi
Dices. Isaias, cap. 4i, V. 28, Jérusalem à anno 2ejusregni, lertium ArlaxerxisMemorio-
Cyro ocdificandam prsedicit, his verbis : « Qui si anno ipsius 5; vult enim à quo tempore dc-
dico Cyro : Paslor meus es, et omnem volun- . crelum islud concessum fuit Esdrse, usque ad
latem meam complebis. Qui dico Jérusalem : ejus profeclionem cum sociis anno régis septi
.-edilioaberis. > Et cap. sequenli, v. 15 : « Ego mo(l Esdr, 7, v. 7) elapsum esse plus quàra
suscilavi euni (Cyruni) ad juslitiani, et onines anniun inlegrum. Sepluaginta liebdomadibus
vias ejus dirigam ; ipse aedilicabit civilalem ab Angelo, inilio Vaticinii numeralis censel ad-
meam , et captivitatem meam dimiltet. » Jose- dendum hebdomadis dimidium quo v. 27
illud

phus autem lib. 11 Antiq. cap 1, n. 2 et 3, sacriOcium abolendum pra^dicitur; non enim
conceptis verbis afliirmal facultalem reoedifi- palitur illud dimidium referri ad hebdomadant
candorum templi et urbisà Cyro Judaeis datam singularem , cujus proximè mentio fada est.
fuisse. His testiraoniis nixus doclissimus Pela- Observât igitur hanc esse hebdomadum Danie-
Anus exislimavit ejusmodi facultalem in decreto lis partitionem : dimidia, una septem , sexa-
Cyri fuisse implicite inclusam ; elsi tamen ab gintaduœ , quarum summa anno 495 1/2.
anno 20 Artaxerxis 70 hebdomadcs compulet. Jam verô his verbis Angeli : Septuaginta lieb-
Resp. 1° ad loca Scripturge, S. Hieronymum domades abbreviatœsunt super popidum timm, etc.,
ad citalum v. 13, cap. 43, Isaiœ, observare opinalur manifestissimè indicari sepluaginta
sub Nebemiâ non sub Cyro, Jérusalem œdi-
, hebdomadas in ultimo excidio Jerosolymitano
ficaiam fuisse; aique exeo hunclocum non de desinere. Quaproptcr, ut calcul! constent, cas
Cyro exponendum esse, sed nobiliori sensu ad auspicatur ab anno 2 Darii Nolhi, quem, ut
Chrislum, qui ibid. v. 46, Yerè Deus abscondi- diximus, lulisse putat ediclum de Jérusalem
tus dicilur, esse lilleraliter applicandum. œdificandà, perducitque ad annum Neronis 12,
Resp. 2" Si ad litterani de Cyro ca explicari quo Judœi bellum crepare et à Romanis aperlè
placeat non ipsa materialis urbis extructio
, desciscere cœperunt.
quantum ad niœnia, propugnacula et plateas Deinde hebdomadum partitionem resumit.
his valiciniis praesignificabilur; civilis tantùra Hebdomadani dimidialam, quae juxia ipsum
lis designalur in ejusdem civilalis nonien et
(I) Seal. lib. 6 de emend. tcmp. in Epilogis-
politiani coadunalio, uiia cum domoruni priva-
mo hebdom. Danielis pag. 904 et seq. edit
lorumiiediUçaiioae; quae duo à Cyro perraissa Coloa, Allobr. 1629.
av
à59
I>E INC i\.KNAtlONK UÙ
;uinoruin490, ab hoc est Darius Nothus , née proinde Arlaxerxes^
excuriii supra siirnin;im
aniio Neroniaiio ad cxcidium lem- qui ipsi successit ;
potestesse Arlaxerxes Mne-
duodocimo
cotDputal. Ilebdoinada aiilein illa quœ con- mon.
pli
dupliciter, inquit, accipi polesl; Deinde, sub eo Dario vivebant adhuc et
firmabii fœdiis, «

aut divisa, non quidein populo praeerant Zorobabel et Josue sacerdos

I aut eiiim intégra,
I teuiporc,sed causa. Integra, post passioiioni summus, 4 Esdr. 5, v. 1, 2, etc. At sub Dario

i divisa, dimidiunianlo,allerumdiniidiiini, post

Notbo supersliles esse non polerant Zorobabel

c passioncni. )IlclK!ouiadasscptcmabcâdeni cpo-

et Josue. Namque iidem sub Cyro Judseorum in

chàac701iebdomadas,nompeaI)anno2DariiNo- patriam remeanlium duces fueranl, 1 Esdr. 2,

tlii inchoal, aliiucad aiinumôl

ArlaxerxisMne- V. 2. Porrô inler annum primum Cyri, etsecun-

nioniscas ducit ; ca;lcriini qiio ili;ï pcrtineanl, dum Daiii Nothi intercedunl juxta accuralissi-

Tandem sexaginla duas se- nios calculosanni 114, quibus si addantur anni
fassus à se nesciri.
ptimauas à Passionc Domini, quà terniinanlur,
quos jam excesserant, cùm tanti negolii duces
facli sunt, et anni quibus edicto Darii super-
ad aiinuni 5 ejusdom Artaxerxis Memoriosi re-
loxit, atque idco odict\ini Esdr» dalum
l fuerunt, conficitur eos vivendo plus quàm 130
Esdr. 7, huicipsi anno 5 anneclendum judical. annos explevisse. Quis verô existimet utrum-

CoxcLisio, Scaiigeri inlerpretalio falsisfun- que simul tamdiuimperâsse et vixisse eàaetate,

danientis niiitnr, tcxlumque Valicinii obscurat

quà honiinum vita jam pridem imminuta eral?
Fiilsis fundaniontis nititur. Prœterea, si libri 2 Esdrœ caput 10, in quo
et perturbât, l"
recensentur qui, urbe instauratà, fœdus cura
ISam duo sunt Scaligeriani systematis funda-
nienla. Primum , décréta Darii et Artaxerxis ,
Domino sanxerunt, conferalur cum cap. 12

quce lib. 1 Esdraî cap. 6 et 7 leguntur, esse de ejusdem libri, ubi eorum, qui cum Zoroba-
œdificandà Jérusalem quod iisdem ar- bele erant reversi, nominaappellantur, depre-
it'iriini ;

gunientum falsum commonstralur, quibus niox liendenlur plus quàm 20 homines, ex iis qui
ostensum est, edictum Cyrl ad solius tenipli cum Zorobabele redicrant, post annum 20 ar-
extructionem spectâsse. Alterum Scaligeri fun- taxerxis fœderisubscripsisse. Atqui istud impos-

damcntum est Darium et Artaxerxem Darii Arlaxerxes esset Memoriosus.

sibile esset, si ille

successorem, è quibus eadem décréta édita Nam ab anno 1" Cyri ad vigesimum Artaxer-

esse Daiium Notl.u'.n et Artaxerxem xis Mnenionis sunt anni 132, proindeque om-
sunt,
Mnemona. Alqui istud falsum est. (1) Nam pme- nes illi ad 180 circiler annos vitara perduxis-

torquàm quôd Josepho S. Clemenli Alexan- ,

sent.

drino, Eusebio, S. Ilieronymo, cunctisque Deniquecùm templum, Dario de quo agimus

veleribus, si Sulpiiium excipias, nccnon do- imperante, construeretur,nonnulli, leste Aggseo

clissimis inler recenliores chronoiogis ,

quibus Prophetà, cap. 2, v. 4, tune supersliles existe-

el Judaei concinunt, il i Darius el Arlaxerxes ban t, à quibus conspectum fuerat templum

sunt Hystaspides et Longinianus; conjectura prius quod Nabuchodonosor combusserat. Erga

Scaîigeri argumenlis ex S. Scriplurà duclis Darius ille non est Darius Nollms. ISam priorem

aperlè refellitur. Esdras, lib 1, cap. 4 et 5, de- templi ruinam inter et 2 Darii Notbi annum in-

scribens quo in statu fueril tcnq)lum Jerosoly- tercedunl anni circiler 166, proindeque si de
niitanum sub Persarum regibus, ab eo tcmpore Dario Notbo ibi sermo lieret, quàm
illi plus

quo ipsius extruendi facullas à Cyro data est annos circiler 180 vixissent, quod nemo sibi
usque ad iilud quo absolutum luit, quatuor persuadeal. Keponit Scaliger Aggcelverbaposse

taniùm reges continua recenset série scilicet , in hune sensutn exponi Osi quis vestrùm prions^
:

domùs gloriam vidisset, cam cum istâ conteiulens,

Cyruni, sub quo jacla sunt fundamenla templi,
Assuerum et Artaxerxem sub quibus duobus ,
quàm nihili hanc fuceret! vel id prodigii in populi

opns intermissum est, et Darium, quo régnante gratiam factum à Deo tune fuisse. Al priorem

resumplum est el absolutum ;

proindeque Da- explicaiioneni non ferunt verba texiùs primi-
rius ille quartus est à Cyro Persarum rex. Sed genii, neque omnium versionum. Sermonem
rex Persarum (juia-lus à Cyro est Darius Hysta- dirigit Aggaîus ad eos qui prius templum cons-

spides, non Darius Nolhus, qui nonnisi nonum pexeranl ,

quique secundum illi longé inferius

iuier Persarum reges locum obtinet. Ergo Da- fuiurum prœscnlientes in magno dolore versa-

rius quo régnante tcmplum absolutum est, non

baiiiur. Eamdem ob causani lempore Cyri jam
multos acriler doluisse narrai Esdras lib. 1, cap.
(l)Vide Natal. Alexandrum. Dissert. 3 in
sextam mnndi aetatem. 13, V. 12. Quanlùm ad miraculum ad quod
 Il TERBI DlVLNl. 212

Scaliger confugit, belle, ail Huetius Denionstr. I consilium eorum omnibus tliebus Cyri régis

c\ang. prop. 9, cap. 8, n. 7, ipsum , chm < Persarum , et usque ad rcguîim Daiii régis
imaginariis iniraculis causamsitam f'ulcireconatur, » Persarum. In regno auic:n Assueri, in priri-

tiun verb maxime cjus infirmitalcm prodere. « cipio regni cjuS, scripperunt accusaiioncni
Adduulaliqui Esdraiu naluiii fuisse ;tme ever- 4 adversùs liahilaiores Judas cl Jérusalem. El
sam à Nabuciiodouosore Jcrosolymam ; (liciliu- « in diebus Arlaxerxis scripsil Besciam .Milhri-
€nini l Esdr, 7, v. 1, fiiius Saraiie ponliiicis ; « dates et Tabeel el reliqui qui erant in con-

occisus est autem in Reblatâ pontifex Saraias, 4 silio eorum, ad Artaxerxem regem Persa-
4 Ueg. 25, V. 18, et seq., cùm capta est Jéru- i rum. 8 Etv. 24, versus linem capiiis: «Tune
salem. Atqui à prima Jerosolymoruin clade ad « intermissum est opus Doniini in Jérusalem,
annum 7 Artaxerxis Memoriosi plus quàui 190 <i et non fiebat usque ad annum secundura
anni elapsi sunt ; in vivis auteni adliuc super- < Darii régis Persarum. > Deniqtie cap. C,v. Il
stes erat Esdras post annum Artaxerxis 20, eilo: < Seniores autem Juda;o!um aidilicabanl
lib, 2, Esdr. 8, v, 4 et seq.; vixissct ergo Esdras « et prosperabanlur, juxla priiplieliam Aggaii
(quod incredibile est) plus quàni 200 annis, i Prophetai et Zachariaî hiii Addo, el icdiiica-

posito Scaligerl syslcmate, Sed disj'imuiandum 4 verunt el construxerunl jubenie Dco Israël,

non est posse non improbabililer respondcri « el jubenle'Cyro et Dario, et Arlaxerxc, regi-
Esdram ilicium esse Saraiic filium cùm essct , « bus Persarum, et complevorunt domuni Doi
tanlùra ejus nepos, ju\la non insolitani apud « islam, usque ad diem tertium mensis .\dar,

Hebroeos vocis filii acceptionem. « qui est aniius G regni Darii régis. » Ibi vult
2°. Valicinii lexiuni perturbât Scaligeri by- Scaliger reccnseri Persarum reges ordine suo,
pothcsis. Nam 1°, cinn Propliela initio valicinii nempe Cyruin, Darium Assuerum
, Arta- ,

^onstilulas dical 70 bebdoniadas , et poslca de xerxem, Darium, Artaxerxem, atque conclu-

seplem, de sexaginta duabus, et de unà lo- dil Darium hune secundum, cujus imperii an-
qualur, quarum summa sit 70, nonne palet no 6 absolutum est templum, esse Darium No-
statim in suunnain unam esse collectas easdem ihum.
septimanas quie dcinde in parles dislribuuuliir ? Nego locis allatis lolidem Pers'aruni reges
Si igilur parles alio modo disponanlur quàm ordine suo recenser!, quoi nomiiia repelunlur
sunmia, ita ut non Huant coniinenler, uti Sca- et exprimunlur. Nam 1°, juxta Scaligerum

Jigercontendit, valiciniuni non exponitur, sed Cyro successit Cambyses, qui lamen, si ejus
perlurbatur. 2*^ Diciiur in Proplieliâ : Ab exitu inlerpretalionemsequamur, ab Esdrà eril prœ-
sermonis, hebdomades septem et liebdomades leimissus 2*^ Darius bis terve lis in locis no-
;

sexaginta diiœ crunt ; ergo à sermonis exitu ad minalus, unus idemque est Darius Hyslaspis.
Christum usque putandai sunt hebdomades no- Assuerus quem tertio loco ponil Scaliger,
,

veni et sexaginta, nec fas est septem hebdo- est Cyrus vel fiiius ejus Cambyses. Artaxerxes
mades ab anno 2 Darii Nothi, sexaginta duas quarto loco positus, est aut Cambyses, aut
verô ab anno o Arlaxerxis Mnemonis compu- magus Oropasles qui usurpalo Smerdis no- ,

nondàm ellluxù parle medià septem

lare, ita ut minc seplem mensibus
, moiluo Cambyse ,

hcbdomadum jani sexaginta du* ali;e elabi in- regnavit. Deniiiue Artaxerxes qui ullimà col-
cœperint. ô" Eadem verba non possunt habere localur, est Xerxes fiiius Darii Hystaspidis,
hune sensum: Ab exitu sermonis, etc., usque vel poliùs Artaxerxes Longimanus, ibi per
ad Christum ducem, sexaginta duae erunt heb- occupationem nominalus; adeô ut is sit ordo
domades. Nam quô perlinerent, quidve signi- regum: Cyrus, Cambyses, Smerdis, Darius
fijarenl hebdomades septem? Atqui lamen in Ilystaspis, el, omisso Xerxe, qui de templo
sentenllà Scaligeri, à sermonis exitu ad Chri- nihil staluil, Artaxerxes Longimanus; quo
stum septimanas duntaxat 02 computantis, illa reverà ordine reges Persarum apud auctores
Prop eliae pars hocce sensu esset reddenda ; profanosnumeranlur. Atque banc interpreia-
ergo, etc. lionem Esdras apertè insinuai. Dùm enim dici-
SOLVLNTUR OBJECTIO.NES. — ObjiciCS i", CUni iur citato cap. 4 : Conduxenmt autem adversùs
Scaligero. Ex cap. 4 et G, lib. 1 Esd. colligere eos comiliatores, ut destruerent consilium eorum
est Darium sub quo templum absolutum est, onmibus diebus Cijri régis Persarum, et usque ad
esse Darium Noihum. Nam cap. 4, v. o et seq., reguum Durii régis Persarum ; nonne ex ipsà
sic habetur : « Conduxcrunt autem adversùs omissione Cambysis et Smerdis regum inler-
« eos (Judseos) conciliatores, ul destruerent mediorum, palet ccrlum quoddam lempusdc-
Si3 DE INCARNATIONE
liiiiri, intra qiiod atlversarii Judseoriim oonaii Urget Scaliger. Darius cap. 6, lib. 1, Esdrae
sunl corum consiliuin desiiuere ? Cîini ergo Da- jussit ut in scriniis publicis inquiretur edi-
rius ilie sil llystaspidos, jiixia ipsum Scaligc- clum ibid. p. 564 à Cyro lalum in Judœorura
runi, coiiseqiiens csl durasse tempus iiilegrum gratiam ; sed Darius Hystaspis illà non indiguis-
tribulaiiouis omnibus diebus Cyri, Cambysis, sot inquisilione. Nam ab edicto Cyri ad annum
SiiKMtlis, el usqiie ad annum socunduin Darii secundum Darii Hystaspidis anni solummodù
Hyslas|)idis. Quocirca cùin auctor sacer subdit iG compulantur : illius ergo cdicti haud dubiè
conlinuù : In regno autem Assueri , etc., plané meminisset Darius Hystaspis ; meminissent
inlelligciidus est gestorum toto illo teniporc à etiam quàm plurlmi ejus ministri et aulici ;

Judœoruui hoslibusnarralioneni resumcrc. L'bi ergo.

observa parliculani liebraeam quai voce autem Respondeo, potuisse inquiri ejusmodi cdi-
hic reddilur, aiqualiter rcddi posse per nam, ctiun non pra^c'sé ut aliquod à Cyro in Ju-
,

etenim, etc., ut nenio in illo vocabulo diflicul- dseorum graliam latum cognosceretur, sed ul
laten» quaerat. Sensus ergo is est: A Cyro faclœ ab illo rege concessionis conditioncs,
ad Dariuni usque Ilyslaspidcni , Judxoruni cunctaque cdicti ad quod Judiiei provocabant
hostes œdilicaliononi tenipli inipedire nioliti capita innotescerent, nec ullus Cbutœis dispu-
sunt; nam scripserujit ad Assuerum; idestCy- landi relinqueretur locus. Ciseterùm , teste Hé-
rum, vel potiùs Canibyseni, et deinde ad Ar- rodote, lib. 1 cap. 209 , annos lanlùm viginti
ta.\ei'xem,seuCambyseni, aut Smerdim, etc., Darius natus erat, cùm fato functus est Cyrus;
qu» oxposilio maxime confirmalur bis verbis, proinde annum 14 non excosserat Darius cùm
quœ objecta sunt, et quibus iiarratio versus edictum latum est; Cambyses autem Cyri suc-
capilis linem clauditiir : Tune intermissum est cessor juxta eumdem Herodotum lib. 5, cap. 35,
opus Domini Jérusalem , et non fiebat usque ad p'.urimos palris niinistros crudeliler interfcce-
annum 2 Darii régis Persarum. Cœcutiat enim ral. si anno secundo Darii
Nibil ergo niirum
oportct, qui non viderit bsec prsecedentibus Hystaspidis accurata non superfuerit meuioria
modo relatis : Condiixerunt, etc., ut destruerent hujuscemodi Cyri cdicti, quod plerique non cu-
consilium eornm omnibus diebus Cyri... usque ad rabant.
regnum Darii, consonare, eumdemque in utro- Instat ultime. Darius inter duos Artaxerxes
que loco Darium regem Persarum designari. ïn positus, alius esse non polest quàm Darius No-
noslrà itaque sentcntià cuncla plané cobaerent ;
tbus, qui successit Artaxerxi Longimano, et
Scriptura, ut sonat, exponitur, atque cum ante Artaxerxem Memoriosum regnavit. Atqui
historià et chronologià profana eximiè conci- Darius quo régnante lemplum ad culmen per-
liatur; ergo. ductum est, inter duos Artaxerxes ab Esdrâ
At, inquit Scaligcr, si Darius qui anno se- collocatur. Confer secum invicem lib. 1 Esdrae
cundo regni sui fecit templi sedilicandi poles- cap. 4 , à V. 7 usque ad finem , et cap. 5 et 6
tatem, sit Ilyslaspidis filius, quis est igitur ilie intégra, et cap. 7, v. 1 ; ergo.
Arlaxerxes Darii successor, quo jubente tem- 1" Nego majorem. Nam Artaxerxi Longimano
plum constructum dicitur v. 14 jamcit. cap. 6, successit Xerxes secundus, Xerxi Sogdianus
lib. 1 Esdrae ? quem Darius Nothus excepit. lia Diod. lib. 12.
Respondeo eum esse Artaxerxcm Longima- Paucis quidem mensibus rcgnavère Sogdianus
num , ibi ab Esdrâ per occupationem nomina- et Xerxes ; sed ut falsi redargualur major, eos
lum proptcr decretum quod capite sequcnti sufficit régnasse. 2" Distinguo minorem. Poni-
refcrtur anno regni sui seplimo dédisse, quod- tur ab Esdrâ inter duos Artaxerxes ; sed vos
que in templi gloriam et ornamcntura maxime Artaxerxes ibi est nomen cojnmune omnibus
conduxit. Nempe Persarum reges de Judaïis Persarum regibus , concedo est nomen pro-
;

bené mes itos templique exlructionis ac splen- prium antecessoris et successoris Darii, nego.
doris studiosos recensens Esdras, noluit Arta- Nomen Artaxerxes, etsi quibusdam Pei-saruin
xerxem, à quo lot tantaque bénéficia impe- regibus specialiler atlributum, ul el nomen
tràrat, omiitere. Neque obslat quôd Longima- Assueri, communes videntur fuisse omnibus
nus Dario immédiate non successerit; cùm Persarum regibus appellationes; haud secùs
eô locinominentur tantùni reges erga tcmplum ac Pharao, et postea Ptolomœus, apud ^gy-
benefici;unde ibidem slatim post Cyrum, plios, et Co-'sar apud Romanos. Artaxerxes
omisso Cambyse el Smerdi nominalur Da- , persicum nomen quod ex Ilerodolo lib. 5,
est,

rius. cap. 98, magnum bellatorem sonat; Assuems

245 VERBI DniNI. tte
verô est appellatio chaldaica, et significat ma- rnm Ecclesiâ îndicî; cîitnque tune intermissaî

gnum capttt. Hinc apiul Esdram locis objectis fuerint onines solemnitales, ut de Scenopegiâ

montio fit tamen apud scriptores

Assueri, cùni patet, cujus cultus erat oblivioni traditus, 2
profanos nullus rex Persarum hoc modo nuncu- Esdr. 8, V. 15, planum est 70 illos annos, qui-
petur. Hinr qui in Vulgalâ libri Eslherversionc bus mense quinto et septimo jejunatum est,

Assucrns noniinatur, in versione grœcâ et apud et festi dies celebrali , non esse annos captivi-
Josophuni appellatur Artaxerxes? Nec mirum tatis, sed post solutam captivitalem numeran-
videatur in saoris soripturis aliquando non eo dos ;
proindeque in Dario Hystaspide non de-
«loin quo apud
noniine reges exleros donari , sinere; ergo.

historiam profanam designantur. Nam nequc Respondent Petavius et alii, Zachariam cap,
in ejusmodi appel lalionibus iribuondis u«ani- 1, V. 12, esse intelligendum de 70 annis capti-
mes sunt ipsi auclores profani. Scilicot nuilli- jam
vitatis prseterilis, quasi dictuni essel.Num,
tudo nominum quibus reges Orientis solebanl Domine, istud tempus est, quo promiseras
însigniri , no prœsertini inos unicuique populo omnia restauranda? nonne praeterierunt 70
solenmis, ut proprii idionialis indoli nuncupa- anni, quibus elapsis templum erat rursùs œdi-
tiones exteroruni accommodaret, banc confusio- ficandum? attamen etiamnum opus intermis-
nem et variotateni necessariô parère debue- sum manet. Enimverô 1°, in liebrœo et apud
runl. 70 Interprètes legilur septuaginta anni, non
Obj. 2* cum eodoni. Zach. 1, v. 12, baec le- septiiagesimus annus. Haec autem numeri aequa-
guntur : < Respondit Angélus Domini, et dixit : litas et similitude cum annis quibus captivi-
ï Domine exercituum, usquequô non misere- tas perseveravit, de istis suadet sermoneiu
< boris Jérusalem,et urbium Juda quibus , baberi. Nimirùm 70 anni captivitatis ssepè à
« iratus es ? iste jam sepluagesimus annus est, » Propheiis memorantur, atque apud populum
Ex quibus sic argumenlari licet Septuagesi- : annorum
recens erat ac altè infixa borumce
mus ille annus est annus secundus Darii qui annorum nu-
recordatio; ubi igitur ejusdem
edictum Cyri oonfirmavit, ut ex eodem Zacb. meri Zacbarias meminit, pronum est tempus
4, V. 1, manifoslum est. Atqui ille annus se- captivitatis intelligi. 2° Zacbarias cap. 1, vati-

pluagesimus non potest esse secundus Darii cinabalur anno 2 Darii, et cap.
5, anno 4 ejus-

Hysiaspidis. Vel enim anni 70 ducerentur ab dem. In utroque tamen loco perinde compii-
inilio capiivitatis Babylonien, vel ab eâ solutà, lantur 70 anni, quamvis in posteriori numc-
vel ab insigni alio aliquo evenlu. At ab initio randi fuissent 72 ,
posità Scaligeri hypotbesi.
captivitatis ad secundum Darii Hystaspidis an- Neque id dicas factum propter numeri rotun-
num quàm 70 anni; à sobitâ
plures fluxerunl ditatem. Nam in iisdem cap. annus, menses et
verô eaplivitate pauciores, nempe 17 tantùm ;
dies accuratè enumerat Proplieta; quid ergo
tandem ante hune annum secundum Darii duos annos praitermisisset? 3" Ab initio Xerxis
Hystaspidis nullus alius occurrit insignis even- à quo bos 70 annos Scaliger init, usque ad an-
tus, à quo ejusmodi anni 70 duci possint ergo ; num 2 Darii Nolhi , computari nequeunt anni
Darius ille non est ITystaspides, sed Nothus, ad 70, sed ad summum 64 vel 6o.
quem usque lapsi sunl anni 70 à tenipore Ad confirm. reponit idem Petavius, apud
Xerxis, qui est Assuerus libri 1 Ésdr. cap. A , Zachariam locis citatis nihil haberi de majo-
V. 6, et quo régnante Juda;i accusari et vexari rum solemnitatum celebratione , nec de jeju-
cœperunt. Neque illos 70 annos de annis capti- niis quoe juxla omnes ri tus à lege praiscriplos
vitatis exponendos quis dicat. Nam Zacbarias observa rentur; nonnuUas quidem majores so-
cap. 7, v. 5, ejusdem Darii anno 4, Dominum lemuitates, Paschse scilicet, Pentecostes, Sce-
sic loquentem inducit : « Loquere ad oranem nopegise, extra Jérusalem celebrari non po-
« populum terrse , et ad sacerdotcs, dicens : tuissc ob sacrificia in iis praîscripta ; verùm
• Cùm jejunaretis et plangereiis in quinlo et aliter judicandum de aliis festis quse certo loco
€ septimo per bos scpluaginta annos, numquid non erant adstricta , ut et de jejuniis propter
« jejunium jejunâstis mibi? et cùm comedistis templi et urbis desolationem volunlariè assum-
f et bibistis, > etc. Ubi 70 anni iidem sunt de plis. Certè quidem jejunavit in captivitate
quibus V. 12, cap. 1, sermo fit. Ilîc scilicet Daniel, jejunaverunt Mardocb.ieus et Eslher;
omissi sunl duo ob numeri rolunditalem. Cùm quin et isti non modo festa et jejunia in Per-
igitur captivitatis tempore non celebrarentur side celebrârunt, sedJiJdaeos omnes ad isolélii-

jejunia ,
quippc quai non poluissent à Judaeo- nitalem sortium per tsin^Uas generatlones in
 54T DE LNCARNATIONE 24^

ioto orbe telebrandam, Eslhèl-. 9, 28, astrlnxc- dro JerosohTiias in^redientl obviam ivisse in
runt. Ca?lcrùm, ex v. lo, cap. 8, lib. 2 Esdrae ponlilicio ornatu. Psebcmiam igitur ad Alexan-
perperàia inlert Scaliger Sccnopegiae cultum dri tempora pervenisseindubilatumest. Porrô,
seu soleninem Tabern;.culoruni diein oblivioni si Arlaxerxcs cujus anno 20 murl Jérusalem
captiviLaiis tempore tradiiuni fuisse. Niliil hu- suscilali sunl, essel Longimanus , Nehemias
jusiuodi eô loci cxpressuni.Feslum auieni illud œlalem Alexandri non attigissel. Annum enim
. ac caeieras solemniiaiesiege prcescripias à po- Arlaxerxis Longiuiani vicesiraum inler et
pulo in palriaiu reverso siatim celebraïas fuisse, Alexandrum Magnum intercedunt anni plus
diserte iradiiur lil). l Esdr. cap. 3, v. 4 el seq. quàm 120. Nebemias verô non poluit saltem
Hespondco insuper cuni SS. Hier, et Aug. aille annum œlatis suœ 20 ad excitanda Jéru-
annuui septuagesinmmdequoZach. cap. l,v. 1, salem mœnia mitti; ergo.
esse cojnputandum ab obsidioiie Jerosolymo- 2° Referi idem ÎS'eliemias lib. 2 Esdr. cap. 4,
runi quain uibis templique desolatio post duos V. 1 et 7, Sanaballatem sibi muros conslruenti
annos subsecuta est ; septuaginta aiitein annos acriter restitisse. Is autem Sanaballat, Josepho
quorum ibid. cap. 5, v. 7, inentio lit, duci de- leste loco mox citato, cum oclo armalorum
bereab ipsàeversioneurbis et tenipli. Nam jeju- millibus suppetias tulit Alexandre Magno Ty-
nium mensis quinti et septimi, de quo sermo rum obsidenli anno 4 Darii Codomanni, et dc-

lil citato vcrsu 7, cap. 5 Zacbariie, videlur ob- inde ab eodem Alexandro templi monte Ga- in

servaiuni luisse proptcr evorsum templuin rizini ai-dificandi facultatem obtinuii. Sed ab

mense quintà, et propter rc iquiaruin populi anno 20 Arlaxerxis Longimani ad 4 Darii Co-
dispersionem post iiileremptum Godoliain domanni numeranlur anni 113, ex canone Pto-
mi nse sepiimo; alque judœi elianinnm du- lemaico, quibus si addas annos quos, Neheniià
plex illud jejunium iis do causis célébrant, muros œdilicante, jam eral natus Sanaballat,

ut el jejunium mensis quarli ob captam eo deprebendes illum ad annum circiler loO vi-
niense civitatem , el jejunium mensis deci- lam prolrahere debuisse, si Arlaxerxes qui
mi, quôd uiense 10, Nabucbodonosor valla- Nebemiam misil, sil Longimanus; proinde-
veril Jérusalem, biennio ante dcstructionem que, etc.
tenipli. Itaque, ciim jejunia in caplivitate, ut 5° Nehemias, cap. 15 ejusdem lib. v. 28,
modo ex Pelavio dictum est, potuerint obser- memiuit unius è Tdiis Joiadse pontiûcis , qui
cùmque ejusmodi jejuniorura
vari, à Zacbarià ejusdem Sanaballatis eral gêner ; ille autem fi-

memoratorum tempora iu evcnUis illos aptis- lius Joiadœ ex Jo^epho eral Manasse, Jaddi seu

simè quadrent, naturaliter eô ducimur, ut ab Jeddu* lilius. Cùm ergo Sanaballat et Jaddus

illiseventibus ejusmodi annos 70 incipiamus. œtaie Alexandri magni exliterinl, sequitur Ne-

Ac reipsà calculi plané bis conveniunt. Xam bemiam ad eamdem aetatcm pervenisse, proin-

templum destructum est mense o anni 11, Se- dequc, etc.

decise, id est ante œrani vulgarem 588. Eodem Ad prinmm respondeo \°, non parvam de
anno, mense 7, Godolias occisus est Atqui ab Nebemiae œtale et condilione apud erudiios
anno o88 ante oeram communem ad annum difllcultaiem moveri, quam Scaliger non solvit :

ante eamdera teram 517, cui annus i Darii nempe fuerilne ille idem qui sub Cyro ex cap-
Hystaspidis respondet, computantur 70 anni; livitate rediit lib. 1 Esdr. cap. 2. v. 2, et lib.

pariler annus 2 ejusdem Darii est septuagesi- 2, cap. 7, V. 7 ; fuerilne sacerdos ut 2 Esdr.

mus ab anno Scdecioe nono quo Jerusa em à 10, V. 1 el 8 legilur, el ex 2 Macb. i, v. 21,

chaldseis vallari et obsideri cœpit. Ex quo palet nonnulli colligunl, vel de tribu Juda, ut sen-

locis Zacharise objeclis non inlirmari, sed maxi- liuni Euscbius el Cedrenus? Si ejusmodi no-

me stabiliriquse deDario Hystaspidcslaïuimus. dos expedireè re suà duxissel Scaliger, dubio

Objicies 5°, Neheniias qui est auclor libri 2 procul argumenlis à se bic proposilis quid sit

Esdrae, loquilur cap. 12, v. Il et 22, de Jed- respondendum indicàssel.

sub Dano Hespondeo 2°, videri dociissimo Pelavio ea

doâ seu Jadduà aut Jaddo, quem ail

Persarum reges sacerdotio lunctuni ;

alqui Da- quœ de Jeddoà leguntur 2 Esdr. 12, non ab

sriuseô loci menioratus alius esse non potest ipso Nehemià scripta fuisse, sed ab alio sacro

Codomannus quem Alexander auclore esse incerta, ut levitarum calalogus

; i}uàm! Darius
-iMàgnus prpniiav.it. Qulppe referi Josephus, longiùs produceretur ;
quod el alibi faclum viri

-ràrftw 4tA«l*îw'Capii.S^U. o, summum Judaeo- docli exislimant, nempe in line Deuieronomii,

m rani èaeta-dotenk Jé^dduRJj^eu iJedduara Âlexan- in libris Josue, Tobiae, Jereniiae. Hàc respon-
 TERBI DIVINI. Î5d
219
sione data, nihit obstat quominùs unicus Ne- Postulat (um ista, tum allera quse Huetii est

resj)()nsio, ul Nebemias qui bb. 1 E^dr. cap. 2,

heniias adiniiiatiir, qui redient sub Cyro, et
deinde exlruendoruin inœnium facullaleni iui- v, 2, el lib. 2, cap. 7, v. 7, recensetur iiiter

peiravcril ab Arlaxprxe Longiinano. populi duces qui à captivitate cum /.orobabele

Respondco5°, cuin illuslriss. Iliielio, iiihil Cyri temporii)us rcdierunt, distiuguatur ab eo

repugnare Nchemiam qui ab Arlaxcrxe anno qui uHiros Jérusalem erexil. Et reveiâduplicem
Nelicmiam admiltere ipse Scaliger cogiiur,
rcgni, 20 in Judxam missus est, vixissi^ usqiie

ad tempora Darii Codoinanni aul eliam Ale- quippe qui restauratorem mœnium ad Alexan-

xandri Mugiii. >'am iiilor annnin 20 Arlaxorxis dri lempus perveuisse existiniat. Scd el ejus-
Longimani et iniiiuiu Alexandri iiitercedunt modi dislinclionisratiosatis a|)erlaexScripluris
solummodô anni 115; at junior adniodùni mis- aliuude colligilur. Nam quis iucril ilie Nebe-

sus est ab Aitaxerxe Nebeniias; quippè qui miasquisub Cyro rediit, non exprimilur locis

ejus erai li.iccrna, ad quod muiuis juveiicsas- cilalis; nec abus forlè is fuit quàm Nehemias,
2 Mach. menuiratus, de quo infra. Qui-
sumuiilur. Quidni auloui vivere poluerit auiios 1,

illuslrissimo auclure poniliir; aut busdam l'ortasse videbitur illo Neliemias /itius
151, ul ab
paulô pinres, Artaxerxes Azboc, prinreps dhnidiœ partis vici Betiisur, qui
eiiain 140, vel si

regni particeps à pâtre dicatur l'aclus, cl à 11. 2 E dr. 5, V. IG, œdilicavilpartcm murorum
p:)iuà (jus coronalione conipulelur aiinus ilie urbis. Al iSebemias (pii ab Arlaxerxe mœnium
vicesimus, qiio iSeheniia; lilleras concessii? cxcilandonim racullateni obliuuil, 2 Esdr. 1, v.

Cer.è non mullô ante poniil'ex Joiada 150 an- 1, dicilur iilius liekb:», el cap. 10, v. 1, blius

no^ vixerai, 2 Parai. 2i, v. 15, quin cl fucre Haclielai,qua;duouorabiau»umdesignanl;nam

subsequenlibus teniporibus qui lot annos vixe- utroque in loco idem esl bebraicè nomcn Ibidem .

rint. Vide Soalig. lib. G de euicnd. tenip. Us- cap. 10, v. 1 el 8 sacerdosappelîalus videtur.

scrium ad calccm Anualium, Tillemoniuni iii Frustra opponeres lib. 1 Esdr. cap. 2, v. G5,

Yespasiano, etc. mentionem (ieri Alhersaiai, quo nomine lib. 2

Nec dicas banc responsionem recidere in in- Esdr. cap. 2, Nebemias non semel designaiur.
commoda qnaî Scaligeriano syslomali olijcci- Nam Alhersala non esl uomen proprium per-
mus. Aliud cnini esl uni aiiquando iiouiiiii liO sonic, sed umneris, ducomque seu gubernalc-
vitîE annos Iribuisse aliud complures cuni Sca-
; rem sigiiilical. Quapropier Zorobabel, qui lib.

ligero admitlere qui ad banc ailal' m , iniù el 1 Esdr. ut dux è caplivilate redeunlium e.\-

ad majoreni, si.iml el quasi ex condic o pi'rve- liibelui', il)id. cap. 2, soins potuil boc iu)mii.e

nerinl. Quod enim de uno aul allcro credi appellari,ut accuratèa Scaligero luit annotatum.

polest, absurde ad plures extenditur. Ad secundum et terlium respondeo cum

Respondeo 4", eisi Nehemias ponalur scrip- doctissimo Pclavio duos esse admiitendos Saiic-

sisse qua; de Jodduà Irguntur cap. 12 bb. 2 ballatcs, Josepbumque ad posleriorem Irauslu-

Esdrœ , necesse» tamen non esse ut is tempora lisse qua; de priori sancla Scripluia tradit.

Neque baic conjeclalio in levi videbitur pc-

Alexandri Magni attigerit. Quid enim obstat
quominùs Darius de quo eô loci sermo fit, iii-
ncnda, duo maxime atlendantur. Primun»,
si

telligatur eum IJsserio Darius Notbus, qui anno Josopbum lib. 11 Antiq. ex quo objeclio desu-
ante Darii Codomauni initia sexagesimo nono, mitur , cuucla mirum in modum conlundero,

post annum verô Artaxerxis Longimani vicesi- ejusque narralionem Scripluris et bisloriai,

niiim, juxta varias supnnlaliones, circiter 41 imô ralioni sa^pè opponi. De quo consule Pc-
vel50 regnare desiil? Elenim stipponi potest lavium. Altcrum est, eamdem quani proponit

Nehr^miamquaîde Jeddiià refort, scripsisse ver- Scaliger, esse quo(iue ipsi solvendam objeclio-

sus finem regni Darii Nollii, Jedduamque seu nem, si Josepbo siare ilie vclil. Nau» anno 2?,

Jaddimi sapieniiâ maturiorem quàm asiate, Xerxis alligal Josepims absolulam murorum
liim eliam cœpisse ponlificalu docorari. Posiiis rcaidificalionem. Cùm
aulem Xerxes viginti
autom bis duobus, Nehemias poluil uliima lanliim annis regnaverit, ejus annus 28 acci-

Darii Nolbi tempora viderc, quin septuagfsi- pieudus est de anno 8 Arlaxerxis Longimani;
mura octogesimumve vivendo annum excede- à quo ad Alexandrum Magnum Tyrum obsiden-
ret. Potuit etiam Jaddus annos natus circilcr lem lluxère plus quàm 150 anni; proindeque
100, quarto Darii Codomanni anno ante seram Sannaballal si unicus lanlùm fueril bujusce
,

vulgarem 332, Alexandre Magno obviara occur- appelalionis bomo, plus quàm 150 annis ex

rere; ergo. Josepbo vixerit necesse est; ergo.

Î51 DE INCARNATIONE
Utriim ad annum semndum Darii hystaspidis Ita Jacobus Capellus in Historiâ sacra, Lud.
référendum si t initinm seplimauarumDanielis? — Capellusin Chron. sacr. not. ad tabul. il, ubi
Ab anno 2 Darii Ilystappidis, seu àdecretoquo accuralam légère est eâ de re dissertationem
odirtiiin Cyri (1 Esdr. 6) Darius ille confirnia- Pridanis in Historiâ Judaeorum, lib. 5, tora.
vil, 70 hebdomadiiin exordiiim repetiint duo 2, etc. , et ex Catholicis Cornélius à Lapide in
auliciuissimi et doctissimi scriploros ecclosias- cap. 9 Danielis, Jacobus Maria Ayrolus è So-
tici, sanctus Clenions Aloxandrinuslib 1 Slro- cietale Jesu in libro 70 bebdomadum resignato
nialuni , et Eusebius Cgesariensis tum lib 8 cap. 28, 29, etc., apud Menoch. supp. p. 482
Denionstr. Fvaug. in terliàquam niagis probal et seq-, et alii.

harunico hebdomadiim consideralione, tum in Fatendum est illam expositionem bebdoma-

Cbronico, parte 1. Idem principium 70 hebdo- dum calculis chronologicis apprimè consentira.
madihus assignant Cornélius Jansenius cap. Cùm enim Xerxes post viginti annos regni,
li"2 Conoord. Evang. Joannes Driedo lib. ode juxta veriorem sentenliam , anno 464 ante
sacris Script uris cap. 5, part, i, etc. seram communem falo functus sit, alque an-
CoNCLisio. Initium septimanarum Daniclis nus septimus imperii Artaxerxis Longimanus
sumi non potest ab anno 2 Darii Hystaspidis. ejus successoris in annum ante eaffldem eer-am
Probatur 1", quia iisdemargunientisquibussu- 457 incidat , manifestum est sepluaginta lieb-

pcriùs ostendinuis decretumCyri non esseser- domades ab illâ epocbâ ductas anno aerne vul-
moneni ad iterùm aîdificandara Jérusalem, garis 53 lerminari. Igitur si anno illo 53 hujus
evincilur etiam decretum quod tulit Darius sera; Passionem Cbristi cum utroque Capello
Hystaspidis anno 2 regni sui , non esse paritcr et Pridaeo alliges , dicenda erit obligisse in se-
ejusmodi sermonem. Quippe in boc decreto cundo dimidio ultimse bebdoniadis, quem sen-
période ac in edicto Cyri, nulla fit mentioex- sum olim observavimus hebraeo posse tribui."
tructionis mcenium Jérusalem. Ayrolus et Cornélius à Lapide Chrisluni ponunt
Probatur 2° , ut à decreto Darii Hystaspidis anno serse conimunis 30 mortuum , ut scilicet

70 liebdomades inchoari possent, necesse esset in medio sepluagesimae bebdoniadis occisus

eo contineri quidquam peculiare ratione œdifi- dici possit.

cationis Jérusalem, quo ab edicto Cyri discri- CoNCLUSio. Decretum ,

quod Artaxerxes Lon-
minaretur ; alioquinon magis illud'quàm alte- gimanus, anno imperii sui septimo, Esdrae Sa-
rum , ac proinde neutrum esse posset fixum ac cerdoti concessit, non est sermo à cujus exitu
determinatum septimanarum initium. Atqui 70 liebdomades compulandae.
decretum Darii nihil circa Jerosolymorum ex- Probatur 1°. Sermo à cujus exitu ineundai
tructionem peculiare continet, quo ab edicto bebdomades Danielis, est sermo ut ilerùm aedi-

Cyri discriminetur , sed eo decretum Cyri cir- ficentur mœnia Jérusalem ut enim suprà jara;

ca templum restaurandum solumraodô conlir- observavimus, verba hœc sua it iterùm œdi- :

matur; ergo , etc. ficetur Jérusalem, de murorum extruclione esse

Probatur 5" ,
quia calculis chronologicis non intelligenda ostendit Angélus statim addens :

consonal illa opinio. Nam annus secundus Da- Et rursiim œdificabiturptatea et mûri. Etv{?rô, ubi

rii Hystaspidis, ut Eusebius observât, primus agitur de civitate solo aequatâ, nonne vox
est Olynipiadis 66 ante seram vulgarem 516, reœdi(Icare , mcenium sonat erectionem? Atqui
Annisigitur 516 addeannos gerœvulgaris usque decretum datum Esdrae ab Artaxerxe non est

ad Baptismum Cbristi, sunima erit non 69 beb- sermo ui iterùm sedificenlur mœnia Jérusa-

domadum tantùm seu annorum 485 , sed plus lem. 1" Habetur illud decretum 1 Esdr. 7 ; Ar-
quàni 546 ; ergo, etc. taxerxes Longimanusconcessiones Esdra3 à se

Decrehim ab Artaxerxe Longinmno Esdrœcon- factas fusé et accuratè in hoc diplomate enu-
cessmn sermone, est à aijus exitu liebdomades du- nierat; de teniplo et de sacrificiis in eo offc-

cendœ ? — Staluunl non pauci sermonem à quo rendis, de sacerdolibus à iribuio eximeiuiis,
ex Angeli verbis liebdomades Danielis inci- de legibus propriis à populo observandis, de
piunt, esse decretum quod Artaxerxes Longi- pœnis in traiisgressores infligendis niulla ha-

manus Esdrse sacerdoti dédit, quodque 1 Esdr. bet ; reaedificationis Jérusalem einjœniuui ejus
cap. 7 exintegro cxblbetur; quapropter annum ne minimam quidem mentionem facit. 2" Ne-
illius Artaxerxis septimum ,
quod post obten- heuiias cùm audissel inurum Jérusalem dissi-

tum cjusmodi decretum Esdras in Judœ^im patum adhuc Jacere, vix nepsine maximo li-
venit, septimanarum esse initium arbitranlur. niorc ausus est causam doloris indiçarç Arta-
255 VERBI DIMNI. 254

xeixi , atque ab ipso facuUatem murorum ex- scilicet ut religionis siiae possent leges omnes
irueiidorum postulare 2 Esdrœ 2. Sed unde et caeremonias observare. Haec perpendantur
lanlus liiaor , si ej usdem operis peragendi fa- altentiùs , ac simul inspiciatur tum libertas

cultas jain antea l'uissct Esdra*, sacerdoLi ab legibus suis parendi captivitatis etiam tenipore

eodcm Ailaxorxc concessa? 5** Ibid cap. 2, v^ Judaîis l'crè relicla ; tum populi reducis agendi

17 et 18, narratur Nobcmiani iiuigistralibus ratio, proul ab Esdrà et Josepho exbibetur;

indicàsse maiium Dei qubd csset honu cum co cerlum profeclô videbitur à Cyro Judaeis con-
et verba régis, acdixisse : Surganius et œdifi- cessum fuisse jus inslitulis suisvivendi, non
cemus , et confortatas fuisse mauus eoriim in bo- siue aliquà tamon à regibus Persarum depen-
mm. Agcbatur ilaque de iiovo (juddam nogotio, dentià , à quà eos Artaxerxes décrète de que
de dalà tum primùm poleslate sedilicandi. 4° Si agiums, non exemit. Erge posità Ayroli inter-
Esdrai facla fuisset facullas mœnia suscilandi, pretatione, cbaraclcres sermonis ut iteriim œdi-

cur per 15 annos, qui juxla ^dversarios inter ficetur Jérusalem, unde 70 computanda; beb-
decrcluin illud Arlaxerxis et lillcras Neboiniœ domades, lam compelerent edicto Gyri (|uàm
ab eodem datas inlercesseriint, operi taiu ue- Arlaxerxis décrète. 5" Poliori jure illi charac-
cessario ac desiderato maiius iniposila non teres eâdem admissâ cxpositione edicto Cyri
fuit? Cur mûri Jérusalem ita dissipati reperti adscribercnlur. Elenim Cyri edicluni prinium
suut àlSebemià, ut ipso teste 2 Esdr. 2, v. 14, est quod in Judœerum gratiam sit latum ;
quae
ne locus quidem esset quà transire possct ju- illo edicto, seu conceplis verbis, seu œquiva-
mentum oui ipse insidcbat? Cur denique usque lenter Judœis concessa mex diximus, mullo
ad Neheuiiam eodem in statu mœnia remanse- majora sunl quàni quae concessil Artaxerxes ;

runl in quem luerant à Cbaldœis resolula? deniùm Arlaxerxis decreium fuit dunlaxai ve-
conter cap. 1 et 2 bb. 2 Esdr, et v. 2 capilis 4 luli accessio quaidam edicii Cyri ergo. Jam ;

cum V. 19 cap. 36 libri 2 Parai et 4 Reg. 25, verô si characteres sermonis à eujus exitu du-
V. 9 et 10. Itaque Arlaxerxes Longimanus Es- cendai hebdomades, lam competant edicto
drae non concessil liceniiam murorum Jérusa- Cyriquànidecreto Artaxerxis, noumagisunum
lem aidilicandorum, proindeque, etc. quàm alterum ac proinde neulrum esse pole-
,

Probatur 2°. Planum est cbaraclcres sermo- rilseplimanarum principium. Quid ita? Quia
nis ut ilerùm œdificetiir Jérusalem , velnon com- ab aliquo fixo et determinato seplimanae pu-
petcre decrcto quod Esdras ab Artaxerxc obti- tentur necesse est. Imô in ejusmodi hypotbesi
nuit, vel «(juaîiier, imô meliùs compeiere de- à solo edicto Cyri hebdomades essent nume-
creto Cyri. 1" Non poterunt competere décrète randae, siquidem cùm sit primum , ee ipso
Esdrae dalo, si concedatur ex unâ parte ser- habet quid spéciale ac magis determinalum;
monem ut iterùm œdificetur Jérusalem, de mœ- ergo.
nibus inlelîigenduni esse; et ex altéra , nec Probatur ô", quia Capellus uterque et Pri-
explicité nec implicite murorum erigendorum daeus mortem Chrisli coguntur anno ultime
Kccntiam illo décrète contineri ; quse quidem bebdomadis septuagesimae alligare ; atqui va-
duo esse simul stafuenda, modo oslpndeba- ticinii verbis conseiilaneura magis videtur
mus. 2" Compelerent autcm illi characteres Christum occisum poni in medio ultimoe beb-
edicto Cyri, d oum Ayrolo poncretur idcircô domadis. Etsi enim voces bebraeae quas Vulgala
Artaxerxis decretum esse sermonem ad aedifi- sic reddit : Et in dimidio hebdomadis defi-
candum Jérusalem, quia aùrovcata seu facullas ciet, etc. , pessint signilicare parlem hebdo-
propriis utendi legibus hoc docrcto Judgeis madis dimidiatam ; sensus tamen quem Vulgala
imperiita, est quid in civitate prsecipuum et exhibet contextûs seriei meliùs cengruil. Sic
fundamentale, que cselcra concluduntur. enim habet Angélus lequens de ultimà hebdo-
Enimverô Cyrus edicto suo popnluui è capli- madà : Confirmabit nutem pactimi multis hebdo-
vilate liberavil, et in propriam civiialem unum- tnadà um'i, et in dimidio hebdomadis deficiet, etc.,
qnemque ire permisit, 1 Esdr. 2, v. 1; domos ubi hae voces, in dimidio, seu, in medio heb-
proinde sibi construendi facultatem eis con- domadis, aperiunt curbifariàm secla sit ullima
ccssit ne sub dio morari cogerentur, unde et
, hebdomas, nempe ad exprimendum in ejus
au Aggaeocap. l,v. 4, reprohensi sunl, quôd medio sacrilicia morle Christi abolenda. At si
templo Dci nondùm absolulo , in domibus la- verlatur : In parte hebdomadis dimidiatâ , seu
çMcambabitarent; denique templum Deo suo in unà medielate illius hebdomadis, elc, jam
à Judaeis œdificari Jerosolymis voluit Cyrus, nulle mode divinare licet hujuscemedi parti-
23S DE LNCARNATIONK 156
tionis causam. Etciiim non exprimit Angélus legum reslitutio pars est potior resedificalionis

de quA parle (liniidià inleliigeiulus ipse sit ;

urbis ; si quidem propler cives el leges exlruun-

quodcuiiiqiie autem inlra hebdomadaiu evenit lur mœnia; nec dicerelur urbs destrucia,
si non in niedio ejiis , certè in allcniUà parle cujus servalis civibus, mœnia casu quodam
dimidià conliugat necesse est; ut quid eigo corruerenl. Vide plura cap. 10, 11, 12 et 15.
dimidialani liebdoniadis i)arlein Angélus ex- Atque boc unum opinatur Ayrolus cap. 22 et
pressisset ? Poir J Ayrolus , Cornélius à Lapide 20 sullicere, ut decrelum Arlaxerxis dicatur
et alii ut illam didicullateni déclinent , in aliam propriè sermo ad œdificandum Jérusalem; quia
majoreni incidunt; nenipe Chrislum staUumt scilicel id quod in urbe prœcipuum est eo de-
esse niorUium anno œra^. vulgaris 50 vol 29, crelo concedilur; 5*^ Tandem Judseos, hoc di-
quod minus esse probahile aliquando dicenius. plomate impetralo ,
potuisse jure divino, natu-
SOLVLNTIR OBJECTIONES. — Obj. l^CUni AjTOlo, rali, civili et genlium, mœnia Jérusalem
qui lib. supra cilato à cap. 10 ad 53, quœcum- inslaurare, conlendil jure quidem nalurali,
que verisiniiliora in graiiani illius syslemalis quo licet ea quœrere quaî boniini necessaria
dicta fueranl colligit, novisque lîrinal con- sunt, îtt se , vitam, corpusque tma'ur, declinare
jecturls et argumeniis. Tria sunt regum Persa- ea, quœ nocituravideantur. Cùm ergo sedificatio
runi cdicta in gratiam Judœoruni data : pri- urbis essel redeunlibus necessaria, etc. Jure
niuni est Cyri, socundum Darii , teriiuni pariler genlium, cujus, est sedium occupatio,
Arlaxerxis anno regni sui seplimo. Nam quod œdificatio , munitio , elc, ad quod eliam pertinet
à pluribus addilur, quartuni decreluni anno poslliniinium, seu Jus quo rcstituitur alicui res

Arlaxerxis 20 daluni , illud connnentitiuin vocat quam per caplivilatem amiserat. Pi"3eterea jure
Ayrolus, censctque Arlaxerxis lilleris solam civiii , juxla quod 7ion débet cui plus licet ,
quod
abi'Uiidi in Jérusalem JSeliemiœ roganti tribui facul- minus est non licere; und -, cùm facullas re-

tatem, quse potestatem reœdilicandi jam anlea deundi et propriis ulendi legibus, sit quid
faclam supponebal. Atqui ex illis decrelis so- majus mœnium exlruciione, sequitur, etc.

luni cdictum anni 7 Arlaxerxis babel cliara- Poslremô jure divino. Quippe Num. 55, v. 50,

cteres sermonis de quo loquitur Angélus apud praîceperal Deus ab Israeliiis terrara Chanaan
Danielem. JNani hebraîa boc modo reddi pos- incoii , alque cieteros illius terrse habilalores

Siint : Ab exitu sermonis ad redire faciendum disperdi. Necesse ergo erat ut urbem œdiflca-

( Populum ) et œdificandum Jérusalem, etc., renl. Ex bis concludit Ayrolus decrelum anni
proindeque duo sunt cbaracleres sermonis à sepliini Arlaxerxis esse sermonem ad œdifican-
quo 70 bebdomades ducendse l** ut sit sermo :
dum Jérusalem.

ad redire faciendum ; 2", nt sit sermo ad œdifi- 2° Aliis decrelis non conveniunt prsedicti

candum. Scd in solum Arlaxerxis decreluni cbaracleres. Nam nec decrelum Darii , nec
quadrant illi duo cbaracleres, decrelum commenlilium anni 20 Arlaxerxis
1° In illud quadrant. Et de priori quidem iuOie ad redire faciendum populum. Superest
charactere nuUa diiïicultas. A me decrelum est, decrelum Cyri. Falelur Ayrolus datum illud

inquit Arlaxerxi's, Esdrœ 7, v. 13, ut cuicumque

fuisse ad populum reducendum, atque impli-
placuerit in regno mec de populo Israël et de cite eo fuisse conientam facultatem aedificandae
sacerdotibus ejns, et de levitis ire in Jérusalem, urbis ; sed adveriit nullam reslilutionis legum

tecum (Esdrâ) vadat; ergo. Quod ad allerum jurisque vilœ ac necis in Cyriediclo lieii men-
atlinet, omnes nervos contendil Ayrolus, nt tionem ,
quod cùm prcecipuum sit , ac conceplis
hune eliam illi decreto convenire oslendat. Vis verbis in decreto Arlaxerxis exprimalur, vel

iota ejusargumenlorum eô reducitur. Si de- boc ipso salis ab edicto Cyri discriminalur illud

crelum Arlaxerxis non modo civium, sed et decrelum ; ergo.

legum omnium resliUilionem conlineai, el jus

1" Nego majorem quantum ad hanc partem ,

gladii conceplis verbis tribual; si qui tanla con- quùd nimirùm liller* quas Nehemiae Artaxer-

cedit , quod in urbis instauratione prœoipuum xes concessil, mera fuerint licenlia in palriani

est facial ; si denique Jud;iei bis impetratis, jure revertendi; de quo inIVà. 2° Nego minorem,

potuerinl, iinô debuerint urbis mœnia con- cbaracleres scilicet sermonis de quo Angélus

slruere; profectô decrelum illud Arlaxerxis loquitur, soli compclere Arlaxerxis décrète
fuit sermo ad œdificandum Jérusalem. Alqui 1° anni sepUmi.
Arlaxerxis decreto aÙTovojj.'.* et jus gladii tri- Ad probal. nego bebrœa sic reddenda, Ad
buuniur ut ex ejus lectionepalet 2° civium et
, ; redire faciendum, etc. Sed rationes quibus Ay-
 ÎS7 VERBI mym. ^,
rolus hanc siiani versionem nitimr oontirniitre, 1
« rùm gentis pervicacia et mobllitas, etcupidus
loco aptiori poslea rcfcrcniur ol cxpendenlur. « rcium novarum animus. » Elverô, addit
Hîc enim lola conirovcrsia est de sccundà parle paulù post illuslriss. prsesul lolam Capelli in-
minoi'is proposiiionis argunienli quod in pro- terprelalionem convellens, t veri profectô
baiioneni fuil allatuni. Nego vorù sccundaiu « siuiile non est boc Arlaxerxis decrelum, cîim
illam iiiiiioris parlem , soliini nenipè decroliim « res alias momenti minoris sigilJaiim expri-
Esdiœ datuin ab Arlaxerxe, characlere islo « mat, sumptusque ad (empli cullum confe-
insigniri quod sil sermo ad œdi/icandiun Jcrii-
, « leiidos miiiulalim percenseat, concessam
salem. Contra probavimus hîc agi de niœnihus « murorum et urbis exlrueiida; faculialem,
circa qu* nibil tuiic sancivil Artaxorxos; ne « sic tanquàm rem nibili , siienlio prœlermi-
Cyrum poliori jure quàui Artaxerxcni dici de- < sisse. Crederemus fortasse, si rem in edicto
bere Jcrosolymoi uni rostauratorem , alque ad < prx'lermissam opère ipso Esdras comple
eorum rcsedilicalionem nudlô niagiscontiiiisso. i vissel; verùm nec ex edicli verbis, nec ex
Neque monienta, quibus li;\3c cvicinius, Ayrohis « gesiisabesdrà rébus ulla sumi possuni opi-
labefaciat. Eslo, quosdani Jerosoiyniis cives t nionis liujus argumcnla. t
Arlaxerxes decrelo anni sui seplimi reslituerit. Insl. cura 4yro:o cap. 29
« Mœnia atque :

Esto aÙTcvoaîav jani à Cyro concessani soleni- « domos Jérusalem ab anno Arlaxerxis sepli-
,

niter conllrmaverit. Eslo, hœc polioreni re- « mo usque ad vigesimum quoquo modo fuisse ,

stauraiionis urbis parteni consliluanl. Non inde f inslaurala, clarè coUigitur ex lib. 2 Es<r.
sequiiur mœnium civitalis exlruendorum po- t cap. 2, ubi legilur Nebemiam , <-,ùm ex Ha-
testateni hoc decrelo Esdrse faclam fuisse, de € nani relalione accepissel murum Jérusalem
quâ lanien bic prœserlim agi nionslralum est. t dissipalum, porlasque ejus esse igni con-
Quse onim de jure naluraU, divino, civili et f sumptas, dolori se tradidisse'ac flevisse diebus
gentinm affert Ayrolus , sponlèconcidunt. Num c multis. » Alqui si de subversione el confla-
ergo caplivos libertale donare non potuerunt gratione à Cbaldœis olim faclà Hanani relatio
Persarum reges , quin ipsis mœnium suscilan- inlelligenda foret, novo Nehemiae dolori ac
dorum facultaleni importirenlur? Quasi verô luclui nuUus fuisset locus; ergo. Simile argu-
haec facullas quœ speciali ralione poblicâ poluil menlum in sui syslemalis graliam proposuerat
non conccdi, quoique populo cdomito et ad Scaliger, et post Ipsum Salianus, Sanctius,
Pe-
rebellionem prono ssepiiis denegalur, ex ipso rerius, Cornélius à Lapide, etc.
relaxalionis caplivorum decrelo rebgaia pen- Nego antecedens et minorera syllogisml in
deat, debuerilque necessariô consequi ! Igitur probalionem adducli. Lt enira dolori insolite
non probat Ayrolus decrelum Arlaxerxis anni acflelibus sese traderet Nehemias, salis erat
1 es?>e sermouem ad œdilicandum Jérusalem, de ipsiexbiberi imaginera caîamilatum populi sui
quo Angélus loquilur. praiteritarum ac eliamnum diiranlium; quera-
Non probat quoque eumdeni characterem aduiodùm dolor noslcr ingravescere solet, si
eo sensu quo Arlaxerxis diplomali iribui polest, cbarorura inforlunia, qnae jara noveramus,
non competere decrelo Cyri; quippè cùm ipse nosuis ileriim oculis subjicianlur.
faleatur Ayrolus eadeni à Cyro Judocis concessa Insl. cura codera Serrao à quo 70 bebdoma-
.

qu« ab Arlaxerxe, née infirmel argumcnla des incipiunt, vel est decrelum anni 7
Arla-
quibus mullô majora evicimus fuisse collala. xerxis , vel est decretura quod idem princeps
Insl. cuni LudovicoCapello: € Curinslaura- anno regni sui 20 Nehemiae concessisse lingiiur.
( tionem murorum vel prohibuissel , vel non Alqui decrelum islud conmienlitium anni 20
f conecssisset Arlaxerxes ille, qui se usquc non polest esse sermo, elc; ergo. Respondeo
< adeô bcnevolum erga Judaeos edicto (anni majore falsum supponi. Nempe constat, si non
« scllicet seplimi) praebel? > Dédit ei (Esdraî), decrelum sailem liiieras rcgias à Nebemiâ im-
,

inquil sacer conlextus, 1 Esdr. 7, v. 6, rex, pelralas fuisse, quibus facullas œdilicandorum
secundhm maman Domini Dci ejus super eiim, mœiiiuni conlincbalur. De minore auteni infe-
omnem petitionem ejus. riùs diccraus.

Respondel Huelius Deni. evang. prop. 9, Obj. 2° cura Ayrolo. Sepiimanae Danieiis
cap. 8, n. 6, Arlaxerxcm id non concessisse videnlur esse hebdomadesannis sabbaticis ler-
< eamdem ob causam quae Cyrum erga Judaeos niinake, quarura usus lege erat Judœis prie-
f ilideni benevolum, quse Darium absterruit, | scriptus. Alqui bebdomades Danieiis, si à
i quorainùs id iis permiliereni ; experla nimi- | decrelo anni seplimi Arlaxerxis incipiant, clau-
«59 DE INCARNATIONE
denlur annis sabbaticis. Nam ex tribus annis cives et leges, quibus magis quàm mûris et do-
sabbaïkis, quoiuni calcuios libri Machabaeo- mibus civitas conslituitur.

l'um et Josi'pbns suppedilant , perspicuum lit Confirmai ur, quia si sermonem ad cedifican-

anmiin 55 œr* viilgaris à mensc soptenibris dum Jérusalem, de quo in prophetiâ agitur,

fuisse sabbalicHin ; iude ducanlur asoendondo interpretemur sermonemad construendosurbis

70 hebdomades seu anni 490; palcbit annuni illius muros, jam ab edicto Cyri potiùs quàm
anle .tram vulgarem 458, que decretum Esdrœ ab aiio quolibet septuaginta hebdomadum ini-

daluin est paritor à nieuse septembre sabbali-

,
tia cssent sumenda; C\tus enim permisitmœ-
cuni fuisse, llic autein annus non numeran- nium Jérusalem œdillcationcm, quod conatur
dus, utpotead hebdoniadam prœcedeutem at- evincere Pridaeus argumentis suprà allalis et

Unens. Igilur hebdomades Danielis à décrète expensis.

anni septimi Artaxerxis accersitœ terminantur Confirm. 2°, quia soli epochse anni septimi
annis sabbaticis, quod in alio quovis systemate Artaxerxis accurata 70 hebdomadum compu-
locum habere nequit ergo. ; talio congruit. Respondeo haec omnia jam in

Kego niajoreni. Possent quidem septimanas antecessum refutala fuisse. Nam 1°, probatum
Danielis de ejusmodi hebdoniadis annorura est sermonem ut interùm œdiftcetur Jérusalem , in

sabbalicorum accipi , si b3ec interprelalio vaticinio Danielis de raurorum ac plateae extru-

uliuude vaticinio et eventui congrueret, Sed ctione esse intelligendum. 2° Ostensum est

1*, nihil in vaticinio indicat ad iUas annis sab- etiam septuagesimae hebdomadis medio mortem
baticis clausas hebdomades Angelum respe- Christi verosimiliùs alliganiJam. 5° Mœiiium
xisse ; contra verô ex propheli* verbis liquet aedilicationem à Cyro non fuisse permissam pa-
decretum quod anno regni sui septimo Arta- riter evicimus. Quod si ejus edicto permissa

xerxes edidit, non esse sermonemad oedifican- fuissel, inde non sequeretur decretum anni se-
duui Jérusalem, àquo sumi queat septimana- ptimi Artaxerxis posse esse sermonem de quo
rum initium; '2* Posità illà inlerpretatione, Angélus loquitur, sed hune potiiis ad solitm
Christus in dimidio ultimse hebdomadis raor- Cyri edictum referri debere. Unde patet re-

tem non subiisset 3° Non videtur A}to!o per-

; sponsio ad primam confirmationem. Ad secun-
mittenduni ut anni ante seram vulgarem 438 dum respondeo, accuratioribus adhuc calcuHs,
inlegri , quo decretum emissum confitetur, ut infrà videbilur, 70 hebdomades duci posse
nullam habeat rationem ;
quippe cùm agatur à sermone quo Artaxerxes idem Nehemias fecit

de vaticinio in quo hebdomades et hebdoma- poteslatem muros suscitandi.

duni partes accuratis-imè suppulantur. Arcessendumne sit septimananim Danielis ini-

Obj. 5" cum Pridso, Hist. Jud. lib. 3 : sep- tium a litteris-regiis, seu à rescripto quod Ar-
tuaginta hebdomades duci debent ab exitu il- taxerxes Longimanus Nehemiœ concessit? — Re-
lius sermonis, cui duo maxime competunt cba- fert Nehemias, lib. 2 Esdr. cap. 2, se ab
racteres :
1° ut sit sermo ad reverti faciendum Artaxerxe Longimano anno 20 regni ejus fa-

Jérusalem, et eara aedificandam ;

2° ut eo emis- cuUatcm mœnium Jérusalem extruendorumlit-
sus l'uerit anno, à quo ad mortem usque Christi teris consi^natam impetràsse , atque ejusmodi
Domini effluxerint 70 hebdomades, seu anni rescriptum , seu lifteras plerique post Julium

4W. Cùm enim 70 hebdomades dicantur ini- Africanum vetustissimum et doctissimum scrip-
tio vaticiuii constitutae et definitse, ut consum- torum, interprelantur sermonem ut iterùm œdi-

meturprœvaricatio, etfinemaceipiatpeccatum, ficctur, etc.Q\x\ septuaginta hebdomadum initium

et deleatur iniquitas, et adducalur juslitia sem- Angeius apud Danielem affigit.

pilerna, et impleafur visio et prophotia, et un- In eà opiîiione, çaeteroqui facili et expedità,

gatur Sanctus sanctorum ; hœc verô sex in ipsà occurrit de lemporum ralione magna difficul-

€hristi morte plénum habuerint exitum con- ; tas, quà chronologorum ingénia non parùm
sequens est in illà morte 70 desinerc hebdoma- exercentur. Scilicet annus Artaxerxis vigesi-

das. Atqui 1°, si à morte Christi quse anno 53 , raus quo Nehemias banc sibi factam potesla-
,

ser^ vulgaris mense Nisan obtigit, relexamus tem narrât, videtur iuciderc in annum 445, ante
annos 490, incidemus in mensem Nisan anni icram vulgarem ; siquidem ex Hcrodoto (Hist.
457 ante vu!garem feram ,
quo prœcisè dalum lib. 7 initio) colligitur quatuor annis integris

est decretum quod ab Artaxerxe Es'.lras obli- vixisse Darium Hystaspidcm post Marathon iaui
nuil; 2" decretum iliud vcro sensu dici potest pugnam quam mensc Septembre anno ante
,

ad reîedificationem Jérusalem, ciim resUtuerit l i çamclem œram 490 commKsam fuisse apu4
9H VERBI DIVIM. 262

omnes certum est. Initia ergo Xcrxis, qui Da- Cur autem hebdomades Danielis ita sint acci-

ri« successit, alliganda sunt amio post hanc piendse, rationem alTert Alricanus quôd (1) ,

piignain quinto; cùmciue annis "20 complclis Judœi ad cursum lunœ anms computare comueve-
régnasse Xerxeui slalualur, conscquens est an- rint. Unde lernus inter calares , inquit, octam
num vigesinmni ejus successoris Artaxorxis cuique anno adjiciunt. Cuiterîim , dùm ejusmodi
esse Ipsum annum ante aiiam vulgareui M5. hebdomadum anno ullimoPassionem Christi as-
Porrô ab hoc an no ducas 70 hebdon)adas seu
si
signat, anno uno lallilur : nanique ab anno 4
aunos 490, incidt'l annus poslremus hibdo- olynipiadis 83 exeunle, ad secunduin olyni-
niadis ullimœ in io «raî vulgaris, cùni tamen piadis 202, itidem exeuiitem, non numeranlur
Christi mors, ejusdem liebdoniadis niedio con- 475 anni, sed 474 taiitùm. Post At'ricanum ex
necienda^ non pessit ultra annum 33 œr» annis lunaribus hebdomadas Danielis com-
illius , doctis omnibus l'atentibus , difforri. pingunt Theodoretus in cap. 9 Danielis, Zona-
Tcmporis igitur int(Mvalbun ,
quod rescriptum ras Annal, lib. 5, Ruperlus Ub. 1 in Danieiem
illud inter et inorlem Christi interjacet, octo cap. 1, Pererius Comment, in Danjel parle 2,

circiier annis brcvius esse videtur, quàm ut Salianus et'ïorniellus in AnnaUbus, Hueiius
accuralo liebdoniaduni calculoconvenial. Quôd Demonst ev. prop. 9, cap. 8, nuin. 9. Plericjue

si Cliristi Passio anno 31 vel 2U vulgaris serœ tamen isti ctab Africano, et à sese invicem in
collotrlnr, aut pars vigesinii anni Artaxerxis quibusdam non nihil dissentiunt. Hueiius prai-

inlra quam Nehemias missus est, anno 444 vel sertim finem hebdomadum aliter constituit.

443 .tMlc hanc aeram, ut quibusdam placet, Ex ipso rescriptum Artaxerxis datum est anno
adseribalur, majus adhuc habebiUir discri- primo ineunte olynipiadis 84, id est, initio

me n. anni ante œram vulgarem 444 , quem annum

Ad lune dilucndam dilïicultatcm varia in mé- coniputat, non , ut alii soient, à mense Julio
dium pi'olata sunt systemata. Multi annum Ar- quo ludi olympici cœperunt, sed ad faciliorem
taxerxis vigcsimuin de quo Nehcuiias ioqultur calculuin à Januarii prsecedentis iniiio ; qua-
à morte Xerxis ducenduiii exislinianl. Complu- propter is annus ipse est ante aeram vulgarem
rcs verù opinantur Artaxerxem fuisse à Paire 444, cui initium hebdomadum Africanus qnoque
socium regni laclum, et ab hàc prima iliius alHgat. Seplimanae inde tluentes anno 1 olyni-

coronalione annum ejus vigesinium, quo Ne- piadis 203 aérai vulgaris 33, lerminantur. Dc-
heniias profeclus est, conipulanJiiin esse do- mùm niortcm Chrisli anno 18 Tiberii 202 olyni-
ccnl. Ltriuqueaulem in varias adhuc opiniones piadis 3, id est, aerae vulgaris 31, anncctil, iia
itur. ut anno 5 septuagesimae hebdomadis Christus
Ac priores quidcm , nimirùm qui à Xerxis pro nostrà sainte sit passus.
morte annum Arlaxcrxisvigcsimuniaccersunt, 2° Galatinus, Usserius et alii, solutionem
plané diversis insistunt viis , ut ad ratioues Africani non probantes, volunt septimanas de
tomporum hebdomadas acconunodent. 1" Afri- annis soiariinis, seu quod eôdem recidit, de
o^nus , lib. 5 de Tcniporibus (1), Danielem lunaribus quidem , sed ope mensiuin intercala-
de annis lunaribus expHcal. Nempe rescri- rium cursui solis exaequrstis esse inteiligcndas.
plum Artaxerxis anno quarto olynipiadis 85, Ut autem quantum opus est, protendatur leirt-
,

id est iniiio auni ante aeram vulgarem 444 pus, quod ab anno Arlaxerxis vigesimo ad
alligal, niorlem veiô Christi in quâ ex i|)f,o sep- Christi morlem elapsum est Galatinus lib. 4. ,

timanic desinunt, pulat coiitigissi; 202 olyni- de Arcanis cathol. verit. cap. 14, regibus Per-
piadis anno secundo, qui est trigesiinusaîrae vul- sarum Artaxerxem subsequenlibus plures ,

garis ; atque ad hebdomadas 70 inler iilrunKjuc quàm fides historiae patitur, annos imperii tri-
illud exlremum concludendas, slatuit eas annis huit, novainque oorum fin-xit arbitratu suo
(Umtaxat lunaribus conllari; quippe hàc ralione chronoJogiaiii. Qiicin in scopulum Joannes Lu-
anni solares ferè quindecim desummà septima- cidns quoquc irapcgit.
narum deducuntur. Annus enim solaris unde- 3**. Ad idem proJaeeftdnm fempus, Xerxi
eim diebus lunarcm annum supcrat, adt ôque octo annos Usserius (2), Lancelolus (3), et
70 hebdomades. annorum lunariuin conhciunt
solàm annos solares 475 cum aliquol mensibus. (1) AjMid Euseb., ibid. p, 390.
(2) Annal, vet. Test, ad an. ante a^r.vulg. 474
(1) Apud Euscb. lib. 8 Denionsl. evang. p. et 454.
38λ et ol»0; et S. Hier, in Daniel, cap. 0. T. 3, (3) Chronol. sac. Bibiiis Vitraeanis suHixà
ço). iHO. lli cap. 20. ;
*(i3
DE liN€AKN.\TlÔ>(li iSS*-

Bo?siietius (I) deirahiim,eosqiie addunl

annis filium suum Artaxerxem. Atque ex hAc Arta-
qnibus rcgni ArJaxorxis diiralio so'.el deli- xerxis coronatione compulant lum annum ejus
40
niri. Sciiicot ex te-limoniis Thucydidis, Ch.i- septinuim ,
quo Esdrae drcretum concessuni
rontis Lanipsaceni , Annalium Porsirarum , esi , tum vicesimum, quo Nehemias nmrorum
Cornelii Nepolis cl Eiisobii colligi arbilrantur reslaurandorum obliniiit poleslatem, et à quo
ad Xerxis liliuin confugisseThemisloclcin Athe- septimanaicurrere incipiunl. Caeterùm, de illa-

nis oslrascismo piiisuin , ac proinde Artaxer- rum exilu cum L'sserio Pelavms et Possinus

XPiu Longimamiiu pliiril)us annis anlo vigosi- conveniuni; sed hic insuper singularem aliam
mumXerxi>ai!n.ini imporàssc.Quapi opter exis- iradit desepluagesimàhebdomadà conjeciuram,
liniant L;inc loliis cl Bossuolins Xerxem ab quam lege, si vacal, loco citato. Alii, ut Tirinus

Artabano jugn'atnm anno regni sui 12 anie in Chronico sacro cap. 38, Abramus apud Tur-
îeram vulg n-eni A'i7> (llsserius ail 47i), Uincque neminium in Menoch, Suppl. pag. 496, etc.,

Ariaxcvxpm regno frni cœplnm posica dédisse ,

aiunt Artaxerxem anno imperii Xerxis quinto,
mense Nisan anno abhinc vigesimoj anlc seram ante œram vulgarem 480, socium regni facium.

vids'.reni 454, roscriptuin de mûris Jérusalem Ctim enim ejusmodi cooplationes idcircô ma-
extruendis ; à quo 70 hebdoniades cxortae ad xime admittere liceat, quia ab Herodolo lib. 7

annum sene vuigaris 50 proirahunUir , ita ut Hist. tradilum est hune fuisse Persaruni morem,
mors Christi, quam anno illius a^rae 33 assi- ut reges tune successorem eligerent , quando
gnant, in dimidio hebdomadis ultim» conti- ad bellum in longinquas regiones proficisce-

gerit. bantur, satius esse sentiunl ad annum Xerxis

4" Eumdem nodum ope annorum sabbalico- quintum quàm ad duodecimum primam Arta-
rum de , quibus suprà disseruimus , expedire xerxis coronalionem referre. Quippe anno im-

molitus est D. Romigni celeberrimus non ita perii sui quinto Xerxem in Grseciam Irajecisse
pridem in scholis Sorbonicis theologiae profes- certum est; nulla verô anno ejusdem 12 expe-
sor rcgius in tractatu de Incarnalione quem , ditio locum babuil. Itaque annum vigesimum,
anno 1751 dictavit; ralus 1°, ad computandum quo Nehemias missus est, supputant Tirinus et
seriem hebdomadarum annorum, quae c'au- Abramus à prima illâ Artaxerxis coronatione,

dantur anno sabbalico, necesse non esse ut illnmque alligant anno ante œram vulgarem
extrenite inlegrresint :
2** liebdoniadam in cujus 460. Seplimanarum verô ad tempora faciliùs
dimidio deficiet liosda et sacri/icium, ad tempus aptandarum causa conjcclalus est Tirinus 1°

belii Judaici ac Jerosolyniorum subversionis Ires annos in mœnibus et propugnaculis perfi-

referendam. Jam porrô, quos diximusstaluere, ciendis et absolvendis fuisse consumptos, quod
adqu«ui(mcm dirimcndam, Artaxerxem in so- firmat ox «losejiho illius operis finem et cxitum

cietalem regni à Xerxe assnniptum fuisse, ii in ad annum 28 Xerxis referenle lib. Antiq. 11,

divcrsas etiam discedimt parles, lum circa an- cap. 5 ;

2° verba Angeli, Ab exilu sermonis, esse

num et occasionem illius erecUonis, tum circa accipiendadesermone ad exitum perducto, seu
modiim quo rem exponunt, ac momenla quibus de absolulà Jeroso'ymnrnni adificatione. Ex
eam singuli stabiiiuiil. Pdavius (2),Possinus ipso igitur, ab anno 23 Artaxerxis, anle oeram
(3), et alii mulii arbilrantur scriptorum profa- vulgarem 4.j7 hebdomadse Huunl. Unum supe-
norum aucloritate evinci Xerxem 21 annis in- rest de hâc opinione adverlendum ; nempe ejus
choatis régnasse. Censent etiam ex plurimorum defensores à morte Xerxis numorare annum
hisioricorum leslimonio erui Ariaxorxcm anle Artaxerxis septimum, quo Esdras docretum ob-
annum Xerxis vicesinium scepiro esse politum. tinuil, ac proinde Esdram nonnisi duobus post
Quas auclorilates inter se ut componanl, Xer- Nehemiam annis Jerosolymam advenlàsse.
xem anno rcgni sui 12 ad novam ut scribil , Tirini Abramiquesyslema sibi corrigere visus
Juslinus Hist. lib. 11, sub iinem , in Giaecos est Turneminitis in iMenoch. supp. Dissert. 16.
expedilionem se accinxisse ponunl, ac tum ex Idem cum illis sentit de occasione primœ Ar-
more persico in regni consortium assumpsisse taxerxis coronationis,ambos verô in eo deserii,
qnôd anno Xerxis seplimo, non quinlo harc
part. 1. epoch. 8 versus
(1) Hist. Universal.
coronalionem alliget, nixiis leslimonio Hero-
initium.
(2) Lib. 10, de
Doctr. tenip.ct\ji. 2o, et hb. doli lib. 7 , ex quo adslruere conalur Xerxîs
12, cap. 52, Ration, lemp. part. 2, lib. 5, cap. in Gr;ieciam Irausiliun adaniuim eju>se])liniura
10, de Incarnat, lib. IG.
Mcnoclài suppl. inserià periinerc. Secundam Artaxerxis coronalionem
(3) lu Disserlalione ,

p. 468. coUocat post necem Xerxis, cui annos regni 2t

Mè vehbi niVLSl. 3W5

inclioalos tribuit. A priori Artaxerxis ooopta- faciuni , nihil de mœnibus erigendis permit-
tione ducit annuin ejus 20, quo Neliciiiias Su- tunl.Decrelum Artaxerxis Longimani Esdrai
sis niissus est ; ab altéra coronalione aimuni datum ad cultum Dci, gentisque politiam totum
sepliniuni, quo Babylone profectusesl Esdras; allinet. 4° Facultalem sibi concessam voce he-
adeô ut aiinus vigcsimus de quo lociiiitur INehe- broeà Dabar expressit Nehemias cap. 2, v. 18 et
mias, et annus seplimus cujus nuMiiioneni facil 20, quà etiam usus est Angélus apud Danielem,

Esdras, unus et idem annus sil diversà ralione Min mutza dabar, ab exilu sermouis. 3° Tempora
numeralus; atque eodeni anno, mense, et die illi hypoihesi congruunt. Nam de octo tanlùui
Esdras et Neheniias Jerosolymas advenerint.Is annis controvertitur. Quôd si attendatur hîc

annus ex Turneminio est iOO ante aerani vul- agi de annorum ferè quingentorum série , de
garem. Porrô à compléta murorem extructione plurimorum imperiorum successione, de annis
die 23 mensis Elul ejnsdem anni septuaginta tôt regum qui per id tempus lloruerunt de ,

coniputat hebdomadas , casque perducit ad rébus ab œvo nostro longissimè dissitis , quas
mensem eumdem Auguste respondeniem anni pauci tractàrunt antiqui scriptores, iique inler
31 œrae vulgaris, quo opinât ur Christum mense se non concordes nonne mirum videbilur nou-
;

Nisan cruci allixum fuisse. nisi de octo annorum differentiâ disputari, ubi
Quod Tirinus, Abramus et Turneminius con- etiam ad exiliores litigiosae chronologiae calcu-
jiciunt de diversà ratione computandiannum 7, los omnia perpenduntur? Nuni propter diûi-

clannum 20, Artaxerxis in libris Esdrse me- cultatem ex ejusmodi discrimine ortam dese-
moratos, ad modo cxpositam Pctavii senten- retur quod adeô perpicuè apparet , jiempe
tiam, servatâ ejus subslantià, non absurde ap- litteris Nehemi» concessis inesse characleres
tari potest. Scilicet nihil forte miruniNehemiam sermonis ab Angelo indicati? Sed prselerea
Artaxerxis pincernam ipsique specialiter addi- exponetur deinceps quà ratione etiam illud levé

ctum, regni ejus initia ad primam ejus corona- discrimen evanescat.

tionem referre solltum fuisse , et propterea Dices cum Ayrolo in libro 70 hebdomadum re-
annum ejusdem vigesimum ab hâc prima coro- signalo, cap. 14; Ubi vulgatus Interpres legit,

natione nunieràsse. Sed nuUa similis ratio nos Ut iteriim œdificetur Jérusalem , cum Hobrœis
cogit ad Esdrani hoc singulari modo explican- legendum est : Ad redire faciendum (
populum
dum. In systemate Petavii ad banc conjecturam è captivitate) et œdificandum Jérusalem. Favent
immuta to, Esdras Jérusalem venisset anno ante multae versiones , Syr. Arab. Pagnin. R. Saa-
aeram vulgarem 458, post Xerxis niortem septi- dia Gaon ; apud 70 Interprètes habetur : Ab
mo, quinquennio integro antcquàm veniret exitu sermonis ut respondeatur (precibus populi

Nehemias. Atque hàc unà mutatione, praecipuœ redire cupientis ) et œdificetur Jérusalem. Du()
quibus illud systema impelitur, evanescerent igitur sunt prœcipui characleres sermonis à
objectiones, quod inferiùs planuni fiet. quo Angélus indicat duci debere seplimanas :

Quid de diversis hactenùs explicatis opinio- r debuit esse sermo ad reducendum è captivi-
nibus senliendum videatur, aperient sequentes tate populum ;
2" ad a;di(icandum Jérusalem.

conclusiones. Atqui facultas concessa Nehemi* non fuit ad

CoNCLisio i. Facultas extruendorum moc- rcverti faciendum populum é captivitate; ergo.
nium Jérusalem ab Artaxerxe Longimano Ne- r
Nego major. Hebriea malè ab Ayrolo red-
hemi% concessa ipse est sermo ut iterUm œdi-
, duntur 1" quia regulis grammatices hebraio»
:

ficetur Jérusalem, à cujus exilu "Ohebdomades cautum est ut quotiescumque duo verba conso-
ducendae. Probatur. Quia facultati ejusmodi quenter leguntur, puUi,addidit loqui, addidit et

insunt charactcres omnes sennoiiis ut itcrian locutusest, addidit ad loquendum, etc., \miiii\'er-

œdificetur Jérusalem, de quo loquitur Angélus. bum reddatur per adverbium congruens, v, g.:
Nam 1°, est sermo expressus de iterùm aedifi- in exemplis mox allalis vertendum est , rursia
candà Jérusalem cum plateâ et mûris , ut ex locutus est; ergo verba Angeli pariter vertenda
cap. 2. libri 2Esdr3e manifestum est. 2° Vi ejus- sunt, Ut iteriim œdificetur, etc., quod hebrœi
dem facultatis reipsâ a;diticata est civitas Jéru- idiomatis indoli non dissentaneuni judical ipse
salem, murique ejus ereeti, 2 Esdrae cap. 5, 4, Ayrolus ibid. 2° Etsi hebraea de verbo reddenda
etc. 3° Hinc distinguitur is sermo à quolibet essent Ad redire faciendum et œdificandum ,
:

alio decrelo in gratiam Judaiorum à regibus non idcôibi significaretur popuhis è captivitate
Pcrsarum concesso. Nam Cyrus et Darius de- reducendus, quem nec nominal quidem An^e^
çrelis suis solius templj ajdificandi mentionem lus, sed verbum leascliib , ad redire facieHfima,
TH. IX. 9
20* DE INCARNATIONE ^88

>ontu hîc accipi débet, ac in fine versi- rum ope ad solares redactis, islud non obser-
eodem
ciili, ubi legilur laschoub venibnetha reclwb,re-
vàssenl prasceptum ; quippc cùm anni lunares

œdificabittir plalea, etc. Atqui islo in sinl diebus undecim breviores quàm solares
dibit et

vnbuni tuschoub ulpole ejusdcni generis anni, dies decinia quarla mensis INisan, eâ in
loco ,

diccnduni bypolbesi, singulas anni tempeslates successive

ac rcchob,})latea, ad eani conlingoie
roliccUir decurrissel, rarôque ad sequinocUum vernum
est, non ad popnlnvi qui ibi poiiiliis ;

proindocjue ol in priori versiculi parle verbuni accessissel. Ex aliis Judieorum fesiis (i) simi-

leaschib , ad Jcrusaleni spcclat. iNeque in hàc lia deduci possunt argumenta, quibusres plané

intcrprolalioni' ulla occurrildiliicuilas : (pu|>pe domonslralur : neque id inlicialur quisquam.

uibs sensu niolaphorico redire ac revcrli dici- Hin<; II. Maimonides in Hilchotb Kidusch Ha-

tiir UebraMS, cùm ilerùm ;edilicalur. 5° Non

ab cbodescb, cap. 1 ,
parag. 1 : « Mensesanni, inquit,

aliuni ingcrunl sensnni transiationes syriaca , € sunlmenscslunae, ...anniverô;quibuscompu-

arabica et pagniniana, (piae lextum hebrscum I tamus, solis sunl. » Sirailia babet Aben Ezra.

tolidejn verbis exprimunt. i^Grseca versio

quoe Dices 1°. Annos lunares cum solaribus exae-

legit, il respomlcatur et œdificetiir, Ayroioetiam quabanlquidem Judaîi, iribus embolismis men-

sibus ociavo cuiqueannoadjeclis; sed idipsum
non lavet. Nanique posità bàc translatione,
Ut respondeatur référendum esscl ad ostendit lunares annos illis fuisse usilatos, ac
islud ,
,

vola popuii a^dilicalionem niœnium cupienlis. proinde de ils annis posse valicinium exponi.

Proindeque non inagis ex versione graecà quàm ha Africanus apud Euseb. et S. Hieronymum
ex hebraeo lexlu coniicitur nnuni è cbaracle-
locis suprà laudatis. Ncgo seqnelam. Nam si

ribus sernionis ab Angelo iniiicati hune fuisse, annos lunares ope embolismorum annis solari-

il populus è caplivitale reduceretur.

bus Juda;i exaequâruut ; ergo ubi Scriplurà

T JNcgo minorem. Arlaxerxes Nehemiam ad loquitur de annorum bebdoniadâ, inlelligendi

œdilicandum Jérusalem mittens, censendus est veniunt seplem anni solaribus pares, non verô
pernii- anni seplem lunares tant un).
popuii è captiviiale reditum implicite
sisse. ::ra'.lem boc ipso quo Jérusalem ilerùm Dices 2" cum Huefio (2) 1" : Soient prophe-

:ï>di(icari edixil , banc civibus frequenlari ac lici sermones nebulis quibusdam involvi, t ni

Judieis oppleri sanc voluil ; islud enim ex altero I ab intuendà nudà verilale profani vulgi ocu-
ide lus probibealur. 2° Probabile esl in annorum
(onsequi planum est et eventus probavit. \
c

et cap. 11, v. 2 et seq. c designandis intervallis ad eam anni formam

i Esdr. 7, V. i,

CoNCuisio llebiomades Danielis videnlur

11.
« speclàss-c Angelum ,
quic popularis el per-

annis solaribus conflalse ac proinde

anno Ar- ;
« viilgala iis eral genlibus in 1er quas versa-

laxcrxis Longimani 20, à morle Xerxis compu- I batur Daniel, ad quem (lun verba faciebat. »

inilium seplimanarum afligi nequil. Itaque de annis chaldaicis, vel medicis, vel
Udo
Probatur prima pars , nempe annis solaribus persicis débet Angélus inlelligi. « Qui anni

bebdomades Danielis conslare. Nam septimanœ f solaresnefuerinl, an lunares, incerUim plané

Danielis intelligendae »mt de hebdomadibus f esl, neque de iis quidquam à vcteribus scri-

apud Judieos usitalis, et à Scriplurà memora- ptoribus tradilum. Ergo Alricanns ciiro-
i » «

aîiàs nibil lixi in illis baberelur.

Atqui j nologica,' consullissimus arlis, et antiquorum
lis ;

commentariis, quibus nunc caremus, instru-

bebdomades annorum apud Judaios usurpalai *

annis solaribus dus, i reprebendendus non est, dtim anni

et in Scripluris memorata;,
< «

conslant, seu, quod idem est, annis lunaribus I lunaris formam ab Angelo et Daniele usnr-

palara pronunlial. 5" Etsi anni lunares ope

por enibolismos ad solarem cursum
aplatis. € »

inlercalalionuni solaribus a?quales facli adbibe-

Ex Scripluris enim maniieslè colligilur eos
lege Moysis renlur à Jud;çis ad dclorminandos dies festos,
ejusmodi solùm annis usos esse ;

prrcscriplum (1), ut die decimà quarlà atlamen populus ad usum civilom, prœserlim
eral
lSii^an exeunlc, versus sequinoxium post caplivitatem Babylonicam , annos lunares
luensis
vernum et lempore novarum frugum (2), quo- vagos forte usurpavit ;
quem admodùm existi-

Pascba celebrarelur. Alqui nisi usi mavil Scaliger apud /Egyptios et Arabes, ple-
lannis
esseut Judsei annis solaribus , aut embolisnio- beni annis lunaribus inceriis uli solitam, dùm
fixis sacerdoies ; ergo, etc.
Exod. 12, V. 18 ; Levit. 25, v. 5 ;
Num.
(1)
2S V !(>•
(1) Exod. 23, v. IG ; Levit. 23, v. 34 ; Num.
V. 4, et cap. 23, v. 13 Dcut. 29, v. 12 Deut. 10, v. 0.
(2) Exod. 13, ; ;

(2) Demonsir. Evang. prop. J>, cap. 8, n. 10,

iG,"v. 1.
ig9 VERBI DI>'INI. 270

Respondeo has omnes conjecturas haud salis difïicultatem non salis sint, additurinflne heb-
solidisinnilifundameiitis. Oslendil Pclavius (1) domadis 61» mortuum esse Chrislum hebdo- ,

aniios chaldaicos, persicos, elc. ,

parcs noslris mademverô sepluagesimam abaliisseparandani
fuisse, cl dicbus 363 coullalos. Certè sera Na- et ad tempiM belli Judaici esse referendam

bonassari aniiis merè Innariijus non compin- ita ut in ejus diniidio excidium Jcrosolymila-
gebaiur. Africanas scribit tribus embolismis num contigcrit. Atqui hujusmodi systema
octavo cuique anno additis, lunarcs annos à propugnari non potest.
iudïcis facios fuisse pares solaribus. Fatetur Nam 1° Angélus ita accuratè hebdomades
ipse Iluclius in describcndis annalibus solaris computat, ut utriusque partis septimana; ulli-

anni ralionem fuisse adhibitam, ac annuni popu- mac, quara in duas medietates dividit, rationem

larem Hcbraeorum, si ab ecclesiastico diversus habeat ; ergo hebdomas prima ab eo ut intégra

fuerit, dcbuisse cer//s temporibus ad casdem me- posila non fuisset, si ipsi très quatuorve defuis-
tas rei'ocari , ad detcrminandos nimirum annos scnt anni. 2" Tempera quae ab Angelo in sum-
Schemitali sive remissionis , lioc est, sabbaticos, mam unam collecta sunt, non possunt ullo

fttm et Jubilœos. Sed anno lunari usi sint populi intervallo à se invicem separari ; ergo septua-
quidam, parùin interest ; Danielis hebdomades ginta hebdomada ab aliis non avellenda, ut ad
juxta morem loquendi Scripturis usitalum in- tempus belli Judaici transferatur. 3° Ait Angé-
tclligendoe , ut non seniel dictum est ; alqui in lus 70 hebdomadas constitutas ut consummetur

Scripturis sacris nulla occurrit menlio hebdo- prœvaricatio , et finem accipiat peccatum, et de-

madum annorum lunarium ; hsec verba Levit. leatur iniquitas, etc. , quœ omnia tum prœser-
25, V. 8 : Numerabis tibi septem hebdomadas tim facta sunt, cùm Christus mortem oppeiiit,
annomm , etc. , de annis solaribus necessariô nec ad excidium Jerosolymitanum spectant.
cxp'.icanda sunt ; ergo, etc. Et verô cùm Daniel 4° Ex vaticinio post hebdomades 69 occidi de-
milio capiiis 9 loquitur de 70 annis desolatio- buit Christus, ac proinde intra septuagesimam.
nis Jérusalem, cùm variis in locis annos regum 5° Quid in illo systemate significent verba ista :

ChaldKorum aut Pcrsarum computat, de meris Confirmabit autem pactum'muUis, etc. , intclligi
annis lunaribus à neniine explicatur. Ut quid non potest. Nullura pactura confirmavit multis
ergo, ubi hebdomades annorum 70 constitutas hebdomada illâ, quà à Tito excisa sunt urbs et
et determinatas vaticinatur, de meris annis templum. 6° Cùm annus aerœ vulgaris 66, quo
hmaribus esset accipiendus? ergo, etc. cœpil bellum Judaicum, nonsit initium hebdo-

Probatur secunda pars, ncmpe, si hebdoma- madis anno sabbatico terminataî, nec proinde
des annis solaribus constent, annnm Arlaxer- ejusmodi hebdomadis dimidium sit annus 70
îîs vigesimum à morte patris computatum, illa- aerae vulgaris, quo Jérusalem et templum con-
rom inilium esse non posse. Nara si annis flagrârunl, cogitur illius systematis auctor ini-
solaribus hebdomades conlles, et simul anno tium belli Judaici biennio differre, atque Je-
Artaxerxis post mortem Xerxis vigesimo illa- rosolymorum excidium anno aerae vulgaris 72
rum initia adscribas, vel ut calculi constent, alligare quod accuratse temporum rationes
;

regum Pcrsarum Artaxerxem subsequenlium minime patiuntur. Vide Petav. de Doct. Temp.
tempus cum Galatino produces, vel Xerxi octo lib. H, cap. 17, Tillemonlium, etc.
annos cum L'sserio etc. detrahes vel annis , , , 2°Regum Persarum Artaxerxem subsequen-
sabbaticis nodum solvere conaberis atqui nul- ; lium tempora malè producit Galatinus. V.
g.
lum horum dici potest. Et ut ab ultimo inci- Dario Notho annos 29 regni tribuit, quem ex
piam ,
\o is nodus solvi nequit ope annorum canone Ptolomœi, et ex aliis indubitaiis monu-
sabbaticorum. Sic se babet illud systema. 1" meniis constat non ampliùs quàm 19 annis im-
Septimance Danielis in eo dicunlur annis sab- perio esse potitum. Praetereà certissimum est
baticis singulse terminari , et annus 33 œrse anno anle aeram vulgarem 431, esse alligan-
vulgaris, quo Christus mortuus est, ponitur dum initium belli Peloponnesiaci. Scribit au-
sabbaticus ;
2" annus 20 Artaxerxis cadit in tem Thucydides lib. 4 anno post iJIud bellum

annum quarluni primae hebdomadis, quai ta- incoeptum septimo Artaxerxem obiisse. Ergo
men computatur quia ut ratio haberi possit , anno aule aeram vulgarem 425, Artaxerxis
hebdomadis alicujus extremœ ; banc esse inte- mors assignanda. Sed ab anno 425 ante œram
gram non oportei ;
5" cùm bœc ad diluendam vulgarem usque ad annum ante eanidem
,

aeram 331, quo constat commissum esse Arbeli-

(1) De Doctr. Temp. lib. 5, cap. ietseqq. cum certaioen, etpcrsicum unperium desiisse
 DE LNCARiNATICNE 272

Jluxoriiiil laïUiim :inni 94, iibi lamon ex Gala- i mistocli prsestare, nisi Xerxe adbuc regnan-
lino sex leic sujua CL'utuiii etsenl minierandi. « te. » Addc quod Xerxis mors anno regni
3" Anni octo Xerxi detrahi nequeunt , seu ejus 12 Jion poluerit alHgari, quin annis 48

.'inno rcgiii sui :2l inchoalo, non 12 Xerxes ab imperàsse filium ejus Artaxerxem statueretur.
Aiiabaiio lïiil iiilercin|)lus. Nam tôt luonu- Etenim ul modo ex Tbucydide coilegimus, Ar-
moiilis adsiniilur X(M-xeiu viginli aniiis inlegris laxerxes obiil anno anle seram vulgarem 425,
iniperio polilum, ul id iiegari posse non vid^^a- à quo si relexueris annos 48 , occurret annus

tur. Plcraque bis verbis coniplcxus est Possinus anle eamdem aeram 473, qui est 12 Xerxis. At-

in disseilal. quoe cxlat in Mcnocb. Siipp. de qui Arlaxerxes reguavit lantùm 40, ul tradunt
Daniolis bebdom. n. 18 : « Ne id (nenipe Xer- Diodorus Sicnlus lib. 12, Eusebius in Chronico
« xeni 12 lanlùni aniiis régnasse ) admillam, laiino, et alii pleiique, vel ad summam 41, ut

« inquit, delerrel 1" cbronologonun veterum scribunl Ptolomseus in canone, S. Clemens

i (Piolonicci in oanonc, Diodori Siculi, Euse- Alexandr. lib. 1 Slrom. et idem Eusebius in
< bii, etc.) ac reeenliornm nnanimis consensus Cbronico graeco; ergo.
« in assignandis regno Xerxls annis sallcni Dices. Narrai Thucydides (1) , lib. 1 , Tbe-
I viginli. ... Delerrel 2° scriptoruni gravis- misloclem Albenis profugum in Persidem tra-
« simoruni, Dionis , Cbtarchi , Heraclidis , jecissi^ ,
quo tempore Albenienses Naxum ob-
€ Joseplii Ilebrœi, Diodori Siculi, Plularcbi, sidebanl additque ipsum ad Artaxerxem Xer-
,

« alioruni([ue niulloruni concors aflirnialio xis lilium, qui nuper regnare} incœperat , vswgtI

« aienliuni Tlieniisioclem (qui ex L'sser. Lan- ga.ai>.ÉJcvTa, littcras tum dédisse. Tbemistoclem
I cel. Bossucl. Ai-taxerxeni adiitj ad regem ad Artaxerxem coufugisse tradunt etiam Cba-
f Persaruni illuui ipsum, quem ad Salaniinam ron Lampsacenus et annales Persici apud (2)

« viceral et ex Griccià expuleral, Iransfugisse. Pluiarcbum in Themistocle, necnon Cornélius

« Non alius is, ut palet, quàni Xerxes fuit, Nepos (5). Alqui fuga Tberaistocbs in annum 12
« quem eliani plerique illoruui nonÙBant, Xerxis anle œram vulgarem 473 conjici débet :

I clarè affirmantes, Xerxis adbuc vivenlis et 1" enim Eusebius in Chronico ait eum in Per-

« regnanlis , lugalum Atbenis Tbeniistociem, sas fugisse olympiadis 76, anno 4, qui est ipsis-

* palroclnium quaîsivisse. Adslruunl fideni simus annus 12 Xerxis. 2** Diodorus (4) Siculus

« istorum asserta qusedani ab aucloribus anli- ad annum 2 olympiadis 77 Theniisloclis fugam

« quissimis vilse bisloriaeque Tbemistociis, ex lib. 11 referens, parùm ab Eusebio discrepat,

j publicâ memoriâ notala , ul quod Diodoi us imô potest facile cuni eo conciliari. Quippe

« lib. Il, fusé ac sigillalim refert, quemdam Themislocles fertur anno integro in Perside

» Ljsilbidem Asiaticum, bominem dilissiauun, vixisse anlequàm regem compellaret, quôd

( qui graliam sibi magnam apud Xerxem com- persicè vellet illum affari; possumus igitur Eu-
€ paraverai, epulis ci et universo ejus exerci- sebium interprelari de Themistoclis in Persi-

» lui copiosissimis prôL-bendis, quando is mo- dem Diodorum verù de tempore quo
transilu ;

« vens in GraRciamHellesponluin Iransiit, bospi- posl annum inlegrum idem Themislocles Arta-

i lio et amlcitia veieri junclum, Tbemistocli xerxem adiit. 3° Naxii obsidebantur juxtaThu-
« ab Alhcniensibus expulso , liuie impensè cydidem cùm Themislocles ad Persas se recepil;

« lum favisse suftVagalione benevolâ, mullùm- expugnali sunt porrô illi anle vicloriam ad Eu-

« que ad boc conlulisse, ul audienliam illi rymedontem de Persis ab Alhcniensibus repor-

i facilem rexmagnus darel. Xon igilur is fuit laiam ,

quam olympiadis 77 anno 3 (anle aerani

« Arlaxerxes nunquàm à Lysitbide exceplus ;

vulgarem 470) adscribil Diodorus lib. 11. Ergo
« sed Xerxes Arlaxerxis paler, ejus usus insi- Xerxes anno imperii sui 12 ante aeram commu-
« gui beneficio, lum infesius Grœciani peterel. nem 473 vità excessil, luncque regnare orsus
I Ilemque quùd Piularcbus narrai in vità est Arlaxerxes Longimanus, à cujus anno vi-

i Theniisloclis, bujus admissionis ad Xerxem gesimo currunl 70 bebdomades. Hœc sunt opi-

«"niagnâ ex parle ministrum fuisse Arlabanum nionis Usserii Lancel. et Bossuetii f undamenta.
,

i praelorianorum Xerxis ducem,

qui proditione Nego consequcnliam. Vel nihil evincit ob-

€ deinde impià Xerxem ipsum oblruncavit, ac

slatim posl, dùm Artaxerxem quoque cona- (1) Tbucvd. p. 89 et 90, edit. Francof. 1594.
t
(2) Plutarcb edit. Paris. 1024, t. 1, p. 12S.
« returoccidere, strenuèadhoc prœoccupalus Corn. Nepos in Tliemisl. cap. 2.
(.j)

« ei peremplus Unde est evidentissimum

sil. (4) Diodor. Sicul.edil Hanov. 1604, part. 2,
i non poiuisse Arlabanum lalem operam The- p. 41 et seqq.
275 VEHBI DIVIM. ?7i

jectio , vel id unnm evincil , Artaxerxeiii EsdnB 7 relalum, in quo ipse solus loquituret
scilicet anno Xcrxis 12 fuisse à paire so- rcx regum appellatur. Non secundum quia :

ciiim regiii factum. Nam tota vis argumenli Artaxerxis annus septimus quo Esdras Jeroso-

nililur aucloritaie Eusebii et Diodori, ex qui- lymas advenit, ab initio Artaxerxis post patris

bus solis habetur quo anno Themlstocles ad necem sine socio regnantis desiuiialur, annus
Persas appulerit. Alqui si ex illis arguere velis verô cjusdem vigesimus proCeclioni Kehemia;

Xerxem anno regni sui 12 nccafiim, el Arla- adscriptus ab anno 5 Xerxis pulandus sit, te-

xerxcni sine comité liim rei>naro orsum , niliil neiiduiii (M'it cum Tirino elAbramo Esdram
ellicies. Quid ila? quia Eusebius (I) el Diodo- nonnisi duobus post Xehemiam annis Jeroso-
rus (2) Siculus annos regni ununi el viginli lymas advenisse;quippe eùn» Xerxes viginti an-
inchoatos Xerxi disseilissimè tribuunt, pluri- nis complelis regnaveril. Alqui Esdras Jeroso-

bus annis hune posl rbeniislocHs fugani ré- lymis aderal eodeni anno quo Nehemias ad
gnasse scribunt, alque Theniistoelcni ad Xer- liane urbem accessit; quod ex cap. 8 lib. 2

xem illum ipsum quem Salaminai vicerat, con- Esdrœ manifesté coUigitur. Nam postiiuàm

fugisse conceplis verbis lestalur Diodorus. cap. 2, V. 1, dictum fueral Nehemiani mense

Quanquàm igiUir, sicut Eusebius, ila el Diodo- primo Susis esse profcctum, cl cap. 6, v. 15.

rus aperlè traderel, quœ ipsi in objectione cowpletinn esse nutritm vigesimo quinto die nieiisis

adscribunlur, non possel ex eoruni teslimonio Elul ( id est , mcnsis 6 ) ,

quiiiquagiiita duobus

slabiliri, Thenoisloclis in Persideni Iransiluni, diebus; cap. 8, v. 1 el 2, sic pergilur : « Yene-

si Xerxem antea mortuum supponas , anno il- « rai auteni niensis septimus ; filii aulem Israël

lius régis 12 afligendum. Etenini, in eà hypo- 8 eranl in clvitatibus suis. Congregatusque est
ihesi non sibi conslarcnl illi testes, et incertuni « oninis popuhisquasi vir unus, ad plateam qnae

manerel an de Themisloclis fugœ anno magis « est anle portam aquarum ; et dixerunt Esdr.e
quàm de annis imperii Xerxis iis esset creden- € ScRiB.^ ul afferrel librum LegisMoysi, quam
dum. Ergo non evincil objeclio Arlaxerxem c prieceperat Domiuus Israeli. Altulil ergo Es-
post morteni Xerxis, anno regni ejus 12 solum « DRAs Sacerdos iogem coram multiludine vi-
régnasse; quôd si ii!a quidquani probet, hoc < rorum et muherum cunctisque qui poteranl
unum, Arlaxerxem nimirùin anno Xerxis 12 1 intelligerc , in prima die mensis feeplimi. »

fuisse in consortium supremae auctorilalis à Ex quibus hoc argumenlum Ex conficilur ;

pâtre cooptalum ; de quo inferiùs disseremus. ejusmodi locorum série et contextu liquot men-
Coxcusio m. Mecquinto, nec septirao regni seni seplinium cap. 8 lib. 2 Esdrae memoralum

sui anno Xerxes socium sceptri Arlaxerxem ad eum annum pertinere quo Nelieniias .Jéru-
fecil ; ruunl proinde Tirini , Abrami el Turne- salem advenit atqui hoc mense seplimo Esdras
;

minii conjcctationes de Seplimanarum initio. Jerosolymis jam aderal ; ergo, etc.

Probatur prima pars, Xerxem videlicet anno Probatur secunda pars, nimirùni Xerxem
imperii sui quinto in regise auctorilutis consor- anno imperii sui 7 in socium regni Arlaxerxem
tium Arlaxerxem non cooptasse. Si enim ut non assumpsisse. Namque non adhibenda con-
Tirinus et Abramus conjeclanlur, anno 5 regni jectatio (ju« hislorià sacra non nititur, el pro-

Xerxis Artaxerxcs factus esset consors poles- fanse répugnai ; atqui sic se liabel conjectura
latis suprenioc , ila ut ah hâc prima coronatione Turiieniinii de quà disputanuis. Historiie pro-
annus ejus vigesimus, quo JNehemias missus est, fanœ répugnai; siquidem in eo lola innititur,
compulandus sil ; vel annus Artaxerxis 7, quo transitum Xerxis in Graîciam cujus occasione
Esdras Babylone profeclus est, \ Esd. 7, ab Arlaxerxes regni particeps est efieclus anno im-
illà cooptatione etiam numerabitur, vel duce- perii Xerxis seplimo, non quinto , esse annec-
lur à morte Xerxis , cùm nempè Arlaxerxem tendura ; al id cerlissimis hisloriae profanae mo-
solus poliri rébus incœpit. Atqui neutrum dici numenlis refellitur. Enimverô si constet ini-
polesl. Non primura ; quia Arlaxerxes , ut lium Xerxis mortuo Dario Hystaspide imperan-
deinde dicemus et à Tirino Abramoque pro- tis, anno anle leram vulg. 485 esse alligandum ;

batur, vivento Xerxe non tulisset decrelum 1 si constel eliani ipsum à Graecis Salaminae su-
]»eratum fuisse anno anle eamdem œram 480
(1) Chron. Lai. lib. 1 et 2, edit. Aniblelod. mense septembre; id liquidé consequetur,
i658, p. 130 151, el Chron. Grœc. ibid.
et
Xerxem , cùm primo vere islius posterioris
p. 53, 01 166, 167.
(2) Lib. n, pag. 43, 44,Î53, etc., edit. Hanov. anni Sardibus in Grvciam trajecit, annum
1604. regni sui quintum nondùm expievisse. Alqui
575 DE INCAUNATIONE Wf
utruinque constat. Ac 1° quidem Xorxeni, mor- tio Xerxis assignandum. Quôd si ad finem anni
luo patrc, non nisi anno anle œrani vulgarom anle Chrislum522 initia Darii cum Turneminio
485, regnare cœplum, triplici invicto argu- reforas, nihil in gratiam ejus opinionis conse-

jnento adstiuitur. Primum cv anno quo Mara- queris. In hâc bypolhesi mors Darii non ante
thone piigiiatuni est , dnciliir. Probat evidon- Decembrera anni ante seram vulgarem 486
torPelavius(l), consenliiint(iue insignesqiiique contingere poiuisset ; ac proinde nullum ibi
clnonologi, pugnam Marallioniani anno WO ([uod ad rem ipsam conlingil , discrimen de-
anlex^rani vulgarom nicnse soplembrc comniis- prebendelur.
sani fuisse , at(iue errarc Dionysiuni Halycar- Terlium momentum desumilur ex anno quo
nasseuni qui hanc ad annum prsecedenleni lib. Artaxerxes Longimanus é medio excessil. Au-
5 refort. Porrô scribit Ilerodotus lib. 7 inilio, ctor est Thucydides lib. 4 eum mortuum esse
Dariuni post hanc pugnam Iriennio loto majo- anno 7 post incœplum bellum Peloponnesia-
rem adversùs Graecos aj)paratura instruxisse ; cum atqui bellum islud anno 431 anle seram
;

quarto vcrù anno defecisse /Egyptum, sequentc vulgarem verno lempore inchoalum est ne- ,

aulem anno mortuum esse

à defectione /Egypti mine diffitente ergo post vernum tempus anni
;

Darium quibus ellieitur mortem Darii anno à

;
anle seram vulgarem 425, vilam finivit Arta-
pugnà iMarathoniâ quinto, anteœram vulgarem xerxes. Regnavit porrô à morte patris, ut su-
485 esse adscribendam, ac proinde Xorxem pra probalum est, faleturque Turneminius , 40
hoc anno coronatura fuisse. annis; Xerxes verô annis 20. Hos igilur annos,
Alterura arguniontum pariter ex annis qui- quorum sumraa est 60 , adjice annis 425 ante
bus Darius iniperio fruitus est. Is Quandonam seram vulgarem , deprehendes initia regni
regnare incœperit occiso pseudo-Smerdi , tri- Xerxis anno anle illam seram vulgarem 485
bus eclipsibus Petavius déterminât lib. 10, esse afligenda. Ergo triplici invicto momento
cap. 16 et 18 partis 2 operis de Doctr, temp. constabililurXerxem nonnisi anno ante seram
Prima contigit die 16. Julii anno 7 Cambysis vulgarem 485, post mortem Darii rébus politum.
anle seram'vulgarem 323. Secunda visa est die 2°. Non minus cerlum est Xerxem regem à

49 Noverabris anno 20^arii, anle aerara vulga- Grsecis ad Salaminam victum fuisse anno ante
rem 502. Tertia denique, die 25 Aprilis anno Christum 480 , die 23 Septembris. Thucydides
ejusdem Darii 51 anle aeram vulg. 491. Qujbus enim lib. 1 afiirmat Persas Salaminse caesos
Darii Hystaspidis iniUum Cgilur inter 19 diera decennio exacto post Marathoniam pugnam
Novenibris anni 522 anle seram vulgarem , et quara anno 490 coinmissam fuisse jam diximus.
diem 25 Aprilis anni proximèsubsequeniis,ante Prselerea quo anno Xerxes ad Salaminam prae-
seram 521. Nam si anle mensem Novembrem lio decerlavit, celebrati sunt ludi olympici ;

anni 522 regnare cœpisset Darius ; ergo mense unde conficitur anno 1 ineunte olympiadis 75
Novembre anni 502, non vigesimum sed vigesi- actum fuisse illud certamen. Hic autem annus
raum primum egisset regni annum. Si autera est 480 ante seram vulgarem. Postremô tune ,

post mensem Aprilem anni anle seram vulga- visa est eclipsis quae non nisi ad hune annum
rem 521 ejus regni initium differrelur; ergo 480 potesl referri. Ergo clades Salaminia con-
mense Aprili anni 491 anle illam seram nondùm tigitanno 480 ante »ram vulgarem. Cùm igi-
atligisset 31 regni sui annum. Exploralum ita- lur Xerxes, ut modo oslendimus, anno anle
que habemus inilium regni Darii Hystaspidis eamdem seram 485 regnari orsus sit, annum.
crrca finem anni ante seram vulgarem 522, aut regni sui quintum non excesserat, sextum non
circa principium anni sequentis 521. Rerum attigerat quando in Grseciam Sardibus profe-
autem séries ac lemporum ratio aliunde postu- ctus est. Non igitur anno regni sui 7 Xerxes in
annum anle seram vulgarem
lat ut in 521 ineun- Grseciam trajecit, uli Turneminius opinatus est.

lem potius quàm in 522 desinentem , illud con- Atque hsec quidem genuinis temporum ra-
jiciatur Darii inilium. Kegnavit porrô Darius ex tionibus adeo congruunt, ut ad certiores ipsius
Herodoto lib. 7, cap. 4, Ptoloma;o in canone et Turneminii calculos quadrent. Is pugnas Mara-
aliié, annos 36 complelos. Igilur ex annis ante thoniam et Salaminiam, quod mirum videri
seram vulgarem 521, detrahe annos regni Darii potesl, in tabulis chronologicis silet. Verùm
36 integros, occurrel principium anni ante in illis tabulis Xerxi annos regni 20 cum une
seram vulgarem 485, morli Darii simul et ini- duplicive mense tribuit ; Artaxerxi autem à

fl) De Doctr. temp. parte 2, lib. 10, cap.

morte patris regnanli annos unum et quadra-

32, et Kation. temp. part. 2, cap. 11. ginia inchoatos; qui anni, si compinganiur iii
^1 VERBI DIVINI. 278

sumniam , efficient annos 60 cuni aliquot nieii- aeram vuigarem 485 ponere, nec ejus in Gr;e-

sibus. Jani vciô Arlaxerxisinorleui alligatTur- ciam iransituin ad annnm ejusdem seplimum
neniinius anno 424 (ineliùs dixissol 425) anle conjicerc. Ergo Turneminii conjectura hisloriae

aerani viilgnreiii. Iiariue si aiiiiis aille a;iain profanai adversalur.

vuigarein 424 ailjiciauius illos Xerxis et Aiia- Jam verù eadeni hypothesis in saerà bistoriA
xerxis 60 annos cum aliquot mensibus in ve- , non inniliiur. Hanc firmare conatur Turnemi-

runi iniiii Xerxis annnm incidere dcbcnius. nius pluribus Esdrai locis ex quibus id sibi vi-

Atiiiii iioc calcule perdiiciiiiur ad Ipsum aiinuni deturcflicere, Esdram cl Nehemiam eodem die,

ante airani vulgareni 485 dcsinenleni , à cujus mense , el anno Jerosolymas advenisse. Atquc
principio regni Xerxis initia esse accersenda fatendum quidem eodem mense et die, si eo-
diciinus. Cùm porrô vir doctissinuis Xerxis dem anno. De anno igitur Iota concerlalio est.
transiluni anno ante eamdeni a;rani 481 anne- Quai autcm sibi et Abramo communia Turnc-
clat, ex ejus oalculis quid aniplius ellicitur minius in banc rem profert , aplins disenlien-

quàm quod adversùs cuni contendimus, nenipe tur ubi objecliones solvemus. Hic salis erit os-
Xerxenj non jani quinto regni sui anno, sed tendereduo momenta, quae ut ibi propria e4 evi-

quarto, in Grceciani trajecisse? dentissima prae cœteris urgel, minus firiBacsse,

Siniilia repetil in suâ Dissertatione de 70 Da- Primum lus verbis explicat in landatà Dissert.

nielis hebdomadibus , et quideni in eo ipso ar- i Postquam, inquit, advenère (Jerosolymam.

gumente quod atfert ad vaticinii fidem chrono- c Esdras et Nehcmias ) ad Esdram defertur
locjicis ratiouiims adstmendam. Scilicet Arta- « delictum eorum qui matrimonia cum uxori-
xerxemLonginianuin niorlno pâtre quadraginta « bus alienigenis , spretà Dei lege, contraxc-

integros annos rognasse ex Thucydide slatuit I r.int. Cunl'er capita nonnm et decimum libri

ejuî^que niortern alligat anno soptimo belli Pe- e primi (Esdrœ) cum capite nono libri secundi,
loponnesiaci, queni ait esse «/««r/wm octogesimœ « et fatebere de eâdeni separalione ab uxoribus
oclavœ ohimpiadis (ante airam vuigarein 424). < alienigenis, de eâdem renovatione pacti ci:m

Hinc bone colligit t Artaxorxem paire niortno f Deo, in ulroque agi. » Allerum momentum
I solîim regnare cœpisse anno Nabonassaris continenter sic exponil : < Praeterea lege at-

« CrXXXXIIIjnxtacanoneniChronicuni,olym- I tcntiùs caput oclavum libri secundi , et vnU

« piadis sepUiagesinne octavoc quarto anno. > « garem opinionem quse Esdram iredecim an-
Verùin niondosè inlerprelalnr hune eunidem < nos ante advontum Nehemise Jérusalem com-
annum Artaxerxis primum , esi^e qnadragiiitesi- i moratum statuit, repugnare Scripturœ li-

mum sexagesimum seplimum ante Cliristiim ; de- « quidô cognosces. Num lotis Iredecim annis
buisset dicere quadraginlesimum sexagesimum î nulla Esdrai se oblulisset occasio legisexpli-

quartum. Nam annus ducentesimus octogesi- <i candae et erudiendi populi ? an sui muneris
mus tertius ferae Nabonassaris , olympiadis « partem adeô necessariam et praecipuam omi-
septuagesimse octava; qnartus, et ante annum I sisset ? Manifesté apparct oclavum hoc caput
quartum olympiadis septuagesimae octavaequa- < perlegenti , populum legis lecliane lanquàm
dragesimus, non est 467 ante airam vuigarem, € re nova et incognilà percuisum. Igitur
sed 464 , ut faciii et cerlissimo calculo cuique d demonstratum est ex sacrA profanàque his-
perspicere est. Sodab hoc anno anteChristum t torià,quantum eventushisiorici dcmonstrari
464, si retexantur unus el viginti anni inchoati i possunl Nehemiam Esdramque Jérusalem
,

quibus Xerxes Imperii claves lenuit , incur- « venisse eodem anno, qui Artaxerxis et septi-
remus iternni in annum ante seram vuigarem « mus et vigosimus diversà ralione numeraba-
485, Xerxis initio ut docuii us, adscribondum. i lur. 1 Ihec vir doctissinius. Atqui utrumquc
Cseterùm , illa non babenda sunt lanquàm illud argumentum nuUum est. Alque ut à pos-
nierai in ealcnlis abcrratioues , quai ut facile tremo incipiam , nego ex cap. 8 libri 2 Esdrai
excidnnt , ila nnllo negolio emendanlnr. Ex su- inferri tum primùin Esdram de inslructione
pra dictis liquet doctissiinnm viruni ipsà bistoriai populi salegisse ; nego populum legis Icctlone

fide eo ductum ut annis 60 Xerxis el Artaxer- tangmm re nova percnlsiim i\n videri. Ex eo ca-
xis régna complecteretnr , isliusque mortem pite apparet quidem Judœos ab hosiibus lutos
affigore anno belli Peloponnesiaci seplimo, qui mœnibus refeotis, festum Tabernaculonmi eo
omnibus (atcMilibus verno tciiipoio anni anio riUi coluibse, quoabcetate Josue (ilii Non, eliam

îeram vuigarem 425 inoœpit. Quibus ila con- sub piissimis regibus celobraliuii non fueral.
btiluli», nec licel initia Xerxis priùsanno ante Apparei quoque populum ad sole.nuiita(«»ncon-
iT9 DE INCAKNATIO.NE 280
gregatiiin , diobiis septcni spécial! apparntu ac universi. Ergo separatio et pactum, quae Es-
singulari studio ab Esdrû cl à levitis fuisse dras refert, non sunt quid idem cum fœdere
instiiuluni. Apparcl denique hune ad legis le- quod apud Nehemiam legitur ;
proindeque
clionom addilasque ah Esdrà exposiliones au- niagis refcllitur sacra historià quàm adstruitur
rihus attontis adhihilis, quœ dicebanlur inlel- hypolhesis Turneniinii.
lexisse, in insolilos piclatis sensus exarsisse, Probatur lertia pars conclusionis, rucre sci-

prœ conlrilione cordis Hevisse. An A'crô ut illa licetTirini, Abrami, Turneminiique hypothèses
coniingereut neccssuni fuit ut legis Icctio in de 70 hebdomadum iuitio. Nanique , uti ex
se spectala populo visa fueril tanquàm res ejusmodi systemaluni solà exposilione liquet
nova et incognita? hypolhesis Tirini etAbrami hùc conjectura
Quod attinet ad pactum cuin Deo , et sepa- Xerxem anno imperii sui
potissiniùm fulcitur,
raiionem ah uxoribus alienigenis, apud Esdram quinto Artaxerxem fdium suum in regni comi-
et Nehcniiani memorala , et quibus primum lem assumpsisse fundamentum verô hypolhe-
;

argumentuin desumitur , haîc valdè nocent sis Turneniinii istud est , cooplalionem illam
non prosuut sysleniati quod refeliimus. Nani- Artaxerxis faclam fuisse anno Xerxis seplimo.
que si , ul fert sentenlia communis inlerpre- Ergo, si nec quinto , nec septimo regni Xerxis
tuni , separatio et pacluin de quibus Esdras , anno Artaxerxes consortium supremce potesta-
non sint quid idem cuin pacto cujus Nehcniias lis eleclus est, uti hactenùs evicimus, ruunl,
meniinit ,
profeclù Esdras et Nehomias eodem quod consequens est , hypothèses prsedictae de
die, mense , et anno Jerosolymas non advene- initio septimanarum Danielis.
runt ulerque enim eo ipso, quo venit, anno,
; Sed pnelerea à verâ teniporum ratione in
pactum eum Deo curavit iniri. Atqui separatio quibusdam nonnihil eadem sysleniata deflec-
et pactum quorum menlio fit cap. 9 et 10 libri lunt. 1" Cùm Artaxerxes positis illis systema-
{ Esdr., non suntquid idem cum pacto de quo tibus, primùni coronatus fuerit antequàm Xer-
Nehemias, 2 Esdr. 9, menlionem hahet. Illa xes in Graeciam Sardibus proficisceretur, quod
quippe in unum confundenda non esse arguunt anno 480 ante aeram vulgarem primo vere con-
circumstanliae utrinque insigniter dissimiles. tigit : sequiiur annum vigesimum Artaxerxis
1" In lihro Nehemiae uxores alienigense non ab illà coronalione compulalum desinere ante
separanlur ,
procul dubio quia non ita pridem vernum tempus anni ante aeram vulgarem 460.
ab Esdrà ejusmodi separatio facta fuerat. Neque enim referre licel solemnem hanc Ar-
2" Subsignatores pacii apud Nehemiani sunt taxerxis ex more persico cooplalionem ad illud

Nehemias Alhersata et alii nmiti ab iis qui no- ipsuni momenluni, quo Xerxes Sardibus egres-
minanlur cap. 10 Esdrae plerùmque diversi. sus est ut moveret Abydum versus. Ergo men-
Num inprimis Nehemias Athersata et mœnium sis Nisan, quo sermonem ad aedificandum, seu
ereclor ah Esdrà praetermissus fuisset? 5° Hœc facultatem mœnium erigendorum 2 Esdr. 2
pacta eodem tempore sancila non sunt. Fœdus Nehemias ohtinuit, ad inilium anni Artaxerxis

enim de quo Nehemias loquitur, initum est die à prima coronalione vigesimi , seu ad annum
24 mensis septimi , festo Tahernaculorum ce- ante aeram vulgarem 461, pertinet ; unde si

lebrato, ut ex v. 1, cap. 8 , et ex v. 1 , cap, 9 ducas septuaginta hebdomadas seu 490 an nos,

inter se collalis manifeslum est. Contra verô incides in mensem Nisan anni 50 a;raî vulgaris

TÏgesimà die mensis 9 acta sunt quae Esdras ita uno anno integro post elapsam
ut Chrislus

commémorât. Lege versiculum 9 cap. 10 Es- ullimam hebdomadam mortuus esset si eum ,

drae. 4°Apud Esdram cap. iO v. 2 et 5, Se- ,

crucifixum fuisse anno illius aerae 31 , die 25
chenias fdius Jehiel de filiis Elam proponit Marlii cum Turneminio statuas. Quod si men-
fœdus nec quisquam eum loquentem comita- sem Nisan, quo Nehemias missus est, ad linem
tur; apud Nehemiam nihil de Sechenià, loquun- anni ejusdem vigesimi Artaxerxis referre ma-
tur alii v. 5. 5° Denique in libro Esdrae , cùm lueris , ita ul sermo ad aedificandum et Nehe-
fœdus ineundum primo proposituni est , non miae profeciio ad mensem Nisan anni ante
aderat tola gens Judaica, convocata in hune seram vulgarem 460 conlingat, uti Turneminio
finem cap. 10, v. 7 : Convenit tribus diebus in labulis chronologicis , et Tirino placel ;

mense nom; at apud Nehemiam, cùm de pacto adhuc limendum erit ne forlè post clausas heb-
primûm actum est, cunctus populus jam erat domadas Christi mors obligent. Quapropter
eongregatus , nenipe mox celebraia fuerat fes- voces hehraeas min motza dabar , ab exitu ser-
tivitas tahernaculorum , ad quam convenerant /noH/s,Turneminius interpretatur à compléta ser-
281 VERBI DIVIM. 28i

moue, slaluitqiie à refectis mûris die 25 mensis tem seriùs anno vulgaris aerae 31 non poni;
EIiil, Augiisto respondenlis , liebdomadas ciir- atqui probabilius est Cliristum anno xvx illius

rere. Sed Iiaec cjus inlerprelatio ,

quam nullà 53 morlem oppetiisse, ut modo dicemus; ergo.
ratione stabilire satagit, constanli vociim lic- SOLVU.NTLR ODJECTIONES. — OlljiciCS 1" CUm
brœariiiu significationi répugnai, ut prce c;ele- Abramo : lib. 2 Esdr. cap. 7, v. 05, sichabetur:

teris locis videre est Gènes. 25, v. 50, Esllier. Et dixit Atliersala eis, ut non manducarent de

1, V. 1 et 19, et cap. 7, v. 8, etc., ubi exilus. Sancto sanctorum , donec staret sacerdos docttts et

verbi nibil aiiud esse polest quàni sermoiiis cruditus. Atqui Athersala ibi est Nehemias ;

prolatio. Proposit.'e didioultali occurril Ti- ergo priùs ciuàm Esdras sacerdos adveniret,

rinus alla conjectura quam modo cxpendeniiis. Nehemias jam aderat Jerosolymis. Si enini ad-
Omitto in tabulis chronologicis Turnemiiiii venerat Esdras, quis expectandus fuit doctior,

eruditior, onini denique lundis génère perfe-

cohœrenter ad ea quse in Dissert, sua tradii
Xerxlstiansilumannoi81 antescranivulgarem, clior, etc? Nego minorem. Ibi recensel Nehe-

ineunto vere, affîgi; ex quo sequcrciur niicin mias qux ad reditum subZorobabele spectant,
anni vigesimiArlaxerxisà prima ejus coronatio- ac nomiue A///crsa/« seu gubernaloris Zoroba-

nein annum anle 3eramvulgarem461incidere, beiem ipsum désignât. Confer hune locum ciim
proindeqne hebdomadas claudi anno vulgaris versu 63 cap. 2 lib. 1 Esdrae, in quo jam dixi-

aroe 30. Omitto, inquam, id errali,qnippequod mus pag. 345 Zorobabclem illo nominedonari.

ejus systcmalis non est necessaria appendix. Objicies 2" cum eodem : Lib. 1 Esdrœ cap.

2° Positis iisdem systematibus Chrisli mors 6, V. 14, dicitur : JEdificaverunt et construxe-

ad médium scptuagesimae hebdomadis, seu ad runt jubente Dec Israël, etjubente Cijro, et Dario,

annum ejus quartum non alligatur quod vati- et Artaxerxe regibus Persarum. El cap. sequenti
;

cinii verbis minus esse consentaneum jam ob- V. 1 et 6, addilur : Post hœc autem verba in

servavimus ; ergo. regno Artaxerxis... ipse Esdras ascendit de Ba-

Reponit 1° Turneminius , hebrsea posse bijlone. Ergo, concludit Abramus, non priùs

reddi , in dimidiatâ hebdomade, seu in unà beb- ascendit Esdras quàm sub Artaxerxe Jérusalem
domadis medielate. Quod verum est , si ad so- aedificaretur. Restât igitur ut JSeliemiam priorem

lam vim vocum spectes; sed aliud exigit sen- in Judœam tenisse fateamur.

tenliarum séries et contextus, ut loco niox Nego conseq. Eô loci manifestum est agi de

ciiato dictum est. Reponit 2° per ipsum licere templi solius extructione , non verô de œdifl-

ut Tirini ulamur conjectura ,

qui perfeclae calionc mœnium Jérusalem ;
quisquis igitur sit

Jerosolymorum sediûcationi très annos esse ille Arlaxcrxes, de quo alibi diximus, niiiil hîc

irisumplos ex Josepbo Antiq. lib. 2, cap. 5, col- favet opinioni Abrami.

ligit, et ab opère completo 70 hebdomadas Objicies 3° cum codcm. Quse lib. 2Machab.
computat. At 1° baec conjectura hebraeas voces cap. 1, de Sacrificiis à Nehemià post templi
min motza dabar^signihcAre à completo seu ad altarisque extructionem oblatis, de ignis sacri

exitum perducto sermone , gratis et falsô ponil, inquisitione et niiraculo, de donis et muueri-
ut vidimus. 2°. Testis est Nehemias tantâ dili- bussacerdolibus ob illud prodigium à Persarum
gentià populum operi incubuissc, ut intra o2 rege concessis, enarrantur, cum dedicatione

dies mûri et platea fuerint absoluta. Vide 2 templi et decrelo Artaxerxis de quibus dissent
Esdr., cap. 6 , v. 15, et cap. 8, v. 1. Insumpti Esdras cap. 6 et 7, valdè congruunt. Nehemias
igitur non sunt très anni ad extruendum quid- adjectis quibusdam Icmplo œdificiis illan», cujus

quid ad civitatem praecipuè spectabat, atque Esdras meminit, dedicationem peregit; sed
illud inprimis quod in vaticinio v. 25, diserte Esdras nonnisi post hanc dedicationem venit,
fuerat memoratum. 5° Locus Josephi quoTiri- ul pater ex cap. 7; ergo, etc.

nus conjectationem suam firmat, tôt noevis Respendeo Nehemiam qui muros erexit, il-
scaiet , ut nulli usui esse possc videatur. Ait lam de quâ Esdras loquitur dedicationem, certo
Josepbus anno 25 regni Xerxis Jérusalem rur- ceriiùsnon peregisse.Enimverôhocc sunt verba
sùs à Nehemià «dificari cœptam atque opns Esdrae, cap. 6, v. 15 : Et compleverunt domum
vigesimo octavo ejusdem anno absolulum Dei istam (seniores Judœorum) , usque ad diem
fuisse. Atqui tamen certum est non ampiiùs tertium mensis Adar, qui est annus sextus regni

viginti et uno annis inchoaiis Xerxem rébus Darii régis. Et uno tenore addilur v. 16 et
potitum ; ergo. seq. : Fecemnt aiitem fiUi Israël sacerdotes et
3° Eadem systemata postulant Christi mor- levitœ et reliqui filiorum transmigrationis , dedi-
285 DE INCARNATIONE 284

cationem domtts Dei in gaudio , et obtulerunt in rursùs obtinere sivisset, qnotqiiot nempe Ne-
dedicalionem domns Dei vitnlos centuni , elc. Ex bcmiitt superfuerunt resecandi. li aulem maxi-
quorum connoxione et contexlu liquidum lit mi eranl et nequaquàm ferendi, prœsertim de
dcdicationein liane templi aiino G Darii Hyslas- fœnore à quo Deus, Deut. 25, v. 19 et 20, Ju-
,

pidis colfbralaai fuisse. Ludc sequilur 1° de- daeos eum fratribus suis abstinere jusserat.

crciuiii Artaxerxis memoralum cap. soquenli Elenim usurae apud Judaeos Nehemiai tenipore
datuin fuisse Esdrae plus quàin 57 ab illà de- adeô acerbe exigebanlur, ul plebs Judaica ad
dicationeaniiis, ac proiiidead ejusmodi decre- exlremam paupertatem redacta, cogeretur,

luin siinul el ad lioc feslum referri non posse omnibus sibi per fœnalores ereplis, filios

quie lib. -2 Macliab. cap. 1 , edisscrunlur. Se- suos et filias divilibus vendere , ul acciperent

quilur 2", eamdem dedicalionem esse aclani proprelioeommfnmientum, 2 Esdr. 5, v. 2; ergo.

longé anle advenium non solumEsdrae, sed Distinguo niajoreni. Poni nequit Esdram
eliam Nehemice ab Arlaxerxe niissi; cùm Da- nullos omninô abusus emendàsse, etc., conce-
rius regnaveril ÔG annis, Xerxes lilius ejus do; poni nequit aliquos ab eo non correctos,

vigenli, cui Artaxerxes successil. Sequilur nego, ac pariler distinguo min. Itaque conten-
5", vel iSehemiam libri 2 Machab. eum non dimus Esdram multa emendàsse anlequàm
esse qui nirenia orexit, vel sacrificia quae leni- Nebcmias adveniret : v. g. anle advenium se-
plo el aliari aidilicatis ille INelieuiiasoJjluiil, el paravil à filiis Israël nxores alienigenas, ut
miraculuni ignis sacri è cœno erumptnlis, ad supra probaium est. Hinc sub îNebemiâ reno-
tenipusdedicaiionis ab Esdrâniemoralai referri vaiuni quidem estpactum eum Domino; promi-
non posse. Quis porrô sit is Neliemias? que serunt Judaei futur um ut non darent fdiassuas
speclent illa sacrificia, an ad feslum aliud à populo terrai, et filias eorum non acciperent
Neheniià murorum instauralore celebratum? liliis suis. Sed opus non fuit ut ulla separalio

quo lempore ignis sacer conquisilus, el è luto ab uxoribus alienigenis lune injungeretur,
eruperil ? liaec conjeclalionibus inlerpreium quippe qua; non lia pridem Esdrae curis peracta
relicla sunl, Verisiniile non videlur sacerdoies fuerat, Dubitandum uou est quiii alia multa
post lemplum aedilicatuni, de invesligandoigne ipse emendaveril, de rébus prsesertim ad cul-

sacro loi annos non sategisse, doncc adesset lum divinum pertinenlibus. Quùd si non omnes
N'ehemias ab Arlaxerxe missus. Referanlur ergo pravas consueludines induclas resecuerit, si

ad dedicalionem lenipli anno Darii sexlo cele- quaedam superfuerint ^'ehemiae emendanda
brataui, lum illa disquisiiio, lùm alia quae in nihil sanè mirum, Summi eliam viri qui aucto-

cilalo cap. l libri 2 Machab. enarrantur. Ne- rilate poliunlur, cuuclos subdilorum perversos
hemiam qui ibid. niemoratur, eum esse conji- usus non semper possunt cognoscere; multa,
cimus, qui lib. 1 Esdr. cap. 2, v. 2, inler eos quae vellent recidere , saepè ex sapienti dispen-
qui eum Zorobabele populum è caplivilale re- salione lolerare cogunlur; plurium quoque
duxeranl, secundus à Josue filio Josedeck lune emendalionem in opporlunum magis lempus
summo ponlitice recens elur. prudenter difl'erunl ; tandem quoi vitia fclici

Objicies eum Abramo et Turneminio. Esdras exiiu resecala paulalim repullulanl etrevivls-
anle Neiiemiam Jerosolymas non advenit. Nara cunt? Ea in Judaeis argumenlo proposilo sup-
poni nequil Esdram virum summum, legis pe- poui videlur docilitas, aequanimilas, et in bono
rilissimum, ul ex Scripturis palet, ad auclo- conslanlia, à quà ipsi longé semper abfuerunt,
ritatem maximam 3b Arlaxerxe (1 Esdr. 7) et quai nuUius unquàni genlis esse poluil. Adde
provectum, fesla lege praescripla annis Irede- Esdram quinque annis tantùm, non iredecim,
cim prailermiiii passum esse, abususque por- ul deinceps docebimus, anle iSebemiam Jerusa-

tenlosos non emendàsse, aul ne cmendulirecru- i lem advenisse.

descerent non obslilisse. Atqui si Esdras anle Ad primam probalionem minoris, nego loco

Nebemjam venissel, etc. 1° Enim feslum lege ibi ciiato agi de ipsà festi Tabernaculorum sub-
praîscriplum à populo oniitti passusesset, so- staniià. In illo textu nolanda vox taliter, quà

lemnes scilicet Tabernaculorum dies, ut ex admodum et apparalum quo acium fuerat, ani-
cap. 8, llbr. 2 Esdrae; v. 17, perspicuum est : mus appellilur. Elverô quis credal à diebus
Hubitaverunt in Tabernaculis , non e\\im feccranl Josueliiii INun id est toto tenipore Judicum
,

à diebus Josue filii i\'«n taliter filii Israël usque etRegum, feslum illud fuisse omissum? Quid?
nd diem illnm. 2** Abusas portentosos legi maxi- quèd populus è caplivilale redux, anno ipso
me conlrarios non enieudàssel, imt einendatos quo rediitsacros tabernaculoruui dies coluisse
28S VERBI DIVmi. 2S6
legilur 1 Esdr. 3, v. 4. Atque in poslcrum Objicies cum Turneminio post Jungmannum
quotanniscelebratas fuisse tumillam, luiu alias in Daniel. Ex Ilerodolo bisloriai veleris prin-
soiemnitates lege prœscriptas, ex eodem cap. cipe omninô conficitur Xerxem anno 7 regni
3, V. Set 6, liqiiidô eoliigitur. sui in Graeciam trajccisse , non anno 3. Ergo
Ad scciuulain ininoris probalioneni, nego socius regni factus Arlaxcrxcs anno patris sui 7,
etiam snppositum anlecedontis, ncmpè inliu- proindequc, etc. Probalur anleccdcns. Tradit
manas l'œneraliones 2 Esdr. 5, v. 7 et scq. à Ilerodotus Hist. lib. 7, cap. 7, Xerxem ai.teko
Nelioinià'abolitas, dudùm ante ejus advenlnm ANNO S'EUTspû) (AÈv BTiii post mortem Darii primam
usitalas fuisse, ac proind(> Esdrani, si anteNe- expedilionem fecisse contra jEggptios rebelles.

heiiiiani venerit, de iis non adeniptis fore cul- Quod juxtà Ilerodoti solilum loquendi morlem
pandum. Eleniin toto illo in oapile t> iiihil significat banc expedilionem aclam fuisse anno
habelur quod inuuancs ejusniodi usuras dudùm sequente Darii mortem. Jlultis verù intcrjcctis
ante Nclieniiani obiinuisse oslendat. Ad Nebe- sic babet cap. 20 : Xerxes.... ab expugnalione
iniac teniporareferturconsiiium, quod populus yEgypti peu qu.vtcok annos solikos comparabat
famé pressus capit, Hiios et lilias fratribus suis exercitum et eu quœ erant commoda expeditioni,
vendendi, agros et vineas oppignerandi, pe- QUINTO AUTEM ANNO EXACTO, àvip.cvo), in CXpcdi-
cunianiquc à divilibus fœnerandi, ne ipse famé tionem ibat cum magnâ manu mullitudiuis. A
consumerelur, et ut vectigal régi Persarum morte igilur Daiii usque ad profeciionem
posset solvcrc. Lbi notandum 1" Nebcniiam Xerxis ellluxêre sex anni integri; nempe unus
non ex oplimalum raagislralumque, ut par annus iïlgyptiis subigendis impensus, tum qua-
fuisset, delatione, sed ex populi clamoribus de tuor anni solidi quibus exercitum et omnem
lanto malo certiorem faclum fuisse. Nenipe ejus apparaium instruxit, postremo unus an-
crimon fœnoris, cujus erant sontes, tacebant nus, quo exacto àvou.c'vM in expedilionem ibat ;

principes et magistratus; 2° ba^c non statim ab quorum summa anni sex complcti. Ergô non-
adventu Nebemiae gcsia fuisse , sed forte diu nisi anno regni sui seplimo Xerxes in Graeciam
post refcctos muros, et occasione famis, v. 3, trajecit. Confirmatur, quia nuilà evasione eludi
memoratae quam Valablus faraem qiiamdam in- polestvis hujuscc argumenti. Elenim repone-
signem interpretatr.r; vix ergoexlaudatocapite turne 1° voces aii/.T^-co 8k hti àv&a£vw malè reddi
infertur aliquas illicitas fœneraliones ante Ne- quinto autem anno, ex acto, sed reddendas esse
hemiae adventum usurpatas fuisse. Kum verô cum Laurenlio Vallà, quinto autem anno eunte
Esdias vituperandus, quôd non reciderit vexa- seu iNEUNTE? At obslat nolio participii àvo(j.£v(;î.

tiones ejusniodi clandestinas, adseàmagislrati- Illud enim derivalur à verbo àvoaai quod est
,

bus et optimalibus non delalas? passivum verbi àvûu, quod iudubiè idem valet
ûbjicies iterùni cum utroque. Esdras occa- quod perficio, absolve, perago; passivum igitur
sione matrimonioruni cum alienigcnis conlra- ejus àvo[Aat significat perficior, absolvor, et àvo-
ctorum peccata populi conlitens , paucis post |/.evo; idem est ac perfectus, absolutus , peractus ;

adventum suumdiebus, mûri Jérusalem j:im proindeque voces -7r3[;.7VT(o ^k ï-e.i àvoo.£VM , accu-
extrucli manifcslam mentionem facit. Indinavit ratè reddunlur r/î<iHïo autem anno exacto, quod
(Deus), inquil cap. 9, v. 9, mhericordiam coram Koberti Stephani et Scapulîe aucloritate eliam
rege Persarum, ut,... daretnobis scptem (bebr. firmatur. Rei)oneturne 2° bœc eadem verba
Tîa geder) inJudà et in Jérusalem. Ergo Esdras quinto autem anno exacto , non referri ad tcm-
priùs Nebeniiâ Jérusalem nen venit. Nego an- pus expugnalae iEgypti , sed ad initia regni
teccdens. In loco allato nulla fit aperta menlio Xerxis, quasi dictum essct : Quinto autem anno
mœnium exlructorum, Vox geder propriè ac regni sui exacto in expeditioncm ibat Xerxes, etc.?
longé frequenliùs seplaovium,acsepes quibus Yerùm tum conlextùs séries, cùm maxime ra-
ferae ab agris arcenlur, quam urbium muros et tio tempora computandi apud Ilcrodotiim usi-
propugnacula significat , ut fatcnlur Abramus et tata postulant, ut ab expugnatione ^Egypti , à
Turneminius. Non inficiamur illud vocabulum quâ anni quatuor mox ducti fuorant quinlus
,

ad mœnia et munimenta exprinienda pcr mcta- ille annus quoque deducatur. Ergo.
phoram posse applicari sed falendum est quo-
; Nego antecedens. Imô ex lîcrodoto eodem
que per aliam melaphoram eàdem voce signifi- lib. cap. 1 et 4, eflicilur, ut suprà diximus
cari posse praesidium divinum, quo populus Darium anno eliam quinto ante Xerxis in Grae-
reduxc captivitate munitus fuerat et ab bostlum ciam transitum obiisse; ergo.
molitiouibus tutus. Ad probationem, nego à morte Parjj a(J
 2S7 DE LNCAILNATIONE 28S
profectlonem Xerxis efiluxisse sex annos inte- designandam grjeci scriptores verbo âvou.ai

gros. 1° Gratis siipponitur ^'Egypliis ad obsc- utuntur, aliquid ei adjungunt que ejus signi-
quiiiin reducondis annuiii solidnm fuisse im- ficaiio reslringatur. Sic in ils Apolionii Rho-
ppnsuin. M ab Horodnlo non traditiir. Conlra diensis versibus, Argonautic. lib. 5, v. 495 et
exeoapparet hanc expinlilioniMn, qiiani Darius 406 :

antc obitum apparaverat , brevi confectam O.y.y. (^à /.i/J.'^ij.i^fA u.avT/i'.ov â7:o'XXojvx,
fuisse; nec nisi aliqnol monsibus forte perdu- PïÇvi £7:' iay^y.zo'^vi, ^nr^'i r.aaTo; àvou.s'voio,
ravit. 2° Irnprobabibs prorsùs est sensus qui
Id est :

Herodoto in objceliono anîiigitur. Nuni veri-

Illicô verô invocanles fatidicum Apollinem,
simile est Xorxem Graîcicc invadend;^ cnpidis-
Sacra fecerunl in foco , die recens incœpto.
simum, exercitu oninibusque ad expeditionem
necessariis por quatuor annos solidos eompa- àvcu-î'vo'.o ad inilium diei significandum adver-

ralis, non staiini annosoqu"nte in expeditionem bio viov delerminalur, Quapropter Apolionii
ire cœpisse? Qiiis crediderit nioras anno intè- sci)oliastes queni erudili magni faciunt et mé-
rité, vocem hanc verbis islis exponit û-ô tt.v
gre sine causa ab eo inlerpositas, nec nisi boc :

TTOM àv' à'jHr.C'.v Tri; ir.ii.='pa; >.au.[!l!Xvoûfie;. (Id CSl,

anno exacte exercilum ejus Sardes tetendisse,
ut ibi bieme toicratà, in Grseciam ineunte vere snb tempns matutinum, die incrementum capiente.)

subinde trajiceret? Remue ejusmodi jejeunè In bis Homeri Iliiad. lib, X, v. 251 et seq. ;

narràsset Herodotus ,
prœtermissà adeô singu- A/./.' icy.sv u.i).y. "^àp vù^ àv£-ai, èf^jôi S^ r.o);.

Jaris cunctalionis occasione? Ergo bujusce looi

Herodoli interpretatio probabiiior quserenda T(dv J'jo u.ctpâwv, T^'.TXTn 8' sTt (Aoïsa XéXstiîTai.

est, atque dicendum vel graecum cuni Lauren- Id est :

tio vallà hîc reddendum, quinto antem anno in-

Sed eamus ; valdè enim nox perficitur, prope aulem
eunte ; vel hune annuni quintum ab initie regni
est aurora ;

Xerxis, non ab expugnatione Jîgypti compu- Islra verô jam processerunt, praeteriitque plurima
tandum. nox ,

Ad primam confirm. respendeo participium Duabus scilicet parlibus, tertia auteni adhuc pars re*

àvoiAEvi; à verbo quidcm xvcu.a,'. derivari; at àvc- liqua est.

u.a'. non solum est passivum verbi i^rjoi sed Verbum i-nzy. propter adjunclas veces aâXa
etiam médium. Hinc observai Scapula i-ivj.y.'. et è-;rjOi S' r.M; (Ineni noclis significal; ergo ver-
aliquando pro àvjw usurpari. Alqui si partici- bum a/cy.ai vox est generica cujus species ne-
pium àvoiAÉvo; spectetur ut derivatum à niedio cessarià qiiàdnm circumslantiarum adjectione

scvoLf-at, sumi polerit pro festinante , eiinte , pro- delorminantur. Hactenùs vir eruditus.
perante, cùm verbum àr>. elianipropero,. festino Itaque quocumquemodo participium àvo[A£va>
significet.Si auteni illud participium boc sensu apud Herodotum accipiatur, seu ad passivum,
accipi queat, ex modo dictis patet subjectâ seu admédium verbi àvj« attineai, planum est
exigi maleriâ ut in texlu Herodoli allato ita in- vocem hanc anno currenti designandam esse
lelligatur. Huic responsioni ex genio et indole idoneam, proindequenullara esse difficultatem
graeci idiomatis petitse , aliam habomus adhuc à .Jungmnnno proposilam.

firmiorcm et generaborem ex ipso usu verbi Aucloritati Stepbani et Scapulœ et aliorum

àvcaai apud auclorcs graicos desumplam, quam plororumque lexicographorum quos Jungman-
vif clarissimus D. Caperonnier b'nguae grœcae nus ebjicere potuissel, opponimus translatores
in collegio régie doclissiraus professor nobis qui rem propiùsinspexerunt, ac vertu ntqr«/«/o
suppeditavit. Hancipsis ejus verbls latine versis autem anno eunte , vel ineunte. Conjecil Usse-
exponam. Arbitror, inquit, illud Herodoli rius Laurenlium Vallam legisse àpxcu.£vw inci-

Tzéu.TT^iù rcddcndum esse, quinto

8ï ETci àvou-Evw piente, sed nullum ejusmodi lectionis vesli-

aulem anno vertente. (Nolum est annum ver- gium uUibi deprchenditur. Constanlinus in
tentem Lalinisesse id lempus quod percurron- Lexico verba Herodoli etiam vertit <7»/«?o anno
tis Zodiaci signis sol inipendil.) Conlendo igilnr ineunte.

parlicipio àvoaî'vw non magis inilium quam fi- Ad secundam conflrniationem, non necesse
nem aut médium anni designari, atque eo ett ullimi spéciale adhiberi responsum, quippe
apud Herodotum id duntaxat exprimi quod qute priore confulata, jam nihil roboris ha-
anni cursmn appellare solemus. Quod quideni bei'e potest.

oslenditnr, quia, ubi ad parteni alicujus rei Co.NCLisio IV. Arlaxerxes Longimanus anno
 289 >KKJB1 DIVL^I. 290
regni patris sui duoileclmo consors rcgiiie di- « niorum regem Grseciam ilerùm subjugare
giiilalis faclus est. Inde aniius vigesiiiius, àqiio « conatus esset, détecta conspiratiope , et in-

70 hebdoinades arcesscndiie, computandus est ; « lerfeclo Pausanià (cujus neceni anno Xerxis
annus verù eJHsdcm 7, de quo Esdras loquitur, t 12 contigisse colligitur ex Diodoro) , Xerxem
à morte Xerxis ducendus. « de integro bellum instiluisse. Potuit haec in-

Probatur prima pars, videlicet Artaxcixcni i lercedere causa, cur succcsorem Artaxerxem
Longimanuni aniio iinperii Xerxis duodecinio, t ex veteri Persarum niorc designarel. » Non
consorlem regia; digiiilatis facluin fuisse. Si legitur quidem Graecos à Persis eo anno reipsâ
enim Xerxes 20 amiis completis regiiavent, pelitos, sed ul Arlaxerxes tune lemporis rex

si siniul appareat Artaxer.\em , anle annum fuerit designatus, necesse non est Xerxem ad
Xerxis vigesiinuin, jani regeiii fuisse; si is eam expeditionem ivisse ; salis fuit si ad illam
fuerit mos Persarum regum, ut, qtiaiido ii ad proliciscendi consilium ab eo sit suseeptum,
bellum sese accingebant successoreni sibi coop- licel id consilii variis
,
quae nos latent, de eau-
larenl; si dcnique Xerxes anno duodecinio re- sis, ad exiium perductum non fuerit. Enim-
gni sui videatur ejusmodi occasionem esse vero anlequàm ad bellum gerendum rex profi-
naclus; si inquani , singula haec probenliir, ciscerelur, successoreni ex inslituto Persarum
profeclô probalura eril Artaxerxem Longinia- designabatex Herodolo, ac Darius regeni de-
num anno Xerxis duodecinio in regni conii- claravil Xerxem occasione expeditionis quam

leni fuisse ab eo electum. Atqui 1° Xerxes morte proeventus ipse non peregit.
viginti annis completis regnavit, utjani adver- Conlirniant porrô banc conjecluram luni
sùsUsseriura,elc., ostensum est conclusioncô. Eusebius quem suprà diximus in annum sep-
2° Artaxerxem Longituanum anle vigesinumi luagesimoe sextne olympiadis quarlum , Xerxis
annum Xerxis, fuisse regeni colligitur ex supra duodecimum, fugam Themistoclis conjicere ;

memoralis auctorilalibus Tbucydidis, Charon- tuiii Diodorus Siculus, qui, ut eliani explicatum
tis Lampsaceni; annaliuni Persicorum, et Cor- est, cum Eusebio consentit. Itaque verisimilli-
nelii Nepolis, alque eliani Tullii Episloiarum mum est Artaxerxem anno Xerxis 12, in regni
lib. 10, epist. ad Allicum, ac Philostratis in sociuni assumplum fuisse.
vilà Apollouii, lib. 1, cap. 19, lestantium Tbe- Probatur secunda pars, nimirùm annum Ar-
mistoclem ad Artaxerxem nuper regnantein taxerxis vigesimum, de quo loquitur Neheniias,
confugisse. Quœ quideni fuga non modo juxla esse ab liàc prima bujus régis coronatione
Eusebium et Diodoruni Sicuiuni ibidem lauda- computanduni. Procli.ve enim est Nehemiam
tos, sed et secundùm alios scriploresDinonem, de eà Ariaxerxis annorum compulandorura
Epborura, Clilarchum et Heraclidem apud ralione explicari ad quam ipse assuetus esse
Plutarchum in Tbemislocle, Xerxe adbuc ré- debuit, quse usui Scripturœ non répugnât, nec
gnante, conligit. Ex collalis igilur inter se ve- principiis chronologiae. Atqui i" Nehemias
teruni bistoriie profanœ scriplorum testimoniis solebat procul dubio annos Ariaxerxis Longi-
id efiîcilur, Artaxerxem etXerxem aliquot an- maniab ejus coronatione prima putare. Eral
nis régnasse simul. 3° Is fuit mos persicus, ut enim hujusce régis pincerna, 2, Esdr. 1, v,
rex ad bellum proficiscens successoreni sibi co- H assolent autem quotquol è principium fa-
:

optaret, cujus rei testis est locupletissimus niilià sunl, ea seclari, quœ principibus suis grala
Herodolus 11b. 7, cap. 2, ita scribens : t Dùm et lionorificamagisforejudicaverint. 2° Ismo-
( autem (Darius) hœc comparai (expeditionem dus compulandi usui Scripturge non répugnai,
€ seilicel in Athenienses et ^gyplios), interea quippè interprètes consentiunt quandoque in
f ingens inter ejus liberosdc principatu exorta Scripturis ejusmodi cooptaliones regum sup-
i dissensio est, quoniani ex inslituto Persarum poni. Nec etiam adversatur principiis chro-
ô**

* oportebal ila demùm ire in expeditionem, nologice. Quid ità ? quia Nehemias non texit
€ cùm regni successoreni declaràsset. » Et chronologiam regum Persarum solius Ar- ;

cap. 4 : € Declarato Darius Xerxe rege , cùm iaxerxis annorum menlionem facil, proinde-
« conarctur, etc. » 4° Xerxes occasionem Ar- que, etc.
taxerxis in regnuni cooptandi opportunam na- Probatur lerlia pars, ab hoc seilicel anno
clus esset anno regni sui duodecinio. Si qui- Ariaxerxis 20 eà ralione compulalo accersen-
dem, ut notai Petavius de Doctr. teuip. part 2, das esse hebdomadas. Etenini initium hebdo-
lib. 10, cap. 25, < Jiistinus, lib. 2, sub linem, maduni huic alligenduni anno, quoexiilscrmo
« aucfor est , cùm per Pausaniam Lacedemo- ad ilerùm sedificandam Jérusalem, et à quo
29t DE INCARNATIONE 29i

ducue illœ hclxiomades calculis teinponim ap- i ad successionem regni à Pâtre fuisse desti-

lissimù congnimit. Atqni i\ sermo ul itcrùm < natum si concessero, nihil inde causas su»
sediliceliir Jérusalem, exiil anno Artaxerxis 20, t opportunum Petavius eliciet. > Posterius au-

juxia Nelioniiœ computandi rationem, ut ex teni ab Herodoto non traditur; ergô. Resp.

prima eoiichisione perspicuum est. 2" llcbdo- hœc yerba Herodoti , declarato Darius Xerxe
niadcs al> hoc anno duclae calculis chronologi- rege , i-notfil'y.; êaaiÀYi* Esple* quid ampliùs

ois congruunt aptisslniè. Nam evicimus Xerxcni sonare quàm meram successoris designalio-

regnare cœpisse anno 485 an le œraro vulgarem ; nem. Saltem inde colligere est successorem

auuus igitur ojus 12 incidit in anuum 173 antè designalum eo ipso ut regem declaralum habi-
hanc ,'erani, ac proindè annus 20 à prima Ar- tum fuisse ;
quod unum ad nostram sententiam
taxerxis ejns (ilii eo anno duodecimo celebratâ sulTicit; rex enim hocce modo declaraïus, de-

coronatione ductus incidit in annum ante vul- buit à familiaribus suis et miuistris, et proinde

garem îeram io4. Itaque à mense Nisan anni à Nehemià, tanquàm rex salutari et conside-

ante :cram vulgarem 4''ji computata G9 hebdo- rari.

madas seu annos 483, occurret annus œrce vul- Dices 2°. Meliùs ad annum Xerxis quintum,

garis 50, quo Chrislus juxtà probabiliores cal- quo ille rex inGrseciam indubiè trajecit, quàm
cules baptizalus est, die scilicet sextà januarii, ad annum ejusdem duodecimum alligaretur

ul fert conslans SS. Patrum senlentia, ac du- prima Artaxerxis coronatio; ergo, etc. Nego
munere fungi cœpit, prœserlim post cele- antecedens. Ne enim Artaxerxis cooptatio ad
cis

bralum cuni discipulis suis primum Pascha. annum quintum Xerxis referatur, déterrent
Deinde fluit scpluagesima septimana mense Ni- quœcumque adversùs illam Tirini Abramique
san aniii serae vulgaris 57 claudenda. Christus sententiam prœcedenti conclusione dicta sunt.

inlra eam confirmavit pactum mullis seu per Deterrct 2" auctoritas Thucydidis gravissimi et

se, seu per Apostolos , et in dimidio ejusdem, cocetanei scriptoris ,

juxtà quem Artaxerxes
seu anno ijisius quarto ineunte, serœ vulgaris mper vsoj<rr'. regnare incœperat, cùm Themisto-
35, utinfra probabitur, mortem pro hominum cles ad ipsum confugit. Qusecumque autem
sainte obiens, Iwstiam et sacrificium veteris le- latitudo voci miper hic tribuatur, profectô non
gis abolevit ; ergô. potest ad septem annos extendi. 3° Cur Xerxes
Probalur ullima pars , nempè annum 7 Ar- anno regni sui 5 fiiiura suum Artaxerxem re-
taxerxis, de quo Esdras loquitur, esse à morte gem non declaraverit, ratio ista reddi potest
Xerxis compnlandum. Namque 1° sit baec ré- quôd Artaxerxes nunc forte junior foret quàm
gula generalis , annos cujusvis régis in aucto- ut ad solium eveheretur. Id probabiliùs con-

ribus censendos esse ab ejus antecessoris morte jecturis stabilit Petavius lib. 10, de doctr.

computatos, ubi nulla ratio specialis occurrit Temp. cap. 23, ex eoque fit verisimile, quôd
seu sacrum , seu profanum scriptorem aliter et Saliminiœ pugnae 55 annis supervixerit,

interpretandi. Cùm ergo Esdras non fuerit ex quippè cùm annos 40 à nece Xerxis regnave-
Artaxerxis familià ut Nehemias, nec alla raiio rit , alquc eum ipso Xerxis mortis anno adoles-
occurrat ipsum eo peculiari modo quo Nehe-,
ccntem adhùc fuisse testelur Justinus lib. 3

miam, interpretandi, sequitur, etc. cap. 1.

Prœterea, Esdram cxponas de anno 7 ab

si Dices 5° Frustra cooptatione Artaxerxis co-

Artaxerxis cooptatione, dicendum erit Esdram namur in concordiam advocare profanos hi-

vivente adhùc Xerxe, anno rcgni ejus 18obti- storiées ,

qui intcr se conciliari nullo modo
nuisse ab Artaxerxe decretum, quod ipse refert possunl. Thucydides , Plutarcho interprète,

cap. 7. Atqui id dici nequit. Nam Artaxerxes censuit, Artaxerxem mortuo jam pâtre ré-
in hoc decreio appellatur rex reguni solus ;
gnasse cùm ad eum Themistocics confugit.
,

cuncta decernit; de pâtre ne verbum quidem Eodem modo Plularchus Charontem Lampsa-
habet, quod sanè Xerxe adhùc régnante non cenum et annales Persicos interpretalur. Ergo,
fuisset factum ergo. etc. Nego antecedens. Ad probationem, nego
;

Dices 1" cum Huetio : Non evincitur ex He- consequens. Ità quidem Plutarchus hos scri-

rodolo reges Persarnm sibi consortes supre- ptorcsinlellcxit, at cum in hoc errasse certum

mse potestalis aliquandô cooplare consuevisse. videtur. Verba enim hncc : Defunctojam Xerxe,

« Nam aliud est regni designare successorem, quibus utilur Plutarchus, apud Thucydidem

aliud reçui socium adsciscere. Prius hoc nullibi comparent. Inde concludere pronum
(

Persis solemne fuisse fuieor ; at Artaxerxem est nec apud Charontem Lampsaccnuiu, cujua
895 VERBI DIVINI. 294

opéra perîerunt, nec apud annales Persicos qui batissirais auctoribus possit deduci. Itaque sta-

jamdudùm non snporsunl, ea e.vtitisse ; tam tuendum est annuni imperii Tiberii quintum
enim de iis falli poluit Plularchus, quàin de decimum quem S- Lucas memorat, à die 9
Tluicvdide ; sciliccl roruni Porsicaruin non sa- mcnsis Augusti, anni aîrae vnigaris 28 cœptum
lis gnarus is scriplor, nec de cooptaiioiiibus eflluere. Jam verô Scriplura quidem diserte

in Perside usnipaliscogilans, quic illi auctores non assignat quâ proccisè parte hujusce anni
de Artaxerxe rege scripseranl, hœc ipse pnta- 45 principatùs Tiberii Joannes initium prsedi-
vitnonnisi niorluo Xerxe poluisse conlingerc, candi fecerit, neqne quanto tenii)oro Pra;cur-
quia soient soriplores principuni regnuni ex soris ministerio sit fnnctus antequàm Chrislum
decessoris tanliiin morte arcessere. Alque ea- tingerel; verùm meritô conjicilur .àdie lOmensis
dem ratio est cur Cornélius Nepos et alii varias septimi (diei 19 oclobris noslri respondente),
auctorum senlentiasafferant, nec iis concilian- ejusmodi prœdicationis arcessendum esse prin-
dis allaborent. cipium. Is quippe dies utpote pœnitcniialis et

Quœros quoniodô adslrui possint quœ vali- cxpiatorins, alque apud Judaios vaidè solemnis
cinii exilunt exponenles modo asserebanms, ad annuntiandum pœnilentiae baptismum maxi-
nempè CtiristunidieG Januarii, anno serjE vul- me erat idoneus. Pariter, cùm Joannes debue-
garis 30 à Jeanne baplizalnm fuisse, et anno rit Chrislo praeparare plebem perfectam, dica-
pJHsdem arse 53 mortem subiisse? turque Acî. 13, v. 2,^), implevisse cursuin siium

Respondeo tria qnaeslione proposità includi ante baptismum et prœdicaiionem Christi,

sigillalim altingenda. Ad primuni dico bapiis- proclive est inter exordia prœdicalionis Prœ-
mnm Christi diei sextne Januarii à nobis idcô cursoris Domini et baptismum Christi salten»
nnnecli,qui3 id ex pervetnslâ ac conslanti annum integrum intercessisse. Ergo die 6 Ja-
J>S.Palrnm senleniiâ habelur. Ad secundum nuarii anni aerae vulgaris 29 baplisnms Chrisii

respondeo hâc ralione confici Chrislum anno collocari non potest. Ergo ad diem 6 Januarii
50 vnigaris aroe l)aplizalum fuisse. Nimirùni anni iilius œrœ 30 est referendus.

hm\ 3, V. Iet2, refertur Joannem Baplislam Dices. Luc. 3, post narralum Christi bapti-

anno (juinto dccimo imperii Tiberii Cœsaris cœ- sma, additur v. 23 : El ipse Jésus erat inch-

pisse bapfismitm pœnitentiœ prœdicare. Constat piens quasi annorum trigiiUa. Ergo anno œtalis
anleni ex hislorià profana Tibcrium rébus po- suae trigcsimo Christus à Joanne linctus est.

tiri orstim esse anno 14 œrœ vnigaris nienso Atqui tamen anno demùm œtatis suae 33 com-
Angusto, siquidcm hoc ipso anno, die iilius pleto baptizatus erit, si ad annum aîrae vulgaris

mensis 19, Angusliis C?esar Noise obiit. Ete- 50 ineuntem ejus baptisma referatur ;
quippè
nim qnod quidam fingnnt, anlè Angusti mor- cùm nalus ponalur die 25 decembris afini

tem ]am principatu polilum Tiberium, at(|uc juxtà probabiliores calculos antè œram vulg.
de bàc prima ejus imporii cpochà Evangelislam quinti, ergo, etc. Nego scquelam. Vox incipiens,

exponenduni , omni verisrniilitudinc destilui- in tcxtu aîlato, ad verba quasi triginta annorum,

tor et histori* rcpttgnat. Fatendum quidem non atlinet, ut ex gra;co texlu manifcstum lit,

pînrimos principalùs honores in Tiberium vi- in quo legitur rv 6 I/.goû; wcsl è'tcov rsiay.ovTa

venfe adhuc Augnslo fuisse collalos. At su- âpyo'aEvo; , Erat Jesus quasi annorum triginta in-

premà etim et absolutà potcstatc anle patris cipiens; non verô é'py^eTo sîvai wcjeI £twv Tfiax.cvTa,

mortem donalnni supponi non sinunl innuniera incipiebat esse quasi annorum triginta. Spécial
quse à Tacilo pra;sorlim lib. 1 Annalium, VoII. illud vocabulum ad minislerium Christi, quasi

Patercnl. lib. 2, et Suelonio narrantur, inpri- dictum esset : Erat Jesus quasi triginta an nos

mis quôd is videri volueril priiuipalum invitus nalus, quandô, bapiismale susceplo, cœpit
soscipere. Hinc in lapidum et nummorum in- minislerium adimplere. Chrislum autcm anno
scrîplionibiJS nominc Augnsli non insignilur vitsc suœ 33 compicto, diei poluisse quasi tri-

antc diem quo Anguslus obiit. Ilinc Sparlianus ginta annorum, probatur 1" quia vox wctcI quasi,

tradit M. AureHuni et L. Vcruni prinios fuisse ([uanidam latiludinem ih^ se pcrmiuit , alioqui

qui pariter et rempublicam adminislraverint, et frustra adhiberetur. Ilinc S. Lucas cap. 9, v.

Augusti appellati sint. Hinc Tiberii initium à 28, à sermone Christi ad iransCgurationem ejus,

morte Augusli hue usque ab omnibus senipcr /i?rè,seu quasi dies oclo numéral, ô)ai\ r,y.éfxi

conq)utatuni osl; adeù ut si de alià opociiâ UzM ubi Six lanlum apud Matlli. 17, v. 1, et

Evangelislam interpretari liceat, jam de chro- .Marc. 9, v. 1, leguntur. Nec dicas vocem quasi
nologià açtuin sU, nilulque cerli de eâ e.x pro- sumi posse pro capk veritatis Ilebrœorum, siciU
j^
 I>E 1N<^ AR^iATiONt 29G
i95

Joan. l,v. li, glorlum quasi nnujenit'i a

Pâtre, Primum describiiur Joan. 2, v. 12, et in eo

proindè iillaia immuniùoncin aut additio- vendenles de lemplo ejecti sunl. Allerum, in
nec
ncni sonare. Nainque illud caph hcbraicum
pcr quo 38 annorum languidus sanatus est, solo
w; à r.raîcis cxpriniitur; in loco vcrô Lucse
nomine diei festi Joan. 5, v. 7, designatur.
objoclo liabcliir watî quod, dùin in nunieris Sed collatis cum illo loco et inter se Malth.

iisiiri)aliir,ali(iuam laliludinem patiUir.

2" Quia, 22, V. 1, Marc. 74, v. 1, et cap. 15, v. 6, Luc.

ut observai S. Augustiuus quaest. 47, in Exod. 22, V. 17, et Joan. 6, v. 4, apparet ejusmodi

c Scriplura solct tempora ità nuncupare, ut diem festum ipsam fuisse solemnitatem Pascha-

« quod do suinniâ paulalim aut excrescit, aut lem. Atque de hàc solemnitale illum locum

< infra est, non computelur. » 5° Quia is est inlerpretali sunl S. Iren. lib. 2 adversùs baeres.

mes usilatissiuius, ul numéro rotundo adhibilo cap. 29, Euseb. Demonst. evaug. lib. 8. S.

quidam unitates omillantur ; v. g. 70 nunie- Hier, et Tbeodoret. in caput 9 Danielis, quos

rantur Cbrisli discipuli, elsi fuerinl 72 ilà ;

sequunlur complures insignes chronologi et

dicunlur "0 interprètes, cùm 72 eliam extile- Scriplurse interprètes. De tertio pascbale ser-

rinl, atque alia innuniera ejusmodi habentur mo fit Joan. 6, v. 4, luncque miraculum quin-

excmpla. que panum effectum est. Quartum denique

Ad lerlium resp. sex esse prœcipuas erudi- Pascba est illud in quo Cbrislus pridiè morti&
diiorum opiuiones de anno mortis Cbrisli. Cor- suœ sacramentum corporis ac sanguinis soi

nélius à Lapide, Ayrolus et abi morlem Cbrisli instituit Mallb. 26, v. 2, Marc. 14, v. 1, Luc.

conjiciunt in annuni aerœ vulgaris vigesinium 22, V. 1, Joan. 13, v. 1, et ad Cor. H, v. 23.

nonum alii post Africanum in annum ejus- Tertius denique cl ad quseslionem dirimendam
;

dem a;rie irigesimum Petavius, Huctius, Tur- ;

prœcipuus characler in eo consislil ,
quôd
neminius, etc., in Irigesimum primum non- ;
anno Dominiez Passionis, dies décima quarla
nulli in irigesimum secundum ; Pererius lunœ mensis Nisan in feriani quinlam incidere
ScaUger, Toslalus, Usserius, Lancelolus , Pri- debuerit. Nam ex Evangelio et ex anliquâ cer-

daeus et alii plurimi in irigesimum terlium ;

tàque traditione constat Cbrislum ferià quintâ

Beda denique cum aliis in irigesimum quar- manducato agno Pascbali Eucbaristiam insli-

lum. tuisse, ac die sequenli, nimirum ferià sex.tà,

Porrô anno 33 Passionem Cbrisli esse ad- sanguinem suuni pro bominibus fudisse. Hanc

scribendam ducimus ,
quia cbaracleribus anni autem fcriam quinlam, quâ Pascba ullimura à
quo CbrisUis passus est, solus ille annus53insi- Cbristo comestum est, fuisse lunam decimam

gniri videlur. Très enim sunl ejusmodi cbara- quartam mensis Nisan plané liquet ex Luc. ,

clercs. 22, V. 7, ubi Cbrislus dicitur Pascba illud

Primus desumitur ab eclipsi solis prodigiosâ, egisse ipsâ die azimorum , in quâ necesse erat

quse lemporc mortis Cbrisli conligil, quam à occidi Pasclia. Nam Judaei unà cum Cbristo^
scriploribus eliam ethnicis annolaiam leslan- vel uno die seriùs Pascba celebraverint, hic
lur Julius Africanus à quo Tballus de eâ nibil interest. Claré ex illo loco babetur Cbri-

meminlsse referlur. Cbronicon Alexandr. Ori- slum, legis, quam solvere non veneral, sed
genes lib. 2 contra Ceisum, Eusebius in Cbro- adimplere, observanlissimum ,
juxla prîBscrip-

nico, S. Hier, in Cbronico suo Eusebiano, lum Moysis Exod. 12, Pascba u'.timum célé-

etc., qui Pblegontis eâ de re lestimonium brasse ad vesperam diei decimae quariae primî

laudant ;
quamque in genlium eliam Annales mensis , id est ,
juxla putandi rationem apud
relaiam asserunt ac paganis objiciunt S. Lu- Judœos lestibus Josepho (1) et Pbilone (2) ac
cianus Martyr in Aclibus suis apud Rubn. et lolâ anliquilaie lune usurpatam, ipsâ desinente

Terlullianum in Apologelic. cap. 21. Secun- die decimà quarlà lunse Nisan , sole ia ariele

dus characler ex annis ministerii Cbrisli peti- conslilulo. Sit igllur is tertius cbaracter anni

lur. Tribus enim annis inlegris à Baplismo suo quo Cbrislus passus nempe eo anno deci-
est ;

Cbrislus videlur praedicàsse, adeô ut anno mi- mam quartam diem lunœ novorum fruguna.
nisterii sui quarto inchoalo cruci fucril afiixus. fuisse feriam quinlam, ac proinde diem ejus-
Quod colligilur lum ex Eusebio in Cbronico dem lunac 15 fuisse feriam sextam.

grœco, cl lib. l lîisl. cap. 10, atque ex Cbro-

(1) Joseph, anliq. lib. 3, cap. 10, n. 5, edft.
nico Alex, cùm eliam ex Evangelio, quo vcri-
llavcrc. T. 1, p. 177.
simillimum fit Cbrislum dùm prœdicalionis
(2) Pbilo lib. 3, de vilà Moysis, edit. Paris,
muneri inslilit ,
quatuor Pascbala peregisse. 1640, p. 686.
297 Vr.KBl DIVINI. 294

Alqiii 1res ii charactcres anno tnnlùin tri- mi;i? rudes fuisse, ac Hipparehi calculis, ut ali-

Ac 7" quando sensil Scaligcr et ex corum commea-

gesimo tertio œne vulgaris coinpeliini.

quidem signatus est annus 55 porlentosâ solis tariis infertur, in compulandis mensibus luna-
eclipsi.NamChrouicon Alexandr. liane eclipsim ribus versus Christi tempora usos esse ; vel

refert ail annum Ifl Tiberii. Phlcj^on auteiu, eo sensibus solis novilunia, seu potiùs primas

iniperaloris Adriani libertus , in opère quo lun.ie phases sive aspeclus observasse, uti ha-

olynipiadas concinnavit, ab eodem Chronico betur ex Philone qui œtale Christi vixit ex ,

relerlur ita scripsisse : t Quarto anno olym- Pétricujusdam vctustissimà concione apud. S-
i piadis ducenlesimae seciindœ facta est solis Clement. Alexandr. lib. 6 Strom. necnon ex
c defeciio maxima ,
quanta nunquàm conti- Mischaix! consaroinalorc qui secundo seculo

« gisse legitur , noxque horà diei sextà lanta scripsisse creditur, ex Thalmude, et ex Rabini
i fuit, ut etiam astra in cœlo apparerent, Maimonide, AbenEzrà, etc. Si primum seligas,

€ terr;ieque motus circa Rilliyniam , niagnam cùm Hipparehi methodus ab accuratissimis

I Nic3e?c urbisparteni cvertit. i Uxc Phlegon, calculis vix quarià unius horœ parte inlra 600
cujus verba extant eliarn apud Eusebium in annos deliciat, facile dirimetur quaestio.Nempe
Chronico grœco, et S. Hier, in suo Chronico ex labulis astronomicis constat anno 53 novi-
Eusebiano. Jani porrù annus quartus olyinpia- lunium Nisan Jerosolymis contigisse die 19
dis 202, ipse est annus 53 serce vulgaris ; ergo. Marlii , horà post meridiem circiter prima, et
Frustra opponeres eclipsim Phlegonteam à quidem ferià quintà : ex quo sequitur diem
S. Hier, alligari anno Tiberii 18 qui cum 32 ,
decimam quartam hujus lunse desiisse in die

aersB vulgaris concuirit , ac proinde incertura 2 Aprilis, ferià etiam quintà, ad vesperam ;

esse hujusce delectionis tempus. Nam cùm S. proindeque juxla banc computandi rationem,
doctor de anno Olympiadis consentiat, neces- anno 35 lunam decimam quarlam incidisse in
sariô dicendum est ibi de anno Tiberii men- vesperam feriaî quinlaî, atque ita ejusmodi
dum irrepsissc logendumque annuni 19, uti anno competere characterem de quo inquiri-
reipsà legit Anaslasius Bibliothecarius in suà mus. At verô aliis annis in quœstionem ad-
chronologià , et ut se in manuscriplis quibus- ductis is character décrit, si ad camdeni re-
dam reperîssc teslatur Pontacus Vasatensis gulam res exigatur , uti compertum lit solâ

episcopus in suo Euscbio. Et verô ab anno se- inspectione scquenlis noviluniorum tabulae,
cundo olympiadis 198 (scilicet ineunle), unde quam ex Cassinianis caicuMs, ad Jerosolymi-

Eusebius initium Tiberii desumit , ad annuni tanum meiidiaiium , adjeclione horarum 2,

4 (neinpe exeuntem) olyinp. 202, computan- minutoruni 12, acconnnodavimus.

lur anni 19. Incerlum igitur non est tempus
Phlegonteae eclipsis, sed ea anno 33 œrse vul-
1

AXM MENSESi-^'^-"^^^'^^ ^ HOR^

garis necessariô assignanda. Proindeque, etc. ETDIES
ETDIES
2° Annus 55 xrx. vulgaris quartus est in- styl.
po«t.mcd.
vulgaris. veter. st. noctem.
choalus à Christi baptismo. Si quidem , ut Gregor.
modo diximus, anno 50 iliius sera;, die G Ja-
nuarii baplizatus est Dominus. Inprimis v«r6 XXIX. April. 2. art. 31. 7. 12. oV. 7".
observandum ex annis qui à Clirisli Baptis- XXX. niart. 22. Mart. 20. '«. 21. 42'. o".
XXXI. Mart. 12.1Mart. 10. 2. 6. 31'. 22".
niate ad ejus morlem elapsi sunt, eos saitera
XXXII. Mart. 30. Mart. 28. 1. 4. 4'. 3".
evidenter refelli, qui anno 29 aut 50 Domini- \XX11I. Mart. 19. x^Iarl. 17 o. 12. ;i2 . 40 .
cam passionem assignant. Tria cnimminimùm XXXIV. Mart. 8. Mart. G. 2. 21. 41 . 18".
1

Paschata à Christo celebrata fuisse, ex evange-

licâ historià certissimum est. Cùm ergo, ex Quôd si alteri methodo insistas , ac velis Ju-
dictis supra, duas impcrii Tiberii epocbas di- dceos primas lunae phases teslibus electis et
slinguere non liceat nec proinde Ciiristus ante probatis occupasse, ut menses suos lunares
finem anni 28 xrx. vulgaris potuerit bapti- componerent, cuncla in solum annum 53 qua-
zari ; sequitur evidenter unicum Pasclia eum drare ileruni deprehendes. Sentiunt Rabbini
célébrasse, si anno 29 mortem oppelierit, aut lunam in terra Israeliticâ borâ post conjunclio-
duo tantùm, anno 30. Ergo.
si ncm sextà conspici, quod etiam docel Bcda de
5" Solo anno 33, luna li nicnsis i\isan in rat. lenip. cap. 441 , majiimè , inquil , cum ea
feriam quinlain incidit. Nam vel faleberis Ju- (iuna) posifa est in arîete. Quidquid sit, cec-
dœos post captivitaiera non omninô astrono- tura est primam luiiœ phasim dari horà salietn

TH. IX. 10
299 DE INCARNATIONE 50»

27 ei (liinidiâ post conjunctionem. Cùm igitiir rem lunse et breviorem, dùm sol cum ipsâ in
anno 53, uti tlictum est, luna, Jerosolymoruin
eodem signo, v. g. in ariete constituitur, nun-
respcclu nova fuerit feriâ 5, die 19 Maitii
quàm potest novem horas excedcre. Qusestio
paulô post meridiem , sequilur eani apparaisse autem hic spectat mediam lantùm parteïii
die 20 Marlii fcrià 6, ac proiudè illam diem mensis lunaris; illa igitur diversitas quatuor ad
20 Maiiio fuisse Judifis priinain liinaî illius summam borarum errorem posset
aut quinque

dieni. Ergo anno 33, dies 1 i Lunse Nisan, de- creare; qui bîc nuUius esse débet momenti,

sivit iterùm in diem sceundam Aprilis et fe- cùm de die integro investigando, non de unà
riani adhue quinlam adeôque juxia hanc se-
:
aut altéra borà agatur. 2° Accuratè supputa-

cundani metiiodum doclis maxime probatam, lum est quâ prsecisè borà ac momento verum
ciiaraclcr de quo agimus , luiic quoque anno contigerit novilunium Nisan annis de quibus

apiissimc congruit. Jam verô, si juxta eauidem agitur, eoque calculo perinde nostra fulcitur
melliodum , de aliis annis conlroversis inqui- opinio, alise refelluntur. Consule Cassinianas
ras, invenies, ul ex tabula superiori palet, lu- tabulas, in quibus reperies anno, v. g., oerse

nam dccimam quarlammcnsis Nisan annoaerae vulgaris 55, novilunium verum nonnisi miuu-
vulgaris 29 desiisse in fcriam 7, seu sabbatum, tis 11 et secundis 4 seriùs npvilunio medio

anno 30, in feiiam 4, annis 51 et 54' in le- contigisse. Ad tertiam, nego parilatem. In Ec-

riam 2, et anno 32, in feriam 1. tbi observa clesià non de solo Paschate determinando, sed

aniuim 30, in quo discrimen hîc levius , vel de aliis multis simul iisque gravissimis fuit di-

otiani forte nulluni à quibusdam deprebende- sputatum, uti ex hlstorià eccicsiasticâ notum
Inr, cbaractere secundo ex annis ministerii est. Judseis verô de tempore pascbali satis erat

Cliristi desumpto tara evidenter carere, ut in investigare lunam deciniam quartam mensis
eo ninrtem Christi coHocari non posse certum Nisan, quà exeunle ad vcsperam Pascha ipis
oiiininô vidcatur. Maneat igitur probatum soli erat immolandum. Quod quidem ope cycli ad

anno 35 sera; vulgaris et quidem diei 5 Aprilis primorum lunàe aspectuum obscrvationes jugi-
(veleri stylo) Passionem Christi esseafllgendam. ler exactij ita securè cognoscebant, ut ad sum-
Dices. Ex rationibus astronomicis niliil quid- mum diei unius error posset iis aliquando exci-
quani definiri potest. Nam 1", circa calculos dcre, nec unquàm mensis unius aberratio in
aslrononiicos nonnihil à se invicem ipsimet alterum mensem refunderelur.
astronomi dissentiunt. Ergo. 2° Ad rationem Ad quartum, nego ex loco S. Epiphanii effici

motûs niedii lunse componunt astronomi nien- cyclo corrupto usos esse Judseos. Is S. Epipha-

scs lunares ; unde fit ut eos inler se tequales nii locus ita perlurbatus est ut ejus sensus vix
constituant. At res ila non se habet ;
perigea qucat perspici ; et aliunde in prologo cycli sui

et apogca solis et lunae magnas varietates pro- pasclialis auctor est S. Cyrillus Alexandr. cy-
ducunt. Ergo. 5° Si tamdiu in Ecclesià de ti- clum 84 annorum de quo S. Epiphanius loqui-
gendis limitibus Paschatis disputatum est, ac tur, malè adversùs Judseos concinnalum fiiisse,

nonnunquàm cyclus quo utimur à computo non proinde abiis usurpatum.

astronomico discrepet ;
quantô magis Judœi à Dices iterùm : Christus vixit 55 annis, juxta
veris temporum supputationibus potuerunt de- PP. tradilionem ; sed si anno 55 aerse vulgaris

viaro ;
proindeque, etc. i° Judsei, teste S. Epi- moituus sit, annos vitse triginta exccsserit

phanio , boeres. 51 , cyclum 84 annorum cor- necesse est, cùm anno 5 anle seram vulgarcm
riiplum adhibuerunl ; ergo. die 25 Decenibris sit natus; ergo. Nego majo-
i<ego antecedens. Iraô nullus est inter chro- rera. Tôt diversa; sunt apud Patres sententiae
nologos, qui calculis ejusmodi in variorura de annis quibus Christus vixerit, ut ex eorum
oventuam tomporibus determinandis cum fru- dictis ha'C qusestio nullo paclo dirimi possit.

otn non ulalur. Ergo. Alii, et quidem doctissimi, Christo annos tri-

Ad primam Probationeni, resp. discrimina ginta, alii triginta et unum, alii Iriginta duos,

qusc in calculis astronomorum hîc occurrunî, alii 55, alii 40, alii 50 tribuunt. Monet S. Aug.
ila esse levla, et quod ad rem attinet, onininô lib. 2 de Doctr. cbristianà cap. 28, < ut de
nulla, ut intra mille annos ne unius quidem i bistorià gentium collatà cum EvauL^elio, quo-

horoc differenliam parère queant; ergo. Ad se- i tuplici anno Christus vixerit, » colligaiur. Qui-

cundam. Habenl eliam astronomi rationem bus sapienterdictissimoremgererevoluerimus,

motùs veri, ejusque à motu medio discriminis. annos Christo 57 inchoatosadscriberecogeraur.
Cœterùm, 1° discrimen inter mensem longio- Plura lege apud Lancelotuni, qui de hoc ar-
30i ^'ï^RBI DIVINI. 302

gumenio fusé et accuralè disseruit in clironol. pus vaticinii ; scilicet mox dixerat Propheta,

sacra, ad calcem Bibl. Vitrœan. V. 4, tcmplum cujus extruclioni Zorobabel in-

ARTICULUS m. stallât, tanquam non esset visum esse oculis

De vaticiiiiis Aggœi et Matachiœ. eorum qui templi Salomonici gloriam conspe-
Jud;iei anno Darii Ilyslaspidis secundo, ob xerant; quocirca ad solandos Judœos valici-

templi, quod duce Zorobabelc cxirucbant, te- nium de quo disserimus continuô subjicitur;
nuilateni, mœrori se dabant effusiùs. Quorum tum pronomen demonstrativum istius, islam,
animos erigendi causa, quanlus bujusce posle- isto, non alià de causa ibi multoties adhibilum,

rioris lempli, Messiae prsesenliA decorandi, quod lune condebant Judœi tem-
nisi ut illud

splondor futurus esset, ore Aggrei Proplioke plum iudicarctur. Ergo de templo secundo
Deus in hune modum magnilicè praîiiunliat :
agitnr in vaticinio Aggœi. Atque id confiten-

Adlmc unum modicum est, et ego commovcbo cœ- tur (i) Judœi. 2" Is à quo Aggœus ejusmodi
lum et terrain et mare et aridam, et movebo om- templi gloriam vaticinatur orituram, ipse est

nes geiites, et veniet desioeuatis cu.nctis genti- Mcssias. Quatuor quippe characteribus soli

BLS, hebraicè, ventent desiderium cunctanim Messiœ [)ropriis ille designatur, de quo in hàc
(

gentium, plurali numéro per emphasim usur- Prophclià sermo est. Nimirîim 1°, quo tem-

pato pro singulari ) ; et implebo dotnum istam pore is est venturus, magna rerum imniutatio
glorià, dicit Dominus exercituutn. Meum est au- eventura prœnuntialur ab Aggœo his verbis :

rnm, et meum est argentum, dicit Dominus exerci- Adlmc unum modicum est, et ego commovebo cœ-

tmtm. Magna erit gloria domûs istius novissimœ lum et terram, et mare et aridam, et movebo om-
plus quàm primœ, dicit Dominus exercituum; et nes gentes, et veniet, etc. S**. Desideratus cunctis

in toco isto daho pacem, dicit Dominus exercituum.

gentibus, ille idem nuncupatur : et veniet desi-

Agg. 2, 7 et seqq. deratus cunctis gentibus, seu, ut hebra^t habent,

( )

Non absimile habelur quoque valicinium venient desiderium cunctarum gentium, id est, ille

apud Malach. cap. 3, v. 1 : Ecce ego, inquit quimaxime exoptandns est gentibus, et implebo
Dominus, mitto Angelum meum, et prœparabit domum istam glorià, etc. 3"*Nomine pacis etiam
viam ante facicm mcam. Et statim veniet ad Tem- indicatur : Et in loco isto dabo pacem dicit Do-
plum suum Dominator quem vos quœritis, et An- minus exercituum; 4'^ ab ejusdem prœsentià tem-

gélus testamenti quem vos vuttts. Ecce venit, dicit plum secundum prœdicitur sortiturum gloriam
Dominus exercituum. templi Salomonis magnilicentiœ longé supe-
Duo illa oracula, quœ ideô conjungi volui- riorem ; meum est aurum et meum est argentum,
mus, quia sese invicem mirificè ilkistrant, per- dicit Dominus exercituum; id est, si vellem auro
spicuum adversùs Judœos suppeditant argu- et argento templum illud exornare, id facile

mentum, quod nunc exponendum est. exequerer; sed aliâ ratione longé excellentiorî
CoNCLUsio. Ex Prophetiis Aggsei et Malachiaî illud decorare intendo, prœsentià videlicet

efficaciler astruitur tempora advenlùs Messiœ illius qui pacem perfectam allaturus est: Magna
jamdudùm esse prseterita. Prob. Illius advenlùs erit gloria domûs istius novissimœ plus quam pri-
jam pridem prœleriêre tempora, qui juxta va- mœ, dicit Dominus exercituum; et in loco isto

ticinia Aggœi et Malacliise, slanle secundo dabo pacem, dicit Dominus exercituum.
templo venire debuit; siquidem ab annis sex- Alqui solus Messias quatuor illis characteri-
cenlis sepluaginta et octo suprà mille tcmplum bus designari potuit. Enimverô nonne in tem-
iliud à Tito combustum et fundilùs eversum pora Messiœ per se et per discipulos tôt prodigia

est. Alqui ex laudatis Aggœi et Malachite vati- exScripturis edituri, totque nalionesreligioni

ciniis Mcssias venire debuit secundo templo suœ addicturi , aptissimè quadrat maxima illa

slante. Ac islud quidem conûcilur ex vaticinio rerum immulalio gentiumque omnium comnio-
Aggœi. Isenim à quo Aggœus prœdicit gloriam tio, quam Deus splendidis verbis jam cilaiis

templi secundi esse oriluram, profectô venit, describit : Commovebo cœlum et terram, et mare

siAggœo fides, hoc templo stante; atqui glo- et aridam, et movebo omnes gentes ?Cerlè quolies

riam templi secundi à Messiâ esse orituram

(l) In Midrasch schir haschirira seu exposi-
Aggœus prœdixit. Namque, 1" in Aggœi vatici-
tione Cantici canticorum. lu Bereschit rabba
nio «le templo secundo agi demonstrant lum ad V. 20, cap. 9. Gènes, in Talmudc lib. Baba
circumstaniiœ temporis; quippe œdificabatur batra, et lib. Joma. R. Salomo Jarchi in clos-
sis ad cap. 1 et 2, Agg. et aliiapud Ravm. Mar-
templum secundum, cùm illud Aggœi vatici-
tin, in Pugiouc fidei, part. 2, cap. 9, èdil. Pa^
nium edilum est ; tum séries contexlùs et sco- ris. 1051, p. 305, 300.
 DE liNCARNlATIONE 504
5o:

in Scripturis adhibeiiir ejusiiiodi loquendi mo- Jam verô idem quoque ex vaticinio Malachiae
ulPs. 17, V. 8, Isa. 24, v. 19, Jerem 49, evincilur. iSam Dominator, quem Malachias ait
diis,

V.21, Ezech.58,v. 19, Agg^icjusdem 2, v.22, à Judœis quœsitum, et Angélus seu legatus fœ-

et alibi ssepè, loties de prodigiis insignibus ac deris ab iis exoptatus, ipse est procul dubio

nobiiissitnis verbafimU. Pariter, noniine /)es/- Messias et Liberator illis promissus, et ab iis-

dernti cunctis gentibus, qiiis alius signilicari po- dem tantoperè expetitus, ut agnoscunt ipsi

tuii praeler Mcssiain aliis in locis (1) Scripturae JudœicumR.Maimonide in Hilchotb melachim,
eâdem nota insignituni, lantorumque bonorum seu Tract, de Regibus, et R. David Kimchi in
bominibus coliatoriun ai'.ctorem? Ad ba^c, an hune Malachiae locum. Dominator, inquit Kim-
non eliani pacis noiiion maxime convenit chius, ipse est rex Messias, idemqiie Angélus fœ-

Messiae , qui et alibi ^2) appellatur Pax et deris. Templum autem quod is Dominator et

Princeps pacis, quique ut verè pacis largitor (3) Legatus praesigniOcatur ingressurus, non aliud

ubique exbibelur? Née sanè paceni secundo esse quàm Zorobabelicuni monslratur l'' quia

templo eô loci promissam, interpretari queunt codera nomine donatur quo Templum à Judseis

Jlabbini leniporancam paeem templo Zoroba- solebat dcsignari. Scilicet Judœi consueverant

belico prae Salonionico concedendam. Nenio templum appellare Templum Domini. Atqui
enim nescit leraplum Zoiobabelicum à Se- Malachias Templum de quo vaticinatur aequi-

Icuco, al) Anliocbo, à Pompeio violalum fuisse, valenli indigilat appeilationc, nempe illud vo-

ac à Tito dirutum et solo œquatum ; dùnique çat templum Dominatoris quem Judaei quœrebanl,
illud sletit, dissensiones diras iiUer Juda;os id est Messiae qui Dominusin sacris lilteris non
exortas esse, et eorum rempublicam gravissi- scmel nuncupatur ; ergo. 2° Quia Templo se-

uiis bellis fuisse exagitatam ,

quibus tandem cundo extanle, aut saltcm dum illud absolve-

penitùs cxlincta est ; ergo. Denique an ab alio batur, vaticinalus est Malachias; proclive igi-

quàm à Messià templum secunduin valuit tan- tur est, ut de ejusmodi templo intelligalur
tum decus consequi ut templi Salomonici
,
ejus Prophetia, utpole intra tempus modicum
gloriara superaret? Etenim non modo templum adimplenda. ô** Quia Malachiae oraculum de
poslerius longé minori quàm prius mognilicen- templo secundo explicari exigit affinitas quae

tià enituii, sed pnetereà, ut ipsimetRabbini (4) vaticinium illud inier et Propbetiam Aggaei

tradunt, rébus sanctissimis ac maximis orna- inlercedit. Quemadmodùm qui gentes omnes
nienlis caruit, quibus templum prius decora- commoturus, gendbus desideratus, pacemque
batur, Urim et Tummim videlicet, Arcâ et ipsis allaturus dicitur ab Aggaîo, idem ipse est
tabulis fœderis , virgà xVaron, igue cœlesli ac Dominator et Legatus fœderis à Judaeis ex-

oleo divins^ unctionis, pryesenlià Diviiiilalis ,

pclilus, cujus meminii Malachias; ita templum
et Spirilu propiieiiiie , quce tanla profectô de quo apud Malachiam agitur, censendum
re nulià compensari ac supplcri poUicrunt, plané est quid unum cum domo Dei in Aggaei

nisi Mcssias templum sccundumadieiil. Quam vaticinio memoratà. 4" Quia vol de templo se-
ex bis rébus templum prius prae posteriori digiii- cundo loquilur Malachias, vel de tertio quo-
tatem consecutum est, banc inœstimabilem R. dam olim exlruendo. Atqui tertium templum

Azarias appellat; atque earumdem habita ra- quod Rabbini quidam restaurandum fingunt,
tion»- doclus .Monasseii ben Israël pronuntiat commenliiium est; spem enim illius non mo-
templum Salomonicumtanlô exceiien lins fuisse do nullus Scriplurce locus (irmat, ut deinde
Zorobabelico, quantô sol est lunû prsestantior. ostendetur, sed contra Daniel cap. 9 templum

ErgoexvaîicinioAggsei Messiam stante secundo à Tito evertendum praedicens, eâdem, ut jam

templo venire ùebuissc omninô conficitur. nolavimus, voce utitur, quâ Moyses Sodomaî et
Gomorrhae dissipalionem cxpressit; additque
(i) Gen. 19, V. 10;Isai. 11, v. 10; Micb. 4, fuiurum utabolitis sacriliciis, et visa in loco
V. 2, etc.
sancto abominatione , desolatio in consumma-
(2) iMich, 5, V. 5; Isai. 9, v. G et 7.
et cap. 9, tionem et finem perseveret. Aggaeus etiam in
(5) Psalm. 71, V. 7 ; Isai. 2, v. 4,
V. 7, et cap. 11, v. 1 etseq., et cap. 52, v. 7 ; mox adducto vaticinio salis apertè indicat tem-
Jerem. 35, v. 6 et 9; Ezecb., 54, v. 25 et 29 ;
plum Zorobabelicuni fuiurum esse ultimum,
Mich. 4, V. 2 etseq. iNab. 1, v. 15 Zach. 9,
; ;

V. 9 et 10.
dùm ejus gloriara tara splendidè exprirait, tum
(4) Berescbil rabba ad v. 2G, cap. 9, Gènes. Desiderabilem gentibus ad illud venturum es-
Midrasch schir baschirinï ad v. 8, cap. 8. Canlici se, et pacem in eo concedendam, docet, tunc-
canlic. f balmud. in lib. Joniâ,etc.,apud Raym.
Âlarlin. loco citato.
que cœlum et terram, mare et aridam ù Deo
505 \ERB1 DIVINI. 306

agilanda, ac gentes oinnes niovendas prœnun- cessisse auctor est. Falemur etiam doniseximiis

Et verô, ul quid ItMiiplum icrlium extiue-

liat. à Dario Hystaspido, ab Arlaxerxe Longimano,
relurcùin juxla Propliolaiiini oracula, ul po- et ab aliis gentilibus, templum Zorobabelicum
stea dicclur, rilualia logis Mosaicaî et saciilicia locuplolatum fuisse. Verum constat 1", ipso

abolila nunquàm dcbeant in posloriin» obti- durante Judicos ab exteris geniii)us fuisse op-

nere? Hinc frustra tentàrunt non seniel Judaei presses et vexaios; 2° hoc ipsum templum non
templuni suuni dcnuô suscitare, atquc (lanimis semel violatum fuisse et spolialum, quod priori
non contigerat; 3" idem templum,
è terra erumpontii)us allisquc prodigiis sub ul ipse

Juliano Apostalà detcrriti sunt, ne factà sibi ab Abravanel in Aggœum observai, nuUo paclo,
illo iinperalore in odiuni cbristianœ lidei, lem- etiam ubi ab Herode auclum est, accessisse ad
pli Jerosolymis cxtruendi focultaïc uterentur. magnilicentiam lempli quod Salomon rcgum
Cujus rei lestes sunt non solùm SS. Patres qui dilissinnis et sapienlissimus immenso apparalu
tune lemporis vixere , scd ctiam Aniniianus slupendisque impcnsis ac slruclurâ supra mo-
Marcellinus scriptor elhnicus cl cocetaneus. dum mirabiii aidilicaveral; in quo uihU erat,

Ergo inlelligendus Malacliias de Tcniplo se- Scriplurà leste, 3 Ueg. G, v. 22, quod auro uon
cundo, proindeque, clc. tegeretnr; cujusque ibid. cap. 7, sumptuosis-
SoLVL.vrLR oBjECTioNiis. — Objicies 1° Etsi sima ac lola aurea supellex. Vide eliam 1 Pa-
teniplum secunduni prœsentià Messice non fuis- raiip. 22, el2 Paralip . 2, 3 et 4, etconfer quai à
set iilustratuni, vicisset tanien prioris gloriam Josepho ibidem referunlur de ulroque lemplo.
1", ralione duralionis ; nara decennio anipliùs Enimverô ex Josepho, cui concinunl Josephus
duravit qiiàni tenq)hnn à Saionione exlruclum ; ben Gorion , Hcgesippus, S. Hier. , elc. , ha-
2" ralione celebrilalis ; si quldein tenipluai bemus mille carros ad vehendos lapides ab
secunduni exteris nalionibus magis innoluit, Herode comparalos, et decem peritissimorum
atque ab earum rogibus Dario, Arlaxerxe, etc., opificum millia ad opus perficiendum elecla,
donissplcndidisslmis exornatum est; ô** ralione cunota verô octo annis aidificata; qui appara-
decoris et inagnificenliaï, poslquàni soilicet ab lus quidem etsi immensus in se, allamen si

Herode in majus auclum et aniplilicalum fuit ; comparelur iis quai idem Joseplius Anliq. lib.

ergo. lia R. Salonio Jarcbi, l\. Kiniciii, R. Mc- 8, cap. 2 cl 3, de templo Salomonico post
nasseh. etc. Adde Josepbuni, lib. 15 Autiq., Scripturas refert, nihil magni conlinere vide-
cap. II, ali;is li, n. 3, lestari majoribiis suin- bitur. Nam 1 Parai. 2:2, v. 14, David legitur
ptibus leinplum ab Ilerode quàiu ab alio quovis anri talenta ceiituin millia, et nrgenti mille mil-
fuisse exornatum. ita talentornm , œs vero et ferriim cujus non erat
1" Nego antecedens, quantum ad praiscrlini pondus , ligna et lapides ad universa impen-
terliam parlem, quie prœcipua est. Falemur dia, etc. ad templum œdilicandum pneparàssc;
itaque templuni secuiulum non modo annis Salomon aulem 3 Reg. 5, v. 13, 14, 13 et IG,
decem, ut Judjei putanl, sed revcrà annis 169, 2 Parai. 2, adhibuit operarios de omui Israël
juxla accuratiores calculos, diuturnitatem teni- triginta millia virorum, mittebatque eos in Liba-

pli prioris cxcossisse. Quod tamen levioris est num, decem millia per menses singnlos vicissim,
momenti; ubi namquo de ;cJi(iciorum ad se etc. ; insuper verô septuuginta millia eorum qui
invicem collatorum splendore quaislio est, illa onera portabanl, et octoginta millia latomorum in
potissimum in se spectantur, et ad durationem monte; absque prœpositis qui prœerant singulis
eoruni majorem minoremve parùni attendi so- operibus, numéro trium millium, etc. Nec tamen
let, nisi (luatenùs ea majoris aut minoris œdi- domum Dei ad culmen perduxit anie annura
liciorum, (jua; vetustate pereunt, soliditalisin- abejus fundatione seplimum, 3 Reg G, v. 38;
dicium esse potest; ulrumque autem templum ergo.Quod de Josepho objicilur, nuUum ncgo-
vi et flannnis , non vetustate destructum est. lium facescit. Non ibi comparatur templuni
Quanquàm poslerius etiam postquàm ab Hero- Herodianum cuniSalomonico, sed Herodescuni
de est instauratum, priori minus solidum fuit,
< lantani moleni tanto molu agilari, ul ejus
si Josepho lidesll), qui,lib.loAntiq. c. 11, vi-
« allitudinis sexta jiars scpulta dehiscat, quin
ginti cubitos, id est pedes 30 ex ejus allitu- « tola moles aut torruat, aut ita viliosa supcr-
dine, pressis niuiià mole fundamenlis , retro- « sit et riniosa, uldoslruenda poliùs quàm in-
(( lial)ilan<!a vidcaUir. » Assenlimur Torniollo
(li Omneni Josepho fidem abjudicat Vii- Iif<' liunc Joseplio sensum tribuenli ad an. mundi
lalpandus in Ezecbiel. T. 2, part. 2, p. 577, et 1032, conlidenlibus fundamenlis, viginti illo»
aiii cumipso, ruli sciiiccl inipossibiie esse ? cubitos tcmi)lo adjectos non fuisse.
 307 DE INCARNATIONE 308

iis confertur qui antea ad tenipli secundi deco- rura salus et gentium expectatio semper exhi-

lom adjiiinonlofuerant. betur? Quôd si de muneribus gentium, de au-

2">'ogo coiiseq. l" Evidenlissimumest quae- ro et argento ad templum aûerendis, Aggœura
ciiniqiie icmplo secundo doorant , neinpe Ar- inlerpreteris ,
quomodô ista expones, quœ in

caiii loederis , tabulas legis, cl alia inodô cnu- valicinio prsemittuntur : Adimc unum modicum
nierala, nullâ duralione, cclcbritale et niagni- est, et ego commovebo cœlutn et terram, et mare
ficenliâ compensari elsupplcri polulsse. Ergo. et aridam , et movebo omnes gentes? An com-
2° Séries liorunice verboruni : Meiini est atirinn, motio illa insignis quai hàc magniloquentià à

etmeum est argentum Magna erit gloria Do- Deo prœsignificalur, ad munera quœdam, ad
mûs isdus novissimœ plus quam primœ et in aliquod argenli etauri pondus à gentilibusoffe-
toco isto dabo pacem, nianifeslum faciunl non renda referri etaccommodaripotest? Postremô,
de glorià caducà ab auro cl argento donisque nec patiuntur baec verba : Et in loco isto dabo
genlium prol'ecià vaiicinium explicanduni, scd pacem, ut Aggaei oraculum de muneribus gen-
de glorià veriori et praeslantiori, quœ exoritura tilium explicelur; nec ejusmodi donis elïici

essct à pace in templo islo dandâ, id est, à poluit ut templum Zorobabelicum gloriam Sa-
Messià pacis auctore ad teniplum illud oireren- lomonici superaret ; ergo.

do, 3** Non minus perspicuum est ex vaticinii Instabis iterùm. Ilie non poluit appellaride-
conlexlu eamdeni tenipli secundi gloriam, ut sideratus cunctis Gentibus , seu desiderium Gen-
diclum est, ab adventu Desiderali cimctis genti- tium, quem gentes ignorabant; atqui gentes
bus, seu Messiœ repetendam , ac proinde Mes- ignorabant Messiam ; ergo. Nego majorera , et

siie coram Domino

ejusdeni in bocce templo dico Messiam potuissse dici desiderium gentium,

sistendi, maxime hîcbabendam esse rationem. etsi illum explicité non cognoscerent gentes ;
Potuerit ergo quod falsum est
,
templum , nam ad hoc salis est quôd ipse fulurus esset

poslerius priori quanlùm ad famam et ma- gentium spes et salus maxime desideranda.
gnilicentiam œquiparari, nihiloniinùs ex va- Objicies 2" Ex circonstanliis in quibus Ag-
ticinio Aggaei evincitur Jlessiam jamdudùm gœus de glorià lempli secundi vaticinatus est,

advenisse. patet eam in ubertate ac copia bonorura esse

Insl. Ubi habet Vulgata noslra : Veniet desi- collocandam. Clam enim Judœi ob suam in
deratas cunctis gentibus, hebraea legunt : Ventent construendo templo negligentiam, agrorum
desiderium cunctariim gentium, quse juxlà R. Da- sterilitatem essent experti, ut ex v. 13 perspi-

vid Kimchi in bunc sensum explicanda sunt, cuum est, Propheta, ut eos simul extimularet
Veuient cnnctce gentes cum desiderabilibus, id acsolarelur, prœdicit cœlum terramque com-
estcum donis; supplendo nempe prajpositio- movenda, frugesque uberes templo absoluto
nem ante vocem chemedatli, desiderium, et lé- concedendas; ergo. Nego antecedens. Nec ad
gende bechemedath , cum desiderabilibus. Et fruges terroe possunt aptari splendida hœc Dei
certè dici nequit desiderium seu desiderabilia verba : Adimcunum modicum est , et ego commo-
gentium venire , benè verô gentes venire cum vebo cœlum , etc., movebo omnes gentes; nec
desiderabilibus ac donis ; ergo. Nego anlece- ubertas lerrie major fuit stante secundo tem-
dens, nempe banc Kimcbii exposilionem adbi- plo ,
quàm fuerat primo existente ; ac tandem
bendam. Etenim malè bîc supplet Kimcbius evidens est, ut diximus, sermonem in hoc va-
praipositionem qu3e in hebrœo non legitur, et ticinio de Messià institui, templique posle-

quâ empbasis illius loci et sublimitas pcnitùs rioris , comparatè ad Salomonicum, ferè nuUara
evanescit. Ad id quod adjicitur, dici non posse fuisse gloriam, nisi Messiai ralio habeatur.

desiderium gentium venire; idfateor, si nomine Objicies 5° Nihil obstat quominùs Aggaeus
munera gen-
desiderii significarenlur opes et explicetur de edicto régis Persarum, nempe
lium at nibil in sacro contextu sensum hune
;
Darii Hystaspidis, quo pax data est Judœis, et
Rabbinorum recentiorum sapit. Num autem facta tenipli œdificandi facultas; ergo. Nego
Messias bona summa populis allaturus, ipsisque antecedens. Nunquàm in Scripturis, uti jam
ideô maxmiè desiderabilis , desiderium cuncta- observatum est , Deus cœlum terramque com-
rum gentium sinipliciter nuncupari nequit? Aut moturus dicitur, nisi ubi de stiqiendis et nia-
potiùs, ubi Propheta magniûcè exprimil fulu- ximis prodigiis sermo sit. Quid auleni apparet
rum ut aliquando veniat desiderium cunctarum prodigii in decreto quo Darius edictum à Cyro
gentium , quidquamnc aliud intelligere iicet jam concessum conlirniavit? Pr^terea, illud

prœter Messiam qui in Scripturis ut populo- dccretum Darii ad desideratum cunctis genti-
,
 VERBI DIVINI. 310

tus nihil conlingit, nec eo data est eximia gnari nullus diffîtebîtur, atque de isto consen-

illa pax juxta vaticiniiim in teniplo secundo tiunt Uabbini, ut probat Huelius in Demonst.
concedenda, quà elFici dobeal ut gloria hu- Evang., prop. 7, n. 20, et prop. 9, cap. 8. Jam
jus tcmpli gloriara alterius longe superarcl; verô impcria illa quatuor de quibus Daniel , à

ergo. longo tempore defecerunt et dissipala sunt.

ARTICULCS IV. Neniini enim dubium esse potest quin primum
De aliis vaticiniis quitus Messiam venisse osten- ejusmodi regnum sit illud ipsum cuiNabucho-
ditnr. donosor prœerat, nempe Babylonicum, ut

CoNCLUSio. Praeter adductas hactenùs in patet ex islis Propbetse verbis ad hune regem :

Judœos Prophclias, aline miiltse sunt certum Tu es caput aureum ; post te consurget regnum

prœleriti advcnlûs Messi;c arguniontuin. Prob. aliud minus te, argenteum. Secundum igilur

Nara 1°, illustre ejusmodl o!a(Mdnm liabolur rei^num est persicum quod constat babylo-
,

Dan. 2. Viderat in soninis Nabuchodonosor nico succossisse, quodque idcircô minus illo

rex Babylonis staluam unam grandem et subli- dicilur, quia et posterius tempore, et nec du-

mem, cujns caput ex anro optimo crut , peclus ratione nec extensione cum babylonico seu

aulem et bracliia de argento ; porrb venter et fe- chaldœo comparandum. Tertium est macedo-
mora ex œre; tibiœ autein feneœ; pcdum quœdam nicum seu Grajcorum, quod pcrsicam monar-
pars erat ferrea, quœdam atitem ftctilis. Videbat chiam deslruxit, ipsà longé latiùs paluit, et

ita Nabiichodonosor , donec abscissus est lapis de propter niagn;im sui difl'usionera dicitur uni-
monte sine ma)iibus , et percussit statuam in pe- verso orbi im[ieràsse. Quartum est romanum
dibns ejns ferrcis et ficdlibus , et comminuit eos. quo Aloxandri Magni successorum potestas
Tune conlrita sunt pariler ferrum , testa, ces, ar- penitùs comminuta est, et in quo quivcumque
gentumet aurnm.... tapis autem qui percusserat de quarlo rfgno, ac de parte statu» inlimâ
statuam, factus est mous maqnus, et implevit uni- Daniel protulit, facile deprehenduntur. Ergo
versam terram. Daniel , soninio illo quud régi cùm jamdudùm cuncta haec imperia eversa

exclderat, in ejus memoriam revocato, de sinl et desierint, fatendum superest Messiae

quatuor imperiis sibi invicem successuris partes regnum janipridem suscitatum fuisse à Deo.

varias slatuoc intorprctatur; lapideni vero de Dices. Imperium romanum etianinumexislit:

Messiae regno exponit. Hoc est somnium, inquit, Gcrmaniâ régnai imperator Homa-
scilicet in

V. 36 et seq. ; interprctalionem quoqne ejus dice- norum; Constantinopoli verô summam rerum
miis coram te, rex. Tu rex regum es, et Deus obtinet Turca, romanorum imperatorum ex
cœliregnurn, et fortitudinem, et imperium, et parte successor. Ergo Messiam advenisse ex
gloriam dédit tibi.... tu es ergo caput aureum. Et cap. 2 Danielis non probatur.
post te consurget regnum aliud minus te, argen- Nego anteccdens. Imperium germanicum
teutn; et regnum tertium aliud œreum; quod im- nomine tonus romanum appellatur, quippe
perabit universœ terrœ , et regnum qnartum erit quod Romani non fundàrunt, et in quo nec
velut ferrum; quomodb ferrum comminuit, et do- rébus potiuntur, nec unquàm potitisunt. Idem
mat omnia, sic commiimet et conteret omniahœc. à fortiori dicendum de turcico imperio, quo
Porrb quia vidisti.... digilos pedum ex parte Romanorum ditio in Oriente penitùs extincta
ferreos, et ex parte fictiles, ex parte regnum erit est; ergo.
solidum, et exporte contritum... In dicbus autem Dices iterùm cum Grotio, Annot. ad cap. 2
regnorum illorum suscitabit Deus cœli regnum Danielis : <r Regimm quartum de quo hic vati-
quod in œternum non dissipabitur , et regnum ejus a cinatur Daniel, est regnum Seleucidarum et
ulteri populo non tradctur; comminuet autem et j Lagidarum, Alexandri magni successorum.
dissipabit universa liœc , et ipsum stabit in œter- < Lapis abscissus de monte sine manibus, est
mim, secundinn quod vidisti, quod de monte ab- « exercitus populi qui suse essel spontis, nulli-
scissus est lapis sine inanibus, etc. « que régi pareret : cujus populi origo à monte,
Exquo vaticiniosicargumcntarilicet.Ibiprae- t nenq)e Palalino. Tandem regnum quod iu
nuntialur fuluruin ut in diebus regnorum illo- « aîlcvnum non dissipabitur, est imperium ro-
rum quœ Prophela commémorât, id est iilliino « manum porpetnô mansurum; ergo. Resp.
eoruin adluic exislcnle, suscilet Deus regnum liane Grolii opinioucm, ctsi ibi agiioscat ille

quod in œternum non dissipabitur, quoi! alleri oximium Messie typum, nuUo pacto defendi
populo non tradetur, et quod stabit in œternum; posse. Nam regnum illud quartum de quo
quibus sané verbls solùm Mcssise regnum desi- agitur ,
ponitur esse unum et à c;eteris distinc-
511 DE INCARNATIONE 311
tiiin, eo ipsoqi:ôd qiiartum àProphetâdicitiir. jamdudùm non soliàra in Israël, sed ab ortu
Alqui régna quibiis potili snnl Alcxaiidri siic- salis usf/ue ad occasum magnum est nomen Do-
,

ccssores Seleucidse et Lagidœ , dici non posse'nt mini in <7en//6/M; jamdudùm, secundùm Mala-
in senlentià Grolii regnuni iinum à cceteris chi;e Prophcliam , in omni loco sacrificatur et
distincliini. Vel eiiini ca spoclanlur in se, vcl offerlur nomini Domini oblatio munda, quie qui-
nuione originis. Si in se considerenlur, ne- dem lilatio parti Jud^orum Christo addiclae
queunt dici regnum nnum, scd pliira régna, simul cum genlibus est communis; dùm ex
quippe quae à se inviccni nullo modo depen- adverso Judœi in Ciirislum rebelles, per orbem
denlia , bcllis saevissiniis ac odiis pcrpcluis inter disjecii , omni saccrdolii polestate , omni sacri-
se decerlànint. Si speclenlur ralionc originis, licio destituunlur ; ergo.
possunt quidem dici ununi regnum, quatenùs Qusedara objiciunt Judœi inferiùs solvenda.
sciiicel unum eranl Alexandri llagiii imperium, 5° Vaiicinia, ad ostendendum Christum Do-
in plures, juxla cjus ullimam volunialem, di- minum esse Messiam à Prophelis praedictum
visum scctiones, quariim duLe Selcucidis et capilesequenliproferenda, simul demonslrant
Lagidis propriai eieleris pncvaluerunt, ac sii- iMessiam jam venisse ; ergo.
perstites nianserunt. Verijm si hocce modo
CAPUT II.
inspiciantur illa rogna, jam ab ipso Alexandri
magni rogiio non erunl distincla ergo. Deinde ;
Ex Prophetarum oraculis contra Judœos evinci-

principes li;ecce régna modérantes non modo tur Christum Jesum esse Messiam.

lis imperabant genlibus quas doi uerat et im- Hoc allerum in Judaios disputationis caput
periosuo acquisiveral Alexander, sed et ab eo ab isto exordiemur argumente : Ille est Messias
auclorilalem suam bauriebant, quippe quibus in quo adimpleta sunt quœ de Messià valicinati
diviserai regnum simm, ciiin udhuc viveret , verba sunt Prophelse, seu cui compelunt characteres
sunl proxiniè citali auctoris Machab. ergo ab quibus Messiam Prophétie expresserunt ; atqui
Alexandri regno proprié dislinguenda non sunt in Cbristo Jesu adimpleta sunt, etc., ergo, etc.
régna illa proindeque, elc.
; Minorem propositionem, de quâ solùm con-
2" Plurima extant vaiicinia de Gentibus ad troversia esse polest duplici demonstrabimus
,

veri Dei cuitum temporeMessice vocandis. Erit arliculo. In primo ostendemus vaiicinia Ja-
in novissimis diebns, inquit Isaias cap. 2, v. 2 cobi, Danielis, Aggsei, etc., praecedenti capile
et seq. prœparalns mous Domini in vertice mon- adducla et explicata , in Chrislo Domino exi-
tium.... et fluent ad eum omnes gentes, et ibunt tum liabuisse. In altero illud idem de aliis

populi multi , et dicent : Venile et ascendamus ad Propbetiis exequemur. Cùm verô Jesum sacris
montem Domini et docebit nos vias suas, et oraculis designatum ac pnesignificatum fuisse,
ambulubimus in semilis ejiis; quia de Sion exibit ex collatione et consensu tcxtuum utriusque
lex, et verbum Domini de.Ierusulem. Et judicabit Teslamenli , ni plurimùm efficiatur ,
prse-
gentes, et argue t populos multos Et incur- monendum ducinms vim argumenli, quod ex
vabitur sublimitas liotninum, et elevabitur Domi- hàc Evangelii et veteris Instrumenli concor-
nas solus in die illà et idola penitits conterentur... dià eruilur, non posse idcircô eludi à Judaeis,
In die illà projiciet liomo idola argenti sui, et quôd historiam evangelicam , ac fidei cliri-

simulera anri sui quœ fecerat sibi ut adoraret. stianoe dogmata non recipiant. Elenim
Idem Isaias aliis adhuc in locis, Jeremias, Eze- quanlùm ad lidei dogmala quse (Jhristi dotes

chiel, Sopbonias, Osée, Joël, Amos, Zacha- et naluram divinam, pretium mortis ejus re- ,

rias, Malacbias cœierique (1) passim scriptorcs gnum ejusdem spirituale, et alla bujusmodi
sacri illud quoque déclarant, nempe futurum benè multa per se insensibilia et merè spiri-

ut Messias ad unius Dei cultum nalroncs revo- lualia speclant , suflicit ad praesens inslitu-
caret, ac discrimen illud summum, Judaeos tum l** oslendi genuinam Christi et Aposlolo-
inter et alios populos olim inlercedens, ali- runi de ejusniodi dogmalibus doctrinam cum
quando tolleret, nec de eo Judsei à nobis dis- oraculis Propiietarum ad Messiam allinenlibus
tcntiunl. Atqui jamdiii est ex quo illiid fuit concordare quœ quidem cuncordia per se mul-
;

impictum ; si quidem jamdudùm idola eversa lùtn probat, et prodigii loco esse polest. SuUicjt
sunt, ac nationes de veri numiniscultu, et de 2° eadeni fldei cbrislianœ dogmala connecti
moruni integrilaiô servandà insiitulai sunt; muliis eventibus certis ad Cbristum contin-
genlibus et de Messià prœdiclis. Nimirùin , si

(i) Vid. Hiielium, propos. 9, cap. 150. eaquœde nativilale, prœdicatioDe , passione,
515 VERBI DIVINI. 514

morte, resurrectione, etc., Christi Doraini, et fallere, evidentissimum est. li enim fuerunt viri

variis ejusmodi rerum circumstantiis Evange- simplices quos nulla spcs tcmporalis ad fallcn-
listae edisscrunt, vera sint , et Propheliis Mes- dum impulit; nullus labor, nullus periculorum

siani spectantibus cohoereant, ac prseleroa doc- ac mortis metusab ejusniodi factorum testilican-
trina de Clirisli dulibus et aliis spiriliialibus dà veriiale deterruit. Omni aucioritale et fa-

in Evangelio cxpressa, eisdcin valiciniis Icgi- vore, omnibus fallendi mediis dcsliluti, in unà
linio sensu iulellectis consenlanea sit; pla- r Evangelii virtutc adcù conlidebant, ut ejus tan-
num est Christum esse Messiam à Prophetis tùm ope omnes populos à superstitioso idolo-
praidictum. rurn cultu avertcre et ad fidem cultumque et
Quantum autem ad facta, 1° plura Messiai imilaiioncm Crucifixi adducere susceperint.
insignia indicia Jesu Christo conipetere niaiii- Quod qnidom consilium, renilente licetbumanà
festi eventus comprobant, quos historiœ oinncs polcntià, féliciter sunt executi. Jam verô quis

lesiaiitur, ac eliamuum oculis conspicimus; negaverit, his aliisque aliquandoreferendis sin-

cujusmodisunt, v. g, Juda;oruuiiTipul)lica^ cx- ccritatis Aposlolorum argumentis momcnta
,

linclio, quai circa Messiae teinpus juxta Propbe- quibus Moysis lides aslruilur (bumanomore
tias oblingere debuit, eorumdem desolatio et rem spectamus), quanta quanta sint, plurimùm
dispersio, templi dostructio, idolorurn eveisio, superari ?

genlinm conversio ad unius Dei culliini, etc. Idem dicendum de integritate librorum ab
2" Facta quce in Evangelio narrantur, iisdeni Evangelistis conscriptorum ,
coniparatè ad li-

Judaio suadentur argumeatis, quibus in genti- bros Moysis. Enimverô quô magis divulgatur
leni demonstrantar. Ejusmodl argumenta infe- ac statim disseminatur Hber, eô n.inùs potcst
rlùs exponemus. Palebit tam Judceos quàni data operà et sine sensu viliari. Atqui Pentateu-
quoslibet inlldeles bis prenii ,
pciindeque adigi cbus Moysis solis Judyeis concrediius, penès
ad l'alenduni Apostolos nec iliusos nec illusoros eos solos per plura secula exiilit. Ex adverso
fuisse eorumque scripta ad nos usque incor- libri Evangelici per orbeni illico dis eminati
rupla pervcnisse. in varia populorum idiomala iranslati, in om-
3'' Ad eamdem histori* Evangclicce veritateni nibus Ecclesiis Iccii assidue et explicati, à
agnoscendam , Judœus urgebi-
valcnliùs adbuc Cbristianis diversarum regionnin, iniô et ab
tur, si coniparationein instituas scripta Evan- haerelicis fréquenter triti , in concionibus pu-
gelistarum inter et Pentateucbuin Moysis. Sci- blicis, in scriplis quibusîibet , in operibus po-

licct quseratur à judseo quibusnam monientis in lemicis advcrsùs paganos , Jndœos, et heie-

genliies aslruere valeat Moyscn sincère et Dec rodoxos ab Ecclesiai Patribus indesinenter et
inspirante scripsisse, ej usque libres nec incurià, uniformiter adbibiti fuerunt; nec tamen tôt in-
nec perversitate, honiinum adulteralos. Tuni ter cxemplaria, versioneset citatiimes ejusniodi
ostendalur veritaloni bistoriai evangelic^i; pln- librorum, utlum quod ad substantiam spectel,
ribus adhuc et nuijoribus argunientis firiiiaii. deprebenditur discrimen. Ergo, etc.

Istud facillimè confici , coUigere erit ex dicen- Tandem , si miraculiset propbeliis in Penta-
dis postea aJversùs gentiles et incrediilos de leucbo contentis, illuni esse à Deo inspiratum
certitudine factorum evangelicorum. Intérim Judœus stabiliat, non ibimus inficias; sed inde
verù, ut appareat quà rationc possint ea, qure à fortiori concludemus Evangelia Deo dictante
ibi statuenda sunt, Jiùc referri, simulque causse fuisse exarala; quippe in quibus longé plura
christianae contra Judceos œquitas ampliùs in- numéro et multà majora miracula, pluresque
notescat, non absre erit prœcipua bujus ne- propheiiai eventu comprobatae, quàm in libris

gotii capita paucis bîc perstringere. Itaque Moysis enarranlur. Qua;cumque igitur ad veri-
non dillitemnr optiniè denionstrari Hebrteorum tatem, integriiatem, et divinitatem librorum
legisiatoreni ipsis non illusisse; ea est enini Moysis confirmandam Judîeus afferre possit,
prodigiorum in Pentaleucho relatorum indo- ejusniodi dotes libris Evangelicis propter gra-
les, ut, nisi vera fuissent, à gonte hebr.-cà viora adbuc momenta adjudicandai.
quie tostiseorum ponitur, non potuissent credi. Accessit, varias ab incr^dulis de quibusdam
At falendum quoque est facta qnœ in Evangelio Pentateucbo subinde factis, ut pulant, additio-
narrantur saipèmagis splendida, nec minus pu- nibus, et de fortunis quas tempore caplivitalis
blica fuisse; ac proinde Apostolos, qui se ut Baylonicoe et sub Esdrà expertus est proponi ,

ejusmodieventuum testes oculatos exbibent, de diflicultaies quae etsi ipsius auctoritateui mi-
,

illis non potuisse decipi. Quod autem

noiuerint nime labefactenl, nonnihil tamen involvunt in-
315 DE INCARNATIONE 5l6

commodi , quod in scrîptis Evangclicis locuni loh, etc. Aliud islis significatur : Et ipse eut
cxpectatio yentium; vel ut babet textus he-
non babet. Atque de tolo boc arguiiieiilo plnra
le"i possuni apud Pbilippuni à Liinbrocb , in braîus : Et ei erit obedieutia populorum; eu ut
opère cui tilulus, De veritate Rcligionis Chris- Samarilanus legit : Et ad ipsum congregabiinttir

tiamv arnica collalio cum emditoJudœo, resp. ad populi. Alqui bcec duo Christi teniporibus per-
2 scripluni Judxi cap. G, et resp. ad 5 scripluiu feclè congruunt. 1" Enim venit Cbiistus sub

cap. 3. Qui quideni liber caulè legendus, ulpole Ilerodc qui primus ex alienigenis regnum apud
qui inter niullacjuai in Jud;cos eximia conlinet, Judaeos obtinuit. ^Etate Chrisli Judsea in pro-

nonnunqu;iniEpisc()|)ii et Arminianorum iiitcr- vinciam romani imperii versa est, ac paulô post

pretalionibus consperijilur. ejus morlem anuo scilicet œrae vulgaris 70,

,

Cseierùm tanietsi pro bbrorum Evangeli- Jérusalem templumque funditùs eversa sunt,

corum auctoritale lot niomenla militent, non- et Judaiorum respublicapenitùs absclula etdis-
dùni tanien poslulanuis à Judieis ut ejusniodi sipata. 2" Regnum nou quidem terrenum, sed
librorunt diviniiatcm agnoscant. luipriBsenlia- quo non caducis, sed cœlestibus
spirituale, in

runi salis est caui Evangelistis tribui lidem, bonis cumulamur, ex omnibus gentibus quas

quai quibusvis non infimae nolae scriptoribus sinu suo complectitur Ecclesia , conflatum

debolin-. Sanè, vel nibil cerli in bislorià esse Cbristo duce laboribus Apostolorum et disci-

poiesl, vel simplex Evangelistarum et iiigeiuius pulorum ejus partum et stabilitum est quod
scripondi niodiis, disciplinai quani Iradunt in œlernum pcrnianebit; ergo. Adde quôd
sanclitas, uniforniis eorumdeni consensus, ei omnes enumeratse vocis Schitoh significationes
tamcn conjunctus dissimililudini, quâ eos coin- Cbristo, juxta fldem christianam, apiissimè

municalis consiliis non scripsisse apei-tum sit, conveniant. Si enim vocem Schiloli interprele-

lum reruin qiias exponunl nalura el indoles ;

ris. Qui mittendus est , agnoscas necesse est eâ

quippe de publiée gestis plerumque agunl, nec- Cbristum signari , quippe qui ad bomines sal-

non temporis quo sua scripta divulgârunt cir- vandos à Deo missus est , ac missionem suara

cumslaiitiœ, ac deniiam eventus Evangelii pro- onini miraculorum génère probavit. Si autera

mulgalionemsubsecuti bsec, inquani, bistoriam

;
Scliiloli libi sit Pacificus, quis illo nomine sine
evangelicam à nemine cordato lemni et post- addilo, meretur insigniri, nisi Chrislus Jésus,

Iwberi sinunt. Verûm ista suo loco uberiùs qui doctrinà suà et exemplo (Matlh. 11, v. 29

declarabuntur. Pmemonuisse sufficiat totam et 30, et alibi) honiines ad pacem et concor-

in Judseos conlroversiam ad islud unum bîc re- diam invitai : qui Pax nostra dicitur Ephos.

vocari , an videlicet fides cbrisliana de Jesu 2, V. 13 et 14 , quôd in sanguine ejus Deo fue-
ac facla quse ad eum altinent seu ex Evange- rimus reconciliati : à quo pax cœlestis exupe-
liis , seu ex diversis cerlisque hisloriœ nionu- rans omnem sensum Judœis et gentibus est allata;

menlis accepta, anliquis Propbelarum de Mes- cujus regnum, Rom. 14, v. 17, est justifia et

sià vaticinationibus rcspondeant. pax, et gaudium in Spiritu sancto? Si eadem vox

sonel fil inm Judœ , quis inter filios Judae ad
ARTICULUS PRIMUS.
exprclalionem sancti illius Patriarchse implen-
Vaticmia Jacobi, Danielis, Aggœi , etc., ante dam magls Cbristo idoneus? Demùm, si Schi-
adducta , in Cliristo Domino compléta osten- /o/j accipiatur pro repositis et reservatis Judse,
duntur. aul pro illo cui repositum est regnum, quis non

Conclusio I. In Cbristo adimpletuni esl vati- videt quaecumque poluerunl Judce esse repo-
ciniuni Jacobi superiùs explicatuni. Probatur. sita et reservala, in Cbristo Jesu omnium do-

Tempora Messiie advenlûs in boc vaticinio duo- no: um auctore ultra spom esse impieta; re-

bus magnis eventibus ac reruni innnutaiionibus gnumque illud exiniium ac proeceMens fdii

prœsignanlur. Prima inimulalio in eo posila Judae non possc esse quid niajus regno spiriUiali

est, quôd versus hœc tempora imperinm Judœ Cbrisli, cui data est omnis potestns in cœlo et in

ac totius populi Judaici evertenduni fuerit; terra, I\Iatlh. ult. v. 18, et cnjus regni non erit

altéra verô in boc consistit, quôd novum re- finis, Luc 1 V. 33? Ergo.
gnuni , non jam ex uno populo constitutum Conclusio II. Propbelia Danielis cap. 9 in

sed ex omnibus pojtulis , snb principe Messià Domino cxilum consecula est. Prob.
Cbrislo

lune slabiliri debueril. Priuuun exprimilur bis Quem enim Daniel ibi venlurum significat, is
Prophétise verbis, Gencs. 49, v. 10 : iSoii aufe- juxta prophetiam fulurus est Sanctus sandorum,

retur sceptrum deJudâ, etc., donec veniat sclii- Ckristus, Christiis dîtx; jmtitiam sempitemam
317 VERBI DIVINI. 318

adducturus est, et iniquitates deletunis ; in ipso Matth. 27,v.2d, ubi Judaei exclamant : Sanguis

implenda est visio et prophclia ; cjus œlale con- ejus super nos et super filios tiostros!)

summandum peccatiim; elapsis ab cxilu scrnio- Occisus est autem posl 69 bebdomadas an-
iiis de resedilicandà Jérusalem GO annorum, norum ab exitu sermonis ad ilerùm œdifican-
occidendus est, et non sibi; pactum multis confir- dam Jérusalem, videlicet in medio septuage-
maturus est, et sacrilicia vctora aboliturus ; post simai bebdomadls, uli supra fusé exposuimus,

ejus neceni , et in pœnani ejiis necis , civiius et Rursùs porrô adverlas, quod non seniel monui-
sanctnariurn dissipauda smil, abominalio desola- nius, nenipe rem ejusmodi, etsi ad amussim
tioiiis in templo conspicienda, et desolatio in cbronologiai litigiosae cxactu dilficullatem pa-
consinnmationcm super populuni Judaicum ef- lialur, iia lamcn se habere, ut evidenlissimum

fundenda. Hœc sunt totideni Messiaj crileria sit, moralem hominum aestimalionem
juxta
juxta vaticinium Danielis ut ex supra diciis eventum perfectè vaticinio cohaerere. De octo
liquidum est. Âlqui illa omnia in Cliristo Jesu enim ad summum annis, ut ex dictis liquet,
ad eventum fuère perducta. disputari potest. Agltur vcrô de longâ annorum
1" Sacpè Jésus in Novo ïestamento appella- 490 série, quœ solummodô texiiur ad iidem
lur Christiis , Unctus Doniini, Sanctus. Et sanè bislori* profanœ, cujus scriplores inter se

quid sanctius excogitari potest liumanitate non semper consenliunt. T Cbristus confir-
Cbristi , quse suî ipsius arctissimâ unione cum mavit pactum multis; nimirùm tum per se,
Yeibo domino ungitur et sanctificalur? Joan. dùm ministerio suo functus est, tum per Apo-
1, V. 14; Pbibp. 2, v. 6 et 7, etc. S*' Ab ipso slolos, à quibus voluit Evangelium annuntiari
peccata mundi dclela sunt, Joan. 1, v. 20; primùm quidem Judaeis, quorum multi illud
teslimonium ipsi perhibens Joannes Baplista amplexi sunt, et deinde in miindo universo

ait : Ecce qui tollit peccata mundi. Matlh. 26, omni creaturœ, Marc 16. v. 15, vide et Act. 1
V. 28 et alibi, sanguis ejus dicilur effusus in V. 8, etc. 8" Ejus morte valor et nécessitas ve-
remissionem peccatorum. 3" Cbristus adduxit terum sacriQciorum abolita sunt, Hebr. 9 et
justiliam sempiiernam , dùm abominandos pa- 10; nec muliô post ejus mortem, templo ever-
ganismicultusextinxit, acrcligionemsanclamet so, etiam sensibiliter et quoad exteriorem
ritibus suis ex mcrito auctoris sui justilicantem ritum boslia etsacrificium defecit. 9° Denique,
induxil, à plus quàm septenidecim seculisslan- anno ab ejus morte 57, civitas et sanctuarium
leni, et ad mundi finem usque perseveraluram. dissipala sunt, aise abominationis in loco sau-
4° Implelse sunt in Cbristo Jesu prophetiae ge- cto visae sunt , cœpitque desolatio et dispersio

nuino sensu intellectai. Hinc Apostolus, Rom. populi Judaici à decem et octo ferèseculis per-

10, V. 4, ait finem legis esse Christum; Et Cor. severans, et usque ad consunmiationem et
1, cap. 10, V. 11, omnia in figura Cbristi Domini finem duratura. ErgoindiciaMessiaeinsignia, à
eontigisse Israclitis; Cbristusquespirilum emit- Daniele praedicla , in Cbristo Jesu exilum ha-
tens, Joan. 19, v. 30, in banc vocem erupit : buerunt.
Consumviatum est, 5"Dux fuit Jésus, sciliceltum Conclusio III. Quae adductis Aggsei et Mala-
muliorum Judceorum qui ejus legem amplexi cbiœ vaticiniis continentur, in Cbristo Domino
sunt, tum universi populi christiani; nam juxta evenêre. Probatur. Nam 1", juxta vaticinium
ejus leges et ejus nomine cuncla in Ecclesià Aggsei, tempore adventùs Mcssiae cœlum et
;disponunlur et peraguntur. Omilto ipsum cliara terra,mare et arida à Deo commovenda sunt,
fuisse reipsà ducem Judaeorura ,
qui eum non génies et omnes agitandae. Atqui id in Cbristo
recepcrunt, quippe in quos jus babuit, et qui elfectum est. Ipso enim nascente sidus novum
illum rcspuendo gravissimè peccaverunt, Joan. in cœlo apparuit, Maltb. 2, v. 2, et facta est..,
1. 6° Occisus est, elnon sibi, sed ut sanguine mullitudo militiœ cœlestis umdantium Deum, et

6U0 satisfaceret pro peccalis, bomines redinie- dicentium: Gloria inexcelsis Deo, etc. Luc. 2,
ret ac Deo reconciliaret, Malih. 26, v. 28; v. 15. Dùm baptizatus est à Joanne, apertum
Rom. 5. V. 9; Ephcs. 1, v. 7; Coloss. 1, v. 14 est cœlum, et descendit Spirilus sanctus corporali

et 20, etc. Atque ejus ncce injustà effecluni specie sicut columba in ipsum et vox de cœlo facta
est ut veniret super Judœos et ab eis require- est: Tues filins meus dilectus, etc. Luc. 5, v.

reiuromnis sanguis justus qui effusus est super 21 et 22. Similitercùm transbguralus est, vox
terram à sanguine Abel justi, usque ad sangiiinem facta est de nube, dicens : Hic est filius meus di-
Zachariœ, qui periit inter altare et œdem , Luc. lectus, ipsum audite. Luc 9, v. 55, etc. Ipso

11, V. 50 et 51 ; Matt. 25, v. 35. (Vide eliam praidicante, seu per se, seu per Apostolos , niu
 Slf DE INCARNATIONK 320
racula summa terra manque édita siint. Ipso ciis iv.gentes aliaque ornamenta adjecerit. Etve-
moriente, sol iniraculosè obtencbratus est, vé- rô si lemplum fuisset ab Herode ex integro
lum templi scissum est.... terra mota est, et pe- dirutum, ut aliud ejus loco œdificarelur, ces-
trœ scissœ sunt, et monument a aperta sunt , et sAsset igitur sacrificimn perpetuum quod in
milita corpora sanctoriim, qui dormierant , siir- solo lemplo ofl'erri poterat: num autom ejus-
rexerunt. Mallli. 27, v. 43, 51 et 52. Ad hœc, niodi defcctionem passi essent Judaei? num
ipse rcsiuTcxit, Malih, ult. et alibi, et in cœlos illius nullam Josepbus mentionem fecisset?
ascendit, Marc 16, v. 19, etc. Tandem Ciirislus Ergo, etc.
nationum religioncm imniutavit, eariuu idola Dices 2' : Non poluil proesentiâ sua Cbrislus
confregit , pnpulosqiie omnes sibi devinxit. majorem lemplo secundo gloriam conferre,
Ergo lempore Christi cœlum et terra, mare quàm quœ priori fuit. Nam 1", quis dixerit ma-
et arida , atque omnes gentcs à Deo commolœ jorem alicujus templi gloriam indc polissimùm
sunt. repeli quod in illud semel aut iterùm aliquis
2° Juxta Aggiieum cl Malachiam Messias tem- ingressus fuerit ? 2" In templo priore semper
plum secundum ingressurus erat, atque ila ex aderat praesens Dei responsa dantis majestas ;

Aggaio 2, V. 8, futura erat magna gloria domùs at Jésus aliquolies lanlùm in lemplum secun-
istiiis novissimœ plus qiiàmprimœ. Quod Cbrislus dum introivil; ergo, etc. Nego anlecedens.
quoque adimplevit, quippe in tcmplo prœson- Cbrislus in templo secundo docuit , miracula
latus coram Domino, Luc 3, v. 22, et in eadem edidil, ut diximus, atque in eo slelit ut me-
aede docuit, Mattii. 26, v. 55, Marc. 12, v. diator, ulviclima, ut pacem afl'erens, Deoque
33, etc., atque ibi innumera miraculaedidit. homines reconcilians ; ergo. Pax illa firma et
7>° Christus fuit pax quae in templo secundo constans, hœc reconcilialio lempore Messiae ac
juxta Aggœum dari debuil; siquidem ad lem- slanle secundo lemplo futura significalur bis
plum coram Domino se ut victimam sisti vo- Prophétise Aggœi verbis : Et in loco isto dabo
luit, prailudens sacrificio pleniori , quo Deus pacem. Atque id procul dubio intellexerat auc-
pacificavit per samjuinem criicis ejtis, sive quœ in lor libri 2 Machab. de templo secundo bsec ha-
terris , sive quœ in cœlis suntj Coloss. 1, v. 20; bens cap. 5, v. 20 : //; magni Domini reconcilia-
ergo, etc. tionc cum summâ glorià exaltabitur. Inde palet
Dices 1° : Christus non inlravit in secundum responsio ad utramque antecedenlis proba-
lemplum quod à Zorobabele exstructum fucrat, tioncm.
sed in Herodianum. Narrât enim Josepbus lib. CoNCLiîSio IV. Cœlera valicinia anlè allata in
15 Antiq., cap. 11, aliàs 14, n. 5, lemplum ab Chrislo Domino adimpk'la sunt. Prob. Nam 1",

Herode fuisse de integro reaedilicatum, sublatis in adductâ Prophelià Daniolis 2, quatuor de

nempe veteribus fundamentis, et jactis aliis; Messià prœsignificantur :
1" Messiam slanle im-
ergo. Nego antecendens , et dico lemplum ab perio romano venire debuisse; 2° ab ipso reg-
Herode restauratum idem cum Zorobabelico num aliud esse inslituendum ;
5'^ ejusmodi reg-
juxta omnium lune existenlium aîstimationem num quatuor aliis successurum , et ea commi-
habitum fuisse Rabbirii in Talmude et in aliis nuturum ;
4" ejusdem regni nullum futurum
operibus suis Herodianum lemplum à Zoroba- esse hnem. Atqui hiiec quatuor in Chrislo exi-
belico nunquàm dislinguunt, semper suppo- lum Ac 1" quidem Chrislum esse
sortita sunt.
nunt asserunlque lemplum secundum fuisse natum impcrio romano slanle, nec ipsi Jud^ei
dirutum à Romanis; atque ubi agunt de templo negaverint. 2° A Chrislo regnum fuisse insli-
quod à Messià oedificandum fingunt, illud non tuium jam diximus, regnum, inquam non
lemplum quartum appellant, sed terlium. Nec temporale, sed spirituale , ipsomet Chrislo di-
sanè liis Josepbus dissonat, quippe qui facile cenle Joan. 18, v. 36 : Regnum suum non esse de

explicetur de maximae lanlùm templi ac ejus hoc mundo ; quo in regno non lemporalia , sed
fundamentorum partis instauratione atque altiora et cœlesiia bona imperliuntur, remissio
annos ab
reoedificatione successive intra octo videlicet peccatorum ,
graiiae uberes, dona spi-

Herode peractâ; adeô ut Herodes temphmi se- rilùs sancti, etc., quibus juslihcamur et ad sa-
cundum non sequaverit solo ut novum exlrue- lulcni selernam perducimur. 3" Hoc regnum,
ret, sed per parles illud reparaverit, jaclisque quod nihil aliud est quàm ipsa Christi Ecclesia,
novis fundamentis, ci ampliorem ambitum dc- aliis successit et etiannium durai , destruclo
derit, et in majorem allitudinem illud erexerit, jamdudùm imperio romano. Quod verô addilur,
ac tandem templo universo circumdederit porti- ejusmodi regno comminuendum ac conlercn*
521 VERBI D1VL"1I. 32i
dum romanum imperium , id non ad superQ- nem, etc. De quibus omnibus sigillatim disse-

ciem lilterœ cum Jud;ïis accipi débet , sed ad rciidum est. In plures igilur Paragraphes hune
senienliaî veritalem et spiriiuali sensu. Ncnipe articulura dividi necesse est.

hoec intelligenda snnl, habita ralione indolis et § 1. De Vaticiniis Messiœ nativilatem et

natura; btijiisconiodi regni. Temporale regiium infantiam spectantibus.
alia destruit iniporia, dùm ad exirancos tcni-
Quœ circa hoc argumentum valicinati sunt
poralem, eorum ditionem transfert. Ilegnum
Propholae , ad quinque capiia possunt revocari,
spirituale, intaclis leniporalibus possessioni-
nimirùm ad ea quœ de génère Messiae, de ma-
bus , suo tamen modo régna comminuit, dnm ire ejus, de ejusdcm nalivitatis loco et lempore,
illa, quantum ad res spirituales , cultuni scili-
ac de illius infanliâ à sacris vatibus praidicta
cet et religioneni immutat. Cùm ergo, utdein-
sunt.
regnum
ceps docebimus , Messiaî à Prophelis
Dr. GENERE MessI/E. — Conclusio. Mcssias ex
descripium, spirituale esse debuerit, ad vatici-
Patriarchis et ex Davidis familiâ originem du-
nii exilum salis est, si Chrisli domini regno seu
cere debuit secundùm multa vaticinia quœ in
Ecclesià imperium romanum, quantum ad sa- Christo Domino implela sunt.
cra, deslructum fuerit et comminutum. Aiqui
Probaïur prima pars, iMessiam videlicet juxta
id reipsà evcnit. Jani dudùni enim, Cbrisli re-
Prophelas debuisse ex Patriarchis et ex Davide
ligione invalesccnle ac per im[)orium romanum nasci. Namque T, Gènes. 22, v. 18, Messiam
obiinenle, nefandi Deorum cultus ac idoloia-
ex Abraha'mo orilurum pollicelur illi Palriar-
Irica supersiitio e.vtincla sunt; lia ut ipsi impe-
cbae Deus is verbis ; Benedicentur in semine tuo
ratores Homani Cliristo nomen dederint, sese-
omnes gentes terrœ , quibus similia legunlur Gen
que sacris ejus legibus subjecerint, ac Koma
18, v. 18. Idem denuô promissum et praenun-
imperii antea url)s princeps, simul et erroris
tiatum est Isaaco, Gen. 26, 4, et Jacobo ibid.
sedes, regni Ciiristi, idest, Ecciesiae caput facta
28, v. 14.
fueril ; ergo. 4° NuUus regni Cbrisli futurus est
2" De Messiae origine ex Jacobo ducendà
finis. Nam Ecclesià in terris militans, paga-
spéciale babetur Balaami oraculum, Num. 24,
nismi et haeresum vicirix, baclenùs stetil et
v. 17, cujus hœc verba sunt : Vidcbo eum, sed
stabil porrô usque ad consummationcm seculi
nonmodb, intuebor illum, sed non propè : Orietlr
(Mattb. postmodùm verô in cœlis trium-
ult. ) ;
STELLV EX Jacob, et consurget virga de Israël, et
phaus, nunquàm finem est babilura.
percutict dnces Moah , vastabitque omnes filios
2° Vaticinia, quaespcctantgcnlium conversio-
Setli, et erit Idutnœa possessio ejus, elc. Ibi agi
ncm ad unius vcriDeicuitum icmpore Messiae,
de Messià minimèdubitandum. Nam haec verba :

in Cbristo etiam ad evenlum perducta sunt. Si-

Videbo eum, sed non modo, etc., indicant vatici-
quidem Apostolorum ejus ac ministrorum Ec-
nio respici ducem qucmdam eximium seculis
ciesiae laboribus efîectum est ut idola exturba-
abhincplurimisnasciturum.Duxverôilieappel-
rentur, gentes uuum supremum venerarentur
lalur Stella, à munere praeiucendi hominibus in
Numen, ac de puritate vitse scrvandà edoceren-
salulis via; et virga ( hcbr. Scliebet. propter
) ,
tur ; ergo.
supremam poteslatem quà erat poli lu rus in
AUTICLLLS II.
omnes gentes, quae nomine filiorum Setli , ex
De multis aliis oraculis in Cliristo ad eventnm
quo originem duxit Noe reparalor generis Im- ,

per duel is.

mani aptissimè designantur, unde accuratè
,

Vaticinia de quibus bîc agimus , alia speclant

vertitiiic Onkelos Dominabitur omnium filio-
:

Messise nativilatem et infantiam ; alia ejus vi-

rum hominum. Aiqui palet hos characteres com-
tam ministerium,
, et ministerii circumstantias,
petere Messiae. Hinc nobilem ejusmodi Prophe-
quod V. g. via illi à praecursorc paranda,quôd
tiam de Messià interpretanlur très Targumistae,
ipse discipulos selecturus, quod miracula cerli
Talmud Jerosolymit. (i) in libro Toanit; R. Ha-
generis editurus , etc.; alia ejus passionen» et
darsan in Berescbilrabba; Maimonides, in Jad
morlem ; alia ejusdemrcsurrcctionem, ascen-
chazacba scu manu forti , tract, de Regibus,
sionem, eirusionem Spirilùs sancti in Aposto-
cap. H; R. Joseph AIbo in libro fundamenlo-
los ; alia ejus dotes personales, scilicet quôd
rum, Echa rabalbi, sive cxpositio super TJire-
Deus et homo quôd , sacerdos , quôd rcdemptor
nos, ad V. 2, capitis 2, et veleres omnes Judaii.
et mediator, quôd viclima ,
quôd Propheta ma-
jor Moyse ,
quôd Rex et Dominator , etc.; alia (l) Vide Pug. fidei, part. 3, dist, 5, c, 9; el
yocatioaem gculium et Ecclesise instiiutio- Huei. prop. 9, cap. 3,
323 DE INCARNATIONE 324

Quapropter illeimpius, qui, imperanteAdriano, tiis interioribus illustravit ? Ergo dignus fuit

eximia ex Jacob oritura nuncu-

se Messiani periiibore ausus est, nonien Bar ko-
qui Stella illa

kelK«, i<l Psl /'/" stellœ, sibi imposuerat. paretur. Dicendus est etiam pereussisse duces
5'^ MESsias iii celebri oraculo Jacobi supra Moab, tum lilteraliter acceptos ,
quippè cùm ,

fiisiùs exposilo, ex Judà nascilurus salis ex eo ut mox dicemus, in omnes homines dominium
indicatur, quùd in ipsâ Judae benediclione ex- habeat; tùm mysticè sumplos; Moabitae enim,
primatur venlurus et proniiltaiur. à quibus populo Dei ad terram promissam pro-
4° Origo Messi» ex Davide inullis in locis peranli Num. 22, insidise slruebanlur , adum-
exprimllur Isaiœ 11 , v. l : Egredietnr virga de brabant salulis nostrse hostes, de quibus baec
radiceJesse et flos de radiée ejus (bebr, et sur- habet Apostolus Coloss. 2, v. 15 : Et expolians

eulus de radicibus ejus) aseendet , et requiescet (Christus) principatus et potestates , traduxit

super enm Spiritus Domini. Et v. 10 : In die illâ confidenter, palàm triumphansi llos in semetipso.

radix Jesse, cpd stal in signmn popidorum, ipsiim Denique Christus vastavit subegitque omnes
gentes deprecabmtur. Jercm. 25, v. 25 : Eeee filios Seth,q[iiitenii?, sciiicet devictis salutis no-

dies veniunt, dieit Dominm, et suscitabo David strae hoslibus, in omnes homines quos san-
germen jnstum, et regnabit Rex, etc. Sed qiiid guine suo redemit, omnem potestatera ac do-

plura de ojusinodi argumenlo, in quobabenuis minium obtinuit, Mattb. ult. v. 18. Sicque ex

consontienlcs Juda;os, Parapbrastas sciiicet, eventu mirilicè illustratum habemus Balaami

Talmudislas (1)? etc. Hinc Messiam nomine oraculum ; nenipè is ejus sensus est Frustra, ô :

filii David designare assolent. Ilinc Pbarisœi Moabitse, populum Israelilicum comminuere
Maltli. 22, V. 42, Cbristo Domino inlerro- conamini; orietur Stella ex Jacob, et virga seu
gaiili : Ciijus filins est Messias? dicunt ei David. princeps nascetur ex Israël, qui non modôvo-
Et Joan. 7, v. 42, iidem sic loquunlur : ISonne bis, sed et universis hominibus imperabit. 3°
Scriptnra dicit , quia ex semine David, et de Jésus est flos ille, seu surculus ex radice Jesse
Bethléem caslello , ubi erat David , venit Cliri- ascendens seu ex Davide orlus , super qucm
stns ? juxtà Isaiam, requieturus erat Spiritus Domini.
Probatur altéra pars, ejusmodi nimirùm de Quippè non solùm Spiritus sanctus eum om-
Messise origine valicinia in Chrislo Domino nibus cœlestibus donis cumulavit , sed etiam
impleta fuisse. Elenim non modo Christus Jé- corporali specie sicut columbœ in ipsum descendit,

sus ab Abraliamo per Davidem prognatus fuit, Luc. 3, V. 22; Mallh. 3, v. 16, etc. Praetereà

ut constat ex duplici ejus genealogià Mattb. stat ipse in signum populorum, ut idem Isaias
1, et Luc. 2, aliisque pluribus novi Testamenti praidixil; seu quia, prout hune locum explicat

teslinioniis ; verùra prœtereà omnes exiniii sanctus Paulus Uom. 15, v. 12, Christus exsur-
characteres in laudalis vaticiniis expressi, in rexit regere gentes ; seu quia, ut habelur Luc.
Ipsum aplissimè quadrant. Ac 1° quidem, in 2, V. 34, posilus est hic in ruinam et in resurre-

illo gentes benedictionom Abrabamo praenun- ctionem multorum in Israël, et in signum cui con-

liatam pcrccperunt ,
justitiam sciiicet ex fide, tradicetur. Denique Christum gentes omnes
uti explicat Apostolus galat. 3, v. 8, adducens dcprecanlur, seu ad eum aggregantur ac vota
proraissionem Abrabamo factam quam modo sua dirigunt ; crgô.

protulimus. 2" Jésus est Stella orta ex Jacob, SOLVUiNTUR OBJECTIONES. — ObjCCt. 1" Quod
quam Balaam praidixit. Ipse enim est via et dicilur in Proplielià Balaam ,
percutiet duces

Veritas, et vita , Joan. 14, v. (i Et lux vera

;
Moab... et erit idumœa possessio ^jhs, Cbristo

quœ illuminât omnem hominem venientem in hune minime congiuit, sed manifesté désignât Davi-
mundnm, Joan. 1, v. 9. Quocircà Apocalyp. dem, qui, ut habelur 2 Reg. 8, v. 2 et 14,

22, V. 16, sic inducitur loquens Christus Do- Moabitaspercussit, ac universam Idumaeam sibi

minus : Ego sum radix et genus David, slella servi re coegit. Nego antecedens. Enimverô
splendida et matutina. El verô nonne génies David hnlno slella ex Jacob orta, quœ ibi prae-

omnes ab idolorum cullu revocavil, ad unius ntinlialiir? num vastavit, seu ut Syrus habet,

supremi ISuminis religionem adduxil, lege san- subjugavit ac prœdatus est, dominioque suo ac-
ctissimà, miris cunclarum virlulum exemplis, quisivit ^/?os Seth, id est, ipsismet Judœis in-
niinistrorum suorum praedicationc , et gra- lerpreiibus, homines universos? Grotius, An-
not. ad Num. 24, v. 17, ut vaticinium iliiul de
(1) Apud Iluet. prop. 7, n. 15, et P»aym. Mar-
Davide historiée, et de Messià typicc tanlùm
tin, pug. lidei, loco citaio, cap. 8, n. 4 et 5,
p. oUô et scqq. et cap. 9, p. COO. exponeret, fingere coactus est forte aliquem q
525 VERBI DIVINL 326
ducibiis Moab Davhlis lempore, noniine Seth gcribebantur, nihil obscuritatis videbantur in-
appellaluin liiisso. Sed gnilis id cominenlus volvere, pluribus scilicet tum cognitis rerum
est vir doctissimus, qui typicorum sensiuini circumstanliis quarum memoria ad posteros
niniius indagator ,
pleraqiie , ut scitè Huciius transmissa non fuit. Hinc libri Reg. cum libris

observai pro{)os. 9, ca[). 5, Prophetamm de Paralip. circa regum chronologiam in mullis

Chrislo oracula, erndilis quidcm et aculis inter- pugnare videnlur, tametsi reipsâ non pugnent.
prétât ioiiibus, at non itidem veris , labefactavit. llinc ex pluribus Geneseos locis in 1er se colla-

Caeterùm, ipsi Rabbini Maimonides et Joseph lis videlur effîci in ^gyplum

Judam ,
quando
Albo, (jui à cœleris Judxis dissidentes, obje- cum Jacob ingressus est annos duntaxat 42 ,

ctis vaticiiiii verbis Davidcm praisignari sen- ailigisse, cùm tamendeejusliberiseanarrcnlur

liunt, rciiqnaiu ejusdcni Propboliai paitem ad qu;e ipsum annos longô plures lune natum vi-

Messiani refeiuut, rei cvideutià coacti. denlur arguere. Hinc ipsi lib. Paralip. non rarô
Objicies 2° cùni Orobio, in tertio suoscriplo apparent secum invicem non conslare. Qua-
qu. 1, n. 18, apud Pliilip. à Liinborcb : In- propler reclè admodùm Grolius, Annot. in

cerliun est an Cbrislus Jésus à Davide genus Luc. 3, V. 25, de hoc argumenlo disserens :

duxerit. Nam 1°, consonae non sunt ejus Gc- « Qui gnari sunt morum populi Judaei, sciunt
nealogiae quas EvangeHstce texnnt. Si Mat- c nniitas esse posse 7£vca),c-f!a; quae pugnare
Ibseo, cap. \, fides, Jacob à Davide per Salo- c videantur, nec tamen pugnent; idque non
moiicni ortus, (lenuit Joseph, vimm Mariœ, de f uno modo accidere solere, ut ex iis libris

quà nalHS est Jésus qui vocatnr Christus. Si aulem i quos Judaei nobiscum agnoscunt, facile est

Lucani, cap. 3, audiamus, idem Joseph Mariœ t probatu. » Nullo ilaque paclo dubitandum est
sponsus, filius fuil Holi à Davide per Natbanem de genealogiarum Ciiristi ab Evangelistis exhi-
prosali ; ergo, etc. 2" Josepii in ejusmodi steni- bitarum concordià el sincerilale ;
pneseriim si

raaiibus dicitur quidem ex Davidis faniiliâ alicujus supposilionisopeconciliari illae queant.

fuisse, sed de Maria ejus uxore idem non legi- Alqui Iriplicipotissimùm via possunt conciliari,
lur; potuit aulem Joseph ex alià tribu uxorem quarum quœ sit optima , ut ejusdem Grotii

ducere, sicut ipsc David counubio juuitus est verbis utar ibid. post tôt secula, amissis pridem
cuni lilià Saulis Benjaniinilidel Reg. 14, v. 17, tabulis omuique memorià , difficile dictu est.

et Joiada Ponlifex cum flliA Joram régis Juda, V. Ponamus apud Lueam bas voces, qui fuit
2 Paralip. 22, v. 11. Ergo Christus qui sine Heli, non referri ad Joseph, sed ad Jesum

viri consorlio conceplusà Chrislianis cre'iilnr, ipsum, adeô ut sensus sit Ciiristum per Ma-
non polest ex stemniaiibus à MatUisieo et Lucà riam fuisse lilium lleliseu Heliacim, qui idem
descriptis probari lilius David. ÎSego antece- ac Joachim; lixc enim non tria, sed unum
dens. Non modù in stemmatibus iaudalis, sed idemqiie nomen sunt apud Hsebraeos. Hoc
et loi aiiis in locis Evangelisioe el Apostoli Ira- posilo omnis contradiclio evanescet, Matthœo
duni Cbrisluni fuisse Davidis blium, ut de eo videlicet genealogiam .Josephi exhibenie ut
duWlari nequeal. VideMatth. 9, v.27, cap. 12, ostonderet Chrislum, habita Josephi qui paler
V. 25, cap. i.o, V. 22, cap. 21, v. 9 et 15; Marc. ejus credebalur, ralione, ex regiù Davidis fa-
40, V. 47 et 48; Luc. 1, v. 32, cap. 18, v. 28 miliâ (uisse; Lucà verô stemma Mariae tcxente,
el 2!) ; Act. 2, v. 50, et cap. 15, v. 25 ; Rom. 1, ut veram Cbristi quiGen. 5, v. 15, semen mu-
y. 5 ; 2 ïim. 2, v. 8; Apoc. 5, v. 5, cl cap. 22, lieris appellalus est , origincm et genealogiam
V. 10. Née dabitat Apostohis Hcbr. 7, v. 14, baberemus. Quôd porro ista, qui fuit Heli ^ re-
asserere, mauifestum esse qubd ex Jiidâ ortus sit ferri queant ad Jesum ,
probalur tum quia
Doiuiims noster. Quse loties et lam asseveranler griçca, r:/ i It.^o'j; w; hwJZi-'; 'j'.h; It.ar.o, tgO HXt,

dicla, eo tompore quo de eorum verilate in- Tvj MaTôi-T, elc, ad liltcram reddi possunt :

quiri lam facile poleral, rem apud Hebrœos in- Erat Jésus... ut pntabatur filius Joseph, Heli,
dubilalam oiim fuisse ostendunl. Matthat, elc. Gallicè, fils de Joseph, dlleli, de
Ad primam probalionem, nego inter se pu- Matihal, etc. adeô ul vox filius ad singula ge-
gnarc tbrisii geneaiogias à .Maithœo et Lucà neralionum capila siii»plealur, quasi esset di-
exiiibitas. Nec mirum quôd in iis conciliandis clum : Jésus... ut putahatur filius Joseph, filius
aliqua sit dillicultas. Nemo enim nescit, sicut Heli, filius Matthat , elc. Tum quia Judœi ve-
iu chronoiogicis, ila et in geneaîogicis s:epè leres iradidisse videnlur in Tahnudc Jeroso-
conlingere, ut posl iongum lemporis decuisum lyniil. Mariam fuisse filiaiu lleli, ul annotât

BUilla explicalu diilkilia occurrant, quse dùin Lii^hifoolin Ilor. Heb. ad hune Lucse iocura»
3à7 ^^ ^^^ ARNATIONk 5SI8

loqueiuli moduin qui Lucœ liîc versa maleriâ, varium eô loci sensum referre
Neque hune
plané osleiidil islud vers, ullimi qui fuit
IribuiUir, ab usu Hebraeorum abhorrcre obji- ,

Namque pariter exponi indigel versicu- Dei; ubi crealionem significant eœdem voces,
cias.
56 Goneseos, ubi hobr.nea Uaoli- qui fuit, quœ in anlerioribus generalionem so-
lus 2 capiiis
balli Anali batli Tsibeon, non signilicant nanl.
bamali
Anœ Ad secundam probalionem, disl. anl. Non
Oolibamam filiam fiUœ Sebeon, sed filiam
2i et 25. legilur concepiis verbis Mariam fuisse ex Da-
Anœ filiam Sebeon, siquidem ex v.
Anam virum fuisse, lilium Sebeon, vidis familià, concedo; non legilur aequivalen-
planum est

et palreni Oolibamœ. ter, nego. Ubi enim legilur Chrislum ex Maria

2°. Sin niinùs ilia interpretatio arrideat, alia sineviri consorlio fuisse genilum, et simul ille

est quani scligas, nempe Josephum diclum esse Davidis secundùm carnem appellatur,
filius

quùd esset ejus gêner, seu quôd ibi legilur sequivalenler Mariam ex Davide ori-
filium Ileli,

Mariam Ileli (iliani sibi niatrinionio conjun- ginem duxisse. Alqui ulrumque islud ex novo
xissei.
Testamenlo habelur, Malihseus, qui cap. 1,

5*>. Datur cl tertia conciliationis via, ab v. 18, et seqq., disertissimè asserit Chrislum ex

Africano vetustissimo et accurato scriptore tra- Virgine genilum et natum, eum ibid. v. 1 et

dita(l), summoque ab omni anliquitale con- alibi fdiiim Davidis simpliciler appellat. Lucas

sensu pr()bala(2),juxia quam ab ulroque Evan- cap. 1 inducilAngelum Mariae Yirgini annun-
gclistâ describitur genealogia Josepbi , sed lianlem ,lum ex eà nascilurum sine viri con-
rationc. Nempe staluunl illius syste- sorlio lilium, lum filium hune possessurara
diversà
maiis delensores Joseplium fuisse genitum à Ja- esse sedem David patris ejus; et Act. 2, v. 30,
Christus dicilur ex lumbis Davidis; cap. 13,
cobo, uii Mallhseus refert, et simul palrem
Lucà memoratum. V. 25, et 2 Timolh. 2, v. 8, ex semine David;
ejus legalem fuisse Heli à
Quod ut inlelligatur. sciendum est Moysem Rom. 1, V. 5, ex semine David secundùm car-

Deut. 2.J, V. 5, prœcepisse ut uxorera fralris nem, etc.; ergo, etc.

sui dofuncli fraler duceret , et suscitaret semeii Quùd si inquiras ut quid Evangelistse solius

fratris sui; quœ les, ut ex Rulh 4 manifeslum Josephi, non Marioe slemma describant'?

est, eliam in consanguineis, ac proindè à

for- Resp. 1°, nullum ilii qu;iestioni locum dari, si

tiori in fralribus uterinis, habuit locuni. Cùni primam aut secundam hypothesim secuti Lu- ,

igitnr poni possit Jacobum Josephi genilorem, cam exponamus de génère Marise per Naihanem
à Davide ortœ. Rosp. 2°, ab ulroque Evange-
et Heli ex eàdem maire esse orios, quai
scilicet, si

defunclo uno, alteri nupserit, uibil eliam veial listà Josephi solius genealogiam diversà raiione

supponi Jacobum, morluo Heli fralre suo uie- textara fuisse dicas, id ah lis esse factum tum
rino, ejus uxorem duxisse ui ipsi susciiarel
se- ne recédèrent à more consuelo exhibendi in
adeoque Josephum ex hoc posteriori sleramaiibus palerni generis, cujus maxime
men ,

nalum connubio, fuisse lilium Jacobi secun- habebalur ratio apud Judœos, apud quos familia
55, vocanda
dùm carnem, et filium Heli secundùm legem. materna, ut legilur in Jucliasin fol.

Alque hœc supposilio quidem nihil habet quod non est familia; lùm quia lanla forlè eral Jose-

non facillimè polueril conlingere juxla Juda^o- phum inler cl Mariam propinquilas , ut unius

rum ritus; proindeque elsi non nisi ejusmodi siirpium desciiplà série, allerius slemma non
systematis ope loUi posset conlradiclio de quà necessarium viderelur. Elenim nihil poni pro-

agilur, fatendum esset hanc omninô nuUam hibei, quod ex tradilione habemus, Marite
Lues verba, qui fuit Heli, nullos fuisse fralres, hanc proinde ex îege
esse. Nec dicas haîc
inielligenda esse de generalione secundùm Num. 27, V. 8, in parenium possessioaes hse-
tam
qui fuit Matihat qui fuit reditariojuresuccessisse, alque ex eàdem Iege
carnem, quàm isla, ,

Levi, etc. Hasce enim voces, pro subjecià di-

Num. 56. V. 7 et 8, non potuisse alleri quàm
propinquissimo suo nubere. Quibus iia consii-

ad Arislidem, apud Eu- tulis, maniresUim fuissel ulrique sancto con-

(1) \frican. Episl.
Nalesu
seb. Hist. Eccles. L. \, cap. 7, edii. jugi eosdcm fuisse avos, proindeque, etc. Quid-
167S, pag. 15, 16 et 17. constat ex novo Teslamenlo Reaiam-
Comment, quid sil,
(2) Scilicet uiadvertilMaldonalus
col. 28, Virginem ex Davide prosatam elsi hujusco
in cap. l Mil! h. cdit. Mussipont. 1596,
,

à S. Juslino, ab Eusebio à SS. ilior. Ambr. facli circumslaiiliaselmodum Evangelisloe nou-

Damasccn. ab Eucherio, Bedà Theophylacl. ,
exprosserint.
alque à S. AugusL, nemoque, pergil idem, de
I Inslit. Luc. 1, V. 5 et 36, Mari» dicituj' c<fc»
eâ postea dubituvit.
 )i^ VERBl DIVlNf. .'sr.o

gnata Elizabetli de filiabus Aaron. Ergo fuit de origines, verbum aima ad signilicandam virgi-

tiilm Levi, non de tribu Juda et familià David. nem propriù diclam adliibebatur.

Dist. dicitur cognata Eiizabctb malcrno gcncre, Si vim parlicuke lie , quDC nomini aima bîc
concedo ;
paterno, nogo. praifigitur, considères, notum est ejusmodi par-
De messi.t: nativitvti: ex virgine. — Conclu- liculam solcre esse empbalicam, qualis apud
slo. Mcssiam ex maire Virginc nasciturum Grœcos est articulus ô, r, ; adcùque eà dcnotari
Prophelai expresserunt ;
quod in Cliristo Jesu sernionem esse de re singulari et eximià , de
est complelnm. virgine vidolicet insigni et prœstantissimâ. Et

Prob. Prima pars ex illustri vaticinio Isaise verô, uli notât auctor dissertationis de boc ar-

cap. 7, V. 1 i : Dabit Domiims ipso vobis signum : gumento édita; parisiis anno 1713, aima cum
EcCE YiuGO (liebr. ha aima) concipiet et pariet arliculo cmphalico he, non reperilur in Scri-

fitium, et vocabitur nomen ejus Emmanuel. Unde pluris nisi Gènes. 21, v. 45, ubi Ucbccca liaalma
sic arguitur : Si ibi agatur de Virgine, Messias- dicitur, et Exod. 2, v. 28, quo in loco Maria
que ibidem nomine Enimamiolis designetur, soror Moysis eâdem appellatione insignitur,

clarum fit Messiam ab Isaià prœdici ex Virgine ac denique in cap. 7 Isaise de quo aginuis.
nascitunmi. Atqui 1° ibi agitur de Virgine ;
Atqui Rebccca et l\Ioysis soror eo nomine ap-
quod triplici argumento evincitur, Primum pe- pellanturquùd essent virgines etincognitœviro,
titur ex significatione vocis aima bîc usurpatse, nt verbis Scripturœ utar citalo cap. Gènes, v.

quœ, sive ad origir.em, sive ad usum ejus, sive 16. Ergo cùm Emmamielis mater apud Isaiam
ad particulum lie illi prsetixam attendas, vir- dicitur haalma, banc futuram esse virginem
ginem intactam et illibatam sonat. Nam si de prsenunliatiir,

origine inquiras, aima derivatur à radice QTJ, Secundum momentum petitur ex auctoritate
alam, quse nibil quidquam significat nisi ab- 70 inlerpretum, et cbaldaicorum Parapbrasla-
scondere, ut doccl ipse R. David Kinichi in lib. rum, qui de virgine hune locum Isai» intcr-
Radicum ; proindcque aima virgini absconditse, prelantur, qnibus conscntiunt versiones syriaca
quœ viroruni aspcctibus non palucrit, expri- et arabica. Addc quôd Messiam ex Virgine sine
mendse nala est. Si ad illius vocis usum spe- viri consortio nasciturum censuerunt(l) Uab-
ctes, ex tribus vocabub's qucc ad virginem de- bini veteres. IlàII. Moscs Iladarsan in Bercs-

signandam Ilebrœi usurpant, nempè naara, chitbrabba, ad cap. 23 Gènes,, ubiRedemptori

bethula et aima, primum videlicel mï3 naara JudcTeis suscitando patrem non futurum probat
virginem cujusvis aplatis sœpèquidem indicat, adduclis pbiribus Scripturarum locis; cujus
sed non semper : nam Deut. 22, v. 21, corru- verba laudat R. Salomon Jarclii ad v. 8 cap,

ptara elRuth. 4, v. 12, viduam significat. Al- 35 Geneseos; idem R. Adarsan ad Gènes. 41,
lerum vocabulum, seu nSina, betlmla, ad vir- V. 1, quo in loco testimoniis R. Ilunœ et R.

ginem etiam non semper certô attinere videtur, Josue ben Levi rem confirmai ; R. Simeon beu
nimirùm Joelis 1, v. 8, sumilur pro viduâ : Jocbai in Genesim, et alil Judœi in Midrasch
observalque R. Salomon Jarcbi Gen. 2i, v. Ecba, etc.

16, Moysen, ut Rebeccam oslenderet esse vir- Tertium momentum dosumilur ex vniicinii
ginem, voci bethula bas addidisse, et incocjuila scopo.Nam prodigium quoddam insigne ibi
viro, quia voce bethula id non fuerat salis deno- prœdicil Isaias, ut ex conlcxtu liqiiel. Nimi-
tatum. Tandem vox nDSîT ahna virginem in- rùm pra^nuntialâ Jerosolymorum à Syris et à
tactam et secretam , à virorum accessibus rege Israël tune obsessorum îiberatione ut ,

seclusam, jamquc in adolescenticc annis vcr- fidem prsedictionis suai confirmarct, Achazuni
santemet nubilcm, proprièet maxime exprimil, Begem Jiula in bunc modum nffalur sacer Va-
nec unquàm alio usurpatur sensu, adcô ut no- tcs : Pete tibi sigmnn à Domino Deo (no in pro-
men aima nunqucàm vocibns concipere aut pa- fnndum înferni, sive in excelsum suprà ; ad quem
fere conjungatur, nisi in boc Isaiac loco. Hinc rex impius cùm pro; incredulitaïc respondis-
moxlaudatusR. Salomon Jarcbi advertit cilato sct : Non pclam et non (entabo Domimim; suiidit
cap. 24 Gènes, v. 43, banc vorem solam nsur- Fropbcla zelo Dei accensus : Auditc ergo , Do-
pari sat fuisse, ut virgini (as Rebeccaî designa-
retur. Eumdem sensum illi vocabulo annccien- (1) Vide Huet. Prop. 9, cap. 9, n. 4, Ray-
diim confirmnbal S. Hier, ad cap. 7 mund. Martin, in Pugione fidei, part. 3, dist.
Isaise,
3, cap. 7 et 8, et Joseplmm de Noisin in ol)-
et in quœstionibus bcbraicis quia in scrmone servaiionibus ad prowinjuni Pugionis fidei Por- ;

punico, qui easdem oum hebraico servabat chelum.

TH, JX. U
53 i DE LNCAIINATIONE 332

niimts David : Numquid parum vobis est molestos scdebit, ut confirmât illud et corroboret in judicio

cssc luvninibiis, quia molesti estis et Deo mco ? etjustilià, amodb et nsque in sempiternum. Quae

Propl^r Itoc dabit Dominns ipse vobis sigmim : quidcm de solo Messià esse dicla, et evidentis-

Ecce Virgo concipiet, et pariet (ilium, et vocabi- simum est per se, et conslat ex cbaldaicâ Pa-
tur, etc., pcrindc ac si dixisscl ; Auditc, rcx cl rapbrasi, atque ex veterum Judœorum consen-
])roccres Juila, qui Proplicias spcrnilis et de su(1) in Ecbà rabalbi, et in Berescbit rabba.

potcntià Dei dubilalis ; longé majus prodigiuni Quod aulem ad Emmanuelem illa speclent, pa-
aliquandù faclurus est ipse Deus, quàm quod rilcr liquel. Nam 1° de aliquo parvulo anleà

modo prtcdixi : Ecce virgo concipiet, elc, ostcn- memorato bœc intelligenda esse, sermonis

liun igitur exiiuium et slupendum Isaias prœ- propbetici séries necnou rcgnorum Syriœ et

nunliat; atqui laïueu is locus niliil slupendi Israël dissipandorum continuala prœdiclio sa-
continel, iiisi de virgine inlactà et illibalâ ac- lis indicant. Cùm igitur tam eximia encomia
cipiatur ; crgo in eo Isai» oraculo agilur de soli Messice congruentia, nec in filium Acbazi

viiginc. nec in filios Isaiœ quadrare queant, sequitur illa

2'^ ibidem nominc Emmanuclis dcsignatur ad Emmanuelem referri. 2** Hœc deEmmanuele
Messias. Quis cnim E mmaimet, seu. nobiscum explicaudasunt, si ipsi revorà Convenianl; atqui

Deus , ex virgine nasciturus , nisi Messias? Emmanueli ea competere quaî magnificis ejus-
Dcindo, vcl illc Emmanuel est Messias , vel est modi verbis Isaiœ coutinentur manifcstum est.
Ezcchias, filius Acbaz, vel Jasub, iilius Pro- Emmanuel enim est parvulus admirabilis, utpote
pbclai boc in cap. v. 5 memoratus, vel aller de vii'gine natus; est Deus, fortis, consiliarius,

cjiisdeni Propheiai filius de quo cap. 8 mentio pater futuri seculi seuœlei'nilalis, princeps pacis,

iit. Alqui non Iilius Achaz ; nam loquiiur Isaias et quidem perpcluœ quippè qui ,
est Deus no-

de lilio nasciluro : Dabit Dominus ipse vobis si- biscum; ergo, elc. Proindè Messias ex Virgine
gmim : Ecce Virgo , etc. Al Ezecbias Acbazi nasciturus praedicilur ab Isaià.
Iilius jam plures annos erat natus quandô istud Idem prodigium, sed minus apertè, Jere-

craissum est vaticinium, ut ipse oslcndit K. mias vaticinatus est cap. 51, v. 22, bis verbis:

Saiomon Jarchi; bcec siquidem propbetabat Crcavit Dominus novum (id est, porlontum et

Isaias regnanle jam Acbazo, ad quem verba miraculum) super terram : Fœmina circumdabit
dirigunlur; regnavit Acbaz IG annis,4 Reg. virum. Ubi non i)roles dunla>:al, sed ipse con-
IG, V. 2, et 2 Parai. 28, v. 1 ; Ezechias aulem ceptus dicitur nova creaiio, ac proindè non
dùm morienli Acbazo successit, vigiuti quin- de puero via ordinarià concipiendo , sed de
que annorum erat, 4 r»eg. 18, v. 2, et 2 Parai. Messià miraculosè ex virgine nasciluro inlcl-

29, V. 1 ; crgo nouum aunum jam attigerat ligendus bic Jercmice locus, quo sensu eum
Ezecbias quando Achaz regnum auspicatus est ; explicat R. Iladarsan in Berescbit rabba ad v.

proindeque, etc. Emmanuel non est etiam Jasub 1, cap. 41 Geneseos, apud Galalinum et Raym.
Isaiiie tum propter canidem rationcm,
filius, Mavlinum locis supra laudatis. Adde eliam in-
qnippè Jasub jamdiù natum fuisse Isaià biec signes bujusce prodigii lypos Ezecb. 44, y. 2
prœdiccnie, ex v. 5 bujusce capitis 7 planum et 3, Zacb. cap. 3 et G, etc.

lit tum quia cap. sequenti, v. 8, Emmanuel

;
Prob. Secunda pars, ncmpè valicinia Pro-
Dominus lerrœ Judai, quod Messiœ qui-
diciUir pbetarum de Messià ex virgine nasciluro , in
dcm compelit, non Jasub Isaiai lilio. Parilcr Cbristo Domino esse compléta. Nam Cbrisluni
Emmanuel non est aller Iilius Propbelai me- Jesum ex virgine esse natum leslis esl 1° S. Jo-
moratus cap. 8, ciim in terram Juda non ma- seph, Marite coujux, qui Matih. 1, v. 18 et
gis quàm Jasub dominium babuerit posterior scqq. cùm vellet occulte dimitlere eam, quùd ,

isie filius Isaiic. Ergo Emmanuel est Messias. antequàm convenirent, inventa illa fuisset in utero

Denique nomine Emmanuelis Messiam ab Isaià liabens, ab Angelo admonitus à consilio absli-
designatura evidenter demonstrant splendida nuit, earaque de Spiritu sancio concepisse agno-
bicc ejusdcm Propbetae verba cap. 9, v. G : vit. Teslis est 2" Maria ipsa, quai Luc. 1, v. 51

Parvulus natus est nobis, et filius datus est nobis, et seqq. fuluram se Cbristi malrem nuntianii
et factus est priitcipatus super Intmerum cjus; et Angeio respondit Quomodb : fiet istud , quoniam
vocabitur nomen ejus , Admirabilis, Consiliarins, virum non cognosco? Quaproptcr respondens An-
Deus, Fortis, Pater fuluri seculi, Princeps pacis.
Midtiplicabitur cjus iwpcrium, et pacis non erit Raym,
(1) Apud Galaiin. 1. 5, cap. 19, cl
[mis ; super soliuni David et super regnum ejus Marliu iu Pugionc, pari, 5, Uisl, 1, cap. 9,
itOO VERBI DIVINE 334

geins dixit ci: Spirilus sanclus supervenict in te, sunl apud Galatinum (1), omissis Scriplurse

et virtus AUissimi obumbrahii tibi ; idebque et testimoniis quibus inlerpretationcm suara lue-

quod nascetur ex te Sanctum , vocabitur Filins tur : i Via aquilae in cœlis, est rex Messias, qui

Dei. Teslis csl ô** Elisabeth , in cujus ulero « post passioncm suam as<icndet in cœluni...

Joaimcs Baplista ,
quom ipsa licet slerilis et « Via navis in mcdio maris, hic itidcm est rex

œlalc provoclâ niiraculosc conceperal, praj « Messias, cujus vila sioul navis in mcdio ma-
gaudio cxultavit; et quœ cam Luc.l, v. -43, ma- « ris agilabitur... Via colubri super pctrani, hic

trcm appcilat Domini sut , et beatam prœdicat 1 est etiara Rex Messias qui se faciet ut colu^

qiiùd credidissel perlicienda illa esse quœ sibi « bruni queni Moyses super petram posuit ut
luciaiU dicta à Domino. Tcstanlurdcnique om- « duceret fillos Israël in lerram sanctam. R.
nia Cbrisli et Aposlolorum miracula , quibus « autcm Jodam dixit, et via colubri super pc-
cbrisliana lidcs de Christi malris virginitale, « tram, hic est rex Messias ,
qui transibit pcr
ul cl de aliis arlicuHs lirmatur; crgo, etc. Ubi « petram postquàm sepultus erit , et ab ipsâ
adverleiuluni Cbaisti nativitatcm ex Virginc « cgrcdietur nec videbitur quà transicrit... et

adeù propriani ipsi ac singuiarem esse prœro- i viagheverbealma, viri vel for lis in virgine,

galivaiu, ut alterl ncniini unquàni ab ullo < hic quoque est Deus amans fîlias Jérusalem,
probalo auclore fuerit scriô adscripta. « ut generelur Rex Messias ex unà earum. Con-
SoLYL.NTLu OBJECTioNES. — 01)jicics advcrsùs « cipiet autem et pariel, remanebitque Virgo»
priuiam conclusionis partem : 1" Synimacbus, ï sicut diclum est. (Jeremia 31, v. 22.) Quia
Aquila et Theodotion vocem aima in allato « creavit Deus novum super terram, femina
Isaiœ texlu reddunt vsxvî'Ja, juvenculam; ergô. î circumdabit gbever, virum. j

2" Adolescentulae de quibus Cantic. Objicies 2**

Messias in lextu Isaiœ adducto»
\ , v. 2, et :

cap. G, V. 7, in Ilebrœo vocantur almotli; atqui Emmanuelis nomino non designatur. Nam 1"
tamen ibi non agitur de virgiuibus, cùm istud Messiae post plura secula venturi adventus in

Canticum sil epitbalamium seu carmen nup- signum liberaliouis Judœorum mox futurai dari
tiale, quo sponsus ctsponsa celebranlur; ergù. non potuit; ergo. 2** Propheta loquitur de
5° Vox aima, puellam corruplam désignât Pro- pucro bntijrum et mel comeslnro, ut sciât, inquit,

verb. 50, v. 18, lU ; ergô. reprobare malnm et elicjere bonum; quœ, ulpote
Ad primuni, nego consequens. Symmachus ignorantiam quamdam et profectum denotan-
homo Ebionitarum sectœ addic.tus, Theodotion lia , ad Messiam, praeserlim si Deus cura Chri-
et Aquila, Judoeorum proselyti et Christo rc- stianis credalur, non possunt transferri ; ergo.
centiores , hîc suspectse sunt fidei. Ut causse 5" Rasin , rex Syrise et Phacee , rex Israël di-
Chislianoruni nocerenl, vocem adhibuêre am- cuntur v. IG, c Judseâ pellendi antequàm puer,
biguam ; nec ullus negaverit poliorem esse in V. 14 promissus, sciât reprobare malum et di-
cjusmodinegotioauctoritatemparaphrastarum, gère bonum, id est, antequàm ad annos discre-
veterum Judœorum , ac praisertim septuaginta tionis pervenerit. Atqui haec de Christo absur-
Senioruraquiante exortam conlroversiam scri- dissimè intelligerentur ; quippe ii reges paulô
psère. Ad sccundum, nego minorcm. Nam apud post cdilum istud vaticinium è Judœâ recédera
vctcres, ut adductis eorum lestimoniis probat coacti sunt , Christus verô nonnisi 700 abhinc
Iluetius prop. 9, cap, 9, n. 2, is erat mos so- annis natus est; ergo, etc.
lenmis, ul virgines novam sponsam, et pueri
innupti novum sponsum ad nuptias comilaren-
(l)Galatin. de Arcan.l. 7, cap. 15, cdit. Ba-
lur, ac carniiuibus gralulatoriis prosequeren- sil.loGl, p. 501, qui Irequentia hujus libelli
lur ;
quam consueludinem ex Ilebraiis ad alias Gale Razeia profert testimonia, ejusque aucto-
gentes manâsse tradlt Origenes homil. 1 in rem facit eum ipsum R. Haccadosch qui du-
centis circiter ante conciliuni Nicœnum annis
Canlica. Quidquid sit, cap. G citato discer-
traditiones, seu Misnajots composuit, quas Ju-
nuntur almoth , adolesccntulœ , à regiuis et con- dœi Scripturae sacrie œquiparant. Scd librum.
cubiiiis, ac proindè illa vox ibi virgines signi- Gale Razeia, Judœi « ignorant, inquit Morinus
d priore parte exercit. Riblic. Eumdeni Ray-
lical. Ad lertium, nego anlecedens. Haï enim
« mundus seculo 15 , et Porchetus 26, cuin
voces : Via viri virgine loco Proverb. objecto, « omnibus Judsis ignoraverunt. Prœtereà
mcliùs accipiunlur de occullis hominum cor- « istius libelli patcr, quicumque ille sit, de My-
« sterio Trinilatis adeô dilucidè et distincte
ruptorum castse virgini insidianliuui machi-
f disserit ut sancto Atiianasio verborum per-
naiionibus. Hosce versicuios 18 et 19 ad Mes- ( spicuitate et expressionc vix ccdat. » \ erb£(
piaiu rcl'erl auctor Gale Uazeia, cuJus hccc verba sunt Joannis Morini,
 DE INCAUNATIONK 3S6

De esscn- etc. 2°Nego minorem. Nihil eninl absurdi est

Ad prinuiin, 1° lu-go anlecedens.
prius cogiioscalur quàni verba illa ad Chrislum hoc modo referri An-
lià quiilcni signi est ul
:

cogiiilioacm ducil; al necesse non tequàm ellluxerit tempus simile brevi illi tem-
id in ciijiis
poris intervallo quoil inter Messiœ nativilalem
ost ut priîis existai. Quis negaverit promissio-
cerlani cl indubilalam rci cnjiisdam pro- et ejus primai discretionis notitiam interccdet,
iieoi

digiosai et insignis aliquando concedendai, liberabilur terra Judœ.

pignus minoris doni mox Obj. 3° Isaias loquilur quidem de Virgine,
posse esse signum
:
et

iribuendi? Non absurde igitur Isaias, ut domûs sed accipiendus est de Virgine quse accedente

David est procorum Judoi fidem in verbum viri consortio mater fiât; ergo, etc. Negoant.

Doniini de pioxinià Jérusalem liI)eralione exci- Tum quia prositâ ejusmodi inlerprelatione

tarel , eorum menti objicit insignem de Em- omne prodigium evanescil; tum quia significa-

nianuele, seu, Deo nobiscum, vero Messiâ exYir- lio vocis abna, quai vocibus concipere el parère

gine nascituro Proplieliam. 2" Nego consequens. nunquàm alibi conjungitur, banc explicalio-
Isaias bis verbis : Ecce vinjo concipiet , etc., nem excludil; tum denique quia uxorisaiœ ex
maximum quidem et prorsùs singulare signum quà ipse cap. 8 v. 3 suscepisse dicilur lilium

seu miraculum in gratiam Judœorum palran- de quo Judoci explicant Prophetiam, virgo non
dum prx'nunliat , remque adeô prodigiosam erat , ulpole quse filium jam genuerat cap. 7,

olim futurani Acbazi el procerum Judae oculis V. 5 ; ergo.

subjiciens eorum iiicredulilalem redarguil al ;

Insl. cum Kimchio et Salomone Jarchï^
nihil il)i est quod indicet evenlum hune Filius Isaiœ è puellà nondùm viro malurâ,Deo
mirabilem in signum liberandoc Jérusalem ab miraculosô opérante, procrealus est, et in eo

ipso aflerii. stat prodigium; ergo. Nego ant. Ex prophetis-

Ad secundum, in eo génère scienlise de quo sà, seu ex uxore suà ut ipse refert, habuil

ibi sermo est, nempe in scientià experimcntali

fdium cap. 8 memoralum. Ergo non ex puellà

Chrislum ut hominem profecisse, omnes theo- nondùm viro malurâ. Fingunt hîc Judaei mi-
logi docenl, ul infra explicabimus, nec in eo raculum de quo ne verbum quidem Scriptnra
ulla difiicultas. Ad lerlium, 1" nego majorem, sonat, imô cui Scriptura adversatur, ne aliud à
nempe hsec verba vers. 16 : Antequàm sciât Prophetâ clarè prsenuntiatum cogantur agno-

puer rcprobare malum et eligere bonum, etc., scere.

intelligenda esse de puero v. 14 prîenuntialo ; Obj. ullimô. Si Christus ex virgine natus est,

subjecta enim materia exigit, nec contextus quaro mira illa ex virgine nalivitas non statim

répugnât, ul lisec accipianlur absolulè, quasi promulgata fuit ? quare ex virgine desponsalâ

dictum esset : Antequàm elabalur tempus viro natus est? Profecto qui nascilur ex muliere

elïluere solilum à pueri nalivitale ad eam usque viro nuplâ, non débet censeri ex virgine natus.
setatem quâ primùm ille inler bonum et ma- lia ferè Orobio apud Limborch, et alii. Resp.

lum discernil , Judœa à Tyriorum et régis Israël Id ita facluni ,

quia Deus noluil tanlum prodi-

exercilibus, ul prœdixi, liberabilur. Dixi con- gium hominibus manifeslari, antequàm mira-
lexlum non repugnare ; nam poslquàm nobili culis Christi et Apostolorum credibile evasisset.

Propbetià de Messiâ ex virgine nascituro incre- Deus qui prœnunliaveral rem ipsam non reve- ,

dulitaiem inipii régis increpavil Yales sacer, laverat modum ; debuit aulcm id mysterium

nonne debuit ad institutum redire ,nempe ad ita peragi , ut matris Christi famœ , et nati

prœdictionera de Jérusalem et Judœà libe- Messiœ honori nihil delraheretur. Potuisset

randà? nonne proclive fuit ul assignaret tem- uiriqueDeusvariis mediis consulere; sed quam
pus inlra ([uod bcec liberalio contingeret? liœc viam selegit, hanc sapienlissimam fuisse quis

sanèconnexa maxime sunt; ergo. ÎSec<licas in inliciabitur? Cieterùm, prœter Mariam et Jo-

hebrseo vocem nahar, puer, hîc aflici arliculo sephum apparet ex Lucâ
, alios etiani , Elizabe-

demonstrativo he, ac proinde certum puerum tham, Joannem Baptistam, Simeonem, An-
ibi designari. Nam ejusmodi arliculus )iomini nam Propiietissam , arcani divini fuisse coof-

collectivo (
quale llebroeis est nahar, ut videre scios.

est Num. 11, v. 27, Isai 3, v. 5, etc. ) ssepè De loco nativitatisMessi-E. —Michocas cap. 5,

prœfigitur, adeô ul non rem singularem , sed prsedictâ imminente i\ Chaldœis Jerosolymo-
certam ejus dotem significet. Itaque sensus rum vaslalione, quo loco Messias nascilurussit
isaice bic est : Antequàm ille qui puer udlmc est his praîsignificat verbis, v. 2 et scqq. : Et tu

,sc/flf, etc. Galîicè : Avant qu'un enfant sache, Bethléem Ephrata, panmlus es (supple locus)
 "^38
337 VERBi DlVlîsl.

idquc probant adtluclo Michaîfc vaticinio quod

in millibusJiida; ex te mihi egredielur qui sit

Doviinulor in Israël, et egressus ejns ab initia à tractamus. El Joan. 7, v. 42, alii Judœi sic lo-

(licbus œlcrnitatis.... Et stubit, et pascet in for- (puinlur : ISonne Scriptura dicit : Quia ex semine

titudine Domini , in sublimitale nomiiiis Duwini David , et de Bethléem caslcllo, ubi erat Daiid,

J)ei siii; et convcrtentnr, quia niuic magnificubitur vcnit ClirislHS? hoc aulcm Scriplnra non dicit

usque ad terminos terrœ. Et erit iste pax. nisi apud Michoeam ergo etc. ; ,

Onines consoiUiiint in hoc valicinio nominc Et vcrô vel dominator ex Bethléem juxla
,

Bethléem designari oppidum tribus Juda;, ap- Michœam egressurus Messias diccndus est, vel
désignai Zorobabelem uti seutiunt Swdxi re-
pollatum quoque Eplirath scu Ephiala, duobus ,

circiler railliariis ab Jérusalem distans, juxla centiores, quibus hâc in parle malè accedit

quod Rachel sepulta fuerat , et ex quo David Grotius , Prophetiam de Chrislo mysiicè tan-
lÙMi et spirilualiter cxponcns, Alqui is domi-
erat oriundus, ab alloro ejusdom nominis He-
tidcem oppido in tribu Zabulon silo vakic di- nalor non est Zorobabel. Nam 1" Zorobabel

non Belhleem scd Babylone nalus est , at-

versum. Hoc observalo , sit.
,

CoxcLisio. Prophetia Michoeœ de Mcssiâ quc indè nonien suum duxit; quippe Zoro-
Belhleemi nasciluro in Chrislo est adinj- babel idem est ac semen Babglonicum, ut ob-

pleta. servât Theophylact. in Mallh. 2. Respondet

Prob. prima pars, nempeMessiam eumesse quidem Grolius Zorobabelem censeri Belhlee-
qui Bcthleemi nasciturus eo vaticinio prœdici- mo ortum, quôd ex Davidis Bethleemilœ familià
Nam l^Js appellaturZ)o»//;(rt?or in Israël {\) esset oriundus. At, inquit Huetius prop. 7,
tur.
egressus ab n. 25, « id si accipimus jam ergo multiplex
exoptandus, c»jî<s initia, à dicbus ,

œternitatis; quod soli Messine competit quem i nobis patria erit, tolque natales terras nu-
,

jam t merabimus quoi loci majoribus nostris or-

alloquens Deus apud Psaltem Regium, dixe- ,

rat Psal. 109, v. 4 : Ex utero ante lucifenmi genui i tum dederunt. Ergo et Zorobabel, praeter
te. 2" Dicilurprii/oc, homines in fortitudine Do- < Babylonem in quà natus est, Jérusalem quoque
mini et in sublimitate nominis Domini Dci sui « patriam habebat, in quâ toi reges ipsiusprae-
i decessores sunt proereati ; et Belhleemum,
recturus, erudilurus, conversurus, quibus gra-
phicè describunlur fruclus ex Messioe advenlu « in quâ David , et Booz, et Obed, et Jesse : et

colhgendi. 5°. Dicilur niagnificandus usque ad t yEgyptum, in quà AminadabctNahasson; et

terminos terrœ, id est, nationibus universis « Ilaran Mesopotamiae , in quâ Judas, ctc

imperaturus. 4° Dicilur pax, et quidem sine < quod ncque dici neque ferri potest. » 2" De
addito et antonomasticè quam appellationem Zorobabele nequaquàm dici potuit Egressus :
,

soli Messiœ competere jam non semel adverti- ejus ab initio , à diebus œternitatis; sive ut ha-

mus. Ergo nonnisi de Messià inielligi potest helur in hebraeo , ab olim, à diebus œternitatis;
quœ geminata ejusdem rei significatio aliquid
prophetia Michaeœ, proindeque, etc. Atquc
eam fuisse vetcrum Judueorum senlenliam, procul dubio amplius désignai, quàm diuturni-

constat ex parapbraslc Jonathani, ex Talmude tatem temporis à Davide ad Zorobabelem , uti

utroque, Jerosolhuit. quidem, tract. Baracholh. Grolius cxplical. 3" Michœas apertè significat

fol. 5, Babylouico verù, tract. Sanhédrin, cap. propier ortum dominatoris quem praenuntiat,

ult. et tract, de Paschate, ex Bereschit rabbâ, fulurum ut Belhleemum, hactenùs exigui no-

çt ex Midrasch tbohillim; quibus concinunt minis locus, celeberrimum fierel. Ergo ab iilius

R. Judas Baccadosch in Gale razia, R. Salo- dominatoris ortu lantam sibifamam debuitcon-

mon Aben Ezra, David Kimchi (2), etc.

Jarchi, comparalè ad eam nuUa ferè esset
ciliarc, ut

Sanè Judœi œtate Chrisii non dubitabant Be- quam à Davide et regibus ab eo ad
ccU'britas

thléem fulurum ésse Messise palriam. ]\Iatili. usque Michœœ lempus prosatis consequi po-
enim 2 intcrrogati ab Horodc principes tuerat. Atqui tantum decus ipsi afferre par non
, v. 4 ,

sacerdotum et scribaî : ubi Cliristus nasceretur; fuit Zorobabel, qui Davidi nuUo pacto œquipa-

rcspondent illi v. 5 et G : lu Bethléem Judœ rari potuit , qui in gentem penè excisam ab
exilio redeuntcm auctorilate regiae longe infe-

riori potiins est. Ergo. 4° Is quem Michaîas

{{) Milii egredietur id est, In utilitalcm et
Prophelae, et totius gontis hebrtoœ. prrcnuntiat, dicilur V. 4 et 5, magnificandus usque
(2) Vide Huet. prop. 7, n. 2o; pug. lidei, ad terminos terrœ : et futurus pax por antono-
part. 3, dist. 1, cap. 8, p. 422, et Observ. Jos. ma-
masiam. .\lqui Zorobabel non legitur
do Voisin in proœmium p. 125. Galalin. 1. 8,
ca]). 4, p. 517. gnificatus usque ad terminos terrœ, neque
 >50 DE LNCARNATIONE 510

poluit sliigulaii modo pax appcllari. Quid ? primum censum Augustus egit, in consulatu

quùd ipso Cliulseorum insidiis et criminalioiii- suo sexto collegâ M. Agrippa, anno nempe
bus fuii oJinoxius, Judaciquc post caplivilatcm Juliano 8, anle œram vulg. 50 ; secundum
à liiiitiiiiis cl cxtraneis populis muUotics laccs- Censorino et Asinio Coss. anno Juliano 58,
siii fuerunt, multisque cladibus alUicti, doncc ante œram vulg. 8 ; tertium denique collegâ

oorum respublica pcnilùs cvanuerit; crgo, Tib. Cœsare fecit, Sex. Pompeio, et Sex. Apu-
5° Regnttm illud filiœ Jérusalem, potestas illa Icio Coss. anno imperii sui ultime, correctio-

prima, quai tam splendidis verbis pingunlur nis Julianœ 59, îeraî vulg. 13 finiente. Porrô
cap. -4, quœque cùdem mauircslè pcrtincnl, ac Christus, ut observavimus supra , natus est
propbeiia capitis 5 ad Zorobabelcni profeclô anno 5 ante œram vulg. ; ergo. 2° Scribit S.

non spectaut, scd ad solum Mcssiam ; crgo. Lucas , cap. 2, v. 2, hanc descriptionem factam

Prubalur altcra pars , Pruplieliam vidcliccL fuisse à Prœside Syriœ Cyrino. Tcrtullianus ex
Mickcai in Christo ad cvcntum pcrductani. adverso, contra Marcion. lib. 4, cap. 19, cam-
Nain Mallh. 2, v. 1, expresse legilur, nalum dem adscribit Sentie Saturnino Syrise Prœsidi.

csseJesian in Bethléem Juda. Et Luc. 2 exponi- Atqui nec Sentius Saturninus, nec Cyrinus seu
tiir ([uomodô Christus Uominus, licet Nazarc- Quirinius Syriam gubernabant anno ante
Ihi ia Galilacà conccplus, Dco tamcn sic provi- œram vulgarem 5, quo diximus Jesum esse
dcnte Bcthleemi natiis sit. Ascendit autem et natum; nam Quinlilius Varus, qui Josepho
Joseph, inqiiit Evangclisla, v. A et scq. à Gali- teste, lib. 17 Antiq. cap. S, aliàs 7, n. 2, in

lœà de civilate Nazareth, in Jiidœam, in civitatem SjTiam Saturnino successor missus est, SyriîB

David quœ vocatur Bethléem, cb quod esset de prœfuit ante autunmum anni Juliani 40, id est
domo et familià David, ut profîtcretur (sicut ab 6 ante vulgarem œram, quod ex nummis plii-

Augusto fuerat iuiperalum) cum Maria despon- ribus probat invictè eminentiss. cardinalis

satà sibi udore prœgnunte. Factum est autem, Norisius in suis Syro-Macedonum Epochis. 5°

don essent ibi, impleti sunt dics ut parerct , et Josephus silet hanc Judœœ descriptionem sub
peperit (ilium suum primocjenitum. Porrù aliis Herotle à Quirinio factam, quam Lucas com-
omnibus quai de llessià praecinit ilichœas, co- mémorât Imô censum à Quirinio actum rcfert

bœrel quoquc Evangelium. Islis enim : Egres- lib. 18 Antiq. cap. 2, n. 1, ad annum àpugnâ
SHS ejiis ab initia, à diebus œtcrnitatis , respon- Actiacâ 57 œrœ vulgaris 7, mortuo jam à de-

denl V. 1 et 11, cap. 1 Joan. : In principio crut ccm annis Herode, et Archelao filio ejus in

Verbum... et Yerbum caro factum est, plurima- exilium amandalo. Antiq. lib. 17. cap. ult. et

quc alia novi Fœderis tcstiraonia. Istis : Ma- lib. 18, cap. 1. Quid quôd illius censûs promul-
(jnificabitur usque ad terminos terra', cohseret gatione populus commotus est, ac à Judâ
potestas et imperiuœ, quod, ut jam diximus et Gaulonite scdilio excitata, cujus mentio habe-
aliquando ampliùs exponemus, Cbrislo datura tur etiam Act. 5, v. 57. Unde apparet nul-
est in cœlo et in terra, Matth. ult. v. 18 ; Phi- lum antea censum Judœis fuisse imperatum ;

lip. 2, V. 10, etc. Denique Christus Dominus ergo.

est pax. Ipse est pax nostra, inquit Apostohis Resp. has difficultates Inde tanlùm oriri,

Ephes. 2, V. 14 et seq.... interficiens inimicitias quùd nos multœ ejusmodi facti circumstantiœ
in semetipso. Et veniens evangelizavit paccm vo- lateant ; at nihilominùs factura ipsum ut con-
bis qui longe fuistis, et pacem iis qui propè ;
stans tenendum est. Nam seposità etiam divinà

quoniam per ipsum habemis accessum in uno librorum sacrorum inspirationc, si liceat fa-

Spiritu ad Patrem. ctum ila publicum et manifeslum , à lestibus

SOLVUNTUR OBJECTIONES. — Obj. PluHbUS idoneis et scriptoribus coœlaneis memoriae

difbcultatdjus subjacet historia evangelica de proditum, in dubium revocare, jam nihil ccrti
Christo Bcthleemi nato. Nam 1° nullam de- in historia esse potcst. Et verô adeô indubita-

scriptionem orbis ab Augusto legimus impera- tum erat tum Josephum, tuni Mariam et Jesuin

lam anno quo Christus natus est. i Censum cjus fdium in tabulas censûs Bethlcemi rclatos
« populi, juxia Suetoiiium in Oclavio, cap. 27, fuisse, ut ad cas imperatorem Antoninum
« ter egit (Auguslus) ;
primuni ac tertiuni cum Pium ac procercs romanes provocare non du-
f collegà, médium solus. » Ut autem colligilur bitet S. lustinus Apolog. 1 , olhn 2 : < Est
ex Ancyrano monumento, prout à Jacobo Gro- € (Bethléem), inquit, viens quidam in torrâ
novio ad fidem utriusque cxemplaris Busbe- t Judœorum , sladiis 55 Jerosolymis distans,
quiaui scilicet et Cossoniaui restilutum osl, « iibi natus est Jesus-Chrislus, qucmadmodiim
m VERBÎ DÏVINI, 542
j et ex description îbiis ccnsfls disccrc polestis, romanâ Gallis eonccdendà , cujus oralionis
< qure sub Cyreiiio primo vestro in Jiidrcà proî- Mrœ olim incisaî fragmcntum exhibel Grutcruiî
ï side confcct» siiiit. » Tertuliianiis ,
qui in Inscription. Rom. Imperii, pag. 502 : « Quod
Romœ diii oomnioralus fuerat, lib. 4 contra i opus, inquil Claudius de censu vcrba faciens,
Marcion, cap. 7 et 11), et lib. Adversus Jndœos, « quàm arduum sit nobis nimis magno ex-
cap. 9, in Icstimonium nativitatis et generis î perimcnlo cognoseimus. » El Dio, lib. Si,
Doniini appcllat pariter romani imperii ar- Germanos ail anno urbis 742, in Romanorum
chiva. fines irrupissc , « quia videbanl Gallos jugum
Ad priniam probationcrn, mirnm non esset î servilulis graviter ferre ; » quodnam autem
scriptores profanos de descriptione qiiam Lu- fuerit istud servitutis jugum à Gallis impatienter

cas commémorât, sihu'sse. Dionis enim qui loleralum, novimus ex cilalo Claudianœ ora-
solus omnia Augusli gesta acciiralè conscripsit, lionis fragmcnto , in quo census ab Augusto
illa hisloriœ pars pcriit, in quâ descriptio ejus- Gallis eo temporo imposilus, appelalur novum
niodi debuissel contincri, ncmpe ab anno nrbis tum opus et inadsuetum Gattiis, Tanlse igilur
conditrc 7i8 ad annum 758. Cseterùm ex'jTa- molis negolium ,
qualis erat tôt regionum et
cito colligitnr Augusto imperanlc factum fuisse provineiarum, loi populorum seu subdiioruni
accuralissimum orbis universi, id est, omnium seu sociorum accurala recensio, nonnisi ali-

imperii romani provineiarum ac regnorum quot annorum spalio pcrfici potuit ,

proinde-
sociorum descriplionom. Is enim Annalt lib. 1 que, etc.
Angustum auctor est « libcllum confecisse, Ad secundam probationcrn, quod ad Tertul-
f in quo opes publicaî conlinebantur, quantum lianum attinet, recensionem de quâ S. Lucas
I civium, sociorumque in armis, quot classes, loquitur Sentio Saturnine adscribentem, hune
« régna ,
provincire , tributa aut vectigalia , et deserendum ccnset Tillemontius (1) Annotai. 4
« nccessilales ac largitiones ;
quœ cuncta manu super Jesu-Cbrisli historià, propler allalara
« suà prscscripserat Augustus. » Idem brevia- Norisii observalionem. Paghius, Critic. in An-
rium totius imperii mcmorant Suetonius in nal. Baron, in Apparatu num. 127 et 156,
Octavio , cap. ult. in fine, et Dio Cassius lib. saliùs exislimat annum nativitatis Christi cilra
56. Jam verô ejusmodi indiculus ab Augusto retrahere, et anno ante œram vulgarcm sexto
confici non potuit , nisi acto censu universali alligare ;
quo difïicultas augetur de annis quasi
et accuratiorc quàm fieri solebat. iriginta, quos vixerat Christus, Luc. 3, v. 25,
ConjicitPclavius hune censum fuisse insoli- dùm à Jeanne baplizatus est ;
quapropicr an-
lum et exlraordinarium, nec referri ad eos très num imperii Tiberii decimum quintum ,
quo
quorum meminit Suetonius. Et reipsâ, prima Christus baptismum suscepit, computare cogi-
recensio quam ante adeplum imperium,
, , tur non à morte Augusli, sed ab ejusdem
cum côUegâ Marco Agrippa Augustus edixit, Tiberii cooplationc, ibid. ad an, Chrisii 59;
ad illud non potuit icr-
breviarium sntis esse ; quod à nulle scriplore veteri seu sacro seu pro-
tii aulom censûs quem anno imperii ullimo
, fane esse usurpatum ,
jam supra nolavimus.
mandaverat non vidit exitum. Verùm nihil
, Turneminius, Disserl, de annis Chrisli, omnia
impedit quominùs illa universi orbis, de quà sibi visus est conciliare, Christi nalivilalcm ad
agimus, diligentior descriptio sit secundus cen- annum ante seram vulgarem 4 rcfereinlo.
sûs ab Augusto, ut dictum est, anno ante œram Sciliccl Quirinium anno urbis conditcc 750,
vulg. 8 praescriptus , cl Suetonio memoralus. Quintilii Vari successorem et Syriœ prœsi-
Nec obstat quôd nonnisi anno abhinc tertio dcm ordinarium fuisse statuit, Josephum lib.

Christus natus fuerit. Neque enim vcrisimile 18 , Anliq. citatis cap. 1 et 2 de Quirinio
est, neque ullo probalur teste, censum ilium falliratus, censumquc post Agrippœ pulsio-
anno eodem quo inq)eratus est, ubique incœ- ncm actum Sentio Salurnino Iribuens. Sed
ptum fuisse, mullô minus absolvi potuissc.Rei obstat maxime quod teste non solum Josepho,
lot dierum tamque operosaR diiricultatem auge- lib. 17 Anliq. eap. 10, ali;isl2, n. 9, cl lib. 2.
bal maxime liberlalis studinm populis à nalurâ De bello Jud. cap. 5, sed etiam Tacilo. llist.
insilum, acodium servitutis. Populos enim re- lib. 5, Quintilius Varus post Ilcrodis niortcm
censionibus hujusmodi non assuelos illas impa- fuerit adhuc Syriœ praeses ©rdinarius.
tienter tulisse, atque inde tumultus sœpc fuisse Censura à Salurnino inchoalum judlcat Huc-
exortos, locupletissimus lidejussor est ipscmet
Claudius imperator in oratione de civitatc
(1) Mémoires pour l'hist. ceci. loin. % p. 421
^i" DE LNCAiUNATlONE $44
tins jn'op. 7, ciip. 10, 1). 5, ob tcstiinoiiium Tcr- prœside Syrioe, sed tantùm deseriptionem quae
luUùini ,
peiieclinn vcrù sub Quinlilio Yaro, tune facla est , prœcessisse eam que deinde à
cujiis iiouien rcipsà scripluni putat à S. Lucâ, Cyrino seu Quirinio jussa est. SciUcet contendit
secl aniamicnsiiiin viiio facliim fuisse ul loco groeca A.\j-r, r, à-;7o-j-j;aCj.y,T7p(d-/, i'^vn-oi-;-ziJ.':riiùr/roi;

K-r.-Kw.k-j luinc iu lexiu Icgauius Kjs/.v'oj, quod -ri; ij:(a; Kjst.vîcj, sic réddenda esse : llœc de-
facile patitur, inqiiit, similHudo nomimim et clia- script io PRiOR facta est, quàm illa prœsidis Stjriœ
racterum (iffinitas. Ubi nicncliim in Lucâ pervc- Cijrini, seu ad btleram, prior prceside Syriœ Cy-
tusium suppoiiitur; nam S. Juslinus Martyr rino, boc est , antequàm Syriœ prœesset Cyri-
Apol. 1, mox laiulatà, uccnon cl Syrus iii- nus. Quod probat quia nomen positivum-sM-o;,
tcrpres Icgunl Cyreuium. Pczronius in Hislo- pro comparativo ^rpoTEfo; ssepissimè à Grœcis
rià Evangclicâ censet nascenlc Christo Quinli- usurpatur. Joan. 1, v. lo et 50, ubi latine le-
liuni Variim prœfuissc Syriœ siipcriori , el ginius ,
quia prior me erat , grœcè babctur ô'ti

Saluriiiniun inreriori ;
quod cuui Joscpho An- rrpôjTi': aoj h. Idem loqucudi rnodus extat in
îiq. lib. 17, cap. 5, proximù cilaio non videlur eodem Evangelio cap. 15, v. 18 atque ejus- ,

posse conciliari. modi exemplorum ex scriptoribus seu Eccle- ,

Duœ supersunl responsioncs, quibus omiiis vi- siasticis, seu profanis depromptorum ingentem

delur loili dillicullas. Prima, qiiaiu non sine acervum accumulât Her^ artus. Hanc doclissLmi
aliquà diflbrentià cxponunt Pclavius de Doct. expositionem suam fecitKcplerus in Cbron.
vJii

lemp. lib. 12, cap. 8, Norisius in Cenotaphiis necnon clarissirai continuatores Bollandi Hens-
Pisan. Disserl. 2, et iu Epocb. Syromaced, chcnnius et Papebroebius in Diatribâ prœlim.
Dissert 3, et alii, eu ferèrecidit, Cyrenium seu ad menseni Aprilem, exercit. 2, n. 9; ^'atalis

Quiriniuni virum consuiarem tune temporis in Alexander Hist. Eccles. sec. 1, Dissert. 2, q. 1 ;

Oriente degentem, ae propter recentem de Ho- Calmetus ad bunc locum, etc., et ex Protes-
monadensibus vietoriani lotà Asiâ celebratuni, tantibus Scbmid. in bunc locum, Le Clerc in
cuni e.\traordinarià potestate descriptioni, tum Harm. etc In eàdem expositione emin. et eru-
in Syriâ , tum in Judaiâ gcnie socià et aniicà diiiss. Norisius id uuum vitium deprebendit
faciendae, ab Augustoprœpositum fuisse, quam- quôd nimirùm sit nova ; quapropter banc nec
vis tune Syriam Saturninus ac deinde Varus probat nec improbat loco cilato Cenotaph.
administrarcnl. Eniuiverô certô constat à prœ- Pisan.

sidibus et niagistratibus ordinariis non semper Ad tertiam probationem, jam ex dictis palet

in provinciis, ac nunquàm Romaî censum fuisse Josephum cum Lucâperfectè concordare. Nam
acium. YidePsoris. inCenotapb. Itaque Sentius Lucas Lis verbis : Rœc descriptio prima , seu
Saturninus ejusque successorQuintiliusYarus, prior, etc. , apertè indicat alteram Judœorum
Syrice pra;sides ordinarii, fuerunt in descri- recensionem deinde exactamà Quirino, quam
plione exigendà Quirinio subordinati; nomina- euarrat Josepbus ; dùmque scribit idem
vitautem TertuUianus prsesidem ordinarium Act. S, V. 57, in diebiis illius posterions profes-

sub que census lîeri cœptus est. Yox porrô sionis periisse Judam Galilœum ,
qui avcrierat
yj-ysaovajo-JToç, quâ S. Lucas utitur, et quam voce popiiliim post se, Josepbo mirilicè consonat.
prœsidis Yulgata reddit , nullo pacto restringi- At, inquies, deseriptionem sub Ilerodefactam

tur ad significandura legalum proprœlorem Sy- silet Josepbus, narratque censum post Arche-

riœ, sed pro quocumque in Syrià potestatem et lai deturl)aiionem à Quirinio imperalum Judse

imperium obtinente débet accipi. Félix, Syriœ Gaulonilis seditioni locum dédisse, quod sup-
dunlaxatprocurator apud eumdem Lucam, Act. ponere videlur tùm primum censitos fuisse Ju'

24 , V. 1 et 10 , r.-i'aawv uuncupalur. Josepbus dœos. Yerùm in ter utramque illam recensionem

pariter iili voei laliorem sensum passim alligat maximum discrimen intercedit. Judœi vivenle
eâque solet seu suprême seu subordinato ini- Herode eo modo censili sunt, quo régna et na-

perio potientes designare. tiones amicœ et sociai Romanorum ; nulla ab

Altéra responsio auctorem habet Joannem ils tum postulala sunt tributa, quippe ab bujus-
Georgium Ilerwartum Bavariae dùm viveret modiregnisnullasolebalAugustusexigere,quem
canceliarium , qui inilio seculi proxiniè elapsi usum deinde ejus successores imnuilàrunt. In

lloruit. Is in suà Cbronologià nova et vcrà ad piinià igitur il!à Judœœ descripliono ilkid unum
calculum astronomicum revocatâ, cap. 2il investigalum est, quantas Judœorum natio, ubi

docet textu Lucœ de que agitur non significari opus esset, auxiliares vires Romanis posset sup-
cçnsum nascente Chrislo fuisse aclum à Cyrino pedilare nec ; dubium esse potest quiu Herodes,
^45 VERBl DIVIM. 546

ut Romanis addiclissimus viclerctur, illi pcra- tum per se, lum raiionc devinctarum sibi gen-
gcndai leceiisioni impensissimè faveril. Cùm tium illud valeret , et quœ possent provinciis
itaque nuUa pecuniarum cxaciio, nulla forluna- Iributa imponi ,
quis non videt absurde statut

ruiii imniinulio, nulla rcipublicai slalùs ninui- solos cives romanos in censum vcnisse ? Florus
talio dcsci'iplioni cjusmodi anncclci'clur, iiiliil lib. 1, cap. G, ait omnia putrimonii dignitatis
sanè mirum quùd nullos niemorià dignos cxci- (i'tatis, arliutn, officioriimque discrimina in tabulas

târit moins ,
quôdquc à Joscplio (pii lot ;i!ia referri consuevisse. Ad quartum, monet Sueto-
majorismomcnli icticot, fucrit praileimissa. At nius necmore,nec loco solito peractum fuisse
ccnsus poslerior non nuda luit ejusniodi dc- liunc censum qucni Julius Ccesar imperavit.
scriplio; Archclao in cxiliuni amandalo, Judiea Quod autem in censu romano sœpiùs locorum
in provinciam Romani imperii versa, ac Syria; nmialio pra;cipereiur , vel ex bis Ulpiani lib.
prœsidibus parère jussa, ad instar aliarum im- 3 de Ccnsibus, quœ referunlur in Jure civili I.

perii provinciarum censita fuit; atqucex Josc- Forma , § 2 , de ccnsibus ,

perspiccrc est : Is

phi locis in objectionc cilalis apcrlum est hanc verb, inqmt, qui agnnn in aliâ civitale liabet,in eà

recensionem eo fine fuisse imperatam, ut Ar- civitate profiteri débet in quà ager est. Scd in Ju-

cbelaî bona in fiscumredigerenlur, quanlaque dseis recensendis mutationes ejusmodiinprimis

possent à populi solvi tribula cognoscerelur. locum liabere postulat Iribuum familiarumque
Inst. cùm Bodino apud Iluct. prop. 9, cap. dislinclio ,
quaî apud eos summà semper dili-

10 :
1° Cbristus pluribus in locis apud Evange- gentià juxla legis praiscriptum custodila fuerat.
listas cognominalur Na:Mrem(s, nullibi Beililec- Atque bine census lempore Davidis legitur fac-
iniies ; ergo Nazarelbi, non Belldeemi natus dici lus per tribus. De bis omnibus plura vide apud
débet. 2° Edictum Augusti mulicrcs non con- Huetium loco citalo.

lingebat; siquidem quotiescumque Livius nu- De tempore [.wtivitatis messi-e. — Conclu-

inerum censitorum dcscribit, loties hœc simi- sio. Cbristus Jésus in iis natus est temporum
lia adjicit : Prœtcr muUeres , prœter orbos et circumstantiis in quibus Messiam nasciturum
orbas; ergo. 5" Joscphus eodeni ediçlo non te- prœdixeranl Prophelœ.
nebalur ,
qnippe qiû non erat civis romanus; Probalur. Nam 1" Messias nasci debuit sc-

solos cnim cives ronianos censitos fuisse coUi- cundùm Propbctiam Daniel. 9 , supra fusiùs
gitur ex enumeratione primi censùs ab Auguslo exposiiam, nondùm elapsis septuaginta heb-
împerali , prout ab Eusebio lib. 2 Chron. ad domadibus annorum , ab exiln sermonis ut ite-

olvjnp. 188 , cxbibetur. i" Sallem Joscphus rùm œdijicaretur Jérusalem computandis, quod
coacius non fuisset è loco proprice habitation is in Christo Domino impletum esse, ex dictis
discedere ; nam auctor est Suetonius in Juiio bic cap. 1, art. 2, et cap. 2, art. 1, manifes-
Cicsare cap. 41, à Julio Cœsaredictatore uuum- tum est. 2'' Messias, ut diclum est cap. 1 , art.

quemque in doraicilio suo recensitum. 5, nasci debuit juxla Aggaeum et Malacbiam

Resp. bsec omnia levissima esse et nullius mc- stante secundo templo. Alqui constat Cbristum
menli. Ad primum, ipse cxplicat S. Matlhœus, plus quàm 70 annis anle conllagrationem tem-
cap. 2, V. 23, Chrislum vocatum fuisse Naza- pli natum esse ; ergo. 3" Nasci debuit Messias
rcnuni , quia Nazarelbi ab infanliâ cum Maria florenle romano imperio, ul palet ex Pro-
et Joscpho commoralus fnerat. Ad sccundùm pbetià Danielis 2, quam cap. 1, art. 4, expo-
Livius bis vei'bis ,
prœter muUcres, etc., signi- suimus. Porrô Cbristus natus est Auguslo im-
ficat tanlùm mulierum enumerationem à se peranle et versus finem viUe Ilerodis Mallb. 2
omiUi , non verô cas in ccnsibus non fuisse et Luc 2, quo tempore florentissimum fuisse
comprebcnsas. Certè nomina uxorum , ILbero- romanum imporium nemo nescit. 4° Messia;
rum, etc. , in censum romanum relata fuisse, nativitatis tempus alla pace temporali ubique
testes sunt locupletissimi Dionysius Ilalicar- oblinenle debuisse insigniri, Propbela; vidcn-
nass. loquens de ccnsibus à Scrvio ïuUio insli- tur indigilare. Isaiœ 2, v. 4 : Conflabmt (po-
lutis, et à T. Largio primo diclatore resliluiis puli gladios suas in vomeres, et lanceas suas in
)

Antiq. romanarum lib. 4 et 5, necnon Ciccro, falces; non levabit gens contra gentem gtadium,
lib. 3 de Legibus. Ad lertium, quis fuerit nu- nec exercebunlur ultra ad prœlium. Zacb. 3, v. 8
merus ronianorum civium dcscribit Euscbius, et 10 : Ecce ego adducam servum meitm Orien-
non ait lios solos censitos fuisse. Cùm illi age- tem In die illà , dicit Domiinis excrcitimm,
rcnlurcensus, ut innotcsccrctquanUeesscnt im- vocabit vir amicum suum subter vitem et subter
perii vires ,
quid opibus et Uominum numéro ficum. Multa alia in Prophétie loca occurrunt,
347 DE INCAUNATIONE 348
in qiiibiis pnï siibMossiâ futiira et ab ipsodanda universum vigentc pace. ïmô usque ad annum
proinilliiiir. urbis 750 , nullo gravi belle impcrium roraa-
Ibi observa i", pleraqiie tyusmodi oracula num fuitagitalum, ut modo dicemus ; ergo, etc.
intelligenda esse, ut aliquando ostendenius, 2" Christus natus est Auguste imperanle :

de p:ice spiriliiali, quA meutes biimanse tran- atqui lempora quibus imperavit Augustus pace
quillantur, perturbationcs animorum sedantur, prsesertim signala sunt. Janum Quirinum, inquit
homines arclo charitalis vinculo uniuntur, al- Suetonius in Auguste cap. 22, sctnel atque ite-

que nd perpeluani omnis coniniotionis exper- rirni h conditâ urbe mcmoriam ante suam clausum,
tcm felicitalem perdueunliir ;
quam quidem in multo breviore temporis spatio, terr\ m\ri-
sibi paceni pariant qnolquot Christi legibus, ut QiE PACE PARTA , ter clausit. Ex Dione porrô,
par est, obtempérant. Observa 2°, aliquas ta- lib. 51 et 53 , habemus quibus annis Jani tem-
men ex lis Prophetiis Christuni spectanlibus plum bis clausam fuerit; nempe primum an-
occurrcre de terrenà pace intelligendas, nempe no urbis 725, ante a;ram vulgarem 29 tunc- ,

quas ad eam refcrri nihil vetat; quod exem- que ad triennium poluit obserari; iterùm anno
plis explico. V. g., istud Isaiœ 9, v. 7 : Pacis urbis 729 , ante seram vulgarem 25, quâ vice
n 71 crit finis, et illud ejusdem cap. 54, v. 10 : potuit annis novem'decemve clausum remanere.

Fœdus pacis meœ non movcbitnr, et alia ejus- Quo aulem terapore tertio occlusum illud
modi, ad pacem cœlestem et œternam apertè fuerit, Dio vitae Augusti accuraïus scriptor
pertinent. Sed modo adductus ex Zach. 3 lo- annotaverat etiam procul dubio in eâ historiae
cus de pace terrenà polesl suml, quamvis ta- suœ parte quœ periil, et quâ Augusti gesla
men in eo sensus sublimior pacem cœlestem annis decem nimirùm ab anno urbis 748, ad
,

spectans etiam latere videatur. Pariter allatus annum 758, continebanlur. Solus inler veleres
simul versiculus 4 capitis 1 Isaise ad pacem Jani ab Auguste tertiura clausi epocham assi-

temporalem populorum potest inflecti. Non gnat Orosius quinti seculi auctor. Is lib. 6,
enim obstant hœc verba : Nec exerccbuntur ul- cap. 22, Jani portas anno urbis conditœ 752
tra ad pnvlium; namque, ut advertit Huetius, clausas ad annos fci'è duodecim fuisse asserit,

prov. 9,c. 8, n. 3, jdictio«/fra,'siveuthebraicè quem Casaubonus in nolis ad locum Suetonii

j concepta est T" (boc), nonnunquàm aeter- citatum, Huetius, prop. 9, cap. 8, n. 3, etalii
« nitatem, diulurnitatemaliquam nonnunquàm multi seculi sunt. Al Norisius in Cenotaph.
« ssepè etiam brevitatem lemporis significat. Pis. loco citato Orosiura eà de re non audien-
t Postremum boc docet R. David Kimcbi in dum exisliraat, 1° quia
anno urbis 752, bellum
t libro Radicum et exemplisprobat. Aliquando adversùs Parlhos gravissiraum ab Auguste pa-
i eiiam particulae neganti conjuncta aliquam ratum est, ad quod gerendum Caius Coesar,
f rei partem dctrabit, non totam inficialur; Augusii lilius, in Orientem missus fuit; ctsi

sic 35 Geneseos capite (v. 10.) Jacobo dixit aulem bellum illud, Parlhis pacem postulanti-

Deus : Non vocaheris ultra Jacob ; quamvis bus, acium non fuerit, atlamen is anuus ad
saepè deinceps , et boc ipso capite aliquoties Janum claudenduni minime fuit opportunus.
vocatus sit Jacob. Plura ejusmodi exempla 2" Quia anno abbinc septimo, seu anno urbis
sunt in promptu. » Itaque in boc Isaiœ te- 759 , difficillimum adversùs Dalmatas bellum

stimonio non modo pax spiritualis intelligenda cœpit, multisque aliis in locis rebelliones sunt

venit, sed etiam pax temporalis, quaî nascente exortœ, adeô ul planum sit Janum lune clau-

Messiâ florere debuit, et per aliquod tempus sum manere non potuisse. 3" Quia tempus ab
perseverare. Jam vcrô lempora nativitatis Chri- anno urbis 752 ad 759 elapsum, à bellis vacuum
sti pace eximiâ fuisse iusignita indubitatum non fuit. Tune temporis bellum in Armenià
est. Nam 1", natus est Jésus tolo orbe in pace gessit Caius Caesar, et in Germaniû anno 754
coniposito; quod non modo ex constanti SS. rebellalum est. Ex bis aliisque magnâ crudi-
Patrum traditione, sed ex scriptoribus profa- lioue, more sue, congestis colligit doctissimus
nis colligitur. Ut enim observât Norisius Ceno- cardinalis nec anno urbis 752 Janum tertio

tapli Dissert. 2, nullus scriptor mcminit belli obseralum fuisse, neque duodecim annis lune
cujusquam à Romanis acti aut parati ab anno clausum mansisse. Cùm aulem ab anno urbis

urbis 748 ad 751 ; cûm ergo Christus anno ur- lis, ad annum 751 , nulla nobis à quoquam scri-

bis 749, die 25 Decembris , antc reram \idga- ptore Romanorum bella prodantur, ut jam nola-
rem 5, aut saltem versîis bunc anuum natus vimus, staluit co tricnnio Jani fores Icrfib ab

sit, consequens est eum natum altâ per orbem Augusto clausas fuisse.
 349 VERBI DIVINI. 350
Tillemontiiis în siià inipcratorum Ilistoriâ, legibus ab Augusto sancitis fuerît conjuncla,
tora, 1, in Auguslo, art. 10, clc. Norisio con- poslremù quôd etiam post Augusti morlem pcr
sentit quantum ad epocham Jani ab Aiigusto annos complurcs multis in locis vigucrit.

tcrtiùm clausi citra retrahondam ; liane vcrô DE NOMINE MESSLE IMPONENDO, ALIISQUE EJUS
non anno urbis 748 , sed 746 , alligandam pu- LXFANTi.E MYSTERiis. — Traduut Evangelistœ
tat, hoc ductus arguniento , Horatium ,
qui eo Christonomen/<'«< fuisse impositum, quodS«/-
anno 7 46 , die 27 novcmbris mortuus est , in vatorcm sonat Matlb. 1, v. 21 et 25, Luc. 1, v.
ultimâ ode suA, tuni Sicambrorum codcm 31, et cap. 2, v. 21. Tradit etiam S. Maltliœus,
anno ab Auguslo doniitorum , tum Jani clausi cap. 2, Cliristum inl'antem à magis adoratum
mentionem facere. Prœlerea censet advcrsùs et muncribus donalum fuisse, tum in yEgyptum
Norisium ab hoc anno urbis 746, usque ad fugisse, ac ejus occasionc cœsos ab Ilerode par-
759, Janum potuisse obscrari ; siquidem bcllo vulos.
quod in Parlhos Augustus anno urbis 752 pa- Alqui baîc à Propbetis de Messiâ prœdicta
raverat, nuUus fuit non fuit bcl-
locus; grave fucrant. 1" Nomen Jcsii seu Salvatoris, Messiai
lum quod in Armeniâ Calus Cœsar gessit ; tribuendum non semelprœnuntiatlsaias. Hau-
idemque dicendum de rebellione Germanoruin rictis, inquit cap. 12, v. o, aquas in (jaudio de
anno urbis 754. Propter leviora ojusmodi bel- font ibus Salvatoris; et cap. 51, v. 5 : Prope est

la, quibus romani imperii toto orbe diffusi justits meus, egressusest Salvator meus. Item cap.
paxturbata non censebatur, Jani fores rese- 62, v. 11 : Dicite filiœ Sion : Ecce Salvator tuus
rari non prœcipiebat Augustus. Ex bis con- venit, ecce mcrces ejus cum eo, et opus ejus coram
cludit Tillemontius forte in annos duodocim, illo; pariter Habacuc 3. v. 18 : Eyo in Domino
ut Orosius tradit, templum Jani tertio clausum (juudebo. Et exultabo in Deo Jesu meo. Deniquc
fuisse. Zach. 9, v. 9 : Exulta satis, filia Sion; jubila,
Porrô si explicatis doctissimorum virorum filia Jérusalem : Ecce Rex tuus veniet tibi justus
scntcntiis, nobis liceat aperire quidcenseamus; et Salvator. Hœc Prophetia, ait R. Salomo Jar-
1° inlirmum videtur quod ex Horatii ode ul- chi in hune locum, non potest explicari nisi de
timâ argumentum eruit Tillemontius. Etenim Recje Messin. Similia tradunturin Bereschit rab-
in illâ ode Jani clausi meminit quidem Poeta, ba ad Gen. 49. 2" Circa Magorum adorationem
at de Sicambris ibi nihil habet, sed lantùra in nota sunt hœc vaticinia. Psal. 71 (Hebr. 72)
ode praecedenti ;
quapropter donec probaverit v. 9 : Reges Tliarsis et insulœ mimera offerent ;
Tillemontius ex ejusmodi duabus odis, qu3e reges Arabum et Saba dona adducent.... etvivet
reipsà ejusdem metri sunt, unam tantùm con- et dabitur et de aura Arabiœ. Quae de Messiâ
lïarl, vel oden quse invulgaribus Horatii cditio- esse exponenda fatenlur Judœi in Bereschit ke-
nibus postrcma reperitur, esse etiam terapore tanna ad Gen. 33. Imô totum hune Psahnum de
ultimam, tamdiu quod in eâ de Jano clauso Messiâ exposuemnt, teste ipso Jarchio, quamvis
legitur poterit ad Janum secundo clausum re- ipse prières septem vesiculos de Salomone ni-
ferri. 2" Etsi victisintSicambri anno urbis 740, tatur explicare. Isai. 60, v. 6 : Omnes de Sabâ
altamen non videtur statim Germania paccala, venient, aurum et tlms déférentes, et laudem Do-
itaque cùm Dio apud qucm legimus accuratam mino annuntiantes. Hic est Rex Messias , aiunt
anni urbis 746 ac forte integri anni 747, histo- Judœi in Beresch. rabba ad|v. 6 capitis 25 Gè-
riara, Jani tertiùm ab Augusto clausi non me- nes. 3*' Fugae Christi in ^gyptum applicat S.
mincrit , satius est anno demùm 748 , vel ad Matthaius cap. 2, v. 15, istud Oseœ 2, v. 1 : Ex
fmcm anni 747, an te œram vulgarem 7, clau- JEgypto vocavi filium meum , quamvis ad Israe-
sum tertio Janum statui, adeô ut is clausus fue- litas historiée illud pertineat ; sicut et illis Psal-
rit cùm nalus est Christus. 5** Quod attinet ad nii 79 ( hebr. 80) v. 9 : Vineam de Mgtjpto trans-
tcmpus quo pax ista nullo gravi bcllo lurbata tnlisti, Messiam allegorlcc designari fatelur
est, illud fuit annorum circitcr duodecim; Aben-Ezra in hune Psahnum. 4" Infanlium
quapropter Tillemontio assentimur, Orosium, Cfcdcs graphicè à Jeremià pingilur cap. 31. v.
de Jano pcr annos ferc duodecim tertium clau- 15 Vox
: in excelsa audit a est lamentationis, luc-
so, vindicanti. tûs, et fletfis Rachel (quse scpulta est in viciniâ
Cscterùm cô insignior fuit pax illa quaî ad Bethléem Gènes. 35, v. 19) plorantis filios sucs,
Messiœ tempera orbi universo sub impcrio Au- et nolcntis consolari super eis, quia non sunt.
gusti parla est, quôd bellis antca perpetuis, ac
ferè ubique int«stinis successerit, quôd acquis
 351 DE INCAlJNATlOiNt; 552
§ 2. De vnticinusadMessm vitam, ministcrium, obire debuit. Psal. 2. v. 6 : Ego nutem consti-
mirucnla, allasquc ejus ministcriicircmislantias tutus sum rex.... prœdicans prœceptum ejus-
attinculilnis. l'sal. 23, V. 23 : Nurrabo nomen luitm fratribus
Co.NfxLSio. Qiiac (le Mossi» vilà , niinisterio meis. Isai. 2, v. o : Docebit nos vias suas, et am-
niiracalis,aliisqueejusiiiiiiislcriicircumslnnliis bulabimus in semitis ejus. Et cap. 50, v. 20 :

Prophète prœdixerunt, in Cliristo Jesu implc- jSon faciet avolarc à te ultra doctorem tuum, et
la fiiOre. ernnt oculi lui videnles prœceplorem tuum; cap.
Piol). >ain r, juxta Zachariam , 9, v. 9 et d2, v. 7 : Quitm pulcliri super montes pedes an-
10, debuil Mossias paiiperem et luimilem vilain mmtianlis et prœdicantis pacem, annuntiantisbo-
agere, et Jerosolyniam, asinâ vectns, ut Irium- num, prœdicantis sululem, dicentisSion : Regna-
plialor ingrcdi. Exulta satis, fïlia Sioii, ail pro- bit Deus tuus ! ccip. 55, v. 4 : Ecceteslem populis
l^hela; jubila ftlia Jérusalem : Ecce Rex tuus vé- dedi eum, ducem ac prceceptorem gentibus ; cap.
niel tibijustus et Salvator, ipsepauper (Hebr. 61, V. 1 Spirilus Domini super me, eb quoi
''TJ :

honi, quœ voxproprièsignificatpaMperem, licet iinxerit Dominusme; ad annuntiandum mansuetis

possit eliamsignilicare mansuetuiu) et nscendtm misit me, ut mederer conlritis corde, et prœdica-
super asinam et super pulluin filium asiuœ... et rem captivis indulgenliam,et clansis apertionem;
loquetur pacem gentibns, et potestas ejus à marius- ut prœdicarem annum placabilem Domino, etc.
que ad mare, et à flnminibus usque ad terminas Joël 2, V. 23 : Filii Sion, exultate et lœtamini
terrœ. Quœ
de solo Messià accipi posse traduiil in Domino Deo vestro, quia dédit vobis doctorem
ipsi Judœi, iitmoxvidimus, atque adeô evidcns jusiiiiœ. Atquai bacc cl siniilia de Messià intelli-
est, ut iiihil frigidius interpretalione Grotii hrec guut vel ipsi Judœi, quorum testinionia refert
historiée de Zorohabele Chrisli typo exponen- Raym. Marlinus.
tis. Atqui illaprophelia exilumhabuit in Clni- Hœc autem in Christo ad exituni pervenisse
sto. Pauperem cnim illc viiam egit, Matlh. 8, tota clamât historiaevangelica. Inprimis videre
V. 20 : Vulpes foveas habent, inquit, et volucres est Matth. 9, v. 33, ubi dicitur (\mà Jésus cir-
cœli nidos; fiLius autem hominis non habet ubi ca- cuiret omnes civitales et caste lia, docens in Sy-
pul reclinet. Humilis fuit adventus ejus, et asi- nagogis illorum, et prœdicans Evangelium regni.
nseinsidensSionem triunipbator ingressus est, Hinc prœcepioris et magislri nomen tani fré-
quod'narratur Matth, 21; ergo, etc. 2»^ Messia; quenter illi dalum , Matlh. 8, v. 19, cap. 12,
prœgredi debuit Prsecursor pœnilentiam in de- V. 38; Luc, 3, v. 12, cap. 5, v. 5; Joan. 1, v.
serto prsedicans. Isaiae 40, v. 5 et 4 : Vox 38, etc., alque ipse Chrislus Matlh. 23, v. 10 :

clamantis in deserto : Parate viam Domini, rcc- Magisler vesler ,\m[\n\ ,unus est Chrislus; et Joan.
tas facile in solitudine semilas Dei nostri. Onmis 13, V. 13 : Vos vocatis me Magisler et Domine:
vallis exallabilur, ele. Et revclabilur gloria Do- cl benà dicilis; sum elenim.
mini, etc. Et Malacb. 5, v. 1 : Ecce ego mitlo 4° Ex Prophetis Messias debuit esse pastor
Angelum meum, et prœparabit viam unie faciem animarum exiniius. Isai. 40, v. 11 : Sicul pastor
meam : et slalim véniel ad templum suum Domi- grcgem suum puscet; inbracliio suo congregabit
nator qiiem vos quœritis, et Angélus testament agnos, et in sinu suo levabit , fœtas ipseportabit.
quem vos vuliis. Posteiius hoc vaticinium ad .Jerem. 31, v. 10 : Qui dispersit Israël, congrega-
Messiam ejusque Praeciirsorem spectarc, supra bit eum, et cuslodiet eum sicul pastor gregem
oslendinuis; prius auteni ad eosdeni applicant suum. Ezecii. 34, v. 25 iSuscilabo super eas pas-
ipsimet Judaei R. David Kimchi et R. Aben- lorem unum, qui pasceteas, scrvum meum David;
Ezra in hune locum. Porrô eventuni ejusmodi ipse pascel eas servum meum David; ipse pascet
vaticiniis perfeclè respondentcm narrât S. eas, et ipseerit eis in paslorem. Eadem fermé ad
Malthseus cap. 3 : Yenil Joannes Baptista prœ- verbum babcntiir cap. 37, v. 24, ubi Messias
dicans in deserto Judœcc et dicens : Pœnilentiam David appellalur, sicut et Jerem. 50, v, 9, et

agite, appropinquavit enim regnum cœlorum. Hic Osée 3, v. 5, quùd etipsc futurusesset celeber-
est enim qui dictas est per Isaiam Proplielum di- rimus ex postcris Davidis, etDavidinsignis ejus
cenlem : Vox clamantis in deserto, etc. Cliristus Ivpus fuerit. Agi autem ibi de Messià et evidens
ipse Matth. H, Joannem laudaloZacha-
v. 10, csl, et non inlicianlur Judici. Denique Zach.
riœ textu prsedicium asserit. Tandem utrius- 13, V. 7 : Framea suscitare super paslorem

que Prophetœtestinionia eidem Joanniut Chri- meum.... percute paslorem et dispergentur oves.
ti Praîcursoriaccomniodantur,Marc. Lo^^ics- Jam verô Chrislum pastoris oplinii parles

siasrauniamagistri hominum acsacriprsecouis impie visse, facile astniitur, Joan. cap. 10 ferc
355 VERBI DIVINI. 554

integro, ipse docei ac openiin siionim leslinio- N«phthali, et Galikeae gentium, conlinenter
Tiio inviclè comprobalseossopastorcmbonum, addilur : Populus (pn sedebat in tenebris vidit

cujus vocem oves audiiint, qui poiiit aniniam Incem marjuam; habilantibus in regione umbrœ
pro ovibus suis, etc. Quaproplcr Malth. 2G, v. mortis, lux orta est eis. Christus autem in Gali-

31, merilù in se transfert proximè laudatam liLicâ niiiiisterii sui nuiniis functus est. Mallh.

Zachariœ prophetiani ; et S. Paulus Ileb. 13, 4, V. 25 : Circuibut Jésus totatn Galilœam , do-

V. 20, sic babot : Deus aiitempacis, qui cduxit de ccns in Sijnugo(iis eorum , et prœdicans Evange-
mortuis pastorem mafjimm oviiiiu, in saminine tcs- lium regni ; et v. 15 : Ilabilavit in Captiarnaum

tamenti œterni, Dominum nostmm Jesnm Chris- maritimà , in finibus Zahulon et Nephtalitn; ut

tiim, aptetvos in omni bono, etc. Vide otiain 1 impleretur quod dictum est per Isaium Propbe-

Pelr. 2, V. 25, et cap. 5, v. 4. tam: Terra Zabulon et terra Nephtlialim, de,

5* Variis Messiam designài-unt Propbeta; no- populus (pii sedebat in tenebris, etc. Debuit exJu-

minibus ex niinisterio docendi quod exerçait dœisadsciscere discipulosetadjutores, quizelo

consequentibus ; nenipe appellatus est Lux, Dei accensi et impulsi doctrinam evangelicam
Psal. 35, V. 10; Isai 9, v. 2, et cap. 42, v, 6, et toto orbe disseminarent et propagarenl. li à

cap. 49, V. 6, et cap. 60, v. 1, etc.; Micb. 7, v. Propbetis dicuntur pauci, relicptiœ, semen Israël
8; Sol, Malacb. 4, v. 2 ; Stella, Num. 24 , v. 17 ;
semen relictum, et ad iformandam Ecclcsiam
Germen, Isai. 4, v. 2; Jcr. 25, v. 5, et cap. brevi temporel numerosissiraam assumpti. De
35, V. 15; Ezech. 54, v. 29; Flos, Gant. 2, v. 1 ;
Jérusalem, inqait Isaias, cap. 37, v. 52, exibunt

Isai. 11, V. 1 ; Oriens, Zacb. 3, v. 8, et cap. 6, v. reliquiœ et salvatio de monte Sion; zelus Domini
12; Dux , Isai. 55, v. 4 ; Jer. 30, v. 21; Dan. exercituum facietistud. Et cap. 29, v. 23 : In mé-

9, V. 25; Veritas, Psal. 84, v. 12, etc., quse ab dia sui sanctijicantes nomen meum , et sanctifica-

ipsis Judaeis ad Messiam applicantur. Eadem bunt sanctum Jacob , etDeum Israël prœdicabunt,

porrô Jesu Cbristo cumpetunl juxta novum et scient errantes spiritu intellectum. Jerem. 3,
Inslruraenlum. Sed de bis sigillatim disserere V. 14 et 15 : Assumant vos unum de civitate, et

longius foret. Vide Iluet. prop. 9, cap. 54, 57, duos de cognatione, et introducam vos in Sion , et

58,59, 69, 72; et Kaym. Martin, in Pug. fidei, dabo vobis pastores secundùm cor meum^ et pas-
p. 123, 126, 279, 325, 357, 381, 436, 598, etc. » cent vos scientiâ et doctrinâ; cùmque multiplicati
^° Mulla Messiae prasdicationis adjuncta et fueritis,et creveritis in dicbus illis, ait Dominus
circumstantlas sacri Vates exprimant. Debuit non dicent ultra : Arca testamenti Domini, etc.

juxta Isai. 61, v. 1 , Evangclium annantiare Vide et Isai. 65, v. 9; Mich. 5, v. 8, etc. Hsec
iiiansuetis, sen pauperibus et liumilibus, ad verô in Apostoloset DiscipulosChristi quadrant.
quem locum Kimchius in lib. Radicum, in ra- Lac. G, V. 12 : Vocaint discipulos suos et elegit

diée TYCJV, maschacli : Locufus est, inquit , PrcS duodecim ex ipsis quos et Apostolos nominavit ;

pheta in personâ Messiœ , ac si Messias dixerit : Marc. 3, v. 14 : Fecit ut essent duodecim cum
Unxit Dominus me, etc. Similiter Saadias Gaon illo, et ut mitteret eos'prœdicare; Luc 10, v. 1 :

in lib. Hœmunot, cap. 8. Cbristas aalem ad il- Designavit Dominus et alios septuaginta duos, et

lud idem testiraonium respiciens, Luc. 4, v. misit illos binos , ante faciem suam, in omnem ci-

21 : Hodie, inqait, impleta est liœc scriptura in vitalem et locum, qub erat ipse venturus; Marc,

auribus vestris. El Matth. 11, v. 5 : Pauperes ult. V. 15 : Dicit eis (Apostolis) : Euntes in
evangelizantur. V Debuit Messias audilorum mundum iiniversum, prœdicate Evangelium omni
conlradiclionibus et oblocutionibus exponi, ab crcalurœ; et v. 20 : //// autem profecti prœdica-
iîsque odio haberi. Isai 65, v. 2 : Expandi ma- vcrunt ubique ; Matth. ult. v. 19 : Euntes docete
ints mcas totà die ad populum incredulnm, fjui omncs gentcs baptizantes eos, etc.; Act. 1, v. 8 :

gradilur in via non bonà post coqitationes suas. Eritis milii testes in Jérusalem, et in omni Judœâ
Vide etiam Psal. 54 (bebr. 359), v. 16 et 19; et Samarià, et usque ad ultimum terrœ.

Psal. G8 (bebr. 69), v. 8 et 9; Psal, 108 (bebr. 8" Tandem Messias in 1er prcedicandum de-

109), V, 5; Jerem. 32, v. 35; Thren. 3, v. 45. buit miracuja edere, et quidem miracula certi

Atqui ex lotâ passim hislorià cvangelicâ constat gcneris, bcriefica scilicct, si ila loqui fascst,
Cbristum contradicliones esse expertum et ot hominibus de se ulilia Isaiœ 42, v. 6 : Dedi
odio babitum. Matth. 9, v. 14, cap. 13, v. 5i te in fœdus populi, in lucem gentium, ut aperires
et seq. ; Joan. 15, v. 18, et alibi sœpè. Debuit oculos cœcorum, et educeres^ de conclusione vinc-

in Galilaeâ Evangelium suuni prœdicare. Isaitc lum, de domo carceris sedentes in tenebris; quse

î), V. 1 et 2, factâ nienlione lerrse Zabylon et sensu sublimiori conversionem et ,spiritualeia

553 DE INCAUNATIONE 356

esurreclioncm significanlia, ad miracula Mes- Prob. !•* ex vaticinio Isaiaî, cap. 53, ubi

siai cl pcragendas ab co mortuorum suscilalio- Propheta postquàm cap. prsecedenti à v. 7 ad

nes simul inflecleuda esse, Judaei non inficia- linem de Messià splendidissimis verbis locutus
l)unUir. Idem dicendura de hoc ejusdcm Isaiaî est, contexte sic habet : Quis credidit auditui
lesliinouio, cap. 53, v. 4 : Verè languoresnostros nostro? et brucliium Domini cui revelalum est?
ipse lulit, et dolores nostros ipse portavit; quod Et ascendet sicut virguUum coram eo, et sicut ra-

ad morbos coi'poiis à Messià miraculosè sanan- dix de terra sitienti; non est species ei, neqm
dosalliuct, etsi vulnera nientibus per peccatura décor : et vidinuis eum et non erat aspectus, et
illala maxime respiciat. Aperliùs itlcm Isaias desideravimus eum; despectum et novissimum, vi-

cap. 55, V. 4, 3 et 6, Messie prodigia expriniit : rorum, virum dolorum et scientem infirmitatem ;
Deus ipse veniet, inquit, et salvabit vos. Tune et quasi absconditus vultus ejus et despectus, unde
aperientur oculi cœcoruin, et mires surdorum pate- nec reputavimus eum. Verè langores nostros ipse
bunt. Tune salict sicut eervus cluudus, et uperta tulit, et dolores nostros ipse portavit ; et nos pu-
erit lingua mutorum. Alqui inuumera miracula tavimus eum quasi leprosum et percussum à Deo
cjiismodi beneflca à Christo Domino ejusque et humiliatum. Ipse autem vulneratus est propter
Aposlolis palraia in Evangeliis et in Act. Apost. iniquitates nostras, attritus est propter scelera

rererunlur. Hinc Malth. 11, v. 5, 4 et 5, sci- nostra; disciplina pacis nostrce super eum : et li-

scilantibus Joanuis Daplistïe discipulis : Tu es vore ejus sanati sumus. Omnes nos quasi oves erra-
qui venlurus es, an alium expectamus? Respondens vimus, unusquisque in viam suam declinavit; et

Jésus, ait illis : Euntes renuntiate Joanni cjuce uu- posuit Dominus in eoiniquitatem omnium nostrûm.
distis et vidistis : Cœci vident, claudi ambulant, Oblatus est quia ipse voluit, et non aperuit os suum ;

leprosi vnindantur, surdi andiunt, mortui resur- sicut ovis ad occisionem ducetur, et quasi agnus
(junt. Et 31alth. 8. v. IG et 17 ; Obtulenmt ei coram tondente se obmutescet, et non aperiet os
innltos dœmonia liabentes, et ejiciebat spiritus suum. De anguslià et de judicio sublatus est ; ge-
verbo; et omnes mule liabentes curavit; ut adim- ?ierationem ejus quis enarrabit? quia abscissus est
pleretur quod dictum est per Isaiani Prophetam, de terra vivent ium; propter scelus populi mei per-
dicentevi : Ipse infirmâtes nostras a^cepit, et cussi eum. Et dabit impios pro sepulturâ et divi-

legrotationes nostras portavit. IN'ec Judsei ipsi tem pro morte suâ ( hebr. clariùs, et dédit eum
maxima à Chrislo facto esse prodigia,- ipsasque impiis sepulturam ejus, et eum divite in morte
mortuorum resurrcctiones inlicianlur. Hœc suâ ) ;
eo quod iniquitatem non fecerit, neque do-

operatum Christum nec vos difjitcmini, aiebat lus fuerit in ore ejus. Et Dotninus voluit conferere

Terlull. L. Adversùs Judaeos, cap. 9. Similia eum in in/irmitate; siposuerit pro peccato ani-

de Judseis testatur Arnobius, lib. 1 contra mant suam, videbit scmen longœvum, et voluntas

gentes, Atque in Talmude lib. Avoda Zara, in Domini in mami ejus dirigetur. Pro eo quod labo-

Midrasch Coheletli, et in libris Toldoth Jesu, seu ravit anima ejus, videbit et saturabitur; in scien-

Generationes Jesu inscriplis apud Wagenseiluni tià suà justificabit ipsejustus servus meus multos,

et Huldricum, mentio lit insignium miraculo- et iniquitates eorum ipse portabit.I deo dispertiani
rum Domino editorum, adeô vehe-
à Christo ei plurimos; et fortium dividet spolia, pro eo quod

menter ejusmodi prodigiis tota natio commota tradidit in mortem animam suam, et eum scele-

et affecta l'uerat. Comminiscuntur quidem rutis reputatus est; et ipse peccata muUorum tulit,
Judœi Christum hœc operatum fuisse virtutc et pro transgressoribus rogavit.
ineffabilis nominis Domini è Sancto sanctorum Perlongum hune Prophetœ textum exscri-
furtim et incantationibus erepti, de quo infra, bere non piguit, cui lam accuratè conveniunt
cap. 3. Hîc satis est ostendisse, Christum ipsis quœ de Christi passione et morte ab Evaugeli-
etiam fatentibus Judaeis ea operatum esse mi- stis exponunlur ut eo prœsertim loco non putes
racula, quce à Messià patranda Prophetse prae- Isaiam de fuluro vaticinari, sed de prœteritis lii-

dixerant. storiam texcre, quemamodùm advertit S. Hie-

ronymus Prœfat. ad Isaiam, ahique SS. PP.

§ 3. De Proplietarum et Evungclistaruni circa
passim. Et quidem Messiamdolorihus Iraditum,
Messîœ passionem et mortem consensione.
propter iioniinum peccata in se libenter su-
CoNCLi'Sio. Qutc de Christi passioue et scepta percussum à Deo et humiliatum, livo-

morte ab Evangelislis narranlur, vaticiniis ribusquibus nos sanavit delormem, despectum,

Prophctarum Mcssiam conliugcnlibus piano opprobriis opertum, viue innocenlià mirabilem,

ïespondcnt. et iu perferendis loi lualis ^)alientià cl niansuC'*

Pl
557 VERBI DIVINE 358
tudinc ciim ove e*»agno obmutcscente compa- Ilebrœis veteribus, ul caput 52, à versu 7, cum
randuiu, ad alioruiu iniquilalos deleudas sei- intègre capite 53 conjunctum, unica ipsis
psum in vicUmam ullrù neci objicientem, cuni fuerit, numéro Irigesima, Isaiai propbetia.
scelcratis repulaluni, de lorrà vivcntium ab- Porrô adducla verba capitis 52 de Messià ac-
scissum, cuiu iinpiis in scpulturà posiluin, cipicnda sunt. Etenim ille Domini serons sa-
nempc in loco impioruni suppliciis dcslinalo, pientiâ et prudentià cximius, qui citatis cap.

morluum, cl lAmcn cutn divite in morte siià, id 52 versibus 15 et 14 dicitur exnliandus, ele-
est, in sepulcro divilis condilum, pro Iransgres- vandus, sublimis vuldè luturus , bominesquc ob-
soribus oraiiteni, spontaneà morte suà niultos stupcfacturus, ille idem dicitur v. 7 eliaiii cilato,

justilicanteni, ojusdeni mortis merilo semen annuntians et prœdicuns pucem , annunlians bo-
longa;vum,^eu innumcros spirituales fdiosge- num, prœdicans salulem, dicens Sion : liegnubit
nerantem, indc ctiam in plurimos, id est, Ju- Deus tuus; dicitur v. 10, is in quo paruvit Do-
dœos etgcntiies dominiuni acquirentem, fortes. minus brucliium sunctum suum in oculis omnium
que spolianlcm ac vincenlciii dcscribit isto in gentium : et videbunt omnes fines terrœ sulutare

capitc Vales saccr. Alqui issimiliinia sunl quaî Z)e/ jiosm' : dicitur V. ultimo, uspersurus, scu

de Christi Domini passione narrant Evangeli- in admirationem rapturus génies midtas, et re-

sta; ; crgo, etc. gum ora compressurus. Atqui lucc totideni sunt
Vini istius argumenti non aiio modo elidere Messiae spéciales ac maxime proprii charactc-
conanlur Judaei recentiores, quàm adductum res ; ergo.
Isaia; caput Messiœ abjudicando. At verô Mes- Adde, verba hsec quae v. 1 capitis 53 Pro-
siam ibi immédiate designari, facillimè et ma- pbetiœ de quâ agimus pnemittit Isaias Quis :

nifcslissimc ailstruitur, tum ex Isaise contextu, credidit auditui nostro? et bracliium Domini cui
lum paraphrastarum et Jiulœorum veterum revelatum est? et ista v. 8 : Generationcni ejus
auclorilale, tum etiam quia ad nullum alium quis enurrabit? illa deniquc v. 12 : Ideo disper-
regem aut Propbelam vaticinium de quo agi- tiam ei plurimos , et fortium dividet spolia, indi-
mus potest accoinmodari. Alque id aslruitur care de re maximà , de mysterio sununo , de
quidem ex contextu isaiae. Nara allato cap. 53 personà eximià lieri sermonem ac proindè , ibi

evidens est de eodcm agi, de quo cap. praîce- intelligendum Messiam. Et reipsà adcô subliinia
dcnti V. 7 et seq. Ijocc Icgunlur : Qnàm pulchri sunt , ac supra omnem liumanam cogitationem
super montes pedcs nnmuitiatttis et prœdicantis posita, quai de redemptione generis huraani,
paccm, animntiantis bonum, prœdicantis salutcm, de satisfactione pro peccatis Deo per unius
dicentis Sion : Reguabit Deus liais! .... Ecce oljlationem et mortera impendendà, de pretio
intelliget serviis meus, exaltabitnr, et elevabitur, tanti sacriticii, etc., eô loci abisaià proferun-
et snblimiserit vcddè. Sicut obstupuenmt super te tur, ut in solùni Messiam ca cadere posso
muUi , SIC INGLORIUS ERIT INTER VIROS ASPECTl'S nemini dubitandum sit. Soli igitur Messi» com-
EJIS, ET FORMA, EJLS INTER FILIOS IIOMI.MM. Iste petere quai in hoc Isaiœ oraculo contincntur,
(isperget génies multus, super Ipsum conlinebunl ex ipso Vatis sacri contextu adslruitur.
reges os suum; quia quibiis non est narralam de Idemetiam evincitur ex Paraplirasi Jonatlia-
eo, viderunt ; et qui non audierunt , contemplati nis, qui utrumque islud caput de Messià cxpli-
sunt. Cùm enim bis prolatis, continentcr pro- cat, quera etiam expresse nominal v. 15 ca-
nuntietlsaias quaî ex cap. 53adduxinuis, cùm- pitis 52, et cap. 53, v. 10, atque ex Jud;ois
que praiscrtim baec verba proximè laudata, sic anliquis in Siplire, in T;ilnuide Tract. Sanhé-
inglorius erit inter viros uspectus ejus, etc. , istis drin, in Bereschilh rabba R. Mosis Hadar-
capitis 53 : Non est species ei neque décor, et vi- san, etc., quos laudat Huelius prop. 7, n. 15,
dimus eum, et non erat uspectus, et aliis ejusmodi et quorum teslimonia refert Raym. Martin, ia
omnino congruant; clarum est de unàeâdem- Pugione lidei, part. 2, cap. 9, n. 25, et part. 3,
que persouà in utroquc capiie esse sermonem. dist. 1, cap. 10, n. 3 et 4, etdist. 3, cap. 8, n.
Et verô, cui bono negarent Rabbini caput 53 5, cap. lu, n. 20, etc.; et D. de Voisin ad Proœ-
ad Mcssiam attinere, si seniel faterentur expo- mium.
nendum de co laudalum capitis 52 versiculum Jani porro quse recentiores Rabbini iïngunt,
14 : ^icut odstupuerunl super te viulti, sic inglo- ul vaticinium aliorsùm detorqueant, apertè
rius erit inter viros uspectus ejus, etc. , qui sum- falsa et absurda sunt, ac facillimè refelluntur.
mam capitis 53 représentât? Atquc illa duo Elenim 1**, nihii infclicius inlcrprctalione R.

çapitft cOdcm perlincrc iia ccrlum visiim est Mosis Alschcch , qui postquàni vcrsiculos prse-
o3D DE LNCARNÂTÎONE im
cedentesregi Messiaï appliciiil, genuinam cu- lurà ejus, etc., verba facît Propbeta; quie

juslibcl justi iniagiiicm v. 2 et seq. capilis 55 omniaprofcctè ad personam singularem non ,

ellîn"!, Moyseiuqutî nominatim v. 9 expriini ad cœtum pertinent. Prœterea de ille ibi agitur,

arbitratur. Num igitur ista ; Yuhieratiis est prop- qui, V. 9, iuiquitatem nonfecit, neque dolus fuit

ter iniquîtates nostras, attrittis est propter scelera

in ore ejus; sed hanc ab omni dolo et Iniquitate

iiostra.... et livore ejus sanati suimis.... ohlattts immunitatem, nec Isaias sanè, nec aiii Pro-
est (plia ipse voliàt.... Generationem ejus qui enm- pbetse populo Israelitico adscribunt, quippe
rabit? et aliaejusuiodi, adjustum quemlibet et ad qui hujusce gentis obcœcationem et perfidiam

Moysen ipsum ullà ratione accommodari qiieiint? sccpissimè coarguunt; ipsique non diffitentur

l Itrù quidem latcniur JHs^on aliqiiem ibi desi- Rabbini apud sues etiam multa vitia obtincre ;

gnari, sed Justum bunc prœcellentcm, qui ergô , etc. Deindc num populus Israeliticus dici
siniplicitcr et antonomasticè Justus et Justifia potest victima et oblalio spontanea pro peccatrs

à Propbetis appellatur, id est, ipsum Messiam. gentium? Oblatus est, inquit Propbeta, y. 7,
2° Non niagis féliciter R. Abravanel in secunda quia ipse voluit , et non aperuit os suum, sicni ovîs

suà bujus loci expositione, idem caput inter- ad occisioncm dncctur , etc. An in proesenti cap-

prctatus est de pio rege Josià,

qui in campis tivitate voluntariè detinentur Judœi, nonne ex

Mageddo pugnans ad versus ÎSechaonem regem ipsorum historiâ constat eos sœpissimè variîs

^gypti, vulnusà sagittariisaccepit, quobrevi locis rebellasse , et loties quidem quoties ali-

conlectus est, ut nairaturi Reg. 25, v. 29, et cujus prosperi exitùs sese ebtulit eccasio? Ad
fusiûs 2 Parai. 55, v. 20 et seq. Enimvcrô Josice hœc, pro gentibus non orant Judœi, is autem
morluis causam imprudentia ejus attulit, non de quo Isaias , pro transcjressoribus rogavit. Pos-

iniquitas populi. NoUiitJosias reverti, ait auctor treraô ista v. 4 et seq. : Languores nostros ipse

Parai. 2, cap. laudato, v. 22.... «ec acquievit tulit, et dolores nostros ipse portavît....vulneratus

sermonilms Secliao ex ore Dei; verum perrcxit est propter iniquitates nostras, attritus est propter

inconsullô ut dimicaret in campo Mageddo, scelera nostra.... livore ejus sanati sumus.... Po-
ihique à sayiltariis mortifère vulnere ictus
est. suit Dominus in eo iuiquitatem omnium nostriim...

ubi priiuùm autera se sauciatum sensit, fugà Justificabit ipse justus serras meus midtos , et ini~

conatus est morti se subtrabere. Vutneratus à qui taies eornni ipse portabit.... et ipse peccata

ait sacer coutextus, v. 25, dixit multornmtulit; ista, inquam signilicantne so-
sagittariis,

pueris suis : Educite me de prœlio quia oppido lùm jejunam banc Judœorura pro genlium
mbieralus sum. Qui.... asportaverunt eum in Jé- nuUum iis salutis mé-
peccatis satisfactioncm

rusalem, mortmisque est, etc. Itaquepius ille rex dium ailerentem quam cemminiscuntur Rab-
nuUo pacte dici potest pvopter scelus populi bini?
Dec percnssus, 4" Illorum pariler rejicienda veterum Rafi-
fuisse|i'H/Herrt/»s, attritus'et à

atque ad delendas populi iniquitates voluntariè binorum expositio qui duplicem distinxermit
in victimam oblatus. Non posuit pro peccato ani- Messiam, alterum obscurum, doloribus affli-

mam suam, non ductus est quasi ovis ad occi- gentem et occidendum, alterum victoyiis ac

sionem, non obmutuit, non reputalus est cum imperio conspicuum. Qui enim in adducto Isaiae

sceleraiis, fortium spolia non lulit nec

partitus valicinio vir dolorum pro peccatis nosiris atte-

est; proindeque, etc.

rendus dicitur, ille idem cbaracleribus soli Mes-
3" Apertè etiam falsa est interpretatio quam siœ gloriose propriis ibid. exprimitur. Scilicet

plerique celeberrimi Judaeorum recentiorum cap. 52, v. 7, sic de ce legitur : Quàm pulchri

in veteri Nitzacbon Salo- super montes pedes unnuntiantis et prœdicantis

doctores, Lipmanus ,

mon Jarcbi , Aben Ezra , Kimchius , nec non salutem; v. 10 appellantur Salutare Dei nostri;
v. 15prœsignificatur exallandus et elcvandus et
aliquando Abravanel, etc., tradiderunt. Hi
snblimis futurus valdè; v. 13, aspersurus gentes
vaticiniuitt Isaiae de populo Israelitico in prœ-
exponendum censent, multas, et reges in admirationem rapturus.
senti captivitate aCÛicto
voluntque Judieos iis quibus efficiuntur cala- Cap. 55, V. 12, dicitur iniperium in plurf-

mitatibusDeo alioqui mundum déstructure pro mos accepturus, et fortium divisurus spolia;

peccatis gentium satisfacere. Verùm is de quo crgo, etc.

Isaias sermonem babet non est cœtus homi- Confirmatur maxime islud argumentum con-

nuni sed pcrsona singula; is

,
siquidcni ;
v. 5, centu aliorum vaticitiiorum, in quibus dolores,

appellatur vir dolomm ; de eo dicitur v. 8 : Ge- opprobriaetoccisioMessiicpraîdicuntur.Ncmpa

iwra,lionem ejus quis enanabit? de morte et sepul- i Psal. 21, omnes passionis Chrisli ciroumstai^
$64 VKRBl DIVINI. 3(M

lise describuntur, et simul ipse oxiiibctiir mala maxima vaiiciratus est, ac eorani i)o(»ge-
gloriâ conspicuus, et génies universas ad Dei milibus scse dédit, dieique suo natali male-

cultum adducturus. Idem quoque Messias in dixit. Dandum quidem grotio iracundè nibi 1

Daniel 9 dicitur occidendus ibidem prœnun- ,

esse locutum Prophclam ; sed quid indc? hune
tialiir peccala dclctiiras, juslitiam sonipiler- non peceàssc? falenuir; an verô sequitur iilum
nam adduclurus, visionem el Pioplicliain oom- (id occisiouem ducluin ,
quasi agnum obmntnisse
pleturus, in Sanclum sancloiiini ungciidus, et os suum non uperuissc? ergo. Haie deinde v.

pactum mullis confirmaiurus; ergo. Accedit 8 : Generutionem ejus quis enarrabit ? quis susti-

hanc duplicis Messi;e distinclionem nonnisi ad nebitGi'otium ita irigidè interprelantem : Erit
eludcnda Chrislianorum argumenta esse ex- vuldè longœius? Denique, ut alia plura omit-
cogitatam , et ab eâ plerosque Rabbinos bodiè lam, is de quo apnd Isaiam agitnr, ad occisio-

recedere. ncm ductus est, v. 7 ; abscissus est de terra viven-

5" Tandem non minoribiis laborat viliis R. tium, v. 8; posuit pro peccato animamsuam, v.
Saadise Gaonis senlentia, jiixla quam valici- 10; tradidit in mortem animam snam, v. 12.

niiun de Jerémià inlelligendum est, inanem- Haic autem Jeremiie non coinpetunt, quippe
quc operara sumit Grotius, dùm in commen- quem Judsei neci non tradiderunt, sed tantùm
lario suo in Isaiant ad sacrum Prophétise in carcerem et in cœnosum lacum delruserunt,
contexluni enititur hanc aptare opinionem, unde post brève tempus ereptus est. Consulliùs
quam ex parte sequitur, oaiteroqui tamen sensu igitur ac veriùs in citato L. 5, cap. 1!), de
sublimiori, sœpè et inagis /.xtôi. Xe^iv (ad verbum), Reiig. christ. Grotius totam hanc Proplietiam
Cbristum ibi signilîcari observans. Enimverô soli Christo applicans recilatis Isaiœ verbis sic
nonne absonè vir doclissimus, v. 4, laiiguores habet : Quis potest nominari aut reguvi, uut Pro-
noslros ipse tulit , etc., signilicari vult Jereniiam plictarum, in quem liœc congruwtt? Nemo sunè.
non talia meriïiim mula Htlisse, qiiœ Judœi eraiU Dices cum Isaac Abravanel : llhid injuslum
meriti? Supponit illa explicalio propter pcr- esset, Cbristum pro peccatis noslris passum
pessos à Jeremià dolores c^ eorum c^isà po- , esse et satisfecisse ; ergo, etc. Nego ant. hoc
pulum calamitatiljus. quas meruerat, inunu- argumentum ex professo Iraelabilur ui)i de
nem fuisse; atfjui tamen constat Judœos ob salisfactione Ciiristi. Interea sic adversùs Ju-
ioiquitalcs suas à Clialdaeis fuisse obsessos et dœos arguere licet : Si Cbristum pro nobis sa-
partim interfectos, parlim in caplivitatem ab- tisfecisse iniqunm esset, maxime quia osquum
ductos, paucissimis reliclis iisque pauperrimis non videtur ut pœnas sontibus débitas luat ju-
et itidem Clialdœorum servis ergo. Istud pari- ; stus et innocens; atqui hœc ratio Judicis et
ler V. 3 : Vuliteratus est propter inicjuitales Abravanelli nulla esse débet. Quid ita ? quia
nostras, etc., malè interpretatur Grotius depec- hœc verba Isaise 53, v. 5 : Vidneratus est pro-
cato quo Judaei in Jeremiam desaevieru'iit pter iniquitales noslras , et alia ejusmodi, ipsi
perinde alque si esset dictum : Malè tractatus explicare coguntur de salisfactione à juslo
est nostro crimine... attritus est per nostramcul- pro peccalis alienis exhibiià. Hinc Abravanel
pam. Namque prœpositio hebraica ibi usurpata, cùni Proplietiam illam Isaiœ de Josià explical,
idem sonal ac propter, ob, nec voce per reddi ut diximus, docet non propter sua, sed pro-
potest. Quùd si ilhid bebraium vocabuhim du- pter hominum
coœlaneorum peccata pium
sibi

plicem baberel inlellectum , ad eum quem de- hune regem ad eumdenj

pcriisse. R. AIscech.
fendimus contextu valicinii evidenter dclermi- Isaiœ locum miratur Deo optimo salis fuisse
naretur , et prsesertim versu 6 : Posuit Dominus pœnas à singulis peccaloribus débitas ab uno
in eo iniquilatem omnium nostrùm, et versu 10 :
juxlo solvi. Tandem mox diximus à plerisque
Si posuerit pro pecculo animum mam, denique v. recentioribusRabbinis statui Judœosin hàc ca-
12 : Ipse peccata midtorum tulit. Ilinc Grotius plivitale pro delictis genlium salisfaccrc. Cln-i-

ipse lib. 0, deRelig. christianà, cap. i9, nobis slianam ergo doclrinam de Christi salisfaclio-
consentiens sic verterat : Ob nslra peccata viil- nibus criminari non possunl, quin sibi ipsis

neratus est, attritus ob nostra crimina. Islud au- conlradicant.

lem vers, 7 : Non aperuit os suum..,. quasi Dices cum Orobio in tertio suo scriplo n. i :

agnus.... obmutescet et non aperiet os suum, quà « Vix ulla in novo Teslamento capitis liujus

ralione ad Jeremiam accommodabilur? cerlè (1

(57) ls;«fee ) mentio facta fuit ad comproban-
non modo non obniutuit Jeremias , sed contra « (ium Messia: morlem pr;edictam, cùni tamen
in Pliassurein , à quo in carcerem missus fuerat, « nuUum illuslrius ex veleri Teslamento po-
TH. IK. 12
 DE LNCARNATIONE Hé
adduci. Ergo nwlè ad Chrisli pas- rapiens et riigiens;\. 17 : Quoniam circnmdede-
» missel
>

sionein rcfcriur. Rosp.

caput illud Isaix jiia- runt me canes mntli; concilium malignantinm ob-

applicaii Clnislo luin Marc. 15, v. 28, sedit m'. 4° Silim quà Chrislus arsil, et ejus
nilcslè
tiiiii Ad. 8, V 32 el 53. Aliundè vcrô cùin to- morlem signilical versus 16 : Aruit tanquàm

Itmi (passionis Chrisli) ncgotium,

prout in Evan- testa virlus mea (seu succus vllalis) , el liiigua

gcLio dc'scribitur, ralciile ibid. Orobio, hic gru- mea adliœsil (aucibns tneis; et in pulverem mor-
pliicè liepingatur, l;uu accurala coiiasrcnlia tis deduxisti me. 5" Ipsum suppliciorum Chri-
plané oslouderet ad banc passionem leleren- sli genus, manus scilicet ejus el pedes iransli-

dum esse iilud valiciuium, elianisi à Chrisli gendi, atque ossa è suo loco movenda el dinu-

discipulis cô applicaluin fuisse in novo Tesla- meranda exprimunUir v. 17 et 18 : Foderunt

MANLS MEAS ET PEDES JlEOS (licbraicè '"'
uienlo non lej^erclur. Sileuius alias Orobii ''IN.S

cvasioiies, quas pra;occupavinius. 'ban caari iadai veraglai; vel potiùs 11X3 seu

l'iob. 2" ex Psainio2l, qui Hebrseis est 22. T\D caarou aut carou) ; dinumeravemut ossa mea.

Kuiii ad slaluendum eo Psalmo esse

pra;dieia Adverlendum autem circa vocem foderunt,
duplicem esse Hebrœis cô leclionem. Kim-
quai de Chrisli i assioiie cl morle Evangclislai
loci

narrant, salis est nnrabilem cobaireniiani il-

chius, Aben Ezra, Salomoii Jarchi, qui duode-

Psalmum inler et praicipuas passiouis cimo seculo iloruerunt, el alii deinceps Rab-
lun»
Chrisli circunisianlias intercedere, atque euui-
bini legendum censenl '"1K3 caari, quam vocein
interprotantur s/cm/ leo, supplentes circumdede^
deni de solo Chrisio passe accipi; alqui illa
evincunlur. runt, aut aliud siuiile, juxla ac si diclum essel :
duo facile

conscnsio quidem Psalmi illius et Evan- Impii circumdederunt sicut leo loanus meas
.\c

gclioruiu circa projcipuas passionis Chrisli cir-

et pedes meos. Annotai vcrô R. Jacol) ben

cumslaiiUas, ex ejusaiodi circuinslantiarum Chajim Massorae reslauralor, se in quorum-

cnumeralione lit evidens. Nanique 1°, mœsli- dam correctorum exeniplaiium texlu legisse

lia inquà se mcrgi passus est; terrores quibus IIN:] caarou, id est foderunt, et in margine ''ISJ

voliiilcoucuti, Marc. 14, v. 55 et 34; dereli-

caari. Massorelbae qui undecimo seculo viden-
anima ejus, prout corpus respicit, lur scripsisse, ulrius<iuc Icclionis mentionem
cli) (piani
Marc. 15, v. 54, in pluribus bu- faciunl. lii leclionem caari quam deinde Hal>-
cxperla est,
bini secuti sunt, ut germanam approbant, elsi
juscc Psaluii versiculis pingunlur. ISam
vers.

Deits, Deus meus, respice in me, sensu diverso, ut deinceps dicemus. Nihil(*mi-
2, sic legilur :

Chrislus in nùs tamen in iis quibus utebaniur cxemplaii-i-

quare me dcreiiqnisli? Quae verba
proiulil; v. 3 Deus meus, clu- bus scriptum fuisse IINij caarou ex eorum di-
truce pendeiis :

mubo per diem et non exaudies; v. 15 et 16

: serlo testimonio compeilum est. Sciiicet m
sim, et dispersa sunt omnia Massera marginal] ad Num. 24, v. 9, ubi exiat
iuciit lupia e[fiisus
cor meum tanqiiàm cera vox caari, observantes (juater in Bibliis occur-
osm mea. Factttm est

ventris mei. 2" Conlcinplus, rei'C vocabulum illud caari alqne in Massorâ
liqHCScens in medio
quibus Chrislus fuit ob- lexluali ibidem inler illa quatuor caari hoc
irrisiones, opprobria
rba quibus in cruce irrisus ipsum de quo aginius recensenics, expressis
noxius, iniô el v.

ipsosqne irridenliuni geslus, nempe

motus verbis ac simpliciier iradunt esse scripUim ntO
es!,
legimus ex vero ex- caarou. Do liàc voce variare exemplaria, non
câpiiis, in eodcm Psalmo
Êf/o autem smn vermis et dissimulant eliam modo laudali Kimchitis,
pressa; v. 7, 8 et 9 :

et abjectio pie- Aben Ezra et Salonion Jarchi. Adde Rabbi-

non homo, opprobrium liomimim
omnes videntes me deriserunt me; locuti
sunt num Joanneni Lsaacum ad fidem ebrislianam
bis;
SpERAVIT l> DOMlNO, conversum, lib. 2 contra Lindan Andradium
/«t//.S el MOVERUNT C.\PLT.
EUM QbOMAM VLLT Deens. concil. Trid. lib. 4. Gaîaiin. de Arca-
laUl'lAT ELM, SAI.VUM FACIAT
27, v. 5P el 45, et Marc. nis calbol. veril. lib. 8, cap. 17. Ruxlorfium
i:iM. Confer. Matlh.
5" MuUiludo Judœoruni à quibus Vind. lib. 2, cap. 8. Marlianœum in Delens.
45, V. 29.
principum bujus conlra Simoninm, el (1) alios icstari se vidisse
Cluislo reclanialum est,
eamdem luror, ac exira- exemplaria in quibus habebalui' caarou.
niuliiuulinis adversùs
observalis, dico 1", lue legendum esse
neorum quibus iradilus fuit, prœfecli videlicel llis

romanorum immanitas in illo Psal- nXD caarou, foderunt. Nam qui (ieri poluil ut
cl militum
mo eliam dcscribunlur, v. 15 el 14 : Cmwn-
me vituli muUi , tuuri piugues obsede- Vide apnd Calm. el in Dissert, circa
dederunt (1)

runt me. Aperuerunt super

me os mum sicut leo liunc locuni PsaUui 21.
365 ^ERBl DIMM ÎC6
« .

Massoretlite in exemplaribtis suis invenerint ccdenli, cui istum conjungnnt, ea invenilur;

simplicilcr scriplum caiiruu quse vox Jii(i;iois al versu pra.'cedenli babelur vocabnluni seba-
adcô atlversalnr ï quid causae fuit cur deinde bouni, circumdederunt me, quod proinde tolum
in quibusdani libris seculo duodccinio idem V. 18 suppleri deberei; unde ridicula isti exur-
legerint HU. Kinichius, Abon tzia el Jarchi ? geret senlentia : Circumdederunt me, sicut leo,

qiioniodo ia nonmiliis cxoniplaiibns coireclis muuus meus et pedes 7neos. Nullum igilur sen-

vox Hebrajis laui invisa à R. Jacob bon Clia- sum probabilem el congruum leclio Rabbino-
jiiii cl ab aliis niodô cilatis rcperta est, iiisi rum exliibci, proindeque, etc. Altéra ralio est,
quia olim in lexlu primigenio sic logobalur ? Is apud SS. Patiesqui cum Juda;is dispulàrunt
locus lueiil à Juda;is de induslrià aduileralus (ii aiilemsunt nuilli) aut qui texlum bebrieum
necnc, parùni inlcrest. Non nescio poluisse accuratiùs recognoverunt, ut Origenes et S!

amanuensiuni vilio in excmplaribus quibusdani Ilieronyiuus, nullum deprebendi vcsligium le-

unum vucabuluiii in aliud niulari, scribeiido, clionis à Judaîis nunc usurpatœ. Nenipc non
^ jod, pro 1 van, quod propler lilleraruni simili- modo ab ils legitur foderunt, si Terlullianum
ludincni facile est, el aliis in locis coniingil. excipias, qui aliqiiando foderunt (1), aliquando

Al sanè ex adducto Massorelharum teslimonio extcrmiuavenmt{'i), sensu eodem servato, legit;

planuni est anle eoruni xlaiem in texluiu non sed et nusquàm vel minimum ab illis indigila-

irrepsisse caari, ncc ten)crè nobis suspicari vi- lum est aliam Judieis hic fuisse leclionem,
dcmur eosad ejusmodi dcpravalioneni pluri- quamvis non soleant ejusdem generis esceplio-
niùin conlulisse, dùni pro arbitrio staïueruni nes à Judœis adhibitas silcntio praitermitlere,

legendum esse caari, née lanielsi habebatur eosque non rarô falsi accusent (3). Tertia est,

sci'ipUuu fûflroH. Quidquidsit, leclionem causœ septuaginta Seniores qui diu anle nalam quae-

suœ niagis lavcnleni lanto sludio aniplexi stionem scripserunl, Syrum interprotoin qui

sunt Judaei, ut ad alleram in inipressis Bibliis versus tempora apostolica floruit , Aquilam
Rabbinicis oniitlendam ipsos bibliopolas ebris- ipsum qui in graliam Judœorum versionem
tianos nielu dauini adegorinl. Vorùm quanidiu suam adornavit, Origenem rerum ejusmodi
adducta Massorelbarum alioiunique teslinionia indagalorem peritissimuin el sludiosissimum,

supererunl, lamdiu ex ipsis Juduioruni nionu- S. Hieronymum qui Judœo in addiscendis he-

nientis aequus arbiler judicabit eos recentiori brœis lilleiis magislro usus Biblia ad fidem
et vitialaî ieclioni adhsercre. hebrœorum codicura summâ cura transtulit,
lluic argumenlo quod ipsum subministrat ipsumquc Tbeodorum Mopsuestenum qui lo-
Rabbinoruin lestinioniuni , 1res alias adjicio tum Psalmum de Davide exp'icai, legisse caa-
raliones, quae simul junctuî vim denionslralio- rou, et vertisse foderunt , uno Aquilà excepto
nis oblinent. Prima ex eo pctilur, quôd si qui eamdem vocem reddidiiper v-Tyyvav, fœdâ-
legas cuni Rabbinis caari, el inlerpreleris sicut runt. Adde Symmachum et Tbeodolionera
leo, nullus ex boc vcrsiculo probabiJis el ido- procul dubio legisse similiter; si enim legis-
neus sensus exscuipi possit. Frustra enim cum sent sicut leo. Patres qui adversùs Judœos
Kinicbio et Al^en Ezrà subaudiuni Rabbini, scripserunl tanli momenli discrepantiam non
circumdederunt. Nusquàm leo diclus est cir- siluisscnt.

cumdarc nianus et pedes alieujus, nec quid- Immcrilô opponeres à Paraphraste cbaldaeo
quaoi ridiculum magis fabula quàm ad rcdden- lectum esse caari cum versiculum ita explicet:

dam absonœ hnjusce loculiouis ralionem ,

Congregalio malignorum circumdedit me morden-
fingil Kimcliius. Is narrai leonem intcr venan- tes sicut leo maniismeas, etc. Praelerquàm quod
dum solerc caudà suà longum circulum de- enim in polyglouis Complutensibusel Antuer-
scriijere, extra quem belluae excunere ne- piensibus omitluntur hae voces sicut leo, neque
qucunl; quapropler, inquil, terrore conslrictai aliundè comperlum sit quo lempore scripscrit
acervaiim conglomerantur , ac pedibus sub is Targumista; ex illo texlu videtur poiiùscol-
ventre collectis immotcc icmanenl leonisquc
1) Lib. adversùs Jud. cap. 8, 10 et 13.
pru:da (iunl. Sic, ut l'alsam leclionem defendat,
2) Ibid. cap. 10, el L. 3 contra Marcion.
adhuc absurdiora excogitare cogilur. Ergo ab- cap. 19. Item L. de resur. carn. cap. 20.
sona est oraiio à Rabbinis prophétie hic afflcla, (3) S. Justin. Dial. cum Tryph.; S. Iren. L.

iicut leo vianus meus et pedes meos circumdede- 5 de lUeres. cap. 2i, el lib. î, c;ip. â.'S; Orig.
bb. 1 coiilra Gels, et liomil. 12 in Jerom.;
runt. Pi'a;lcrca, idcircù vocem circumdederunt S. Epipliau. de pouder. el mensur. cap. lo et
gubaudieudam illi docent, quia iu versu prai- 10 elalii.
-j.. DE INC ARN AllONE 568

paraplira^K'iii l.'jiisstM«(i/'c;M(nod o\[)OSUt'-

vocem alio sensu eu loci explicari non sinerenl.
lij-i
CiXiterùmistud, quod secundo locoaddidimus,
rit momordentiit, vel monicntcs; adtlidisse verô,
expriiuoiuli causa. ad cunmlum dictum sit nulli enini dubitamus
sicut leo, furoris impioriini
:

Cciium ergo maneat in lexlu primogenilo quin legenduni sit caarou, ut probalum est. At-
rcdcleiuluin que ex bis liquidum lit laudalo vcrsu 18
lectimj fuisse cauron quoil propiic
ncc nisi vcisùs undccini seculuni Psalm. 21 praîcipuam necis Cbristi circumslan-
est fodcmut,
loclioncm alleram adliihori cœpisst-. tiam, ipsunique mortis ejus genus perspicuè à

Al lorlè inquies, nxû cuurou nihil siguilical : Davide fuisse descripta.

voibi HID cara fodere, 0° Versu ejusdem Psalmi 19, Prophela e.x-
iiani ut essot praJU-ritnin

(leborel scribi 1"^3 (•iirou sine N aU'pli ;

ergo. primii Cbristum esse vestibus spoliandum, in

Uesp. in hoc dillicullaleni esse nullani con- ; cruce iiridendum , ac veslimenta ejus , ut bo-

cedunl enini onuies lilleram aleph epenthelicè minis extiiicii , dividenda inter milites, et su-

seu supra nunieruin addilam depieliendi

in per vestem ejus sortem miltendam. Ipsi verb,

pluribus S'iipUira; locis, quorum longam inquit Psalles regius, in personâ Chrisli, consi-

enumeralioneni ipsi Judan lexunl in Massorà deraverunl et inspexerunlme; diviserunt sibi ves-

niagnâ timcnta mcu, et super vestem meam miserunt

Dico i", etianisi bîc legcndum esset '"IND sortem. Confer. Mattb. 27, v. 53, et Jo an. 19,

CMuri, non lamen banc vocem ibi significalu- v.23et2i.

vel fo.ssojrs 7° In reliquo Psalrao Christus fratribus suis
i\im sicut leo, sod poliùs /û(//Vi!/(>s

quasi dicluni c^^cl fodientcs nuiniis meus ctpedes nomen Domini iiarraturus, Deunique in medio

vu'os, vel fossores mammm meavum , elc (1). Ecclesiœ laudaturus, ac proinde resurreclurus

Hanc observalionem ipsi Massorcthai iudigi- prsenuniiaiur , alque universos fines lerrae ad

lanl, dùni nioneiit in Massorà niarginali ad Dominum convcrsurus. Sed de boc argumente

liunc locuni, '1X2 c aar i cwiw punlo carnets duo- inferiùs. Hactcnùs ostensum est insigniores

bus locis reperiri in diqilici diversâ significa- Cbristi passionis cireumstanlias in Psalmo 21
tione, et in Massorà textuali ad Nu m. 24, v. 9, descripias baberi, quod prinium susceperamus
adduni duo ejusmodi loca esse Isaisc 38, v. 13, demonstrandum.
et Psaini. 2^, v. 17 Itaque caari ex Massore- Allerum porrù, nempe eumdem Psalmum
this aliter Psal. ±1 (nobis 21), aliter Isai;^ 58, de solo Cbrislo pos.se inlelligi, perinde evin-

sumitur. Sed Isai. 38 cerlissimuni est illam vo- citur. Nam si Psslmus ille de Christo, in quem
eeni esse vertendani sicut leo; ergo Psalm. 21, tam benè quadrat, ad litteram non accipiatur,
juxtà Massorelbas, caari non significat sicut leo. vel explicandus erit de Davide , ut Aben-Ezra,

Alque id quidem, posità istà leclione, non ré- Jarchius et an te eos Theodorus Mopsueslenus
seculi quinli hsereticus, aliique nonnulli expo-
méré à Massoretbis esse dictum palet ex ipsà
rerum in hoc Psalmi versiculo expressarum nunt , vel de populo Israelitico in prsesenti

nalurà; qua^ ejus modi est, ut nulius, quod capliviiaieconstitulo, ut Kimchius censel, vel

modo ostendimus, probabilis sensus ex inler- de Eistbcre et Israelitis selate ejus in exilio

prelatione Rabbinorum erui possil. versanlibus , ut quidam opinali sunt Judœi

Quam igilur, inquies, aliam possel cacni in- apud llieronymiastrum et eumdem Kimcbium.
duere signilicalionem? Responsio impronqjlu Atqui oranes illœ interpretaliones falsœ sunt.

»^st, quippè nùrunt liebraicè vel lantilium pe- Et quidem expositio quai Psalmum 21 trans-
riti n"'1S<:: esse vcrbi m^ cura fodere, partiei- fert ad Davidem refellitur T ex versu 18 : Fo-

piuni prtesens plurale , vel eliam esse nomen derunl manus meas et pedes meos, dinumeravenmt

verbale ex boc parlicipio rornialum ;

nôrunt omnia ossa mea; quœ profectô Davidi atlribui
quoque nomina liebrœa pluralia qua; in im D non possunl si(iuidem David seu à Saule, seu
terminantur, in construelione seu syntaxi D ab Absalomo exagilatus, nunquàm in poteslatc
viem finale amiltere. Nihil igitur velat quo- bostium fuit, nec talia passus est. At inquit sub-

minùs H"»nSD caari iadai, caari, denqUo lililer Theodorus Mopsuestenus in 4 collatione

sciliccl mcm finali bîc , inteipretemur fossores concilii Vgeneralis relalus, h.TC metaphoricè

mammm seu fodieiites, manus. Iniô tum ratio accipienila sunt, et sensus est: Omnia perscnt-

allala , luni Massoretbarum aucloritas hanc tabantur, et quœ ayebam et quœ conabar.... To-
tius mcœ fortitudinis et totius meœ substantiœ
(1) Vide Morin in ajqjend. de locis
Hebraîi
defensores facti sunt, ut etiam mimera mea subji-
texiùs restitutis, cap. 4, et Auguslum Pieiffer
in Pissert. de voce Kari, etc. cerent. Verùm melaphoram ita duram, fodere
 70
369 vEiuîi nivi:<i.

videlicet manus et pedcs et diniimerare osfa mcornm. 5" Si Cluistus est bomo Deus, Dei et

idem esse ac inquirere de opcribus alicujus el lioiiiinum et mcNliator, diei non potcst claniarc
Lona ejus calculo siihjicore, Psalli Uegio ad- ;i(i Deum non exaudiri; ergo, etc.
tt

scribi quis ferai? Nullum saiiè se» in IJibliis, Ncgo min. Isla enin) in Cbristum secundiim
seii in quovis auctorc, locnlionis cjusniodi hy- caruem speclatum quadrant aplissimè, alque
perbolic* exeniphiin repeiirc est. Non dillite- ipsi in novo Testamcnlo cl ?ooundiim fideni

mur verbum fodere qnandoque transleni ad cbrislianamlribuuntur. Ad primani probal. mi-

idem quod scrutari et inquirere significanduni noris, nego anlecedens. Deus diceudus est
(Job. 6, V. 7; Prov. 16, v. 27, etc.), sed tune Cbristum pro parle carnis dereliquisse, qua-
voces adjunctai usn recepto inlellecta; niela- tcnùs pro nobis retorno sujtplicio alias
t'um
addiceiidis, lot tormeuta tolerarc passus
pboram indicant; conlra Psal. 21, v. 18, om- est

nia sensun) propiiuni sonant, nibil nos ad nie- poslbabitis ejus anima; ut scnlicnlis alleclibus.
taphorani dncit;ergo, etc. Uefellitur 2" ex Ad secundam probat. Dist. Cbristus fuit ab

versu 19: Liviserunt ubi vestimcntn mon et super omni noxà propriâ immunis, concodo; Cbri-
vcslem meain miseruiit sorfem; ubi cerlè agitiir stus peccala aliénanon babuit expianda, nego.
de rébus quœ bypcrboU'ni et melapborani non Nullum quidcm peccalum Cbristum commisit
sapiunt. Alqui Davidis bostes nec ejus vesti- aut committere potuit quod et boc ipso
Psaimo ,

nienla inter se diviserunt nec super vesteni ejus 2 salis indicarc videtur islis verbis : Et
V.

non ad insipienliam milii ; quasi dictmn

niiserunt sorteni. Ipso tcmpore quo Absalom, essct :

sed non propler

Davide lugiente, Jérusalem ingressus res rcgias Clamo, et non oxaudior,
invasit , facias fuisse bujus modi parlitionem iniquitates proprias,peccalum enim alibi im^i-
et fortitionem nec legitur, nec ullo pacto veri- pientia appellalur.At verô Cbristo utsponsori
siniilc est. Imô noiunt Rabbini (1) Hcuissc pri- nostro aliéna fuère pcccata luenda,
nimirùm
vato uti ullo corum qnibus rex usus fuerat, peceata hominum ,
quœ loco nostro expianda

ergô, etc. Refellitur 3" ex vers. 20, 21, 22 et 25, voluntariè suscepit. llinc Isai. 53, v. 29, dicitur
in quibus is cujus passio et mors antea fue- peceata multorum lulisse,ioi\n.\,\. 29, nuncu-
rant descript», perspicuè significatur resur- palur Agnus Dei qui lollit peccuta mundi. Hinc
recturus. juxla Aposl. 2, Cor. ."), v. 21 :Zs»m (Cbristum)
pec-
Refellitur i" ex versibus 2!), 50, 51, etc., qui non noverat peccalum, pro nobis (Deus)
ubi non ambiguë sernio lit de universis fini- catnm fecit, ut nos efficeremur ju&lilia Dei in ipso:
bus terrœ ad Deum convertendis , de univer- et Gai. 3, v. 13 : Ch.istus redemit nos de male-
sis fawiliis gentium tum adoralniis ejusque dicto legis, factiis pro nobis maledictum. Ergo
imperio sese subjecluris, de generalione ven- tanlùm abest ut in textu objecto quidquam no-
turâ Domino accensendà, et populo nascituro slraj in Cbristum lidei adversunj contineatur,
tptem fecir Dominus; qnaî nninia ('hrislo Do- ut poliùs ibi fuudamenlalis articulus doctriujc
mino cgregiè compelunt; iiam nihil liornm , cbrisliauLC adumbrotiir. Cxlei iiiii verba ob-
inquit Tbeodorelus liîo, Davidi ao^idisse vi-
jecta : Longe ci subite vieà verba delictorum
dcnms Sotx.s nntem Doniiims C.hristus, qui meorum, ex 70 Inlerpretibus, ad quorum fideni

ex Davide fornuun servi uccepit , omnem ter- nostra Psalmorum vulgata versio édita est, de-
rain ac mare divinà coynitione implevit. sumuntur, bebrcea ad lilleram liabent : Loncjè

Dices. David, V. 1 et 2, sic babet : Z)ras, il sainte meà verba rugitùs seu clamoris mei.
Dens mens, respire in me, quare me dereliquisti? Ad terliam probat. distinguo etiam : non potesl
longe à sainte tneà verba delictorum vieorum. clamare ad Deum, desideriis animai sua; ut in-
Deus meus , clamabo prr diem, et non exaudies ; lelligenlis et absolutis, concedo; desideriis cou-
et nocte, et non ad iiisipientiam milii. XU\m ista dilionalibus et affeclibus animœ suse ut sen-
non convcniunt Cbristo, proindeqno osten- tientis, nego. Itaque anima Cbrisli nostraî simi-
dunt totum Psalmum ipsi abjudicandum. Nam lis quantum ad essentiam, absque peccato
1", tanta derclictio in Cbristum prout à Cbri- speclari potest vel ut intelligens, vel
ut sen-
lianis colilur, caJcrc non poluit. 2" Cbristus , ticns. Cian dicit Clamabo et non exaudies
:
,

utpolè ob omni noxà immunis, dicere non intelligendus est, inquil S. Tbomas, 3, p., q. 1,
potuit : Lnngè h sainte nieà verba delictorum quantum ad ajfectum sensualitatis (seu
art. i,

(1) Maimon. in Ilalacâ .Melakim, et Becbai in anim» suce ut sentienlis), quœ mortem refugie-
Parastb-Schopb. Vide ferrant, in argum. bat. Nem[ȏ Cbristus ut nosirasinduceret infir-
Psalmi 21. mitates, voluit, cùm passus est, terroribus et
371 DE INC ARiNATIONE S7f
aliis afTcctibus scnsibilibus, sine iillà tanion Ihiec porrô in Chrislo evenisse leslis est S.
(Icordinalioiic, coiiciili, quos aflectus Dcus -^iatlhaeus cap, 2C, v. 15, et cap. 27, ubi vorsi-

non cxaiidivit. At verô, pergit ibiil. S. doctor, bus 9 et 10 hœc applicantur laudata Zachariae
exanditnr tamen quanlùni ad aireclum ralionis vorba. 4" Prauliclus est coniprohendondus ab
id est, (iiianlùni ad procès sou afl'ocliis ab anima inimiois. Psal. 58, v. 2 : Eripe me de operanti-
suâ ul iiilollocluali olicitos, iibi sciiicel cjus- bus iniquilatem, et de viris sanguinum salva me.
modi aflectus absoiuli sunl; sod isia alibi ex- Quia ecce cepenmt animam meam, irruernnt in
poniiiilur uberiùs. Duplex illud aflecluum et me fortes. I sal. 70, v 10 el 11 : Concilium fe-
oralionum Chrisli geuus ipsoquein expcndimus ccrunt in unum, dicentes : Deus dereliquit eum,
Psahiu) pra3niinli..lur. Do afl"oclibus nanique et persequimini et compreliendite eum , quia non est
desidoriis sensilivis agiiur v. 2 objecto; de al- quieripiat. 5° Et à discipulis deserendus. Psal.
lero auloni oralionis génère seruio fit versi- (58, V. 9 : Extraneus factus sum fratribus meis et
bus 20 et serj. priïserliui v. 23 : fiec avertit peregrinus fitiis matris meœ; et v. 21 : Sustinui
faciem snam à me, et don cimuurem ad eimi ex- quid simul contristaretur, et non fuit; et qui con-
audivit me. Poriô in Evangolio pra^diclioni solaretur, et non inveni. Siniilia habenlur Psal.
evenlus rcspondot. Luc. 22, v. à% Chrislus 87, V. 9 et 19, Psal 141. v. 5 ; Isai. 65, v. 5
orabat dicens:Paler,si vis,transfer calicem istiim et Zach. 15, v, 7, ubi dicilur : Framea snscitare
à me, quœ oratio ai) afïcclu s^^nsitivo procede- super pastorem rneum , et super virum coliœren-
bal, noc fuit cxaudila; Joan. verô 11, v. 42, tem mihi , dicit Dominus exercitimm; percute
coraniemoralur oralionis species quce semper Pastorem, et dispergentur oves, etc. Quod de
exaudilur : Pater sciebam quia semper me Messià R. Aben Ezia cxplicat, et ad seipsura
audis , inquit Cbrislus , et Aposl. llebr. 5, Chrislus refert Mallh. 26, v. 51. d" A falsis
V. 7: Exaudilusest (Chrislus) pfosHâ reverentiù; leslibus accusandus. Psal. 26, v. 12 : Insur-
ergô, elc. rexenmt in me testes iniqnï , et mentit a est
Probatur ô" conclusio ex aliis cou)pluribus iniquilas sibi. Psal. 40, v. 9: Verbum iniqmim
valiciniis quibus Chrisli passio et variœ iliius constituerunt advershm me. Psal. 65, v. 5 :

circunislanliœ prœdicunlur. Nam proedixorunt Exercuerunt ut gladium linguas suas firma-

Prophotte 1°, liilurum ut reges geuiiuni, Ju- verunt sibi sermonem nequam. Caiilto siniilia
daeorum principes , consilium adversùs Chri- Psal. 108, V. 1 elseqq., el Psal. 159, v. 5. 7°
slum inirent. Psal. 2, v. 2: Astitenint reges Conlunioliis aflîciondus. Psal. 54, v. 16 : Ten-
terrœ et principes conveneriint in unnm adversùs taverunt me, subsannaverunt me subsannalione
Domiiium et adversits Christnm ejits. Quae non frenduerunt super me dentibus suis. Psal. 68, v.
modo ad persecutiones conlra Cin-isli discipu- 8 : Quoniam propter te sustinui opprobrium,
los et Ecclesiam concitandas, sed etiaui ad opcruit confusio faciem meam; el v. 15 : Adver-
lenipus ojus morlis ex parle relorri debenl. sitm me loquobantur qui sedcbant in porta , et in
Et Psal. 54, V. lo : Adversimi me lœtati siint et me psallebant qui bibebant vinum. 8° Conspuen-
convenerunt 2° Praidixerunl Mcssiam ab amico
.
dus, csedendus, opprobriis saturandus. Isai. 50,
et faniiliari iniiuicis suis iradendum. Psal. 40, v. 6 : Corpus meiim dedi perculientibus, et gênas
V. 10 : Etenim, inquit David figuram Chrisli meas vellentibus faciem meam non averti ab in-
;

gérons, liomo pacis meœ, in qiio speravi , qui crepantibus et conspuentibus in me : cap. 52, v.
edebat panes meos, magni/icavit super me supplan- 14 : Inglorius erit inter viros aspectuscjus, et for-
tationem. Psal. SI, v. 15 ; Si inimicus meus ma ejus inter filios liominum. Psal. 68, v. 27 :

maledixisset milii, snslinuissem utique... Tu verb Quoniam quem tu percussisli ,

persecuti sunt; et
lioviG unanimis, diix meus et notus meus , elc. Ad super ruinera dolorum meorum addiderunt. Thren.
liacc is Messiœ prodiior miscrè perilurus prœ- 5, V. 50 : Dabit percutienti maxillam, saturabi-
nunliatus est. Psal. 108, v. 3 : Fiant dies ejus tur opprobriis. d° înier contenipluset lornienla
pauci, et episcopatum ejus accipiat aller, quem lacilurus. Prœtor expressani antea adductam
locum de Judâ proditore inleliigil S. Pelrus, Propheliam Isaioe 55, v. 7, ha;c ex Psalmo 57,
Aci. 1, V. 20. 5° Prx'diclus est Messias ven- V. 14 et 15 habenius : Ego autem lanquàm sur-
dendus, et quidem Iriginla argenteis Zachar. dus non audiebam, et sicut nmlus non aperiens os
11, V. 12 : Appenderunl mercedem meam triginta suum, et non liabens in ore suo redargntiones.
argentées. Ibid. v. 15, h:fic pocunia in tcmplum 10** Capitis damnandus, Psal. 95, v. 21 : Ca-
Dûmini ad stutuarium, id est quà onierelur ager ptcbnnt in a,:imamjus!i, et sauguinem innocenteni
figuli, referenda et projicienda prcesignificatur. condemnabunt. Jorem. insignis Chrisli typus
m VEnBI DIMNI. 574

cap. il, V. 19 : Ego qvasi agnus tnamueius, qui potaverunl me aceto. Il* Vates sacri Messiani
portatur ad vktimam ; et non cognovi quia cogitu- necanduni proesignificaverunt. Eô enini perti-
vennit super tve eonsilia , dicenles : Mittamus nent non tantùm lauiiata jam Isai» (capite 53)
ligmmi in panent ejus, et eredanius eitm de terra (Psaimo 21) lestimonia, sed et alia
et Davi.lis

vivent ium, et nonien ejus non uentoretur ampliiis. mulla, qu.-c apud Prophetas passini occurrunt.

Non omiltonduni est istiitl libii Snpioiit'a^ fa- Psal. 7, David Messiae personam sustinens, ait :

tenlibiis J' dœis aiiie Clirisiuin oxarnii cap. 2, Dolores iiiferni circumdederunt me, prœoccupave-
V. 18 : Si est vents filins Dci , suscipict illuni et runt me laquei mortis. Psal. 86, v. 5 et G : Fa-
Uberabit eum de manibus contrartorum. Contn- ctus sum sicut homo sine adjutorio inter mortitos
melià et tormento interrogemus eum, ut scinmus liber, simt vulnerali dormientes in sepulclirls.
revercntiam ejus et patieuliam illius ; morte tur- Daniel. 9, v. 20 : Et post liebdomades sexaginta
pissimà condemnemus fum. 11" Pro persecnlori* duas occidetur CItristus. Zach. 12, v. 10 : Et
biis et transgressoriliiis oral unis, etc. Psal. dolrbunt super eum sicut dolore solet in morte,
lOS, V. i : Delraliebant milii, ego autem orabam primogeniti. Et cap. 13. v. 7 : Framea snscitare
Isai. o3, V. ull. : Et pro transgressoribus rogavit super pastorem meum, et super virmn cotiœrentem
12" Criici inter iniqiios alligciidiis. Praîtor ver- viihi , dicit Dominus exercitum; percute pasto-
snm 17 Psalmi 21 jain specialîm explicali :
rem, etc. Horum et siniilium oraciilorum vini

Foderunt mnmts meas, etc., legiliir Zacliar. 12, agnoscens R. Simeon ben Jocbai magnai apud
V. 10 ; Aspicient ad me quem confixerunt. Jam Judœos aucloritatis scribit Deum proplcr ho-
laiidaviinus ilhid Isaia} 53, v. 12 : Tradidit in mininn peccala missurum esse Filium suum
mortem animam suam, et cum sceleratis reputatus humano corpore indutum, bomines verô prœ-
est. Porrô crux Messine videlnr insigniteradiim- ceptis ejus rebelles bunc esse morii tradituros.
braia apud Ezecli. cap. 9, v. -4 et seqq. cùni Accedunt varii (ypi et figurse Cbristi, (piibus

Deiis pi:^)riini froiites signari jubel litterà Tliau, mors ejusadunibrata est. Taies fuère 1°, oblatio
atqiie interficieiidos decernit quotquot illo Isaaci el immolatio arietis in ejus locum suffc-
signo carerent. Nenipe lillora Tliau juxta ve- cti Gènes. 22, v. 9, 13. 2° Agni pascbalis ma-
terem usum ad Ezechielem usqiie flgnrain crii- clalio Exodi 12. 3" Mors ponlilicis, quara ex-
cis gerebal. ll;1c igiliir Ezooliielis visione signi- peclare lenebantur bomicidae involuntari, ut
fioatiim est neminein salvari, iiisi criicis Cliristi ipsis in terrain suam rcdeundi poleslas fierel;
virtns ipsi applicelur. Vide Iluet. propos. 9, Num. 35, V. 25, de quà figura Philo Judœus
cap. 127, n. 4, et nirsùs cap. 170, iibi varies sermonem faciens in libro de Exulibus, ait
referl lypos hiic perlinenles, iiempè Isaaci, < bunc Pontificem non hominem esse, sed
agni pascbalis , sorpemis .TP.oei, etc. Valiciniis « VerbumDei, non sponlanearum solùm, sed

ad Cbristi criicinxioncm atiinenlibus quidam <i et involuntariarum noxarum expers... patrcm

anriumerant versum 10 Psalmi 95, ubl juxta t quidem habcns Deum, matrem verô sapien-
nonnullos veteres codices graîcos et latines « liam. » i" Occisio vaccœ rufa;, è cujus cine-
legilnr : Dicitur ingentibus, quia Domiints re- ribus liebal aqua expiationis juxta ritum cap,
gnavil à tigno. Atque bunc locum ila exi)ibeiil 19 Num. praescriplum ; ad bunc typum S. Pau-
veiustissinii Patres, S. Jusiinus, qui con({ueri- lus Hebr. 13, v. 11 et seq. alludit. 5" Hircus
lur bas voces à ligna esse à Juda;is delelas ;
emissarius, cujus oapiti mala Sacerdotes im-
Tertull. lib. advcrsùs Judseos, cap. 11 et 13, precabanlur, quique Israelitarum noxis veluli
et lib. 3 conlra Marcioneni, cap. 24 ; Arnobius, onustus in desortum abigebaiur. C Omnia
Laclanlius, S. Anguslinns, Cassiodorus, etc. denique veteris legis sacrificia ,
qure totidem
Sed larnen, inquii Huetius cap. 127 mox ci- eranl figurae sacrificii cruenti h Messià in cruce
lato n. 8 : I Cùni taie nihil exiet vel in excni- oiïerendi.
« piaribus beliraicir., vel in Targnn), vel in in- 15° Demùm prreniintiatse sunt circimislan-
I tcrpielibus exolicis ; nequc ea agnoscant tice necemMessi.Te juxta Evangelium subseculoD.
< Symmachus, aut Theodoretus, aul alii, nid- Nimirnm quôd non fragenda essent ejus crura;
c Ium in hoc tcstimonio caufîfi nostr;ie (irma- id eniin pnrsagiebatur ipsà lege de non fran-
t menlum coilocabinius. In quo qnàni bunâ gendis ossibus ai;ni pascbalis Messiain (iguran-
i fide, qnàni sincère agamns, advcrsai ii noslri tis inslilutà, E>od. 12, v. 46, et Num. 9, v. 12.
« pnsfeunl agnoscere. » 15° Messias praidiclus Quôd lalus ejus es-^ct perlodendun), Zach. 12,
est felle el acelo potandus. Psal. G8, v. 22 : V. 10. Quôd sepulcrum ejus futurum esscl
Et dederunt in escam meam fel, et in siti meâ gloriosum, Isai 11, v. 10. Ilanc autcni Cbristi
57o DE INCAIliNATIOî^E 276

sopulcro gloiiani peperit non modo ejiis resur- sunt; ergo, etc. Theodoretus porrô partem
reclio de quâ iiiferiùs, scd et leiiipliim insigne Psalmi ad Cbristum transfert. Ad Judaeos verô
quo illud cinxit Conslanlinus iniperalor, ut in Babylonià exules Davidem non respexisse
fnsè ahEiisebio nairatur in vità cjusdem Con- probant versiculi coraplures, in quibus persona
stanlini. Qiiùd deniijue anima ejiis desoensiira singularis proprié pingitur. Quantum ad Za-
essetad infcros, pioi lun animas solandi et inde chariam, plura in capitibus cilatis occurrunt
cduccndi causa : Psal. (J7, v. 7 : Qui educit vin- quœ ad lenipora Christi, ad ultimam Jeroso-
ctos in forlilitdine, simili/er eos qui exaspérant, lymorum conth|gralioneni, ad rejectionem et
qui habitant in scpnlcris Ascendisti in altum, dispersio'nem populiJudaici solnmmodô referri

repisti caplivitatcin. Osée. 6, v. 5: Vivi/icabit nos possunt, non ad tempora Zacbaria; aut Macha-
post duos dies, in die tertià suscilabit nos, et vive- baeorum. Imô facillimè cuncta Cbristo Domino
mus in conspectuejus. El cap. 13, De manu
v. 14 : acccynimodantur, si Jérusalem de quâ nonnullis
morlis liberabo cas, de morte redimam eos. Ere in versiculis ibi agitur, de Ecclesià Christi in-

viors tua, ô mors, et morsus tuus, ô inferne. telliganuis, quod antecedenllum et conseqiien-

Quem looinn ad Messiam applicant Judœi in lium connexio et séries exigere videntur. Vo-

Berescliil Rabba, ubi doctrina de Messiœ de- lunt Rupertus et alii versus 5, 4, 5 et 6 capitis
scensu ad infcros et cnpiivonnn liberalione, 15, in quibus Prophetam à paire suo et maire
lîdei nostrx' consentanea Iradilur, ut videri suà confixum Zacharias describit esse inlelli-

potesl apud Huelium, prop. 9, cap. 141, n. 3. gendos de Christo, quem populus Judaicus el

De Messià quoqne intelligunt .hulœi caput 9 Synagoga cruci affixerunt ut falsum prophe-
Zacbari^ in quo liberatio de quâ loquiniur tam. Sed potiùs ibi exprimitur pseudopro-
non obscure pricnuntialur bis verbis, v. 1 1 : Tu phetas è Christi regno, nempe ex Ecclesiae sinu

quoquc in sancjuine Tcstamenti tui emisisli vinctos ejiciendos. Quidquid sit, versus 7, quem ad-
titos de (acu in quo non est aqua. duximus : Framea suscitare super Pastorem
Dices. Proecipuse in hàc probatione tertià meum, etc., necnon reliqiiuin caput, manifesté

allatai Proplietiaî ex Psal. G8, bebr. 69, et ex ad Cbristum spcctanl.

Zacharise cap. 11, 12 et 13, excerptse sunl; Cseterùm, ctsi de Zacharise aut Machabaeo-
atqui nec in hoc Psalmo, nec in iis Zacharioe rum oetate in ejusmodi capitibus sermo fieret,

capitibns de Messià agilur. Etenim hsec ipsa uihilo lamen minus quae ex illis excerpta Chri-
verba Psal. 68 : Dcderunt in escam meam fel, sto accommodavimus in ipsuni ad lilleram ca-
Cbristo non conveniunl, quippe cui non in derent. Soilicet cùm Messias esselProphctarum
escara, sed in potum fel datuni est; congruunt spc3 et expectatio, totà lege pmcnunliaretur

verô ad Davidem, siquidcm ut advertit Theo- cujus erat unicus finis, nullum ipsius exprl-
dorus Mopsuest. in concilio gonerali V revela- mendi locum sacri vates praetermittere debue-
tus Davidi Absalomum fugienti cibus et potus runt. Is opportune à Prophetis, inquit Bossue-

instar aceli et fellis pra; iristitià esse debue- lius, semper exprimehatur, ad quem cuncta oracula
runt, Imô et in Israelitas Babylone caplivos in- et universa lex tendebant. Hinc in sermonibus de
teger ille Psalnius etiam quadrat, ut exponunt aliquâ Christi figura inslilutis nonnulla immi-
Targumista et Theodoretus. In laudatis autem scere soient Propheise, quce ad ipsum Cbristum

cap. 11 et 12 Zacbaria: ad ipsa liiijiis Proplictae immédiate périment, oralionem à lypo, ut

terapora, vel ad Macbabyeorum œlalein respi- aiunt, ad veritatem Irausferentes qu'od lune

citur, et in 13 de falso Prophetâ sermo est ; lieii proesertim dignoscilur, ubi ea quiB expri-

èrgo, etc. niuntur, in rem, non in tvpum innnedialè qua-

iSego niinorcm. Nani quod ad Psal. 68 atti- drant. Iukiuo cùm versiculi Zacbariaî in tertià

net, perspicuum est in eo describi tum Christi probatioueadducli ad alium quàm ad Cbristum
passionem, tum calamitales quas ob necem juxta lilleram referri nequeant, sequeretur
Cbristo illatam passi sunt Judaei, tum legis no- iilos esse de ipso inlelligendos, ctsi, quod
vœ inslitulionem. (Vide eà de re commeuta- nullo modo concedimus, capila ex quibus ex-
rium Forrandi. ) Nec obstat Cbristo non fuisse cerpti sont ad eum majori ex parle directe non
datum fel in cibuni solidum ;
quippe esca no- >pec tarent.

men est générale quo potest designari quidquid

in alendum et suslenlaïuknn suuiitur. Pneteiea
feleatenùs in escani dari potest, qualenùsejus
succo possunt inllci qu» ad aliraoniam parata
 377 TERBI DIVINI. 378
§ i. De vaticiniis qnibus resurrectio et ascen- ponam in medio vestrî, et auferam cor lapideum
sio Messiœ, necnon Spirifiis saitrti diffitsio prœ- de carne vestrn, et dabo vobis cor carneum, et Spi-
dictœ sutit. ritum mcum ponam medio
in vestri. El apud Joël.
Co.NCLt'sio. Qii.T, (le Chrisli rosiiirecliono et 28 29
2, V. el : Effundam spiritum meum super
asccnsione, aeSpirilùs sanctidiUiisionoinEvaii- omnem carnem, et prophetabunt filii vestri, etc.;
gelio el in Aclibiis Apostolorum n.irrantiir, ca à sed et super serves meos et ancillas in diebus illis
Propliclis pncsignificata fuorant. effundam Spiritum meum. Quce proplietia in die
Prob. >'a<ii 1°, qiiod ad resurrcclioiieni alti- Pentecosles Acl. 2, v. 1() el seq. ellectum sor-
iict, iiolissiimis txsl pjiis lypiis in niiràJona'ab •iia est, eamque ad lenipora Messice refcrendam
aquis posl dien» leilijiin liboralioiio. Pia^dicilnr palet lum ex bis verbis Joelis cilalo cap. v,32:
iiisuper rcsurreclioChristiPsal. 15, v. 9el scij.: In monte Sion et in Jérusalem erit salvatio ; tum
Caro mea requîcscet in spe, qnoniam non dercUii- quia ibi agilur de diirusione Spirilùs sancti
qucs auimam in inferno, nec dabis sanchnn tuum niiiuni in niodum singulari; lum quiaconsen-
vid€re corrupiioncm. Notas inilii fecistis vius vilœ; lienles habemusRabbinos Saadiani Gaonem in
adimplebis me iœtitiù citin vultii tua, delectationes lib. fidei, Machir in Pulvere aromalico, aliosque
in dextem inâ usqiie in finem. Circa quem locum celeberrimos. Eôdem spcctatZacbarias cap. 12,
legenda est concio S. Pelri Act. ^2, v. 26 cl scq., V. 10 : Effundam super domum David et super
in quâ ceitô probat Apostoiorun» princeps habitatores Jérusalem spiritum gratiœ, et precum,
islud vaticinium deDavidc iiitelligi non posse, et aspicient ad me quem confixenmt. Et plangent
sed de uno Jesu Chrislo quem Deus suscilavil eum, etc. Similia videre est apud Isaiam cap. 44,
à morlnis. Idem argumenlum iirgel S. Paiihis
V. 3, et cap. 59, v. 21, etc.
Act. 13, V. 55 et seq.; et cerlè quisnam esse po- Quœ à Judaiis in bistoriam evangelicam de
lest illc Sanctus Dei, corruptionem non visu- resurrectioneelascensioneDomini opponi pos-
rus, nisi is ipse quem Daniel cap. 9, v. 24, San- sunl, eadem à gentilibus et ab incredulis obji-
ctttm sanctorum appellavit? cuinam delectationes ciunlur, atque infra aptiùs diluentur, ubi eju-
in dexterfl Dei proniissas esse dicas, nisi oui
smodi bistoi-iœ demonstrabilur cerliludo.
Deus dicit Psal. 109, v. 1 : Sede à dextris meis?
Ipsi Juda-i in Midrach Thehillim iMessiani hic De sacerdotio, meditatione, Proplietœ titnlo,
§ 5.
praesignatum agnoscunt, ut et aucior libri qui diviuitate et variis dotibus personœ Cliristi se-
inscribilur A H/wa sapientis. Ad idem mysleriuni cundiim Proplietas et novum Testamentum com-
perlinet etiain laudalus jam versiculus 10 ca- pétent i bus.
pilis 11 Isiiioe ; Ipsum gentes deprecabuntur eterit
sepulcrum ejus gloriosum. CoNCLLsio. Messias ex ulroque Instrumento
2" Ascensum Cbristi in cœluni, ejusque in sacerdos, hoslia, Salvator et Redemptor bomi-
Patris dexlcrà sessioneni muitis in locis Psalles
nuni, Justus clJusiilia, Sanctus Dei, Propbeta
Regius prœnunlial. Psal. 15, v. ult. : Adimplebis major Moyse, Homo, Deus.
"ne lœtitià cum vultu tua, delectationes in dexterà
Probalur per partes. Ex utroquc Instru- T
tuà usqne in finem. Psal. 23, v. 7 Elevamini por-
:
mento Messias est Sacerdos, et quidem novi el
ta- œtenmles, et introibit rex gloriœ. Psal. 4(!, v.
prrHcellenlis ordinis Psal. 109, v. 4 : Juravit
G : Ascendit Deus injubilo, et Dominus in voce tii-
Dominus, et non pœnitebit eum : Tu es sacerdos
bœ. Psal. 47, v. 19 Ascendisti in altum, cepiati
:
in œternum, secundimi ordinem tlelchisedecli.
capfivitatem; et v. 34 Psaliite Dec, quia ascen-
:
IIuiic aulem Psalmum de solo Messià posse
dit super cœlum cœli ad orientent. Psal. 109, v, explicari evidentissimum est et à Judreis olim
1 : Dixit Domiinis Domino meo Sede à dextris
:
recepium. Vide Hue ium, prop. 7. n. 14, ubi
meis. Succinil Daniel, cap. 7, v. 13 et 14 : Ecce erudilc et accuratè de boc arguniento dissent.
cum nubibus cœli quasi /itius liominis veniebat, Obsei'va autem cum Apost. Heb. 7, eô loci
et usque ad antiquum dierum pervenit; et in con-
Cbrislum 1° cum jurojurando instilui sacerdo-
spectu ejus obtulerunt eum, et dédit ei potestatem
lem; 2" sacerdotem in fciernum; 3° sacerdo-
et lionorem et regnum; et omnes populi, tribus leni non secundùm ordinem Aaron, sed secun-
et linguœ ipsi serment; potestas ejus, potestas dùm ordinem Melcbisedecb, qui eximius fuit
œterna, etc. Chrisli Doniini typus. El verô, cùm Christus
5° Spiritum sanctum Messice beneficio dif- juxta Prophetas ex tribu Juda et ex Davide es-
fundendum legimus apud Ezech. 30, v. 26 et set nasciturus, non poterat esse sacerdos levi-
^7 Et dabo vobis cor novimi, et spiritum, nomm
:
licus et secundùm Aaronis ordinem. Novi igi-
37J DE INC .ARNATIONE 380

tiire! pr.'ecelloniisinstiliiliRacerdosin neternum ||

et 1 Cor. il, V. 25 et seq. S. Pauhis Rom. 5,

dobiiil ossoMcssias jiixia proj)lirr.ainnavi(lis. Id V. 9: Chrislns, inqnit, provcbismortuuscst;...

porrô iinploîum csl in Chrisln .'csii. Ilic, inqnit jwitifirati in sanguine ipsius, salvi crimus ab ira
Aposl. niox citalo ciipile 7 Episl. ad Hcb. v. 2i per ipsum. Gai. 1, v. 4-: Dédit scmetips'f.m pro

el scq., eb cpiod nianeat in wternmn, sempiternmn peccatis uostris. 1 Tim. 2, v. 5 : Vnus et mediator
habet sacerdotium Talis enim deccbat ut Vci et hominum , liomo Christus Jésus, qui dédit

nobis essct ponlife.r, sauclus, hmocens, qui redemptionem femetipsum pro omnibus. Heb. 10,
non habet necessitalon quottdic rinewadmodimi V. 12, Ciiristiis sacerdos diciliir semetipsum
sacerdotes, prim pro suis delictis hostias offerre, pro peccatis obtulisse hostiam, elc.
deivde pro poptili ; hoc enim fecit semel seipsnm 7)". Messias est pariter justus et justitia,

offereiidn. Lex enim homines constitiiit sacerdotes sanctiis et electiis Dei.

iiifirmitatem hahcutes; sermo aulcm jtirisjnrandi, J?<s/«s quidem sine addito el Justitia nomina-
qui post leçiem est ; Fili".m in œternnm perfectum ; tur. Isai. 45, v. 8 : Nubes pluant Just-im, cap. 51,

cap. 9, V. 12 : Per proprium sangninem introivit V. 5 : Prope est Justus meus. Jerem. 23, v. 5 et 6 :

semel in smcta; et cap. 10, v. 12: Ihiam pro Suscitaho David germen jnstum et hoc est no-

peccatis offerens hostiam , in sempiternum sedel men qiiod vocabimt eum : Dominus Justus noster,

in dexterà Dei. Similia habonliir pa-;siin in liâc cap. 53, V. 15: Germinare faciam David germen

Epistolâ. M sacerdoliiim Chrisli referri eliam jmtitiœ. Malach. 2, v. 2 : Orietur vobis timenti-

potost islnd Psahni 54, qnem de Messiâ Chri- bus nomcn menm Sol justitiœ. Vide et Isai. 55,

stiani ot ,fiid:ipi snmmà consonsione expnnunt : V. 11, cap. 62, V. 1 el 2, Zach. 9, v. 9, etc.

Vnxit te, Deus, Deiis tmis, oleo lœfiHœ prœ par- Jam verô Christus phirios eliam in novo Tesia-
ticipibus tnis. Nam apud Hebroeos triplex per- menlo nomine Jiisti dcsignatur. Act. 5, v. 14 :

sonarum genus ungebalur, reges, sacerdotes, Vos autem sanctum et Jnstum negàstis. Ibid. 7,

et prophetre ;
qu» triplex unctio Chrisfo Do- \.5:0ccideruut eos quiprœnuntiabant de adventu
mino affrenda : siqnidcm sacerdos fuit, ut Justi. cap. 22, V. 14 : Deus patrum nostromm

modo diximus, eiim vcrô Prophelam et regem prœordinavit, etc., ut... videres Jnstum. jACohio,

fuisse mox aperiemus. V. 6: Occidistis Jnstum, elc. Dicitur etiam

2". Mossias jiixla Piophelas et noviim instni- factus justifia, l Cor. i, v. 3. Messias nu ncu-
montum en oblatio, viclima, Rcdemptor ho- palnr Sanctus per antonomasiam. Psal. 4, v. 4 :

mimim, Mediator, Salvator. Job. 19, v. 25 : Scitote quoniam mirificavit Dominus Sanctum
Sc'O qubd redemptor meus vixit, et in novissimo die suum. Psal. 15, v. 10: Nec dabis Sanctum luum

de terra smrecturus sum. Isai. 45, v. 8: Romte, videre corruptionem. Isai. 12, v. 6: Magntis in

cœli desnper, et uubes pluant justmn, aperiatur medio tni Sanctus Israël. Daniel 9, v. 24 : Vt...

terra, et germinet salvatorem. Quo in loco liqui- ungatnr Sanctus sanctorum. Qtiibus in novo Te-

dum est Prophetam à Cyro, de quo versihus stamenlo coh?erent isia , Luc. 1, v. 35: ^ nod

antecedentibiis locutus fiierat, ad Messiam ser- nascetur ex te Sanctum, vocabitnr filius Dei. Act.

monem transtulisse. Ibid. cap. 40, v. 6: Dedi 3, V. 14: Vos aulcn Sanctum et Jnstum 7iegnstis;

te in Incem qentium , ut sit sains mca ad ultimum et cap. 4, V. 27 : Convencrunt verè in civitate

terrai, cap. 53, v. 5 et seq. : Attritus est pr opter istà adversùs sanctum puerum tivtm Jesum quem

scelera nostra et tivore ejus sanati snmus unxisti, Herodes et Pontius Pilatus, etc. Apo-
ôblatus est quia ipse volnit et iniqnitates eontm cnl. 3, V. 7 : Hœc dicit Sanctus et rerus, qui habet

ipse portnhit Pcccata mnttorvm tiUit , et pro clavem David, etc. Deniqu'^ Isaiae 42, v. 1,

transqressoribus rof;a''it. Adde a'ia iiiniimera Messiam De;is app"I!at El'^^tiim snnm in quo
testimonia in quibiis Messias ab Isaiâ dicilur ipsecomp'acet. Ecce servus meus, inquil, susci-

Salvnîcr, Redemptor, Liberafor, etc. Zach. 9, piam eum; Etectm meus, complacuit sibi in illo
V. 1!. Th (tnoque in sarquine testament! eniisisli anima mea; quod ad Chrislum congruil, qui
viucfos H'.os de lari in qno non ent aqua. \h\ Pater a^ternus, Maith. 3, v. 17, de cœlo ait :

Messiam significari Iradimt Talmndistai et R. Ilic est filius meus in quo mihi complacui ; et

Salomo Jarchi. Ilis porrô respondcnt quàni i Pelr. 2, V. 4, Chrislus dicitur à Deo electus.

pliirima novi Teslamenti loca. Luc. l,v. 68: Ergo.

Fecit redemptionem plebîi suœ. Matt. 26, v. 28: 4°. Prophetam non modo Moysi similem,
mem novi Testumentl qui pro sod eliam m^ijorcni !^loy?c^ Mf-siam esse de-
Hic est sa:g'iis ,

mu! fis effaidettir in remissionem peccatornm. Si- I buisse, apparct ex collalis pUiribus vaiiciiilis.

milia leguntur Marc U, v.24; Luc. 22, v. 20, I Deut. 18, V. 15: Prophelam, inquit Moyses, de
3S1 VERBI DIVINI. 582

gente tnà, et de fratribus luis, slcut me siisdtabit didit doctrinam, eamque mullô pluribus per-
libi Dcvùiiiis Deits; iijs;;m amlics. El v. 18, ipso suasil; alqui Chrislus, olc.

Doniinus ail : Prophetani siiscilabo eis de medio 1". Seu numerus, seu sp^endor, seu mo-
fratrum suorum sivtilew lui , cl ponaui vcrba meTi dus, etc., niiraculorum atlendiilur, majora
in ore ejus , loqiifilurque ad eos qiiœcumqne man- Chrislus palravit miracula quàm Moyses. Et
davero ei; qui antem verba ejus qtuv loqnetur in quidem major numéro. Nam Judaîi miracula
nomiuc meo andire nolucrit, ego ullor exi:itmn. sohimmotlô seplnaginta sex Moysi iribuunl
quai Acl. 5, v. 22, el cap. 7, v. 37, ad Clirisliiin iiorumque ila diilicuiier expient nunierum, ul
rcferuni SS. Pelriis el Sloplianus in concioiii- nonnulla gratis in plura dividanl, qua'dam nalu-
bus acl Jiidœos piîblicè liabiiis; uiulc colligore ralia uisupernaluralcse/reclus vendilent, aliqua
esl JiuJpcis liim persiiasum fuisse isla spoctarc eliam conOnganl, v. g., Moysem esse morluum
ad Mcssiam. liane prœilictiononi de Messià in ore Domini; alque ejnsmodi conliciendis
quoque intellexil con' arcinalor libri Midrascli miraculis iiisumpii sunl à I\à)yse 40 anui, Chri-
Coheletli, scu Exposilio imjslica Ecctesiaslœ, ad slus verô irium qualuorve annorum spatio pro-

V. 9 capilis 1, dùni scripsit qualem priinnm re- digiosnm cdidil miraculorum numerum, ul ex
dempturem (Moyseji) , talem f-durum redcwpfo- Evangelislis constat; ergo, etc. Majora eliam

rem postreumm (hoc esl Messian»). Res verô ratione splendoris el varietalis. Omne sicpii-

ipsa hanc inlerpretalioneni suadct. Nam neque dem gcnus morborum Christus curavit; ccccis
Josue, nequc Propheiarum ullus fuit Pro- visum, surdis audiium, claudis gressum, le-

phela similis Moysi ;

quod et Scriplura leslalur prosis mundiîiam, paralylicis sanitaiem resli-
Dculcron. 54, v. iO : Non stmcxit ultra Pro- luit; morluos ad viiam revocavil; dœmonia è

plieta in Israël sicut Moyses, quem uosset Donii- mullorum corporibus ejecit; super aquas am-
nus facie ad (acieni, in omnibus siguis atque por- bulavit; motus maris compescuil panes mul- ;

tenlis. Propliela igilur similis Moysi ab illo liplicavit; seipsum à morluis suscitavit ; in
legisîalorc praïnunliatus , ipse est Messias. At cœlosvidenlibusdiscipulisascendil, eosdemque
non lanlùm similis, scd cl major csre dobiiil, discipulos misso Spiritu sancto, ul itromiseral,
lum ralionepraediclionum cl prodigiorum, tum virtntc ex alto, roboravil. Quid quôd similium,
ralione doclrinœ el fiucluum, ul ex pliiriniis iniô aliquâ ratione majorum discipulis imper-
propbeliis jam allatis, el ex aliis paragr.iplio lili'.s est miraculorum palrandorum auclorita-
sequenii, de vocalione genlium et novœ Icgis lem maximam ,
quà ipsi freqiienlissimè usi
sanctione aflerendis manifeslimi est. Mcssiœ sunt (1). Numquid in miraculis Moysis lantus
sunimam vim prophelicani Talmudislye quoque splendor elueel? ergo, etc. Majora ralione
adscribunt, eunidciuque pairandorum niiracu- modi quo patraia sunl. Moyses miracula opera-
loruni polestale iloysi fore supeiiorem iradilur balur per inl'^rvalla tantùm, non per viriulem
ciiam in Taîmude et in Midrascb Cohclelh ; sibi perpétué inbabiiantcm: Christus verô ubi-
quin el niorluos ad vilaai ab eo revocandos cumque et quandocumque volebat, seu prae-
scripsit R. Levi heu Gerson. Denique aflirniant sens, seu absens, solo nu lu miracula palraliat,
Judcei génies ipsius niinislorii el doclrir.ai elfi- ut ex pluribus exemplis coniperlum est. Ma-
cacià ab idololalrià ad Deicullumconverlcndas. jora denifiue ralione clfecluiun subseculorum.
Ergo ex scriplis prophelicis el ex Judaeoruin Hebrseis legem dédit Moyses, at nullam aiiam
consensu Messias debuit esse Proplieta non gonlem suis miraculis ad veri Dei cullum ad-
modo similis, sed el major Moyso. diixil; Clii'^sli verô miraculis idila eversa
Alqni Cliri^tus Jésus fuit h Pioplieta. Nam sunl, et orbis universus ad (idom convcrsus ;

similis fuit Moysi, cù;^i legeni novam in.-ililiieiil ergo, etc.

et Iradiderit, queniadmodùm veterein promul- 2". IMures Christus et insigniores edidit
gaveral Moy-?s. Pr;x:lerea dubilare non liccl prophetias quàm Hebra-orum legisialor. Nam
quin Mojscs Ciirisli lypus insignis fueril; de pa'.icai in Peiilalruc':o legiinlur prophcliie :

quà simililudine Moyseni inler et Cbrislum in- plurimac verô in Evange'iis edisserunlur, quiis
lercedente plura lege apud Euseb., lib. 3 Do- novinms esse complétas. Chrislus cnim non
nionslr. evang. Chrisium porrô fuisse prop'ie-
lam Moysi supcriorera faciiùevinciUir. Is eniin Mallh. 10, v. 1, oetS; Marc. 1G, v. 15
(11
fuit propliela inajor Moyse, qr.i plura e! majora et17; Luc. 10, v. 17eisrn.; Jo.in. i, v. 1 et 1

miracula palravil, plures et insigniorcs cdidit

12; in A( liions Aposi. ta^' ^'"^'^^' Rf"»- !->,
v. 18 et lU; 1 Cor, 12, v. li; Hebr. 2, v.
prophetias, sublimiorem et perfecliorem tra- 5, etc.
 38" DE IWCAIlNATIOiNK S84
seinel passionem suam et morfoni praedixit, laïur tir ; et apud Danielem , cap. 7 V. 15,
necnon ntriiisf|ue circurastanlias, Maltli. 10, filins Iwminis. Psal. 21, v. 25, et Psal. 68, v. 9,
V. 21, cl alibi ssepiùs. Prœdixit se à Pelro iie- inducitur bomines vocans fralres suos ; ac tan-
ganduin, à discipulis descreiidiiin , Mallli. 20, dem naturà humanà praîditum fore Messiam
V. 51 et seq. etc. Praedixil se viUe posi très arguunt pariler quiic de ejus ptuperlate ,
pas-
dies reslitueiiduni, Mattli. 12, v. 5!) et 40. Ibid. sioue et morte Prophetœ edisscrunt ; neque id
16, V. 22 et aliis in locis. Pr.-edixit Jcrosoly- inficianlur Judiiei. Atqui Cbristum fuisse ho-
moi'uni cladcin, lempli conflagrationem, ac minem, babuisse homines ut fratres, appella-
ejusmodi rerumadjiincta Matlh. 2i, v. 1, Luc. lum fuisse filium honiinis, etc. notum est ex
19, V. 41 et seq., et alibi. Pnedixil diseipulos Evangelistis ; ergo.
suos exagitaiulos, odio babendos, niorti Ira- G" Messias secundûm Prophelas fulurus erat
dendos, Matlh. 10, v. 16 el alibi. Procdixit qiià servus Dei , Isai 42, v. 1, cap. 45, v. 10, cap.
moile Petrus esset moriturus, Joan. 21, v. 17 49, V. 3, cap. 32, v. 15, cap. 35, v. 11. Idque
et 18. Pra;dixit niaxima miracula à disciptiîis ex eo eliam sequitiir quùd et homo, et sanc-
suis edcnda, .Marc 10, v. 17 et seq. vl alibi. tus ac justus, ut diximus, esse debueril. Porrô
Pra'dixil discipulos suos futuros sibi testes in docct S. Paulus, Pbilipp. 2, v. 7, Chrislum
Jérusalem, el in omni Judœà, et Samaria, et Jesum fvrnuan servi accepisse; ergo.
usque ad nltimum terrœ, Act. 1, v. 8. Pi;ie(iixit 7" Messias juxta Vates sacros est Deus, quod
génies Evangelium recepluras, Joan. 10, v. 10, triplici argnmenlo conlicilur.
PrîedixilEcclesi;esuœ caputvisibile futurumS. Primum pelitur ex nomine et attributis Dei
Pelrnni et ejus successores, Matth. 16, v. 18. quœ Messisî à Propheiis adscribuntur. Psal.
Prîedixit portas inferi adversùs Ecclesiani pu- 44, quem chald:eus Paraphrastes, Kimchius,
gnaturas, sed non praîvalituras, ibid. Pr.-cdixil Arama, et ferè omnes Rabbini de uno Messià
ab Apostob'seorumque snceessoribus doclrinam inlerprctanlur, quemque de eo solo, non de
evangelicani annuuîiandam, et sacramenta ad- Salomone , explicari posse ex loto conlextu
niinislranda usque ad consuniniationein seculi, manifeslum est, sic habetur versibus 7 et 8 :

Matth. 28, V. 19 et 20, 1 Cor. 11, v. 56, etc. Sedes tua, Deus, in seculum seculi, virga directio-
5" Doclrinam Iradidit sublimiorem et sanc- nis, virga regni tni; dilejcisti justitiam et odisti
liorem. Nenipe altissima ad Divinitalis essen- inicpiitatem; propterea unxit te, Deus, Deus tnus,
liam perlineniia arcana bominibus revelavit ; oleo lœtitiœ prœ consorlibus tuis. Audis Mes-
solâ bonorum aeternoruin spe homines sibi siam, seu iilum qui praîcellenli oleo à Deo
devinxil ; inimicos eliani diligi , uxorem non unclns est, vocari Deum sine addito, et Deum
dimilli, crucein ferri pra:cepit ;
prseceptis de- cujus sedes in seculum seculi. Psal. 109 : Dixit
calogi consilia sanctissima addidit ; culluni Dominus Domino meo : Sede à dextris meis. Ubi
spiritualem , per se Deo placentem , boniines Messiam de quo hune Psalmum intelligi jam
edocuil ; ergo, etc. diximus, David appeîlal Dominum suum, se-
à" Multô pluribus verani doclrinam suasit. deiilem à dextris Domini. lï^ai. 7, v. 14 : Ecce
Scilicet virlute Hdei cbristian.ie , gentes ad \irgr! concipiet et pariet filium, et vocabitur no-

unius Dei cullum adductae sunl ; lex verô men ejus Emmanuel, id est, nobiscum Deus. Hîc
Moysis iiec ab -^!]gypti!s, nec ab aliis populis, MossiiB divinitas simul et humanitas expresse
sed solùm ab Israele el quibusdam proselvlis babentur. Isai. 9, v. : Parvulus natus est nobis,
recepia est ; ergo, etc. Ilaque Christus, ut de et filius datus est nobis, et factus est principatus
Messià praenuntiatum fuerat, Propheta fuil si- super humerum ejus, et vocabitur nomen ejus A dmi-
milis Moysi, el ipso major. rabilis, Consiliarius, Deus, F ortis, Pater futur i se-
Quai à Judaeis .Moysem inter et Cbristuni culi , Princeps pacis. Ilerùm perspicuè expri-
comparalionem inslitui œgrè i'erenlibus rao- munlur eô loci nalura divina et natura humana
venlur vitiligaliones, earum solulio patebit ex Messise.Absona enim Talmudislarum in lib.
dicendis. Sanhédrin, priscorum qnorumdam Judœorum
5" Messias debuit esse homo ex Propbelis : apud SS. Hieron. et Cyrill. Alexandr. in cap.
Isai. 7, V. li : Ecce Virgo concipiet et pariet 7 Isaioe, necnon Davidis Kimchi interprelalio,
filium. Cap. 9, V. 6 : Parvulus natiis est nobis, eô loci dicta ad Ezechiam lilium Achasi refe-
et filins datas est nobis. Cap. 52, v. 14, Messias reniium. Tôt quippe dotes, tanta nomina in
computatur inter viros, et inter filios liominum. principem vulgarejii , in puruni hominem non
Cap. 35, V. 5, necnon Jerem. 52, v. 2, appel- cadunt.
 385 VEKBI DIMM. z^a
At , inquiunt , vox Sx el, quani rcdtliinns « pucis, quiim isto : el admirabilis, consiliarius,

Deus, hîc significai /b>7c>H. Contra : liane sigiii- « Deus , fortis , vocabis eum Patrem futuri se-
ficationem excludit lum vox "ViZÀ gibbor forlis ,
« cm//, principem pacis; vel illo : et admirabilis,

quae stalini additiir ;tum 70 Intcrpielnni ;mc- i consiliarius, vocabit eum Deum fortem Patrem ,

torilas, qui verlunt ©si;; liun usus noniinis « futuri secnli, principempacis; aut hoc denique :

el , quod in Scripluris, si excipias versuni 11 « et admirabilis vocabit eum consiliariiim , Deum,

capilis 51 Ezccliiclis, seniper Doura désignai, « etc.? » ergo, etc.

ut reclè annolavit Pagninus iu Tlicsauro lin- Idem Isaias cap. 35, v. 4, de Messiâ loquens :

guae sanelae, qiiodciue sequenti Isaia; capitc Deus ipse veniet, iuquil, et salvabit vos. Item
'Il junctuni, ut in lexlu aiiato, voci gibbor, Ciip. 40, V. 3 : Parate viam Domini, rectas facile
fortis, manifesté ad Deuni refertur. Vide Huoi. in solitudine semitas Dei nostri ; et v. 9 : Die
prop. 9, cap, 25, n. 1. civitalibus Jiidu : Ecce Deus vesier, ecce Domi-
Deuni iioe loco aperlè signifieari pcrspiciens nus in fortitudine véniel, etc. Jerem. 23. v. 5 et

R. Salonio Jarclii aliam solutionom common- G : Si'scitabo David (jermen justum... et hoc est
tus est. Opponit in hebruio scribi NTp'l vajicra, nomen quod vocubunt eum. Dominas justus noster.
quod significal et vocabit , non verù, et vocabi- Hebraicè eslJeliova, quod est nomen Dei pro-
tur, verlcndani proiiide : Et vocabit nonieii rjus prium. Eadcm repetunlur cap. 33, v. 15 Cer- :

udmirabilis , consiliurius , Dciis , forlis , paler fu- minare faciam David cjcrmen justitiœ... et hoc
turi secnli , principem pucis ; ita ut sonsus sil est nomen quod vocubunt eum, Dominus (Jehova)
parvuluin de quo sernio est, principem pucis Justus Hosto-. Pcrspicua sunt ista ; undc hœc
esse nominanduni à Deo admirabili, consilia- habet ipse auctor Seplier Ikkarim Iib. 2, cap.
rio, forti, etc. Alii cuncla hœc uoniina rel'e- 28 : Vocal Scripturu nomen Messiœ Deum justi-
runl ad Deum, ac si dicluni csset : Admirabi- liam nostram. Messias igitur debuit esse germen
lis, consiliarius, Deus, fortis, etc., vocabit Davidis, seu homo, et simul Dominus , Deus,
nomen ejus, seu nomen illi imponet. Sed 1", Jehova. Zachar. 12, v. 10 : Effundam super do-
70 Interprètes, Symmachus, etc., legunl voca- mum David et super habitatores Jérusalem spi-
bitur ; Aqulla verlil vocutiis t's?, juxta Euseb. ritum (jrutiœ et precum ; et aspicient ad me quem
Demonstr. evang. iib. 7. Idem chaldaius Para- con/ixerunt. Ubi agi de Messià cruci aflîxo
phrastes et .Maimonides Epist. ad Afrlc. à qui- jam diximus. Is igitur est auctor gratiae, ac
bus omnia huic nomina .Messiae soli Iribuuntur. proinde Deus. Frustra opponeres Rabbinos lé-
Eanidemque sequuntur lectioneni Talniudislie, gère, aspicient ad eum; lum quia idem est sen-
Kimchius ut alii , quos modo diximus luinc sus , si quidem saepè in Scripturis hebraismi
locum de Ezechià esse interpretalos. 2" Vox similes occurrunt; tum quia sepluaginta Inter-
liebraea quam Jarchius exponit vocabit, sœpis- prètes, versiones Syr. et Arab. Talmudistae in
simè sumilur impersonaliter , et reddenda est Iib. Sucah, Jonathan ben UzicI apud Jarchium,
vocabilur, gallicè, on appellera. 3" Neutra Rab- R. Hadarsan in Dereschiih rabba, etc., non le-
binorum rccentiorum inlerprelatio defendi gunt eum, sed me, quos seeutus est Aben Ezra.
potest. Et ut à posteriori incipiam ,
quoties in Mich. 5, V. 2 : Egressus ejus ab înitio, a diebus
Scripturis legimus, vocabit nomen ejus, vel vo- œternitatis. Malach. 3, v. 1 : Ecce ego milto An-
cabitur nomen ejus, vel voca nomen ejus (id au- geliim mcum , et prœparabit viam ante faciem
tem sœpè contingil), toties nomen dandum iu inenm , et stutim véniel ad lemplum suum Domi-
particulari appellatur ; ergo, etc. Priorem au- nator, quem vosquœritis, etc., quo in loco Mes-
leni explicationem, quse Kimchii et Jarcbii est, siae adjudicantur characteres Deisummi, quôd
abjiciendam faleantur Hebrœi , vel assignent scilicet ipsi sit templum, quôd Prophelarum
quam ob causam ex sex nominibus deinceps sil Inspiralor, quôd ut supremus Dominus rail-
et sine uUà distinctionis nota in hebrœo posi- lât Angelum suum qui sibi viam paret.
tis , quinque priora nominativo accipienda Secuncium argumentum iis suppelialur locis
sint, el poslerius accusativo casu ; etenim de in quibus Messias dicitur verus el proprius Dei
lis ad arbitrium statuere non licet. Porrô , ut filiusabœlernogenitus. Psal. 2, v. 7 : Dominus
Huetius observât prop. 9, cap. 25, n. 2 : dixit ad me : Filius meus es tu, ego hodie genli
« Quo nobis approbabunt (.îudsei) argumento, TE. Quœ sanè verba non lilium dunlaxal adop-
« boc potiùs modo intelligendum esse locum livum ,
sed proprium et naluralem, ilemque
I hune : Et admirabilis, consiliarius, Deus, for- iclernum, significanl. Nihil enim aplius et
< lis, paler futuri secnli , vocabit eum principem splendidius hoc loquendi modo Ego : hodie ge^
387 DE INCAKISATIONE 388

nui te, ac gonoralionem aeternam

designandani; suai verborum à 70 Viris fuisse accuratè red-

scilicol (iiioil icloi-num esl, ut observant non dilnm. Eô refcrri débet dlud Mxbieœ o , v. 2,

nioJù vcleros Ecclcsi;^e doctorcs, scd et anliqui ubi pra:dictà Messiie nalivilale Bclbleenii , ad-

pliilosoplii, ac Pliilo Judieus in Tract, de Innnu- dilur, Et egressns cjiis ab iiiitio à diebus œterni-
tabililale Dci, seniper idem est ac pricscns, at- t.dis; et istud. Proverb. 8. v. 22 etseqq. : Do-
qiie X'iernilas in uno hodie propiiè est posila. mi'.iHS possedit me (sapientiam seu verbum) in
Negant reccnliores Ilabbini , Lipniannus in iiiido viariiin suamm, anteqiium quidqnam face-

JSilzaclion, Jarcbius, etc., Psahnmn bnnc cssc rel à principio. Ab œteriio ordiuata sum, et ex

de Mcssià explicandnni. Sed I", quaicunuiue in aiiliquis aittequàm terra ficrel. iSoudiim erant

Loc Psabno conlinentur, in Messiam aptissiiiiè abijssi , et ego jam concepta eram Cum eo

quadrare cvidenlissiniuni esl, ipsiqiie latenlur eram cnncta conipoiiens , etc. Ex qiiibus coUi-

Kinicbius et Crotius, iicet de Davide ad litte- geudnni est prœler nativilatem tcniporaiem
ram illun» exponere conenlnr. 2" Ad alium quai Mess i ai ut bomini compelit, aliam juxla

quàm ad Messiani ille Psalnius transferri non Propbetas ipsi uiYerboDei adscribendam, sci-

putest ; nainquc ut oniitlarn versicuUun 7 niox licet generationem aiternam ,

quà Dei est na-

laudaluni, qno pacto de Davide expones vers. tura Filius , ac proinde Deus.

8 : Puslula à me; et dubo libi cjoites lucreditatem Teriium argumenlum ex eodesuraitur quôd
tuam et possessionem tuam lenninos terrœ , et peritiores è vcicribus Judaeis Messiam esse
alia (juie ibi b^guntur? 5° Siiffraganlur vetercs Deum non obscure signincaverint. In Judaeos
Jiuliei, Tbalnnidisl;e in lib. Sucah. cap. 5, R. bic alîorre Iicet auctoriiaiem Jibrorum Sapien-

Moses Iladarsan in Bercscbitb rabi)a ad cap. 57, liai et Ecclesiastici , qui etsi canone non inciu-

V. 221. Saadias Gaon ad v. 15 capitis 7 Danielis, danlut-, attamen ulgenuiid et longe anle Cbris-

R. Simeon in Jalcut, auctor libri inscripti luui natum cxarati, meritô ab ipsis speclan-

Anima; sapiens, el Midrascb Tbebiiiini. liane tur, et inler agiograpbos compulanlui'. His
veteriun Magislroruni exposilionem non dissi- porrô in libris Verbuu) divinum exiiibetur ut
mulât Jarcbius in hune Psahnuni scribens, cu- persona divina et distincta, Sap. 18, v. 13:
jus verba maxime noianda sunt « Majores uos- : Omnipoteiis sermo tuas de cœlo à regutibus sedi-

< tri, iuquit, adUcgem jiessiamPsabnunibunc biis dun:s debcHator prosUivit. Eccli. 1, v.

i toium relerobani oportel laïucn eum re-

; 4 et seqq., Sapienlia dicitur oninla pruicedere,
f ferre ad Davidcm juxla appareulem s 'nteii- el à Deo omnipotente prior omitium creata,

« liani sonumque verboruni, propter bcrreli- seu procédons, lisdeni in libris passim iribuun-
« cos, » id esl, Cbrislianos. En babes ex Jar- tur Vcrbo appariiioiics Paliiai'cbis fada; , ma-
cliio quà de causa ipse el aiii recentiores Uab- ris Rubri Iransilus, colioquia cum Jioyse, elc,
bini Psalmuni 2 de Messià explicare renuanl, quai ad Deum Scriptura rel'ert. Ergo auctores
nempc ob odlum quo in chrislianani religionem «jusuiodi librorum Verbum ut pcrsonam di-

moventur. vinam el dislinctam à Paire , ac proiudè Mes-

Psal. 109, V. 1 et 4, Messiam ab œlerno et sian) lit D(>uin babuorunl. Adbùc manil'es iùs lo-

ex subslantià DeigeniUnn David iterùm ^picn- quuutin- ï.irg'imislai. li l^saipissiméVerbinien-

didè exprimil Lis verbis : hixit Domims Doir-.ino lionoui tuciunt, quod tnemra Jeliuvœ verbum Dei
nit'O, sede à ilexfris meis ex utero ante luci- appellant, et dislinguunt à Deo à quo pVocedit.
ferumgenui le. ita habent sepluaginla interprè- 2" Verbum ut personam dislinciam el divinam
tes, Syrus, Arabs , Vulgatus. In bebr;eo ad îil- exprimunt ipsum nouûne Jebov;e
, in Scriptn-

teram legitur : Ex utero ab aurorà tibi ros nati- ris desgnatum Irecjuenler inleiiigenles , iilud-

vilatis tuœ. Erudiùssimus Houbiganlius Ora- que Mo> si el Pali iarcbis a^^paruisse slaluentes.

lori Jesu presbyler in Psailerio siio bebraico ,

5° îradunl ab eosalv.indos boudnes. Non mi-
novie et à punclis libérai quam parât liiblio- nus sublimia de Veibo Iradil Pbilo Judaius

runi hebraicuruni edilionis cunclis rcrnni Aiexandrinus variis in operibus ,

qu«, paulô
ejiismodi siudiosis maxim;*p:;rè expectaia; pnc- anleqiiùn» Chrislus n.iuislfrio suc fuiigiretur,

nunlio, censct cxpungcnda ba;c vocabuia libi videlur scripsisse. D;»clissimus ilie Judaiorum
ros. Cl rejcclis jtunclis vertenduni Ciim Vul- Verbum Doi , ([uod non m:o in loco dislinguit

galà, ex utero ante kcijerum gemd te; quia vo- à Deo, primogenilum Dei Fiiiiim vocal lib. de

ces illasoniiituiit nio\ cilatae vcrsioncs gra^ca, Somniis. Ibidem el in lib. de Agrieulturà, sla-

svriaca , arabica, el cudicu'b; n!anuscn;);i. Cx- luil ipsum esse Douui qui apparuil veleribus
lerum oratiuais coulexlu salis declaralur sen- li Pairiaichis. Lib. de Coufusione liuguarum»
589 >ERB1 DIVLM. 390

Verbuin appellat aeternam Dei iinaginem. Lib cl occidendus ; aique in hujusce îJudoeorum

de Ollicio inuiKii, ail ab ip^o iuuikIuiii creatum ciiminis pœnaui lemplum etcivitas dissipari,

fuisse. El lib. de ExiiUbiis, di^serens de poa- ipsi auleai calamilalibus aflici , é lerrà Cha-

lilicc anle cujus iiiorloni non poleranl honii- naan ejiei , caplivique per génies dispergi de-

cidae involoniarii in palriani rcvcrii , ail bunc bueiunl ; bacc porro valicinia in Clinslo sunt

ponliliccni esse Dei Yerbuni oiuniuin noxaruui implela.

expcrs , liubem Dann Palrem. malirm verb sa- Prob. Prima pars, nhnirùmMessiam ex Prophe-

pieutiam. liane aulem doclrinain de Vorlii di- lis esse Judacorum Salvaloreiu , isludquc Cbri-

vini excellenlià undcnam bauseranl Pbilo et slo congruere. Isaiae 02, V. 1 cl seq. : «Propler
parapbraslœ , nisi ex libris 8aciis , cl ex ira- € Sion non tacebo , et propler Jérusalem non
dilione ab oracnlis divinis origineni duccnle « quiescam , doncc cgredialur ut spkndor Ju6-
quae apiid erudilioies Jiulieos vigueril? Ergo • lus ejiis , el Salvalor ejus ul lampas ascen-

ex Prophetaruni valiciniis inlcllexcrant vele- c dalur Ecce Doniinus audilum lecil in ex-

rum Judicoruni pcriliores .Mcssiani fuliirum I Iremis tcrrae, dicilc bliae Sion : Ecce Saiva-
Demn. I tor tuus venlt, ecce mcrces ejus cum eo, et
Jani verù sacroruni oraouloruni cuni Novo I opus tjus coram illo. » Jeicm. 25, v. o el 0.

Tesiaiiienlo liîc consensum demonslrare opc- < Suscitabo David germon juslum in die-

rosuni non csl . siquidoni Chrislus in Evangc- f bus iliis salvabilur Juda, el Israël habitabit

liis el in Apostoloruui libris Doniiniis Deus, el < conbdenler. » Zacb. 9 , v. 9. « Exulia sa.is

Dei lilius scepissiuiè praidicalur. Vide Mal th. I ûlia Sion ; jubila , lilia Jeiusalem : Ecce rex
5 , V. 5 ; Marc 1 , v. 1 ; Luc 1 , v. /ti ; Joan. « tuus veniol libi juslus el Salvalor, etc. »

cap. 1 , V. I ; cap. 5 , v. 18 , cap. 10 , v. 50 et Quibus icbliuioniis aiia piura addi possent. lis

seq., cap. 14 , v. 1 et seq., cap. 10, v. lo, cap. verù non paucioia rcspondenl de Cbrislo dicta

20 , V. 27 el 28 ; Rom. 9 , v. 5 ; Pl}iîipp. 2 , v. in novo Teslameiito. M lib. 1, 22 : « El voca-

5 el 6 , cl alibi &a;piùs. € bis nouien ejus Jesuui; ipse euim saivum ia-
« ciclpopulum suum àpeccatiseorum. » Luc.
§ G. De rébus waximis seu ad Jtidœos, neu ad 1 , V. 09 : i Erexil cornu salulis nobis in
gentiles attiiienHbits ex adveiUu Mcssiœ jitxla « donio David pueii sui , sicul loculus est per

Prophelas nexis;ubi dcJutlivonaii obca.cutione, « os sancloiuiu ; » el cap. 2, v. 1 1; «iNalLS est

de gentium vocaticne , de nova ieçje à lilessià « vobis bodic Salvalor, qui esl Chrislus Domi-
suuciendà, de donis per ipsiim co)ucssis, cl de « nus , elc. »

ejus reyiio spirilnuH agidir. Prob. Seeunda pars, Prophelas vidolicct va-
ticinalos esse alia duo (pi;e in Clirislo eliani
Inquiiiiiius 1", an Prophelce pr»dixerint exilum babuerunl, nenipe Messiam estc à
Mcs&iani eu loco à Judxis babciidu:n, quo ab piuribus Judx'is recipiendum à naiione verô ,

eis liabilus est Cbiislus. 2" An sacrorun» Va- ipsàabjiciendum. Uti unique simuî ab Is^ijî prai-
luni oracnlis rcspondeal genliuni convcrsio quic dicilur c. 8. v. 14, ubi do Mcj.sià verba iac.cns:
Clirisli advenliun subseculaest. 5° Au nova îcx, « Eril, inquil, vobis (credenlibiis nimirùm ) in
novuni fœdus à Mess. à debucrit legi Mosaica; € sanclilicaiionem. In lapidein auieiii ofïènsio-
subslilui. 4" An ipgni;ni à Propbclis Messiae ad- < nis et in pelram scandaii duabus domibus Is-
scriplum Clirisius possideai. Haic qualn.'»r si- «racl,in la(iueuui et in ruinani babiianlibus
gillatini expondentia. « Jérusalem. El offendonl ex eis pliuinii el ca-
Quo loco Messiam à Jndais habendum Proplicla < dent, etc.» Non
poîerat djserliùs exprimi Ju-
prœdixerint. — Messiam Jiida;i bodic arbitran- daeorum compinres Messiae oblemperaturos
ac
lur à suà nalionc non posse non recipi, alquc indè saiulem consecnUiios, nalionem verù
rc-
eflicacissimum adversùscbrislianani lid<'m sibi liquam in ip>uu' rebeilando ad poriiiciem
el
vidciiliir argumeiilum depromere , cùm obji- exilium ruituram. Idem Propbeia cap. v. 9 ,

ciunl Jcsiim Cbrislum à magno Synedrio rs- et soq. Judaeorum futurani excecailoîiein sic
,

jeciuni, ejusque miracula reprobala. Nos con- describil « Audile audienles

: el nolilc iiilel- ,

tra, Propbelias in Cbrislo Dununo cxiuim ba- « ligere, et vidole visionem, cl no'itc
cognos-
buisse inde monslramus. € ccre. Excaica cor populi bnjus , et auros ejus
CoxcLLsio. Juxla Prophelarum oraculaMes- f aggrava, et otulos ejus cl.iuJe ; no forte
sias Judacorum salvalor à p'dribus coiiim reci- i videal oculis suis, et aur.'bîis suis audidl
jtiendus fuit , à naiione verô abjiciendus , imù ,li « el corde suo iuiellisat , et comertatur et.
391 L>K INC APuN ATlOiNE %n
1 sanem oiuu. El tli.vi : L'squeqno , Domine? t ail Daniel cap. !), v. 26 et seq. , et non erii

« El (lixit : Doiiec desolonUir civitales absque i ejus populus qui eum negalurus est (seu,"ul

f liabiialore , et cloinus sine honiine , et lerra < reddi polesl hebraeum, et non sibi). Et civi-

< relinqiielur dcscrla. Et cap. 29, v. 14 : Ecce < lalem et sancluarium dissipabit populus cum
( ego addam ut admirationem faciam populo » duce venturo ; et finis ejus vastilas, et post

< hiiic miraculo grandi et slupendo ;

peribit i finem belli slaluia desolatio DeUciel bo-
€ enini sapientia à sapienlibus ojus; etinlellec- < slia et sacrificium et usque ad consum-
« tusprudenlinni ejus abscondelur.> Psai. 68, « malionem et finem perseverabit desolaiiô. i

V. 9 : « Exlraneus factus sum frairibus meis ; Ibi mors Messiae, civilalis et sancluarii dissipa-
« et pcregrinus liiiis raatiis niose. » Innu- tio, ac populi usque in finem duraiura desolatio
mera iiis t'aniilia reporire est in Scripturis sa- ita neolunlur, ut dubilari nequeal quin pri-
cris. mum lanquàm cseterorum causa
à Prophelà
Atqui hœc valicinia in Christo Domino ad assignetur. Huic aulem valicinationi plané
cvenlum perducta sunt nenipe positus est :
cohaîrent, ut jam alibi diximus, historia Chri-
hic, ut aicbat Simoon Luc 2, v. 54, in mi- ,
sli , atque eventus manilcsli à Judœis ipsis
)iam et in resnrrectionem mnltorum in Israël. Ac memoriye traditi, et eliamnuni oculis subjecli.
1° muiti ex Judaeis ei nomcn dcderunt. Nani Eôdem pertinent plures aliae Proplietiœ. Psal.
praeter 12 Aposiolos , 72 discipulos , aliosque 68 (bebr. 69), v. 22 tt seq. : « Dederunt in
nonnullos in Evangeliis niemoratos; dùm in < escam meam fel, et meà potaverunt
in siti

terris convcrsalus est e.v principibus , teste t me acelo. Fiat mensa eorum coram ipsis in
S. Joan. cap 12 , v. 42 , multi credidemnl in a laqueum { verba sunt valicinanlis , non im-
eum; sed propter Pharisœos non confitebantur t precanlis), el in relribuliones, et in scanda-
ut c Synagogà non ejicerentur. Petro aulem Je- I lum. Obscurenlur oculi eorum ne videant,
rosolymis in die Penlecostes praedicante, Act. « el dorsum eorum semper incurva. Effunde
2 , V. 41 : Qui receperunt sennonem ejus , bapti- i super eos iram tuam, et furor irae tu3e com-

zati sunt; et apposilœ sunt in die illâ animœ cir- i prehendat eos. Fiat habilalio eorum déserta,
citer tria millia. Et cap. 4 , v. 4 : < Multi eorum « et in labernaculis eorum non sit qui inbabi-
t qui audierant verbum , crediderunl , et fac- € tel. Quoniam quem lu percussisii persecuti
{ tus est numerus virorum quinque millia. > Dc- < sunt, el super dolorem vulnerum nieorum
inde Aposlolorum ac discipulorum laboribus et « addiderunt. Appone iniquilatem super ini-
miraculis auctus est maxime numerus ûdelium. « quilatem eorum, eic. > Isaias 6, v. 10, caeci-
€ Verbum Domini crescebat , ait auctor sacer tale Judoeorum ad Clirisli tempora pertinente,
f ibid. cap. G, v. 7, et muitiplicabaïur nume- de qnà modo diximus, praenuniialà, sic pergit
i rus discipiiioi'um in Jérusalem ; muita etiam V. 11 : « Usquequô Domine (duratura est cse-
< turba sacerdotum obediebat lidci , cap. 9 , < citas) ? Et dixit : Donec desolenlur civitales
f V. 31 : Ecclesia per totam Judaeam et Gali- ( absque babilatore, el domus sine homine, et
f lœara et Samariam habebai pacem , et aedi- t terra reliuquelur déserta. » Alia addi pos-
« ficabalur ambulans in timoré Domini, etc.; »
seni.
et cap. 21, V. 20, S. Jacobus cum seniori- SoLVLNTLR oBjECTioNEs. — Obj. 1°. Mcssias à
bus teslis est plura millia inJudœis credidisse Prophelis appellalur salus, Salvalor populi Ju-
idemque ex loto Actuum libro, ex episiolis S. daici, ut prima conckisionis parle probavimas
Pauli cl Aposlolorum atque ex omnibus his- ,
atqui Cbiislus deiiominari non polesl salvator
loriae ecclesiasticai monumentis colligere est. el salus populi Judarci, quippi' cùm, ut nos fa-
2" A nalione Judaicà rejectus est Christus , ut lemur, majori Judseorum parli occasio ruin£
ncmo nescit , atque ad liane eorum increduli- fueril ; ergo, etc. Nego min. Is enim salvaloris
tatem et obcaecationem adduclus niox ex Isaiae et salulis populi Judaici nominibus insigniri
cap. 6 locus rel'erlur Maltb. 13 , v. 14; Marc. debuil, qui ad redimendum et salvandurn Is-
4, V. 12 ; Luc. 8, V. 10; Joan. 12, v. 40; Act. raelem venil ,
qui omnes salvaloris dotes pos-
28, V. 26; et Rom. 11, v. 8. sidens multis [sraelilis salulcm re ipsû conlulit,
Probaïur tertia pars, scilicet sacris oraculis et à quo Judaeis omnibus salus aeierna oblata
prœdictum esse Judœos Messiani neci tradilu- est, ita ut ex eorum sol;\ perversitale orlum sit

ros, ideôque civiiaicm et teinplum dissipanda, quôd salutem aeternam per ipsum non fuerint
ipsosque per orbem dispergendos. < Posl lieb- conseculi. Atqui uocirinà cvanjjelicâ hx^c om-
< domades sexaginta duas occidelur Christus, nia Çhrislo udscribuiilur ; ergo. Ad probat.
59S VERBl DIVLM. 394

distinguo : Fuit ruinae oçcasio etc. , ex viiio ei tes à terrenis avocantem et ad spirilualia eri-

pravitate populi Judaici, conccdo ; ex defecUi genlem nolucrint recipere. Atqui slupendam
condilioiuim in Israelis salvalore desiderala- tum fuisse Judaeorum caecitalem, eorumquc
rum, ncgo. Christo fuère omncs s.ilvaloris do- animos in pravilalc suà summô obfirmatos,
tes , ut ex operibus ejus et niiiaculis, cl ex non modo Evangoliske et Aposloli alleslanlur,

doctrinâ christianâ liquet. Hinc vidimus niul- sed et ipsi Judœi scriptores. Josephus inpri-

tos cjus fideni amplexalos esse Jiicseos. Quôd mis in opère de Bello Judaico, quod annis cir-
SI eani rocipcre nolueril Juduiorum iialio, id cilcr 37 posl niorlem Chrisli cœplum est, de
eorum caecitali et maliliae tribuendum. Nec Judaeorum criniinibus el flagiiiis ea scrlbil (1)
ideô Christus t'tulo salvatoris Israël nequil de- quae horrorem omnibus concilanl, et quae ipse

signari. Nam juxta Scriplurae usuni Deus dici- judicat meruisse, ut, si cunctati essent Roma-
tur homines niundare et sanclidcare, cor no- ni , vel déhiscente terra absorberelur civilas,

vinn darc, etc., non lanlum cùm id reverà vel undis obruerelur, vel iisdem eliderelur
prsestat, sed eliain ubi média sanctiticaiionis fulniinibus quibus Sodomica regio ollm oblrila
confcrt quse ex bunianâ improbilate eflectu fuit. In Talmude, de Feslis, lib. 7. cap. 3, Is-

suo privantur. Ezech. 2i, v. 13 : Immtinditia raelllarum ])ervicacia prolerviae canis, galli,

tua execrabilis , ait Dominas ; (]nia mnndare te hirci et spimc comparatur. Alias Judaeorum
volui, et non es mandata a sordibus tuis. lia pa- eà de re auclorilates laudat Huetius, prop. 9,
riter cùm Deus dicitur Judœos per Messiam cap. 161. 2" Nego conseq. Esto, omnem fidem
liberaturus, salvaturus, inlclligendusest dalu- superet eô provehi potuisse Judaeorum caeci-
rus per Messiam uherrima salulis média quibus talem et pervicaciam, ui liberalorem à Deo ad
quolquot uti vobierint, saiulem consequenUir. se missum respuerenl. Quô magis id à fidc hu-

Atque bunc prophetiis Messiam salvalorem Is- niana abhorrebit, eô anipliùs inde confirmatur
raël! pollicenlibus sensum manifesté affigunt Chrislum esse Messiam. Quid ila? quia scilicet

alla quae altulimus valicinia, Judseorum in Mes- hoc ipsum à Proplielis fuisse praenuntiatum, et
siam rcbellionis prtcnuntia. ad exiium in Clirislo Jesu perductum esse con-
Obj. 2". Ab omni humanâ fide abhorret li- stat, ut diximus. Quantô minus igilur credi-
beratorem tantopcrè Judœis expelitum, tam bilis videri polcst sUipenda illa Judaeorum
soepèà Proplielis expressum, tolà lege %ura- incredulilas et perfidia, lanlô majus erit pro-
tum , nationi Judaicae acccpliim non fuisse. digium banc valiciniis in Jesu adimpletis fuisse
Ergo si Cbristus fuisset verus Messias, populus praediclani. Ergo, etc.

Judaicus et Synedrii principes eum non reje- Insl. cum Orobio in suo scripto 2 apud
clssent. lia Judaei quibus hic increduli adsti- Limborch, Amie. Collai. Ciim venerit Messi.is,

pulantur. 1° Disl. ant. Ab omni lîde abborrel 8 Deus Israelis soins regnabil in suo mundo...
Messiam nationi Judaicae non fuisse acceptum. « non quôd vim libero hominum arbiirio sit

si supponantur Judoei nunc teniporis fuisse sa- < illalurus ; sed quôd ex ainuentlà gralise

lutis suiB studiosi, non cupidilatibus et prseju- « bonum ferè semper dirigetur
in ; j ergo
diciis obcaecali , concedo ; si cupidilatibus cùm id nondùm praeslilcril etc. Nego , ant.
irreliti et id pœnam peccatorum suorum excse- Praenunliàrunt quidem Prophelae gralias uber-
cati fuerint, nego. Indubilatum est Messiae rimas Israeliiis et gentibus post Messiae ad-
agnitionem jusiis ipsis apud Judœos et salutis ventum concedendas, maximosque ex ejusmodi
suse studiosissimis fuisse opus bonum et mcri- auxiliis efl'eclus seculuros, sed non praedixe-

lorium, ac proinde liberum. Itaqiie quamvis runt futurum ut omnes eliam Israelilae illis
ex operibus et miraculis Chrisli et discipulo- salulis mediis ulerentur. Verum est Deo non
runi ejus constare debuerit Ipsum esse Mes- déesse média quibus voluntatem quantumvis
siam Patriarchis promissum , aliamen necesse in malo oblirmatam , illaesâ ejus llberlalc , in

non fuit ut ea esset hujusce rei evidentia, quae bonum dirujat ; sed eum slaluisse ut, advenienlc
perversum quemlibet et induraium ad lidem Messià, ex affltienti graliœ in bonum semper diri-

Messiae vel invitam raperet. Si igilur cerlum gerentur Israelilarum volunlaies, non modo ;\

sit Judacos, Chrisli et Apostolorum œlate, Proplielis non praesignificatum , sed contra,
fuisse prodigiosè obcaecalos, in bona tcmpo- ut vidimus, declaiavil Daniel Messiam à populo
ralia propensos, ac tcnacissiinos pravi, niiruin Judaico neci Iradondum , Isaias vcrô summani
non erit quôd major eorum pars Messiam do-
Clrinse cœlesiis praeconem sanctissimum, men- (1) Vide lib. 6, cap. 37 ;
lib. 7, c. 8 et 30.
TH. IX. 15
3B$
DE INCARNATIOiNE 396

niultorum Judœonmi cseci- ( sta arietum, et adipem pinguiuni, el sangui-

xiatc Mcàsiae fore
laioin, iilcùque in ruinam pluribus Judseis ad- c nem vilulorum, et agnorum, el bircorum

ojus fulurum.
i nolui... Ne offeraiis ultra sacrificium frustra ;
veiiliiin

De itovà Lege.quœ veteri legi,juxta Proplietas, i incensum abominalio est mibi. Ncomeniam ,

substiliti debuit. — Legem Mosaicaui in perpc- i et sabbalum, elfestivilates alias non l'eram...
tiiuni inslilulam volunt Jiulaii, ejus obsorva- « Calendas vestras et solemnitates veslras odi-

tioncni in caplivilale quà hodic preniunlur, « vit anima mea. Jcrcm. 5, v. 16 : in diebus

soliinnnodô inlermissam et suspensain con- « illis, ait Dominus, non dicent ultra : Arca
leudiinl,ac loinplum lerlium aliquando rcyc- i Testamcnti Domini; neque ascendet super
dilicandum alque in eo usum caireinoniarum « cor, neque recordabuntur illius ; nec viviû-

lege Mosaicû praiscriplarum sub rege Messià 4 cabitur, nec fiet ultra. » Et cap. 7, v. 14 :

insiaurandum censenl. Advertendum aulem « Faciam domui buic, in quà invocalum est no-

in Mosaicà Icgc, quà spécial cullum divinuni,

« men meum et in quà vos liabetis (iduciam
,

et loco quem dedi vobis et palribus vestris,

dnplicis generis prœcepla dislingni, moralia i

nempe, et riliialia. Priora conlincnlur tabulis « sicut feci Silo, et projiciam vos à facie meâ. »

spectantque oilicia hominis crga llis sanè in locis, quibus similia addi possent,
Decalogi ,

Deiun el pioxiniiun ipsâlege naUirali injuncla. legis cœremonias et sacriûcia aliquando esse

Pnecepla rilualia coiuplecluntur sacrilicia di- cessatura clarissimè significatui'.

versa el varias cullùs cxlerioris ca;renionias Respondeut Rabbini illis oraculis solùm ex-

loge praîscriplas, quai nomine ritualium genc- primi cœremonias legis esse aliquando iniermit-

ralini exprinumUir. tendas, donec Judaei emendarentur et à pecca-

Sacrilicia aulem illa el rilus considerari nuUa est. Nam

tisresipiscerent. Sedhoecevasio

possunt quanlùm ad usum, et quantum ad res 1" Rabbinorum explicationem eventus rerum
cœremoniis ejusmodi praeslgnatas, Rilualia labefactat siquidem à plusquàm seplemdecim
;

cnim legis Mosaicae fuisse mysteriorum Cbristi scculis, nempè ab anno 70 sera; vulgaris quo

ejusquc Legis lypos el liguras, dogma est quod templum deslructum est, l'itualia nequeunt à
S. Paulus pluribus in locis inculcat el cxplicat; Judieis observari, nullaque spes affulget fulu-

vide pricserlini Episiolara ad Hebr. Jam vcrô rum ul aliquando observari possint. 2" Tu^-
(uni inquirimus de lege nova qua; legi Mosaicœ tùm abest ut verba Prophelarum adducta de
juxla Prophelarum oracula à Messià substilui intcrmissionc obscrvationis ritualium aecipj

dobueril, non loquimurde praeceptisraoralibus, queant, ul potiùs in locum ejusmodi ritualium,

quce abrogari non possunt, quœque legi Mo- aliam à Messià legem esse dandam, el quidem

saicte non propria, sed ipsâ lege a;ternà im- perpeluù duraturam, Propbcla; valiciuati sint,

perala ad Icgem naturse el cbristianam perinde ut modo dicemus.

alque ail Mosaicam,el ad quemcumque slalum Eamdemconclusionisparlemprimamastruunt
pcrliuent. Non loquimur etiam de rébus quas Propbetiae in quibus lempli Jerosolymilani ver-

rilualia signiiicabant imô ejusmodi rerum

; sus ftlessix tempora destructio ,
populique ù
signilicationem in Christo completam esse cre- terra suà transmigratio etdispersio, ac gcntium

dinuis ;
quapropter Christus , Mattb. o, v, 17, ad verum Dei cultum vocatio prœdicnnlur.
aiebalNon vcui solvere (legem sed adimplere.
: ) Etenim l°certum est, nec inliciautur Rabbini,
Loquimur ergo de ritualium usu. Hune lege intrà solam terram promission is et in solo tem-

rhristianà abrogatum docet fides. Quœstio ita- plo sacrificia potuisse offerri. Hinc nuUa bodiè
(pic est adversùs Judueos utrum ejusmodi Judœi sacrificia offerunt; et si qua;dam ab
aboliiionem ritualium et simul novam legem à ipsis caeremoniœ observanlur, eœ admodùm
Messià sanciendam prœnunliaverint Proplietaj. jejunte sunl, alque à multitudinc, magnificeu-

CoNCLi'Sio. Prœdixerunl Prophetœ fulurum tià et celebritate carum quœ sacriticns annexoe

nt Icx Moysis quanlùm ad ritualium usum ab- in templo olim peragebanlur , in immensum
rogareUir, et novum fœdus ejus loco à Messià distant, quod Limborchius de verit. Relig.

saucirelur : quse duo Cbristus executus est. christ. (1) induclione plané dcmonslral. Itaque

Probalur prima pars , nempè ex Prophelis, iisdem Prophetiis quibus templum dissipan-

legem Mosaicam, quanlùm ad ritualium usum, dum , et populus Judaicus in génies omnes
abrogandam fuisse. Isai. 1, v. 11 et seqq. : dispergendus prsedicunUir, legis quantùn» ad

« Quô mihi mullitudinem viclimarum vestra- ( I ) Ad 3 script. qucCStio 4, cap. 5, cdil. Basil,
« rum, dicUP^mittUS'.' Plçnus sumj Uvloçau- UiU, p.654>
39? VERBI DIVINI. 398
rilualia aboliiio eliam praesignificatur. Ac nii- c in corde eorum scriham eam ; et ero eis in

rum sanèà Judoeis de ejusmodi negoUo vilili- < Deum, el ipsi eruni niibi in populum, » etc.,

gationesmoveri. Nam dillilerinon possuntlege quod valicinium Midrascli schir aschirim ad v.

praesci'iplum esse ut soli ex stirpc Aaron sacer- 10, capitis 2 CanlitM canlicorum, R. Mosesben
doles sacrilicia ollerreul, soliquc levilœ fun- Nacbmau, el alii, ad Messiœ lempus relerunt;
ctionibus sacris nmnciparenlur. Cîira ergo ne- boc vcrô allaio S. Paulus Heb. 8, v. 13, sic

gare nequcanlnullo pacto hodiè dignosci posse concludil Diceudo aulem novum, veleravit
: «

qui e\ Iribu Levi, qui ex Aaronis familià orUini < prius. Quod aulem antiquatur el senescit,

ducant. ul quid speranl fuluruni, ulaliquandù t propc inlerilum est. » Jeremiœ coucinil Ba-
cuiuis cœremonialis lege praiscripliis reslau- ruch ejus discipulus cap. 2, v. 5, Ezecbiel cap.

retur? 2° Génies ad verum Dei cultum à Messiâ 10, v. 1, necnon veleres Judœi in Jalcuth ad
convcrtcndas Prophetœ ssepiùs expresscrunt, Isai. 2, V. 7. cl ad Psal. 2, v. 7.
ul inieriùs probabilur, el agnoscunl Judœi; At, inquil Kinicbius, in iilo Jeremiai tesli-
alqui conversiogenlium ad vcruni Dei culluni, niouio non agilur de aliquà nova lege insli-
iujporlal abolitionem legis Mosaicœ. Lex enim (ucndà, sed de ipsà lege Mosaicâ renovandà et
lum aboleri ccnselur , cùm fil impossibilis ;
confirmandà ; nempe juxla ipsum vox bebraea
alqui genliles non poluisscnt legem implere ;
rTtt?"!!! cliadascha, non innovationem ul reddi- ,

nenio quippe non videt ,

quàni absurdum sil mus, sed confirmalionem sonat; ergo. Nego
quod Rabbini lingunt, genliles se laies Messise ant. Conmienlum Kbimcbii ipso propheliai

quolannis Jerosolynia ac cunclis mundi par- lexlu convellilur. Nam 1", prseterquàm quôd
libus perrecluros ad fesla celebranda, el sacri- illa vocis bebrsese acceptio prorsùs insoliia est,

licia in templo oflerenda ; ergo, etc. Certè hœc opponit Propheta fœdus novum de quo valici-

legis aboUiio veleres Judœos penitùs non la- natur, fœderi veteri cum patribus Israeliiarum
tuit. Namque in Schebaliot, cap. 2, el inJalcuth inito. d Feriam, inquil Dominus... fœdus no-
ad (in. Esdrœ diserlè Iradunl lempore Messiœ « vum; non secundùm paclum quod pepigi
cessalura omnia sacrificia, excepto Euchari- ( cum patribus eorum... sed hoc erit paclum

stico; el in Vaicrajabba, Omnia [esta cessabunt, î quod feriam cum domo Israël, t etc. 2" Fœ-

inquiunl, prœter festum Purim (seu Sorliuni dus illud novum ex Jeremià futurum est solem-
Eslher9, v. 28, inslilulum) el diem expialio- nius el praestantius pacio veteri. « Hoc erit
num. « paclum quod feriam cum domo Israël post ,

Probalur secunda pars, scilicel ex Prophelis < dies illos dicit Dominus Dabo legem meam :

Messiam debuisse novam legem in anliquae lo- < in visceribus eorum, t etc. 3° Deniquede eo-
cum substituerc. 1" Id significavil pluribus in dem novo fœdere sermonem faciens Jeremias»
locis Isaias, ac prsesertim cap. 42, v. 6 : < Dedi cap. 32, V. 40, el cap.' 50, v. 5, vocal illud sem-
I le in fœdus populi, in lucem genliuni. Cap. pitenmm, perpétué mansurum, nullâ oblmona
< 43, V. 18 el 19 : Ne memineriiis priorum, el delendum : qui lamen cap. 7, v. 14, dixerat Jé-
f anliqua ne inlueamini : Ecce ego facio nova, rusalem et templum deserenda sicut antea de-
« et nunc^orientur... Populum islum formavi relicla fueraturbs Silo. Ergo fœdus novum
I niilii, laudem meam narrabit. Non me invo- lempore Messise ex Jeremià feriendum, non est
1 câsli Jacob, > etc., quœ verba in tract. Tal- mera renovalio fœderis veteris cum antiquis
mudico Berachot ad Messiam relerunlur, utel patribus icti.

ab Aposlolo, 2 Cor. 5, v. 17. Idem Isaias cap. 3** Novum fœdus à Messiâ sanciendum prœ-
55, V. 3 et 4 : « Feriam vobiscum paclum sem- dixit quoque Daniel, 9, v.27 : « Confirmabit
< piternum, misericordias David fidèles. Ecce « paclum mullis hebdomadà unâ, et in dimidio
I lestera populis dedi eum, ducem ac praece- I hebdomadis deficiet hostia et sacrificium...
c plorem gentibus. » < et usque ad consummalionem et finem pcr-
2°, Clariùs adhuc Jeremias, cap. 31, v. 31 : ( severabil desolatio. » Antea significatum fue-
f Ecce dies venienl, dicit Dominas, et feriam rat posl elapsas à sermone de reœdificandà
t Domui Israël el domui Juda foedls novum ;
Jérusalem sexaginla novem hebdoraadas, Chri-
« NON SECIINDUM PACTUM, QUOD PEPIGI CUM PATKI- stum occidendum; ex quorum série colligendum
€ àvs EORiM in die quâ apprebendi manum eo- est novum fœdus per Christi mortcm fuisse
I rum... sed hoceril paclum quod lenam cum perfectum , atquc obsignatum , ut docet Apo-
( domo Israël, posl dies illos , dicit Doniinus : slolus Ilobr. 9. Ad morlem Christi siraililer

« Dabo legem meam m visceribus çorum , et alludii Zucharias , cap. 9, v. H.

3yu DE INCAHNiATlONE 400
4" Tandem Mahichias , Prophelarum ulli- olTerendam Deo. Sanè vel ista ad cultum Deo
nius, cap. 5, v. i, sic liabel : Venict ad templum acceplum ipsi quondàm à gentibus exhibendum
sunm Duiiiinator qitem vos qiiœrilis , et Angélus pertinent, vel nibil omninô significant, pro-
testamenti qiicm vos vultis ; ubi de Messiâ sernio- indeque, etc. Obstat 2°, quod in ulroque versi-
iKMU esse jani alibi di\iinus. Mcssias igilur est culo 10 et 11, eadem vox hebrsea legalur, min-
Angélus testamenli, scu legalus fœderis ;
qiiie clia, id est, munus, oblatio. Quemadmodùm igilur
miiicupalio ipsuin uiissuni esse ad novam le- vox illa V, 10, ritus Judœorum et sacrilicia

gein, noviiin fœdus saïuiendum profeclù signi- non nudas preces signilical, ita etversiculo 11,

licat. Sed nibil cx|)rossiits eâ de re desiderari proindeque is versus malè explicatur de preci-
polesl ejusdeiii Maiacliiic propbelià cap. 1, v. bus quas Judtei dispersi fundunl. Obstat 3",

10 et 11 ; I Non est mibi vol u nias in vobis , quod Deus magnilicè ibi praenunliet magnum
f dicit Doniinus exerciluum, et rauuus non fulurum esse nomen suum in gentibus. Quis
» suspiciam de nianuvestrà. Ab ortu eniui so- aulcm tam splendida ejus verba ita exposue-
« lis usque ad occasum , magnum est nomen ril ; Judœi supremi numinis cullores alii aliù
€ nieum in gcnlibus, el in onnii loco sacrilicatur quondàm disparabuntur captivi per génies re-
t et offerlur noniini nieo oblatio munda : quia ligionis eorum contemptrices? atqui tamen Ma-

« magnum est nonicn meum in gentibus, dicit lachiœ verba id unum significarentpositâ Jarchi
I Dominns oxerciluum. i En babelur distincte interprelaiione ; ergo , etc.
significata veterum sacriliciorum abrogatio, Rcponunt denique Kimchius et .\ben Ezra
et unius immaculatiet acceptissimi sacrificiiin verborum Dei hune esse sensum: si à gentibus
corum locum subslitulio. Atque hoc insigni hoslias mibi offerri vellem , mundas cas et se-
valicinio pressi omni a;vo Judtei, nonnisi dis- lecias offcrrent, non autem viliosas et macu-
scntanca et absurda ad illud elidendum com- losas, quod vos facitis. Verùm interprelatio
menti sunt. ejusmodi quid est aliud quàm Scripturarum
Reponit Salomon Jarchi, et post eum Kim- corruptio manifesta? supponunt Rabbini con-
chius et Aben Ezra, sensum valicinii hune esse dilionem, non modo ubi nuUa est , sed et ubi
posse : licet gcntes celant falsa nuniina ,
quia nuUam subjecta materia vel minimum indical;
tamen unum supremum Deum venerantur, omnes sermonis régulas pessumdanl, ac ma-
accepliorem quam Judœi mibi oblaiionem gnificis oraculis ex ore Dei prolatis exiles tan-
oflerunt. Sed contra : gentes , dùm valicina- tùm ac tenues alligant sensus.
balur Malachias, soli idolorum cullui addicta;, SoLVLXTLu oBjECTioNEs. — Obj. 1°. Dculcr.
verum Deum non colebant. Qui apud cas unius 30, V. 1 et seq., Moyses populum Israeliticum
supremi numinis noliiiam tune erant assecuti, affalur : i Cùm vencrinl super te omnes ser-
huic culium et bonorem Deo debitum vulgô « monesisti... et ductuspœnitudinecordis lui
non tribuebant. Non igilur tune à gcnlibus of- c in universis gentibus , in quas disperserit te
ferebalur nomini Doiuini oblatio munda. Verùm « Dominus Deus luus, et reversus fueris ad um . .

esto, abquem Deo summo cultura exibuerint c reducel Dominus Deus tuus caplivilatem
simul atque idolis immolabant, possuntne pla- « luam ac miserebitur tuî, et rursùm congre-
cere Deo qui ipsi simul et idolis serviuni? « gabii le de cunclis populis, in quos te anle
Nonne Deus Exod. 20, v. 3, déclarai se solum < dispersil. Si ad cardines cœli fueris dissipa-
adorandum esse? numquid ab ejusmodi falso- e palus, inde le retrahet Dominus Deus luus,
rum Deorum culloribus offerri polesl sacrifi- « et assumet atque introducet in lerram quam
cium quod à Deo zelote, ut oblatio munda susci- i possederunt paires lui, elobtinebis eam
pialur? Reponil ilerùm idem Jarcbius populum « faciesque universa mandata quai ego prœci-
Israeliticum inter gentes toto orbe dispersum j pio tibi hodiè, > etc. Ex hoc loco colligere
orationes suas et preces Deo ofïerre, atque sibi videnlur Judœi cœremonias legis durante
hanc esse oblationera mundam de quà Mala- bàc caplivilale solùm intermissas, rati hic sibi
chias loquilur. Verùm obstat 1", quôd gentes promissum esse fulurum ut aliquando, nempe
in illo Malacbiai loco opponunlur Judyeis. Isll trmpore Messiaî,in terram palrum suorum
dicuntur non esse Deo grati, el munera eorum reverlantur ;
quorum argumenlum ita proponi
seu oblationes, Hebr. j)i//ic//a,respuuntur; con- polesl : yoyses eô loci vaticinatur Judœos,
tra autem nomen Domini inter génies magnum cùm rcsipuerint, ex aliquà caplivilale in ter-
aliquando fulurum enunlialur, al simul adji- ram Cbanaan à Domino reducendos; alqui
ciiur oblationew jiiundaui in omni loco tune capiiviias de quà ibi agitur est coptivilas pne-
401 VERBI DIVIN! 40-2

sens. Vel enira est caplivitns prœsens, vol Ba- dissipatus, inde te retrahet Dominns, etc., signi-

bylonica; atqui non Babylonica ; siquideni in licari sermonem esse de caplivilate in quà per
eà Judsei non fiicrunt dispcrsi nsquc ad cardr tolum orbem dispersi fucrinl Jud;ei. Nomo
nales cœli, id est, per lolum orbeni ; orgo, clc. (!nim non vidot liaîc condilioiialè et hyperbo-

Deinde caplivitas è quà Moyses populinn rc- licè, non absolutè esse dicla. Ad secuudam
versurum cap. 50 pr:«dicit, eadem est qnani probalionem , nego min. de Nam 1" caplivitas

descripseral cap. 28 ;
atqui captivitas descripla quà Moyses cap. 28, cbaracleribus Babylonicœ
cap. 28 manilesiè est caplivitas pra;sens. Nam caplivitali propriis uolalur. Dncet te Domimis ,

V. Oi, designaliir : Dispergel le Domimts in om- ait sapiens ille legislator v. 30 , et regem tnum
nes populos à summitate terrœ usque ad Icrminos (juemcow.tilucris super te, in gentemquam ignoras
ç/«s;quod in caplivitale Babylonica impleluni tu et patres tui; et servies ibi diis alienis , ligno
non est, in pncscnli aulem adinipleri oculis et lapidi. Ilaic certè ad captivilatem prœsenlem
nostris conspicinius. Ibid. addilur : Et servies non allinent, quai lune incœpit cùm jamdu-
ibi diis alienis, qitos et tu ignoras, et patres lui, dùm judneis nullus erat rex quem sibi consti-
lignis et lapidibus. Sed, ait Orobio in scri[)lo luissenl; Babylonicœ verô caplivitali oinninô
3 apiid Linibrocli : < nunquàm Israël in Baby- congruunl, in quam Joacliim ac deinde Sede-
t lonicà caplivilate idoioIatri;c crimen commi- ciascum principibus et oplimatibus, ac maxi-
t sisse legilur, neque de eo ab Esdrà aut Nehe- mà populi parte, translali sunl. Ergo, etc.
€ mià accusatiir... maxime postea plurimi in 2" Geniem in quam captivi abducendi prœdi-
f Christianisnium ingressi pristinà idololalriâ cunlur Judœi Moyses iisdem coloribus depingit,
< infccli fuère... Hisunldiialieiiiquos majores quibus Prophelœ gentein (^lialdseam. Adducet
« non cognoverunt; quippe Chaldivonim et Dominus super te , inquit v. 9, gentcm de ton-
« Persarum deos Israël et nostri majores ginqno et de extremis terrœ finibiis, in similitudi-
( haudquaquàm ignoraverant; maxime novos, nem aliquœ volantis ciini impetu, cnjiis linguam
* récentes quos Cbristianimussibiadinvenit... intelligere non possis , etc., quœ non modo in
< in quo deos ex ligno, ex lapide, » etc. (imagi- Clialdaeos quadrant, ut evenlus docuit, sed et
nes scilicet et Eucbarisliam) adorare cogimtur simillima sunt istis Jeremia; o, v. 15 : Addu-
Judcci in Hispanià. Ergo meritù sperant Judici cam super vos gentem de longinquo,.... gentem
se aliquando è captivitate mi quà degunt, à robustam, gentem antiquam, gentem cujus ignora-
Messià liberandos, in terram Chanaan redu- bis linguam, elc.E/.GchMh verô 17, v. 3 et 12,
cendos, et in templo lerliùm aidilicando cicre- et eadem comparalur aquilae.
Daniel 7, v. 4, gens
monias legis obscrvaluros. 3" Quas cap. 28 recenset Moyses captivilatis
1" Nego min., et dico captivilatem è quà circumstanlias, e;c in Babylonicam apte cadunt.
Moyses Deut. 30 populum vaticinalur eripien- V. g., islud singulare et borrendum v. 55 :

diun, non aliam esse quàm Babylonicam. Illud Comcdes fructum iiteri tui , et carnes filiorum
enim oraculum de caplivitale Babylonica me- tuorum, etc., quod in ullimà Jerosolymorum
rilô explicatur, quod in reditum populi ex illà obsidione sub Tito conligisse auclor est Jose-
captivitate apte quadrat,quodque lib.2 Esdr. I, phus, contigiteliam dîim à Cbakkeis Jérusalem
V. 8 et U, ad biinc reditum relertur. Alqui 1", fuit obsessa, teslibus Jeremià, Tbren. 4, v. 10,
allalum Moysis valicinium Ncliemias loco citalo cl Barucb 2, v. 3.
de reditu è Babylonica captivitate inlerpretalur Ncc obslat quod ex v. 04 objicilur, gentem
his verbis : « Mémento ( Domine ) verbi quod .ludaicam Moyse proenuntianle dispcrgendam
t mandàsli Moysi servo tuo , dicens : Cùm esse /» owncs populos à summitate terrœ usque ad
« transgressi fuerilis, ego dispergam vos in terminas ejus. Ut enim horum verborum implea-
< populos; et si reveriamini ad me, et custo- tur significalio suflicit Judaios post caplam à
,

t diatis praîcepla mea , et faciatis ca , eliamsi Chaldicis Jerosolymam fuisse per multas gén-
f adducti fueritis ad extrema cœli, inde con- ies et magnà orbis parte disjectos ac dissipalos;
€ gregabo vos, et reducam in locum qucm alqui rem ila se babere cerlum est. Nam lolo
« elegi, i etc. 2° Idem valicinium ad ejusmodi Oriente, iu Babylonià, in Persidc, in Media,
reditum apte quadrat, ut maxime ex eo de- etc., eos dispersos fuisse ex Lib. 4Rcg. cap.25,
iuonslraïur, quôd duplex à Babbinis adducta 2 Paralip. 36 , e\ libris Esdras, Eslheris, etc.,
in opposilum prohalio nulla sit. colligore est. Ex iisdem Beg. et Parai, locis
Ad primam probalionem, nego supposiium, coiislal qnoque comphu'cs metu Nabuchodono-
«empe hoc conimale Si ad cardines cœli fueris :
soris post Godolice morlcni in .Egyptum lu-
 m DE INCARNATIONE 40$
gissc. Qnid qiiôtl px eàdcm captivitnte secutiim ruit objeclio ; nam stalini atque captivitas Ba-
osl ul in Graîcinin , in Ilaliani, imô et in Gcr- itylonica prsecipuè notatur cap. 28 , hoc ipso
maniain, si JiidaMs ipsis lides, diii ante Ciiri- vaticinium capitis 50 de eà splendidè exponi
sttun iiatiini pcrvcncrinl? Non obslat cdani ])0(est; quippe, bis ita constitulis, babolur
jpiùd m eodeni versu iegitur : Servies ibi Diis insignis eventus ejusmodi valiciniorespondens,
alienis quos et tu ignoras, elc; imô istud potiùs videlicet populi è Babylonicà 70 annorum cap-
argumcnto est liîc de captivitate prœscnti ser- tivitate in patriam reditus.
monem non osse; Judixii cnini in islâ caplivi- 2° Nego consequentiam argumcnli proposili.
talc vnigù îdogunt apnd gontcs ab idololalrià eslo , non modo ad captivilaicm Babylonicam,
aliénas, ipsique nunc abidoloruni cullu remo- sed et ad praesenlem respexerit Moyses citalo
tissinii sunt. Istud autem Quos et tu ignoras,
: capile 30 Deuteronomii; eslo, ab islâ etiam
elc, idem est ac, quos tu non coluisti, juxia captivitate Judceos, cùm resipuerint, reversu-
modum h^quendi ScripUirœ non insolilum. Sed ros prseviderit; num ideô in solidam de resti-
praeterea falsô poiiitur Chaldœorum idola Ju- tuendo quondàm à Messiâ ritualium usu expe-
dreis anle eaplivitatem Babylonicam cognila ctationem Judœi inducercntur? Minime. Et-
fuisse. Idololalrioos quidem genlium vicinnruni enim, hâc in hypothesi, modum specialcm quo
cultus s;epiùs imitali fuerant Hebroei; eos pro- Judœi ex islà captivitate reversuri sunt, utpole
cul dubio lalebat religio Chaidseorum, apud à Moyse non expressum ,'_nobis liceret ex aliis

quos nondîim vixerant; latebat religio Persa- Proplielis delerminare , atque eatenùs dicere-
rum, iMedorum, etc. Num, v. g. aiidieranl mus hune Judaeorum redilum esse complen-
unqnàm de Belo et statua Nabuchodonosoris à dum, qualenùs ad fidem Messiœ reversuri sunt,
Damele nienioralis, quanislatuam adoraresolus ejus populo coadunandi et inserendi et legem
Daniel cum tribus sociis suis Jegitur renuisse? christianam quâ lex Mosaica, ut dictum est,
Ergo, etc. Porrô ad rem non pertinent quai adimplelur, observaturi.
de cultu in Ecclesià catholicâ imaginibus san- Obj .
2°. Osese 3 , v. 4 et 5 , ita Iegitur :

cloruni et Eucharistiœ exliibito Orobio blaterat. i Dies multos sedebunt fdii Israël sine rege, et
Quippe solutio quœstionis ad hune cultum spe- î sine principe, et sine sacriflcio, et sine altari,
ctantis, ubi res cum Judseo babetur, à solutione î et sine ephod, et sine teraphim ; et post hsec
alterius de advenlu Mossiae tota pendet , et an- I revertentur filii Israël et quœrenl Doniinum
tequàm de ejusmodi negotio inquiratur, satis < Deum suum et David regem suum , ; et pave-
Judaeo esse débet in Ecclesià catholieà ununi t bunt ad Dominum et ad bonum ejus in
Deum adorari, nec quidquam nisi in ordine ad < novissimo dierum. > Volant Judsei prioris hu-
ipsum et propter ipsum coli. Alque bis omni- jus vaticinii parte designari captivitatem in
bus nianifestum est quaecumque Deut. 28 de quâ ii nunc alfliguntur; posteriori verô signifi-
captivitate Judœis in Deum rebellibus immi- cari fdios Israël fmilà illà captivitate conver-
nente Moyses prsenuntiat, uni Babylonicœ tendos ad Dominun, et duce Davide, regesuo,
accommodari. id est, Messiâ Davidis filio, esse in terrani
Ad eanidem secundam minoris probationem Chanaan reversuros , ibique legem observatu-
paulô aliter responderi posset. Nimirùm , etsi ros. Ergo , inquiunt , à Messiâ lex Mosaica re-
piura ex lis quœ Moyses cap. 28 Deuter. pro- staurabitur.
l'ert, soli Babvlonicse captivitati conveniant, Nego lotam hanc Judœorum interprelatio-
cœleraque ad dispersionem ibi attinentia ei- nem et dico 1°, illud Osese oraculum ad capti-
,

dem
fatendum
tum
captivitati possint

est nmlta quoque ex

decem tribuumàSalraana-
in captivitatem
accommodari
istis
; attamen
quadrare
vitatem decem tribuum
quos vaticinium hoc respicit, designantur no-
mine filiorum Israël. Dies multos, inquit Pro-
pertinere. li enim
à
sare abduclarum, quse cùm nunquàm redierint, pheta, sedebunt filii Israel,elc.; post hœc rever-
et nullibi reperiantur, gentibus pcrmixtœ cen- tentur filii Israël. Atqui eô loci nonien filiorum
sendse sunt; tum in dispersionem quse subTito Israël non sumitur in significalione illâ com-
ccepit, et etiamnum persévérât. Atque istud muni omnibus Israelitis seu Hebrœis, salis in
reipsà Moysis scopo benè congruit, ul omnia Scripturis usitatà sed accipitur pro decem ,

liiala populo coiitumaci eventura valicinalus tribubus regnum Israël consliluentibus, per
fuerit , et inter illa triplicem mox memoratam oppositionem ad fiiios Juda. Enimverô versi-
captivitatem. Jam verô hâc positâ expositionc culo 1 capitis sequentis, qui versus in objeclio-
quse apud interprètes vulgaris est, nihilominùs nem allatos immédiate subsequitur, atque loto
m VEUBI DiviNi. m
eodeni capitc, vox illa hoc îpsô usurpaïur brandis et figurandîs înstîtutafuerînt,manifes-

sensu, nenipe pro deccm Iribubus; si quulom tum est adveniente Cbristo ac legem suam in-

capile illo iiiliil aliud qiiulquain conlincUir stituentc, ea quantum ad usum inutilia facta

quàm comminationos in lilios Israël, et adiior- fuisse, et cessare debuisse. Cseterùm res ejus-
taliones ad fllios Juda ut cos non imitonlur. modi ritualibus prsesignificatae nunquàm anti-

Lege integnim illud caput; lege et capita 1 quari poterunt. Ilinc, 2*' Negosupposilum con-
cl 2, quco illud unde objectio dcsuniitur praece- se([uentis. Nempe supponitur legem Mosaicam,
dunt; in bis deprehendcs agi solùni de decem secundûm fidem ciuistianam , simpliciter à

Iribubus, easque noniinc Israël, domûs Israël, Cbristo abolitam fuisse; atqui id falsum est.

filioruni Israël ab Oscâ designari. Porrô qucc in Cessavit quidrm, inutilis facta est, imô jure

co oracuio pracdicunlur ad decem tribuun» probibila fuitquantùmad usum cceremonlarum

captivilalem optiniè adaptantur. Naui decem et sacrificiorum ; sed nibilominùs veruni est
illas tribus in caplivilale fuisse sine rege, sine ejusmodi usum eatenùs cessasse, quatenùs ac-
principe, etc., nemini dubium est; tum autem cedente majori rerum perfectione, significa-
revers» suntet quœsierunt Domiimm ac Davi- tiones illis annexse ritibus impletse sunt; ac

dera, seu Messiam, quando ad lîdem vocatse proinde propric dicendum legem Moysis non
sunt simul cum gentibus quibus jamdudùm fuisse à Cbristo solulam,sed adimpletam.

permiscentur et in unum conCunduntur. Objicies4'' Falsôstatuimuslegem cbristianam

Dico 2", elsi caplivilas ab Osfà prœdicta ad esse Mosaicâ perfectiorem. Etenim in quo po-
prresenlem Judœorum disporsionem et calami- sita est perfectio cultùs divini , nisi in dilectio-

tatcm attineret, cui reipsà congruit aptissimè, ne Dei et proximi quam lex Mosaica disertls-

inde nullum causse suae emolumentum conse- simè imperat? ergo legi Mosâicse non debuit

querentur Judœi. Etenim boc posito , id unum alia substitui. Nego antecedens. Lex à Cbristo

Oseas expressisset, fulurum aliquando ul Judœi instituta ,

prout in novo Testamentoexplicatur,
reverlerentur, seu ex hâc captivilale libera- legi Mosâicse omni ratione prsestat. 1° Data est

rentur, ac qusererent Doniinum et Davidem à Cbristo vero Dei Filio; legem veterem Angc-
rcgem suum, id est Messise fidera amplecleren- lorum ministerio divinitùs acceptant tradidit
lur sed non ideô prîcnotâssct, quod Judœi
: Moyses, insignis quidem Propheta sed tamen ,

sentiunt lemplum reaedificandum, et caerenio- merus homo. 2" Fœdus uovum sanguinis

nias legis, finitâ hâc captivitate, locum rursùs Christi effusione confirmatum est, atque hujus

sub duce Messià babituras. Niliil ergo prophe- sanguinis pretio infinito omnes homines ré-

tia OseîE etiam ad captivitatein prsesentem dempti sunt , adeô ut , etiam sub lege naturse
translata continet quod Judœorum causa; pa- et sub lege Mosaicâ, solo merilorum Christi
trocinetur; sed ea tantùm confirmât doclri- novse legis auctoris intuitu collala sint gratise
nam Apostoli Rom. 11, docentis Judœos ad fi- nec nisi fide saltem implicilà in
divinse auxilia,
dem Christi t)omini veri Messise aliquando ipsum venturum potuerintolim homines jusli-
convertendos. ficationem et salutem adipisci ,
quemadmodùm
Obj. 5°. LexMosaica in perpetuum duratura non nisi per ipsum qui venit nobis Chrislianis
non semel in Scripturissignilicatur; ergo nun- salutem sperare licet. o" Ritus et sacrilicia ve-
quàm abolenda est. 1" Dist. anl.; In perpetuum teris legis ( onerosa prse multitudine populo
duratura, id est lempore diuturno , et lamdiù quem àcseteris populis distinguebant) infirma
quamdiù legis illius indoles et natura exigit erant et egena elementa, inquit Apost. Galal 1,
concedo ; id est sine fine, autsaltem usque ad V. 0, nempe sanctilatem solùm legalcm per se
mundi linem, subdist. Si spectetur quantum conferebant, et salutem per Christum dandain
ad rescœremoniisetriiibusbujusce legis signifi- duntaxat signilicabant. Nec sanè effusio sangui-
calas, concedo : si spectetur quantum ad usum nistaurorum et vltulorum lege pr.escripia
ejusmodi ritualium, nego. Hsevoces, in œter- Deoper se placere poterat. At Christus in crucc
num , in seculum; et alise similes, juxta ipsos tradidit semetipsum pro nobis bblationem
et Im-
Rabbinos, in Scripturis intelligendse sunt pro timn Deo in odorem suavitatis, ut ait sanctus

conditione rci de quà sermo lit, adeô ut ali- l'aulus Ephes. 5, v. 2, ac ministerio sacerdo-
quando rem sine fine diiraluram si^iiilicent , Inm nova; logis se se incruentè in omni loro
aliquando diuturnum duntaxat tompiis et dura- oblaiionem mundam et Deo dignam, juxta vati-

lionemrerumindoliaccommodalam.Cùmigiiur cinium Malachite cap. \, V. 11, immolât. Ritus

ritualià legis Mosâicse myslerlis Christi adiim- etiam pàucôs inslituil , néniïiôsaoraiîicntn, qux
 407 DE INCARNATIONE 40$

nomiiie suo niinislrari volult , et snnctilalem asserunt. Regnum Messiae futurum spirituale,
vcram en, ut pnr est, suscipicnlilnis conferre. non terrenum , ex Prophetis mox oslensuri
4" Fideni pra'cipit lex nova niagis cvolutani et intérim duo hic praeslabimus :
1" Plura de vo-
ad pliira cxlonsam. ClirisUis scilicet nnilla al- catione Gentium adducemus sacrorum Valuni
lissima de Dei iialurà et iiiysteriis nos edoeiiil ;
oracula in quibus observare erit, logis, doc-
plurasubuinbrisct iîgiirisolim latilanliaapertè trinœ et prœdicationis menlionem sœpè lieri

revelavit. 5° Denuim licet prœcepta nioralia in nullam belli et armorum aut regni temporalis.
aniorc Dei et |)roxiini lege iMoysis sacpissimè 2" Ilis vaticinationibus perfectè respondere
inciilcato conlineantur; altameii quae ad hune conversionem gentium , à Cliristo Domino
aniorem pertinenl clariùs à Christo explicata inchoatam , et Apostolorum eorumdemque suc-
sunt, V. g., ininiicos esse diligendos, benefa- cessorum laboribus et prsedicatione peractam.
cienduin odientibus, orandum pro perseeulo- Co.NCLusio. Multis veteris Testamenti oracu-
ribus, ete.; sanclissinia insnper et saluberrinia lis, quae in Christo Jesu impleta sunt ,
gentium
ab eo consilia addiia sunt, ul lerrenorum et ad verum Dei cultum vocatio et conversio tan-
caducoruiu bonoruni posthabendain esse ra- quàmfiuctusadvenlùs Messiae praenuntiata fuit.
tioneni, quterenda verô cœleslia et œterna ;
Probatur prima pars, scilicet vocationem
ergo. gentium ad verum Dei cultum fructibus adven-
Ad probationem, non est antiquata, nec lùs Messiœ saepissimè à Prophetis accenseri.
antiquari potuit lex Mosaiea quantum ad dilec- 1" Ex promissionibus Abrahamo Isaaco et Ja- ,

tionem Dei et proximi ; sed duntaxal quanlùni cobo factis à Deo futurum ul in eorum semine ,

ad ritus (iguralivos, quorum loco substilulasunt benedicerentur ornnes génies terrœ. Ibi enim de
1" sacrificium incruenlum in quo Christus ipse Messià agifalentur Judsei in lib. R. Samuelis
vlctima Deo acceplissima pro nobis niysticè Chasidim inscripto , et ex eo salis apparet quôd
immolalur; 2" ritus seu sacramenla nominc soins Messias esse possit eximia illa et praecel-
Christi ministranda, et ex passionis ejus meri- lens Patriarcharum proies ex quâ in gentes
tis vim sanclilicandi juxla ipsius instilutionem universas manare debeat insignis benedictio ;

conseciita. Messiae namque soli ejusmodi character attri-

At, inquies , forte, tantam novae legi per- builur in Scripturis. Porrô benedictio insignis
fectionem conipetere, undenam Judaeosuade- gentibus à Messià affercnda vocationem earum
bis? Resp. hoc unum fuisse in objectione pro- ad verum Dei cultum includat necesse est ;

positum , nempe legem novam prout à Christo ergo , etc.

inslituta credilur, non posse esse Mosaicà per- 2" Ex Psalmis. Ps. 2, v. 8 : « Postula à me,
fectiorem; proindequc mox dicta solvendae ob- î et dabo tibi gentes haeredilalem tuam. i

jectioni sulficiunt. Coeter ùm haîc tanta perfec- Psal. 21 , passione et resurrectione Christi
tio, etsi tota spiritualis sit et cœlestis , non enarralis, addilur v. 28 : « Converlentur ad
lemerè laraen à Christianis admittitur; nam « Dominum universi fines lerrae, et adorabunt
Christo et Apostolis sublimem hanc ac divinam I in conspectu ejus universae familiae gentium. »

doctrinam Iradenlibus credendum evincunt Psal. 44, v. 17 : « Constitues eos ( Apostolos)

luminsignia qua; ab eispatrata sunt rairacula, î principes super omnem terram... propterea
tum Malachiae vaticinium de oblatione miindà < populi confitebuntur tibi in aeternum. t Psal.
in omni loco apud gentes Deo sacrificandâ, tum 71, V. 11 : 1! Adorabunt eum omnes reges tcrrae,

aliae Prophetiai in quibus lex nova describilur i omnes gentes servient ei; et v. 17 : Benedi-
ut lex graiise et religio sanctificans , tum deni- d centur in ipso omnes tribus lerrae ; omnes
que alia argumenta quae religionem Christi evi- « gentes magnificabunt eum. » Denique ut alia

denler credibilem reddunt. plurima omitlam , Psal. 97, v. 2 : j Notum fecit

De vocatione gentium ad fldem chrîstianam. — « Dominus salutaresuum (Christum); in con-

Gentes ad veram religionem à Messià revocan- i spcclu gentium revelavit juslitiam suam...
das et adducendas, idque à Prophetis esse prœ- « Yiderunt omnes termini lerrae salutare Dei
nuntiatum , confitentur Judœi ; verùm antea « noslri. >

Messiam Gog Magog cunctosque hostes suos

et Ex Isaià, apud quem vaticinia de hoc ar-
5°

bello domiturum et regnum temporale Israël gumenlo frequentissima et evidentissima ha-

reslitulurum censent. Quapropter Prophetias bontur. Cap. 2, v. 2 : u Erit in novissimis die-

gentium vocationem spectanles ad eventum (I bus prœparalus nions domùs Domini in ver-
liactenùs perductas non fuisse obfirmatâ mente « tice montium , et elevabitur super colles , et
409 ^ERBl DIVIM. -410

I fluent ad eum omnes gentes, et ibuntpopuli « cùm venerit... Sion redemplor » ; id est

niulli, et dicent : Yeiiile, et ascendamus ad Messias, inlerprelibus ipsis Judseisin lib. San-
<

< niontem Domini, et ad donnim Dei Jacob, et hédrin , et in Echa rabbatlii. Messise quoquc
« doccbit nos vias suas, et ainbulabimus in sc- vindicalur in Derescliitli rabba tolum capul 00,

I niilis ejus; quia de Sion oxibil lex, el ver- in (jiK) iiiec logunlur v. ô, et seqq. : « Ambula-
f bum Domini de Jérusalem : et judicabil gen- « bunt génies in lumine tuo , et reges in splen-

I les et arguet populos mullos, etc. ; » quibus « dore orlùs lui. Leva in circullu oculos luos ,

simillinia cl ferè ad vcrbum repclit Miciix-as , f i et vide ; omnes isli congregati sunt , venerunt

cap. i. L'terque autcm Prophela sit^nilicat <î tibi. Eilii lui de longé venienl, et fdise tuac

Christum aliquando rcgnaturum et judio;au- « de lalore surgent. Tune videbis et alllucs, et

rum gentes, doctrinamque illiusde Sion cxcun- 8 mirabilur et dilalabilur cor tuum, quando
tem seu Jud;ïis primùm tradilam, ad génies « conversa fuerit ad le mulliludo maris, forli-

postea perferendam esse, et ab eis recipiondani. « tudo gcnlium veneril libi. >

Hune lexlum de Messià intelligunt Kinichiiis, V Ex aliis Proplielis. Jerem. 31, v. 17: i In

Aben Ezra, et alii Judœi. Eodem Isaiae cap., « lerapore illo vocabunt Jérusalem solium Do-
V. 17, 18 et 20 < Elevabiiur Dominus solus in : < mini et congregabunlur ad eam omnes gen-
( die illà, et idola penilùs conleienlur... in ( tes in nomine Domini in Jérusalem, et non

f die illà projiciet homo idola argenli sui, et € ambulabunt posl pravilalem cordis sui. >
f simulacra auri sui ,
quse fecerat sibi ut ado- Ose. "2, v. 24 c Dicani non populo meo
:
:

« raret , talpas et vesperliliones. s Paria legun- < Populus meus es lu, et ipse dicet Deus :

lur cap. 31, v. 7. Cap. 11, v. 9 et 10 : « Re- « meus es tu. » Joël. 2, v. 28 : i Effundam
I plela est terra scieniià Domini, sicul aqiicc « spiriliun meum super omnem carnem. i

t maris operienles. In die illà, radix .Jesse, qui ; option, 2, v. 11: « Adorabunt eum viri de
c stat in signum populorum , ipsum gentes dc- I loco suo, omnes iusulae Gentium. Agg. 2,
« precabuntur ; > quae ad Messiam pertinent « v. 8: Et niovebo omnes gentes, et veniet

juxla Targumislas, Tabiiud et Rabbinos. Cap. i dcsideralus cunclis gentibus. i Zach. 9, v.

42, V. 1 et seqq. : « Ecce servus meus... judi- 10: « Loquelur pacem gentibus, cl potesias

« cium gentibus proferet... legcm ejus insnlse € ejus à mari usque ad mare, et à fluminibus

t expeclabunt... Ego Dominus vocavi le in jus- « usque ad fines terrae. i Malach. 1, v. 11 :

< lilià , et apprehendi manum luam, et servavi c Ab orlu solis usque ad occasum , magnum
f te, et dedi le in fœdus poj)uli, in lucem gen- « est nomen meum in gentibus , et in omni
< lium...Cantale Domino canlicumnovum,laus « loco sacrificatur, etc. t

f ejus ab extremis terrœ ;

qui descendilis in Ex lot testimoniorum sylvâ, quibus alia

t mare et pleniludo ejus, insulae et habilatores mulla adjici possent, palet quàm merilô doc-
I earum. » Cap. 49, v. G et seqq. : « Pat uni est tssimus Iluetius prop. 9, cap. 158, n. 1, ob-
< ut sis mihi servus ad suscilandas tribus Jacob, servaverit, rerum omnium quas prœnunliari
«

€ et fèces Israël converlendas. Ecce dedi le in i bominibus voluit Deus, nullam omninô esse,
< lucem génlium, ut sis salus mea usquc ad t in quam praedicendam majori consensu cre-
« exlremum terrœ... Reges videbunt, et con- « brioribusque Prophetiis conspirârint sacri

€ surgenl principes, etadorabunt... Dedi le in « Vates, quàm gentium vocationem ad noliliam

< fœdus popuii, ut suscilares lerram, et possi- t verilalis. »

< deres haeredilales dissipalas... Ecce isli de Probatur secunda pars , videlicet Evangelii
« longé venienl, et ecce illi ab aquilone et mari, praedicatione impletas fuisse bas Prophelias.
f et isli de terra australi... et dices in corde Ul enim ejusmodi vaticiniis prœdicalio fidei

c tuo : Quis genuit mihi istos?... hacc dicilDo- Chrislianae omninô cohaereat, quatuor requi-
« minus Deus : Ecce levabo ad gentes manum runtur et sufficiunt, 1** Doclrinam Christi
€ meam , et ad populos exallabo signum meum. idolorum cullui sumniô adversam, in perfectâ
I Et afférent fdios luos in nlnis, etc. s Cap. 55, cl sincerà unius supremi Numinis adoralione,
V. 4 et o : « Ecce teslem popuiis dedi eum, du- in mysleriorum allissimorum fide, in sanclissi-

f cem ac praeceptorem gentibus. Ecce genlem, mis morum prœceptis esse positam ;
2" Hanc
I quam nesciebas vocabis et génies quœ te , , doclrinam à Christo et ab Apostolis primùm
« non cognoverunt, ad le current. » Cap. 59, Jerosolymis, et in lolà Judaeâ fuisse animntia-
V. 19 : € Timebunt qui ab occidente nomen tam ;
3° eamdem ad alias nationes, ad populos
« Domini et qui ab ortu solis, gloriam ejus. Judaeis olim ignotos , ad insulas et habitatores
411 DE INCAUNATIONE
earum, In ùlololalrioe ruînam, iicc sine frucli- est. Ipse Act. 9, V. 18, dicitur electus à

biis uboniinis, indc perlalam fuisse et hodiè Christo ad porlandum nomen ipsius coram
adliuc perforri; 4" etsi ex hominuni vitio non gentibus, et r e gibus , et filiis Israël. Mirum au-
tôt ferai fruclus Evangelii prœdicalio quot tem quot ab ipso, prieconis Cbristi munus
pioihieendis nata est, fidem tanien chrislia- implenie, regiones peragratae sunt, ut ex
nani , si niorem loquendi usilatissimuni et ve- iisdem actibus Apost. et ex variis ejus
rissinuun sequanuir, dicendani esse loto orbe Epistolis colligerc est. De aliis Apost. di-

terraruin obtincre; atqui baec certasunt. l''Ido- citur Marci 16, v. 20: Profecti prœdicaverunt

loruni abjeclioncm,vitœsanctitalem, uniusDci UBiQUE , Domino coopérante, et sermonem con-

in spiritu et veritate adoralionein, mysteriorum firmante sequentibus signis. Et Rom. 10, v. 18 :

diviuoruni et altissiniomni (idem , lege cLris- Sed dico : Numquid non aiidiernnt ? Et quidem
lianà praccipi nemo dubitaverit. Atque hinc in omncm terrant exivit sonus eoruni, et in fines

Evangelii praedieatione, ut omnes nôrunt, ido- orbis terrœ verba eoruni. Porrô eorum succes-
lolalria exlincla est. 2" Evangeliuni Cbristi sores eidem labori incubuerunt, atque eliam-

fuisse priniùm à Clu'isto et Apostolis in Judœâ nnm génies remolissimas et recens détectas

et Jerosolyniis prœdicaluni, constat pariter ex fide Cbristi imbui curant, lia ut nullae siht na-

evangelicâ historiâ, ex Actibus Apostolorum, liones ad quas, saltem successive, lux Evange-

et ex omnium consonsu. Notandum inprimis lii non perveniat. Quôd denique in idololatriae

istud Christi Domini Act. 1, v. 8, A^postolos ruinam, nec sine fructibus uberrimis doctrina
alloquentis : Accipiclis virtutem supervenientis cbristiana ad génies perlala sil, constat ex ipso

Spirilùs sancti in vos; et eri'Js milii testes in eventu. Nemo nescit ante Christum cunctas
Jérusalem, et inotnniJudœâ et Samariâ, etusque gentes falsorum nurainum et idolorum cultui
ad itltimum terrœ. Is prœdicandi Evangebi ordo addiclas fuisse ; nemo negaverit virlule praedi-

à Christo praescriptus, et ab Apostolis post re- calionis Evangelii idololalriam fuisse disperdi-

ceptum Jerosolymis Spiritum sanctum obser- lam, el unius veri Dei induclam agnilionem ;

vatus (1), miré cohaeret mox adductae vatici- ergo. 4° Licet fidem chrisiianam mnlti nolint

nationi Isaiœ 2, v. 3: De Sion exhibit lex , et amplecli, quod ex eorum vitio et malitià ; non
verbmn Domini de Jérusalem. Et jtidicabit gén- ex defectu cbrislianae religionis oriri salis de-
ies, etc., quibus et alia concinunt ex laudatis monstrantvel ipsi eventuspraedicationem evan-
oraculis. 3° Certum quoque est ex Judreâ ad gelicam subsecuti; licet religio christiana totum
alias naliones, ad varias orbis parles, ad insu- orbem sensu physico non occupel; eumque
las, ad populos antea Judaeis incognitos nia- non nisi successive hoc sensu sil occupalura ;

nâsse doctrinam evangelicam. Nam quôd à dicendum tamen, si moraliter et juxla corisue-
Judaeà manaverit, constat ex eo quôd, ut lum loquendi usum rem expendamus, banc re-
modo diximus, christiana fides Judaeis primùm ligionem ubique oblinere. Scilicet quâ ratione
annuntiala fueril. Vide capita 10 et M Actuum dici solel Alexandrum Magnum et poslea Ro-
Apostolorum. Ibid. cap. 13, v. 46 et 47, hsec manos orbi universo imperàsse, queniadnio-
habenlur : t Conslanler Paulus et Barnabas dùm ipse Daniel cap. 7, v. 23, et cap. 8, v. 5
« dixerunl : Vobis oportebat primùm loqui et 8, eorumdem imperia cunctis terrarum par-
< verbum Dei; sed quoniam repellitis illud, el libus diffundenda valicinatur; eodem sensu,
£ indignos vos judicatis aeternae vitae ecce con- imô à fortiori christiana religio universum
t vertimur ad génies ; sic enim praeceplt nobis orbem invasisse dicenda est. Enimverô non
« Dominus : Posui te in lucem genliuni ( Isai. tanta orbis pars in poleslalem Alexandri et

{ 40, v. ), ut sis in salutem usque ad extre- Romanorum redacta est quanta lidei cbrislianae

t mum lerrae. > Similia légère est Act. 28 v. subjicitur, et praelerea apud naliones infidèles,

Rom. cap. 11. Quôd autem ad multas apud populos remotissimos, inler ipsosmet ho-
28, et
naliones et per varias orbis partes ab ipsis mines feros el barbaros ac in regionibus recens

Apostolis Evangelium praedicatum fueril, tes- deleclis Christiani mulli sunt et praecones

tis est S. Paulus Rom. 1 , v. 8 : Fides vestra, Evangelici ; ergo, etc.

inquit, annnntiatur in unlverso mundo; et in Objicies 1° « Deus à majoribus mundi par-

Epist. ad Coloss. 1, v. 23 : Prœdicatnm est « tibus ignoratnr, gentibus in idololatriae lulo

Evangelium) in universâ creaturâ qûis sub cœlo « h*rentibus, » vel Mahumeticâ superstilione
l
infectls. Quid quôd in AfricS et in Asiae parti-
(1) Act. cap. %
V. 10, 11, cap. 13, v. 46 et
bus qtic^ îltf cls et Sârràcèlîis pitrënt « Cliris-
41, cap. 28, v. 28, et alibi. ,
413 VERBI DIVI NI 411

I tianîsrao penîtùs dcleto, incolae omncs ad superstite. Quid quôd apud seclas à se separa-
i Mahnmcticum culliim nnitati fiicrunt ? » tas magiiam sibi honnnum multitudincm vindi-

2" i Chrisllanism us lotus in varias sccias divi- cat , nempe omncs infantes baptizatos et ,

I sus est 1 de rébus fidoi inter se disscnlien- quotquot ex adultis fidem prœcipuorum arlicu-
tos; quod argumonlo est non ila claram, ac lorum servant , invincibilique ignorantià à
volunl Chrisllani, fuisse adductam à Chiislo schismatc aut hiEresi excusantur?Islud deniquc

rovclationcm. 5° « Vitia in toto goncre huniano verœ Ecclesiaî est etiam proprium, quod studio
« non minus régnant, quàm anle Christi verbi evangelici apud infidèles divulgandi sola

« advenluni ; j Christiani non obsequunlur llagret, quôdque iis ipsis in locis quibus Mahu-
Christi Icgibus, pleriquo quani vcrbis profitcn- metismus aut idololatria dominantur, multos
lur fidem opcribus negant. 4" Christianorum numoret veros filios, multos fidci sua; praedica-

niaxiina pars idololatriœ est dodita, colunt tores. Ergo licèt idololatria et Mahumelismus
Eucharistiam et sanclorum imagines; alque magnam tcrrarum partem inficiant, vera nihil-

in Hispaniâ et Lusitaniâ et alibi eliam ad hune ominùs Christi Ecclesia sensu morali et usitato

idololatricum cultum adigunlur Judœi ; er- dicenda est etiamnum toto orbe diffusa. 3° Dif-

go, etc. Ita post eœleros Orobius in tertio suo fusio quantacumquc seu Mahumetismi seu ido-
scripto passim, praecipuè quaesito 1, n. 19; lolatria; supertitis non inipedit quominùs cbris-

quœsit. 2, n. 5; quscs. 3, n. 4; et quccs 4, n. 4. tiana fides maxinià orbis tcrrarum parte suc-
Ad primum, dist. Dcus à majoribus mundi cessive hactcnùs floruerit , et ad extrêmes
partibus ignoratur, etc., ex vitio et mab"lià ho- mundi fines, ad populos non ita pridem cogni-
minum, et ita tamcn ut vera Christi Ecclesia tos perferatur et annuntietur ; proindeque
Evangeliura inûdelibus annuntiari etiamnum Prophétise ad vocationem gentium attinentes
curet, et singulis Mahumetarum sectis aut ido- iis quse à Christo et Apostolis eorumque suc-
lolatriâ superstite mullô sit diffusior, concedo; cessoribus patrata sunt, jam maxiraâ saltem ex
ox deCeotu legis evangelicse , vel ita ut vera parte evideniissimè completae sunt, et adhuc
Christi Ecclesia prsecones evangclicos non mit- pergunt compleri. 4" Nusquàm vaticinati sunt
tat, et minus difl'usa sit, quàm, etc., nego. Jam Prophctœ nullum fore populuni qui idem à se
indicavimus principia quse paucis hùc appli- susceptam adulieraret aut eliam abjiceret.
canda sunt, quaeque à tbeologis, ubi de catho- imô in pœnam abusûs fidei populis aliquando
llcitate Ecclesiae disserunt, ex professe statuun- id donum subducitur, juxta istud Christi Ju-
tur et explicantur. 1° Cùm ex fide et ex eventu dseos alloquentisMatlh. 21, v. 43 : Auferetur à
compertum sit prsedicationi legis evangelicœ vobis regnuni Dei, et dabitur gend facienti fnœtiis
uberrima gratiarum esse annexa auxilia , qui- ejus. Nihil itaque prophetiis adversi contigis-
tus ad fidem amplectendam auditores movean- set, etiamsi Mahumelana superstitio è locis in
tur cùmque Deus
; jusserit, Evangelii lumen quibus illa nunc viget, christianam religionem

ad omnes populos fcrri , atque istius muneris pcnitùs exturbàsset ; quod ccelerà falsum est;
obeundi ardens studium ipse mullis in Ecclesia nam prœler Grœcos schismaticos quorum plu-
semper inspiraverit et etiamnum inspiret ; se- res materialiter tantùm, ut aiunt, schismali
quilur non legis evangelicse vitio, sed soi! adhœrent, ac proinde Ecclesiae vindicantur,
hominum malitiœ et improbitati illud iribuen- sunt et illis in regionibus complures Catliolici.

dum quôd magnis

,
obicibus christianae reli- Adsecundum, distinguo : Christianismus in
gionis propogatio retardetur, quôdque multi varias sectas divisus est ex hominum culpâ, et
hanc fidem sibi annuntiatam noiint amplecti. ita ut inter illas societates una prsecaeterisditru-
Proindeque hoc concedendum est, datam à sionesuî, antiquitate, et auctoritate, emineat,
Christo esse Icgem de se idoneam universo ge- concedo; sccùs, nego. Oriuntur haereses non
neri humano, nisi ipsum diversimodè obsisteret, ex defeciu 'revelalionis clarce et mediorum ad
ad salutem ducendo. Vera Christi Ecclesia, verbi Dei inlelligentiam neccssariorum, sed ex
ea nempe societas quae varias inter societates hominum vitio, qui ubi cupiditatibus, super-
christianas ex ejus sinu egressas, unitate, anti- bià aut praejudiciis abripiuntur, de rébus eliam
quitate, et auctoritate eminot, qualis est sola clarissimis disceptant , et sa;penumero in luce
Ecclesia romana; hooc, inquam, Ecclesia, ut meridianâ porspiciuntur caligare. Non modo
omnes nôrunt, magnâ orbis parte splendidè mysleria aUissima, sensum vetcrum Prophe-
abhuc diffunditur, multôque diflfusior est unâ- liarum, cultum sarictissimum et illibatam mo-
quâque Mahumetanoriim sectâ, et idololatriâ rum doctrinam Christus et Aposloli docuerunt
 m DE LNCARNATIONE 416
sed et revelationis custos et interpres instituta ralibus cives de rcpublicà benè mcrlti donantur,
est à Cliristo Ecclesia, ciijiis pastoribus adfu- lur, pœnis leniporalibus coercentur et puniun-
tiirum se promisil omnibus diebus usque ad con- tur iiiali; omnia tandem certo lempore conclu-
snmwaiionem secnli, Maltli. 28, v. i. NiiUai duntur. At ubi inquiriuius an Messias ex
fuissent liaereses si ejiisiiiodi aucloriiaii t;im Prophetis rex spiritualis esse debuerit, regem
diserte in novo Testanicnto expressoc, onincs, spirilualem intelligimus eum, qui sanclissimus
ut Christus jusscrat inorem gcssisscnt. Brevi
,
legum lator instituta ad cultum Dei, et salutem
cessarent iliœ si omnes lilii Ecclesiœ rebelles commodumquc animaruni perlinentia tradit ;

ad ejus obsequium pro eo ac dcberent, revcr-

, qui potestatem animabus noslris infidiantium
tcrenlur.Nec certè buic sponsce Cbristi dé- domitor peccaloris cum Deo idoneus recon-
,

suni nota; et characteres quorum ope à redis

cilialor, et unicus mediator, omnisque in cœ-
corde agnosci possit. Ergo ex solo boniinuni lo et in terra crealuroe Dominus, offert, prœ-
viiio hnereses et scbismata nascuntur. Caeterùm bel hominibus média quibus sanctiticentur, in
rebellionibns iiujusmodi, quae advcisùs Eccle- gratiam Deiredeant, de hoslibus salutis suae
siam exciiantur, quasque Christus et Aposloli invisibilibus Iriumphent , cupiditatibus suis
non semel prsenunliaverunt, Judœus à cbri- frenainjiciaiit, sicque pacem super omnia bona
slianà fine non avcrtalur;quinim6mireturEccIe-
terrena desiderabiiem sibi concilient ;
qui
siam illani à quocuniqiie hostium génère inliis severus et a^quissimus vindex, et magnificus
et foris perpétué lacessitam, usque tanienjuxla munerum largitor, malos pœnis spiritualibus
Chrisli proiuissa, stabileni nianere et incolunicn
et suppliciis aîternis plectit, bonos verô cœle-
Ad lertium, si Christian! muili legibus Cini- stibus prœmiis rémunérât, et regni sui in cœ-
stinon obtempérant, id ipsis vltio vertenduni, lisœternùm parlicip s facit.
non legi Chrislianœ quà redarguuntur, ctquam Observa 2°, nemini dubium esse posse quin
possent implere, si mediis ad
sibi id concessis Christus in novoTestamento ejusmodi rex spi-
uterenlur. Non ideô tamen dici possunt fidein ritualis prsedicetur. Ipse docuit se esse regem,
christianam non protiteri ; quemadmodum Ju- -Aîattli. 27, v. 11 Marc 13, v. 2, etc. et regnum
;

daei, qui non inticianiur se in pra?cepta lesis Simm non esse de hoc mundo , Joan. 18, v. 36.
moralia sœpepeccare , non ideô dicendi sunt Dixit Mallh. 28, v. 18, datam sibi esse omuetn
legi Moysis nuntium misisse. Cœterum Eccle- potestatem in cœlo et in terra, atque ex hàc suâ
siam malos bonis admixtos sinu suo esse com- auctoiilate, ibid. v. 19, Apostolos misit qui
plexuram Christus clarè praedixit pluribus in doccreiit quœcumque mandaterai , et baptismo
locis,idemque Prophetae supponunt, dùm ler- sanclificarent omnes génies, ipsis eorumque suc-
ribilem malis judicem in fine mundi Dominum cessoribus auxiliumjugc et pereimc pollicilus.
futurum vaticinantur. Vide Isaiye 13, v. et Alibi, nempe Malth. 18, v. 18, et Joan. 20, v.
seq., et cap. 6G, v. 15 et seq Joël. 1, v. 2 et
; 23, potestatem ligandi et solvendi, retinendi et
scq. ; Sophon. 3, v. 8, etc. dimiltendi peccata ipsis imperlivit. Sacerdos
Ad uliimum, jaraobservatumest, Chrislia- novi ordinis, tradidit semetipsitm pro nobis obla-
nos omnes in eo in ter se consentire quùd tionem et liosliam Deo, Epbcs. et san-
5, v. 2 ,

unum Deura adorandum esse prolitcantur et , guinis sui cffusionc homincs redemit ac Deo
ad eum référant oninem cultuni Reiigionis. rcconciliavit médium parietem maceriœ solvens,
Qnôd verô hyec fides, hsec uniusDei oratio, cum et inter/iciens inimicitias in semetipso, Ephes. 2,
adoratione Christi inEucharisiià eicultuinfe- v. 14 et 16. Legem instituit sanctissimam ; Sa-
riore exhibito sanctis, optimè stare possit, facile cramentorum suorum usui vim sanctificandi
faterelur Judaîus, si semel, quod caput est, annexuit média salutis uberrima largitur;
;

Jesu Christi veri Messiaî fidem amplecteretur. arma prœbet spiritualia quibus dœmones vin-
De Mcssiœ regno spirituali , ubi simul de ejus eantur, mundi illecebra; superentur, cupidi-
donis et officiis jitxta Proplielas. — Observa 1", tates roprimantur, pax anima; acquiratur, re-
tantô regnum spirituale, de quo nunc disscri- giuini cœlorum comparelur. Impiosconscientia»
mus, terrenisprœcellere imperiis, quantô cœ- stimulis cxagitat, bonorum spiritualium pri-
lestia et divina bumanis ac caducis prasstant. vatione in hàc vità sœpè punit, et supplicio
In regno terreno legcs ad utililalcm corporum â'ierno afllcit in altéra; justos verô hic gratiai
conducentes feruntnr; bona temporalia, pax suix- unctione solatur et reticit, et post moriem
temporalis subditis accersuntur ; ferro repel- in consortium sémpiternic sua; felicitatis coo-
lunlur hostes et subiguntur ; praemiis tempo- ptât. Haec et alia ejusmodi, quœ in libris novi
417 ^EUBl DlVhNl. 418
fœderis passim occurrunt, manifesté ostoiuiuiit do regno spirituali mox descripto interprete-
characteres omncs modo dc-
régis spirituùlis lis. Quid quôd ejusmodi interprclalionecuncla
scriptos Jesu Chrislo secundùm doctrinam ah b;ïc vaticinia sese invicem mirificè illustrant,

Evangelislis et Apostolis ad nos Iransmissam sonsuniqi^e referunl sublimem, mysteriis altis-

competerc. siniis plénum , in onuiibus mirabililcr coha?-

Observa 3°, quœstioiiem non esse , an Mes- renlem, queni solus Deus aperire potueril. Sin
siam futurum esse regem Propheta) pr?edixe- autem regnum Messiai quod Propbeta; praesi-

rint : de eo nobis Judiei consentinnt, Messiam gnàrunt, velis esse terrenum, non minus liqui-
soliti Regem cognominare. Sed controversia dum est omnem conciliandorum inter se va-
est, an regniim illud spirituale, quod Cbristo ticiniorum spein penilùs adimi ; Rabbinorum
lit homini lides adjudicat, vaticiniis Prophcta- namquc interpretaliones de summâ et univer-
rum ad regniun Mcssiaî attinentibus respon- sali terrestris imperii Messiae glorià et felici-

deat. Id llabbini negant, rali doniinalionem lale, de vicloriis ab eo reportandis, de cunctis

Israclis in terra Ciianaan à Messià juxla Pro- genlibus et regibus polestali ejus submilten-

phetas esse restituendam, Jérusalem ejus re- dis, de pace Icmporali sub imperio ejusdem
gni sedem futuram , ferro et armis gentes ab loto orbe oblenturà, ejusmodi, inquam, inter-

eo domandas regesquesubigendos; tum paceni pretaliones quomodô slabunt cum oraculis

tcniporalem nl)i([iic oblenlnram, ac populos Messiam pauperem, derelictum, in manus hos-
uni versos legem Mosaieara amplexuros , et ad tium suorum Iraditum, opprobriis saturandum,
leniplum, quod tertio extruendum sperant, cruci afligendum, occidendum cxhibeniibus?
nmnera cl hostias allatnros. Docent ex ad- Quomodô urbs Jérusalem, regni Messia; futura
verso Cbristiani divina sacrorum Vatum ora- sedcs, quomodô ad lemplum munera et liosti;e

cula Messiam spcctanlia, dùm ad tcrrenam et à cunctis genlibus afterenda, quandoquidem

lemporaneam dominationeni applicantur , di- tempora Messiaj Jerosolyraorum et templi dis-
gnilato suà spoliari, demonslrantque non nisi sipalione, populique in consummalionem deso-
de regno spiritualihœc posse explicari ac laiione esse signanda praedixerunt Propbeta»?

proinde in Cbristo Domino adimpleta fuisse. Ergo de regno spirituali interpretemur necesse
His prœmissis. est valicinia regni Messiae proenuntia.
Miserum
Co'CLUsio. Vaticinia regni Messiae praenun- Rabbinorum quorumdam effugium, duos Mes-
tia de re^^no spirituali intelligenda sunt. sias, alterum obscurum et morli dandum, al-

Prob. Vaticinia in qnibus characteres regni lerum victoriis et restauratione regni Israël
spiritualis imperio Messise adscribunlur, et insignera futurum dislinguenlium, jam anlea
quœ eatenùs aliis pluribus sacrorum Valum praeclusimus.
oraculis concordant , quatenùs de regno spi- 2» Etsi non rarô Vates sacri sub iraaginibus
rituali intelliguntur, ea, inquam , vaticinia de terrenorum regnorum imperium ]\Iessiae descri-
regno spirituali accipi necesse est. Quippe si bant; attamen ils cbaracteribus illud quoque
Propheliis Messiae regni prœnuntiis haec duo saepiùs exprimunt, quibus regnum spirituale de-
congruere ostendantur, quis dabitaverit me- signaiur. Praesignificaverunt enim 1",regnum
tapboricè et sumenda esse illa loca
figuratè Messiae justitiâ, œquilate et sanctitate commen-
in quibus lerrcnum Messiai rcgnum describi dabile futurum. Psalm. 4i, v. 7 et seq. i Se- :

volunt Judaei? ( des lua, Deus in seculum scculi; virga direc-

Atqui ut à posteriori exordiar, 1° eatenùs ( lionis, virga regni tui. Dilexisti justitiam et

vaticinia regni Messiae prsenunlia aliis Prophe- I odisti iniquitalem;propterea unxille, Deus,
larum oraculis concordant, quatenùs de regno ( Deus luus, oleo lactitiae, etc. >Daniel 9, v. 2i
spirituali intelliguntur. Enimverô in allatissu- et 27 : c Sepluaginla bebdomades abbreviatae
periùs, prœsertim parag. 5 perspicuis vatici- « sunt.... ut.... deleatur iniquitas, et adduca-
niis Davidis, Isaiae , Danielis, Zacharise, etc., « lur juslitia sempiterna, et impleatur visio et
prscdictus est Messias multa ab inimicis suis ( Propbelia, cl tmgatur Saiictus sanctorum....
perpessurus, contemptuibabendus, crucifigen- c Confirmabllautem pactum multishebdomadâ
dus, necandus; eturbs Jérusalem templumque ( un^i, etc. s Fn his regni Messiae descriptio-
prainuniiaia sunt versus ejus œtalem destruen- nibus commemorantur aequilas, sanclitas, pec-
da ;
quibus omnibus evidenlissimum est oni- cali aboIilio,JHA7///a seu religio sempiterna ad-
ninô concordare Prophetias regni Messiae prœ- (iucenda, niliil verô de splendore terreno et
nuntias, si islas cum Evangelislis cl Apostolis opibus habctur, imô alibi legitur Mcssiara pau-
 DE INCARNATIONE 480
419
meus mullos et iniquilates eorum ipse por-
percin vilam acturum, Jnimilem, abjeclum, des- < ,

etc. Gl, v. 1 Spiritus Dominisu-

peclum fiilurum, elc. vide supra, parag. 5, « tabil. t ; «

passiui.
€ per me, eô quôd unxerit Dominus me, ad an-
2*" ïribuuni Messiae ea officia, eas dotes, quse i nuntiandum mansuetis misit me, ut mederer
legem sanc- et prœdicarem captivis indul-
cou tri lis corde,
sunt régis spiritualis, nenipè ([uôd ^

quôd gentiam et clausis aperlionem quae RR.

lain , novum fœdus esset inslilulurus ;
i , ; i>

concionaloris, docloris, inagistri, pasloris. Pro- Saadias Gaon, et David Kimcbi in lib. Radicum
et raira- ad Messiam referunt. Vide etiam Isai. 42, v. 6
phète, sacerdolis, muiiia sustenlurus
et cap. 49, v. 8 et 9, etc. Zach. 3, v. 8
cula edilurus; quôd paceni eximiain et sempi- et 7 ,

lernain allaturus, Isai t), v. et 7 : « Yocabitur cl 9 « Adducam servum meum Orienlem

:

iiomen ejus.... Pater fiiluri seculi , Princeps « elauferam iniquitatem terroe illiusin die unà.

< pacis. Multiplicabitur ejus imperium, et pa- Prœdixerunt Raplismi sanctificantis inslitulio-

€ cisnon eril Unis, elc. Cap. 16, v. 1 : < Emitte nem, Isai. 12, v. 3 : « Haurietisaquasin gaudio

» agnum. Domine, dominatoremlerrœ. » Mich. i de fontibus Salvaloris. » Ezecb. 36, v. 25:

5, V. 5 : « Et erit iste Pax. » Agg. 2, v. 10 : « Elfundam super vos aquani mundam , et

i Et in locoisto dabo pacem, elc. » Quôd cri- i mundabimini ab omnibus inquinamentis

niina esset expialurus ,

pro pecCatoribus roga- i veslris. « Zachar. 15 , v. 1 : c In die illâ

turus , bomines sanguine suo redenipturus ;

« erit fons païens domui David et babitan-

Quôd salutemseternam allaturus, Isai* 43, v. 17: < tibus Jérusalem in ablutionem peccaloris. »

« Israël salvatus est in Domino sainte

œternà; Prœdixerunl legis divinai cognilionem bomi-

I non confundcmini et non erubescelis in se- nibus infundendam, ac uberrima ad eam im-
€ culum seculi. » et cap. 51 , v. 6 : i Salus plendam gratiarum auxilia régnante Messià esse

< nica in sempiternum erit, «te. n Quôd esset imperlicuda. Jerem. 31 ; v. 53 et 54 : « Hoc
poteslates tenebrarum spoliaturus niortemque « erit paclum quod feriam cum domo Israël ;
et inferos victurus, Oseœ 13, v. 14 : i De manu t post dies illos, dicit Dominus Dabo Icgem :

( niortis liberabo eos, de morte redimam eos ;

f meam in visceribus eorum, et in corde eorum
( ero mors tua, ô mors, morsus tuus ero, in- t Omnes cognoscent me à mi-
scribam eam...

ferne, elc. » Iiaque cùm haec omnia officia si- « nimoeorumusqueadmaximum, ailDominus»
mul sumpta régi dunlaxat spirituali competant, et loco mox citalo Ezechielis : « Effundam super
sequitur, etc. I vosaquam mundam.... et dabo vobis cor no-
5** Durationem seternam regno Messise Vates € vum et spiritum pouam in medio veslri et ;

sacri assignant, inprimis verô Daniel , cap. 2, ( auferam cor lapideum de carne vestrà , et

V. 44 , bis verbis : < In diebus regnorum illo- c dabo vobis cor carneum , et spiritum meum
( rum suscitabil Deus cœli regnum quod in f ponam in medio vestri ( Hebr. in interiore ves-

< œternum non dissipabitur Etipsum stabit € tro ) ,

et faciam ut in prœceptis meis ambu-

I in œternum j et cap. 7, v. 15 et 14 < Ecce :

« lelis, elc. > Similia ab eodem dicta fuerat,

f cum nubibus caeli quasi ûlius hominis venie- cap. H, V. 19. Ergo imperio Messiœ alligantur
( bat.... et dédit ei Antiqnus dierum potes- dona spiritualia ,
propriisque regno spirituali
( )

( tatem, et honorem, et regnum ; et oranes po- cbaracteribus imperium illud describitur, pro-

( puli, tribus, et linguse ipsiservient : potestas indeque, etc.

€ ejus, potestas seterna quœ non auferetur, et SoLVUNTiR OBJECTiONEs. — Obj. 1" : Clarè à

f regnum ejus quod noncorrumpetur. > Igitur PropJielis prsedictum est Messiam futurum Do-

caduca non est et tcmporalis potestas Messise niinum , Dominalorem, bellatorem victorem , ,

sed œterna et nunquàm auferenda ; atqui quod servatorcm, ducem, rcgem, principem, etc. er-

lerrenum est, caducumsit et temporale necesse go, elc. Resp. 1", in pluribus bujusmodi Prophe-

est, non aMcruum et nunquàm aufcrendum; Messiœ gloriam cxprimentibus agi de secundo
tiis

ergo elc. Messiœ adventu, qucm cum splendore et majes-

4° Proplietos proesignàrunl doua spiritualia à tale fuUaum Cbriislus eliam nos docuit. R. 2°,

regc Messià esse distribuenda. Praedixeruntsci- liœc onniia in Chrislum quadrarc aptissimè, si

licet peccatorum remissionem, et graliara jus- intelligantur , non sensu terreno et metcriali

lificationisperipsum concedendam, Psaln». 129, prout accipiunlur à Judœis , sed sensu vero et

V. 7, 8 : « Copiosa apud oum redcniptio, et ipse spiriUiali qncm Prophcliarum inler se coUata-

< rcdimet Israël ex omnibusini(iuilatibusejus.» rum connexio et séries indicat, ut oslendimus,

Isai 5ô, V, H : t Juslllicabil ipse jusUis servu^ qucm Apostoli cxposjuci'uiu, queuique evtju^uâ
421 VERBI DIVLM. 42

nianifeslum facit. Eteniiu Christus , ctiam ut omninù formam et speciem inimutatani, nego.

honio, Dominus est et doniinator, cùin Mallli. Similiter dist. min. et nego conseq. Ea veteris

ull. V. i8, ipsi data sit omnis polestas in cœlo et Testamenli loca, in quibus Messias dicilur Da-

in terra, el Pliilip. 2, v. 10, in nomine Jesu omne vidis regnum obtenlurus, nihil spéciale conti-

genu flecti debeat, cœlesliim, terrestrium , et in- nent quod in novo Testamento itidem non oc-

fcrnorum. Est bellator et victor, cùm de polcs- currat de Cbristo dictum. Quemadmodùm Isai.

latibus tencbraruni el de morte ipsà triuinplia- 9, V. 7 , de Messià dicilur : Multiplicabitiir ejus

et dissipave- iiuperium , et pacis non erit finis ; super solium

verit.cùm idololatriamdestruxerit
David, et super regnum ejus sedebit, ut confirmet
iil;cùui, eo duce eiauspiceac vires siippctente,
atque iilud et corroboret in judicio et justitià amod'o et
Ijosles suos Ecclesia usque superaverit ,

invitis idololatraruiu furoribus, hairelicoruni et

usque in sempiiernum ; ila et Angélus Mariam a!-

schisnialicorum niachiualioiiibus , nialorura loquens, Luc. 1, v. 32, de Cbristo hœc profert :

Christianorumscandalis.sempcrfirnia consistât Dubit illi Dominus Deus sedem David palris ejus;

et incoutussa cùm poslremô ipse auctor sit et regnabit in domo Jacob in œternum , et regni
,

ejus non erit finis. Al (juando seu à Propbetis

viciuriarum quas adversùs daemones, adversùs
seu in Evangelio solium et imperium Davidis
mundi terrores, errores et amores, ac in pro-
Cbristo adscribuntur, sensus non est nullum
prias cupidilates plurimi quolidiè referunt. Est
esse regni ejus à Davidico discriraen. Certè
salvator , cùm sanguine suo nos redemeril et
Deo reconciliaverit, nobisque média, quibus ad
dùm ea Prophetse docuerunt quae de vità, pas-

viiam et ad regnum œlernum pervenire va-

sione, morte, ctcMessiœ adduximus, dùm tôt
spiritualium donorura auctorem el largilorem
leanius, meruerit. Tandem rex est, dux, prin-
illum exbibuerunt, salis significavèrc à se im-
ceps ,
quippe non modo rcx est Ecclesiœ in
sed et Ecclesia bîc mili-
perium Davidicum Messiae altribui alià prorsùs
cœlis triumphantis ,

tans eum regem suumetsuprenuim principem rationeet forma possidendum, quàm à Davide
possessum est. Atque banc discrimiuis raiio-
agnoscit, ejus regitur legibus , ejusdem nutri-
tur et sanclilicalur donis, promissis reficilur
nem accuralèexplicârunt Evangelistse et Apos-
,

loli, recensendo, ut diximus, varios regni spi-

et per eum sohim se œternœ salulis consortem
ritualis Chrisli cbaracteres.
fuluram sperat. Quid quèd ejus imperio sub-
ab eà sepa-
Quid ergo vaiiciniis Prophetarum prœsigna-
duniur ipsi rebelles Ecclesise filii et
tur, cùm regnum et solium Davidis asse-
in iis
raii? bos quippe ad illam redire jubet, eisque,
pœnas sem- runtur Messiae? illud unum, quod in Cbristo
ni fecerint, judicium liorrendum et

Ncque etiam ab ejus domi- ex novo Testamenio impletum est, nempe

pilernas minatur.
eum non Messiam Davidis filium à Deo, ut olini David,
nalione ipsimct eximuntur Judœi, qui
siquidemtenentur Cbristum aus- excellentiori tamen ratione, auctoritalem suam
agnoscunt ; il

desumpturura, ipsumque populo Dei impera-

cultare, dùmque illli renuunt fidem, rebellionis

in ipsnm se se reos consliluunt. Rex denique turum, quem Deus pro suojam
id est, populo

est omnium infidelium qiiipj)c ad quos voluit populum Dei ex Abrabamo

agnoscit, sicut in
,

et qui legi christianœ

salum David imperium olim oblinebat. Eleuim
Evangelium nuntiari , ,

ubi cis proponilur, amplectendai ab eo adstrin-

Yates sacros 1° nemo procul dubio dixeril eo
sensu intelligendos quôd in eàdem sede maie-
guntur.
riali voluerint sessurum Messiam, in quà sediv
Inst. 1° eum Orobio in tertio scriplo, qusest.
regnum non est
bat David ; solium igilur Davidicum in iis de
i, n. 4, et aliis Judscis : Illius
quibus agilur Proplielarum locis accipiendum
spirituale, sed lerrenum, qui à Propbetis prœ-
diclus est super soliuui Davidis scssurus, ejus-
est tantùm pro imperio Davidico. 2" Nec eliani
prœdixisse censendi sunt Propheta; sedem
que regnum possessurus ; solium quippe Davi- ,

dis in terris fuit, non in cœlo, et regnum ejus Messiae in eodem loco collocandam ac sedem
temporale non spirituale et Davidis; siquidem regni sedem sœpè conlingit
terrenum fuit et ,

coclcsle. Atqui Messias à Propbetis pra;diclus imnmlari , regno eodem permanente ; sic

est in solio Davidis sessurus, ejusquc regnum quando Conslanlinopolis facla est caput impe-
possessurus; ergo, etc. Dist. maj. illius regnum rii romani, non ideô illud imperium desiit.

est terrenum qui prsedictus est possessurus Nihil ergo ad rem perlinct quùd Davidis sedcs
,

regnum eàdem forma et specie quà fuerit Jerosolymis, sedes vcro Chrisli ut ho-
Davidis in

possessum est à Davide, concedo; ([ui prœdic- minis, in cœlis existai. 3" Pariler non piœ-

ulwm siijiuUcùi'uul fore ut regnum .Messicu talioue

lus esi possessurus regnuiu Duvi^lis in [
425 DE INCAUNATIONE 424

^e"um, Lonorum subdilis dislribuendoruni Cbristus ut bomo régit ;

proindeque vero sensu
cxtonsionis et finis , à rogno Davidico non dicendus est solium et imperium Davidis obli-
diUt'iiot ; iiiio , ul ex diclis palet, fœdus no- nere. Certè quidem, siDeus alicui Davidis filio

vuiii, legeni sanclificantem à Mcssià instituen- eam in 12 tribus, et in naliones aucloritatem

dain, reniissionem peccatorum, sanclilatem et contulisscl, quam reges in subdilos exercent,

gratias uberes ejus morlis preiio concedendas restauralum esse sceplrum Davidis faterelur
génies ad ejus fulein adduccndas cl convertis Judaeus. Ergo, cùni Cbristus Davidis filius jugi
populi Judaici reliiiuiis infercndas valicinali et perpétua frualur in Judœos et in génies
sunl; ergo, etc. 4" Oracula regnum Messiae polostale quœ solito regum iniperio infinité

specianlia non possunuis inlerprciari de glorià prœslat, planum est in eo eximié impleri valL-
lunnanà et terreslri; quae cum vilâ paiipere, cinia de semine Davidis selernùm in domo
passione et morte Messiœ multoties prœdiclis Jacob regiialuro. Accedil, quôd valdè premi
siare non possunt. llaque istud solùin superest, posset, Cbristum esse hominem Deum, lilium
Messiam id circô dicluin fuisse solo cl regno Davidis simul et naturà Fiiium Dei, ipsique

Davidlspolilurum, quiasicul David fuerat à proinde supremam et omnimodam in lempora-

Deo rex populi Dei conslilutus ila et Messias , lia ipsa aucloritatem compelere.

à Deo verum, elsi alterius generis, imperium Inst. ilerùm cum eodem ibid. : Messias ex

eral in ejus populum oblenlurus. Propbeiis non tanlîim regnaturus est in Ju-
Et verô ille possidet regnum Davidis, qui dœos sed a et boc in terra Israelis, in terra

eodcni jure iniperat quo David, et eumdem « quam Deus dederat palribus suis, ubi patres

populum régit. Aiqui Cbristus 1" eodem jure « sui babitaverunl. i Ergo, etc. Dist. anlece-

régnai quo David; Christo enini ut bominl dens ; Regnaturus est in terra Israelis, etc.,

(Malth. ult. v. 18) data est à Deo omnis potestas id est, regnum spiriluale ibi oblenlurus, con-
in cœlo et in terra; cl (Philipp. 2, v. 9 et 10) cède ; regnum lerrenum et caducum, nego.
Dei(S exallavit illinu , et donavit illi nomen qitod Terrani Israelis seu Palœslinam Messiœ imperio

est super omiic nomen ; ut in nomine Jesu omne adscribendam ultrô concedimus, et quidem
geim flectatur, cœlestium, terreslrium, et inferno- non modo terram Israelis, sed et lolum orbem
nm, eumdem, quem rexit David,
etc. Cbristus et universas génies ipsius dominio Propbetae
populum regere dicendus est, lum quia Eccle- vindicanl, Psal. 2, v. 6 et 8, Psal. 71, v. 8 et

sia successit Synagogœ, populus christianus Solummodô negamus ipsi imperium

seqq., elc.

Christum regem agnoscens, populo Judaico lerrenum caducum attribuendum esse re-
et :

cui prsefuit David; adeô ut quemadmodùm gnum Messise inlerprelamur regnum longé ex-
populus Judaicus ex Abrabamo salus olim ut cellentius, spiriluale videlicet, prout explica-
populus Dei proprius babebatur, ila Cbrisliani tum est. Prœcellens aulem illud in ipsam

soli populum vero Dei cullui addiclum nune Israeli^ terram imperium Christo compelere
constituant; tum quia Cbristus et Apostoli pri- indubitalum est. Ipse enim Irium sallem an-
mùm Jupseis, prout ejusmodi populi praeroga- norum spalio régis spirilualis munere hàc in

livse postulabant , Evangelium nunliavêre lerrâ per sese fungi cœpit, Judœis Evangelium
quorum plurimi slalim fidcm amplexi sunt; prœdicans, et miraculis cujusvis generis se à

unde conligit ut ex solis illis Judseis Cbristia- Deo missum evidenler confnmans. Idem impe-
nis primùm coalueril Cbrisli populus, eorura- rium post ascensionem suam per Aposlolos
que solorum minisierio Ecelesia Chrlsti deinde ibidem exercuit, dum voluit ab ipsis primùm
per génies dispersa fuerit, et fructus tuleril in Jérusalem (Act. 1, v. 8), et in omni Jtidœâ et

uberrimos, juxta illud Isaiae 57, v. 51 : « Quod Samarià fidem cbrislianam annunliari. Deinde
f salvatum fuerit de domo Juda.... faciet fru- nemo nescit per plura sccula lotius Israeliticae

( clum; quia de Jérusalem exibunt reliquiœ, regionis incolas Cbrisli legibus paruisse. Mulli

« et salvalio de monte Sion; zelus Domini etiamnum in Pak«slinà occurrunt Cbrisliani.

c exerciluum faciet istud, i Quapropter génies Nec porrô jure iniperii deslituilur Cbristus in

ad Cbristum conversse tanquàm inserlae Cbri- infidèles populos qui bas terras incolunt ;
quol-

sli populo ex Judceis primùm coagraentalo, ac (luol enim de doctrinâ cl lege ejus audierunt,
velull quœdam ejusmodi popnli accessiones ei sese subjicere lenenlur, supremam alioquin

babendce sunl, Ergo queniadmodiiin Davii! ac- ejus polenliam ac jusliliam vindiconi in suppli-

ceperal à Deo poleslalem rcgendi ejus populi, ciis œlernùm experturi.

ila et populum Dei, aucloriirle à Deo accepta Inst. 3° cum eodem : t Polerant Proplietoe
 m VERBI DIVINI. 42G
« pracdicere Mcssiam obtenturum romani (Jœ- tuendum ubi ex ipsomel Dei verbo figuratam
« saris regnum. An poslea possct dici id intol- esse locutionem apparet. Atqui hîc ila se res
< ligendum de regno Caisaris in cœlo? alqui habet. Nam 1°, bis ipsis in Prophetiis Messiae

I nonmagisfuitin cœlo regnum Davidis, quàm
t Cœsaris, » non
slinaquàm Italia non magis fuit in cœlo po-;
pulus Judœorum quàniRomanoruni; ergo, etc.
regnum contingentibus, quas volumus raeta-
niagis spirilualis luit Palae- phoricè accipi, plerumquc Yates sacri aliqua
immiscent ad regnum spirituale menlem appel-
lanlia. 2° In benè nuiltis aliis vaticiniis cha-

Respondeo: Non niagis collocanius soliuni Davi- racteres regni spirilualis imperio Messiae assi-

dis in cœlo, quàm solium Caisaris. Faleniur gnaniur. 5° De regnospiriluali easdemexplicari

insupcr quôd si Prophète pncdixissentMcssiam prophelias manifesté postulant, ul jam supra
po(ilurumesscCae?aris inipcrio, absurde id ox- diclura est, insigiiia oracula Davidis, Isaiœ
plicarclur de regno spiriluali; quia scilicelcùm Daiiielis, elc, vilain, passionem et raorlem
Caesar in populum nierèprofanum dominatio- Messite speclantia ; ergo, etc. Falsô etiam in
nem exerceret , nulla esse posset convenienlia adductà minore supponitur, gratis à nobis fingi

inler regnum Cscsaris cl regnum spirilualequod mysticos sensus, quos in probalionem affera-
Messise adscribimus. Al verô cùm David , Dco mus. Pluribus quidem vaticiniis Messiae regni

auclore, ejus populo imporavcrit, is sanè dici sensum melaplioricum et

praenunliis alliganius

potest Davidis regnum oblinere, qui à Deo eâ ratione spirilualcm quôd spiritualia exhi-

constilulus est rex populi Dei, quocuraque beat, ac rébus terrenis et caducis, quas Jadaii
modo illud imperium se liabeat, id est, seu volunt iis Prophetiis designari, opponalur. At
spirituale, seu temporale sit; proindeque Chri- cùm is sensus verbis iramedialè exprimatur,
slus meritô à nobis dicitur thronum Davidis accuratè loquendo perlinet ad sensum littera-
occupare, necad rem pertinet quse cum throno lera, qui in propriura et raetaphoricum solet
Caisaris comparalio instituilur. dividi, non verô ad merè myslicum qui rébus
Inst. 4" : iudxi non possunt Messiam regem expressis immédiate signiricalur,^ verbis non
spirilualcm agnoscere, nisi nobiscum admitianl nisimédiate designatur. Fatemur autcm sensus
Israelem myslicum , Jérusalem mysticam , ler- mysticos ad probalionem nihil conferre , nisi
ram mysticam ; at([ui desiperent Judœi, si pro- aliunde probentur à Déo revelati ; atque ideo
pler hujusmodi sensus mysticos à Christianis à sensibus merè myslicis nullo momento sla-
confictos, Clara et aperta Proplietarum verba bililis arguraenlari hactenùs abslinuinms. Fa-
desererent, et nova genlium dogmata conse- temur quoque Scripluras sensu proprio acci-
ctarenlur; ergo. Ad majorera, resp. à nobis piendas, nisi ubi raelaphorara esse adhibendam
non negari Christo competcre imperium in ex verbo Dei ostendilur. At quando vaticinia
veram terram Israeliticam, ut modo diximus, quae.dam sensu verborum proprio hîc non ex-
et in vorum Israelem, id est in Judaeos omnes , ponimus , iisque per Iranslationem sensum

seu conversos et Ecclesise adscriplos , seu in metaphoricum ac sublimiorem ailigimus non ,

alios, quos ad fidem Christiamplectendam te- noslro arbitratu hiXîc comminiscimur; sed no-
neri conlendimus. Totius controversiae cardo stras validé confirmanius expositiones tum ex
in hoc solùm verlitur, an terrenum et caducum ejusmodi vaticiniorum indole et adjunctis, tum
sit illud Messiae regnum , ut volunt Judaei , an ex eorumdem accuratâ cura aliis raultis vati-
verô spirituale, cœleste, et œternum, sicut à ciniis in Chrislo manifesté implelis collalione,

nobis explicatum est, et senliunt Chrisliani. tum etiam ex perspicuo cventu, ei exinlerpreta-
Ad minorera , falsô supponunt Judsei, clarè et tione Apostolorum, quos à Deomissos et inspira-

aperlè valicinatos esse Prophetas Messia; re- los fuissead explicandas sacrorum valum Pro-
gnum futurura esse terrenum. Eos quidem phelias,innumera quœ ipsiedideruntmiracula
non possuraus de spiriluali Moss'se regno inter- evidentissimo argumento sunt.Ergo nec sensus
prelari, quin pluribus in vaticiniis agnoscaraus mysticos gratis iictos in probalionem adduci-
melaphoras, seu verba à regnis temporalibus mus, nec expositiones metaphoricas pro arbi,-
designandis ad irapcrium spirituale significan- triocomminiscimur, nec proindedesiperent Ju-
dum translata ; sed sensus mclaphoricos sœpè imô sapèrent maxime, si nostras interpre-
d;ei,

in Scripluris, ac prsesertim in scriplis Proplie- lalioiies et chrisliana doguiata conscclarenlur.

tarum occurrere, quis negaverit? Cavciidum Insl. 5" : Nulla ull'erri polest raiio cur Pro-
noviraus ne verba Dei sensu proprio accipienda phétise ad regnum Messiai allinentcs, à nobis
ad metapboras detorqueanlur; at nihil nic- accipiantur nietaphoricè ac spiritualiler, aliîç

TU. IX. U
421 DE INCARNATIONE 428

verù sensu proprio et ad litteram ; crgo, etc. Inst. ultimô : t Regni cœleslis (Messise) nul-

Rcsp. ralionein disparitalis in proniplu esse « lum signum hue usque visura, neque in gen-
atque ex diclis facile colligi. Scilicet ubivoces t libus, neque in Israele, neque in Ecclesiâ

à Prophetis de Messiœ regno adfubitas nieta- t christianâ. i Ita Orobio ibid. in ipso titulo

plioricù et spiritualiter intelligendas esse duci- numeri 19, in quo singula illa deinde probare
imis, inetaphora obvia est et naturalis, et longé nitilur argumentis quœ jam prœoccupavimus
praiccllentior Deoque dignior est sensus spiri- supra paragr. 6; ergo, etc. Nego ant. Nam
(ualis seu metaphoricus, quàm proprius et Christum Dominum esse regem spiritualem,
lillenB superficie expressus. Deinde et rerum regem cœlestem, probant 1" cuncta illa oracula
cvonlus manifestus, et aliorura vaticiniorum quse in eo adimpleta esse hactenùs ostendimus ;

considcratio, et miracula Christi ac Apostolo- hsec enim plané evincunt Christum esse Mes-
runi, sensuui hune metaphoricum exigunt, ut siam à Deo missum, ac proinde esse regem
jani diclum est. At verô nonnisi absurde assi- spiritualem et cœlestem, cui data sit omnis po-
gnarolur sensus spiritualis valiciniis quse nos testas in cœlo et in terra, sicut ipse docuit

ad litieram inlerpretamur, v, g. , iis quoe Chri- Matth. ultimo, v. 18. Fatemur quidem aliquâ
sti vitara pauperem, passionem, raortem, etc., deMessiâ ad litteram praedicta nondùm compléta
contingunt. Et prœterea, tanlùm abest ut cjus- in Christo conspici; nec mirum, cura eorum
modi valicinationum cuni aliis quœ spiritualiter implendorum nondùm tempus advenerit. Ve-
cxplicamuscollalio odiciat ne ad rigorem litterae rinn oracula in Christo ad eventum perducta
et sensu proprio accipiantur, ut potiùs quo- certam lidem faciunt caetera quoque suo tem-
cuuique illae intelligantur sensu, necessariô pore adimplenda esse , ubi videlicet gentium
désignent eam futiiram esse Messiœ conditio- plenitudo introiverit, infidelitatique Israël suai
neni ,
quoe cum gloriâ et splendore regni ter- finem imponens Christi Ecclesiae insertus fue-
reni conciliari non possit. Postremô quse vati- rit. Probant 2° innumera à Christo et ab Apo-
cinia accipimus litteraliter, etsi innumera sint, stolis ejus édita miracula, quse, ut jamaliquando
ea lanien hoc modo accepta eventui, ut osten- diximus, splendidiora adhuc sunt et certiùs
dimus, perfectè consentiunt et Apostolorum constant quàm miracula Moysis, et quorum
interpretationibus ; crgo, etc. certitudineni inferiùs in gentiles demonstrabi-
Inst. 6" : Priusquàm adveniret Jésus Naza- mus. His namquc miraculis firmatur christianâ
renus et ulla de regno Messice lis moveretur fides, juxta quam Chrlstus est rex spiritualis
JiulœiveleresexistiniabantMessiam fore regem et immortalis. Probant 3** fructus insignes et
lerrenum ; nec in Prophetiis de regno Messiœ uberrimi ex Evangelii prsedicaiioue consccuti.
sensus metaphoricos ac spirituales agnoverunt ; Olim in solû Judœâ Deus Israël agnoscebalur;
quod patet ex .ludaeorum et paganorum scriptis, gentes reliquœ idolis serviebant : jamdudùni
ex agendi ralione Herodis, filioruni Zebedsei idola sunt contrila , verus Deus à gentibus
et aliornm Judœorum tempore Christi viven- agnoscitur et colilur, et, ut supra diclum est,
lium. Ergo nec nos ejusmodi sensus debemus vera Christi Ecclesiâ per totum orbem diffusa
agnoscere. Nego anteced. Nulla veterum Ju- cernitur. Probant denique mira religionis
da'orum proferlur certse fidei traditio quse no- christianse propagatio , et qusecumque alia in

slris adversetur interpretationibus. Prisci ejusdem gratiam argumenta proferuntiir.

Judœi Prophetis viciniores de MessiîB regno Obj. 2" : « Si sensus litteralis nunquàm re-
lemporali aut spirituali quidquam déterminasse « jiciatur, sed l'eligiosèobservetur, quantumvis
non leguntur, forte quia, ante reiexitum, sacra < majora ibi lalere credantur, temphim illud

oracula de hoc negolio non satis erant perspi- 8 ab Ezechiele (cap. 40, 41 et 42) dopictum
cua, ut quidquam circa illud expresse statui « cum suisporticis etmensuris, aliquando rea-
posset. Fatemurquidem versus Jesu Christi aeta- i liter construetur, et bellum Gog et Magc^
leniJudœos in hanc abiisse[sententiam, reguum « (ibid. cap. 58 et 39 descriptum) verè con-
Messiœ futurum esse terronum; sed contendi- « tinget; atque Israël carnalis, domus Jacob et
miiset ex dictis liquet, id tribuendum esse prœ- « Judai in propriam patriam, quam habitave-
cipiti eoruin judicio atque effuso in lemporalia « runt patres sui, verè revertenlur; venient
et lerrena affecini, ex quo factum est ut Scrip- « ex omnibus regionibus, et ex Septentrione
lurascarnaii sensu acciperent, et abaliisprophe- « in propriam hairedilatem, et omnes gentes
tiis vitœ paupiris, alllictionum, dolorum,mor- < in nomine Adonai in Hicrusalem. Sic adest
tisquo Christi prœnuntiis nieniem avocarent. c clarissiniè in litterâ hic sensus litteralis,
 429 VERBI DIVINI. .
450

< taiiicn à vobis (Cliristianis) nunquàm ad- rias de duobus Ezechielis capilibus prseliumGog
f uiillcndus, qui Icniplum id niyslicuni, belliini speclantibusesseinierprelaliones. Multi volunt
€ id uiyslicuni, Israoicni illuii» niysticuni, Ilie- agi de praelio propriè diclo, de Israele el lerrâ
f rusaleni iiiysticani , teriaui luysticaiu intcr- Israelilicâ propriè acceptis, ac referunt illud
f pretari, intelligore cogiuiini. t Ita post niul- vaticinium alii ad blaspliemum et homicidam
tus Rabbinos Orobio in secundo suo scripto Anliochum Epiphanem ; ita inlcrprclum vul-
apud Liniborch. Ergo regnuju Alessiie laïc fu- gus; alii ad Cambysem Cyri filium el succes-
tuium est qualc à Judyeis cxpeclatur. sorcm, Ecbalanis in Carnielo versus extrerai-
Resp. duas esse anleccdenlis parles sigillatiin talem PakicsliniC posl expedilioneni J^gypli
considerandas. Quod ad priniani parleni alli- fato functuni leste Herodolo lib. 3, cap. 21 et
nel, disl. Tcnipluni ab Ezccliiclc<lcpicluniali- seq. lia Calmclus in Disserl. de Gog
:
el Magog ;
quando rcalitcr conslruetur, si nondùnj con- alii « opinanlur Gog esse regeni ipsujn Babylo-
structuni fuerit, concedo; si construclum jam « nis, non quidem personalilcr , ut aiunt, sed
olin» fuciil (|uanlùni ferebant circunistanliae « ralionc regiae dignitalis speclatum, terram
teniporun), cl scopus vaticinii cxigebat, ncgo. « vcrô Magog esse imperium ipsum Chaldœo-
Dico igilur nibil obslare quoniinùs lenq)lum € jum î iia novus Valabli edilor in
; hune lo-
Ezecbieli in visionc reprœsenlaluni ipsunnnct cum. Coniplures de Anlichrisii temporibus
fuerit templuni Salomoiiicum, quale Jcrosoly- explicant eanidem Ezechielis Propheliam.
Non
mis exlilil cùm jussu Kabuchodonosoris ever- pauci senliunt à Prophelâ adumbrari viclorias
sum el combustuni est. Scilicet ubi Prophelia- quas in idololatriam ac falsos Deos Chrislus
rum Ezechielis séries ac scopus altenduntur, relulit, vel prselia quse adversùs justos commit-
onininô apparet eo consilio tenipli iniaginem lunt inipii, aliquando debellandi et puniendi.
iili Propbclse fuisse cxhibitam cl accuralc ab De bis omnibus fusé inquircre necesse non est ;
ipso delincaiani, ut ad cjus cxcniplar Judaei è ad solulionem sulbcit 1", in illis Ezechielis ca-
caplivitale reduccs, quanlùm angusliae tempo- pilulis nullam prorsus haberi vel minimam
rum el facultaluni paierentur, lemplura denuô Messiai menlioneni, ex quo sequitui' objeclio-
extruerent. Atque hoc fuisse Dei consilium nem penilùs corruere ;
2" ibidem mulla occur-
non obscure indicalur cap. -43, v. 10, 11 et rere metaphoricè et hguratè accipienda
: v. g.
scq. Nec certè ullo modo probabilc est Eze- quod dicitur cap. 58, v. 20, in die advenlûs
chielem, qui de caplivitale Babylonicâ et pro- Gog commovendos pisces maris, et volucres cœli^
ximè futuro ab ipsâ redilu indesinenter va- et beslias agri, et ônine reptile
quod movetur su-
licinatur, prorsùs siluisse teniplura à Judaeis per hummn, cunclosque homines
qui simt super
reducibus reaedificanduni, atque menlionera faciem terrœ; et subvertendos montes,
etc., et
tanlùmfecisseac minutatim descripsisse omnes cap. 59, V. 12, septem insumendos
menses se-
niensuras alterius tenipli post tria demùm an- peliendis iis qui ex exercitu Gog
infecli fuerint ;
norum niillia, ex sentenliâ Judœoruni, ex- 5'' non videri posse secerni qnse in
hâc Pro*
trucndi. Ex adduclis igilur Ezechielis capilibus phelià proprio sensu accipienda
sunt, ab iis
40, 41 et 42, cliam sensu pi'oprio inlelleclis, quse metaphoricè debent inlelligi
; hœc tamen
non possunt Judaei evincere templuni tertium à Judaeis priùs esse discernenda, quàm possint
à Messiâ, cujus ibi ne verbuni quidem, ali- de sensibus metaphoricis hîc assignalis con-
quando œdilicanduni. Quàm vero inani spe queri. Forte hîc duplex sensus
dislingui débet,
circa tenipli illius terlii exlruclionem alantur, aller proprius et ad regem Babylonis, vel ad
non uno in loco jam oslensum est. Quod si Anliochi tempora referendus, aller
prœcellen-
observes Icniplum illud, quale ipsuni Ezechiel tior et sublimior ad
perseculiones quas Pro-
describil, à leniplo Salomonico prout in libris phelâ prœvidebat in Ecclesiam et
in pios sin-
l^eg. et Paralip. delineatur, nonnihil diffcrre; gulis seculis, ac prœserlim versus mundi fineni
id non inficiabimur. At quemadmodùm tem- suscitandas.
pluni secundum à Zorobabele exslruclum, Objicics 3» Sensus spirilualis quem
:
in Pro-
deindc plurimùm ab Herode amplilicatuni est; pheliis regnum Messise coniingenlibus admlt-
nonne credibile est successores Salomonis ex lere cogiraur, Deum fecit deceptorem. Nain
ini.uensis illis donariis et tribulis annuis cu- ille est deceplor, qui non intendit euni sensum
rasse Dei douiuni exornari, et pro dalà occa- quem verba naluraliler prai se ferunt;
atqui
sioneampliflcari? juxla noslras exposiliones Deus ita se gerit in
Ad seçjjjndiini parteni antece^enlis, resp. va- prsesenti casu; verba enim Pioplietajum natu-
 i3l DE INC ARNATIONE 432
rallier et ad liilerain sunipla exliibent regiiuiu tus est ; ubi se esse Messiam et regem spiri-
terrenum; ergo, elc. lia idem Orobio passini. lualem ipse docuit; ubi idipsum nnraculis innu-
Nego anleced. : Aliud esi non revelare clarè meris conlirmavit; ubi à Jeanne teslimonium
ot aporté, aliud in orroreni inducere. Ad pro- accepit; ubi Propheliae ejus nalivilalem, prae-
baiioneni, nego min. Sensus lilleralis genera- cursorem ; vilœ ralionem , pra:îdicationem, mi-
lim , ut jam notavinuis , illo est quem verba racula, etc., speclanles adimpleri visse sunt,
immédiate signilicanl , et duplex dislinguilur ; ubi deinde temporis decursu compertum fuit
aller est proprius, aller melapboricus : pro- omnem sacrorum uraculorum seriem ejusdem
prius est ille quem verba sensu jiroprio et na- passione, morte, resurrectione , discipulorum
tive sumpla referunt, ut ipiando à Jonà diclum miraculis , et prœdicatione , multorum Ju-
est cap. 5, v. i : Adliuc qnadraginla (lies , et dffiorum conversione ac genlium vocatione, elc.
Hinire subvertetur ; metapboricus ab analogià compleri; ubi primùni , inquam , hiec lieri

quàdam seu rerum convenienlià ducitur, ut cœpta sunt, evanuit profectù omnis obscurilas,
cùm Christus dixit, Joan. 10, v. 9, se esse adeô ut magni criminis rei sint Judaei , quùd
ostium, et cap. 14, v. 6, se esse viam. Prophetœ regem suum sibi à lot seculis praenuntiatum ,

quidem exprimunt Messiam regnaturum , et olim non receperinl, quôd eum morli iradere
regnumej us iissoepèdescribuntverbisqu» sensu non dubitaverint , quôd postea Apostolorum
proprio lerrena régna designareiit ; sed cùm praedicationi restiterint , ac successoribus
at dictum est eadem verba sensu meta-
, hsec Apostolorum eos ad Chrisli fidem adhuc vo-
phorioo accepta ad regnum spiritualc denolan- cantibus etiamnum obluctentur.
dum idonea sint; cùm prxlerea expressis à se Inst. 2° : Deus Israelem sincère diligebat, et
regni Messiam characteribusmulla Prophela" im- aliunde ab eo certô praevidebatur fore ut si

miscere soleant, quce proprié sunt regni spiri- obscure tantùm revelaret quale futurum esset
tualis ; cùm denique plurima ab iisdeni de Messise regnum, illud Judaîi non agnoscerenl.
Messiâ pra^nunlientur terrenum ipsi regnum Ergo si Messiaî regnum debuisset esse spiri-
Abjudicanlia , sequilur verbis Proplielarum na- tualc, Deus clarè et apertè prœnuntiâsset eum
turaliter et ad litteram sumplis non exprimi ut regem spirilualem et cœlestem, non ut tem-
regnum Messiae fulurura esse terrenum et tem- poralem expectandum. Respondeo 1° hoc argu-
porale, sed poliùs ea sacrorum Valum oraoula mento niniis probari, ac proinde nihil probari ;

in quibus voces regnis tcrrenis significandis nam inde sequerelur peccatum nunquàm à Dec
Batœ ad Jlessiae regnum applicantnr, debuisse permilti potuisse : sic enim retorqueri polest
rébus omnibus accuralè perpensis, metapho- argumentum : Deus sincère diligebat Adamum
ricè et sublimiori sensu intelligi ; ergo, etc. et Evam, et prœvidebat eos peccaluros si fructus
Inst. 1°: Si .Messias sit rex spiritualis et cœ- arboris scienliae boni et mali eis inlerdicere-
lestis, non terrenus ; si plura vaticinia regnum tur ; ergo Deus non potuit Adamum et Evam
ejus spectantia spiritual! ac metapborico sensu ejusmodi constringere prœcepto. Nego 2°
accipienda sint , fatendum erit Propbelias illas conseq. Nam ab ils quos diligit , non semper
obscuras fuisse et intellcctu difficiles; sed si Deus avertit mala quse fulura prœvidet; aliàs
Propbelise ad regnum Messiaiallinenlesfuerunt qui semcl justificali sunt, nunquàm peccarenl ;

oèscurae et intellectu difliciles, sallem culpandi ipsi salis est si média illis ad vifandum nialum
jK)n sunt Judrei quôd Messiam non agnoverint ; aplissima suppedilel. Horumce Dei consiliorum
ei'go, elc. Dist. maj. : Fuissent obsciirae et in- ralionem quidem ignoramus ; sed nihilominùs
lellectu difficiles ante advenlum ipsius Messise, coguntur Judœi cum Christianis fatcri rem ita

concedo ;
postejus advenlum, nego. Ilaque sa- se babere, et adorandas hic esse, ut in cœie-
crorum Valum oracula quaedam, antequàm re- ris, vias divinœ providentiae invesligabiles.
oipiendus esset Messias, aliquibus nubibus ob- Porrô non defuisse Judœis média ,
quibus si

tegi Deus sapienlibus de causis voluil, forlè uti voluissent, Jesum Christum esse Messiam
ne populus ad lerrena supra modum propensus sibi promissum agnovissent , ex diclis in tolâ
regem spirilualem et coelestem sibi clarè co- istà dispuiatione liquel ; ergo j'elc.
gnilum minus appeleret et haberet in levi. CAPUT Jir.

Quidquid sit, fatemur vaticinia arl regnum Mes- De variis aliis niomenlis et indiciis , quibus Mes-
sine allinenlia obscuriiatibus non sine aliquo siam venisse, eumque esse Jesum Christum con-
labore disculiendis obvoluta fuisse , at ubi fîrmutur.
Christus appaniit et cum liominibns conversa- AoniCTis hùc usque adversùs Judaeos argu-
433 VERDI DIVINI. 454
mentis, septemoctove alia adjicienda siipcrsunl dubi tasse quin Messias tum adventurus esset.

momenla, quse paucis exponemus. Atque id quidem cvincitur 1" ex testimonio

Primum momentum ex tijpis quitus olim Mes- Evangelistarum. Luc. 2, v. 25 et 26, de Si-
sins figuratus est, pelitum. — Typi Messiai suul mcone sene ha;c leguntur : Homo iste justns

veluli quoddain Prophctiaruin genus, non ver- et limoratus , expectans consolationem Israël, et
bis, sed rebns pcrsonisvc et aciioiiibiis expics- Spiritus sanctus erat in co; et respunsum accepe-

sum. Non inlicianlur Jiidœi multos ejusniodi rat a Spiritu sancto non risurum se mortem , nisi

fuisse olini Messiae lypos et figuras Isaacum vi- prii(s videret Christum Domini. Ibid. v. 58,
dclicet, Josephuni, Moysen , Davideni, Salonio- Anna Prophetissa inducilur loqucns de illo

neni, Jereniiani, Agnuni Pasclialeni, etc. Cliris- (Christo) omnibus qui eapecltibattt redemptionem
tum porrô inter et typos illos lanla est in Israël. Et ex Joan. l,v. 19 et seqq., colligitur

praicipuis convenientia , ut inter figurani et Jud:«os omnes, ubi Joannes Baplista prodire
rem figuratam, inter umbrani et veritateni ma- cœpit, in banc dubitationem fuisse adductos,
jor desiderari nequeat. Lege Iluelium prop. 9, annon is esset Messias quem expeclabant ;

cap. 170, singulos illos typos eruditè, more suo, quapropter ut ibi habelur, miserunt Jndœi ab
recensentem , et post SS. Patres accuratè ex- Jerosolymis sacerdotes et levitas ad eum, ut in-
plicantem ; neque enim nobis hic llcet varia terrocjarent eum : Tu quis es ? nempc , an esset
liujusmodi admirandse consensionis capita si- Chrislus. Ilinc , cùm natus esset Jésus in Beth-
gillatim evolvere. Alqui ,
quamvis argumcntum léem Juda, et M agi ab Oriente venissent Jero-
quod ex ejusmodi typis eruitur, tanti non sil solymam ut eum inquirercnt et adorarent, au-
ponderis, quanti illud invictum quod ex Pro- diens Herodes rex turbatusest, et omnisJerosolyma
phetiis hactenùs deductum est, eam tamen, cum illo, et congregans omnes principes sacer-
quae in Christo Jesu cum tôt insignibus Messise dotnm , et scribas populi, sciscitabatur ab eis, ubi
typis deprehenditur, admirabilem cohserentiam Christus nasceretur. At illi dixerunt ei : In Beth-
nemo sanè casui fortuito adscripserit. Multùm léem Juda. Omilto Joannem Baplislam , Mattb.
ergo Mcssi;e typis lirmatur quod jam denion- 11, V. 3, et Luc. 7, v. 9, misissc duos è discipu-
stratum est, nenipe Messiam non ampliùs exspec- lis suis ad Jesum, ut inlerrogarent eum : Tu
tandum, sed jam diu vcnisse et esse Christum es qui venturus es, an alium expectamus? Omilto
Dominuu). et verba mulieris Samaritanae ad Jesum Joan. 4,
Secundum momentum, ex Prophetiarum Messiœ V. 25 : Scio quia Messins venit, qui dicitur Chris-
prccnuntiarum cessalione. — Ex quo Joannes tus; cùm ergo venerit ille, nobis annuntiabit omnia.
Baplista, qui Cbrislo pra^ivit ipsique testimo- Testes ilaque sunt Evangelislse pro cerlo te-
nium perhibuit, neci ab Ht^rode Antipà tradi- nuisse Judœos futurum ut illo œvo, quo Chris-
lus est , nullus apud Judœos prodiit Prophela tus venit, Messias esset oriturus.
Messia; praenuntius. Hoc ipsum prœnunliaverat 2° Idem Rabbinorum ipsorum testimonio
Cbristus Luc. 16, v. 1(5, bis verbis : Proplietœ comprobalur. iNam ex eorum libris clarè eruit
usque adJoannem. Jam verô quid causae esse Iluelius, propos. 9, cap. 8, n. 1, eam fuisse doc-
potuit cur ab œvo Joannis Baptista;, id est, à torum paulô ante Chrisli tempora llorentiuni
plusquàm scptemdecim seculis , vaticinia Mes- senteniiam, tempora adventùs Messiœ tune
siœ praMiunlia desierint, nisi quôd ille jamdu- inslilisse. Teslatur verô Joscphus, lib. 6 de
dùm advenerit in quo pi-œdictum fuerat im- Bello Judaico cap. 5, aliàs 12, n. 4, Judœos
plendam esse visionem et Propixetiam , hoc est spe et opinione Messiœ mox venturi incitatos
Messias , isque sit Cbristus Jésus? fuisse ab bellum illud in Romanos suscipien-
Terlium momentum : Cliristus tune venit, cîim duni quod ultimâ Jerosolymorum contlagra-
,

Messias à Judœis expectabatur. — Si illo levo tione conclusum est. Tandem Talmud Babylu-
quo Cbristus nalus est, Messias venerit, fa- nicum in Gemarâ tract. Sanhédrin, in cap. H ,

teantur Judsei necesse est hune alium esse non sic babet : « Traditio domûs Eliœ : Sex mille
posse quàm Christum. Quis enim alter illius « aniios durât mundus. Bis mille annis inanitas
a:vi homo Messiie tilulo cum vel minimâ veri « et vaslilas. Itis ilem mille annis lex. Deniquc
specie insigniri possel? Alqui prêter evidenlia « bis mille annis dies Christi, » Quœ, inter-
argumenta quibus supra stabilitum est Chri- prète R. Menasseh lib. 5 de Resurreclione, si-
stum eo tcmpore natura esse quo Messias ex gnilicant bis mille aniiis ante Abrahanuun ho-
Propbcliis nasci debuit , illud insujier in Ju- mines sine lege scrijuà vixisse; bis mille annos
dœos urgemus , eorum videlicet majores )»on alios ab Abrahamo ad Messiam inlcrjacere ; « ita
458 DE INCARNATIONE 436

< ui clapsis à mundo condito quater mille an- S. Hier, in Catalago script. ecclesiastic.;R. Da-
< nis, illiisfris ac mirabilis dies oxoriluriis sil, vid Ganz in Tzemacb David ad annum 4880.
€ quo Messias in lias terras véniel. » Ergo cùm llujus etiam mentio fll in Talmude et in Echâ
juxla acceptam Judaeis chronologiam versus rabathi.

annuni mundi quater niillesimum Chrislus Id obiter notandum , R. Ahibam, etsi tantae

iiaUissit, consequcns est cum venisse eo tem- fraudisartifex praecipuus, et tôt raalorum causa

l)one quo Messias ex iradilione domùs Elise extiterit, haberi tamen à Judaeis ut doctorom
venire debuit. summum quem ,
raaximâ veneratione prose-
5° Sullragantur historici profani. A Judaeis quuntur.
quippe procul dubio orla fuerat, quac fldejus- Quartum momentum, ex multitud'tne Pseitdo-

sore Suelonio in Vespasiano, cap. 4, « percre- Messiarum, à quibus, juxta Christi raticinium,
« buerat Oriente toto vêtus et constans opinio, decepti sunt Judœi.-r-lneplÀ credulitate Judaeos

f esse in fatis, ut eo tenipore Judaeâ profecli laboraturos, et falsis quibuslibet Messiis temerè
€ rerum potirentur. > Eadem iterùm tradit in adhaesuros diserte praedixerat Christus Joann.
Vérone cap. 40. His siniilia quoque scribit Ta- 5, v. 45, bis verbis : Ego veni in nomine Patris

cilus, lib. 5 Histor. « PJuribus, inquit persuasio mei, et non accipitis me; si aliu^ venerit in nomine
t inerat, antiquis sacerdotum litteriscontineri, suo, illum accipietis. Praedictioni porrô evcntus
t eo ipso tenipore fore ut valesceret Oriens, stapendum adeô in modum respondet, ut certo
c profoclique Judaeâ roruni potirentur. » î^ô- indicio sit criminis à nalione conimissi, dùm
dom reforri solet, tum quod in Tullio, lib. 2 eum, à quo haec prcedicta sunt, noluit ut Mes-
de Divinat. legitur de rege, cui nisi parèrent siam agnoscere, Scilicet , quoties eruperunt
Romani, à salute exciderent ; tum istud Vir- Pseudo-Messiae , aut Messiae pseudo-prascurso-
gilii , Eclog. i de Deo juxta Sibyllines versus Rabbini ipsi, non
res, loties plebs Judaica, et

nasciluro : sinemagno plerumque miserae nalionis detri-

mento eis fidem adhibuerunt. Quod non solùm
Clara Deùm soboles, magnum Jovis incremenlum.
eo seculo quo venit Christus aut sequenti, ut
4" Adeô certum est versus Christi tempora mox dicebamus, observatum est, saepiîis etiam
opinatos esse Judaeos Messiae adventum iiumi- temporibus subsecutis. Narrât Socrates, Hist.
nere, ut, cùm antea nemo sese Messiam perlii- lib. 7, cap. 38, magnam Judaeorum multitudi-
buisset, tune multi Pseudc-Messise prodire cœ- nem ChristoDomino fidem dédisse, postquàm
perint , et ex illo tempore varii variis seculis se à falso Mess'iâ, cui nomen Moyses, ineplè
eruperint. Hcrodes, juxta plurimos, ab Hero- delusam inlellexisset quod anno Chrisli 434
;

dianis Messias est habitus. Josephus Theudae et contigit. Anno 329, Justiniano imperante, aller

aliorum pseudo-prophetarum mentionem facit, Pseudo-Messias nomine Julianus plures sibi

, ,

à quibus ante excidium urbis non semel dece- Judaeos in Palaeslinà devinxit, genlium domi-
ptus est populus et in desertum abductus. toris sibi nomen arrogans ; sed brevi à Roma-
Omnium porrô falsorum Messiarum famosis- nis oppugnatus est, et ipse captus, morte pœ-
simus fuit insignis ille impostor, qui uomen nas lemeritatis suae dédit. Octavo seculo aller
Bar-Kokebae, id est, Filii stellœ sibi eo con- prodiit de quo loquitur Theopbanes. Oclo no-
siiio imposuit , ut Stella Jacob à Balaarao prae- vemve alii seculo duodecimo variis in regioni-
visa haberetur. Is juvante celebri R. Akiba, bus apparuère. Famosus fuit seculo desinente
Synagogai principe, quem sibi comitem seu po- decimo quinto et ineunte decimo sexto David
tiùs prœcursorem elegerat , Messiam se esse Leemlein, qui anno 1409 audacler pronuntiare
Judaeis persuasit, immensoque eorum in Judaeâ non dubitavit futurum ut ipso anno sequente
congregato exercitu , adversùs Adrianuni Im- 1500 Messias oriretur. Cui adeô confidenter
peralorem r.nno Chrisli circiter 129 , vel ut crediderunt Judaei, ut eorum multi furnossuos
aliis placet 154, rebellare ausus est, sicque azymis panibus coquendis destinâtes demolili
Romanis bellum difficile, geulique suae novani sint, rali se anno sequenti panes azymos Jero-
stragem et borrendas calamitates intulit. Qua- solymis esse comesturos. Auclor est R. David
propter Judœi fraude hominis agnità, cum co- Ganz, avum suum Selikman Ganz Rabbin uni
gnominaverunt Bar-Kosiba, id est lilium men- celebrem in eam caecitatem cum caeteris impe-
dacii. Legi possunt de hoc falso Messià Eusebius gisse, suumque paschalem fiirnum etiam de-
in Chronico ad annum 17 Adriani ; Sanclus struxisse. Alque ad iter Jerosolynia poragen-
Jiistinus in apologià 2 pro Cbrislianis, olim 1 ;
dimi pleriqiie se accingebaut, cùm impostor
437
-
VERBI DIVINI. 438

promulgavit propter populi iniquitates paulis- cranduni, toti nationi irrogata non fuisset adeô
per retardatuni esse adventum libcraloris. Na- singularis, gravis , et diuturna pœna, Debuit

tio lanien adhuc orroiis lenax aiino 1502 je- quoque esse crimen summum et ipsâ idolola-

junium solonine celebravit , ut quam frustra trià pejus; etenim deliclum quod gravitalesuà
expectaballiborationemacceleraret. Alter Mes- idololatriam non superàsset, tam lugendà ca-
sias cxorlus est in Hispaniâ anno 1532. Alius ptivitate àDeo non puniretur. Certè captivitas
in Indià orienlali visus est anno 1G15. Alter Babylonica, quà in populum propter effusani
palrià Sniirnensis anno 16()0, totam nationcm ejus in idololatricos ritus libidinem Deus ani-

seduxit: qui ne à Turcarum imperatore ob tu- madverlerat, annis solùm 70 duravit, atque
niultuationes inter Judseos in iinperio Turcico per id tempus populo solamen afferebant tum
exoitalas capite plecteretur, de McssiA Judaio- Prophctae Ezechiel et Daniel qui tune vixcre,
rinn factus est !\Iiisuhiianuscodem anno, die 17 tum certa spes Dei ipsius promissis innixa in
Septembris. Taiideni anno 1682, aller se esse patriam postillos 70 annos redeundi. Praesens
Messiam in Italiâ et in Gernianià nientilus est. verô captivitas à plusquàm septemdecim secu-
Vide plura apiid Inibonatum Biblioth, Lalino lis persévérât , nec ulla spes affulget ejus ali-

Hebr. in Dissert, de adventu Messiai pag. 111 quando finiendae. Dubitari itaque non potest
et seqq., et apud scriptores seu Judaeos seu quin praesenti Judaeorum dispersione et capti-
Christianos ibidem citatos. vitate puniatur crimen aliqnod idololalriâ pe-
Quiiitnm momentum, ex statu dispersionis et jus, quo se illi obstrinxerint et ubstringere se
captivitatis iu quo Judœî detinentur. — Desola- etiaranum pergant.
tioneni populi Judaici, à tôt seculis è solo pa- Jam verô solam Messiae rejectionem et occi-

trie exlorris ; et per gentes varias toto orbe sionem Judaeis in Evangelio adscriptam, posse
disjecti, jani consideravimus ut pœnam quam esse illud populi Judaici crimen idololalriâ pe-
pr^edixeranl Prophctae Judaîis ob Messiae in- jus, facile perspicere est. Si enim atlendatur
lerempli scelus irrogandam. Nunc stupendum Judœos prœ caeteris gentibus à Deo specialiter

hune nationis Judaicse statum alio modo alten- electos fuisse, qui ejus cultui manciparentur,
dimus, eumque habita ratione promissionum atque eos innumeris perpetuisque beneficiis cu-
Dei et consuclac ejus erga hune populum benc- mulatos quis inficias ierit cultûs divini descr-
;

volentiœ statuimus non posse oriri nisi ex illà tionem ut se idolis dederent, maximum fuisse

causa quam Evangelium assignat; nempe ex eo crimen quod in se adniiltere illi possent, unà
quôd Judœi Messiam crucifigendum tradide- Messia; rejectione et occisione excepta ? Quod-
rint, saiigidiicm cjus super se (Matlb. 27, v. 25) nam aliud ita énorme scelus assiguabunt Judœi
et super filios suos esse consenserint, atque hu- quo eorum natio sese devinxerit et adhuc de-
jusce patrum suorum criminis adhuc sese reos vinciat, nisi quod ipsis attribuimus? lUud fate-
effîciant Christum respuendo. Sic itaque argu- mur de quo conqueruntur Rabbini, plerosque
menlari licet : Si Judœis pœna sit alicujus sce- Judœos gravioribus sese obligare peccatis at ;

leris, ut in prœscnti captivitate versentur, alque peccata haec privatorum sunt, non nationis,
id criminis non aliud esse possit quàm rejeclio quai contra profitetur ea esse vetita et à Deo
et occisio Messiai ,
quarum eas esse reos con- punienda. Deinde ejusmodi peccata, salteni rc-
tendimus, profeclô Messias venit, Isque est spectu Judaeorum idololalriâ minora sunt, à
, ,

Christus Jésus , à Judaeis neci traditus. Atqui quà prorsùs abstinent Judœi. Et praiterea in-
'i" Judœis pœna est sceleris ahcujus gravis- quiro num ab ejusmodi noxis sese immunes
sirai ,
quèd in hâc captivitate detineantur. olim servaverint omnes Israelitœ, cùm terram
Quippe lamdiù Judaeos terram Chaiiaam pos- Chanaan incoluerunt, cùm è captivitate Baby-
sessuros Deus expressis verbis sa;piùs promise- lonica redierunt, cùm eorum rcspublica maxime
rat, quamdiù mandata ejus obsorvarent ; simul- lloruit? Fateanlur ergo illi ,
hujuscemodi pec-
que eosdem à quâvis dispersione in illam cata dispersionis captivitatis in quâ nunc ver-
lerram revocandos pollicitus fuerat, ubi eos santur causam non esse, sed potiùs istud ununi
pœniterct. Scelus ejusmodi non aliud esse po- ([uôd Messiam occiderinl, et eliamnum obdr-
test quàin Messiœ rejeclio et occisio, quarum mato animo abjiciant.
eos reos esse contendimus. Debuit enim esse Conlirmalur. Vel propter Messi» rejecti et
crimen cujusse natio tota participem reddide- occisi facinus Juda;i in hâc captivitate allligun-

rit, et oui eliamnum illa consenliat ; siquidcm tur, vel ii soli dicendi sunt in orbe universo
propter alicujus privait facinus , caeleris exe- verai legis divina; observantes, verse religionis
 459 DE TNCARNATIONE 440
cultores, et voritaiis assertores ; hanc proposi- confusim conjunctam, siquidem nullibi exstitit

tioncni lenclur Jiidoeus libenter adinittere. At separatim. Si primum, nulla est objectio, ut

si Judaei soli Jegem Dei observarcnt, si soli ve- dictum est. Si secundum, ex quo illi Israelitae

ram rcligioncm celèrent, ac veritalem tiieren- aliis Judceis sese adjunxêre, eorum conditio-
lur, num erga dilecliim suuni populum nullo nem seculi sunt. Ncmpe tam potuère ante Chri-
Dens floclerelur inisericoitiioe niolu? num adeô slum in patriam rcmeare quàm caiteri Judaei; ,

conslans legi Mosaicse adluvsio nullam deliclo- cunctis namque indiscriminatim Israelitis fa-
runi veniam nationi conciliaret? numquid Deus da fuit à Cyro potestas in Judaeam revertendi.
proniissorum suorum oblilus populum suum è Ubi verô à natione rejectusetoccisus estChri-
patrià cxtorrem in captivitale et dispersione à stus, tanli criminis facti sunt consortes quot-
septemdecim seculis persévérante desereret ? quot ex Israelitis etiam tum temporis per
Ergo Judœi non possunt dici soli legls di- orbcmdispersis Christo nomen dare noluerunt.
vinœ cultores et veritatis assertores ;
proinde- Dices 2" ; Captivilas prœsens spectari dé-
quc, etc. bet ut continuatio captivitatis Babylonicae ; haec
Dices 1": Secula ferè quinque supra viginti enim edicto Cyri soluta non fuit, cùm major
eJUuxerunt , ex quo decem tribus à Salmana- pars Judœorum dispersorum in patriam tune
sare Assyriorum rcge abductœ, manent à solo non redierit. Igitur captivitasprœsensnon fuit
patrio extorres ; quai tamen Messise occisi in- inflicla propter Messioe necem.
sontes sunt; ergo captivilas similis qucâ ab an- Nego ant. Solulam fuisse captivilalem Baby-
nis plus quàm septingentis supra mille allli- lonicam patet 1° ex propheliâ Jeremise ,
qui
guntur Judaei , infirma res est ad proban- cap. 2oeam post 70 annos solvendam prae-
,

duni Messiam ab ipsis rejectum et trucidatum dixerat. 2" Ex propbetià Danielis 9., de civita-
fuisse. tis et sanctuarii restauratione. 5" Ex oratione

Nego paritateni. It aliqua paritatis species Nehemise, qui 2 Esdr. 1, ad reditum populi è
instiluerolur, ostendcndum esset 1°, propter caplivilate Babylonicâ tranfert et applicat pro-
crimen idololairiâ minus decem tribus fuisse in missionem nomine Dei à Moyse factam de Ju-
manus Assyriorum traditas ;
2" eas in terram dseis, si ipsi resipuerint, ab extremis terrae in
longinquas deportalas ad meliorem friigem terram Chanaan reducendis. 4° Ex decrcto
sese aliquando récépissé, sicque meruisse ut in Cyri , 2 Paralip. 56, v. 22, et 1 Esdr. 1 , v. 1,

terram patrum suorum reducerenlur. Judteo- atque ex edicto Artaxerxis, 1 Esdr. 7, v. 11,
rum namque in prœsenti dispersione conditio quibus fit facultas universis è populo Dei in
utrumque, ut diclum est, compleclitur, si Mes- Judœam revertendi. 5° Ex eventu , si quidem
sise rejeciio et occisio caplivitatis hujusce cau- ex Judaeis quotquot voluêre , in patriam cum
sam non attulerint. Atqui non modo hœc duo Zorobabelc post cdictum Cyri , et cum Esdrâ
de tribubus decem non probantur, sed conlra post dccretum Artaxerxis reversi sunt, ibique
i", ex Scripturis indubilatum est ideô tribus religlonem et rempublicam gentis suae restau-
illas fuisse captivitati tradilas, quôd ab exe- rârunt.
crando idolorum cultu noUent recedere. 2** Ad probationem dist. : Major pars Judaeorum
Cùm Israelilarum in caplivilatem à Salmana- extra terram Chanaan mansit lubens et volens,

sarc deporlatorum nullum jamdudùm vesli- concedo; remansit invita et coacta, nego. Soi-
gium supersit, nec ulla eorum certa apud veie- vitur caplivitas, cùm potestas revertendi in so-
res deprebendalur mentio, ii censendi sunt ad lum patrium conceditur ; ad id necesse non est

ritusgentium in ter quas deportali fuorantsese ut capiivi cogantur discedere. Si captivus qui
adjunxisse, sicque omni distinctionis ratione donatur libertate abeundi, malit in terra aliéna
sublalâ, in unum corpus cum iisdem coaluisse; remanere, quàm ad suos reverti , nihilo seciùs

unde mirum quôd in terram Chanaan

nihil , liber est et à captivitate solutus.

juxta verbum Moysis Deut. oO, reducti non Dices 5" : Judaei non debuerunt puniri ob re-
fuerint. Nec tamen eos Dons deseruisse dicen- jectum et occisum Jesum. 1" Enim ipsum non

dus est, quippe qui hos ad fidem Messiie si- occiderunl Judœi sed Romani. 2" Eos ignorau-
mul cum gontibus, quibus erantimmixti, Apo- lia excusabat , ut patet ex bis Chrisii verbis
stolorum priedicatione vocavit. Luc 25, V. 54 : Pater, dimilte illis; non enim
Saltem istud certissimum est, totam stirpem sciant quid faciunt ; et ex tcstimonio Apostoli, l

Israelitarum à Salmanasare abductorum vel tlor. 2, V. 8 : Si cognovissent, nunquiwi Dominum

gentibui., vel Judaeis reliquis esse insertam et (floriœ crucifixissent ; ac tandem ex eo quôd idem
Ui VERBI DIVINI. 442

Paulus, 1 Timoth. i, v. i3, ait se, cùm siœcomputatorum caput soient defigere. Nimi-
Chrisli discipulos persécutas est, ignorantem rùm cùm omnem ejusmodi temporum com-
,

fecisse. putalionem sibi adversari senliant, ab illâ

Nego ant. Ad primam prob. Etsi à Ponlio prorsùs abstinendumstaluunt, quamvis tamen
Pilato piœside roiuauo Clirislus ciuce dainna- ratio tenfporum unum sit ex insignioribus ad-

lus l'ueril, atlamen cùm id judicimu laluiii liie- vcnti'is Messiae indiciis apud Prophetas assigna-
rit Christuin accusante Judsorum concilio tis. Imprecalio illa in Talmude cap. 11 Gemarae
quod eum morte dignum pronunliaverat; cùm tract. Sanhédrin his verbis exprimilur : Inflata

iiiliil non molili sint Juda;! ut ad ferendam is- rumpantur ossa eorum qui périodes temporum
tam senleniiani morlis judicem romanum invi- compuiani , al(|ue in consuetudinem proverbii
tum adducerent; cùm impià voce conclamave- vonil inier Judœos. Probatur 2° ex eorum vul-

rint Matth. 27, v. 25 : Sangiiis ejus super nos, gari dicio, Messiai adventum peccatis populi
et super filios noslros; cùm deniquc hanc patrum relardalum esse; seu , quod eùdem recidit

suorum agendi rationem approbentomnes Ju- Mcssiam , secundùm Propbetarum vaticinia ,

daei ad Cbrislum non conversi evidens est oc- ;

jamdudùm advenire debuisse, sed Dei promis-
cisionis Chrisli reos esse Judœos, ac totam na- sorum cxecutionem propter populi ini<iuitates

tionem criminis lam horrendi sese conslilucre procraslinatam. Elapsi sunt omnes termini , in-
participem. Ad secundam prob. nego ant. Igno- quiebal jam olim celebris Raf , relatus in Tal-

rantia vincibiiis ex invidià et cupiditalibus orta mude loco mox citato , et res non pendet nisi à

minime excusât ; atqui ea luit ignorantia quà resipiscentiù et bonis operibus. Ejusmodi efTugium
JudaeicircaChristumlaboraverunt.Terrenarum supra non semel praeclusimus, praeserlim quia,
rerum cupidine irretiti Saivatorem à bonis tem- cùm ex Prophetis Messias venturus sit ad de-
poralibus averlentem , ad cœlestia animos eri- lenda peccata, et homines ab iniquitatibus llbe-
gentem noluerunt recipere. Prae
, invidià eum randos, non potest intelligi promissio sub eâ
Pontio Pilato tradiderunt principes saccrdotum condilionequôd antc ejus adventum homines
et seniorcs populi, Matth. 27, v. 18, et Marc, non peccarent. Sed prselerea num sperant
lo, V. 10. Christus l'Ogans Patrem ut illis di- Judœi futurum ut aliquando peccare desinant
mitlat , hos à crimine immunes non fuisse salis ante Messi» adventum? nonne eorum Rabbini
osteudit. Dùm
verô addit Non sciunt quid fa- :
linem peccato imponendum vulgè habent ut

ciunt, affertqualemcumque eorum excusatio- fructum adventûs Messia;? numquid ex solis

nem, non autem eani legitimam fuisse signih- justis constilutam sese tune exislimabat natio,
cat. Inde palet quid respondendum sil ad les- quolies à falsis Messiis delusa est? ergo, etc.
tiraonium adductum ex cap. 1 Epislolai 1 ad Probatur 5° ex variis celeberrimorum Rabbino-
Corinlhios, Porrô Paulus quem zelus legis ni- rum eà de re opinationibus , quas paucis sic

mius discipulis Christi infensum reddideiat, recenset illustriss. Huetius, Demonstr. evang.
minori scelere constrictus fuit quàm cieleri ;
prop. 9, cap. 8, n. 1 : « Ferlur in libris Rab-
nec tamen se criminis insontem judicavit, qui c binorum, confessos esse majores ipsorum,
se blaspliemum, persecutorem et contumeliosum j qui temporibus Christo Jesu paulô superiori-
fuisse conlitetur, et ideô indiguisse m/ser/coj- « bus vixerunt , Messiae adventum imminere ;

dià Dei. t qui non multô rccentiores fuerunt, et tem-

Dices 4° : Non puniuntur Judaii quùd Mes- t plum exscindi viderunt; Messiœ tempusjam
siam occiderint; sed poliùs quia unus gentis € vcnisse. Sunt qui non alium quàm Eze-
suae , nempe Jésus Nazarenus sese Filium Dei € chiam fuisse velint ;
quàm senlentiam peni-
prcedicare ausus est; ergo, etc. Nego ant., in f tùs damnari posse negat R. Joseph Albo
quo insulsè non minus quàm impie supponilur i in libro Ikkarim. Tradit R. Selomoh Jarchi
propter crimen ab aliquo homine privato com- < asseveràsseveluslos gentis suae doctoresjam
niissum quod ejus natio dcleslalur et execratur ( venisse Messiam , eoque die esse natum quo
ac supplicio uliimo animadvcrtit, posse Deum i excisa Jerosolyma. Referunt R. Gedalias in
aequissimum pœnas maximas ab illà natione per t Catenà Cabalaî , et R. Azarias in Lumine
longam seculorum seriem repelere. < oculorum, quid ipsi de tempore adventûs
Sextum momentum : Judœi sibl conseil sunt ( Messiae, quid R. Rcchai, quid R. Saadias, quid
tempora advenlùs Messiœ à Proplietis perfixa, « is quem proximè laudavi R. Selomoh Jarchi,
prœteriisse. ^ Id à nobis non temerè aifirmari « quid R. Levi ben Gerson, quid R. Abraham
probatur 1° ex imprecatione quà temporis Mes- • Hanassi ,
quid R. Moses Gerundensis, quid
m DE WCARNATIONE 444-

< Abrabanel senserint, quid et in ïibro Zoliar « poris erat în templo inscnlptum nomen Dei
t proflitiimsit; ex quorum rafionibus sequitur d ineflfiibile lapidi -vi crrEpswaaTc; {(undnmenti).
< jain i(l trmpus esse elapsura. Qiiocirca in î Etenim cùm David rex foderet fundamen-
< rndein libro Sanhédrin vonisse quidem Mes- i tum, reperit ibi lapidem quemdam i-\ -rTj
t siani aiunt de verponun groge nonnnlli, cToaaTG;
at i -ri;. àjj'jTacj [super os abijssi), in quo
« Rom?e inler segros lepris laboranles latitarc c Dei nomen incisum conspiciebatur, quem
t (nam ex bis Isaine verbis : Et nos putavimus i inde sustollens in Sanctum sanctorum depo-
t eum quasi leprosnm , nonien ipsi leproso osse î suit. Cùm verô metuerent sapientes ne
< fingnnt), ratum verô tempus, quo ex bis la- î nomen hoc discerent,
forte studioçi jufenes
c tebris oinorsurns sit, non assignant. Quidam t orbique (quod Deus omen prohibeat ) in- !

< inter borti Edon delicias sevuni agilare vo- « ferrent vaslitatem, confecère incantationi-
« lunt cum Elià, à quo ungendus sit olim Iseti- « bus seneos leones duos, quos ante fores
« tiae oleo, cùm ad muneris sui administratio- t Sancti sanctorum, unum à dextris, alterum
* nera foras prodibit. » Hinc Raf modo conli- < à sinistris statuerunt. Si quis igilur intrcàs-
tenleni audivimus, elapsos esse omnes terminos. « set illùc, et arcanum nomen didîclsset,
Hinc cxcogitata à Judœis distinctio duplicis c hune exeuntem allatrabanl leones , et îii

Messiae, quorum alter sit fdius Josepb seu de < causa erant ut ob ingéniera pavorem ac con-
tribu Epbraim, paujjer, morti traditus, et à « slernalionem nomina menti exciderent, et
Cbristianis adoralus, aller iilius David ad Ju- t oblivio illorum eum pervaderet... Jésus ita-
daeos niiltendus eosqueliboraturus. Quœ oninia î que venit clanculùm Jerosolymas, ingressus-
deliramenta non aliundeorta sunt, quàm quôd î que templum didicilibi -k [ssà -fsâaaaTo, (sa-
Messiœ adventûs tempora esse prseterita Judœi î cros characteres) nomenque àvîy.coMVïjTov (inef-

perspicerent. i fabile) membranse cùm inscripsissel, nomine

Scptimum motnentum, ex miraculis Cliristi et « hoc enunliato, ne dolorem persentiscéret,
Apostolorum. — Diximus bsec prodigia fuisse à î scindit carnem , ibique membranam cum
Prophetis prœdicta nunc ea spectamus in se.
; 4 mysteriis condit. Mox prolato rursùs nomine
His autem, si semel de eorum veritate consti- « effecit ut caro consolidaretur. Necesse est
terit, evidentissimura est plané confici divinam f autem arte magicâ et vi incantaminum tem-
esse Christi et Apostolorum missionem, née i plum introierit, secus enim si foret, quo-
proinde recedi debere à sensu quo Cbristus et ï modo permissuri erant sanctissimi sacerdo-
Apostoli veteres prophetias explicârunt, nul- î tes Aaronis progenies, ut illùc ingrederetur?
lumque esse posse dubium quin Dorainus Jésus « Proinde manifestum est eum ope impuri no-
sitverus Messias Patriarcbis promissus. Atqui « minis et magicà arte patrâsse ista omnià.
miracula Christi ejusque Apostolorum ipsis- « Egredientem per ostium allatrabant leones
met editis à Moyse miraculis certiora esse ali- € unde r, Toîi cvou.aTo; ).y,(iu.ovTn (iiominis oblivio).

quando docuinius, atque eadem extra omnem t Ergo extra urbem se confert, ac dissect^
dubitationis aleam longé esse posita mox « rursùs carne educit scripturam, et cùm cha-
evincemus adversùs geutiles et incredulos ;
î racteres probe pérpendisset, tenet nomen.
tandem vel ipsi Judaei ejusmodi miraculorum « Abiit deinde Bethlehemum Judœ, locum na-
fidem augent, dùni iis elevandis incumbunt. i ac voce magnà clamare occipil
tivitatis suae, :

Nanlque cùm maxima à Christo prodigia édita t Et quales sûnt isti nequam homines? ....
fuisse infîciari non poluerint Judaei, adeô sci- t Annon mater virgo me peperit? .... De me
licet nationem affecerant ejusmodi prodigio- i vaticinatus est Isaias Propheta : Ecce virgo
rum magnitudo et numerus, eô sese converte- « concipiet, etc Afferte bue ad me homi-
runt, ut magicis artibus ac inefïabilis noniinis € nem mortuum; eum ego vitsc reddam. Fe-
Dei prolationi illa aliribuerint. Quà in re cos « stinat plebs et sepulcro quodam effosso nihi!

non esse audiendos manifesté liquet vel ex ipsâ j ibi reperit prœter niera ossa arida .... lis

ratione quâ fabulam banc ipsi compingunt. Ra i allatis combinat inter sese ossa singula, eaque
rem narrant in Toldoth Jesu, libro absurdissi- a obducii pelle, inque pedes erectum ibi staret

mis in omni génère commenlis et blaspheraiis « quod fuerat cadaver .... Cùmque ante cum
refertb que'm WagenselliuS hebraicè et latine i statulssent leprosum, hune siniiliter per no-
edidil Altdorfii Noricorum an. 1681 Vit quàm , i nomen àvEy.ofivr-ov [ineffabile) sanitati resti-

ineptis mendaciis Judœi à cbrisliana religione <r luit, j etc. Haeo îUi quœ rétulisse réfutasse

averiantur manifestum faceret : « Tiim tem-

148 VERBI DIVINI. 446

est. Qui plura voluerit, adeat Wagensellium in momenti arbitraretur, qaàm ut ad posteros

confiiiatione illius libri. transmitteretur ? Al nonne de Joanne Baptistâ

Oclavum momentum, ex testimonio Joseplii. — sermonem instituit, libro eodem 18, cap. 5,

JFIavius Joseplius, Ilebraeus, Matatliia; filius, aliàs 7, n. 2, et de ipso Jacobo, quem nt no-
ex génère sacerdolali, Judaîorum iiisloricus tiorem faceret, fratrem fuisse ait illius Jesu qui

însignis, lii). 18 Anliquitatum Judaicarum cap. dicebatur Christus, lib. 20, cap. 9, aliàs 8, n. 1 ?

3. aliàs 4, n. 5 de Chrislo Jesu sic loquitur : Quomodô igitur Christum prsetermisisset, Chri-

< Eo eliani tenipore fuit Jésus vir sapiens, si slum, inquam, qui se esse Messiam patribus
c tamen virum eum appellare fas est; fuit promissum prinius prœdicaverat, qui niaxima
f enini mirabilium operum effector, magister prodigia, Judseis conlitentibus ,
patraverat,

f hominuni qui veruni cum voluplalc acci- qui religionem de nomine suo condideral
f piunt; multosque Judreos, niultos item gen- quam ad Judseos pririiùm, et deinde ad génies
« liles ad se pellexit. Hic erat Clnùslus. Quem universas jusserat ab Apostolis perferendam et
€ cùm Pilatus, ab horainum nostrorum primis prsedicandam, qui lum per se, lum per disci-

« delatum, crucis supplicio addixisset, eum pulos, sibi ex Judseis multos, ex gentilibus

f tamen amare non desierunt, qui primùm longé plures loto orbe devinxerat, cujus de-

t amaverant. Apparuit enim eis tertio die re- nique fama apud ipsos imperalores paganos,
f divivus, divinis vatibus et haec et mille alia ut infra dissert. 5, cap. 1, dicemus, etc.,

f de eo miranda efifatis; atque ab eo denomi- erat celebralrissima? Itaque fateamur quod res
« nata Christianorum natio durât usque ad est, si nullam Christi mentionem fecissel Jose-

( hune diem. n phus, idcircô siluisset quia veritalis amator et

Circa hujusce textùs authenticitatem, quam proprise existimationis studiosus noluisset fictis

nemo ante seculum decimum sextum in du- opprobriis famam Christi Isedere, simulque

bium vocaverat, gravis inter eruditos proximè metuens ne Judseis invisum se redderet, ve-
elapso prœsertim seculo controversia exorta rum ipsi non ausus fuisset testimonium pethi-

est, à nobis mox expendenda. Sed in anieccs- bere; ergo, etc.

sum sic argumentai" i licet : Tel is textus Jose- Jam de insignis hujusce textùs àiitheuticâ

phi genuinus est, vel gesta Christi prorsùs fide disserendum.

siluit insignis ille Judaeorum Iiisloricus, quippe An allatumJosephi testimonium gémdmim sit.

cùm nullo alio in loco eum commemoret nisi — Illud Josephi testimonium Judicis omnibus
lib. 20 Antiq. cap. 9, aliàs, n. 1, ubi injuste adulterinum esse testatur R. Menasseh ben Is-
illatani Jacobo morlem referens, ait eum fuisse raël in epist. ad Arnoldum, qu» extat ad cal-

fratrem illius Jesu qui dicebatur Christus. Si cem tomi 2 operum Josephi edit. Havercamp i
prius, nemo non videt quantum ex adeô illustri pag. 254. Quod ad Christianos spectat, textus
testimonio clarissimi historici causse christia- ille ad seculum usque decimum sextum ab iis

nae robur accédât. Si poslerius, nempe si ge- unanimiter habitus fuerat ut genuinus historici
storum Christi nullara Josephus mentionem fœtus. Lucas Oziander, celebris discipulug

fecerit, dico hoc ipsum scriptoris celeberrimi Lutheri, in Epitome historise ecclesiasticse

silentium vel apertissimo quod ipse proferre cent. 1. lib. 11, cap. 7, primus scripsisse vi-
potuisset testimonio sequivalere. Liceat enim detur ejusmodi testimonium adulterinâ manu
inquirere quà de causa res Christi gestas si- insertum fuisse. Fertur ita enim opinatum
luisset Josephus. Num quôd ignoraverit quse fuisse Hubertum Gifanium insignem in Ger-
ad ipsum spectabant ? Verùm is rerum Judai- maniâ jurisconsultum. Eamdem sententiam
carum diligentissimus indagator ,
qui prima amplexi sunt quidam è Calholicis, Alphonsus
etiam rei])ublicai munia exercuerat, potuitne Salmeron Salianus, etc. Et ex Protestantibus
,

ea ignorare quse ante per paucos annos acta plurimi, uterque videlicet Capellus, Dallœus,

fuerant, quse, fatentibus ipsismet Judaîis, cele- Christophorus Noldius , Sebaldus, SneUius,

berrima fuera'nt, quse ad Judseorum religionem Christop. Arnoldus, Blondellus, Tanaquillus

maxime pertlnebant, quse in Judseà tôt fuerant Faber, etc. Isli duo ultimi, Faber nempe et

concerlationum causa, quae demùm ab Apo- Blondellus, hic in lib. 1 de Sibyllis cap. 7, ille

stolis et in Judseà et in toto orbe promulgata in Epist. ad Chabrolium, quse ad calcem ope-
fuerant '?
Non ergo Christi gesta silentio pres- rum Josephi, pag. 267, extat, prae cseteris

sisset Josephus; quôd ea perspecta non habe- huic traclando argumento incubuerunt; quo-
rel. An verô quôd negotium illud miiioris rum prsecipua et valentiora, ul pulai, mômenta
U1 DE INCARNATIONE
collegit et lectori obtrudit Dupinus in suis Bi- sibi statua Romse erigeretur. Itaque dubium
bliorum Prolegomenis lib. "2, cap. 7, § 5, ubi esse non potest quin omnes Josephi libri citiùs
observamiuni neque genuinum illi critico esse vulgati fuerint, et in omnibus bibliothecis as-
Joseph] (le Joanne B.iptislà lestiiiioniiini, quoil servati, omniumque manibus triti. Jam verô
soins aiitea Blondellus in suspicioneni suppo- probanda estniinor per partes. 1" Testimonium
siiii foelûs vocaverat; uterque autem, cum de quo agitur, extat in omnibus Josephi exem-
cœteris omnibus, pareil lextui ad Jacobuni plaribus seu editis, seu manuscriptis; neque
Cbrisli t'ralrcni ailiuenli. cnim haclenùs laudalum est vel unum exem-
Causae cbristianye illud eiipi subsidiuui ,
plar in quo desideraretur. Observantur qui-
quod ipsi Josephus eo loci subministrat, haud dem in hoc textu , ut et in aliis promiscuè Jo-
passi sunt eruditi plurimi seu inler Calholicos, sephi locis, levés qusedam inler varia exera-
seu inler Protestantes, Legi possunt eà de re plarla diversitates ; sed nemo nescit varias
Spencerus, Comnientario in libros Origenis ejusmodi lectiones ad substantiam non atti-
contra Celsuni, Henricus Valesius in Annotai. nenles in omnibus veterum scriptis saepissimè
ad Eusebii historiam, Franciscus Regius (de occurrere, nec eorum authenticitati et inte-
Roye)juriscousultus Andegavensis in Dissert, gritati ofïicere. Hîc nota obiter vclustum co-
super hoc argumenlo pubiici juris factâ anno dicem hebraicum M. S. Bibliothecae Yalicanoe,
1656 ; illustriss. Huetius episcopus Abrincen- in quo Baronius censuerat testimonium istud
sis in Dcnionst. Evang. prop. 3, n. 11 elseq. fuisse erasum, quique mullis erudilorum con-
Isaac Vossius in Chronolog. sacra, Natalis certationibus locum dederat, ad rem de quâ
Alexander in Hist. ecclesiast. veteris Testani. agitur non atlinere. Erraverat cminentiss.
disserl. 6, Samuel Parkerus, episcopus Oxo- Annalium ecclesiasticorum parens. Manuscri-
niensis, in Denionstr. Relig. christianse, Tille- ptus ille codex non Josephum genuinum cxhi-
montius, T. 1 Imperatorum, nota 40,
Hist. bet, sed impostorem illum qui se Josephum
Pagi in Dissert, ad Annales Baronii, Pearso- Gorionidem simulavit, atque textus qui in eo
nius, Annalium Paulinorum pag. 29, Houtte- codice erasus est, non spécial ad Christum.
villius in tractatu gallicè scripto de Relig. chri- 2° Ab initio quarti seculi illud testimonium
stianâ , T. 2 , edit. 2 , Carolus Daubuz in laudàrunt raulti ecclesiastici scriplores. Nam
eximiâ Disserl, ad calcem operum Josephi ab Eusebius qui initio 4 seculi, ducenlis circiter
Havercampo édita, et alii coniplures; quibus post Josephum annis vixit, bis illud prolulit,
prœiverat Iota virorum sunimè erudilorum à nempe hb. 3 Denionstr. evang. cap. o, et lib. 1

Carolo Daubuz recensitorum manus, qui de Hist. eccles. cap. 10. Eumdera textum in Ca-
hoc testinionio, antequàm nascerctur aut ex- lalogo scriptorum ecclesiast. exhibens S. Hier,
calesceret controversia,paucissententiani dixe- nuUam adjicit suspicionis nolam. Ruffinus
runt. Cura iis sit Aquileiensis, «mulus S. Hieronymi, lib. 1
CoNCLLsio. Testimonium Josephi de Chri- Hisi. ecclesiaslicae, Isidorus Pelusiota, S. Joan-
slo genuinus est hujusce historici fœtus. Pro- nis Chrysostomi discipulus, Epislolarum lib.

balur. Illud testimonium est genuinus Josephi 4, n. 22a, auctor antiquus libri de Excidio
fœtus, quod in omnibus exemplaribus lum Judaeorum qui Hegesippo tribuitur, Sozome-
impressis, lum manuscriptis extat; quod ab nus lib. 1 Hist. cap. 1 , Cassiodorus Senator
inilio quarti seculi à compluribus et accuralis qui libros Antiquitalum latine verti curavit,
auctoribus ecclesiasticis laudatur; quod à ne- Nicephorus Calixtus, Cedrenus, Zonaras, Sui-
mine unquàm expresse rejectum est ante mé- das, et alii, illud testimonium suffrages suis
dium seculi decimi sexti de quo olim dubita- ; comprobârunt , cseterique omnes posleriorum
lum aut dispulalum fuisse nulla extat memoria, temporum scriplores.
cujus denique stylus stylo Josephi simillimus 5° A nemine expresse rejeclus est textus ille

est. Alqui sic se habet textus de quo agimus. Josephi anle seculum decimum sexium. Adver-
Ut majoris propositionis veriias ampliùs pa- sarii objiciunt quidem plures c vçleribus illum
leat, advertendum est Joseplium fuisse scri- prsetermisisse ubi illud adhibere potuisscnt;
ptorem suà œtale celeberrimum, ejus libios sed neminem citare possunt qui illum suppo-
de bello Judaico manu imperatoris Vespasiani silium esse significaverit,
subsignatos ne corrurapi possent, in Biblio- 4" De ejusmodi testimonio olim dubiiatum
thecâ romani imperii reposilos fuisse, atque fuisse aut dispulalum nulia juanel memoria.
hoc opère insignem hisloricum raeruisse ul imô illud aut certuni et indubitalae fidei pro-
 449 VERBl DIVÎM. 450
ferunt Ëusebîiis , S. Ilicr. aliiqne , nec à quo- ac diccndi color, quo casu fieri potuisset ut
quam reprehensi sunt quôd luinc te.vluiu altu- inijtoslor eà aelate quà ad ejusmodl exiliora

lissent. arlis crilices minus allendebatur, Josephi sty-

5° Slylus lestimonii , de quo agiliir , similli- lum in brevi illo lextu adeô accuratè imitatus
mus est siylo Joseplii. Styluin inlelligo verha, essel? Ergo, etc.

phrases, noniinum plirasiumque disposilioiieni Solvtmtur Objectiones. — Objicies 1" lilud tes-

ab unoqiioquc scriplore iisiirparisolita. Ilaque limonium in textu Josephi adullcrinà manu

si in lestinionio quod expendimus , eae occur- insertum est, quod filum et seriem orationis
rant voces phrasesqiie , ac vociiin cl phrasiiim abrunipil et inlersecat ; atqui sic se habet lesti-
disposiliones quîe sœpiùs iu Joseplii scripiis ac nionium (le quo agimus. Nam post ejusmodi
prœsertiin in poslrcinis Antiq. libris deprehcn- lestinionium ila legilur : Circa eadcm tewpora
dunlur, falendum erit textuni hune genuinis etiam tnali quippiam aliud Judœos pertnrba-
Josephi fœlibus tani siniilcm non posse ipsi vit , Ole, quod nullam cum iis quae noslrâ
abjudicari. Atqui jani comperla et explorata continentur periocha habiludinom dicit, ad
est omninioda illa consensio et cobaerentia styli cocdem vcrô Judaeorum antc illud testinionium

inter caetera Josephi opéra et lestinionium commemoratam plané refertur; ergo, etc.

quod ipsi adscribimus. Jam dixeral iliuslriss. Respondet Tilleraontius loco citato, poni
Huelius, prop. 3, n. 18, Fabrum hîc oblenden- posse Josephum non nisi ex post fado testinio-
tem styli discrepanliam refellens, nec ovum sibi nium illud addidisse , tuncque transitionis mu-
videri ovo siinilius , qiiàm -csto/r, liœc rèliquarum tand^e esse oblitum. Sed ad banc hypothesim

Josephi scriptiowim similis est. Longiùs pro- necesse non est ut recurramus. Itaque dist.
gressas est laudalus niodô Carohis Daubuz. Is maj. ; Illud adulterinà manu inserlum est,
nimirùm singulas ejusdein periochae voces, j.
quod filura et seriem orationis inlersecat,
phrases, conslructiones, cum vocibus, phra- modo historicis optimis ac ipsi Josepho insueto,
sibus , construclionibus Josepho usitatis labore concedo; modoconsueto, nego. c Familiareest
indefesso contulit ; sicque non modo judicii « historicis, inquit Hueîius, prop. 3, n. 14,
Huelii aequitatem, et Fabri, queni Dupinus < disconvenienles et diversas narrationes con-
secutus est , in hoc negotio inconsiderantiani t gerere, prout rerum postulat varietas , nullâ
deraonstravit , sed etaulhenlicitateni testinionii i argumentorum commissurâ. Ni fiant, magnâ
nostri valido argumenlo lirmavit. Unum dun- < quippe voluptale lector, magis historia frau-
taxat hujus auctoris diligenliaî exeniplum refe- « detur ornamentis, infinitis sese scriptor an-
ram ad hancvocein,
; riverat, quà textus incipit, « gusliis impediat, et in conneclendis singulis

« non insolitum, inquit, Josepho, sicubi filo < et aptandis frustra desudet; ac legem prœ-
< orationis abrupto, in aliam reruni seriem € tereapervertathistoriae, quae temporum or-
€ transit, hoc verbum prseponere. Sic enim € dinom, non rerum persequi débet. » Alque
f libro Arcbaeologise 18, cap. 12, cùm supe- is mos est nobilissimorum historicorum, prae-
€ riore capile de imagine Caii Caesaris in teni- sertim ubi memorabile quoddam faclum paucis
1 plo Jerosolymae statuendâ disseruisset, ad indicare volunt. Tune aulem suflîcit i° si ab iis
< res Babylonicas conversas bis exorditur ver- habealur ratio temporis 2° si transitio quà ad ;

f bis : rîv£7ai 8ï Tresî Toûç, etc. Sic libro 20, orationeni priùs incœptam se reverti expri-
« cap. 2 : r(v£T«t Si irpà^iç, etc. Unum tanlùm munt, hanc eorum mentem haud perplexe no-
t addam ex eodem libro cap. 6 : rîveTai 8ï xal tani faciat. Utrumque verô Josephus hic prae-

f TWM Ka'.ffâîctav Ô'.xcjvtuv IcjS'aîwv CTacrl;, etC. stitit. Et quideni habuit ralionem temporis.
t Confer. lib. 1, cap. 3, Archseologiae.... et c Nam, ut ail Iluetius ibidem quamvis ea quae ,

f cap. 16 lib. 20, cap. 5,.... et de Bello < proximc subest Paulinae et Decii mundi
« Judaico, lib. 1, cap. 1 et cap. 4 et i historia contigerit ante Christi mortem, quae
t lib. 4, cap. 13 et iterùm Archaeologiae i narratur in hoc Josephi loco, non minus
I lib. 3, cap. 6 et cap. 8 Quin eliam « proplerea ordo temporum ab eo servatus est;
t dignum est observatu , Josepho esse ferè so- « nec enim mortem tantùm Christi , sed vitam
< lenine, verbum quod vocant principale, in « etiam, munus ac res gestas, velut in brevi
< senlenliâ siaiim à principio ponere ;
quippc f tabellâ complexus est; quam in id tempus
« quôd verbum sic positum, tanquàm funda- « conjecit, quo vixisse euiu constabat: non
I menlum, vim ac pondus addal orationi. » < verô singula per annos digesta explicare insti-
Jamverô çùm unicuiquescriptorisuussit siylns « tuii. » Et rêvera nullo alio in loco aptiùs de
45i DE INCARN[ATIONE 452

Chrislo potuisset sermoncm insiituere. Deinde suae causse addictissimum , talia sensisse et

trausilio quamhis niemoralL» Josephus adhibet, protulisse? ergo, etc. Ita Dupinus BlondeUi,

hune ad ijicœptum antea propositum redire Fabri, aliorunique rationes exhibet. Resp. duo

haud perplexe iiidicat; ita ut neiiio sit qui in hoc argumento esse vitia, quibus tota vis
rorum expressaruni naturà,
attenià id statim ejus labefactatur. Nirairùm supra niodum ara-

non liabeat perspicuum ; ergo , etc. ^ plificantur tum ea quse in laudem Christi Jo-

Ad probalionera , dico res ejusniodi ad nor- sephus narravit , tum studium quo ille natio-

mam exiliorum grammalices regularum non nis suae causam est amplexus. Et l'^falsumest
esse expendendas ,
quarum niniis anxia obser- Christumin testimonio Josephi appellariDeum ;

valio, in transitionibusprocsertiui, tantùmmo- imé falsum est ibi asseri eura non esse horai-

lestiœ lectori inleUigenll, quantum laboris nera duntaxat appellandura. Hsec sunt verba
auctori parit. Narratio quibusdam solùra con- Josephi : Si tamen virum eum appellare fas est

staus lineis non ita sermonem abrumpit, ut ad quibus mirura est viros eruditos pu tasse ex-
eani necesse sit transitionem referri. Quoi in prirai Christum non fuisse purum hominem

Thucydide historico exiniio occurrunt digres- seu eum esse Deum. Enimverô, ubi de exiraio
sioneset intenipeslivae narrationes, quibus longé quodara viro , doctrinà et operibus prsecellenti
anipliùs mens lectoris perturbatur quàm hoc agitur, nonne apud quoscumque auctores hsec
Josephi loco? quot in aliis omnibus hisloricis aut alla similis figura frequentissimé occurrit?

similia? Sed ut res plané conficiutur, in ipso Innumera ejusraodi locutionis exempla suppe-
Josepho loca alla ejusdem generis babentur. ditat vel unus Cicero; quse cura aliis complu-
Nam 1", Blondellus et Dupinus idcircô dubi- ribus ex multiplici scriptore depromptis in
tant an testimonium in quo de Joanne Baptistà dissertatione Caroli Daubuz legi possunt p. 218
loquitur Josephus, genuinum sit, quia ibiora- et seq. Josephus ipse duplici in loco eumdem
lionis sériera abrumpi arbitrantur atqui tamen ;
loquendi raodum adhibet, de puris hominibus
illius loci authenticara hdeni tôt testimonia de- sermonem faciens, nerape lib. 3 Antiq. cap. 15,
monstrant, ut de eo dubitari non possit; nec aliàs 13, n. 3, et lib. 9, cap. 8, aliàs 9, n. 6. In

sanè à Christo potuit iUe locus corrumpi, priori sic habet de Moyse : Quin et alla plurima

cura in eo aliqua Evangelistis non consona oc- auctoritalis ejus plusquam hlmax.e argumenta
currant. 2° Haec verba lib. 5 Antiq. cap. 10, sunt, etc., in alio verô de Elisseo : Postquàm
aliàs 11, n. 1, « Hebrsei autem, rébus eorura fatis excessisset ; inquit, vi divina poUebat.

( in deterius lapsis, vursùs bellum movent Pa- 2° Ubi Josephus de Domino Jesu dixit Hic :

< lœstinis lalera obcausam, i» etc., tara exigè- erat Cliristus , non eo sensu intelligendus est
rent quae immédiate praecedunt ad bellum ali- quôd hune esse Messiam ipse tenuerit, sed ita
quodadversùs Philistaeosgeslumattinere, quàm tantùm ut voluerit significare Jesum de quo
jsta lib. 18, quse o])jiciuntur : « Circa eadem loquebatur eum esse qui loto orbe Cliristi no-

( tempora etiam raali quidpiam aliud Judaeos mine designabatur, quasi dixisset : Hic ille est

f perturbavit, t videri possunt postulare ut qui Cliristus appellatur. Scilicet cûm Josephus

csedi illi JudaeorumPilati jussu factae immédiate scripsil, Christi nomen, Apostolorum praedi-

connectantur. Atqui verba laudata capitis 10 catione, necnon Neronis persecutione, omni-
lib. a, immédiate non praeceduntur illius belli bus innotescebat , nec alià appellatione apud
parratione , sed hislorise Ruthae, quse ibi pe- gentiles nuncupabatur Salvator noster. Nar-
rinde insert^ est ac testimonium de Jesu suo rans ergo Josephus quse ad Jesum spectabant

loco apponitur, et quse multô longior est, se- monerc debuit gentiles, hune de quo verba fa-

fiemque orationis niagis inierrumpit; ergo. ciobat eum esse qui Cliristus apud omnes co-
:i, -Pbj.S" In hoc testimonio asscritur 1° Chris-
;
gnorainabatur et audiebat. Porrô ad id expri-

tum,-utpote plurium miraculorum effectorem, menduni cùm hâc phasi usus est. Hic erat

pon esse appellandura duntaxal honiinem, ac Cliristus, locutioneni usurpavitquamnerao non

proindeesse Deura; 2" hune esseChristum, id adhibet in simih occasione. Sic et Pilatus

est, Messiam ; 3° cura teriià die resurrexisse ;

Christi cruci inscripsit: Hic est rex Judœorum,
4"ejusdem resurrectionem oracuUs Propheta- quamvis Christum ut regem Judaeorum neque
rum conlirmari o" eura fuisse magistrum ve-
;
ipschaberet, neque ab aliis liabcri vellet.

quibus ejus divini- 3" Falsum est in testimonio, de quo agimus,

ritatis, et rairacula edidisse

tas adstrueretur. Quis uuquàra crediderit à Josepho agnosci nuilla Chrislum in divi-
Judjeum aliquera, seclà Pharisœum, nationis niiatis suai coulirmalionem edidisse Wï^
 VERBI DIVINI. 544
455
imù de divinitale Chrisli ibi ne verbum plicem : alterum filium Davidis, regem mag-
cula ;

quideni. num, viclorcm, et liberalorem Israelis; alle-

4° Ait quideni JosephusCbrislum fuisse ma- rum fdium Josepb Epbraimilam paupercm , ,

gislruni eorum qui vcra libciileraniplectunlur; conlemplura, quem Romanis et Cbrislianis

non dixil simpliciter eum fuisse magislruin colendum relinquunl. Vide Lud. Capcll. ad
al
vcrilalis. Islud Chrislo assercret infallibilila- cap. 2 Geneseo s, v. 4, 5, 6, Qui porrù in cà

leni. prius ipsi ejusquediscipulis non vindical fuère senlenlià, qua;cumque de Jesu Joscphus

sludium et amorem, altcstalur poluerunt ut vera libentcr agnoscere.

nisi jnagnum vcrilalis
5° Joscphus post Jcrosolymorura cladcra Roraa;
eum asseculione veri saltcni in pluriniis.
5" Non ait absolutè Joscphus Cbrislum re- vixil, Romanorum praisidio frelus, natioui suai

surrexisse, quâ voce cerlô corliùs usus esset invisus. Ergo immérité habelur ut parlibus
Cliiislianus, sed minus confidenler cl apertè Judxorum addictissimus ;
proindcque cùm in

loquilur; dicit duntaxal eum discipulis suis ap- conscribcndâ bistorià sola ipsi veritas cordi

paraisse rursùs viveiUem, i'^wr, iray.iv ^ùv. Pari- fueril , nibil mirum esse débet quôd de Chrislo
ter non delinilan miracula ab eo patrata, doc- ea protulerit quai ipsius lestimonio compre-

Iriûoe qua; à Chrislianis prsedicabalur adiue- bcndunlur.

rendum probarenl. Ilaque in argumenlo pro- Obj. 5" eum Blondello. Chrislus mullos ex

posito anipiificalur multùm ea quae in laudem genlilibusadse non pellexit, ut in textu quem
Clirisli lestimoniuni noslrum conlinel. defendimus, legitur; ergo, etc.

Jam verù eodem argunicnto sludium et

in Disl.anl. : Non pcUexil per se, esto ; non
zelus Josephi erga Judaeoruni causam nimiùra pellexit per discipulos, nego. Cerlissimum est

eliam cxaggerantur. De Judaiis post Chrisli icmpore quo Josephus scripsit à maguâ Genli-

passionem cl Josepbi lerapore vivenlibus idem lium mullitudine lidem Chrisli fuisse susccp-

volunl adversarii esse jud ici um ac de Judaeis lam ;

quod salis est ut dici potueril Chrislus

liodiernis. Fallunlur. Mulli ex Judœis veleri- multosexgentibusadse pellexisse. Caitcrùm ex

bns eliam Icgi addiclis, non ila fuère iuiqui cap. 2 S. Malthaii ubi sermo lit de Magoruui
erga Cbrislum, ut sunl cuncli Judaii poslerio- adoralione , et ex cap, 12, v. 20 S. Joannis li-

res. Crcverunl odia mullis de causis. Isli om- quel ipsi, dùm vivcret, plurcs ex gcnlilibus

nes sunlzejolœ , ulaiunt. At primo seculo alii. fuisse addictos,

et quideni mulli, eliam ex numéro sacerdotum, Obj. 4" : S. Justinus in Dialogo eum Tr^-

ad lidem clirislianam convcrsi sunl, ut ex Ac- pbone, Teriull. in lib. adversùs Judaios et in
libus Aposlolorum discimus. Alii cbristianui Apologel. S. ClemensAlexandr. Origenes,elc.,

verllatis fuerunt osores et Cluistianis apertè nonlaudaverunl illud lestimonium; ergo eorum
inimici. AUi fuêre quasi semi-cbristiani ,
qui œlate et antequàm ab Eusebio adduceretur
|iec aaiplectcbanlur ebristianain fidcm , nec la- deeratin scriptis Josepbi. l°Nego conseq. Quia
men odia caelerorum ad versus Cbrislum cl ejus l^plurima auclorumecclesiasticorum, qui tri-

discipulos approbabanl. Josepbum porrô elsi bus prioribus Ecclesiœ seculis floruerunl ,

sacerdolem, elsi Pliarisœum ,

quid velal in scripla perière, iu quibus forte texlus de quo
lerlià islà Judaîorum classe coilocari, eum agimus, referebalur 2° quia quo propiores erani
;

aliis mullis, qui, ut saepè lit, verilalcm pro- illi scriplores lemporibus Cbristi, eô minus
dere nefas putanl, quaratamcnob cordis du- necesse fuit ut lestimonium Josepbi advers,iis
ritiemnoa ampjectuntur '? Certè si mulli sacer- Judœos adducerenl. Quid ila? quia quo tem-
doles ad religionem Cbristi convcrsi sunl, ali- pore rcceulia adbuc erant facta evangelica,
qui ex cis potucrunl esse in Cbrislum ejusque mullis polerant lirmari argumenlis, quibus
lidem propensi ,
quin ci se dcvovcriut. Conjec- non magnum addidisscl pondus aucttifitas iJo-

turam banc de Josepho quibusdam argumenlis sephi scriploris non coailanei.

lùinamus. 1° Observant ipsi adversarii Jose- 2" Resp. ad singula. Ad S. Juslinum, is si

pbum ulapud genliles lidem laciliùs inveniret, leslimoniiuu Josepbi in Dial. eum Trypbone
quaidam miracida in libris Judaiorum sacris Judtiîo atlulissci , à propobilo declinàssel. Pe
relata imminuissc, imô de iis.aliquandovideri faclorum evaugclicorum verilale non disputa-
dubitâsse; quœ, si ila sinl, cerlè in Judaium, bal Tryphon; sed negabal divinos honores
in Pbarisaîum zelolam non cadunt. 2" Juda;i Chrislo Iribuendos. Ex libris sacris Judaîorujn,

velcresinlibro Zoliar, quem ii scriplum volunl ex l'ropbetarum oraculis elUcit S. Justinus

inilio secuadi seculi, distinguant Messiani du- .Mcssiaiu seu Jesiini esse Deum, Ad illud ad-
I
4oS DE P^CAHNATIONE 456

struenduni qiiorsùni nllalum fuissel.Iosephi tes- i nerationem citra repreheftsionem describit. »

limoniuin? Ad Tertull. In Apologelico non 3° Loquens de justo Tiberiensi, cod. 33, ait

afl'ert quideni Joscplii leslinionium ut facla eum i commun! Hebrœorum vilio laborantera,
evangolica confirmet Gcnlilibus; scd ratio in î Judœus génère cùm essct, de Christi adven-

promptu est ; niajoris ponderis ipsi erant in- « tu , deque ils quae ipsi acciderunt , aut de
strumenta. Laudabat epistolam Pilati ad Tibe- i miraculis ab illo patralis nullam prorsùs fe-

riuni , et ipsius imperii romani archiva. Ubi « cisse mentionem. » Ergo tam honorificum
verô contra Judœos dissent, de faclorum evan- Josephi de Christo testimonium non praeter-
gelicorum veritate non disputât, quam forte ii, misisset Photius.
quibuscum res ipsierat, Judsei non inliciaban- Nego ant. ; imô si Photius ut supposititium
tur. Ad S. Clementem Alexand. Fatemur in habuit cclebrem illum texlum, quare more
lil)ris Stromatum collocari potuisse Josephi suo alios non carpit auctores à quibus id testi-

testimonium verùm non probabunt adversa-

; monium lanquàm genuinum aflerri non potuit
rii illud, si genuinum sit, à S. Clémente non ignorare? Ad primum '^neque etiam meminit
potuisse omitii. Cœterùmcùm eruditissiraiiliius Photius loco citato testimoniorum Josephi de
operis pars non modica pericrit, quis non vi- Joanne Baptistà et de Jacobo fratre illius Jesu
deat ex S. Doctorissilenlio nihil posse confici? qui dicebaturCliristus. Ergo ne hsec lestimonia
Ad Origenem.Resp. duoejus testinionia objici. supposititia sunt, quorum posteriusànemine
Primum extat tract. 10 in Matth. n, 17. T. 3, hactenùs rejectum est, prius verô ab Origene
edit. 1753, pag. 463; alteruni lib. 1 contra Ccl- etiam laudatum toi characteribus sinceritatis
sum, n. 47, T, 1, pag. 502. Prius nullam dif- vestitur, ut niirum sit à Blondello et Dupino
ficultatem facessit, siquidem eô loci nihil erat in suspicionem vocatum fuisse. Ergo sincerl-
quod Origenem cogeret facta Evangelica ex tali teslimonii quod expendimus, non nocet
testimonio Josephi adstruere. Ibi quidem dici- silentium Photii , librorum de Antiq. argumen-
tur e hoc esse mirabile ( Josephum) , cùm Je- ta paucis duntaxat cxponentis. Quinimôex illo

€ sum nostrum esse Christum non crediderit, silenlio potiùs evincitur hoc testimonium esse
« lantam lamen Jacobo juslitiam testimonio genuinum. Nam si Photius illud ut suppositi-
( suo tribuisse; n ex quo id unum sequilur tium habuisset, qui ergo, ut mox dicebamus,
juxta Originem à Josepho .lesum non fuisse ha- Euscbium , totque alios scriptores more suo
bitum ut Messiam quod ,
et nos slatuimus. Quod carpit nusquàm aut notai, à quibus probe

ad allerum Origenis locum spectat , major in sciebat textuni illum ut authenticum laudari?
eo diflicultas est, quia propositse à Celso ob- Cselerùm cod. 238 videtur Photius ex Josepho
jectioni diluendse videtur alicui usui esse po- facere de Christi passione mentionem.
tuisse nostrum Josephi testimonium. Attamen Ad secundum, 1° Photius non abjudicat Jo-
cùm Celsus de solo Christi baptismo qusestio- sepho librum de Universo , sed lanlùm dubitat
nemmovisset, satis fuit Origeni afferre testi- utrum ipsius sit. 2° Quae auctor illius libri cir-

monium in quo Josephus de Joanne Baptistà et ca Christum verum Deum et ejus inenarrabilem

de baptismo ab eodem in remissionem pecca- ex Pâtre generationem , leste Pholio , aptissimè

torum collato sermonem instituerai. Quod ad- et citra repreliensionem dhseril, in immensum
dit ibidem , Josephum non agnovisse Jesum iis quœ continenlur in Josephi lextu
distant ab
proChristo, significat duntaxat Josephum in quem expendimus. Illa chrislianum theologum
Christum ut Messiam non credidisse. Vide produnt; ista sincerum duntaxat historicum.
Spencerum in notis ad libres Origenis contra Ad tertium facilis responsio. Quod occa-
Celsum. sione Justi Tiberiensis Judœi zelotae , id est

Obj. 5° : In Bibliothecâ Photii tria observan- religioni suae addiclissimi , Romanorum et

tur ,
quœ probant erudito illi viro Josephi tex- Chrisllanorum osoris, Photius eloquitur, ne-
tura fuisse supposititium. Nara 1", dùm Josephi cesse non est extendi ad Josephum eodem vitio
opéra recenset, et de sermonem
libris Antiq. non laborantem, et cujus scripta forte nott-

facit cod. 76, nullam habet mentionem illius dùm Icgerat Photius , cùm de Justo Tiberiensi
testlmonii. 2" Idcircô abjudicat Josepho librum sermonem faceret. Sed si conjecturis cerlan-
delînivcrso,cod. iS, quia illius delibri auctor dumsit,cur, quœso, Photius Juslum Tibe-
« de Christo vero Deo nostro aptissimè loqui- riensem redarguit quôd de Christo si!eat,nihfl
« tur, quando et ipsam Christi appellationem verô ejusmodi opponit Josepho? quare isli

« ipsi attribuit, et inenarrabilem ex Paire ge- pareil , non illi , si in historiae leges ambo et
437 VERBI DIVINI. 4S8
perinde peccavennl?Ergo ex eoargumentopo- quam omnes recipiunt, haberi potest instar de-

tiùs sequiturnihilsimile Josepho objici potuisse finitionis nominis.

proindeque , etc. Quod ad definitionem rei attinet, variœ sunt
opiniones quas nec referre, nec expendere eô
loci possumus. Annotare satis sit, dubitari non
posse quin miracula legibus communicationis
mortuum abjudicanda sint; unde generalim
QUOMODO ADVERSUS GENTILES EFFICIATUR MÏSTE- liniri debenl, exceptiones legum generalium

UILM INCARNATIONIS EXISTERE. communicationis motuum, seu quod eôdem re-

dit, efiectus sensibiles
iis oppositi effeclibus ad

Adversùs genliles et incredulos divinam quos iisdem in circumstantiis physicis produ-

Scripturarum inspirationem non agnoscentes cendos, leges communicationis motuum desti-
eatenùs valet mysterium Incainationis demon- nalae sunt. Enimverù licet dcterminare nemo
strari, qualenùs missio Chrisii et Apostolorum possit quousque pateat legum communicatio-
ejus, à quibus mysterium illud praedicatum nis motuum potestas in speciali id est, quam- ;

est, divina esse ostendi polest. Si enim Chri- vis non valeasassignaresingulas eflectuumspe-
stus et Apostoli à Deo luissi sint, doctrina cies ex ejusmodi leglhus nexas ; attaraen si rem
christiana, juxta quam Chilstus est Homo-Deus, expendas non ad amussim melaphysicae subti-
vera sit necesse est et lide tenenda. Porrô mis- lioris, sed pro sano et ut sapientem physicum
sionem Christi ejusquc Apostolorum esse à decet, facile pcrspicies ad efiectus miraculosos
Deo profeclam, eadem evincunt argumenta, has leges non exlendi. Nonne enim opéra mi-
quibus ipsamet religionis chrislianae veritas et raculosa iisdem in circumstandiis physicis pa-
revelatio adstruitur. Quapropter, si de propo- trantur, in quibus exploratum est efiectus
silà quaestione , eâ quam res ferre posset dili- dissimiles vi legum naturalium produci? Quls,
geniià dissereremus, traclalio intégra verilatis T. g., resurrectionem mortui, id est organo-
religionis chrislianai esset instiluenda, quod rum penitùs destruclorum restilutionem, et
prcBsentis proposili ratio non patilur. Itaque, animae ad corpus reditum? quis paucissimo-
ut scholarum niori hîc obsequaniur et simul rum panum pluribus hominum millibus refi-
brevitali consulamus, praecipua tantùm hujusce ciendis mulliplicationem? quis vel ipsum Pelri
negotii capita summatini atlingemus. l*' Ex super aquas incessum, aut veslimentorum po-
factis evangelicis, prœsertini verô ex miraculis puli Israelitici perseverantem quadraginta an-
Christi et Apostolorum , hune esse à Deo mis- nis in déserte integritalem ? quis, inquam,
sum adversùs gentiles et incredulos ostende- hosce efiectus judicavcrit esse tolidem legum
mus. 2" Ex resurreclione Christi spéciale du- communicationis motuum appendices? Certè
cemus argumentum. De miraculis in his-
5° non ita seniiet prudens quisque pbysicus
torià ecclesiasticâ relalis quidquam addemus. prima omnium principia, prima plantarum et
4" Ex mirabili religionis propagatione, et 5" animalium organa Deo speciali voluntale ope-
ex Prophetiis divinam Christi missionem con- ranli adscribens, legibus verô generalibus mo-
firmabimus. tuum id ununi Iribuens, ut corpora dividant,
componant, coagmentent, et succorum accessu
CAPUT PRIMUM.
prima rerum rudimcnta et lineamenta expli-
Ex factis evangelicis, prœsertim vero ex mira-
cent ac evolvant. Ergo miracula non sunt
culis Christi et discipulorum ejus, hune esse à
consecutioneslegumcommunicationismotuum;
Deo missum adstruitur.
proindeque, etc.
Miraculorum nomine ab omnibus intelligun- Miracula dividi soient in propriè dicta et im-
tur efiectus illi rari , sensibiles , stupendi , ho- propriè dicta. Illa solus Deus producit; hacc
minis facullatem excedentes, nuUi causa; phy- ab Angelis seu bonis seu malis palrari possunl.
sicae, saltem naturaliter, seu ratione, seu Quod ut inielligatur, sciendum est omnes ef-
experienlià cognilae, connexi, cujusmodi com- fectus miraculosos vel esse trans fortnationes
plures in Scripluris et in hisloriâ memorantur, ut aiunt, id est inlroductiones formaruin ossen-
ul sunt morluoruni rcsurrectionos , subila; tialum seu connguralioiuini (piibus corpoia di-
morhoruni eliam desperatorum curationes, generis conslituuntur, ut cùiu aqua in
Iversi
iransformaliones variœ, v. g. aqua; in vinura, vinum à Christo versa est ; vel consistere in
virgœ in serpentera, etc. Hscc miraculi nolio, ils tautùm mutatioiiibus quse alterationes ap-
I

TH. X. 15
 ^ijjj DE INCARN ATIONE 460

jxMlaiiUir; v«^I in m^"^^

irauslalione aut quiele nec successive omma corpora moverc possuni,
Tiansformaliones duplicis generis alioquin universum orten» subverlercnt. 2" Ra-
coiponui).
idiœ quai lieri possunt vi ali- lione circunistantiaruni : turtassis enim, v. g.,
disiiiigiiuniur;
effeclui produceiido eis non est concessuni, ul singulis momenlis
cujus agentis materialis
applicali; sic, v. g., ope ignis lignum mulari quidquam agere possinl. 5° Perpolentiam op-
potosl iu lumum et ia cineres ; aliae ejus na- positam Angelorum bealorura , à quibus op-

lura; suiit ul t;xce<lanl omnis agentis materia- pugnanturetvincunlur. i^Id generalimcertum

lis vires, ila ul niliil in corporaiiura rerura est, niliil quidquam ab iis fieri, nisi quod Deus
uatuià existât, quod ,
quocumque modo appli- perniiserit.

calum , ejusniodi effectui producendo sufliciat ; Ex bis colligere est quid sil miraculum pro-
quod priè diclum seu divinum, et miraculum inipro-
sic, V. g., nulluiu datur agens
niateriaie

organa plaulaïuni aut aninialium corrupta pe- priè dictum seu angelicura. Miraculum propriè
diclum, seu quod Deo Iribuendum
uilùs et deslrucia restituere possit, proinde- ex-
soli est,

cùin Lazarus cedit naturalem facullatem omnis creatura?,

que cùm virga Aaronis lloruit ,

resurro\it, factae sunt transformationes vim etiam angelicae ; nempe consistit in inducendis

ouiueni agentiuiu materialium superantes. immédiate et sine ullo agenle materiali formis

Supponuntpassim Scripturœ, elomnestUeo- essentialibus. Ubi auleni sic se habet ejusniodi

logi docent, Angelis seu bonis seu malis da- effectus à Deo immédiate protluctus , ul alicu-

taiu à Deo esse lege aliquà generali poteslatem jus causae materialis ope ab Angelo applicatae

translerendorum corporum. Nempecùm Angeii produci potuisset, miraculum dicitur divinum

sint subslanliie nobiiiores corporibus, stalim quantum ad modum duntaxat, non quantum
atque creati sunt , ac dùm adbuc erant in via, ad substantiam; appellatur verô divinum per
aliqua ipsis fuit in corpora potestas ,
qu.-e ab se et quantum ad substantiam , ubi agitur de

Angelis bonis profcclô aniitti non debuit, in induclâ forma essenliali ad quam introducen-
malis verô Angelis quantum ad substantiam dani nuUa causa materialis à quocumque agente
remansit, sicut uec intellectu nec voluntate ob crealo applicata idonea sit. Miraculum angeli-
poccatum piivati sunt. Sed haec potestas non cum constituunt alii efleclus sensibiles et sl«-

exiondiiui; ad transformationes aut alterationes pendi, ex legibus communicationis moluum

immédiate inducendas; nec enim independens non sequenles, et facultaleni lioniinis exce-

esse débet à legibus nature sapienter à Deo denles. Aliud verô producilur ab Angelo iw-

inslitulis. Ubi itaque Angélus seu bonus ,

seu no, et semper ordini consentaneum est, nec
malus vull in corpus aliquod novam formam ullo perverso liue , nullâ pravâ circumsianliâ

induccre, uialur oporlet agentibus naturalibus vilialur. Aliud à daîiuone patratiir, permittenle

à Deo ad hune elïeclum producendum iuslitu- Deo, ul moK explicuinius. rson omillenduni

tis, haec argentia transférât, et, ut aiunt, activa autem dœmonem seu prnestigiis, seu unius
Ex quo sequitur quamlibet
applicet passivis. , corporis in locum allerius subslilutione, pos^
Iransformalionem, quse omnium agenlium ma- aliquando simulare iniracula eiiani divina.

terialium activitatem superat , esse eliain su- Non difficulter assignantur regulœ cerise qui-
pra vii'lulem naturalem Angeii sive boni sive bus miracula divina et angelioa à diabolicis se-
mali. cernanlur ; nempe si operis subslanlià , si cir-

Aliis insuper modis restringitur Angelorum cumstanlioe, si princlpium, si finis, si iniracu-

poU^stas circa corpora translerenda. Nam ipsi lorum numerus, aucloritas et splendor allcn-

Angeii boni non exercent sine ullà lege ejus- danUir, facile dignoscere eril opus diabolicuni,

modi facullalcm; ordo quippe immutabilis, quod semper vitio quodam manifeslo proditur.

qiiem in ipsà Dei subslanlià contemplantur, Etsi porrô qua; de naturâ miracuU divini aut
corum actus oiunes dirigit, nec polenlià sibi angelici paucis exposuimus, verissiaia sint, nec

concessi'i eos uli sinit, nisi prout gloriai Dei videanlur posse à tlieologo prudenter philoso-

ri altributorum ejus manifeslalioni magis phante rejici, attamen necesse non est ea om-
exptdicril. Forte eliam singulorum potestas nia perspecla haberi , ut inlelligalur viin suin-

non ad omuia corpora perlinet, sed ad aliqua mani inesse miraculis ad pi-obandam doclrinai
sol uni. veriialem. lia enim genus luimanum à Deo
Quantum verô ad dsemones, potestas eorum conslilulum est, ut miraculis maxime allicia-

inlra angusliores adbuc limites coarctatur. Et tur ad credendum , nec quisquam sapiens pos-
1" quideni ralione objecli ; uempe nec simul l sit iis non assentiri , ubi çerli& cliaracieribus
461 VERBI DIVINI.
vestiunUir. Haec potissimùm régula eâ de re les 1" Possibilia sunt facla quae in
:
Evangelio
slatuenda est tanquàm cvidentissima : Quisquis narrantur. De solorum miraculorum possibili-
novit Deum unum, optimum, maximum rébus tate post Spinosam dubitalio moveri posset;
omnibus praeesse, sapienler non potest tempe- atqui evidons est miracula esse possibilia , seu
rare se ab adhibendà fide homini pio, doclri- nullam conlradiclioncm involvere. Miracula
nam sanctam, dogmata sublimia etsi ralioni enim, ut ex dictis coUigere est, seu quae à Deo
impervia praedicanti, qui se à Deo mlssum per- solo, seu quœ ab Angclis producunlur, sunt
hibens, miracuiisinnumeris, indubilalis, splen- effeclus rari , sensibiles , stupcndi , ex Icgibus
didissimis, nullâ pravà circumstanlià vilialis, goneralibiis moluum excepti , seu quod idem
nullo lis comparando prodigio impugnalis niis- est, dissimiles iis effcctibus quosiisdem in cir-
sionem suam comprobal. Qiiaproplcr cùm fa- cunislantiis pliysicis leges naturales producunt.

teri onines cogantur miracula Cbristi et Apo- Alqui ejusmodi exceptioncs, ejusmodi ellectus
stolorum ejusmodi fuisse, modo fada evange- luillani conlradictionem involvunt. Deusenim,

lica extra omnem dubitationis aleam posita qui libéré insliluit leges naturœ , potuit, cas

deraonstrentur, is nobis bîc erit prœcipuus inslilucndo, quas voluerit exceptioncs decer-

scopus, ut iilorum faclorum fidem indubitatam nere ; potuit statuere fulurum ut illae leges ad
faciamus. spéciales quosdam non pertinerent casus , ia
Faclorum evangelicorum veritas demonstratur. quibus volebat alios effectus produci. Rem ex-
—Sic arguimus : Facta possibilia, publica etma- plico exemplo. Leges motuum à Deo institutae
gnl momenti, à pluribus testibus oculatis aut exigunt, v. g., corpus aquâ gravius ipsi super-

coœtaneis ,
qui nec falli potuerunt , uec men- positum mergi;quis negaverit Deum, cùm illam
dacii et fraudis possunt insimuiari, unanimiter legem tulit, poiuisse eum excipere casum in
nulloque alio scriptore contradicenle narrata quo S. Pelrus super aquas incessit, et contra
cum factis aliis posterioribus extra omnem con- prœflnire ut in ejusmodi casu produceretur ef-
troversiam posilis necessariô connexa, ac tan- feclus ci quem in iisdem circumslantiis phy-

dem usque ad nos sine ulià corruplione et de- motuum producunt oppositus? Ergo
sicis leges

pravatione transmissa, ejusmodi, inquani, facla miracula ac proinde omnia facta quœ in Evan-
vera et certissima sunt; atqui facta quai in gelio narrantur, possibilia sunt.

Evangelio narrantur sic se habent; ergo, etc. 2" Ejusmodi facta publica fuerunt. Id
induc-
Major negari nequit. Enimverù qui facta tione aliquâ patebit. Namque Joannem Baptis-
liisce characteribus vestita in dubium revoca- tam, bominem sanctissimum, baptisma pœni-
verit, is circa facla bistorica incidat necesse est nitentiae prœdicantem
, Cbristi praecursorem
in Pyrrhonismum universalem , cui bominis fuisse et ipsi
testimonium reddidisse ; pariter
ratio et natura, ipsorumque deistarum in rébus Christum Betbleemi natum Magos cœlesti ;

humauis cogitandi et agendi raodus prorsùs ré- phœnomeno ab Oriente deductos ad eum ado-
pugnant; idem ille apud se statuât bomines randum venisse, eàque occasione infantes om-
nullo motivo ductos, imô motivis omnibus post- nes in Bethléem et in omnibus finibus ejus
à
habitis ,
posse. veritatem odisse , mendaciis bimatu et infra Herodis jussu fuisse
occisos;
et falsilalibus manifeslissimis delectari ;
judicet anno œtatis suae duodecimo Christum, stupen-
lieri posse ut cuncti ad eum decipiendum con- tibus et sapientiam ejus admirantibus
Judseo-
spirent; neget Romam olim exlitisseaut etiam- rum magistris , in l^mplo docuisse ; dùm à
iium extare plerasque demonstrationes matbe-
;
Joanne bapiizatus est, apertos fuisse cœlos,
maticasrejiciat, quippequse ejusmodi faclorum et audilam de cœlo vocem dicentem : Hic est
certitudincm moralem evidentiâ non superant, meusdilectus, in quo milii complacui; duode-
filius

sunt verô pierumque hominum indoli ac inge- cim Apostolis plebeiis viris, rudibus, illilteratis,
nio multô minus proportionalœ. Non lot autcm quibus doctrinam suam iraderet, selectis, ipsum
et lanlas enumeravi certitudinis faclorum no- per très anuos pra^dicâsse, et sese Messiam per-
las, (luôd omncs crediderim ad unamquamque hibuisse; innumcra intérim ab ipso édita mira-
verilatem bistoricam firmiter slabiliendam re- cula, in civilatibus, in pagis, in domibus,
in
quiri; scd eâ mente ut quaecumque facto plateis, in lemplo, ubique , coram scribis et
alicui suadendo prodesse possunt in unum , pharisaeis , coram Samaritanis coram alieni- ,

collecta oslendam factis cvangelicis compc genis iiliuni archisynagogi

;
, pucrum centu-
tere.

Jaoi probanda est minor proposiiio pcr par J rionis

rosquc
romani , ca;cum à naiivilale
alios, leprosos, cluudos, caecos,
, inimmc-
mutos,
 463 DE INCARNATIONE 464

desperalis affeclos, facta cum rébus tanli ponderis connexa non

et inorbis quibusiibcl eliam
facile recipi debuisse, nec nisi post sufficiens
abeos:in;ilos fuisse, quatuor niortuossuscilalos,

mare sctlaïuni, aquam iu vinuni vcrsan», pau- examen poluisse admitti?

4" Facta evangelica referantur ab aucloribus
cos panes pluribus honiinum niillibus saturan-
dis niulliplicalos ; eunulem nihilomiiiùs, pro- coaetaneis, quorum plurimi fuerunt testes ocu-

luovenlibus Judœis , à Ponlio Pilalo cruci lali. Primus Evangelistarum S. Matthœus ète-
affixum lenebras, eo morientc, super univer- lonio ad aposlolatum, ut ipse refert, à Christo
;

sam terram factas fuisse ; sepulcrum ipsius à vocatus , et unus deinceps ex ejus comitibus
principibussacerdolunictpbarisaiisobsignatum individuis, Evangelium suum anno aerae vulga-

et niilitibus Iraditum fuisse custodienduni; in ris circiter 39, paulô post Christi mortem, Je-

eo tanien corpus ejus lerliâ die non repertuni, rosolyniis conscripsit.

sicque ipsâ Judseorum cautione auctam resur- Marcum fuisse unum è 72 Christi discipulis
rectionis ejus certitudinem ; Apostolos in die quidam opinati sunt; sed Apostolorum dunta-

Pentecostes audiente honiinum niultitudine ex xat, praescrtim verô S. Pétri discipulus videtur

omni natione quae sub cœlo est , variis linguis extitisse. Quidquid sit , auctoris coœtanei ab

locutos, elsi nullam didicissent , ac intar ma- Apostolis erudili titulus ipsi denegari non po-
gistri sui, ejusque nomine , maxima patranles test ; sed prseterea constat Evangelium ejus à

niiracula, evangelicam fidem priniùm Judaîis, S. Pelro fuisse' approbatum , et proinde eam-

et deinde gentibus usque ad extremas terras

dem ( humano modo loquor ) auctoritatera ha-

prœdicàsse, etc. ; hsec, inquam, omnia facta, bere ac si à S. Petro exaratum fuisset.

aliaque similia quse iu novo Testamenlo nar- S. Lucas pariter coaelaneus historiae Christi

rantur, manifesta fuisse, eoruni natura ipsa sa- scriptor dicendus est. Is in locis Palestinae vi-

lis ostendil, caque tanquàm publica, id est, ut cinis natus, et in eà diu versalus, sese S. Paulo

nota Synagogoe , magistratibus et nationi Ju- discipulum adjunxit. Non ea quidem ipse vidit

daicae in Evangelio narrari ex solâ ejus lectione

quœ in Evangelio suo litleris consignât; sed

perspicuum est; ergo, etc. teslatur cap. 1, v. 2 et 3, se assecutum omnia

2" Eadera facta erant magni moraenti , adeô à principio diligenter, eaque scribere quœ tradi-

nec sine maiuro derunt qui ab initio ipsi viderunt et ministri fue-
ut ea attendi necesse fuerit ,

examine prsevio poluerint recipi. Namque ejus- runt sermonis. Cûm aulem ejus Evangelium
modi factis Aposloli Judoeis suadere conabantur ante Apostolorum mortem exaratum fuerit, et

et Dominum etim et Cliristum à Deo factum esse

ab omnibus Ecclesiis semper et unanimiter re-

hune Jesum quem illi cruci fixeront, A et. 2, v. ôG ;

ceptum, dubitari non potest quin illud appro-

homini esse adhibendam nec uliud baverint Aposloli.

fidem illi ,

nomen, esse sub cœlo datum Iwminibus, in quo opor- Porrô S. Joannesè Galilseâ oriundus Aposto-

îeat nos salvos fieri, Ibid. i, v.l2 ; in ipso vati- lorum collegio sociatus, et ob accepta à Christo

omnia Prophetarum compleri, et regnum singularisprorsùsdilectionistestimonia, Dilecti

cinia

ejus non esse illud terrenum quod cupiditatibus

discipuli nomen adeptus, Christum ad crucem

ducti inaniter sperabant, sed regnum spiriluale usque secutus est, primusque testis et pneco

quo sunima quidem sed insensibilia et

boiia
resurrectionis ejus fuit, et ad extremum usque
cœlestia subditis cônferuntur. Receptum ubique spiritum per annos ferè septuaginta assertor

et cupiditatibus faventcm deorum cultum infi- indefessus. Hœc et alla quae de eo sive in Evan-

delibus interdicebanl, ejusque loco ipsis porri-

geliis, sive in historiâ ecclesiasticà leguntur,

gebant religionem severam, sensibuset praeju- testem gestorum Christi ipso graviorem et lo-

diciis adversam , cupiditatibus inimicam , cupletioreni desiderari non posse ostendunt.

dogmatum suorum sublimilale percellentem Actuum Apostolorum auctor S. Lucas, ple-

morura sanctitate absterrentem , afïlictiones rarumque reruni quas in hâc historiâ commé-
serumnas, persecutiones, cruces cultoribus suis morât, spectalor fuit.

prsedicentem nec nisi cœlestia bona proniit- Quse autem in Evangelio edisseruntur, Apo-

tentem , pœnas
malis in altero oevo œlernùm sloli in suis Epistolis pro certo et inconcusso

duraturas comminanlem. Haec ut suaderent habent , et suo testinionio confirmant. < Non
Apostoli testes se evangelicorum factorura prae- « doctas fabulas secuti, j inquit S. Petrus,

Lcbanl, Christum resurrexisseaiïirmabant, mi- Epist. 1, cap. 1, v. 16, 1 notam fecimus vobis
racula innuraera edebant, saivissimis suppllciis « Domini noslri Jesu Christi virtulcm et praî-

sese alacres offerebant. Quis autein non videat < sentiam ; sed speculatores facti illius magni-
465 VERBI DIVINI. 466
1 ludinis. » Et S. Joan. Epist. 1 , cap. \ , v. I explicani, suadeni; qu?e miraculis ac Prophc-
et 2: c Quod audivimus, quod vidimus ociilis larum oraculis fuerunt slabilienda, ut missio-
< noslris, quod pcrspcxinius, et manus iiostraî nis sua; divinilas et mysleria fidei, hxc pro-
« conlreclaveriint de Verho vitie, cl viia nia- digiis Dci virtute palralis , et leslimoniis
< jiifestata est, et vidimus, et lestainiir, et Scripturam, prout expcdiebat, adduciis, ad-
( annunliamus vobis , etc. » Nec oniittcndum struere nôrunt. Ergo seu doclrina; pnecellen-
est curavisse Apostolos ut in locuin Judœ pro- tia, seu forma dicendi attcndalur, l'atendum
ditoris seligerelur aliquis factorum Cljrisli ocu- erit Evangelislarum et Apostolorum libros
latus leslis, qui apostolalùs ofliciuni exercerct, summà fulgere sapientià, quaî testes factorum
adeô intéresse existiniabant facla evangelica evangelicorum circa ejusmodi facta lurpiler
idoneistestimoniismuniri, « Oporlet, ait super ailucinari non potuisse demonstrat.
< hàc re S. Pctrus Acl. 1 , v. 21 , ex Jiis viris Sed decipi potuerint Aposloli cl alii dis-
< qui nobiscuni sunt congregati in omni tem- cipuli circa miracula qua; patravit (^lirislus,

c pore quo inlravil et inter nos Dominus Jésus numquid ipsi sibi videri poluerunt innumera
< incipiens à baptismale Joannis usque in diem miracula edere? atqui miraculorum Christi
« quà assuniplus est à nobis , testem resurre- tesies, Aposloli scilicet, miracula et ipsi innu-
« tionis ejus nobiscum lîeri unum ex islis. » mera ediderunt, ul ipsi et alii scriptorcs novi
5° Testes faclorum evangelicorum falli non Testamenli auctores sunt. < Per manus Apos-
potuère. Eos enini decipi natura ejusmodi i tolorum , inquit S. Lucas, Acl. 5, v. 12 et
factorum plerumque non sinebat. Facta illa < seq. , fiebanl signa et prodigia multa in
eranl visibilia, sensibus objecta, manifesta, < plèbe... ita ut in plaleas objicerent infirmos,
publica, circa quae error in testem oculalum « et poncrent in Icctulis ac grabatis, ul, ve-
non cadit. Num, v. g., decipi poluerunt Apo- I niente Petro , sallem unibra illius obumbra-
stoli et discipuli circa Christi et Prœcursoris < ret quemquam illorum , et liberarenlur ab
ejus prsedicalioncm , circa rairacula mullipii- f infirniilalibus suis. Concurrcbat aulem et
calionum panum , circa reslilutionem visùs 1 mullitudo vicinarum civilatuin Jérusalem,
cœci nati , circa resurrectionem Lazari , circa « afférentes segrotos et vexalos à spiritibus im-
resurrectionem ipsius Christi , qui vulnera sua « mundis ,
qui curabantur omnes. » Et Act.
îpsis palpanda praibuit, circa donum lingua- 49, V. 11 , et 12 : « Virtulcs non quaslibet
rum qiio in dio Penlecosles à Spirltu S. do- a faciebal Deus per manum Pauli; ila ul etiam
nati sunl, circa alia innumera qnx enarrare < super languidos deferrenlur à corpore ejus
longius foret ? Insuper, ne in ejusmodi rébus i sudaria et seniicinctia , el recedabant ab eis
stolidè ailucinari poluissc judicenlur velat « languores , et spiritus nequam egredieban-
etiam sapicntia illa plané divina quœ in Evan- t lur. 5 Ilinc S. Paulus. 1 Cor. 2, v. 4 :

gelistarum et Apostolorum scripiis elucet. i Senno meus et prœdicalio niea non in per-
Expolilum quidem et elegans dicendi gcnus f suasibilibus bumanao sapientiœ verbis, sed
non adhibent, nenipe, ul ail Aposlolus, 1 Cor. « in oslensione spirilùs et virtulis. » 2 Cor.
hnmanœ sapientiœ
2, V. 4, non in persuasibilibus 12, V. 12: c Signa apostolalùs mei facla sunt
verbis. At vcrô (pianta in doctrinà quam tra- i super VOS in omni patieuliâ, in signis, et
dunt deprehendilur uberlas Quanta in mo- ! < prodigiis, et virlutibus. » Et Hebr. 2, v. 4:
rura prœceptis gravitas et sanctitas ! Quanta t Contestante Deo signis et portentis, et variis
in dogmatibus et mystcriis divinis altitudo et j virlulibus, et Spirilùs S. distributionibus
majcstas ! Quanta in laclis oxponcndis inge- < secundùm suam voluntatem. t Vide etiam
nuilas, liiligcntia et pcrspicuilas ! Quantam Luc. 10, V. 17, Joan. 14, v. 12; Act. cap. 2,
Numinis supremi ac cultùs ipsi dcbili ideam .3, 5, 6, 8, 9, 10, etc.
ingenerant animis, eâ a;tale quà in densissimis G° Sinceri fuêre testes factorum evangelico-
lencbris, in erroribus lurpissimis, universum rum, nec fraudis et mendacii insimniari pos-
genus bumanum circa religionem versabatur ! sunt, quod argumenlo ducio ex eorum forliinà,

Quàm sapientor tandem ad rerum quas tra- condilione, moribus, genio, indole et oITiciis,

ctant diversilatem, ad varias circumslantias el ex borumce faclorum promulgatione, modo,

ad fines à se inlenlos sormoncm accommo- circumstanliis ac fine plané efiicitur. Si enim
danl ! Res geslas accuralè, ut congruit, et (juo génère nali faclorum evangelicorum tes-

simpliciler narrant ; ratione , exeraplis, para- tes, quà disciplina innutriti fuerint, inquiras;
bolis régulas morum, ubi opus est, confirmant, viri fuêre rudes, sine litteris, pîscatores, qui-
 w DE INCARNATIONE
luis proindo iinîvorsi orbis dccipiondi consi- convenerat in domum ubi manebant Apostoli,
liimi tribuore insulsuiu foret. Si doctrinam alloquens Jerosolymis S. Petrus, Act. 2, v. 22,
iiispicias quam tradiderunt, iiihil eâ sanclius 23 et seq. : < Viri Israelitae, inquit, audite verba
<'l illibatiiis, nibil niajori (b'gmim veneralione, « huée : Jesum Nazarenum, viruni approbatum
iiiliil ab omni dolo abborons magis. Si ad eo- < à Deo in vobis, virtutibus et prodigiis et
riiin mores et vitoe ralionem attendas, terrena « signis quse fccit Deus per illum in medio
oontoninebant, /idei propagaïuUie, muneri suo a vestrî, sicut et vos scitis : hune deflnito con-
iniplendo sese toll dedebant , sanctissiniae iiia- « silio et prgescientiâ Dei traditum, per manus
gislri siii, quam prœdicabant, doclrina; vita I iniquorum affligentes interemistis ; quem
eorum tam pulcbrè congruebat, ut nulbim in « Deus suscitavit, solutis doloribus inferni
Jis vel minimum vitium redarguerint Porpby- « hune Jesum resuscitavit Deus', ejus omnes
rius, Celsus, aliique religionis christianse hos- nos testes sumus.
« t Audis Apostolorum prin-
tes. Simodum scribendi considères, rcs can- cipem, cseterorum nomine verba facientem,
dide et ingénue narrant, sine fuco, sine ullâ prœcipua facta evangeiica ob Judaeorum oculos
exaggeratione aut dissimulatione , sine animi ut res ipsis compertas et in medio eorum fa-
motu et ostentatione. Née Apostolorum cum ctas tune subjicientem , cùm vix à morte
Christo conversanlium inscitiani, asperilatem Christi dies 52 elapsi essent. Se igitur et alioS
et in fide ipsi adhibendà tarditatem , nec eo- discipulos resurrectionis Christi testes esse
rumdem in sese invicem jurgia et altercatio- confidenter eo tempore perhibuit , quo , si res
nes, nec denique ipsorum, dùm Christus passus falsa fuisset, facillimè potuissent mendacio
est, pusillanimitatem et fugam tacuerunt. convinci. Quod ad alia facta virtutesque et
Omnia fidei bisloriae commisère, unius verita- prodigia Christi attinet , illa commémorât ut
tis sludiosi. In Christi osares, in principes res apud Judaeos publicas et nemini in Judseâ
sacerdotum et abos Judœos ejus necis aucto- non exploratas : Quœ fecit Deus , per illum in
res, in Judam proditorem, in Pilalum et mi- medio vestrî, sicut et vos scitis. Idem Apostolus
lites romanos, in ces à quibus ipsi contumeiias, in alio sermone Act. 10, v. 57 et seq. , sum-
carceres, flagra, et alia suppbcia passi sunt, mario factorum Evangelicorum quod exhibet,
non invehuntur, non effervescunt, nihil con- hœc praemitiit, auditoros compellans : Vos sci-
vitii proferunt, nihil querimoniarum sibi nis quod factum est verbum per universam Ju~
permittunt. lis satis est singula nudè expo- dœam. Porrô ex eodem Actuum libro passim
nere. Ipsum Christi supplicium ejusque nior- quoque Apostolos iis in con-
colligere est alios
teui sedato animo et simpliciter relerunt Ibi, : certationibus quœ cum Judîfiis seu in Palœs-
inquiunl, crucifixerunt eum, Luc. 24, v. 53. tinà, seu alibi commorantibus, fréquentes ipsi»
Si tandem motivum perpendasquo ducti Evan- de Christo fuerunl , de factis evangelicis pari
gelistœ et Apostoli facta evangeiica attestati fiduciâ esse locutos. Ergo lestes illorum facto-
sunt; nullà eos spe depastos, nulle temporali rum , ut Judaeis suaderent Christum esse
emolumento illectos fuisse deprehendes. Quid Messiam , facta ejusmodi promulgàrunt ac
enim Apostolis munus crucis Christi prœdi- teslificali sunt, cùm eorum recentissima adhuc
candœ parère poterat, nisi labores plurimos, esse debuit apud Judseos memoria , diebus vi-
paupertatem, ignominias, supplicia, neces ? delicet paucis post Christi obitum et resurre-
Propter Christum et salutem seternam sibi à ctionem. Numquid hœe cum voluntate fallendi
Christo promissam iis serumnis et periculis consistunt ?
|
sese libenter obtulère; atque adeô ipsis per- Ad haec, quœ facta Apostoli ssepiùs vivâ
suasa eral factorum evangelicorum veritas, ut voce in memoriam revocaverant et oraculis
eam sanguinis sui effusione consignaverint. Prophetarum consona oslenderant, unusex illis
Denique si modum , tempus, et varia adjuncta S. Mallhaîus cœterorum jussu anno à morte
promulgationis evangelicorum factorum ab Christi sexto , aerse vulgaris 39, Jcrosolymae
Apostolis vel eorum jussu editae observaveris, litteris consignavit. Anno abhinc circiter 18
hœc ea esse facile perspicies, cum quibus prodiit Evangeliura à S. Lucà in Achaiae et
voluntas fallendi consistere non possit. Enim- Beotiœ partibusconscriptum. Forte priusquàm
verô paucis post Christi ascensionem diebus scriberet S. Lucas, aut saltem paucis post
ipso scilicet festo Pentecosles, multitudinem annis, S. Marcus Romœ Evangelium Christi
Judœorum, quse, propter /hc^;»» repente de cœlo concinnavit. Tandem anno xrx nostrœOG,
sontim tanquàm advenientis spiritits vehementis. Evangeliura à Joanne Ephesi e.xaralum est. In-
469 VERBI DIVINI. 470

terea diversis temporibus et variis in locis con- coceiancis testes sont Evangelistae , à quibu

scripli sunl alii novi Teslamenli libri, quibus babemus saepè Judacos prodigia Christi admi-

facta evangeHca supponunlur et contirniantur. ratos esse. Hinc ipsum alii exislimabant esse

Jam verô baec adverleiula sunt :

1" Ab Evau- Eliam, alii veroJeremiam aut timmi ex Prophetis,
gebslis luagnà diligenlià iiotantur circumstan- alii, ipseque Herodes Antipas, Joaimem Bapti-
tiaî annorum, dierura, locorum,
vel miniinai stani à mortuis suscilatum. Vide Mattb. 16, v.
personaruDi, principum tum regnantium, sum- 14; Marc. 8, v. 28; Luc. 9, v. 19. ÎSe ipsi

morum sacerdotum, etc. Id non assolent decep- quidem Pharisaei negabant à Christo miracula

tores, nec sanè possent quin statim mendacio patrari. Conquesti sunt non semel quôd die
cviucerentur. 2" S. Mallhieus, utpolc Jcroso- sabbati aegros curarct ; dixerunt eorum quidam
lyniis scribens, sernionem adliibuit hebraicuni, in nomine Beelzebub principis daemoniorum
seu poliùs syriacum quo tune Judsci ntebantur ;
ejici ab ipso daemonia; sed et bis ([uerimoniis

caeleri verè librorum novi Tostanienti auctores, et conviciis maxime apparet illum manifestis-

cùm aliis in regionibus scriberent, graecam sima prodigia esse operatum. Tandem post re-
linguam usurpavère, quam populis omnibus, surrectionem Lazari Joan. 11, v. -47, 48 et
âtque ipsis Judaiis apud Graecos etllomanosde- seq. : « Collegerunt pontifices et pharisaei oon-
geutibusvaldè usilatam fuisse constat. Voluêre « ciliura, et dicebant : Quid facimus, quia hic
igitur ejusniodi scriptoies liisloriam à se pro- < horao multa signa facit ? Si dimittimus eum
niuigalani posse non dilliculler ab unoquoque « sic, omnes credent in eum .... Ab illo ergo

comprobari. 5° Elsi annis à se invicem aliquo « die cogitaverunt ut interlicerent eum. »

iniervallo dissitis, et in diversis regionibus Quantum ad posteriores Judaeos, jam diximus

scripserint auctores novi Testanienti, attamen in Talmude et in utroque libro Toldoth Jesu
de factis evaugelicis suniniè consentiunt, quod prodigia Christi adscribi virtuti inellabilis no-
non levé est veritatis argumentum. Certè si minis Dei, quod magicis arlibus è Sanclo sauc-
Maltbxus i'alsi convictus f uisset, eadcm prorsùs torum ab eo ereptum fuisse comminiscuntur
ac ille non ausi essent proferre Evangelistae fabulam ridiculam ,
quam eâ de re proferunt
subséquentes, aut saitem nonnisi rébus quibus- exposuimus, atque ex eâ collegimus Christi
dam et circumstantiis ad earum substantiam prodigiis Judaicam gentem olim slupendum in

periinentibus inmiutatis baec protuiissent. modum fuisse afïeclam, quippe cùm ejusmodi
Nempe fraus pro varietale circumstanliaruin miracula, licel tôt fabellis eorum tradiliones

varias induit formas, neciisdem semperarmis scateant, nondùm penitùs apud eos obliterari
pugnal ,
quorum inlirniitatem est experta. potuerint. Pagani etiam fidem miraculorum
i" Quanturavis inter se similes sint Evangelistae Christi confirmant. Porphyrius enim ( 1 ), Cel-

quatuor, attamen simul à se invicem nimiùm sus (2) , Julianus iraperalor (5) facta evange-
diversi deprehenduntur , quàni ut coliusionis lica non impugnârunt; aliqua à Christo édita
possint accusari. Si falsa narrassent, nunquàm esse miracula non negàrunt, imô fassi sunt ex-
poluissent non communicaiis consiliis adeô presse. Sed quod majoris est ponderis, Christi

perfectè concordare. Si communicatis consiliis sapientiam et opéra admirati sunt ipsi impera-
coUudcre voluissent, minor in eorum bistorlis tores Pagani. Tiberius, cognitis ex Pilati rela-
dissimilitudo deprelienderelur. Itaque caeteris, tione, miraculis, morte et resurrectione Christi,
quce attulinms, Apostolorum sinceritatis evi- divinos illi honores decerni, re ad senatum de-
dentibus argumentis, istud addendum est non latà, postulavit. Id affirmât in Apologetico cap.
minus nianifostum, co de fine, iis in circum- 5, Tertullianus, qui profectô, veritus ne causae
slautiisquai cum voluntate fallendi consistere noceret suae, factum ejusmodi, quod ex archi-
nequeunl, pronmlgala fuisse facta evangelica. vis iniperii comprobatu facillimum erat, nun-
7° Lnaniuiiler ab Evangelistis narrantur quàm tantâ confidentià senatui ipsi objecisset,
facta evangelica, ut modo dictum est, iisque nisi illud compertum et exploratum habuisset.

concinunt alii librorum novi Testament! au- Magnà veneratione Christum prosecutos esse
ctores. Adrianum et Alexaudrum Severum, auctorest
8° Faclis evangelicis non conlradicunt alii Lampridius scriptor paganus in Severo. Loqui-
scriptores, imô vcl infeslissimi cliristiana; reli-

gionis bosles, Judxi, Pagani, iMahuuieiani ( 1 ) Apud Euseb. Praep. evang. lib. 5,
;
cap. 1.
magna à Cliristo édita fuisse prodigia et mira-
(2) Apud Orig. lib. 2, cintra Celsum.
cula non inliciali sunl. Et quidem Juda3i. De (3 ) Apud S. Cyril. Iih. 6 contra JulianuuK
471 DE INCARNATIONE 475
tur ChaloidiuS Comni(^ntaHo in Timœum de i venerebantur, ab extraneis corrumpi? Istud
Stella seu jdia'iiojiiciio Cdilesli quod Magis ap- postremum evincit pariter neque à Paganis
paruit, Cl Piilegon (1) Olynip. Chronic. lib. ejusniodi depravationem inductam ;
qui prœ-
15, mentionem facit slupcndai illiiis dclectio- lerea nullo motivo ad eam tentandam impelli
nis solis quse tempore niorlis Chiisti conligit. potuerunl. Jam verô neque à Christianis. Nam-
Hisaddl possunt quce in graliain
Ciiristianorum que an ab omnibus uno consensu Christianis
dicta sunl à Plinio lib. iO, cpist.
102, ad ïra- id tentatum, an ab aliquibus tantùm ? Non ab
jaiuiin, à Severo Graniano
proconsule in Epist. omnibus communi consilio. Quomodô enim om-
ad iniporalorem Adrianuni
(2 ) ab Adriano im- ,
nes Christlani consentire inter se potuissent de
peralore in epist. ad Minutium Fundanum
(3) sacro librorum suorum texlu corrumpendo?
à Tito Antonino imperatore in ad
epist. quomodô sperâssent non divulgandam ejusmodi
Asian. (4). librorum toto orbe disseminatorum corruptio-
Faclis evangelicis Mahumetani quoque suf- nem communi toi hominum consilio peractam?
fragantiir.
Mahunietes in Alcorano, et Moslemi quomodô ejusmodi fraude et se et religionem
doctores Alcorani interprètes Christum Do- suam ludibrio et irrisioni Paganorum et Judœo-
miniim magnum Prophetam fuisse prsedicant, rum certô exponere non dubitâssent ? quomodô
et honiinem à Deo niissum, atque innumera détecta illà fraude potuisset christiana religio,
ab eo patrata luisse miracula conlitentur, intor quœ factis evangelicis tota innititur, propagari ?
quœ nonnulla commémorant quœ nos non ag- quomodô Christianis turpem hanc librorum
noscimus. suorum depravationem Celsus, Porphyrius,
9° Facta evangelica necessariam
connexionem Julianus, etc. , non objecissent ? Ergo eviden-
habent cum factis posterioribus extra omnem tissimum est ab omnibus simul Christianis
controversiam positis. Nerape orbem ferè inte- corrumpi non potuisse novi Testamenti libros.
grum densis paganismi lenebris obsitum ante Planum est pariter ab uno aut paucis aliquibus
Christi tempora jacuisse certissimum est. Con- Christianis id iieri nequivisse. Etenim novi
stat pariter idola fuisse eversa, et cultum chri- Testamenti ac prsesertim Evangeliorum libri,
stianum, etsi à nullà errorum nostrorum causa stalim atque exarati sunt, in varias orbis par-
ortura habere potuerit, idololatricorum rituum tes fuêre deporlati et disseminati ; innumera
loco obtinuisse. Hsec porro tanta rerum im- eorum exemplaria transcripta sunt ;
plures su-
mutatio non nisi à factis evangelicis originem binde in varias linguas éditée versiones; illorum
duxit, adeô ut planum sil nullam illius assi- intelligentise et meditationi praecipuè incuni-
gnari posse causam, nisi eorum veritas agnosca- bebant pastores; terebanlur assidue à caeteris
tur. Accedet huic argumento robur maximum Christianis et ab iis memoriter disci solebant ;

ex infra dicendis de propagatione religionis legebantur quotidiè et explicabanlur in cœti-

christian?e. bus fidelium ; maximâ asservabantur cura prse-
40" Facta evangelica ad nos usque transmissa sertim in Ecclesiarum raalricum archivis ;

sunt sine ullà corruptione et depravatione. atque ex historiâ ecclesiasticâ comperlum est,
Ad hoc enim satis est libros novi Testamenti quod et res ipsa loquitur, Christianos tantâ
et prsesertim Evangeliorum, integros et incor- erga illos libros veneratione semper aflectos
ruptos usque ad nostram selatem pervenisse. fuisse, ut in iis quidquam immutari tulissent
Atqui argumento triplici id facile ads.truitur. nunquàm, ac vel unius litterse inter pronun-
Pfimum est, librorum hujusmodi et rei chri- tiandum mutatio de se indifferens magno cri-
stianse statum ab initio eum semper fuisse ut mini versa aliquando sit ; ergo, etc.
illi libri à nemine corrumpi et adullerari po- Ne adulterari potuerint novi Testamenti
tuerint. Nam si adulterati et depravati fuissent, libri, illud etiam maxime obstititquôd abEccle-
vel à Judaeis, v^I h Paganis, vel à Christianis; si?e incunabilis extiterinthseretici, Ebionitce sci-
sed nullum horum dici potest. Non à Judseis licet, Valentiniani, Carpocraliani, Gnostici, etc.
quippc cura lot ipsis adversantia in hisce libris li advcrsùs Ecclesiam pugnantes perversa sua
eliamnum coniineantur. Deinde passi-neessent dogmaia malè inlellectis Scriplurœ locis ad-
Chrisliani libros, quos manibus quolidiè lere- struere conabanlur, et ex Scriplurarum auclo-
hant, quos lanquàra fidei suœ regulam summè vilate etiam revincebantur. An ergo Calholici
libros sacros corrumpere ausi fuissent? Sedab
(1) Apud Euseb. in Chron. Lat. et alios.
(2) Apud Euseb.' Hist. Eccl. I. 4, c. 9. illis hœreticis cum ignominià et dedecore illico
(3) Ibid. cap. 9. — (4) Ibid. cap. 13. fracti fuissent. An iilud moliti fuissent haerc-
475 VERBI DIVIM. 474
lici? Verùm à pastoribiis catholicis contra lus et vitiatus fuisset , variarent eorum exem-
fraudem apertèreclaniatum fuisscl, sacrilegum- alque in rébus maximis
plaria et versiones,

qiie erroris ausiim et tenioritas repressa , quod sccum inviccm non constarent. Atqui quan- ,

et adversùs Valentinum et Marcioiieni id fa- tiim ad mores, ad lidem et ad substantiam fac-

cinoris attentantes factum legimus. Novi igilur torum attinet , in ter tôt varia exemplaria seu
Testamenli et prœsertim Evangeliorum libros manuscripta seu édita texlûs primigenii libro-
corrumpi potuisse nunquàm permisit corum rum novi Testamenti, inter lot versiones di-
librorum et rei christiana; status. versas et ejusmodi texlum, inlcr varia iilarum
Alleruni incorruptre ejusniodi librorum inle- vcrsionum exemplaria summam esse consen-
griiatis argunientum est, citaliones locoruni sionem allirmant unanimiter erudili qui rem
novi Testamenti in SS. Patruni operibus et in ejusmodi accuratissimè expenderunt. Ita tes-

variis traditionis monumcntis frequentissiinè lalnr Richardus Simon in Hist. crilicâ texlùs

occurrentes, exeniplaribus textùssacri, quibus novi Tostani. cap. 50. lia Ludovicus Capellus
hodiè utimur, plané concinere ;
quod argu- Crilicœ sacrœ lib. 1, cap. 2, n. 13. lia etiam
monium sic proponi potest : Si libri novi Tes- liquet ex immensà illâ variantium leclionum
tamenti corrumpi potuerint , vel antequàm sjivâ , quas ex innumeris propemodîim novi
fidei illustrandae ac defendendaî causa scripto- Testamenli codicibus manuscriplis, versionibus
res ecclcsiastici opéra edere cœperint, vel non- el edilionibus, ac ex SS. Patrum scriptis, con-
nisi postea ; neutrum dici potest. Non prius ;
tinuo triginta ferè annorum labore collegit
si quidem Evangelistarum et Apostolorum li- Joannes Millius in suo novo Teslamento graeco :

bros et Epistolas excepêre scripta ab eorum di- de quibus meriiô Ludolphus Kusterus in prae-
scipulis exarata. Nec etiam poslerius cùm enira ; fatione ad secundam hujusce operis editionem
loca quae in ejusmodi auctorum ecclesiaslico- observai, « plerasque codicum MSS. lectiones
rum operibus leguntur , eadem in nostris li- « variantes ita comparaïas esse, ut parùm vel
brorum sacrorum exemplaribus extent, corrup- « nihil inter cas inlersil. Quid enim, quseso,
tion is argui non possunt exemplaria nostra, quin « inquit, interesl utrum, exempli graliâ , scri-
scripta auctormnecclesiasticorumautsupposita, i batur xâ-yu an jcal è-j^w, etc., et innumera alia
aut saltom quantum ad textus Scripturœ in ils t hujus generis,quœ longé maximum varian-
citatoscorruptastatuantur.Atquinonsupposita; € tium leclionum numerum in bàc edilione
quid enim répugnât magis quàm tôt ejusmodi « implent? Saiié (pergil ille), si leviora illa

scripta et monumenta suppositionis inslmulare, < à reliquis separaveris , mirum quàm exiguus
quoitmi priora ab immédiate sequentibus , et < eorum relinquatur numerus quae videantur
ista rursùs ab aliis nostro œvo vicinioribus « esse momenli, et erudito pioque
alicujus
laudantur et lidem certam obtinent? Eadem 1 leclori dubitandi maleriam praebere possint
scripta et instrumenta adhuc absurdiùs diceren- « ulra lectio alteri praeslet. » Idem advertit
tur solùm corrupta quantum ad loca texlùs sacri Daniel Wbilbyin suo Examine variantium lec-
in iis allata ; enimverô scriptores ecclcsiastici lionum Joannis Millii in novum Teslamenlum,
looa illa explicant, ex iis argumenta eruunt; ubi ideô operam Millii tanquàm inulilem et
atque eorum interpretationes et ratiocinationes nocivam reprehendit.
testimoniis ejusmodi, prout in illorum scriptis Objiciuntur aliqua , sed levions momenti :

nunc leguntur, consentaneae sunt accommo- et i" Decipi potuisse Apostolos , quippe qui ru-
datœ sed si testimonia illa in eorum operibus
;
des erant et sine litteris; 2" non repugnare eos
immutata fuissent et corrupta, quomodô staret nobis voluisse illudere , ac forte ex coUusione
baec cobœrentia et consensio? Ergo scriptores natani esse consensionem illam summam quae
ecclesiastici qui variis Ecclcsiae seculis florue- inter eos deprehenditur 3° periisse autogra-
;

runt , eosdem reverà adhibuerunt sacrarum phum historiae evangelicae, superesse tantùra
Scripturarum textus quos in eorum operibus exemplaria ab amanuensibus et librariis tran-
legimus; cùmque ejusmodi textus frequentis- scripta aut impressa, proindeque innumeros po-
simè ab iis laudenlur, et nostris librorum sacro- tuisse irrepere errores ;
4° Celsum olim Orige-
rum exemplaribus consonent consequens , est ni ( 1 ) objecisseàChrislianisquibusdam texlum
libros nostros non fuisse adulteratos.
Evangelii primigenium variis modis mutari;
Tertium argumontum ex consensionc om-
nium exemplarium et vcrsionum eruitur. Ete-
nim si textus librorum novi Testamenti corrup- (1) Apud Orig. lib. 2 contra Cels.
 en DE INCÂI\NATIONE 47ê
6" referri à Victore Tununensi in Chronico { 1 ), de argumentis cvidentibus nostrorum exem-
I Messalà consule, jubentc Anastasio impera- plarium aulhenlicilalem adstruentibus vilili-

f tore, sancla Evangelia tanquàin ab idiotis tigant.

f Evangelislis coniposita, reprehensa fuisse et Ad quartum, ipse rcposuit Origenes, fidè-

c ciiiendala; > quod eliani narrât Isidorus His- les illos quos vocabat Celsus, non alios fuisse

pal. in Chron, 6" Duodecim postremos versus reverà quàm haereticos, qui Chrislianorum ti-

S. Marci olim in melioribus manuscriptis desi- tulum sibi impudenter arrogavère ; neque à se
deratos fuisse, lestibus S. Greg. Nysseno, S. quosquam cognosci Evangelia corrumpere au-
Ilieron. et Eulhymio; pariter in pluribus grse- sos, praeter Marcionilas et Valenlinianos quo-

cis exemplaribus EvangeUi S. Joannis deside- rum corruptiones jam diximus à SS. Patribus
rari vel obelo confodi historiani mulieris adul- fuisse graviter notatas et confutatas.

téra; ; ac tandem déesse in plerisque codicibus Ad quintum, Victor Tununensis refert unam
graîcis latinisque nonnullis versiculum 7 capilis voculani textùs sacri jussu Anastasii imperalo-

5 Epistolse 1 S. Joannis : Très sunt qui testimo- ris in Nestorianismi graliam à quodam epi-

niutn dant in cœlo, Pater, Verbum, et Spiritus scopo mutatam fuisse, reclamantibusCalhoUcis.
sauctus, et lii très iinum sunt. Nonne haec potiùs argumente sunt integritatis

Uosp. ad singula breviler. Ad primum et se- librorum sacrorum maximà cura serval» ?

cundum, jam demonstralum est Apostolos nec Ad ullimum, 1° nuUum factum m duodecim
falli nec fallere potuisse. Iliud duntaxat hîc postremis S. Marci versiculis exprimitur, quod
observandum superest, nenipe incrédules in ab aliis Evangelislis non fuerit relatum. Ex
uianifestam labi conlradictioneni, dura ex unâ hislorià mulieris adultérai nihil prersûs in

parle volunt adeo rudes fuisse Apostolos, ut graliam religionis à nobis deducilur, Degma
circa facta visibilia et manifestissima, eorum sanclissimae Trinilalis aliis in lecis exprimitur,
oculis subjecla, decipi potuerint, et ex altéra quae prsecludendis Arianorum effugiis magis
ponunt eos potuisse decipiendi univers! orbis idonea sunt quàm versiculus 7, cap. 5, Epist.

consilium suscipere et exequi. Ad tertium, 1° 1 S. Joannis ; ergo causas christianae parùm

nullius historiae veteris autographum habemus; interest ejusmodi locerum aulhenlicilas. 2"

ergone ideô de omnibus historiis dubitandum Seu amanuensium incuriâ, seu quecumque
est? 2° Agitur hic de libro, ubi primiun pro- casu factum sit ut circa tria illa leca codices
diit, per totum orbem disseminato, de libro varient, ea tamen esse aulhenlica merilô et

oui omni sevo addiclissimi fuerunt Chrisliani, facile defendi potest. Nam quantum ad duode-
quem illi summè venerabantur, quem quotidiè cim ultimes S. Marci versiculos, ii in omnibus
legebant alque medilabantur, quem in suis exemplaribus seu manuscriptis, seu edilis, et

sernionibus et scriplis perpétué pastores addu- in omnibus versionibus leguntur. Praeterea

cebant et explicabant, cujus omnes versiones, laudali sunt à S. Irenaeo, ab Ammonio, Euse-
orania exeniplaria inter se quantum ad sub- bio, à SS. Athanasio et Augustino, à Theo-
stantiam maxime conveniunt. Ergô si multi phylacto, etc., proindeque de eorum versuum
extentveterum libri, de quorum authenticilate, authenticilate non est quod dubitemus. Cur
etsi perierit autographum, nemo sapiens dubi- autem in pluribus manuscriptis codicibus olim

laverit ; summè profectô foret insaniae de inle- omissi fuerint, ratienem reddit S. Hier, quod
gritate libri Evangeliorum dubitare, quamvis diversa atque contraria caeteris Evangelislis

autographum ejus exhiberi non possit. Sed conlinere videanlur; quae ratio nulla omninè
ut quid autographum Evangelii sibi exhiberi est, ut ex commentariis interprelum ad hune
increduli postulant? Num, si exhiberetur, ideô locum videre est; ergo, etc. Perrè hisloriam
tricas movere et cavillari desinerent? Si sin- mulieris adultéras, licet in pluribus graecis
cère veritatem quserant, nonne ipsis salis esse exemplaribus desit, et à quibusdam Patribus
débet certô ostendi aulhenlica esse quae adhi- oroittatur, omnes tamen Stephanici codices
bemus exeniplaria? Certèsiipsummet exemplar relinenl, et plerique alii optima; nolae quos

autographum superesset, quibuscumque mo- Millius viderai. Eamdem laudant Ammonius

menlis probaretur illud esse autographum, Alexandrinus, Origenis magister, Tatianus,
(nontemerè conjicimus), de ejusmodi pro- Eusebius, SS. Athanasius, Hier. Anib. Augu-
balionibus eâdem callidiiale altercarentur, quâ stin. Hanc habent versiones persica, arabica ,

aelhiopica, ceptica, et Vulgata latina. Ergo

(1) Editio post Chroiiic. Euseb. Amstelod.
an. 16()8, p. 6. i tanquàui aulhenlica omninô habeuda est. Cx-
 VERBI DIMNL 47$
47t
lerùra ex SS. Ambr. in Apolog.2pro Davicle, (licamus. Omnes verô corruent difficultaies,

cap. 1, et Aug. lib, 2 de adulterinis conjugiis, si allendalur versum oclavum ejusdem capilis
ilidem ac 7 vocibus incipere Très siint qui
cap. 7, colligere est , unde factum sit ut in ali- :

testimomim dant, adeùque versiculi septinii,

quibus codicibus hsec hisloria non habealur ;

uerape in lis omissa esl, ne, ait S. Ambr. si' de quo agimus, sine dolo praetermiltendi faci-
qtiis eam nuribus accipiat otiosis, mcentivum er- lem ansam amanuensi praebuisse. Certè in he-
roris occnrrat, vel, ut ait S. Aug. ne quis puta- braicis graecisque codicibus alia reperiuntur

ret peccandi mpunitatcm dari muUeribus. De loca simili lapsu omissa, ut vers. 5G capilis 21

versiculo 7 cap. 5 Epist. 1 S. Joan. major est libri Josue, qui versus in longé pluribus exem-
dilDcuItas, de quâ consule jam laudatum Mil- plaribus hebraicis dcest ;
quem lamen resti-

lium in hune locum , et Rogerium EcclesiiB tuendum evidentibus argumentis demonstrant

Biluricensis decanura in Disserl. quam super eruditi.

hâc re edidit an. 1715. intérim ciim tcstinio- CAPUT IL

nium iiiud reperialur in antiquissimo codice Ex resurrectione Christi spéciale argumentum

graeco britannico quem viderat Erasmus in eruitur.

alio codice graeco monifortiano, licet recen- Resurrectio Christi , si verè contigerit, evi-

tiori manu descripto, de quo P. Le Long Bi- denlissimum est veritatis ejus doclrinae, ac

blioth. sacr. T. 1, pag. 172, col. 2, et in uno proinde mysterii Incarnationis argumentum.
aliquo antiquissimo Valicanae Bibliolhccae co- Etenim tria in eâ includunlur maxima mira-
dice in quo se illud reperisse asserit P. Ame- cula : nempe 1", est resurrectio quod osten-
lotte ; cùm idem exhibeant quàm plurimi MSS. tum caetera quaevis prodigia, omnibus fatenli-

codices latini antiquissimi, et vêtus correcto- bus, superat ; 2", est resurrectio ipsius Prophe-
rium Sorbonicum cujus auctor circa decimum tse cujus raissio probanda eral, et quidem
seculum scripsit; cùm in raultis anliquis codi- resurrectio effecla sine uUius alterius hominis
cibus graecis ad marginem suppleatur ille ver- sancli interventu; 5° banc suî resurreclio-

siculus, et ssepè eâdera manu ; cùm ferc om- nem ejusque diem Chrislus pluries conceptis
nes MSS. codices graeci, à quibus ille abesl, verbis praedixerat. Dixit illis (discipulis) J<?sm,

sexcentis annis minores sint ipso fatente Si- inquit S. Matlhaeus, cap. 17, v. 21 et 22 : Filius

monio in Dissert, criticâ de MSS. novi Testam.; hominis tradendus est in manus hominum, et oc-

cùm Ecciesia graeca versum bunc légat in suo cident eum, et tertiâ die resurget. Vide etiam
Lectionario cui titulusàirdffToxoç.feriâ 5 hebdo- Matth. 16, V. 21, et cap. 20, v. 19; Marc. 8,
madis 35 post Pascha, et in omnibus suis Bi- V. 31, cap. 9, v. 30, et cap. 10, v. 34; Luc.

bUis, similiterque Ecciesia Moscovitica, quan- 9, V. 22, et cap. 18, v. 33; Joan. 2, v. 19, etc.

tumvis Latinis inimicse; cùmque praesertim Atqui Chrisium resurrexisse indubitatum

adductus ille fuerit à TertuU., auctore aposto- est; quod duplici conlicioargumento. Primum
licis temporibus vicino, lib. contra Praxeam sic se habet : Illud factum indubitatum est,

cap. 25; à S. Cypr., epist. ad Jubaianum et quod plurimorum testium oculalorum, qui nec
lib. de Unit. Eccles.; ab auctore disputationis decipi nec deceplores fuerunt , auctoritate
in conc. ÎSicaeno habitae , inter opéra S^ Atlia- comprobatur; atqui resurrectio Christi, etc.

nasii; à Pseudo-Athanasio , lib. 11 de Trinit., 1° Resurrectio Christi plurimorum testium au-

qui in editione Paris, anni 1627, nonus est; à ctoritate comprobatur. Cbristus enim post
S. Fulgcnt., lib. de Trinit. cap. 4, et in lib. crucem et mortem sibi irrogalam raultis se vi-
Responsion. contra Arianos ad object. 10 ; ab vum compluries exhibuit. Matth. 28, Marc 16,
auctore Prologi in Epistolas cathoiicas S. Hie- et Luc. 24, narralur quomodô Cbristus appa-
ronymo adscripli; ab Idatio, lib. 1 contra Va- ruerit tum mulieribus sanctis, quae cum aro-
rimadum, cap. 5; à quadraginlis episcopis matibus ad ejus sepulcrura vénérant, ut ejus
Africanis in Sardiniâ exulibus in confessione corpus ungerent, tum discipulis duobus in cas-
fidei oblatâ llunnerico Vandalorum régi an. tellum Emmaus eunlibus, tum undecim Apo-
A84; apud Viclorem Vitcnsem, lib. 3 de per- slolis aliisque discipulis qui cum illis erant
secul. Vandal. ; à Vigilio Tapsensi aliisque congregati. S. Joannes, Evangelii sui cap. 20
sexti seculi scriptoribus , ac tandem à Cassio- et 21, Christum Apostolis ter apparuisse com-
doro, cujus eâ de re summa est auctoritas, in mémorât. Ex Actib. 1, v. 3, Apostolis Cbri-
Summario hujus loci ; vcrsiculuni bunc juxla stus I praebuit se ipsum vivura post passionem
prudenlis crilice» régulas non posse suam
rejici ju-
I < in raultis argumentis, per die» quadra-
 m DE INCAnNATIONE
« ginta apparens eis , et loquens de regno gilos inferre jussit, ut ejus incredulitatem
f Dei. > Testatur S. Paulus, 1 Cor. 13, v. 3 sanaret, Joan. 20, 2G et 27. Decepti ergo non
et scq. , < quoniam Christus niortuus est,... fuerunt resurreclionis Chrisli testes.
( et quia resurrexit tertià die secundùm Scri- 5° INolueriint
decipere. Hùc ea recurrunt
( ptiiras ; et quia visus est Cephae, et posthoc invicta niomenta ex condiiione, moribus et
t iiiidecim ; deinde visus est plusquàni quiii- indole Aposlolorum, et ex eorum prsedicatio-
< gentis fratribus sinuil; ex quibus, inquit, nis fine ac adjunclis deprompta, quibus supra,
« multi manent usque adbue, quidam autom cap. 1, demonsiravimus Apostolos non fuisse
€ dorniieiunt. Deinde visus est Jacobo, deinde deceplores. Quœ quidem eô apliijs huic loco
« Aposlolis omnibus. Novissimè autem omnium accomniodala sunt, quùd, ad persuadendam
« (subdit ille) , tanquàm abortivo visus est Chrisli lidem, Apostoli ab inilio praedicalionis
« mibi. » Pluriinorum igilur oculalorum le- suae resurrectionem ejus maxime et perpétué
stiura auctoritate resurreclio Cbristi coiifir- (1) attulerint. Nempe resurreclio Chrisli ipsis
matur. fuit fundamentum prœdicationis suae ac totius
'2" Illi
testes non fuerunt decepti. li nanique fidei et spei chrislianae. Si autem Christus non
in ejusmodi negotio falli non potuerunt, qui resurrexit, inquiebat S. Paulus, 1 Cor. lo, v.
ad credulitatem minime proni ,non facile, nec 14, 17 et seq., inanis est ergoprœdicatio nostra,
nisi cunctis cautè peipensis, reni esse sibi per- inanis est et (ides vestra... adimc enim estis in

suaserunt, Alqui Aposloli et discipuli , Scri- peccatis vestris. Ergo et qui dormierunt in Cliri-
pturarum juxta quas Christus à niorluis susci- sto, perierunt. Si in liâc vità tantitm in Christo
tandus erat adhuc uescii (Joan. 20, v. 9) non sperantes sumus , miserabiliores sumus omnibus
facile, nec nisi cunctis cautè perpensis, Cliri- liominibus. Ergo Aposloli idcircô tôt laboribus
stum resurrexisse sibi persuaserunt. Ne ipsse se dediderunt, lot periçulis caput objectârunt,
quidem mulieres sanctae ad fidem resurrectio- quia ipsis persuasissima eral Chrisli resurre-
nis suscipiendam plus œquo sese ostenderunt clio, alque in ejusmodi facti, quo iota eorum
proclives, et ex Evangelio (Joan. 20, v. 11 et spes innitebalur, conûrmationem, sanguinem
seq.) apparet praeler earum expectationem id suum fiidorunt.
prodigii evenisse. Quoad Apostolos autem , Allcrum arguraentum ejusmodi est : vel
dùm regressœ è monnmento mulieres nuntiavc- Christus verè surrexilà niorluis, vel ejus dis-
runt hœc omnia, quse ipsa3 viderant, illis unde- cipuli , corpore ejus sublalo , hune à morluis
cim, et cœteris omnibus, S. Lucâ teste, cap. 2i, resurrexisse divulgàrunt. Enimverô si Christus
v. 9 et H, visœ sunt ante illos sicut deliramen- non resurrexisset , et Aposloli , corpore ejus
tumverba ista, et non crediderunt illis Aposloli. non subreplo, liunc tamen resurrexisse sta-
Neque etiam ut Aposloli hoc sibi miraculum lini et lanto apparalu prœdicâssent , id facino-
persuadèrent, salis iis fuit (Marc. 16, v. 12 et ris viri illi religiosi et sapientes ausi essent
43) testimoniuni discipulorum quibus in cas- quod ne quidem ab hominum impudenlissimis
telluni Emmaus euntibus Christus sese mani- aitentaretur ; alque ipsum sepulcrura Domini
festaverat. Ad eorum frangendam increduliia- et corpus ejus penès principes sacerdotum et
tcm necesse fuit ut Christus ipse aute eorum pharisœos exislens illos adeô turpis mendacii
oculos sesisteret ; ut eis, Luc. 24, v. 39, ma- manifestos fecisset, ut nerao eosaudire voluis-
nus suas et pedes conlixos ostenderel; ut sese sel. Alqui Apostoli corpus Christinon sustule-
iisdem palpandum exhiberet, v. 41 et 43. Al- runl, ut ipsum à morluis resurrexisse persua-
que adeô oppositum credulae temeritati affe- dèrent. Nam 1" cauliones, ne id eveniret, à
ctum animum
et gerebant, ut Thomas, qui principibus sacerdotum et pharisaeis adhibitœ
tune aberat cûm Christus cœteris sese osten- furtum illud impossibile efl'ecerant. Nempe ii

derat, redux deinde noluerit uniformi Apo- obsignandum curaverant magnum illud saxum
stolorura testilicationi credere. Nisi videra, in- advolutum ad ostium raonumenti novi et in pe-
quiebat ille Joan. 20, v. 2,5, in manibus ejus Irà excisi, quo Chrisli corpus recondilum erat,
fixuram clavornm, et mittam digitian meum in ac sepulcrum illud militibus usque in diem
lociivi clavornm, et mittam manum meam in latus terliam, quà sese resurrecturum Christus as-
ejiis, non credam; et reverà ab ejusmodi obsli-
ïiatione suâ non recessit Thomas, donec die (1) Vide Act. cap. 1, v. 22, cap. 2, v. 24 et
32, cap. 5, V. 15, cap. 4, v. 2, 10, 33, cap. 5,
abhinc octave Christus iterùm diseipulis appa-
V. 31, cap. 7, V. 55, cap. 10, v. 40 et 41, cap.
rens, ilium in manus suas et in latus suum di- 13, V. 30, 53, 57, v. 5, 18, 51, etc.
m VERBI DIVINI.

serueral, cura inaximà cuslodiendum coimiii- bens : c Quidam de custodibus venerunt in

scrant. Vide Matlh. 27, v. 05 et seq., et cap. 28, i civitatem , et nuntiaverunt principibus sa-

V. 4, 11 et seq. Ad suflurandum itaque Chrisli € ccrdotum omnia quae (résurgente Domino)

corpus, vel adversùs milites arniis diinioan- i facta fueranl.
Etcongregati cumsenioribus,
dum et praevalenduin iuisset ; vel custodum « consilio accepto, pecuniam copiosam ded(>-
liujusinodi, quos pliarisaîi et sacerdolum prin- i runt militibus, dicentes : Diciie quia Disci-
cipes è sinu suo (Matlli. 27, v. 03 et 00 ) appo- t puli ejus nocte venerunt, et furati sunt eum,
suerant, vigilanlia fallenda, aut corrumpenda i nobis dormienlibus ; et si hoc auditum fue-
fides; vel ad nionunienlum in petrà excisum < rit à praeside , nos suadebimus ci, et secu-
via sibi aliqua subterranea apcrienda , cujus i ros vos faciemus. > Ubi contradictio mani-
nulla vestigia remansissent. Atqui tria lisec, ut festa eum S. Aug. advertenda est. Nam si

palet, perinde impossibilia erant. Caution ibus dormiebant milites , inquit S. doctor qidd vi-
,

igitur quas pliarisœi et principes sacerdotum dere potuerunl ? Si nihil viderunt , quomod'o tes-
adliibuerant id efl'ectum , nt Christi corpus à tes sunt ? Verùm principes sacerdolun), phari-
neraine potuerit è sepulcro subripi. 2° Si ejus- sœi, et seniores, veriti ne quô major inquisitio
modi furtum aliquo modo fieri potuisset, cerlè circa Christi resurrectionem ageretur, eô am-
non ab hominibus exterritis pcriculi metuen- pliùs illud confirmarelur prodigium, quidquid

libns, pavidis et consternatis : atqui passione sibi mente oblatum est avide arripuerunt ,

Cbristi ila extcrriti et consternali fucrant ejus obstinati non decernere ut eâ de re legibus
discipuli , ut oinnes, relicto eo , fngerint,Uiillh. quaereretur.
26, V. 56, ut ipse Petrus, qui omnium fortissi- Dices V : Si Christus resurrexisset à mor-
mus videbatur, ter eum negaverit, ibid. v. 33, tuis, resurrectio ejus fuisset publica sicut cl
55, 51, 70 et seq., ut denique mortuo Christo ejus mors fuerat, nec solùm discipulis posi
omnes in cœnaculum se receperint , ibiquc resurrectionem suam apparuisset, sed omni
raanserint foribus clausis , propter metum Jn- Israeli; ergo, etc.2"Auctores profani nullam
dœonmi, Joan. 20, v. 19; ergo, etc. 3° Deni- Chrisli resurrectionismentionem faciunt ergo.
;

que si hoc furto sese obstrinxissenl Christi 3" Répugnât Christum semelipsumresuscitâsse;
discipuli, nonnè facillimè illo crimine convicti ergo. 4" Apostoli apud Luc. cap. 24, et Joan.
fuissent ? Certè illi nec fugâ, née latebris, in- cap. 20 , referuntur vulnera Christi à mor-
quisitiones, judicium, aut pœnam subterfuge- tuis suscitali inspexisse et letigisse
; at quo-
runt. Vel initio praedicationis suse, id est ipso modô vulnera , quœ Christo mortem intule-
quinquagesimo tertio die à morte Christi, sese rant, potuerunt post ejus resurrectionem , in
apertè coram Judaeis promu Igaverunt resurrec- ipsius corpore remanere, conspici, et langi ?
lionis ejus testes, atque ex hoc prœsertim pro- ergo, etc.
digio ipsum à Deo constitutum Dominum et Resp. ad primum : Nego ant. Ut factum ali-
Christum Judseis demonstrare aggressi sunt. quod certissimum necesse non est illud pe-
sit,

Exinde perpétué, constanter, confiden ter idem rinde esse publicum ac mors Christi fuerat
;

lestati sunt, et ut invictum lidei christianœ ar- plane aucloritas plurimorum lestium
suflîcit

guraentum auditoribus subjecerunt. Judseorum oculatorum , qui nec falli nec fallere potue-
igitur Christo advcrsantium referebat maxime runt. Et certè nonne salis publica facla est re-
ut discipuli circa resurrectionem Chrisli, quam surrectio Domini vel ex solis cautionibus quas
prœdicabant, doli mali convincerentur. Quare Judœi adhibuerunt ne quid fraudis eâ in re
igitur id à principibus sacerdotum et à pha- posset obrepere? Quo aulem «ne Deus Chris-
risaeis non lenlatum? Numquid timendum fuit tum qucm
, suscitavit tertiâ die , dederit mani-
ne ejusmodi facinus discipulorum ita occulté festmn fieri, non omni populo, ut ait S. Pelrus,
et secretô patratum esset, ut nuUo pacto pos- Act. 10, V. 40 et 41, sed tantùm testibus prœor-
setdetegi ? Nonne potiùs lum ipsum rei genus, dinatis à Deo , Apostolis scilicet et discipulis
,

tum cautiones quas jam diximus à Judœorum qui manducavemnt et biberunt eum illo, post-
principibus adhibitas fuisse, fraudis, si (pia quàm resurrexit à mortuis ; quo, inquam, fine
fuisset, certô cerliùs dctegenda; indubitatum Deus ila disposuerit, certô assignare non pos-
erant indicium? Quare ergo nullam de ejus- sumus, quia sapieniissimaset altissimas consi-
modi negotio inquisilionem principes sacerdo- liorum suorum vias hic, ul et in aliis multis,
tum et i)liarisa;i pra;scripsère? Nodum solvit non (lignalus esthominibus revelare, Id lanlùaH
^. Mallhseus cap, 28, v. 11 et seq., lisec scri- iiovimus, populuiu Judaicum malitiâ, incredu-
483 DE BSCARNATIONE
litate et pervicacià suâ sese illâ
graliâ indi- conipletum fuisse, ex supra dictis cap. 1, indu-

gnuin praîbuissc ac lum ipsi lum

,
nobis salis bitatum est. Similiter autem innumera ab
esse testes resuireciionis Clirisli praeordina- Apostolorum discipulis, à marlyribus et aliis

tos à Deo, fuisse ejusmodi, ul lides indubilala fidelibus édita esse primis Ecclesiae seculis mi-
et inconcussa ipsis debealur. racula, lestes sunt S. JustinusApol. 2 (olim 1)
Ad secundum, resp. auclores profanes, dùm in. 6, et dialog. cumTryphone, n. 88; S. Iren.

Christi et prodigiorum ejus generalim menlio- lib.2 contra hsereses, cap. 32 (olim S7) n. 4;
nem faciuiit, omnia facta evaiigelica , ac ipsam Orig. contra Celsum passira , prsecipuè verô

proinde resurreclionem Doinini coniirmàsse. lib. 1, n. 2 et 46, et lib. 2, n. 8, etc.; TerluU.

Eoruin porrô de Christi speciatini resurrec- ad Scapulam, cap. 2 et 4, et Apologet. cap. 25;

lione silentium abundè suppletur et compen- S. Cypr. ad Demetrian. , et epist. ad Dona-

sa tur lot gentilium ad lidcm Christi conver- lum, etc., aliique illorum temporum scriptores

sione, qui accuraliùs et propiùs rem inspexe- ecclesiaslici. Unius S. Irœnei textum exhibere
ranl quàm profani historici. liceal : « In illius ( Jesu Christi ) nomine, in-
Adtertium, nego ant. Posito incarnationis « quit loco citalo ,
qui verè illius sunt discipuli

mysterio, non magis répugnât Christum semet- « ab ipso accipientcs graliam ,

perflciunt ad

ipsum resuscilâsse , id est, divinitalis Christi € bénéficia reliquorum hominum, quemadmo-

Tirtute corpus ejus et animam in prislinum î dùm unusquisque accepit donum ab eo ; alii

statum reddita et sibi invicem denuô unita « euim daimonesexcludunt firmissimè et verè,

fuisse ,
quàm impossibile est aliura hominem à < ut etiam ssepissimè credant ipsi ,
qui emun-
Deo resuscitari. Verùm hoc unum imprsescn- < dati sunt à nequissimis spiritibus, et sint in

tiarum volumus gentilibus et increduiis sua- i Ecclesiâ. Alii autem et prsescientiam habent
dere, Christum à Deo fuisse suscitalura, ac « fulurorum, etvisionesetdictiones propheti-

proinde doctrinam ejus esse veram; quod si i cas. Alii autem laborantes aliquâ inûrmilale
seniel illi falerenlur, cité convinci possent Do- « per manus impositionem curant , et sanos

minum Jesum, in unâ Verbi personâ, naturae f restituant. Jam etiam, quemadmodùm dixi-

divinae et naturae humanse esse consortem, ac « mus , et morlui resurrexerunl , et perseve-

proinde semetipsum resuscitare potuisse. < raverunt nobiscum annis multis. Et quid

Ad quarlum, falsô ponitur Evangellstas lo- a autem ? Non est numerum dicere gratiarum,

qui de vulneribus quae post resurreclionem € quas per universum mundum Ecclesiâ à

Christi codera in statu fuerint ac quando ilie € Deo accipiens in nomine Christi Jesu cru-

Sermoncra faciunt lantùm ( cilîxisub Pontio Pilalo, per singulos diesin

in cruce pendebat.
de oslensis à Christo manibus ,
pedibus cl la- ( opitulationem gentium perficit.... Necinvo-
de fixiirâ et loco davorum quibus nenio ( cationibus angelicis facit aliquid, nec incan-
tere, ;

non videt significari solùm ejusmodi vulner uni < tationibus , nec reliquâ pravà curiosiiate ;

notas et cicatrices ; ergo, etc. « sed mundè et pure , et manifesté oraliones

« dirigens ad Dominum qui omnia fecil, et

CAPUT III.
< nomen Domini noslri Jesu Christi invocans,
Pe miracuUs quœab Apostolis eorumque discipulis < virtules ad utiiitales hominum, sed non ad
ac primis fidelibus édita sunt, « seduclionem, perlicit. »

Maxima et splendidissima ab Apostolis et eo- Ipsis paganorum adversùs Chrislianos ca-

lumniis conlirmantur haec scriptorum eccle-
rum discipulis aliisque piis religionis chris-
siaslicorum testimonia. Quare enim Cbristiani
tianœ cultoribus palranda esse miracula, prae-
et praeraiserat ipse Christus à gentilibus veritali repugnanlibus saepè appel-
nuntiaverat
Dominas. Marc. 16, v. 47 et 18 : « Signa au- lali sunt incantatores, et incantalorum secta?

« tem eos, qui crediderint, haec sequenlur : Non aliam sanè obcausam, quàm propter fre-

lu nomine meo di^monia ejicient ; linguis quentia illa ,

quae edebant signa et prodigia.

loquentur novis; serpentes toUent; et si Videatur Celsus apud Orig. bb. 1, n. 16, etc.;

mortiferum quid biberint, non eis nocebit ; Suetonius in Nerone, Lucianus de morte Pere-
super aegros maniis imponent, et benè ha- grini, etc.

bebuni; » et Joan. 14, v. 12 : « Amen, Jam verô haec miracula non levé esse veri-

amen , dico vobis ,

qui crédit in me, opéra tatis cbrislianae , ac proinde Incarnationis ar-

quse ego facio, et ipse faciet, et majora ho- gumcnlum, nemo non videi, alque illorum

ï\m laciet. » Quod oraculuw iu Apoglolis pouçlu^ ex eu eliaia iu«ixiuig augçlur> quOd ca.
485 VERBI DIVINI. 486

nt \'i(1imus, prsedixerit Christus Dominus; lius Nomentianus , itinerarii lib. 1 sua fecit.

undè nihil niirum , si roligionis propagationem Tacitus, Annalium lib. 13, c. 44, immensae
javerint et promoverint. multitudinis Christianorum qui in perseculione
Neronis, variis suppliciis alfecti morlera subie-
CAPUT lY.
runt, mentionem facit. Plinius Junior in cele-
Chrislum esse à Deo viissum ex ejiis Religionis bri epistolà quam, dùm Pontum ac Bitbiniam
propagalione ostenditur. regeret versus annuni 104, ad Trajanum im-
Religionis chrislianse propagatio Cliristi mis- peratorem de Christianis niisit , non modo in-
sionem esse divinam adeô nianifeslè evincit, nocentiae Christianorum fidejussorestlocuples,
ut niirum videatur vi luijus argumenli incre- sed et eorum multitudinis et difiusionis. Ait

ilulorum pervicaciam non frangi; ea quippe enim illam religionem ,

quam supcrstilionem
oniniiini miraoulormn maximum est, praeserlim vocat, in urbibus ac in vicis apud cujuslibet
si virtute miraculorum Christi et Apostoloruni œtatis, conditionis ac sexûs personas obtinere.

non luerit peracta , ut inoroduli statuuul. Sic Dion, lib. 37, loquens de Christianis sub no-
enim arguraentari licet Maximum sanè est : mine Judaeorum Est etiam, inquit apud Ro-
: ,

prodigium ope paucorum hominum simpli- manos genus istiid imminutum quidem sœpè
cium , omni liumano auxilio destilutorum, latè numéro, adeb tamen auctum , ut vim legum per-
per orliem et vclocissimè propagatam fuisse re- vicerit.

ligionem sanctam, eorum quibus annuntiabatur Atque hsec quidem spectant priora secula
aflectibus plané conlrariam, et omni génère ante imperium Constantin! elapsa. Quôd si se-
potentissimorum hostium impugnatam solus ; culorum subsecutorum rationem habeas, nonne
enim Deus qui voluntatum humanarum quô mirum naliones barbaras à quibus imperium
volueril inclinandarum babet omnipotentissi- romanum destructum est, Cbristo se subdi-
niam voluntaleni, lanti prodigii auclor esse disse ? haeresim Arianam , etsi dogma ration!
potest. penitùs impervium impugnaret , ets! omni im-
Atqui 1" religio Christi lalè per orbem et peratorum auctoritale nunquàra
fulciretur,
velooissimè propagata est. Testis est S. Paulus praevalere potuisse ? per ipsum decimum secu-
qui in Epistolà ad Romanos aicbat cap. 1, v. 8, lum plures naliones Christo fuisse parlas, atque
fidem eorum annuntiari in universo mundo ; et etiaranumad Indias seu Orientales , seu Occi-
cap. 10, V. 18, in omnem terrain exivisse somim dentales ab Ecclesiâ catholicâ tôt mitli Evan-
vocis discipulorum Cbristi , et in fines orbis gelii prsecones qui juxta praescriplum Christ!
Icrrœ i^erba eorum ; et capile 16, v. 25 et 26, illorum regionum incolas ad ejus fidem con-
gratias esse agendas Deo quôd Evangeliura esset vertant? denique religionem christianam quae
in cunctis gentibus cognitum. Idem Aposlolus in perpétua , et undequàque impugnatur, semper
E|»istoIàad Coloss. 1, v. C, scribit Evangeiium firmam et stabilem sine ullâ suî mutatione per-
in universo mnndo fruclificare et crescere sicut in mansisse.
mis; et V. 23, iUud in nniversâ creaturà quœ sub 2° Ope quorumdam hominum simplicium
cœlo est prœdicari. Vide etiam caput 3 Epist. 1 omni auxilio humano destilutorum christiana
adTim.v. 16. religio sic propagata est; Aposloli enim, ut
Testes sunt omnes scriptores ecclesiastici. constat non modo ex historiâ evangclicâ ; sed
S. Justinus Apologiâ prima ; S. Irenaens, lib. 1 etiam ex omnium consensu , erant viri simpli-
adversùs haeresc^s, cap. 5; Tertullianus , lib. 1 ces, plebeii, illitterati. Media humana quibus
adversùs Jud.ieos et in Apologelico ; Origenes homines seducunlur, vel sunt promissiones de
tum bomilià 4 in Ezecbiolem , tum lib. 1 con- honoribus et divitiis concedendis, vel minse
tra Celsum; S. Clemens Alcxandrinus, lib. 5 de ejusmodi bonis auferendis. Hsec média ab
Siromaluni ; Arnobius lib. 2, etc. Testes sunt Apostolis adhiberi non potuerunt , quippe qui
ipsimet auctores pagani : Seneca Cbristianos ad gentes verl>o Dei subigendas missi fucrant
Juduîorum nomine designans, quod scriplori- pauperes, neque aurum , neque argentuiu
bus prolanis lune tcmporis non infrequens est, possidenles , viri privati, sine auctoritale,
eo quùd Christiani ex Judîeis essenl orti, sic vexationibus ac insectationibus obnoxi! quo-
,

habet apud S. Augustinum lib. 6 de Civit. Dei, rum arma patientia, crux Christi, Vcrbum
cap. 11 : Sceleratissima gentis consuetudo usque Dei.
eo invaluil, ut per omnes jam terras recepta sit ;
3" Religio Chrisli eorum quibus annuntiaba-
victi vidoribus leges dederunt ; quœ \ erba HuU- tur alfecUbus eral contraria. Hi enim vel erant
487 DE LNCARNATIONE 488

Judsei vel pagani. Judaei verum quidem agno- adversarii quos in religlonem suscitabant prse-

scebant Deiini , sed cupidilalibus et affectibus judicia et cupidiiates quibus adversabatur. Vin-

terrenis plerique irretiti divina sacrorum va- cenda fuit philosophorum facundia atque sub-

luin oracula carnali sensu inierpretabantur, tilitas religioneni suam pro virili defendentium
atque ideain Messiœ longé diversam ab eà quam ac cbrislianam lidem summo conatu aggredien-
Christus exbibebat sibi clFormabant. Denique tium; vii.cenda fuit imperatorum religionem
CiErenioniis legis suœ plus œquo addicii paganam legibus confirmantium et in Christia-

dignos moile judicabant quoiquot eas abolen- nos tyrannicè desaevienliura ipsamet suprema
das esse senliebant. Pagani verô de quibus auctoritas; haec, inquara, vincenda fuêre cru-

praeserlim hîc agitur, extincto in se sensim els Christi et verbi Dei virlute, patienliâ in

rationis lumiue in csecitatem mentis et corrup- tribulationibus et suppliciis , ac sanguinis sul

tionem sununam inciderant. Astris , llumini- effusione. Superandum fuit et aliud hostium

bus, bestiis, animalibus vilissimis, planlis, genus religioni magls adbuc reformidandum ,

nianuuni suarum operibus, ipsis niorbis et haeresis nempe et schisma perpétué pullulans,
caiamilatibus quibus homines allliguntur, ipsi atque auctoritate totà imperatorum aliquando
amori impudico bonores divines exhibebant. sufTultum. Denique religio debuit intégra per-

In honorera Yeneris celebrabantur projeclse nianere, etsi major eara profltentium pars mo-
libidines, diis homines imraolabanlur, vel no- res sequerelur perversos, etsi maxiraa exslite-

bilissimoe nationes ejusmodi abominationibus rint scandala , ut à Cbristo praedictum fuerat ;

eraiit addiclse, lantisque in tenebris ac coi rup- etsi, quod ad doctrinam lidei et raorum at-

tione miseri mortales tune temporis crant de- linet , nunquàm sese tempori accommodare
mersi, ut niaximi philosophi, Socrates , Plato, voluerit Ecclesia, nec suis deOnitionibus quid-

etc. , unicura summum Deum quem agnosce- quam detrahi permiserit ut suse securilati con-

bant non ausi sint populo colendum proponere, suleret.

ne seirrisioni ac periculo morlis exponerent. Ergo religio christiana, nisi fuisset opus di-
Hsec ex historià certissiraa sunt. vinum, neque hocce modo propagari, neque
Itaque suadendum erat Judais virum noniinc hactenùs illibata slare potuisset.

Jesum, pauperem, mullis modis .exagitatum ,

CAPUT V.
opprobriis saturatura cruci tandem affixum
, ,

hune esse Messiamquera expectabant, eorum- Ex Prophetiis adstmitur Christi missionem esse

Non divinam.
que legis caeremonias tandem abolendas.
ergo admirari subit quôd tôt Judaei lerrena De veteribus sacrorum Vatum oraculis in
appetentes Cbristo non crediderint; sed ad Christo Domino adimplelis ,
jam fusé anlea ad-
istud potiùs, si Christus miracula ut increduli versùs Judaeos diximus ; superest ut quae ibi
volunt non patrâsset, maxime obslupendum , staluta sunt, ad hune locum contra gentiles et

quôd Judceorum magna multitudo Christi 11- incredulos transferamus. Quod antequàm exe-
dem susceperit , eique ut vero suo Messiae régi quamur, nonnulla de Prophetiâ et Prophetis
spirituali adhaeserit. Gentilibus porrô persua- gênera tim praetermittenda sunt, quae explicari
dendum erat eos omnes deos quos colebant non poslulavit controversia cum Judaeis ha-

quique cultorum suoruui cupiditatibus fave- bita. Prophetiâ, vero et proprio sensu accepta,

bant, esse rejiciendos, omniasacrilicia, omnes deflniri potest : Kei futurae , contingenlis et

superstitiones ab ipsis adhibitas debere deseri; liberae praedictio infallibilis , ubi nihil quod eo

ejusmodi non modo adorandum

numinum loco pertineat, nullam proclivitatem praeviam mens
supremum Deum, cri-
esse in spirituetveritale detcgit. V. g., veri Prophetae nomen procul

minum vindicem, sed et Jesum Christum Ho- dubio is meretur, qui cujusdam hominis, non-
minem Deum à Judaeis crucitixum ; hujus lideni nisi post plura secula nascituri, infallibiliter

tenendara ; legi ipsius obtemperendum exem- ; praenoscit nomen , vitaeque et niortis diversas

plis adhaerendum ; refrenandas proinde cupi- ac singulares circumstantias, atquemulta pro-

diiates, etc. Religio igitur christiana , cùm ab digiosa prasigniûcat ab eo patranda, quorum
Apostolis et eorum discipulis promulgata est, indicia nulla habentur. Cùm soli Deo compe-
eoruni quibus annuntiabatur afteclibus sumniè tat nomen scrntatoris cordium, eaque sit futu-

repugnabat. rorum liberorum natura, ut nonnisi ab infintlâ

•4" Omni génère hostiuni inipugnabatur.Nam inlolligentià certô cognosci qucant, cvidentissi-

ul religio Cbri&U stabilirelur, vinccndi fuère mum es>l solo Deo aucioru fulura ejusmodi iu-
48d VERBI DIVINI. /M
fallibiliter prsedici posse , ac proin<le vcram libéré et secnndùm niodos quos in nltissimis

prophetiam inconcussum esse vcrilalis argu- sapientiaî suœ consiliis consliluit,ac ejusverba,

nientum; seu, quod idem est, hancà Deo in- quocumque tandem modo ipsc loqui dignelur,
dubitantcr prol'ectam esse doctrinaiu, quae summâ cum veneralione semper suscipienda
iiianifestô laliiiin proplieliaruin evonlu conlir- sunt. Et revcrà , licet multa de Cbiisto vatici-
nialur. Jam vcrù nenio nescil juxla libros ve- nia ante evenlum aperta fuerinl et perspicua ,
Icris Testamenti, quos ut à Deo inspiralos Ju- alia lamen evenlu ilbistrari egebanl, et plcra-
dsei perinde ac Christiani venerantiir, pliires à que post eventum pleniùs inlelligunlur. Ncc
Patriarehis éditas esse propiielias ; Moysen mirum, cùm et in ipsis bistoricorum scriptis
fuisse Propiielani insignem , siinul et legislalo- sa;pè non pauca dilliculler percipianlur, quœ
reni Judœorum Prophctas paucos temporc ju-
; olim quo tempore res contigeruni, omnii)us
diciini extitisse; ab selalc vorô Samueiis niuitos obvia fuerunt et manifesta.
conlinualà série, iisquc ad lempli restauralio- Atque ex bis coMigere est sensum prophelia-
neni sibi successisse; dcniqiie in Propliclarum rum quœ Judaeoium statum temporalem spe-
illorum bbris ssepè mentioneiu lieri libcratoris ctabant, ipsis olim cognilu faciliorem fuisse,
quein Judsei exspectabant , atque insuper quàm nunc à nobis intelligi possit; siquidem
niulta de gentium diversarum ac prcesertim multa procul dubio de robus Judaicis nos
nationis hebrœœ statu valicinia ibidem occur- latent, quae Judœis veleribus comperla erant
rere. et explorata. At prophelias ad Cliristum , et ad
Observant theologi veros Prophetas fuisse Ecclesiam attinenles faciliùs intelligere debe-
viros sanctos accultui divino sunimè addictos, mus quàm Judœi anteCbristum, cùm eventus
non quôd sanctitas morum et verae religionis ejusmodi propbeliis prsenunliati nobis ex Jiis-

professio vel satis sint vel absolutè requirantur lorià jam innotescant.
ut homo splrilu prophetico alfletur ; sed quia Denique observandum est, in propbeliis, ut
Deus sanctissimus bominem impium ac raori- et in cœteris Scripturis , locum babere distin-
bus corruptum non seligit, quem extraordinaiiè ctionem sensùs lilleralis, et sensûs mystici.
et miraculosè miltat mandata sua hominibus Sonsus litteralis inunediatè verbis exprimilur,
denuntiaiurum. Observant prœterea indubitata et in proprium ac metaphoricum dividilur.
quaedam fuisse indicia, quibus divina verorum Mysticus non signilicatur immédiate verbis
Prophetarum missio luni ipsis Prophetis tum ipsis, sed rébus quas verba exprimunt desigiia-
aliis bominibus innotesceret. Et se ipsos qui- tur. V. g. bœc verba Exodi li2, v. 40 : Nec os
dem à Deo inspirâtes cognoscebant Proplietae, illius confringetis, quœ litteraliter accepta ad
sive ex dono miraculorum sibi aliquando con- agnum pascbalem referunlur, myslicè ad Chri-
cesso ; sive per signura aliquod pecuHare et slum altinent agno pascbali liguralum. Faten-
miraculosum quo Deus eos à se missos esse tur omnes nullam sensui mystico per se inesse
certiores reddebat, quemadmodùni de Moyse vim ad probandum, id est, nisi is aliunde
Exod. 4, et de Gedeone Judic. G, refertur; ostendatur à Spiritu S. intentus. Quidam post
sive ex vocatione prsecellenti et miraculosâ Grolium statuere non dubiirtrunt in propbeliis
quam cerlù ab iis percipi Deus elliciebat, ut Christum speclantibus duplicem esse sensum
Jeremiae conligit, Jer. c. 1, v. 5, etc. Qnod ad litteralem, seu immédiate verbis expressum et
alios attinet , iis raissionem suam comprobabat à Spiritu S. directe intentum, quorum unus
Propheta vel miracubs quse edebat, vel proplie- referatur ad fada quœdam bistoriœ .Judaica;
liis lemporalem reipubbcaî Judaica; statum Cliristum figuranlia, aller sublimior et spiri-
contingenlibus manifeste ad exitum perductis, tualis ad (^brislum perlineat. ^on inficiamur
vel etiam alterius Prophelse jam cogniti testi- quibusdam paucisin propbeliis bunc duplicem
monio et aucloritate. Observant etiam ncces- lilleralem sensum non absurde admilii. Sed
sum non fuisse ut propbcliarum sensus, quo omnibus aul plerisque valiciniis quisiiuis illunt
tempore illce edebantur, sempcr essel clarus et allingil, is ceilè inviclum quod ex propbeliis,
manifestus. Oportet quidem, cùm res prœdicla ducilur argunienlum valdè sallem inlirmat,
evenit, lune saltem propbetiae sensum dignosci Nam si quis è duplici sensu lilterali propheliyu
posse , alioqui liœc inutilis foret. At verô non cuidam assignalo, enm velil lanlùm agnoscei-r.
ea est propholiarum indoles ut ante evontum ([iii ad bisloriam Judieoruni pcrliiicl, ((uomodi»
ipsa; necessariô debeant esse omninù clarae et diiplicis sensùs indagalores niniii polerunt al-
ijpertœ. Uaiio est quia Deus sesc manifestât icrum suuni de Cluisto sensum Imic hominj
TH. IX.
 mi DE INC ÂHNATIONE 492

porsiiailor.'? Opponenl magnam consensioiiem nasceretur Christus fuisse exafalos, prob. 1",

qw.v intonoilil factum liisloricuni iiiter et rem quod ad libros Moysis spèctat, ex populi Israe-

ali(ni;uii ad Cliristum contingeiUom. Dicent liiici totà constitutione. Nationem Judaicam

subliiniori sensu accepta proplieiise verba in anle Christum extitisso, eamque juxta leges sibi

Clirislinn perlcolè qiiadrare, idquesine spcciali proprias vixisse ac Deo uni cultum adhibuisse,
.Spirilns sancli direclione non faclum. Hsec non modo ex hisloriâ hujus nationis, sed et ex
alioiijns esse poiideris Sed
fatebor libenter. aliis innumerisi paganorum omninô hisloriis

argumenta ejusmodi iis nonne simillima sunt constat et indubilatum est. Vide Josephum con-

quae ex typis cruuntur ? Quis autem argumente tra Appionem. Atqui Judœorum religio intégra,

ox tvpis Cliristum prœsignificantibus dedu- omnes eorum ritus et cseremoniae , quse prope-

cto tantam vim tribual, quantam sibi vindi- modîim infinita; fuerunt, omnia festa ab ipsis

cat argunienlum quod prophelia solum Cbri- certâ série celebrata , eorum rcipublica; status

sTum littcralilcr spectantesubniinistratur? Ve- et gubernatio, judiciorum forniœ, ipsummet

fùm hxr ad prœsens inslilulum non pertinent. privatum familiarum regiméfi, uno verboqu?e-
Sensùsillius duplicis distinctionem, quantum cumque ad nationem Judaicahi pertinent, Moy-

adversùs gentiles et increduios satis est et sis libros exaralos supponuni, atque ex factis,

oporiet, supra confutavimus , dùm contra Ju- quse in iis narrantur et legibus quœ ibidem
diros agendo, plurima sacrorum valum insignia prœscribuntur originem ducurtl. Ergo jam ha-
oracula rocensenles, ea ostendimus ad solum bemus libros Moysis, in quibus Messias Palriar-

Christum Htteraliter referenda. His prsemissis, chis promittilur, et insignia leguntur oracula

sit ipsum contingentia , nenipe oracula Jacobi,

Co.NCLLsio. Christum Jesum à Deo esse mis- Balaaûii, etc., longissimo tempore ante Christî
siini phirima valicinia evincunt. nativitatem fuisse conscriptos. 2" Judœis Chri-

Prob. Hune enim à Deo esse missum plurima stian orum hostibus infensissimis libri pro-

vaticinia evincunt ,
qui plures edidit prophe- pheiici concrediti fuerant , atque ex eonir»

tlas ad eventum perduclas, et in quo innumera manibus Chrisiiani ac gentiles libros veterfs

valicinia Messiai prœnuntia impleta sunt. testamenti acceperunt. Etsi porrô Vâlioîni&

Atqni r Cliristus plures insignes edidit pro- Prophetarum perpétué referta sint durissimis

phetias, de quarum praecipuis supra in suo loco in populum Judaicura objurgationibus ; e-tsi

egimus. 2" Innumera; prophetiœ ipsius prœ- noverint Judœi Christianos ex illis maximum
nuniiLC in on conipletaî sunt. Praedicta enim causse su* praesidium quœrere ; ea tamen ut à

fuerant, longé antequàm ille nasceretur, quœ- Deo inspirata semixn' venerati sunt, atqnf;

cunuiue allinent ad ejus originem, nalivitalcm, eliamnum, licet orbe toto disjecti , usque ad su-

infantiam, vi!;iî rationem, prsedicationem, mi- pcrstitionem venerantur. INon ergo post Chri-

rariila, passioncm , mortem , resurrectioncm ,

sti adventum exarati et suppositi sunt i!li libri,

ascensionem, discipulorura missionem, etc. sed diù antea, et eo tempore, quo Prophelse,

ÏNecnon et quœ spectant ad Spiritûs S. effusio- quorum nomine inscribuntur, vixcrnnt 2" An- .

iiem , hofvi fœderis sanctionem , Baptismi et tequàm Christus nasceretur, in grsecufli ser-

sacrificii novce Legis institutionem, donorum nionem tune temporis apud populos cmnes
cû'lestium coUationem, Judaeorum plurium valdè usitatum , traiislatos fuisse ejusmodi

conversionem, aliorumque punitionem, gen- libros, sicque per orbem universiun disséminâ-
certum est; ergo, etc., 4" Libri Mojsis
lium vocationem, Ecclesiœ diffusionem et du- tes,

raiionem, etc. Hœc omnia dissertatione praî- caeteris omnibus veteris Testamenti Hbris sap^
hùc ponuntur; ex plerimiqne alios suppo-
cedenli fusé exposuimus, adcô ut ad illa istis alii

et proposilionem nostram stabi- nunt et confirmant. Pra-tevea , in libris novi

applicanda ,

liendam, unum eo loci probandum supersit, Testamenti, quos ab Evangelistis et ab Aposto-

initio prœdicationis evangoiicse editos fuisse
ncmpc libros ex quibus hœc vaticinia eruuntur, lis

nemo ambigit libri veteris Testamenti saepis-

ani(H]u;un nasceretur Christus, fuisse exa-
,
diii
non vero post sinrè cilantur; ergo, etc. 4" Si libri veteris
ratos et diligentcr custoditos,
adventum ex induslrià coniictos et Testamenti non sint genuini, vel nnius tantùm,
Christi
suppositos, aut quantum ad substantiam adul- vcl plurium impo^lorum erunl fœtus nentrum ;

leratos. Istud igilur argumentis aliquibus cvin-

dici potest. Non prius; si quideii in iis di-

versissinms est stylus, diversum dicendi genus,

cciulum.
libros diù anlequàn» pro diversorum aucloruni varieiate nec tieri
Et quidem ejusmodi ,
493 VEKBI DniNI. 4f4=

potesl ut iinus idenique homo tantani in scri-

bendo divcrsitateni induerit. ISon poslerius; ÏDisecrtatia ip.

quippe inler omnes hujusinodi libios sunimus
MTSTERIUM INCARNATIOMS EXISTERE ADVERSUS
depreliendilur couseiisus quanlùin ad doclri-
H^RETICOS ADSTRUITLR.
nam, mores et facia. Deinde, vel illi iinposto-

res fuissent amici, vel inimici Judaeorum. Si Errores ha3relicorum de mysterio Incarna-
amici, non loi in illis libris extarenl objurga- tionis ad Iria revocanlur capila, Aul enim circa

Jiidaicam Chrisli divinilalom, aul circa ejus humanita-

tiones contra Judaeos, tolqiie alla

nationeni valdé depriinentia. Si inimici, non

lom aul circa ulriusque naturœ ncxiiin et con-
,

lot in iisdem reperirentur Judaeis favcntia. junctionemversanlur. Circa divinilalem Christ!

Denique dicant deistœ quomodô impostores IripHci modo erratum est. Alii divinam natu-
potuissenl simul toi fada prodigiosa et tanli ram ipsi Verbo divino abjudicantes, eam
monienti , inlegroe Judœoruni nalioni per or- proindc Chrislo delraxêre. Alii verbum divi-

beni dispersse suadere, illisque tam dilliciie

num cui humanitas in Chrislo conjungiiur, seu
imponere juguni quod in cacremonialium et
Filium Dei, à Paire nomine tenus disiinxerunl.

judicialiuni legum observatione conslituitur? Alii Chrislum esse purum hominem ideô sta-

ergo libris veleris Teslanienii diù antequàm tuerunt, quôd negarent naluram humanam à
Christus nascerelur exarali sunl. Filio Dei assumplam fuisse. Postremus hic
error ad Nestorianismum mox mémorandum
Jam verô ejusmodi libros niansisse integros

el incorruplos non minus cvidenter ostendilur. referendus est , et simul cum eo erit confutan-
dus. De duplici allero specialim hic non age-
Nam si corrupti fuissent, vel ante, vel posl
Chrisii lempora. Atqui non ante; nemo enim mus, quippe ulriusque confulalio ad Iraclaium
nescil quanta veneratione libros suos Judoei de SS. Trinitate pertinet,in quo adversùs

seniper prosecuti sint : Penlateucbum Moysis Arianos ex unà parte, et ex altéra ad versus

à Samaritanis asservatum inler el Penlaleu- Sabellianos, Noetianos, Paulianistas, etc., de-

chura qaem Jwdaei exbibent nulia quod ad rem monsiralur praecipuum hoc esse fidei chri-
slianae myslerium Filium Dei esse personam
speclet discrepantia reperitur, quamvis sibi in- :

vicem illi inimici fuerint; versio graeca diù à Paire divino realiter distinctam, ipsique
ante Chrislum paracta et pervulgata eiiam ar- aequalem el consubslaniialem. Ilaque licet hu-
guniento est inlegritalis librorum veleris Testa- manitatis cum Verbo divino conjunclioneui
menli. Sed in bàc parle probandà diuliùs im- poslea evincendo, plurima leslimonia Verbi
moramur, nemo quippe dixeril vaticinia in divinilalem adstruentia allaturi simus, atlamen

Chrislo adimpleia , antequàm ipse orirelur, ab ex professo et data operâ ejusmodi non Iraoïa-

imposlore conlicta fuisse. Quôd aulem libri bimus quaestionem. Non unà eliam ralione, ut
veleris Testamenti posl Christi aetatem non fue- modo videbilur à pluribus olim hœrelicis im-
,

rint corrupti probalur 1° ex consensu exem- pugnala est Christi humanitas. Denique, qui
,

plarium et versionum, ac locorum ejusmodi de nexu nalurae hunianai et divinae in Chrislo

librorum quse in scriplis auclorum ecclesiasli- fallunlur, ii vel uuionem physicam seu hypo-
corum perpétué occurrunt, Probalur 2° quia slalicam humanilatis cum Verbo divino nolunt
si fuissent corrupti, vel à Judseis, vel à Chri- agnoscere , qui fuit error Nestorii ; vel unionem
stianis, vel ab infidelibus. Non ab infidelibus; illam ila explicant, ut unicam naluram in
id nec Judsei nec Christiani passi essent; deinde Chrislo esse arbitrenlur, quod docuit Euly-

non consentirent codices; postremô infidèles ches; vel dislinclionem nalurarum falentes,

in illis libris non inseruissent vaticinia in unicam Chrisli esse voluniatem cl operalionem

Chrislo ad exitum perducla. Non à Judœis, contendunt, in quo positum fuit perversum
qui sanè illa vaticinia non confecissent, quique Monolhelitarum dogma.
àChristianis fuissent fraudisaccusati el revicli, Quatuor igilur capilibus complectemur quae-
ut quantum ad loca qusedam rarissima contin- cumque hic discutienda veniunl In 1° natura :

gil. Non à Chrislianis réclamassent Judsei; nec

:
humana Chrislo vindicabilur. InS^oslendemus
jam exemplaribus quibus per orbem dispersi hamanitatem in Chrislo esse Verbo divino por-
ulunlur, nosiri codices essent consenlanei; sonaliter unitam , malrem proinde Christi ila-
ergo, etc. Piura addi possent, sed hœc insti- riam esse liiulo Deiparae insigniendam. Ibidem
tuto uostro suliiciiint. deNestorii erroribns, condemnatione, etasseclis
dissereraus. In 5°, Euiychianismuraexponemua
 405 DE INCARNATIONE 496
H rofollomnf;, spii coniprobahiniiis uiiioncm de Carne Christi; Mânes seu Manichœus, à quo
liyposlalicam non obesse quominùs in Chrislo Manichœi apud S. Augustin, hb. de Haeresibus
sint dure naturae, divlna et humana, integrae cap. 40. Consule Petavium integro lib. 1 de
ot porfectae. In 4" advorsùs Monotholitas os- lucarnatione Verbi divini, varios errores qui
fcndennis oàdon» unionenon ollici ul iinioa sil circa illud dogma erupuerunt, fusé et accuratè
in Christo operatio el voluntas; nbi de facto exponentem.
llonorii dicendnni erit. CoNCLisio. Christus babuit verum et soli-
dum corpus, non fictum unibratile et phan-
CAPIT PRI.MUM.
,

tasticum.
Adversùs pturinws veteres liœreticos asseriliir
Probatur i" ex Scripturis. Joan. v. 14, di-
Cliristi iiatura humana .

serte exprimitur unio Verbi cum carne in

Inteu veteres haereticos bunianilalis Christi Christo. Verbum caro factum est, inquit Evan-
oppiignatoros fuêre plinimi, qui liclani, iim- gelista; atqui corpus phantasticum caro non
bratiieni, et phanl^isticani carnem ei tribiie- est , sed niera umbra carnis ; ergo, etc. Rom.
rnnt non verani et solidani. Juxta alios babuit
, 1, V. 3, de Christo hsec leguntur : Qui factus est

quidem Christus carnem solidam sed è cœlo , ei ex semine David secundiim carnem. Unde sic
delapsam, ex elenientis coagmentatani non ex , arguilur : Qui secundùm carnem est ex semine
Maria Virgine suniplam. Alii animani ant men- Davit! , is certè veram ac solidam carnem ba-
tem hiimanam Cbristo tribuere nolueriint. Hi buit; atqui Christus, etc. Hebr. 5, v. 17, de
errores Iriplici articulo refellendi. eodem ait Apostolus : Qui in diebus carnis suœ
preces supplicationesque ad eum ,
qui possit illmn
ARTICULUS PRIMLS.
salvum facere à morte , cum clamore vatido et la-
An Christo fuerit verum et solidum corpus.
crjimis ofjcrens, exauditus est, etc. Ubi dies vitae

Ipsa Apostolorum œtate nonnulli veram et mortalis Christi appellantur dies carms ejus;
solidam Christo fuisse carnem inliciati sunt, verâ ergo carne fuit indutus. Ibid. cap. 10, v.

quos S. Joannes Epist. 1, cap. i, v. \, perstrin- 5, ex Psal. 39, v. 7, istud de Christo aflfertur :

git bis verbis : Multi psendo-prophetœ exierunt Hostiam et obtationem noluisti, corpus autem
in mundum....Omms spiritus qui confitetur Jesum aptâsti mihi. Audis Christo aptatum corpus, et
Christnm in carne venisse, ex Deo est; ut omnis quidem corpus quod subslitueretur hostiis veris

spiritus qui solvit Jesum (grœca habent : Qui non et realibus veieris legis ; ergo ejus bumanitas
confitetur Jesum in carne venisse), ex Deo non verum et solidum corpus complectebatur. De-
est, et hic est Antichristus. Ejusmodi hseretico- nique Matth. 1, et Luc 3, genealogia Christi
rum princeps extitit Simon Magus cujus insanos secundùm carnem texitur ; eodem in capite
errores refert S. Irenteus, Hb. 1, cap. 23, Matthœi, et Luc 1 et 2, conceptus in utero
aliàs 20; Simoni, ut Eusebius refert, lib. 5. Mariîe et ex eâ natus perhibetur, Matth. 20, v.
Hist. écoles, cap. 26, successit Menandcr, qui 26, et 1 Cor. 11, v. 24, corpus ejus morti tra-
et ipse discipulos babuit Saturninum Antio- dendum, et sanguis ejus in remissionem pec-
cbenum, el Basibdem Alexandrinura. Hi do- catorum effundendus dicitur; Matth. 27, Marc.
cuerunt Chrislum specie tenus bominibus 13, Luc 23, Joan. 19, cruci affixus est Chris-
apparaisse, ac corpus ejus fuissemerè pbanta- tus; 1 Petr. 2, v. 24, peccata nostra ipsepertulit
sticum, unde Pbantasiastœ appellali sunt. Ad- in corpore suo super lignum; Coloss. 1, v. 22 :

debat Basilides loco Christi crucilixum fuisse Reconcitiavit nos in corpore carnis ejus per mor-

Simonem Cyrenaeum. Vide S. Iren., lib. 1, /(?m; Matth. 27, v. 59, corpus ejus sépulcre
cap. 24, aliàs 22; Euseb., lib. 4 Hist. cap. 6 et fuisse conditum narratur. Act. 2, v. 51, signi-

7; S. Epiphan., haeresi 24. In disseminendâ ficat S. Petrus carnem ejus in sepulcro à cor-
impielate Saturnini cœterosomnes ita superavit ruplione divinitiis fuisse servatam; Joan. 20,
Julius Cassianus, ut à Clémente Alexandr. lib. v. 27, ipse à mortuis redivivus seipsum Thomas
5 Stromatuni, Princeps Phantasiastarum nuncu- palpandum praebuit, ut veritatem corporis sui

petur. Idem dogma insulsum amplexali sunt probaret ; et Luc 24, v. 59 : Videte manus meas

Heracleonitœ apud S. Epiphan. abHeracleone

, el pedes, inquiebat discipulos alloquens, quia
orti ; Ophitae , sic dicti quôd serpenlem à quo eijo ipse sum; palpâte et videte, quia spiritus

(lecepta est Eva venerarentur ; Cerdo, teste carnem et ossa non liabet , sicut me videtis habere.

TertuU. lib. de Praescriptionibus, cap. 51; Mar- Ergo solidam et realem carnem Christus ba-
cion , ex eodem in libris contra Marcionem et buit. Alla multa omitto testimonia quibus idem ,
497 VERBI DIVINI. 498

eliam conficitur. Horiim plurima deinceps, carnis, nec proinde verâ et solidâ carne indu-

aliiicl agendo passini adliibcbiinus. Eu polissi- tus est. Nego ant. Habelur in textu , in simili-

mùin nolanda in quibus sigiiificalur Christuiu tudinem carnis peccati; quo solùm signilicatur
essehomineni; quae ad qu;cstionom diiiinendam Christuni, nullius pcccali sonlem , habuisse si-

sùla sullicerenl, cùui hoiiio juealc et corpore niililudinem carnis peccatricis et pœnas pec-
vero essenlialiter conslilualur. calorum ab hominibus coinniissorum dédisse.
Probatur 2" ex Syiubolis lidei , in quibus Fi- Nempe posait Doniinus iït eo iniquitatcm omnium
lius Dei dicitur caro lactus, ex Maria Virgiue nostrûm. Et 2 Cor. 5, v. 21 ; Eum qui non nove-

nalus, passus, crucifixus , scpulUis, etc., quae rat pécca/Mm, inquit Apostolus, (eum Deus)
oninia veritalemcarnis ejus exprimunt. pro nobis peccutum fccit (id est, hostiam pro pec-
Probatur 5" ralioiiibus llieologicis, quibus ia cato). Ilaic ubi de satisfactione Christi fusèex-
hoc arguniento usi sunt SS. Paires. Prima ponentur,
eslChrislum, uisi vcrum corpus liabuerit, non Dices 5" : Apostolus, 2 Cor. 5, v. 16, hsec

poluisse pro salulo nostrâ verù pâli , cl veram habet : Et si coçpwvimns semndum carnem Chri-

morlom subire. Hoc argunienluiu validé Ter- slum ; sed mine jum non novimns. Ergo nunc
tullianus lu Marcioneni premit lib. de Carne Apostolo conqjertum erat veram carnem Chri-
Chrisli, cap. 5. Secunda pelitur ex veracitate slo non esse. Nego conseq., et dico haec verba
verbi divini. Si phantasnia luit corpus Cliristi, secundùm carnem, in textu allato non ad Chris-
inquit S. Aug. lib. 83 Quaîstiouuni, quœsl. 14, tuni, sed ad lidcles qui ipsiadha^rent referri,et

14, feleliil Chrislus; et si fefellit, veritas non idem ^ouàve ac ujj'ectus terrenos iuxluqiws Chri-
est; est autera veritas Christus; non igilur stojam non est adhœrendum; quasi dictum
phantasnia fuit corpus ejus. Similia habent S. esset : Si olim gloriati sunius in Christo secun-

Ircnaeus, lib. 5, cap. 20, S. Epiphanius etalii. dùm alTectus humanos, nempe quôd inter nos
Terlia ejusmodi est : Illusoria non luêre exem- natus , quôd ex gente noslrà esset oriundus,

pla, quibus ad cruces, xrumnas et laborcs hu- jam ad ejusmodi icmporalia et sensibilia non
jus vit» patientei' tolerandos Christus nos ex- altendimus; sed adspiritualia, adcoelcsiia quai

stirnulavit ; alqui cxenipla ejusmodi illusoria in Christo sunt, mentem ducimus erigendam.
fuerunt, si non uisi phanlasticum ci luerit Atque is sensus perfectè consonat tum aliis S.
corpus, in quo solummodo lictè et apparenter Pauli testimoniis : in quibus vocem carnis

pati potucrit; ergo. lia S. Irenocus loco niox humano et terreno affeclu accipit cùm
pro ;

citato. Quarla : In Scripluris 'clariiis non ex- maxime isli loco queni expendimus; siquidem
primitur Chrisli divinilas, quàm ejus humani- ibi Apostolus hortalur ut Christo vivamus,
las ;
proindeque si liceat eum habere ut homi- agiique de bonis spirilualibus qua; per Chri-

nemfictum, poterit eliam spectari ut fictus stuni sumus consecuti. Deinde, hsec verba :

Deus. Sic ad honiinem argumenlalus est ïer- Itaque nos ex hoc neminem novinms secundiim
tull. contra Marcionem, lib. 3, cap. 8. carnem, qu» locum S. Pauli objectum immc-
Dices V : Frustra in Manichaeos et Marcio- dialè praecedunt, de exclusione humanorum
nitas adducuntur testiraonia ex Evangeliis S. et terrenorum aflectuum optimè intelliguntur ;

Matlhifii et S. Joannis deprompta; idem di- absurdissimè verô de carne solidâ et mortali
cendum de Christi genealogiis. li enim haereli- explicarenlur, quà cœleros homines spolialos
ci unicum recipiebant Evangelium secundùm esse dixisset Apostolus; ergo verba subsequen-
Lucani^etex eo genealogiani resecabant ergo. ;
tia ad earadem periodum perlinenlia, absurde
V Neg. ant. Ad probationera nego conseq. etiani de carne solidâ exponerentur. S. Augus-
Perditam fuisse horunice haereticorum causam linus, lib. Il contra Faustum, et synodus sep-
vel maxime ex eo manifestum sit, quôd eara tinia generalis, actione 6, nomen carnis hic
tueri non valerent, nisi Scripturas auctoritatis acceperunt pro conditione carnis passibilis,

cerlissimae et ubique receptas rejicerent aut secundùm quani Chrislus post rcsurrectionem
mutilarent. 2° Nego conseq. In Evangelio S. suam jam non cognoscitur, Faventhuic inter-
Luciii ab illis adniisso evidenlissima soliditatis prctationi eamque innuunt verba anteceden-
corporis Christi argumenta SiBpè occurrunl lia (v. 15), ut et qui vivunt,jam non sibi vi-
quorum aliqua inier probationes atlulinius. vant, sed ei, qui pro ipsis mortuus est et resur-
Dices 2" : Rom. 8, v. 3, AposloUis sic loqui- rejiil.

tur : DcKs /iliiim siuim miltens in simili ludinem Dices 4" : Verbum divinum, juxla plurimos
tumis, tj'ijo Chri&lo luii dunlaxul bijiiililqdo velcrcb EccksiiV doctojcs , olim appuruil Ta-
 499 DE INC \RNATIONE 500
triarchis in corpore assnmpto, qiiod non erat < et aeream contexoisse. Hune in resurreclio-

-veré liiiniamun, nec tanion idêô linxisse (ii- i ne singulis quibusque elemenlis, quse in des-

'loendum Quôd si reponas Angeles, non

est. t censu suo mutata fuissent, in ascensu red-
• ipsum Vcrbum lune apparnisse idem argu-
, , t didisse, et sic dispersis qnibusque corporis
meniiim recurret, cînn sanciis Angelis nul- < sui parlibus, in cœlospiritura tantùm rediis-
limi lireat niendacinni adscribere ; ergo etsi < se. s Ita Apellem sensisse refert Tertull. De
Chrislus non habuisset corpus soiidum, non Praescript. cap, ol Siniilera errorem Apollina-
ideô nos decepisset. Nego conseq. et pari- ri impingunt S. Greg. Nazianz. Orat. 46, et S.
lutein. Elenim seu Vcrbo, sen Angelis altri- Ambr. lib. de Incarnat, cap. 6. Huic Apellia-
buantur illae appariliones, constat eas fuisse norum haeresi valdè alfine fuit dograa Theopas-
du n taxât transeunles, et ad certuni quoddani chiiarum, quos deinceps dicemus ex Eutychia-
funclionuni et actionum genus reslrictas ; atque nis prodiisse.
sive ex circunistanliis et prodigiis eas conii- CoNCLisio. Christo fuit corpus terrenum ex
taiilibus, sive ex modo quo cessabanl , sive ex Maria Virgine conceplum non sidereum vel è
declaratione Angelorum apparenlium cognos- cœlo delapsum. Prob. ex Scripluris. Eli" qui-
cereeratquid deejusmodi visionibusesset judi- dem ex teslimoniis in quibus Christus ex homi-
candura. Prœlerea, dùm appariliones quasdam nibus originem traxisse asseritur. Gen. 22, v.
in vetcri Testamento memoratas verbe divino 18, Deus promitlens Abrahamo Christum ex
SS. Patres adjudicant, ii docent simul eas fuisse ejus slirpe nasciturum : Benedicentur, inquit,
signa veritaiis cujusdam insignis; nempe illas in semine tuo omnes gentes terrœ; quse in Chris-
habent ut tolidem Incarnalionis futurae praelu- to compléta sunt juxta Apost. Galat. 5, v. 8.
siones. At verô Chrislus constanter exhibelur Matth. 4, et Luc. 3, Christi genealogia ex ve-
in Scripluris ut verus liomo; juxta ipsas ex teribus Patriarchis exhibetur, ut art. praece-
Maria conceplusest,nalus est, crevit,adolevit, dente observavimus. Hebr. 2, v. 16, significa-
ampliùs iriginta annis vixil, passus est , mor- tur Christum fuisse iemen Aftra/ia;; et cap. 7,
tuus, sepultus, resurrexit, etc.; quse sanè ad v. ié, eum esse ortum ex Judà : manifesium
merain liclionem et ocuiorum fascinationem esr, inquit Apostolus, quod ex Judà ortns sit

referri nequeunt, quin verbum divinumdecep- Domimis noster. Passim etiam Chrislus dicilur
^tionis insimulelur. Deinde Incarnatio phan- filius David, fructus lumbi ejus, et ex semine ejus
f
tastica nullius veritatis fuisset indicium, nec factiis. Vide Matth. 1, v. 1, Marc 1, v. 1, Act.
1 nisi illusionem purum mendacium obtrusisset; 5, V. 3, liom. 1, V. 3, etc.

. «rgo. 2° Ex teslimoniis in quibus Chrislus dicitur

ARTICILL'S II. secundùra carnem ex B. Virgine factus, con-
An corpus Chvisti terrenum fuerit, et ex Maria ceplus, natus. Isaiae 7, v. 14 : Ecce Virgo con-
Virgine sumptum. cipiet et pariet filium, et vocabitur nomen ejus

Valenti.nus inter varia absurdissima quoe Emmanuel; quod oraculum ad Christi ortum
• finxit commenta, istud etiam prolulit, teste pertinere et res ipsa ostendit, et testatur S.
TeriuU. de Praescript. cap. 9 : « Christum in Matthaeus cap. 1, v. 22 et 23. Idem S. Matth.
substaniià corporis noslri non fuisse, sed spi- ibid. V. 16, Christum ex B. Virgine natumesse
rituale nescio quod corpus de cœlodeferentem, his verbis déclarât ; Jacob autem genuii Joseph
quasi aquam per fistulam, sic per Mariam Vir- vimm Mariœ, de quà natus est Jésus, qui voca-

ginem transmeàsse, nihil inde vel accipienlem, tur Christus. Et v. 20, narrât Josephijm virum
vel mutuantem. » De Valenlini fignientis legi Marise sic ab Angelo compellatum fuisse :

possuntS. Irenseuslib, \, cap. 1; TertuU. in- ^oli timere accipere Mariam conjugem tttam;
tegro adversùs Valentinianoslibro; S. Epiphan. quod enim in eâ natum est, de Spiritu sancto est :

hœresi 31, et Theodoret. lib. 1 haereticarum fa- pariet autem filium , et vocabis nomen ^usJesum.
'
bularum, cap. 7. Valentinianisaccensendus est Et V. 25 : Peperit ( Maria) filium suum primoge-
Apellas , à quo Apelliani. Is Marcionem , quem nitum, et vocavit nomen ejus Jesum, ait Evange-
aliquando secutus fuerat, deseruit, docuilque lista. Luc. 1, V. 31, Gabriel Archangelusmj-ste-
Dominum « Christum neque in phantasniate rium Incarnalionis Beatœ Virgini annuntians :

« fuisse , sicut Marcion tradiderat, neque in Ecce,'m({\ni, concipies in utero, et paries filium,
€ substaniià veri corporis , ut Evangelium do- et vocabis nomen ejus Jesum.... Quod nasceturex
« cet, sed eô quôd è superioribus parlibus des- te sanctum, vocabitur Filius Dei. Gai. 4, v. 4 :

< cenderet, ipsodescensusideream sibi carneni Misit Deus Filium suum, factmn ex tnuliere.
501 VKRBI
Animadverte in ipsotextu particulamra, (luain suum faclum ex muliere. Niliil eliam expressius
I

Tertull. lib. de Carne Christi cap. 20, el S. in rom nostram citalo Isaiœ oiaculo : Ecce
Aihanas. in Episl. ad Epicletum apud S. Epi- Virgo concipiet et pariet lilium, et dicto Angelî
plian. Lîercsi 77, n. 7, advcrsùs Valenlinianos Luc. 1, v. 31 : Ecce concipies in utero et paries

validé prémuni. Eniniveiô, si Chrislus/ac/HSsit filium, et vûcabis nomen ejus Jesum; si enim Ma-
ex muliere ; crgo falsum €st cum per \ irginem ria concepit Chrislum; ergo ex eà Cbristus
duntaxat transiisse , cl nihil ex cà sumpsissc. carnem habuit.
3° Ex leslimoniis in quibus Bcata Maria Dices 2" : Matth. 12, v. 48, Cbristus nuUam
diclturnialer Cluisli. Mallh. l,v. 18: Cùm es- agnoscitmatrem nullos fratrcs el cognalos :
,

set desponsata mater ejiis Maria Joseph; cap. 2, Quœ est mater mea , inquit, et qui sunt fratres
V, 11: Invenerunt puerum { Jesum) cum Maria mei? Joan. 2, v. 4, nihil sibi cum Maria com-
viatre ejus. VA v. 15, 14 : Eccc Angélus Domini mune fuisse déclarai bis verbis : Quid mihi et

apparuit in somnis Joseph, dicens : Surge, et tibi est , mulier ? Tandem , nuntiuàm Cbristus
accipe puerum et matrem ejus... Qui consurgens, legilur Mariam appellâsse matrem suam , sed
accepit puerum et matrem ejus. Eadeni verba nudè ac simpliciter mulierem ; ergo.
repelunliir v. 20 et 21. Luc. 1, v. 42 et 43: Resp, ad singula. Ad 1, neg. anl. Dùm ait

Exclamavit voce magnâ ( Elizabeth ), et dixit... Cbristus , Quœ est mater mea, et qui sunt fra-

L'nde hoc mihi, ut veniat muter Domini mei ad tres mei ? non significat nullam sibi esse co-
me? Joau. 2, v. 1 : Nuptiœ factie sunt in Canâ gnalionem secundùm carnem, sed solummodô
Galilœœ, et erat mater Jesu ibi; et v. 3 : Dé- docet cognationem cum ipso spirituali m, q,uae

ficiente vino , dicit mater Jesu ad eum, etc. cap. in gratià sanctiJicanle quà fdii Dei el fratres
17, V. 2o et scq. : Stabant, inquit S. Joannes, Christi eflicimur, et in observatione mandato-
juxta crucem Jesu mater ejus, et soror matris rum consistil, esse longé anleponendam co-
ejus cùm tidisset ergo Jésus matrem di- gnationi illi quam secundùm carnem Maria
cit matri suœ, etc. Acl. 1, v. 14 : Erant persé- ipsa cum eo habuit. Monet igitur bealiorem
vérantes unanimiter in oratione cum mulieribus esse Yirginem Mariam quôd mente, quam quôd
et Maria matre ejus (Jesu). Accedil quôd carne Chrislum tulisset. Quapropter statim
Cbristus se passini filium hominis nuncupet, extendens manum in discipulos suos, dicit : Ecce
quse appellalio idcircô tantùm in eum quadrat, mater mea et fratres mei. Quicumque er.im fece-
quôd sit Mariie fdius. rit voluntatem Patris mei, qui in cœlis est, ipse

In probalioneni conclusionis innumera fa- tneusfrater, et soror, et mater est. Vide Luc. 11,
cile aflerri possdit Palruni et conciliorum V. 27 el 28. Ad 2, dist. ant., nihil sibi cum
tcslimonia ; sed iu neg )lio lam facili elobvio id Maria commune fuisse ralione divinitatis,
supervacaneum habeuius. Observabinius lanlùni quam patrando miraculum mox erat ostensu-
in Syinbolo Nicœno Jesum Chrisluni dici In- rus, concedo ; ralione nalurae human;e, nego.
carnatum de Spiritu sancto ex Maria Virgine. Agitur eô loci de miraculo patrando, non de
Dices 1" : Angélus, Maltb. 1, v. 20,aitChris- cognalione. « Nec nos , inquit S. Aug. lib. de
lum in Maria nalum , non ait ex Maria : Quod t Fide et Symbolo cap. 4, n. 9, ad negandam
IN eâ natum est , inquit, de Spiritu sancto est. « Christi matrem cogit, quod ab eo diclum
Alfjui ba;c loquendi ratio non obscure indicat « est : Quid mihi et libi, elc, sed admonet po-
iu Mariae sinum aliundeadduclam fuisse Christi « liùs ut inlelligamus secundùm Deum non
carnem, non ex eà genilam ; ergo. « eum habere matrem, cujus majestatis per-
Negomin.; ut enim observât Tertull. lib. « sonam parabat oslendere aquam , in vinum
de carne Christi; cap. 20, ideô Angélus dicit, « vertendo. »

in eâ , quia in eâ erat, quod ex eâ erat. Nimirùm Ad 3, nego conseq. 1° Quia IViariam esse
utraquc particula suum in doctrinû catholicA matrem suam loties Chrislus non obscure dé-
verum habet inlollectura. Verum est jnxla h- clarai, quotics semelipsum appellal filium ho-
dem Chrislum in utero Virginis esse concep- minis; siquidem ealenùs erat liiius hominis,
tum, et feiaiul verum est hune ibi esse concep- <|ualenùs ex Maria conceplus et uatus. 2" Quia
lum ex eàdem Virgine. Alque istud poslerius, in aliis multis Scriplura; locis jam allatis Maria
quod salis ex priori intelligilnr , conceptis dicilur Jesum concepisse et peperisse. .">"
Quia
verbis expriniitur à S.Lucâ cap. 1, v. 3 : Quod S. Joannes, cap. il), v. 25, et S. Lucas , Act.
nascetur ex te sanctum, etc. , et ab Aposlolo, 1, V. 14, conceplis verbis Mariam appellanl
Gai. 4, V. 4, jani laudato : Misit Deus Filium matrem Jesu. Obsei*val S. Epipiian. hx'resi 79,
 î>05 DE INCARNATIONE m
riuislinnnoniino matris su?e non eam designare ApoUinaristae, à magistrosuo Apollinari Laodi-
ne loilè eiTiindi occasioneni aliquibus daret. ccno nuncupali, quam tamen subindè paululùm
Dices 5° : S. Paulus 1 Cor. 15, v. -47, docet temperàrunt, menlem ab anima séparantes, et
ClirisUim esse lioniineni de cq^Io ca;leslem illà,lantum, non istâ, Chrislum spoliantes. Rem
Primiis lioino de terra, terreiius ; seciDidiis liomo dilucidè exponit Socrales, lib. 2 Hist. cap. 46 :

de cœlo, cœlestis. Ergo Chrislo fnit corpus cœ- « Initio quidera , inquit, dicebanl (Apollina-
Jeslc. Praelerea pltiribusiji locis Christ usdjoiUir < rislœ ) hominem absque anima à Deo Verbo
descendisse de cœlo, Joan. 5, v. 13, cap, o, v. t assumpluni esse in dispensatione Incarna-
38, etc. Ad ])rimuni nego conseq. Chrislus se- « tionis. Postea verô tanquàm pœnitenliâ
cundùui lidem noslram est cœleslis luni ralione « diicli, ac pristinum emendanles errorem,
personoe suîe divinœ, luni ratione modi quo < adjecerunt animam quidem assuraptam esse,
corpus ejus virUile Spiritùs sancli sine viri i sed quai menlem non haberet ; Deum aulem
consorlio lorinaUnn est ; luni di'nique ob dona ( Yerbuni loco mentis esse in homine as-
coeleslia quibus Clirislus ut homo donalus « sumplo. » Lege et Athanas., lib. 1 conlra
est, ac vilam cœleslem quani dnxit, et ad quani Apollinar. T. 1, pag. 925; S. Epiphanium,
suos instiluit et erudivit; ergo ex eo quod hœresi 77 ; S. Aug. de Haeresibus cap. 44 ;

Aposlolus euni cœleslein appellaverit, non se- Theodorel. Haerelic. fabul. lib. 4, cap. 8. Tra-
quilur ipsi l'uissc corpus è cœlo delapsum. dunl insuper SS. Aihanasius et Epiphan.
Loco allato S. Paulus opponit hominem cœles- locis modo cilalis Apollinarislas aliquando
tem liomini terreno seu tcrrena sapienti et dixisse Christi carnem esse increalam et di-
cupienli; quaproptcr v. 49, Chrislianos horta- vinilati consubtanlialem. Quod incarnalionem
lur ut , sicut portaverunt imagiiiem terrent penilùs labefaclat et ad Eutychiauismum deinde
studeant portare et imafjinem cœlestis, spiri- expendendum recidit.

tualia scilicet cl cœlestia cogitando ac sectando. animam et

CoxcLUSio. Chrislus verè habuit
Kihil igilur est in texlu objeclo, quochad cor- menlem humanam. Probatur 1" ex Scripturis
pus ex cœiesli malerià , ex elemenlis sidereis duplici argumento. Primum petilur ex iis

conipactum allineat. locis in quibus Christus dicitur homo, fiiius ho-

Ad 2, nego quoque conseq. In locis quse ob- minis, elc. Ea loca innumera sunt tum in
jiciunlur, agilur de personâ divinà Verbi veleri, tum maxime in novoTestamenlo. Pla-
quod liguralè dicilur descendisse de cœio num aulem est quôd Chrislus non poluisset
<juia suî ipsius Incarnalioue cœpit novo quo- loties homo appellari, nisi nalurà humanà

dam modo esse in terris, nenipe secundùm animam rationalem,

fuisset praedilus, seu nisi

liunianilatem assuniplan» , sicque semetipsum hoc animam cum mente, simul et corpus
est,

exinanbnt, ut Aposlolus loquilur Philip. 2.v. 7, assumpsissel. Enimverô si animam distrahas à

formam servi accipiens, id est sibi uniens per- carne ,
quid manebit, nisi merum corpus or-
sonaliler naluram humanam quœ Deo onini- ganisatum, quod homo appellari non poteril?
modè subjecla est, et à perfeclione ac niajes- Si verô eam spectes sine mente , quid erit ?

tate naturai divinaî Yerbi in inlinitum distat. anima nimirùm irrationalis, anima solùm sen"
Vide S. Hilarium lib. 10 de Trinitale. liens, seu nonnisi sensationum capax. Ejus-
ARTICULUS III. modi anima bruti est, non hominis. Homo
Utrîim Christus habuerit animam et mentent hu- mente et corpore essentialiler constituitur.

manam. Non est homo perfectus , ait S. Aug., Epist.

Arianis visum est animam Chrislo detrahen- 187, aliàs 57, ad Dardanum, n. 4, si vel anima
dani. Docuère scilicet Verbuin solam carnein carni , vel animœ ipsi mens humana defuerit.

assumpsisse, et in eâ, vice animae extitisse. Ita Secundùm petilur ex iis locis, in quibus Chrislo
rel'erl S. Aibanasius in utroque lib. conlra ut homini tum anima tum inielleclus et
, vo-

ApoUinarium T. i pag. 955 et 942 ubi eis

, , lunlas, ac proinde mens, adscribunlur, et

exprobrat, quôdipsam divinitatera Verbi, quani ipsiquidem tribuilur anima. Joan. 10, v. 15 :

suo modo admillebant pro ,

nobis passam esse Animam meampono proovibus meis. Etv. 17: Ego
dicerent. llluin Arianorum crrorem commé- pono animam meam,ut iternm sumam eam. Nemo
morant quoque S. Epiphan. haeresi 69 , n. -49 lollit eam à me; sed ecjo pono eam à me ipso
et 50; S. Aug. de Hairesibus, cap. 49 ; Tbco- et potestatem habeo ponendi eam, et potestatem
doret. lib. 5 Haeret. fabul. , cap. 11 , etc. Ma- habeo iierùm smnendi eam. Mallh. 26, v. 38 :

ximo studio eaai^em liseiesim piopugnùruiu ïristis est mima mea mque ad mortem. E.\ quibus
 503 VERBI DIVINL 506
et siniilibus sic arguere est : Anima illa, quam f perfectam carnis œconomiam admittere, ve-
Cliristus pro ovibus suis posuit, quam spoutè « rùm nosse se perfectum ante secula Dei
et libcntcr diaiisil, quam iterùm sumpsit, (juse < Verbum et perfectum bominem in novissi-
,

pridiè passionis us(iue ad mortem irislis luit, i mis diebuspropter nostram salulem fuisse. >

vel est anima bumana, vel ipsa Vcrbi divinilas; Synodus Romana contra ÎMacedonianos et Apol-
atqui absurdum est banc animam de diviniiate linaristas congregata, eos anathemate percutit
accipi, à quà Cbristus nunquàm scparalus fuit, qui dixerinl Verbum assurapta; carni esse loco
quam cadere trisliiia non potest
et in ; orgo. anima; rationalis. Adjici possent plurima alia

Addc eosdem animœ afïectus qui nobis adli;c- conciliorura décréta , ac prsesertim Cbalcedo-
rescunt, pavorem scilicet, tœdium, Iristiliam nensisgeneralisIV, etlIConstantinop. generalis
etc., delraclis imperfectionibus quas in nobis VI, in quibus lidos catbolica de naturâ Ciirisli
secum important, Cbrislo in sacris paginis ad- bumana intégra et suis facultalibus ac perfe-
judicari. Matlii. 2G, v. 58 : Tristis est anima ctionibus omnibus pra;ditâ, clarissimè expli-
meausque ad mortem. Marc. 14, v. 35 : Cœpit cata et determinata fuit.
pavere et tœdere, etc. li alTectus vel sunt ani- Prob. 3" ex Symbolis fidci. Cùm in Symbo-
mcc bumanse in Cbrislo, vel ejus divinitatis; lo Nicaïno dicilur Filium Dei homincm faclum
atqui in ipsam divinitatem cadere nonnisi im- esse, pcrspicuè et sine ambiguilate significatur
pie et insulsè judicarentur ; ergo sunt anima; eumassumpsissenalurambumanam, ac proinde
bumanse, proindeque anima bumana Cbristo raentem et corpus. Symbolumquod sub nomine
Iribuitur in Scripturis. Ipsi attribuuntur pari- S. Atbanasii circumfertur, idem fidei caput
ter intellectus bumanus et voluntas 1° intel- ; ipsà bominis adductâ detinitione magis adbuc
lectus bumanus Isai. il, v. 2 liequiescet su-
: : evolvit et explicat. « Perfectus Deus (Cbristus),
per eum Spîritus Domiiii , spiritus sapientiœ et c inquit, perfectus bomo, ex anima rationali
intellectus, spiritus consilii et fortitudinis, spiritus t et bumanii carne subsistens. t

scientiœ et pietatis, etc. Luc. 2, v. 52 : Proft- Prob. 4" auctoritate et lestimonio SS. Pa-
ciebat œtate et sapientià. Coloss. 2, v. 5 : In trum qui ante AppoUinarium vixerunt ( nam
quo sunt omnes thesauri sapientiœ et scientiœ de aliis nulla potest esse controversia), vide-
Dei absconditi. Quœ dona nemo non videt ad licet. S. Justini Apol.l, aliàs 2, quse est adsena-
intclligendi vim attinere, Cbristique bumani- tum, in line ; Tertulliani lib. de Carne Cbristi,
tatem, non divinitatem spectare; ergo osten- cap. 10, et lib. de Resurrectione carnis, cap.
dunt intellectum bumanum inesse Cbrislo; ac 54; Origenis, lib. 6 contra Celsum, etc.

proinde intellectus bumanus Cbristo adscribi- Prob. 5° rationibus tbeologicis. Prima de-
tur in Scripturis. 2" Adscribitur pariier bumana sumitur ex passione Cbristi. Si Cbristus anima
voluntas. Luc 22, v. 15 : Desiderio desideravi caruerit, ergo dolores non tulit , vel ipsa ejus
hoc pascha manducare vobiscum. Illud deside- divinitas est passa ; caro enim ipsa à spiritu se-
rium fuit Cbristi ut bominis, ac consequenter juncta nullum potest doloris sensum recipere;
ejus voluntatis bumanae certum est argu- atqui ex fide constat et Cbristum esse passum,
meiitum. Ibld. v. 42; Non mea voluntas, sed et divinitatem ejus nullis posse doloribus alTici
;

tua fiai. Hic Cbristo assignatur voluntas dis- ergo Cbristus animam babuit. Jam porrô si ani-
lincta à voluntate Patris seterni ; atqui volun- ma fuerit instructus ; ergo et mente, seu anima
tas ejusmodi non potest alla esse in Cbristo ejus fuerit rationalis necesse est. Quid enim
quàm voluntas bumana , siquidem voluntas absurdius, quàm animam irrationalem, animam
ejus divina, seu qua; ipsi ut Deo Verbo compe- sine mente animam sentientem tantùm, quae
,

tit, una et eadem est ac voluntas Patris; bellu?e esse possit, fuisse assumptam à Verbo ?
quippe tribus personis SS. Trinitatis unica Numquid banc insulsam et indecentem Incar-
est voluntas summè perfecta. Idem argumen- nationis Dominicae ideam Scripturae ettraditio
lum erui potest ex isto Joan. G, v. 58, testimo- exhibent! Secunda ratio petitur ex orationibus
nio : Descendi de cœlo , non ut faciam volunta- Cbristi , ex ejus sacerdotio , mediatione , etc.
tem meam, sed^voluntatem ejus qui misit me. Vide Nam functiones Redemptoris, Mediatoris, Sa-
infra quie adversùs Monotbelitas afl'erentur. cerdotis, postuhirunt ut Cbristus offerret Palri
Prob. 2" ex conciliis. ConciUum Constanli- sanguinis sui pretium, ut seipsum in victimam
nop. I, quod est secundum générale, in Epist, vellel immolari, utpreces ad Patrera funderet,
synodicà ad Damasum Sum. Pontif. profitetur ut obsequii erga Deum , et voluntaria; suî de-
se < nec animae aul raenUs çxpçriew, nec m- i ini&!jioni& actus exercerel ; et haec omnia reverà
m ex Scripturis. Atqui ejus-
DE INCARNATIONE
feusoribus et impugnatoribus lites moveantur,
508

Chrislus pracslilit

niodi oûicia non potuerunl iuipleii à Christo opéra; pretium eiût de ipsà Nc-storii hœresi
ut Deo, noc illos itctus eliccrc potiiit illius di- priùs disserere, quàm catholicum dogma Ne-
viiutas ; orgo per huniaiiilatein suani liœc niu- slorianismo opposilum asseramus. Impiam alio-
ucia obiit, et illas actlones cdidit Chrislus. rum haereticorum Chrislum esse purum bumi-
Jam verô quis non videt ad ista peragcnda, nem slaluenliumdoctrinam hîc specialiter non
nec corpus sine anima, nec aniniani sine mente refellenms; lum (juia plerorumque error ex
salis fuisse, sed animam ralionalem prorsùs negalà ab iisdem Verbi divinilate manat, quam,
fuisse necessariam? ergo. Ter lia desumitur ex uljam diclum est, in tractalu de Trinilale as-
Clirisli morte et ad inferos descensu. Et incli- scriam ponimus; tum quia eadem argumenta
nato capile, inquit S. Joannes , cap. 19, v. 30, quibus errores Nestorii convelluntur, à fortiori
tradidit (Jésus) spiritnm. In eo igilur Clirisli illorum hseresira confodiunt. Istud igilur caput

mors luit posila, quôd ejus spiritus à corpore in duos distribuetur articules.
avulsus et separatus fuerit. lUe autem spirilus
ARTICLLUS PRIMUS.
non fuitVerbum ipsum vices animae gorens;
De liœresi Nestorianâ.
nam, ul aliquando dicemus, unio humanitalis
cum divinilate in Chrislo iriduo morlis ejus Nestorius monaslicam vilam primùm pro-

inlerrupla non fuit. Ergo mors Christi ut et fessus in mouaslcrio sancli Euprepii propè An-
aliorum hominum, in animoe ejus à corpore liochiam, deinde in clerura Anlioehenum coop-

secessu constilit. Anima autem Christi post tatus et factus presbyler, tandem ob sanctimo-
ejus à corpore separationem, juxia Scripluras niae et famam anno 428, mense
eloquentiae

(1 Pétri 3, v. 19, etc.) ad inferos descendit, Februario, Cœleslino I Rom. pontifice, et

ibique detentas animas sanctorum liberavit ;
Theodosio juniore imperante, in episcopum
quod opus animae senlienli et mentis experli Conslanlinopolilanum consecralus, dùm acer-

insanè attribueretur. Ergo. rimè impugnat hsereticos, nefandie ipse haere-

seos seclalor et princeps eft'ectus est. Summa
CAPUT II.
ejus erroris fuit Mariam Virginem appellan-
,

An sit unica in Christo persona, nempe persona dam non esse ©eoToV.ov seu Deiparam, quiahomo
Yerbi. quem illa genuit, scilicet Ciiristus, ejusdem
Humanam Christi naluram unà Verbi divini tanlùm generis unione ac caeteri sancli , Deo
persona lerminari et subsislere inliciati sunt, Verbo conjunctus fuit, licet modo praîcellen-
1*^ quolquol ex veleribus haereiicis Chrislum tiori, et à primo coucepiu, et inseparabiliter.

esse purum hominem ausi sunt asserere. Quse Uno verbo , hyposlaticam unionem humanila-
impielas fuit Cerinlhi, adversùs quem, auclore tis Christi cum Deo Verbo è medio sustulit,

S. Hier. lib. de scrlptoribus eccles. Joannes solamque admisit conjunclionem moralem, ex

ab Asiae episcopis rogatus suum conscripsil quâ consequens erat duas in Christo propriè

Evangelium, quod à Yerbi et Christi divinilate personas agnoscendas, nempe personam Verbi
orditur; Ebionis, à quo Ebionita;; Nazareno- et personam hominis. Hanc fuisse îS'estorii doc-
rum seu Nazaraeorum; Carpocratis Gnoslico- trinam mox evincendum erit. Eam hauserat ille

rum parenlis ; Tbeodoli, Artemonis, Pauli ex scriplis Diodori, Tarsensis episcopi, et prœ-
Samosateni in duobusconciliis ann. 257 et 260 quem ad se-
sertim Theodori Mopsuesleni ,
Anliochiai damnati, Photini, etc.; de quibus dem Constantinopolitauam properans eiiam
consule Petavium lib. 1 de incarnatione. lis inviserat.

adjungendi sunt Sociniani , qui censent Fi- Dogma verô ejusmodi, ubi primùm Clero et
lium Dei non extitisse priusquàm de Maria na- populo Constantinopolilano seu ab Auaslasio
sceretur, docenlque (eliara posito SS. Trini- presbytère, seu à Dorothée episcopo , Nestorii

tatis mysterio quod neganl), repugnare peni- familiaribus, etc., tum ab ipso Nesterio fuit ob-

tùs naturam humanam in personae unitatem trusum, novitale suâ vehementer animes per-
Verbo divine copulari. 2° Nestorius qui etsi , turbavil, slrenuosque Constantinopoli et alibi
dicerel Çhristum non esse hominem purum, oppugnatores experlum est. Nihilo seciùs ta-

hyposlaticam tamen in Christo natur;tî humanae men erroris sui disseminamii cupidus novaior,

cuDi Verbo divino unionem quinto seculo im- quas cA de re Constantinopoli pronunliaverat
petivit. Verùju,cûm de crroribus ipsi adscri'- homilias tolq Ocoideuie et Oriente divulgari
bendis, necQoa de eorum condemuatione, de- curavit, casque deince|)s uaù cuw lilteris et
509 YERBI DlVlNt. SIO

tribus tractatibus, ad Cœloslinum rom. ponli- piem actionibus fuit absolutum. In prima post
licem misit. Inlcriin S. Cyrillus, palriarcba accuratam causas discussionem, adversùs Ne-
Alexandrinus in epistolà quâdam ad monachos storium qui secundiiin canonum praiscripta
direciâ errorem , lacilo aucloris iiomine, con- vocatus venire renuoral, senleuliam deposilio-
fulàral , duasque ad ipsuiu Nestoiium dcderat iiis Patres universi, numéro circiter ducenli
epistolas, quaruin secuiida accuratissimain ca- unanimiter protulerunt ; quibus etiam consen-
iholici dogmalis conlinebat exposilionem, Utrà- sère paulô post plurcs alii episcopi, qui etsi

que nilebaïur ad nieliores fruges leniler bomi- tune Epbcsi adossent, buic tanien aciioni in-
neni reducere , sed irrilo coiuUu. Qiiaproptcr, teresse noluerant. Gcstis ejusdem actionis,.
cùin himc accepisset Cœleslino scripsissc, ad post eorum recognitionem, legali très aposto-

eunideni ponliflcera maxiiuuiu lilleras Possido- licsc Sedis ac totius Occidenlis Arcadius et

nio diacono dcdit deferendas, quibus eum to- Projectus episcopi, ac Philippus presbyler, qui
tius bujiis negolii ceriiorem fecit, misilque nonnisi die 10 Julii Epbesum appellere potue-
simul plura Nestorii scripta, tum epistolas à se rant, actione tertià subscripserunt.

ad illum datas, et respoiisa quse ab eodem ac- Jam antea cœperatscbisma in gratiam Nesto-
ceperat. Cœlestinus , coaclà Rom* synodo rii à Joannô Anliocbeno crealum. Is die Junii
post diligentem rci discussionem , Nestoriuin 27 vel 28, post amici sui depositionem (|uintâ,

damnavit, vicesque suas Cyrillo littcris ad euiu suis stipalus episcopis advenerat ; qui se ad
daiisdie 11 Âugusli anno 430 committens, no- tanti momenti negotium non expectatum aegrè

vatorera jussit, (nisi intra decem à monitione ferens, ipso adventùs sui die confeslim episco-

dies impia dicta revocaret,) omni cliristiani pos secum adductos, et alios quosdam Neslorio
nominis communione interdici, et episcopali adbserentes in synodum convocat, et in ejus-

sede indignum declarari. Mandatum pontiiicis modi synodo Iriginta tantùm, vel ad summum
exécutas est Cyrillus, Ejus sententiam Nesio- quadraginta tribus episcopis constante, S. Cy-
rio denuntiavit epistolà in concilioepiscoporum rillum, et Memnonem episcopum Ephesinum,
^gypti eam ob causara Alexandrise congregato ne citatos quidem, deponere aggreditur, et
exaraiâ ;
quâ ipsi fidem de Incarnatione" lenen- concilii Ephesini rescindere sententiam. Dein-

dam assignabat, duodecimque anatbemaiismos de, adjuvante comité Candidiano quem pacis
subscribendos proponebat. Nestorius acceptis tutandae causa ad synodum Theodosius miserat,
bis litteris, senlentiae adeô non paruit, ut ana- Joannes et alii fautores Nestorii , falsis rerum
themalismis seu capitulis Cyrilli totidem alios Ephesi gestarum narralionibus variisque artibns
contraries opposucrit. Nihil inlentatum reli- animum imperatoris préoccupant , ac per ali-

quit ut omnibus suaderet ejusmodi Cyrilli ca- quod tempus sacrae synodo minus aequum red-
pitula erroribus Apollinarii esse referla ; atque dunt. Eô res deducta est, ut Theodosius utrius-
reipsà Joanni Anliocheno patriarchae, et Theo- que partis legatos ad se Chalcedonem accersere
doreto episcopo Cjri, jamdudùm sibi conjun- coactus fuerit; quos cùm audivisset, com-
ctissimis, necnon pluribus aliis orientalibus pertâ tandem verilate, décréta concilii summâ
episcopis banc persuasionem induxil. Insuper veneratione suscepit ; Joannem Antiochenum
Theodosii imperatoris animum tum iliâ accu- cum Cyrillo in concordiam redire curavit, quae
saiione, tum aliis arlibus, in sanctum Cyrillum pax anno 433 est inita ; ac Nestorium , qui in
maxime exacerbarit. Poslremô rogavit ut sy- monasterium suum jam amandatus , errores
nodus œcumenica, quse lilem decideret, im- suos variis coUoquiis et epistolis spargere, Ec-
peratoris jussu congregaretur; quod à Basilio clesiasque turbare perlinaciter pergebat, mo-
abbale et monachis in postulatione adversùs nenle ipso Joanne Antiocheno Oasim yEgyp'i
Nestorium jam petitum fuerat, quodque à S. oppidimi in exilium anno 434 relegavit ; ubi
Cyrillo expostulatura fuisse Theophanes et Ni- infelix haeresiarcha miserè obiil, vermibus, si

cephorus scribunt. Evagrio fides, linguam ejus depascentibus.

Res igitur ad concilium totius Ecclesi?e de- His delibalis et historiée praemissis, ut dicen-
ducta est. Hoc fuit générale teriium. Theodo- dis major lux afTulgeret ,
quorum accuratam
sius, litteris XIII , kal. Decembris an. 430 da- narrai ionem légère est praesertim apud Pcta-
tis, illud Ephesi colobranduin ad diem Pente- vinm lib. 1 de Incar. cap. 7, 8 et 9, et Tille-
costes anni sequentis indixit, qui dies illo anno montium in S. Cyrillo , lom. 14 Hist. eccl. nunc
431 incidit in 7 Junii ; qnamvis non ante diem de triplici quaestione disserendum. Prima est,
ejusdem mensis 22 cœptum illud fuerit. Se- U utrùm Nestorius enm tenuerit errorem , pro-
Ml DE INCARNATIONE 512
pler ((uem damnatus est. Altéra , an canonicè illud apertè inculcat principium ,
quo dogma
fuerit in conoiîio Ephesino damnatus; ubi duplicis in Cliristo pcrsonse continelur. Hoc
slructae à quibusdam hiereticis in sacrani sy- cninj dogma principio islo includilur, Incarna-
nodiim ot S. Cyrillmn caluninise diluent ur. lionem in niera unionc morali nalurœ bumanae,
ïnlia ,
num Joannes Anlioclienus , dùm lavil seu bominis assumplj, cum Verbo consistere,
Nestorio, ejus erroribus imbutus fuerit. id est in affectu, inconcordià, in praîdesti-
nalione quàdam cxiniiâ , in largitione dono-
§ 1 . Utrum Nestoriiis eum temierit errorem
rum, etc., quae unio cuni Deo cunctiscompetit
propter quem damnatus est.
sanclis aliquo in gradu. Alqui istud principium
Nonnulli apud Calvinianos extitère, qui elsi docuit saepissimè Nestorius. Sermone 1, n. 6
unicani in Christo personam agnoscerent, odio et seq., Mariam non esse Deiparam probare
tamen in concilia et SS. Patres, quod non dis- aggressus, lioc potissimùm argunienlo nititur,
bimuiabant, impulsi, Nestorium ut virum or- tolam Incarnalionis ralionem in eo duntaxat
thodo-vum et ab orani errore inimunem exhi- conslitui, quôd liomo sit Deitatis instrunientum,
buerunt, Cyrillunique et Paires Ephesinos ut quôd Verbum in illo liomine habitet ul in tem-
liierelicos Eutychis anlecessores, et Ncslorii plo, quùdque homo assuniplus, ratione bonoris,
iniprobos vexatores traduxerunt. Prinnis eo te- dignilalis et reverenlise ipsi exbibendœ unus
meritatis devenisse fertur ^Egidius Gaillard vir sit cum Yerbo Maxime verô adverten-
divino.
nobilis è Provincià oriundus , qui ab Ecclesià dum, quâ ratione explicet unam et parem ho-
calbolicà ad partes Calvini defecerat. llunc mini assumplo ac Verbo Deo reverentiam de-
secutus est David à Rodone pseudo-minister beri. Scilicet, non eam rationem adhibet quam
Neniausensis et pbilosophije professer, in sin- lides amplectilur, nenipè Cbrislum hominem
gulari libro quem inscripsit de Supposito, esse ipsam Verbi Dei personam prout buma-
quomque tacito sue nomine annol645Franco- nitatem sibi hypostaticè conjunctam habet;
furti edidit. Nestorii quoque patrocinium sus- sed istud tanlùm premit, hominem qui assura-
cipiunt, et siraul tamen in Neslorianismum ptus est, DivinUatis verè inseparabilis essesimu-
analhema contorquent Alberlinus in suo de lacrutn, et imaginem absconditi judicis. Voluit
Eucharistiâ opère, Saurinus in Apologiàsuà, ergo Nestorius Incarnalionem triplici bominis
et in Examine theologise Juriosi, etc. Non prœ- assumpli ad Deum Yerbuni rclatione seu babi-
termisil Baylius in Dictionario banc adversiis Uuline conslitui, nenipe instrumenli, lenipli et
concilia, Ecclesiam et Patres blaterandi occa- imaginis, unam esse bominis
alque ealenùs
sionem. Vcrbo Nestorius, nota A, tolam S. assmnpli et Verbi dignitalem, unumque hono-
Cyrillum inter et Nestorium controversiam rem, qua tenus liomo assumptus, cùm sit ratione
exbibet ut meram nominis quœstioneni, in quà donorum imago Verbi propter Verbi dignita-
,

non de re ipsà, sed de niodis aliquibus loquendi tem colitur; quemadmodùm imagines colunuir
retinendis aut proscribendis obfirmaliùs dispu- propter unam persona; quam repraesentant
,

taium fuisse pronuntiat. dignitalem. Alqui très illi respectus et alii

Richardo Simoni , viro alioqui calholico et similes, meram cum Deo Verbo unionem mo-
doctissirao, sed in seligendis opinionibus quan- ralem sonant, (jualem reperire est in cœteris
doque incautiori, illud in libro de fide Eccle- sanclis et piis. Sunt enim jusli divinilatis in-

siarum orientaliuni, cap. 7, pag. 96, temerè strunientum, cùm voluntati divinae pareant,
cxcidil, Nestorii senlentiam remotis consecla- eaque exequantur (piibus Dei providenlià de-
riis quœ ex eâ S. Cyrillus eruebat, esse simpli- slinantur. Sunl lenqda Dei, quippe in quibus
ciorem et minoribus diillcultatibus implicilam. Deus colitur, et infusione virlutum inbabitat.
Plura etiam de eodem Neslorio, de S. Cyrillo Si quis diligit me , inquit Cbristus Joan. 14, v.
et de synodo Epbesinà imprudentiùs scripserat 25, sermonem mcmn servabit, et Pater meus dili-
Ludovicus EUies du Pin, toni. o Bibliotb. au- cjet cum, et ad eum veiiicmus, et mansionem apud
ctorum ecclesiastic. part. 2, quae retractatione eum faciemus. Et Aposlolus 1 Cor. 5, v. 16 :

expunxit. Nescitis quia templum Dei estis, etc. Postrcmô

CoNCLUsio. Duplicem in Cliristo personam sunt imagines Doi, siquidem Deum, ad cujus

admisit Nestorius. Probatur 1" quatuor argu- iniagiueni conditi suiuus , sic ciiarilalc imitan-

menlis, ex pluribus ejus scriplis, quœ super- tur, ut non soliim ipsum, ait S. Léo sorm. 1 de
sunt, depromptis. Primum argumentum ea jejunio decimi mensis, cap. 1, sed etiam quid-
tegtimouia supp^ditaat iu quibus ^e$lQvius quid diligit, diligmi. Ergo in his sUluit Ncslu-
513 VF.RBI DÎVINI. m
riiis Incaniafionem consisloro ,
qiifc solùm ab eo significari factam , vel secundùm opera-
iinionein inoralein sonant, ([ualis est sanctorum lionem ,
quôd scilicet homo sit intrumentum

ciim Dco; hoc lanlùm adliibito discrimine, Verbi, vel secundùm inhabitationem, vel secun-

qiiôd illam unionom excoilenliorem sonserit dùm participationem honoris et dignitatis, et

esse in Ciiristo quàm in caelcris sanclis. Hx'C aliis ejusmodi rationibus nibil ad nnionem hy-
Nestorins sermone illo primo , in quo inquit postaticam altinentibus, Ergo Nestorius illud

Marins Mercator Prsefat. ad sermones Neslorii, principium docuit, quo hseresis duplicis in

de Incarnatione dominicù nuilc lapsus infeliciter Chrislo personae continetur.

corruit. Sermone 2, suam de Incarnationis Eôdem perlinet similitudo ceiebris quâ ute-

dogmale, seu Oeopwaîac doctrinam sludiosù batur Theodorus Mopsuestenus, et quœ refer-

exponens : i Die de assumente, inquit, quôd tur in quintâ synode can. 12, i talem nimirùm
< Dens sit; adjice de assnmpto, quùd servi < factam esse unitionem Dei Verbi ad Ghri-
i forma; inrerposteaconjunclionisdignitaleni, < stum, qualem dicit Aposlolus de viro et mu-
€ qnôd eommunis sit dnorum auctorilas, quôd € liere : Erunt duo in carne unâ. > Sicut ergo
i eadem sit duorum dignitas; manentibnsque vir et mulier, etsi verè et propriè duas perso-
« naturis, coniilere unitatem, > scilicet digni- nas constituant, dicuntur tamen propter vin-
tatis, ut Ijabetur in graeco, Ty,v vf.ç, à^îa? viiTn-%. culum matrimonii una caro et unius dignitatis ;

Hîc iierùm Nestorius Incarnalionem reponit ita et secundùm Nestorianos Filius Dei et lilius

in communi Verbi et hominis assumpti digni- hominis dicuntur unus Christus propter spi-
tate , sen unitate dignitatis, quse unionem merè ritualem conjunctionem , tametsi duœ sint

moralem sonat. Serm. a, qui adversùs Proclum realiter persona;. Iluic Incarnationis expli-

sccundus est, n. 5 et G, hœc profertquae con- candœ modo S. Cyrillus quartum opponit ana-
trovcrsise flniendae suflicere deberenl : < Beata Ihematismum.
t \irgo etsi pepererit hominem simul cura Secundùm argumentum pelitur ex iis locis

I illo pertranseunte Deo Verbo, non ideô est in quibus duas in Christo personas verè distin-
« Dei genitrix. iSon enim Verbi dignitas (ut guit Nestorius. Serm. 4, jam laudato, n. 10 :

e habetur in grœco) à bealà Virgine est, sed I Intende, inquit, in hœc quae dicuntur. Non
I erat naturà Deus. De bealo Joannc Baptista < per seipsum Deus est ,
qui in utero liguratus
« prœdicatur à sanctis Angelis, implendum c est; nam si sic esset, essemus hominis verè
« esse infanlem Spiritu sancto, adhuc ex utero c cullores ; sed quoniam in assumpto Deus est,
< Malris suœ ; atque ita beatus Joannes Spiri- c ex illo qui assumpsit, qui assumptus est ap-

< tum sanclum habens editus est, Quidigitur? ( pellatus est et appellalur Deus. i Hîc duas
f Appellabisne ipsam Elizabeth Spiritùs geni- in Christo personas significari apertum est,
I iricem? > Audis ex Nestorio unionem homi- nempe eum qui in utero figuratus est, qui
nis assumpti cum Verbo, ei esse similem quse assumptus est, quem dicit Nestorius non esse
fuit Joannis Baptistse cum Spiritu sancto; atqui per se Deum, ac proinde non esse personam
unio Joannis Baptistse cum Spiritu sancto mo- humanam,
divinam, sed etillum qui assumpsit,
ralis tantùm fuit, nemine dilïilente, in eo nempe Deum Verbum , à quo habet homo as-
scilicet posita quôd Spiritùs sanctus per chari- sumptus, seu persona assumpta, ut Deus ap-
tateni et donorum diffusionem habilaret in pelletur, ob unionem moralem de quâ modo

Joanne, quôd voluntas Joannis Spiritui sancto diximus. Serm. 3, n. 6 : t Verbum ergo Deus,
esset subjecta, ejusquevoluntaticonformis, etc. < inquit, non est natus ex Maria, sed in illo,

Ergo, etc. In primo ex anatheraatismis quos c qui exeà natusest,mansit...AIiud est autem
S. Cyrille opposuit Nestorius, negat Emmanue- c dicere : Cum illo qui natus est, manet; et
lem esse Demi Verbutn , sed eum définit esse < aliud, illum qui cum nato manet, hune esse
nobisaim Voum, hoc est , inhabit âsse eam, quœ < cui , ut nasceretur, mensium opus fuisset
secunditm nus est, naturam, per id qiiod nnitus est € curriculo. > En iierùm persona duplex in
massœ nostrœ, etc. Qua; ab eo dicta sunt, ut Cliristo clarissimè dislincta, Verbum scilicet,

Incarnalionem solà inhabilatione Dei inhomine et iile qui natus est ex Virgine et qui non est '

constilui expriraeret. Verbum, sed cum quo Verbum mansit. Sermo

Ab affercndis similibus aliis testimoniis, quœ 7, n. 22 t Numquid ego
: duplicem Christum
mullasunt, supersedenms. Conlidenter verô « solus appelle ? Nonne semelipsum et lem-
asserimus, quotiescumque ISeslorius exponit c plum solubile, et Dominum nuncupat susci-
iinionis, de quâ aginius, naluram, tolies banc < tantera.^ Si auleui Deus erat, qui solvcbatur
515 DE INCARNATIONE 516

« (quae in caput Arii blasphemia convertatur) ; creatus estnon esse Vnigenitum à Pâtre ante
< dixisset Doniinus : Solvite Detmi istum , et in secula natum istumque esse Cnigenitum na-
;

f triduo suscitabilur. Si Deus morliflcatus est lurà, alterum appellationis Unigeniti participem

I iii sepulcro , nientilur Cluislus qui dixit : factum propter unionem. In Confessione Ne-
I Qiiid vie quivritis occidere Imninem qui vera storianà, quae referturactione 6conc. Ephesini :

( locutiis sum vobis? » Ilaque juxla Neslorium < Neque duos filios, inquiunt, aut duos Domi-
duplex est Christus, quia honio qui suscitatus < nos dicimus ,
quandoquidem unus tantùm
est , non est persona Yerbi. f estperessentiamFilius, nempeDeusVerbum,
Ibid. n. 58 : « Quoniani in assunipio Deus, « Filius Patris unigenitus, qui conjunctus hic,

f ex assuraente , qui assumptus est, tanquàra c et deitatis comparticeps, consors etiam est
I assumenticonjunctusappellaturDeus... Ideô c appellationis et honoris Filii , etc. » Adverte
I et judex venturus est iste quivisui patuit, quâ arte Nestoriani intacto suo dogmate, duos
t quoniani omnipolenli conjungitur deitati. » filios aut Dominos in Christo esse negent, quia,

Ibi Nestoi'ius distinguit Deuiu qui assunipsit, inquiunt, unus tantùm est per essentiam Filius
ab eo qui assumptus est ; atqui ille qui assum- nempèDeus Verbum. An verô ideô negant duas
ptus est reverà est persona humana juxta JN'e- esse personas? Minime. Imô alteram apertè
storium. Nam si nomine illius qui assumptus confitentur, dùm à Verbo hune distinguunt qui
est , intelligeret naturam humanam sine subsi- propter conjunctionem appellatur filius. Cui,
stentiâ, et, ut aiunt, in abstracto, profectô aiunt , CONJUNCTUS hic , et Deitatis compar-
non dlceret banc eo quôd Deo conjuncta sit, ticeps , consors etiam est appellationis et honoris

Deum appellari, et esse jutlicem venturum. filii.

Simiiia passini apud ^ieslorium occurrunt, ut Exmultisaliis testimoniis, quaeafferri possent,

patet ex ejus teslimoniis bactenùs relatis et unum duntaxat addam, in quo Nestorius expli-
mox referendis, ex quibus proinde idem ra- cavit quâ raiione intelligeret participem di-

liocinium colligipoiesl. Serm. 8. n. 5, in une, vinitaiis factum esse eum qui assumptus est.

conceptis verbis duplicem in Christo fdium « Quemadmodùm, inquit serm. 2, et qualer-

confiletur : t Sépara naturam, inquit, sed uni- < nione 27, dicimus Deum omnium opifi-
i tionem conjunge ; lilium Dei Christum con- t cem, et Deum Mosem,.... et Israël filium
« litere , sed filium duplicem , homineni et « Dei,.... et quemadmodùm dicimus Christum

< Deum , ut passio quidem humanae ùeputetur i SaiU,.... similiter et Cyrum,,... et Ba-
I naiurœ , passionis verô absolulio, quse in « bylonicum sanctum,.... Ita dicimus Domi-
« homine, qui passus est, facta est , solius sit c num et Christum, et Deum, et filium, et

i Divinitatis. > Fatendum estNestorium à voce i sanctum ; sed coniniunio quidem nominum
duplicis fitii , dnplicis Cliristi , plorumque ab- < similis est, digniias verô non eadom est. »

stinuisse, imô ilium loquendi modum non se- Frustra reponeres Nestorium tria aliquando
mel rejecisse sine uUo tamen ut dicemus
; , esseconfessum, quibus dogmacatholicum unius
haeresis suœ praejudicio. Hic verô apertê men- in Christo personse significari solet; nempe
tem suam exprimit ; fatetur duos, quos reverà i" Christum non esse purum hominem ; 2"hunc
admittebat, filios, unuraseternumetnaturalem, in'duos filios, in duos Christos non esse dividen-
alternm teraporalem etadoptivum. Anathema- dum ;
3" duas naturas in unâ persona esse con-
tisnio 7 in S. Cyrillum : « Si quis, inquit, ho- junctas. Nam quod ad primum attinet, fatemur
€ minem qui de Virgine creatus est, hune esse quidem serm. 7, qui est quartus adversùs Pro-

i dixerit Unigeniium qui ex utero patris ante cluni, n. 25, Nestorium ita locutum esse : Non
I lufiferiim natus est et non magis propter , nudus homo Christus, ô calumniator, sed homo
f unitionem ad eum qui est Unigenitus nalu- sitnul etDeuSi Et serm. 12, n. 2 etseq. , eum-
€ raliter Patris , Unigeniti eum appellalionis dem vehementer invehi in Paulum Samosate-
( conflteatur participem faclum anathema num quôd is Domimcam humanitatem midam
;

f sit. 1 Certèsi, ut lides docet, unica sit in à Deitate deliret, et solam, prœter Divinitatem,
Christo personacredendum est hominem in , fabuletur hanc quœ semper conjuncta est atqtie

qu» humanitatem habet,

Christo seu personam connexa, etc. At hœc proferre potuit Nestorius^
etexVirginesecundùm carnem nata est, ipsum quin à pravo suo de duplici in Christo persona
esse Lnigenitum, qui à Pâtre ante lucilerum dogmate recederet. Enimverô ad eum ab hx-
natus est. Duplex igitur persona apertè desi- resi absolvendum, non satis est ea catholicae

gnaïur, dùm dicilur homnem qui de Yirginç

i tidei exprioieudœ esse idonea, qu» in utroque
517 VERBI DIVINI. 518

tcxlu allato prolulit. Roqniritur insiipcr ut solo carnaiionem prsecipuè attinet. Errabal Samosa-

sensu (lislinclioni duaruin porsonarum opposito tonus circa Verbi Divinitaleni ; aiebat Christum
poluerinl haec ab illo proforii. Nonio quippo esse hominem purum volebat hune operibus ,

suis, unionem suam eum Deo promeruisse.

noscit ([uantû ourà lircrotici vorha Scriptural et
tradilionis lk\on\ vol maxime significaniia, suis INeslorius contra de Trinitate orthodoxe sensit;

erroribus subliliior aocomniodare soioant, ut Christum esse purum hominem nunquàm pro-

nenipc lucum faciendo, uiinorem, dogmaïuni nuntiuvit, atque tandem docuit hominem qui
suorum proniulgatione, horrorem concitent, è Maria natus est, vel à primo conceptu fuisse

faciiiùs incauios fallant, novitatis didiciliùs iuseparabililer unitum Verbo. At reverà sensit

conviucanlur, controvcrsias alant et in longum hune hominem assumptuni qui ex Virgine na-
ducant, Scriplurasque et SS. Patres sibi esse tus esl, qui pro nobis passus est, personam esse
coulrarios non cogaulur coulitori. Quod qui- à Verbo dislinclam, seu Verbum non esse hu-
dem cùui sil omnibus lia;rcticis commune, in mauitati unitum seaindùm substantiam m.Q' ûm~
Neslorio pnïsortimet ojusdiscipulis concilia et a-cxTtv, sedduntaxatnioralitersecM?jrfMma/yéctom,

Paires obscrvaverunt. In lus ( libris tuis ) à 7,7-ôi (Tyjdtv. Hune errorem loco allato à se non
nobis investigattis, inquiebat S. Cœlestinus ad éliminât Nestorius, quo tamen prgecipua Sa-
eum scribens, deprehensus et tentus es qubd mul- mosateui haeresis de Incarnatione continelur.
tiloqtaolabebaris; dùm vera iiwolvis obscuris; rur- Quod spectat alterum, nempe indivisionem

sùs utraque confnudens, vel coufiteris neqata, vel Filii in Christo, fatemur etiam Nestorium di-

nileris iwgare confessa. Vide eam relationem xisse serm. 2 : « Christus, secundùm quod est
concilii Ephesini ad imperalorem, lom. 3 con- t Christus, indivisus est, et Filius, secundùm
cil. pag. 747, et praisertim synodum quintam € quod esl Filius, indivisus est. Non enim ba-

goneralem, collatione 8, in anatheraalibus con- < bemus duos Christos, vel duos Filios ; neque
tra Neslorianos; concil. tom. 5, pag. 570. Hu- f est apud nos primus Christus et secundus
jus rei exenipla plurima exNestorii scriptis de- < Sed idem ipse est duplex, non dignilate, sed

prompt.1 facile colligi possent. Quidam passim « nalurà; i et serm. 11, n. 2 : c Filiationis

rcferenius. « unilalem servamus in Deitatishumanitalisque

Iiaque proposiiioncs in speciem caiholicfc à < naturà. > Et serm. 12, n. 3 : « Unus Fi-
Neslorio prolatae eum ab haeresi excusare non « lius,.... unus Christus, et istequi utitur, et

valent, nisi salleni excludaut diserte errorem « id quo utitur : nalurâe duplices , sed Filius
duplicis in Cbristo person;v, de quo ille accu- f singularis. > Verùm et isla potuit Nestorius,

quem saepiùs clarè exprimit, ut vi-

sahatur et et quidem duplici sensu, dicere, quin suani
dimus. Atquimox allata ejus verba, non salis hseresim desereret. Prior sensus ille est quem
hune errorem excludunt; cùm enim Nesloria- ferè integro serm. 2 mox citato ac ipsis vefbis

tiisnuis in eo posilus sit, Christum constare et ex 00 allatis indigitat; Christus, inquit, est

personâ Dei verbi, et personà liominis assumpli, duplex, non dignitate, sed naturà. Excludit igi-

suinmo quodam et pcrpetuo nexu morali con- lurà Christo solamdivisionem dignitatis. Atqui
jun<'iis, planum est illius erroris auctorem et jam ostendimus banc dignitatis indivisionem,

patronnm, ut calholicas vocesbncresi suse adap- seu unitatem, nihil aliud apud Nestorium sonare
laret, potuisse, non mutalà sententiA asserere, quàm unionem moralem in ratione inslrumenti,
i" Christum non esse purum bomincm, sed templi, imaginis, siraulacri Dei Verbi consislen-

Deum
esse et hominem simul, id est, pcrsonam tein ; ergo indivisio Christi et fdiaiionis quam
humauam personoe divin» spirilualiter con- profiletur Nestorius, in Conjunctione moral!
junclam; 2" Christi bumanilatem, ulpote Di- duplicis personne tota sita esl, proindeque, etc.

initali, cujus est templum et inslrumentum, Vide citatum sermonem 2. Illum scnsum Ne-
morali nexu semper copulatam, non essenndam, slorianis aflingit synodus V generalis, collât.

seu separalam « Divinilate. Atque reipsà non 8, anathem. 4.

àlius fuit in locis allatis sensus Nestorii, ut patet Aller sensus est nnicum à Nestorio dici in
non modo ex ils quai hactenùs in ipsum addu- Christ<3 Filium, quia unicus in eo Filius est ex
xiinus, sed vel ex lectione sermonum è quibus utero Dei ab œlerno genitus, unicam Verbum,
ea quse solvimus excerpla sunt. cui homo conjunclus sit, filiationis quidem et
Nota obiler Nestorium à Paulo Samosateno, honoris Cactus illà conjunctione parliceps, sed
quem cilaio serm. {"1 inseclatur, in muliis lameu non aller Filius Dei uuigenitus. Hic sen-

reverà discrepâsse, etsi non ia co quod ad lu- sus clarè çxprimilur jn professione fidelNeslo-
m DE INCARNATIONE 320

rianorum, quam Cliarisius presbyter synodo natur^c unitione secundùm h5'postasîm..Quod

Ephesiaac obiulU, et cujus verba jaiu supra re- quidem quàm verè à S. synodo traditum sit, fa-

lulimus. Porrô nemo non videt duos illos sen- cile est evincere. Nam 1°, ut jam ostendimus, et

siis valdè sibi aflines, et Neslorianismo plané ex dicendis adbuc magis innotescet, etsi nomen
esse coiisentaneos. Ergo. duarum in Cbristo personarum non adbibuerit,
Deni(jue quantum ad voceni unius personœ, rem tamen ipsam evidenter docuit Nestorius,
non inliciabiniur eam fuisse aliquolies à Nesto- easdemque personas propter unionem moralem
rio adhibitam. Episl. 2 ad S. Cyrill. n. 2 : < In bominis assumpti cum Verbo divino, voluit
t eo laudo, inquit, quôd dislinclioneni nalu- esse unius dignitatis, operationis, bonoris et
( raruni, secundùm divinitaiis et bumaniiatis adorationis. Ergo cùni simul duarum natura-
« rationem, barumque in unà personà conjun- rum in unà personà conjunctionem exprimit,
< clionem prœdicas. » Ibid. n. 1, ail « nomen explicandus est de unitate dignitatis, ope-
c boc, Cbristus, ulramque naturani, patibilera rationis, bonoris et adorationis, non de uni-
< et inipaiibileni, in unicà personà denotare. » tate y.a.6' •jTîOfTTaciv. 2° Eô libentiùs illa interpr»-

Episl. 2 ad Cœlestin. rom. ponlif. ait < utrani- talio admittenda ,

quôd vox personœ duplicem
t que naiuram, per conjunctionem sumraara intellectum habeat , alium proprium et pbysi-
< et inconfusam in unà personà Unigeniti ado- cum , juxta quem est natura rationalis ultimô

< rari. » Qua; certè oninia sensmn maxime conq)leta ; alterum moralem et à legisperitis
catbolicum prœ se ferunt. usurpatum , apud quos unam personam ii di-

Alqui lameu ejus absolutioni illa non sufli- cuutur constiluere ,

qui etsi personœ sint pby-
ciuut, dicendumque voce personœ Nestorium sicè divers» , communibus lamenjuribus et se-

Lie esse abusnm, ut et post ipsum Nestoriani. paratim non exercendis potiunlur. Sic, v. g., vir

Audialur synodus V generalis, collât. 8, ana- et mulier dicuntur una personà, ut et ima caro
tbem. -4 : c Nestoriani, inquit, Deum Verbum propter vinculum matrimonii. Cùm igitur sen-
I Filium et Cbristum vocantes, et bominem serit Nestorius conjunctionem moralem , quae
€ separatim Cbristum et Filium nominantes, bominem assumptum inter et verbum interce-
< et duas personas evidenter dicentes ,
per so- dil inseparabilem esse , et eâ effici ut homo as-

( lam norainationem et bonorem, et dignita- sumptus instrumentum sit, imago , templum

( tem, et adorationem, unam personam, unum et indumentum Verbi , sicque propter unam
f Filium, et unum Cbristum conlingunt dicere. Verbi dignitatem , cujus est particeps, bonore-
t Sed non confltenlur unitatem Dei Verbi ad lur et adoretur ; cùmque ad Jiujusce unionis

f carnem aniiuatam anima rationabili et inlel- naturam explicandam Tbeodorus Mopsuestenus

€ lectuali, secundùm compositionem, sive se- ejus magister ipso unionis conjugum exemplo
€ cundùm subsistentiam (xa6' Oivoerradiv ) fa- usus fuerit ; nonne apertissimum est merilô
« ctam esse, sicut SS. Patres docuerunt. » Et quintam synodum censuisse quôd Nestorius et
anathem. 5 : « Si quis unam subsistentiam ej us discipuli duas personas evidenter dixerwit
f Domini nostri Jesu Cbristi sic intelligit, tan- et per solam nominationem et honorem, et digni-
€ quàm suscipientem plurimarura subsistentia- tatem , et adorationem, unam personam.... con-
( rum signiûcationem, et per boc introducere finxerunt dicere; nunquàmconfessiuHi/afemse-
I conatur in niysterio Cbristi duas subsisten- cundùm subsistentiam? 5" In ipsis epistobsexqui-

€ lias, seu duas personas, et duarum persona- bus excerpuntur loca objecta , manifesté ex-
< rum quas introducit , unam personam dicit primit Nestorius dogma suum de duabus in
t secundùm dignitatem, et bonorem, et ado- Cbristo personis ralione bonoris , dignitatis et

< rationem, sicut Tbeodorus et Nestorius insa- cullùs solùm conjunctis. Habentur illœ tom. 5
f mentes conscripserunt.... sed nonconfltetur concil., col, 521 , et seq., et col. 351 , et apud
f Dei Verbum carni secundùm subsistentiam Marium Mercat. edit. Garnerii, part. 2, pag»
f (y.aS' ûm'cTaciv) unitum esse, etpropter hoc 57, et part. 1, pag. G9.
< unam ejus subsistentiam seu unam perso- Tertiumargumenlum ex eo colligitur, quôd
< nam,.... lalis anatbema sit. » Eô igitur, teste Nestorius illam oblirmatè negaverit nominum
sacra synodo, deveneruntiSestoriuset Nestoria- attributorumque utriusque naturœ communio-
ni, ut voces quaslibet dogmali catbolico expri- nem , qua; nonnisi negatà unitate personœ re-

mendo natas recipere quandoque viderenlur, jici potest. Nimirùni, si iiumana natura Verba
retenlo nibiloseciùs perverso suo de duabus in divino unilasilin personœ unitatem, se(|uilur
Cbristo personis dogmate, rejeclàque duplicis i] Cbristum esse ipsunmiel Vcibum lum naiuram
 fi2l VERBI DIVlNï. S2i
divinain, tiim iiaturam luimanain Iial)ons; si pudiaiione pcrversnm suum dogma înlogruni
aiileni Cliristus sit Dons Vorbiim naliiram lui- conclusisse visus fuit. Hinc à vocis Deipara
manamsibi persoiialiler unilani habons, mani- condemnalione voluit bœresim suam dilFundi
fcstissimuniest inCbrisloDoumesse Iiomincm, incipere; cùm nempe Anaslasius presbyter,
elhoniinom esscDcum, id est, pcrsonaiu quœ quem Anliocbià secum Conslantinopolira ad-
liabet nalurani divinam , esse porsonani quai duxerat, et cujus çonsiliis solebat régi, palàm
habet et naliiram bumanam, el vice vcrsâ ; ac in Ecclcsi.î, co prœscnte, nec improbanle, po-
proinde, cùni aclioncs sint pcrsoiiaruni seu pulum universum liarumce vocum impieiale
personis Iribuantur, posse pracdicari in con- conimovil Mariam Deiparam nemoappellet,clc.
:

crelo, utaiunt, de Deo Vcrbo, qusecunique Rem narrant Socraies, Evagrius, Tbeophanes,
ipsi secundùni caméra contigerunt, ncmpèquôd Liberatus, Hinc in omnibus sermonibus , quos
natum sit passum morluuni el vicissim de
,
, ;
poslea ad populiim frequenler bahuil, lotus est
homine, seu de personà Vorbi liabentc bunia- ut probel Mariam non esse malrem Dei. Serra.
nilatem, posse prœdicari quaî Dei suul. Hicc 1, n. 5, sic loipiilur : t Audianl hœc, qui in
est communicatio idiomaluni ,
quse aliquando « dispensalione Dominiez innovalionis caîca-
iTiagis explicabilur. Ejusniodi porrô consecta- t linon intelligunl neque quae loquuntur, ,

riuni mystcrio unilalis porsonœin Cbrislo adeô < neque de quibus alfirmanl; qui sicut modù
connexum, elPatrum liadilioneconstantissimè j cognovinms, à nobis invicem fréquenter
siabilitum , saepiùs rejccil Nestorius. i sciscitantur an esoToxoç dicenda sit , id est
Serra. l,jara non scmel citato,Mariam non î puerpera Dei sive genitrix Dei Maria , an au-
esse Dei raatrera, etsi Chrislum pepererit, sic « tem àv6sw-oToV.oç, id est, hominis genitrix.
probare nitilur, n. 7 Non peperil crcalura : « i Habet malrem Deus ? Ergo excusabilis genli-
f eura qui est increabilis non recenteni de
, ;
i lilas maires diis subinlroducens.... Non, vir
€ Virgine Deuni Verbum genuit Pater In prin- : « oplirae, Maria peperil Deum. Quod enira de
t cipio e»hn crut Verbum, sicut Joannes ail; i carne nalum est , caro est ; et quod de spi-
< non peperil creatura Crcalorom , sed pepe- « rilu , spirilus est. Non peperil crcalura eum
I rit boniinom Deitatis inslrumenlum. t Et « qui est increabilis, » etc. Serra, 7, n. 48.
rursùs, n. 8 : « Incarnatus est quideui Deus, « 0£C(^o-//vv (DeisttsceptricemJ dico, non OeotoV.cv ,

€ sed non est mortuus; sed illuni, in quo in- î ^ lillerani , non k exprimi volens. Unus est
< carnatus est, suscitavit. » Quatuor ibi nogat î enim.... Pater Deus &smy.o;. > El episl. 2
Nestorius, quae in coramunicatione idiomaluni ad S. Cyrillum, n. H
Convenienlius ac.ip-
; «

praecipuè altenduntur, nenipe Deuni Verbum « lius est, inquil, S. Virginem non genilricem

dici posse natum, morluum, et semetipsum « Dei, id est, ©eoToV.ov, sed Chrisli genilricem,
suscitasse , et pariler homincm qui ex Maria « id est, XfKTTGToxov vocari. » Vide eliani ser-
natus est , seu personam quai ex eâ carneni mones Hinc vocis Deiparœ usum
2, 3, 4, etc.

sumpsii, esse Deum Verbum , esse creatorem, aliquando eliam abominalus est Nestorius, ul
esse eura qui increabilis est. coUigere est ex analliemate quod de ejus, ul
Innumera alia afferri possent loca, in quibus creditur , consensu , Dorollieus episcopus Mar-
sîmilia repelil. Loge sermones ejus 2, ô, 4, 7, cianopolilanus coram populo in Ecclesi.î pro-
etc. Illud prœsertim célèbre est quod coramplu- tulit : Si f/uis Mariam Deiparam ipse dixerit
ribus episcopis triduo ante concilium Ephesi anuthema sit; adquam vocem cxhorruère uni-
protulit Ego bimestrem et trimestrem Deum non
:
versi, et ab Ecclesiâ exierunt, ne cura irapio
dico. Tom. 3 concil., col. oOG, 562, 571. coraraunicarent : siluit verô Nestorius, nec
Quartumargumenlum esl,Neslorium ncgàsse oraloreni cobibuil, imù eum ad sacra raysle-
aliud unilalis personae in Cbrislo conseclarium, ria adniisil. Vide S. Cyrill. episl. 6 et 9 edit.
nempe B. Virginem esse OîotoV.cv, seu Deipa- Paris. 1G58, pag. 30 et 37, Hinc, ut Mariara
ram. Scilicct, si unica pcrsonasit in Cbrislo ,
non esse Dei raalrem persuaderel , lot raliones

nempe persona Verbi, manifcslissimum est undcquàque accumulavil, quas numéro decem
malrem Clirisli esse malrem Dei secundùm fuisse observât Garncrius disserl. 1 de Hœresi
caméra. Alqui Nestorius, ipsis fatentibus ad- Neslorii, cap. 2, § 3, ad calcera 2 partis Marii

versariis, nogavil B. Virginem esse malrem Mercal. pag. 292. Ergo consulté el dalà operâ
Dei ; ergo, etc. negavit Nestorius Mariam esse nialrcni Di'i,
Neque 1" id ipsi incaulè cxcidisse dicomlnm Non dicas 2", ab eorepudialam quidem vo*
est. Namconlra, in unù ejusniodi veritatis rc- ccm Deiparœ, sed propier abusus quosiimebai,
Tii. IX. 17
^^^ m INCAUNATIONE 524

sensu. Namque non rot et Calliolicorum odium ipse declinaret.

cl solo Aiii et Apollinaris
,

solùiu voceui, seil eliam ejus sensumlegilinunn Eosdem sensus, ut orlhodoxus viderelur, stu-

abeo rejccUnnluisse, constat 1", diosè rojecit. Al ibi non conslitil ; sed doclri-
el calholiciini
ac aliis in locis, absolulè namcatholicam siniul conalus est alià ex parle
quia ia serni. suo l,

pionuntiai Mariam non essematrem Dei, eôque impelere, pravosque suos ingessitsensus.

ilmenil ul ore Dorothei analhema in eos con- Non dicas 3° iSesloriuni tandem pluribus in

torqucrolqui dioerent Mariam esse Dei matiem. nempe serm. o, n.2 el4, serm. 12, n.
locis, 7,

ISum ilaloquereulur illi è Reforuiatis qui solùm serm. 13, n. 7, el episl. 2 ad Cœiesiin. con-

illius vocis abusuni tiinenl? Imô pleno oie ii sensisse ul Maria Deipara appellaretur, modo
l'utentur iMariani esse Deiparam ; sed illà voce Apollinaris elAriiexcluderetur sensus. Damna,
iioimisi caulè utendum, vol eliam onminô eà inquiebal, serm. 12, n. 7, eos qui dicniit se-

al)sliuenduin judicanl, ne iniperitis dclur oc- ciuidùm Apollinaris et Arii sensum , Dei genilri-

casio arbiuandi iMaiiam esse deam, et inlide- cem; el egontià tecnm clamo Qio-:w.vi. Nam etsi

libuscalumniandireligionem chrislianam. Quà lia locutus fueril Pscslorius, altamen simul

de re diceuius infia. L'ilra lias mêlas Neslorius cum hsereticà Apollinariis el Arii sentenlià

progiedilur, Mariam veiè esse Dei malrem repudiavit el docJriiiam catholicam, nec nisi

prorsùs negans; eigo. Constat 2° ex loco jam eo sensu .Mariam posse appellari Deiparam fas-

supra cilato è serm. 5, n. 5 et 6 i Beata > ir- : sus est, quo hominem ex eà nalura appellavit

€ go, etsi peperll bominem, simul cum illo Deum ut vidimus nempe propler moralem
, ;

I perlranseunle Dei Verbo , non ideo est Dei ejus cum Deo Verbo unionem, et dona quu; ab

t genilrix.,.. Bealus Joannes Baplisia Spiri- ipso percepit. Nimirùni triplici modo vox
I tum sanclura liabens edilus est. Quid igilur? Deipara, fuit intellecta. Primus est Ariano-

€ Appellabisne ipsam Elizabeth Spiritiis geni- rum et Apollinarislarum, juxta quos Maria

j iriceui iivijy.aTOT'Jx-cv » Hîc certè Neslerius

;
ipsam Verbi Divinitatem genuerat. Secundus

signiflcal non magis B. Virginem ob Clirisii Catholicorum, quidicuntpersonani Verbi, quae

parium esse malrem Dei Verbi ,

quàm ob par- Deus est, secundùm carnem quam sibi bypo-
habenlis Eliza- staticc univil, fuisse à Maria genitam. Tertius
luni Joannis Spiritum sanctum
hcili dici polesl mater Spirilùs sancti; proin- est Nestoril ,
quera contendimus docuissc Ma-,

dc(|ue, etc. Constat o" c\ pluribus argumenlis riam posse ulcumque ap|iollari Deiparam, quod

quibus illins vocis usum impugnal. iSam etsi fueril mater bominis illius qui snmmoquodam
aliqua ex lis argumenlis solum abusum vocis nexu morali cum Deo conjuncius est , et ideô

Dfijianc, aul solum Arii el Apollinaris in eà est consors appellaiionis el dignilatis Dei. Tcr-

vore adliibendà sensum baereticum excludant, tium autem bunc sensum fuisse Neslorii, palet

cujnsmodi est, v. g., istud serm. 1, n. 6 : non modo quia illuin oxigunt quoe do duplici

» llabel malrem Deus? ergo exeusabiUs

gen- personà, et de unione morali sempcr lonuii,

t tiliias maires diis subiutroducens ; » el illud, ut diclum est ; sed etiamquia ejusmoJi sensum

qnod aliàs incnleat, Divinitatem non esse na- manifesté indicat illis ipsis in sermonibus el

tan» altamen aliaurgel siepissimè ,

quibus sen- epistolà quse opponuntur. Serm. 12, sedulo in-
;

svis ejusdem vocis calholicus repudialur. V. g., cnleat B. Virginem nonnudè saltem vocandara
©coto'/ccv sed addendum no-
serm. 1 ideù maxime probat Mariam non esse esse Dei genilricem

genilricem Dei quia 1" ,

homoquem illa genuit, Hien àv6îw;TOTox.cv id est, genitricis hominis. Si-

est liinl\nnDeit<ttis instmmentmi.templmn, etc., milia babel in epist. 2 ad Cœiesiin. et in utro-

quia morali solùm unione conjuncius que loco signiflcal non nisi œgrè à se perrailll
id est ,

est cum Deo verbo.

2° Quia ulriusque nalura; usum 0ÏC7O/COV et sibi mullô magis probari Vir-

proprielalum el allributorum communio nulla ginem XstTTo-oV.ov nuncupari. Eodem serm. 12,

admilienda est. 5" Quia ille qui genitus est in n. 10, raiionem reddens cur possit Maria vo-
liai porrô cari Deipara, solam unionem moralem.
utero Virginis alius est à Deo Verbo.
affbrl

similes quae passim à Nesto- i Genilrix Dei est , inquil , nonpropter nudam
raliones , et alia;
sensum vocis Deiparœ calho- « liumanitale divinitatem , sed propler unitum
rio proferunlur ,

licum prorsùs excludunt. Ilaque id

circa vocem « templo Deum Verbum ; hominis verù geni-
nova- propler templum
Veiparœ conligil Neslorio quod CîEleris i trix , id est àvOpw-c.TîV,i;
,

Sensushai- (juod consubstantiale est naluralitor Virgini

l(,ribus in quàcumquealià malerià.
«

errori suo extrême oppositos, adver- « sanclîe. » Calholicus dixissel Mariam esse
relicos,
sanissuisalUibuiUlCjUl ci;^ invidiaw pare- Deiparam, ciuwuuiuri\Uuuiauaqu»iÇx cùstua-^
525 VERBI DIVINI. 525
pla est, unilur Verbo secundùm liyposlasini. ibodoxse fldei addiclum esse, et de solà Dei-
Non ila loquitur Neslorius , sed ad soliiam teni- parœ voce dispulare, Iiunc ad eam juxla tradi-
pli meiaphorain recurril, quà unionein mora- tionem Patrum usurpandam hortatur. Refertur
lein ab eo exprinii solere jam diximus. Siinilli- iijic cpislolatom. 3 concil., col. 587 et seqq.
lirua legiiiiUir serm. 15. Ex serm. 5 plura jam Cerlè Nestorius solà tcrminorum ignoranlià
si

attulimus , quibus indubilalum iil , caUiolicuin laboràsset, nec mentcm gcssisset bœreticam,
vocis Deiparœ sensuin in eo sermone adniissum vcritati sibi lam dilucidè ab amico expositse
non fuisse; ergo, elc. Hinc synodus V genera- adhaesisset.Non babemus porrô quid Nestorius
lis, collât. 8, analheni . G, adversùs Neslorianos Joanni respondcrit sed eum in priori suà
sen-
;

ila statuit : « Si quis abusive et non verè Dei tcniià perstiiisse, ex iis quse ipse Epbesi et
I genitricem dicit gloriosam semper Virginem poslca in monasterio suo egit cerlissimum
I Mariani.... anatbema sit. i est.

Probalur ^^ conclusio ex agendi ratione 4." Acacius Mebienensis, vir docirinâ et

Keslorii. Quaedam lanlùm facta annotabo. 1° pietate celeberrimus, et Nestorio amicus,
cùm
Testes sunt S. Cvrillus, lib. 1, adversùs INe- 60 Epbesi ante cœptam synodum coliationes
sloruni cap. 5, et MariusMercator, a cùni iSe- de dogmate babuit in quibus illum à pravis,

( storius in niedià Ecclesiâ profanis uteretur suis opinionibus frustra conatus est
revocare.
« vocum novitatibus (
quibus et ©eoto'xov et ge- Quâdam die inprimis ,
quse videtur fuisse 19
t niinani Chrisli nalivilatem insectabatur ), Junii Nestorius adversùs Acacium dixit non
,

t viiuni quenidam sanè probum , qui adimc potuisse Filium unigenitum fier! bominoni,
€ inter laicos erat, sed tanien adniirabilem sibi quin incarnarenlur simul Pater et Spirilus san-
f coilegerat eruditionem, ferventi et religioso ctus. Tum « episcopus quidam qui eum ipso
t zelo permoluni, et contentiori voce incla- î (Nestorio) erat, sernionem excipiens, alium
I masse : Ipslm ante secula verbum , etiam i asserebat Filium esse qui mortem subierai,
I SECL'NDAM SUBIISSE GEN'ERATIONEM, id CSt, illani t et alium item Dei Verbum... Aderat et alius
I secundùm carnem et ex rauliere. > Manil'e- ! quidam ipsi qui Judœis patrocinalus eos
,

slum est hâc voce plenissimè expressuni fuisse « non in Deum , sed in hominem impios exti-
catholicum dognia de unà Christi personâ du- 1 tisse alfirmabat. j Eàdem die eum Theodoto
plicique naturâ, et de temporaneà Verbi secun- Ancyrano et aliis episcopis, Cbristum quem
dùm carnem nativilate. lUud tanien dictum Virgo peperit, Deum esse affirmantibus, collo-
tanquàm ab infetici liomine fïagitiosè prolalum quens Nestorius banc inipiam vocem emisit :

rejecit Nestorius, etrefellere aggressus est. Ego bimestrem et irimestrem Deum non dico,
2° Jam diximus S. Cyrillum initio dispula- aliasque protulit impietales , quibus Christi
lionum, et antequàm ad S. Cœleslinum utrin- divinitas et Incarnationis mysterium è medio
que scriberetur, duas ad Ncstoriuni dédisse prorsùs lollebanlur. Referuntur haec in conci-
epistolas quarum secundà, omnibus faten-
, in lio Ephesino actione 1, et apud
Socratem, lib.
tibus, dogma calbolicum de naturâ duplici, 7, Hist., cap. 34 ; Liberalum , in Breviario,
et unicâ in Chrislo personâ accuratissimè et cap. 5 ; Theophanem, etc.
clarissimè proponebat ac explicabat. Quid tum Prob. 3° ex uniformi veterum Patrum
et
Nestorius ?Misitresponsum acerbitatis plénum, historicorum testimonio, et Ecclesice ipsius
ju-
in quo dogma suum iterùm propugnabat, et dicio. Sic enim argumentari
possumus Ille de :

S. Cyrilli doclrinam consulté deformabat , ut Deo incarnato et Virgine Deiparâ perverse

omnium invidiam in eum concitarel. Ilabentur sensit, unamque tantùm esse in Christo
hypo-
liae S. Cyrilli litterse et Nestorii responsum stasim noluit agnoscere,
quem obnegata ejus-
5 concil. Labb. , col. 313 et seqq., et apud modi dogma(a veteres Ecclesix Patres et
hi-
Marium Mercat. Garnerii ,
part. 2, p. 42 et sloricihserelicum fuisse tradunt, atque ut
seqq. hoereticum universa Ecclesiâ condcmnavit at-
;

3° Joannes Anliochenus Nestorio ut jam qui de Nestorio sic se rcs habet.

, ,
Nempe ob ne-
diximus , conjunclissimus , exlmiam quoque gatam unionem hypostaticam Verbi eum naturâ
epistolam ad ipsum misit antequàm Epbesi humanâ, et consequentc-r rejectum legitimum
concilium haberetur. In eà doctrinam Eccle- vocis Deiparœ sensum, damnatus est Nestorius
siœ perspicuè declarabat , sensum catholicum in synodo Ronianâ an. 430, in synodo
Aloxan-
vocis Deiparœ exponebat, ac errorc facli, ut drinâ (niins .Egypli oodeni anuo, iu
synodo
aliquaado osieuclemus^ poneiis Ncstoritim or- EpUcsinà gcneiali III, an. 451, in concilio
 DE INCAKNATIONE S28

ot in Con- iiiiprohàsse quùd nonien Delparœ uognTati ex-

Clialced. rvoiinioiiico IV, an. -4r;i,

omnibus nolum priiiiendo aptissinunn rejiceret. Si enim,

slanlinop. H, geiiorali V, nt
s

adscribiinl S. inquit, n. 3, mens tua eadem sapit et sentit,

est. Pailler cosdeni errores ipsi
«

quai SS. Patres Ecclesiœque doclores sen-

Cœlesiinns rom. ponlif. in resp. ad Nesto-
a

(nam hoc, domine mi, et ex

tiuntet sapiunt,
rium, parte 1; con. Eplios. cap. 18, pag. 355
«

et seq., lom. 5 ooncil. ; S. Léo iMagnns cpist.

« communibus amicis de te acce-
mnllis, et ex

154, aliàs 97 ; S. Cyrillus Alcxandrinusniultis « pimus) quorsùm vereris pium sensum con-
in locis ; Cassianus in libris de Incarnalione, « venienti voce publicare? s et n. 4 : « Si id

quos adversns enni conscripsil ;

Yincentius « quod nominis (QsotoV.cc) significatione offer-

Lirinensis in Commonit. 1, cap. 17 ;

Marias « lur, non rccipimus, restât ut in gravissimum
Mercalor; auctor coaetaneus, à qno habenuis « errorem prolabaniur ; imô verù ut inexpli-

plnres Nestorii sermonnes et fragmenta ;

Eva- « cabilem illam unigeniti Filii Dei ceconomiam

grius, lib. 1 et (i Hist. cap. 2 ;

Liberalus Bre- î abnegemus ;
quandoquidem nomine hoc su-
viarii cap. 4 ; Eacundus Hermianensis ,
lib. 1 « blato , vel hujus potiùs nominis notione re-

et (), etc. Quorum , ut et aiiorum muitorum « pudiatà, sequilur mox illum non esse Deum,
teslimonia, fnsè collegil Nalalis Aiexander Dis- « qui admirabilem illam dispensalionem nostrœ

sert. G in bist. seculi V. « saltitis causa suscepit ; lum Dei Verbum ne-
Adde episcopos illustres, (pii, cum eo ami- « que seexinanivisse, » etc.Cœterùm Joannes
dtià conjuncli, diù ipsi faveranl, ratiejus lidem et Acacius, rébus propiùs inspeclis, Nestorii
f^sseintegrani, tandem errores cjus agnovisse, condemnationi postea consenserunt ;
quod
ac illiuscondemnaiioni subscripsisse. lia Joan- idem, etsi seriùs, Theodoretus quoquc praesti-

nes Antiocbenus, qui cùm obstinatam hominis tit, ut modo dictum est.

mentem variis colloquiis exploràsset , impera- Obj. 2° : Socrales. coœtanaus scriptor, lib.

lori ipse auclor fuit ut illum juberet è mona- 7 Hist. cap. 52 : s Ego, inquit, cùm libros à

slerio prope Anliocbiam cduci et in exilium « Nestorio editos legissem , hominem imperi-

pelli. ItaTbeodorelus, qui non modo in conci- « tum esse deprehendi... Mihi quidem videlur
iio Cbalcedoncnsi ipsi palàm dixit anathema, 9 Nestorius nec Paulum Samosatensem , nec
.scd et in lib. i Hœreticaruju fabul. cap. 12, d Photinum imitatus ; neque omninô nudum
hairesim de quâ agimus, Nestorio adscribil, « hominem Christum dicere. Sed solam Dei-
ejusque blasphomias recenset. 8 parae vocem , velut larvam quamdam refor-

Solvimtur Objeclioîics. Quce ex scriptis Nc- — 8 midat. Idque illi ex gravissimà contigit im-
storii objici posscnl ,
jam prœoccupata sunt. 8 peritià.... Arrogantià enim elatus ob dicendi

Pauca supersunt diluenda. Obj. T : Joannes « facullatem , non satis accuratè vetuslioribus
Antiocb. in epist. ad Nestorium ante syno- « legendis operam dabat... Apparet igitur Ne-
dum Ephesinam scriptà, cui Theodoretus, Ma- < storium scripta veterum penitùs ignorasse ;

carius Laodicenus, Mcletius aliiquc episcopi e et ob eam causam , ut jam dixi, solam Dei-
subscripserant, et exlat part. 1 concilii Epbcs. i parce vocem impugnat. »

cap. 25, p. 587 et seqq. ; Acacius Berœensis Nego conseq. quia Socratis auctoritas levio-

in epist. ad S. Cyrill. qua; ibid. legitur cap. ns est ponderis, prsesertim ubi de ejusmodi

23, p. 581 ; et Theodoretus in epistolis ad An- rébus theologicis agitur. Historicus enim qui

dream Samosatenum, et Alexandrum llieropo- de foro scholasticus et de aulà scriptor extitil,

litanum, post pacem cum S. Cyrillo à Joanne facile potuit arlificiosà Nestorii errores suos

initam exaratis Nestorium ab omni errore

,
vulgandi ratione decipi, eum arbitrari catholi-

vindicant. Atqui lamen ipsos latere non potuit cum , quem in haereticos invehentem videret,
Nestorii senteniia; ergo, etc. nec salis perspicere in quo cum Paulo Samosa-
Nego min. lUi episcopi, cùm in Nestorii teno et Photino consentiret ,
quos noverat ab

personam plus œquo essent propensi, ambiguis eo serm. 4 et 12 confulari, et à quibus reipsà
idque eô faci- in pluribus, ut diximus, Nestorius discrepabai.
ejus locutionibus decepli sunt :

ipsis conligil, quùd dogma duarum in His igitur de causis maluii Neslorium imperi-
liùs

Christo naturarum in analbemaiismis contra lum et in vocibus lapsum exhibere, quàm ho-

Nestorium à S. Cyrillo editis lœsum esse puia- minem ha^reticum judicare.

roni. Notandum tamen est Joannem in prse- Obj. 5" : Non alia fuit Nestorii doclrina, ac

clarâ ad Nestorinm epistolà mox citalâ nonnisi Diodori Tarsensis et Theodori Mopsuesteni,

subdiibiiantcr esse locutuju, illudque in eo quos fuisse hœresis Nestorianœ prœformaiores

 Si» VEHBI DiVINI. 530
non seinel leslalur S. Cyrillus. Aiqui Thooilo- Elias miserai aUpie eliam ex annexo eidem
ruin Mopsueslenuni , ejusquc inpriinis inagis- lidei professioni commenlario, quem Adamus
Iruin Diodorum Tarsensem, orlhodoxani Ec- conscripserat ut oslenderel Eccicsiam suam à
clesiœ fidcm tenuisse probal Facundns Heiinia- romanâ circa Incarnalionom nonnisi verbo
nensis, lib. 5 et 4; crgo, etc. tcnijs dissenlire; ex iis, inijuam, scriptis appa-
Nego min. Frustra conatus est Facundus ret Orientales illos solilos esse uti vocibuse-K-

Ilcrmianonsis Tlicodoruni, cujus scripla syno- primcndo dogmali calliolico minus idoneis, et
dus V gcneralis daninavit, et Diodorum cj us olim à Neslorio sensu perverso adliibitis. lis

niagislrum à Nestorianismo jturgarc. Saiiclo- qiiidcm loquendi modis conlendil Adanuis scn-
runi quideni Allianasii , iJasilii cl Fpipliaiiii siim einndem à suis alligari, quem Ecclesia
amicilià usus est Diodorus, ob integram suam romanâ rccipit , constatque eum fuisse teslem
de Trinitate fideni, quam strcnuè adversùs idoneum et eximiai sincerilalis. Sed tamen
Ariaiios propugnavit. Qiiapropler à magno Me- semper superest non levis causa meluendi
ne ,

letio palriarchà Anlioclieno crealus est episco- forte, concordiie promoveiuke sludio, suoruni
pus Tarsensis. At ii saiioti Patres extirpaudae docirinam benigniùs sil inlcrprelalus ; vixquc
haeresi Arianœ toti incumbentes , Diodori ec- sub verbis tam diversis intégra polest esse iii
clesiaslica; unitatis sludiosissinii viri dogniala Iide conformilas. Quapropler l'aulus V voluit
de Incarnatione non expenderunl; crgo. ab Adamo emilli inofessioncm lidei iis icnni-
Obj. 4" : Ex iide discipulorum Neslorii, qui nis conccplain, quibus dogma calbolicum à
eliamnum in Oriente numerosissimi cxislunt conciliis exposilum est ;
quod ille nomine sui
de eorum magislri mente primorumquc illius patriarche et Ecclesiœ chaldaica; libenler praes-
sectatorum doclrinà judicandum est. Alqui re- lilit. Rem narrai Pelrus Slrozza
Paulo V à ,

centiores Nestoriani circa Incarnationis (idem sccrelis, in De dogmat. ChakUeorum, an.

lib.

penès verba tantùm à Catholicis difl'erunt, ut 1017 Romœ edilo. Vide insuper RaynakUnn in
palet ex eorum fidei professione an. 1610 Annalibus. Adprobalionem ex cilalis Nesloria-
Romae édita, oui concordant alite anliquiores, noruni recenliornm lidei formulis deduclam ,

annorum videlicet 1:247, 14i,j, 1550 et 1502 ;

eaî forinulae exacUe sunt ad fideni el loquendi
ergo. lia juxta quosdani Ricliardus Simon in niodum Ecclesi;e romaïuv ; ac pruinde ex iis

lib. oui titulus : Ilist. ait. de la créance et des id unum concludilur, quotquotapud Syrosseu
coutumes des nations du Levant, (piem sub emen- Clialdaîos bas, ut sonanl, recipiunl , illos à
tilo nomiiie D. :»loni, an. KiOô , Francolurti Nestorianismo cerlo cerliùs recessisse.
(Rolhomagi) edidit. Cuiterùni , objcclio propos.ila malè Ri-
1° Nego maj. Namque variis de causis lieri chardo Simoni allribuilur. Is quidem loco
poluit ut Nestoriani decursu temporis dogma jani superiùs laudalo Nestorianorum bodierno-
magislri sui scnsim emollirenl ac imnmiarcnt rum boeresim ait esse imaginariam , et in
Scilicel auclorilale SS. Palrun),quorum scri- nieris vocuni iequivocalionibus posilam ; in
pla legebant poluerunl commoveri; Irequens
,
quo veremur ne erravcrit. Addil audaciiis
ipsis luit cum Laliuis consortium ; cos saepiùs ibidem, forte Nesloriumel S. Cyrillum solis vo-
adierunt viri apostolici qui illos inslruerenl : cibus écriasse, quod ralionibus quibusdam jain
fœdera identidem cnm Ecclcsià romauâ ab iis ànobis in anlecessum reltilalis slabilit. Dociri-
redinlegrata sunt, iii quibus eorum prolessio- nam verù Nestorianorum liodicrnoruni essesin-
nes lidei adnormam Ecclcsi* romanab fucrunt ceroe Neslorii lidei indicium uulloniodosustinel.
exaclae ; haec omnia lolidem suppedilanl ra-
§ H. De œqnitale condemnationis Nestorii ; nbi
liones ,
quibus id eflicitur, ex bodiernonun
fnisœ criminationes in sacram synodum Ephe-
Neslorianoruni fide cerlum de Ncstorio el pri-
sinam et S. C;irillum à quibusdam liœreticis
niis ejus discipulis judicium ferri non posse.
slructw, diluuntur.
2" Minor propositio non omninô ccrla esl. Si-

quidem ex ipsà professione fidei, qu;ini nomiuc Jaiii obscrvavimus recentiorcs illos, qui Nes-
Eli» Neslorianoruni scu Clialdaîorum palriar- loriiim ab eà liaîrcsi pnqiterquam daninatus
chaî IJabylonici l*aulo V sinnmo ponlilici anno «si, cximunl, de lalà adversùs eum à conci-
1010 oblulil abbas Adanuis primaria; Clialda^o- iio Ephosino senlenlià conqueri ; inlempera-
rum Ecclcsiae archidiaconus et Nestorianorum lioris sludii el violenliye S. Cyrillum accusare;
monacborunj praepositus generalis, quem fœ- cofiiii' furoris pcrdilos quosdani processisse ,

deris cum Ecclcsià romanâ renovandi causa ut crroris Nestorianismo extrême oppositi,
?31 DE INC.ARNATIONE m
ncgat.ic scilicd distinclionis naturarum in potest ) ; sed quia corpus quod sibi adscive-
Clirislo , non mode S. pr.nosulom , scd el It
n rat, hsec fuit experlum, eam ob rem ipsum
sacram synodum œcunicnicain insimularent. « nosirâ causa perpessum asserilur. Impa-
illa

(Ion Ira qnos « TiBiLE ExiM Verbum in corpore passibili

CoNTLisio I. Erroris Nestorianismo opposiii 1 existebal. Idem et de ejusdem quoque morte
scii iiegatœ duplicis natnrse Chrlsti slolidè ac- « sentimus; siquidem Dei Verbum suapte na.-

cusaliir concilium Ephesiniim. Eadem accusa- c TURA immortale et à corruplione alienum,

tio in S. Cyrillum malèoliani conlexitiir. « et vita rursùm Verûm quia
el vivificans est.
Prob. prima pars, noinpc de negalâ duplici « suum ipsius corpus munere
graluito Dei
natnrà Cliristi stolidè argui sacram synodum. « morlem, attestante Paulo omnium causa ,

Nam 1", in opist. 2 S. Cyrilli ad Nestorium ,

« deguslavit, fit ut ipsum mortem propter nos
qnam singuli Patres suffragiis parlicnlaribus ut « perpessum dicalur : non quôd quidem ad
gciiuinam iidei Nicrenœ expositionem approbà- « propriam naturam attinet , morlem excepe-
rnnt, quœque lis dennilionis fidei in Nestorium ï rit,... sed quia caro morlem, ut modo
illius

Joco extitit ; in hàc, inquam , epistolà, dogma « aiebam, deguslavit. Pari modo, quia caro
duarum in Christo naturarum dislinctarum, t illius resurrexerit, ipsi resurreclio tribui-
periiide ac unilas personne tam diserte expli- « tur... Suum ERG0 fecit nostrum corpus, pro-
cantiir , ut nihil clarius dcsiderari possit. Ma. I diilque homo ex muliere, deitate intérim
gnam hujusce cpislolae partem exscribcre non t aut ex Pâtre nativitale non abjecta ; mansit
dubitabimus, ut bominum adversùs sacram « ENIM IN IPSA QUOQUE GARNIS ASSUMPTIONE QUOD
synodum blaterantium temeritas manifestis- « non dubilârunt (SS. Patres) sa-
ERAT... lia
simè innotescat. Sic itaquc in eà legitur : « cram Virginem Deiparam appellare non :

« Neque enini dicimus Verbi naturam per suî 4 QUOD Verbi NATinA, iPsiusvE DIVINITAS ortûs
« niutationem caméra esse factam, sed neque « sui principium ex sanctâ Virgine sumpserit;
« in totum bominem Iransformalam ex anima I SED QUOD SACRUM ILLUD CORPUS ANIMA INTELLI-
« et corpore constilulum. Asserimus autem « GENTE PERFECTUM EX EA TRAXERIT , CUi Cl Del
« Verbum , unità sibi secundûm hypnslasim 8 Verbum secundûm hypostasim unilum, se-
€ carne aniniatà rationali anima, inexplica- « cundûm carnem natum dicitur. » Hactenùs
t bili incomprebensibiliqne modo hominem fldei expositio Cyrilli ad Nestorium quam so- ,

« factum , et hominis fiîium extitisse... Et lomniter et summâ cum laude singuli Patres
« quamvis natlr.e si.nt divers.e verà tamen Ephesiniexceperunl.Dicanlsacrsesynodiosores
« unionecoeuntesunum nobis Christum et Fi- quid ad plenam el apertam duarum in
« îiura effecerunt ; non quod naturarum diffe- Christo dislinctarum naturarum confessionem
ï RENTIA PROPTER UMOXEM SUBLATA SIT ; VCrÙm expressius proferri potuerit ? Ergo induclae
t quôd divinitas et humanitas secretâ quâdam duarum in Christo naturarum confusionis cri-

« ineflabilique conjunctione in unà personâ men in sacram synodum stolidè moliuntur.

« unura nobis Jesura Christum et Fllium con- 2° Ejusdem accusalionis stoliditas ampliùs
i stitueiint. Ad bunc modum, qui ante omne palebit, si argumenli, quo ea nililnr, specletur
t seculum exislit, et ex Paire genitus fuit, infirmitas. Nempe idcircô volunl Patres Ephe-
• secundûm carnem ex muliere natus dicitur; sinos Eutychi duas Christi in unam confun-
« N0.\ QUOD PiviNA iLLius NATURA existcntiae denli praelusisse, quia tertiam S. Cyrilli ad
ï suse iniliuni in sacra Virgine sumpserit, aut Nestorium epislolam célèbres S. doctoris ana-
« quôd post priniam ex Paire, altéra propter Ihematismoscontinenlem, aclione 1, approba-
« seipsam generalione necessariô indiguerit,... vcrint.Alqui hâc ralionc nihil infirmius. Fateor
€ sed quia propter nos, et propter nostram quidem hâc in epistolà tertiâ S. Cyrillum de
« salutem, humaxa xatura secundûm hyposta- Nestorianis erroribus, profanisque vocuin no-
« sim sibi unità, ex muliere natus est, hinc vitalibus excludendis et anathemate percutien-
€ est quôd secundûm carnem natus prœdica- dis niagis esse sollicituni ,
quàm de dogmalc
« lur... Ad eumdem modum illud passum et duplicis naturoe exprimendo et inculcando.

« resuscilatum dicimus : non quôd Dei Ver- Scilicet de duplici naturâ Christi nulla erat
« bumaut plagas, aut clavorum perforationes, controversia , jamjamque dogma catholicum
« aut alla id genus vulnera in propriam na- eà de re, laudalà epistolà secundà, ad toUendas
« TURAM acceperit ( nam ut divinum numen ambiguitales salis superque fucral Nestorio

<! corporisexpersest, ita perpeti quoque nihil exposilum ; necessc verô eral ut unius person»
!?33 VERBI niYINI. fôl

fidcm Nestoriiis juxta sentonliam Cœlo&iini « non aspernalus , Jud?(?0S hâc oralîone allo-

aperlèconfiterodir, iilquceas lociitioncsainbi- « qnilur ; JSunc qnœrith me iutcrficere, liomiuem

guas, quibus errorein suum obvolverc solebat, «r qui vcrifafem dixi vobis; ;€què ilciùni ac ante,

inaiiifcslè rejiceret. Fateor insuper miruin t ipsum Dei Verbum, quod in a;(iiialilale etsi-

non esse, qiiôd, oùm conlroversia prinnim i militudine Patris consistit , pcr himianaî
agitaretur, hanc episiolaru , elsi orlbodoxa» 4 etiam suœ nalurce conditiones agnoscimus. »

fidei non advorsani, iii scnsiini perversuni non- En rnrsùs utraque natura apertè expressa. Ea-
iiulli interprctati sint episcopi aliàs docli, scd rumdem naturarum distinclionem indigitat

studio parlium abrcpli, et in Nestorii perso- S. Doctor, dùmanathemalismo 1, définit B. Vir-

nani propensi. ginem gemiisse incurnatum Dei Vcr?»H»î sfcindum
At veiô i°,quanivis terlia bsec S. Cyrilli cAuxFjr ; analh. 12 , Dei Patris Verbum carni
epislola in niediâ synodo Ephosinà lecia fuoiit, secundînn liijpostasim nnitum , et unum unâ cum
nec à Patribus roprobata ; imô eliamsi niodus suà carne esse Cliristum , eimdem mmikim Delm
que ea à Nestorio recepta fuerat, Patribus vi- siMUL ET hominem; anath. 6 post Verbum secun-
sus sil novnni ejns obstinationis argunientum ;
dùm Scripturas încarnatum unum elmuemqce
atlamcn ex aclis concilii nianifestum est eani Deim siMiL HOMiNEM ESSE; aualh. 12, Dei Ver-
solcniniler el, ut aiunt, conciliariter, approba- bum secundùm carnem cruciftxum, etc., etsi idem
taui non fuisse (l).Quapropter S. Cyrilli analbo- vita est viviftcum ut Deus; ergo.
mat'smi sumniam, qiiani in Ecclesià obtinent, Sed praeterea nihil in hâc epislola , neque
auctoritaleni, nonnisi longo post tempore con- in ipsis analhematismis , dislinctioni duplicis

seculi Sun t. 2° Vix concipitur, quomodô, con- nalurce Chrisli legilur adversùni. PUira quideni
troversiae aestu janidudùm sopito , et eliquaià in scripto ejusmodi olim redarguit Theodorelus ;

quaestione, reperiri possinl qui epistolam, quà sed ex superstite parte scriptorum de hâc con-
de agimus, non niodô alicujusobscuritalis, sod lroversia ab eo editorum , liquidé colligitur

et Eutycbianisnii protervè redargnant. Nain ,

doclum hune virum in hoc argumenlo mirum
etsi non ex professe et data operâ S. Cyrillus in modum caeculiisse , ac disputationis aestu ,

in liâc epislola fidcni duplicis in Christo naturse nimioque in Nestorium studio abreplum contî-
inculcare satagat , hanc tamen satis désignât tiniias et inancs movisse tricas , nec mentem
non uno in loco. Docet enim , n. 5 , Verbum Cyrilli esseassecutum. Idem judicium ferendum
ut i nalurâ Dcum et ex paternâ substantià ge- est de iis quai Andréas Samosatenus nomine
< nituni, » nemini esse subjectuni ;
quamvisut Orientalium adversùs analhemalismos objecit.
homo, < secundùni legeni bumanaî naturœ con- Vide utriusque illius, Andreoe scilicet et Theo-
« gruentem Deo subjectuni sit. Ad hune quoquc doreti objectiones simul el defensioncm Cyrilli
« niodum, subdil, sub lege factus est, » quale- toni. 3 concil. part. 3 ,
pag. 800 el seq. llhui
nus est homo ; « etianisi ut Deus legem ipse tu- autem praeserlim objicit calvinianus scrîptor

< lerit acpromulgàrit. Et n. 6 : i Confiientur, quem citavimus, unionem scilicet Vcrhi cum
« inquit, Ipsum rnigcnilum Dei fdium ex Pa- nalurâ humanâ in hoc scripto, n. 4 et 8, cora-
« tre natum secundùm propri.vm n.v-
, eliamsi parari unioni animœ et corporis; unde conclu-
« TLRAM tamen causa in
inipassibilis sit, nostri dit hujus auctorem S. Cyrillura, ac proinde et
< CARNE secundùm Scripturas passum esse. > Patres Ephesinos, censuisse unam esse Chrisli
Quae certè significanl duas esse in Christo na- naturam, sicut ex unione animœ et corporis

turas plané diversas, divinam et humanam. Si- una exurgit natura humana. Verùm adeô in-

miliier n. 8 : « Cùm ut Deus de se ipso ait : firmuni est illud argunientum ad tantas accusa-
t Qui viclct me, videt et Patrem meum; et : Ego tionos fulciendas , ut nonnisi ex praiconceplo
< et Pater unnm sm/hm* ; divinam inefTabilemqne in concilia et Patres odio vehementi prodirc
« illius naturam concipimus, secundùm quam poluerit. Nani in epislola de quà agimus com-
« unum est cum suo Paire pro])ler eamdcm paralio illa solùm instiluitur ad explicandum
« quam cum ipso sorlitur essenliam : est enim unionem naturse liumanœ cum Verbo esse per-
€ imago, et charactor, et splendor gloria; illius. sonalem et secundùm hypostasim cui rei expo- ;

« Quando verô humanae nalursc infirmilalcm. nend.Tc hanc comparationem esse nalam nemo

inliciabitur ;
quapropler càpariterulilur nurlor
(1) Vide Christian. I>upum in Schol. et not.
Syuilioli (juod S. Atlianasio (ribni solel , eam-
ad cap. 17 Yariar. Episl. p. 70, cl ad capiil ±2,
p. 110; et Tillomonl. nota 2(5 in S. Cvrillum demqne fréquenter adhilient concilia et Patres
T. U
Hibt. Ercles. p. 7.i8 el seqq. eliain jxist nat^^m Entydiianam haeresim : Eu-
r)ÙO DE INCAIiNATIONË o56

tychiaui, qui illà aliquando voluerant errorem i haud inutiliter addiderim , aliam esse car-

suiim coiinnnaie, iiiloUcxère laiulom se in eà « nem à Deo Verbo (quod ad suai naturae ra-

<'aus;c suai praîsidium aliquod frustra quoerere, « tionem attinet), aliamque rursùs essentiali-
cl ab illà recesserunt. Ergo erroris Nestoria- « 1er ipsam Verbi naturam. Sed quamvis haec
nisnio opposili stolitlè accusalur Epliesina sy- « difl'erre intelligantur, et naturali diversilale

iiodus. t esse disjuncla, unus tamen ex ulroqueChri-

Prob, secunda pars, nonipe advcrsùs S. Cy- < stus intelligilur dùm per veram unitalem
rilium similcui in^iinulalioncm prœposterè in- « deitas simul et humanilas invicem conve-
slrui ; accuralà cousidoralione sciiplorum quœ « niunt. » In Epist. celebri ad Joan. Antioche-

de lucarnalionis lide S. doolor cdidit. Is enim num quà pax cum Orientalibus anno 435 re-
malè arguitur duas Cliristi naturas in unam dintegrata et definita fuit , inlegram refert
confudisse, qui fidem duplicis naturae Christi S. Cyrillus et suam facit confessionem fidei

ab iiiilio controversiae ad ejus rineiu apertè et Orientalium,dogmaduarum Cbrisli naturaruni

pluncs expressif, quique eam plané supponit et diserlissimè continentem. Dciude Joannem
indicat iis ipsis in locis quibus adversariorum rogat, « ut illorum ora comprimere dignetur,
criniinalio fulcilur. Atqui ex accuralà scriplo- <i quiconcrelionem, vel confusion em vel com-
rum S. Cyrilli consideratione utruinque niani- « mixtionem Yerbi cum carne factam essedi-
l'esluni est. Piimum facile evincitur , duaruni 8 cunt . î Addlt que lanlùm abesse ut quid simile
videlicel in Cbrislo naturaruni lideni, ab initio « à se unquàni cogilatum fueril , ut eos etiam

controversiae usque ad lineni pluries et apertè « insanire existimet, qui vel aliquam conver-

à S. Cyrillo expressam etinculcatam. Jamretu- < sionis adumbrationem in divinam Verbi nalu-
limus perlongum et diserlissiuiuni eà de re d ramcaderepossesuspicanlur.Manetenim illa,

S. doctoris leslimoniuni , ex epistolà ejus ad « pergil, quod eslsemper; neque alteraia est,

Neslorium secundâ vel ab initio controversiae c sed neque unquàm alterabitur ; neque ullius

conscriptà deproniplum. Quaedain alia addere î erit mutalionis capax. s Tandem expUcat , et

sufliciet. In bomilià Epliesi dicta, cùm svnaxes S. Pétri auctorilate probat Christum non esse
peragercntur deposilo iXeslorio, seu die Domi- passum in ineffabili divinitutis natiirâ, sed in

nicà 28 Junii an. 431 , sic habet : i Non enim carne, id est , humanà nalurà quam Verbum
in

t cùm homo essel (Christus), fecit se ipsum assumpsit. Ergoab initio disputationis ad ejus
« Deum sed Deus suâpte nalurà cùm sil, sine
;
finem S. Cyrillus duaruni Christi naturarum
f ullà mutatione ac sine confusione factus est lldem pluries et apertissimè professus est et
c homo ; et qui ineffabili modo ex Deo Pâtre inculcavit.

€ generatus est secundùm carnem ex muliere Alterum perinde evidensest , scilicetiis ipsis

1 nasci sustinuit , ac lilius iiominis appellatus in locis quibus adversariorum criminatio inni-
t est ut nos salvarct. Factus est tibi similis litur, eanidem lidem duphcis in Chrislo naturae

« propter te, et mansit propler se ipsum hoc ip- plané supponi et indicari. Praecipua ejusmodi

t sum quod erat. » Audis ex 5. Cyrillo Verbum locaeasunt, in quibus S. Cyrillus ait in Chris-

divinum sine ullà naturie suae confusione aut mu- tommmesse Verbi Dei naturam incarnatam{l) ;

tatione , atque manens hoc ipsum quod erat, quam locutionem minus esse clarani non difti-
lactum esse hominem nobis similem seu na- ,
temur. Al 1° Observa S. Cyrillum non dixisse

turam humanam in suppositi unitatemassump- unam esse Christi naturam, quod Eulyches do-

sisse; ergo, etc. cuit; sed Mnam Verbi Dei seu, , Filii Dei natu-

In explicationeduodecim anatheniatismorum ram. Observa 2" neque etiam unquàm ab ipso

Ephesi pronuntialà, sanclà synodo clariorem positum simpliciler unam esse in Christo Verbi

illorum declaralionem exigenle, ad secundùm Dei naturam, sed adjunclum scmper ab eo

anath. sic habet : a Qui nobis assimilatus est fuisse vocabulum incarnatam , aut aliud aequi-

t licet id quod erat manserit, quœ nostra sunt valens. Atque his annotalis, lideni dupUcis in

f non aversatur; imô verô propler dispensa- Christo naturae hâc S. Cyrilli loculione plané

€ lionem ea omnia quae ad humanam naturam

f pertinent, cum humanitatis raensuris simul Vide epist. 1 et 2 ad success.
(1) epist. ;

neque ullum hinc tamen secundùm ad Acacium Melilenens. alleram ad Eulo- ;

t admittit ;

qium presbyl. Conslaiilinop. item ad Valeria- ;

< propriam naturam vel gloriamdetrimenluni

num Iconienseni, etc., quai ex tant T. 5 oper.
« capit. » Lege totam banc expositionem. Lib. part. 2; vide et lib. 2 contra Neslorium, T. 6,
2 contra Neslorium « Illud quoque,
: inquit, etc.
557 .
>ERB1 DIMNU 5S8
siipponi et indicari sic conficio : Qui divinam « perfcctam humanitatem auferret. Sed si, ut
Yerbi naturam esse abomni nmialione alienam « jam dixi , in eo quod illum incarnatum esse
censet et siinul hanc in Cliristo docel incarna- € dicimus, perspicua et certa confessio conti-

laiu, ille plané supponit el signilical, prailcr « nelur, quâ etiam homineni esse factum pro-
naturam divinam Yerbi integram etperleclam, « lilemur, nlhil jam intelligcre prohibet, Chri-

aliani esse in Chrislo naturam , nimirùni car- i stum, cùm sit unus ac solus lilius, eumdem
nem, seu naturam humanam ; alia quippe est i Deum esse et hominem, ut in Deitate , ita

natura divina et inunutabilisquaî incarnata est; i etiam in humanitate perlectum. > Deinde
seu quae carnem assumpsit, et alia natura Gar- ille loquendi modus ab Eulychis errore inimu-
nis, seu humanitatis assumplœ. Atqui Deum nis fuit ,
quem usurpare vel etiam adversùs
,

Verbum suàple natura esse immutabile stcpè hune haeresiarcham prcmere non dubitàrunt
docuit S. Cyrillus ; ut viderc est in locis supe- cjus erroris in)pugnatores SS. Patres quem ;

riùs laudalis, quibus alia muita addi possent; admiltere ipse Eutyches renuit; quem denique
nec ullo sanè in loco legilur inunulabililali approbaverunt ipsa concilia conlia Eutychen
Yerbi quidquam vei minimum detraxisse.Ergo, et Monothelitas habita. Atqui 1", SS. Patres
cùm dixit unam esse in Christo naturam Yerbi sententiam S. Cyrilli, de quâ agimus usurpa-
Dei incarnalam ,
plané indioavit, et supposuil vcrc, vel etiam adversùs Eutychen pressère ;

duas reipsà in Chrislo esse naluras distinclas Flavianus nempe Constantinop. palriarcha in
et inconfusas. suâ Fidei professione imperatori Theodosio
Et verù, vel hoec S. Cyrilli locutio naturam oblatà, hanc locutionem adhibet. Eamdem con-
duplicem esse in Christo supponit et indicat, tra Eutychen atlulit Basilius Seleuciensis in
vel accipienda est de natura unà composilà ex synodo Constantinop. sub eodem Flaviano an.
divinitate et humanitate, ut eam interprelatur 4i8 celebratâ. Quibus adjungendus Justinianus
calvinianus ille scriptor David de Rodone, qui imperator in Professione fidei, ilemque Eulo-
S. Cyrillo tantoperè adversatur. Atqui claruni Maximus martyr, Ephremius, Joan-
gius, S.
est locutionem ejusmodi accipi non posse de nesDamascenus, etc. 2" Hanc admiltere renuit
nalurà hoc modo composità, Implical enim in Eutyches. Cùm enim in concilio Constantinop.

terminis, naturam ex divinitate et humanitate mox memoralo Alhanasii et Cyrilli sese tue-
coalescentem, dici unam naturam incarnatam, retur nominibus , ipsum Basilius Seleuciensis
seu unitam humanitati ; totum aliquod duas adhortatusest, ut cum illis diceret unamYerbi
partes complectens, malè dicitur uni ex illis naturam incarnatam ; hanc verô loquendi ralio-
partil;us unitum ; ergo,etc.Nec certè nova hœc nem usurpare noluit haeresiarcha, quippe quâ
est et incerta conjectura, quâ S. Cyrilli men- errorem suum destrui pervidebat. 5° Eamdem
temassequi contendamus. DiclumS. doctoris, S. Cyrilli sententiam approbàrunt concilia in
prout sonat, explicanms : illudiiue olim iia ex- Eutychen habita. Niniirùm in concilio Chalce-
posuerunt non modo antiqui S. Cyrilli defen- donensi gencrali lY, an. 451, S. Flaviani de-
sores, Eulogius Alexandrinus apud Photium fendendi causa adducta fuit mox laudata ejus
Cod. 250; S. Maximus martyr in Opusculis professio fidei, quai, ut dictum est, sententiam,
theolog. et polemicis, T. 2, edit. Combclis. ; de quâ agimus, continet. Quinla verô synodus
Pelrus Diaconus in lib. de Incarnat. T. 9 ; Bi- probavit Professionem lidei imperatoris Justi-
blioth. PP. Lugd. el aUi complures ; scd et ipse niani ,
quâ prœdictus loquendi modus in Euty-
S. prœsul adversùs suî obtrectatores senten- chen urgetur. Tandem synodus Lateranensis
tiam hanc suam propugnans : i Si dicentes subMartino I, rom. pontilice celebratâ, quâ
< unam Yerbi naturam, inquit, epist. 2 ad Monothelitai proscripti snul, in Definilione fi-
t Successum, num. 3, tacuissemus, ac minime dei, can. 5, legilimum hujus dicti sensum sic
I adjunxissemus inc.vrnatam , excluso prope- déterminât juxta vim grseci textùs : « Si quis
i modùm dispensalionis mysterio , esset illo- « secundùm SS. Patres non confitetur propriè
« rum fortassè oratio non inepla sed quia « et secundùm verilaiem, unam naturam Yerbi
< et illa in humanitate perfectio, et essentiae « Dei incarnatam ,
por hoc quod incarnata di-
1 nostrae declaratio illata est, dùm dicimus < tur, nostram substanliam perfecté in ipso
€ i.NCARNATAM , dcsinant baculo inniti arundi- « Christo Deo et indiminutè absque tantura-
€ neo. Is enim, pergit, qui cxcluderet dispen- « niodô pcccato, significare, condemnatus
i sationis mysterium, incarnationemque nega- < sit. ) Adde quôd hanc loquendi rationem à
f rel, jure coargui posset tanquàra à Filio S. Athanasio iraditam fuisse censuerit S. Cy»
K39 DE INGARNATIONE 540
rilliis pUiribus in locis (1) ; cui eâ do re conscn- signiticans et distinguens, îmô ambas directe
sonint Basilins Seleiiciencis in s\ nodo Consian- aliquando exprimens, et à Joanne Antiocheno
linop. conira Eulychen , Eiilogiiis Alexandr. aliisque Orienlalibus exprimi
approbans quo- ,

locociiatoapud PhoUuni, Eplnvmius, Joannes rum confessionem ad usque vitœ exitura

fidei

Pamasconus, etc. Ubi tandom falenduni codice contra ejusdem oppugnatores défendit.
depravato forte iisnm esse S. doctoreni; jani- SoLvuNTUR OBjECTioNES. — Obj. advcrsds se-
dndîim enim Lenntius id sensil, et reverà in cundam conclusionis partem :
1** S. Cyrillus in

lil). S. Athanasii de Incarnatione quem eliam- Epist. 2 ad Successum, n. 4 : « Duas quidem

nini liabcmus, non cxtal teslimonium quod ex f naturas, inquit, unitas asserimus, post unio-
eâ S. CyrilUis laudat. < nem verô, tanquàm sublatâ jam illà in duo
Qu aères, quid S. Cyrilliis nomine natnrœ in- € divisione, unam esse credimus Filii naturam,
telligeret , cùni dixit in Chrislo nnam esse Verbi i tanquàm unius, sed hominis facti et incar-

nnturmn incarnat am? An ipsani Vcrbi naturam? i nati. s Similia habet in Epist. 1 ad eumdem,
an personam ? Resp. veteros diversâ ratione et in Epist. ad Acatium Melitenensem. Duas
illam phrasim S. Cyrilli esse interprétâtes. igitur naturas ante unionem quidem concipie-
Ephreniiiis, Eulogius, et alii quidam sensernnt bat S. doctor, peractâ verô unione unam tan-
nomine natnrœ ibi inlelligendam esse nalnram tùm ; atqui duœ naturse quas anle unionem
ultime completam, hoc est, personam Verbi. concipiebat, erant propriè dicté ; ergo sensit
Et reverà potuisset S. doctor ita accipere na- unam esse tantùra, peractâ unione, naturam
turœ nomen , appositè ad refellendum Nesto- proprié dictam, ex duabus videlicet coalescen-
rium, qui saepè voci natnrœ eamalligabat ideam tem , ut humanilas ex anima et corpore coa-
et dotes quœ personœ competunt. Leontius ta- lescit.

men, Gelasivis, Ruslicus diaconus, Anastasius Dist. maj. peractâ unione, unam tantùm
Synaila,Theorianus, S. Cyrillum de ipsâ divinà concipiebat naturam praecipuam , et ideô so-

Verbi nalurà accipiunt, quibus asscnticndum lam primariô et directe praedicandam , nempe
judicamus. Nam 1**, S. Cyrillus duas esse in naturam Filii divini, concedo; unam sinipli-

Christo naturas drssimiles et intégras non se- citer, ex divinitate et humaniiate composiiara,
mel confessus est, prsesertim in epist. 2 ad nego. Itaque cùm S. doctor dixit unam esse ,

Nestorium, et epist. celebri ad Joan. Antio- peractâ unione, naturam, non attendebat pré-
chenum, in quà professioncm tidei Orientalium cisé ad ea quae naturam proprié dictam consti-
recepit. Ergo natnrœ- Toceni juxla signiiicatio- tuunt; sed solùm contendebal istud ex ejus-
nem usitatani, non verô in sensu personœ modi unione consequi , naturam scilicet Filii

usurpavit; alioqui unitati personœ in Christo divini, uipote in Christo prsecipuam , solam
malè consuluisset , ac termini ejusdcm tam primariô et directe prœdicari debere ; ipsique

dissimili acoeptione omnia confudisset. 2"Hanc videbatur illa loculio dogmali calholico adver-

naturam Verbi incarnatam appellat naturam sùs Nestorium firmando magis idonea ;
quôd
Deitatis in lib. de fide ad Reginas. 3* Si voce eâ obliqué tantùm et indirecte connolarelur
natnrœ S. Cyrillus personam intellexisset humanitas, quam, ut personam à Verbo distin-

proclive fuisset ab ipso dici nnam Christi na- ctam, pingebat Nestorius. Caeterùm, unam
turam; aXqui id nunquàm dixit, sed tantiim hanc Filii naturam, quam post unionem prae-
unam Verbi Dei vel Filii divini naturam ; er- dicat S. CntHIus , non esse unam naturam ex
go, etc. A" Positâ uostrâ expositione S. Cyril- divinitate Filii et humanitateassumplâ coalitam
lus scopum suum nihilominùs attigisse conci- et compositam , ex eo patet , quôd 1" iliani

pitur. Nempe ul unitatem personœ in Christo perpétué dicat esse naturam verbi Dei, quam
magis flrmaret , naturam propriam Verbi, ut esse immutabilem censet; 2" quôd illam incar-

pote prœcipuam, primariô et directe solam in natam praedicet, eique carnis assumplioncm
Christo prœdicare amabat , naturam verô hu- iribuat; quae altribuia in naturam praedicto
modo compositam non cadunl; 3" quôd duas
manam obliqué tantùm et secundariô deno-
tare ; ulramque tamen re verâ illà locutione in Christo naturas disiinctas et perfectas post

unionem admiserit ; recole superiùs dicta in-

(1) de reciii fide, ad Reginas T. 5,

Lib. ter probalionos.
part. % p. 48; Defens. anaihemattsm. adver- Obj. 2" : Dioscorus tanquàm Eutychianns
sùs Orientales, ad anatli. 8, T. 6, p. 178, et
damnaïus est àcoiiciiio Chaloedononsi, quam-
Epist. uiràque ad successura T. 5, part. 2, ,

p. 155, etc. vis confHsioneffi, conimixtionefn aut convcrsio-

541 VERBI DIVINI. 8«
nem in Christura induccntibus anathema di- tuendo ad solam personœ unitalem spectâsse,
ceret. Ergo quamvis ab ejusmodi confusione, tum scopus ejus, tum caquoc saepè memoravi-
conversione , coiuniixlioue abhorrucrit S. Cy- mus, manifestum faciunt. Atque adeô futile est

rillus , non ideô ab Eutychianisnii labe inimu- argumentum quod inde eruitur, ut eâdem com-
nis est. paratione usi sint SS. Patres, etiam Acephalis
1° Negari polest antecedens. Non enim com- eà abuientibus posteriores.
pertum est an Dioscorus errorcs Eutycbis rê- Obj 4° : In Epist. 2 ad Succcssuni, et in Dia-
vera lenuerit. Ob patrociiiium Eutychi prœsli- logo de uno Christo, docetS. Cyrillus divini-

tum ob gcsla procaciùs in R. pontificem S.

, tatcm et humanitatem iia in tinum Christum
Leonem, aliaque criniina, non propter hœre- coaluisse, ut solâ cogiiatione, solâ conlempla-
sim ipsum à Chalcedonensi synodo depositum lione,6£wpîa [Ao'vYi secernatur et distinguatur
fuisse complurcs existimant. 2" Nego conseq., ergo, etc. 1" Argumentum nimisprobat. Quippe
in quà i" l'alsum supponilur. Nainque ab erro- id unum contendit David de Rodone, admissam
ris labe non ideô tantùm censetur iuimunis esse à S. Cyrillo unam in Christo naturam ex
S. Cyrillus, qiiôd omneni conversionem , com- divinitate et humanitate compositam , ut ho-
niixlioneni aut confusionem naturaruni à Chri- niinis natura ex anima et corpore est compo-
sto abjecerit; sed et propter alia argumenta sita : sed si solâ dislinclione, ut vocant, ratio-

superiùsallata; nempe propter expressam non nis distinguerentur natura divina et natura
semel duplicis naturœ dislinctionem , fidem- humana Christi, jam in Christo esset una na-
que Orientaiiura libentissimè et sine cuncta- tura simplex ;
quod nimis absurdum est, quàm
tione ab ipso approbatam. 2" Non modo om- ut possit S. doctori adscribi; ergo. 2° Nego
neni à Christo conversionem , commixiionem conseq. Differentia , distinclio, discrelio quae

elconfusionem naturarmn exclusit S. Cyrillus, solâ ratione, solâ cogitatione fit, opponitur eô
sed et docuit ne ullam quidem umbram mula- loci divisioni , seu rei ab re distraction! , quâ
tionis in naturam verbi cadere posse. Si eadem res separatae et seorsim existunt , non verô illi

senserit Dioscorus , et simul unam tantùm in solùm dislinctioni quam realem appellant in

Christo naturam ex divinitate et humanitate scholis; et quae rébus conjiinctiset indissolu-

compositam admiserit, ut ponit objectio, et bili nexu unitis etiam competit. En locus inte-
probabilius est , certè non satis secum ipse ger ex Epist. 2 ad Successum objectus : i Igno-
consensit, ut aliquando patebit. Num verô in « rant , inquit S. docior n. 4 ,
quaecumque non
re tanti momenti pugnantes ejusmodi senten- « solâ mentis consideralione distingui soient,

tias S. doctori gratis afflngere licebit? « ea prorsùs etiam in diversitatem distinctam

Obj. 3° : Pluribus in locis S. Cyrillus tradit e omnifariàm ac privatim ( èi; ÉTepoTY.ra tt,v àv*

eâdem ratione naturam divinam et naturam d mutuô segre-

u.izc; ôXcrpoTTo; y.%i tS"wto; ) à se
humanam in Christo uniri, quà uniunlur in « gari. Sit rursùs nobis in exemplum homo

homine mens et corpus ; atqui mens et corpus « nostri similis. Duas namque in eo naturas
in homine ita uniuntur, ut ex iis una liât na- « intelligimus, unam animae, alteram corporis.
tura composita ; ergo. Dist. maj. eâdem ratione d Sed cùm solâ discreverimusintelligenliâ, et

quoad unitalem person» , concedo ;

quoad « difîerentiam subtUi conlemplatione seu men-
nnitalem naturae , nego. Corpus et anima in 8 tis imaginalione conceperimus, non tamen
homine ita uniuntur, ut ex illorum conjun- « seorsim ponimus naturas, neque illis in to-
ctione exurgat una persona, ncmpe homo, et i tum per divisionem virtulem immittimus;
una nalura. Ex nnione naturse divinœ et na- d sed unius hominis esse intelligimus, ita ut
turae humanae exurgit etiam unus Christus, « illae duae non jam sint duo, sed utrâque
unicâ Verbi divini personalilale subsistens. t animal unum absolvetur, » etc. Haec ille :

Sed cùm vcrbum divinum suâpte naturâ infi- ubi aperlissimum est ea ab ipso dici solâ

nituni sit et immiilabile, liinc illà uniono hu- ratione, solâ mentis consideratiore distingui,

manitas sola mutatur et porliciliir, nullatenùs quae unita sint nec separalim exislere
cùm
natura divina ; adeôque duplex manet in Chri- queant, possunt tamen sine se inviccm cogi-
Sio natura perfecta et intégra etiam post unin- ta ri.

nem; natura namque divina eadem omninô Neque ea acceptio specialis fuit ejusmodi
est ac antea ; naturae aulem humanae per unio- loco, vel etiam S. doctori. Vulgatissimum est
nem nibil esseniiae et perfectionis detrahitur, tum apud S. Cyrillum, tum apud alios SS, Pa-
Porrô S. Cyrillum hanc comparationem insti- tres, ut distinclio et differentia rationis hocce
 b45 DE LNC AUNATIUNE SU
modo suinaliir. li nempe, quœcumque conjun- nebut S. Cyrillus ; quippe cui vices suas Cœ-
ctim cxlanl, scu ratioiie solà, seu icipsà inler Icsiinuscommiserat ut [senlentiœ adversùs,

!»o diflcraiu, liaec dicere assolent solà cogila- Nestorium à Sede aposlolicà in Romano conci-
tioneet inlelligeiilià discerni cl dislingui, ([iiia lio lal;t execnlionem promoveret. Quapropter
ji('iiii)e solà cogltaiione siiio so inviccm aliiiigi Monnas Constanlinopolilan. in Profcssione li-
poss(tiit. lllnc anima et corpus , clsi diversse dei. qurc inserla est Vigilii Papoe constituto,
*int substanliîB cl rcaliter dislingiianliir, dicun- Libcratus Breviarii cap. 5, Evagrius Hist. ec-
tur tanien ab Eplircniio Antiociicno aptid Plio- clesiast. lib. 1, cap. 4, Marcellinus Comes in
liiini, à S. Cyrillo in Episl. ad Valeilaiium et Cbionico, JNicolaus I, Epist. 9 ad Michaelem
in ulroque loco objecto , cl ab aliis, solà cogi- iniperatorem, Photius in lib. de Synodis, alii-

lalione diflerre. Hinc SS. Trinilalis personas, que quos referl Nalalis Alexander , Dissert. 7
clsi rc maxime distent, solà ralione discrevc- in Hist. eccles. Y. seculi, edit. 1699, T. 5, p.
runt. Hinc in face accensà flamniam à nuUerià 228, bunc in concilio Cœ-
Ephesino legatum
discerni ralione ail S. Greg. Nyssenus. Hinc lesiini fuisse tradunt; et reverà cùm adven-
non modo anle Cyrilli œlaleni pliircs Patres tàssent legati quos ad synodum Romà miserai
solà ralione separàrunt aut distinxerunt ulrani- Cœleslinus, adlmc prsesidem S. Cyrillus egisse
que Cbrisli nalurani, ut S. Basilius lib. A con- conspicilur T. 5 conc. p. 610 et 65o ; ergo.
tra Eunomium, S. Greg. JSazianz. Oral. 50, Quôd si praelereà attendantur , ut maxime
etc., sed eliain niiilti ex ils qui post natam allcndi debent, episcopi quotquot seu siante
Eutychianani lieraesim scripserunt, aut eiiam adhuc synodo , seu eà dissolulà , judicium
hanc impugnârunt, ut Patres concilii V gene- prima aclione pronunliatum calculo suo ap-
raiis , can. 7, Agatho roni. ponlifex in Epist. probàrunt , damnaluni auctoritate légitima
ad imperatores qu2e legilur aclione A synodi M, rs'eslorium falebitur, quisquis aliquam ejusmodi
Maxenlius in libelle contra Acephalos, etc. auctoritatem in Ecclesià constitutam agnoscet.
Ergo, etc. Piura vide apud Petavium, Dogmat. Enimverô mulii ex episcopis qui Joannem ,

théologie, lib. 1 de Deo, cap. 10, lib. 4 deincar. esse expeclaudum raii noluerant primae ,

cap. 5, n. 13 el seqq., et lib. 0, cap. 0, n. 15 aclioni adesse, post lalam scntentiam , et im-
et 14. Atque de toto argumento quod hîc à pià Nestorii menle penitiis inspecta, sanctse
nobis tractatum est , consnie eumdem libro 6 synodo sese adjunxerunt. Quod colUgilur tum
de Incarn. integro quo sumuià erudilione
, in ex relalione synodi ad iniperat. per Palladium
et judicio , Davidis de Uodoue librum, ciijus .Magislrianum iransmissa, in quà non obscure
auclorera ignorabat, ila plané refellii, ul nii- Id signiticalur ; tum ex eo quôd ssepè synodus
rum sit ab aliis postea earadem crambem re- triginia lantùin episcopos Joanni adhairentes
cociam fuisse. commemoret, cùm tamen protestaiioni Kesto-
Co.NCLisio H. Nestoriuni canonicè daninavii rii 68, episcopi subscripsissent (1), el concilia-
Ephesina synodus. Prob. Illud judiciuin cano- bulo Joannis quadraginta très. Consule Chri-
nicum fuit, quod ab auctoritate légitima, juslà slianum Lupum in Scboliiset notis ad variorum
de causa, in reura canocicè ciialum et conlu- Patrnm Epislolas, ad caput 7. L'bi primùm
macem, de crimine certo et juridicè probato, autem legaii Cœlesiini Arcadius et Projectus
ac tandem servato tenipore prœscripto prola- episcopi cl Phili])pus presbyter Ephesum ap-
tum est. Alqui sic se babuit judicium quod pulerunt, confesiim aclione 2, quae die 10
synodus Ephesina adversùs Kestorium pronun- Julii in episcopio habita est; postulavêre sibi
tiavit. gesta prioris action is privatim recognoscenda
1° Latum est illud judicium ab auctoritate communicari ; quae cùm cxpendissent, et ter-
legiliraâ. Nam priniœ aclioni ( de quà potissi- tià aclione die 11 ejusdem mensis in mediâ
mùm movetur coutroversia, quod ante legaio- synodo legi curassent , nomine Cœlestini et
rura Româ missorum et Joannis Anliocheni totius concilii Occidentis senlentiam depositio-
adventum causa Neslorii in eà decisa fueril), nis in ^'esloriunl singuli pronunliàrunt, actis-
primœ, inquam, illi aclioni inlereranl episcopi (jue subscripserunt. Vide T. 5 concil. p. 628
circilcr ducenti , inter quos S. Cyrillus , pa- et 629.
Iriarcha Alexandrinus, Juvenalis Jerosolymiia- Deinde concilium Ephesinum conlirmaluni
nus, Memnon Ephesinus, aliique melropnliiani esl à Sixto III, rom. pontilice, Cœlesiini inie-
multi. In eâdeni aclione romani, poniificis
(I) Apud Christ. Lupum in variorum Patriiin
Cœlesiini loaim, ut expresse acla habenl, obti- Epist., etc., cap. 7, edit. Lovîm. 1682, p. 20.
 545 Vf:iiBI 1>IVINI. S4e
rea morlui successore, oi ab iilrAqno EcclosiA. modi fierinl? Deinde nolariiis adesse poluit,
Quid ,
qiiùd ipse Joaiinos Aiilioolioiuis, eiiiii cls^i nulla ejus menlio in aclis concilii eô loci
plerisqiie suis Orioiilalibus, daimialioni Neslo- babcatur. Primam j)orrù citalionem scriplo
rii deniùm consonsit aniio 455. Ipscque Tlico- consignatam fuisse apparet ex aclis ipsis, in
doretus, qui diutiùs personse Neslorii palroci- (piibus iustrumentum secundac ex iis cilatio-
naliis fucrat , liiiic (aiuiom anathoma dixil iii nil)us qufc die 22 factœ sunl, ter appellaïur in
concilio Clialcedonensi, ejiisquc pravos orroros (Jraîcis toîtcv Trapava-yvMori/'.ov, quasi diccrelur
lib. i Ilserclic. fabiilanim cap. 1:2, exposuil et lertia citatio conscripta
eoque ad Nestorinm;

damnavit. Ergo sivc aclio prima concilii Epbc- misso existimavilsyiiodiis nilùl ex iis quœ adec-
siiii seorsiin spoclelur, sive corum à quibiis clesiaslicum ordinem pertinent prœtermissnm esse.
gesla illiiis aclionis doiride probala siinl, Iia- Corlè in cilando Neslorio qui(b(uam à sacra
beal|jr ratio, auctoritate Icgiliinâ dainiialus est synodo peccalum esse, nec Ncsloiins, nec
Nestoriiis. Joannos Anliocbenus, nec abus quiiibel un-
2** Judicium contra Nosloriiim j tislà de causa (liiàm opposuil. Vide T. 3 concil. p. 457, m), ,

laliiin est. Siquideni agel)alin' de proscrilxMido 562, 57 i.

errore, qiio pr?eci|»iiuin religionis dogma snb- i" Lalum est judicium in reum conluma-

verlebalur. Addo, ctianisi Nestoriiis in co laii- cem. Tribus enim vicibus juxla canonum pra;-
tùni, lit quidam adversarii vohml, lortè pcc- scripta citatus Nestorius, quamvis tune Ephesi
càsspl , quôd voces recopias et ad dogma versarelur, ac locum suum in concilio fuisset
exprimendum nsitalas nobiisscl adbibore, vel obtenturus, attamen obslinatù noluit causam
hoc nnum salis fuisse ad justam euni damnandi suam (b'fensum veiiire. Ad primam invilatio-
prœbciidam causani ;
quij)pc cùm profanas vc- nom respondit : Mecum delibcrabo, et siquidem
cum novitates S. Paubis devilari prœcipial, 1 vcnire me oportuerit , veniam. Qui ad eum se-
Tim. G, 20, ac diversitas vocum vi quàdam na- cundo delcgati sunt
prœsules, nequidem ad
livâ sensus di versos ad discrinien in fide mcn- ejus conspectum admissi sunl, sed banc
ab eo
libus ingencret. per Florenlium mililum Iribunum responsio-
5° Lalum est in reum canonicè citatum. nem acccperunl Ciim omnes episcopi simul
:

Nam pridiè quàm conciiium inciperet, die convenissent, tum ipsum quoqne concibo affutu-
scilicet Dominicà 21 Junii , à quatuor episco- rum. Domùm episcopi à synodo tertiùm depu-
pis cœterorum nomine ad sacrum consessum lati non parvam militum fustibus armatorum
invitalus fuit Nestorius, ut en qxiœ ad religionem manum in ipso aedium Neslorii vestibulo invene-
pertinent, commnni omnium sentent iâ et consensu runt.Atque diii multiimque prœstolati, ne ad
constituerentnr. Die verù 22, sacra synodus an- umbram qiiidem à satellitibus consistere permissi
leqiiàm de fide ageret , abos itcrùm, et tertio sunt, imb verb insolenter repulsi sunt, deque locis
alios delegavit episcopos qui eum rogarent, ut exturbati. Tandem ipsi dimissi sunt à mibtibus,
ipse se synodo adjungeret , neque iillo pacto ab qui addiderunt et hoc quoque, nempe eâ
de causa
earum rerum tractatioue, (juœ jam prœ manibus vestibulo se [custodes adiiibitos, illudque
ab ipso
erat, diutiùs ubesse pergeret; admonerentque, ut (Ncstorio) in mandatis acccpisse , ne ullum om-

ipse accederet , sanctissimum synodum uecessi- ninb qui ù synodo missus esset, ad ipsum ingredi
taie compulsam ea de illo prolattiram quœsan- permitiereiH. Uxc cùm ad sacram synodum re-
ctorum Patrum canonibus sunt sancita. ]\lalè lata essent, censuit ipsa quartam citalionem,
porrù conjecit erudilus Marii Mercaloris editor quà etsi ecclesiasticis sanctionibus
minime requi-
Garnerius, parte 2, dissert. 2 de Synodis babi- silà,^estorium advocare parafa erat, fuluram
tis in causa Nestorii, pag. 349 et 351, primam inulilem ac manifestum esse, eum
;
conscientià
vocationem , quae à quatuor episcopis facla est nequaquhm purà sanctœ hujus synodi conspectum
die 21 Junii, non habuisse vim canonici proces- recusare. Quopropter causam Nesloiii
et dog-
sus , sed admonitionis tantum et invitationis. mata de quibus ag(;balur jHx/a canonicas san- ,

Causamaffertquia dies 'ii Junii fuit Dominicus... ctiones rccognosccre sine cunctatione incœpit;
neque tillus cum episcopis profectus est notarius, ergo, etc.
quod in citationibus semper accidit ; neque citatio 5° Judicium illud lalimi est de
criminecerio
conceptis verbis scriptisque compreliensa est, et jiu'idicè probato quod quidcni
; ipsa causa;
quod tamen canones jubent. Veriim undenam condilio ,
et uiodtis quo conciiium processif,
accepit Garnerius jure cautum fuisse ne die nianifeslum faciunt. Elenim fcrenda non erat
Dominicà aui sine nolario adm^nitioncs ejus- sentenlja de re occulta et sine arbilrio
pera-
547 DE LNCARNATIONE 548

sermonibusj publicis missel imperator litteris ipsis quibus concilium

clà. Impielates suas in
prodiderat ^eslo^us ; hos suos sermones et convocaverat,ac tandem sacri consessùsdilatio

alio scripla tolo orbe vulgavcrat jaiu iu syno- ;

cpiscopis qui die praîsliluto Ephesum se contu-

Uoniaaâ et Alcxaudrinà cjus causa discussa lerant , valdè molesta esset ; atiamen diebus
dis

fiieral ;
Paires concilii plura cum ipso de fide quindecim expectatusest Joannes Antiochenus,
Iiuarualionis babuerant Epbcsi colloquia ante- nec nisi die 22 ejusdem mensis actio prima ha-
quàm synodum auspicarenlur, uiulti(|ue ex eis, bita est. Quâ de re audiatur ipsa synodus in

quos inler iiipriuiis nolandi Acacius Melite- Iklalione ad imperatores. « Cùm omnesitaque,

nensis et Thcodotus Ancyranus, ambo pietate « inquiunt Patres concilii ,

juxta pra^stitutum

et doctrinà insignes ac Neslorio amici, bla- « nobis terminum Ephesum venissemus, acci-

spbeniiarum in Cbristum triduô ante primam « dit utJoannes, sanctissimus Ecclesiae Antio-
actionem ab eo prolatarum testes fuerant; tan- « clienae episcopus adventum suum diffep"et.

dem quseslio intégra his terminis concludeba- « At nos itineris diflicultatem tarditatiscausam

tur, an dogmata Nestorio adscripla ejus essent, 3 rati ,

post terminum nobis à vestrà majestate
et Synibolo Nicœno consentirent. Ea igitur « prœfixum elapsum, sexdecim lotos dies (ha-

fuit causae Ncslorii conditio , ut qusecumque 4 bità utriusque extremi ratione) sessionem

illara constituebant , Palribus Epbcsinis co- ( dislulimus. Jam verô alii quidem sanctorum
gnilu dilliciUa non fuerinl. i episcoporura senio confecti , in exterâ regio-

lli aulem sic processerunt. Post recitatum i ne morari non sustinebant ; alii adversâ va-

Symbolura ISicainum ,
quod ut vera fidei tes- « letudine in periculum vitae adducebantur ;

serababilum est, lecta sunt causae instrumenta, a nonnulli quoque ex illis in hàc Ephesiorum
nimirùm 1° eximia illa S. Cyrilli epistola 2 « metropoli diem extremum obierant ;
quidam
ad Nestorium, quam , ut jam observavimus « verô rerum penuriâ constricti , nos adeun-

Paires universi sulTragiis sigillatim diclis , ut i tes instanter urgebant, ut mox audientiam

fidei omnibus consonam summà

Nicaînae in « auspicaremur. Exactis proinde sexdecim in-
cum lande approbàrunt 2" responsum Nesto- ; 8 tegris diebus post Pentecosten, ad synodicam

rii ad banc epistolam, quod Patres

judicârunt î audientiam convenimus. Cùm vero Joannes

Mcœno Symbolo adversari quodque ideô , î quoque sanctissimus Ecclesiae Antiochenae

cum anatbemate rejecerunt ;

5'' litterse Cœ- j episcopus per Alexandrum Apameae et Aie-

lestini rom. pontilicis contra Nestorium ad « xandrum Hierapolis , religiosissimos episco-

Cyrillum datae ;
4° epistola Cyrilli tertia ad « pos, quos praemiserat , nobis significavit, ut
Nestorium, quà ci sententiam romani ponti- « rem propositam aggrederemur ; nondùm
ficis denuntiavil; o" plura veterum doclorum « comparens , longiori tarditate molestiam
testimonia, utsciiicet nibilnisi secundiim sibi « sanclae synodo attulit. Itaquevigesimo secun-

traditamà decessoribus suisdoctrinam episcopi i do die mensis Junii , sccundùm Romanos ,

statuèrent ; G° denique multa ex bomiliis et , « congregati sumus , cùm pridiè per religiosis-

ex aliis , ut videtur, Nestorii scriptis excerpla, i simos quosdam episcopos , admirabilem il-

quae blaspbemiis in Cbristum scatere reperta « lum Neslorium , ut nostro consessui sese ad-

sunt. lusuper auditi testes omni exceptione ma- t jungeret ,

pietatisque et fidei examinationi

jores. Nam sacra synodus jussit ut quas Acacius « unà nobiscum interesset rogavissemus , etc.

Melitenensis et Tbeodotus Ancyranus ex ore i Ergo , etc. »

Nestorii tribus antea diebus blaspbemias audi- SoLVCNTiK OBJECTIONES. — Obj.i" : IJuà con-

vcrant, eas coram sancto cousessu enarrarent. cilii œcumenici auctoritate Nestorii causa defl-

Quod ii jSestorio amicitià conjuncti , sed Cliris- niri poterat : siquidem concilium générale, quo
to et verilati conjunctiores, non sine lacrymis lis decideretur, à Nestorio et monachis postu-
praesliterunt. Tandem bis omnibus praemissis et lalum fuerat , et ab imperatore indictum. At-
accuratè discussis, Patres senlentiam in Nesio- qui concilium Ephesinum tune œcumenicum
rium dixère. Ergo eorum judicium de crimine non fuit cùm actione prima Nestorius damna-
,

certo et juridicè probato latum est. lus est. Namcjne ea synodus non fuit œcumeni-
6" Latum est servalo lempore prœscriplo. ca, è quâ aberant logali romani pontilicis,
Nempe tenipus condiclum Patres non priever- Joannes Antiochenus patriarcba cum cpiscopis

têre. Imô ,
quamvis synodus indicta fuisset ad sui patriarchaliis, et Nestorius patriarcba Con-
diem Penlecosies Junii sc]tlimam , oninemquc sianiinop.; atqui actione 1 aberant è syno-
laidioiià aUvculùâ excusaliouem episcopi ade- ui do » elc; Ergo.
349 VERBI DIVLNI. 550
1** Nego raaj. Ad cujus probationem , nego- dem aclione prima advenerant legati quos Ro-
couseq. Poslulalmn quidoiii luoral concilium mà misit Cœleslinus ul adessenl synodo; sed

générale, et illiul indixeial imperaior ; sed si- Cœleslini locum in concilio oblinebat S. Cy-

mul diem praeslitueral, quo episcopi conveui- rillus, cui vices suas conuniseratsummus ponii-
rcnt ;
proindc , ul onuiia logitiinè gererenlur ,
fox utlatam anno praecedenliin synodo Romanà
salis cral l", eam synodiiiii de Neslorio habe- fidversùs Nestorium sentenliam execulioni de-

ri, quse die pra;scripto liabori polcrat ;

2" in niandari curaret ;
2" Aberal Joannes xVniioche-

eâdeni synodo reperiri episcopos aucloi'ilale et jius ejusque episcopi; sed expectalus fueral
numéro snflicienles causseNesloriiexpendendiC diebus quindecim , et videbalur ul mox dice-
et diriraendai ;
5" episcopis qiu «ondùni adve- mus , moras de industrià nectere ; ergo.
nerant, el quorum adhxsio complendaî synodo 5" Resp. ad sunnnum ex objectione sequi
œcumenicae videri polerat necessaria, laculta- synodi Epbesinae œcumenicitalem plenam et
tem deinde ficri acla in Nestorium recogno- perfectam, mansisse aliquo modo suspensam
scendi , ut ea , si vcllent , calculo suo appro- usque ad tempus quo à legatis romanae Sedis
bareni. Aiqui 1'^ synodus Epliesina , cùm ac- aclioni primse nomine Occidentalium subscri-
Uo prima celebrala est, ea non niodù fuit pium usque ad scbisma inveclum à
est, et

quœ die prœscripto , sed quœ post expectatos, Joanne Anliocbeno et perpaucis ejus episcopis,
diebus adbuc qnindecim , episcopos absentes qui sacrae synodo prœvalere non poterant quo
;

haberi poluit , ut dicluni est ;

2** Hanc tune scbismateefl'eclum est, ul suflragium Joannis

consliiisse praesulibus numéro et auctoritale ad concilii œcumenicitatem conslitucndam

sullicieniibus causae Neslorii judicandai ,
pari' non ampliùs expectari oportuerit.
ler ex diciis indubiialum. 3" Facta est episcopis Obj 2'*
: S. Cyrdlussacrœ synodo prœesse non
absenlibus facullas prioris aclioiiis gesta re- debuit, quippe qui , ul Nestorium baeresis ac-
cognoscendi. Quà quidom facultate usi siint le- cusabat, ita propler analbemalismos quos edi-
gali Cœleslini, ut ex aclionibussecundà et ter- deral à iSeslorio vicissim baeresis Apollinaris-

tiâ conciliinianifestumest. Debuisset et potuis- larum accusabalur; ergo. Nego ant. Praefuit
set Joannes Anliocbenus cum suis eâdem ra- concilio S. Cyrillus nomine Cœleslini sunmii
lionc de judicio in Nestorium lato proferre sen- ponlilicis, cujus locum, ut diximus in synodo
lentiam. Constat eum à sacra synodo ad illud oblinuisse in actis legitur; quapropler conci-

approbandum invilalum fuisse ; sed ne auditis lium Chalcedonense ( T. 4 concil. p, 5G2) Cœ-
quidem ejus legatis , causâque nullo pacte co- leslinum el Cyrillum vocat concilii Ephesini
gnilà, in sanctam synodum insur^ere maluit. capila. Ad prob. dist. : S. Cyrillus accusaba-

et ejus sentenliam irrilam declarare; ergo, etc. lur à Neslorio , sed ejus accusalio nec juri-
2" îsegari potcst minor. Etsi enim certior dica eral, nec ad concilium delata, concedo;

et indubitala magis evaserit auctorilas et œcu- juridica erat , etc., nego. Maximum intererat
menicilasconciiii Ephcsini', seu subscriplione discrunen inter accusationem advcrsùs Nesto-
legalorum Romà à Cœleslino missorum, seu rium instructam, et eam quœ in S. Cyrillum
conlirmalione romanae Sedis, toliusque Eccle- erat conlicta. Secundùm canonicas sancliones
siae approbatione; attamcn vel ipsà aclione de haeresi Nestorius postulabatur, sonlentià
prima iilud videlurl'uisseoecunienicum, univer- Cœleslini sum. ponlif. in concilio Romano
samque Ecclesiam suflicienler repraisentâsse. post causai cognilionem lalajani eralirrelilus
;

Enimverô synodus qua; ex universâ Ecclesià S. Cyrillus verô, ul ejusmodi sentenliam io

convocala fuit; cui interfuère episcopi ex Neslorium execulioni demandarel, vices Cœ-
Oriente duceuti , inter quos episcopi Aiexan- leslini acceperal , neque ullius criminis, seu
drinus, Jerosolymitanus, Epiiesinus, orienta- anle synodum Ephesinam, seu in ipsà synodoj,

lis Ecclesiîc capila ; in quà romani ponlilicis juridico fuit accusalus. Si locum suum occu-
et concilii occidentalis senteniia ,
quœ de eâ- palurus , ac causam suani defcnsurus ad sacram
dem causa praecesserat , relata et approbala synodum Nestorius, ut par eral, accessisseï,
est ; cujus prœses fuit S. Cyrillus romani pon- ibique exceptiones suas in Cyrillum exposuis-

tificis locum obtinens ; ea, inquani , synodus sel , Patres, cognità causa, easlatuissent, quai

œcumenica fuit, seu Ecclesiam universam suf- ipsis visa fuissent cxpcdire. Al cerlè nemo
licienter repricsentavit. Atqui talis fuit syno- dixerit accusationem vagam nec coram legili-

dus Epliesina aclione 1, ul diximus; ergo, elc. niis judicibus iliatam ,

posse jura cujusquam

AU pryl»uUvii<im miuoii», V uyudiim qui- susp<;udcrc , ilUiuivc iiUiuJjileiu rcdderc ad e^.

,..1 DE INCAUNATIONE ^52

munoiis siinl. Proindeque, etc. sententiM qtiibtts excel-pta ex sefmonibus

qn« ejus ,

Cyrillus, Aoacius Melilenensis et jNestorii lestimonia conferrentur. Denique ex

Iiisl. S.
lesliuni aclis concilii maiiifestum est Patres prima illâ
Tlicodotus Ancyraiiiis accusatorum et
Neslorium egc- actione nihil liorum omisisse, quai ad certam
nnrios, in eoncilio adversùs
simuliiUor judices sedère;atqui nerao et juridicam inquisitionem poterant desiderari-
ninl, et
poiosi esse accusnlor aut tesiis adversùs aliquem
Vide supra. Ergo, etc.

simul judex; ergo, etc. Resp. S. CyriHiim Obj. 5" : Illud judiclum canonicum non fuit
et
eoncilio qnod suiïragiis vi extorlis iatum est, Atqui
liée tesiis nec accusatoris parles in S.

suslinuisse. Certè necessum non erat ab aliquo S. Cyrillus adjuvante Memnone Ephesino epi-

accusalionem in Nesloriinn denuô inslrui. Ad scopo vim Patribus intulit ut eorum adversùs

cognoscendam ejus causani concilium convoca- Nestorium sulTragia extorqueret. Sic enim lo-

tiimfuerat, vicesque in eo quasi promotoris, quuntur episcopi Joanni adhérentes in Epis-

Potrus presbyier Ecclesise Alexandrinœ et Pri- tolà ad populum Constautinopolit. : < Ephesum
miccrius notarius cxplevit. Acacius verô et u advenimus, inquiunt,accivilalem quidemora-
nec vocati fuerant ad « ni tumultualionis génère plenam, universam
Tlieodotiis nec vénérant
verô synoduni"non niediocriter lurbis agita-
S. synodumultestimonium adversùs Nestorium
î

proferrent non erant ergo testes propriè et

;
î tam, sanctam autem Ecclesiam velut mare

stricte sumpti. Cùni autem ex plurium

litis i ssevà quâdam lempestate jactatam reperimus,
instrumeniornm lectione jam appareret Nes- € Cyrillo Alexandriae antea episcopo et Mem-
majorem none Ephesino, instar procellse terram hanc
lorii inipietas, piacuit Palribus nt ad
î

rei conUrmationera ambo auditas à se ex ore e lempestatem concitantibus.... Et ille quideni

œgyptios
Nestorii tribus antea diebus blaspbemias coram
« (Cyrillus) quinquaginta cpiscopos ,

sacra synodo edissererenl. Atqui propter

testi- « aller verô plusquàm triginta asianos, et ali-

monium sic prolatum necjurenaturali, nec jure « quos alios, hos quidem astu circumventos,

canonico à nuinere judicis arcebantur; ergo. i illosverô metu inductos, congregans, nolue-
Obj. 5" Sacris canonibus praescriptum est,
:
i runt quidem commune sanctissimorum epi-

ut ires admonitiones juridic* totidem diebus

î scoporum undecumque advenlantium expe-
distinctis fiant. Ergo eâdeni die 22 Junii non € ctare concilium.... Nautas verô clericosque

poluit INestorius bis citari, quod tamen factum f œgyptios, et agrestes asianos ad episcoporura

est. Resp. Hune usuni olini non obtinuisse. « domos mittentes, extremaque in terminantes,

Ipsi Patres Epbesini duas priores monitiones

c ac inlirmiores perterrefacientes , et domos
Joanni Antioclieno unà eâdemque die IG Julii i forinsecûs inscribentes,.... iniquis ipsoruni

significaverunl actione 4, p. 638 et 642, et t aclis assentiri compellebanl.... Quare hos

Dioseorus in eoncilio Chalcedonensi gene- ! quidem tanquàm malorum auctores deponere
rali IV, ter eàdem die citatus est, T. 4 concil. « coacti fuimus, et ab episcopatu omninô amo-
et 416. vimus; caeleros autem qui horumadju tores,
pag. 584, 596
<

Obj. 4° : Etsi prima aclio à primo diluculo < et adminislri fuerunt, excommunicationis

in noctem obductam duraverit, liquet tamen i vinculo subjecimus, pœnitentiam non dene-

lempus causse Nestorii examinandae inipensum < gantes, quin poliùs clementiœ oslium sub-

impar tantonegotio fuisse ergo, etc. Negoant. ;

i apertumeis reliquimus. lEtinEpist.adse/ja-

Namque Patres concilii tum antequàm Ephe- tum Constantinop. : « Coniperimus, inquiunt, Cy-

sum se conferrent , tum maxime diebus illis « rillum Alexandrinum episcopum, et Memno-
quindecim àPenlecoste usque ad diem Junii 22, € neni Ephesiorum,.... civitatem sanctamque

quâ actio prima celebrala fuit, elapsis, causae i synodum lurbis turaultibusque complêsse;

Nestorii cognoscendse sese parare potuerant, et

e alque ex nautis œgyptiis, asialicisque rusticis

reipsà paraverant. Testes sunt Socrates, lib. 7

I satellitio collccto, tyrannidi suse ministros

Hist. cap. 54, et Liberatus, Rreviar.

cap. 5, « quaesivissc.... omniaque inique et illégitime

episcopus per illud tempus dilationis

synodi « i)erpetràsse, sacram sanctœ Pentecostes so-

expendisse quœstionem Incarnationis, et utrum < lemnilatem cclobrari veluisse, sacra templa

BeataVirgoDeipara appellanda esset diligenter « invictissimornmque marlyrum anles prfeclu-

examinasse. De re igitur Patrihns inaudilà et < sisse, ita ut ne orare quidem volentibus

pr;regrinâ non agebalur, ut dictum est. Omnc « licuerit.... Quapropter prœdictos Cyrillnm et

litis instrumentum praestô orat. Hal)el)aulur i Memnonem deponere et episcopali munere

SS. doctorum exuere compuisi sunius rcliquos verô tyraii'
lestes idooei. CoUectse fuerant
« ;
55S VERBI DIVINi. m
« nidisac icmeritatis illorumfaulorescladini- in adversarios novîtalum suarnm censuris
€ nistros, sive inctu adacli, sivcrraiulc quo(lu(! severc animadverieral , in saccniotes videlicet
< allecli luerint , cxcommunicalioni subjeci- cl diaconos dcposilione, in laicos excommuni-
c mus, » etc. calionc? Nonne eosdem, et proesertim clericos,

Negomin. Ad probalioneni V in aciis con- , minis, vexationibns, artibus malis corrumpcre

cilii mdla violenliarum hujusniodi quas Cyrillo conalus fuerat, multisque exiiii pœnam inve-
'
et Meninoni faiilores Neslorii adscribunt , ve- xcrat (1)? Quisporrù, bis, quie indubilala et
sligia videnliir;quin potiùsapparclconlrariuni. compcrta sunt, perpensis, judicaverit à Cyrillo
Vide jani superiùs dicta. 2" Quce iidem de vio- et Memnone poluisse in episcopos immanem
lentiis illis referunt, oninein fidem superant. iliamvim, de quà faulores Neslorii conquerun-
Eniniverô qiioniodô cornes Candidiaiuis, qui lur, adliibori, eàque Palrum sullragia adversùs
cuni copiis, quibus Ephcsi impcrabal, totus Ncslorium exlorla fuisse ? 5" Si vi à S. Cyrillo
Neslorio patrocinabatur, quiquc in ejus gra- et Memnone admotâ indueti fuissent Patres
liam tanta molilusest, ejusniodi inipelus pote- Epbesini ad Ncslorium damnandum, àjudicio
slale sibi ad fovendam paconi ab imperalorc incum lato lune procul dubio recessissent,
concessà non cohibuisset, tantamque in epi- cùm imperalor à Neslorii amicis deceplus, rem
scopos erga araicum suum propensos vim denuô iractari jussil. Sallem amborum illorum,
adhiberi passas esset? Num adeô potentis viri CyTilli cl Memnonis , deposilioni omnes facile
et copiarum ejus praesidio tecti cpiscopi Cyril- consensissent, ubi, utroque custodiae miliium
lum timuissent, Cyiillum, in queni onines no- tradilo, comes Joannes juxta imperaloris prœ-
verant aninium impera loris (n)alis Neslorii ar- scriplum postulavit, ut il simul cum Neslorio
tibus) valdè esse exacerbatuni? Annon ipsis dcposilione plcclerenlur, atque ad ineundam
mctuendum eral ne comitem offendercnt quem cum Orientalibus communionem varie vexa-
loco suo impera lor Ephesum miserai? Nonne tionum génère Paires Epbesinos immaniter
aulicorum gralià cunclos Epbesinos Patres adigere conalus est. Atqui nemo ex Ephesinis
longèvincebalNestoriusuteventusostendit?An Palribus à senlentiâ in Ncslorium lalà unquàm
ipse Cyrillo opibus inferior? an inimicitiarum recedere voluit, nemo Cyrillum et Memnonem
incapax?an à vi inferendà et ab artificiis alié- deseruil, nemo deposilioni eorum consensil;
nas? Nonne ipsum abbalem Basilium et alios scd onines contra poslulaverunt sibi reddi
quosdam monachos quôd suis erroribus repu- episcopos fidei inlegerrima;, cl eà de re ad im-
gnarent, circere, famé et fustibus, Constanti- peralorem scripserunt. Quae ergo de injuslà vi
nopoli crudelissimè (1) mulctaverat? nonne, in episcopos à Cyrillo et Memnone ailbibilà
ul ipsis cjusdem Basilii verbis ular, siiperbiâ oLjiciunlur, à Neslorio ejusque asseclis aiiimo
quà omnes parvipcndcbat , elulus , pecuniisquc et faclioso conlicla fuêre à Jeanne Anliecbene
,

corruptorum quorumdam Iwminum potenlià (relus, leviùs crédita, et ad imperalorem, reginas,

omnia audebat, mdlam pœiiam iniquis décrétant senatum, populumquc Conslanlinop. in odium
formidaus? Nonne testibus episcopis qui tem- concilii legilimi conscripla.

pore concilii Epbesini Conslanlinopoli dcge- Quod aulem aliinei ad selemnilatem Pente-
bant in Rescriplo ad commonilorium S. sy- costes quani aiunt Nestorii fauteres cetebrari
nodi (2) , Nestorii sludiosi ecclesiastica omnia ab vetitam, et ad occlusas sacrarum basilicarum
illo ttcceperant? Nonne laicos plures llagellis fores,ebserv. 1°, non Ncslorium modo, scd
saevissimè cœdi et in exilium milli (3)effeceral? neque Cyrillum, neque alios episcopos sacra
Nenne in S. Cyrillum snscilaverat viros omni mysteriasolemniler célébrasse die Pentecostes
dignes crimine, qui calnmnias adversùs illum et Doniinicis quae ad usque incœptum cenci-
apud omnes et ipsum inprimis imperalorem lium e/ïluxerunl, scd coram ipsis clericos offi-
spargcrent (4)? Nonne, ut ex ipso accipimus, ciiim explevisse. lia colligilur ex aclione 2 con-
lestesque sunt SS. Cœlestinus et Cyrillus (o), ciliabuli Joannis Anlioclicui quam exhibet
Cbrislianus Lupus variorum Palrum Epist.
(1) Vide Basilii et monaclioruni supplicatio- cap. 12, et ex ipsoBalu/.iusin nova cellectionc
iiem n(\ imperalorem, T. 5 conc. p. 429.
(2) Ibid. p. 751. seu Appendice conciliorum, ubi eadem inslrii-

(5) Socrat. Hist. lib. 2, cap. 10. menta , scd prailermissis Lupi scboliis et nolis ,
(i) Apoloqetic. Cyrilli ad Tlieodosiiim impe-
intégra edidil sub bec litule : Synodicon adver-
ralorem, ï. 5 conc. p. 10")3.
(o) Item Epist. i, 7, 8 cl 12, T. 5 ejus oper. (1) T. 5 concil. p. 528, 572, 573, 57G, 5î)7'
rt. 2, p. 22,51, 5ô, 3 'tel <i8.
part (2) Ibid. p. 500, 36!», 372, 42!).
TH. IX. 18
H'.il DE INCARNATIOîtl 556

sus rragœdiam Irenœi. Observ. 2°, id ad jus dia oi eriperent, machinas omnes adhibuêre
«•oiniiiuiic pertinuisse, ut episcopi in iilienà Nestorii palroni.

diœcesi soli'inniler niysteria non ce'ebrr.rent i° Enim operà comitum Candidiani et Ire-

sine obtcnlâ facultale episcopi loci in qtîo de- nsei aliorumque Nestorii studiosorum, nemo à
gobanuacproinde, donec concilium incœptum S. synodo missus Constanlinopolim pervenire,
esset, Paires qui Ephesum appulerant, incon- nulhB ejusdem litterœ imperatori autaliis qui-
bhIiù aut non invitante Meninone soleniniter busvis reddi permittebantur. « Qui Nestorii slu-
agere collectas nequivisse. De quo vide eum- « diosi erant , j inquiunt episcopi qui lune
dem Christ. Lupum in Scholiis ad caput mox Constantinopoli repericbantur, in Rescripto ad
cilaUim. Obsorv. S", in veteribus nionumenlis commonilorium S. synodi , n qui Nestorii stu-
non expriiui quâ de causa Cyrillo facta non t diosi erant, ecclesiasticaque omnia ab eo ac-
fuerit à Meninone illa celebrandi facultas , vel f ceperant veritalem circumveniebant omnia
, ;

potiùs quare Cyrillus et alii episcopi eâ uti no- { scilicet , tum lum publicas quoque
navigia ,

luerinl. Conjici merilô potest Cyrillum et re- j viasobsidentes neminem prorsùs à S. synodo
liquos ila sese gerere voluisse, ut citra ullius « Consiantinopolim venire neque inde rursûm ,

oftcnsionein Meninon posset Nestoriuni juridicè i ad synodum abire permitiebant; ea intérim,

accusatum et à Cœleslino jam damnatuni, ad < quoe inimici Cbristi erant, ultrù citrôque de-
collectas popnli faciendas, seu ad solemne sa- < ferebantur. s Haec illi ; qui continenter nar-
cril cium poragondurn non invitare. Nempe rant, 9 Dei providentià , epistoiam ,
quse ex
omnis Nestorio it ejus fautoribus querendi 1 Ephesinâ civitate ad sanctos episcopos et mo-
locus tollebatur, ubi eodem modo ille tracta- « nachos perscripta fuerat operà cujusdam
batur, ac Cyrillus aliique episcopi. Observ. 4", « mendici ,
qui in arundine eam inclusam ge-
Nestoriuni de csetero ut episcopuni catholicum « rebat, tandem redditam fuisse, » adduntque,
à Cyrillo et Patribus Ephesinis babilum fuisse, eà rcceptà c confeslim S. Dalmatium îiliosque
,

donec scnteiilià concilii damnatus fuerit. Ob- « omnes Archimandrilas monachorum catervis
serva 5", neque Nestoriuni , neque ejus amicos « stipatos, exsurrexisse,hymnosqueetpsalmos
unquàni dixissepraeclusam sibi fuisse magnam « alternantes ad regiam conlcndisse, i et de
15. .Maria? basilicani , in quâ babitum est conci- omnibus quse gerebantur imperatorem certio-
lium. Caitcrae scdes sacrne cunctis potuorunt rem fecisse. Vide ibid. Apologiam S. Dalmatii
occludi, ne conventus privati et scbismatici à pro S. synodo.
Nestorio et ejus asseclis in iis haberentur. 2° Cùm , postulante Dalmalio, imperator
Inst. Si comitis Candidiani et Orientalium jussisset très à S. synodo episcopos ad se le-

relaliones nullam (idem meruissenl ,

gesta con- gari, quorum relationc, rerum gestarum co
cilii slatim approbàsset pius imperator ; atqui gnosceret veritalem , misorunt Nestorii faulo-
lamen non slaliin, etc.; crgo. Dist. maj.,sta- res comilem Irenseum ipsi amicissimum ,
qui
liin approbàsset, si momenta, quibus ejusmodi litteras Joannis Antiocheui et ejus conciliabuli
relalionum elevabalur lides, operà fautorum ad sacram majestatem perferret. Glorialus est
Nestorii ipsum non latuissenl, concedo; si la- is comes Icgatos concilii Ephesiiii à se corani
tuerinl, nego. Itaque fatenduni est comitis imperatore superatos. Legatorum illorum, ul-
quem
Candidiani, Iranquillitatis fovendse causa pote cegypliorum, et Cyrillo addiclissimorum,
Ephosum miserat Tlieodosius, necnon Joannis facile potuit fides suspecta reddi. Qiiidquid sit,

et Orientalium rolationes in se speclatas magni ne vera rerum conditio imporalori iiinolesceret

ponderis imperatori videri debuisse, dùm hune ita lune efïeclum est, ut in Epistolà ad omnes
laluêre momenta quibus inlirmabatur earum indibcriminatim episcopos qui Ephesi aderant
aucloritas. Atque apud ipsum procul dubio à Joanne sacrarum largilionum comité perlatà
liarum fidein ilhid maxime augebal , quôd Cy- ipsisque recita là , imperator scripserit se et
rillum ut homineni facliosuni et lurbarum ama- « Nestorii. et Cyrilli ac Memnonis exauctora-
lorem imperator jani ante concilium , Nestorii ( lionem ab eorim sanctitate sibi indicatam,
ariibus circumvenlus, haberel (1). Allamen « approbare. > Ad quse vcrba respiciens sacra
ejusmodi mcndacia dccipiendo imperatori non et orlhodoxa synodus in Rescripto ad imperato-
sufTecissent, si caetera ipsi fuissent porspecta ; rem sic habet : « Vcstraesercniialislitlerce modo
jdeôque, irt omnia cognoscendae veriiatis me- € per magnificentissimum gloriosissimumque

(1) Vide Epist. imperaloris ad Cyrillum, T. I comitem Joannem iiobis lecla^... ostendunt
5 coneil. p. 455. « imposiuram quampiaui et mendacium veraces
 5S7 VEUBI DIVINE 558
< veslras aures oblurbavisse. Perinde namquc tura Litteris Joannis ad S. Cyrillum humanis-

I sonanl, ac si niajcstas vcslra litlcras à nobis siniè scriplis , tum prcccipuè ex magislriano-
< accepissct ,
quai Cyrilli sanctissinii sacratis- runi, quos Candidianus miserai, relatione Joan-
< siiuique episcopi, et Memnonis sanctissimi nem quinque solùui dierum spatio Epbeso ab-
« Deoque dilcctissimi coepiscopi noslri dcposi- fuisse , cùm actio prima celebrata est, eumque
I lioiicm coiUinerenl. > Subduntur plurinia propcdiem advenlurum. 3" S. Cyrillus Epist. ad
quibus utriusquc dcfonsio valide suscipilur. Joanncm bidub unie liubitum concilium data
Tune igilur verilas non potuerat Tbeodosio sic poUicitus luerat futurum ut nniversa synodus
celari, ut Nestorii depositionem non perspice- adventum ejus prœstolaretur. lia teslalus est
ret esse lirmandam ; sed siniul de Cyrillo et Joannes ipse in Epistolâ ad imperatorcin et in
Memnone adeù deceptus fuerat, ut ulriusque Relatione ad reginas. 4** Comcs Candidianus
exaucloralioni caeteros omnes consenlire ar- quera locosuo Ephesiesse voluerat Theodosius,
bitraretur, arabesque Ecclesia; paci dandos esse Joannis adventura instare cognoscens, niliil in-
pularel. tenlatuni reliquit, queraadmodùm ipse refert
3° Joannes sacrorum cornes, qui inilio nien- iti actis concilii Joannis, ut Cyrillum aliosque
sis Augusti 431 Ephesum advenil, quœ lUilia episcopos ad dilïercndum quinque diebus judi-
perspiceret, ea, auctoritale iniperatoris , perfec- ciura îinduceret. o" Praepropera concilii fesli-

turus, brevi cognovit episcopos S. synodi nun- nalio , schismali , quo Ecclesia duobus annis
quàra Cyrilli et Memnonis déposition! consen- scissa est, infelicom causam altulit. 6° Nesto-
suros, neque cuni Orienlalibus, nisi isli utrum- rius promiserat se ad synodum accessurum
que absolverent Nestoriumque , et ejus dogmata ubi omnes episcopi simul convenissent ; ergo.
condeninarent , esse communicaturos. Cura Nego ant. et dico 1° nullo jure ad eura ex-
verô, ut ipse ad iraperatoreni scribit, omnibus pectandura Patres fuisse adstriclos. Quod ut
consiliis et operibus ejus iiiteresset Candidianus evidenlissiraè probetur, salis superque est l*^
contes, mirura non est eura tura agendi ratione, actionem priorera non fuisse celebratara nisi
tura in relatione ad iraperatoreni Joanni Antio- elapsis diebus plurirais ab eo terapore , quod
cheno favisse, sacrae verô synodo fuisse adver- nullà quibusvis episcopis reliclà dilationis ex-
satum. Primo itaque Cyrillum et Meranonem cusalione prsestitutum fuerai ;
2*^
Patres nu-
Jacobo comiti arclè custodiendos tradidil, Nes- méro et auctoritale causae expendendœ et judi-
toriura aulera Candidiano. Tura variis modis candœ tune fuisse sufficientes ;
5" Non fuissô
episcopos orlbodoxos immaniter vexavit, ut eos iUicô dissolulum concilium, ac proinde gesta
ad fines suos adduceret. Eos in urbe sic con- priora recognoscendi et approbandi non erep-
strinxit, ut nequidem aura; purioris captandae tam fuisse Joanni facultatem quà legati ro-
causa è civitaie egredi permiserit. lisdcra onini raanœ Sedis usi sunt. Atqui ex diclis inter
inlerdixit coramercio litlerarum , quibus po- probationes, et in solutione priraœ objectionis,
tuisset Theodosius de luctuoso ipsorura statu haec tria constant. Ergo ad expectanduni Joan-
edoceri. Intérim verô Cyrillo et Memnoni ut nera Antiochenuni Patres Ephesinos nullum
episcopis dcpositis exilium parabatur, quod S. jus alligabat. Ubi observa vel hoc uno ostendi,
Dalmalius impedivit. Hœc omnia accuratànar- nialè ob Joanncm non expeclatura irapeti ca-
rata lege apud Tilleraontium in Cyrillo Alexan- nonicilatera judicii actione 1 lati.

drino, art. 79, etc. Dico 2" gravioribus œconomiae et sapientis

Ux igitur fuère artes, quibus deceptus Tbeo- dispensationis ralionibus motura fuisse sacrum
dosius à suscipicndà sacra synodo retardatus concilium ad cognoscendam INestorii causam
est. At cùm octo ex unàquaquc parle selectos anle adventura Joannis Antiociieni.
episcopos, quos ad se mitii jusscrat, Chalce- Prima fuit , quara notant Patres in Relatione
done audivisset, per semeiipsum tandem ex- ad imperatores de Nestorii depositione, bis
ploralà rerum veritate, sanctœ synodo se toto verbis t Cùm oranes juxta prœstitutum
:
nobis
corde subjecit, et ejus judiciura voluit accuratè « terminura Ephesura venissemus, inquiunt,
observari; proindeque agendi ratio Theodosii I accidit ut Joannes.... advenlura suuni differ-
erga Epbcsinani synodum novuni est scntenli^e « ret. At nos itineris diilicultatem tardilalis
ejus canonicilatis argumcnlum. c causam raii, post terminura nobis à veslrâ
Obj. ultimô : Joannes Antiochenus cura suis « majestatepnelinitura elapsum, sexdecira lotos
expeclari debuisset. i° Enim is erat mium ex < dies sessioneni disluliinus. i Ncnipe judicâ-
çapiiibus Eççlcsiae wiQiUalis. 2" KqIuiu êrat runt Paires se Joanni sat tcmporis concessisse^
5:id
DE INCARNATIONE ma
iia liilissol ojus voUinlas, vcnire poliiis- « seiiio confecli , in exlerA rcgione niorari non
ul, si

igiioro Joaniioni in Uolalionc suâ nd I suslincbant; alii adversâ valeludine in peri-

set. Non
Theodosinni conlondissc, niajorcm à se variis « culum vilai adducebantur; nonnulli quoque
ex hâc Ephesiorum melropoli dieni
de caiisis, quas exponil, non poluisse diligen-
« illis in

tiani a(lliil)ori ; alquo ii)suni qiio(ino ab

Evagrio t cxtremum obierunt ;
quidam vcrô rerum pe-
Jil>. l llisl. cap. 5, el Nicophoro lib. 1 i, capilc « nurià conslricli, nos adeuntesinstanter urge-

5i, excusari.Ubi observa obiter ciim Chris- « bant, ut mox audieniiam auspicaremur. »

tiano Lnpo in Scbol. et notis ad var. Epist. Terlia ratio est, Alexandrum Apameœ , et Ale-
prœcipiiè insistiint, xnndrum Hierapolis religiosissimos cpiscopos,
cap. 7, ralionem quâ isli

quùd nempe Joanni anle profecUim suum ce- qnos Joannes Ephesum prœmiserat quique die ,

lebrandœ fnerint octavœ Pascbales, ne menio- Junii 21, pridie quàm inciperet synodus, hîic

ratam qnidom unqnàni à .loanne fuisse. Sed advcnissc meritô judicantur (1), nomine ejus-

quidquid silde causis qiiibus ille à culpà eximi dem Joannis Palribus de ejus tarditate con-

polest; bîc non lani inquirendiini ,

qiiid, ha- querenlibus siqnificâsse ut rem propositam ag-
raliono singularium quarunidani circnm- gredcrenttir. Sic ipsi Paires in Relatione ad
bita
stanliariim, non poluerit Joanncs, quàni,
quid imperalorem laudatà verba illorum episcopo-
de cjns tarditate prudenler sonlirc deljuorit rum inierpretanlur; S. verô Cyrillus in Epist.

sacra synodus. Alqui biinc de iiidiistrià niorari ad quosdam de Clero Consianlinop. ipsa eorum

meritô judicalum est. 1" Enim à festo Paschali, verba sic refert : Prœcepit nobis Dominas Joan-
imperaiorc (1) nes episcopus, ut vestrœ pietati dicamus Si lar-
qiiod crat tenipus profeclioni ab
:

diem à Pentecoste decimani davero, quod facturi eslis , id faciatis. Ulerque

lixum ad iisque ,

sextam, qnâ prima aclio cclcbrata est,

dics lamen ille Aiexander aclioni primse concilii

intersiint 65; Anliochia verù Iriginta

tanlùm interesse noluerunt, et protestationi adver-

dierum spatio ab Epheso dissita est, ut Evagrius sùs concilium subscripsisse reperiunlur apud

ciialo scribit. 2" Juvenalis Jerosoly- Christ. Lup. var. episl. cap. 7. Sed nihilomi-
loco niox
milanus die .j post Penlecosicn (2) Ephesum nùs reverà dixerunt, quae Patres concilii et

advenerat, etsi Jerosolyma longiùs Epheso S. Cyrillus ab lis dicla fuisse confidenler affir-

disiet quàm Anliochia; parilcrque Jo^innem mant; observalqueS. doclor in Apologel. episco-

anteverterant plures alii ,

qui longé majori vicmim posillosàJoanneAntiocheno, quôd ejus nomine

intercapedine distabant (5). Cùni ergo

magnam haîC significâssenl, nunquàm fuisse mendacii

adhiberi diligenliani jussisset iniperator, «

nec accusatos. « Eos, inquit, qui adventum ejus

ullam vel apud Deuin , vel apud se habiluros « prœcurrerunt, el sacrœ synodo denunliave-
I

< excusationcm declarâsset ,

qui slatim impigrè t runt ipsum expeclandum non esse, nec se

« secnndùnisignificatum lenipusad deslinatum < vcnisse sponlè, sed ipsius mandata ferenles,

« locum prœslô non forent (4); » meritô à Pa- « cur non poliùs exosos habuit ut mendaces ac
Joannem n)oras neclere, < seductores, sed eosdem inler pr?ecipuos ami-
iribus judicatum est
seu quôd fictâ cunclatione , illius (Neslorii) im- < cos babel? > Ergo non modo nullo jure ad

probilati gratifïcaretnr, ut poslea ex evenlu col- expeclandum Joannem S. synodus tenebalur,

legit S. Cyrillus in Apologelico ad imperato- sed contra gravioribus ralionibus mota est ad
< quôd eum non expeclandum.
reni seu ut Patribus tune visum est
;
,

neforlèreverendissiniusNeslorius, Jam ad ea quoe in probalionem allata sunt

« melueret,
Ecclesià assumptus fuerat, loco sigillalim respondeo. Ad primum , etsi Joannes
< qui ex illius

suo moveretur; qtiœ res ipsi forlassè justum unus essct è capiiibus Ecclesiae orientalis,
€

« pudorem incuteret. » Verba sunl ejusdem atlamen eo absente sacra synodus causae Nes-
Constan- expendenda; el judicandaî parerai, ut
S. Cyrilli Epist. ad quosdam de clero lorii

Secundam rationem ita cxprimunt Pa- diclum est. Salis ergo fuit ipsum (ul cunclis
ttnop.
tres Ephesini in eâdem ad imperalorem citalà videbalur ) cunclanlem expectari diebus sexde-

relatione : < Alii sanctorum episcoporum (

qui cini, nec ipsi auferri facultalem recognosccndi

tempore prœlixo Ephesum se contulerant), acla iisque subscribendi. Quid quôd poluissel
f

S. synodus raliones lanlaî dilationis ab eo

(1) \idc epist. Tlieodosii ad convocandum
missam, T. 3 conc. p. 4.37. poslulare? Ad sccundum, conslabat quidcm ex
concil.
(2) Socrat. lib. 7 Hist. cap. 34.
synodi ad Cœiestin. T. 5 conc. (i) Vide Christian. Lupum in Schol. et net.
{ô) Helal.
ad var. epist. cap. 7, p. 21), clTillemonl. in S.
p. G50.
mox ciiatâ. Cyrill. Nolâ 57, T. 14.
(4) Episl.
o61 VEUBl DIMM. 56a
cpistolà Juannis ad Cyrilluiu et ex iiiagisliianis dogmate cun» Cyrillo et aliis episcopis aniicè

non ampliùs quinque aut sex dierum spalio colloqui ; deniiiue non debuisset afl'cclibus

abfuissc Joannoin ; at in epislolà ad S. Cjril- liuiiiaiiis , doloris , iric , Nestorii aniieorum

lum ilineris moleslias ila exaggerabat , ni cor- in|)riniisquo coniituni Candidiani cl Irciuci
tiiin esse non possel an non diuiuiniorcs nioras iiibtigalionibus so Iradens , ipso advenlùs sui

is esset tracluius. Praelerea, salis supci(iue die, confestim congregaiis episcopis qnibusdani,

expcclalus ,
per prœniissos à se episcopos causa non cognità , et ex uuius Candidiani rc-
S. synodo sigiii/icaverat , ut rem projwsilam lalionc , ne auditis qnideni pra^sulibiis ad se à
Patres aggrcderenlitr. Ad terliiim , epistola concilio delegalis , Cyrilluni el Meninonein ex-

sancti Cyrilli ad Joanneni data fuerat die auclorarc, el integiam docenloruni Palruni
20 Junii, biduô scilicet anle priniani con- synoduni aiiatheniati subjicere. Haec à legibus
cilii actioncm ;
postea verô, iienipe die 21 oiimibiis abborrens Joannis agendi ratio schis-

ab utroquc Alexandre S. synodns aceepit niatis sola causam attulit. Ad sextuni, Nesto-
ul dixiiuus, liane esse Joannis nienteni ut rius ad dcrendendani curam synodo légitima
res proposila perageretur. Ergo, etc. Deinde eansain suam juridicè vocatus , se sislere de-

dicl polest universani synoduni, ut S.Cyrilliis buisset , non lergiversari ; baireseosquc coiivic-
scripserat , Joannis adventuni prœstolatam tus , merilô ut contumax condeninatus est.

esse. Siquideni, cùin JoannesEphesuni adve- CoNCLisio III. S. Cyrilli agendi ratio in causa

nit, conclusa nondùm eral sacra synodns, Ic- Neslorii malè redarguitur, qii?c potiùs niaxiniè
gavitque ipsa episcopos qui ei appropinqnanti laudanda est. Probatur T eorum considcra-
ubviani irent, eumque de Nestorii depositionc tionc quae S. doctor in bâc causa, seu anle sy-
certioreni faeerent, ne illuni ut episcopuni ipse nodum Ephesinani, seu post eam synodum, seu
inviscret; quos qnidemlegatosà niilitibus qiii- Epliesi gessit.

bus erat slipatus repelli jussil , nec eos phuibus El r quidem induclione liquel prœcipua
horis pra;stolatos audirc consensit nisi posl gcsta ejus anle synoduni Ephesinani, ipsi non
celebratuin suiun conciliabulum, quod ilineris posse vitio verti. Enimverù, 1° nulla alla ipsi
putvere adliuc aspersus liabuit , et in quo Cyril- fuit dissensionis cum Ncstorio causa pmcter
lum et Meninoneui nec audiios nec eitatos profanas islius novilales (f). 2" Epistolu; ad

deponere ausus est. Confer Epislolam Memno- solitarios -Jigypli quam adversùs Neslorii er-
,

nis ad cleruni Conslantinop. T. 3 concil. p, rores priniam vulgavit summa fuit episcopo ,

762 et 7C3 , cuni aclis couciliabuli Joannisibid. Alexandrino conscribendo! nécessitas. Priores
p. 59 i. Adquarluni, 1" conies Candidianus ad ]iaiiu|ue Neslorii honiilia; ad illos usquc solila-

iranquillitateni fovcndam missiis fuerat , non rios porvcnerant, qui maxime conturbaljantur
ad diein, quâ concilium celebrandum esset ,
lum earum leclione, tum ab hominibus quibus-
determinandani. Ejusmodi dieni litteris suis dam eorum fidei simplicilatem subvertere co-
condixerat iniperator; congregalisque episco- naiilibus, cl, ulriuii Maria vocanda esset iDe/pa-
pis numéro el auctoritale liti expendendœ siif- ra, indubitalionemadduccnlibus. Duos priores
(icienlibus, nul'a esse poteral niajoris dilatio- Neslorii sermones hàc epislolà S. Cyrillus
nis nécessitas. 2° Non niodô Joannis Antiociieni, confulat; at ila pareil personne, ut nec ejus
sed et caiteroruin episcoporuni , (pii ex llalià appellet nomen. Scripta est anno 429 paulô
et Siciiià prolicisci debueranl, volebal Can- post Pascha, (juod illo anno iiieidit in diem 7

didianus adventum expectari ; ac nietuendum Apriiis (2). 5" Nihil sapientius, modcratius ac
eral ne Joannes, qui fictaî cunclalionis in sus- gencrosius epislolà prima ,
quam S. doctor ad
picionem veniebal eanidcm quoquc sententiam , Nestorium scripsit, cùm rescivissel eum mo-
post advcnluni siium amplecteretur; quo j)0- lesté ferre se in epislolà ad solitarios refulalum.
sito sacraî synodi initium in dieni inccrtam In hàc prima ad Neslorium epislolà signilicat

rejeclum fuissel. Ad quinlura, agendi ratio S. Cyrillus mullorum scandalorum causam

Joannis, non feslinalio concilii , schisniatis alTerri iis sermonibus qui sub ejus nomine di-
causa extitit. Cerlè episcopos ad se à concilio vulgabantur; nempc ad eum leniùs in viani

nissos au dire dcbuisset , ad sacram synodum

acccdcre, acia concilii secuni conimunicari (1) Vide Epist. 7 S. doctoris T. 5 ejus ope-

poslulare quid in
rumedit. Paris. 1G58, p. 51, etalleram ejus-
, si lis sibi videretur esse re-
dem T. 5 conc. p. iiO, iil.
preliendcnduni inimutandnni aut exponen- et apud S.
(2) llabetur T. 3 concil. i». 19
, ,
,

duuj , illud nicdià in synodo objicere , de Cyrill. T. o ,

part. 2.
 hai DE INCAIlNATIONE 564
rediicenduni, iilnimipsiusessent illi sermones synodum Alexandriae propter illu (fnegotium
vidctur dubitaro. Rogatiit, si quid ipsiincauto convocavit , ut scilicet consulliùs res ageretur,
exciderit, illiid cmendare dignetur, necDeipa- et majusdenuntiationi pondus adjiceretur. Fa-
rum dicore relorniidel. Domùin addit se à de- tendum quidem est Ipsum in epistola quam ex
fciideiulà divinitale Clirisli non poluisse lem- hoc concilio ad Nestorium misit (1) et in ana-
perare, et pro eâ usque ad exlremum vitae thematismis illà contentis potuisse clariùs
,

pugnaturum. Exarata est hœc epistola an. 429, oxponere ac magis inculcare fidem de duabus
an cestate, an autunino, non satis compertum in Christo naturis integris et inconfusis. Sed
est (I). 4** Ex elaià ISeslorii responsione, quae de eo dogmate non agebatur. Unus erat S.
toni. ôconcil. p. 515, legitur ; nihilseinprimis doctori scopus , ut fidem unius in Christo per-
suis litteris profecisse intelligens S. Cyrillus , sonoe subscribendam Nestorio proponeret
secundas ad INeslorium dcdii litleras in quibus variisque ejus ambiguitatibus et eifugiis obviam
apcrlà dogmatis catholici exposilione , eum ad iret. Salis ergo fuit, dùm hsec executusest,
avitam lidem revocare conaïur; cujus quidem dogma duplicis naturae ab ipsorelinqui iliaesum.
consilii sapientiam nemo non videt. Ejusniodi Si idcircù vituperctur ille quèd aliquando ma- ,

litteras secundas ad Nestorium jam non serael jori cautione forte potuisset malevolorum in-
laudavinnis (2). Dognia calholicuni de duplici terpretationespravas antevenire, jam cum ipso
nalurà et unicà personà Christi in iis tam di- vituperandi venient SS. doctores quoiquot
lucidé cxplicaïur, ut à conciliis contra Nesto- prolligandis quibusvis haeresibus féliciter alla-
rium et Eutychen ex aequo approbari nierue- borârunt. Hactenùs ea attendimus quse ante
rint. Scriplœ sunt anno 450 post diem 2G synodum Ephesinam in causa Nestorii S. Cy-
Januarii et ante Februarii 14. S" Jam supra rillus egil, eaque gloriae, non vituperationi
annotavimus Nestorium in conceplo errore comperimus ipsi esse debere.
malè constantem dogmaticse S. Cyrilli epistolae 2" Quse gessit Ephesi non minus laudanda
animo accrbo et superbiae pleno, ac parùm sunt. Indubitatum est S. doctorem in retinen-
sincerà fide rcspondisse. Tune judicavit S. Cy- dà voce Deiparœ et in damnando Nestorio ma-
rillus è re catholicâ esse, ut de Divinitate gnam Ephesi habuisse partem ; illius praesertim
Christi el unicâ in eo Verbi divini personâ ad operà eas Patrum auctoritates , yariaque Nes-
Theodosium imperatorem, ad sponsam ejus torii testimonia collecta fuisse ,
quae in mediâ
Eudoxiam, ad Pulcheriam Augustani et ejus synodo lecta sunt , et ad inslruendam lltem
sorores scriberet , ne scilicet arlibus Nestorli magno usui fuerunt; demùm à la ta in Nesto-
corum fides corrumperetur. In scriptis quai ad rium sententiâ S. prœsulem nullâ ratione
eos omnes direxit se fidei orlhodoxse strenuum
, nuUà vi poluisse dimoveri. In his porrô duo
defensorem oslcndit, taciloque Nestorii nomi- aitendi debent, res ipsa nempe , et modus que
ne ejus errorem cum magnanimilate confu- ea gesta est. Rem S. doctori laudi esse dan-
tat (5). dam evincunt argumenta quibus supra osten-
6° Non priùs ad Cœlestinum suni. pontificem dimus Nestorium hseresi fuisse infectum , et
Nestorii causaro S. proesul detulit, quàm acce- canonico judicio damnatum. Modus verô quo
pisset ipsummel Nestorium , spe Ecclesise ro- dlud negotiumS. Cyrillus promovit,si actiset
mance ad suam sententiam adducendae , huic concilii ejusque synodicis relationibus et epis-
scripsisse pontiiici, eidemque homilias suas tolisstemus, omni pariter juslà reprehensione
per Antiocbum viruni illuslrenietprsepotentem caret, ut ex dictis conclusione 2 facile colli-

misisse. Quapropler latori lilterarum suarum gere est. Quasaulem ex actis conciliabuli Joan-
Possidonio diacono injunxerat, ne eas Cœles- nis Antiocheni accusationes accersunt S. prse-
tino redderet , si ad eum litterae Nestorii non sulis obtrectatores, de vi ab ipso in episcopos
pervenissent (4). 7° Delegatus à Cœlestino ut adhibilà, etc., eas jam diluimus in resp. ad
latani in synodo Romanà adversùs Nestorium object. adversùs 2 conclus.
sententiam ipsi denuntiaret, lotius ^Egypti 5° Post concilium , Ecclesiae utilitali ac paci
restaurandae se victimam praebuit. Injuriarum
(1) Legitur T. 5 concil. pag. 515, elap. S.
Cyrill. T. 5. sibi à Joanne aliisque Orientalibus illatarum im-
(2) Extant T. 5 conc. p. 515 et seqq. , et ap. mcmor, casque libenler Ecclesi;^ bouo conce-
S. Cyrill. T. 5, part. 2.
dens, pro illis sibi salisfieri nunquàm postula-
(5)Extant hice scripta T. 5 conc. p. 46 et
seqq. et 105, 225, et T. 5 Op. S. Cyr. part. 2. (1) Habetur T. 5 concil. p. 595, et ap. S. Cy-
(4) Vide T. 5 conc. p. 579 et 451. rill. T. 5, part. 2,
56o VERBl DIViNI. »ft6

pontidci Cœleslino, ui uniiis Nestorii cognoscendam coegit, synodus Alcxan-

vit. Auctor fuit

coiilenlus, caeleris qui drina totius /Egypti cnsicilium Ephesin. par-

Ncstorii damnalione ;

faveraut dummodô ejusdem ticularibus singulorum Patrum suflVagiis; con-

ipsius parlibus (

Nestorii proscriplioni coiiseutireul) ,

portani cilium Conslan. sub Flaviano babilum aniio
448; concilium Cbalcedonense geu( rah; IV,
reconciiiaiiouis apcrirei; scriberelque ad oni-
iies Ephesinae synodi episcopos, ut unam dog- tum actione 1, dùm scilicet Patribus lectuscst

nialum Nestorii condeninalionera à Joanne cl locus concilii Constanlinop. mox citati in quo
ab Orientalibus poslularcnl; quod quidem haec epislola comprobatur, tum attione 5 , in

S. doctoris consilium seculus est Xystus III ,

delinitione lidei, ubi etiam approbaïur epislola

qui Cœlesli/io intérim mortuo succcsserat. Ne S. doctoris ad Orientales. Idem concilimn ac-
schisraatis exlinctioni et unitalis rcslilulioni lione 2, S. Leonis doctrinam probat ut S. Cy-

uUà in re obesset, cum Joanne Antiocheno, riili doctrinae consentaneam. SS. Poniifices
Tbt'odorclo, et aliis Orientalibus liiimanissimè Cœlcstinus et Xystus III summis laudibus
ogil; pro sui et anathematismorum suorum S. Cyrillum exlulerunt (1). S. Léo Anatolium,
defensione longé niodcraiiùsscripsit, quàm ab ut de fide Ecclesise instrueretur, ad epistolam
adversariis fuerat inii)ugnaius; in liœreses, de à S. Cyrillo Nestorii refellendi et sanandi
quibus ialsô et ininieritô accusatus fuerat, ana- causa conscriptam remitlil Epist. o2 et 154 (2).

tbema intoniuere, duasque in Chrislo naturas, EusebiusDorylceensisin concilie Constanlinop.

quantum ad rem ipsam, ita claré exprimereet jam cilalo (5) ut tesseram fidei adversùs Nes-

prolilcri sategit , ut ipse ïbeodoretus ejus pro- torium et Eulycbemproposuilsecundam S. Cy-

baverit doctrince exposiiiones. Scripta quidem riili ad Nestorium epistolam, quam inquit
à se in Nestorium vulgata, analhematismosque scripserat S. Cyrillus liabens amorem Dei et ze-
sucs proscribore noluil, et meritô sanè; sed luin fidei. S. Flavianus ibidem (4) ait S. Spiritùs

eorum nuliara, in concludendà pace, menlio- verbis resistere eum qui epistolae S, Cyriili ad-

nem fieri consensit, etsi salis priBvideret ini- versalur; et Basilius Seleuciensis (5) tradit

raicossuosex illo siientio occasionera capiuros sapienlià S. Cyriili compressam fuisse impie-

spargendi in vulgus eum doctrinam suam latem Nestorii , aliàs loto orbe obtenluram.

emendàssc. Tandem professionem Joannis An- Idem Basilius in Epist. cpiscoporum Isauri* ad
tiocheni aliorumque ejus cpiscoporum ortho- Leonera imperatorem (6) scribit S. doctoreni

doxam libentissiniè suam fecit: cùmque fuiem uno foule et iisdem syllabis à se couscrlptis, et

catbolicam, et concilii œcumenici auctoritatem hnpi lalcm Nestorii perculisse, et contra zizania

in tuto positas vidit, pacem sine cunctatione pravic scctœ Eutijcliis.... falcem sectionis aper-

conclusit. Quai quidem orania ex instrumentis tissimè prœ parasse. Tlieodoretus in conc, Clial-

innumerisconstant.VideduasepistolasXysti III, ced. actione 2 (7), ad lirmanda quaedaia

Rom. pontif. ad S. Cyrillum apud Cotelerium epislolœ S. Leonis loca adduxit lestimonium

in Ecoles. Grœcainionimientis,edit.Paris. 1077, aîiquod S. Cyriili in quo S. doctor eodem modo

et seq. T. 1, pag. 42 et seq. ad 47 Epistolam ;
loquitur ac S. Léo. Idem Tlieodoretus, qui Cy-
S. Cyriili ad Joannem Antiochenum pro con- rillo tanloperc adversatus fuerat, ejus scriplo-
cludendà cum Orientalibus pace T. 5 concil. rum auclorilate conlra Eulychianos usus est,

p. HOo, et T. 5 Oper. Cyriili part. 2, p. 104; eum primis orbis luminibus accensens, Epist.
Epist. alteram Cyriili ad Acacium Berœenseni 83, et Dial. 2 (8). Theodosius imperalor anno
apud Balusium in Appendice conciliorum, éd. 448, ullricibus Uammis tradi jussii quaecura-

Paris. 1085, p. 740, 747; Epistolas Cyriili ad que scripta concilio Ephesino et doctrinae S.

Theognostum, Joannis Antioclieni ad Cyril- Cyriili non consentirent.

lum, Cyriili item ad Donalum, ad Maxiniianum, Innumera alla afferri possent in graliam S.

etc., loco cilatoOperum S. Doctoris p. I.j2,elc. Cyriili leslimonia; sed quibus hœc vindicando
Probalur 2*' conclusio ex judicio quod Ec- (1) Vide T. 3 concil. p. 376, 577 et 1077.
clesia et SS. Paires de S. Cyriili scriplis, la- et Momtm Grœc. Cololerii T. 1, p. 42, etc.
(2) Edit. Quesnel. T. 1, p. 543 et 714.
boribus et virtulibus lulerunl. Scripta ipsius ,
(3) T. 4. conc. p. 157.
prœserlim verô secunda ejus ad Nestorium
(4) Ibid. p. 17").
epislola, cl ejusdem ad Orientales rescriplum, (5) Ibid. p. 181.
doctrinae caiholice régula habita sunt. Secun- (0) Ibid. p. 92o.
I (7) Ibid. p. 309.
dam ad Nestorium epistolam approbârunl Ko- S (8) Edii. Paris. 1042, T. 5, p. 9o9, 960, et
mana synodus, quam Cœle&tinus ad causam U T. 4, p. 110 et lit.
507 DE INC ARNATIONE 368
S. doclori satis non erunt, nulla eliam alia cxpendendâ et definiendâ Neslorii causa S.
Millicoroiil. Cyrillum et Patres Ephesinos niaximâ usos
Dioes 1" : S. Isidorus Pelusiota ad ipsum S. esse diligenliâ. Al 1° concedendum quoque
Cyrillimi, cujiis aniicissinnis oral , scribens, eos tamen in cjusmodi ferendo judicio prae-
ouiii rodarguit quôd odio iiiipulsus, proprias- scripta canonum Iransgressos non esse. 2° Malè
<|iio iitimicitias persequcus et tilciscens, Neslorii et temerè odio Cyrilli in Nestorium, potiûs
daninalionem i)roniovisset ; qucn)adniodùin quàm sludio lidei adscribilur S. synodi diligen-
aviinciihis ejus cl praedecessor Theopliiliis, liâ. Elonim, quamvis llrmissimis constaret ar-
adiersùs S. Joannem Clirvsoslomum episcopmu gumcnlis idcircô ejusmodi fuisse adbibitam in
Conslanlinop. furorem ejfuderat. Habelur haec deponendo Nestorio celerilatem, qiiôdtinierent
opislola lib. 1 Operuni S. Isidori, Epist. 310, Patres ne posl Joannis Anliocheni advenlum
el laudalur à Facundo Herniianensi lib. 2, c. ea deposilio difliciliùs staluerelur, non ideô
A. Eodeni etiam modo apud Faciindum loco S. Cyrillus dicendus esset odio cum voluisse
citalo Gennadius Conslanlinopolit. invehitur opprimere. Certè erroris christianae religionis
in S. Cyrilkini, queni vocal sccundum Vœ ma- eversivi postulabalur et manifestus erat Nesto-
liim Alexandn'œ. Dist. anl. S. Isidorus Peliisiola rius, ut ex dictis liquidum est. Meluendum
ox runiorc à Neslorii fauloribus sparso bœc erat ne Joannes, Ecclesiae suse, è cujus clero
scripsit, quorum poslea lalsilatom agnovil, Nestorius assumptus fuerat, honori plus sequo
concedo : sccùs, nego. Amicuin suuin S. Cy- consulens, et praeterea hominis personse addi-
rilluui, quem consiliis cl monilis ; djiivare con- clissimus, de analhemalismis S. Cyrilli, quos
sucvcral, S. Isidorus in epislolà laudalà admo- non inlelligebat, magnas in concillo turbas
net eorum quai adversùs ipsum divulgabantur, excilarel, negolii consummationem in longum
non vcrô lia;c à se pro certis haberi signiiicat. duceret, aliosque adhuc episcopos expectandos
Miilti , inquil, ex ils qui Ephesi coacti sunt, te esse contenderet; crrore intérim grassante uo-
traducunt ut tuas inimic/'tias persequentem et id- vasque vires serpendo in dies acquirente. Ergo
c/sf<?H/t'/H, elc.Horumce porrô rumorum falsila- tarditas et procraslinatio, quse plerisque in ré-
lem à S. Isidoro deinde fuisse agnitam, palet bus odiosa est, hîc summè erat periculosa.
ex epislolà ejusdem lib. 4, 324, in quà, vcrilus Ergo studio fidei Cyrillus et Ephesini Patres
ne nimio pacis sludio Cyrillus ullra mêlas abri- raoveri potuerunt, el reipsâ moli sunt ad sen-
perelur, cum adborlaïur ni in susceplà veritalis tenliam canonicam adversùs Nestorium sine
dcfensione praeslel immoLilis. Te oportet , in- cunctatione ferendam ;
proindeque eorum dili-

quil, vir admirande, firmum atqiie constantem gentia prsetensae Cyrilli in Nestorium simultati
semper manere : sic nempe ut nec metu cœlestia prœposlerè el perverse allribuitur.
prodas, nec tecum ipse pugnare videaris, etc. § 3. De agendi ratione et fide Joannis Antiocheni
Quod ad Gennadium Constantinopolilanum aliormnque qui Nestorio patrocinati sunt.
atlinet, hsec et alia quœ refert Facundus, ad- CoxcLLSio. Joannis Antiocheni et ejus con-
versùs S. Cyrillum scripsit, quôd ejus analhe- ciliabuli in synodum Ephesinam agendi ratio à
nialisnios malè inlelligens, arbilrarelur S. doc- legibus abhorrens el schisraatica; nec ipse ta-
torem conlendere diviuain Christi naturam et men, nec orientales episcopi (paucissmiis tan-
impassibilem passionibus subjacere. Quapropler tùm exceplis) haeresi Nestorianae adhaeserunt.
eisFacundus assenlitur qui Gennadium excu- Probatur prima pars, nempe scbismaticam
sabant quoniam potuerat de christianâ fide quœ plané fuisse agendi ralionem Joannis Antio-
recta sunt credens, non intellectnm beatum Cyril- cheni ejusque conciliabuli. Nam 1", Joannes
lum boiià intentionc culpare. Illa verô procul in suo conciliabulo contra Cyrillum et Mem-
dubio scripsit Gennadius antequàm ad sedem noneni jurisdiclioni ejus nuUà ratione subje-
Conslanlinopolitanam eveherelur, imô anle clos senlentiam depositionis tulil (1). 2" Nullâ
cum
pacera Orientalibus anno 433 redinlegra- observalà juris forma, et paucis tantùm epis-
tam; cùm scilicet 3Iaximianus, Neslorii loco copis stipalus (2), adversùs ducenlos episcopos
sulTectus analhematismos à S. Cyrillo proscribi in concilio œcumenico congregalos anathema
postulabat. intorquere ausus est (5). 5° Nihil intentatuni

Dices2'' : Solo odio nioveri poluit S. Cyrillus

ad urgendum tanlo impclu Neslorii judicium, (i)Vide acla hujus conciliabuli T. 5 conc.
p. 589 et seq. et 698, clc.
ut unicà actione causa ejus inslrucla fuerit et
(2) Ibid. p. 599, 537, 633, etc.
dcfmiia; ergo, etc. Nego ant. Fatendum est in (5) Ibid. p. 595, 597, etc.
 ^'^
569 VERBI DIYLM.
reliquit ut utrumque illud facinus apiid impe- ! banc epislolam dictasse, scd prœsenlibus
nudlis episcopis in lidei doclrinà inslru-
raiorcm defenderet, ojusque auclorilalc liaîc t

clissimis et Neslorii studiosissimis , i horum-

îniqiia et abnonuia decrcla conlirmari inipe- «

(jue sex nominal inler quos nolandus vcnil

trarel (1). 4** Variis opislolis, variisquc syiiodis ,

Tarsi el Anliochiai eâ de re habilis, palriar- celebris Tlieodorelus episcopus Cyri.

chaiiis sui Ecclesias ad partes suas adversùs In aclis conciliabuli quod slanlc synodo ,

S. Cyrilliim et synoduiu Epljcsiiiaiii aiiiplc- Epliesiuâ babuit, in relalionibus et in epislolis

ctcudas iinpiilit , et sentenliaia conciliabuli inde missis in variis eorum , quae poslea in
,

couiînnavil (2). Alqui luaiiireslum est ejus- graliam schismalis cgil, supcrslitibus instru-
inodi ageiidi ralioncui à legibus plauc abiior- mentis, lidem unius in Ciuislo porsonic nus-
rerc et sçhismalicam esse ergo, etc. quàm laesam deprebeudes. Anatbemalismos
;

excusandum Joanncm ([uidem S. Cyrilli porpcluô rcjicil nimiâquc

Frustra, ad et cjiis ,

episcopos, opponeres, sic eos se gessisse l" colerilale el vi adliibilà damnaluni Neslorium

quôd Nestorio amicilià conjuncti hune ab lib- contendit ; al analhemalisiuos nialé iulelligens
ApoUinaris scnsus iis aflingobai, el
res! ininiunem fiicilè arbitrarentur et prœpro- pravos
perà celeritate daninatum ;
2" quôd existima- dogmatum Nestorio adscriplorum defensioiicm
nullà ralionc suscepil. Quid quôd illa ipsa
fidei
rent S. Cyrilli auallieinalismos Apolliiiarismi
labe infeclos el à synodo Epbesinà approbalos. fyrofcssio quam, ut mox dicemus ,
Cyrillus

Enimverô ex dictis liquidé constat illa duo, pacificà suâ epistolà approbavit,
Ephesi nicdio

nempe damnandos œslu posl adventum coniilis Joannis

Nesloriuni absolvendum et in lillgii

analbcnnUisnios, ininieritù ab crédita fuisse. édita, el in relalione ejusdem Joannis

iis fuit

Atque etsi uirumque gravissiuiis conjecturis lune lemporis ad iniperalorem niissà',

quam
ducli opinali fuissent, nihiloseciùs tanien suni- Lupus publici juris fecit, conlinelur? Vide
Lovan.
mè culpanda esset et prorsùs inexcusabilis eo- Lup. Episl. Varior. Pair. cap. 17, edit.
runi agendi ratio. Quid ila?quia abnorniis 1082, p. 52, et Nolas Lupi ad idem caput, p.

omninô illa fuit et cauouibus repugnans; quia 70 et 71. Ex quo auteui auno 452 de
paee agi

lualo, quod induclum falsô putabant, augendo cœplum est, manifeslè apparuil Joannis et

lugendaequc divisioni invebendae solùmidonea ;

plerorumque Orientaliuni lidom scnqjer man-
quia alia minus violenta, legibus niagis cou- sisseinlegram et illibatam. ISamT, ubi pri-
senlanea et eflicaciora média potuissent adbi- mùm Joannes prospexit S. Cyrillum in Epi-
beri. Vide S. Cyrillum in Apolog., loni. 5 con- Acacium Bcrœensem duplicis nalurse
slolà ad
eo ipso elsi per-
ciliorum, pag. 1044. fidem clarè professum esse , ,

Probatur secunda pars, scilicet Joaiineni sonai unitas in eàdem hàc epistolà non
minus
Antiochenum, et episcopos orientales (paucis- diserte exprimerclur S. prœsulis doclrinam
,

simis exceptis) Nestorianie bseresi non adlue- esse catholicam agnovil; bancque epislolam
sisse, 1" inspectione eorum quœ in causa Ncs- idem Acacius Tbcodoretus, et conqdures alii
,

lorii ab iis peracla et scripta sunt. Antequàni Orientales ut orlhodoxam quoque babuerunl.
haberetur Ephesina synodus , Joannes ad Nes- 2° Anno 453, mcnse Martio, è synodo Antio-

loriuni scripsit egregiam epislolam à nobis jam cbenà synodalem ad S. Cyrillum per manus
epislolam,
supra laudatani, in quâ unius persomc dogina Pauli Emiscni pacis sequeslri misil
diserlissimè exprimil , Virginem dlcendam in quâ se Ephesinte synodo Neslorii damna- ,

esseDeiparam contendit, ac Nestorium à quo , lioni, et successoris ejus Maximiani ordina-

solùm vocis OioTîV.&v usum, non sensum, rejici lioni subscriberc significavil, cl
insuper adje-

supponebal , magnoperè borlatur , ut illud cil modo mcmoraiam lidei professionera

« nomen quod à multis saepè Palribus usurpa- dogma catholicum de Incarnalione, el per-
ut banc
« tuni, scriptum, ac pronunliatum est, adjun- sonse unitale ila clarè continenlem ,
S.
i gère non gravetur ; neque vocabulum ,
quod suam fecerit, et inlegram transcripserit
I piam reclamque nolionem aniini cxprimit, Cyrillus in prœclarà illà ad Joanncm epistolà
refulare pergat. Additquc non solùm se laudatà, quae incipil Lœteniur cœli, etc.
« » < supra :

liane verô Cyrilli epislolam, quâ pax anno

(I)Ibid. p. 601, etc. 697, etc. 455 omninô conclusa est, approbàrunt non
(2) Vide Lup. Episl. Varior. Pair. cap. 18, sed
modo Joannes cum coneilio suc (1),
19, 39, 130, 141, 174, etc.; Mar. Mercat.
cdit. Garnerii, T. 2, p. 557 ; Socratem, Libera-
lum, elc.
Il (1) Libéral. Breviar.
cap. 8.
S7l DE INCARNATIONK 57t

eiiam Thcodoretus (1), ipse Andréas Samo- 4 lotius Orientis episcopi , unà cum domino
satenus (2) ,
qui mox inemoralam S. Cyrilli t meo Joanne religiosissimo Ecclesiœ Anlio-

ad Acaciiim opistolam iniprobavernl (5), et î chena; episcopo scripià dilucidàque confes-

ferè onines orientales episcopi. ô" Joannes, « sione omnibus palàm fecerunt, se profanas

pace cum Cyrillo redintegratà anno eodem 433 « Nestorii vociim novitates sequè ac nos con-

onines patriarchatùs sui episcopos encyclicà a demnâsse et anaibematizâsse , seque nullo

epistolà (i) monnit, S. Cvrillum eximio res- < unquàm loco cas babuisse. > Vide et episto-

cripto, ciijus eis exemplar misit omnia dubia

, lam ad Acacium Melitenensem. Facundus lib.

et ambiguilates sustulisse, eosque ad pacem 1, cap. 5, tum Orientalium, tum S. Cyrilli fi-

ampleclendam invitavit et adhortatus est, at- dem semper fuisse orlhodoxam ponit, atque id

que omni ope et operâ deinceps enixns est nt apertum factum fuisse ait cùm pax redinte-
omnes a;l Ecclesine unitatcm (5), eliam cnni gratà est. Quia, inquit, nec illi quidquam expetive-
propria; existimationis dispendio (6) revoca- mntindi(jmmx,nec (nempe
ille qitod expetitiimest

ret, donec Alexandri Hierapolilani expulsione duarum nalurarum confessionem) denegavit.

mcnse Aprili an. 435 schisma penitùs extinc- Probatur tertia pars, nempe paucissimos
tiini fueril. l" Pravls Nestorii sensibus propiùs tantùm excipiendos esse Orientales, qui forte
inspectis, Joannes ejus eondemnationi pacem in Nestorianam baîresim impingerint. Scilicet
concludendo consenserat; banc enim conditio- ubipax à Joanne cura Cyrillo inila fuit, epi-

nem exegerat S. Cyrillus. Cùni verô novatorè scopi patriarchatùs Antiochise in 1res partes

monasterio suo litleris et colloquiis niultos cor- scissi sunt. Joanni Antiocheno plerique adhae-
rnmperet, turbah.que agere iterùm molirelur, sêre, iique cum Cyrillo et Maximiano in iSeslo-

hune anno 436 Oasin in exiiium amandari rii locum ordinato communicaverunt, et Ne-
Joannes à Thcodosio impetravit (7). storii eondemnationi consenserunt (1). Alii
2° Eadem conclusionis pars evincitur etiam numéro longé pauciores non seniel laudatam
mullis tesiinioniis. Ipse Joannes in Epist. ad Cyrilli ad Joannem epistolam ut fidei conlor-

Xystuni m, roni. pontif. Ecclesiœ suse fidem mem calculo suo comprobàrunt, et cum Joanne
de Incarnatione nullum passam esse detrimen- Nestorium damnari non exigente, servandam
tum bis verbis leslalur « Placuil et nobis quo- : esse communionem censuerunt. Cseterùm vo-
! que, inquit, in synodi sententia, quâ INesto- luêre ii anathematismos Cyrilli non esse or-
« rium deposuit, acquiescere, ipsumque pro Ihodoxos, etNeslorium injuste damnatum, ac
«. deposito babere, ac blaspbeniam illius doc- proinde lataî adversîis ipsuni senlenliae non

t trinam anathematizare ; eô quôd nostrse esse subscribendum. lia cum episcopis Euphra-

< Ecclesiae, perinde ac vestra sanctitas, rectara tesiae Zeugmate in concilium coaciis anno
f semper inculpalamque fidem tenuerint ac 453, statuit Tbeodorelus (2) qui deinde Ne-
f servaverint,eamdenique populistradiderinl. » storii personam non priùs condemnavit, quàm
Cui declarationi adjungit fidei suœ expositio- à concilio Chalcedonensi generali IV , ad id
nem quani ad Cvrillum miserat. Xystus III, adigeretur. Nota lamen illum intérim commu-
sum. pontifex in Episl. ad S. Cyrillum : « Non nicàsse cum ils qui Nestorium condemuabant;

f se exuli vestro ( Neslorio ), inquit, sanctus judicans scilicet salis sibi esse lato injuste, ul

« frater noster Joannes addiderat, non ejus putabat, ab aliis in amicum suuni judicio al-

f blaspbemà prœdicatione deceptus ; nam bum non adjicere calculum. Alii ipsam episto-

« quantum rorum cxilus docel , suspendit lam Cvrilli ad Joannem hœresis ApoUinarisla-
< suam (deNcstnrii condeninationisœquitale) rum labe infectam babuerunt , et à Joannis

t sententiam non negavit. j S. Cyrillus in

,
patriarchœ sui communione, quôd ille cum Cy-
Epist. ad Valerianum: « Religiosissimi , ait. rillo, viro, inquiebanl illi, impio et hœreiico
communicaret, et Nestorii depositioni consen-
liret, recesserunl. lia Alexander Hieropolita-
(i) Lup. Epist. Varior. Patr. cap, 88, edit.
Lovan. p. 193. nus (5), Meletius Mosuepstenus, EutheriusTliya-
(2) Lup. ibid. cap. 106, p. 260. nensis, Dorotheus Marciauopolit. qui pertinaces
(3) Ibid. cap. 90, collaio cum cap. 60, p.
198 et 142, et Scbol. Lupi ad eadem capp. p.
411 et 522. (1) Lup. Varior. Pair. Epist. cap. 106, pag.
<4) ïbid. cap. 2, p. 12, et Scbol. p. 2. 226.
h) Ibid. capp. 122, 125, p. ToQ, 258. (2)Vide Ibid. cap. 93 et 99, p. 198 et 217.
(6 Ibid. cap. 122, p. 236. (5) Ibid. cap. 100,104, 113, 114, 115, etc.,
(7) Evagr. Hisl. 1. 1, cap. 7. pag. 518, 924, 235, etc.
 VERBI DIVIN I. «74
573
deindein cxilium missi sunt; Maximinus Ana- rillus agnovit. Ad secunduni, dist. Ille bœreti-

zarboiisis, Helladius Tarsensis, cl alii quidam, cus est qui obluctatur synodo œcumeniccE ut

quos fuisse numéro paucissimos coUigere est tali approbalai et in rcbus fidei ab eâ defmitis,

ex ipsâ Epislolà quam Eullierius Tliyanensis ad concedo; qui obluclatur synodo œcumenicai
Xyslum rom. pontificem adversùs pacem (1) nondùm ut tali approbatœ , nec in rébus lidei,

dédit; cùni enim scribat solîim nomine epi- nego. 1" Quo tempore Joannes synodo Eplie-

scoporum Enphratesiœ, ulriusque Ciliciu', sc- sinse reluctari cœpit, quae rebellio omnium ejus
cundœ Cappadociœ. Bithijniœ, Tliessaliœ, et Me- culparuni fons exlitit et origo, nondùm sacrai
siœ, quai loca nonnisi 1res provincias patriar- synodi œcumenicitas Ecclesiae tolius approba-
cbatùs Antiochiaî conslituebant, sequitur reli- tionc comperta et explorata erat. 2" In rébus

quas octo hujusce palriarchatûs provincias fidei à synodo defmitis non reluctatns est; fas-

Joannl adliaesisse ; et reipsà in iis solus .Maclia- sus cratB. Virginem vocaudam esseDeiparam,
rius magnai Laodicsea; in provincià Antiochenà dogma catholicum de Incarnalionc professus

episcopus pacem respuisse legilur. In tribus fuerat, nihilque ejusmodi dogmati adversi pro-

autem provinciis quas nominal Eutberius, con- ponebat; ergo, etc. Ad tertium , dist. Rejecit

stat plures episcopos Joannis partes esse am- Joannes S. Cyrilli analbemalismos, eissensum
plexos, plures eliam Tbeodoreti et concilii in Apollinarisperperàm afiingendo, concedo ; cos
Zeugmâcoactijudiciumsecutos. Jamverônemo ut sonant intelligendo , nego. Hanc sibi Joan-
non videt ex iUis episcopis qui Joannis schis- nes falsam persuasionem induxerat , Cyrillum
niati participàrunt, cos ferè solos posse Nesto- in analhematismis suis catholicam de duplici
rianae iiairesis suspectos videri, qui dogma naturâ in Christo doclrinam impugnare, quam
catholicum sibi clarè propositum noiuerunt à Nestorio assertam exislimat. Undemirum non
statim recipere; cùmque hi paucissimi fuerint, est quôd haereticos sensus, etsi à mente Cyrilli

planum est ferè omnes Orientales episcopos ab prorsùs alienos, nec ab eo ullatenùs expresses,
hairesi Nestorianà sese immunes servàsse. capilulis illis afGngerel, quemadmodùm , ut
Diccs l"; Joannes à Patribus Epbesinisnon jam observalum est, Andrese Samosaleno et
scmel traductus est ut haireticus. 2° Ille haere- Theodoreto, qui rogantc Joanne in analbema-
ticus est qui synodo œcumenicse se non sub- lismos scripserant, contigit. Itaque dùm Joan-
dit. V Analhematismis S. Cyrilli dogma ca- nes rejecit analbemalismos, doclrinam catho-
tholicum conlinebatur, atque iiàsynodo Ephe- licam iis exprcssam non respuit, sed solos
sinâ approbali fuerant; quos tamen rejecit Apollinaristarum crrores. Hinc slatim alque
Joannes cum suis Orientalibus. 4" Jussu Joan- fidem duplicis in Christo nalurge simul cum
nis Antiocheni in analbemalismos S. Cyrilli unitale personse à S. Cyrille in Epislolà ad
Theodoretus scripsit, cujus eâ de re libri Acacium Bcrœensera expressam vidil, illico

proscripti sunt à V synodo generali; er- ejus doclrinam approbavit, ut diximus; at-
go, etc. que ubide pace actum est, utraque pars, nempè
Adprimum, dist. Traductus est ut baereticus, tum S. Cyrillus , tum Orientales circa fidem
id est, ut bairesis graviter suspectus ob datum faclllimè et sine ullâ cunclalione consenserunt.
Nestorio patrocinium , concedo ; id est, ut Quod aitinet ad approbaiionem à synodo
doctrinae hsereticse manifestus et convictus, ne- Ephesinà anathemalismis dalam, jam supra
go. Quse adversùs synodum Ephesinam à Joan- diximus eam solemnem non fuisse , sed in eo
ne acta sunt, Patribus concilii fidem ejus valdè dunlaxat posilam ,
quôd epislolà Cyrilli ,
quA
suspectam reddidère ; unde ipsuin cum Nesto- ii continenlur, inter instrumenta lilis mediâ in

rio consentire ii non immerilô conjecerant; synodo producla fueril, nec à quoquam repre-
nec aliud quidquam ex actis et relationibus hensa ;
quod certè ad constituendam fidei defi-

synodicis concilii colligi potest (2). Eventus niiionem nullo pacto suflîcit. Nec sanè, ad
porrô docuit banc eorum conjecturam , etsi schismaticos reducendos , Ecclesia , circa fidei
gravissimo fundamento nixam, tamen falsam definilionem in concilio œcumenico conslilu-
fuisse , Joannemque scbismatis ex errore facti tam, eâ posset indulgentià uti ,
quam erga
et ex nimio in Nestorium alTectu invecti sontem Orientales adhibuil quantum ad analbemali-
tantùm fuisse; quod, ut vidimus, ipse S. Cy- smos, quos silenlio premi consensit S. Cyrillus,
rclicloproindesingulisquidlibetdeiissenliendi
(1)Lup. ibid. cap. 117, p. 245 et 246.
Confer. T. 3 conc. p. (i(J7, 74o, 747, 767,
(2)
arbilrio, donec magis ab Ecclesia confirma-
772, 1044, etc. rentur.
375 DE INCARXATIONE §76
Ad quarluu) ,
1" Ex eo quôd Theodorelus, ris ;
neque per unionem nioralem quantacum- ;

Joiiiinis iiiaiulalo, iu Cyrilli iinathenuilismos que enim sit amicorum inter se necessitudo,
scripserit, non scquitur Joanni probala fuisse ea nunquàm suflicit ut illorum unus dicalur

quLccimiquo in Tlieodoreli scriplis conliiicban- fieri neque per inbabilationem in lio-

aller ;

tur. 2° Elsi quinlai synodi judiciiiai adveisùs niine ut in teniplo ut enim S. Cyrilbis Alexan-
;

sfi-ipla à Tlieodorelo in aiiatlii>nialisuioà cxa- drinns notai Dialogo 9, qubd unus sit Clirislus,
lala œiiuissimuin fuerit, cl suniniù vencralionc ejusinoài inbabilalioue Verbum non lieret ca-
siiscipi debeat; allamcn latcri non coginuir ro, non lieret bomo, t sed potiùs àvôpwTvoiroXÎTT,;

Theodorelum ipsuni, quom ut luerelicuni non ( boc est lioiuinis incola ) , et convcniens fuerit
damnavit, fuisse Neslorii dogniatibus inrocluni. « illum non bominem, sed bumanum vocare :

Sciiiccl nialè inlcrprelatus est S. Cyrilluni i quemadmodùm et qui Nazaretb iidiabitavit,

Tiioodorelus; niultas cjus locutiones calholi- ( Nazarenus dictus est, non Nazaretb quinimô ;

cas et exprimendo dograati nalas, non intel- € nibil prorsùs obstilerit.... bominem vocari
lexit, ideôque proscripsit; saepè easex adverso « unà cum Filio etiani Palrem et Spirilum
usurpavil j)hrases, quœ si urgeantur, lucresim < sanctum. Habitavit enim in nobis, etc. Ergo
Neslorianaui sapiunt et continent, lllius igitur per substanlialem et byposlalicam unionem
scripta, quibus Nestoriani abulebaulur, jure Verbum factum est caro ;
proindeque , etc.
ac meriiô condeninata fuerunl. Attamen cùm Pbilip. 2 , V. 6 et seq. sic babet Apostolus de
illc celebris prœsul Virginem Deipaiani sempor Cbiislo : Qui cinv informa Dei essel, )wn rapinam
dixerit, cîini exiniiam Joannis ad jSestoriuni arbitralus est esse se œcjualem Deo; sed semetip-
epislolam approbaverit , cîim Cyrilli lideni in sinn exinnnivit forinam servi accipiens, in simili-
epislolà ad Acacium Berœenseni clarè expres- tudinem Iwminum factus, et liabitu invennis ut ho-

san» statim orthodoxara babuerit, necnon ejus- mo. Uumiliavit semetipsum, factus obediens usque
den» Cyrilli epislolam ad Orientales ; liunc ar- ad mortem. Cbristus ilaque, ex Aposlolo, priùs
bilranuir ex quàdani obscuratione mentis, slu- erat informa seu nalurà Dei , et œqualis Deo;
pendà quidem in ejusmodi viro, sed lamiMi deinde verô non desinens esse quod erat, exi-
facile in illius ipsius scriplis advertcndà, S. nanivit semetipsum, formam servi, seu naturam
Cyrilli anatheniatismos inipugnàsse, ilicla ejus bumanam, accipiens, et factus est in eà nalurà
catholica ad Apollinarislaruni scnsus perlraxiL- obediens usque ad mortem. IbiiC porrô unilalem
se, et Nestorianas quasdam loquendi ralioncs, persona; arguunt, non simplicem unionem nio-
quaruni venenum, studio partiuniabreplus non ralem, aut inbabilationem, etc. Sic enim argu-
sentiebat, usurpasse. menlari licet : In eo sunt nalurà divina et na-
lurà bumana in unicà persona divinà, qui cùm
AUTICILIS n.
in forma Dei esset, accepit formam servi ;
qui
Adversùs Nestorimn dogma catlwliciim adstmitnr.
œqualis Deo, factus est honiini similis ; atqui
Duas in Cbristuni personas induxit Ncsto- Cbristus ex Aposlolo is est qui, cùm in forma
rius, ut dictum est, atque idcircô , Virginem Dei esset, formam servi accepit, etc. Ergo. Et
verè esse Deiparani negavit. Duplex ille crror verô , nonne apertissimum est personam quae
dupiiei coDclusionc confutandus. est in forma Dei et œqualis Deo, unam esse per-
CoxcLusio I. L'nica est in Cbrlsto persona, sonam divinam ? Nonne pariter evidens est
nempe persona Verbi. banc ipsam personam ,
proul accepit for-

Probalur 1° ex Scripturis. Joan. 1 , v. 14 : mam servi , et boniini similis facla est , ab

\erbum caro factitm est , et habitavit in iiobis. x\posiolo bic appellari Cbristuni? Ergo ex Apo-
IJnde sic arguitur : Vel Yerbum caro, id est bo- slolo Cbristus est una persona divina quae na-
uio factuni est, pcr substanlialem et byposta- turam bumanam accepit, non verô persona du-
ticani unionem , boc est in sua; persome uni- plex morali vinculo juncla, ac proinde, etc.
tatem assumendo naturam bumanam ; vei per In Episl ad Hebr. S. Paulus dignilatem Filii
nioralem dun taxât unionem, qualis est amico- Dei splendidè extollit euin appellans, cap. \,
rum ; vel per inbabilationem in bomine ut in v. 3, splendorcm gloriœ Patris, et figuram sub-
lemplo; vel per sui in naluram luimaiiam con- slantiœ cjus; ipsumque simul, cap. 2, v. 9 et

versionem, aut cum eà permixtionem. Atqui 1 i, ut bominem exbibet propter passiouevi mor-
Verbum non est caro factum per suî in naturam ds, (jloriâ et lionore coronatum, ut per mortem
humanam conversionem aut cum eâ , perniix- destrueret eum qui habebat mortis imperinm , id

lionem, quippe cùm sit immutabile ex Scriptu- est, diabolum. Hœc ruisùs désignant dupliccm
 577 VÉUB! DlVlNi. ^78
in Clirislo natnram, ot Dnicnm Filii Dci poiso- lilius hominîs, qu(\d in utero oonceptus , ex
nain. Muilisin locis ScripUira;, Cliiislus hoiiio iiHili(M-e nalus, ex Davidis slirpc oriundus,
el ciim liominibiis coiiversans appellalur Deiis. (liiôd passus, morluus, etc. Divina pariter,
Joan. 20, v. 28, eo post resiirrcclioiicin p;il- nompe Dei nomen, Filiique divini lilidus et
palo S. Thomas exclamai Domiims mets et : Dci Verbi, ul ex allalis toxtibus liquol, quibus
Dais ineits. Rom. 9, v. 5 E.r quibiis (Israelilis) : alia non minus diserta facile adjicerentur; na-
est Clirislus seciinditm cavnem, qui est super omnia lura et allribula Dei, Joan. 10, v. 30 Ego et :

Deits bened ictus in seaila. Joan. 10, v. 30, ipso Pater uimmsmnus. IhUL v. 38 Pater in me est, :

Christns triluil sil)i camdfMii mm Paire œlei no et ego in Pâtre; cap. li, v. 9 Qui vidct me, :

naliiram ; Ego, inquit, et Pater unum suinus. videt et Pat rem... Non crédit is quia ego in Pâ-

Ex quibus sic argiio : Vel Clirislus liomo pei- tre, et Pater in me est? cap. 10, v. L'i Omnia :

sona est huniana Verlio divino moraliler eon- quœcuuique habet Pater, mea sunt; el cap, 17, v
jnncla; vol una csl ex poisonis divinis, nempe 10 Mea omnia tua sunt, et tua mea sunt; ope-
:

pcrsona Verbi, qna^ liumanilalom sibi bypo- ratio divina, Joan. 5, v. 17 el 19 : Pater ineus
sialicè oonjiinxerit. Alqui ex locis adduclis, usque modo operatur, et ego operor... Quœcumque
quibus alia plura addi possent, Clirislus liomo ille fecerit, ttœc et Filius similiter facit; celer-

non est persona humana Verl)o moraliler so- nilas, Joan. 8, v. 58 : Anteguam Abraham fieret
lùm conjuncla; persona enim iiiimand quan- ego sum ; Apocal. 1, v. 8: Ego snm a. et m,
lunilibet conjuncla Vcrbo, non nisi improprio, principium et finis; cicâVio, coloss. 1, v. IG:
Deus vocari posset, quemadmodùm judices In ipso condita sunt nniversa in cœlis et in terra,
dieti sunt Dii ; non esset super omnia Deus be- visibilia et invisibilia sive Throni, sive Domina-
nedictus in secula Filius Dci umim cum Paire tiones, sive Principatus, sive Pot estâtes; omnia
seu unani cum co liabens naUiram, Dominas per ipsum et in ipso creata sunt; Imnuilabililas,
et Deus noster. Ergo Clirislus homo una est Hobr. 1, v. 12 : Tu autem idem ipse es, et anni
persona divina, seu ipsum est Deus Vorbum tui non déficient. Jani verô sic argumcnlari
quod bumanitalem s'bi hyposlalicè coiijun\il, licol : In eo unica est j)ersona Filii Dei, qui
quodque ralione naturse divinoc sibi piopri;ie est Filius Dei proprius anle secula à Paire oe ter-
super omnia Deus appellalur, etc. Clirislus no genilus, et lilius lioniinisex Davide orlus,
homo in Scripluris appellalur cliam simpliciler nalus in tempore, etc., qui ejusdem nalura)
Filins Dei , Filius unigenitus, Filius proprius. cum Paire, eadem operatur et perinde inimu-
Matlli. \G, V. 10 : Simon Petrus dixit : Tu es labilis est, et nobis quoque consubstanlialis
Christus Filius Dei vivi; quod oraculum révé- dicilur, et noslri causa passus ac
morluus; uno
lante Paire fuisse prolaluni Christus ibid. v. 17, vcrbo ,
qui simul est
Deus Veibuni el liomo ;

aflirniat, Narratur Matthsei 17, v. 5, Marc. 1, cnimverô ejusmodi noniinum allribuiorumque

V. 11, Luc. 3, V. 22, dùm tingeretur Christus, ulriusque naUiroe comniunio, ul sequilur ex
elMatth. 17, v. 5, Marc 9, v. 6, Luc. 9, v. unilalo personœ, ila el ejusmodi unilalis ma-
35, et 2 Potr. 1, v. 17, dùm Iransfiguraretur, nifesluni est argumentum. Alqui ex allalis
hanc de cœlo emissam esse voceni : Hic est Scripturœ leslimoniis Christus est Filius Doi
Filius meus dilectus, in quo milii complacui. Joan. proprius simul et Filius Jiominis, etc., ergo.
1, V. 18 : Unigenitus Filius, qui est in sinu Pa- Probalur 2" ex symbolis fidei, el ex conciliis
tris, ipse enarravit. Rom. 8, v. 32 : Proprio anle exorlani Neslorianam baeresim liabilis.
Filio suo non pepercit (Deus), sed pro nobis Symbolum Aposlolorum Jesum Cliristum ex
omnibus tradidit illum. Ex quibus manifesluni Virgino natnni appellat Filiimi Dei Patris m»i-
est Cliristum qui cum Pelro conversabalur, cnni, Dominum nostrum. Alqui, si Jésus Cbri-
qui tinctus et Iransfiguratus est, qui enarravit slus essel persona duplex, non posset appollari
divinilatis excclsilalem, qui pro nobis tradiUis Filius uMcus; si essot tanlùni persona humana
est morli, esse Filium Dei, Filium Dei dilectum, niorali nexu Vcrbo conjuncla, donis quanluni-
Filium Unigenitum qui est in sinu Patris, Filium libet pr.iecellenlibus ornala, non posset dici

Dei proprium. Ergo non est persona humana Filius Dei unicus, Dominus noster; ergo, etc.

Vcrbo Dei conjuncla moraliler, sed est ipsa- Symbolum quod Paires Nicocni ad asserendani
met persona Dei Verbi; proindeque, etc. conlra Arianos Filii divinilalem, condidorunt,
Innumcra alia sunt Scriplurse testimonia in unilalem pcrsonce in Christo diserlissimè etiani
quibus Christo divina et huniana adscribunlnr. confiiinal. < Credimus, inquiiinl,.... in unum
Humana quidem, scilicet, quOd sit homo, t Dominum Jesum Clirisluui Filium Dci, ex
57S DE INCARNATIONE 580

I Pâtre natiim Unigenitum, id est ex substan- € et caro, unus est homo; ita Deus et homo
c lia Pairis; Doiim ex Deo, lumen e\
lumine, « unus est Christus. »

c Dciim voriim ex Deo veio; nalum non fa- Probatur 5° ex SS. Patribus qui ante natum
I cliim, coasubslanlialem Palri , per quem ^estorii errorem scripserunt , nam de subse-

i oinnia facla sunl, el qune in cœlo, et quse in quenlibus res est manifesta. S. Ignatius mar-
f lenâ. Qui propter nos lioniines, et propler tyr in Epistolâ ad Ephesios , n. 18 : « Deus
< nostranisaluteni descendit, et incarnaïus est, i noster Jésus Christus, ait, in utero gestatus

€ et homo factus, passas est, et resurrexit ter- « est à Maria, juxta dispensationem Dei, ex se-

€ tià die, etc. \ Itaque juxta Symboluni ISicse- « mine Davidis, Spiritu autem sancto. Qui
num l" Jésus Christus qui pro nobis passus est a natus est,etbaptizatusest, utpassione aquam
et cruci aflixus socundùm bunuinitalem, ille « puriUcaret. » Audis eum ipsum, qui natus
idem est Fiiius Dei Unigenitus, ex Pâtre nalus est, baptizatus, etc., esse Deum nostrum. Et

ante omnia secula, Deus de Deo, Palri consub- n. 20 : « Singuli communiter omnes, ex gratià,

stantialis, etc., secundùm divinitatem. Ergo « nominatim convenitis in unâ fide, et in une
juxla Patres Nicsenos persona quce pro nobis j Jesu Christo, secundùm carnem ex génère

cruci affigi voluit, non alia est à personà Uni- « Davidis, filio bominis elFilio Dei. i Hic rur-

geniti Filii Dei; proindeque non est in Cbri- sùs vides unum et eumdem esse simul et Filiura

sto nisi una Verbi Dei persona. 2" Si in Jesu hominis et Filium Dei ; atqui si unio Verbi

Christo, ut volebat ÎSestorius, duplex esset cum humanitate esset moralis duntaxat , duo
persona, nempe Fiiius Dei Unigenitus, et per- essent, non unus Christus physicè et secundùm
sona bominis indissolubili ncxu ipsi conjuncta, hypostasim ; ergo. Haec S. Ignalii testimonia

non diceretur in Symbolo Jesum Christum, ex laudatTheodoretus, Dial. 1. S. Irenaeus, lib. 3,

Pâtre natum ante omnia secuia, de^scenuisse cap. 16, aliàs 18, n. 2, ex Scripturis demon-
de cœlis, et ex Maria Virgine esse incarnatum. slrat, « unum et eumdem esse Verbum Dei,
Etenim in systemale JNestorii ealeuùs Verbum « et hune esse unigenitum, et hune incarua-
incarnatum est quaienùs bominis personam € tum pro sainte nostrà, Jesum Christum Do-
,

sibi conjunxit; atqui nenio dici potest sibi 8 minum nostrum. s Ergo, etc. S. Dionys.

unire personam quam continet; ergo Christus, Alexandr. in synodicà ad Paulum Samosate-
qui in systemate Nestorii continet personam num epislolà, hune haeresiarcham refellil quôd
hominis, dici non posset incarnatus. Ergo fides doceret , « duas hyposlases esse et duas perso-
calholica deunâ in Christo persona Dei Verbi, « nas unius et solius Chrisli; et duos Christos

quod ab seterno ex Paire natum, in tempore < ac duos fdios; unum naturâ filium Dei, qui

di;anatum est de Spiritu S. ex Maria Virgine c fuit ante secula ; et unum homonyme Chri-

incarnari, Symbolo Mcœno sola consentit. « stum et fdium David, qui... secundùm bene-
Observa iliud Symbolum à concilio Constan- « placitum Dei accepil nomen filii. » S. Atha-

tinop. primo, quod est œcumenicum II , ante nas. lib. De Incarn. Verbi Dei , n. 2, unionis

Ncstorii bseresim babitum, solemniter fuisse anima; et corporis in homine similitudine ad-

approbatum ; atque ad illius amussim expensa duclà, explicat in Christo unam esse personam :

fuisse dogmata ejusdem Nestorii in concilio « Homo, inquit, una persona et unum animal

Ephesino generaU III, quo ille proscriptus est. « est , ex spiritu et carne compositum ; ad cu-

Egregiura videre est hujusce Symboli comnien- j jus simililudinemintelligendum est Christum

tarium adversùsNcstorium in secundà epislolà i unam esse personam et non duas. » S. Greg.

quam ad ipsum scripsit S. Cyrilkis. Symbolum Nazianz. Orat. ol, unionem humanitatis in
quod sancto Alhanasio diu attribuliim est, Christo cum divinilate Verbi substantlalem

quodque ncmini probabiliùs forlè adscribi po- fuisse, non moralem tantùm, sic advei-sùs Apol-

test, sic habet « Dominus nosler Jesus-Chri-

:
linarium edisserit : « Si quis duos Filios, alte-

< stus Dei Fiiius, Deus et homo est; Deus est

« rum ex Deo el Paire, allerum ex matre, non

« ex substantiâPatris, etc. Perfectus Deus, « autem unum atque eumdem intellexerit , is

« perfectus homo, etc. iCqualis Patri secun- « ab eà quoque filiorum adoptione excidat quae
« dùm divinilatcm, niinor Pâtre secundùm « rectè credentibus promissa est. Quanquàm
« humanilalem. Qui licèt Deus si t et homo ,
i enim Deus et homo duœ naturœ sunt, quem-
« non duo tamen sed unus esl Clirislus
,
« admodùm et anima et corpus, non tamen

t unus omninà non confusionc substantiae, sed i duo Filii nec Dii, quemadmodùm nec hic

t unitale pcrsonse. Nam sicut anima ralwnalis i duQ homincs,,'.. 3i «ju's divinitatem iu eo*
5tl VERBI DIVIM. S8î

< vcliit in Proplielâ, per graliam operalam caput exlulil, fidem conlrariam loto orbe ob-

< fuisse, non aiilem sectindùni esscnliam co- tinuisse. Nam 1", cùm ab Anastasio presby-
< pulalain fuisse alque copulari dixoiil, à prc- Uro, et à Dorolheo Marcianopolis in Mœsià
« slantiori alllatu vacuus sit, imô contrario cpiscopo, Constantinopoli, IScstorio pryescnle

I impleatnr. Si quis cruciJixuni non atlorat, el connivcnle, hccresis illa populo propinala
( anallienia sil, i etc. Et Oral. 31 : « Id quod est, ex historià constat clericos monachos, el
f erat, cxinanivit; id quod non erat, assumpsit; laicos illi staiim vehemenler réclamasse, tuni-
I non duplex factus, sed unum ex duplici na- que auditam primam banc fidei aviise vocem,
« turà (ieri suslincns. Anibo cnini Dcus, ninii- (|uic, ubiprimùm novilalcs aliquae spargi inci-
< rùm quod assumpsit, et quod assuniptuni piunl, nunquàm non insonat. Constat S^eam-
I est ; aux nalura; in unum occurrcntes, non dem haeresim slatim fuisse in synodis Alexan-
€ duo filii. > S. Ambio;. lib. De Incarn. Do- drinis damnalam, moxque à summo ponlifice
min. Saoramento cap. 5, n. 55, de Cliristo, in synodo Romanà, alque à Patribus ducen-
seu Yerbo incarnalo loquens : « Ciim Dcus, tisEphesi congregalis auclorem ejus dcposi-
< inquil, semper cssel œternus, Incarnalionis lum. Constat ô" Joannem Anliochenum el
sacramenta suscepil, non divisus, sed unus; Orientales , etsi aliquando Nestorii personne
I quia utruuiqne unus, cl unus in nlioque, plus «quo faverint, ejus tamen errores non
« hoc est, vel divinitate vel corpore ; non enim lenuisse ; alque inprimis in praeclarà illà cpi-
c aller ex Pâtre, aller ex Yirgine, sed idem slolà, quam ad Neslorium non soins, sed ex
t aliter ex Paire, aliter ex Yirgine. i S. Au- sentenlià doclissimorum patriarcbatùs sui epi-
gustin. Enciiiridii cap. 35 : « Jésus Cinistus scoporum Joannes anle concilium Ephesinum
( Dci Filins, inquit, est et Dcus et lionio. Deus scripsit, vocis Deiparœ usum, el Incarnalionis

i anle onmia sccula ; homo in nostro seculo. Iid«-'ni modo calholico el impielali Nestorianœ
€ Deus quia Dci Yerbum, Deus enim erat Ver- prorsùs adverse explicarl el egregiè conlir-
« bian : homo auteni, quia in unitalem personyc niari. Ergo ubi capul extulit error Nestorii
< accessit Verbo anima ralionalis et caro uni versus orbis fide orlhodoxà ipsi contraria
i UnusDei Filius, idcmquebominisfdius; unus detinebatur; proindeque, etc.
» hominis liiius , idemque Dei Filius ; non duo Probalur 5" ralionibus iheologicis, quas ad-
« Filii homo, sed unus Dei Filius;
Deus et hibuerunt SS. Patres. Prima esl, errore Nes-
« Dejis sine initio, homo à certo inilio, Domi- toriano peu! lus subverti myslerium redemp-
c nusnoslcr Jésus Christus. El cap. 3G Ex t : « lionis, quod aliud est religionis chrislianœ
« quo homo esse cœpit non aliud cœpil esse , fundanienlum. Enimverô in principiis Nestorii
c homo, quàm Dei Filins; cl hoc unicus, cl illa redemptio vel fierel à personâ divinà
I proptcr Dcum Verbum quod illo susceplo Yerbi, vel à personâ hominis, vel ab utràque
« caro factum est utique Deus ut qucmad-
, ; simul. Alqui non à personâ divinâ ; cùm Yer-
« modùm estuna persoua quilibotbomo, anima bum divinum immutabile sil el impassibile.
f scilicel ralionalis et caro , ita sit Christus Non à personâ hominis solilariè sumplâ, quai
• una pcrsona, Yerbiim cl homo. > Et lib. de pati quidem el niori poluisseï, sed cujussatis-

Corrept. etgralià, cap. 11, n. 30 : i Deus, in- faclionum valor non fuissel nisi fmilus, cl
t qnit, naturam nostram, id est, animani ra- proinde impar compensaudœ injuriae per pcc-
€ tionalemcarnen)([ue hominis Christisuscepit, calum Deo illalîe.Non ab utràque simul; nam
f susceptione singulaiiter niirabili, vel mira- utriusque simul ejusmodi pcrsona^ quaicumquc
i biliter singulari , ut nnilis jiistiliai suse prœ- tandem ratio habeatur, non ideô tamen satis-
i ccdenlibus meritis Filius Dci sic cssel ab factiones, quas pcrsona hominis exhiheret, va-
« initio quo esse homo cœpissel, ul ipse el lorem infinitum à personâ divinà consequeren-
c Verbum, quod sine initio est, una pcrsona lur; quid lia? quia necessc esl aciiones ab
t esset. > illà personâ produci, qu* eis valorem suura
Plurima alia SS. Patrum Icslimonia affcrrc confort ; aclionos, quas producil pcrsona ho-
non esset operosum. Ea vide qu:e collecta ha- minis, undeciuàque linilai sunt, nimirùm lum
benlur lum parle 1 concilii Ephes. cap. 4 ,
ratione eniilalis, lum ratione personae agenlis;
tum parte 2, actione 1, T. 3 concil. pag. 115 nec ullo paclo adscribi possunt supposilo di-

et scqq. et pag. 108 el seqq. vino aciiones quas niera hominis pcrsona à
Probatur 4" : Quia ex iis qu^c in causa Nes- supposilo iulinilè dislincla producil. Ergo, etc.

torii coniigeruiH ,
planuni esi, ubi ejus error Hauçralionciu ihcologicani adverijù:} ^'csloriuu^
âS5 DE INCARNATION 584

non uno in loro iirgol S. Cyrillus. Socinula Filio, Palris quoque ac Spiritus sanctl sunt;

ratio, qiiam idem S. doclor fuse proseqiiitur, ergo nisi unio nalurae humanœ Christi cmn
lib. i contra Ncstorium cap. 5 et 6, pelitur ex Verbo divino personalis sit et hypostatica,
Pater cl Spiritus sanctus dicendi essent pari-
eo quôti viin et eflicaciam sacranienti Eiicha-
ri^li«i>Ianè infringat Nostoriana iiaîiesis. Exi- ter incarnati; quôd cùni fidei repugnet, con-

niia sl([iii(l('iniiiiiis sacranienti virtus ex Christi sequens est, etc.

liiimanitatc divinitali liypostaticè conjunclà SoLviNTiR onjF.CTTOXF.s. — Obj. 1° : Moyses

et in hocmysterio contenta oritur. in Scripluris appellatur Deus, Exod. 7, v. 1 :

Tcrlia dcsumiturox adoratione, quam Cliri- Ecce constilui te Deum Pliaraonis, inquit ipse

slo nato ex Virgine, crucifixo, etc., onincs Deus Moysen alloquens. Israël cognominatur
Christian! semper tribuerunt. Elenini juxla Filius Dei Exod. 4, v. 22 : Hœc dicit Dominus :

Nestorium Cliristus natus, passus, cruci af- Filius meus primogenitus Israël. Ergo Christus
fixus, etc., niera est persona honiinis Deo ,
liomo, eisi persona sit huniana, attanien prop-

Verbo conjiinctaquideni, sed moralitertantîini, tcr conjunctum sibi moraliterFilium Dei, Deus

nec ideô desinens esse honiinis persona. Ergo et Filius Dei appellari potuit. Eô ferè redit ra-

ex illo systeraate sequeretur Christianos oni- liocinium Nestorii Serni. 2 apudMariura Mer-

nes cultuni latriœ soli Deo debituni, pcrson:iî cat. part. 2, p. 9 et 10.

honiinis exliiimisse, ac proinde semper fuisse Nego conseq. In locis Exodi objectis planuni
idololalras. Hinc S. Cyrilhis, lib. 4 contra Nes- est Moysen, qui se esse duntaxat niinistrum et
torium cap. 1(3, euni sic interpellât : < Non legaluniDei ssepè aliàs docet , metaphoricè ap-
i horres dicere vulgarem hominem, crealuroe pellari Deum Pharaonis, quôd nempe in eum
< cultum exhibendum excogitans?... Si veteri poteslatem à Deo acceptam exercerel et Is- ;

« errore liberali sunius in eo quôd servirc raeleni dici Filium Dei, quôd eum populum
c (XaTîîjE'.v ) creaturse tanquàm rem inipiani speciali providentià et afifectu Deus regerel ;

€ recusavinnis, cur nos in vetera crimina con- atque in lis locis metaphoricus sensus aperlus
« jicis, etefficis hominicolas (àvôpwTToXâTsa?) ? est, et cuilibet obvius. At verô nomen Dei sine
Vide eliani lib. 2, cap. 11 et seq. Qnarta ratio metaphorâ Christo competit, ipso fatente Nes-
passim eliam à S. Cyrillo pressa, in eo sita est, torio; Jésus Christus eum hominibus conver-
quôd Christuni divisent Nestorius, ac duos Fi- sans, ministerium suum implens, pro nobis
lios, duos Cbristos, duos Dominos agnoscere sanguineni fundens, nuncupatur in Scripturis,
debuerit, Quod consectarium, etsi à Nestorio ut ostensum est, Deus super omnia, Filius Lni-

perseveranier negatuni, ex ejus tamen errore (jcnitus, Filius proprius, Filius qui est in siim

necessariô nexum est. Nam juxla ipsum verœ Patris; ipse docet se esse ejusdeni substantiae

sunt illai propositiones : Christus est Deus Yer- cuni Pâtre , sibi inesse quaecumque Patris
bnm, Cliristus est homo ; et tamen Deus Yerbunt, sunt, etc. Vide loca inter probationes allata.

et liomo, sunt dnoe personse plané distinctie ,

Proindeque nunquàm licet nomen DeieA Filii

quœ nec in nalurâ, ut patet, nec in hyposlasi Dei metaphoricè accipere, ubi Christo attri-

et personalitate conveniunt ; ergo, etc. Quinta buitur.

ratio est, solum Deum Verbum incarnatuni Obj. 2": Christus ipse, Jean. 2,v. 20, huma-
esse, non Patrem, neqne Spirilum S. Atqui, si nitatem suani appellat templum. Solvit, inquit,

Incarnatio in niera iuhabitalione Dei Verbi in templum hoc, et in tribus diebus excilabo illud....

Christo ut in teniplo consisteret, vel in donis llic autem dicebat de templo corporis sui. Ergo
quibuscumque humanitati Christi collatis, etc.; Deus Verbum in humanitate Christi solummodô
uno verbo, nisi in unione naturœ humancc residet ut in teniplo; proindeque, etc. Nego
cuni persona Yerbi Del posita sit, evidens est conseq. Falemur templi appellationem huma-
non magis Verbum quàm Patrem aut Spiritum nitati Christi per melaphoram apprimè conipe-
Sanctum dici posse Incarnatuni. Ubi enim tere ; nenipè Deus in hâc humanitate modo
Verbum inhabitat, necesse quoque est, prop- prœcellenti residet, et actibus ejus perfectè

ter circumincessionem inefîabilem personarum colitur. Sed nego huic humanitati eam solam
divinarum, inliabitare et Patrem et Spiritum inesse templi rationoni, qure 1 Cor. 3, v. 16 et
sanclum ;
q'.iiecumquc dona Inrgitiir Filius, 17, competit etiam aliis sanctis. Scilicet in

hacc ipsa voluntaie eàdeni cl aoiionc indivisi- Ciirislo ir.habitat cmnis plenitudo divinitatis

bili Pater et Spiritus sanclus largiuiilur ;

quœ- corporuliler, ul ail Apost., Coloss. 2, v. 9, na-

çunique (
personalilale excepta) compelunt lurâ humana Chrisii non modo templum est
 58S VEliBI DIVLSI. 886

Verbi, sed ipsi hyposlaticc iinilur, ut ex om- rium piuribus aliis adjunguntur quibus impie-
nibus supra prolalis argunicnlis liquiduni tati signilicandie addicuntiir. Singula pauciâ

est. oslcndenda sunt.

Obj. ù" plurimorum SS. PP. aiicloiilatem. 1** Illaî voces dogmati calbolico exprimendo
Scilicet idcircù supra judicaviuuis Nestorium per se non sulliciunl; qui eiiim audit bumani-
admisissc duas in Clirislo personas, quôd bu- latem Cbrisli esse templum vel instrumentum
niauitaleni Cbrisli templum et iiislriuuentuni divinitatis non idcô intelligil bumanilatem
,

divinilalis appeUaveril, quôd Clirislum ipsum esse Deo Verbo byposlalicè unitam. Idem de
nuucupavorit boniinem ôsc'.'.îov, , Deiferuin ,
aliis locutionibus manifestum est.

aut Deilicalum, bominem Doniinicuni quùd 2" Faisum lamen intellectum non necessariô
,

denique dixerit bominem à Deo Verbo esse annexum babent. Nam ratio lempli et instru-

assuniplum. Atqui plures SS. doclores easdom menti Verbi Dei sicul non inducit, ita nec ex-
voces adblbuerunl : S. Grog. Nvssenus, lib. 2 unionem byposlalicam nalurai lunnanse
cludil

adversùs Eunoniium apud Tlieodoret. Dial. 1; cum Verbo Divino. Non negal fides catbolica
S. Albanas. Orat. 4 in Ariaiu)s, cl alii, bunia- bumanilatem Cbrisli esse templum et instru-

nitalem Cbrisli nomine domùs, domicilii, tem- mentum Verbi; sed addit banc Verbo inhabi-
pli Dei Verbi designàrnnl. S. Albanas. lib. de lanli et eâ utenti esse byposlalicè conjunclam.
/«carn. ; Eusebius CLesjiriensis, Euslatbius An- Pariter caro seu bumanilas Cbrisli sine ullo

liocb. et ipse S. Cyrilhis voce instrumenti Dei lidei detrimenlo Deifera dici potest; nempe
Verbi eamdem denolàrunl. Cbristum bomi- Deum portai, si ita loqui fas est, non ut onus
nem £)/V/<?rMm vocant S. Basilius apud Tbeodo- alienum et sibi extraneum, sed tanquàm suum
ret. in Reprœsentaiione analhematismi quinti, et proprium , id est intimé sibi et subslanlivè
et Eustalbius apud Gelasium sum. pontiliccm conjuncium. Ilœc bumanilas eliam est Deili-

in opusculo de duabus Christi naturis. Idem cata et Dominiea ,

propter eamdem ralionem.
appellatus est bomo Dominicus y.us-.ax.ô; à Major est diiïicultas in vocibus liominis Deiferi,
S. Albanas. in Expositione fidei; S. Epipban. Deificati, et Doniinici, quia nomen liomo propriè

in Ancliorato; S. Augustin. Hb. 85 Quœstio- personam involvil, persona aulem in Christo

num, quaest. ÔG et 57, etc. Tandem S. Ambro- non est lanlùm Deifera, Deificala et Dominiea,
sius, lib. de fide, cap. 5; S. Aug. lib. 11 de sed Deus et Dominus. Ilinc S. Cyrillus in ana-

Civit. Dei, cap. 2; et Encbiridii cap. 50; Ibem. 5, et post ipsiim S. Jounnes Damascenus
Prudentiiis in Apotbeosi, Ecclesia universa in Cbristum appeliari bominem Deilerum non
hymno Te Deutn, qui sanctis Ambrosio et permillunt ; cl S. Aiiguslinus, qui voce liomi-
Augiisl. tribuilur, aiunt à Deo Verbo assum- nis Doniinici aliquando usus fuerat, banc bb. 1

ptum esse liominem. Ergo ii omnes censue- Rétractai, cap. 19 , revocavit. Verùm neccsse
runt duas esse in Cbrislo personas, proinde- non est baec ad amussim regularum logices in

que, etc. Palribus qui anle exortam Noslorii bœresim

Dist. raaj. Judicavimus Neslorium sensisse scripserunt, semper exigi. Aliquando minus

duas esse in Cbrislo personas, proptor ejus- accuratè loqui lis licuil, et concrela pro ab-
modi locutiones perpctuô obtrusas, cl pluri- slraclis quandoque usurpare , adeô ut bomo
bus adjunctis impietati significand;e addictas ,
Dciler , Deificalus et Dominicus , ipsis fueiù
concedo; propter usurpatas simpliciter illas iuimanilas Deifera , Deificala , Dominiea. Idem
voces, nego. Locutiones islae : Humanitas staluendum est de islà pbrasi : Verbum assum-
Cbrisli est Divinitatis vel Dei Verbi templum, psit liominem, quse maxime catbolicum sensum
înslrunientum ; Cbrisli caro est Déliera, Deifi- ingeril , si vox liominis, ut aUipiando coutingil,
cata, Dominiea; Cbristus est bomo Deifer,Dei- minus stricte sumatur pro bumanitate, seu
ficalus, Dominicus ; Verbum assumpsit bomi- pro naturà bumanà ; baîresim verù refert , si

nem; illae , inquam , locutiones dogmati ejusdem vocis signilicatio urgeretur, et pro
calbolico exprimendo per se non sufliciunt, personà bumanà acciperelur.
faisum lamen intellectum non necessariô an- 5" Locutiones de (piibus agimus, ad sensum
nexum babent, sed ex adjunctis delerminari catliolicumaul luTorclicum delerminari possunl
possutU ad signilicationem calbolicam , vel ex adjunctis. Id sequilur ex diclis; nam si

ad bclerodoxam. Apud doclores calbolicos ilUe dogmaii calbolico exprimendo per se non
dogma liilei pleno ore coiililentes, nibii nisi sulliciunl nec lamen falsam signilicationem
,

vçrum et orllioJoxuui sapiuul; apud Neslo- 1 necessariô iiiducunt ; ergô ex adjunctis, etc.
TII. IX. 10
ôs: DE INCAFLNATIONE 588

vocis perpetuô repudiavii siquidera et in ipsâ

Apiul doctores catholicos, prseserlim qui
:
/*"

icinpora praecesserunt , iiiliil nisi ca- ad Scholasticum epislolà concilio Ephesino de-
ÎS'cslorii

orlhodoxuni sonant quid ita '? quia sinenleexaratà , nomen illud adliiberi consen-
iho'.iciiin cl ;

tiens banc raiionem alTert, scilicet id quod nobis

ilii SS. doctores siepè dogma calholicuui pleno
sœpè aiiint non modo Jcsuni consubstantiale est inseparabili divinitale plénum
orc coiiliientur ,

Chrisluni esse Deuni, sed el Deuni nostrî causa de Virgine genitum, sed non dicil ex eâ geni-
mor- tum eum qui Deus est. ô" Nestorius à S. Cy-
«>x Virgine nalum ,
pro nobis passum ,

luuui, atque ipsam Deiparœ voceni li-

clc. ,
rillo el à Joanne Antioclieno epistolis dogma
usurpant rati Mariam euni genuisse et catiiolicum egregiè cl sine ambiguitale decla-
Ijciiior ,

peperissesecundùu» carnem, qui verè Deus est. ranlibus amicè adnionilus ul ad meiiores fru-

L'num S. Allianasii leslimonium in quo caro ,

gesse reciperel, lum à S. Cœleslino roni. pon-

i;iirisli inslrumentum Verbi dicitur, in

exeni- lif. el àsynodo Ephesinà damnatus, oblirmato

jiliuu prolene satis erit. < Ail Petrus, inquil, anime voces ad exprimendam fidem lolà ira-

in Arianos n. 3, Christo igitur ditione destinatas rejecit , suisque loquendi

. Oral 5, ,

< passo in carne , ul scilicet planum lieret modis, propter quos erroris inerilô insimula-

€ oinnesque credereinus, eum ipsuni qui sem- batur ,

perseveianter adbaisil ; ergo , etc. Ra-
propter nos homineni poslea cole quai supra art. 1 hujus capitis, fusé à
. pcr Deus fuit... ,

alque ul loquilur AposloUis nobis dicta sunt.

« l'aclinu iuisse ,
,

Obj. 4° Si unica essel in Christo persona

Div.nilalcni corporaliler in carne iiabilàsse;
: ,
i

dicerel, cinn Deus es- nenipe persona Dei Yerbi, vcia essel isla pro-
, qiind idem esl , ai; si

quo ul iuslrn- posilio Vnus de Triiiitale passas est. Alqui

sel, prf)i.iin!ii liabuil corpus,
:
.

nos faclus esl. propositionem banc in monacliis Scylhiai velut

. luenlo ulens, iionio propter
carnis sunl propria, illi allribuiin- erroneam proscripsit llorniisdas sum. ponlifex;
. Uiiic ([lia;

quia nenipe in eà exislehal sic ergo ergo, etc. Nego n)in. Vera enim et orlbodoxa
€ U\r ,
;

« ditilur csurirc, silire, pati , laborare, et est propositio, quam sum. ponlifex llurmisdas

periinenl. Clariiis nusquam erroris incusavil sed tanlùni ut no-

* similia quœ ad carnem t ,

non poteral corpus Chrisli esse inslru- vam ac dissidiorum causam silentio premen-
oxpriini
menium Deo Verbo iniinie , substantivè, seu dam esse judicavit , repressà monachorum
Scythiœ temeritate ac pertinacià qui hujus-
byposlalicè conjunctum. Plura de loto hoc ar- ,

gumento vide apud Pelav. lib. 7 de Incarn. modi loquendi formam delinilioni concilii

Adde niirum non esse SS. Chalcedouensis necessariô adjiciendani esse

cap. 10, Il et 1^2.

naiam ÏSeslorii bseresim aUquan- contendebant quasi absciuc lali additione

«iociores anle ,

do minus aecuraia vocabula adhibuisse; idem- manca illaet impeifecia foret. Ca'tciiim iianc

loquendi raiionem probavii poslea Joanncs

que hic Ncslorianis reponere possumus quod
II
,

Pelagianis in alio argumente S. Augustinus sum. pont, in Episl. ad Juslinianum in quà et

lib. 1 conlra Julian. cap. 6, n. 22 : Vobis non- inipeiatorem laudal qui eam luebalur, el Acœ-
dim liligu)itibiis,secnrms loqiiebantur. melas monachos conlra senlienles condemnat.

Eaedem locuiiones apud INeslorium pluri- Probavil el suo judicio conlirmavit Ecciesia in
o"
lius adjunclis impielali significandsc
addicun- V generali concilio can. i el 5. Sed de lolà liàc

Elenim l'\ conlinuô ab ipso oblrudunlur. controvcrsià legc eruditam cardinalis Norisii
liir.

;>" Dùm cas perpcluo usurpât , simul alias re- Disserlationem , de uno ex Triniiate passo, et

jicil locuiiones quibus dogma calbolicum di- ejusdein Apologiam monachorum Scylhiai,

serte exprimilur. >empe noluil laieri Deum T. 5 ejus Oper. edit. Veron. 1729 , col. 775 el
riliurnsecundiimassumplam carnem esse geni- seq.

liim et nalnni ex Bealà Virgine; hune fuis.se CoNCLLsio II : Beata Virgo verè est ©sorwtô;,

bimcslrem, trimeslrem; eumdem esse passum, Deipara. Probatur 1" ex Scripturis. Isai. 7, v.

cruciOxum , morluum; negavit commuuicalio- 14, et Mallh. 1, v. 23 . Ecce Virgo coxcipiet et

nem idiomaluni quae ex uniiate personae ne- p.vRiET FiLiLM , et vocabiliir nomen ejus E.mm.\-

est interpréta-
cessariô consequilur. Voluit Christum visibi- -NLEL, quod y addit S. MatLliaîus ,

lem el cum hominibus conversanlem , non tum, NOBisciM Deis. Luc. 1, V. 33 : Quod nas-

propler se adorandum , sed lanlùm ul simula- celur ex te sanctum , vocabitur Filils Dei , et

crum et imaginem Divinilatis; vocis Deiparœ v. 43 : Unde hoc mihi, ut veniat m.\ter Do.mi.\i

appellalionem myslerio Incarnalionis lam in- ME1 ad me ? Rom. 1, v. 2 et 3 : Quod ante pro-
timé connesara diulissiinè , sensum aulem miserai ( Deus) per Prophetas,.., de Filio suo^
 589 VERBI DIVINE 5»o
qui faclus est et ex semine David secundùm car- f revcrà Deum , el ab omni crealurà cum Pa-
uem. Gai. l, v. 4 : Misit Dcus tilium snnm f Ire el Spiritu sancto adoratum , incarnatum
factum ex nmiiere (
plures codiccs grseci MSS. t ex S. Virgine et Di-ipara Maria ? i Tertullia-
et vcrsiones aj lul Miiliiini liabonl genitum ex nus de Prœscripi. cap. 13, docel regulam
lib.

mnliere). (lis in loeis vi(l(MUus Emmaiiuelein , id esse lidei ut profileamur el credamus Verbum
est, iiobiscuni Deiim, el Filium Dei , scu Douin Filium Dei i delalum ex Spiritu Palris Dei et
Verbuni ex Maria Virgine geniluiu et iiaïuni « virtule in Virgincm Mariam , carnem factum
dici , ac canidcm B. Virgincm matrem Domini i in utero ejus, et ex eà nalum. » S. Ailianas.
noslri appeliari. Ergo, etc. Oral. 3, aliàs 4 contra Arianos, ail « liunc
Pi obatur 2** ex lidei Symbolis ,
juxla quce , < scopum et characlerem sanclœ Scriplurie
ut praecedenli conclusione exposiluin est, Jésus « esse, nempe ut duo de Salvatore demonstrei;
Cliristus Filius Dei unicus , Dominus noslt'r ,
I illum scilicet Deum semper fuisse et lilinm
Deus verus , cousubslanlialis Patri, ex Virgine « esse,.... ipsunique postea propter nos carne
intarnatus est el natus. « ex Virgine Deiparà Maria assumptà bominem
Prob. 5° ex SS. Palribus , etiam qui ante « facium esse. » S. Cyrillus Hierosolymit., Ca-
Nestorii tenipora iloruerunt. Coniplura eoruai tecbesi 4, n. 9 : « Crede quôd hic Unigenilus
teslinionia exhibet Pelav. lib. o de Incarn. « Filius Dei propler peccata noslra de cœiisad
cap. 15 et IG, et post ipsura Natalis Alexaiuler, « terram descendit, assumptà bumanitaie, isUl
Hist ccclcs. sec. V, dissert. 23, art. 2, ex qui- « iisdem quibus subjicimur afïectibus obnoxiâ,
bus manifeslum est notionem vocis Deiparœ ab f nalusque est ex S. Virgine et S. Spiritu. i

omnibus Patribus tradilani , ipsunique piuni S. Greg. Nazianz. Oral. 51 : t Siquis, inquit,
nonien à pluribus esse usurpatum. Collegerat i S. Mariam Deipauam non crédit , extra divi-
eliani olini plurinia S. Cyrillus in lib. ad Regi- € nitatem est. »

nas, et in Epist. ad Acaciuni Beroeensem, quae S. Joan. Chrysost. Homil. 2inMatth. n. 2 ;

consule. Nos aliqua tantùm referemus. S, Igna- < Admodùm stupendum est inquit , , audire
tius martyr in Epist. ad Epliesios , n. 18 : < Deum inoffabilem inenarrabilem , , incom-
< Deus noster Jésus Cbristus, inquit, in utero « prelicnsibilem . Palri sequalem per virgi-
,

i gestatus est à Maria ,

Juxta dispensalioncm « neam venisse vulvam , et ex muliere nasci
I Dei , ex semine Davldis , Spiritu autem « dignatum esse, s S. Hieron.lib. coniraHel-
« sancto. > Et n. 6,dixerat :« Medicusunus est, vidium ; « Natum, ait, Deum esse de Virgine
< et carnalis , el spiritualis, genitus et inge- « credimus, quia legimus. j S. Aug. Encbirid.
€ nilus seu factus et non factus ( nam graeca cap, 30 : a Invenisse apud Deum gratiani dici-
i hîc variant ) in homine (
grsecè sv aas/.l in « citur (Maria), ut Domini sui, imô omnium
I carne ) existens Deus , in morte vita erat , et « Domini mater essel. » Et cap. 37 : t Idem
< ex Maria el ex Deo, > etc. S. Justinus in « Jésus Cbristus Filius Dei Unigenilus, id est
Dial. cum « Ex Virginali utero,
Trypb. n. 84 : 8 Unicus, Dominus noster, natus est de Spiritu
I inquit omnium rerum con-
, Primogenituni î S. et Virgine Maria. »

i ditarum carnem factum, verè puerum nasci, Tandem luijusce Patrum traditionis locuple-
i id praeoccupans pcr Spirilum S. , » etc. Et lissimum lestem habemus Joannem Anlioche-
n. 100 : « Cùm cuui Filium Dei esse in com- num in laudalà pliiries epistolâ ad Nestorium,
€ menlariis Aposlolorum scriplum legamus, ex sententià Theodoreli aliorumque episcopo-
< et Filium dicimus illum et esse inlelligimus, rum Nestorii studiosorum, ante Ephesinam sy-
« ac ante onines res creatas ex Paire , ipsius nodum exaratâ ubi de voce, Deipara haic, ,

( virtutc el voluntale ,
prodiisse... et ex Vir- inter caetera proedical Nomen quod à mul- : «

« gine bomincm esse factum , i etc. S. Irc- c lis ssepè Patribus usurpalum , scriplum, ac
naeus, lib. 3, cap. 21, aliàs 31 , n. 10 : c Yer- < pronuntiatum est, adjungere ne graveris,
t bum, inquit, existens ex MariA quoc adliuc « neque vocabulum, quod piam reclamqueno-
I eral Virgo, reclè accipiobat goncralionem c tionem animi expriniii , refutare pergas.
€ Adae recapitulationis. i S. Dionys. Alcxandr. « Etenim nomen boc , Theotocos , nullus un-
in EpislolA ad Paul. Samosat. « Una, inquit, fi quàm ecclesiasticorum doctorura rcpudiavil.
< sola Virgo filise vitae ,
genuit Verbum vivcns i Qui enim illo usi sunt, el muiti reperiunlur,

( et per se subsistcns , increalum et creato- i et apprimè célèbres : qui verô illiul non
( rem. j El suporiùs dixcrai : « Quomodô ais i usurpàriiiil, nunquàm erroris aiicnjus eos

< lu Uomiiicui esse eximiuin CUrioiuin , el non 1 insiuuilàruut qui illo usi sunt Eienim si
591 DE INCAf PS'ATIONE 592

« i(l qiiod iioiiiiiiis significalione offintur, non Diviniialem non genuerit, quàm mulieres vul-
( recipiiiHis, nslal iiliii ijravissiiimiii cnoieiii garcs dicendie sunl maires filiorum siiorum,
« prolab:iinnr ; imo Verù ut iiiexplicabilein il- quorum animas non générant. Isla; enim id-

t laiu L'iiigoiiili Filii Dei œcoiiouiiain abnoge- circù dicunlur maires filiorum suorum, elsi

« mus. Quau(lo(iuitIcm noniine lioc sublalo, vel animas eorum non génèrent, quia concurrunt
8 bujus poliùs uoiuiuis notionc repuilialà, se- ad corporum conceplum et formalionem ,
qui-
« quilur niox illtini iH)nosscDeuui, qui, de bus efi'ormatis animœ vi decreli divini uniun-
f NuUi nos periculo cxpouinuis, si ca senlinius lur ; sic namque fit ul conceptio ad unionem
• et locpiinuir qua; iloctores in Ecclesià Dci animcc eum corpore el ad personam filii rela-

« celcbcrriinos sensisse cl docuisse cerlù no- liouem dical. Alqui pariler, cùm, opérante
I viuius. 9 Spirilu sanclo, Beala Virgo corpus Cbrisli con-
Prob. 5° ex ration ibus theologicis, quas post cepit, corpus illud vi decreli Dei non modo
S. Cyrillum etalios Patres, lalè deducit Pela- anima ralionali informari debuil, sed et simul

vius lib. 5 de Incarn. cap. 17. Prima boc ar- eum illà Verbi divini personalilale lerminari el
gumento contiuelur. Ea verè et propriè est subsislere; ergo, etc.
Dei genetrix, quce euin geiiuit et peperit qui Solviintur objectiones. — Obj. 1° : Aposlolus,
in ipso ortu suo verè et propriè fuit Deus haec
; Hebr. 7, v. 1 el 3, ait Melcbisedecb sacerdo-
enim sunl duo reciproca. Alqui ex Scripluris lem Dei summi sine paire, sine maire, sine
et totà tradilione Boala Virgo eum genuit et genealooià , assimilatum esse Filio Dei ; ergo
peperit, quein ut prima conclusione probatum Filius Dei in terris nec malrem babuil nec ge-
est , ab ortu suo verum Deum fuisse eœdcm nealogiani.Nego conseq. Id ununi Apostolus
Scriplurœ et tradilioadslruunt, nempc Jesum eô loci significatnimirùm Melcbisedecb sa- ,

Cbristum Doiniiuun noslrum ; ergo,. etc. Hinc ccrdolem, cujus genealogia in Scripluris non
egregiè Joannes Anlioch. in laudalà luox epi- texilur, cujus sacerdolii nec initium nec finis
slolà : « ÏNomine boc (Deiparœ) sublalo, vel notanlur, exijuiam in boc fuisse figuram Cbri-
t bujus poliùs nominis nolioue rcpudialà, se- sli sacerdolis in selernum.
( quilur mox ilUim lion esse Deum, qui admi- Obj. 2" : S. Ililarius, lib. 10 de Trin, n. IG,
« rabilcm illam dispcnsationom noslrîc saiulis sic loquiUir : < Non enim corpori (Cbrisli)
€ causa suscepit ; lum Dei Vcrbum neque se « Maria origincm dedil, licet ad incremenla
< exinanivisse, » etc. Nota ipsunimei Nestoriuni i parlumque corporis omne, quod sexùs su!

ausum non fuisse negare Jesum Cbristum esse « esl nalurale conluleril. Unde » sic arguilur :

Deum ;
quapropler si unam lanlùm iu Cbrislo Juxla illum Beala Virgo non esl genitrix Dei,

personam, ncmpe VcrJiiDei, admisissel, nonpo- juxla quem ipsa non dédit corpori Ciirisli ori-

luissel inliciariB. Mariamesse Dei genilricem. gincm ; alqui Maria, juxla S. Hilarium, loco
Secunda sicpolcst praponi: CbrisUis non est cilalo , non dédit origincm corpori Cbrisli ;

in duos Filios dividendus sed unus idemque , ergo, etc.

est Dei primùm, deinde et bominis Filius, ut Disl. maj. : Juxla illum, elc. , juxla quem
ex conclusione I colligilur. Alqui B. Virgo, ij)sa non dedil corpori Cbrisli origincm, neque
faleniibusiSestorianis, eslgenilrix Cbrisli Filii primariam , neque secundariaui concedo ; ,

lioniinis; ergo genitrix est eliam Filii Dei, aliàs juxla quem ipsa non dedil origincm prima-
lilius bominis divisus essel à Filio Dei. Mi- riam, li(;el secundariam dederil, nego. Sensus
rum videri possel ISestorium, qui Cbristum in sancli docloris cvidenter est primam origineni
duos Cbristos et duos lilios dividendum esse corporis Cbrisli et ejus conceplionis initia

negabal, argumenli bujus évident à conviclum fuisse à Spirilu sanclo, quippe cujus virlule
non fuisse , nisi comperlum essel eum unila- Beala Virgo concepil. Liquel aulem non pro-
lem Cbrisli et filii suo lanlùm modo, nenipe plcrea Mariam à malris lilulo excidere ; cùm
de unitate morali intelleclam fassum esse, in generatione vulgari mulier primam corporis
dùmque voces duorum filiorum repudiabal, origineni non suppeditet ,
quse lamen conce-

rem iisvocibus expressam admisisse. l)li in ulcro suo filii maler esl et dicilur. Hune
Terlia ratio pclilur ex comparalione B. Vir- l)orr6 esse S. llilarii sensum palel, lum quia
ginis, eum aliis mulieribus. Scilicet, posilo loco objeclo doccl Virginem ad incrementa par-

unionem hyposlaiicam naturae humanse Cbrisli tumque corporis Cbrisli, omne quod sexùs sut est

eum Verbo divino à primo conceptu esse fa- naturale , conlulisse, quo amplius nibil prœslant
clam, lam dicenda esl B. Virgo mater Dei, elsi carierai maires ; lum quia, n. 17, ail eamdem
495 vrRBi DIVINI. S9S

officio tisatn materno, sexùs sut luiluram in con- eum corpore, vel iilud in tempore exequatur,

ceplii et jxirln Iwminis (Clirisli) excaitam rsf^c ; nihilominùs tamen B. Viriio dicenda est con-
Imn dcniquequia, n. lo et "l'I, dnplicom iil;ini cnrrisse ad produclioncm Inimanilalis ut imitai

quani diximus, corporis Chrisli originoni ,

pii- subsianlialiler Divinitati. Namqnc ilia iniluxit

niam ex Dci operalione, alierain ex Virgiiio, in produclioncm Inimanitatis ni snhsislcnlis et

clarèexpriniit. Assitmptà sibi per se, inqiiit, n. ((Hodam siijjposilo lorn)iiiala3 ; al(jui à primo
15, ex Virgine carne, ipse sibi et ex se animmn orlu siio, à j)rimo conceplùs ir.stanli, bumani-
concepti per se corporis cooptavit. Et n. îi."! : Per tas Clirisli Verbo Divino lerminala el ultiino

se sibi assinnpsit ex Virgine corpus. Ininipritè compléta fuit; ergo, etc. El certé illa influxit

ergo ob locum ol)jpcluin Joannes Prseposilus in produclioiiem bumanilalis ut unila; Divini-

olini apiul Pbilippum Bonaî-Spoi abbatcni, et tati, qiuiî coiporis siippeditavil maleriani iis in-

poslea Sculteliis et Erasimis hune sensuni S. struclam organis el disposilionil)us ,

quae ,

doctori tribuoriint, Clirislum non accepisse cnr- posito Dei decre'.o de perliciendo in buma-
lali

uein à Dcatà Virgine; alqiie, ut aiunt erudili nilale niyslerio Incarnalionis, unioncm eum
PP. Benedicliiii S. Ililarii edilores in iSolù ad anima el eum Verbo divino exigebant ; al([ui

liunc lociini. in sanctum viruni illius ipsins erro- B. Virgo suijprdilavil materiam, etc. ;ergo.
ris itijecére suspkionem, quem hic data operâ co- Obj. i° : Beata Virgo non est consubslanlia-
natur in liœrelicis sanare ; ex quo sequeretur B. lis Deo, ipsique tcmpore est poslerior ; ergo
Virginem ne quidem Cbrisli esse genitricem. ejus maler dici non polest.
Vide circa luinc textuni eorunjdeni editoium Dist. ant.est consubstaniialis Deo et
, non
Prœfaiionem, § 1, pag. 14, et doctissimuni Pe- ipsi quantum ad ejus Divinitalem,
poslerior est
laviuni, lib. 5 de Incarn. cap. 19, n. 5. concedo quantum ad carnem ab eo assum-
;

Obj. 5° : Quœ Divinitalem non genuit, Dei ptam nego. Beata Virgo non esl mater Dei
,

genilrix dici non polest ; atqui B. Virgo Divi- quanliim ad Divinitalem ipsam ; sed ealenùs
nitalem non geuuil; ergo, etc. Nego niaj. : Il esl maler Dei, quatenijs mater est Hominis Dei,
B. Virgo vercdicalur Mater Dei, salis est quôd id esl, qualenùs ex eâ originem duxil buma-
genuerit secundîim carnem euni qui Dei Filins nitas quam à primo ortu Verbum assumpsit.
est ac verus Deus. Porrô, ul genuerit secun- Obj. 3" : Elsi B. Virgo dici posset Mater Dei,
dùni carnem eum qui Deus est, opus non est altamen satins cssel ilià locutione abstinere,
ut Divinilalem genuerit, sed suflicil in ejus 1° Quia, ut aiebat Neslorius Serm. 1 : Si liabet

utero aique ex ejus carne formalum fuisse cor- matrcm Deus ergo , excusabilis gentilitas, maires

pus, quod à primo ortu anima donatum Verbo Diis snbintroducens. 2" Quia cùm naluraliler
divino confeslim fueril bypostalieè unilum ;
non cognoscamus Deum Verbum assunqjsissc
uno verbo suflicil Verbuni divinum, seoundùm naturam humanam , sensus nalivus lituli Dei-
carnem quam sumpsit, ex eà genitum et nalum parœ ad naturam Dei propriam videlur referri.
fuisse. Et verô, num anima prolis generatur à S** Quia bâc voce daturansa sallem simplicibus

maire vulgari? minime; goneraUir corpus, cogilaiidi B. Virginem esse Deam, ipsomet su-
cui organis, quantum salis est, inslruclo sla- premo numine antiquiorem et celsiorem ;

tim infundilnr anima ; atque niliil amplius re- ergo, etc.

quirilur ul lolius prolis anima et corpore Ad primum, nego conseq. Docebant gentiles
constanlis vulgares foeminœ nuncupenlur ma- Deos secundùm jialivam el sibi essenlialem ac
ires ; ergo ul B. Virgo dicalur Maler Dei, non pntpriam naturam ex malribus esse ortos,
oporlel banc esse Divinilalis genitricem ; salis quod absurdissimum est ; docemus verô nos
est quôd genuerit secundùm carnem eum qui Bealam Virginem non esse Matrem Dei quan-
Deus est. tum ad naturam sibi essenlialem spectati , sed
Inst.UlB. Virgo tilulo genilricisDei insigni- tantùm quoad naturam humanam quam Deus
retur, debuisset sallem concurrere ad produ- Verbum nostri causa in persomc unilatem sibi

ctionem humanilatis ut unita; substantialiter dcvincirc dignalus esl; ergo, etc. Ad secundùm,
Divinilali ; atqui istud de Virgine dici non po- ut sensus nalivus vocis Deiparœhabeatnr, con-
tesl ; ergo, etc. Nego min. Elsi B. Virgo non sidiirandum non esl quid illud nomen sonaret
fuerit causa cur Dons volueril et Filium siium IHisità solà religionc nalurali; inspiciendumcst
eum lali bumanilale uniri, quem-
jncarnari el (piid signilicel posilà revelatione, et secundùm
admodùm maires vulgares non sunt causa cur plaeita christianoe religionis quam Deus insli-
Deus vel lulcrit decrclum unicndi animam tuil. Cùm verô haec rcligio doccat Deum Ver-
 m DE INCARNATIONE 59S
bimi et esseens siipremum seterniim, iiulepen- inprimis fecit concertatio quae inclinante seculo
ilens iinnnitabile, et siniul Iratlat ipsum in
,
proximè elapso cxorta est occasione cujusdan»

ulero Viii-iiiis nalurain iioslrai siiiiiloin assuin- vorsionisgaliicaelIomiliarumS.doctorisinEpis-

psisso; (iiiisquis prima Inijusce roligioiiis dog- lolas divi Pauli Parisiis édita) an. 1690. Nimirùm
mala tlelibavil, facile percipil voceni, Deipaia, relata inox verba interpres gallicus sic reddide-

ad iiaUiram à Verbo assumplani referri , non rat : S. Paul confond les Juifs, en montrant qu'il y a
ad divinilateni. Ad lerliuni , nego ant. Qiiippe deux personnes en Jésus-Christ, Dieu et l'homme.
docon tiir simplices B. Virgineni nicram esse crea- Et ista pariter : Adversùs Marcelluni autem et

Inramjiliuni verô, qneni socnndùin carnemge- alios (Sabellianos scilicet), quhd sint duœ perso~
nuil, esse natiirà Deiim omnipolenleni, reruni nœ divisœ per hypostasim, sic verterat : // con-
omnium ipsiusqueB. Mari», creatorem. Qui por- fond Marcel et les autres, en montrant que les
roperperàmtimenl ne B.VirgoàsimplicibusDea deux personnes qui sont en Jésus-Christ sont sub-
credalur,quare nonniagis metuuntne Christus, sistantes par elles-mêmes, et séparées entr'elles.
Mariœ juxla Scriplurasfilius, credatur simplex Hsec inlerpretatio ,
prœsertim adjeclione prae-.

liomo, si ejus malrem non liceat Deiparam ap- postera vocis Jesu Christi, quœ nullo in codice
pcliare? MS. nullà in editione seugrsecà seulatinà coni-
paret, puruni putum Nestorianismum S. doc-
De cetebri S. Clirijsostovii testimonio ex Homil.
tori allingebat, Quapropter illa ad sacram fa-
ejus 3 in Epist. ad Hebr.
cultatem Parisiensem tanquàmNestorianismum
Operœ preliumest Nestorianae boereseoscon- renovans denuntiata est scripto cui titulus : Le
futaiionem celebris bujusce teslimonii exposi- Nestor ianisrne renaissant : quogravissimà etiam
Jione concludi. Ad islud Apostoli cap. 1, v. 8 : ejusdera erroris suspicione aspergebantur Jan-
Ad Filium autem (dicil Deus, Psal. 44, v. 7 ) : senii defensores, inprimis Arnakius, cujus, si-
Thronus tuus, Deus , in seculum seculi ; virga cut et domini de Saci, olim quasi amanuensis
œquitatis, virga regni tui. Dilexisti juslitiam , et fuerat D. Fontaine versionis auctor. Verùm
odisti iitiquitutem ; propterca unxit le Deus, Deus tota bsec controversiaextinctaest retractatione
(uns, etc., sic habet S.Doctor, juxta editionem solemni, quani Epistolâ data die 4septeuib.an.
graîcam veronensem (1) an. 1529, cui Com- 1093, ad illustrissimum arcbiepiscopum Pari-
melliana grœco-iatina, et plerseque versiones siensem Harloeum direxit interpres gallicus, in
latinœ (i) concinunt : « Hic (adducio scilicet quà se ex merâ rerum tbeologicarum imperitiâ
< Davidis textu ) et Judœos, et Pauli Sanio- circa locutiones ad summa ^fidei niysteria atti-
t sateni asseclas; et Arianos, Marcellumque, et nentes graviter lapsura esse , candide agnovit
I Sabellium feriit (Aposlolus), et Marcionem. sibique soli errata sua esse altribuenda con-
« Quomodô? Judœos quideni ostendens duas , lestatus est. Animadvertendum ducimus R. P.
« personas, et Deumet Ijoniineni. Alios aulera, Daniel doct. è S. J. theologum in eximiâ Dis-
« Pauli, inquani, Samosateni asseclas, quôd sertatione latinâ quam fervente hocdissidio
« hœc dicat deœternâsubstantiâet increatâ es- super illo S. Chrysostomi textu exaravit, ho-
« senlià,... Adversùs Arianos autem, et rursùs niinis simplicitati , non malitice aut hœresi prai-
« boc ipsum, et quôd non sit servus; si autem conceptae, vitia et errores interpretationis tri-
« creatura, servus. Adversùs Marcelluni autem buisse ; Arnaldum verô de niysterio Incarnatio-
f et alios, quôd sint duae personse divisœ per nis variis in locis ita orthodoxe esse locutuni
t bypostasim. Adversùs Marcionislas autem, ut Nestorianismi infamia ipsi nullo pacto im-
t quôd Divinitas non ungitur, sed bumanitas.» ]>ingi queat.
Facessunt jamdudùm eruditis negotium liai Quod ad ipsum testimonii intellectuni altinet,
voccs : Judœos quidem (feriit Apostolus) osten- observandum 1° Judœorum, quos ibi perstrin-
dens duas personas, etOeum et bominem, ^ûo tioô- git S. doctor, duos fuisse errores, de quibus
rîio-Kx 8zv/.w;,y.y.'. 0côv y.y.l àvOsMTTov; quas celebros sa;pissimè cum iis SS. Patres disputârunt.
Prior spectabat distinctionem personarum in
(1) Adornata fuit à Stepbano Sabio juxta
Dco quam ncgabant, nolentes agnoscere dupli-
exemplaria Bibliothecae Palatinse.
(2) Editio lalina Ilomiliarum in PauUim, Ve-
cem in Divinitate personam, Palrem scilicet et
ron. 1530, edit.Anluerp.l5M,Basileensis 1558, Filium, à Prophetis distingui. Aller error ad
Nivelliana Paris. 1G81, Comelliana 1605; edi- bomi-
Christum attinebat, quoni puruni fuisse
lio lalina Frontonis-Duc?ci an. 1013, quœ è re-
gione grœci contextûs exhibetur in cdit. Paris. nem contendebant. Sabellius verô et Marcellus,
itiôG, etc. quos etiam in textu allalo refellit S. Clirysos-
•(97 VERBI DIVINÎ. Sdft

tomus, non repudiabant nomen peisonarum » convertibiliterproprietates.Nonallerumetal-

in Deo, sed volei);int cas esse voce tenus « terum,absit;sed uniunct ounidem Doniiniini
dislinclas , non secundùm snbsistenliam cl hy- « Jesuni Cbrisnnn !)ci Verimin carne nosIrS
postasini. i amictum.... Etsi enim duplex natiira,veruni-
Obseiv. 2",ovidetilissiniuni videii bas voccs, e tamen indivisibilis et indissipabilis unitio, iu
Adversùs Marcellnm aulem et alios ( sciHcet Sa- « unà iiliationis confitendà personà , et unâ
bellianos), qitbd sint duœ pcrsonœ divisœ per « snbstantià. i Non minus clarè dixerat supe-
hypnslnsim , de Dec Pâtre el Fibo esseinlelli- riùs : < Sic et bic divinâ insidente corpori na-
gendas.In eo quippe Iota posila fuit SabelHi et « turà, unum Filium, unam personam ulraque
Marcelli prsecipua bœresis, qnôd Patrem à Filio « baec fecerunt. Agnoscendum tamen inconfu-
per bypostasim non distinguèrent, lextusque « sam et indivisibilcm ralionem , non in unâ
Apostoli queni ibi S. Cbrysostonius expiicat, < solùm naturà, sed Ad-
in diiabus perfectis. >

huic bœresi confuiandae nalus est, atque à Pa- vertc aulem ulrumque bunc locum ab Anasta-
Iribas, ipsoque S. doctore et ejus discipubs in sio, à NicepboroConstantinop. età S. Joanne
hune ilnem saepè a(ibil)itus fuit ; ergo. Damasceno, utBigotius notavit, adduclum fuis-
Observ.ô", parteni texlûs alhiti ,
qnam dixi- se adversùs Monopbysitas.
nnisibnindtatem parère, variismodis legi. Jam Alterum argumentum bis tribus continelui*.
retubnius Icetionem editionis gricese veronensis l'Neque Nestorius, neque ejus fautor:^s un-
cui eliam notavimus Commeibanani et pleras- quàm pro suse causae defensione textum Cbry-
ne bilinas versiones consentire. Editio graeca sostomi, de quo agimus, attulerunt. 2° S. Cy-
etonensis ab erudilo Savibo Angle, variis codi- rillus et S. Cœlestinus sum. poniifex in suis
cuni MSS. per EuropoeBlbboihecassparsorura Epistolis ad clericos Constantinop. etCassianus
lectionibus suinnio suniptu coniparatis, anno lib. 7 de Incarn. cap. 30, Nestoriuni exagitant
161:2 adornata; editio groecolalina Parisiensis quôd doctrinam à S. Cbrysostomo aiienamtra-
anni 1606, et editio nova PP. Benediclinorura deret. 3" Facnndus Hermian. lib. H, ut Tbeo-

T. li, an. 1735, iiaijent : ^'jo -o•^ i-jzh ^ctxvu;, dorum Mopsuestenum à V synodo damnanduna
«il ©îôv «il àMÔsuTtov ; quae reddenda sunt, os- non fuisse probet, SS. Patrum dicta qusedam
teitdeiis eimidcm esse duo, et Deum et hominem. erroribus Nestorii in speciem affinia undequà-
Porrô .Mutianus Scbolasticus, qui,jussu Cassio- que colligit, imô cap. 5, ipsasIaudatS. Doctoris
dori senatoris post annos à sancti Cbrysostomi Homilias in epistolam ad Hebr. nec tamen tex-
obitu circiter cenlum, bomilias S. doctoris in tûs allati ullam mentionem facit; ergo, etc.
Epistolani adHebr. juxta exeniplarà Constanti- Tertium argumentum est, nullà ejusdem
noseu Constantio presb. Antiocb. coliatum, lati- textùs leclione aut versione Ncstorianismura
nas fecit, et cujus versioPar. anno 1523, ac dein- obtrudi aut indicari. Nam 1°, si sequamurlec-
dcBasileœ 1527, jam typis mandata, ad imnm pa- tionem Muliani, Ostendens ««(Judaeis) esse duas
ginas nova; editionis oi)erum S. Cbrysostomi personas, etunum Deum, omnia plana sunt, el
iterùm exbibetur; vetuslns, inqiiam, ille inter- nulla dilbcullas. Errorem Judaeonmi de unà
pressiclegil ; .fudœos </Hi(/t'/»j(percussit , osten- tanlùm in Deo personà, Apostoli et Psallis Re-
dens eis esse duas persouas et unum Deum. His gii auctoritale ibicomprimit Cbrysostomus; de
observatis incarnatione nihilloquitur. Plurimiporrôhanc
Dico, quamcuniqne textùsallati lectioneniet veisionem faciobat Ilenricus Savilins, ipsiquc
versioneni sequaris, dogma Nesiorii non posse procul dubiomagnanj auctoritatcm confert Se-
S. Chrysostomo adscribi. Probatur tribus ar- natoris Cassiodori, cujus jussu peracta est,
gumentis, quae seorsim sumpla magni sunt sunimà in codicibus accuratis comparandis di-
ponderis, simul auteni conjuncta rem plané ligentià. Halesius, in notisquas ad calcen> edi-
conficiimt, Primum est, S. doclorcm discrtissi- tionis suae Savilins edidit, observai Mulianum
mè docuisse unicam esse in Cbristo personam; vertisse quasi legisset ^jc -zzÔToy-y. '^s>.'.v-j;, àXX' fix
sic enim loquitur in Epist. ad Caesarium mo- Bcov, qu/e fortassis lectio sequendaest, inquititle.
nacbum : i Piumet valdèpium, Cbristum, qui Ncc dicas , posità bàc lectione idem dogma
« morte circuradatus est, confilcri in Divini- à S. doctore adversùs Judaoos hic ostendi;
« talc pcrfectum, et in linmanilatc perfeclum, quod mox adversùs .Varcellum et Sabellium
< nnum Filium unigoniluni non dividcncbuii in adstruilur, nempe dogma duarum in Deo per-
« liiiorum duaiitalcm, portantcm lanien in se- sonarum , Patris et Filii proindeque Judaeos
;

c H)«lipso indivisarum dnanim naturarnrain- seorsim à Marcello el Sabellio non debuisse

599 DE INCARNATIONE 600

coiifiilaii. Enimvorô, idom quidcm dogma S. pontificis recognosccndis SS. Patrum ac

iilroljiiiiie, sot! uiversiiwodè ox})rcssuiii slabili- prjecipué S. Chrysostomi operibus utilissimam
lur, appusilè scilieel ad variosillorum errores. operam impendit, impropriè ab illo voces is'as

Judœi absokilè negabanl esse in Deo plurcs TCfoawTT&v xa'i û'TTo'ffTaaiv esse usurpatas, idemquc
porsonas, Sabelliiis et Marccllus personaruni valere atque ôuafav /.alyûaiv, hoc est, essenliam
iionien non ropiuliabanl , sed tantùm cas iie- et naluram , seu respectas ad essentiam et
gabantessedislinctas secundùm byposlasini et naturam ; atque eani oxpositionem secutus est
siibsistenliaiii. Potuil crgu S. doctor adversùs vindex interpretis gallici(l), nec ^Yitassius
Judœos oslendere ex verbis Davidis ab Apos- improbat (-2).

lolo adduclis, duas esse in Dco personas, et Sed 1°, etsi paulô ante S. Chrysostomi tem-
iioinde cou Ira Marcellum et Sabellium ex eo- pora , de vocis lujpostaseos significatione dispu-
dein sacro lexlu adstruere bas duas personas tatum fuerit, de nomine lamen tviocwitcv idem
esse dislinclassecuudùui byposlasini; ergo, etc. non legitur, vixque ullum alferri potesl im-
2" Si ediiioui Etonensi eamque subsecutis proprise bujusce vocabuli acceptionis exem-
Parisiensibus edilionibus adliaereauius ,
juxla l>lum, quod ad rem attineat. 2° Ilanc à mente
(juas legeiuluin est, A'Jo riv à'Jtov (Î^ei/.v'j;, /.al S. Chrysostomi fuisse allenam patet ex laudalâ
©côv •/.%'. àvOfWTov, Ostendens eumdem esse duo, et Epistolà ad Caesarium : Duplex natura
Deiimet Iwminem; vel de Deo, vei de Cbristo, in unà filiationis confitendà personâ, et unâ sub-
islud , eumdem esse duo , accipielur. Si de sistentiâ , S'ittti x oûct;. . . vîv èv èvitm -ni; mo-rr.xoç

Cbristo, patet ibi praîdicari ej us personne uni- ÔL/.OÀo-^'O'jasv TTpoauTja x.al ;j.tà û-omxnz'.. 5° Apud
taleni, atque adversùs Judœos, Cbristi Divini- omnes constat S. Cbrysostomum dixisse seni-
lateni negautes , ostendi ununi enmdemque per très esse in Trinitate bypostases. Cùm
Cbristura esse duo , id est , duas res, duas na- igitur paulô post verba quœ expendimus, ista

luras, nempe et Deum et Iwminem. jam laudata adjiciat S. doctor, quod sint duœ
Frustra opponeres, vcrba quaî inferiùs le- personœ divisœ per liijpostdsim: plinum est ab
guntur : Adversùs Marcellum autcm et alios, eo stricte et propriè sumi personœ upo^w-nov
quod si lit duœ personœ divisœ pcr liypostasim , nomen nempe pro nalurâ
, subsistente et ul-
plané refeni et ordinem dicere ad personas limô compléta ; ergo, etc.
antea signilicatas, idipie postulare vim prono- Itaque dandum videtur hâc editionis Veron.
iiiinis, -aù-a, quod in grœco babetur, in quo leclionc : Ostendens duas personas, si iilud de
legitur 0T( 8-jo éa-l raÛTa TrpcÎCTWTva S'f/ipr,as'va x.aTa Cbristo inlelligeretur, Nestorii popinari erro-
TYjv û-o(7Ta(îiv , quod sint H.« duœ personœ , dis- rem. At parilcr fatendum, quod ex dictis se-

tiuctœ secundhm liijpostasim; proindeque par- quitur, posse ejusmodi voces ad duas in Divi-
tem quae spectat Juilœos non posse ad solum nitate personas, seu ad Patrem et Filium
Ciiristuiu referri, quin in eo duœ personai ad- divinum attinere, nisi eas ad Cbristum referri
mittantur distinct» secundùm hyposlasira. aliquid cogat: atqui illas ad Cbristum referre
iNanique ubi lectio Etonensis de Ciiristo intel- niliil nos cogit. Enimverô i" ibi Cbristus ne
ligitur, voces ^ôo Tiy.\j-7. Trpo'cjfo-a., Iiœ duœ per- nominatur quidem. 2° Scopus S. doctoris
sonœ, quai inferiùs leguntur, referendse sunt percellentisJudœos, PatrisàFilio inDivinitale
ad duas personas ipsomet textu Apostoli si- distlnctionem ,
perinde ac Divinitatera Christi
gnificatas, nec ulia in eo est difiîcullas. Sin inficiantes, non postulabat eum de solo Cbristo

autem de Deo exponautur haec eadem verba, adversùs illos agere. 5° Tcxtus Apostoli, seu
eumdem esse duo; dillicultas quideni in intelli- potiùs textus Davidis ab Aj)oslolo laudaïus
gendis islis , et Deum et Iwminem aliqua rema- utrumque Judœorum errorem ex aequo com-
nebit, quam niox explicabimus , sed nullumibi primit. Ergo.

esse poterit Nestorianismi vestigium. 5° Tan- At , inquies, ista immédiate sequentia ef :

dem, si cum edilore Veronensi legatur : Os- Deum et Iwminem, nonne manifesté Cbristum
tendens duas personas, et Deum et Iwminem, nalurà divinâ et humanà praeditum indigitanl ?

non dissimulabimus priora verlxi : Ostendens Al({ui tawien personarum praecedentibus verbis
duas personas, si de Cbristo intelligantur, bse- primùm an. 1578 editis, deinde verôad calcem
resim Nestorii sapere. Ccnsuit quidem Flami- lonii 5edil. Nivellianie, an 1581.
quijussu Gregorii XIII, (1) Libello inscripto: Le Roman du Nesloria-
nius Nobilius (1),
nisme renaissant convaincu de calomnie et d'ex-
travaqance.
(1) In notis ad opéra S. Chrysostomi, Ronise (-2) De Incarn. T. 1, Q. 5, art. 1, p. 420.
COI VERBI DIVINl. 602

menioratarum cxplteaiionem hsec conlineni, é>/ /iom/H^m , baberi ut designalionem amplio-

quasi dicUim ossol : Ostciideus diias persomis, rem personarum anlea menioratarum. Nibil
nempe Deum et lioniiiieut ; orgo diiplicoia iii quominils aliud dogma, ncnipc Christi
olistal

Clirislo pcrsonam cxprinuiiit. 1° Majorem pro- Diviuitalem advcrsùs Judœos exprimere judi-
positouom aliqiii uogant, sed variis de caiisis. cenlur, période ac si diclum esset : Ostendens
Normiilli ronlciidiiiit lias \occs , et Deitni et tum duas personas, tum Deum et hominem, seu :

liovtiiieiii , possc rcleni ad Dciim I*;tlrom , ot Ostendens duas personas, et simul ostendens
ad Doum Filiuin ,
queni noininc Iwmùu's ibi Deum et hominem , n'wmriim duas personas in
salis designatum fuisse volunt, quôd lioiiio Divinilalc, et Deum ac bomincm in Chrislo.

facliis fiierit. Hicc fuit una è conjecluris Si\li Ilanc exposilionem mulla conlirmanl. 1" Seo-
Senonsis circa liiiiic locuin, lib. G Bibl/uili. pns S. docloris; siqiiidcm positàilià expositione
sanctœ annolat. ô-ld. Vorùin à consuoto S. doc- duplicem Judseorum errorem ex Aposloli texlu,
toris nilore cl porspicuilalc haic niinis aliéna ut par est, comprimit. 2" Particula et, qu;e
vidcnlur. Suspicalus csl idem Sixlus Sencnsis vocem Deum proecedit. Si verba ef Deum et ho-
ibid. i hune locuni eliani in graeeis eodd. esse minem, fuissent praecedenlium explicalio, dr-
i depravaiuni; el pro eo quôd in cis scrip- buisset o/iiilliilla parlicula, elsinq)liciter poni :

« luni est ©îôv xat àvôpwiTov, id est, Deum et Ostendens duas personas, Deum et hominem ejus ;

€ hoininein,legendumfore ©jov ;4al0ecv, Deum verô adjectionc eflicilur ut voces Deum et ho-
€ el Deum. Occasionem suspicionis , inquit minem ad verbum ostendens eodem modo refe-
i pn«benl geminaî conjeclurœ. Ilarum prier rantur, illoiiue période regantnr ac si vox illa

< est, quôd Theopliylaclus reierens ( meiiîis sic repetila c^'ticl : Ostendens duas personas , et

« dixisset , contrahens ) haec eadem verlx» ostendens Deum et hominem. 5° Hàc ipsà inter-
€ Chrysostomi, omissà honiinis menlione, et prelatione lecliones ediiionum Elonensis et
c noniinc Dei bis posito sic scril>at : Hoc ad- Veronensis, ut observai Andraeas Dounœus in
« versus Judœos, et Sabelliitm et Manellmn pn- . nolis ad calcem cditionis Savilii, possunt ali-
t gnat , tanquàm duiis persomis indicans , Deum quà lantùm stipposilà levi transposilione con-
f et Deum. Altéra conjectura est, quôd con- ciliari , siquidcm ciim illo crilico ila légère
« (iuplicatio particule, Dei, aptissimc con- poterimus : Aûo r.po'aMTva ^c'.x.vli;, y.a.i tov àuTOV

« gruat eum proposilà Pauli sentenliâ , in quâ Beov x.7.1 àvOpwTîov, duas personas ostendens, et
t geminalo nominc dicilur : Vuxit te Deus eiimdem esse Deum et hominem.
t Z>eM5 /MHS, ad expressionem sciiicct duaruiii
CAPLT III.
« personarum, rcclamantibus Judaeis, Sabellio
Exponitur hœresis Eutijcliiana, et duas esse in
t el Marcello ,
qui unam tanlûm Deitalls per-
Christo naluras ostenditur.
t sonam agnoscunl, »

lieceniior quidam in commenlariis Trivo!- Anle médium ((uinti seculi , Eulycbes pres-
tiensibus ad mensem Jul. an. 1750, iisdem byter et Archimandrita Constanlinopolilanus,
frelus argumenlis, S. doctoris textum alià ra- imperilus et imprudens senex, ut ex Leone et
lione corrigit. Sciiicct conjectat legendum Avito babetur, cùm Neslorianorum lueresim
esse: Ostendeus duas persomis, et Deum, et vebemenliùs inseclaretur, in aliam ivit é dia-

Deum, et homincm, x,al ©éôv, xal ©aèv xal àvô;w- melro opposilam , docuitque ex duubus naturis
ffcv ; vult autem bas voccs , et Deum, et Deum et fuisse Dotninum nostrum ante adunationem , post
Iwmiiiem, idem signilicare ac : et Deum Pa- adunationem verb unam naturam. Quà rationc
trem, et Deum hominem factum; quippe cùm autem ù duabus naturis unam conlinxerit, non
ista loquendi ratio, /.at wao; /.ai àvOpw^o;, idem explicavit Eulycbes, nec forte ut illud expli-
Graecis saepè sonet ac composita haîc vox la- caret doctrinam ipse suam salis intelligebat.

lina Deus-llomo. Equidem concedo cjusmodi Corlè cùm in concilio Constantinop. à Pa-
erraluin amanuensibus facile conlingere po- tribus urgerclur ul suam aperiret menlcm,
tuisse. Sed si illius rccenlioris valeret obser- qoo sensu duas anle, unam verô post unitio-
valio de signilicalione vocum xxt ©cov y.at àv6;o)- iiem naluramiu Christo intelligeret, nunquàm,
îTov, nibil vellera in icxtu corrigi, locumque ita ut id declararet, poluit adduci. EgOy inquiebat,
reddciulum censerem : Ostendens duas perso- non veni disputure, sed veni suggerere sanctilati
îias, et Deum /iom/HCHt ; quibus error duplex vestrœ quid sentiam.
Jud;eorum perslrictus baberetur. 2" Nego min. Scitè verô observât Petavius, lib. 1 de In-
Nequaquàm necesse est haec verba, et Deum carn. cap. 14, n. 6, nonnisi triplici ratione
603 DE INCARNATIONE 604

intelligl poluisse ex duabus naturis unani esse sit, et propria , seu proprietates suas amiserit.
consumplù, 2° Eutycbes in synodo Conslanlinop. sub
faclani , scilicct vol allerutrà et in ,

aller atn niutatà; vel duabus extinclis ut in tertiam

Flaviano an. 448, actione 7, lidei suae ratio-

coui'crsis ; vcl certè integris manentibus et ad ter- ncm reddens , dùm unam profiterelur Domini
tiam confîandam coeuntibus. nostri peractà adunatione naturam, noiuit cum
Conjiciunl quidam llieologi duos scnsus Cyrillo addcre Incarnatam, noiuit anathema iis

priores esse absurdiores, quàm ut Eutycbi el dicere qui neganl Cliristum , carnis bnbità ra-

ejus asseclis iribuanlur, alque in co ejus erro- lione, el nobis el B. Virgini esse consubstan-

reni reponunt quôd ex naiurà divinà el bu- lialem ; cùmque eum sic urgeret Basilius Se-

nianà unaui composilain aduiiserit, quemad- leuciensis: Si non duas naturas post adunationem

modùni ex anima et corpore coalescit una dixeris, commixtionem et confusionem dicis, con-

nalura bumana. Fatemur Eutychis bœresim à sectarium illud non rejecit,sed in eàdeniquam

quibus(hun Eulycbianis eà ratione fuisse emol- antea émiserai confessione obfirmato anime

litam, nempè à Timolbeanis quos Gennadius perseveravit.

3° Flavianus ad S. Leonem scribens, ait re-
de dogm. Eccles. cap. 2, commémorât, et

refulàrunt Eutbymius in PanopHâ, part. 1, novari Apoltinaris et Valentini hœreses ab Eu-

lit. 7, et Leonlius, Ub. 1 contra Ncstorium et tyche tnonaclw, docerique ex duabus naturis,
Eutycliem. Dandum quoque est Eulycliianos post unitalem, unam naturam esse factam, quod
vulgù verbis negàsse confusionem etpermixtio- ipse sic refcUit Neque etiam unitas conve-
: «

uem naturarum esse admiili , ul ex Theodo- « nientium in Christo duarum naturarum si-

relo, dial. 2, colligere est. Sed nibilominùs < cul unâ re proprietates suas in unitale con-

statuendum non solam naturarum conipo-

est « fundil , sed manenl in unitale perfeclae

sitionem ab Eutyche et Eulycbianis admissam « naturarum proprietates. »

esse; atque luni ex diclis quibus Eutycbes 4*^ S. Léo in Episl. ad Flavianum , quam
ensa sua prodidit, tum ex SS. Patribus ejus expensis ejus concilii in Eutycbem Actis scri-

hajresis oppugnatoribus, tum ex conciHis ad- psit, lotus est ut contra novatorem probel sal-

versùs Eutycbem habiiis indubitatum videtur vas esse in Christo utriusque nalurse proprie-
confusionem naturarum ,
quani illi bseretici tates, aitque ab illo impie naturam singularem
voce repudiabant, reverà ab iis fuisse inve- in Christo asseri.

ctam, ideùque hos dixisse ex duabus naturis 5° Concilium Chalcedonense générale IV,
unam esse faclam, quôd cas permixtas et con- contra Eutycbem congregatum delinit act. 5,
fusas comminiscerentur, et in bàc mixtione ar- « Christum in duabus naturis inconfusè, im-
bitrarentur bu anitatem sunimà
i Divinitatis ( mulabililer, indivise, inseparabiliter agnos-

perfectlone consumplam et absorptam fuisse. j cendum; nusquàm sublatà differenlià natu-

1" Id diserte Iradit Tbeodoretus in Dial. In- « rarum propter unilionem , magisque salvâ
confusus , qnem ante synodum Chalcedonen- « proprietrtte utriusque naturre. » Antea Euty-
sem, anno circiler 447, adversùs Eulycbianos cbem ejusque sequaees sic pinxeral : « Alii

composuit. Ex duabnsnaturis , inquilEranistes, « confusionem et mixtionem introducenles, et

Eutycliiani personam gerens, dico Christum, € naturam esse carnis et divinitatis stullècon-

duas verb ualuras non dico. Ad quae ortliodoxus : e fingentes , et passibilem Ijnigeniti divinam
Nempe tu naturœ utriusqne propria non fateris ? i naturam per confusionem prodigiosè dicen-
Respondet Eranistes : Post umonem lumdqua- t tes, » etc.

quànt. Orthodoxus pergit : Doce nos quomodo 6° Idem dogma confusionis naturarum Eu-
unam post umonem dicas naturam ; an qubd una tychianis attribuit concilium générale V, can.
ex duabus facta sit, au qubd, altéra deletâ, altéra 4, ubi sic habetur : « Qui impietatem Apolli-

rf»kj;i5en/?Reponit Eranistes : Ego dico mun- « narii el Eulychetis sequunlur, interemptio-

sisse Divinitatem; ab hâc verb absorptam esse ku- « nom eoruin quae convenerunt colentes, uni-
manitatem... Ht mare mellis gnttam si accipiat ;
« tionem secundùm confusionem dicunt. t
statim enim gntta illa evanescit maris aqux per- 7" Constat ex ïhcodorelo, IIa;retic. fabul.,

mixta... Non dicimus delatam esse naturam quœ lib. 4, cap. 13, Eutycbem et pmecipuos ejus
assumpta est, sed nmtatam esse in subsfantiam discipulos docuisse i cruci aflixam et appen-
Divinitatis. Ex liis habcs in Christo secundùm « sam fuisse incirconscriplam, interminalam,

Eutycliianos naturam esso unam quèd huma- ,

« incomprehensamEnigeniti Divinitatem eam-
oilas mixta nalurse Diviuai, ab eà absorpta » denique tunmlo mandalam resurrexisse ;
»
 605 VERBI DIVINI. (m
atque hinc ii dicti sunt Theopaschhse ,
quùd Eutycbis crrorcs rescriptura ad Flavianum
Divinitatem ipsam dicerent esse passain. Alqui dédit.

si diiasadmisissent naluras dislinctas el incon- Eutychi impensè favebat Cbrysaphius eunu'

fiisas , in unam per coiiiposilioiieni coalilas, chus, prseripuus rerum iniperii adrainister,
necesse non fuissel dogma tani inipiuni lamque I qiiem abbas ille è sacro fonte susceperat, quem-
absurdum ab iis defendi ; ergo, elc. que avarilia sacrilcga infensissimum reddide-
De Eulychianae haereseos origine, progressu, rat S. Flaviano , à quo niunera propter ejus
oppugnaloribiis, defensoribus, condeninalione, ordinationem non potuerat exlorquere. Hujus
et in pluies facliones parlitione, aliqua dicere patrocinio ab iinperatore Theodosio juuiore,

non abs re erit. principe catbolico, sed imbecillioris ingenii et

Ex malè intelleclis quibusdam S. Cyriili lo- niinise faciiitalis, obtinuit novator ut concilii
cisEuîyches in baeresim caecus et praîceps in- Constantinop. acta quai à S. Flaviano cor-
féliciter aclus est. Renovalae partini inipielatis rupta fuisse contendebat, coram Florentio Pa-
Valent ini et Apollinaris nierito accusatus fuit ,
tricio in conventu episcoporum recoguosce-
de quo vide Petav. lib. 1 de Incarn. cap. la. renlur ;
quod peraclum est die 15 aprilis au.
Priœus in ejus baeresim, si Facundo fides, lib. 449, incœtu 54 episcoporum, inter quos quin-
8, cap. o, el lib. 12, cap. o, insurrexit Doni- decim synodo Flaviani anno praecedente inter-
nus, celebris Joannis avunculi siii in Eccle- fuerant. Sed lestibus Liberato, Brev. cap, 11.
sià Antiocbenà successor, qui de eà synodicam et Evagrio, lib. 4, cap. 9, nihil in iis falsi re->

epistolam ad Theodosium juniorem initio anni pertum.

448 scripsit. Eodem an no Eusebius Dorylseen- Jam antea imploraveratEutychesDioscoriim
sis sirenuus Nestorianisnii oppugnalor, ellidei Alexandrinum patriarcham, virum ab omni
catholicae vindex, agnito Eutycbis, cui amiciiià moderaiione longé alienum et Flaviani, pro-
devinctus erat, pravo dogniate , privatis adnio- pter datum aliquod S. Cyrilli cognali» quos ille

nitionibus crebrisqne colloquiis eum ad verani persequebalur patrocinium, osorem ac Chry-

fideni rcvocare conatus est ; se verù bàc rationo saphio addiclissinuun. Dioscorus, Cbrysaphio
nibil ab illo consequi prospiciens, ad conci- adnitente, imperatorem adduxerat, ut in con-
liuni 29 vel 52 episcoporum , quod prœsid(5 cilio œcumenico causam Eutycbis reiractari
S. Flaviano Constantinop. patriarchà ibidem juberet. Data igitur fueral die 50 martii an.
tune mense novembri habitum est , causam 449, sacra divalis , quà viginli supra centum
ejus detulil. Novator ad disquisitionem con- episcopi è sex orientalis imperii diœcesibus
cilii canonum prœscripta 1er vocalus,
juxta Ephesum ad diem 1 augusti ejusdem anni
postquàm illius declinandae rimam frustra quai- convocabantur. Insuper conslitutum est Dios-
siisset, tandem stipulatus magnà multiiudine corum concilio praefuturum prohibitumque ne
tnilitum et monachorum, ]u^\\ç\o se sistit, b;iere- inter judlces sederent episcopi qui contra Eu-
sim suam coràm Palribus profitetur, eamque tycben in synodo Constantinop. jam senlen-
repudiare animo obOrmato abnuil. Quapropter tiam dixerant. Incœptum est concilium die 8
synodisententiâ, ut haereticus pertinax ab omni augusti; adfuêre episcopi circitcr 150, necnon
officio sacerdoluli, et à fidelium cotmnunione, et legati S. Leonis, Julius seu Julianus episcopus
piimatu monasterii , seu abbaiis munere deji- et Hilarius diaconus, quo'; epistolis ad conci-
citur. lium et ad Flavianum instructos S. pontifex
Ab hâc synodi sententiâ ad Romanum et miserat. Porrô à Dioseoro et à comitibus, quos
^gyptium et Jerosotijmitunum concUium, id est, imperator, vel poiiùs Cbrysaphius ipsum im-
ad concilium œcunicnicum provocare se peratorem auctoritate vincens, ejus nomine
Patricio Florentio, qui jussu iniperatoris Tbeo- cum copiis adosse jusserat , omnia contra fas
dosii synodo interfuerat, dissotuto comenlu, et per vim in hoc conventu gesta. Noluit Dios-
silenter insusurravil Eutyclies ; et ad S. Leo- corus S. Leonis epistolas legi, etsi earum lec-
nem, qui S. Peiri sedem tune tenebat, atque tionem se permissurum cum juramento non
ad alios complures episcopos adversùs Flavia- semel esset pollicitus. Nulla juris forma obser-
nura causai suae tuendae gratiâ scripsit. At cùm vata ; absolutus Eutyches, damnatus verô et
à Flaviano ponlifex niaximus litteriis et concilii depositus Flavianus , nnà cum Eusebio Dory-
acta accepisset, liis diiigenter expensis, auclo- la>(Misi et aliis lidei addictis episcopis. Insuper
rilale aposlolicà sentenliam concilii confir- Flavianus ad S. Leonem provocans ab , ipso
mavit, eximiiunque de Incarnalione adversùs Dioseoro et à Barsumâ impio monaclio ita cae-
607 DE INC ARNATIO:<E 608
sus est, ut post triduum, dùm In exilium ago- S. Leonis ad Flavianum de Incarnalione solem"
rctnr, ex viilnoniin dolorc Epiprc in Lydià nilcr approbala , et decretum (idci adversùs
inoilims sit. Poslreinô opiscopi comminalioiii- Nestorii et Eutycbis erroros edituni. Qua? om-
1ms, cl violonlià à niilililtiis inedio ii) concilio nia ex ipsins synodi aclis manifesta sunt,

horribilitor adhibit;"i, ad subscribiuhim Dios- Eutyches vocatus non fuit ad concilium, nec
cori statulis conipulsi ;
qui onines niclu dcpo- in 00 se stitit. Nempe salis esse censuerant
silionis, cxilii et niorlls tnipitcr suporali sunt, Patres lalam adversùs euni in Fiaviani synodo,
excoptis Sedis aposlolic;« logalis. Ilarumc '
et à S. Leone approbalam sontentiam, (irmari,

autem rorum per Ililariiim diaconuni ,

qui quœ in ejus gratiam Epbosi acta fuerant, re-
Epiieso clam aufugcral, ccrlior facius S. Léo, probari; ejusdenique crrorcs, quos pertinaciter
coactâ Roniae synodo, gesta hujus conciliabuli, defendere non cessabaf, fidei décrète condem-
seu ut appellari solet, Latrocinii Ephcslni rc- nari. Ille baîresiarcba jam in exilium, non longé
probavit clpenitùs rescidit; quo accopto Dios- tanien ab urhc Constanlinopolilanà (1), à Mar-

corus furore actus in ipsuui pontiliiem seu- ciano amanùalus fueral versus finem anni 450,
teutiam excommunicationis ferre ausiis est. vel inilium 451, nempe postquàm iterùm dam-
Paulô post vitam linivil Theodosius die 20 natus fuisset in concilio quod contra ipsum
juuii vel 28 jiilii auno 450. Soror ejus, S. viigo Anatolius, à Dioscoro licet in Fiaviani locum
Puldicria Augusla ipsi successorem, sibiqiic suffectus, Constanlinopoli tune lemporis ba-
conjugem, relento virginitatis servandaî arbi- buit (2).
trio , Marcianuni selegit. Is princeps, queiii S. Léo Epist. ad Marcianuni, data die 13
nemo iniperatorum, seu reiigionis, seu iin- aprilis an. 454, scribitcap. 2, Eulychem quam-
perii ratio babeatur, virlute superavil ,
paci vis exulem, //( ipso smc danvuitionis loco multa
Ecclesiiï restituendœ statini totus incumbens, adversùs intecjritntem catliolicam blasphemiarum
auctore S. Leone, concilium générale Nicœam desprraliiis venenn profundere, rogalque impera-
in BiUiyuià ad diem 1 septembris anni 431 torem uf ad loiujitiquiora eumjnheat et secretiora

indixil, quod deinceps, posiulanlibus S. Leo- seu tuliora loca trausfcrri. Quid deindeEutychi
nis logatis, Cbalcedonem translatum est, ut ad cnntigcrit, nullo veteri monumento comper-
illud imperator, queni in urbe regià imperii tnm babemus.
negotia detinebant , faciliùs posset accedere. Quantacumquc fueril synodi Chalcedonensis
N'unierosissimum fuit ilUid concilium, Tradit auclorilas, eà Eutychianismus deletus non est

ipsa synodus in Epislolà ad S. Leonem quin- et exUnctus; iuiô in varias divisus factiones ,

gentos et viginti, Liberatus et alii (1) aiunt Orientali Ecclesiîe ingentium turbarum causam
triginta supra sexcentos episcopos, omnes ex altulil, quas Marcianus ipse, ejusque successor
Oricntis iinperio, si duos Africanos praesules, Léo Auguslus penilùs comprimere non potue-
et legalos summi pontiiicis excipias, in eam runt. Auctum esl deinde illud maluni , cùm
convenisse. Sacro cœtui,cujus actio prima anno 482, Zeno, Leonis successor, in solemni
celebrata est die 8 ociobris 451 ,
per legatos Edicto quod henoticum seu unilivum appellatjim
suos Paschasinum et Lucenlium episcopos ac esl, nnam dunsve naluras et Chalcedonensem
Bonifaciura presbyterum S. Léo praefuit. In eo synodiim sihiit, sob'.mque Symboli Nicœni pro-
lecta sunt acta tum synodi Constantinop. sub fcssionem prœscripsit ; alque majus adbuc in-
Flaviano,tum conciliabuli à Dioscoro contra crementum sub imperatore Anastasio cepit pes-
S. Flavianum, Eusebium Dorylaeensem et alios tifera liies.

in Eutycbis gratiam Epbesi celebrati. Prioris Proccipufe Eulychianorum sectae ad duasge-

gesta coufirmata, poslerius rescissum. Diosco- neralim revocari soient, alteram Theopaschila-
rus ad meliores frugcs nolens sese recipere, rinn, alteram Acephalomm. Tbeopaschitse, quo-
juxta canones depositus; qui deindc Gangram rum dux fuit Pelrus Gnapbeus, seu Fullo, qui
in exilium pulsus (2), ibidem an. 454 obiit. sedem Antiocbenam an. 476 invasit, sic appel-

Caetoris, qui ipsi per vim in Latrocinio Epbc- lali sunt, quod Divinilalem verè jtassam esse
sino consenseranl , venia concessa. Epislolà assererent ; unde bymnoCatholicorum trisagio,

Chronicon Alexandr., Sanctus Deiis, Sanctus fortis, Sanclus immortalis,

(1) Libérât, c. 15,
Theophanes, Leontins Bvzant., codex velus miserere nobis, isiuà inserebant, qui passas es pro
Eccl. Rom. Vide Tillem. ^ôt. 42 in S. Leonem,
T. 15, p. 915. (i) S. Léo Epist. 64, c. 3, éd. Quesnel. T. 1,
(2)Evagr. lib. 2, cap. 5. VideTillemont. ibid. p. 565.
not. 63, p. 928, (2) S. Léo, Epist. 68, c. 3, p. 567, 568.
 m VERBI I>lVliM. 619
nobis, ut significarent lolam Trlniialem , oui 1 Joan. 1, v. 1 : Quod fuit ab itiitio, quod au-
iina Diviiiiuis iucsl, pio noLis ossc passani. Is divimus , quod vidinms oculis uostris quod perj
,

ciTor ex eo natus est, qiiôd pulareiil divinila- spi'ximus , et manus noslrœ contrcctaverunt de
lein , Iiicaniaiiune Verbi , Caclaiu esse canii Verbo vitœ... testamur et anmmtiamusvobis vitam

consubslanlialeni. Vide Tlieodorum, Lect. lib. œleruam quœ erat apud Patrem, etapparuil nobis.
2 et Tbo()i)iiaii. Accphaloriim factioni origiiu'iii Ex quo sic argumcutari licct : lUc in quo est
dcdit (putîdain Eulycbiaiios iiiler cl IV-lniiii natura simul et natura oculis perspecta
VerJ)i,

Mogguiii , (luna illi in scdoiii Alexaiulriiiaia iii- cl inanil)us conlrcclala, dupiici prolectù nalurà

Irusorant, orla disscnsio. Cùiii eiiiin , bic aiia- constat ; atqui ex ilio S. Joannis loco, in Cbri-
tlieiua in Chalcedonensein synodum intorqiiere slo est natura Verbi, cùm ilie dicatur Verbum
cunclareliir, et poslca eani à se rojeclain icci- ville ; est etiam natura oculis perspecla et nia-

perc siiiudarcl, plericîiic, Eiilycbiaiii ab ipso nibus contreclata , cùm Inec de ij)So expresse
discesseruul, uiule dicli siiiil Accpliuli , k\ est, pnedicenlur; ergo, etc. Ibid. cap. 4, v. 2 el 3 :

avulsi à capile seii palriaicbà suo. Accpiuiii pro Omnis spiritus qui coufiletur Jesnm CItristum in
libitu in suam lidei profcssionem varia inseruc- carne venisse, ex Deo est; et omnis spiritus qui
runt , nnde ex iis nalic sunt (Hunpitiros a!i:e suivit Jesuni (scu ut in graico babelur, qui non
sccta; qnaruin du;\: pnecipuai riieniiil iina Cor- coii/itelurJesum in carne venisse), ex Deo non est,
rupticolariuu, qui Clirisli caruoni corrupliljiIci!i et iiic est Anticliristus. Atqui Cbristum in carne
dicobant , alloia IncorniplicoUmmi, qui eamdcn» venisse non conlitentur, qui per Incarnalioneni
carneni , utpole nnius cum Verbo jani naturœ, vokintabsorplam fuisse bumanilalom; ergo, etc.
incorruplibileni praedicabant. lloriim ôu\ fuit Observa Epistolas S. Joannis éditas magnà
Julianus Halicarnassensis cpiscopus ;
prioriim ex parle fuisse ad adstruendam liumanitalem
verô Severus monaciius, à quo Severianonun Clirisli(luemadmodùm ad Divinitatem cjus
nonien Iraxerunt. Is Severus , lemporc Anas- comproiwndan-, Evangelium ipse conscripseral.
lasii , Zcnonis successoris, in locun» Flaviani Denuim in Scripturis Cbrislus sœpé dicitur
episcopi Anliuclieni niabs artibus suiroctus est. Deus, saipè dicilur bomo ; sa;pè ipsi divina et
Ex iisdein Aeepliaiis orluni dui^uwl J acobitœ , à Jiumana adscribunlur. Vide loca superiùs ad-
Jocobo quodam syro obscuri generis honiinc ducla adversùs Nestorium. Atqui ille duplici
nuncupali; quod nouicn omnibus bodicNesto- nalurà constat, divinà el iuimanà, qui est simul
rianis ot Eulycbianis in /^Egyplo et per lolum Deus et bomo, cui divina et bumana compelunt;
Orieutem commune est; sicul et Catiiolicis ap- ergo.
pellalio Melchilaruin, quasi Jmpcrutorios dicas , Decreloria inprimis sunt adversùs Eulychia-
quùd Chaleedonensis sydoni ab imperatoribus nos tesiimonia in quibus Christus asseritur ve-

congregalae iidem sequanlur. Ilis bisloricè no- rus liomo nobis similis et consubsianlialis;
tatis, sit quippein eo praeserlim errabaiit quôd natu- ,

Co.NCLisio. Duae sunt in Cbrislo naturœ in- ram humanam vellent faclà Incarnalione inte-
confusae et perfectye, divina et bumana. gram non mansisse, sed à Divinitate fuisse ab-
Probatur 1** ex Scripturis. Joan. 1 , v. 14 : sorplam. Atqui non modo innumeris in locis ,

Verbimi euro faclum est , etliabitavit iniwbis , etc. nempe Isai. 53, v. 2 et seqq., Jerem. 51, v. 22,
Hic duie naturœ distinctaîevideu'.er siguilicaîi- Maiib. 17, V. 21, Joan. 8, v. 40, Act. 2, v. 22,
lur, nempè natura Verbi, quod niox Deus ap- 1 Timoth. 2, v. 5, etc., Christus dicitur w>,
pellalum fuerat , et natura boniinis , noniinc liomo, filius liominis; sed et ubique delineatur
carnis designata , et secundinu quani Vcrbiim nctbis similis sccumiùm carnem,
et ejusdcm
cum bominibus conversatum est , et liabitavit nobiscum nalur*. Nempe ejus genealogia de-
in nobis. Ergo. Pbilip. 2, v. 6 : Ckm in forma scribilur Mallb. 1 et Luc. 5. Dicitur ex semine
Deiesset (Christus), non rapinam arbilratu c . Abraliœ, Jesse,Davidis, etc. Matth. 1, v. 1, Luc.
esse se œqnalem Deo; sed semetipsum cxiiiuiiii'it 1, V. 52, Act. 5, v. 25, etc. Dïchur factus ex
formam servi accipicns, in simulitudinem homi- muliere, Gai. 4, v. 4. Natus est, Mallh. 1, y.
num factus, et habita inventus ut liomo. L'nde sic 10, etc. Crcvit Luc. 2, v. 52. Jejunavit, Matth.
arguitur. Ule duplici natura constat, divinà ( t i, v. 2. Esuriit, ibid. Manducavit, Matth. 11, v.
liumanà , in quo est forma Dei et forma servi 1!>. Fatiqalus est ex itinere, Joan. 4, v. G. Fle-
qui est (cqualis Deo et liomo simul. Alcjui juxla vit, Luc. 19, V. 41. Fuctus est obediens usque ud
Aposloli teslimonium Cbrislus ejusmodi est ;
murtcm, mortem uutcm crucis, Pliili|)p. 2, v. 8.

ergo, etc. Expiravit et emisil spiritum, Luc. 25, v. 4(J

<Jll
DE INCARNATIONE 612

Uno verbo corpus et anima tychen Epistolam ad Flavianum; in Galliis,

Matlh. 23, V. 50.
lum inlellcclu Unn voliinlale prx'dila Chrislo quarnm episcopi mox memoratam S. Leonis

disput. Epislolam sunimo plausu exceperunt Medio-

iribuunlur mullis in locis cap. I liiijus ;

relalis , atque ex lioviinibus asmmptus , Hcbr. 5, lani, an. 431, in cœlu plurium episcoporum, à
1, debuit per omniu (ratribus simulari , ibid. quibus illa quoque Epistola solemniter appro-
V.

2, V. 17.
bala fuit, tandem Chalcedone eodem an. 4ol,
Probatur 2° ex tidei Symbolis et conciliis. In in synodo gencrali IV, oui triginia supra sex-

Symbolo Aposlolorum ,
postquàm professi su- cenlos inlerfuerunt episcopi per se vel saltem

nuis fidem in Jesmn Cliristtim Filium ejus (Dei) per procuratores suos, et quam cerlum est

uniciim, Domimim mstrum , quœ Chrislo inesse non paucioribus 520 prsesentibus constitisse ;

naturani divinam significant , conliiienler ad- ergo, etc.

dimus : Qui couccplus est de Spiritu S., naliis ex Prob. 5° ex sanctis Patribus qui ante florue-

passiis sub Pontio Pilato, cruci- runt quàmEutyches hœresis postularetur; quo-
Maria Virgine ,

fixns,mortims et sepnlttts, elc, quibusejus hu- rum plura teslimonia ab ipso S. Leone collecta

nianitatem aperlissimc confiioniur. Pariter in referunlur ad calcem actionis secund-Te concilii

Symbolo Nicœno, Chrisli diviniiatedisertissimè Chalcedonensis ; multa eiiam exhibet Theodo-

expressà, addilur eumdem incarnalum esse, et retus Dial. 2, qui inscribitur, Inconfusiis; am-
hominem facluni, passum esse, et resurrexisse plissiniam verô eorum coUectionem suppedilat
cœlos, elc. Ubi cla- Petavius lib. 3 de Incarn. cap. 6 et 7. Aliqua
tertià die, et asçendisse in

rissimè designalur natura huniana quam Filius tantûm exscribere salis sit.

Dei assumpsit, et secundùm quam nalus est ex S. Ignatius martyr in Epist. ad Ephesios du-

Virgine, passusest, crucifixus, niorluus, scpul- plicem Chrisli naturani his verbis perspicuè

tus, elc. Ilinc merilô Eutychen S. Léo,

Epist. exprimit, n. 7 : j Medicus unus est, et carnalis

ad Flavianum, redarguebat, quôd illo nimis im- « et spiritualis, genilus et ingenilus, seu factus

peritHS scnex nec ipsius quidem Sijmboti initia « et non factus , in homine existens Deus , in

comprelienderet. Symbokim quod S. Athanasio « morte vita vera , et ex Maria et ex Dco ,

pri-

atlribuilur : Perfectus Deus (Clirislus), perfec- « mùm passibilis, et tune impassibilis, Jésus

tus homo, ex anima rationali et liumnnâ

carne « Christus Dominus nosler. » S. Athanasius

subsistens. Patres concilii Constantinop. gene-

duos adversùs Apollinarium, Eutychis anteces-

ralisll, an. 581, in Epist. sijnodicù ad Damasum, sorem, libros integros conscripsil. S. Greg.Na-

roni. Ponlif. aiunl se agnoscere Verbum Dei ante zianz. in carminé 2, quod est de Virginitate,

secnla omnino perfectiim, et perfcctiim hominem sic canil :

factnm esse. Deus et morlalis in orbem

in novissimis diebits pro nostrà sainte
romanà quœ Venit, naluram duplicem complexus in unum.
Damasus, S. Ponlif. in synodo ,

Apol- Altéra mortales hominum fugiebal ocellos .

circa id tenipus conlra Macedonianos et

Altéra perspicuo feriebal lumina sensu,
linarisias congregata est , adversùs istos définit
nia Deus sublimis eral , dominator Olympi:
in Chrislo fuisse simul cura corpore et aniniam Ha;c noslr% causa tandem producta salutis.
ralionalem etintelligentem,euraque non in di- Tune cum morlali Deus est in corpore junctus.

vinitate, sed incarne cumanimàquam induerat Unus utrinque Deus. Deitati namque bealœ
informa servi passionem crucis suslinuisse et
,
Junctus bouio, deitasque homini simul addita, Chri-

mortem gustàsse. Concilium Ephesinum géné- stus.

rale m, an. 151,solemniter approbavit secun- Ampliilochius, S. Gregor. Naz.aîqualis, apud

dam S. Cyrilli ad Nesloriimi epistolam ,

in quà Tbcodorel. Dial. 2:« Discerne, inquil, naturas,

natura duplex , diviun sciliccl et humana ,

et I unam Dei, alteram hominis. Neque enira ex
utriusque propriolales ac funcliones sine u!Ià « Deo excidens homo factus est neque proû-
, ;

confusione uni eidemque Jesu Clirislo diser- I ciens ex homine Deus. t S. Chrysost., in

lissimè ex Nicseno Symbolo adscribunlur. Hu- Psalm. 44, n. 4 : « Neque enim inquit, carnem
jusce Epistoloe verba anlcà relulimus.
Denique 4 (Prophela) dividilà divinilate, neque divini-

condemnala est hseresis Eulychiana Constan- « latem à carne; non subslanlias confundens ;

tinopolian. i48, in concilio50episcoporum sub « absit, sed unionem oslenilens....Quandodico

Flaviano, et an. ioO, in allcrà synodo quam in ( eiim fuisse humilialum , non dico muialio-
eum habuit Analolius; Romoe an. i'td, in sy- « nem, sed humauje susceplae naturoe demis-

nodo à S. Leone coaclà, qui Unie oliam serip- « sionein. » S. Ililarius, lib. 9 de Trii.itile,

eit prseclarani illam cl accuiatani adversùs

Eu- Il i u. 5, ail Chrislun). Jcâuiii, ul vcruiu Deiuu»
615 VERBl DITUSI. 014
< ita et verum hominem esse. Et ejusdeni pe- pendens, et essentialiter immutabilis ; ergo,
« riculi res est, pergit, Chrisluni Jcsum vel praiternaturam divinam Cbristus babuit bunia-
< Spiiitura Deuiu , vel carnem noslri corporis nitatem, secundùm quani est nalus, passus, etc.,
f denegare. > Addit ulram([ue in Cliristo natu- nec isla ab illâ absorpta fuit et consumpta.
rani mansisse, « ne l'orlo Dons esse, lionionas- Prœterea , tota Trinitas non est nala ,
i)assa ,

f cendo, desincrei,- et honio rursùui Deus nia- etc., solus Deus Verbum pro nobis carnem as-
I ncndo, non esset. » Tandem concludit : sumpsit etmortem subiil ; alqui, si secundùm
I Fidcs vera est Deum ethoniineni praedicare, Divinitatem Cbristus esset natus, passus, etc.,
f Vcrbiim et carnem confiieri. » S. Ambros. cùm Divinitas unaet eademsit tolius SS. Trini-
lib. deFide, cap. U, aliàs -4, n. 77 : « Servemus latis, falendum esset totara Trinitaiem esse
I dislinctionem DivinitatiS et carnis. Unus in nalam, passam, etc. Deinde, si natura bumana
I ulrâque loquilur Dei Filius, quia in eodem per adunationem à divinilate absorpla est; ergo
t utra<jue naliira est Quasi Deus, loquilur Dcala Virgo necconcepit, necpeperit Cbristum
« quic sunl divina , (juia Verbum est ;
quasj secundùm naturam sibi consubstanlialem nec
I bonio, dicit qux sunt bumana, quia in meà Deiparadici potesl. Ubi observa cum SS. Patri-
€ substantià loqucbalur. > S. Aug., lib, 1 de bus Eulychianam haeresim etsi Nestorianae è
Trinil., cap. 7, n. 14, Eulycliis bx-rcsim in an- diametro oppositam , ad B. Virginem lilulo
teeessum clarissiniè confodil. « Nequc enim, Deipara; spoliandam œqualiter collimare. Pos-
I inquit, il!à snsceplione (humanilalis à Verbo) tremô, Cbristus non potuit vices Redemptoris,
i allerum corum in alleium convcrsum atque Mcdiatoris, Pontificis, per naturam suam divi-
« mut;ituni est ; nec Divinitas quippe in crealu- nam adimplere : hœc enim munia preces,
« rani mutata est, ut desisteret esse Divinitas; supplicaliones, aliosque aclus edi postulant,
i neccreatura in Divinilatcm, utdesisteretesse quos à nalurà divinà elici répugnai. Alqui
i crealura. » S. Cyrillus Alexandr., cujus ves- Cbristus egit Mediatorem, Redeniptorem, Pon-
ligiisse inbœrcre Eutyclics contendcbat, niuliis tificem. Natura ergo ejus bumana à Divinilate
in locis, ut supra ostendimus, pruîSfrlim verù non fuit absorpta. Quinimô, absorberi no>i
in Episl. 2 ad Nestorium, et Epist. qu?e incipil potuisset natura bumana à Divinilate, quin
Lœlentnr , ad Joan. Antiocbenum , duas esse in mularetur Divinitas. Nam distinguebant Euly-
Chrislo naturas, divinam et bumanam, incon- cbiani inler duo humanitalem esse destruc-
illa

fusas et perfectas aporlissimè signilica! , ut su- tam, et eam esse absorplam istud fatebanlur ; ,

pra videre est. non illud. Igitur bumanitas, juxla illos, ab-
Prob. 4° ralionc tbeol. Si ex naluris divinà sorpla fuerat, quatenùs Divinitati admixta eva-
et bumanà, unica in Cbristo natura per incar- ncscebat; quod sine Divinitatis mulalione con-
naiioneni Dei Verbi facta esset; vel natura tingere non potesl.
Innnana absorpla fuisset à divinitaio, qucin lo- 2" Natura divina in bumanilalem versa non
quen<ii niodum Eulycbiani sœj)è adiiibuerunt ; est : siquidem id répugnai perfeclionibus divi-
vel natura divina in bunianilalem versa fuisscl; nis, quas fides perinde ac ratio aperiissimc
vel dua; iilae natura) in tertiam aliquam pcr- prscdicant, quibusque excludilur à Deo vd
raixlsc, confus»; ac mulatoe fuissent, neulrà levissima vicissitiidinis obnmbralio , Jacob. 1

illarum rémanente intégra vel «Ionique divi- V. 17.

nitas et Inunanitas sine eonfosionc et perniix- 5" Non minus evidcnler postulant illa; per-
lione in unani naturam compositam coaluissent, fecliones nullamadmitti permixtionem el con-
ul ex anima et corpore bomo eonflatur. Atqul fusionem naturarum divinœ et buniance; bâc
nullum borum diei potesl : enim confusione divinitas desineret esse quod
1" Natura divina bumanam in Cbristo non eral , ul lierot quid novi. Prœlerea naturœ illi

absorpsit. Nam si natura divina in Cbristo bu- ex confusione divinitatis et humanilalis exur-
maniiatem consunipsisset et absorpsisset, vel gcnli adscribenda esset nativitas ,
passio, mors
dicendum esset Cbristum non esse natum, pas- el rosurreclio Cbrisli. Denifjiie natura e.v illâ

sum, cruciallixum,niortuuni, etc., velbœcipsi confusione cxurgens nec esset divina nec bu-
essont tribuenda secundiim ipsam divinilateni. mana , proindeque nec Deus nec bomo esset
Alqui 1°, de Ode est Cbristum esse natum, pas- Cbrislus, nec Patri nec nialri consubstanlialis;
sum , etc. 2° Tarn lidei quàm rationi répugnât ergo.
Divinitatem ipsam pasci, pâli, mori, etc., cùm i'' Ex duabus naluris inconfiisis et inlegris
'nm juxiu lideiu el ruUouem sil x'ienia, inde-
i muuciilibus non couluil uuica in Ciuislo nalura
013 i)E 1>T AR?ÇATIO>iE 61G

composila.Nam ut Diviniias et huinanilas unam absurdum est Deum Verbum in humanitaiem

in Clirislo iKiluiaiiicomposilani
coiistiluere di- conversum dici, ut nequidem ab Eulychianis
cerenlur, deberent esse pariler inconiplclœ id unquàm cogitatum fuerit.

sou ad se invieeni iialuralem liabere liabitudi- Obj. 2" : Aller texlus inter probaliones alla-

ncni, qualis iuicrcedil corpus inler et aniuiani lus ex Philip. 2, nalurae duplicis fidem labe-

bdiniiiis; aul saltem necesse foret naturaui di- faclal. Nam 1°, Verbum ibi Aiciiur semetipsum

viiiain ipsà uiiione inunulari et perlici ; elenim exiuanivisse , forinam servi accipiens. Atqui si

sine allerulro ex iis, nulla concipitur vera duœ essent in Christo naturae inconfusae, Ver-
compositio. Atqui 1°, Verbumet bunianitas non bum non semetipsum exinanivisset, etc. Ergo.
sunl partes incoinplelae, id est, nec huniani-
2" Hœc verba : In simili ludinem Iwminum factus,

tas naturâ suà tendit ad unionem hypostaticam et liabitu inventas ut homo, non dénotant verani
cuui Verbo divino , nec eliam Verbum divi- humanitaiem, sed ejus duntaxat speciem
numnalurà suà postulat uniri cum bunianitale. quamdani exieriorem ; proindeque significant
NanKjue naluralis ejusmodi respectus summae naturam bumanam in Christo absorplam fuisse

pcrfectioni et indepcndentise Verbidivini repu- à Divinitate. Nego ant. Imô in illo texlu plané
gnaret, docelque insuper fides ex niero Dei adslruilur dogma duplicis dislinctœ naturae in

beneplacito et sumnià ejus benignitate hanc eàdemque Verbi personâ. Ad primam proba-
unionem peraclam esse. S** Pariter secundùni lionera, min. Verbum non dicitur eô loci sese

catholicam fidcm , Divinitas, dùm buuiani- exiuanivisse amitlendo quod eral, sed acci-

lati in unà Verbi divini personâ conjungitur, piendo ei sibi uniecdo formam servi id est, ,

niliil aut amiltit aut acquirit perfectionis ,

cùm naluram humanam unione hyposlaticà sibi co-

sil prorsùs iuimulabiiis. Ilunianitas quidem puhindo. Sub hàc ratione verô Verbum verè
unione suî cum Deo Verbo periicilur; at Divi- dicendum est sese exiuanivisse ; tum quia na-
nitas sine ullà suî mutatioue humanitati conjun- turâ bumana ,
quem dignalus est assumere Dei

gitur. luiù licet, ut inlYa dicemus , uatura di- Eilius, à naturâ divinâ sibi proprià in infinilum

vina liabeat ralioneui partis numericœ Christi, distat; Uun quia secundùm eamdem humanam
attamen non liabet rationem partis perlectio- naturam factus est servus, subditus Deo, hu-

numejus, quippe cùm ipsa infinité perfectasit, milialus, et obediens usque ad morlem. Ad
et omnes naturne bumanae à Verbo assumptac secundam probationem, nego ant. Voces illae,

pert'edioncs ,
quas illaisas relinquit, sunimo et in similitudincm lioniiman factus , de se non so-
eraineuli modo conlineat. Ergo iidei répugnât nanl siniilitudinem adumbratam, sed veram et
ex naturâ cl divinâ et humanà unam fieri na- naturalem, quasi diclum esset, Verbum, qua-
luram compositam, ac plané dicendum est tenùs accepit formam servi , factum esse simile
duas esse in Christo naturas, divinam et bu- naturâ cseteris hominibus. Pariter in his ver-
manam, distinctas, inconfusas, impermixtas, bis , liabitu inventus ut homo, parlicula ut nihil

intégras. quidquam humanitatis delrahit, sed magnilu-

SoLVLNTLR OBJECTio.NES. Obj. 1° Vcrba — : dincm myslerii indical; id quippe mirum, quod
haec Joan. 1, v. 14 Verbum caro factum est
: Cbristus, cum sil naturâ Deus, ul homo tameu
utriusque naturae confusionem signKicant ;
apparucrit et ratione naturae assumplae similis

ergo, etc. ISego ant. Vox fîeri, non semper hominibus inventus sil. Atque hune esse sen-
conversionem'unius in aliud, sed ssepè meram sum illius loci, duo plenissimè demonstrant,
nov;ie rei accession em, sine prioris interilu ,
1° Forma servi quam ibi dicitur Cbristus ac-
,

significat; ut cùm dicitur quis factus esse con- cepisse nam formam servi hic sumi pro na-
;

sul, etc., vel cùm Adam dictus est, Gen. 2, turâ humanâ ex eo palet quod ibidem forma ,

V. 7, factus in animam viventem. Ergo ut Ver- Dei pro naturâ divinâ usurpelur : Qui cum in
bum dicatur caro factum, sufficit naturam bu- FORMA Dei esset... semetipsum exinanivit forma»
manam ab illo assumptam fuisse in personai SERVI accipiens; ^^ mors Christi, quœ ibidem,

unitalem ; namque eam sic assumendo factum '] ab Apostulo memoratur, et qua; in humani^.

est propriè humanitaiem babens , ac proinde tatem umbraiilem et phautasiicam cadere non
homo. Itaillud testimonium explicanl S. Igna- potuit.

lius martyr, in r.jjlst. ad Trallianos ; S. Epi- Obj. 5": Auctor Symboli quod suh nomine
phan. bicresi 77 ; S. Aiubrosius, lib. (iciiicarn. S. Alhanasii circuniforlur, sic habcl : Sicut

cap. G; S. Aug. ser. 187, aliàs 27, de'fempore. anima rationalis et euro unus est homo, ila Deus
Et verô, adeo cum Scripluris pugnal et de se et homo unus est Christus; atqui simili compa-
 tjl7 VERBI DIVIM. 648
ralione saepissimè uliinliir alii SS. Palros; esse modo à corporearum rerum mixtionibus
ergô, qiiemadniodùm ex aniniae et cor])oris alieno, et salvà ambarum nalurarum integri-
unionc fil una nalura composita; ila ex dua- tale, quam saepiùs asserunl. Audialur Augusti-
biis naluris in Christo una natura coalescit. nus ipso loco objecte : j Sicut in unitate per-
Nego conseq. Cùm iinioneni nalurarum in < sonae, inquil, anima unitur corpori, ut homo
Christo conférant SS. Patres cum unione «sit; itainunilale pcrsonae Deus unilur ho-
animae etcorporis in hoinine, noiunt similitu- t mini ut Cluislus sit. In illà ergo personâ
,

dinem esse adœquaiam et in omnibus urgen- « mixtura est animœ et corporis ; in hàc per-
dani; noveranl eninm, et saepè expresse docent, » sonà , mixtura est Dei et hominis ; si tamen
Verbum esse undequâque inimutabile, sponte 1 recédai audilor à consueludine corporum,
suà nalurani hunianam assuniere esse digna- c quâ soient duo iiquores ila commisceri , ut
tum, eûque unione ipsuni ncc perlici nec nm- « neuter servet inlegrilalem suara quanquàin
;

tari. Ergô ad unitaiem natune non est re- « et in ipsis corporibus acri lux incorrupla
fercnda similitude , sed lantùm ad unitatem c misceatur. » Vide eliam Terluli. lib. contra
personœ ; atque, ut explical S. Thomas, Spart., Praxeam, cap. 27. Observai autem Petavius,
qu. 2, art. 1 ad 2, sensus est, quemadmodùm lib. 3 de Incarn. cap. 2, vocem permixtionis
à
un us homo subsistit in carne et anima , ita nonnullis Palribus repudiaiam fuisse, quôd ad
umnn Chrislum subsistcre in divinâ natiirà et hu- sensum suœ haireseos eam Apollinarislœ et Eu-
maiià. Quapropter auclor Symboli non ait : lychiani iraherent.
sicut anima ralionalis ci caro unns est homo ,
Obj. o°, cum Eutychianis, aucloritalem Ju-
ita natura divina et luimana unus est Christus ; lii romani episcopi qui in Epist. ad Dionysium
sed utitur terminis concrelis, Deus et homo, ut Corinth. Episcopum refcllit eos qui in Chrislo
ostendat comparationem spectare ad personas duas naturas diciint ergô, etc. Respondct
; Eu-
ambas naturas complectenteni. logius Alcxandrinus palriarcha apud Pholium,
Obj,4° : S. Ireiuieiis, lib. 2 adversùs Haere- codice 230, natum nomen pro personâ à Juiio
ses,cap. 21, Terluli. in Apologet. cap. 21, fuisse usurpatum. Sedvcriùs respondet Leon-
S. Cyprian. lib. de Yanit. Idolor., S. Greg. tius, lib. de Seclis, act. 8, Epislolam
illani Ju-
Nyssen. Oral. Catechet. cap. 23, S. Aug. in lii non esse, sed ipsi ab Eutychianis falsô ad-
Epist. 137, aliàs 3, ad Volusianum , S. Léo, scriptam. Quod probal maxime quia
S. Grog.
serm. 5, in die Natalis Domini, et alii quos Nyssen. in opère contra Apollinarem multaex
laudant Petav. lib. 3, de Incarn. cap. 2, n. \i illà Epislolà laudat, quse Apollinaris haud du-
et seqq., Thomassinus,de Incarn. lib. 3, cap. 4, bièsuut, quccque Gregorius refcllit.
n. 10 et 11, et cap. 5 integro, etc., nalurarum Obj. G°:Verba hœc S. Gregorii Thauma-
in Chrislo unionem noniinibus mixtiirœ et mix- lurgi Neocaesariensis episcopi, ab Eulogio
/loms désignant; utunturque variis compara- Alexandr. relata apud Pholium , codice mox
lionibus ex liquorum permixlione desumptis ;
cilato : Non duœ pcrsonœ , neqne diuc naturœ;
ergô, etc. non enhn (juatuor nos adorare dicimus. Respon-
Dist. ant., ut significent banc unionem esse det Leontiiis in fragrnenlo adversùs
Apollina-
intimam et intrinsecam concedo; ut signifi- ristas Palrum dej)ravalores, opus illud S.
,
Gre-
cent banc unionem in conlusione nalurarum gorio falsô inscripsisse Apollinaristas aut
esse positam, nego. Cùm unio nalurarum in Eulychianos, ut simpliciores [allèrent.
Christo omnium arctissima existai, lotius sit Obj. 7" auctoriiatem S. Gregorii Nyssen i
iiaturaedivinae Verbi, substantiamque humani- qui Oral. 4 contra Eunomium sic
habet » Nos :

omnesejus partes attingat, niiruni vi-

tatis et t eliam corpus, quo passionem suscepil (Chri-
deri non débet SS. doclores ad eam exprimen- c lus), divinie natura; conlemperaium , illud
dani, variis comparationibus el metaphoris ex i ûictum esse per temperationem dicimus ,

rerum sensihilium arclissimè unitarum duclis « quod quidem est nalura qua; assumpsit
esse usos. Inprimis verô mixturœ nomen ad i ila ut si quidetianj naturae infimœ assump-
id idoneum videri debuit ; lum quôd Verbum < lum est, propler dispensalionem honiinum
per Incarnalionem omncs el singulas natura; « goneri bcncvolam, hoc eliam credamus an id
bumanae parles immoet et eis unialur ; lum t quod diviuum est et immorlale transforma-
propler coinmunioiicm idiomatun), qu;c ex lum esse. Et infra « Quomodô
« » :
nos ad
illo mysterio sequitur, ut postca diccmus. C«- <i duos Christos lidem disperliri dicimur?
lerùm, monnere SS. doclores hfcc intenigenda « Scientes ex iis qua; didicinnis (de nnione
TH. IX.
m DE INCARNATiOiNE
personâ Verbi, eaquae insunt naturae humanae
W
« natiiTO humanœ cum Deo Vcrbo), qiiôd

quidein natura semper iina eani- adid quod divinum est pbysicè quidem et quan-
I ilivina

i (Jeiiique et eodem modo se habet ;

caro vcrô tum ad enlilalem non Iransformanlur sed ta- ,

f per semetipsain hoc qiiidcm est, quod de men dicenda sunt summam cl infinitam in

< ipsâ ratioque et sensus assuniit; sed cum génère moris , ut aiunt , ex personae unilate

f Divinilato tcmperata, non ampliùs in suis dignilalem consequi. Alque hoc ipsum est quod

I tcrminis et proprietalibus manet, sed ad id locis objectis S. Gregorius Nyssenus significat.

t quod prœvalet et supereminet assumilur. » Scilicel Eunomius, quein ibi refellilS. docior,

El rursùs : « Cum Divinitate temperaiione, sc- objecerat S. Basilium Cbristi passiones ipsi di-

« eundùm id quod prœpotenlius est recreata vinai Verbi natura; abjudicanlcm, easque na-

€ corruplibilis natura potentiai Deitalis parti- tura» bumanse ab ipso assumpta; iribuentem,

I ceps facla est; ut si quis dicat aceti gnttam de Cbristi cruce erubescere, duosque Ciuistos

€ vaslo mari immixtam, per hujusmodi niix- et lilios consliluere , nempe Filium Dei in pro-
€ tioncm maris qualilales induisse; quia non priâ natura impassibilem, et hominemqui pas-
« ampliùs secundùm naturam hujus liquoris sus est. Hanc calumniam ut diluât S. Grego-

t qualiias in immensitate prnepotenlis imma- rius, oslendil ea qua: carnis Cbrisii sunt et ab

I upat. » Similia repetit in lib. contra Apoîii- lunuanitate peragunlur, non esse solius natu-

narem , ul)i ot docct duplicem in Cliristo ad- rœ humanai , sed ipsi Verbo divino adscriben-
niiUfii'ani fore pcrsonam, si bumanitas Vcrbo da , sicque , non quantum ad entitalem , sed

unila proprias suas quaUtalcs consorvarel. K\ ingencri> moris, cl propier eiiiinenlem digni-

liis aiitom sic arguilnr : lilo unicam in Clirisio lalem quam ex unione bxpobtalicà cum Deo
naturam adminil, qui ail assumptam à Verijo Verbo desumunt, divina licri, scu , «l ille ait,

naUiram ad id quod divinum est transforma- ad id quod divinum est transformari , assumi
lam cfeso; banc in suis leiniinis et proprietali- ad id quod pnevalel et supereminet, ac deila-

bus non niancre, sed ad id quod prœvalet, as- tem participare; quod explical coniparatioue
sumi, ac tandem Deitalis participem iieri, valdè idoneà , sed non in omnibus urgeudà ,

quomodô aceti gutla mari immixta maris quali- guttse aceli , quae mari permixta lit particeps

tatem induit. Atqui ita S. Gregorius Nvssenus ;

proprielatum maris. Hinc laudalâorat. -4 contra

ergo, etc. Eunomium posl verba objecta, Scienlcs ex iis

Respondet Petavius, lib. 10 de Incarn cap. 1 .

qiiœ didicimns, elc. , continenter addit : c Car-

S. Gregorium loqui non de ipsà naturœ hu- « nis tamen el Divinilatis proprielatum (etiam

nKuue substanlià aut de proprietalibus ejus es- 4 peractà unione, ul ex loto contextu palet ),

s'MUialibus, sed de accidenlalibus « proprieta- « inconfusa permancl conlemplalio, quamdiù

« tibus illis, induit n. 10, quoc ex pcccalo « in seipsis horum ulrumque spectalur, talc
( conseculae, non ejus tamen macula sunt in- « quid dicens Verbumante secula erat; caro
:

« fectae, neque dedecus ac lurpitudinem ba- e vert» in extremis icmporibus facla est. » Re-
8 bent; » ut est moriendi condilio, trislitia, latisque pluribus quorum alla à Divinilale, alia

famés , lassituùo, silis , etc. ,

quas « assumptas ab bumanilate Cbristi prouière, sic pergit :

< quidem ail (S. Gregorius) ; sed eà causa sub- < HiBc enim sunt clara, eiiamsi quis sermone

< lalà propier quam erant ascitae, prorsùs « non explicei : quôd plagœ el verbera sunt

« exlinclas, et in Divinilatis slalum, ul ille lo- < servi, in quoDomiuus; honores autcm Do-
« quiiur, absorptas fuisse. Quod nisi ita faclum « mini, circa quem servus; ila ut per conipa-

« foret , meritô existimalum iri duas in Chrislo « gem et nexum naluralem conmninia liant
I esse personas, ac lilios duos; quae suspicio 4 ulriusque utraque, Domino serviles vices
« bealâ illà et admirabili humanœ nalurïe com- « assumente, et scrvo dominico honore glori-

« mulalione lollilur. » ( ficalo. Ob eam causam enim el Domini glo-

Dist. maj. Ille unicam, etc., qui hœc ail, t riœ cruxdicilur, el omnisliugua conliietur
naturam humanam et ejus proprietates intelli- i quia Dominus Jésus Christus in glorià est

gcns pbysicè et quoad enlilalem in naturam di- d Dei Pa tris.... Exinanilur enim Divinilas, ut
vinam inunulari , concedo ;
qui lisec ail propter i capi possit in liunianà nalurà ; rcnovatur
dignilalem et cxcellentiam quam natura liuuia- 4 verô quod hunianum est, cùm lit diviinun

iia ojusquc acliones ox unione pbysicà et bvpo- 4 per temperalionom (hoc est, uuiouom j cum
slalicà cum Deo Verbo consequunlur , nego. e Divinilale. » Lbi observa eiiam clarè dosi-
Puàilà uniQue liyposUlicû uatur% humanis çum gnari in Chrislo esse naturam Doiuini et natu-
Ui VEUBI DIVLM. an
rani servi , ac utriusque naturae proprictales ad Ecciesiam reducendi specie,unam in Ciiri-
iiicoiil'usas. Quod cl alibi diserliùs adliuc ex- slo operalionem sub anatiiemalis pœnâ cre-

primil S. doctor. Sic oral. 5 coiilraEunoiiiiun» : dendam proposuil qualuor Patriarciiaî Con-
;

f Nequcin serilenliis, inquit, neque in nolio- staniinop. , Sergius videlicet, cujus fraudibus
« nibus iiicerlat ( Apostoius ) ; ubiqiie enim et lleraclius imperator, et Ilonorius ponlifex
i luimani cum divino temperalioiiem prœdi- romanus circumventi sunt, et hsereseos faulo-
f Cans, nilliloniillÙS IN LTROQUEQIOD CLIQUE l'RO- reseffecli, Pyrrlius, Sergii successor, qui er-

« PRitjM EST inluelur Ac ne quis immorlali rores suos Romae coram suin. pontifice Theo-

« naUine, passionem crucis affricct, per alia doro ejuravit, et in eosdem poslea rclapsus est,
( nianifcstiora laleni emcndal enoreni, nie- Panhis, qui imperalori Constanti auclor fuit
€ dialorem ipsum Dei et honiiniun , et lionii- ul lypuiii edcret , elPelrus; quibusTlicodorus,

f nem et Dcuni uominans ; ut cùm duo de uno qui, inlerjectis aliquibus, Conslanlinopolit.
f dicuntur, congruum intciiigatur in ulroque; quoquesedcm tenuit, à nonnuliis adjungitur.
i ineo quod diviiuun est, impassilMlilas; in eo rsemo virô inler Monothelitas celebrior cxlitit
4 quod est iiunianuni, in passione dispensalio. > Macario palriarcha Antiocheno, qui in con-
,

Et lib. adversùs Apollinareni : j Nos, infjuit, cilio generaii VI professionem fidei

suœ Pa tri-
f naturani quidem humanam Verbe conjunc- bus obtulil, errorem perlinaciter défendit;
et

< tan» servatam esse ex myslerio didicinius et Favère Monolhelismo Honorius rom. pontifex,
c credimus. » Deinde, ul explicet quomodô de quo fusé poslea dic(Miuis, et imperalores
t quidquid in naliirà nostrà indrinuni est et duo, Heraclius nempe, quiabunius aut dupli-
« caducum, Divinilati conimixtum (hoc est, cis voluntatis et operationis vocibus absinen-
€ unitum ) in id evaserit quod ipsa est Divini- dum anno 039 famosâ Ecthesi seu Expositione
I las, I sic pergil, idiomalum communica- cdixit, quam tamen poslea, cùmà Jo;innePapâ
lionem clarissimè exprimens : « Propter exac- proscriptafuisset, suam essenegavit, et Sergio
< lam unionem assumplae carnis et assumenlis adscripsit; et Constans HeracHi nepos, auclor
i diviniialis, communicantur etniuluôdanlur allerius Edicli anno 6i8 promulgati, quod Tij-
c nomina ; ila ul et humanuni ex divino, et pus appellatum est, et quo idem quoque silcn-
I divinuni ex iiuinano denoniinetur : quaprop- tium fuit imperatum.
f ter et qui crucilixus est, Dominus glorise à Porrô grassanli errori vehementcr ut par ,

« Paul(» vocatur, t etc. erat, obstitêre inprimis Sophronius monachus,

doclus juxta ac pius et deinde Jerosolymorum

CAPUT IV.
,

episcopus; Stephanus Dorensis,

quem ad IIo-
Contra Monothelitas ostenditur duas esse in Chri-
cum lilleris idem Sophronius niisit
noriura
sto voluntales et operationes. Ubi de facto Ho- quemque Theodorus papa suum in PaJestinà
norii.
vicarium esse voluit S. Maximus prosapiœ no-;

Monollielilaî ita dicti sunt , à duabus vocibus bililateperinde ac eruditione et sanctitale ce-
,

Grœcis [>.ovo; unus , et ôï'Xr.rît; voluntas , quôd leberrimus in Africà monachus qui pro fide ,

nenipc unam lantùra in Christo voluntalem calholicà , quam scriptis variisque in collatio-
agnoscerenl ;
quœ haeresis anle annuni G26 in nibus strenuèdefenderat, sub Constante martyr
Oriente prodire cœpit, niagnasqueposl nioduni occubuil ; summi pontifices Honorium in Sede
in Ecclesiaui invexil turbas, donec anno 680 romanàconseculi, maxime Joaiines IV, à quo
in concilio generaii VI proscriberetur. Prœci- Ectliesis Heraclii improbata est; Theodorus,
pui iMonolIieliiarura duces fuêre Theodorus ci- qui Pyrrhum Conslanlinopolitanum à S. Ma-
vilalis Pharan in Arabià episcopus, qui et ximo aliquando conversum ad communionem
ejusniodi liœrcseos auclor fuisse videlur; Atba- admisit, etpostmodum in impietatemrelapsuni
nasius Eulychianorum Jacobitaruni Syriain et anathemale percussit; Mariinus I, qui, coactâ
Arnieniani incolentium palriarcha; is ut ini- synodo Lateranensi anno 649, tum hseresim
,

peralori Ilcraclio Chalcedonensem synoduni à ipsam, lum Heraclii Eclhesim, Typum Constan-
se suscipi poslulanti satisfacerel , et siniul erro- tis, elprsecipuoserroris defensoresTheodorum,
rem suum inlegrum relineret, duas in Chri- Cyrum, Sergium, Pyrrhum, Paulumque dam-
sto confessas est naluras , unam verô opera- navit quocirca à Constante è sede suâ avulsus,
;

lioneni et voluniatem ; Cyrus prinuuu Pliasidis in exilium agilur, ubi ?erumnis confcclus co-
in Colcliide , et deinde Alexandriaî episco- ronam marlyrii meruil Agalho quo Poniifi- ; ,

pus, qui anuo Ui

(>33 Euiychianos TlieoUosiano^ çatuni gcreule, habita est synodus œcumenica
aro i>K INC AUNATIONE m
soxla , ciii el ipso por h^gatos siios Tlieodoruin unam tantùm in Cbristo volunlatem et opera-
cl Ck'orgiiiiu presbylei'os, et Joanneni diaco- lioneni à Monotbelitis admissam fuisse. Id verô
num praifuit. eo sensu accipiendum est, quôd solam in eo
Rei calbolicae adversûs Monothclilas pronio- agnoverint voluntatem et operalionem divi-
vondœ incubiierunt Constantinus, Ilcraclii fi- nam ; ut plané colligcre est tum ex variis ejus-

lins et successor, qui posl paiicos imperii nien- modi ba;reticorum dictis, tum maxime ex pro-
scs exlinctus est, et altor Constantinus cogno- fessione lidei quam sextœ synodo, act. 8,
niento Pagonatus, id est Barbatus, qui palrem Macarius Antiochenus obtulit ; in eâ enim di-

suum Constanleni excepit, et synodo sextae serte atlribuitur Cbristo una et singitlaris vo-
suis et Agalhonis curis congregatae interesse tiuilas divina , negaturque in eo esse aliam vo-
voluit. luntatem seu adversantem aut contrariam , seu
Hae aulem prsecipuai fueruntsynodi in qui- siiuilem ,conlormem voluntaii divinae
id est, ;

tus novellum Monothclitaruni dognia proscri- atque inde eruitur quod consequens est, unam
plum est. Nenipe Jerosolymitana, à Sopbronio videlicet Cbristi esse operationem. Constat
ad banc sedem recens evecto coacta an 633, igiiur Monotlielilas ideô unam dixisse Cbristi

è quâ synodica ad Honorium et ad Sergium Yoluntalemet operationem, quôd humanitatem

scripta est ; Romana, anno 640, in quâ Ecthe- ejusnaturali voluntate etoperalionespoliarent.
siin Joannes IV improbavit ; Africanae coraplu- At verô voluntas illa quam detrr.xêre humani-
res, anno GUi liabiliie, ut constat tum ex Epi- tati Clirisli, sumebaturne ab iilis pro actu, an
stolà primatuuni Nuniidiœ, Byzacenœ, et Mau- pro ipsâ facnltate volendi ? item, quid sibi

ritaniaiad Tbeodoruui papam in conc. Lateran. nomine opcraiionis volebant ?

secretario 1 relata, tum ex synodica concilii Circa primum, Yasquez in Spart. D. Tbomae,
Bizaceni ad imperatorem à 18 episcopis sub- Disp. 75, cap. 1, De Lugo, de Incarn. disp. 25,

scriptà,tum ex synodica concilii Provincioe § 3, exislimàrunt Monotbelilas, utpote dupli-

Cartbaginensis ad Paulum Constantinop. octo cem in Cbristo naturam inconfusam et imper-
et sexaginta episcoporum cbirographo rau- mixtam confilentes, eô stoliditatis non deve-
nitâ; Lateranensis, sub Marlinol, anno 649, nisse ut voluntatem bumanam sumptam pro
quâ, ut niox dictum est , Monotbelismus pro- facultale volendi Christo detraberent. Dicunt
scriptus, et ejus defensores praicipui anathe- ergo solum afifectum seu aclum illius faculta-
mate percussi ; Romana altéra viginti quinque tis ab iis humanitati Cbristi denegalum fuisse,
supra centuni episcoporum, ab Agatbone ex afieclu scilicet seu motu voluntatis divinae ac-
omnibus Italiœ partibus et ex Galliis coacta, è luum voluntatis bumana; supplente vices, et

quâ ad imperatorem duœ Epistolae datœ sunt, humanitatem ad opus, instar instruraenti ina-
altéra nomine pontificis maximi, altéra nomine nimati, applicante. Verùm D. Thomas, 3 p.,
concilii et tolius Ecclesioe occidentalis ; in q. 18, art. 1, etq. 19, art. 1, omnesque tbeo-
utrâque duplicis in Cbristo voluntatis et ope- logi usque ad Vasquesium, ipso fatente, et ple-

rationis fuies luculenler cxponebaïur; tandem rique illi qui eum subsecuti sunt, censent tum
concilium Constantinop. III, générale VI, quod actum tum facultatem volendi à Monothelitis
eodcni Constantino imperanle, praeside per fuisse Christo adjudicatam quod longé proba- ;

legatos suos Agatbone, mense novembri au. 680, bilius esse probat fusé Petavius, lib. 8 de in-
incœptumest, mense septembri anni sequentis carn. cap. 4 et seqq. Animadvertemus solùm
conclusum in eo dogma catbolicum de duabus
; S. Maximum in disputalione cum Pyrrho et ,

in Christo volunlalibus et operationibus asser- S. Joannem Daraascen., in libro quem adver-

lum et dcfinitum est, ac supra niemoratis sûs Monotbelitas de duabus Cbristi voluntati-
Monotbelismi auctoribus et propugnatoribus bus conscripsit, nomine voluntatis non solum
Tbeodoro, Cyro, Sergio, Pyrrbo, Paulo , etc., actum, sed et facultatem ipsam seu potentiam
nominatim anathema dictum , quibus non uno volendi intellexisse.
in loco Honorius papa adjungitur; denique Quôd si cum Vasquesio objicias non poluisse
synodi sextae judicium reverenter suscepit sy- Monotbelitas in tantam absurdilatem prolabi
nodus Toletana an. 684, atque illud idem in ut anirnam rationalem quam in Christo agno-

concilio Nicaeno II, generali VII, aclione 7, est scebant, voluntatis facuUate privatam esse ju-
conlirmatum. dicarent, resp. 1°, compluribus exemplis explo-
Nunc propiùs inspiciendum est in quo posita ratum haberi, errori illud esse proprium, ut
fuerii Monotlielitarum haeresis. .laui dixinms sccum pugnanlibus ex partibus constei. Itaqm
625 VEKBl DIVIM. «26

qui rationis etjudicii constantiam, inquit cap. i Apollinaristsc menlem Christo homini detraxe-
mox cilato, n. 7, Petavius, in eornm (haercli- runt; ila Monoihelitœ Christum alioqui per-
corum) dogmatibus rcquirit , hoc ab illis, quod fcctum Douni et perrcclum hominem confiten-
non fert natura rerum, cxigit ; et nihilo plus agit, les, ipsuiu volunlate et opeiatione humana
quàm si det operam, ut ciim ratione insaniant. spoiiâruiil. His praemissis , dogma catholicum
Resp. 2° Poluil videri Monolhelilis facullatem adslruendum est.

volendi non isse essenlialeni aniame rationa- Co.NCLUSio. Duplex in Chrislo voluntas et
li, sed liane esse taniùm ejusniodi aninise operalio distincla adniiltenda est.
naluram ut illiiis facullalis recipiendae sit ca- Probaliir 1" lis Scriplurœ locis quibus olim
pax.Quamvis deiis sublili et philosophico more Sophronius, S. Maximus et alii Monothelitas
discuiiendis Monolhelilae sollieili fuisse non impugnànint. Psalmo 39 (Hebr. 40), v. 8 et 9",

videantur. /;( capite libri scriptnvi est de me , ut facerem,

Quod ad alleruni allnuM, nempc quid opera- Dens, voluntatcm tuam; Deus meus, volui, et le-

tionis nomine à Monolhelilis inlelleclum fuerit, gem tuam in mcdio cordis mei. Unde sic argui-
observ. 1" errorem de unà in Chrislo opera- tur; Ibi duplex designatur voluntas , nempe
lione, ex altero de unà ejusdem voluntale esse voluntas divina lus verbis, ut facerem, Dexis,

necessariô nexuui. Nani cùm operalio humana voLi'.NTATEM TUAM ; Cl voluulas iliius qui ibidem
ea sil quae volunlariè seu ad inipcrium volunta- inducitur loqueus, Deus meus , votii , etc. At-
lis hunianae elicilur, consequeiis fuit Cliristum qui utraque illa voluntas est in Christo. Est
voluntale hunianà à Monolhelilis non potuisse quidem in eo voluntas divina, cùm sit Deus
spoliari, quin humana ab iisdeni
ipsi et operalio Filius, et una eademque voluntas, falenlibus
denegarelur. Observ. 2°, voeem operaiionis la- Monolhelilis, juxla fidem insit tribus SS. Tri-

liùs patere quàm voluntatis nomen islud su- ;

nilatis personis. Est etiam in eo voluntas altéra
mitur lantùm pro facultale aut aclu appelitùs hic designata , siquidem ipsum Christum hîc
rationalis ; illa verô ad onincs facultaUun om- loquentem à sacro Vate induci per se palet, et
nium funcliones attinel. Observ. 5", Monolhe- ex Apost. Hebr. 10, v. o et seqq., indubilatum
litas inler se non consensisse circa illani uni- est. Ergo pra;ler volunlatem divinam quae
cam ,
quam in Cliristo oranes admittebant Chrislo ut Dec corapctit, altéra ipsi ut homini
operationem.Nam alii, ut Pyrrhus in disputai, inest volunlas quà vcrè operatur et facit volun-

cum Maximo, Macarius in Profcssione fidei, etc., latem (iivinam. Mail h. 20, v. 58, 59 : Tristis

voluérc hanc appellari Tlicandricain, Deivirilem est anima mca uscjue ad mortem Pater mi,
non ut exprimèrent, quod lide calholicà doce- si possibile est, transeat cime calix iste. Verum-
tur,nempe operaiiones quas Christus uaturâ tamen non sicut ego volo, sed sicut tu. Marc 14,
suà humana elicit, esse Deo Verbo adscriben- V. 56 : Abba Pater... transfer calicem htmc à me.
das; sed ut siguilicarent Chrisli operationcm sed non quod ego volo, sed quod tu. Luc. 22, v.

in eo esse positam quôd voluntas divina huma- 42 : Pater, si vis, transfer calicem islum à me.
nitatis facultates sola moveret, et instar inslru- yerumtamen non mea voluntas, sed tua fiât. En
menli inanimi ad agendum applicarel; quod ilerùm duplex voluntas, nempe voluntas divi-
dogma haereticum est. Alii verô, ut Colluthus na, quam in Christo eamdem ac in Paire ad-
in concilio Laieran. secret. 3, accuraliùs sibi miiti fides calholicà postulat, cl voluntas altéra,

visi sunt loqui, unam simpliciter dicendo ope- quâ Christus tristis erat, mortem reformida-
rationcm divinam quam Gionfi-rrr. Deo decibi- bat, et sese voluntali divinœ subjiciebat; er-
lem seu Deo convenientem appci|abant. S. Mar- go, etc.
linus Papa in concilio Lateran. loco citato, Nota aulem l", illos affectus trislitiae et timo-
raerilô judicavit istos ad suum errorem expri- ris non fuisse in Christo involuntarios et indc-
mendum aptiùs esselocutos, quia qui Deiviri- Hberatos ; quippe hos motus Christus Dominus
lem operationem Chrisli dicit, rf?/as reverà si- non sensisset, nisi eos multis de causis ali-
signi/icat operutiones , id est, divinam et Imma- quando explicandis voluisset experiri. Nota 2°,
nam. voluntatcm divinam inler et actus illos quibiu»
HairesisMonotheliiaruniprœformatorcsfuêre volunlas Chrisli liumana refugiebat mortem,
et Eutychiani. Nempe,
Ariani, Apollinarislœ , miiiam fuisse veram pugnam; non modo pro-
quemadinodùm Eutychiani pnecipui humani- pter condilionem à Chrislo expressam : Si
talem Chrisli à Diviuilale absorplain fuisse sta- possibile est, si vis, etc.; sed maxime propler
tucrunt; quemadmodùm Ariani aniniam, et divcrsam rationem quà voluntas Patris et Chris-
m DE INCARNATIONE 628
lus honio idem oJ)joctum spcctabant. Enini- « carnis, deprecalur passionem. Divinaautem
verô volunlasCJjristi luimana niorlem aversa- « ejus voluntas prompla est. »

balnr solùm ut natur» luimanœ oppositam; S. Ambros. lib. 10 in Liicam, n. 59 et 60 :

porrô sub eo respectu Dcus liane non inipera- « Quod autem mea volun-
ail (Chrislus) : ISon
Jbni; libontissimè verù ChrisUis honio morlem i tas, sed tua fiât , suam ad hominem relulit;
oppctiiisub eà ralione quâ Deo placita erat, i Patris, ad Divinitatem voluntas enim homi- ;

nenipe quatenùs illâ luimanum gonus redinii « nis,temporalis: voluntas Divinilaiis,seterna.»

cl salvari oportuil. Ergo locis allalis citra S. Léo, Epislolà 24, aliàs 10, quœ est ad Fla-
iillam iiiiperlectionem et pugnani cuni volun- vianum conlra Eulychem, cap. 4 : « Qui verus
late divinâ, Chrislo adseribitur huraana volun- 4 est Deus, inquit, idem verus est horao;
tas, proindeque, etc. (! et nullum est in hâc unitate mendacium,
Joan. 4, V. 34 : Dicit eis Jésus : Meus cibus est « dùm inviccm sunl et humililas hominis et
vt faciam volnntatem ejus qui misit me. ïbid. 6, « alliludo Deitatis. enim Deus non um-
Sicul
V. 58 ; Desceudi de cœlo , non ut faciam volunta- « lalur miseralione, ila homo non cousumilur
tem meam , sed voluntatem ejus, qui misit me. (t dignilate. Agit enim utraque forma cum al-
Ibi rursùs allribuitur Christo voluntas dislincta d lerius communione, quod proprium est;
à voluntalc Patris. Pbilipp. 2, v. 8 : Humiliavit « Verbo scilieet opérante quod Verbi est, et
semetipsum, factus obediens usque ad mortem. t carne exequente quod carnis est.... etsicut
Hebr. 5, v. 8 : Didicit ex iis quœ passus est « Verbum ab œternilale paternœ gloriœ non
obedientiam. Cerlè obedientia est actus volun- € recedit, ila caro naturam noslri generis non
talis creatae; ergo Chrislus factus pro pobis « relinquil. s Multa alia afferri possent SS.
obediens usque ad mortem, prœter volunta- Chrysostomi, Cyrilli, Alexandrini, August.
tem divinam, habuit bumanam voluntatem et Hieron. aliorumque Patrum testimonia, quae
operationem. Oniitto alia plurima loca in qui- à doct. Petavio collecta habenlur, lib. 8 de
bus de Clifisto dicilur quôd doluerit, llevcrit, Incarn. cap. 8 cl 9, et quœ in re obvia prœler-
indignatus l'uerit ;
quôd voluerit exire in mitlimus. Diserla ejusmodi loca sexcenta, Ç
Galilœam, in Judaeam ambulare; quôd latere ly.aTcvTâS'a; olim contra Sergium duobus libris

voluerit nec potuerit, etc., quae omnia vo- collegerat Sophronius , ut habetur in Supplica-
luntatem et operationem humanam signifi- tione Stephani Dorensis concilio Lateran.
cant. oblatà. Plurima legunlur tum acl. 10 synodi
Prob. 2° disertissimis teslimoniis SS. Patrum VI, p. 785, lum in Epistolà Agathonis papœ
qui ante exortura Jlonotbelismum scripserunt. quœ act. 4 ejusdem synodi recitata est,
Hippolytus Portuensis , qui inilio terlii seculi p. 6 il.
floruit, in fragraentis adversùs Beronem et Prob. 3" ralionibus Iheologicis. Prima pe-
Helicen Valentinianos, quce in collectancis suis tilur ex aclionibus naturœ humanœ, quas
Anaslasius Bibliothecarius exhibet, et habenlur Chrislus exercere voluit. Joan. 7, v. 1 : Ambu-
etiam T. 3 lîibliotb. PP. Lugd. pag. 260 et labat Jésus in Galilœam; non enim volebat inJu-
261 , ex professo probat duas esse in Cbristo dœam ambulare , quia quœrcbant Judœi eum in-

naturas divinam et humanam, et unicuique terficere. Ibid. cap. 1, v. 45, referlur Christum
naturœ suas esse proprietates et suam opera- in crastinum voluisse exire in Galilœam. Et Marc.
tionem. Fragm. 5, statuit illud palmare princi- 7, V. 24 : Inde surgens (Jésus) abiit in fines Tyri
pium quod adversùs Monotbelitas deinceps et Sidonis ; et ingressus domum , neminem voluit

adduelum est, nempe ex identilate, aut dis- scire , et non potuit latere. Has funcliones eàdem
tinctione operationum nexam esse naturarum profeclô nalurâ Chrislus voluit, quâ eas exer-
dislinctionem aut indislinctionem. « Quœ, in- cuit; alqui eas exercuil naturà humanâ, ut
« quit, sunt inter se ejusdem operationis et palet ; ergo. Illud momenlum versant S. Maxi-
ï efficienliic, ac cognitionis, et omninô idem mus, T. 2 operum, p. 178, cl S. Joan. Damas-
f patiuntur, nuUam naturœ differentiam rcci- cenus lib. de duabus voiuntat., n. 8, T, 1, p.

« piunt. 5 S. Athanasius, orat. de Incarnat, et 546. Secunda est, Christum ex Scripturis, ex

contra Arianos n. 21, ad hsec verba Christi : fidei Symbolis et ex conciliorum definilioni-
non mea voluntas, sed tua fiât; sic loquilur : bus, esse Deum perfectiun et hominem perfec-
« Duas voluntales ibi ostendit; alteram huma- tumsimul, seu consiarc duabus naluris in'e-
« nam quse est carnis, alteram divinam, quœ gris, divinâ et humanâ, sed qui constat nalurâ
« Dei est. Siquideni liumana ob infirmilatem divinâ et nalurâ humanâ perfeclis el integris,
«59 veubi divlni. «30

duas habPt voluntates et operationes; unioui- lam fuisse exisllmel, ol ulrâque Icciione sen-
que oiiiin ejiisniodi naliirai planuiii Cot suam f sum Monolbe'.itaruin perinde exliiberi ;
qua-

esse voîuntaU'ui el o|ieralii»neiu : Impossibile i propler, 2** dis!. : Novam Deivirilcnioperalioncm

nainque, et contra ordiiwm uaturœ est , ut ait admisit, id est, docuil operationes Clirisli esse

Agailio papa in Episl. ad Gonstautinuiu Pogo- Dei-Hominis , vel quaedam ejus opéra exlerua
naluin, posse esse \natnram, et operationem non tum à nalurà divinâ tum à nalurâ bumrfnà
habere natiirœ. liiiô, ul scilè adverlil Sopliro- proficisci, conccdo; id est, voluntaleia Cbristi

niiis in Epist. ad Seigiuni , vol « ex opcratio- bumanam nibil opcrari, aut varios acUis vo-
€ nibus lanlùm, secundùm eos qui sunt lalia luntalis divinse et humanai confundi et m
« caiienles, nalurai noscuntur, et essenliaruni unum redigi ac coalescere, nego. Mérita obser-

f semp r dilTereniiani ex diH'erenlià operalio- vai S. Marlinus I in concil. Lateran. secret. 3,

< nuni est insiinui coniprehendere. > Hanc ra- ab eo qui operationem Theandricam seu Deivi-
liouem urgent Martin. I, ifl conc. Lateran. rilem dicit, duas siqnificari opcrationes, idest
secret. 5, p. 273, S. Daniascen. lib. 3 de fide divinam et humanam; quapropler ul , inibi re-

ortiioil(»xà, cap. 13, etc. Terlia eruilur ex prin- fertur , aliqiii Monolbelilaî vocem DeivirHis

cipio quod à S. Grog. Nazianz. SS. Patres et operationis adiiibcri nolebant. Tam porrô absur-
tlieologi iniiliiaii sunt, illud videlicet à verbo dum eslquàm quod maxime, aclum voluntalis
esse assuinplum, quod ab eocuralum est. Sic divinai Cbristi cum actu humanajejus volunla-
enim argnere licet cuni S. Joan. Daniasceno, tis sic fuisse mixtum et confusum, ut ex ulroquc

oral. De duabns Cbristi volunlalibus « Si non : unicus efficeretur. Itaque nec isla mixtio et
f assnnipsit bumanan» volunlaleni, reniedium confusio , nec solùm Divinitalis operaiio à S.
€ ei non allulit, quod priniùm saucialum erai. Dionysio praedicari censendae sunt, maxime si

< Quod enim assuniplum non est, nec est cu- alla occurrat textùs allaii explicalio non absona.
I ratum, ut ait Gregorius Theologus. Ecquid Atqui rêvera is textus duplici sensu calbolico
t enim ollenderat, nisi voiunlas? s Quarta &ic facile explicatur. Priinus assignalur à S. So-
se habet : Ghristussaluiis noslrae causa seniet- I phronio in Epitt. ad Sergium, à S. Maximo
ipsuni humiiiavit, pro nobis oravit, meruit, lum in coUatione cum Pyrrbo tum , in scboliis

salisiecit, nobisqne exiuiia dédit vir lu lum om- ad illum S. Dionysii locum. li non inlelligunt

nium exenipla; alqui evidenlissimum est illa operationem Tbeandricam de qiiàlibct aclione

omnia non poluisse à Ghristo praestari nisi per Cbristi, sed de certo illo génère operis cui
I

acius voluntarios et liberos, id est à volun- patrando Diviniias ejus et humanilas simul
tate el liberlate bumanà eliciios aut iniperaios ;
concurrebant. Scilicet aliae operationes Cbristi
ergo. sunlpurèbumana; , utmanducare, ambulare,
SOLVLNTLR OBJECTIONES. — Obj. 1° : S. Diouj- etc. ; aliae pure divin?e , ut peccata dimiliere;

sius Areopagila , in Episl. 4 quoe est ad Caium,

,
aliae ab ulràque nalurà quadamlenùs profectae,
unam Theandricam seu Deivirilem operationem ut taclu corporis morbos depellere vocis sono ,

admisit; ergo, elc. Ita CyrusanatbematismoT; morluos suscitare. De istls Sopbronius et S.

Pyrrbus in coliationecum S. Maximo ; Macarius Maximus locum objectum inlerprelanlur. Aller
Anliocbenus, act. 2 concil. VI. Scilicet cùni seiisus quo idem textus exponi potesl ad om- ,

tune teniporis, opéra quae sub nomine S. Dio- nes Cbristi operationes bunc extendil, el in eo
nysii Arcopagilai circumiata sunt, ejus esse consislit quôd acliones quas Clirislus sive na-

minime dnbilarelur, iiiorumaucloritalemYaldè lurà suà divinà, sive nalurâ suà bumanà pro-
premelKinl Monotbeiilae. duxit dicantur Tbeandric» seu Deiviriles
1" Nego anieced. Ut enim observai, concil. propter conjunclionera in uno supposito , seu
Lateran. sub Mariino I , secret. 5, el anlea quia sunt Dei-Hominis, à quo per allerutram
advcrlerat Sopbronius, ille locus à Monoliielilis naturam omnes eliciunlur. Ita S. Dionysium
corruptus esl; cùmquc in texlu babealur novam cxplicat S. Joannes Damasc, lib. 5 de fide
quamdam Theandricam operationem ipsi unam , orlbod. cap. 19.
subsliiuebant. Hanc observalionem, quà iota Obj. 2", cum Monolbclilis , varia leslimonla
(lillicullas lollilur, confirniare est ex Pyrrbo SS. Patrum. S. Aibanasius in librode salutari
Coiislanlinopulilano qui in tonio dogmatico adventu Cbristi admisit in Cbrislo vJmtatem
ad. 13 synodi VI reieclo, l'aleliii apud Diony- Deilatis luntitn. Ita Pyrrbus in (lisi)ulatione

siiim legi novam , non unam ; (juainvis banc cum S. Maximo, T. 2 op. S. .Maximi, pag.
immutalionem non maliiiosè à Gvro Alex, fac- 177, cl Macbarius, ac Slephanus act. Sconcil.
 e.M DE INCARNATIONE 632
M, p. 760. S. Grcg. Naz. orat. 2 de Filio, esse, quod et aliis in locis diserte explicat.
docct Christi relie non fuisse Deo contrarium Vide synodum VI , et Petavium locis supra intcr
utpole (ieificatum lotiim. Pyrrluis, ibid. p. 175, probationes conclusionis laudatis. Ad quartum
Slephaiius, act. 9, p. 776. S. Grcg. iNvssemis dist. Lnam quamdam operationem , id est
conlra Eunoiniuni : Operatur, iiiquil , verè del- unura opus externum ununa , concedo; id est,
tas per corpus quod circa ipsam est , omnium actum interiorem, nego. Adverte S. Cyrillum
salutem , ut sit carnis quidem passio, Dei nutem duabus Christi naturis operationem, de quâ
operatio. Ita Sergius in Episl. ad Honorium. S. loquitur, '
altribuere ;
jam aulem notavimus
Cyrillus Alex. lib. 4 in Joan. unam quamdam quàm absurde voluntatis divinae et humanae
cognatam operationem per anibas naturas à aclus in unum confunderentur; ergo ibi ope-
Chrislo ostensam fuisse docet. Deinde plures è ratio non sunienda pro ipso actu interiori, sed
Patribus naluram Christi humanam instnimen- proclive est banc sumi pro opère exteriori ad
ium ejus Divinitatis nuncnpant ; quâ loculione quod producendum tum Divinitas lum huma-
solebant Monothelilae dognia snuni expriniere. nitas Christi vario modo conducunt. Atque
Posireniô iidem in médium proferebant varia reipsà S. doctor de miraculis ab utrâque na-
leslimonia Julii rom. pontificis , Gregorii turâ profectis eô loci disserit. Ad quintum ,

Tbaumaiurgi, quoddam Mennse scriptum ad dist. fuisse instrumentum animatura, concedo;

Vigilium, iiecnon hujus Vigilii Epislolas ad inanimatum, nego. Volebant Monothelitae na-
Juslinianum imperalorem. turam humanam Christi nihil agere, sed tan-
Resp. ad singula. Ad primum, dist. Solius tùm à Divinitate agi , et ad opus veluti rem
in Christo fuil Divinitatis volunlas, per exclu- inanimatam applicari, quemadmodùm, inquie-
sionem voluntatis contrariae , concedo ;
per bant, corpus, cui vis volendi nulla est, ab
exclusionem voluntatis ralionalis et subjectae ,
anima rationali movetur et agitur. Alia fuit
nego. Ibi S. doctor loquitur de carnalibus vo- mens SS. Patrum. Il voluère tantùm humani-
luntatibus seu affectionibus ex peccato natiset tatcm Deo Verbo hypostaticè unitam ejus juris ,

ad peccandum inclinantibus, easque solas à esse ,

proinde ab eo régi et gubernari ut suam,
Christo excludit , ut observavit Theophanes nec sine ejus ductu quidquam perûcere ; et
presbyter et abbas actione 8 synodi VL Ad hoc solùm sensu vocaverunt eam instrumen-
secunduni , nego conseq. Yoluntatem contra- tum Divinitatis. Ad ultimum, loca Julii et S,
riam vokinlati divin?e à Chrislo éliminât qui- Greg. Thaumaturgi à Monothelitis olim adduc-
dem S. Greg. Nazianz. loco objecte ; at ibidem ta , eadem sunt quœ jam supra diximus ab
supponit esse in eo voluntatem humanam.lNam Eutychianis aut Apollinaristis fabricata fuisse.
evidentissimum est voluntatem deilicatam non Quod ad Mennam et Vigilium attinet , scripto-
esse voluntatem ipsam divinam, ut optimè rum ipsis à Monothelitis atlributorum supposi-
animadvertunt S. Maxlmus in collât, cum tio accuratâ inquisitione demonstrata est act.
Pyrrho, Agatho in Epist. lad imperatorem, et 14 concilii VI; ergo.
Basilius Gortynensis in VI synodo, act. 9. Prae- Obj. 3° : Si duœ sint in Christo voluntates,

terea de voluntate divinâ absurde quis pronun- divina et humana, necesse est inter illas pugnara
tiaverit eam non esse Deo contrariam ; atqui id intercedere ; siquidem voluntas hominis saepè
S. doctor asserit de voluntate quam ibi in voluntati divinai adversatur ; ergo. Nego ant.
Christo fuisse commémorât ; ergo. Ad tertium, Volunlas humana de se non importât rebellio-
dist. Salus nostra Dei operatio est ,
quatenùs nem et pugnam ad versus voluntatem divinam.
ex Deo seu personâ Verbi fuit valor infinitus Ex peccato oriuntur motus illi legi divinaî

passionum carnis, concedo; eo sensu quôd oppositi ,

quibus voluntates nostrae ad pecca-
caro seu humanitas niliil operata sit , nego. tum inclinantur; proindeque Christus , ab
Probal S. Greg. Nyssenus contra Eunomium omni peccato naturà suà immunis, iis molibus
ut jam alibi notavimus, posità fide catholic^i obnoxius esse non potuit. Itaque hic distin-
de Verbi Divinitate, passiones Christi maximi guendum diligenter cum SS. Patribus inter
fuisse pretii et valoris ; cùm igitur salutis nos- voluntatem personalem seu arbitrariam, et vo-
trœ opus Deo Verbo adscribit , intelligendus est luntatem naturalem. Haec nihil aliud est quàm
de valore quem ex dignitate Dei Verbi trahunt facullas volendi , aut velle simpliciter. 111a est

passiones carnis quam assumpsit. Cseterùra S. velle benè aut malè , velle hoc aut illud. Rectè
doctor , dùm carni passiones adscribit , satis observât S. JoannesDamascenus, lib. de duabus
indicai Christura per humanitatcm operatum Christi voUmtatibus, sicut origo erroris Nesloria-
653 VERBI DIVINl. 634

iioruni et et Eutyohianorum fuit ,

quôd non rescriplorum Honorii, ideôque de hujus ponti-
satis personam et naturam distinguèrent, « sic licis mente et condemnatione nunc disseren-
f et Monothclis, eô quôd nescirent quid inter dum est.

I volunlalem naturalem et personaleni sive

De mente Honorii , et judicio quod de eo tulit
t arbilrariam, discriminis inleressct , hoc in
sijnodus Yl.
I causa fuisse, ut uuam in Chrislo diceient
I volunlalem. i Scilicet cùm Clirlslo non Anno 633, Sergius, Constantinop. patriar-

possit atlribui voluntas arbitraria, falsô ju- cha, Monothelila insignis, ut jam dictum est,
ditârunt nec ipsi fuisse naluralcni volun- tolusque ex fraude et mendacio faclus, litleras
lalem. ad Honorium rom. pontificem malo dolo plenas
Obj. 4° : Ubi unica persona, ibi et unica dodit, quibus ipsi banc induxil pnrsuasionem,

operaiio; atqui in Christo unica est persona ;

ad Eccicsiai bonum maxime intéresse, ut nec
crgo, etc. Dist. maj. : Ubi unica persona, et una nec duplex Christi voluntas et operatio
unica natura operans, ibi unica est operaiio, diceretur. Exlat hœc Epislola aclione 12 sy-

concedo ; ubi unica persona, et natura duplex nodi VI. Rerum ilaque circumstanlias haud
nego. Una vel multiplex non est operaiio, prout salis perspecias liabens pontifex siipremus, Ser-

una vol niullipicx est persona , sed prout una gium faciliùs audivit, ac silenlium , quo , ut
est aut multiplex natura. In Deo , elsi triplex evenlus docuit, grave damnum lidei allatum
sit persona, una tamen operaiio agnoscilur, est, judicavit servandum. Quâ de re quatuor
quia unica est natura divina ; ergo in Chrislo, conscripsil Epistoîas, unam ad Sergium quse
tametsi unica persona est , duplex nihilomiaùs celeberrima est, et in eàdeni acl. concilii VI
agnoscenda est operaiio, quia duse in eo sunt exhibelur; alteram ad Cyrum, Alexandrinum
nalurae integrœ et perfectie ,
per quarum palriarcham et lerliam ad Sophronium Jerosol.
unamquamque operalur persona. quœ perierunt; ultima, cujus fragmenta dun-
Inst. Actiones sunt suppositorum , ut fort taxat supersunl ibid. act. 13, ad eumdem Ser-
vulgare axioma ; crgo ubi unicum est supposi- gium fuit missa. Ex islâ colligitur Honorium
tum, seu unica persona, ibi unica est aclio. insuper à legalis ,
quos Sophronius Jerosoly-
Dist. ant. Actiones sunt suppositorum deno- niorum recens cpiscopus cuni synodicàEpisloîâ
minalione et allributione, id est, ailribuunlnr ad se miserai, silentii ejusdem per Sophronium
suppositis quorum sunt nalurae et facullales observandi exegisse pollicitalionem ; quae pro-
agentes, concedo; sunt suppositorum clicilivè, missa Sophronius, vir studio fidei clarissimus,
ut aiunt, id est, eliciunlur à suppositis sub ni- adoô non probavit, ut Stephanum Dorensem
tione suppositi , nego. Alia est ratio supposili episcopum, suffraganeorum suorum principem,
seu personse, alia ratio sub quâ persona agit. ad aposlolicam Sedem miseril, quo sunimus
Personarum actiones non eliciunlur ab earuni pontifex de fidei periculo cerlior fieret, eique
personaUlatibus, sed à facullalibus et naluris promptum remedium adhiberet. Ob scripias

quas continent. Licet, v. g., inlellectio sit Pé- ad Sergium litleras Honorius à sexlà synodo,
tri, qui persona est, atlamen non iniclligitPelrus unà cum Theodoro Pharanilà, Sergio, Cyro,
per suam personalilalem , sed per suum intel- aliisque Monolhelitarum ducibus, acl. 13 con-

leclum et suam naturam ralionalem ergo cùm ; demnalus est.

duse sint in Christo naturœ quibus facultas vo- Quaeritur an suis ad Sergium lilteris Ho-
lendi et operaiio compelit, debent in eo agno- norius errorem Mcnolhelilarum propinaverit
sci dua; voluntales naturales et operatlones an ci saltem faverit, et quo sensu accipienda
du3e, alque ipse intelligendusestper utramque sit senlenlia in ipsum à Patribus concilii VI
suam naturam et volunlalem operari et velle. lata.

Iiaque licet actiones nierilô dicantur supposi- Multiplex eâ de re est eruditorum opinio.
torum seu personarum, tum quia pro aclionum Magdeburgenses , cenluriâ 7, cap. 10 cl 11
merilo vel demerito ,
personae viluperio vel Forbesius Inslruct. Hisl. Theolog. lib. 5, Guil-
laude dignoe sunt, tum quia ex personae digni- Iclmus Cave in Historià lillerarià , seculo Mo-
lale suam actiones dignilatem consequunlur; nolhelilico, et alii Protestantes, Honorii litle-

atlamen ubi unicum est suppositum, non ideô ras ad Sergium haerelicas esse statuunt, eum-
unica operatio est , si illud duplicem naturam que ut haereticum Monothelitam à synodo VI
distinctam et perfectam comprehcndat. Obje- condemnatum fuisse. Idem sentiunt è Calho-
cerunt quoque olim Monoihelitse auctoritatem licis non pauci nempe Melchior Canus
, , lib
635 DE INCARNATIONE C36

U de Locis Tlicologicis , capite uUimo Ednuin-

, Putai Annalium ecclesiast. parens hune Tlieo^
dus liichorii:s, in ilistorià coiuilioruia g'^-iiora- doiuia iu synodo VI inlcr Monothelitas dam-
liuni lib. 1, cap. 10, ulii docet iionùricm naiiim fuisse; cùmque ejus uomcn in actis

exciisari solùm posse ab lioercsi l'ormali, qnùd liodiè non compareat, conjicit hune nomiuis
Monothelismus nondùm esset solemni Ecclesise sui loco Honorii nomen subsliluisse , atque
jiiûicio prosoriplus, Simon Vigoiius rogius acla hocce modo corrupta logatis Agatbonis
consiliarius, in Comnionlariis ad resp. synod. qui synodo prœfuerant, facinoris im|)ii parti-

concilii Basileensis, il3cnii)urgtis iu Traclalu cipibus, data fuisse, quae ad romanum episco-
bislorioo gallicè scripto de Ecciesiae Ronianae pum Agatbonis intérim è vivis erepti succes-
prserogalivis , Argcnlrseus in Appendice ad sorem delerrentur. ^larcbesius verô opinalur
elenieuta sua Theoiogica, qui tamen nienleiu sincera synodi VI acta, nulîam damnationis
Ilonorii Monollielismo iml)ulani fuisse negal, Honorii continentia raenlionem , ad Agatho-
Dupinus Bibliolli. Eccles. T. 5, p. 222, edit. nem à suis legalis allala fuisse, et ab eo conlir-
Paris., Launoius, tomoo, passim, etc. mata, alque in Galbas el Hispanias missa ;

Islud verô discrinien inter hos omnes maxi- Ilonorium autem in quodam conciliabulo Grae-
me intercedit, quôd Canus, Argonlr«i!S el alii corum paulô post synodum VI Constantioo-
Ilonorium dunlaxat ut privatum errasse exis- poli habito , auctore inprimis ex-palriarchâ
tiraeni; contra non modo Protestantes, sedet Tbeodoro Monolbelità, damnaluni ponit. Tan-
Richerius, Yigor, Maemburgus, Dupinus, etc., dem exemplaria actorum synodi VI slatuit

conlendant ab Honorio ut ponliûce errorem fuisse in Oriente rarissima, et pênes Monothe-

fuisse Ecciesiae propinatum. Visi sunt porrô litas asservala, ab iisque corrupta ac demùm
Quesnelli apologislae moderationis et verisimi- conciliabuli gestis commixta et confusa, Prœ-
iitudiiiis omnes metas transgrcdi, cùm, ut se dictus porrô Examinis auctor fraudem Paulo
de rejeclà conslitutioiie L'uhjeu. excusarent, Coiis'antinopolititno, qui Tbeodoro anno 687
allirniaverunt Honorii litteras clsi dogniaticas successit, afûngendam ducit, addilque eum-
et haeresim deîinientes, fuisse tamen ab orien- dem Paulum concilio quinisexto , quod in

talibus episcopis expresse acceptalas , et ab Trullo anno 692 babitum est, et cui ipse prae-

occideniaiibus tacilo consensu. Vide Témoi- iuit, acta synodi VI à se adulierala oblulisse,
gnage de la vérité, averliss. pag. Il et 12, et sicque ut Honorium à concilio VI
effecisse

pag. 215, 214; Mémoires sur l'appel des 4 Evê- danmatum habuerit illa synodus, quam Graeci
qites, 1717 ,
pag. 25 et 20; Vérité rendue sen- postmodùm à concilio VI non discrevère.
sible ,
ô'^ cdil. pag. 217 , 218, 425; Réponse à Nonnulli suspicanturllonorii Epistolas fuisse
l'Instruction deU. le cardinal de Bissij, 1772, etc. confictas aul saliemà Monolhelitis adulteralas,

Qui Ilonorium ab hœresi eximendum cen- praeserlim priorem. lias forte confictas fuisse

sent, ii autem sunl mulli, in varias eliam dis- conjectatio est Bellarmini loco citato, Vallii ,

cedunt senieuiias. Baronius (cui Pigliius et parle 2 lib. de supremâ Poieslate ; Sylvii

Hosius priEiverant), Annal, ceci. ad. an. 655 Ub. 4 Controv., q. 2, a. 12. Eas verô aliquate-
et ()81 ; Bellarminus , lib. 4 de S. Pontif. cap. nùs à Sergio adulteralas ponunt Joannes Bap-
11; Binius, iu nolis ad Honorii vitam et ad tista Taniagninus , benedictinus Venelus in

Leonis Epistolas, T. 6 concil. Labb.: Gretse- Histcrià Monothelitarum, tacilo auctoris no-
rus, in Examine myslcriorum Plcssaei; Val- mine typis mandata Parisiis an. 1078 el 1679,
lius, de Infallibililale rom. pontiticis pag. 2 ,
scrulinio 5, n. 8 ; Combelisius in notis ad cal-

q. 4 ; Sylvius, lib. 4. Conlrovers. q. 2, art. 12; cem T. 2 edilionis sufe operum S. Maxinii ;

Franciscus Marchesius, Oratorii romani pres- Corgnius in Dissertaiione gallicâ de Mono-

byter, in Clypeo forliuni , s?u Yindiciis Hono- tbt'lismo édita Paris. 1741, pag. 57 et sequen-

rii, rom. edit. lUSO ; auclor cujusdam opus- libus, etc.

cidi cui tilulus Examen exact et détaillé du

: Pluribus videtur Ilonorium, etsi ab errore
fait d'Hoiwriiis, quodanno l738prodiit, aliique Monoihelitaruin alienus fuerit , nec iliuni in

conjectant acta synodi VI fuisse interpolata iu suis liileris expresserit, favoris tamen ex im-
iis quse ad llonerii damnalionemaltinent. Auc- prudentià et negîigenlià baereticis prœsliti me-
Jorem interptdalionis Baronius facit Theodo- rilô acciisari ; liunc gr:'.viter in eo pcccàsse, ac

jrun^ qui ad sedem Constanliij. è quà aute sy- tandem à synodo VT propterca jure fuisse con^
nodum YI delurbaïus fuerat, aliquauJo post demnalum. In bâc crat senieniià illusirissi-
hujus synodi exitum , ilerùm oyectus est.
i u)us de iMarcà , teste btepbano Baiu^io ia ejus
637 VERBI DIVINI. 658

vilà, cap. 70. Earadem opinionem sequiintur lari , de errore ex falsà infirmationc orto. Id

doct. Combrfisius in llisfirià A!onotî;olismi, unu!:i pioiutJe voiunt, opiscopos synodi VI de

edilà Paris. l(i4S, pt iiiserlà T. 8 L'ibliolli. PP. Honorii liltcris judicàsse relative ad circuni-

Paris.; Tamaguinus modo allattis, scrutinioG; stanlias in quibus scriplai sunl, et ad ipsius
Thoiiiassiims, dissertât, insynodum VI, n. IS, Honorii mentem ; eosdem ex (alsà informa-

19 et se(jq. ; Natalis Alexandor , dissert. 2 tione arbitratos esse Ilonorium verarum quibus
ad Yllseculuin; Coulciisonius, T. 3 Ilist. ec- scripsil circunistantiarum non fuisse inscium,

ciesiasiicaî coiloquiis digeslœ, coiloq. 3 ; Wi- atque illos idcircô errore facli pronuntiàsse
lassius , de Incarnat, q. 6 , a. 3 , sect. 3, Epistolas ad Sergium animo haeretico et ad
cap. 5, etc. Negligentise eliani alicujus dicam fovendam Monothclilarum impietatcm fuisse
Honorio impingil Chrislianus Lupus in Scho- exaratas. Ejusmodi autem error est facti per-
liis ei notis ad canones concilii VI, cap. 4. sonalis tantùm, quem ex falsà iiiformatioue i[)sis

Sed banc /iHi/ianam appellat, et exlenuat quan- conciliorum generalium judiciis cbrepere posse
tum potest. omnes consenliunt. Verùm hujusce argumenti
Denique pUirimi et ab haeresi et à patrocinio tractatio ad pricsons instilutum non per-
haereticis prsesiilo Ilonorium absolvenles, in tinet. Quid de hactenùs expositis opinio-
60 condemnando synoiluni VI ex fatsâ iufor- nibus sentiendum sit aperient sequentes cou-
matione , ut ait cardinalis Turrecremata, à vero clusiones.
déviasse arbitrantur. Hauc solulionem quae à CoNCLusio I. Litlerae Honorii ad Sergium et
laudato Turrecremata iraditur lib. 2 de Ec- acta synodi VI in suspicionem corruptionis
clesià, cap. 93, Pighius, Baronius, Bellarmi- malè vocantur.
nus, Binius, aliique inlegriialem aclorum sy- Probatur prima pars, nempe perporàm con-
nodi VI inficiantes, ab ils voiunt adniilli qui jici littcras Honorii fuisse adulteraïas. Nam ex
acta synodi VI fuisse corrupla sibi persuadera actis concilii VI, quœ incorrupta mansisse
non possunt. Waliemburgcnses, post Vero- niodô ostendemns, liquidô constat, neque le-

niuni in Régula lidei. Andréas Vallius, de in- gatis rontani ponlificis Agathonis ,
quorum
faliib. rom. poutif. parte 2, q. 4. Coet'elseus, unus prioreni Honorii Epistolam mediâ in sy-
episcopus Massiliensis, in libro adversùs Mor- nodo cum versione graecà contulit, neque uUi
naeum, et alii p!uiinii concilium VI errore facti ex Patribus luijus sacri conventùs istam inci-
in Honoriuin analhema vibrasse, pronunliant. disse suspicionem, forte ejusmodi litteras fuisse
Quandoquidem, iuquit Vallius loco citalo, con- àMonotheliiis depravatas.
duis generalibiis cum via ordiiiariâex atlega- Praeterea acta synodi VI quibus prior Epis-
tis et probiUis judicant, error potest (per falsos tola intégra, et fragmentum, quod superest
testes) cbrepere. secundae, inserta sunt, Léo II, ponlifex maxi-
Adverte obi ter hujusce opinionis patronis, mus, Agathonis successor, daiis anno 683,
Joanni scilicet à TurrecrematA, Baronio, Bel- die 7 mensis niaii, ad imperatoreni litteris ap-
larmino, Wallemburgensibus , etc., non cou- probavil et confirmavit. In his verô tantùm
sensisse Arnaldum aliosque Jansenii defenso- abost ut de depravalis Honorii rescriplis con-
res , dùm suce juris à facto dislinclionis queralur, ut poliùs lalae adversùs Honorium
fulciendœ causa, Honorii defensionem susce- sententiaî subscribat. Quam eliamratam habet
perunl. Elenim Arnaldus ejiis((ue assccla?, ut in Epistolis quas ad Hispanos super e.âdem sy-
scopuin allingcront, censere debuerunt syno- nodo direxit. Quisqnis igilur acta synodi VI
dum VI Ilonorium damnando , circa factum et Epistolas Leonis II incorrupta habet, ut rê-
dogmaticum errasse, id est, hune Honorii Epis- vera habenda sunt, litteras Honorii ad Sergium
tolis in se spectatis sensum alliuxisse haercli- à Monothelitis depravatas non fuisse censeat
cum à quo eianl aliéna;; ideôque cas in se necesse est. Et verô, si expendamus quibus
sumplas, tanquàm bsereticas proscripsisse, elsi ducti argumentis adversarii velinl illas Episto-
obvio sensu nihil nisi pium et catbolicum spi- las vitiatas fuisse, levioribus eos in conjecluris
rarent. At Turrecramala, Bellarminus aliique nili deprehendemus. Atque ut à posteriori
Thoologi errorem facli synodo VI adscribentes, Epistolà exordiamnr, illud ejus corruptionis
intcllig.Midi non sunt de ï-*x[o dogmat!<o, eeu argur:.cnluni affcrt Corgnius, incredibile p?se,
de facto, circa quod si Ecclesia falsôjudica- quodineàlegitur, legalos Sophronii promisisse
rct, de ipso dogmale perporàm pronuntiarel. futuruiu ut de duplici operatione Sophronius
Ipsimel profitenlur se loqui de facto parlicu- silerel, si Cyrus de unâ reticendà consentirez
«39 DE INCAUN ATIONE 640

Atqiii illud argiimentum levé est. Quid iia ? rant Monothelitœ esse legendum novam, non
,

quia, ut opliniè monet ipse Corgnius et aliàs unam; neque aiunt vocem liumanitatis ab Hono-
iiuhibitalum est, non agilur hic de slrenuo illo rio atihibitam, quo tamen uno tota evanuisset

fiJei defensore Slephano Dorcnsi qui poslca ilillicullas; nec tandem ullo pacto significant

ad aposlolicaui Sedem à Sophronio missus est, ibi quidquam àMonothelitisimmutatum. Verùm

sed de latoribus synodicœ Epistol.ie, quani ex scopo Honorii et ex ejus Epistolae contextu
Sophronius , recens creatus Jerosolymoruni ostendunt ejus verba de solà humanà Christi
anlistes, ad romanum episcopuni, juxla nio- nalurà accipienda esse. Cuinaturse unavoiun-
rem consuetum dirigere curavit. Quid verô tas rationi et legi divins consentanea compa-
absurdi aut incredidilis in eo esse potest, Ho- tit, exclusà voluntate legi répugnante, et ad
noriuni auctoritale suâ ejusmodi legatos ,
peccatum inclinante, quam utpote à peccato
rerum fidei forte minus perilos, eô adduxisse, ortam Christus non habuit; ergo.
ut œconomiam silentii approbarent , hanc- Dices : S. JMaximus in tomo dogmatico ad
que Sophronio probandani fore sibi persuadè- Marin uni presbyteruni ex Anastasii abbatis
rent ? testimonio refert Joannem Symponum abba-
Quod attinel ad prioreni Epislolaui , liœc tem, qui jussu Honorii primam ad Sergium
sunt ver])a dequibus ambigitur : inam, inquit Epislolam exaraverat, teslalum esse, nuUomodo
Honorius, votiuitatem fatemur Doinini noslri in eà per numerum, unius prorsùs voluntatis ( Ho-
Jesu Cliristi, quia ab eo assunipta est nostra na- norium) mentionem fecisse; licèt hoc tune ab eis

tiira, non ctilpa. Taniagninus putat loco voeabuli confictum esset qui Epislolam grœcè reddiderant ;

unam, leclum fuisse in autographo novam; at- ergo adulterala est prior Epislola Honorii.
que interpretatur voluntatem Chrisli hoininis, ISego consequeniiam. Si quid ejusmodi évin-

ab Honorio novam dici, quia Icgi mentis per- cèrent hsec Anastasii abbatis apud S. Maxi-
fcclè subjecta, alioruni boniinum voluntatibus mum verba, istud maxime, ne quidem unius
legeni menibroruni ralioni refragantem expe- voluntatis vocabulum excidisse Honorio. Nam,
rientium similis non est. Corgnius verô in unâ si u.N'AM voluntatem dixit, ergo aliquo modo per

voce, humanilatis, à Monolhelitis, ut putat, numerum u.mls voluntatis mentionem fecit. Hinc
expunctà bujus loci depravationem coliocat. Combelisius in notis ad opéra S. Maximi supra
Censet igitur ab Honorio scriptura fuisse ; huidatis, et Tamaguinus, scrulinio o, ex hoc
Unam voluntatem fatemur humanitatis Dotnini loco S. Maximi concludunl in genuino Honorii
noslri Christi; non verô ut nunc habelur :
exemplari, loco vocis unam, lectum fuisse

Unam voluntatem fatemur Domini nostri , etc. novam. Itaque, si certum sit vocabulum, unam,
Dissimuiandum non est utramque ejusmodi hic ab Honorio usurpatum fuisse, corruit argu-
inunutalioneni textui accommodari ac prœser- mentuni quod ex illà Anastasii abbatis relatione

tira posteriorem ; nam altéra vidctur longiùs conficitur. Atqui testes sunttum ipse Joannes
esse petita. Nihiloseciùs neutram judicamus abbas, tum Joannes IV in suis ad Conslanti- ,

admittendam. 1° Quia neutram exigit ipse con- nuni imper. Epistolis, Honorium dixisse, unam
textus. Verum quidem est ejusrnodi verba Ho- voluntatem; ([uod etiam ab ipso abbate Ana-
norii à Jeanne lY et ab aliis fuisse inlellecla stasio videtur loco citato non obscure signiû-
de solà humanitale Christi, neque inficiamur cari. Ait enim, i diu se multùmque cuni ma-
genuinam banc esse illius loci interpretatio- € gnse illic (Romœ) Ecclesiae sacratissimis

nem, quam ipsi modo propugnabimus. Damus < viris sermonem contulisse, ejus, quam ad
praeterea apertiorem et planiorem fieri seusum « Sergium scripserant (Anastasius Bibliothe-
ejusdem propositionis, si vocabulum humani- « carius legit, scripserat), Epistolœ gratiâ;
latis ei inseratur. Sed nefas et pericolosum pu- i sciscitando quid causae esset, ac quomodô u.\a
tamus è veterum textibus eas voces rcsecatas i illi voluntas inserta esset; invenisseque ejus
judicare quaeeorum sensibusmagis declarandis < REi cusv dolentes et excusantes. » Dolcbant
idoneœ sunt. 2'' Joannes abbas cujus ope in igitur juxta Anastasium Ecclesiae romanai pri-

hâc Epistolà conscribendà usus erat Honorius, mores quôd una voluntas litteris Honorii esset

et Joannes IV, Honorii post Scverinum succes- inserta, eumque pro virili excusabant , beni-

sor, dùm in Epistolis ad Conslantinuni inipc- gnam videlicet et œquam ejus verborum inter-

ratorem, Heraclii fdium, anno 641, calumniam pretationem afférentes. Ergo, dùm referebat

Monothelismi ab Honorio propulsant, nec si- Anastasius abbas amanuensem Honorii lestalum
gnilicant in loco quo de agitur et quem objece- esse hune nullo modo per mimerum, unius pror-
 641 VEliBl

sus volunlatismentîonem fecisse; soiisus non oral tionen» consentiunt onines aclorum synodi VI
voccn» unins voluntatis ni;inii adiilk-rà fuisse Epi- codices seu editi, seu manuscripti. T Nullum
stolœ Ilonorii inserlani. Quid igilur sibi voluil allerri potest hisloi'iae ecclesiasticœ raonumen-
Joannos ahbas Honorii anianucnsis, dùm ea tnm, quod vel minimam hnjusmodi corruptio-
prolulil, qiKB ex abbale Anastasio S. Maxiinus nis suspioionem in animnm ingérât. 3° Ho-

refert, neinpe Iloiioriiiin nullo modo per rmme- norium à synodo VI damnatum confirmant
ritm uiiiiis prurshs voluntatis mentionem fecisse? ceriissinia cujusvis generis monumenla. Nam,
Arbitrer l"euni, bujusinodi verba jtroferondo, anno C83, in Epistolis ad Constanlinum Pogo-
voci prorsiis, quam adiiibct {iinius prorstis vo- nalum et ad Hispanos, Léo II, Agathonis suc-
luntalis, inqiiit), niagnam vim Iribuisse; quasi cessor, pronuntiaiam à concilio VI adversùs
dixissel, Honoriuni nunqiiàm scripsisse, iniam Honorium sontontiam mcmorat et approbat.
taiitiim esse voluntatcm Domini noslriJesn Christ i, Concilium quinisextum, quod anno 8f)2 habi-
quod lamen MonolbeliUc buic allingebant, iinù tinn est, ipsaque concilia œcunienica VII et
non definivisse an una, an dnpiex operatio VIII, Honorium ut à synodo VI proscriptum
Christi essel. Arbitrer 2°, cùni addil : Licèt Itoc bal)enl et proscribunt. Multis annis olim ro-
tiunc ab eis conficlnm sit, qui Epistolam (jnvcè mani poiililices usi
sunt formula lidei à Garne-
reddiderunt ; ista non esse cxponcnda de depia- rio in diurno pontilicum exhibita, quâ Honorio
vatione in textuni inveclà à Monolbelilis, sed ut à synodo VI damnato anathema dicebatur.
de pravo sensu (juo illuni locuni prions Episto- Tandem omnes historici et auctores ecclesia-
lae Honorii intcrprelabanlur. Salleni id ununi sticiusque ad XVI seculum, unanimiter tradunt
ex his verbis colb'gi polerit Joanncni abbaleni à concilio VI Honorium anathemalepercussum

( corruptionis in versionem grsecam inveclre fuisse. Ita auclor coaetaneus vitœ Leonis II, T.
quam non coniprobaverat, lesteni non perinde 6 concil. pag. 124-2; Agatho diaconus qui in
idoneum ac mentis Honorii) sibi persuasisse synodo VI notarium agens, ejus acta conscrip-
Monothelitas graecà suà Epistolae Honorii ver- serat, in epilogo ad banc synodum, Tlieodorus
sione eum sensum expressisse, quem ejusmodi Jerosolymitanus, t. 7 conc. p. 182; Tharasius
Epislolà conlineri divulgabant. Quœ conje- Conslanlinopolit. in Epistolà ad summos sacer-
ctura, de se verisiniillinia, rumoribus publicis dotcs Antiocbiae, Alexandrise, etc., ibid. p.
procul dubio confirniabalur. Hinc cùni in sy- IGG; Epiphanius diaconus nomine VII synodi
nodo VI Epistoia prior ad Sergiuni ex arcbivis loquens pag. 422 et 825; AnastasiusBibliothe-
Ecclesiae Constanlinopolitanse in médium allala carius, in prœfatione ad collectanea sua, Beda
est, Joannes Portuensis Agathonis legatus, in librode sex aetatibus mundi ad synodum VI;
Honorii autographum cum versione grsecà con- Nicephorus Constantinopolitanus in suâ ad
ferre voluit. Constat aulem, ut dictum est, Leonem III, rom. pontif. Fidei professione;
ejusmodi examine et collalione agnitam fuisse Photius, in libello de Synodis, t. 6 concil. pag.
Epistolae bujus integritatem et authenticitatem. 1217 Hincmarus archiepiscopus Remensis, in
;

Caeterùm ipse sanctus Maximus relatum Ana- libro de non trinâ Deitate; Nilus, Ado Vien-
stasii abbatis testimonium non alio sensu adbi- nensis, Cedrenus, etc. Acta igilur synodi VI
bet quàm quo à nobis exposilum est. Siquidom postquàm divulgata sunt, non fuêre corrupta.
inde colbgit tautùm hoc testimonio confirniari Jam verô neque corrupta sunt antequàm di-
quae ad Honorium defendendum dixeral. Atqui vulgarenlur. Vull Baronius auctorem interpo-
defendendo Honorium, non contendcrat cjus lationis fuisse Tbeodorum, mortuo Georgio

Epistolam, cujuspartem magnam refert, inter- denuô faclum Constaniinopolitanum patriar-

polalam et adulteralam fuisse ; sed eam ratione cliam. Paulo bujus Tbeodori successori, auclor
eâdem inlerpretatus fuerat, quâ à nobis expli- Examinis citatus idem facinus adscribil. Atqui
cata est. Vide opus laudatum S. Martyris, T. 2, nec Theodorus, nec Paulus acta concilii in»-
p. 130 et seqq. mulare poluerunt antequàm divulgarenlur,
Probalur secunda pars, nimirùni incorrupta Eninivcrô certum est ejusmodi acta ante mor-
ad nos pervenisse acta synodi VI, quà parte lemGeorgiiConstanlinopolitani divulgata fuisse,
Honorii condemnalionem spectant. Nam si cor- Mortuus est Georgius teste Theophane tertio
rupta essent, vel antequàm divuigarcntur, vel anno à solutâ synodo. Cùm igilur ultima actio
postquàm divulgata sunt; atqui neutrum diei cuiicilii celcitrata fueril die 10 seplembris anni
potest. Non fuère corrupta post(iuàm divulgata G8I, vità non cessil Georgius ante annuni 083
sunt; siquidem 1" circa Honorii conderana- exountem, vel inilium sequentis. Alqiii ante id
915 DE INCARNATIONE 644

tempusevulgatafuerantactasynodiVI : Tenira ulpolQs^ habitas diebus 11 et 16 septembris

concilio in- referai Lco Hispanis scribens ad indiclionem
ea per legatos aposlolicae Sedis (jui

leriiierani, lecipit aiino 082 Léo II, Ag.alionis, IX, quae juxta ejus el Hispanorum morem illis

uijain non semel monuiimis, intérim è vivis diebus nondùm eral elapsa; dùm easdem aclio-

ereprt successor. lum ex illius

Quod constat ]ies Grseci indictioni X, jam ab abquol diebus

Leonis Epislolà ad Conslantinum Pogonalum secundùm suum calculum incboatx, in actis

dalà die 7 niaii annoCSô, quà ejusniodi acla à concilii adscripserunt.

seposl accuratan» eoruni lecliononi, conlirniari 2° Elsi, quo tempore acla synodi VI Romam
signilical; tum ex Htleris ejusdcm ad Hispanos pervcnerint , minus esset compertum, salteoa

hoc ipso anno 685 quoque scripiis; ubi ail se dubium nullum esse potest quin exemplaria
solam lidei à concilio consliUilan» deliuiiionem quiuque definiiionis fldei à conciho editae chi-
ad eos niitlere, quôd acla nondùm essent ex rographo sigiiloque imperaloris munita ne
tolo latine versa poUiceliirqne illa se ad lios quid eorum auclorilati deesset, rogante ipso
;

directurum, quibuspromissis slelisse ex synode concilio data sint quinque sedium Patriarcha-

Toleianà XIV, sub Benedicio II, Leonis succes- lium episcopis, nempe Palriarcbis Constanli-

sore, anno ()84 ceiebralà, manifesté colligitur. nopolitanoet Anliocbenoprtcsentibus, ellegalis

Observa aulem, hisce in Epistolis ad iniperato- romani pontificis aliorumque duorum Palriar-

rem el ad Hispanos, lalam à concilio VI in llo- charura. Atqui in hâc fidei deûnilione Hono-

norium senieniiaui niemorari et approbari. rius cura Monotheliiis damnatur; ergo.

Porrô ad Leonem II acla svnodi VI fuisse missa, Respondel pratdictus auctor Examinis pag.
conUrnialquoque auclorcoselaneusvit* Leonis 72 , nec Honorii nec ullius Monoiheiitarum

n, jam laudatus, dùm scribit i!la acta à Leone ducis nomina coniineri exemplari hujus deii-

graeci sermonis gnaro in lalinum idioma con- nitionis quod in synodo suà in gratiam Palamae

versa fuisse; ergo. anno 1530 habita graeci schismalici attulerunt.

ÎSihil aliud ad hœc reponere possunt Baro- Quod exemplar legitur t. M
concil. Hard. p.

nius, Bellarniinus el alii, nisi boc unum, lau- 298,Verùm ialsô ponilisaucior fidei decretum
datas Leonis il liiteras essesupposiiitias. Varias quod concilium VI adornavit, ab illà Graecorum
rationes quas Baronius et alii ad id suaden- synodo tolum exhiberi. Giaici pro scopo suo

duni adhibent, sunimaiim el dilucidè Binius prœcipuam tantùm ejus parleni retulerunt,

m suis ad bas Epistolas nolis esponit.Quas bis verbis incipienlem : Quœ prœsens , sancta
et universalis sijnodus sitscipiens, etc. sed multa
rationes sigiliatira prosequi et refellere longius
quàm ditlicile et operosum. Prœcipuas ejusniodi voces praecedenlia , atque hoc lidei
foret

oplimè solvit Labbeus in notulis suis margina- decrelo comprehensa omiitunt, inter quœ prse-

Con- cipuorum Monothelitarum, ipsiusque Honorii

libus ad bas Epistolas et ad notas Biiiii.
Unam laniùm referara et diluara quod nomina memorantur. Videl. G, concil. Labbei,
sule.
p. 1020 et seq., et 3 éd. Hard. p. 1593.
auctor suprà allnlus Examinis, prœseriim pre-
t.

mil pag. 113. Observai itaque post Baronium ,

5° Ex ipso concilio YI niissa est ad Agalho-

Binium, etc., in Epislolà Leonis II ad Hispa- ncra pontilîcem roman uni Epislolà synodica
nise episcopos legi absolutum fuisse sacrum quœ Leoni H anno 082. Alqui in
redJita est

concilium indictione IX, cùm lamen ex actis ejusmodi Epislolà legimus Honorium anathe-

X celebratas fuisse duas maie fuisse percussura; ergo, etc. Has liiteras
habeatur indictione
qua^- grœcè et lalinè exlant 6 concil. Lab. p.
uUimas acliones; in quaruni unà édita est
1075 ot scqq., spi!iia> eliam déclarai Baronius
delinitioiidei. Sed bœc concilialu facilia sunt.

Consentiunt cruditi Irip'.icem usurpatam fuisse propler aliquam diein niendosè apposilam, qui

mdictionem , Conr-tanlinopoîilanam nempe ,

error nullo negoiio à Labbeo corrigilur, et
facillimè libraiiis excidere poluit.
Caisaream el PoulKiciani. Conslantinopolitana
septembris, Csesarea i" Iniporator, (pii gestoruin sacri concilii
ÏBCipicbat à die prima
testis plerumquc oculalus fuerat, ipso anno 68,
dieejusdem mensis24., Ponliliciaàdiejanuarii
slaliin à sol u là synodo, sancta ejus décréta
prima. Constat autem tempore conci'.ii VI iu-
execulioni demandari ediclo solemni sanxit.
diclionem (^onstantinopoliianam Gra.>cis usita-
Hoc autem in decrelo, ([uod profectô slalim
lam fuisse, Cœsaream verù Ronianis et loti
Labbeus ai mar- publici juris faclum est, llonorius notaUir ut
Occidenli. Ergo, iil ol)servat

Leonis de quà agitur, nihil i'autor hairescos et sibi contrarius. Dicenine

ginem Epistolae
ultimas concilii acliones adversarii iiiud quoque decretum à TJicodora
mirum quôd duas
 '

645 VERBI DIVINI. 646

aul à Paulo Constanlinopolitanis pbfuisse sup- deque cùm in aclis nulla ejus mentio fiai,

poni, nemine oonim fraiuloni dologoiitc? ineritô conjicitur ea fuisse ab i!!o corrupta.
5° Quo Icniporc jK-r iinivorsani Ecdosiam 1" Nego ant. Quaecumquc fuerit causa deposi-

divulgalum esl Ilonoriiini à syiiodo M dainiia- tionisTlicodori, de quà nihil certi babetur, is

tuni lïiissc, adluic in hàc vilà cianl pleriquc certè non videtur propier Monoibelismum in

episcopi qui sacro inierfuerant concilio, iii- banc pœnam incurrisse. Nara 1", Monolhelila»,

priiiiisaliqiii o\ legalis qiios Agallio et synodus ante(pn\m à concilio VI illorum h;e:esis con-
Roiiiana ad sacrum conciliuni niiscrant. Ilu- demnaretur, in OrientaliEcclesià lolerabanlur.
jusce cnim condemnalionis divulgalio procra- 2" Theodorus , Georgio qui sibi fuerat sufie-

stinari non poluit ullra annuuià synodo VI ctus, defunclo, ad sedem Constantinopolila-
dccimum, qi!0 oclobrala est synodus quiui- nam iterùm evcctus est. Num verù ,
qui ;uibuc
sexla qnx Ilonoiiiiin ut à synodo VI proscri- imperabat , Conslanlinus Pogonatus, utpote
plum ilcrùm condcmnavit ; crgo si qusc Ho- fidei calholicœ siudiosissimus, bomincm ob
iiorii daninationem speclant, aclis synodi VI ha-resim depositum in suum patriarcham as-
adultcrinà manu inserta fuissent, multi procul sumi passus essct ? Ilinc Anastasio Bibliotbc-
dubio ejusniodi coiruptionein advcriissf'nt il- cario, qui diù ;^ostea floruit, fides hic forte

liusqiio auctoriluis reclamareiit. X\U\m saltem adhibenda non est. Quidquid sit, 2" nego con-

ecclcsiastici scriploics fraudis ejusniodi nien- seq. Nam ex co quôd Theodorus sedcni Con-
tionem fecissent. Quomodô igitur nullum ejus- stantinopolitanam secundo lenuerit, id Saltem
nio:li facinoris vesligium in totâ anliquitate plané soquilur, hune, ab hseresi, si eà aliquando
depreliendereesl? Quomodô inloiluni à synodo infectus fuei il, sesc tandenvrevocâsse, scseque
VI in llonoriuni analhc^ma cunciis ila pcrsua- lidci calholicaî prisbuisse assertorem. Alqui, si

suni esl ut nullus ronuinus pontifex id factum ad meliores fruges Theodorus sesc receperit,
negaverit, hoc ipsum Adrianus II posueril in non poluit à synodo VI damnari ; crgo.
Epistolà ad Patres eoncilii generaiis VIII , <{uœ Dices eum auclore Examinis parte 1, acta
rcfertur actionc 7, ac. tandem ipsa concilia eoncilii VI quod ad Honorii condemnationeni
œcumenica VII et VIII, aucloiitaie synodi VI attinet, conlradictionibus piena esse. 1" Se-

ducta Honorii eliam memoria) œternas analîic- cundùm illa , Honoriiis est haercticus , et simul
mate notas inusserint ? Nuniquid ea crat ne- non estbœrelicus. Est bsercticus quidem, cùm
gotii indoles ut qu» iiiud contingebant polue- annumeretur haereticis, et eorum dogmatibus
rint non altendi, aut intra brève lenipus è consensisse dicatur; non est iL-Ereticus nam- ;

memoriti efabi? num depravatioquâdeagit ir, que ejus Epistolse hseresim non continent, ei
in quarumdam solùm litterarum muiatione omnium piœdeeessorum suo-
prailerea Agathi>
consistit? Minime. Quœsîio est de condenina- rum, quorum unus erat Iloaorlus, lîdem lau-
tione romani pontificis, primatum honoris et daverat in Epistolà ad inqjeratorem, quam
jUrisdictionis in univers:! Ecclc.ià obtinentis, concilium approbavii. S'' Ex iisdem actis fautor
cujus sedes habel)atur calholicne unilatis cen- esthœreseos, et simul non esl hœreseos fautor.
trum, et validissimum fidei advcrsùserunipcn- Enimverô acta eoncilii ut se habent sal- , ,

tes ha^rcses munimentum. Quœstio est <î(; re- tem significant Honorium propter adhibilam
citatis Honorii litteris, t. 6 concii. p. 1)23 et intempestive silenlii œconomiam à synodo VI
seqq., 968 et seq. de judicio in eum lato pag. damnatum fuisse. Alqui tamen sapienter im-
944, de anatiiemate contra eumdem sKî.iùs peravil illud silentium servari, ne controver-
îepciito, nempe aclione 13, pag. 9ii, r.ct. 17, sia; recrudescerent, et nasceretur schisnia quad
pag. 1009, aclione uitinifi, qua; Latinis décima folannis persévéra vit. ô" Judicatus esl à synot'o
oclava, pag. 4014, in Oratione acclamaloiià VI Ilonorius, ut palet ex ipsis verbis sententiae
ad iinperatorem pag. 1053, cl in Epistolà sy- in eum et in alios lalaî, actione 13, et tamen
nodicà ad Agathonem, p. 1073. dici nequit ab eàdem synodo judicalus; nemo
Diccs eum B;ironio : Tlieodorus Conslanti- enim judicatur, nisi ab aliquo accusetur; alquî
nopolitanus Monothelilarum bscrcsi inCeclus à nemine accusalus est Honorius coram synodo
fuit, ut colligitur tuni ex Anasiasio Bibliolhc- VI. Condemnatus est et simul condemnalus
cario, tum ex sentenlià in quodani concilio non est ; siquidem in Epistolà synodicà ad -Aga-
contra illum Tlieodorum lalâ anîeqnàm syno- tîioneni leguntur Patres damnasse Thcodorum
dus VI habereiur; ergo h synodo AI annume- Pharanitem, Sergium, Honorium, Cyrum, etc.,

taridcbuil aliisMonothelitarumdiicibus, proin- secundùm scntcnliam quam ii)se Agalhoin suis

.,- DE 1NCARMTI0^^E 648

Uileral Agaibo lame» suis Ad quartam probationem, cùm Agalho litte-

liueris coni ra eos ;

suis li^eresim, cui Honorius plané favisse

liueris non clainnaverat Honoriuiu crgo. ;
ris

probalioncm elsilit- judicabalur, confodisset, omnesque hujusce

Nc<»o ant. Ad priinam ,

ad Sorgium Honorius hœresini Mo- hœresis palronos condemnâsset. Patres synodi

tcris stiis
VI diccre potucrunt, se juxta sentenliam Aga-
iioliielilaruiu non dofinivcril, ul inlia dicemus,
verum lidei delii- lbonis Honorium cum aliis Monolhelitis pro-
aitameii nenio negaveril cas
alque in illis exaralas fuisse scripsisse
nicnlum allnlisse,

circumslaniiis ,
quas si novisset Honorius, non Dices cum eodeni parle 2 : Acta synodi VI

aul sallem à favore bœrc- dudùni latuère et penès paucos extilêre. Nam-
poluissel ab bairosi ,

ticis de induslrià prœstilo excusari. Hïec modo que unicuni eorum exemplar, quod dùm sy-

positis, contradiclio objecta nodus habebatur, exaratum fuerat, jussuCons-

evincenlur, quibus
Quod allinet tantini Pogonali archivis imperialibus est
evanescil. Vide inlra conclus. II.
,

1" nulla Ilonorii apo- reposilum alque diù creditum fuit illud uni-
ad Epislolani Agalbonis
;
:

menlio expressa in eâ legitur. cuni exemplar concilii VI ex tare. Hinc Bardanes

logia, nulla ojus
rectà fide conser- tyrannus Monolhelitis dedilus et S. synodi
Prœdecessoruni suorum
,
in
laudat osor, leste Agalhone in Epilogo el Joanne
vandà et prsedicandà sludiuni obiter
nemo Constanlinopolilano in Epistolà ad Conslan-
Agalho, quani laudem bos esse meritos
tinum papani anno 713 data, hujus concilii
sequus negaveril, etsi eorum unus
aut aller,
pusillaniniilale aut negli- tomos in palatio repositos igni Iradendo, illius
Liberius el Honorius
aliquando peccàsscnt. memoriam abolilam pulavit. Porro diligenler
gentià in fidei ncgotio
2° Hicresis , cui condemnandse Patres concilii adverlendum est, illud autographum et uni-

absolulani confutationcni et cuni exemplar quod suis scriniis recondi volue-

incunibebanl , ,

dilucidamqueexpositionem ral Consiantinus Pogonalus, post ejus morlera,

rectce fidei longani,
continebant esedem lillerse. 5° Monolbelisuii imperanle Jusliniano II, ejus fdio, anno 687
proscribebantur, ac è palalio fraudulenler ereptum fuisse, nec nisi
auclores et defensores ils

culpa; cu- post aliquod tempus curis ejusdem Justiniani,

proinde Honorius ipse, posilo quôd
ut ipse scribit ad Joaniieni papani, imperiali-
jusdani gravis in hoc negotio reus deprebendc-
lit sanctam bus tabulariisreslilutum. Quœ frausadscribenda
relur. Alque ex bis tribus manifestuni
Paulo lune Constanlinopolilano palriarchae
synodum œcunienicam sapienter non poluisse
qui Conslantini Pogonali amanuensis fuerat.
eximias ejusmodi litteras non approbare, quam-
vis Honoriuni anathemate dignum judicaverit. Falendum quideni, diligenliâ Jusiiniani acla

fuisse palalii archivis sine ullà corruplione res-

Ad secundam probationem eadem soluiio ,

facile accommodari potest, nenipe Honoriuni liluta. Sed Paulus inlerea eorum ununi exscrip-

gravis negligentise reum fuisse , iroô nec à serat exemplar, quo deinde ad corruptum co-
favore de induslrià brereticis dato posse excu- dicem edendum par commodum usus est. Hune
sari, si noverit circunislantias in quibus
suas codicem adulteralum Paulus, manu Agatho-
ad Sergium Epistolas scripsit. nis diaconi , qui concilii VI genuinum exem-
Ad terliam probationem, malè asserilur ju- plar scripserat , exarari curavit. Alque ille

dicalum non fuisse Honoriuni, quôd nemo |

ipse est codex qui tanquàm exemplar autogra-

advcrsùseum accusationeni instruxisse legalur. phum anno G92 synodo quinisextœ exhibilus
judicio solenini ejus ine.moriam Patres ana- est; exemplar verô manu Pauli exscriptum Joan-
Ut
themate dedecorarent salis fuit illius ad Ser-
, nes Conslantinopolilanus Anastasio imperatori
calholico, anno 713 oblulit, quod loco esset
gium Epistolas,interexpendendaspriïcipuorum
Monolhelitarum causas , in médium proferri, autographi exemplaris à Philippico tyranno

et ex earum leclione , sacro concilio hune combusli. Quœ cùm ila sinl, facile intelli-

pontificem visuni hseresi favisse ,

quani com- gitur quomodô depravala fuerinl acla sy-

primerc debuisset. Certè, nec Léo II, nec nodi VI.

Adrianus H, nec concilia œcumenica VU et Respondeo coUigi quidcni ex allalâ Epistolà

YHI , existimârunt stalani et soleraneni judi- Jusl. II exemplar aclorum quod in Palatio ,

ecclesiasticorum rationem adversùs antea servabaUir, anno 687 pênes quosdam

ciorum
Honoriuni observatam non fuisse. Adde quôd senalores exiilisse, ilhidque imperialibus ar-

plurima qux atl causarum disqniftilioncm i>raî- chivis, post accuratam el solemnem recognilio-

slabanlur, olim in acla concilionim non sole- miii (|uà re ejus inlegrilas conslilil, leddiUuu
fuisse. Constat pariler ex Epilogo Agallionis
yen l referri.
'd^ VERBI DIVINI. 65ft

éiEpjslolâ /oannîs Const.iniinopolilani, toinos Ncgo ant. Non fuit is mos Grœconim , sed
aclorum synodi VI, qui in pahilio asservabaii- hieroticorum apu<l Grsecos. Quoliescumque
tur, fuisse à Bardane igni traditos. Demùin aulem ejusmodi corruptioues inductne sunt, to-
idem Joanncs testis est à se reperla in arcliivis ties illis reclamatum est et fraus agnita. Sic,

patriarchalibus et Aiiaslasio iniperalori oblala V. g. , in concilio VI deprehensum est, actis

fuisse acla synodi VI proprià manu Pauli synodi generalis V à Monolhelitis insertani

Constantinopolitani conscripta ,
qui don esset fuisse falsam Mennai Constantinopolitani ad
Constanlino Pogonato à secretis in hàc sanctâ Vigiliuni Epistolara. Cùni igitur nemo veterum

synodo inservierat. Hsec vera esse agnoscimus. acta synodi VI vel minimà corruplionis suspi-
Cœlera gratis et sine teste conjiciuntur, et sine cione asperserit; sequitur, etc.
«ullâverisimililudinis specie. Enimverô 1° iiihil Dices uitiniô. .Martin us I, in concilio Late-

Ui^usa; est car Pauli Constantinopolitani, et ranensi Honorium damnandum non censuit ;
I,

Agallionis diaconi fides reddatur suspecta, nisi quod acceptioni personarum nequit attribui,
dicas hanc sufflcientem esse liujus suspicionis id enim viiii poniifici sancto qui tanta pro ,

causam, quôd aliàs acta synodi non potuissenl Ode molitus et passus est, nefas esset affin-
corrunipi. 2" Qu» <le toniis synodi VI à gere; ergo à synodo VI damnari non potuit
Bardane corabuslis refert Joannes Constantino- Honorius, proindeque, etc. lia Bellarminus et
polilanus, tam ad lidei dclinilionem à concilio alii.

editam, quàm ad relicpia acta referuniur et Nego cons. Non sanè ex acceptione perso-
-attinent, ita ut si proboiit unicuni fuisse aclo- narum, sed propter teslimonium Joannis ab-
Tum exemplar, probeni quoque unicum fuisse bâtis Honorium bonâ mente egisse et fideni
kexemplar definitionis iidci. Vide t. 6 conc. p. integram babuisse asseverantis, ipsi censendus
4416. Atqui ipsi adversarii fatentur plura fuisse est Martinus I quœ negligenter et minus pru-
definitionis fidei exempiaria ; ergo, etc. 3" Jain denter gesserat condonâsse. In VI synodo se-
suprà probatuin est ex Epistolis Leonis II , ex veriiisin cum inquisitum. Ex circumstanliis
auctore ejus viise, et ex concilio Toletano XIV, in quibus lilteras ad Sergium scripsit, et ex
acta sanctae synodi à legatis apostolicai Sedis malis quœ agendi ratione suâ fovit,dùniea
qvi ei praefueraui, fuisse Romain allata, et ser- impedire debuisset, judicatum est eum, si non
•mane latino ab ipso Leone reddita. Ergo non collusionis cum haerclicis, saltem praeproperœ
modo leviter, sed falsô conjicitur actorum ejus- tam gravis esse reum,
festinationis et oscitanliœ

modi unicuni fuisse authenticum exemplar. 4° ut eâdem pœnà quà ipsi bœretici raulctandus
Cùm habitum est concilium quinisextura, cùni esset. C«terùm de causa Honorii niliil actum

ejusdem acta divulgala suni, et Romam missa, est in concilio Laterauensi I, proindeque con-
maiti adhuc supererant ex iis qui synodo VI cilium illud inter et synodum VI, de Ilonorio
inleiltierant. Ut quid ergo nemo annotavit nulla verapugna esse potest. Islud verô non
ab hoc concilio quinisexlo illud falsù et per omittendum, nec Pyrrhum, nec alios Mono-
calunuiiam synodo VI adscribi quôd in Hono- thelitas quorum causam expendit synodus illa
rium anathema inlorsisset? Quomodô ipsi Lateranensis, ab eà repreliendi, quôd Episto-
Patres synodi quinisext» passi sunt sibi ut lis Honorii Monotbelismimi confirmarc
niolili
authentica obtrudi acta in quibus tôt paginas sint.

Honorii condemnationem speclantes insigni CoNCLisio 11. Lilterœ Honorii hrcresim

Mo-
fraude assutse fuissent? Quomodô tanti faci- nothelitarura in se spectatae
non spirant non ,

noris nulluni vel minimum in litleris romano- tamen ab onini nsevo immunes. Si autom ra-
rum pontificum, in aciis poslcriorum concilio- lione adjunctorum considerenlur, in iis
exa-
rum, in scriptoribus ecclesiaslicis seu grsecis ralœ sunt circumstantiis, quas si perspectas
seu latinis vesligium superc^seï? Denique, habuisset Honorius à favore hseresi de indu-
«quod majus est, quomodô concilia, pontilices, striâ prœstito non posset excusari. Ejusmodi
scriplores universi lalam adversùs Honorium adjunctorum ignoratio à tanlo crimine hune
à synodo VI sententiam , ut rem indubilatam libérât, sed non à gravi çiilpà.

pjnunt? Plures sunt conclusionis partes. Piobatur

Dlccs : Is fuit Graîcorum mos ut acta ipso- prima pars, nonipe hœresim Monotholitarum
Tummet concilioriiin goncraliinn viliarent; litteris Honorii in se sumjitis non piopinari :

quiMl addiiciis rjiiibusdam e\enii)lis et auctori- 1" auctorilate .loaniiis abbalis romani, qui
Jalibus RoJiarminus comprobat. Ui priorem ad Sergium Epistolam nomine Ho-
TU, l\. 21
«51 DE INCARNATIONE 6S1
norii ipse exaraverat, qnique proinde tjus mens tantùm ut excludat voluntatem legi
est

lueuleiii probe tallebat. Is jubente Joanne papa repugnantem. i.° Idem consequenlia manife-
IV, scu, ui ait S. Maximus, fj; ejus per^oHÔ slum faciunt; reddens enim ralionem ille

ad Cousiantiuui iiiiperalorem Heiaclii lilium pouiifex, cur unam fateatur voluntatem, con-
sciipsii, ut de sincerilate fidei Honorii tesli- tinenter sic Iwbet : « Quia profeclô à Divini^
jiioiuiun perliibeiet, atquo illuin Monothelilis € taie assumpta est nostra natura, non culpa ;
auclorilatem ejus opponeniibus non consen- < illa profeclô quœ ante peccatum crcala est,
sisse oslenderel. Hsec constant ex S. Maximo i non qu3e posl prœvaricationem vitiata
in dialogo cuni Pyrrho t. o concil. pag. 1816, « Non est ilaque assumpta, sicul prœfaii simus,
ubi verba ipsa Epislolae abbatis illius rel'eruu- 1 à Salvatore viiiala natura gi.t kept.gnaret
lui". 2" Auctoritaie Joannis IV, qui altero ab i LEGI jiENTis EJLS, scd veiiit cjuœrere et salvare
Honorii morte anuo, Severino in pontilicatu « qmd perierat, id est, vilialam humani gene-
successit. Legitur in collectaneis Anaslasii Bi- € ris naturam. Nam lex ^Ha in membris , aut
Lliothecarii à Sirmondo editis, et t. o con- « voluntas diversa non fuit, vel contraria Sal-
cil. pag. 1700, Epislola apologetica quam ille « valori, quia super legcm nalus est humanae
proHonoiio ad euiudeni Constantinuni iuipe- (t condilionis. » Audis ab Honorio solam ex-
ratoreui niisit. 3*' Aucioritate S. Maxinii niar- cludi voluntatem carnalem, voluntatem legi
lyris, qui lïonorlum à Monotlielismo vindicat mentis repugnantem, seu legem raendjrorura
lum in Dialogo cum Pyrrho adductis Joan- expeccato ortam, et naturae viUalae appendi-
iiis IV et Joannis abbatis lestinioniis, tuni in cem ; ergo, etc.
Epistoià, seu lomo dogmalico ad Marinum Et verô tantùm abest ut volunlatem rationâ-
presbyteruiu. 4" Auctoritate Anaslasii Biblio- lem et diviuae legi conforraem humanilati
ihecarii ,
qui in collectaneis suis à Jacobo Sir- Christi abjudicavcrit Honorius, ut potiùs non
mondo anno ICiO primùm editis nienioralas obscure eodem in loco banc ipsi attribuât. îS;hi^
Joannis l\ et S. Maxiini apologelicas Epistolas 1° diserte docet nostram naturam qualis auie
exliibet, et in prsefalione eorumdem collecta- peccatum creala est assumptam fuisse àVerbo,;
ncorum tritam ab illis Honorii defendeudi atqui natura nostra ante peccatum, volunlate
viam sequilur. Operum Sirinoudi t. 5, p. 4G8, rationali erat inslructa; ergo. 2° Supponj^
475 cL 481, éd. 109(3. o° Ipsarum Honorii litte- esse ia Christo legem mentis ejus, ac proiH4?
rarum consideralione Monoliielitorum error in voluntatem ralionalem. 5° Paulô post addu^l^
eo positus fuit, quôd unam in Chrislo volun- verba duplicem hune Scriplurie loeuui : -Vq/î

taleni, nenipe volunlateni divinam, unanKjue veni facere voluntatem vieam, sed ejus qui aiisii
tanlùni operaiionem adniillerent; alqui cou- me; et: ISonquod ego volo,sed lu; rt-ieiensad
texlus Epistolarum Honorii hune errorem non dispensationem humanilalis assumplae, nou,44
spirat, iSani quod ad unam voluntatera atlinet, A'oluntatem conlrariani, stalim cxplicat liaoc
isla quidem slaluil Honorius : Liiam volunla- dispensationem iu eo fuisse posilam quod
teni fulemur Domini nostri Jesu Christi; qUcC Chrisius nos exemplo suo docuerit voluiual^s
Monothelila; contra Cathoiicos olim presserunt uoslras voluntali divinae submitlere. « Isla
ut Honoriura suuni fuisse persuadèrent. Alqui i inquit, proplcr nos dicta sunt, quibus uobis
ejusniodi verba prout jaccnt in Epislola Hono- « dédit exemplum ul sequamurvestigia ejus....
rii, nimirùm quœ sequunlur, Mono-
altenlis I ul non suam unusquisquc nostrùm, sod ,pQ-
ihelisuium non propinant. lia censuére modo i tiùs DomiiH nosiri in omnibus praîlerat vo-
laudati Joannes IV, Joannes abbas, et S. Ma- « lunlalem. > Lbi plané ponilur esse in Chri-
ximus, rati ojusmodi loculione Honorium ab slo volunlatem humanam, quà voluntali diviiije
humaniiate Chrisii solainoxclusisse voliintatem se subdens nobis dédit exemplum ut non suam
carnalem, voluntali rationali repugnantem unusquisque nostrùm, sed poliiis Domini praferat
uo^i verô ipsam ralionalem voluntatem, Atque voluntatem. Ergo oi)am CJuis^li volunlatem
non alium reverà fuisse ejus sensum tum sco- sensu Alonolhelitarum non dixii Honorius, sed
pus iptius, lum conscquentia plané indicant. potiùs in eo duas esse non obscure indicavit.
l'^Scopus; ipsi enim, teslibus Joanne abbale Dices cum Richerio : Docet Honorius pro-
el Joamie IV, locis supi'a lauùatis, Sergiussua- plcr unionem hyposlalicam dici humanitatcm
seral in Chrislo homine volunlatem legi men- (Christi) ex cœlo cum Diviuitate descendisse ; et
tis repugnantem à quibuidam adniitli; buuc ex eo colligil unam esse ejus voUinlalem. inde,
errorem Honorius liic refeilit, proindeque ipsi inquit, et unam voUmlaiem (atemur Domini n9^
 C55 VERBI DIVINI. 6S4
slriJesH Cliristi. Atqui hoc ipsimi fuit ratioci- incaulos fallerent, Calholicis sibi adversanii-

nium faïuiliare Monoilielilaiiiii), quod ab Eu- bus, ut soient, dogma perversum

ha;relici

lychianis niuluali fuerant. Prailcrea solebant affîngendo; ahorum lugenda obscuralio menlis
Monolheliloe suam de unâ Chrisli volunlate et pervicacia ,
qui voluntalem rationafem di-
hueresiin ex. oo adslruore, quod non esset in vinœ voluniali conformem Chrisli aiiimae posse

Clirislo voiunias repugnans divinae voluniali; compclere non conceperunl, illudque dogma
nimirùm nullum illis videbalur esse médium ab Ecclesià propositum, et in Scripluris sœpè
intcr voluntalem Chrisli unicam et duas vo- expressum noluerunt suscipere. Haclenùs de
lurilates opposiias; ergo eodem sensu et modo iis quaî Honorius circa unam voluntalem tra-

quoMonoihchlae, llonorius docuit unam esse didit.

Cliristi voluntalem. Jam porrô de unâ aut duplici operatione

Ad primuni, distinguo : Uumanilas, id est, Chrisli censuitquidem ex
œconomiâ silendum,
Christus homo è cœlo descendisse dicilur, juxta ne scilicel recrudescerent conlrovorsi* difli-

Ilonorium , concedo ; humaniias sumpia ia ciles. At si vocabulumrelicendum existimavit,

abstraclo, ut aiunl , nego. Hic abslractum pro dogma ipsum quod duplicis operalionis voce
concrète ab Honorio usurpalum est, atquc id signiiicarisolet, curavit exprimercet tenendum
unum voluit, piopter idiomalam communica- docuit. In Epislolà priore ait Cliristum opera-

tionem Christunihominom dici ècœlo descen- tmnesse divina mcdià humanilate, id esl, per
disse. Quod palet 1", quia eodem modo ait hu- humanilalem ulinslrumentum sibi hypostalicè
nianilalem dici descendisse de cœio, quo Deus coujunctum. Additquc enmdem esse operatum
dicilur paii; Deus autem ex ipso non dicilur liumana inelfabiliter atque singularité)- assumptà
pati quod Diviniias passa sil , scd propterunio- carne. Atque ibitîein passiones Divinitali abjudi-
nem cum nalurà palibili. En verba iliius Pon- dicat, et humanilati adscribit. Infeiiùs ait Do-
lificis : < Profectô Diviniias nec crucifigi po- minum Jesum juxta sacras litteras esse unum
i luit , nec passiones humanas experiri ; vel operatorem Divinitatis et Immanitatis , et alia
i perpeli; sed propler incU'abilent conjunclio- opéra Divinitali, alia humanilati altribuenda
€ nem humana; divina;que nalurae, idcircô et reccnsens, rursiis Cliristum nuncupat unum
t ubique Deus dicilur pati, et Junnanitas ex operatorem divinœ atque liumanœ naturœ. Tan-
< cœlo cum Divinilate descendisse. » Palet dem in fine Epistolse hortatur Sergium ut se-
2", quia pauio antea concepiis verbis docuerat, cundum fidem catholicam prœdicct unum Do-
non de cœlo, sed de sanctà esse assumptfim car nem 1 minum Jesum Cliristum. . . . in duabus naturis
Dei çfcnitrice. Palet 3", quia haclenùs exposue- operatum divinitùs atque humanitits. In altéra
rat Honorius duas esse in Christo naturas, in autem Epistolà clariùs adhuc calhoîicam iidera
unà Verbi personâ uuilas inconfusè, indivise, exponit: c Utrasque, iuquit, naturas in uuo
ineflabililer, et communionem nominum et « Christo unitate nalurali copuia.as cum alte-
proprietalum ex hàc unione nexam exposucrat, « rius communione opérantes, atque opera-
inprimis verô Fiiium liominis descendisse de « trices confiteri debemus; etdivinam quidem,
cœlo, et , Dominum majestatis esse crucifixum. j quœ Dei sunl operanlem ; et humanam, quai
Ad secundum, alia ralio esse débet Monoihe- « carnis sunt cxeqiicnlem, non neque
divisé,
litarum, alia Honorii. llic l'alsà Sergii rela- î confuse aut convcrlibiliter, Dei naturam in
tione, ut mox dicetur, deceplus, putavit à « hominem, et humanam in Deum conversam
quibusdam Christo voluntates pugnantes ad- € edocentes, sed naturarum differenlia intégra»
scribi , eumque errorem refellens Christo vo- « coiiiitenles. j Et paulô post: « Auferentes
luntalem ralionalem compclere non obscure c ergo. . . . scandalum novellai adinventionis,
significavit. UUverô perversum uniusvolunta- i non nos oportet unam vel duas operationes
tis Chrisli dogma in Ecclesiam invcxerunl, t dehnienles prœdicare, sed pro unà , quam
hanc unam voluntalem esse Divinilalis do- € quidam dicunt operatione , oportet nos
cuerunt, voluntalem humanam eliam divince € unum operatorem Chrislum Dominum in
consentaneam Christo delraxerunt, dogma ca- t utrisque naturis vcridicè conliteri, et pro
tholicumsibi dilucidè propositum respuerunt; f duabus operationibus , oblalo genuinoe ope-
proindcque cùm unam idcircô Chrisli volunta- ( ralionisvocabulo, ipsas poliùs duas naturas,
lem visi sunl lucri, quod nulla esse posset in € id est, Divinilalis et carnis assumplce, in
Christo voiunias divin* voluniali repugnans, t unà personà UnigeniLi Dei Patris, inconfusè,

alii ccosendi sunt fucum facere voluisse , ut ( indivise et inconveriibiliter nohiscum pr«e-
esr; DE lNCArLN.\TfONE 6r;6

f dicare proprîa opérâmes. » Hœc lïonorius. ducendse cupidum, jicerbioribiis notis usum

Ubi adverias, velini , lot looutiones catliolicas vocabuli operalionis duplicis perslrinxisse;

quaruiu plminicc ex Epislolù S. Leonis ad dogniale lanien, quod cjusniodi voce exprimi

Flavianum dosuinptce sunt , ctsi aliquaudo à solct, aliàs, ut diximus, exposilo nec impigrè
Moiiolhclitis fallaciter adhibitae fuerint , tameii inculcalo.

ajiud Honorium nihil corum sensui obvio et Probatur terliapars, scilicetutraraque suam
nativo adversi oblrudonlem , accipiendas esse ad Sergium Epislolam, in iis circumstantiis

ut sonant , alque iis proinde doctrinain orlho- Honorium scripsisse, quas si perspeclas habuis-

doxam referri. Ergo dùm lïonorius ex œco- set, à favore hœresi de industrià prseslilo non
nomià quâdani , de unà aut duplici operalione posset excusari. Nam ex Theophane in Chro-
sileiUium prœscripsit , dogma ipsum vocabulo nographià, pag. 274, ex duabus Epistolis Cyri
duplicis operalionis designatum sategit incul- ad Sergium et hujus Cyri capilulo septimo, ex
care. Epistolà quam Sergius ad eumdem Cyrum de-
Probalur secunda pars, nerape li itéras Ho- dit, cui annexuerat quemdam à se in gratiam
norii, eliam in se spectalas non esse ab onini Monolhelismi conlictuni Mennse Constantino-
uœvo innnunes. 1° Enim in prima Epistolà politani ad Virgilium papam sermonem, cujus
falsô asscritur de unà aut duabus Christi ope- falsitas actione tertiâ concilii YI comprobata
rationibus neminem antea esse locutum, nisi est, ex Epistolà Theodori Pharanitse ad Ser-
fortassis quidam aliqua balbutiendo. Patres enim gium episcopum Arseoniten, ex alio ejusdem
plurinii diiplicem esse Christi voluntatem et Theodori de Patrum testiraoniis sermone ,
operationeni docuerunt, sed Sergio immodicè ex aliis monumentis, necnon ex reruni série
conflsus Honorius rem tanti momenti videlur et eventu corapertum habetur, quo temporelit-
non expendisse, ac de eâ potuisse esse verum terse Ilonorii scriplsesunt, Sergium et alios Eu-
quod ille scripseral. 2'^ Ibidem quœstio de unà tychianà labe infectos hœresim unius in Christo
aut duplici operatione habelur ut otiosa, h plu- volunlalis et operalionis omni arle conatos
losophis turgidis invecta , et granimaticis ex- esse diffundere; eâ mente videlicet, ut, servatâ

quîsita pueris derivando nomina venditantibus re- Eulychiani dogniatis substanliâ, duas tamen
linquenda. ô** Rursùs tam unius quàm duplicis naluras profiteri , alque Chalcedonense conci-
operalionis voces ex œquo dicuntur mvœ et liumjiixla imporaloris Heraclii constilutasus-

scatidalum Ecclesiis generare. 4'' In priori frag- cipere viderentur. Atqui , si Honorius iilas

mento secundaî Epistolas postquàm dixit voca- rerura novisset circumstantias , à favore haere-
buluni unius aut duplicis operalionis esse no- ticis de industrià prseslilo et à collusione ex-
vellœ inveitlionis , et ex prœdicatione fidei exîmen- cusari non posset. Quid ita ? quia, etsi litteris

dum; sic pergit : i Nam qui hcec dicunt ,

quid suis bteresim non definiat, attamen non eam
« aliud nisi juxta unius vel geminse naturœ excludit et coraprimit prout ejusmodi circum-

( Christi Dei vocabulum , ita et operationeni stanliœ exegissent; quia à prsecipuis Mono-

« unam vel geminam suspicanlur ? Super quod Ihelitis, Sergio videlicet, in Epistolà suà ad
f Clara sunt diviua leslimonia. Unius autem Honorium Machario in Professione suà Irder,
, ,

« operalionis vel duarum esse vol fuisse media- Tbeodoro Pharanile ad fucum faciendum ,
,

( torem sentire et promere salis ineplum quandoque adhibiiœ sunt plerœque locutiones
( est. » ISovorat igilur Honorius, cùm banc caliiolicae quas Honorius in suis litteris nsur-

sccundam Epistolam scripsil, ab assertoribus pavii ;

quia proinde fidei quam in sumnio péri-
duplicis naturce Christi du as prœdicari o?^ra- culo versari prospcxisset , pro Sedis suce auc-
liones, abbœreiicis verô unius nalurie propu- torilate et praicelleniià non succurrissel :^rror
gnaloribus unam operationem induci. Licet autem cui non resistitur, approbatur ; quia non

autem stalim declaret se duas sccundùm diviua nisi pravo animo novatores adjuvandi, potuis-

teslimonia agnoscere naturas; altamen quis set unam Christi voluntatem quocumque
negaverit , imprudenter et prœposterè ab eo modo dicere, de duabus voluntaiibus silere ,
addi quôd unam aut duas operaliones Christi unius aut duplicis operalionis vocabulum nt
,

sentire et promere sutis ineptum sit ?

5'^ In altero profanam novitalem proscribere ; ergo, etc.

fragmenlo ejusdem Epistolà? prredicatio unius ,

Probatur quarla pars, nempe Honorium ma-

aut duplicis operalionis nuncupalur scandalum lis Sergii arlibus deceptum veras rerum cir-

novellœ adim^entionis. Ex bis omnibus coliigen- cumstantias non cognovisse. Nam, 1° Joannes

duin videtur Honorium ccconomiae silentii in- ^ abbas et Joannes IV, supra laudati testes sun^
657 VERl; DIMNI. P^8

Honorium à Sergio dcceplum fuisse. "1° Si j

adbibcndam Sergio (idem ipsum gravia momeii-
Sciijii Episl., la iiupelloront: si(iuii!(M!i Sergius sese fulei ca-
conlcranlur littenc Ilonorii cuiu
luanifestum erit res Honorio visas esse co lbolic;c addiclum bactoniis cxhibucral, ac im-

modo se habero, quo rclulcrat Sergius ; atqni poralori lleraclio concilii Clialccdoncnsis stu-

vcrasreruni circiinislantias non reliileral Soi- (iiosissimooratacceptus ;attamcn lantimomenti

gius; namque dissinmlavoral Theodoriun Pha- res erat, ut, anle reccptasà SophronioEpisloIas

raniteuî luuiinEpistoIàadSergium Arsoonilcn et diligenlcm ncgotii disquisitionein, non de-

ei)iscopum, lum ia Sermone de inlerpretalio- buisset priore suâ Epistolâ œconomiam silcntii

nibus Palriim Icslinionioiuni, unani esse in quse fidci valdc nocuil, prœscribcre. Alia certè

Chrislo voluntaloni, ncnipc voiunlalcni divi- fucrat ag(>n:ii ralio S. Leonis ,

qui Eutycbis se

nam el unani opcralionem docuisse; tacucrat à Flaviano Conslantinoi)!)litano injuste danina-

Hueras à se datas Cyro tiun Pliasidis, ac deinde tum conquercntis Epistokc feslinanler respon-
Alexandriai episcopo, Epislolani Ileraclii inipe- dere non prœsumpsit; verùm expeclavit pluri-
ratoiis ad Arcadiiun C\ pronseni nec non eani , bus niensibus donoc littcras à Flaviano unà
quà ipse cideai iniperalori teste Tlicophane, cum actis ejus synodi accepissct. Paritcr sancius
suaserat unam operaiionera et voluntatcm esse Cœlestinus non priùs Ncstorio responsum dc-
tenendani ; siluerat veram novelli dogmalis derat quàni cjus scripta accuratè cxpendisset

originoni, pravosqiic unani voluntalem et opc- et de omnibus à S. Cyrillo cerlior factusessel;

ratloneui prolilcniiuni sensus aflectusquo ;

ergo, etc. 2° Cùni cognovisset Ilonorius eos qui

finxerat se solo pacis EccIesiiB et haereticorum unam vel duas operationes dicebant,./».r<« umus
reducendorum studio niolumvereri, ne quaes- vcl geminœ naturœ Christi Dei vocabulum , ila et

tlo de unà aut duplici operatione agitaretur ;

operationem unam vel geminam suspicari; nonne
inprimis celaverat hœresim quà erat contanii- pncposterè omninô in suâ posteriore Epistolâ
nalus, à se duas voluntates contrarias duntaxat pnfiscribere perrcxil silentium de unà aut du-

rejici simulans,suasque locutionibus calholicis plici operatione scrvari? 3° Peccavit Ilonorius

ila obvolvens seuteniias, ut duarum operatio- quôd tam duplicis quàm unius operalionis voca-
nuni fidem (solo supprcsso vocabulo) juinùs bulum profanam novilatem habuerit , aliisque

caulis videri posset confiteri ; duarum opera- nsevis quos suprà nolavinius, litleras suas prsc-

lionum del'ensoribus crrorem duplicis in Chri- properè fcslinus , et Sergio Jiimiùm credulus
sto voluntatis contraria; attribuerai; id falsô consperseril; ergo, etc.
SS. Palribus affiaxeral , à pluribus eorum Co.NCLLSio III. Epislolae Honorii nec dogma-
unam operationem pr;edicatam fuisse, à ne- licce, nec è synodo aliquà romanà datœ, nec ad
mine duplicem diclam ; laudaverat praesertim omnes Ecclesias directa;, nec tandem ab epi-
falsum illud Mennae ad Vigilium papam scrip- scopisoccidenlalibus, aut etiam ab orientalibus
tum, quod ipse confinxeral deniùm c6 frau-
; plerisque ullo modo approbatœ et acccptataî.

dis devenerat ut Sophronium ipsum aflirmaret Probatur prima pars, nempo Ilonorii Episto-
de silentio circa duas operationes servando las dogmaticas non fuisse. Nam ubi inquiritur

consensisse, quod, ut Forbcsius notai, ex pro- an Epistolae Ilonorii dogmaticae sint ,

quxstio
fessione fidei in synodicis Sophronii littcris est an de nova qusestioue sibi propositâ, el quâ
contenta mendacii manifcsti arguitur. Lege parte illœ reprehendcndae veniunt, quidquam
prolixam banc Sergii Epistolam t. 6 concil. crcdendum iisstatuerit et definiverit; atqui, etsi

pag. 921 el seqq., et confer cum monumen- ejusmodi Epislolis inculcelur dogma jam à S.
lis inler probandam partem tertiam laudatis ;
Leone et à concilio Cbalcedonensi constitutum
ergo, etc. de Chrislo duabus naturis constante , et per
Probatur quinta pars, nimirùm ignoratione unamquamquc opérante attamen , evidenlissi-

ejusmodi circumstantiarum personam Ilonorii mum est circa propositam qusestioncm de unâ
à favore hœreticis de industrià praestito excu- aut duplici operatione nihil ab ipso crcdendum
sari. Elonim, si veras rerum circumstantias hoc proponi,nihilipsistcrminisquœslionisdefiniri,

modo ponatur ignorasse; ergo Sergium et Cy- sed, ex disputalione et ex quâdam œconomià
rjm arbitratus est esse orthodoxae doctrinae tam circa unam quàm circa duas operationes

addictos, dùmiis patrocinatus est ;

proindeque, prœdicandas silentium abco imponi; ergo, etc.

etc. Frustra olijiceres aliquas hujusce silenlii ser-

Probatur ullima pars, nempo non ideù tamcn vandi causas ab Ilonorio afïerri minime pro-
à culpâ gravi eximi Honorium. Nam 1" , etsi î bandas. Fatemur, sed his naivls deOniiiouem
G59 DE INC ARNATIONE 660

quaestionis contineri qiiis cordalus dixerit ? Has braverit ,

prorsùs silet. Pariter nuilam Honorii

ralioncs affert Uonorius ut legem suani de ulro- synodum memorat Tbeopbanes in Chronogra-

qiie vocabulo leticendo slabilial ; nurn utrain- phià , neque ullus historicoruni aliquam anno-
que pariem opposilaui siniiil definire , et cre- ta vit; ergo, etc.

deadaiu praiscriberc poluil? Ilinc observare est Honorium è synode

3° Si qua ratio suaderet

synodum VI, elsi varia scripta Sergii, Cyri, So- aliquà litteras suas ad Sergium dédisse, maxime
pbroiiii, Pyrrbi, etc., dogniatica nuiiciipcl, nun- quia de rébus alicujus momenti et difficilioribus,

quàni laincn bàc appellalione Honorii ad Ser- niliil sine synodo statuere soiebant romani

giuiii Epistolas designare, t. 6 concil. p. 928, ponlilices; atqui haic ratio nuila est; siquidem

9U, 945, 949, 960, 968, etc. omnes quoque conccdunt ab ejusmodi consue-
Probatur secunda pars, neinpe Epistolas Ho- tudine,sallemin facilioribus, episcoposromanos

norii adScrgium ex aliquà synode Roinanâ ad non rarô recessisse. Quapropler, cùm ex ipsis

expendendani quaislioncm coaclà non fuisse Honorii liiteris appareat cum, ut dllficilem non

missas. Nam 1°, ubi, post Honorii mortem, de spect casse quœslionem de silentio circa unam
exponendà ejus mente, ipsoqueà Monolbelita- autduas operationes servando proposilam, pla-
rum hseresi purgando acluni est, soliiis Joannis num est malè asseri sine teste, Honorium è sy-

abbaiis qui ilii luerat ab Epistolis adjutor, tesli- nodo aliquà Romanâ Epistolas suas ad Sergium
nionium fuit adducium sive à Joannc IV, cujus dédisse.

jussu is abbas Honorium défendit, sive à S. Ma- Probatur tertia pars, videlicet Honorii Epi-

xime, sive ab Ânastasio abbate apud S. Maxi- stolas ad Sergium non fuisse ad universam Ec-
mum in tomo dogmatico ad .Marinum presby- clesiamdirectas. EnimverôadomnemEcclesiam
terum, nulla verô synodi cujusvis, harumce direclae non sunt vi inscriptionis, cùm soli

Epi^to!arumsensllsconsciie,autetiam vclunius Sergio inscriptœ sint ; non vi maieriae in ils

episcopi, aut primorum Eccolesiae romana: in pertractatai, quippe cùm in ils, ut dictum est,

médium prolata est auclorilas; ergo. iSecdicas nulla contineatur nova dogmatis definilio; sed

Anastasium abbatera , dùm apud S. Maximum silentium de controversià émergente solùni

refert se cura Ecclesiae romanaî sacratissimis prsecipiatur ; non vi universalisearum missionis

l'iris sermonem contulisse, ejus, qiiam ad Sergium ad omnes Ecclesias, siquidem Honorius non le-

SCRIPSERAXT, E pisloUc gratta ; nou soli Ilonorio, gitur bas litteras ad aiium quàm ad Sergium
sed etiam Ecclesiae romanaî primoribus prio- misisse, aut ipsi illud commisisse munus ut eas

rem ad Scrgium Epistolam attribucre. Nam in- ad omnes episcopos pervenire curaret. Scripsit
certior est bujus loci lectio qnàm ul ex eo quid- quidem ad Cyrum Alexandrinum, et ad Sophro-
quam certù colligi possit. Sirraondus et Coni- nium Jerosoiymitanum, eos , ut voces mémo-
beflsius ad fidem codicum suorura vertunt qui- ratas relicerent , adhortans ; ad quemquam
dem scripserant. At Anastasius Bibliolhecarius alium litteras super hàc re ab eo datas fuisse

qui iniiio IX seculi floruit, et Bibliotbecse Vati- gratis conlingeretur. Et verô, quœ causa ipsi

canae cui praeerat, codicibus utebalur, reddidit, esse poluisset de unâ aut duplici operalione
scripserat; quai versio contextui aplissimè con- Chrisli tacendà ad alios scribendi, qui de ejus-

gruil. Proindeque, etc. Deinde poluisset Ana- modi controversià nihil audiverant , aut quos

stasius abbas apud S. Maximum, plurali numéro adunam aut duplicem operationem prxdican-
uli, quôsoleant per figuram valdè usitalam ea dam propensos non noverat ? nonne contra à
de cœlibus praedicaii quae ab eorum capitibus litteris circa ejusmodi negolium orbe toto spar-

gesta sunt. gendis graves eum rationes deterrere debue-

2° Auclor Libelli synodici enuraerat capitibus runl? Laudandus S. Léo quôd suam ad Flavia-

150, 152 et 155, concilia quatuor quai de Mono- num Epislolam qu\ Eutycbianam baeresim con-

thelismo Romae à summis pontilicibus babita fodit, ad Galliarum et aliarum provinciaruni

sunt. Recenset etiam synodos in qii'jus episcopi episcopos dirigere curaverit. Laudandus alter

Africani Monothelilas condemnârunt. Demùm S. ponlifex Mariinus I ,

quôd canones synodi
conciliorum à Cyro in urbe Alexandrinâ, à Ser- susB Lateranensis adversùs Monolhelitas per

gio, Pyrrho et Paulo Constantinopoli in graliara universam Ecclesiam divulgari operam doderit.

Monotbelismi celebratorum cap. 121, 122,123, Quid ila ? quia, fidei, qu» ubique eadem esse

123, mentionera facit. Etsi autem contra Hono- débet, definitiones in novas hoereses latœ, ejus-

rium, Sergium, etc.,synodum\l babitam esse modi litteris et canonibus conlinebantur, quos

tradat, de concilie lamen quod Honorius çele- proInde omnibus innotcscere Ecclesiae postu-
m VERBl DIVINE m
labat militas. At, si Honorius ad omnes Eccle- proinde cùm pauci réclamasse legantur, eas
si.is iitninque suam de silenlio ciica unam aut fuisse acceplalas ? Vcrùni 1°, in negolio tam
diiplict'in Chrisli operalionem servarido Epislo- gravi, ubi nuUus probabililali locus rclinquen-

lam dircxisset, laniùin al)csl ul siiuin alligisset dus est , numquid licel quibuscumque conjcc-
scopnin , ut {'Oliùs plurimis novilalum avidis luris innili? Sed 2" per me fas sit conjecturis
hominibiis, qui ia omni loco deprchendiinlur, indulgere. Si loto orbe chrisliano tune tempo-

aiisain dodisset de ejusmodi qiiœstione dispu- ris sparsaî et vulgata; sint Honorii lillera; , vel

tandi ; ergo Honorius prœposlorè et sine ullà ab Honorio Non ab Honorio

, vel à Sergio. ,-

verisiniiliiudine dicerelur Epistolassuas ad om- cùm Epistolas suas, ut jam diximus, ad omnes
jies Ecclesias quociiinque modo direxisse. Ecclesias milti non curaverit. Non à Sergio

Prohatur quarla pars , nimirùm llonorii lit- naui legilur quidem Sergiusad condendam Ec-
teras nullo paoto acceplalas fuisse ab episcopis lhesim Heracliuni impulisse, illud decretum
occidenlalibus et à plerisqiie orientalibus, prœ- iniperatorium in concilio eam ob causam Con-
seriim si illaî ponanliir haBreiicse aut per se slanlinopoli coacio, subscribendum episcopis
hseresi favisse. Qnod ut ciariùs innotescat, ol)- oblulisse, quosdam prœsules jussionibus el vi

servanduni est conlrovcrsiam duntaxat esse Diinisquc adhibilisad subscriptioncm adegissc,

posse de annis circiler ocio vel decem qui ef- unde bas sergii synodos S. Maximus vocavit
lluxère à scriptA priore Honorii Epislolâ anno tatrocinales , mémorise etiam mandatum est
633, ad tempus quo Joaunes IV in concilio ro- promulgatione EcUieseos toiam fuisse olfcnsain
mano Eclhesini Heraclii daninavit elMonoihe- et graviter commolam urbem Conslantinopoli-
lismuni compressit. Enimvorô ridiculum sese lanam ; alque hœc quidem ex monumentis lii-

profectô is exhiberet, qui in hypothesi quôd storiai habemus. At de Epislolis Honorii, quae
Honorii liilerce haeresim spirent aut illi per se h*reticae aut per se haeresim favere ponunlur,
favcant, eas,sine leste, contenderet consensu et quibus reverà idem prœscribilur silenlium ,

expresse aut lacilo à plerisque fuisse lune ac- quod sua Ecthesi imperabat Heraclius , ullam
ceplatas, quando in bunc errorem concilia nu- vel niinimam in Oriente tune factam fuisse

merosa variis in locis anathenia contorquebant; mentionem nullo in loco traditur, aut indica-
aiqui ex quo Joannes IV in sucâ synodo Ecthe- tur. Quid porrô inde colligere est? istud in-
sim Romœ proscripsil, constat Monothelismum, primis , sergium salis prospicienleni Monolhe-
ut jam supra diclum est, à Theodoro papa in al- lismo Honorii monlem reverà non esse indiutam,
téra synodo Roniae habittà , à praîsulibus Afri- timuisse ne , si lilteras ejus manifestas faceret
canis in variis conciliis, à concilio Cyprio, à sy- au» subscribendas proponeret , niolibus inde
nodo Lateranensi quinque supra cenluni epi- ortis , velut galli canlu , supremus ille ponlifex
scoporum subMarlino I, qui hujusdefinilionis excitatus, periculum in quo fides versabalur ,

loto orbe vulgandse sategit , tandem à synodo tandem adverteret , litteras ipse suas interpre-
generali VI cl àsubseqxientibus anathenialeper- tarelur , artes quibus ad eas scribendas induc-

cussum et confossum fuisse. Proindeqne eô res tus fueral, maiiii'estaret, ac deniùm nascentem
tota doduciUir, an liltertc Honorii in bypolhesi haeresim proiligarol ; sicque omneni Monolhe-
quôd Mouothelismuni spirent, aut illi faveant litis auctorilate suâ innilendi ansam et pra;tex-

per se, in Orienie et in Occidente à plerisque lum eriperet. Vigiianliam igitur supremi pon-
ejHSCopis ante annum 641 vel 642 aliquo modo tificis fefellisse lune salis sibi esse ralus homo
acceplatx sint. versipellis , litleras Honorii recondidit , teni-

Jam verô 1°, nemo negaverit tam exlraordi- pore opporhiniori, nimirùm posl Honorii mor-
narium et tanti momenti esse illiid faclum, tem , in Monoihelismi conlirmalionem profe-
tiempc litteras alicujus sumnii pontificis bœre- rendas. Hinc Occidenlalibus ejusmodi Episiolye
ticas aut lia;resi per se favontes ubiquo esse ac- non antea innoluerunl , quàm PjTrhi qui Ser-
ceplalas , ul illud admitli nequeat sine leste, gio successeral et ejus errorem pari studio
îsullum tamen vel minimum lesiimonium vete- diffundebat , liiterae in Occidenlem leinpore
rura aflorri potest ,
quo lideras Honorii con- Joannis IV porvenisseni. Pyrrhus hisce ia
sirl in Oriente et Occidente, non dico accep- scriptis suis Monolhelismum propinabal, cum-
lalas ; seti vel vulgalas fuisse per illud lempus que Honorii Epi.--tolannn auctorilate sludebat
de quo agimus , nempc ante damnalam à adslruerc. Teslis verô est Joannes IV, à quo
Joannc IV Heraclii Eclhesim. solo haec omnia accipimus , in Epistolà ad Con-
Diceturnc proclive fuisse eas vulgarl , ac slaniinuni imperatorem Heraclii filium , ejus-
G65 DE INCÂRNATIONE 661
ïnotli scripla Pyrrlii nova quà-dam et prœter fidei condemnationis , tum speciei et ûatorsfi crimi--
regniatn pnedicantts , et ad propritnn seimim nis ab Honorio reverà admissi congruat et cou-
Homrium attrahere festinant is , loli Occidenli sonct ; atqui si dixeris Honorium , ut bsereseos
qui à iiovà lue prorsùs iiiiniunis luansit, magnœ ex imprudenlià et negligentià, faulorem, à
oIToisioui fuisse. Jam jtorrô si lilleiic Hoiiorii synodo Vl daranatum fuisse, haec inierpretatio
bœresim spirâssent aul illi per se favissent , et 1" consonal speciei el nalurse crimini& ab Ho-
Occidentalibus jauidudùin cognitœ el acceplae norio reverà admissi; siquidcm, ut jam diclura
fuissent, nurn liilcicB Pyrrlii euuidem erroreiii est , Houorius lilteris suis non delinivit erro~-
spirantos et ex Houorio coulirmanles ejusniodi rem , licet ex imprudenlià et negligentià de se:

oifensionis causam Occidentalibus attulissent? graviter cuipabilisilenlium intempestive injuitr-

Ergo née teslibus nec conjecturis suaderi po- xerit, et ncevis quibusdam utramque suam
tesl Honorii Epislolas fuisse per orLeni christia- Epistolani maculaverit , sicque hœresi patroci-
numvulgalaset ullo modo acceplatas antequàm nium et fomentuni prœbuerit; 2° eadem inier-
Eclhesis à Jeanne IV dauuiaretur, iuiô eas pretatio consonal ipsismet condemnationis
tune plerisque nequidem notas fuisse , conjec- verbis. Si qua in ejusniodi condemnalione
turis plusquàni probabilibus suadetur. occurrerent quibus non consonarel nostra in-
Al 2" solis conjecturis non certauius. Nam lei pretalio , isla duo maxime , primuni ,
quôd
1° constat Occidentalium nemineni niemorari Houorius annumerctur haerelicis Sergio , Pyr-
qui in Monotbelitarum lueresim inipegerit, ne- rho , Cyro, etc. , el cum eis plecialur eâdem
inineni qui latis à romanis pontificibus in con- anathematis pœnà , alterum quôd Sergii dog-
ciliis suis, et à synodis Alricanis adversùs matibus dicalur in omnibus consensisse. Atqui
Monotbelitas decretis refragatus sit. 2" Marti- his accommodari potesl nostra interprelatio.
nusl, in suà ad imperatorem Constantem Enimverô quod ad primum atlinet, episcopi

Epistolà , anno 649 exaratà , ail necessarium hœreseos fau tores non ila argutè olim ab hs&re-
fuisse , lit omnium ferè piornm sacerdotum et po- ticis discernebantur. Quemadmodùm quidquicR
pidorum contra eos (Sergium et Pyrrhum , etc.) sanœ el orthodoxœ doclrinœ quoquo modo no-
clamores apostolica Sedes acciperet , orantium cebal et adversabatur , hœreticum quandoque
nique obteslantium, etc. 3° S. Maximus, in Dia- appellabalur, ila quotquot seu ex collusione »

logo cum Pyrrho lidejussor est Orientem totum aul connivenlià , seu ex gravi negligentià aut
et Occidentem lacrymas , lamenta, etc., Deo imprudenlià errorem adjuvabant, ii codera loco
obtulisse, ut (Monotbelitu;) cessarent ab hœresi ac ejus defensores et eàdem pœnà digni haloe-
propriù. 4" Sttpbanus Dorensis quem jam ab banlur ; cujus rei inprimis testes sunt impera-
anno 050 Sopbronius Sedcni apostolicam de tores Houorius etlheodosius in rescripload
lidei discrimine commonefacturum legaverat Aureliuni episcopuni Carlhaginenseni dalo Ra-
in supplici libelle Lateranensi synodo sub vennœ idus V , junias , Monaxio et Plintà con-
Mart. I à se oblato , aitestatus est supplicatio- sulibus ; ii enini episcopis , qui segniter se
nibus omnium penè liabitantium orientalium tra- gesserint contra Pelagianos, comminantur non
ctum reverendiss. episcoporum et Christian, po- modo expulsionem à civilalibus ,
quœ pœna
pulorum , consonanter prœdicto beato Soplironio secularis est , sed el episcopatùs amissioneni
ad hoc imitatum fuisse , ul Romam pergeret el inlerdictam in perpetuuni conimunionem ;

Monothelismi condemnalionem promolurus. quœ juxla canones ab imperaloribus prœscribi

Ex his ,
quibus alia adjici possent, salis super- dubium esse nequit. Hanc auteni suae constilu-

que , ni fallor , evincitur lotum Occidentem el tionis alferunt rationeni : unum eamdemque esse

maximam orientalium episcoporum parlera culpam corum qui aut dissimulando connivenliam,
Monothelitarum erroribus scmper adversatam aut non damnando favorem noxium prœstilerint.

fuisse ; ac proiude nunquàm ab ils ullo modo Quando igilur sumnius pontifex Houorius , qui

acceptatas fuisse Honorii Epislolas , in liypo- aucloritateet prœrogativà Sedis suœ priucipeni
thesi quôd ejusniodi errorem per se oblruse- locum in Ecclesiâ occupabal, cuique prœxipua
rint aul foverint. proinde hœresura compriniendarum incumbc-
CoNCLLsio LLTiju. Houorius videtur à synodo bat cura , ex imprudenlià el negligentià se

M damnalus fuisse ul hœreseos ex gravi im- sivit à Monolhelitis circuniveniri , el eoruni

prufleuiià et uegligenlià faulor. hœresi fomenta prœbuil ; nemini dubiura esse

Probalur, quia Honorii condemnalio eo potcst quin in gravissimam culpam, el ipsà de-

sensu inielligenda videtur, qui tum verbis positione , ut illuslrissimo de Marca videbalur.
665 VERBl DIVINL 6e6

juxta canones dignam infcliciter lapsus sit. facti existimâssc collusionis cum hsereiicis aut

Niliil proinde miruni ,

quôd eodem cuni hœre- connivcntise eum fuisse reum. Etenim ejus-
licis anatheuialc à synodo VI porcussus sit. modi errorem in ipsum générale concilium
Quôd antom spécial alloruni , iienipe à S. caderc niliil répugnât. Cùmque decretorium
synodo Ilonorium dici Scrgii lilteris et dogma- Joannis amanuensis Honorii teslimoniuni, quo
tibus coiisensisse, haec videntur reslringi posse prœscrtim bujus pontificis pcrsona excusatur,
ad siguificandaiu consensionem favoris cl pa- Palribus forte fuerit minus perspeclum, facile
trocinii ex gravi culpà dati ;
quasi dicliim essot sibi persuadore poluerunl ejus Epislolas quaî
Honoriuni siibdolani Sergii Epislolam ad se baîresi lanlo adjunienlo fuerant , ex nefandà

dataiii praeposterè ex oscitantià intolcrabili oollusione, non ex iujprudentià tantùm , aut

approbâsse , et silentio jilxla ejus menlem ini- prœposlerâ œconomià fuisse exaralas.
peialor, ac quibusdam loquendi niodis inipiu-
dcnter usurpalis, hoininis hajrelici dogniaia
eo sensu confirmasse, quo à S. Cœleslino scri-

ptum est : Error cui non resistitur, approbatur. DiôSfrtatio u»

Conlirniatur intégra concinsio ,
quia non de
DE COXVENIEXTIV ET XECESSITATE INC.VUNATIOMS.
Iiairesi , sed de favore ba;reticis , ab Honorio
gravi culpà prsestito, sacra synodus à Leone II ,
Illud alicui rei convenire hîc dicitur, quod
ab imperatore , et ab auciore veteris diurni ei decorcm quemdam afTert et ejus est nalurae
ponlificum , olira intcllecta est , Léo enim II ,
consenlaneum. Aliud autem rei convenit in-
in Epislolà ad Hispanos, Honorium à synodo trinsecè, aliud exlrinsecè tantùm. Illud est
VI damnatum scribit, qui, inquit, ftammam conveniens intrinsecè, quod rem perficit et
hœretici docjmatis, non ut decuit aposlolicam m -
aliquâ ratione complet, seu quod ad ejus perfe-
ttorilatem , incipientem exlinxit , sed negligendo clionem et integrilatem sive necessariara, sive
coufovit. Et in Epislolà ad Constanlinum impc- accidenlalem, seu naiuralem, seu supernatu-
ratoreni de eodem sic habel : Qui liane aposto- ralem quodam modo necessarium est. Illud est
licam Ecclesiam non est conatus tustrare doctrinà conveniens exlrinsecè tantùm quod ad perfe-
Apostoticœ tradilionis , sed , profana prodilione, ctionem et integrilatem rei nullo pacto requi-
purani maculari permisit. Ubi observa à nobis ritur, sed ci solùm affert decorcm quemdam
hîc posl illuslrissimum de Marca , cui Labbeus exlrinsecum quo ipsa non indiget. Sic, v. g. ,

in nolulis suis margin. consonat reddila esse

,
mundus, divinis perfectionibus expriniendis et
grœca de verbe ad verbum ,
quse vulgari ver- declarandis idoneus, supremo Numini, quod
sione latinâ minus clarè expressa sunt. per se sibi sufficientissimum est, dicitur con-
Conslantinus Pogonalus in decreio quo iiii-
venire.
periali auctoritate gesla synodi sexl* niuniri Necessarium duplici quoque ratione accipi-
voluit : Ad liœc , inquit, et Honorius , qui fuit tur. Aliud est necessarium simpliciter, aliud
antiquœ Romœ papa Imjusmodi hœreseos confir-,
secundùm quid. Illud est necessarium simpli-
mulor, qui etiam suî extitit oppugnator, seu , citer quod alio modo se habere non polest.
qui eliam sibi non constat. Lbi Honorius ideù Illud dicitur necessarium secundùm quid,
dicitur bœrcsim contirmando se ipsuni oppu- quod ad finem assequendum est utUe et con-
gnàsse ,
quia mente non gesserat nec verbis veniens.
expresserat hseresim cui litteris suis praepo- Quod est necessarium simpliciter, vel est
sterè faverat. necessarium absolutè, vel solummodô bypo-
Tandem in fidei professione quîe à rom. Ihelicè. Illud est necessarium simpliciter ab-
pontilicibus die ordinationis suse olim emitte- solutè, quod, nullà faclâ bypolhesi conlingenti
batur et legitur in libro diurno ponlificum à
,
ita existit, ut aliter se habere non possit , seu,
Garnerio an. 1680 edito, Honorius diciiur, ut oppositum existerc repugnet. Illud est ne-
pravis Scrgii , Pyrrhi , etc. , asserlionibus fo- nessarium simpliciter hypotheticè , seu condi-
mentum impendisse. tionatè, quod, factà aliquâ bypolhesi conlin-
Caeterùm , si gravis negligentia et impru- genti, aliter se habere non potesL, seu sine
dcntia quam Ilonorio in tanto negotio adscri- quo finis nullo paclo potest acquiri.
psimus, vi vcrborum quibus ejus menioriam Advertendum insuper Incarnationem posse
synodus VI proscripsit, non satis videatur con- accipi vel speciatim, quatenùs est unio hypo-
sonare, staluatur per nos licel , Patres errore statica talis naturse humanse cum Verbo divi-
667 DE INC.ARNATIONE 668

no, hoc modo, hoc de fine, et hîs in circum- absolutè necessarium ; nec proinde , ad illara

Blanliis peracia ; vel gcneratini, et quantum pcragondam , Deus immutabiliLius bonilatis et

ad subsiaiitiam, nenipe pro uiiione cujuslil)et sapientiai suœ 1 gibus certô et infallibiliter in-
naluraî intolligentis cum aliquâ persoiià divi- dutlus est.

iià , abstrahcndo à modo et à circuinstanliis. Probaïur prima pars, nempc Deo per se
Quaeslioest an Incamalioquâcumque raiione convenientissimum fuisse exlrinsecè, ut Incar-
accipialur, sit convoniens, vel etiam necessa- nationem perageret. Illud enim est Deo per se
riasinipliciler , scu absolulè, seu hypolhelicè, convenientissimum exlrinsecè quod atlribulis
et quà in hypolhesi ; an scilicct in bypolhcsi divinis exprimendis per se aplissimum est;
crealioMi's mundi, aut lapsus hominis , aut re- alqui Incarnatio aptissima est atlribulis divi-
paralionisgeiicris humani, aut condignœ satis- nis exprimendis, quod aliquà inductione os-
faclionis ? De quibus quinque capilibus disse- lentu facile est. 1" Enim Incarnalione ma-
rendum est. xime exprimitur perfectio , munilicentia et
CAPUT PRIML'M. bonitas divina. Ille enim se esse perfectissi-
An absoliitè necessaria fiœrit Incarnatio , aut mum, muniiicenlissîmum et oplimum expri-

sallem per se Deo conveniens exlrinsecè. niil, qui Divinitalem suam summo modo com-
Verbi Incarnationeni non niodô convenien- municat, et quidem sine ullâ indigentià et sine
lissiraani Deo exlrinsecè, id est, atlribulis cjus ullo perfectionis suœ delrimento ; atqui Incar-

€xprinicndis per se aptissimani , sed etiam ab- nalione Deus se summo modo comraunicat
solulè necessariam fuisse docuit Wiclefus in sine ullâ indigentià et sine ullo perfectionis

Trialogo, lib. 3, cap. 24 et 25, ubi idem quoque suae delrimento ;

quippe Incarnationem pera-
de Cliristi morte et satisfactione staluit. Hoc gendo, increatse suœ et infinitœ perfectionis

dograa consequcbalurex necessitate quà Deuni ex merâ liberalitale, sine ullâ sese extra com-
in suis ad extra operationibus constringi ^-cn- municandi indigentià, et infinité perfectus us-

tiebat Wiciefus. Scilicet ex ipso nihil aiiud quemanens, naiuram creatam participem facit,
Deus velle potucrat quàm quod vull, nihil aliud quatenùs videlicet cum ejusmodi naturâ per-
producere quàm quod suo tempore producit, sonam divinam subslantiali et personali nexu
nec magis liber concipitur circa ea ellicieiida devincit ; quâ quidem Divinilalis communica-
quae extra se facit ,
quàm circa aUernara Filii tlone. nulla major ad extra concipi potest.
sui generationem. Celeberrimus Leibnilz, dùm Sola eam superat communicaîio illa naturalis

in suis Theodiceœ teutaminibm exisùmalDaum et immanens quâ Filius divinus à

,
Pâtre et
ad mundum hune condendum bonitate et sa- Spiritus sanclus ab utroque procedunt. Yerùm
pientiàsuà certb et infallihiliter inûncium fuisse; quid simile ejusmodi perfectissimœ et incfTabili
pianè supponit eamdcm Dei sapienliam cl bo- communicationi lieri extra Deum tam impossi-

nitalem pariter exegisse Incarnationem peragi, bile est, quàm Deum répugnât extra se ipsum
utpote rerum prîesenli disposilione conclusam. constitui ; ergo, etc. Raliociniura islud est S.
Hiijus systemaiis, quod Waltius , BuHingerus, Thomœ, p. 5, q. a. 1 in corpore : i Ipsa au-

Clarkius, et alii quidam adoptant, substaniiam € lem nalura Dei, inquil, est essentia bonita-

etprœcipuum fundamenlum mox explicabimus « lis... Unde adrationemsumnu boni perlinet,

proponendo objccliones. Censent iheologi posl € quôd summo modo se crealurœ communicet,
S. Tbomam, p. 5, q. 1, a. 1 in corpore, Deo i quod quidem maxime fit per lioc quôd natu-
maxime conveniens fuisse ut sese per Incarna- « ram creatam sibi conjungit, ut una pcrsona
tionem summo modo communicaret sicque ,
< fiai ex tribus, scilicet Verbo, auimà et carjic,

siiam bonilalem et a!ia sua atiriîiuia exprime- I sicut dicit Augustinus, lib. 15 de Trinitate.

ret. Al verô banc convenieiuiam coniendimt € L'nde manifeslum est quôd conveniens fuit

merè extrinsecam fuisse quia Deus utpole < Deum incarnari. » Eôdem pertinel quod S.
;

sibi suQicientissimus , non indiget ullâ suî Augustinus lib, de Prœdest. sanclorum, cap.
ipsins ad extra communicatlone aut manifesta- 15, tradit, tantam nimirùm, tam excelsam, tant

tione, et plané liber concipitur ad aliquid extra summam esse liane nalurœ Immanœ (à Verbo per

se produeendum vel non prodiicendum. Juxta incarnationem assumptœ) subvectionem, ut quo

quam doclrinam sacris Scripluris et loti ira- ( ttollniur altiùs non liabeat, quod et alii Patres

ditloni perinde consonam, sit observant.

CoNCLi'sio. Incarnationem peragi Deo pêf Dices. Ex his sequeretuT, quôd Irium cr-

«e convenienlissimura fuil exlrinsecè ; sed non fonarum Ificarnatione , aut Verbl divini cum
 669 VERBI DIVINI. €70
omnibus creatiiris intelligentibiis unione, Deus tur Dei virtus et omnipolenlia. Nam si res in
bonilatem suam niagis coinmunicâsset, suaque Incarnatione conjunciœ speclentur, eae à se
atlribula significanliùs cxprossissct , qiiàm invicem in inliniluin disiant, et lanien summo
producondo iiiiicani Incarnalinncm ;
proinde- quodam vinculo conjuiiguntur, supremus &cU
que vol ratio addiicla niliil probal, vel conve- licet spirilus eum inlimo et cum carne, increâ-
niens fuit 1res pcrsonas incarnarl, etc. ta persona cum crealâ naturâ. « Onmi miraculo
Dist. ant. Bonitateni suam niagis communi- € inirabilius est » , inquit S. Bernardus, Serm»
câsset intensive, nego ; magis extensivè, subdi- 5 de Vigil. INaiivilatis Domini , i quomodù lam
stinguo, et illa communicatio extensivè major c diversa , tamque divisa ab invicem poluerint
ad mundi perfeclionem de se necessaria non € conjungi. » Et S. Gregorius Nyss. Oral.Calc-
est , imô forte ipsi noceret , concedo ; secùs, cbolicà, cap. 24: « Naturam omnipotentem ,

nego. Si 1res personre incarnatse fuissent, vel t inquit, ad bumanœ natura; vilitatem potuisse
onines natiirai intelligentes in unitatem suppo- I desccndere, raajus est potenliae argument
siti assumptse fuissent à Verbo, tune bonitas t tum, quàm ingentia quœlibel ac stupenda
divina se exleusins conmmnicâsset, id est, « miracula. Elcnini magnum aliquod et excel'!'

personarum incarnatarinn et naiurarum à Deo « sum elaborare divinam potenliam naturifi ,

assuniptarum major fuisset numerns. Sed 1°, € quodammodôconsentaneum est ac proprium;

non idcô bonitas divina sese intensiùs , seu < at verô dclapsus ille ad id quo abjectum est
secundùm plures perfectionis gradus commu- « et iiumile , abundantia qua}dam est potentiae,
nicàsseï, siquidem Verbi divini persona, quae < quse nec in illis quidem quae sunt praeter na-
se natura; bunianae Cbristi j»er Incarnaiionem < turam inipediri potest. d Non assimilia babet
commnnicavil, lotam Divinitaiis perfeclionem S. Aug. L. De Prœdest. sanct. cap. 15. Si
conlinet, et prœterea tam intima fuit ejusmodi porrô attcndas ralionem, quâ rerum ita dissi-

commun icatio qaemadmodùm diclum est,

ut, larum arctissinia conjunctio fada fuit, niira-
nulla major et intiniior extra Deum esse possit. beris utriusquc naturae servatas esse proprieta-
2° Licèt Divinitatis communicatio summa in- tes, sine uilà confusione et mixtione; ita ut,
tensive qnae fit per Incarnationem, de se sit inquit S. Léo, sermone 5 de Passione , « tota
conveniens, et ad perfectionem et complemen- « sit in niajostate bumilitas, tota in bumilitate
tun) operis à Deo producti vaidc conducat, « majestas; nec inférât uuitas confusionem
attamen , ejusmodi commuuicalionem fieri « nec dirimal proprietas unitatem ; nec(Serm.
multis, et sic m.ijorem esse extensivè, mundi « 1 de Naliv. cap. 2) inferiorem consumât glo-
perfeclioni accidentariuin videlur. Scilicet « rilicatio, nec superiorem minuat assumptio.»

tota rerum universilas ita est ordin:ita et dispo- Ergo mirum non est quôd Incarnatio opus Dei
sita, ut partes singulœ ad se invicem respectum per excellentiam appelletur in Scripturis, at-
dicant. Ipsemet ordo rerum supernaturalium, que ejus omnipolentiae magnum praedicetur
cum ordine naturali, Deo cuncta sapienter di- argumentum. Habac. 2 , v. 2 : Domine, opus
sponente, mirahilitcr conncxus est. Hinc quse- tuum in medio annorum vivifica illud. Luc. 1 :

cuinque in mundo sunt, ad unioum opus con- Fecit , inquit B. Virgo , milii magna qui potens
stituendum conspirant , quà quidem in rerum est.

concordiâ et consensionc à theologis cùm de 3° In mysterio Incarnation is emicat sapien-

providentià agunt, explicari solità, maxime sa- tia, tum quia mirabilisunionis in quâconsistit,
pientia divina splendescit et emicat. Jam verô modum rcperire sola sapientia inliniia poluit
nonne huic unico operi perficiendo unica ut et sola omnipotenlia exequi , tum propter
Verbi divini Incarnatio sufliciebat? Ergo alia- respeclus quos ad bominem et universas crea-
rum personarum divinarum Incarnaliones, turas babet Incarnatio , in quibus respeclibus,
necnon uiiio Verbi cum aiiis iftituris crcatis sapientia necnon misericordia ,
justilia, sanc-
prœtcr rem fuissent, ad aliam universi dispo- titas , majestas et infinitas divina mirum in
siiionem perlinuissent, ad mundum nostrum modum splendescunl et emicant , ut in hâc
per se non attigissent ; atque si Deus operi, disputationc , capitibus seqq. explicabitur. Ex
quod condere voluit, adjecisset alterius naturai diclis liic colligere satis sit Incarnaiionem,
creatse unioncm cum Verbo bypostaticam quantum ad substantiam speclatam, esse opus
forte sapientiam suam et alia sua attributa mi- pcrfeciionibus divinisexprimendis aptissimum,
nus perfectè expressisset. ac proindc Deo per se convenientissimum ex-
2° Maxime Incarnalionis myslerio exprimun- i| trinsecè.
 «7» DE INCARNATIOJ^E 671
Probatur contra Wiclefi hseresim , secunda dum certô et infallibiliter sapientiâ et bonitate
pars concl.,nempèmvsteriiiniIncarnationis non suâ inducilur. Namque , si Deus non veliet id

esse absolutè necessariuni. V Ex Scriptiiris, operari, ad quod producendum sapientià et

^iiod enim in iis singulari boncvoIeiUiai et nii- bonitate suâ certô et infallil)iliier induceretur,
sericordiœ divinai ailribuitur, bb(M-uiji est, tune sapientiam et bonitalem suam negaret
non estabsolutè necessarium ; atquilncarnatio seu iis contrariam voluntalemhaberet,insipien-
in Scriptiiris sintçulari Dei benevolentiic et ter se gereret (!t maligne; atqui Deum attributa
niisericordia; ailribuitur; Sic Deus dilexit mnn- sua essentialia negare , insipienter et maligne
dnm , inquil Christus , Joan.5, v. IG, ut Filiitm se gerere , tam sanè répugnât ,
quàm Deum
Simm uiiigemlum daret; et S. Joan. in Epislolà ipsuni non exislere ; ergo , etc. Et verô nonne
suâ prima , cap. 4, v. 9 : In hoc apparuit cha- illud contradictionem involvit quôd tam répu-
ntas Dei in nobis , qnoniam Filiitm suum imiyenî- gnât, quàm impossibile est Deum peccare aut
tum misit Deits in mundiim, ut vivamits per eum; mentiri , aut mendacium et peccatum praeci-
ergo. 2° Ex ralione. Nuliuni opus ad extra est pere? atqui tam répugnât Deum non velle id
c »niinunicatio necessaria divinitalis. Id ihnu- operari ad quod producendum bonilate , et sa-
nieris Scripturarum et SS. Patruui leslinioniis pientià suâ certô et infallibiliter inducilur
facile evinciiur ubi de Dei libertale ibcologi quàm r-epugnat Deum peccare aut mentiri ,

disserunt. Vide Petavium 1. 5 de Deo et divinis autmendacium et peccatum ab ipso imperari.

Attributis, cap. 6, et alios iheologos ad quœst. Nam quae causa est cur peccatum et menda-
19 prini?e part. S. Thom;». Idem quoque ratio cium etsi in se maxime possibilia sint à Deo ,

clarissimè adstruit. Cùm cnini Deussitinlinilè tamen aduiiiti vel prœcipi ncqueant ? id oritur
perfeclus, manilestum est hune esse sibi suum ex sanciitate et veracitate divinà, id est, ex
suiumum et unicum bonum suum unicum fi- , amore summo et necessariô quo Deus ordiuem
nem ultimum, suamfelicitateni consummalam; inuntiîabilem et veritatem prosequitur ; ergo
eum proinde sibi sullicere, rébus à se disiinclis pariier si bonilas et sapienliâ in quibus Deus
nullo pacto indigere, se solum necessariô amare, sibi summè et necessariô complacet , certô et
posse concipi existere totum etperfeclumquin infallibiliter postulareut aliquod à Deo opus
cœtera existant. Atqui si Deus sibi sulliciat, nec produci, ab eo producendo Deum abstiuere
rébus à se distinctis indigeat, si se solum neces- penitùs ropuguaret ; ergo , etc. Deinde quid
sariô amet, sibi suum sit bonum, suus unis, sua infallibilitas seu certitudo ex immutabili essen-
félicitas , totusque et perfectus exislere con- tià allributorura divinorum ne\a et manans
cipiatur quin caetera existant, nonne evideniis- differre potest à verà et absolutà necessitale ?
simum est, ad aliquid extra se producendum nonne ejusmodi infallibilitas est imnmtabilis?
nccessitate sua; naturae illum non determiiiari? nonne immuiabilitas quai in attributorum di-
Hinc eximiè S. Thomas p. 1, q. 19. a, 4: Deus vinorum essentià nititur, ab omni hypothesi
inquit, se communicat creuturis etagit,nonqiia~ contingenli est independens ? nonne istud con-
tenus est, sed quatenùs vult. Et S. Augusiinus tradictionem involvit , rem hujusmodi immu-
lib. 1 de Genesi contra Manich. c. 2, docet non tabililate allectam aliter se habere ac se habet?
aliam esse causam uliimam cur Deus fecit coe- nonne quod ab hypothesi contingenli non pen-
lum et terrani, nisi quia voluit. Quibus Scriptu- non potest ac se Ual)et
del et aliter se habere
ra sacra Psal. 110, v, 2, Psal. 113, v. 3, etc. id ipsum est absolutè necessarium? ergo si bo-
et universa traditio consonat; ergo Incarnaiio nitate et sapientià suâ Deus certô et infallibili-
quse est opus ad extra , non polest esse com- ter ad prœsentem rerum universitaiem , ac
municatio necessaria Divinitatis, seu non est proinde Incarnationem produceudam inductus
absolutè necessaria. fuisset, absolutè necessefuisset mundum à Deo
Probatur tertia pars , nempe Deuni proinde creari, et Ip^arnationem existere, et plané re-
ad Incarnationem peragendam bonilate et sa- pugnaret Deum ab iis peragendis abstinere po-
pienlià suâ immutabili non fuisse certô et infal- tuisse. Praeterea, si ad hune mundum conden-
libiliter inductum. R;rtio est quia id ad quod dum , atque Incarnationem eo conclusam pro-
bonitate et sapienliâ suâ Deus infallibiliter et duceudam, bonitate et sapientià suâ certô et
certô iuducitur, dicendum est necessariô ex infallibiliter Deus inductus fuisset, actus quo
Divinitate emanare, et absolutè necessarium. crcavit mundum certô et infallibiliter fluere
Etenim tam répugnât quàm quod maxime conciperetur ex attributis Dei necessariis
Deum non velle id operari , ad quod producen- nempe ex ejus bonitate et sapientià; proinde-
 67t VERB! DlVf^il. C74
que ojiismodi aclus , etiani sub co rospcctii qtio tiirum, mnndum non existere ponereiur,
si

niuiuli creationoni infonot, cliqua csseldivina [(roindequc Denm sibi nonsulficere. Tune enim
proprielas , seu csscl atfribulum Dei ab ejus concipiluraliqnid defuturum bonitatietsapien-
essenlia neccssariô (iorivaUiiii ; cnimvorù qiiod tice divinœ, cùni illud non exisleret ,
quod ficri

Deo inlrinsccum est et ab ejus esseiilià imniu- à Deo hnec attribula raiionibus suis immuta-
tabili iliiil, illud est atlribiiluni diviiiuni, et bilibus exigunl. Sequerelur 2" Dcum imniuta-
quidoni lain necessariuin qiiàni ipsa ejus essen- bili siipientià et bonitate suà impelli, et induci
lia ex quà manal. Jani porrù, si aclus quo Deus ad aliquid à se distincium absolulè expeten-
niundum creavit, esset ejusniodi proprielas dum; quasi verô ipse sibi non esset suus finis
Di'o iiecessariô iniuerens , cùni numdum iioa unicus et essentialis. Sequerelur 3" munduni
existere posito illo actu plané repugnet , rcpu- nec ciliùs incipere potuisse ; quod falsum est.
gnaretquoque nietaphysicè muuduni ex diviiii- Hoc enim ciliùs incipere poluit, qiiod non
tale non enianare ; ergo. cœpit anleomne tempus possihile; atqui, quani-
Ad h;ee, si Deus bonilate et sapientià suà cunique de temporihus nalurà senleniiaui am-
inrallihiliter inducUis ruisseladhunc inunduni, plectamur, niundus.cùm ex Leibnitio elexrei
et proindc Incarnationem quse co continetur veritate ab œterno esse non cœperit , dicendus
producenduni, lani necessaiiô niundus et Incar- est anie omne lenipus possibile non incœpisse.
«alio suo lempore existèrent, qnàm necessaria V. g., ponamus cum Leibnitio tempus nibii

éi* Vcrbi divini gencralio. Naniqiie generatio aliud essequàni successionem existentium suc-

œlernd Vcrbi divini ideô necessaria est , quia cessive, ac proindeanlequàmcrealurœ existè-

licetcum (îv'tgnilione et inclinatione fiât, atia- rent, in quibus solis dari potest ejusniodi snc-
men ex essentJA divinà , seu ex naturà intellec- cessio, nullum reveià tempus exliiisse; nibilo

tùs divini infinité fœcundi oritur et procedit ;

seciùs tamen concipiemus ante mundi exordia
ergo similiter; si attribula Dei essentialia, ejus possibile fuisse aliquod tempus. Intelligimus
nempe sapienlia et bonitas , inunduni produci enim v. g., mundum aliquem possibilem qui
infollibiliter exigèrent, actus quo mundus crea- creari potuissct longo lempore anlequàm
lus est, ex illis atiributis necessariù fiueret, mundus nosler existere cœperit , adeô ut cùm
proindeque munduset Incarnatio suo tenqjore, prœsensrerum disposilio orsa est, jam in Illo

necessariô etiani existèrent. Itaque, cùni In- altero mundo innumera entia successive ef-
carnatio non sit necessaria absolulè, ut contra fluxissent; ergo mundus ante omne tempus
Wiclefum probavimus, statuenUuni quoque, possibile existere non cœpit ; ergo Deus
quod consequens est, Deuni ad liane peragen- illœsis sapientià et bonilate suâ , ejus initia
dam, non fuisse certô et infailibiliter, legibus ciliùs ponere potuisset; proindeque caduoum
îmmutabilibussapientiseetbonilalis suce induc- et falsum est principium quo uno systematis
tuni. Leibnitii moles universa fulcilur.

Confirmatur eadeni conclusionis pars,l''quia Dices adversùs tertiam conclusionis partem.

quod ex bonitate et sapientià Dei certô et in- Deus rationibus sapienliœ et bonitalis sufficien-

failibiliter consequitur, illud ab œterno esse tibus, ac proinde prœvalentibiis et certis, sed
débet ; neque eniin concipi potcst necessaria non absolutè neccssuriis, lum ad creandum, tum
Dei attribula appendice quàdam ex se certô et ad creandum id ipsum quod creavit induclus
infailibiliter nexâ unquàni carere posse, Atqui est. 1° Quidem rationibus sufficlentibus ; res
tamen niundus ab œterno non cœpit ,
quod enim nuUa evictii , quin detur ratio sufliciens
Leibnilius fatetur , rébus creatis (vterniia- cur exslat. 2" Raliones ejusniodi fuére bonita-
iem futnram solùm adscribens ; et idem ex tis, nam ad beneiaciendum creaturis Deum

Scripturis et ex ratione indubilatum est ; In- extra se operatuni esse nemini dubium est.
carnatio non nisi post plura à condito niundo 5'^ Fuêre e'.iam raiiones sapienliœ ; enimverô,
annoruin niillia peracla fuit ; ergo , etc. Con- cùm Deus voluit mundum condere et dispo-
firmalur 2**
,
quia principium quo nitilur to- nerc, ipsi adsiiiit ejus sapienlia, veriiates œter-
tum systenia Leibnitii istud est , Deuin ad nas et necessarias, legeni ordinis ininiutabileni,
nihil quidquam extra se producenduni deter- omnesque niundos et disposiliones rerumpos-
niinari posse nisi ratione aliquà bonitatis et sibiles exhibens. 4" Hœ raliones fuêie prœva-
sapientià; prcevalenli et infallibili. Atriui islud lenles ; si enim aliis paribus œqualœ fuissent
principium falsum est. Nam 1" inde sequere- el Deus ad unum prœ alio sesedeterminàsset,
tur bonilati et sapicntiae divinio aliqui*! defu- jam nuUa dala fuissct raiio sulliciens ejus de^
 «75 DE INC ARNATIONE 676
lerminationis quod ex dictis répugnât. o**Fut're
;
vince infinitas, quâ sibi sulïîcientissimus est. Se
certai et inlallibiles; quia, si Dcus illud noa solum aniât necessariô, nihil cxlra se necessa-

agerel, ad quod prœvalentibus bonilatis et sa- riô expelil, quia solusest summum et inlinilum
pienliai suae rationibus inducilur, non esset bonum. Hinc 1" poluit sese non deterniinare
sumniè bonus et sumnrè sapiens. G" Non taraen ad creandum.IIinc2^, in hypoiliesi quôd creet,
illsR rationes sunt absoluté et nictaphysicè ne- sua quidem non potest ailribula negare; id est,
cessariœ. Naiu alia est ccrtitudo et iufailibi- répugnât eum velle quod ejus sapieniia, san-
lilas, quae nécessitas raoralis dici potest, et ciitas, bonitas, aliaque attribula ûeri vêtant}
orilur ex principio ralionis sirfficientis ; alia sed non ideô tenetur producere quod optimum
nécessitas absolu la et melapliysica, quai prin- est; quia, ut capile sequenli uberiîis expone-
cipio contradictiouisfundalur, juxla quod illud tur, falsura est ejus ailribula exigere ut opti-
ponitur esse veruni, cujus opposiiuni repu- mum producat.
gnantiam seu contradictioneni in se involvit ; Ad secundam, fa'.emur quoque Deum créasse
ergo, etc. ul boni participes faceret creaiuras, imô non
Nego an t. Demonstratum est Deum rationi- poluit velle creare ,
quin vellet benefacere
bus iufallibilibus bonitaiis et sapientise suae ad creaturis, aliàs suam bon itatem et benelicen-r
creationcm mundi iuductum dici non posse, tiam ncgàsset. At non ideô censendus est boni-
quin extra se aliquid necessariô expetere, et taie suà essenliali ad creandum cerlà el in-
necessariô agere concipiatur. Quod ejus in- faiiibiliier inducius. Deusabsolulè non lenetur
fiuitati et perlectse liberlali plauù conlrariura exercere poleslaiem quani habet benefaciendt
est. creaiis. Haec poteslas Deo cssentialis, seu exer^
Ad priniam probaiionis partem, fateor nul- cealur, seu non exerceatur, pennde perfecta
lam rem exislere quoe non habeat suirnùeniem est et divina; nec minus ens supremum et iu-
existendi ralioneni. Sed hœc ratio, ubi agiiur finitum esset bonum essentialiter, quamvi^
de deîerminationibus liberis , tota pciitur ex nullœ creaturoe existèrent.
vi ipsà sese deterniinandi nalurae intclligenii et Ad tertiam , ulliô concedimus sapientià di-
liberse insità, et iis omnibus qu;e ad ogendum vina repraisentari verilales seternas et neces-
prcerequiruntur inslruclà. Niniirùm alia est ra- sarias, necnon leges immutabiles ordinis. Cen-
t'.o causarum liberarum, et alia causarum ne- semus quoque Deum nihil ejusmodi legibus et
cessariarum. Ratio suflicicns determinalionis verilaiibus contrarii velle posse. Denique coii-
causarum necessariô et sine libertate agentiinii, htemur nuindos onines possibiles, cunctasque
ab ipsâ earum facultatc agenli repeii nequit, rcruni disposiliones divorsas Deo esse perlec-
cùm ipsis non insit vis sose ad unum aut ad tissiniè notas. Sed conlendimus nec veritates
aliud flcctendi ; aliunde igitur eorum determi- ailernas, nec leges ordinis immulabilis uUo
nationis ratio repetalur necesse est. At non ita modo postulasse , ut Deus quidquam crearet ;

res se habet, ubi agiiur de caiisis liberis. In eo quia evidentissimum est Deum potuisse absii-
siquideni consislit illarum libertas, quôd activé nere à crealione, quin desineret esse sapiens,
indifférentes sint , non quidem eo sensu quôd justus, verax et omni perfectionum génère cu-
sese de'erininent sine uiolivo , sed quôd tune mulaïus.
ad uniiîii Sfse déterminent , cùm ad illud sese Ad quartam , Deus est causa prima , causa
possent non deterniinare. In creaturis, quae non summè libéra , et ut à suà essenlià habet exis-
à se ipsis, sed à Deo solo pcrfccUonem et feli- tendi vim, ila à suâ volunlale solà habet vim
cifaiem suan: consequi possunt, fous et origo vse dcierir.inandi ; proindeque activé indifl'erens
libertalis est appeiitus veri boni,sive per rao- esl ad unum inter plura œqualia volendum.
dum aciùs ille oppelitus concipiatur, sive per Non dico ad unumseliqendum, quia aliud est ia-
modum faculintis, parùm interest. Naturâ vo- ter aequalia unum ahis propriè anteponere,
iumus vero bono potiri. Hinc si objecluin ad quod insipiens Ibret, aUud est eorum unum
quod amandum allicimur, nos verè beatos velle reliclis aliis. Voluniaiis Dei libertas solo

non ciBciat, pcnès nos est expendere an illud auiore ,

quo seipsum diligit , constringitur.
amandum sit, proindeque penès nos est illud Hinc non potest innoceniem plectere, média
prosequi vel non prosequi. At in Deo, qui ad fidem idonea non disponere, virlulem pro-
sibimet suum bonum, sui-s finis, sua pcrfeclio bibore, aut pra;cipcre poccalum, quia ejus
et summa félicitas est, origo libertalis circa œquiiaii, sapieniiœ, et sanctiiati haec répu-
ta quae extra se producit, et ipsa essenti» di- gnant. V. g., velle peccatum est velle deordi-
677 VERBl DIVINI. 678
natjonem ac proinde volitio pcccati ab co qui soluté necessarium. 2° Nonne idcircô répugnai

se amando, siiniiuc aiual ordiuoin ininiulabi- absohilè Di'um menliri aut prœcipcre pccca-

leuj, necessariô e.vcludiuir. Pariier vellc abso- lum, quia à mendacio et à praicipiendo pec-
lutè linem et ad euin nicdia idonca non eligeve, cato suà veracilale et sanclilale avertilur ; al-

à sapienlià alicnum csl, Sed (amen Deus po- qui tamen mendacium el peccatnm in se
luil non crcare, quia nihil oreando allribulis possibiliasunl, nec involvunlconiradietionem;

suis relVagalus non esscl. Elenini elsi nujiidum crgo. 3° Si ad optimum produceiulum, Deus
coudendo et disponendo, crcaturas bonoruui sapienlià el Lonitate suà certô et inCalUbiliier

suorum participes feccrit, sibique gloriani e.\- inducerclur, repugnaret, ut diclum csl, opîi-
Iriusccam conij)aiaveril, allamen anior atlri- nium à Deo non produci. Si repugnaret opti-
buloruu) suorum non poslulabat ut ((tiidquam mum à Deo non produci, ergo ali(iuid conli-
pFoduceret, siquidcm nulla ejus perfeclio au- neret nalura oplimi propter quod repugnaret
gcri aut conipleri cujusiibct operis crealione illud non exislcre, proindeque ila necessarium
poliiil. Si cnssupienmm créai uras cxistorc non esset optimum ut ejus opposilum ali(iuà ra-
voluissel, non idcô desivisbct sunnno se amaie, tioneveram repugnantiam involverel. Necessi-
cùm sibi pcrfectè sufliciat , ncc ullo pacte , ut lalem igitur principio co«0'a£//c//o»/s innixam,
sit idipsum quod est, crealuris egeat. El certè, el infallibilitaiem seu cerlitudinem ex princi-
velil nolilLeibnitius nonne niox oslendiinus
,
pio ra/ioiiis suf(icientis pelilam eô loci malè
Deum solà snà voluntaleJiberrimàad niundum dislinguit Leibnitius, cùm ratio suflicicns

née ciliùs nec lardiiis crcandum poluisse in- quam ex allribulis divinis hic desunul , op-
duci? ergo. posiii repugnantiam et impossibililatem in-
Ad quintani , dist. Deus non esset summè vehat.
bonus et sapiens, si id non ageret ad quod ra- Inslabis. Etsi Deo Iribuenda sit libertas ab
lionibus bonilalis et sapicnliœ prœvalentibus imperleclionibus liberlali crcalurarum annexig
inlrinsecis inducilur, concedo; si ilkic raiiones defa^cala , allamen necesse non est eum esse
praevalcntes^, sint lantùm majora bonitatis et magis liberum ad creandum ,
quàm creatura
sapienliaj divina; argumenta exirinseca , nego, libéra est in aciibus suis liberis eliciendis; atr
Kationes bonilalis et sapienliye Dei exlrinsecae, qui crcalura libéra non sese déterminai ac(

ese sunt, quibus effectu carcnlibus, aliquid bo- uHum nisi ralione praivalcnti el infallibili ad
uilali et sapienlice divin;i; déesse concipcretur. iîlud impcllatur ; ergo.
Raiiones eoruni-dem alUibuloruni extrinsecœ 1° Nego raajorem. Disparitas est quôd crÇipi^

suut niaj:ora eoruni signa et toslimonia extra tura libéra linem suuni, bealiludinem el per-
Deuûj exislentia. Si Deus nihil creâsset, nulla feclionem suam exlra se quaïrere indigeat.
elrxaeum extilissent illiws bonitatis etsapienfcise Quaprapter cùm invincibililer bealiludiuem
argumenta. Si optitmiin opus pr-oducere voiuit, appelât, necesse est eam magis inclinari versus
iï]^;»xima extra se dedil ejusmodi lestimonia. objecta quac quoqt:o modo meliora apparent.
Verùm, sive nihil creâsset, sive minus perfe- Hinc aequilibrium poiidorum el inclinalionura

ctum produxlsset, non ideo quidquam deesset cssenliule non est liberlali creal;e. At verQ
allribulis divinis siqiiidem Deus de se oplimus
; Deus suum sibi est bonum, suus finis, sua fé-

el Siq)i('nlis.simus est, nec argutuenlis ac lesli- licitas el pcri'cclio, in se solo sibi necessariô
ittoiiiis quibuscunique cxlrinsecis sapieniiae et coinplacel ; proindeque voluulalcm ejus liber-

bonilalis sux indigel. riinam , nulla inclinalio necessaria et praipon-

Ad sextam respondco metaphysicè repug-
, dcians ad creandum poliusquàm non crean-
nareDcum velie abstiuerc à prodiicendo efle- diun impellere poUiit.
clu ad quem bonitale et sapienlià suà inialli- 2" Ad minorein respondeo non esse hic lo,-

bililerdeleriîiinulur, quia répugnai metaphysicè cum expendendi varias Iheologorum cl philo-

Deum atlribuiis (juài necessariô amat, refra- sophorum de liberlale humanà senteulias. Mul,-
gari. Nec dicas , ul mundus sit conlingens et lis videtur sallem aliquo in statu, aut respcclv
eerlù tanlùm, non absolutè necessariô existai, aoluum naluralium, volunlatem crealaiB posse
salis esse eum in se speclatum possc non exis- aliquando unum prse alio velle, ubi non magis
tcre, seuinejusideâ non deprehendirepugnare ab uno quàm ab alio antecedenter trabiUir et
quôd non existai. Nam 1°, evidenlissiinum est, aliicitur. Alii senliunl etiam in pra:senti statu,
si al) aliquo opère producendo Deo abstinere hominem aequaliter imj)ulsum à gratiâ ad bo-
repugnarel, ejusmodi opus diccndum fore ab-
IJ
num supernalurale , et à concupisceiUiâ ad
67<>
DE INCARNATIONE t>80

pcccatiim, posso ponî,

<l»wi '•' '"^'"S œquales cidenlâlem sibi comparavit, non quam aliàs

iiiiam parlom seligere conqwrfisset, concedo id est, creando, Deus

ulrinqiic adliuc nianent,
;

pn« alià. Sunt qui in isto slatu cxislimant ho- suam bonitatcm, suam sapientiam suam per- ,

niiiKMU ad duo opposila indeliberatè motum et i'eclioneni complevit, veranique suam et essen-

impulsum. si lune ad unura eorum se deier- tialem gloiiam in cognitione suî et in amore
minet, illud quidcmaniplecii quo niagis alli- quo sua altributa prosequitur, repositam am-

citur, sed aiunt eum posse à consensu prœbendo

piificavit, nego. Uno verbo melius est creatis
tune is in circunislantiis abstinere ,
quia scili- mundum produci quàm non produci, id verô
cet potesl vclle expendere an bonum ad quod proprié non est melius Deo, quia Deus seipso

amplius impellilur, habeal characteres sunirai oplinius et perfeclissimus est. Tanlùm autem
boni quod naturaliter appelit. Thomislae cen- abesl ut mundum creari quàm non creari eo
scnt creaturam liberam quocumque in statu ad sensu melius fuerit, quôd sapientià et bonitate

singulos sues aclus libères pliysicè et infallibi- suâ ad creationem Deus infallibililer inductus

litor proîmoveri à Deo verùui bane praemotio-

;
fuerit; ut potiùs Deo melius fuisset mundum
neni arbilrantur non agere per modum motivi, ab ipso non creari quàm hâc ralione produci.

atque câ staluunt Deum omnipotentem et ac- Deo enim melius fuisset nihil extra se produ-

tum et modum actûs attingere, id est, bujusce cere, quàm operari necessariô ; siquidem ope-

auxilii naluram in eo esse positam ut volunia- ratio Dei extra se necessaria, hune solum non
tes creatas ad aclus libéré producendos infalli- esse suum linem, sibique plané non sufficere

bililer applicet. Denique omnes theologi or- argueret. Atqui, si bonitate et sapientià suâ ad

tbodoxi uno ore libertatem constituunt in creandum Deus certô et infallibililer inductus

indifferentià aclivâ ad agendum vel non agen- fuisset, necessariô extra se operatus esset, ut

dum, ad agendum hoc vel illud; docent, dictum est ; ergo, etc.

creaturœ libersedùm ad actum determinalur, CAPUT II.

inesse veram poleniiam abslinendi ab hoc aciu,

Utrîan Incarnatio in liypothesi creationis fiierit
omnesque, salvo suo de actione Dei in creatu-
necessaria.
ras et auxiliis gratiai sysiematc, libenler con-
cèdent libertatem divinam è medio tolli , si , ad Incarn'ationem ex hypothesi mundi alicujus

creandum quod creavit , inimulabilibus sapien- à Deo condendi necessariô nexam existimavit
tiœ suae et boniiatis legibus Deus inductus olim Raymundus Lullus apud Vasquez, In ter-

fuerit. Quemadmodùm eorum nuUus inficiatur liam p. divi Thomœ, disp. 1, cap. 2.

absolulè repugnare à Deo prsecipi vitium , et Illud dognia non ita pridem tenuit quoque
virtutem prohibera Malcbranchius, Oratorii Jesu sacerdos, scriptor

Instabis 2° : Si Deus ita esset ad creandum perelegans, et menioralissimus philosophus;

indifferens, concipi non posset Deum creare. cujus systematis, quod ad rem nostram attinet,
Resp. Id cognosci non à priori, sed ab effectu, summa hœc est. Statuit Deum
esse omninô li-

nempe quôd dentur entia finita, à seipsis non berum et indifferentem ad creandum vel non

existentia, et à Deo infinité perfecto et sibi creandum, quia, inquit, ens infinité perfectum

suflicientissimo plané distincla.

solam suam substantiam necessariô amat, sibi-

Inst. 3°: Haec indifferentià ad creandum vel que sufficientissimum est (i). At verô, si agat

non creandum non est perfectio; ergo Deo extra se , amor necessarius quo et essentialis

tribuenda non est. Nego ant. Siquidem illa in- suam substantiam prosequitur, necessariô exi-
differentià es infiuitate Dei orilur, et eum esse git ex Malebranchio ut opère suo quantum ,

suum bonum, suum finem, suam perfe- fieri potesl, altributa sua exprimera inlendat,
sibi
sibi sufficientissimum ac proinde ut opus producat perfectissimum,
Ctionem, uno verbo esse
arguit, adeô ut si Deus illà indifferentià aclivâ id est, opus quod ralione boniiatis suae intrin-

non poUeret, imperfectus et extra se quidquani secae et siniul perfeclionis viarum quibus per-

necessariô expetens et requirens concipiendus ficiendum est, characlerem attributorum divi-

norum maxime gerat (2). Hoc est totius de
esset.
Instabis 4° : Melius fuit Deum creare quàm (1) Traité de ta nature et de ta grâce, second
Deus fecil bona discours, art. 50, 51, 52, 53, 54. Ecrit contre
non creare, siquidem quse ,

la prévention, T. 4. Resp. ad Arnaldum odit.

sunt ; ergo, etc. Disl. ant. id est, creando Deus ITO'^, pag. lô(», 138. Entretien IXsnrla Méla-
boniiatcm extra se communieavit creaturis, phiisique et sitr ta licligion, elc.

quam aliàs non communicâsset, et gloriam ac- (2) Traité de la nature et de ta ^ràca, premier
C81 VLRBI DIVIM. 68i

providentiâ Dei systematis Malebrancliii lun- lur explicare, ul hujus noiio possit Deo sa-

significat, advertas \c- picntià et Loiùtaie suà cerlô et infallibiliter

damentum. Quod non
opus oplinnim possibile sed iigondum induclo atlribui quapropler retinet
lim, iiiiicimi csso ; ;

tanlùni prœsenli rcruni iiniversilate ol disposi-

libortalis divinai nomen ; reipsà tanien Deus in
tione nulliun esse opus possibile porfeclius
ejus syslemale absolulè nmndum liunc non
seu altribulis Dei exprimendis niagis apluni.
creare non jnagis potuit, quàm in systemate

enini dclinit Malebrancbius pltires œqna- Malebranchii polcst, siagat, allribula sua nolle
Non
lis pcrleclionis nuindos possibiics non esse, quàm maxime exprimere. Quippe Lcibnitius,

imô expresse docet , si mundi ejusniodi pos- ul osiensum est, veram et absolutam nécessi-

sibiles aiquabiliter perfecii denlur, Deuni ex ta tem à Deo reverà non removet, sed tantùm
illis potuissc pro arbitiio qucm volueril, ex- necessilatem cœcam. Libentissimè falentur
,

sequi (1). llioologi Incarnalioncm esse opus perfectissi-

Jani vorô niirum quoi ex illo generali prin- mum, quod à Deo liori possit (Vide S. Th. p,

cipio consectaria ad illuslrandam et cxplican- 3, q. 1, a. 1, in corp. et Comment,

Suarcs.

dam Dei providentiani Malebrancbius rolligat. ad liunc locuni), illoque mysterio rerum uni-

Quorum unum est, Incarnalioneni(2) saitom versitati maximum decorem et homini bona
suinpiam pro unione alicujus naturai intelli- eximia allerri censent. Sed tamen non dubi-

genlis cum personâ unà divinâ (5), in liypo- tant potuisse Deum crealionem decernere

thesi crealionis mundi fuisse necessariam ;

quin illud niyslerium peragere intenderet.

quia sine hoc mysterio niundus non esset di- Imô, teste de Lugo, De Incarn. disp. 1, sect.

gnus, qui ad raajestaleni divinam referrelur, 2, sententiam Lullii ut temerariam notant.

nec iniinitalem ejus, ut par est, exprimeret. CoNCLUSio. Incarnalio mundo et homini li-

Porrô inter Malebianchii doctrinam et sys- cet convenientissima, in hypothesi tamen crea-

lema capite priecedcnti expositum, quod posl lionis simpiiciter necessaria non est.

Malebrancbium Leibiiitius adornavit, triplex Probaïur prima purs, nempe mundo cl ho-

juvat annotare discrimen. Juxla Malebran- mini incarnalionem fuisse convenientissiraam.

cbium 1° Deus potuit nibil creare ;

2* ex plu- Illud cnim mundo et homini maxime convenit,
ribus mundis possibilibus requaliter perfeclis, quo bona summa homini allata sunt, et à quo
tinuni producerc potuit aliis non prociuctis ;
rerum universilas et dispositio decorem maxi-
3° nécessitas , quâ Deus propter sapientiam mum conscquunlur. Atqui, etc.

suani et attribulornm suorum amoreni ad ali-

1" Incarnatione summa bona supernaluralia

quid agendum adigitur, cum libertate compati homini allata sunt; namque Incarnatione 1° na-
nequit ;
proindcque in hypothesi quôd quidquam tura humanain Christo exaltala est et suijlimata

extra se producat, liber non est ad producen- ad summum dignilatis fasligium, ut docet S.

dum opus minus perfectum. Contra Leibn. 1° Augustinus lib. De prsedest. SS. cap. 15. 2"

et ad creandum et ad creandum optimum, sa- Doctrinà cœlesti imbuti sumus Deo loquente
pientià et bonitate suà, Deum certô et infalli- nobis in Filio,.... per quem fecit et secula, Hebr.
biliter inductum fuisse slatuit. 2° Inter infini- 1, V. 2. 5° Keparala est per Christum natura
tos mundos possibiles unicum agnoscit opus ,
nostra quse depravata erat et perdila , Rom. 3,

optimum id est, unicum opus quo nullum

,
V. 24 et 25. 4° Redempti sumus et liberati à ser-

perfectius esse possit. 5° Libertatera ita cona- vitute daemonis et à peccato , et asseculi fuimus
gratiam sanclificantem quà Filii Dei eflicinmr

discours 13, 14, \o. Ecrit contre la Prévention, ejusque hœredes,..^. cokœredes autem Christi
T. 4, desRép. à M. Arnauld, édit. 1709, pag. Rom. 8, V. 17. 5* Virtuluni omnium exempta
130, 151. Entretiens sur la Métaphysique et sur
nobis danlur, maxime vcrô religionis et obe-
la Religion, eut. IX, etc.
Ecrit contre la Prévention id)i sup. pag.
(1) ,
dientiaî Doo debitœ , cui sese in viclimam Ho-
150, 180, 181. Entret. sur la Métaplt. et sur ta mo-Deus oblulit , factus obediens usque ad mor-
Relig. enlrel. IX, n. 10, pag. 369, edit. Paris.
lem, Philip. 2, v. 8, lum amoris crga honiines
1752.
cxercendi, quos Hsqi«e /h /ÎH^m Christus dilexit,
'2) Traité de la nature et de la grâce, 1 Dis-
cours art. 2 et 3 troisième éclaircissement
;
Joan. 13, V. 1, nccnon bonorum et malorum

sur ce Traité. Ecrit contre la Prévention, ubi tenqioralium dcspicienliai quam pauporlas et
sup. pag. loi). Entret. IX sur la Mctapli. eic. n.
passiones Christi commcndant, ac tandem hu-
U, p. ~ioO cl seq.
(5) Entret. sur la Métaplt. et sur la Rel. entr.
mililatis ,
quam in remedium innataj nobis su-

IX, n. ci, p. 348,549, 5o0. pcrbiae Chrislus toto suaemortalisviiai decursu

TH. IX.
 DE lî^CARNATlONE 684

niagnopcrè coluit. i Quse superbia sanari po- Scripturis novlmus templi illius raagnifiei et

I lest, ail S. Auguslinns, lib. de Agone cliii- ceterni quod ex omnibus bealis mentibus el ho-
sliano, cap. 11, n. 12, si liumililate Filii minibusjuslis Deus couslruere destinât, lapi-
I

I Dci non sanatur ? Quœ avarilia sanari polest, dom angularem sacerdolem summum maxi-
, ,

I si paiipertale Filii Deinon sanalur? Qux ira- mumque decus et ornamentum l'ulurum esse
I ciindia sanari polest, si patientià Filii Dei ipsum Cbiistum Jesura; in quo et per quem
I non sanalur? j Loge capul inicgrum. 6° Pa- omnes sancti Dpo in omni œlernilale reddiluri

lelaclus est nobis atlilus iacilis ad Deuni ;

ad~ sunt honores ejus raajestali proportionatos.
vocalnm onini habemus apud Patreiu Jemm Chri- 4° Redemptio hominum, graliai ipsis etiam ante
slumjustum: et ipsc est propitiatio pro peccatis Christum collalœ , sacramentorum vis el effl-

nostris , non pro iwstris autem tantùm , sed etiam cacia ,

genlium vocatio et conversio , Ecclesiae

pro tûlhts mundi, 1 Joan. 2, v. 1 ; ergo, etc. institutio, sedificatio, et slabilitas, uno verbo
2° Ueruui universitati et disposilioni ma- omnia vita; œternso consequendaî média , ipsa-

gnum decorem altulit Incarnalio, nemperaaxi- que œterna vita ex satisfactionibus, meritis et
nia mundi hnjusperfeciio, seu quod idem est, efficaci operatione Christi oiiuulur. Quàm mé-
ralio pr*cellens qiià Dei perfecliones opus ejus rité igilur ipse exclamât Joan. 3, v. 16 : Sic

cxprimit, ex eo orilur quôd prresens rerum Deus dilexit mundmn ut Filium suum unigenitum

universitas et disposilio hoc mysieriuni inclu- daret , ut omnis qui crédit in eum non pereat,sed
euim Incarnalio spectetur in se et quan-
dat. Si liabeat vitam œlernam! Et Aposlolus, Eph. 1,

tum ad subslautiam, jam capite praîcedenti v. 9 et 10 : Proposuit (Deus), inquil^ in dis-

monslrala est bouilatem et perfectionem divi- pensatione pleuitudinis temporum , instaurare

uam, necnon supremam polentiam et sapien- omnia in Christo quœ in cœlis et quœ in terra sunt

liam summo modo exprimere. Si autem in in ipso, o" Lapsum homineni erigendo et repa-

ordine ad cœlera omnia , seu visibilia, seu in- rando perincarnationem, Deus eximià ratione
visi!)ilia, seu prœsentia, seu fulura, seu ter- misericordiam ,
justitiani, sapienliam, sancli-

restria , seu cœleslia consideretur , mirum quie tatempotentiamque suam expressit; misericor-
in liaic omnia perfectio, quae altribulorum diam quidem, etbonitalem, dùm homniis ml-
Dei exprimendorum potestas ex hoc mysterio sertus, misit Filium suum.... ut salvctur mundus
derivclur. Quod argumenlum paucis tantùm per ipsum. Joan. 5, 17; jusliliam, dùm Filio

allingam; 1° unio hypostatica persona; divinœ propriû , qui in se iniquilatos nosiras expiandas
cumnalurà aliquà spiritu et corporeconstilulà, susceperat, nonpepercil, se.l pro nobis onviibus

rerum universitati quae ex spiritibus et corpo- tradidit illum ,ri.om. 8,52; sapienliam, dùm
ribus tola coalesci!, sanclilalomquamdam sum- accuratissimie jiislitiie simul cum sunmià mi-

mamque ùignilatemconfert, quà Dei , ad quem sericordià conciiiandai viam adinveuil salvis

omnia refcruntur, sanctitas el infniilas mirum ulriusque juribus ; exigendo sciiicet pœnas à
in modum elucescunt. 2" Incarnalio id decoris Christo qui sesesponsorem noslrum consiitue-
universo tribuit , cunctis videlicet praeesse el rat, et peccata bominibus persolvendic debihc
imperareDéum-IIominem, qui et ipse secun- salisl'actioni imparibus renulttMulo; ubi adim-
dùm na'mram suam crealam , el actus inilnili pletum vaiiciuium Davidis, Psal. 84, v. 11 :

valoris quos per eam elicit , Deo sit subjeclus Misericordia et veritas obviaverunt sibi ; jusiilia

el ad eumreferatur, Constituit (ChristumDcus), et pax osculatœ sunt. Expressit sauclitatem

jnquit Aposlolus , ad dexleram suam in cœlesti- suam, dùm in odium et ultionem pcccali, adeô

bus , supra omnem principatuni , el potestatem severas à Christo vade nostro pœnas repetiit.

et virtutem, et dominât loiieni, et omne nomen Dcnique omnipotentiam suam , non modo ip-
quod nominatur non solum in hoc seculo , sed sam Incarnationeni lot bonorum fontem ope-
etiam in fnlnro. Et omnia subjecit snb pedibus rando expressit, sed etiam gratià suâ qusehujus
ejns ; et ipsum dédit caput supra omnem Eccle- mysterii {'ruclus esl, corda hominum subigen-
siam, quod est corpus ejus, qui omnia in omnibus do , et sanclos ex peccaloribus creando ; ergo
ftf/fmp/e/«i-,Ephcs. 1, v. 20 et seqq. El alibi : maxima hujus mundi perfectio, seu, quod

0/)iii/a vcstva sunt ; vos autem Clirisli; Cliristus idem est, ralio praecellenlior quà mundus clia-

autem Dei. i Cor. 4, v. 22 et 23. 3° Non nisi ab racterem ailribuiornm divinornm gerit, ex
lncarnalione,Angeli , ut homines, liabeHlquôd lucarnalione orilur.

juucli Chrislo capili suo, possint culuini inii- Prob. secunda pars, sciiicet in bypothesi

iiiti valoris crealori &uo cxhibere. Atquc ex cieaiiouis lioç jnyslcriuw non es§ç simpliciier
 «85 VERBI DIVINI. 6^6
necessarinm. Primiim argumentumexiis Scilp- suprcmum cum suis creaturis intelligentibus à
tunirnm clSS. Palruiii polilur tostinioniis, qui- gloriA sibi reddendâ , seu à cultu sibi dobito
bus Iiicariialio Vorhi diviui nobis, ut pignus dispensare non possii, quippe quem ordo im-
esimiiamoris et suininre Dci erga hoinines nii- mutabilis, à qiio voliintas divina recedere non
sericordùi-'argunientiun exhibelur, alque uldi- potest, Deo exhiberi prœscribit etiamsi deni- ;

vinuin bcnelicium ad eos libcrandos et redimen- que Deus vellc nequeat opus attribulonmi cha-
dos conccssiiin. Diiplici capite se(|iienli inulla racterem nullo paclo exprimens, siquidem
ejusmodi loca an'eromus. Alqui, licct ex ojus- seipsum negare non polest atlamen non id- ;

modi tesliinoniis coUigi non possct niiicum In- circô in hypotbesi quôd creet , tenetur Incar-
carnaiionis iinem l'iiissc redemplionem generis nationem peragere. Quid ita? quia sibi suffi-
hnniani, de quo aliqiiando dissereniiis, iis ta- cientissimiis, et gloriâ extrinseca qiiàcumque
nien hoc salteni signilicalur Deuni poluisse non indigens, ut sicpè monct ipsc Malebran-
creare , quin Incarnationis mysleriuin etiam chius, et ex Scripturis, ex universâ tradi-
quantum ad substantianiperagereinaninio ha- tione (I), et ex manifesta ratione cerlissimum
berel. est, non tenetur, sicut moxliquebit, etiam in
Socundum argumenlum in islâ ratione theo- hypolhesi (jaùd creet, illud producere, ex quo
logicà posUum est Opus supernaturale non
: gloriam accidenlalem et extrinsecam quàm
est sinipliciter necessariura in hypolhesi crea- maximam consequi possit ; ergo gioria acciden-
tionis mundi siquidem creatio
; id ununi secum talis, quaî ex opère condendo in Deiimredun-
importai et necessariô includit, ncnipe crea- dare débet, necessariam aliquam Incarnationis
luris illndà Deo concedi quod carum natura cum creatione connexioncm non ovinoil.
continet etexigit. Atqui Incarnatio est opus su- T Gloria Dei essenlialis ejusmodi connexio-
pernaturale; nulla enim esse potesl creatura ncm pariter non adstruit. Eatenùs enim gioria
intelligens, quae suàpte nalurâ hypostaticam Dei essentialis Incarnationem ex hypolhesi
cuni Verbo divino unionem postulet; ergo, etc. creationis nexam esse ostenderet, quatenùs
Terlium argumentum in principiis Malebran- poslularet ut Deus in hàc hypolhesi produce-
chii labefactandis penè totum versatur. Si In- ret opus sua attribula quoad polest exprimens,
carnatio creationi necessariô connexa esset, vel id est, opus quod reverà et judice Deo ipso
,

haec connexio necessaria ab ideà operis cujus- maximum esset divinœ perfectionis leslimonium
Jibet possibilis in se sumpti vel à Deo ipso re-
,
et argumentum ; alqui gioria Dei essentialis
peleretur; atqui non ab ideà operis cujuslibet id non postulat. Nam gioria Dei essentialis est
possibilis in se sumpti ; non enim inticiatur Ma- judicium quod Deus fert de seipso quo
, scilicet
lebraiicbius (quod aliàs per se nianifeslissiraum Deus pronuntiat se ulpote infinité perfectum
est) dari infinitas rerura dispositioncs et mun- esse sibi suum unicum finem , unicam et sum-
dos possibiles, id est, nullam ratione suî repu- mam perfectionem suam et felicitatem. Huic
gnantiam involventes, quibus Incarnatio non judicio essentialiter aiinectitur amor neccssa-
continelur. rius quo Deus in se sibi summè complacet,
ISeque ab ipso Deo ulla deduci potest neces- quique, elsi infinilus, suo tamen objeclo totus
saria Incarnationis cum creationc connexio. explelur et ada^quatur. Hoc porrô judicium et
Elenim connexio ejusmodi à Deo repeti nequit, ille amor non exigunt ut Deus in hypolhesi quôd
nisi vel gioria accidentalis seu extrinseca quœ creet ,
producat opus sua atlribula quoad po-
ex creatione in Deum redundat , vel gioria test exprimens. Elenim tanlùm abesi ut Deus»
ejus ossentialis, vel ordo immutabilis eam con- in hypotbesi creationis, ideô sua altribula
cipiantur certô adstruere et demonstrare. Nul- maxime exprimcre teneatur, quia judicat se
lum autem horum dici potest. 1" Gloria acci-

dentalis quam ex creatione Deus percipit, con- (1) Psal. 15, V. 2, Jacob. I. v. 5, S. Justinus,
vel aller antiquissiums scriptor in Epistolà ad
nexionem aliquam necessariam Incarnationis Diognelum, n. 3, edil. novae Op. S. Jiisl.
cum creatione non adstruit. Namque ejusmodi pag. ôl-"). T(Tlul. de Oial. cap. 3, n. 3. p. 130,

gioria accidentalis et extrinseca in lioc consis- éd. Paris. 1G73, ad haec verba oralionis Domin.
sancti/iceltir nonien liuim. S. Cypr. de Oral.
lit, qnùd à creaturis intelligentibus Deus co- Domin. ad camdcm scntcnliam, p. 207 éd.
gnoscatur, laudetur, ametiir, quodque ab om- rcgiae Auguslinus lib. 13 Conless!
1726. S.
nibus suis operibus aliqtio modo exprimatur. cap. 1, 2, 4, idem in Epist. 102 ad Deo grattas,
n. 17, et epist. 158, ad Marcellinum, n. 6,
Atqui, etiamsi 1* gioria ejusmodi maxima Deo
S. Th. 1 p., q. 19, ar., 2 et 4, cl quu3Sl. 44,
pcr Incarnationem tribualur ; cliamsi 2°, cns l art. 4, etc.
«87 DE INCAliNATlONM 68«

esse sibi stiuiu liiH^n , siiaiu porfecliuiien» et divinorum contrariam denotaret, illud à Deo
felicilalein , ac proiiule undequài|ue sibi siilli- iiilendi nequil. Yerùm , de bis sic statuendo,

ciciilissiinuin ; ul poliùs ejiisraodi judicio pro- simul propugnanduni est Deum circa reliqua

nuntiare intelligalur se periiidc esse inliuilè esse liberrimum. Se solum Deus amal necessa-
Lcaium el pcileclum, seu magis, seu minus riô. Solo igilur subslantise suœ seu attribulo-

altribula sua creando exprimât. Pariter lantùm rum suorum amore vinciri potest, proindeque
abcst ut amore iiifinito quo suam substanliam censendus est posse, quidquid illsesis suis atlri-

diligit, ad sua atlributa maxime exprimenda , butis potest velle. Jam porrô, si Deus produxissel
posilo quod agat, adigatur, ut potiùs is amor opus altributa sua minus exprimens, non ideô
utpote suo objecto expletus non possit ullà na- , conciperelur atlributa sua Isesisse, seu volun-

turali necessitaie ad aliquid extrinseci expeteu- talem iis gessisse contrariam. Sic enim arguere
dum ferri ; ergo , etc. est : Deus attributa sua opère quodam minus
Et verô si gloria essenlialis seu judicium quod perfeclè exprimendo quàm alio potuisset , non
Deus fert de seipso et amor quo in se solo sibi ideo iis oppositam voluntalem gereret , modo
sumraè compîacet, exigèrent ut Deus in hypo- 1° altribula sua minus exprimendo, ea lamen
Ihesi crealionis, opère suo scipsum quoad po- verè exprimat ac proinde velit aliquid iis con-
lest cxprimeret, vel banc sese exteriùs pro- forme et consentaneum; et 2°, haec altributa

ferendi et exprimendi ratiouem expeteret ut quàm maxime exprimi non postulent. Atqui

finem suî saltem partialem, aul ut médium, vel 1° Deus attributa sua minus perfeclè expri-
ne sua altributa negaret. ?son prinium, quippe juendo, ea tamen aliquà ratione expressisset
Deus quâcunique in bypotliesi se esse ens inli- ut per se liquet, proindeque voluisset aliquod

nitè perfcclum, se sibi esse suum unicuni opus iis conforme et consentaneum. 2° Atlri-
finem, necessariô cognoscit, ut diximus, seque buta divina etiam in bypotliesi creationis, quàm
solum ideô amore infinito et essentiaii diligit. maxime exprimi non postulant; siquidem nibil

Non seciindum, siquidem opus quodvis ;\ minus perl'ecta ctsumma sunt, seu magis, seu

Deo productuni quantùmlibet exprimât ejus minus exprimantur ; ergo.

attributa, médium non est, quâcuniquc in by- Iiaque inler ista duo exlremô opposila : Deum
potbesi, augendae divince pcrfeclioni idoneum ; videlicct quodam opère attributa sua negare ;

nec ad ampliOcandum cognitionem et auiorcm et eadem quàm maxime exprimere duo quœ- ;

qulbus seipso Deus fruitur, et summè bcalus dam quasi média concipiuntur; nempeeumdem
redditur, ullo adjumenlo esse polcst. potuisse 1" nullo pacto pcrfecliones suas exte-

îSon denique tertium , fatemur quidem Deum riùs exprimere, nihil scilicet creando; 2° eas

non posse sua altributa negare ; al, ut sua attri- exteriùs exprimere et proferre aliquo modo
Lula negare ut intelligerelur, censemus eum lantùm, id est, opère non tam perfecto quàm
concipiendum esse aii(iuid velle suis atlributis ab eo produci potuisset. Atque, quemadmodùm
opposili. V. g., non polest veiie peccatum, quia ens supremum, utpote sibi sulficientissimum,

illavoluntas repugnaret ejus sanctitati ; non potuii quin seipsum negaret, nullo opère sua

polest velle fallere, quia id repugnaret ejus atlributa promere et manifestare extra se; eà-

Lonitati et vcracilali; non polcst innocentes dem ratione potuit, iisdem attributis suis

plecterc, quia id repugnaret ejus aiquitati et illœsis ,

producere opus minus perfcclum
justitiœ; non potest crealuras inteliigenles à eorumque cbaracterem minus perfeclè gerens.
cultu sibi debiio eximere, quia id repugnaret Mundmn igilur perfeclissimum , inprimis verô

ordini immutabili ; non polest earumdem crea- Incarnationem ex hypothesi operis creandi ne-
turarum nolle esse linisultimus, quia id repu- cessariô nexam esse non poslulat gloria Dei

gnaret ejus infinitati; non potest, cùm finem essenlialis.

sibi proponit, média ad bunc finem

aptissima 3° Tandem, ncque banc connexionem ordo
non disponere, quiaid repugnaret ejussapien- immutabilis exigit. Nam id unum ordo immu-
tise ; non potest producere opus quod sua attri- tabilis exigit, ut existenlium babeatur ratio

buta nulle pacto exprimat, quia opus altributa pro varioeorumpcrfectionisgradu, acproindo,
divina nuUo pacto exprimens esset undequàque ut Deus in hypotbesi quôd crect, propter
malum et ils dissentaneum, quidquid enim extra seipsum agat, minus perfecla ad perfcctiora,
Deum boni est, imperfecta quaîdam sit necesse et universa ad seipsum ut ad eorum ullimum
est ejus altributorum participatio ; uno verbo linem referai. Atqui, ex eo quôd Deus omnia
quodcumque voluntalem amori allribulorum ad seipsum ut ad ultinmm eorum finem re-.
089 VKUBi DIVLM. 890

ferre debuerit, non sequitur Incarnationcm sione offendaris, cogita eum îla venire debuisse
esse necessariô ex crealione nexam. Aliiul est ut mnnia servatoris impleret, nempe ut pro

enini Deum lenf^ri oinnia roferre ad seipsiim ,

peccatis noslris i)aierelur et salisfaccret, ut

aliud est euin leneri, si crcet, produeere opns bonoruin leniporalium quibus à sainte averti-
perfeciissimum quod ad seipsiun referai. Si mur, nostris animis conlcniplum inslillarct, ut
non referret qn?e facilad seipsuni, negaretsiia conciipiscenliam carnis, concupiscenliam oculorum,

altribnla, qnia vel seipsum snmniè perfectum seu divitiarum sitim , et mpcrbiam vitœ exem-
non haberet quod ejus infmitati et seientiai plis coercorel, el sanaret. Dùni aulem volun-
adversatur; vel minus perfectum, creaturam larià demissionc se esse hominem oslendit,

scilicet ad perfeciissimum non referret ,

quod quanluni L'iori* splendorera in eo depreiiendit
cum ordine imnuilabili apertissimè pugnat. Ut (ides! Concipilur, inquil Tnrneiius, eà de re ob-
vero lenerelur, in liypolbesi creationis, opiis servaliones Patrum eloquenlor contrabens,
perfeciissimum, quod ad se referret ,
produce- eoncipilu;- quidem in carne; sed de Spirilu
re, necesse foret Deum secundùm leges ordinis sanclo, sed ex Virgine. In bumiii el obscuro
inimutabilis idcircô debere omnia ad seipsum loco pannis involvilur; sed prœcones liabet
referre , quôd rébus creatis aliquà ralione indi- Angeles , et à regibus adoralur. Vivit pauper
gerel. Alqui non ideô ordo exigil ut Deus ad el abjectus; sed stupcnda operalur, ac in

seipsum omnia referai quôd iis indigcal ; sed monte coram discipulis transfusa in corpus

lanlùm quia ipsi ut enli supremo et perfectis- suum Divinitatis glorià , se Deum esse mani-
simo omnia debentur, el ad eum omnia perti- festé coniprobat. Baplizalur à Joanne , sed de
nent; ergo, etc. cœlo clamai Pater : Hic est Filins meus dileclus

SoLM.NTLR OBjECTioNES. — Obj. advcrsùs in quo tniiti benè complacui. Esurit in deserlo;
primam conclusionis parlem. Perfectiones Di- sed minislros habct Angelos. Rapilur à mili-
vinitalis in Incarnalione obscurantur; quod libus; sed eos priùs voce prosirat, et anricu-

factà aliqnà enumeralione facile prol)aretur ;

lam Malcho restituit. Ligari se permiilit; sed

ergo nullo modo conveniens fuit Incarnatio. lia penès ipsum est rogare Palrem ut duodeciui
infidèles et increduli. mittat in suî defensioncm legiones Angelorum.

Distinguo ant. Oljscuranlur, jiidicio rationis Cruciafligilur; sed terra concutitur. Moritur;

humanœ ex sensuum et iniaginatioiiis affectu sed obscuralur sol, sepulcra apcriuntur, mor-
judicantis, concedo; judicio rationis rcetse el tui reviviscunt. Sepelitur; sed proprià virtutc
lide iilustralae , nego. /lj!/»m//5 lioino, inquil resurgit, in cœlum ascendit, Spiriium san-
Apostolus, 1 Cor. 2 , v. 14 , non percipit ea (pue ctum ad suos miltit. Atquc ila , ut se Deum
snnt spiriti'is Dei; stidtilia enim est illi , et 7ion simul et boniinem probet, quasi allernis vi-

polest intcllicjere ; quia spiritualiter examinalur. cions et Divinitas bumanitatem illustrai, et

Non quserimus quid de Incarnation is Mysterio humanitas Divinitatem obscurare videlur. Le-
ac modo quo peractum est, homincs inipii, ge Epistolam 157, aliàs 3, S. Augustini ad

increduli el carnales, sentiant; sed quid illud Volusianum, in quâ prœcipuè dissolvit mo-
reipsà sit? an decorem maximum, in cpio nienla quœ adversùs Incarnationcm sibi pro-
Deus sibi complaceat, reverà afferat mundo, posilafuerant.
seu an atlribula divina splendidè exprimai? Obj. contra sccundam parlem 1° auctorita-
Ut verô de ejusmodi quœstione judicet mens tem quorumdam Patrum, quoe meliora sunt à
huroana, à sensii)ilibus et lerrenis se avocet, Deo produci alHrmantium. Credawus/wquinnt
et ad fidei cbristianse doctrinam sese erigat Paires concilii Francofordiensis anno 79i in
necesse est. Licet autem nonnisi valdè imper- Epistotà ad Ilispaniae episcopos, credamus Deum
fecla illius mysterii idea nobis concessa sit, omnia telle quœ meliora sunt. S. Aiigustinus,
mullaeque ejus eximise appendices nos in bàc lib. 3 de liber o Arbitrio cap. o: Quidquid , ait,
vilà prorsùs ialeant, allamcn ex fidei placitis libi verà ratione melius occurrerit, scias fecisse
jam manifeste dcduximus perfectiones divinas Deum, tanquhm bonorum omnium conditorem.
in eo mirum in moduni coruscare, quod et postca Lib. de Quaulilatc animœ, cap. 55, n. 73 : J«-
non uno in loco adlmc oI)servabilur. Unde col- stitià summi Dei factum est ut non modo sint
ligerc, est quantum reverà elDeo ipsojudice, omnia, sed ita sint ut omninb meliils esse non
hoc myslerium characlerem aUribiitorum divi- possint. El lib. 1 contra adversarios legis et
norum referai. Proph. cap. 14 : isque adeb desipiendum est ut
Quôd si externA Christi abjectione el demis- homo videat aliquid mediis fteri debuisse et hoc
f(9i. DE INCARNATIONE 692
Deum vidisse uou putet; mit put et vidisse, et cre- cedo, si libéré subdistinguo : In ordine ad
dat facere uoliiisse ; aiU volnisse quidem, sed mi- consilium suum et fmem qucm sibi praefixit,

nime potuisse ? Alqui nisi Deus incarnationera concedo ;

perfectissimum in se, seu quo nul-
jiercgisset, non fecissctciuce meliorasuut; ergo lum perfectius dari possit, nego. Deus non
ex Jiypotlicsi condendi inundi neccssaria fuit egel illà glorià extrinsecâ quam ex opère magis
incarnatio. vel minus perfecto consequi potest; proinde-
Disl. ant. Aflirmant quidam SS. Patres Deum que consilia sua débet quidem exequi modo
facere quod eslraelius in ordine ad bonum uni- perfeclissimo , sed non lenetur operis perfe-
versi, el finem quem sibi prreflxit, concedo : ctissimi condendi consilium capere. Ratio est
quod melius est absolulè, et ita ut Deus ab eo quia solo substantiae suae et altributorum suo-
faciendo abstinere non potuerit, nego. Locis rum amore essentiali et necessariô coustrin-
objeclis S. Augustinus adversùs Manicliœos gitur et vincitur, ut jam explicatura est.

(lispuiabal, non de mystcrio Incarnalionis, el ObJ. 3° cum Malebrancbio : Deus seipsum

aliis supernaturalibus religionis nosirae niysle- solum necessariô amat, solam suam substan-
riis, sed de ordine naturae et malis quai in isto tiam, sola sua atiribula essentiali et necessariô
ordine deprehendere nobis videmur, ex qui- amore prosequitur ; ergo, si agat , necesse est
bus Manicbœi infcrebant dari nialum aliquod ut opère et agendi ratione suâ siraul , id est,

principium. Hos refellebat S. doctor, luni quia ut opère viis conjuncto, attribula sua exteriùs
mala ejusmodi adeô non officiunt bonitati di- quàm maxime exprimat. Si enim Deus produ-
vinae, ut semper sini quid melius in ordine ad ceret opus quod junctum viis atlributa divina
bonum universi quod ex variis rerum et per- minus exprimeret, ergo in opère minus per-
feclionum gradibus cliîorescil ; tum quia cre- fectè attributa sua exprimente, sibi anipliùs
denduin est Deum fecisse quod verà ratioiie à se complaceret quàm in altero iisdem exprimen-
faciendum fuisse cognovit, etiamsi lioc in rébus fa- dis magis apto; nonageret proinde secundum
ctis (humana anima) non videt; tum quia lar- illud quod est, secundum amorem summum et
gissima Dei bonitas adluic csset laudanda, necessarium quo sua tantùm attributa diiigit.

etiamsi aliquo inferiore creaturse gradu nos Deus igilur in hypolhesi quôd agat, producit

coudidisset. Vide lib. 5 de lib. Arbitrio, cap. opus quod viis conjunctum ita perfectuni est,
5. t. 1, pag. 614 et seqq. Itaque tantùm abest ut nullum perfectius dari possit. En summa
ut S. doctor deflniat Incarnalionem esse ne- argumeuti prœcipui quo fundamentum sui sy-
cessariam in liypothesi mundi alicujus crean- stematisadsiruere muliis in locis Malebrancbius
di, vel mundura esse ita perfectuni ut perfe- nititur. Unde aliquando coUigit Deum non po-
etior dari nequeat, vel circa producendum opus tuisse creare quin lucarnationem quantum ad
aliud in se minus perfectuni, creatorem non substantiam peragi voluerit. Nego conseq.
fuisse liberum; ut poliùs bas qusestiones ne imô cùm Deus seipsum solum necessariô

leviter altingat. Imô verô in Encliiridio ad aniet, ac proinde sibi solus sit linis suus, sua

Laurenlium cap. 95, t. 6, p. 151, et aliis in lo- perfectio, sua félicitas, statuendum est eum
cis tradit multa à Deo effici potuisse quoe non posse ilisesis suis atlributis, ea velle minus vel

operalus est. Quod et alii SS. Patres passim magis extra se exprimere. Amor enim essentia-

et saepè docent, quorum testimonia légère est lis quo Deus sua sola amat attributa, nequa-
apud Petavium, lib. 5 de Deo, cap, 6. quàni postulat ut id efficiaiur quo nullo pacto
Objicies S'' cum Raymundo Lullo : Sine In- indigent, sod tantùm ut voluntas divina ope-

carnalionemundus careret maximà perfectione. rando ad extra, iis consentanea sit et niliil iis

Prseterea agens perfectissimum , qualis est contrarii iutendat. Atqui evidens est attributa

Deus, posito quôd operetur , débet opus per- divina, eo ipso quo sunt unicus Dei finis, et

fectissimum producere, ac proinde Incarna- tota ejus perfectio et félicitas, non egere magis,
tionem ; ergo ex hypotbesicreaiionisincarnalio vel minus exprimi. Evidens est pariter Deum
necessaria fuit. gerere voluntalem iis conscntaneam, non op-
Ad primum, distinguo : Careret maximâ positam, ubi ea exprimit, etsi minus perfectè;
perfectione ordinis supernaturalis, ac proinde ergo, etc.
cum operis alicujus naturalis creatione non ne- Ad probationem, nego conseq. Amor quo
cessaria connexâ, concedo, secùs, nego. Ad Deus sibi in aliquo objecto complacet, duplex
secundum, pariter distinguo : Débet producere est , alter necessarius , quo sibi complacet in
opus perfectissimum, si necessariô agat, con- seipso] et in omnibus possibilibus, prout ipsi
693 VERBI DÏVINl.

sapiontin siiA whihontur, ot ab omnipolcntiâ porfcctiori. Pariter, si duO opéra ab ipso con-
prodiici possiint, atque allributisdivinis niagis daiilur, magis sibi complacebit in perfecliorL

vel minus porfcclècxprimciuliscl pariicipandis quod perfeciius exprimilur, quàm in minus

apta sunt. Aller anior non ost absoliitè neces- perfecto. Non posset aliam gerere volnntalem,

san'iis, is iicmpo osl (pio Dimis iii oporiljiis à se quin judicaret minus perfeclum esse amabi-
extoriùs liberrimé prodiiclis, sibi complacet. lius magis perfecto, creaturam magis attributa
Fatondtnn osl Deiini in opère possibili quod sua parlicipanlem esse inferiorem creaturae
t'jiis atlrii)uia magis oxprimere posset, sibi eadem attributa minus parlicipanti; quin proin-

nccessariô et nl)s(>lulè ainpliùs complacere de semeiipsum negaret. At verô, ut dictuni

quàm in opère possibili imperi'ectiori. Pariler est, cùm Deus infinilus , qui sibi suus linis ,

si duo opéra existèrent , rationesuî et viarum, sua perfectio , sua félicitas est , et sibi unde-
aliud magis, aliiid minus snbslantiam divinam quàque plané suflicit , nullo pacto indigeat sua
exi)rimentia. Dons in illo magis ([uàm in islo allribula exprimi magis vel minus, exprimi vel

sibi complaceret. At si uniciim opns existât , non exprimi, siquidem seu aliquo opère expri-
illud(|iie minus exprimat divina attributa mantur, seu non promantur exteriùs , eadem
quàm ab allero qiiodam opère possibili exprimi illa manent summaet infinité perfecta; planum
possent ; nnmqiiid itlcircù Dons i'i opère uiinùs est quôd iis voluntalem oppositam non gessis-
allribnta sua exprimeiUe, ampliùs quàm in set. 1° Si ea nullo opère voluisset exprimere ,

altero quod ea inagis referret , sibi complacere nihil scilicet extra se producendo; 2" si ea
dici poteril? minime. Quid ita? quia compla- opère minus perfecto expressissel. Recole quae
cenlia divina qn;e liabet pro objecto opus pro- inlcr probaliones conclusionis diximus.
ductum, Iific ralione conCerri non potest nisi Obiicies 4° cum eodem (l) : Inler mundum
cum compb'centià babeiite pariler pro objocto et aclionemquà productus est , débet esse ali-

aliud opusproductum, quod ex hypolhesi nul- qua relatio; atqui actio quâ mundus è nibilo

lum est. Nec quseri potest an Deus sibi magis eductus fuit, divina est et pretii infinili, mun-
complaceat in opère ali.iuo libéré à se creato , dus verô quantnmlibet perfectus supponalur,
quàm sibi absobilc et nccessariô complacet in non estinlinilè amabilis, nec Deo polest lio-

aliqno possibili perfection, si(juidem ejiismodi norem eo dignum exliibere; ergo Cbrislum à
complacenliae sunt ralionis diversse et dispa- reliquis sépara creaturis, et perpende an Deus
ratne , ac proinde ad se invicem non compa- qui pi opler solam suam gloriam potest operari,
randce. Hoc unum verum est, coiiiplacenliam et cujus sapienlia est infinita ,
possit quidquam
Dci in operibus magis vel minus perfectis quœ extra se producere.
creavit, respondere, si ita loqui las est, com- Dist. Inler mundum et aolionem quà pro-
placenlioe quam nccessariô habet circa eadem ductus est débet esse relatio babitudinis, rela-
ut possibilia ; alqne opus existons quod magis tio scilicet effectùs ad aclionemquà producilur,
exprimeret attributa divina, plus placiturum concedo; entilalis, quasi tan la esse deberet
Deo, quàm opus aliud etiam productum ea mi- entitas et perfectio mundi ,
quanta est entitas
nus exprimens. et perfectio actionis divinae quâ mundus pro-
At, inquies, si ex eo quôd Deus seipsuni ductus est, nego. Merilô dicitur perfectionem
amore summo et esseniiali diligal , sequitur causse elficientis minorem non posse esse per-
eum in opère possibili , ad allribnta divina ex- feclione eireclùs quem producit, quippe efiec«i

prinienda magis idoneo sibi ampliùs complace- tus in causa suâ virtualiler contineatur necesse
re quàm minus perfecto; nonne
in alio possibili est. Al nullo arginnenlo probari potest lanlam
eodem amore esseniiali indiicetur (si agal)
suî oporlere esse mundi creali realilatem, quanla
ad producendum opus perfeciius, et expri- osl realitas actionis divinœ quâ producilur.
mendis suis altribulis apUus? ergo, Nego ant. Quid quôd ne posito quidem mysterio Incar-
,

Deus loge ordinis immulabilis tenelur unum- nalionis, veré dici polesl aclio divina opère
quodque objoclnm amare pront amabile est. quod produxil adacquala? Nam aclio Dei pby-
H;cc lox ex summo amore, quo suamsubstan- sicè et ralione enlitatis suae inlinila est. In
tiani diligit, derivatur, Deusseipsum essenlia- Incarnatione verô persona quidem inlinila est,

liler diligit; ergo sibi magis (et qtiidem ncces- scd non producilur, natura autem buniana
sariô et absolulè) complacebit in aliqno possi-
(i) Traité de la nature et de la grâce 1 dise.
bili quod subslanliam divinam magis iniilariet
M. 5. Entret. sur la Métaph. et sur la liel. Entr,
parlicipare potest, quàm in alio possibili im- IX, n. 5.
 695 DE INCARNATlOxNE b96
assumpta à Verbo, el qu?ecumf[uc in eà pera- ejus perfectionem aut felicitatcm auget.Verùm,
gunlur sive ad imioncin hyposlalicain consti- nobis etiam concedalur mundum undequàque
luendaiii, sive ut appendices ipsius, hœc quan- fmitum , suc etiam modo etsi minus perfeclè, ,

tum ad enliialem linita sunt ; ipsœ acliones intinitatem divinam expressurum. Nam quse-
quibus Chrislus Patrem suura colil el pro no- cumque in boc munîlo existèrent , ad Deum
bis satisfecit, physirè el socundùni entilateni referrentur; creaturse inprimis inlcllecluales
finitae sunt, utpole à nalurà ejus bnmanâ eli- in eo solo deberent llnem suum ullimum quae-
citse; pretiuraautemquodex dignitatepersonse rere, et beatiludinem suam in eo solo reperi-
Christi illoe acliones consequuntur, non est rent. Demùni, Deus mundum minus perfeclum,
quid physicun],sed morale, ac proinde nonnisi mundum dignitaliset pretii lanlùm finili libéré
in génère moris iiiiinitum est. Porrù quod in- producendo, significàssel se etiam glorià illà
linilum est duulaxat in génère moris , adae- accidentali et extrinsecâ quam ex Incarnatione
quatne perfeclioneni aciionis quantum ad en- ipsà aut simili mvsierio, consequi potuisset,
titatem infinilœ? non indigere, ac proinde se esse sibi sullicien-
Instabis cum codem Malebranchio (1) : Kulla tissimum et inûnitum. Alque inde patel quo-
est proporlio inler fmitum et inllnitum ; ergo modè, illaesis suis altributis, Deus in hoc
mundus linitus nuilam ad Deum infinilum rela- mundo flnito sibi complacere et illum crearc
lionem babere polest. Sed mundus essel finitus poluissel; nempe, illaesis suis altributis, sibi
nisi ipsi persona aliqua divina unirelur per complacere polest in omni opère quod ea refert
assumpiionem alicujus crealune inlelligenlis ;
et exprimit.
ergo. Praiterea, mundus iînitus perfeclioni Dei Ad tertium , illud sanclum est quod ordini
essentiali, nempe ejus infinitaii expriniendce immulabili est conforme ; alqui Incarnatio non
impar essel. Dens igilur non posset in boc est ita necessaria ul sine eà mundus disponi ne-
opère sibi complacere; ergo illud creando, queal modo conformi legibus ordinis immuta-
semelipsum negaret. Deinde mundus profanus bilis ; magna sanciitas et dignilas
ergo eliamsi
dignus non est qui ad Deum sanclum refera- orbi per Incarnalionem allatae sint, attameu
tnr, ipsi placere non polest; persona igilur sine boc myslerio mundus posset à Deo disponi
divina quai ilium sanclificaret, ipsi uniri ne- ita sanclè, ut ad eum referri posset. Et verô,
cesse fuit. Denique, Deus propter gloriam etsi actio pia, quam elicit creatura inteliectua-
suam omnia operalur, quod ratio demonslrat, lis, ex unione cum Cbrislo capile nostro ma-
et es Scriplnris palet : i'niversa propter semel- gnam sorliatur dignilalem, quis tamen ncgave-
ipsum operatus Domimis, Prov. 16, v. 4.
est rit actionem ejusmodi in se sumplam esse
Debuit ergo persona divina aUqunn naturam conformem ordini immulabili, et proinde ita

inlelligentem assumere, ut dignilas inllnita sanctam, ut ad Deum summè sanclum, id est,

mundo conferrelur, el majestas divina gloriam suà nalurà ordinis diligentem referri , et
ex eo, non negalà suà infiniiate, percipere ab eo prœmium suum consequi possit ? er-
posset. go, etc.
Ad primum , disling. iSulla est proporlio Ad quarlum, distinguo : Deus propter glo-
enlilatis , concedo; babitudinis, ncg >. Alundus riam suam omnia operalur, sed ita ut glorià

plané linilus nauirà suà ad Deum à ()i!o con- ejusmodi extrinsecâ non indigeal, nec proinde,
ditus esset, referrelur, alque bunc ad soipsum tenealur gloriam ejusmodi quàm maximam in-
Deus referret illaesis suis altributis. INaraque tendere , concedo; secùs, nego. Cùm Deus sit

opus creatum ad seipsum non ideô refert Deus, ens infinité perfeclum et sibi sufBcientissimura,

quôd eo ullà ratione indigeal, sed quia omnia evidens est eum non agere propter se eo sensu
ipsi debenlur, omnium babet doniinium , et quod agat propter utililalem suam : Bonis no-
quia minus perfeclum ad perfeclissimuni re- slris non eget, inquit Psaltes Regius. Operalur
ferri ordo immutabilis postulat. ergo extra se propter utililalem creaiurarum,
Ad secundum falemur , inliniialeni divinam ul ils communicel bonilatem suam; croaturas
splcndidissiniè, el mirabiliter exprimi, dùni verô omnes, agendo, ad se refert, quia omnes
nmndus oui Incarnatio valorem inlinilum tri- suiG sunt omnes ad ipsum ut ad supremum
,

buil, ad Deum ut ad omnium principiuni et suum Doniinum pertinent, cùmque soins sit
dfinium finem referlur, nec tamen ejus opes, pcrfeclissimus, soins ipse est omnium ultimus

(1) Entretien sur la Métapli. et sur la fiel.,

buis. Faleor ilaque Deum se solum necossariô
aniantem, hune sibi,cùm creare voluit, (ineni
697 VEIUîl DIVINI. m^
jn-aesiituisse , nempe iil bonllatem suam exie- peragalur ratione, quœ tam justiliae ^uàm mi-
riùs coninniiiicaiulo, alliibula sua exprimerel. sericordiai cbaraclerem excellenler gerat ;

Sed cùiii aliribula divina luagis vel minus alqui 1°, reparalionls generis bumani bonitas
exprimi non cgcanl, nccosse iion fuit ut ca cl miscricordia divina communicanlur el expri-

quàni niaxiniù exprinioro deccrnercl; proiude- munUir, ut nemo non vidct. 2" Deus non repa-
que neccsse non luit ut in Iiypoliiesi nmndi rando genus bumanum misericordiam suam
condondi, produceic voluciit opus quoil viis erga bomines lapsos non expressissel ; tune
conjuncium, divinas perfecliones sununo modo enim eis média non concessisset quibus à malo
exprinieret. culpoe et pœnae in quod incurrerant, potuissent
CAPUT m. liberari, ac proinde ipsius erga genus bunia-
i'trùm in liypothesi lapsus generis ImvuaJ niun agendi ratio solùm rigidissimai jusliliai

necessaria fiierit , ml sûltem conveniens In- cbaraclerem gessisset. ô° Reparalio bomiuis

carnulio ? lapsi quâdam cximià ratione, justiliam divinam

Sauclus Anselnius inlib. 1, Cur Deiis Iwmo, perindeac misericordiam excellenlissimc refe-

etRicbardus àS.VicloreDe Incarnalione cap. 8, rente peracla fuii. Namque, ul suo loco dein-

Vasquesius in p. 3, disp. 2, cap. 2, et aUi nonnulli ceps uberiùs declarabitur, Deus Filii sui Incar-

scnsisse vidcnlur Incarnalionom in hypolbcsi nalione et passione bominem lapsuni erigens

lapsus iioniiuis fuisse simpbciler necessarlam. et reparans , bcnignilalem et misericordiam

Et rcvcrà, in iis alio sensu iuteliigendis, non suam modo noslras cogitalioncs indnilè supe-
levis est dillicullas quam modo atlingemus. rante expressil; et simul justitiae suae cumula-
Duo auteni includeret liypothetica ejusmodi lissimè satisfieri curavit. Sic faclum est , ait

Iiicarnationis nécessitas, primuin opoituissc Ivo Carnolensis, ni Deus nec peccatum liominis
hominem lapsuni à Deo lepaiari; alterum, non dimitteiel impunitum, quia jitstus esl; nec insa-
nisi per Incarnationem eum roparari poluisse. nabile, quia misericors esl. Ergo bonitati et

De posteriori agenius capite scquenli. Circa misericordiai divlnœ conveniens fuit ut bomo
prlus eum S. Th. p. 3, q. 1 , S. Bonav. in 5 lapsus repararelur.
disl. 20, a. 1, et omnibus theologis, sit Iilud idem statui bomiuis lapsi congruebat.
CoxcLisio. Elsi bouilali seu misericordiai Si enim conferalur hominis lapsi condilio cura

divinae et liominis lapsi condilioni conveniens statu Angelorum lapsorum plané apparebit ,

fuerit.ut ipserepararetur,eum lamcn reparari, congruum fuisse ut divina providentia eum illo
seu à malo culpce et poena; in quod incurroral benigniùs agcrel, non tantùm eo sensu quôd
liberari, non fuit simpliciler necessarium. niinori pœnà plecleretur, sed eliam quôd ei sa-
Probalur prima pars, nenipc divinae miseri- ins redderetur possibilis. Enimverô, ul obser-
cordiae et hominis lapsi conditioni conveniens vant S. Gregor. Magnus, Moral, lib. 4, cap. 9 ,

fuissent ipse erigeretur et repararctur; 1° ex S. Bernardus, S. Bonavenlura , etc., Angeli

SS. Patribus. S. Athanasius, de Incarnationc mali proprià suà voluntate lapsi siint; corrup-
VerbiDei, n. 6: i Indecorum,inquil,....divinà lio humana ab uno Adamo orla est. 2° Lapso-
I bonilate indignum prorsùs cral res à Deo rum Angelorum numerus longé minor fuit
« factas ob fraudem quâ bomines diabolus cir- quàm Angelorum bdelium, quemadmodùm do-
< cunivenit, deslrui. Inprimis verù dedecebal cel S. Augustiiius in Encbiridio cap. 29; om-
« Dei artem in liouiinibus, vcl propter illorum nes verô bomines in Adamo ceciderunt ac ,

» incuriam, vel propter daimonuni dolum de- proinde nisi illorum saluli Deus post lapsum
€ leri.... Saiiùs erat eos omninô non lieri, providisset, regnum cœlorum ad quod univers!
« qu.îm factos negligi el interire.... Itaque par deslinali fuerant, nullus eorum fuisset assecu-
« Deo non erat sinere bomines in C(»rruplio- lus. 5" Angeli mali sponte sua et nullâ tenta-
i nem labi, quia id indecorum et indignum tione illecli pcccaverunt, quodadverlilS. Greg.
( divinx bonilatis erat. > Non absimilia babet Magnus , loço ciiato ; tempus via; brevissimum
S. Cyrillus Alex. lib. o Thesauri, cap. 7. ipsis constilutum fueral , el illorum volunlas
2" Haiione theologicà. lile effectus misericor- suscepli proposili nalurà cral valdé lenax ; at
diîe el bonitati divinae valdè convenircdicendus primi parentes à dœmone lenlati sunt, et unus-
est, quo iilud attributum valdè communicalur quisque nostrùm ,
per longum viae tempus,
cl exprimitur, et cujus contrarium banc per- tentatur h proprià concupiscentià nbstractus et
fectionem non referret, sed tantùm juslitiam itlectus. Vid. S. Th. parte \ qua^st. 65 et 64.
,

rigorosam; praesertim si res eximiâ quàdain i" Angeli proprià voluntate peccantes et in
 DE INCARNATIONE 700
malo obfirmati, pœnis seternis statini addici mani est opiis extra Deum , ut evidens est ;

nicruerunt. PeccaUini verô ex quo maculani prreteroa, ad illam peragendam nullo jure ad-
originalem contrahimus, tune cominissum fuit, slringebatur Deusnam si aliquo jure Deus ad
;

c;im nondùni quidquani propiià volunlate ope- reparandum hominem lapsum adstrictusfuisset,
rari poteramiis; ergo, etc. vel quia homincs lapsi minus Angelis malis son-
Probalur secunda pars, quam esse certain tes fuerunl , vel quia potuissent mereri libera-
définit Suarez, nenipeDeum poUiisse honiinem tionem suam ; atqui 1", licet minus sontes sint

lapsiim non liberare : 1» ex Scripturis. Sapien- homines quàm Angeli mali , nec tantâ pœnâ
tise 1:2, V. 1 et seqq. : qnàm bonus et siiavis digni sint, attamen propter peccatum quod ex
est. Domine, spiritus tims in omnibus!... His tan- Adamo contrahunt, à Deo abjici, et à regno
quàm hominibus pepercisti... semen enim erat cœlorum excludi merentur juxta fldem 2° de ;

maledictum ab initio... quis imputabit tibi si pe- fide eliam est eos non potuisse per se mereri

rierint nationes, quas tufecisti? Isaiœ 54, v. 7 : justificationem et redemptionem suam ergo, ,

In misericordià sempiternà misertus sum tuî, dixit etc.

Redemptor tuus Dominus. Rom. 3, v. 25 : Justi~ Olij. 1°, adversùs secundam conclusionis par-
ficati gratis per gratiam ipsius, per redemptionem tem auctorilatem sancti Athanasii inter proba-
,

quœ est in Christo Jesu. Eplies. 2, v. 4, 5,7,8: tiones partis prioris allatam. Scilicel adducto

Deus qui dives est in misericordià propter nimiam loco S. Athanasius ait indecorum et indignum
charitatem suamquà dilexit nos,citm essemns vior- bonitate divinâ fuisse sinere homines interire ;

tui peccatis, conviviftcavit in Christo, cujus gratin sed qui iia loquilur, procul dubio existimat
estis salvati... ut ostenderet divitias graliœ suœ Deum non potuisse non reparare genus huma-
in bonitate super nos in Christo Jesu ; gratiâenim num répugnât enim Deum id non facere cujus
;

estis .salvati, etc. Ad Tituni 3, v. 5 : Non ex ope- oppositum bonitate ejus indecorum etindignum
ribus justitiœ quce fecimus nos, sed secundiim tni- est, ergo.

sericordiam suam magnam. regeneraverit nos in Dist majorem : ait S. Athanasius indecorum
spem vivant. Ex lus et aliis similibus ,
quae ssepè et indignum, etc., alque illud inlelligendum est,
occurrunt ; lestimoniis, sic argnmentari licel : ut aiunt , négative , concedo ;
privative aut
Qui honiinem ex merà suâ cbaritate, miseri- positive, nego. Illud esset indecens et indi-

cordià et gratià rederait et reparavit , potuit il- gnum bonitate divinâ positive, quod aliquid

lum non redimere et reparare; siquidem opus ipsi contrarii involveret. Illud esset eâdem bo^
niisericordise et gratise bbero miserenlis pro- nitate indignum et indecorum privative quod
posito adscribitur Exodi 53, v, 19, his verbis : privaret bonitatem divinam décore aut digni-
Miserebor cui voluero, et démens ero in quem tate quam ipsa neeessariô postulaiet. Denique
mihiplacuerit; quod et ratione perspicuum est; illud est hâcce bonitate indignum et indecorum
qusB enim misericordià et gratia elucere polest négative, quod hanc privât aliquo décore exte-

in eo quod neccssilate naturse perfleitur ? atqui, riori , si ita loqui fas est, qui ipsi quidem est

juxta allata Scripturifi loca, Deus ex merà sua consentaneus, sed, quo tamen déficiente, pe-
bonitate et misericordià hominem redemit et rinde perfecta manere concipitur. Cùm ait S.

salvavil ; ergo, etc. 2° Auctoritale S. Augustini Athanasius, indecorum et bonitate divir.à indi-

lib. de Naturà et Gratià, cap. 5, n. 5 : a Uni- gnum fuisse hominem lapsum à Deo non erigi,

t versa massa, inquit, pœnas débet, et si om- intelligendus est prostremo hoc sensu , nempè
i nibus damnationis suppiicium reddereiur ,
quôd agendi ratio Dei erga homines, si in suâ

f non injuste procul dubio reddereiur... Quis corruptione relicti fuissent, characterem boni-
t igiiur usque adeô dementissimè insaniat, ut tatis divinis sub eo respectu non tulisset, ita

f non agat ineffabiles gratias misericordiae quos tamen ut loco pulchritudinis illius attributi, de-

< voluit liberantis, qui rectè nuliomodo posset corem alterius, justitise scilicet rigorosœ in-

< culpare justitiam universos omninô d;imnan- duisset. Atque non aliam fuisse S. doctoris

< tîs? I Certè ex hâc doclrinà quœ geuuinum mentemevincitur, r quia licet eodem in loco,

est lidei Ecclesiae de originali labe consecta- n. 8, pariter doceat Dei Verbi fuisse id quod
incorrnptum iterimi reddere,
rium, plané sequilur simpliciter necesse non corruptum erat,

fuisse hominem lapsum à Dco erigi et liberari ;

uihilcmiinùs, orat. 2, aliàs 5, contra Arianos

o** ratione theologicà. Deus potuit non poragere diserte tradit alio modo quàm per Inoarnatio-

opufe extra se, ad quod peragendum nulio jure iiem Verbi homines redimi potuisse. 2" Quia

adstringebatur. Atqui redemptio generis hu- rationem reddens loco objecte cur indecorum
i
701 VERBI DrSINI. 702

fuisset hominps non liberari , ait hifirmitatis mamus eam à S. Anselmo non dici simpliciter

Dei , non bonitalis majns fuisse argumentum , si neccssariam in bypoliiesi solius lapsus. Ita S.

nimirittn opiis qitod fecerat destrui permisisset. doclorem interpretaïur Petavius, lib. 2 De In-
Ubi do quàfiam bonilatis divinae inanifeslalione carnationc, cap. 13, n. 5 et 10. Loquitur ergo

loqiiiUir, (piam proleolô silù Dciis operaiulo S. Ansolmiis Inro objecto de decenlià quae ne-
conciliare non lenelur. Nec nosmovcre debel, cessitatem inducat; sed baec decentia, ut et

quôd S. dooior banc raiioncm valentiùs pre- illa nécessitas reparationis genoris bumani,
mat, neqneonim insolilum est, graves conve- exurgit, inquit S. Bonaventura in 5 dist. 20, a.

nientine rationes quandoque signilicanlioribus 1, q. 1, menlem sanoti doctoris exponens, ex

verbis urgeri. stabititate et immutabilitate diviuœ dispositioni»,

Obj. 2" : S. Anselmus, lib. 1 Cur Deus homo quœ non opponitur'J.ibertativoluntatis, ac per hoc

oapitei, Incarnalionis necessitatomitaprobat; nec gratiœ, nec liheralitati. Scilicet opinalus est

« Nonne salis necessaria ratio vi(hMur.... quia S. Anselmus certum aliquem salvandorum nu-
« geiuishiimaniim, lam scilicetpreliosiimopus merum decrelo divino ab xterno fuisse consli-
« ejiisomnino pericrat; nec decebal ut qnod tutum; ne verô liberlati Angelorum qui prio-
( Deiis de homine proposuerat penitùs annibi- res ad gloriam fuerant destinali,vis inferretur,
« laretur; nec idem ejus proposituni ad elFec- Deum permississe ut eorum mulli à salvando-
« tuni diici polerat, nisi gciius bunianuni ab rum numéro sese subtraberent, atque eumdem
« ipso crealore siio liberareiiir? > Audis ex S. voluisse istorum locum ab bominibusoccupari.
Anscimo non décaisse ut homo lapsus non re- Vide cap. 16 et 18, lib. 1 Cur Deusbotno;'m
pararetnr ; atqui , juxta eumdem hujusmodi in- quibus suam banc doctrinam disertissimè S.
deceniia neeessiiatem inducil; capiie eniin 10 doctorexponit. Jam verô censemus S. Ansel-
jstud principium générale statiiit : e Sicut in mum cura ait decuisse et necessum fuisse ho-
I Deo quamlibet parvum inconveniens sequi- minem lapsum reparari, ad hoc decretum rui-
i lur impossibililas, ita quamlibet parvam ra- nas Angelorum per homines resarciendi respe-
« lionem , si ma jori non vincilur, comilatur xisse. Quam inlerpretaiionem duo conjnncta
« nécessitas. > Ergo, etc. plané comprobant. Primum est, necessitatem

Ricbardus à sancto Viclore, de Incarnationc quœ Deo ex immobilitate dccreti sui contingit,
cap. 8, necnon Guillelnius Paris, in libello de comniemorari à S. doclore lib. 2, cap 4 et 5
Causis Cur Deus homo factus sit, S. Anselmo atque ibidem ab eo exponi quomodô ejusmodi
plané consenliunt. Dist. n)ajorem : Ex S. An- nécessitas liberalitati et gratise non officiât.

selme non decuit consequenler ad aliquod de- t Cùm, inquit cap. 5, ipse (Deus) se sponte
crelum divinuni ut homo lapsus non reparare- " necessitati benefaciendi subdit , nec iuvitus
tur, concedo; in bypothesi solius lapsus, nego. « eam sustinet , tune utique benelicii gratiam
Jam observavimus quibusdam theologis videri « merelur majorem.... Dicamus tanien quia
haec et alia similia sancii Anselmi dicta nullà î necesse est ut bonitas Dei propter immutabi-
posse benignâ inlerpretatione cmolliri , eum- « litalem suam perficial de homine quod incoe-
que in libris Cur Deus homo, ex professo do- « pit, quamvis totum sitgratia, quod facit.»

cuisse, l" solà bominis lapsi spectatà condi- Alterum est, S. Anselmum ipsis verbis objec-
lione, simpliciter necesse fuisse eum à Deo tis ad decretum seu proposilum divinum spec-
reparari ;
2" non alio modo quàm per Incarna- tare, et ex eo deducere decentiam et necessi-
tio!iem ipsi Deum subvenire poluisse. Coutra tatem reparationis bominis lapsi. Sic enim
Suare/., disp. 4, sect. 2, cardinalis Lugo, de loquitur : Nec decehat, ut Qroo dk homine pro-
Incarnat, disp. 2, sect. 2, n. 4 et alii, S. doç- posuerat, annihi laretur. Audis ideônon decuisse
torem explicare conantur de necessitalc consé- hominem lapsum non reparari, quia nisi erectus
quente dooretum aliquod (livinum, aut de ma- fuisset, quod Deus de homine proposuerat, omni
jori quàdam dorent ià et congruonlià, quam per suoeflectu raruisset.Cùniorgo ex cap. l(î ot 18
exaggeraliouem et fignrnm iiitordîim impossi- jam laudalis, liabeamus juxta S. Ansoimnm,
bilitatem appellaverit. Nobis vidotur simplicem homines Angolis à gratià et ab seternâ salutc
et propriè dictam necessitatem Incarnalionis iapsis supplondis fuisse à Deo deslinatos , ma-
in bypothosi reparationis bominis lapsi fuisse à nifoslum est ab ejusmodi destinatione ot doore-
S. Anselmo assortam ; de quo argumento dice- to decentiam ot necessitatem de quibus loco
mus capiie sequonti. Quod vcrô attinoi ad re- objecto sermo fit, secnndùm S. doctoris men-
parationem ipsam de quâ nunc agitur, existi- tem esse repctendas.
 705 DE INCARI^ATIONE 704

Richardo ii S. Victore idem sensus adliuc fa- banc doctrinam pronuntiat ita esse certam,
ciliùs et clariùs accomniodatur.Guillelmus Pa- ut nccjari non possit sine temeritate et aliquo fidei
riensis nobis plané consentit , adeô ni niirum iiicoimnodo. Opinionem opposiiam ait Cardina-
sit ab aliqnibus ipsi adscriptani fuisse opinio- lis do Lugo disp. 2, de niyst. Incarn. sect. 1,
nem opposilam. n. G, ad errorem accedere; nec desunt qui adhuc
Obj. 5" : Dcus omiltere non polosl quod gravioribus censuris hic utantur. Docuit tamen
aliqnâ inhypothesi reipsàexistonle bonitati suie S. Anselmus sinipliciter necessariam fuisse In-
est reverà conveniens atqui juxla priniam con-
; carnationem ad hominem liberandum ; quia
clnsionis partom bonitali et misericordiae Dei non poluit Deus, illœsis juslitiae suœ juribus,
conveniens fnit bominenilapsnm redimi; orgo, eum salvum f;icere, quin pro ejus offensa plena
etc. Dist. maj. : Quod est bonitati snae conve- satisfaciio exhiberelur. Vide inprimis cap. 12,
niens inlrinsecè, id quod ejus bonilatem in-
est, lib. 1 Cur Dcus liomo, ubi S. doctor diserte si-

trinsecè perlicit, aut sine quo eam negarc ipse gnificat tam Deum non potuisse sine satisfac-
censetur, concedo; quod est conveniens ex- tione condignâ remittere peccatum ,
quàm non
Irinsecè tanlùni, id est, quod bonitati divinœ potest velle mentiri , ratus utrinque parem ad-
afferet decorem aliquem extrinsecum quo ipsa futuram indecentiam inlrinsecam qute in Deum
non perficitur, nego. Reparatiogenerishumani cadere non polest. Eumdem sensum nonnulli
exprimendse bonitati et misericordioe divinœ alïingunt quibusdam veleribus Pa tribus quorum
apta fuit, utdiximus; sed 1°, ejusmodi décore testimonia mox rcfercmus. Turretinus, cele-
extrlnseco hoc attributuni non indiget, qucm- bris è Calvinistarum societate , in Academiâ
admodùni capitibus 1 et 2 hnjusce Dispulatio- Genevensi theologioe professor , in Institutioni-
nis fusé explicatuni et inculcatum est 2° bunc bus suis Theologicis, et alii complures ejusdem
;

decorem extrinsecum Deus agendi rationi sux religionis scriptores idem dogma tuentur quod ,

erga hominem non tribuendo, non ideo boni- ad Socinianos satisfactionum Christi necessi-
latem et niisericordiam suam negàsset; licet satem inficiantes refellendos magis idoneum
enimex bonitaleet niisericordiàdonis suis gra- judicant. Videtur quoque inter recentiores
tuitis peccatori obviam
ipsi gratiam quâ ire, theologos catholicos clarissimus Turneiius hanc
convertatur largiri, et veniam concedere possit, opinionem suam facere, qui etiam scribit
atlamen ejusmodi virtutes id lier! non neces- « prœsentem quœstionem ex earum numéro
sariô exigunl, exercilium earum iiberuni est ;
« esse quaî salvà lide in utramque partem de-
nec iliis quidquam oppositi Deus egisset, si ( fendi possunt , et theologicâ ratione potiùs
loco effectuum hujusmodi attributa exprinien- « quàm auctoritate dirimendœ sunt. >

tium , alios produxisset ejus duntaxat justiliœ Observa aulem istius posterioris opinionis
characlerem ferentes. defensores aliquando monere se tantùm de po-
tentià Dei ordinarià loqui, adeô ut fateantur
CAPUT IV.
Deum ex potentià absolutà et extraordinariâ
De comenientià aut necessitate Incarnationis in
posse, remittendo peccatum, condignam pro
hypothesi reparationis generis humani.
eo satisfactionem non exigere. Yerùm ii no-
Omnes theologi post S. Tbomam inter se con- mine potentiîe Dei absolut» et extraordinariœ,
sentiuntIncarnationem non tantùm in se bîc intelligant necesse est ,
potcntiam Dei in
sumptam, sed etiam ralione modi quo peracta se sumptam, abslrahendo ab ejus atiributis
est, fuisse reparando generi humano aptissi- moralibus, et in ordine etiam ad ea quae justitià
mam convenientissimam. Sed prœcipuè in
et Deo essentialis ab eo lieri vetal ;
quae certè
disceptationem cadit, utrum ad ejusmodi repa- potentià, fatentibus iisdem tbeologis, in Deo
rationem hoc mysterium sinipliciter necessa- nulla est , et libertati non suflicit , siquidem
rium fuerit ; seu ,
quod eôdem rccidit, an citra illud impossibile est à Deo oriri, quod aliquod
debitam et condignam pro peccato satisfactio- necessarium ejus attributuni, nenipe ipsius
nem, Deus bomini lapso condonare polucrit. justitià ab eo oriri non permittit. Recole quse
Ferè omnes theologi tanquàm indubitatum sta- superiùs in simili argumento dicta sunt capite
tuunt Deum in exercendà justitià suà ita esse l bujiis Disputationis. Quôd si nominc polenliœ
liberum, ut, juribus propriis cedcns, potuerit ordinarià) inlelligerent, ut intelligi débet, po-
sine condignâ salisfactione pro peccato sibi tcntiam quœ juxta ordinem à Deo constilu-
persolutâ , ac proindè sine Incarnatione genus tum exercetur ; nomine verô polcntiœ exlra-
hnm.inum liborare. Siiarez, disp. 4, sect. 2, ordinariae signiûcarent potenliam divinam i»
7(tô VtRBI DIMM. 706

sesumptani, abstraliendo lanlùin ali oinni liy- Bernardus, serm. 2 de Annuntiatione; Hugo

pothesi conlingenli, et à dccrctis libéré à Deo Victor., etc. Decebat 2* ut Verbum quod per

stabililis; tune distinciionem iiUer potenliam appropriationem omnia fecisse dicitur Joan. 1,

ordinariain et exlraordiiiariam in pra^senli ne- V. 5, iiominum quorum iuit conditor , esse

golio, ut adveiiimus, adhibendo, ad priorein etiara liberalor et reparalor. lia S. Albanasius

opinionem niox expiicalam de Incarnatione in 'ib. de Incarn. n. 7 et 8 ; S. Hilarius in Psal.

hypolbesi reparationis gieneris buniani simpli- GG, ad vers. 21 ; S. Cyrillus Alex. Glapbyro-

ciler non nocessarià redirent, et à pcrvulgalà rum lib. 1, etc. Decebat 5°, ut Verbum qnod
Iheologorinn doelrinà non recédèrent. Oiiines vi suaî originis est imago Dei invisibilis, ima-
enim concedunt, quod adversùs Socinianos ginem Dei resliluerit, quam in bomine pecca-
Disput. septimâ cvincemus, Deo in praesenti lum deleverat. Ita S. Albanasius, loco mox
hypothesi constantem esse voluntatem punicndi laudato; S. Cyrillus Alex. lib. i in Joannem ;

peccali, bnjnsque sine satislaclione accuralà S. Joan. Damasc. lib. i de fide orlliodoxâ,

non remittendi. cap. 4; Ricbardus à S. Viclore , de Incarnat,

Co.NCLisio. Incarnalio luni in se sumpta, cap. 10, etc. Decebat A", incarnari Filium qui

tiim raiione niodi que peracla est, médium est Dei sapientià, ut deleretur liominis insipien-

fuit reparando generi bumano maxime con- tia, verba sunl Guitmundi episcopi Aversani

veniens. Ea tamen eliam quoad sui)Slantiam in Confessione de S. Trinitate, etc. Deiiique

speclala , buic operi simpbciter necessaria non erat et decens, inquil Hugo Viclorinus, Summse
fuit. senlenliarum tract. 1, cap. 15, utsicuti per sa-

Probatur prima pars, niniirùm Incarnalio- pientiam suam Pater nmndtim fecit, ita per eam-
nem in se sunqjtam fuisse médium reparando dem redimeret. Itaque magis conveniens fuit

generi bumano maxime conveniens. Enimvcro Filium ad liberandos bomines incarnari quàm
Deus per Iiicarnationem homincm liberando vel Palrem vel Spiritum sanctum. 2° Con-
manifesiavit mirum in modum atlributa sua, gruens ctiam fuii ut Filius bomines liberalurus

ut jam supra diclum est, nempe bonilalem, veniens, bomo béret. Sicui per unum liominem,
liberalilatem et misericordiam suam , lum inquit S. Pauhis, Rom. 5, v. 12 et 15, pecca-

justiiiam, sanctitatera, sapienliani, oninipo- lum inlravit in mundum , et per peccatum mors,

lentiam, etc. et ita in omncs Iwmines mors pertransiit, in qno

Probatur secunda pars, ilhid scilicet myste- omnes peccaverunt... mullo magis gratta Dei et

rium peraetum fuisse modo ad bominum repa- donnm in gratiâ unius liominis Jesu Cliristi in

rationem congruo. Atque iilud palet quidem ab plures abundavit. Hinc S. Léo, serm. 20, aliàs

effectu ; Deus enim qui boc modo voluit Incar- i de iNalivilate, cap. 1 : « In eo coniliclu; in-
nationem peragi ad bomines salvandos, pro- « quit, pro nobis inito, magno et mirabili aequi-

fectônon sine ralionibus sapientià suàet tanto « talis jure certatum est; dùm omnipoteus
n)ysterio dignis, lalem modum selegit. Qua- c Dominus cum sœvissimo boste, non in suà

propter, elsi singulorum non possent à nobis < majestale, sed in noslrà congredilur bumi-
infirmis niortabbus causœ sufficienlesassignari, € litate. » 3° Decens fuit ut Filius divinus bo-
dubilandum tamen non esset quin reipsà ojus- mines redempturus, ex muliere Virginecarnera
modi causai existèrent. sumerel et nascerelur. « In Virginem enim
Verùni paucisexponamus prœcipuas raliones « ad bue Evam (ail TertuUianus lib. de Carne
quibus mysterii iibus modum convenientem < Cbrisli, cap. 17) irrepserat verbura aedifica-

fuisse SS. Patres ostendunt. 1° Convenientius € torium morlis; in Virginem œquè introdu-
fuit ut Fdius incarnarelur , et ad Hbcrandos lio- i cendum erat verbum extruciorium vitae, ut
mines venirct, quàm Pater aul Spirilus sanctus. « quod per ejusmodi sexum abierat in perdi-

Magis enim decebat 1" ut idem, qui est Fibus < lioncm, per cumdem sexum redigerelur in
Dei ab œlerno, béret in lempore liUus bomi- t ordinem. Et S. Augustinus bb. de Agone
>

nis, ne scilicet duo in SS. Trinilale nuncupa- cbrisliano, cap. 22, n. 24: t Dondnus Jésus

rentur blii, aller aeternus, aller leuq)oralis, et < Cbristus, inquil, qui vouerai ad bomines li-

(ilu notnen ad alterum transiret , qui non fuissct ( Jjcrandos, in quibus et mares et fœminai
œternà nativitate filius. lia raliocinantur Genna- ( pertinent ad salutem , nec mares faslidivit ,

dius, de Dogmatibus Eccles. cap, 2; S. Eulgen- î quia niarem suscepit , nec fœmiuas, quia de
tius lib. de Fide ad Pelruni, cap. 2; S. Anselm. i fœmijià nalus est. Hùc accedit magnum sa-

lib. d« Fid« Trinit, et de Incarnat, cap. h; S. < crujnfntuni, ijt quoniam per fœminain ijobi^i
707 DE LNCARNATIONE 708

( mors acciderat, vita nobis per fœrainam nas- imilatus loquilur S. Greg. Nazianz. Orat. 30,

( cerelur. » 4" Eid»^ni Uni, neinpe saluli liomi- tum ut maximum darel bominibus amoris sui
num propter quam Filius Dei venit, consenla- argumentum, sicque eos ad amorem divinum
neuin fuit, caraem noslrae siiniiein, el eisdem magis accenderet tum ut injuriam Deo per
;

(peccato excepl(J) obuoxiain iiiiseiiis ab eo as- peccalum illatam abundaniiùs compensaret,

sunii. Nainque 1°, voiuiUarià el suuimà sui de- gravitaiem peccali tantà pœnà digni signifi-
missione, quaui t-jusiiiodi nalurà à se assuinplà caaliùs declararet , et nos ab eo perpelrando
Filius divinus exercuit, apiissimuin superbiue validiùs avocaret. Pariier mortem illam affîxus
hoiniuum, qu* maximum eoruia maium est, ligao crucis oppelere debuit , ut, quemadmo-
remedium atlulit. « ^'c ergo (inquit S. Augu- dùai ab Ecclesià caaitur, daemon, qui in ligno

1 slinus in Psal. 53, enanalioae 1, n. 4; de- vincebat , in ligno quoque vincereltir. 7° Cou-
f dignarelur bomo imitari bominem Immilem, gruum fuit ut magistrum et doclorem bomi-
f Deus faclus est humiUs, ut vel sic superbia num agerel, quippe qui viam saluiis nobis
( generis bumani non dedignaretur sequi ve- monslraturus venerat. Decuil ut Apostolostoto
t stigia Dei. > El abbi : « Quse superbia sanari orbe mitlendos seligerei, eosque rudes et illit-

« polest, si humilitate Filii Dei non sanalur ? > teratos; inde enim Dei virtus, gratiae potentia
2° Deus assumens naluram noslrœ simiiem atquc fidei christianse verilas maxime in adrai-

exinanivil semelipsum, inquil Aposiolus Pbi- rabili religionis propagalione enituerunt. 8"
lip. 2, V. 7 ; boc autem opporUmum fuit. Opéra prodigiosa à Verbo inearnato fieri opor-
Nempe, ut ad ver lit Ricbardus Viclorinus, de tuit, tum quia necesse fuit ejus mysteria et
Incarnat, capilulo 8 , « quando bomo prajsum- doctrinam prodigiis confirmari el suaderi, tum
( psit contra Deum, facia est elalio de imo ad quia cùm esset Deus el bomo simul, osientis
f summum. (Jportuit ergo ut ad expiationis admirandis manifestari debuit ejus Divinitas ,

< remedium (ieret humiliatio de summo ad dùm voluntariis demissionibus se esse bomi-
{ imum ; sed boc omninô non potuit, nisi ali- nem ostendebat, ac sese pro nostrâ sainte im-
f quà in Trinilate persunarum. j 5" Christus molabat. 9" Tandem quod ad lempus, quo in-

nobis similis faclus, ut ad eum cum liducià ac- carnatio peracta est, attinet, novimus etiam
cedamus nos piè movet et compellil. ISon enim quosdam fines oplimos quibus consenianeum
habemus Pontificem qui non possit compati infir- fuit versus ipsa mundi cxordia non incarnari
milalibus noslris, tentatinn autem per cmnia pro Dei Filium, sed lanlùm in pleniludine tem-
similitudine , absqiie peccato. 4° Tandem liinc porum. i° Id videlur postulasse tanli mysterii
etiara factum est ut daemonem vincerel et dignilas. t Per muliam seriem tcmporum et
nos sanaret per naluram ipsam quae vicia fue- « annorum, inquit S. August. tract. 31 in
ral cl sauciala. lia S. Greg. Nvss. oral, cale- f Joannem, n. o, prœdicendus fuit. Non enim
cbet. cap. 27, S. August. L. 13 de Triait, cap. f aliquid parvum venlurum fuit. Diù fuerat
Léo serm. 20, aliàs 2, de Navitate, etc.
18, S. « prœdicendus, semper tenendus. Quanlù ma-
5" Ad hominum redemptionem et sahilem illud « jor judex veniebat, tantô pra;conum longlor
quoque accommodalum fuit ,
quôd Filius Dei, < séries prsecedebat. » 2° Lex evangelica, quam
faclus bomo, paupcrem viiara egerit, vilem Cbrislus erat instilulurus, tani?e perfectionis
eonditionem elegerit, eonlumeliis, et suppliciis est ut opportunum fuerit bomines per longum
se offerret ; ut scilicel , ab hominibus ejus lempus ad eam prseparari. Hanc rationem post

exemplo inslitulls, neque in bonis terrenis Eusebium, lib. 8 Demonslrat. evang. affert
quœreretur félicitas , neque in malis susliaendis S. Th. parte 5, q. 1, a. 5. 3° Tanli doni dilatio,
infelicitas timeretur. Verba suai S. Augustiai alque anliquior cl uberior ejus prœdicalio fi-

lib. de Catechizaadis rudibus, cap. 22, n. 40, dei noslrae excitandae et augendre apta fuit,
qui lib. de Agone christiano, cap. 11, n. 12. dùm intérim poluerunl veleres fide in Incar-
hsec etiam prœclara proferl : « Molite aaiare nalionem fuluram à peccalis liberari et sa!u-

c lomporalia, quia si benè aaiarenlur, aniaret lem assequi. «Cessent iilorum querelœ, inquit
f ea bomo quem suscepit Filius Dei. Nolite i S. Léo serm. 22, aliàs 3, de Naiivil. cap. 4,

( limere coatumelias, cruces et niorlem, quia « qui impio murmure divinis dispensationibus

( si nocereal l.omini, non ca pateretur bomo < obloquenles, de Dominicse naiivitalis lardi-
t quem Décorum fuit
suscepit Filius Dei. » G'' « talc causaalur, lanquàm praclerilis lempori-

lit morte suà nos redhneret, tum ut mors • bus non sii impensum, quod in uliimà mundi
morte perimeretiir, \x[ Oscani cap. 13, v. li, 4 aiUde est gesluin. Verbi Incarnatio Jioc cou-;
709 VERBI DlYINl. 710

f iiilit facienda, quod fada; et sacramenlum gratiara et veniam concedere citra satisfactio-

< salulis buuianae in nullà unquàni aiUiquilale uem condignam, id est, vel gratis peccatum
I ccssavit... Sapieiilia verô et benignitas Dei condonando, vel qualemcumque pio offensa

t hàc saluliferi opcris luoià capaciores nos su* salisfaciionem ratani sponlè habendo, profectô

< vocalionis ciïecil ; iil qnod multis signis, non répugnât manifeslè. Imô verô quis nega-
« nmllis vocibus, mullisque niysteriis pcr lot vcrilDeum, ut creavit homineiii solo nutu, ita
« fuerat secula praînuntiatuiu, in liis diebus solo nuiu posse absolutè peccatorem inimulare

« Evangelii non essel anibiguum; et naliviias, cumque gratiae sanctilicantis infusione jus-

« qnx oninia niiracnla, onincnique excessura lum sine morà elBcere? 2" Auctorilate saucto-
I eral niensuram , lantô conslanlioreni in nobis rum Patrum.
( gigueret lideni , quanlù prœdicalio ejus et S. Athanasius Oratione 2, aliàs 3, contra Aria-

( antiquior praecessit et ubei ior. » 4" Cbristus nos, n. 68 : « Eliam, inquit, sine uUo ejus (Sal-
redcniplor elsalvaior non piiùs vonire debuit, < vatoris)advenlu polerat Deus lanlunnnodô
quàm boniines lideni lanli niodialoris quà sal- « dicere, atque ita solvere malediciionem. Ve-

vari potuissent , négligentes et posthabentes, i rùm altendere oportet quid sit hominibus
infirni;i! rationis suai caicitaten» et naturye su» « utile, non autem quid in omnibus possil

viriuni in quibus nialè conlidebanl inibecillita- « Deus. » S. Gregorius Nazianz. Oral. 9 ; « ilaic,

leni, infau>tà experientià aguovissent. Hanc i ait, Salvator lecit, idque cùm volunlale solâ

doclriuam cujus fusior explicatio ad bunc lo-

f nobis, utpote Deus salutem afferre posset,

cum non peiliiiet, passim tradunt variis in « quemadmodùm et universam rerum machi-
loois, prœsortim SS. Auguslinus et Thomas « nam solo jussu atque imperio procreavit. >

quam al) Aposlolo nmluaii sunt Act, 14, v. 15, S. Auguslinus lib. de Agonechristiano, cap. 11,

Rom. 7, Y. 8 et seqq., etc. n. 12 : « Sunt slulti , inquit, qui dicunl : Non

i poterat aliter sapientia Deilwmines liberare, nisi
Jam verô, si conveniens fuit Incarnationem
dilTcrri, ergo peragi debuil temporc quo per- « susciperet hominem, et nasceretur de (œminà,

acla est, nenipe in plcniUuliiic leinporum « et à peccatoribus oninia illa pateretur. Quibus
;

naniqnead usque fincm mnndi eam procrasti- < dicimus : Polerat omninù , sed si aliier lace-
« ret, similiter vestrce stullitiae displiceret.
nari non decuit , aliàs pancissimis hominibus t

lune siiperslitibus iantiim betielicium profuis-

Et lib. 13 de Trinitate, cap. 10, n. 15 : « Eos,
« inquit, qui dicunt Itane Deo modiis
set. Sunt procul dubio et alla; diiali Inijus my- : clejuit

« alius quo liberaret liomines à miserià mortali-

sterii raiiones Deo cognilae, ordini gratiye,
i tatis liujiis, ut unigeititam Filiinn Deum
quem ipse instiluere voluit conncxa;, et nobis sibi
i coœternum , liominem /ieri vellet? Pa-
mortalibus, per (idem mine amhulantibus, et non
per spcciem, abscondilée. Quas S. Angnslinus « rùm est sic refellere, ut istum modum
in Epistolà 10:2, aliàs 49, ad Deo (jrulias, quœst. « asseramus bonum et divinae congruum digni-

2, n. 14, gencralim indical, scribens «lune

t tali ; vcrùm eliam ut ostendamus non alium
» voluisse hominibus apparere Christum et « modum possibilcm Deo defuisse, cujus potes-

« apud eos pra;dieari doclriuam suam, quando i tali cuncla aiqualiler subjacenl. j Audis prai-
ter Incarnalionem alium fuisse modum sal-
I sciebal et ubi sciebat esse, qui in cuni fue- ,

supplc, ex anxilio vandi homines possibilcm Deo, idque esse

I ranl credituri; » graiiae

divinae hominis ad credendum moventis, ut indubitalum, quia poleslali Dei ciiacla œqua-
liter subjacent ergo ex S. doclore, licet modus
ipse explical S. August., L. de Prx'dest. san- ;

salvandi homines per Incarnationem l'uerit bo-

clorum , cap. 9, et lib. â Relraciationum
cap. 51.
nus et divinœ congruiis dignilati, aller lanieu

Probalur lertia pars conclusionis, scilicet période possibilis est. S. Cyrilius Alexandrinus
Inoarnalioneni eliam quanlùni ad substantiam apud Eulhymium Ne corpore qui-
tit. 15 : «

spectatani, reparando generi humano sinipli- < dem indiguil Deus Verbum cùm nullà re
non fuisse l"ox Scripluris < egcal, et jussu solo poluil salutem noslrani
ciler nccessariani :

in quibus Dei oninipotentia magnoperè praedi-

c peragere. > Theodoreius serm. contra gén-

catur, Etsi enim inde colligi neqneat Deum ea ies : t Eral illi faeiilimum, inquit, vel citra

posse producere quie plané répugnant, altamen ( carnis involucrum, hominum salutem per-
hinc sequitur cavendum ne id Deo inipossibile
i licere, solàque volunlale morlis poleslalem

esse dicalur quod mauifesiam rcpiignanliam i dissolvere. » S. Léo magnus sennone 21

Alqui Deum Uomini aliùs 5, de iSulivilale, cap. 5 « Venux, inquit,
non involvit. i>eccaiori ;
711 DE hNCARNATIOiNL 742

c misericortlia Dei, cùm ad reparandiim Iiu- pcccaior alios habeat respecius quibus Dec
f nianuni gemis iiifallibiliter ei niulta suppete- odibilis non est, cùm nempe sit ejus creatura,

( rent, liane polissimùm consulendi viam ele- gratiœ recipiendœ idonea,pœnitenti2eetsancli-

< git qnà ad destruendiiin opiis diaboli,

,
licatienis capax; non répugnât Deum miseri-
I non virtule ulcrelur potentioe, sed ratione cordem velle donis suis eum immerilum prce-
f justitise. > venire et restaurare, nullâ etiam, vel saltera
Concinunt alii mulli, quorum testimonia mitieri et temporaneà tantùm pœnâ ipsi in-

exscribere longius foret. Hilarius Arelatensis llictâ. Deus ejusmodi graluità cendonatione,
honiil. A de Paschale; S. Greg. Magnus ,
lib. non exprimerct quideni justitiam suam. At
20 Moral., cap. 20; S. Joan. Damascenus, lib. 1° banc perfectionem non negaret, quippe illa

5, cap. 18 S. Bernarduâ, sermone 11 in Can-

;
nonindiget exprimi, et prselerea, cùm justitia
tica, et Tractatu de Erroribus Abœlardi, olim, Dei vindicativa, de quâ agimus, tum in peten-
Epist. 190, ad Innocent, summum pontificem tià pœnas à sonlibus débitas repetendi, tum
cap. 8, T. 1, pag. 654; Guitmundus Aversa- in impossibilifate ils parcendi quamdiù à pœ-
nus, in Confessione, T. 18 Bibl. PP. Lugd.; nitentià aversi sunl, tota consistai ;
gratuits

GuillelmusParisiensis, in libelle de Causis cur pœnœ remissio peccatori per gratiam juslifi-

Deus homo, etc. Adde banc esse uuanimem calo concessa huic allribulo non esset opposita.

Pétri Lombard!, in 5 dist. 20 ; Alexandri Alen- 2° Décore aliarum perfectienum divinarum

sis, 3 parte, qusest. 1, membre 5, art. 4 ; S. non careret haec agendi ratio; non tantùm bo-
Tbomsc 3 p., q. 1, a. 2; S. Bonavcnturœ ad niias et misericordia Dei eà exprimerentur,
dist. 20 lib. 3 Sentent.; Scoti, aliorumque sed etiam ejus sanctilas; quatenùs scilicet, ut

ferè omnium tbeologorum sententiam, quo- Deus odio prosequi peccatores desineret et eis

rum plures, ul jam diximus, opinionem ad- malè velle, hos justilicari operteret. Ergo nec
versam non levi censura perstringunt. Vide justitiam suam , nec alla attributa sua Deus
cardinalem de Lugo, de IncarnalioBis myslerio, laisisset, si voiuisset cedere juri sue, nec cen-
disp. 2, sect. 1, n. 6. dignam pro peccalo exigere satisfactionem. Et
5° Hàc ratione theelogicâ : Incarnalio Verbi verè concedunt universi , et ex Scripturis

lu bypolhesi liberationis beminum ideô dicere- certô celligilur, ut aliquando liquebit, prae

tur simpliciter necessaria, quia Deus peccatum merâ suà benignitale et misericordia Deum
dimittcre non posset quin pro injuria sibi à Incarnationem in remedium peccati destinasse :
peccatore illatâ cendignam salisfactionem exi- imô pœnas ab hominibus peccatoribus débitas
geret ; atqui citra ejusraodi cendignam salis- in Christum spensorem nostrum transferri
factionem Deus peccatum cendonare potuit, libéré consensit; adeè ut ex rigore justitiae

Nam punitio vel condonatio peccati est opus potuisset satisfactiones condignas sibi à Christo

ad extra circa qued preinde Deus liber est nisi pro nobis oblatas non recipere. Jam verô, si

adsit aliqua repugnantia vel ex parte objecti in gratiam peccatorum , ut salutem , censequi
vel ex parle honiinis, vel ex parte Dei ipsius. possent, Christum loce nestre substitui gratis

Alqui r, peccatum condonari aut pœna mi- volueiit; erge antecedenter ad satisfactiones

tiori puniri ratione suî non répugnât, ut omnes Cbristi potuit quidquam in gratiam peccatorum

fatentur. 2° Illud idem non répugnât ex parte decernere quidni igitur potuisset peccata
;
ipsis

hominis peccatoris, cùm è centra ejusmedi cendonare gratis, aut salteni sine satisfactione

remissio pœnse gratia sit maxima. 3" Non ré- cendignà?

pugnât ex parte juslitias divine; in eo enim SoLvuxTLR Objectiones. —
•
QusB advcrsùs
non consistit justitia divina quèd teneatur à primani conclusionis parlera opponi possunt,
peccatore pœnas offensœ prepertionatas repe- necnon aliqua sccimdam impetentia jam
tere, sed quèd eas repetere possit. Dislinguen- capiiibus 2 et 3 hujus Disputalionis prae-

dum hic inter justitiam divinam et ejus exer- eccupavimus. Pauca supersunt quae solutione
cilium. Deus est nalurâ sanctus et justus; indigent.

necessariô amat ordinem ; necessariô peccatum Obj. centra secundam parlera conclus. \° :

quod ordini oppositum est, aversatur; atque Apostolus, 1 Cor. 1, v. 21, mysterium Crucis

peccatori ut po( catori non tantùm benè velle vocal slultitiam prœdicatiouis. 2° INenne iiide-

lien potesl, sed etiani ipsi, siib hoc respectu, cons est Deum summum in infaulis corpuscule

necessariô malè vult donec muletur, potest- contineri, eumque nasci, pâli et mori? Hinc

que ab ipso pœnas seternùm repetere. At, cùm Apostolus, Philip. 2, v. 7, f^leri cogilur Deum
715 VERBI DlVliM. ?U
seipsum Incarnatione exiimnivisse. 3" Ealenùs Dei se Incarnalione exiuanivisse , non significat
Incarnalione salvamur, quatenùs Chrislus in- eum à majeslate divinâ excidisse , sed tantùm
nocens pro nobis impiis morli Iradilus est, quo 1" naturam ab eo in hoc mysterio assumptam,
nihil à juslitià et œquilate aliciuim niagis. i" utpote fmitam et creatam, esse rem nuUam si

Deus posilo lioc niysterio per Dcicitliuai à Ju- eum dignitatc cl perfcclione Diviuilalis confe-

daeis coniniissum nobis saliitem confene vo- ratur; 2" buiic per ejusmodi naturam stupen-

luisset; alqui médium cjusmodi lurpe et ini- dos obedientiae et deraissionis actus pro nostrà
quum fuisset; crgo. salute elicuisse. Ad lerlium, adhuc distinguo :

Ad primum, distinguo : Appellat s/j//////aw A juslitià et oeqin'tate alienum est innoceniem

prœdicaiionis alludens ad judicium perversum, pro sontibus neci tradi, ubl se pro soute vadem
quod de boc mystcrio ferebant gcnliles et et sponsorem libéré non constituit, concède;
Judaei , coneedo; reipsà, nego. Conlinenler ubi dominium vilœ suce babens seipsum vadem
enim S. Paulus subjungit v. 23, 2i et 25 : pro sontc constituit, seseque sponte pro eo
IS'os autcvi prœdicamus Cltristnin crucifixnm: neci offert, nego. Uœc ubi de salisfaclione
Judœis qnidem scandalimi, (jentibus autem slulti- Christi uberiùs explicabuntur. Adquarlum,
tiam; ipsis autem vocatisJiidœis alqne Grœcis, nego majorera. Neque ut finem, neque ut mé-
Christum Dei virtulem, et Dei sapieutiam; quia dium quo salus posset bominibus conciiiari,
quod slultnm est Dei , sapieutius est liominibus Deus voluit Deicidium quod à Judaeis palratum
Ad secundum, distinguo quoque Indecens
etc. : est.Nequaquàm prœdeslinavit Judaeos ad Chri-
estDcumin infanlis corpusculoconlincri, seu stum occidendum, ut eo scelere tanquàm me-
iu eo coarclari; indecens est iniô plané ab- dio salvandorum hominum uteretur. Sed ita
surduni est Deum in proprià naturà nasci, pati, sapiens et polens est ut extanlo crimine bonum
mori, coneedo; indecens est Deum infanlis maximum eruere noverit. Scilicet proevisà Ju-
corpusculo ita uniri ut eo non coarctetur, vel dœorum malitià, voluit ut mors, quam Christo
eum in naturà assumpta nasci, pati, etc., nego. intulerunt, quatenùs ab eo volunlarié pro nobis
Natura humana C.brisli iota unitur toti nalurse tolerata, salutis causam bominibus atferret.

divinae in personà Verbi, sed iila unio in di- Mors igitur Cbrisli fuit ex parte Judoeorum
mensionum œquaiiiate et convenieniià non infandum scelus Deo et bominibus detestabile
consislit, neque ejusmodi nexu quidquam de- et omni pœnà dignum sed ex parte Christi
;

trabitur immensitali quà Deus, substantià suâ sponte pro salute nostrà se immolantis, fait
infinité perfectà, omnia pervadit et omnibus opus infiniii pretii, summœ erga Deum reiigio-
prœsens est. Parilcr nativilas, passio, mors et nis et inmiensœ erga nos charilatis; ex parte
alia quœcumque naturam bumanam à Verbo Dei, opus summœ misericordiœ simul et justi-
assumptam afliciuut, nuUo pacto in naturà di- liae, necnon infinilse dignilatis et majestalis.
vinâ ut in subjecto recipiunlur, nec ullà ra- Vide S. Bernard. Tract, de Erroribus Abse-
tione Deum imnmlant. Enimverù amba; illœ lardi, olim Epist. 90, cap. 8, n. 21.

naturai iu Verbo arctissimé uniuntur sine ullà Obj.rursùs adversùseamdempartem. Chari-

conlusione aut mixtione, servatà earum di- latis est bénéficia accelerare , unde Proverb.
stinclione et salvis utriusque proprielalibus ac 30, v. 38, legilur Ne dicas amico tuo
:
: Vade
operationibus ; unde, ut observât S. Léo, et revertere , cras dabo tibi, ciim slatim possis
serm. 20, aliàs 1 de Nalivitale cap. 2 : « Nec dare. Ergo conveuiens non fuit Incarnationem
€ inferiorem naturam consumit glorificatio, bominibus summé necessariam per lot secula
t nec superiorem minuit assumptio. Tota est differri. 1» Di..i. aiii. : Charilatis est accelerare
I in majeslate liumiiitas, lolaestiu bumililate bénéficia, quando illis quibus conferuntur,
€ majcstas. iSlcut exeo nondeprimilur majes- prodest acceleralio , coneedo quando noceret,
;

tas divina, quôd locis etiam sordidissimis prae- nego. Jam docuimus
juxta sanctos Patres lu-
sens sit, nec radius solaris conspurcatur qucul carnalionis dilalionem fuisse generi humano
in luium incidai ; multô magis nec Fllius Dei proficuam. Si swnmum remedium peccalo
vilescit quod sibi naturam bumanam byposta- dcsiinatum, Incarnalio scilicet et mors Christi,
licè conjunxeril, et quae humanitalis propria bominibus ab exordio rerum concessum essel,
sunt, per eam opcrelur. Csjlerùm, jam supe- forlé posilà pn^'acnli rerum conslilutione à
,

riùs observavimus quantum in iis omnibus génère humano superbienle fuisset contemp-
agendis ipsa Ciirisli resplciulucril Divinilas. tum, alque ita hominum plaga insanabilis eva-
Cùm autem Pbilipp. 2 , Aposlolus ait Filium sisset, < Si forte inquirilis, ail Theodoretus
TH. .IX.
25
715 DE ENCAMATIONE 716

( serraone 6 de Providentlâ Dei , cur non Obj. adversùs tertiam conclusionis parlera ,

< prias olini hoc prœstiterit opifex mundi; plura SS. PP. testimonia, quibus id elQci vide-
f iiiedicos eliam accusate ,
quôdacriora renie- lur, sine condignâ satisfaciione , ac proinde
< dia in uUiinuni teinpus difl'erunl; levioribus sine Incarnatione homines non potuisse libe-

i siquidem priùs, usi, potenliora ullinio loco rari. Mulla ejusmodi loca referl Pelavius, lib.

I adhibent. t 2" Dist. consequens: Sihabealur 2 de Incarnat, cap. 12 et 15; consule : aliqua
ralio non solùui boniialis et niisericordiac divi- exhibere sufficiet. S. Irenseus, lib. 5, cap 18 ,

i\x , sed etiam aliorum allributorum, nego. aliàs 20, n. 7. « INisi honio, inquit, conjunc-
Si babealur ralio solius charitalis et miscricor- « tus fuisset Deo (per Incarnationem) , non po-
dioe Dei , subdislinguo : Si Incarnationis virtus « tuisset particeps fieri incorrupiibilitatis. >

applicari non potuerit antequàm illud mysle- S. Athanasius , Oral. 5, aliàs 4, conlra Aria-

riiim poragerelur, concedo ; si virtus Incarna- nos, n. 33 : s Nisi, inquit, quse propria sunt

tionis praeleritis teniporibus potuerit per lidem i carnis, Verbi esse dicerentur, ab bis homo
applicari, nego. Itaquel", etsiincarnalioniaxi- « non penitùs fuisset liberatus. » Adhuc signi-

nuini sit Dei donuni hominibus collatuni , atla- ficanliùs loquitur L. De Incarnatione Verbi
men cùm , de ejusmodi mjsterii convenientià Dei, n. 7, pag. 53. S. Augustinis, serm. 174,
inquirilur, non habenda est solius divinae nii- aliàs 8, de Verbis Apostoli, n. 1 : « Non libe-

sericordiae et charitatis erga creaturas ratio. « raretiir genus humanum, nîsî sermo Dei di-

Ad reliqua etiam ejus attribula attendendum j gnaretur esse humanus. » Et sermone 14 de

est, quœ hujus doni dilatione potuerunt ex- tempore , nunc inter rejectos ad Append. 193 :

primi. V. g. suam, sanctitatem et

,
justitiam t Nullum esset salutis remedium , nisi Christus

odiura peccati ab homine commissi Deus Incar- < adveniret è cœlo. j S. Cyrillus, dialogo de

nationeni differendo, niagis expressit, quàmsi Incarnatione Unigenili : « Apprehendît, inquît,

lantum nuinus et uberes gratias ipsi annexas I Deus.... semen AbrahiB, sicut scriptum est.
illico concessisset. 2" Yirtutem Incarnationis et « lia enim et non aliter, genus ad perniciem

morlis Cbrisli fide sibi vetercs applicare potue- « devoiutum instaurandum erat. > S. Léo Ma-

runt, adeô ut licèt nec lex naturae, nec ipsa gnus, serm. 50, aliàs 1 , de Passione Domini
lex Mosaica de se ullam vim benè agendi con- cap. 2: i Talibus, ait, vinculis lenebamur
ferrent , atlauien à mundi origine Deus gpneri « obstricti , ut nisi per banc opem non posse-
humano providerit; conferens scilicet inluitu i mus absolvi. p Denique S. Ansehnus , in

meritorum Christi auxilia salutis, quœ gratiis opère cui titu'us : Car Deus homo, ex pro-
post Incarnationem concessis minus quidem fesso probal prœserlim lib. 1 , cap. 12, Incar-

alîluxerunt , sed tamen non fuerunt nulla.Hinc nationem fuisse médium reparando generi hu-
Apocal. 15 , V. 8 , Christus dicitur AgfHHs occisus mano prorsùs necessariuin.
ab origine mundi. Atque illud est tolius tradi- Respondeo haec et alla sanctorum Patrura ,

lionis dogma quod inprimis S. Augustinus et excepto S. Anselmo , similia testimonia inlel-

ejus discipuli passim inculcant. « Incarnaiio ligenda esse hypotheticè , seu de polentià Dei
« (inquit S. Léo serni. 21, aliàs 5, deNativit. ordinarià, quâ Deus secundùm leges quas a!)
I cap. 5) hoc contulitfacienda, quodfacta; et œterno censtiluit , operatur non verô abso- ,

t fundamentum salutis hunianse in nuUâ anti- lulé, seu de potenliâ exlraordinarià quâ ope-
« quitate cessavit. Quod prœdicaverunt Apos- ralus fuisset in aliâ hypoihesi , seu in alio

< toli, hocannuiiliaverunt Prophetoe, necserô rerum ordine quem insliluere potuisset. Enim-
i est impletum quod semper est creditum verô pœnas peccatis débitas Deus repeiere in
< Non itaque novo consilio Deus rébus huma- prsesenti statu ab aeterno decrevit ; id certô ex

( nis, nec sera miseratione consuluit ; sed à Scripturis constat ut aliquando ostendemus ;

f constitutione mundi unam eamdemque om- positâ illâ lege, nianifestum est eum citra

< nibus causam salutem attulit. Gratia enim condigtiam satisfaclionem , ac proinde sine
« Dei quâ semper est universitas justificata Incarnatione peccata dimittere non potuisse ,

< sanclorum, aucta estChristo nascente non , quin immutabilitatem , veritatem et juslitioe
t cœpta. Et hoc magnœ pietalis sacramentura sua; jura lœderot et posthaberet. Atque hoc
« quo totus jam mundus impletus est , lampo- unum significant SS. Patres; ut palel 1°, quia

« lens eliam in suis signiiicalionibus fuit , ut eorum senlentiis liâc de re explicandis sullicit

« non minus adepti sint ,

qui in illud credidere ejusmodi nécessitas quœ consequitur décréta
< promissum , qnm qui susçcpêr e douatum. t lit>erà à Peo e^ omni %ternila(e con^tituta ^
ni VERBI DIVINI. 748
V quia iidera SS. Patres à quibus Incarnationis illud débet ut plenam de peccato satisfactionem
necossilasab liberandos boniines asscritur, non exigat; ergo, etc.

minus diserlè incuicanl alio modo verè potuisse Nego minorem. Debetur quidem Deo plena
reparari genus bumanum. Vide loca interpro- pro peccatosatisfactio. Hinc non modo potest

baliones iciiiai partis concl. allala. non parcore nisi condignâ pro peccato satisfa-
Obj. ilerùm Qui nalurse suye necessitate ctio ipsi exlubeatur, sed eliam poluisset
:
homi-
jusUis est sanctus, imô et justilia ipsa et nibus condignx satisfactioni reddend.x per
,
se
sanciitas ;
qui peccatum necessariô odit, non imparibus non condonare imo non necessariô ;

potesl illud non punire , non potcslquin exeo pro nobis acceptavit, quas Christus obtulit
plenam satisfactionem reposcat ; atqui Deus , saiisfacliones. At non ideô sibi absolutè et an-
etc. ; ergo , etc. lecedcnler ad omne decretum débet, ut con-
Dist. majorem : Non potest illud non punire dignam pro peccato commisse satisfactionem
nisi illud deleal et aboleat , concedo ; si illud reposcat. Hoc enim tantùm absolutè sibi Deus
dcleat et aboleat , nego ; falemur Deum neces- débet 1" ut extra se agendo, sua altributa non
sariô odio peccalum prosequi, imô et peoca- ncget, idest, ul nibil velit quod ipsis oppo-
loreni quâ peccalor est. Sed conlendimus illud natur ; 2" ut opus ejus el agendi ratio decorem
odium necessariam non habere cum satisfac- babeant attributorum suorum. Atqui Deus,
tione accuratà reposcendâconnexionem ;
quid delendo etabolendo peccatum citra condignam
ita? 1° quia peccalor varios babet respeclus sub satisfactionem, nibil operarelur juslitiai suoe
quibus Deus bonum velle potest; nimirùm
ipsi oppositi. Eam quidem non expriraeret, sed ea
est creaiura à Deo facla, resiauralionis ca- non iudigei exprimi. Cœterùm, nullam iniqui-
pax quare ergo Deus eum graliâ suâ praeve-
;
lalem perseverare el subsistere impunitam
nire et reparare non posset, sicque iniquilalem sineret, nullum peccalorem factinon pœnilen-
ejus delere et abolere, alque ab eo ad juslitiam tem à pœnà semper immunem relinquerel; si-
reverso nullam pœnam , vel sallem miliorem quidem ex bypoibesi quas sine satisfactione
,

et lemporaneain tanlùm repetere ? 2" Si odium condignâ iniquilates condonaret, eas graliâ suâ
summum (}uo Deus peccatum aversafur con- deleret et aboie et. Pariler, licet ejusmodi "ra-
nexionem necessariam haberet cum peccaloris tuila peccali abolilioet
condonalw characterem
punitione , Deus non posset ex mero suo bene- divinœ non gereret, non tamen allri-
justitiae

placito et misericordià pœnas à sontibus luen- butorura divinorum décore privaretur. In eâ

das, in Chrislum innocentem transferre, neqne enim emicarent bonitas et misericordià, sancii-
consenliret bunc pro nobis condignœ salisfac- tas et omnipotenlia Dei. Bonitas nempe et mi-
tioni imparibus juslam compensaiionem exbi- sericordià, ut palet; sanctitas, seu amor recti
bere. Nempc, ubi adest nécessitas, ibi liberae et odium
peccali, quatenùs ad peccalorem pœ-
dispositioni nibil relinquitur. Si nalurae suœ nissublrahendum, eumque felicitale donan-
necessitale Deus ila adigilur ad puniendum dum, oporluisset eum immutari el juslum eflici;
peccatum , ut ncqueat illud abolere sine satis- omnipotenlia tandem in bàc ipsâ hominis ira-
factione condignâ , pœnas peccato débitas à mutatione et restauratione peragendà. Faien-
peccalorc Ipso reposcat necesse est. Sin verô, dum in modo quo Deus genus bumanum repa-
ut peccator à debilo liberari et salutem conse- ravil, longè splendidiùs hœc ipsa atlribula,
qui posset, Deus misericors poiuit statuere simul cum juslilià el aliis perfectionibus di-
futurum ut aller pœnas peccato débitas solve- vinis, refulgere et exprimi.
Sed jam non semel
ret; ergo ex necessiiate suoe naturae Deus non docuimus, prœseriim capite 2 hujus Dispula-
odit subomni respeclu peccalorem, sed poliùs lionis, Deum non necessariô teneri.positoquôd

eum esse opus manuum suarum considerans ,

agai, atlribula sua quoad potest exprimere.
potest ex inflnità suâ misericordià velle ipsi Obj. ultime : Deus non potest juslum mer-
snccurrerc, et ejus reparalionem , seu peccali cede pactâ desliluere ; ergo à pari peccalorem
abolilionem decernere. Proindcque odium nc- pœnis debitis afiicere teuelur. Nego consequen-
ccssarium, quo Deus peccalum et ipsum pecca- tiam. Ratio disparilatis est quôd Deus operse
torcm ul peccalorem prosequitur, absolutè non merccdem juslo non tribucndo jus ejus viola-
habei necessariam cum plenâ satisfactione re- ret. Peccatum verô citra condignam satisfa-
pelendA connexionem. ctionem romilt(>ndo nemini injuriam fncorol
Inslabis : Deus non potest sibi denegare quod sed lanlùm suo jure cederet, cujuscxerciliiun
sibi débet exjusliliâ; atquiDeus sibi ex justilia ipsi neccssarium non est.
 71 a DE liNCAKiN.\Tia\t. 720

CAPUT V. se acceptam gratis condonare ;

quemadmodùm
Vtrnm in hypotliesi condignœ satisfactionis pro créditer pecuniam debitori suo donans ut sibi

peccato exhibendœ, simpliciler necessaria fuerit eam reddendo satisfaciat, censctur debitum
Jncarnatio ? remittere. Alio modo res se haberet, si quis
Vox satisfacere , apud Lalinos niultiplici lncrum ex bonis acceplis induslrià proprià per-
sensu accipi solet. DiciLur enim satisfacere, ceptum in solulionem tribueret; v. g., si ho-
qui rem allcri graïain lacit, ei ejiis dcsideriuiii miiii industrie centum aureos tibi debenli, to-
iiioplet, item qui otiicio suo fungitur, qui alicui tidem alios in mercaturam Impendendos ut ex
se excusât, qui debitum solvit, illata resarcit lucro tibi satisfaciat, commodaveris , alque is

damna, honorcm Icesum restaurât, etc. E6 loci reipsà illud lucrum faciat quod utrique debito
satisfacere idem nobis est ac solvere debitum exsolveiido aptum sit, lune verè satisfacere po-
quod ex lœsione honoris et existimationis con- terit. Cseterùm, tum de hàc, lum de proximè
Irahitur. Satisfaclio hoc sensu accepta à multis sequenli satisfactionis perfectae conditione ac-
dividilur in perfectam, condignam, et con- curatè deliniendà et explicandâ, nec non de
gruam. Satisfactio perfecta eaest, quœ omnes utrâque satisfaclioni Cbrisli accommodandâ
conditiones summo jure ad accuratè satisfa- non levés sunt theologorum concertaiiones
ciendum requisitas continet, et defmiri polest : quas Disserlatione 8, de perfeclione satisfa-

Reddilio vohintaria honoris et reverentiœ œqui- ciionum Christi disserentes , expendemus.

valentis , ex propriis et aliàs indebitis, ad com- 5" Dicitur, Ex aliàs indebitis, quia non salis-

pensandam injuriam alicui illalam. 1" Dicitur, facit ,

qui rem alicui obligalioni extinguendœ
Redditio ,
quia satisfactio est aclus justilice ad obstriciam et consumptam, in solulum novi
alterum, quo sciUcet honos ei reslituilur et Decem aureos muluô accepisti,
debili confert.

injuria illata compensatur. 2° Dicitur, Yolunta- et aliosdecem ralione mercium non numeralà
ria, lum quia injuria seu offensa ab actu libero pecunià sumptarum debes, huic duplici debito
profecta, actu libero compensari débet; lum exsolvendo non sufliciunt decem aurei. Nec
quia sine aliquâ voluntariâ personoe hoaorantis obslal aliquem sacris ordinibus initiatum et

submissione, nullus bonos reddi posse conci- ecclesiaslico benehcio polientem , elsi duplici

pitur; tum denique quia satisfactio est actus titulo leneatur recitare horas canonicas, unà
virtutis justltise; oninis autera virtutis actus lamen earum semel in die recilalione officio

voluntarius sit necesse est. Ilinc propriè non suo satisfacere; nam ejusmodi obligaiio non à
dicitur satisfacere, sed satis pati, qui judicis jure nalurali, sed ab Ecclesiae lege oritur, quae
sententià coactus pœnas débitas lueret, et altcri id lanlîim oneris in ejusmodi casu imponere
quod suum est invitus persolveret. 5° Dicitur, voluil. 6° Dicitur, Ad compensandam injuriant

Honoris et reverentiœ œquivalentis , id est, cujus alicui illatam; quia houor et reverentia satis-

«siimatio et valor compensandae ad aequalita- faciione ad hune finem redditur persona; laesae ;
lem gravitati et malitice injurise sufQciant, Ju- ut offensio seu injuria quam passa est, com-
stitia enim cujus actus est satisfactio perfectam pensetur. Unde satisfactio differt à merito,
aequalilatem, si sit accurala, necessariù postu- quod praimium respicit, et à restilutione, quae

lat. HaîC autem seqrali'as est rei ad rem, unde res ipsas seu bona forlunae spécial.

arilhmetica dici solei. Neque enim ad perfectam Satisfactionis condignae notio varia est apud
saiisfactionem sufQcerct illa œqualitas, quam diverses. Alii , ut Turnelius, qusest. 5, nomina
in hoc negotio geoujetricam vocant, quà sci- satisfactionis condigna; et satisfactionis perfe-

licel taniuradem redditur quantum débitons ctae et accuratae promiscuè sumunt, et nuUum
toti solvendo non idonei facultas ferre polest. inler ea discrimen censtiluunt. Alii , ut Fras-
Si valor honoris in satisfactionem exhibiti , of- sen, de Incarn. disp. 1, satisfactionem condi-
fensa; gravitate vel minimum superarctur, à gnam appellant eam quae aequivalet debito
perfeclione justitia; dehcerel. 4" Dicitur, Ex sed non fil ex aliàs indebitis. Alii , ut Suarez
propriis, quia necesse est ut persona salisfa- <lispul. 4, sect. 7, statuunt ad saiisfactionem
ciens de suo offerat, quae satisfaclioni suffi- aliquo modo condignam sulficere ex parle Dei,
ciant, et ut in eàquœ offert, habeat dominium. proniissionem; et ex parte salisfacientis, ali-

Quôd si persona lœsa de bonis suis tribueret, quam , elsi imperfeclam nec œquivalenlem
quae sibi in satisfactionem reddi consentirei operum ejus cum satisfaclione exhibendà pro-
non ideô tolleretur inœqualitas per offeusam .porlionem, ex solà gralià et charilatis diguilate
inducta. Censeretur haec persona injuriam à o^-tam. Satisfactionjs coadigaae noniine inie-
 721 VERBl DIVIINI. 722

ligimus eam quse est ad sequalitatera ; seu de- Nam nomine merœ creaturse ea intelligiiur

sint, scu adsint alioe oondiiiones ad periectain (lua; alicui personœ divinui unila non est.

salisfaciionem summo jure neccssariœ. Ita ut Consentinnt omnes tlieologi 4", quocum-
omuis salisfactio perl'ecta sil condii^ua, licel (jue in statu puram creaturam tibi reliclam ,

non vice versa; ut ex consequentibus satis li- seu omni auxilio gratise destitutam, non posse
qucbit. Satisfaclio congrua et iuiporfectu ca est ullo modo verè saiisfacere pro peccalo quovis,
cujus valor viribus débitons toti soiveudo ini- prseserlim morlali. Id ceriô colligunl ex iis quae
paris respondet, non débite. Ex his inteliigiiur contra Pelagianos de necessilate graliœ ad
opcri quo satisfit, inesse aliquem valorem. Va- opussupernalurale et meritorium definitasunt.
lor auleui generalim est diguitas seu excellen- Coiiseniiunt facile 2" , jueranï creaturam, à
tia quaîdam, quà aliquid naluni est in pretium peccalo imniunem, gralià sanctificante, et
vel compensationeni dari. Proindeque .valor uberibus auxiliis aclualibus inslructam, de po-
satisfactionis est dignitas quà opéra quibus ex- tenlià Dei absolutà potuisse sallemaliquo modo
hibctur, conipensandaî ofTensaî scu injuriae saiisfacere Deo pro peccatis hominum. Pona-
idonea sunl. Planuni est ejusniodi valorem (haud mus enim, v. g., hominem quenulam, his do-
secùs ac iionestalem et merilum aclionum) nis cumulatuni, aliorum bonùnum capul in
esse quid morale, ex variis, tum ad excellentiani ordine grali;e à Deo constitulum fuisse, adeo
personae satisfacieniis, tum ad actuum obje- ut juxta banc dispositionem divinam is homo
ciuni et circumslanlias respectibus resultans, in alios influxisset, et iis potuisset prodesse
ac verae œslimationi l'undamenlura prafbens. sicut Adam nobis nocuit. Hac factâ hypolhesi,
Observandum autem valorem satisfactionis opéra quse hic homo in salisfaciionem pecca-

eô superioris esse ordinis quô excellentior cl lorum alienorum obtulisset, utpote superna-
sublimior est personae satisfacieniis dignitas ; luralia et à personà sanctà et Deo gralà quai
gravitalem verô, seu malitiam olfensœ ex di- esset caîlerorum capul, |)rofecta, aliquani ex
gnitate personae laesse et ex vililale offcndcniis graliie dignilale et ex Dei ordinalione habuis-
esseaestiniandam. Ubi igitursumma est dignitas sent ad satisfaciendum habitudinem ; atque iis

personae.satisfacientis, tune valor satisfactionis proinde, si non eondignè, ut dicemus, sallem

est ordinis supremi ; alque ubi persona laesa congrue et imperfeclè Deo salisfaclum fuisset.
olTendenli infinité prœstat. lune ad supremuni Consenliunt 3", purum honiinem quamvis ,

ollensae genus gravitas injuriae perlinet. Quai sanclissimum, de poleniià Dei ordinarià, seu
tamen non ofliciunt ne intra eumdem satisfac- juxta praesentem rerum dispositionem non po-
tionis ordinem, aclus quibus salisfaclio exbi- tuisse de condigno et ad aequalilalem pro pec-
betur, speclatis objecto, fine, diflicullate, etc., calo omnium hominum Deo saiisfacere, ac
varii valoris esse queant ; nec etiam quoniinùs proinde ad salulem nostram operandam in hoc
malitia seu gravitas oflensa; intra eumdem or- rerum statu opus fuisse Homine-Deo. Quôd
dinem major sit vel minor ,
prout gravior quidem tum ex Scripturis, praeserlim Heb. 9
vel minus gravis est materia peceali , ma- et 10, tum ex conslantiSS.Palrum tradilionc,
jorquevel minor coguilio aut adverlenlia pec- quorum mulla leslimonia mox referemus, ma-
cantis. nifcstissimè deducitur. Al verô in diversas itur
Jam porrù à nobis hic supponilur, quod ex senleniias circa condignilalem et perfeclionem
dicendis inferiùs Dissert. Sperspicuum fiel, salisfaclionis quani de poleniià absolulà Dei,
Christum videlicet plenam et perfeciam pro el juxla extraordinariam dispositionem re-
redimendis liominibus salisfaciionem persol- rum , mera creatura pro peccatis exhibere po-
visse. Quapropter praesens quaestio eô tota re- tuisset.
ducitur , an purus homo, seu mera creatura Scotislae doclorem subtilem seculi, existi-
redimendis bominibus ex perfcclà juslilià suf- nianl purum hominem gratiae donis ornatum ,

fecerit, seu plenam et condignam pro eorum pro peccatis humani generis, de poleniià Dei
peccatis salisfaciionem exbibere poluoril. Si absolulà, et secundùm extraordinariam ejus
enim mera creatura donis graiiae qui-
quaevis dispositionem potuisse perfeclè et ad aequalila-
buslibet ornata condignam et accuralam pro lem ipsi saiisfacere. Ualio quà praicipué inni-
peccatis hominum salisfaciionem rcddere non lunlur, ita est, maliliam peceali eo tanlùm
valeat, evidens est ad ejusmodi salisfaciionem sensu crescere juxla dignilatem personae offen-
fiimpliciter necessarium fuisse mysterium Incar- sae , et vilitaiem oflendenlis. quod olTensa con-
nationis, quantum ad substanliam speclatum. tra dignioreiu personam, caeleris paribus, sit
 f^^ DE INCARNATIONE 7Î4
gravior illâ, qure minus dignae personae irro- 9 gnum ccelorum) ideô, inquit, consequimur,
galur; adeô ut ejusmodi nialitia soluin objec- < quod ipsum Dei Verbuni proprium atque
tivé infinita sit, in se verù formaliler et intrin- t ex Pâtre genitum carnem induit factusque
secé eliain in génère moris linita allas, in- liomo Kam creatam cum
; I est. si baberet natu-
quiunt, nullum peccaluni allero gravius esse i ram, factuspostea fuissethomo, idem pro-
jjosset, cùni inliniiuiu non possilesse
infinito t fectù quôd anteamansisselhominum genus,
majus. Ilinc
concludunt absolulè non repu- I neque cum Deo conjunclum fuisset. Qui
gnare ut opéra iiominis jusii numéro et digni-
î enim res facta per rem factam cum Crea-
tate suâ gravi taiem
offensa; per peccata liomi- i tore conjungi posset ?,.. Qui verô, si Ver-
nuni Doo illat* adaequent, illamque ex per-
I bum res creata esset, Dei sententiam abro-
fcctà juslitià compensent, quamvis tamen in < gare, peccatumque dimittere, cùni hoc Dei
praesenli statu nemo seu muliiludine actuuni « proprium esse scripserint Prophetae? »
salisfacloriorurn, seu eorum excellentlà possit S. Basillus, homilià in Psal. 48, ad hapc verba:
condignam pro raullitudine peccatorum gene- Frater non redimit, redimet homo, etc. Sic
ris humani satisfactionem impendere. Vide habet : c Neque igitur fratrera in redemptio-
Fressenum t. 5 Theologiae Scoti, tract, i
,
« nem qua're, sed aliquem, qui tuam excédât
,

disp. 1, a. sect. 5, q. 2.
1, I naturam ; neque hominem nudum, sed Ho-
Tliomistaî contra, rati nialitiam peccati le- ir minem-Deum, Jesum Christum, qui solus
tlialis esse simpliciter et intrinsecè inlinitam in < pro nobis omnibus Deo dare potest placa-
génère moris, statuunt etiara de polentià Del € tionem, jS. Augustinus.Endj/r/d/icap, 108:
absolutà lier! non posse ut puracrcatura,quan- « Neque, inquit, per ipsum Hberaremur unum
tiscumque gratlae donis ornata aequivalentem < mediatorem Dei et hominum hominem Je-
et perfectam pro mortali delicto seu proprio < sum Christum, nisi esset et Deus. > S. Cy-
seu alieno satisfactionem impendat. Censent rillus Alex, in Epist. ad Valerianum Epis-
igiturin liypothesi condignaîseu œquivalcntis Quo
copum adversùs Nestorianos : « pacto,
satisfactionis, simpliciter necessariam fuisse In- < ait, unus pro omnibus pretium exolveret,
carnationcm. Vide Gonetum, tom. 4 CIvpei « si illa passio puri cujuspiam hominis fuisse
Thomistici, tract, de Incarn. disp, 4, art. 1, ï putatur ? » Simili ratione iterùm contra
et t. 3, tract. De peccatis, disp. 9, ubi fusé ex Nestorium arguit, lib. \ de Fide ad reginas,
plicat quà ratione peccata lelhalia divcrsae gra- ut probel Christum qui pro nobis passus est,
vitatls esse possint, etsi omnium malitia intrin- purum hominem non fuisse. S. Léo Magnus,
secè infinita sit.
sermone 20 aliàs 1 , de Nativitaie, cap. 2 :
,

Suarez in 3 S. Th,, disp, 4 de Incarn. sect. « Nisi (Christus) esset Deus, non afferret re-
7, et alii circa necessltatem Incarnationis ad sa- « médium. » S. Paulinus Nolanus episcopus,
tisfactionem sequalcra pro peccato mortali im- in Epist. 4 ad Severum : « Ideô, inquit, dictum
pendendam Thomistis consentientes, diverso « puto : Frater non redimit , redimet homo;
tamen modo rem explicant. Nimirùm de pec- j quia quos frater non redemerat, hoc est
cati lethalis malitiâ quamdam inter oppositas i propheta, seu legislator, qui homo tantùm
Scotistarumet Thoniistarum opiniones mediam « erat, hos homo redemit, qui et Deus erat :

sententiam tenent. Cum Scotislis negant hanc « Dem enim, inquit, erat in Christo munditm
maliiiam esse intrinsecè et simpliciter in gé- < recoucilians sibi. Hujus enim modi homo so-
nère moris infinitam. Tuentur autem cum « lus proevalere potuit adversùs sententiam
Thomistis peccatum lethale in superiori quo- « mortis et aculeiim peccati, ut chirographum
dam offensae ordine ita esse collocatum , « mortis aboleret. > S. Fulgeniius , lib. de
ut superet quamcumque injuriam cuilibet Incarnatione etgratià, cap. 4 : i Nullatenùs,
creaturae etiam possibili irrogatam, et nullà < ail , huraana natura ad auferendum pccca-
purœ creaturge satisfaclione exoequari et com- t tum mundi sufliciens atque idonea lieret

pensari possit. Vide Suarez, loco citato. His t nisi in unione Dei Verbi non naturali con-
notatis, sit I fusione, sed solùm personali unitate transi-
CoNCLisio. In hypothesi condignse et accu- € ret. > Adrianus, S. pontifcx I, in Epistolâ
ratae satisfactionis simpliciter necessaria fuit ad episcopos Galliœ et HIspaniaî, et Patres con-
Incarnatio. cilii Francofordiensis, in libro sacro syllabe ,

Probatur 1° ex SS. Patribus. S. Athanasius probant Christum non fuisse Filium adopli-
Orat. 2 contra Arianos, n. 67 Quod vum, quia gratiam adoptionis nobis obtinere
: t ( re-
725 VERBI DIVINI.
non potuisset, se ipse, utpote homo purus eâ ( Isaiae 33 , v. 4 )
portantem > ac pacificantem
intliguisset. Vide T. 7 concil. pag. 1017 et (Col. 1, V. 20 )
per sangninem crucis, sive qucs

1025. S. Joannes Damascenus, lib. 3 de Fide in terris, sive quœ in cœlis snnl ; erg.), etc.

oilhodox. cap. 13 : « Non , inquit , hurnano Secundum argumentum dechicitur ex condi-

« amore (Chrislus) liuuiana faclilabat ,

qui lionibus ad dignam et perfectam satisfactionem
< non liomo solùm, verùm elDeus cssct, iinde roquisitis. Nam condigua satisfacio est aîqui-
< passionos qiioque ipsius vivificae fuerunt et valens injuria; illatœ , satisfactio autem perfe-
t saliitares. » S. Tiiomas , in 3 sent. disl. 20, cta débet prseterea fieri ex propriis et ex aliàs

q, 1, a. 4 : < E.v parle Dei, inquit, fuit alius indebitis ; atqui nec satisfactio a;quivalens, nec
I niodus possibilis noslr* liberalionis, quia satisfactio ex propriis et ex aliàs indebitis,

I ojus potentia liniitala non est, queni si ele- citra Incaniationis mysterium Deo pro peccatis
< gisset, convcnientissiinus luisset ; non ta- bominum impendi potuit. 1° Satisfactio œqui-
« men babuisset ralionem redeniptionis, sed valcns non potuit sine Incarnatione pro pecca-
t liberaliouis tanlùm, quia libcralio non fuis- tis impendi seu quod idem est, ejusmodî
;

« sel facta pcr soluliononi jjrelii. i» Art.2jam satisfaction! reddendae mera creaiura quibusli-
dixeral : < Ad boc ut salislacllo esset condi- bet gratiai donis ornata, impar fuisset. Enim-
I gna, oportebat quôd baberct virtuleni infi- verô omnes fatentur, et de se evidentissimuni
« niiam, quia peccatum pro que fiebal satis- est ,
gravitatem seu malitiam offensae ex per-
€ factio , babebat infinitatem quamdam sonœ Isesae dignitate, et ex persona; offendenlis
€ Actio auteni purai creaturiB non potest lia- vilitate esse œstimandam , ut jam explicatum
I bere infinitani efficaciam, et ideônulla pura est. Crescatne illa malitia seu gravitas ad
« creatura poteral sullicientcr satisfactionem œqualitatem arithmeticam, adeô ut extrinsecè
f faceie. » El p. 3, q. i, a. 2 ad 2 : t Pecca- et simpliciler infinita sit in génère nioris, ut
€ luni contra Deum comnjissum, quanidam Dons infinitus est in ratione entis? an verô
« infinitatem babet fx infinilale divinae niajos- crescat tanlùm juxta aliquam proporlionem
f latis; tantô enim offensa est gravior, quantô quaî liîc appellari solet geometrica , eo nempe
t major est ille in quem delinquitur; unde sensu quôd offensa majeslatis divinœ, etsi fi-
i oportuit ad condiguam satisfactionem, ut nita in se, ad supremum tamen offensae ordi-
t actus satisfacienlis baberet efficaciam infini- nem pertineat? Controversiam banc eô loci
€ tam, uipote Dei et hominis existcns. t Pro- non attingimus. Solummodô statuimus mali-
balur 2" dupliciargumenlo tbeologico. Primum tiam seu gravitatem pcccali mortalis in génère
pctitur ex iriplici ratione juxta Scripturas et offensse , ad eum gravitatis et malitise gradum
univcrsam iraditionem in peccato letbali at- seu ordineni esse referendam quem nulla pur»
tendendà ; ncmpè debiti , quo, propter bono- creaturœ satisfactio, etiam de potentia Dei ab-
rem Dei laesuni, ejus justitiae obstricti sunius; solutâ exrequare valeat. Etenim dubitari non
inimicitia; , quà Dei ininiici constituimur; et polcst quin malilia peccati mortalis in génère
criininis, quo rei sumus niortis elpœnoe aiter- offensai, superet malitiam cujuslibet delicti,

n;e. L'ndc peccatores in Scripturis , modo quocumque modo in quamvis creaturam com-
debilores Matlb. G, v. 12, Coloss. 2, v. 14 ; missi Deus enim
; ut inlinitus, ut omnium finis

modo inimici Dei , tam activé quàm passive , ultimus, temnitur, deseritur per peccatum
Rom. 5, V. 10, Coloss. 1 , v, 21 ; modo rei , mortale, utpote quo unioni cum Doo antcponi-
Marci 3, v. 29, Jacobi 2, v. 10, appellantur. tur unio cum objeclis caducis et finitis ; ergo
Iiaquc ut pro nobis salisficret , necessc fuit fingas quamlibct meram creaturam possibilem,
dcbitum inimicitia Dei clpœnà aeternâ dignum in quocumque gradu honoris possibilis à Deo
persolvi ; num vcrô probabile est puram crca- collocatam, injuria qu» ilfi creatura; per aliam
turam tanto debilo ad ;e(iuaUlatem solvendo creaturam inferretur , inferior esset gravitati
idoncam fuisse? Corlè aliam onininô cogita- offensai Deo peccatis letbalibus i'lat:c. Jam
tioneni nobis videnturiujiccrcSS. Scripturse, verô, ut jam observavimus, vaior satisfactionis,
dùm Christum Hominei^-Deum exhibent de- quod spécial ordinemad quem refcrendus est,
lentem (Coloss. 2, n. 14) quod adversm nos peiitur ex dignitate persona; satisfacienlis; ubi
erat cinroçiraphum decreli, quod erat coiitmrium igitur persona salisfaciens niera est creatura,
nobis, ufjigentem illiid cmci ; solveiitem ( Ephes. quantacumque sit ejus dignitas, salisfactionum
2, V. 14 et 16 ) inimicitiaa in carne sttà.... in- ejus valor non poicsl transcendere ordinern
lerficientem ea$ in semetipso ; dolores nostros gravitatis injuriœ nuae crcaturse purae ad sutïi-
 DE INCARNATIONE 728
iiiaiii (lignitAtom possibileni evéctœ inferretur, cipium et finem. 2" Eidem solvendo débite
ac proinde injuiiœ Deo pcr peccatum mortale esset consumptus ,
quippe lituli illi gratitudi-
illatoe ad œqualilalem compensandae sufficere nis, dependentia;, etc., satis superque sufD-
non potest. Et verô, qiiemadiuodùm crescit ciunt omni exbauriendo valori aclionum purae
iiialiiia ofiensoe ex dignitale personœ Ixsse et creaturœ, cùm ille valor finilus sit. 3° Is valor
vilitate offendeutis, ila eô iniuuitur satisfactio- in solutum novi et maximi debiti conferretur ;

nis valor, quô persona salisfaciens inforior est maximi quidem, ut oranes fatentur et ex dictis
personse oui injuria fuit illala, et oui debetur liquet ; novi etiam, nam vel creatura illa con-
satisfactio. Hinc omnibus probatur illud Ari- ciperetur satisfacere pro peccato proprio , vel
stotelis dictum lib. .Moral. 5, de jure talionis pro alieno. Si pro peccato proprio, hoc ipsum
non adhibendo, ubi deprehenditur personarum est peccatum quod novum debitum exlinguen-
inaequalilas : « Si quis, inquit , magislratum dum induxit. Cùm igitur is homo purus, ante-
< gerens, alterum percusserit, non est percu- quàm peccàssel, omnia sua opéra , onines suos
« tiendus ; si quis verô eum qui magistratum actus cum eorum valore Deo jam deberet, ni-
i gerit, verberaverit, non modo reverberandus hil proinde ipsi manet aliàs indebitum, quod
« est, sed etiam snpplicio alficiendus. » Cùm in solulum hujus novie et tanlae obligationis
igitur digniias cujusvis creatune purae compa- conferre possit. Si pro peccato alieno, vel mcra
rala ad supremam Dei majestatem nulla sit, creatura de quà quœstionem movemus , lelba-
planum videtur quameumque ejusmodi purae liler peccavit , vel ab omni peccato immunis
crealurse salisfactioncm, ad supr. muni satisfa- est. Quamvis nihil peccàssel, illud tamen quod
ctionis ordinem reparando peccato mortali pa- susciperet pro aliorum peccatis salisfacicndi
reni, perlingere non posse. onus, esset novum debitum, in solulionem
S** Citra Incarnationem satisfactio non poluit cujus nihil potest afferre quod aliis litulis jam
esse ex propriis. Nam pura creatura de suo Deo non deberet. Sin autem lelhali peccato
nihil in satisfactionem offerre potest; etsi enim obstricia essel, jam non modo litulis gratitu-
gratiis sibi à Deo concessis homo purus libéré dinis, dependenlise, religionis, etc. , sed etiam
consentiat, ac proinde in ejusmodi auxiliorum titulo justitiae et satisfactionis illud Deo debe-
usum et bonos fructus habeat dorainium actui ret , quod pro aliorum liberalione exhiberet ;

libero inlrinsecum ; atlamen omne merilum ergo pura creatura non potest Deo pro pecca-
actuum nostrorura in ordine ad linem superna- tis satisfacere ex aliàs indebitis, etc
turalem, omnis omninô valor aclionum quibus SoLvu.NTLR OBjECTioxES. — Obj. 1° : Mcra
pura creatura potest pro peccatis utcumque crealura sequivalenti satisfactioni pro peccato
satisfacere, ejusmodi, inquara, meritum et va- lelhali exhibendae inipar censeri nequit , nisi

lor à gratià quam Deus gratuité impertit ita malilia peccali habealur inlrinsecè et simplici-
oriuntur , ut à nobis provenire dici uequeant. ter in génère moris inlinita si enim in se ;

IS'on siimus, inquit S. Paulus, 2 Cor. 5, v. S, finita esset, et solummodô inûnita extrinsecè
siifficieules aliquid cogitare à nobis, quasi ex no- et objective, seu ratione objecli infiniti quod
bis ; sed sufficientia nostra ex Deo est ; et Cor. lœdit, procul dubio compensari posset valore
4, V. 7 : Quid liabes , ait qmd non accepisti ?
,
actuum quibus pura creatura satisfaceret , si-

unde S. Augustinus docet Deum coronando quidem illi actus etsi liniti inlrinsecè, ad Deum
mérita nostra coronare dona sua. tamen tendunt, et ad ipsum terminantur. At-
5° Satisfactio ex aliàs indebitis sine Incarna- qui malilia peccali leihalis in génère offensae
lione non potuit impendi. Nam tune satisfactio sinipliciter et inlrinsecè infinita non est. Aliàs

non lit ex aliàs indebitis, cùm valor solvendo omnia peccata lethalia essent perinde gravia,

alteri debito jam obstrictus et consumptus in odium formale Dei non esset pejus furto ;
quod
solulum novi debiii et quidem maximi per of- enim inllnitum est nihil agnoscit se majus.

fensam illatam contracti offertur ; atqui sic se \° îsego majorem ; nam , ut niera creatura
haberet valor actionum quibus pura creatura impar sit exhibendae iequivalenli pro peccato
Deo pro peccato satisfacere conaretur, Valor satisfactioni , satis est maliliani peccali in su-

enim ejusmodi actionum 1° esset alteri debito prcmo ordine offensa; esse conslilulam adquem
solvendo obstrictus , siquidem quidquid crea- omncs actus salisfaclorii pur^v creaturœ per-
tura operatur , illud omne titulo gratitudinis, lingere non possinl alqui, etiam malilia pec-
;

depcndenliœ, religionis, ad Deum referri débet cali non esset in génère offensae sinipliciter

ut ad summum Dominum et ad omnium prin- infinita, attamen in supremo ordine gravitalis

729 VERBI DniNl. 730

et malitiae injuria illa constitueretur, ad quem lui non argiiit. Peccatum enîm lethale nullâ

actus salisfactorii purœ creaturoc perlingere periectione inirinsccà Deum privât, ejus beati-

non possenl. OfTensam cnim cuilibcl creatur» tudinem non minuit entltate finitum
, est, non
quociiniquc in statu irrogaiam malilia poccali habet intensionem infinilam, non fit cum
lellialis in génère oflensaî longé suporarot, ut cognitione Dei perfectà et adaequatà, cum
diclum est. Offensa aulcm longé superans oni- advertentià infinita ; ergo gravitas offensae

nem offensam quoc quocnmquc nu)do et quo- Deo per peccatum lethale illatœ, nec est infi-

cumque in stalu cuivis croatura; irrogari po- nita simpliciler , nec excedit ordinem valoris
lest , superioris est ordinis ad oaines puraî salisfaclionum quas pura crcatura exhibere
creaturaî salisfacUones. polcst.

Ad probationcm majoris, distinguo : Si ma- Nego minorem. Ad probationcm , reponunt

lilia peccali lethalis esset tanlùni infinita ex- Thomistaî bis omnibus probari lanlùm peccali
Irinsecè, et prxterea valor salisfaclionum ab lellialis malitiam non esse inlinilam in génère
objeclo, seu à personâ oui salisîit perinde repe- enlis, id est, non esse actura physicè seu enti-

terctur , ut atrocilas delictl à personâ lœsâ ;

tate infinilum, quod libenler falenlur; ex

lune malilia peccali morlalis valore satislactio- iisdem verô non consequi malitiam pcccati in
num purce creaturoe ad aîqualilatem compcn- génère offensa; et moris non esse intrinsccè in-
sari possel, concedo ; secùs, nego- Valor salis- finitam. Nain, inquiunt, alrocitas offensœ non
faclionum, ut non seniel diximus, quantum ad sequitur rationem enlitatis aciûs peccaminosi,
ordinem in quo collocandus est , à personœ sed ex dignilale persoujc Ix-sse œslimanda est,

salisfacienlis dignilale desumilur, adeô ut eô proindequc, cûm suprema Dei digniias pecca-
superioris ordinis sit salisfaclio, quô major et torem, qui illam lelhali delicto coiitemnit

excellentior est personae salisfacienlis dignitas. non lateat, agnoscendum est eum offensai infi-

Conlrà, ordo ad quem pertinet malilia seu gra- nilse esse reum , elsi nec ejus adverlenlia et
vitas peccali lethalis in génère offensae, pelitur cogniiio, nec ipsius actùs inlensio et enlilas

ex objeclo quod hoc peccalo contemnilur, seu inlinilaî sinl. Quod si haec difliculter admiltas,

ex dignilale pcrsonœ laesœ et ejus supra per- islud sallem falearis, quod nobis hîc salis

sonam offendenlem prœstantià; ergo peccatum est, ex supremà Dei per peccatum morlale
lethale, elsi malitiae finiloe essêt, posset lamcn conlempti et posihabiti majcslale, derivari gra-
ex lœsione objecti iiifiniii consequi gravilaiem vilaiem seu maliliam, iiullà purœ creaturae
ordinis superioris quem salisfacliones purai salisfactione, ut explicalum esl, sequivalenler

creaturaî exsequare non possent. compensandam.

2° Negari potesl minor cum Thomistis. Ad Instabis 2" : Actus charilatis habet à graliâ
cujus probationcm, distinguo : Omnia peccata quôJ sit ordinis divini. Prceterea , idem actus
morlalia essent perinde gravia, qiià parle infi- Deum ut summé bonuiiTet omnium finem ulli-

nita forent , concedo ; undequàquc , nego. muni respicit, alquc objectivé infinitus est, ut
Ponatur linea tenuis in infinilum prolensa , et et offensa Dei. Hinc charilas omnium virlutum
supponalur corpus crasâius infinilèeliamsecun- est perfectissima. Deinde actus charilatis et
diim longitudinem duclum, eadeni erit utrius- contrilionis perfeclae peccalo lethali è diame-
que longitudo , sed lamcn cxtensio amborum Iro opposila est, ila ut charilas lantiimdem
erit longé diversa quantum ab alias dimensio- reddal Deo, quantum ipsi per peccatum abla-
nes. Sic licet omnia peccata lethalia in ralione lura esl; sci icet peccalor auferl Deo rationem
offensse et in génère moris essent infinita sim- finis ulliini, banc ipsi charilas restituit; ergo
plicitcr quatenùs à Deo ut à fine ullimo avo- actibus charilatis perfeclœ purus homo abso-
cant et disjungunt , ex aliis lamen capilibus lulè posset pro suo aul alieno peccalo ad
possent valdé differre , nenipe ex speciali gra- œqualilatem salisfacere.
vilate violali pra^cepti, ex majori cogniiioneet Respondco ad singula. Ad primum, elsi pu-
deliberatione, ex subjectà malerià. rus homo gratià sanclilicanle ornalus, sit divini

Instabis 1° : Gravitas offensai ex dignilale seu supernaturalis ordinis, elsi actus charilatis
personae lœsae derivatur quidem, sed secundùm perfcctae ad eumdem ordinem pertineal, aila-
modum et capacilatem ipsius actùs quo injuria men intégra lum hujusce personaî, tum illius

irrogalur; atqui is modus in peccalo lelhali acluum dignitas seu valor ab aliquo creato et
llnilus est, hujusque peccali malitiam supra finilo oritur, nenipe à dignilale gratiae quà or-
ordinem salisfaclionum purae creaturse consti- natur moveturque. Verùra offensse Deo per
731 DE INCARNATIONE 738

peccatura illafae gravitas ab ipsâ Dei majeslale Ad consequentiam , ex dictis patet puram
increalù et inlinità rcpelilur; proindeque illa creaturam aclibus cbaritatis perfectœ non posse
gravitas exaiquari non polesl (iignil;ite sou salisfacere pro peccaio mortali alicno. Multô

valore acluum cbaritatis, proul à gratià oriun- minus autem posset salisfacere pro suo. Nam
lur, et ab homine juslo producuntur. Ad creatura pura satisfaciens pro alieno supponi
secunduni, charilas habct quideni Deum potest gratià sanclificante ornala et grata
pro objecto; circa eum pcrfecliùs quàm aliae Deo ,
quœ dignilas meritum auget. Peccator
virilités versalur, atque illarum omnium est verô qui actu cbaritatis pro suo peccato salis-

perfeclissima. Sed non eodcm sensu objective facere diccretur, nondùm esset gratià sanclifi-

inliniia est, quo peccatum lethale. Charitate cante instruclus, quippe qu* remissionem et

amor et obedicntia Deo débita ipsi redduntur ;

condonationem peccaii secum habet necessa-
pcccato mortali deseritur Deus, poslhabetur, riô annexam.
et in eum rebellatur. Quis autem non videt in Instabis 3° Malè censeraus
: puram creaturam
exliibendis principi obseqiiiô et aniore debitis, non posse de polenlià Dei absolulà pro peccato
parùm esse meriti; dofeciionem verô et in ipsum mortali salisfacere, etiamsi malitia bujus pec-
rebeilioneni esse crimcn laisse niajestatis quod caii non esset simpliciter et intrinsecèinfinita.

severiùs puniri nequil? Sed praeierea, hic de Namque , ut ait Gonelus de Incarn. disp. 3,

satisfaclione agitur, valor autem in génère c. 1, n. 5, offensa peccati mortalis non est

salisfaciionis quem cliarilas ab objecto suo con- ordinis divini per essentiani, nec per commu-
scquitur, aequiparandus non est gravilati quae nicationem Divinitalis ut formae seipsâ dantis
ex Deo laeso in peccatum mortale sub rations graviiatem, aliàs esset inliniia simpliciter et
olfonsœ derivatur. Offensa enim mullô niagis entilativè; ergo solùm est ordinis divini obje-

crescore concipitur secundùm personai offensae ctive, quatenùs terminatur ad Deum, et parti-

pnïstantiani, quàm valor aclùs quo personœ cipative, gravitale derivalà à personà divinâ
dignilalis sumuiae amor et obsequiuni debitum per peccatum offensa. Sed actus cbaritatis

redduntur, ex cjusmodi persona; excellentià est etiam ordinis divini objective, terminatur
in génère salisfactionis crescere potest et adau- enim ad Deum, el participative , cura charilas
geri. Ad tertium, ex eo quôd charilas et pecca- creata sit eflluxus et parlicipalio cbaritatis di-

tura è diametro opposila sint, id unum sequi- vins; ergo, nisi offensa peccati mortalis consti-

tur peccatum prout inducit privationem cbarita- tualur iulinita simpliciter in génère moris, non
tis esse tanluin malum, quantum bonum est clia- erit superioris ordinis ad omnes actus satisfac-
rilas. Al nibilominùs peccatum lelbale ut est torios purse creaturae.

offensa Dei, in superiori quodam ordine consli- Disl. min.: Actus cbaritatis est ordinis divini,

tuitur, ad quem charilas in ralione salisfactio- id est , ordinis supernaturalis , concedo. Est
nis non assurgit. Scilicet ordo ad qûem perli- ordinis divini codera raodo quo offensa Deo per
net valor cbaritatis, quatenùs in satisfaclionem peccalura mortale illala, nego. Actus cbaritatis
impendi potest , sumilur à digniiale personae est ordinis divini, seu supernaturalis 1° objec-

sese per charilalem litantis et consecranlis. tive, quôd nempe Deum suramè bonum ut
Alqiii ejusmodi valor non potest offensœ gravi- gratiœ et gloriœ auctorera babcat pro objecto ;

tatem ex siipremà Dei lœsi majeslale deriva- 2° ralione principii, siquidera gralia ad eum
tam adaequare; ut ex diclis salis liquel. Neque eliciendum necessaria nalurae non debelur et
iusolitum est inter actus oppositos virtutuûi et gratis à Deo conceditur ;
3" ralione finis, quia

viliorum, nullara in ralione offcns;e et salisfa- ad supernaluralem finem, scilicet visioneui

ctionis deprchendi œqualilalem, ubi personœ Dei, relaiionem dicit. Sed non ideô in génère
sunt inœquales. V. g., qui régi suo addiotus salisfactionis est ejusdem ordinis ac offensa pec-
est nullam mercedeni meretur ; qui verôrogem cati mortalis. Nani valor acliis cbaritatis in gé-
odio prosequitur el in eum rebellât sumnio nère salisfactionis petilur à dignilate gratiœ, et
supplicio est dignus. Itaque licet peccator aclu personae gratià sanclificanle ornalae ;
quae sunt
cbaritatis ad Deum ultimum con-
ut ad fluem ordinis creaii et linili, etsi à Deo orianlur ut
veriatur, àquo per peccatum aversus fuerat, à causa efficiente , et ad ipsum tendant ut ad
non ideô tamcn exhibet Deo honorem ccquiva- gloriae auciorem. Al verô gravitas offensae Deo
L>ntem injuri;i; quam ipsi per peccatum inlule- per peccatum mortale illatsc
,''
inunediaiè peti-
rat, quuil tameu ad condignam satisfaclionem lur ex ipso Deo tanquàm à personà lajsà et coO'
j^set çequifiittwo. tejïipià; proindeque ûoa e^d^jW wUoiae, ûf!|j-
 VERBI DIVESI. 734
735
nis divini sunt actus charitalis et offensa peccati meritô censeretur. Sed ubi persona
salisfecisse

Icllialis; illud igilur immoliim slal, gravilalfiii lœsa offendenti infiuilè procstal , offensa ad

hiijiis oflcnsœ, elsi diceiida non essot sim- suprcnium ordinem gravitalis atlinet, proinde-
pliciier inlînila, proplcr linitum niodum quo que , etc.

pcccalor Deum oll'endil, nilido scciùslamen ad Inst. () : Tanlus est valor actûscharitatis per-

siipreniuni offensœordincni nullà pnri hominis fecla; ,

quantum est peccati mortalis demeri-

salislaclioiie condignè conipensandmnaUinere. lum; siquidem, ut peccalo niortali debitum

Inst. 4° : Valor salisfacUonis non tanlùm su- pœnaî a;ternae conlraliitur ; ila pcr actum cha-

sed ctian» ab ritalis œierna meretur félicitas. Dist. ant. :

mitur à pcrsonà satisfaciente ,

objecto et aliis ciicumstanliis concurrenlibus Tanlus est valor actûs charitatis perfectœ , in
ad aclum ; sicut gravitas oiïensse , non solùni à ratione operis meritorii , quantum etc. con- , ,

personà loesà sed eliain ab objecto et à circimi- cedo ; in ratione operis satisfactorii , nego. Ad
stantiisadactum peccati concurrentibus desu- nierendum de condigno vilam œlernam non
milur;ergo. Dist.ant.: Valor satisfactionsinlra requiritur actus qui in se sit pretii et valoris

eunideni ordinem suniitur abolijecto, etc., praimio sequalis ; salis est hominem in statu

concedo. Valor satis- graliae sanclificanlis esse constilutum atque

ut et gravitas ollensae ,
,

factionis ut et gravitas offensai ratione ordinis ab eo elici opus supernaturale , id est ,

quod
in quo coUocanda sunt, nego. Si persona regiae ad supernaturalem beatitudinem de se îiabitu-
dignitalis satislactionem aliquam exhibeat dinem dicat. Nam meritum de condigno non
nenio non videt bujusniodi satisfactionem esse lantùm in opère nieritorio fundatur,sed prœ-

ordinis superioris satisfactioni quani impen- serlini in promissione Dei qui ad praemium ob

deret plebeius. Possel vero regia baic persona ejusmodi opus largiendum fidem suam obliga-

inlra enm ordinem salisfactionis quera ejns di- vit. Verùm ad satisfactionem condignam et

gnilas conslituit , diversi pretii actus satisfac- œquivalentom necesse est gravitatem offensae

torios elicere, pro diversitaie objecli, dilli- ipso opère satisfactorio exœquari.

cultaiis et circumstantiarum. Pariter offensa Instabis 7" : Peccator actu contritionis et

quam rex à plebeio sibi subdito acciperet, or- charitatis perfeclse ,

gratiam sanctificantem

dine superaret offensam quam subditus alii consequitur ; atqui nisi contritio charilate per-

hujus régis subdiio inferret ; atque intra ilkid fecia satisfactioni a;quivalenti sufficeret , ejus-

offensas régi factae genus , diversitas objecli modi actu peccator graliam sanctificantem

modi et circumstantiarum , potest augere vel non posset consequi ; ergo saltem pro peccato
minuere delicti graviiatem. Itaque valor satis- proprio potest creatura pura donis ornala satis-

factionis ratione ordinis ad quem perlinet , ut facere. 1" Dist. maj. : Graliam sanctificanlem
et gravitas offensae eodem modo spectalae, re- consequitur in prœscnti statu , et ex Dci libe-

peii debent , ille à dignitate pcrsonœ saiis- ralitate , concedo ; absolulè , et ex naturâ rei

facieniis , biec à personai lœsa; pra;stantià et nego. Itacjue, etsi juxtadispositionem prcesen-
excellentiâ ; tamelsi , intra eumdem ordinem, lem à Deo instilulam , bomo peccator per
ad valorem salisfactionis et gravitatcm offensae, conlrilionem cliaritale perfeclam cum voto sa-
objectura et circumstantiaî operis conducunt; cramenti , à peccalis illico liberetur , et gra-

proindeque quantuscumque sit valor, quem liam sanctificantem consequatur, allamen

chariias ab objecto suo consequitur , is in gé- ejusmodi dispositionis nalurae non necessariô
nère salisfactionis , ad ordinem s^jprenuim qiiù alligaïur juslilicalio, seu infusio gralioe sancli-

gravitas peccati Icllialis in génère offensœ per- ficanlis. Congruuni quidem est ut Deus pecca-
linet , assurgere non polest. tori cui actum contritionis charilate perfcctura

Instabis 5° : Ex bis sequeretur nunquàm inspiravit, veniam et sanctilicationem quoque

posse privalnm pro injuria vel Icvissimâ régi iribual; sed illud non est absolulè neccssariuni.

illatà satislacere; ergo, etc. Nego ant., quando Hinc concilium Tridenijnum , sess. 5 , can. 3,

enim personœ laesa; dignitas solùm finiia est, înteraclus quibus ad justificalionem peccator
quod personae satisfacienti deest , illud excel- graiià excilaïus se disponii, Dei dilectionem
le-iiià et uiiliiale operis satisfactorii suppleri et conjputans, in iis lamen nullam rationem mc-
conipensari non répugnât. V. g., si subditus rili vel salisfactionis cap. 8 agnoscit. De quo
qui aliquam régi offensam inlulit , sese postea legatur Vega ,
quaest. 6 el 7, de Juslilicaiionc;
capitali periculo offerrel ad euin incolumem Bcllarminus, de .lustilicat. cap. 23; Suarez hîc

servaodunj f
atque ipsum aduueret leiho , illi disp. 4, sect, 8. %" Nego minor. Sj peccator|
 733 DE LNCARNlATFONE 736
actu contritionis charitate perfectce sese ad de suo proveniat. Atqui mera creatura nihil
gratiani obiineiulam disponenii, deberct ex potest in satisfactionem impendere quod de
nattirà rei concedi à Deo venia et sanclilicalio, suo proveniat ;
quidquid enim valons superna-
non ideô pura creatura censenda esset pro turalis seu in génère meriti , seu in génère sa-
peccalo proprio salisfacere de condigno seu tisfactionis actibus ejus liberis inesse potest
aeqiiivalciitcr sed indc scqueretur dunlaxat illud ex ipsà non provenit, sed ex
;
gratià quse
Deum auxilia ad aclum contritionis charitate ejus nalurœ non debetur, quamque à Dei libe-
perfectœ eliciendum necessaria peccatori con- ralilate accepit. Ad secundum , ostendemus
cedendo, velle jpsi gratis et citra œquivalentem cap. 3 Dispulalionis VII, ubi de perfeclione
satisraciionem reniiltere peccatuni. saiislactionum Cbrisli,earum valorem ex ipsà
Obj. 2" : Mera creatura potest gratià infinilà Chrisli personâ provenisse. Ad tertium nego ,

donari; atqui hoc posito condignè saiisfaceret; paritatem. Dominium altum quod respublica
ergo, Praeierea potest pati pœnani infinitani in bona subditorum habet, iis tantùm in casi-
;

sed pœna inliniia satisfaclioni condignce pro- bus exerceri potest, in quibus nécessitas reipu-
cul dubio sullicit ; ergo. Ad primum , nego blicae id postulat. Neque enim ejusmodi bona
niaj., quia quidquid recipitur ad raodum re- sunl propria rcipublicse, neque ab eà accepta
cipientis recipitur ; ergo gratia cujus entitas sunt ut eorum usus ad eam referalur; privati
esset inliuitè inlensa non potest in niera crea- soli eorum habent dominium tam utile quàm
tura quîe neccssariô liniia est , recipi. 2" Nego directum. Verùm omnis actuum creaturse
minorem. Nara valor satisfaclionis exhibitœ à purœ valor in génère meriti aut satisfactionis
merà creatura dono gratis infinitce instructà magis Dei est ,
quàm hujus créât urœ , neque
repeteretur ab aliquo creato , et infinito tan- orilur à nalurà, sed à gratià naturae creatae
lùui sub aliquo respectu , nempe à gratià infi- indebilà et à Deo liberaliter imperlità, ut ejus
nitcà. Gravitas auteni peccati lethalis in ratione usum ad éùm solura referamus.
ofl'onsœ petilur àdignilate Del qui in omni ,
Quœres an pura creatura possit condignè
génère perfectionum inlinitus est. Ad secun- salisfacere pro peccatoveniali? Resp. hominem
dum l"nego etiara maj. Quia pœna infiniia
, purum gratià sanctificante ornatum posse de
non potest in subjecto finito recipi. JEternùm condigno satisfacere pro peccalo veniali. Ita
quideni pœnam dabunt damnati ; quia eoruni fert communis opinio theologorum, vide Sua-
peccalum seniper manebit. Sed nunquàm dici rez , Gonetum Disputalionibus snpra cita-
pœnani infinitam ipsos esse passes.
polerii Ipsa lis, etc. Probatur 1", quia testimonia Pairum
darani pœna inlinita est solùm objective. 2" quibus puram creaturam condignoe satisfaclioni
Nego min. Quia aliud est satis pati, aliud est exhibenda; non esse idoneam modo evicimus,
satisfacere. Satis patitur qui pœnas deliclis dé- de solo peccalo mortali manifesté intelligenda
bitas eliam invitus subit. Salisfacit verù ad sunt. 2° Quia peccatum veniale juxta Scripturas
aequalitatem , qui ut offcnsara illatam compcn- et iradilionem à peccato mortali essentialiter
set, honorem œquivalentera voluntariè reddit. differt, ut Iheologi ostendunt in tractatu de
Obj. 0° : Homo purus potest satisfacere ex peccatis. In hoc aulcm juxta veram et com-
propriis. Nam 1'' actuum suorum liabet domi- munem doclrinam , consiituitur illud discri-

nium , utpote liber. 2° Si ad satisfactionem ex men, quôd peccalo mortali Deus ut finis ulli-
propriis non sufficeret illud in actus salisfac- mus à creatura deseratur et contemnatur, qua-
lorios dominium, quod intrinsecum est actui lenùs unionicum ipso prœferlur unio cum ré-
libero; neque Christus pro nolûs potuisset ex bus caducis et finilis; dùm contra per pecca-
propriis satisfacere. 5° Suprcmum dominium tum veniale homo à Deo ut à fine ultimo nullo
quod Deus habet in actus supernaturales crea- modo se avertit ; sed tantùm in re levi ad dis-
turae non magisofficit quominùs mera creatura solvendam cum Deo unioncm non suffîcienti,
ex propriis salisfacere possit, quàm dominium vol sallem cum imperfectà adverlenlià cl con-
reipublicse in bona subditorum ob.sse potest sensu prœceplum aliquod divinum Iransgre-
ne privati ex propriis satisfacere valeant reipu- ditur. Hinc S. Th. prima secundœ, q. 72, a. 5,

blicœ ; ergo. Nego antecedens. Ad primum in in corp. : « Quando enim, inquit, deordinatur

probationem adductum, non suffîcit ut quis « per peccatum usquead avorsionem ab ultimo
salisfaciat ex propriis, iilud quod offert, esse « fine, scilicetDeo, oui unimur per charila-

aliquâ ratione sub ejus dominio; insuper re- < tem, tune est peccatum mortale ; quando
quirilur ut id quod in satisfactionem impendit c verô fit deordinatio citra aversionem à
737 VEKBi UIVINI. ,758

c Deo, tune est peccalnni veniale. > Jani verô possessionem ; quippe nihil aliud est peccatum
peccatuin quo Deiis non doseriliir, quod cum veniale , quàm aliqua praeccpti divini trans-
voluniale ipsi ul Uni ullimo adliœrendi con- gressio ita levis, ut juxta veram aestimationem
sistit, neque inliniluin in gcnere oflensa; dici dissolvonda; Dei cum creaturâ suà unioni non
polesl, ncque ad ordinoni supiemuni injnrix' sulliciat. Jam porrô nemo non videt offensam
perlinet, ad qucni pura croaluia saliblaclioni- ejusmodi non esse offensam simi)liciter , sed
Jbus suis assurgere ncqueat; ergo, etc. 5" Quia taulùm secundùm quid et sub aliquo respectu,
si pura creatuia donis ornata non possel pro proindequc de ejusmodi offensœ gravitate et
pcccato veniaiiad a;quaiilatein satisfiicere ; se- ordine idem non esse slatuendum quod de
queretur 1° Deuni posse in aelernuni punire ofl'eusâ per peccatum mortale illatâ dociiimus.

justum ob peccatuni veniale ab ipso coaimis- Dices 2° : Justus pro peccato veniali non
sum; tanidiù enini qui peccaluni commisit, ob magis satisfïicere potest ex propriis et ex aliàs
illud juste puniri potost, quamdiù ad œquali- indebitis, quàm pura creaiura gratiai donis
talcm non satisfecit. At([ui répugnât justum ornata potost ex propriis et ex aliàs indebitis
puniri in œternuni propler peccaluin veniale ;
pio peccato morlali ,
j)roprio aut alieno satis-

tuni quiaDeo gralus est justusac proindc in laccre; ergo, etc. Nego consequentiam. Non
aeternmn non polest puniri; lum quia illud est dicimus justum pro peccato veniali posse se-
noxani venialeni inter et peccaluni niorlale cundùm perfeclionem justiliae salisfacere, sed
discrinien necessariuni ,
quod illà non niereii tantùm illud posse condignam exhibere satis-
pœnas aeternas demonstrat. « Qui pcccat citra faclionem. Alqui, ut salisfactio secundùm per-
€ averslonem à Deo ( inquit S. Thomas loco fectionem justitiœ reddatur, neccsseest quidem
f niox cilato), ex ipsà ratione peccali repara- banc fieri ex propriis et ex aliàs indebitis idem ;

f biliter deordinatur, quia solvalurprincipium verô non rcquirilur ad satisfactionem tantùm

t (vila*, nen pe ratio finis ullinii) ; et ideô di- condignam, sed suflicit œqualitatem restitui
€ citur pcccare venialiter; quia scilicet non per aclus satisfactorios in quos illud personae
« ita peccat ut merealur vilain intcrminabilem salisfacienli compelat dominium, quod aclibus
t amiiterc. » Sequerelur 2", justum noxœ ve- liberis intrinsecum est; adeù ut illi actus libéré
nialis reum Deo magis esse odibilem, quàm producanlur et eorum valor libéré in satisfac-
gralus esse possit ratione gratiae sanctificantis tionem impendatur. Enimverô alia est ratio sa-

quà ornatur ;
quippe, eijm malitia peccati ve- tisfaclionis ac restitutionis ; in resiitutione
iiialis in hàc hypothesi dicenda foret infinita Iransfertur dominium saltem physicum rei quœ
vel saltem ad ordinem aliquem in génère of- resliluitur,proindeque in eâ maxime attend!
fensae pertinere quem nullis satisfactionibus débet an fiât ex propriis et aliàs indebitis; in
justus assequi posset. satisfaclione verô non transfertur uUius rei do-
Dices 1° : Peccatuni veniale est ofTensa Dei; minium , sed solùm reddilur bonos ablatus, et
atqui dignitas offensse crescit ex dignitate pcr- injuria illata compensatur ; ergo ut condignè
sonae laisse; ergo gravitas peccati venialis in satislial, suflicit actibus liberis tantùm hono-
génère offensse est intrinsecè infinila, auL sal- rem rcddi ,
quanta erat injuria reparanda.
lem est ordinis superioris ad quem jusli sa-

lisfactiones assurgere non possunt. Disling.

major. : Est Dei offensa levis et secundùm

Biesfrtatio vl
quid , concedo ; est Dei offensa gravis et sim-
DE N.VTUK.V I.NCAUXATIO.MS.
pliciter : nego. Peccatum veniale illud liabct
commune cum peccato mortali, quôd utroquc Naturam Incarnationis non ita exponere
prœceptum Dei violetur; vcrùm longé diverso aggredimur ut njysterium lam allé reconditum
sensu peccatum mortale ita oll'endil Deum , ut caplui et intelligentiœ noslrae subjicere inten-

ejus contemptum et abjcctionem includat. Ni- damus. Diligenter enim in Dissertaiionis bujus

mirùm peccans mortaliter unionem cum crea- limine advertcndum est, non idem esse theo-

lurâ unioni cum Deo anteponit , ac proinde logis naturam alicujus myslerii explicare et
Deum deserit et contemnit, atque in eum re- evolvere, ac illud ipsum ratione atlingere et
bellât. Contra verô ,
justus in peccatum ve- planura manifestumque facerc. Agnoscunt di-
niale incidens , à Deo ut fine ultimo non aver- vinarum rerum traclatores hoc poslerius peni-
lilur, ipsum non descril nec conlemnit; be- tùs repiiguare, quia Ueiis oj)limus , ul obsequio

jievoleniiae divinae non piail'ert cre^tur^runi fidçi JQcuia daret , noiiuisi imperlec^m et lej
739 DE ESCARNATIONE 740

nebris obsitam mysteriorum fidei notiliam no- Deum et bominem , esse Filium œqualem Patri,

bis in hàc viiâ coucessit. Prius verô

féliciter forma servi indutum, etc. Quibus loquendi
tentant et exeqiiunlur, qiiippe quod in aliquà modis, cùm aliae deinceps formulae adjectae
hnJMsmodi iniperfectae nolitise cxposilione, et sunt, puià, unam esse in Deo nalurani et sub-
in tradendà lidei prsedicanda^ accuralà ratione stantiam, et très p^rsonas, vel byposlases, aut
solùmconsislit.Itaquehîcnobisdunlaxatanimus subsistenlias; atque unam esse in Cbristo by-

est illani qiiara ex Scripturis et traditione iiau- postasim et personam, duas autem naturas :

siinus Incarnationis ideam post sanetos Paires non ideô quidquam novi dogmatibus in Scrip-
et theologos pro virili evolvere, ila ut exac- turà inculcatis adjectum est, siquidem nihil

tiorem et bseresibus conipriraendis aptiorem vocabulis illis signilicatur, nisi quod Scripturae
de niyslerio nostro loquendi usum deliniamus locutiones referunt; neque major horumce in-

et exponaraus. scrutabilium mysteriorum intelligentia ex bâc

Jani verô, cùm natura myslerii Incarnationis vocabulorum accessione fidelibus instillata est.

in eà iinione niirabili consistât , quà natura Qnippe quid sint, v. g., très personœ, perinde
humana Christi cuiu natura divinà in personâ inexploratum est, ac cùm Pater, FiliusetSpi-

Verbi hypostaticè conjungitur; liquet totam ritus sanclus très simpliciter dicebantur. Citm

prœsentem quaestionem circa ea quae ad banc qnœrilur quid très, inquit S. Augustinus,lib. 5

uiiionem pertinent expiicanda versari. Quatuor de Trinitate, cap. 9, magnâ prorsùs inopiâ hu-
autein capitibushsecomnia complectiraur. Pri- manum laborat eloquium. Dictum est tamen très

mum erit de unione hypostatii'â seu personaU, personœ, non ut illiid diceretur, sed ne taceretur.

ubiquidvocesbypostaseos, personai, elc.,signi- Itaque non alià de causa bae voces ab Ecclesiae

ficenl aperieraus; secunduni, erit de extremis docloribus usurpata; sunt, quàm ut genuina

unionis hypostaticae;tertiura,de ejusdem unio- lidesetverus Scripturarum sensus contra hae-

nismodo; quarluin, de ejus proprietatibus , reticos illibata et intégra servarentur. Nempe,
praeserlim de comraunicatione idiomatuni. cùm novorum dogmatum inventores pcrversis
suisetdistortis intcrpretationibus sacras Scrip-
CAPUT PRIlimi.
turarum sentenlias erroribus suis accommo-
De Unione lujpostaticâ in se spectatà. darent, necesse fuit controversias fidei ipsis

Unie hvpostaiica seu secundùm bypostasim terminis quibus mot* et agitatae fuerant defi-

aut subsistentiani definiri potestUnio quâ na-
tura bumana et natura divina in
sonîe Verbi divini in Chrislo conjunctae sunt.
Itaque bujusce unionis in se suniptac traclatio
: niri, sieqiie, novarum vocum usu, hœreti-
uniiatem per- corum lorgiversalionibus et fallaciis occurri.
Quod inprimis annolavit Facundus Hermia-
nensis lib. 1 « Personarum nomen inquit
: ,

duo inquiri postulat, primum, quid voces Inj- 8 nonnisi cùm Sabfllius impugnaret Ecclesiam

postaseos et personœ juxta.Ecclesiœ usum sigr)i- « necessariô in usum prsedicationis assumptum

ficent; alterum, quid unionem bypostaticam € est ; ut qui seniper très crediii sunt et vocati,

formaliter constituai. Istud igitur caput in duos « Pater, Filius et Spiritus sanclus, uno qno-

Articules dividemus. a que simul et communi personarum nomine

« vocarentur. Deinde eliam subsislentiœ dictae
ARTICULUS PRISriS.
(i sunt; quoniam Ecclesiae placuit ad signifî-
De usu et significatione vocum Hijpostaseos et « candam Trinitatcm, et boc nomen disiinc-
Personœ. — 1° Ejusmodi vocabulorum tisus et
< tioni fiersonali tribuere. t

nécessitas. 2° Quid vov Personœ significet. — Persona

Nominum bypostaseos et personae sensus vulgô definitur : Natura rationalis ultime com-
quideni dcprehendilur in Scripturis , at non pléta. Differt à supposito ut species à génère,
Tcrba ipsa , atque ea, non nisi cogente necessi- neinpe suppositum esl natura quaecumquc ul-

tate, ad coarctandas ba:relicorum fraudes in tiuiô compléta, unde natura irrationalis etiam

fidei prsedicationem invecta sunt. Enimverô, potest esse suppositum. Soli verô natura; ra-

mysleria Trinitatis et Incarnationis ad qu» cx- tionali nomen personai competere potest. Om-
primenda bis voclbus utiniur, non aliis in iiis igitur persona est suppositum , non verô
Scripturà sacn'i sonlcntiis designanlur quàm onine suppositum est persona. M porrô, quo

istis aut similibus : Patrem , Filiuni et Spiritum naliira ulliniô compleliir, generalim niinc ap-

sanctum esse très, etsimul esse ununi Deum; j)olhitursubsistentia. cl uhi agiiur de personâ,

Chrislum esse Ycrbum carnem lacium, esse dicilur eliam personaliias. Idem ergo subsi-
 741 VERBI DIVINI. 712
stenliain inter et personalitatem discrimen in- perfectionem habeat, nec reipsà unitur alteri
lercedit, quod inter siipposituni et personam. à quo perficiatur. Deest verô naturœ seu snb- r
Oninis personalitas est subsistentia, sed non stantiae incomplelae, quœ scilicct, quamvis sine
oranis subsistentia est personalitas. Quid verù cujusvis consortio existai, alieri lamen uniri
sit illa subsistentia et personalitas seu uliimuni indiget ut perfectione sibi nalurali potialur.
illud coniplemenlum quo suppositum et per- Sic anima à corpore sejuncta dici non potest
sona in ralione suppositi seu personoc consti- incommunicabilis alteri tanquàm toli quia ,

tuuntur, jani declarandum ; atqiie in eo toia babil udinem ad unionem cum corpore natura
praisentis quœsiionis difiicullas consislit. dicil, quippe cùm ipsi sint naiurales
luncliones
Subsistentia deliniri solet : Ulliinuni coni- quas avulsa à corpore exercere nequit. Deest
plementuni naturae, eam reddens incommuni- proinde S** parti proprié diclae, id est substan-
cabilom alteri tanquàm supposito. Dicilur 1", tiel, quœ sut unione cum allero, illud pcrficit
Complementiun, id Oï^t, perfectio et foima quœ- et ab eo vicissim periicitur, ut manus qua; jun-
danj, seu niodus aliquis actualis. Dicilur 2°, gilur corpori corpus quod animae copulatur,
,

ultimum, id est, eaileras pcrlccliones, proprie- etc. Deest 5" illi parti impropriè diclae, quaî
tates et aflectiones ipsanique existenliani sup- illud cui unilur non perficit, sed tantùm ab
ponens. Dicilur 0°, natutam reddens incommu- eo perficilur, cujus forlè nullum exemplum
nicabilem alteri taïKjuàm supposilo , quibus plane idoneum reperire est nisi in natura hu-
vocibus exprimitnr illius forniiie seu coniple- manà Cbristi. Elenim nulla forte daturres vel
luenti natura et effectus forma lis. Quod ut in- minima, quae (inito quanlumlibet perfcclo ad-
telligalur, quadruplicem hic distinguore soient juucta aliqiiid ei }ierfeclionis non adjiciat.
inconiniunicabililalem. Prima est incommuni- Cluisti verô humanitas perliciiur quidem
cabilitas alteri tanquàm subjeclo inbœsionis ;
unione sui cum Verbo, et ad tanlam dignita-
haec incommunicabilitassubstantiam constituit, lem evehitur, ut non possil altiùs extolli, sed
ac proinde eompelil supposilo et personœ, nullam , suî accessione, Verbo divino perfe-
siquidem accidcns non |)oiesl esse suppositum clionem afferl. Quid ita ? quia Verbum utpote
aui persona ; verùm supposilo vel persona? con- iidinilè perfeclum, omnes bumaniiaiis perl'e-
slilueudis illa non suiïicit ;
quippc quidquid ha- cliones eminenler conlinel.
Unde natur^im bu-
bet ralionem substantiœ, non ideô est persona nianam assumendo factum non est p;irs perfe-
vel suppositum; v. g , natura buniana in gé- ciionis (Jhrisii, nec ralionem totaliiatis per-
nère, non est persona, elsi ratio substantiaî fectionis amisit, seu Cbristus divinà et bumanâ
ipsi convenial. naUirà conslitulus, non est perfectior persona
Secunda est incommunicabilitas alteri tan- Verbi in se tantùm considerati.
quàm inferiori; quœ in singularilate seu enti- Quarta est incommunicabi itas alteri lan-
late numericà el individuali consislit, alquc quàm supposilo, id esl, quâ natura singularis
ab existentiâ inseparabilis est; quidquid enini et totalis lilsuijuris physici; ila ut 1" quae-
existil, unum sit et singulare necesse est; uni- cumque diversis ejus respectibus aut partibus
versalia non existunt, nisi qu'.lenùs aitribnla coinpetunt, ejus reipsà sini, ei atlribui de-
quibus nalura; universales constant , in earum beant, ut loti omnes partes et facullales et
individuis è nihilo educlis contincnlur. l'orrô respeclus suos conlinenti ; ita ut 2", ejusmodi
ad ralionem suppositi requirilur quideni, sed naluja singularis et totalis, qualenùs bâc in-
non salis est ista incommunicabilitas ; nam, ctsi conmiunicabilitate afticiiur, non possil de al-
omnc suppositum sit substantia singularis, non lero prœdicari neque sit alierius essenlia et
tamcnomnis substantia singularis est supposi- atlribulum, neque ejus pars aut accessio quae-
tum. V. g., manus Pauli est aliqua singularis dam , vel forma , vel modus. Rem explico
substantia, nec tamen ralionem suppositi con- exemplo ; elsi intellectio et voiitio Pétri ab
tinet. Pariler anima ejusdem Pelri, quamvis ejus anima solâ elioianlur, el luncliones ejus
sit subslanlia singularis non est eliam persona, corporis à facullalihus ipsius corporels produ-
proplcr iiabitudinem quam babct ad corpus canlur, ac proinde ejusmodi actus tribui pos-
cui unitur. sint, hi facullalibus corporis ac corpori Pciri,
Tertiaesl incommunicabililasaiieri lanquàm illi, ejus animai el facullalibus ejusdem spiri-
toli. Ha2C soli convenil loti acluali propriè di- tualibus, allamen lum ejusmodi voliliones et
clo, id est, soli sul)slanli;e siiigulari, qu;ii) nec inielleoliones, tum motus illi el luncliones
aliçui imiri indigct ui omnem sibi naturalem CQi'porcaerevcrà Pelri pcrsonae atlribui debeut.
745 DE INCARiNATIONE
utpote cujus sunt tuni anima, tum corpus, net quo posito suppositum et persona conci-

tuni proinde ulrriisque lacultalcs et operatio- piuntur, quo sublalo non coacipiuntur. Conve-

nes; ipse vcrù Pelnis de allero pra;dicari non nit quidem noslra definilio subsistenliis divinis;

poicst, iiequc ut essentia aul nalura,neque ut lies enim subsistentiae seu j ersonalitatcsdivinae

forma et allribuluni , neque ut pars aut aclus sunt tolidem modi existendi, q ibus natura

ejus. V. g., dici non potest esse natura aut divina in génère talis personae conlrabitur, et

forma aut pars Pauli, Joannis , etc. ,

quia sub eo respeclu incommunicabilis redditur-
nempe ab iis distinguitur et disjungitur, et Convenit etiam nostra definilio subsistenliis
seorsim exislil. Sic igitur concipere est Pe- creatis. Quocumque modo esplicetur ratio sup-

trum esse sui juris et incommunicabilein al- positi et personae in creatis, seu sit modus rea-

teri tanquàm supposilo. lis naturae singuiari supperadditus, seu nibil

De l.âc quarià inconimunicabiUtate tria di- aliud sit quàm ratio totius , seu perfectionum

cam paucis. Primum, eà nihil contineri, quod totabias, seu quod in idem recidit, conci-

subsistenliae seii ralioni personse et suppositi pialur instar negalionis unionis aiteri ut com-
apprimènou congruat, ut exemplo mox allato parli perfeclivai, elc, planum est ejusmodi ra-

liquet. Alterum, banc esse necessariam ap- tione seu subsistenlià illud includi quod nostra
pendicem incommunicabilitatis aiteri tanquàm definilio compleclitur. 5" Lbi ponilur in aliquà

loti. Quippe toluni propriè dictum, cùm seor- singuiari subslanlia modus existendi eam in-

sim et sine allerius à quo perficiatur eonsortio comnmuicabilem aiteri perfeclivo reddens, lune

existât, necessariô est sui juris physici sensu ratio suppositi concipitur; sublalo autem hoc
quem inox esplicavimus ; hoc est, neque alte- existendi modo, ratio suppositi et personae con-

rius est attributum, neque actio, niodus, vel cipi non posset. Enimverô quidquid alleri

forma, neque ejus est pars propriè dicta, aut perfeclivo physicè communie atur, seu conjun-
accessio quœdam. Tertium est illam tamen in- gilur, seorsim non existât nec sui juris sit ne-
communicabilitatem alleri tanquàm supposito cesse est, nec proinde potest esse persona vel

in delinitione subsistentiae minus accuratè ex- suppositum. Posità verô ratione existendi sin-

primi. Malè enim menioratur suppositum in gularem substanliam reddente incommunica-

definitione in quà agitur de ejus raiione con- lam aiteri perfeclivo, adtô evidens est adesse

stitutivà explicandà. ralionem suppositi, ut aliud quidquamassignari

Ergo ut accuraliùs definiamussubsisientiam, nequeat ,
quod vocibus suppositi et personae in-

dicinnis 1°, banc in génère esse modum exis- telligatur.

tendi , quo subslanlia singularis redditur in- Nec objicias subsisientiam et personalitatem,

communicabiiis aiteri ut perikienli. 1" Est mo- seu ralionem suppositi et personce terminis ab-

dus existendi, unde cùm priùs (ratione) sit slraclis et generalioribus à nobis definiri. Ete-

existere, quàm exislere tali modo , seorsim vi- nim quod universalissimum est , atque Deo et

deiicet, aut aiteri unitum, sequitur subsislen- omnibus personis et suppositis creatis est com-
tiam esse ulliraam rei formam, seu modum, id mune, illud vocibus abstraciis et universaiissi-

est, eâ supponi omnes rei perfectiones ,

pro- mis expiicari nibil mirum ;
quemadmodùm ra-

prietates et modos existcntes. 2° Est niodus quo liones générales substantiae , modi , potentiae

substantia simjitlaris, etc., scilicel ut dictum est, individualionis, et alla ejusmodi benè multa ad

neque accidentibus, neque universabbus potest onlologiam perlinenlia abstraciis et generalis-

corapetere ratio suppositi aut personas. o'' Est simis notionibus explicantur.

modus quo ejusmodi subslanlia reddilnr sui ju- Dico2°subsislenliasscupersonalilatesdivinas

ris, seu incommunicabilis aiteri perficienti; talis esse cas proprietatcs relaiivas quoe singulis per-

videUcet est ille modus , ut , eo slanie, nalura sonis propriœ sunt ; in creatis verô subsisien-

cui inest seorsim existât et distincia ab aiio tiam in lolalilate perfectionum substantiae sin-

quocumque à quo perficerelur. gularis rcponi.

Probatur autem banc definitionem subsisten- Probalur prima ])ars ,

quia pcr proprietates

tiae in génère esse legitimam ^^ quia liàc de- relaiivas, unicuique personne divinae proprias ,.

finitione coïitinelur quidquid in altéra vulgari, nempe per Palernitalem Filialionem , et Spira-

siBgulas ejus parles reccnsendo ,

contineri lionem passivam (quaecumque sit illarum per-

diximus. 2" Quia ea definilio convenit omnibus fectionum ratio qnam non salis coguoscimus) ,
suljsisientiarum speciebus, nempe subsistcntiis nalura divina tripîici modo oxislit, et, ut e\is-

tura divinis , tum creatis, et insupef ici conti- tens lali wodo, incojumunicubili^ est aiteri
 lis VERBI DIVINI. 74(5

pcrson.ie divins;, qiiod ox principiis fidoiin Ir.io- addilamentum, cxcludunturà ralione suppositi
lalu de SS. Triiiitalc facile dcdiicilur. Qiiod et person;B, ergo, etc.

auteni naturani divinam conlraiiit , eamqiie, ut Ex bis coliiges quà ralione utcumque expli-
tali modo exislonlcni ,
porsona; diviiue iiKom- carc licoat 1", unam esse in Cbristo personam
miinicabiloni roddil, id conscqueiUoi' liane red- Vcrbi divini 2° naturani Cbrisli bumanam
;
ca-
dit inconiniunicabilcni alteri ul perfeclivo. rere propriâ subsislentiâ, seu personalitate,
Quippp si (quod prorsùs répugnai ) natura di- subsistere verô et terminari personà seu sub-
vina ut sit conlraela alicni porlVetivo coniniu- sistenlià Vcrbi. Cùm enim unione suî cun?
nicaii possct, sanè non nisi quatenùs, ut sic Verbo divino natura bumana Cbrisli ulteriùs
contracta ponerctur (quod pariter iniposslbilc perficialur, manifcstum est liàc unione
ipsi au-
est ) alteri persona; divinœ communicari. Enim- ferri ralionem totalilatis perfeclionum quam
,

verô planuni est personani divinam , utpote liabuisset si cum allero perfeclivo non fuisset
porfeclissimam, nullâ suî commiinicalione euni unila. Caret verô bàc lolalitalis ralione, non
naturà quâlibet creatà posse pertici. V. g., proj)ter deductionem seu jacturam uUius per-
Filius Divinns assumendo et sibi unien fectionis sibi essentialis, sed proplcr perfeclio-

do naluram hunianam ,
perfcctior non fac- nis alicujus maximœ et supernaluralis nempe ,

tus est, quippc , cùm inlinitus sit, omnes unionis cum Verbo, adjunctionem et accessio-
non tantùm hujus bumanitatis , sed eliam nem elonim ; niiiil aliud prœter ejusmodi unio-
omnium creaturarum pcrfectiones eminenter nis adjectionem, buic rationi totius auferendœ
conlinet, necessarium concijtilur. « Dicendum inquit
,

Probatur secunda pais nempe subslstenliam ; € S. Tbomas, parle 3, q. 4, a 2. ad 2, quod

in creatis nihil aliud esse quàm ralionem tota- « nalur* assunq)Ue non deesl propria perso-
litatis perfeclionum subsislentiae singularis. « nalilas proptcr defectum alicujus quod
ad ,

Haec enim totalitas est certus existendi modus, 1 perfeclionem naturoe buman^pertineat; sed
in eo positus quùd res nec exigat uniri, nec « propter addilionem alicujus quod est supra
reipsà uniatur pliysicè cum allero à quo perli- « naluram bumanam quod esl unio ad divi- ,

ciatur. Substanlia enim singularis qua; naturà ( nam personam. j Vide etiam ejusdem Opus-
•ulteriores perfccliones exigeret , non coucipe- culum 5, cap. G, et Compendium Tbeologiœ,
retur totalis ratione perfeclionum ; imô nec es- cap. 211, Quando aulem natura bumana Cbri-
set compléta in ralione naiur.ie. Hinc anima sli unila est Verbo divino, sioque caruil subsi-
humana, qucc sejunctaà corpore ,
quasdam slentiâ sibi proprià seu totalitale perfectionis,

facultates sibi naturà insitas exercere non ex ejusmodi unione subsistenlia aliqua commu-
potest, incompleta appellari solet, nec totalita- nis Verbo et natura; bumanse minime coaluil ;

lis propriè diclae ralionem includit. Porrô sub- sed ralionem persona3 et subsistenliœ soium
stanlia singularis compléta in ralione naturoe, Verbum servavit et consliluere poUiit
; quippe
nec per se poslulans uniri cum allero, si reipsà ex ipsius solius parle mansil totaliias perfe-
tamen alteri perficientiadjungatur,eo ipso desi- clionum, neque bàc unione communicalum est
nitbabere perfeclionum lotalilatem, quippe ul- alteri perfeclivo. Enimverô, ut jam diclum est,
teriorum perfeclionum addilione banc totalita- nulla perfcctio accessit aut acccdere poluii
tem tolli manifestissimum est ;
quemadmodùm Verbo divino, cùm naluram bumanam in
numerus, v. g., denarius, unius unitatis adje- Cbristo sibi byposlalicè copulavil siquidem
;

etione fit undecimus, et denarius esse desinit. Verbum divinum, proplcr iiilinilani perfeclio-

Jam verô nemo non vidcl, bàc lolalitale perfe- nem sibi essentialem, fo.maliter conlinet pcr-
ctionum stante, substantiam singularem cui fectiones summas, omnis perfectionis iinitœ,
competit , esse incommunicabilem alteri perfi- ac proindc perfeclionum naturae liumamc vi-
cienti ; ergo. Et certè, nonne evidentissimum cem praicellentissimà ralione supjjlenies. Qua-
est omnem substantiam singularem et totalem propler Cbrislus conslans naturà divinà et
supposilum aut personam appe'.lari ;
quidquid naturà bumauà unà Verbi personà conjun-
in
verô non est substanlia singularis lolalis, illud clis, i)erfcclior non est solo Verbo divino seor-
nec personam nec supposilum dici. Atque bine sim spectato. Atque bine natura bumana Cbri-
omne accidens , omnis substanlia et natura sli subsistere dicilur et ullimô compleri et
coniMiunis omnis eliaui substanlia singularis terminari subsislentiâ sou peisoiià Xcihi divi-
quiB sil pars pliysica alicujus totius, aut altc- ni ;
quôd scilicet bœc natura ita unialur Verbo
rins principalioris accessio quœdam et veluti ut ejus sit velut accessio qiuedam, quôdqiiQ
TH. X. 24
 DE. INC A H NATION E 748
«iY
una sil ex Slaluiinus illani ejusdeni speciei esse in créa
pmprià suhslslenllà non subsislcns,
Christus, qui non aliam lis, cujus est distinctio quae inler naturam et
naliiris ([uibiis constat

su!)^>isteniiani et personalilatem habet quàm ejus modiûcationes non nccessarias inlercedit,

l)or>()iialilalcm Verbi divini. Naraque subsislcnlia est quidam exislendi mo-

Colliges -2°. nialè lingi à pluribus scbolae Iheo- dus quem naiura creata non conservai ubi uni-
quanidani enlitateni nioda- tur pbysicè alteri à quo pcrficialur, ac proinde
logis subslanlialem
qnà enliiaie modis qui possunt adesse vel abesse sine sub-
lem nalnrse supcradditani , in

laiionoinsubsisleniiae reponant. Etenim rim- jectiinleritu illa accensenda est; ergo quimo-

jiisinodi entitalis niodalis nullvm in rerum na- dos rei non necessarios volunl abs re ipsâ di-

iiira repcrire est vesligium; iniô, si solis phi- slingui positive et ante omnem mentis operara,

losoplii;e principiis insistas,

quœcuniqueconci- distinguant eàdem ralione, per noslicel,sub-

piunlur ad snppositi aut personse nolionem

sislentiam à nalurà quam complet et terminal ;

qui verô modos ejusmodi inler et naturam

porlinere, lune alicui substanliae evidcnter
in-

babet omnia ad suam naturaiem in- agnoscuntdistinclionem virlualemtantùm, non

sunl, cùm
aliam admittanl inler suhsistenliam et natu-
tegritatem requisiia,el insuper non adjungilur
altori cujus sil pars aut accessio.
2° Fides niy- ram ; neque de hàc opinioue eliam bic dispu-
Incarnationis nullopaclo exigil enlilalem tabimus. Scilicet ab ejusmodi subtilibus, et in
sterii

ejusniodi in supposiiis aul personis crealis ulrauKjue parlem agilari solitis logicorura

agnosci. Natura enim bumana Chrisli, elsi sin- quœstiouibus, cerliludoaulexplicatio fidei non
laraen pendet. Myslerio Incaruaiiouis salis est sub-
gul.iris et complota in ralione naturaî,

uiiiia Verbo concipitur non esse persona, elsi sistentiara humanam ab bumanitate modaliter

liàc unioue nuUam enlitateni deperdal; nam distingui , id est instar modorum à nalurà cui

porsona non existai seorsim non insunt ex quo consequens est , sicul suhslan-
non est , si , ;

sil proinde sui juris, non babeat rationem to- lia quœvis polesl existere sine aliquo modo spe-
non exislil autem seorsim, non est sui ciali quo non necessariô albcitur , ila naturam
lius :

juris, non babet rationem lolius, seu lotalita- humanam Cbrisli posse esse sine subsislenlià

teu) pcrreclionnm ipsi tribni nequil, slalimal- proprià , si nempe perlectiori, ut dictun» est,

qne unilur perfectiori cujus sil , veluli accessio pulà Verbo divino physicè uniatur. 5°Quod ad

et qunddam veluli addilamenlum, ut jani ex- perfectiones relalivas quibus personalilates di-

piicatmn est; ergo, etc. vinaiconsliluunlur, attinet, easdicimuseodem

Dices : Lnaesl in Deo natura et persona tri- modo distingui à nalurà diviuà quo cœlcra;

plex , et una ex adverso persona in Cbristo et ejusdem naiura? projirietaics necessariœ. A se

naiura duplex ; ergo realiter distinguunlur na- invicem ejusmodi relativse perfectiones dislin-

tura et subsistentiaseupersonalilas; ergo sub- guuntur quidem realiler quia conslituunl per-

sistcnliaelpersonalitas inaliquàenlitate modali sonas inter quas distinctio realis niajo.' admil-

cl subslantiali quai natur* superaddiia conci- litur; sed ad naturam divinam cui insunt sou

pialur , reponendaî sunt. Aliàs meluendum est inbaerent , non aliam dicunl babitudinem quàm
ne erroribus vetcrum bœrelicorum , Sabellii caetera atlributa seu proprietatcs. Proindeque

scilicet, Arii, Nesloriiet Eutychispatrocinium sibœ à nalurà diviiu'i dislinguunlur positive et

pra'bealur, si quidcni ii idcircô erraverunt, ante omnem mentis operam idem slaluendum ,

quôd inlersupposiluraseu personamel naturam eritdepersonalitatibus divinisad naturam com-

jion salis distinguèrent. paratis. Sin autem cum Thomistis altribuUiro

Nego utramque consequenliam. Cùm subsis- absolutum à naturà divinà dixeris duntaxal

icntia , ut diximus , sil aliquis modus rei exi- virtualiler et aîquivalenler dillorre, persona-

slenlis , non solùm fldes , sed eliam ratio mani- lilates divinas à naturà solùm eliam virtualiler

festé postulat disliuclionem aliquam inter nalu- et tequivalenter secernere eiil. Quaevis porrô
rainetsubsistenliamseuporsonalilaleniadmilti, seligatur opinio , concedendum erit lum ejus-

qu.-e verô illa sil distinctio non facile determi- modi personalilates inter et naturam esse ali-

nalur. l" Procerloponimushanc non esse rea- quam dislinciionem, lum ejusmodi distinctio-

lem niajorem quse etiara simpliciler realissolet

,
nera, quaîcunique sil, suflicere ul, servalà

lumcupari, idest non essehujus generis dislinc- unilatenalurse, 1res sint in Deo rcaliter per-

lionem quœ inler subslanliam

,
et substantiam, sona*. Sed bujus argumenti tractatio ad bunc
personam et persoiuim , rem et rem conslitui- Ilocum non perîinet.
2" 5° Dt' sigiii/icalione vocis û-jaTxaeo);
tur ;
quoii (piidem de se evidenlissimum csl. usH et
749 VEKBl DIVINI. 750
ubi de ejus asubslautiâ et natiirà discrimine. — cap. 1. Docet 2", oûw proinde seu ualuram
Vox û-oaràoew;, si priiuam cjusorigincm etac- ab nsiâ et hypostasi tune fuisse distinctam ; voce
ceplionem attentlas, id significal quod reipsà çûffcui; nimirùm désignante naluram comniu-
existit, cstqiie aliqiiid solidiini , non fictum et nem ,
quai ddinitionc explicalur, seu com-
aduinbralnni. Ilinc 1" dorivala est addcsignan. plexionem allributorum necessariornm quibus
duni aliquid pernianens et consistcns, oui op- singularibus conimunis conslituilur. Docet 3",
ponitur los fliiens et caduca, quo sensu res à Iabente niedio seculi qunili, itsiam ab hypo-
onnies crealce Injposlasi carere aliquando diclœ stasi allquo modo distingui cœplam , ita ut
sunt. Ilinc 2", tota lillerurum seatluriunt sclwla, prioris vocabuli eadem esset nolio ac c^Jasoj;,

si S. Hieronymo lides in Epist. ad Damasiun ilhidque naluram communem et ab individuis

niliil alitid hypostasim, nisi isiam, ( id est, snb- abstractam exprimeret , sola verô hypostaseos
slantiam) noverat. Ilinc 3°, deduci facile po- appellatio naturam actu existentem et singu-
tuil ad signilicandant sujjslantlani singulareni larem designarct. Docet 4°, ex quo usu recepta
aclii exislenlcm , c()nq)l('tan) , et per se seorsim est illa hypostaseos ab usià distinclio , ut baec
ab alià omni subsislenleni ,
quœ , ut dixinius, communem naturam ; individuam et singula-
in rébus ratione destilutis idem est ac suppo- rem illa nolaret; duplici ratione paululùm di-
situni, et in naturis intcliectu pr?edilis appel- vcrsà hypostasim csic acceplam. Nimirùm , aliis

latur persona. Onines aulein in eo conveniunl banc fuisse substantiam individuam duntaxat
erudiii , banc, à iabente seculo quinto , ubique atque unam numéro quocumque tandem mo-
,

vocis hypostaseos oJ)linuisse notioneni , ut su- do , hoc est seu proprio , seu alieno subsiste-
niereiur pro supposito aut personà, aut sal- ret ; verô substantiam non tantùm singu-
aliis

teni quod rarius est apud antiques ,

pro forma larem, sed etiam per se et seorsim ab alià omni
suppositi aut personae conslilutivà ,
quae , ut substantià consistentem, quae aliàs suppositum

anlea notatum est, solet hodiè subsisleniia ap- aut persona dici solet. Docet deniquc nonnisi
pellari. Vide Petav., lib. 4 de Triuit., et lib. 2 post elapsam majorem seculi quinti partem
de Iiicarn. cap. 2. Porrô Tboniassinus , ex ali- hypostaseos rationem fixam et constilutam
quo S. Augustini lestimonio ( L. 5 de Trin. c. fuisse, ut apud ecclesiaslicos scriptores suppo-

9 ) , et ex altero Facundi Hermianensis ( L. 1 situm aut personam constanter designaret.

)

intcr se collatis , colligere sibi videtur nonnisi Atque ista fusé prosequitur locis citalis docliss.

sub finem seculi quinti excusum fuisse à Lati- Petavius.

nis nomen subsistentiœ , quod vocabulo Injpo- Plura verô ils adversa statuit eruditus Bullus,
siaseos Grœcis usitato responderet. Cieterum ,
presbyter Anglicanusin eximià suà Fidei Nicœ-
subsistentia, ut monet Petavius, lib. 4 de Tri- nœ defensione, sect. 2, cap. 9, n. H. Is quidem
uit. c. 3, n. 6, apud veteres non suniebatur in fatelur voces hypostaseos et usiœ priscis lempo-
abstracto , sicut hodiè accipitur , sed concreti ribus aputi Christianos varié usurpalas. Adveriit

nominis vimhabuit, et supposilum autpcrso- vocem usiœ pro eo quod nos hypostasim appel-
nam , non suppositi aut personae forraam lan- lamus à Pierio martyre
et presbytero, Pamphili

lùm significavit. martyrisprœceptoreapud Photium Bibliot.cod.

Quis verù prioribus quinque Ecclesiae secu- 1 19, et ab aliis quibusdam aliquando fuis?e ac-
lis fuerit apud Christianos vocis hypostaseos ceptam. Notât quoquc synodum Sardicensera
usus; quidve eam inter et oùaïav, id est, essen- quse anno 547 habita est, et deinde plures è
tiani seu substantiam , et ^ûatv , seu naturatn ,
Catholicis et è scriptoribus ecclesiasticis per
distulerit operosius est definire. ali([uod tempus eàdem voce pro eo , quod
Petavius locis mox laudatis docet 1", à Pa- usiam seu substantiam dicimus , nos esse. Tan-
tribus Anlcnicaenis , ab ipsà synodo Nicaenà et dem diversas ojusmodi nominis interpretationes
à S. Atbanasio contra Arianos disputante no- schismatis infausti causam attulisse observât.
mina hypostaseos et usiœ pro uno eodemque Verùm conlendit à priscis Ecclesiae dociori-
habita et ab illis utroque vocabulo niliil aliud Imis , etiam qui concilinm Nicœnum anteces-
fuisse designatum , nisi rem sou substantiam sorunt, illud vocabuluin aliquoties usurpari
actu exislentem , ac proinde singularem et dc- pro subsistentia, vel pro re singulari per sesub-
terminatam; siquidemunivcrsalia non cxistunt. sistente, quae in rébus intellecluprœditisidem

Hoc ii»suni oliam Iradilur ab illuslrisslmo est quod ;;crsoHa. Id verô invictè, noslro qui-
Iluclio Origcuian. lib. 2 ,
pag. 32 , et doctiss. dem judicio, probat lestimoniis Origenis (i)
Thoraassino, jani laudato, lib. 5 de Incarn. 1 Orotius in mfis ad
{{) .Joan. c. \, v. 2, et
 DE INCAHNATIONE 752
751

proDserlim tomo 12 in Joan. edil. Iliieiianse lus, 1° auctoritatc S. Basilii magni qui ejus-

pn». 48G , Dionyr.ii iilrinsquo, romani scilicet modi particulam symboli Nicceni bâc ralione
in Epislolàailversùs SaboUianos, apudS. Alha- in Epistolà olim 78, nunc 12'r, lom.5, p. 215,

inlcrprclalus est 2° ejusdem S. docloris ar-

iiasium lib. do synodi Nic?ciuc dccrolis, cl Alc- ;

xandrini , tum in responslone ad quaislioncm gumentis, quorum prius est, in tam brevi
qiiarlam Pauli Saniosaleni, Uini in Apologiâ suà symbolo duas islas voces simul adhibiluros

contra SaboUianos apud S. Basiliumlib. de Spi- non fuisse Patres Nicoenos, si eadom fuissct

ritu sanclo cap. '29; sex episcoporun» ,

qui è ambarum signidcatio. Nec sanè bujuscc sym-
synodo Anliochenà ad Pauluni Samosateniim boli scnsum salis assequilur Pelavius, dùm ali-

scripsfVe ; S. Alcxandri episcopi Alcxandrini quam sibi videtur in eo ejusdemrei repelitio-

in Epislolà ad Alexandrnni Constanlinopolita- neni deprebendore; de quo vide Bullum ubi

num anle synoduni Nicccnani exaralà; ac tan- supra, nobis enim in liisdiutiùs immorari non

dem Eusebii Cxsaricnsis qno nemo vietiùs , in- licet. Alterum est, duas reverà extitisse modo
quitBidlus, (int'Kjuum vocis yr.za-ir.zbK in Ec- memoratas Arianorum classes, quorum alii
usum intellc.rit , quique in litteris suis ad
clesià negarent , Filium è substanlià esse Patris, alii

Eustalhium Anliochenum referente Socrate conlenderunt eum neque ex Patris substanlià

llist. lib. 1, c. 25, scripsit, Filinm Dei propriam esse , neque ex ejus fnsuper prodiisse liypos-

hijpostasim et subsistenliam liabere , Deumque lasi ; ac proinde pronum iuissc à Patribus Ni-

in tribus Inipostaxibus nmim esse. Addit porrô cainis ulrumque ejusmodi perversum dogma
vir erudilus se vocis liijpostaseos, « à scriplore verbis de quibus agitur, lanquàm alienum à

« aliquo calbolico de SS. Trinilate disserenle sensu ecclesiaslico repudiari.

« ante concilium Nicoenuni, aul aiiquandiù Doniùni arbilralur Bullus vocom byposlaseos

€ post, » prousiàusurpalai nequaquàm meini- pro subsistenlià aul personâ « sine ofTcnsione

nisse. Ail prœterea lujpostasim sumi pro sub- « usurpariperseveraturam fuisse, nisi, inquit,
sistenliù aul persoH« à conciiio Nicœiio in Sym- « Ariani ipsà abusi fuissent ad propagandam

bole fidei . cùm eos anathcmate perculit ,

qui « hairesim suam pro naturà ac subslantià eam
dicerent Filium cssc il i-^ct.; ÛTrcarâccto;, r cO- « in generaliori significatione accipienles, ac

ctîol; ex alià liijpostasi , sive substanlià quàm Pa- « docentes Palrem el Filium duas essehypos-

Iris. Hœc ipsa sunt vorba in quibus Pelavius « tases, hoc est, naluras ac substantiasdiver-

et post eum Huetius et Tbomassinus arbilran- « sas, àseinvicem discrepanles. Adversùsbos,

tur Injposlasim, pro nsiâ à sanctâ synodo sumi. « pergit ille , catbolici doclores aflîrmârunt in

Bullus conlrà cxistimat ibi damnari duos er- 8 concilio Sardicensi Patris et Filii (j.iav esse

rores, unum nempe Arianorum rigidiorum ,

« û-o-rrâiTiv. s Quod ut confirmet recilat verba

qui Filium nequc ex substariUà , neque ex liy- Episloiœ synodicœ, ut loquitur. Palrum Sardi*

poslasi seu snbsistenlià Palris esse senliebant, censium, apud Tboodoretum Hist, Eccl. lib. 2,

quique ideô eum, ut carieras crealuras, ex non c. 8,quoe bujusmodi sunljuxiaejus versionem:

extantibus productum fuisse apertèpronuntia- « Haercticorum factio pertinaciter asseverat

banl; alierum Semiarianorum qui, cùm Fi- ,
« Patris ac Filii el Spirilûs sancli diversas esse

lium negarent esse consubslanlialem Patri ,

c liyposlases, à se invicem separatas; nos verô

non lanien inflciabanlur eum ex Patris personâ « banc à majoribus accepimus acdidicimus, et

peculiari quodam modo ante omnia lempora « banc tenemus calholicam atque apostolicam
)iatum esse; quorum dogma diserte explicaium « tradilionem et fidem ac professionem , unam
est ab ipso Pelavio lib. 1 de Trinit. cap. 10, n. 4 esse byposlasim, quam ipsi bœrelici subslan-

7. Atqui banc suam sentontiam confirmât Bul- i tiam appellanl, Patris acFiiii et Spiritrtssanc-

« li. »Quœ sic cxponit : t Hic Paires, inquit,

Epist. ad Hebr. c. 1, v. ô, ait usum vocis O-s-
« diserte monenl, se Palrem, Filium et Spi-
oTâGcto;pro person;"i fuisse ab Origene priniùm
in Ecclesiam ex Platonicis invcclum. Seil banc « rilum sanctum y.txv ÛTvcffTaaiv dixisse eo tan-
acceptioncm anliquiorem fuisse colligit Bullus « tùm sensu, quo hœrelici vocem 'j-oittxtiv pro
prœscrlimox S. liippolylo PorUiensi, qui con-
« cùcîo, accepcrunt; significanles nimirùm, se
tra Noetum n. o, edif. gr.ieco-lalina' llainb.
1718 p. 17, bac habel « iSeque caro per se i alium hujus vocabuli sensum, apud veteres
,

4 sine\erbo subsistere (grœcè ÛTTCTTxvai) poie- « Ecclesi;e doclores receplum(quippe à quibus

r.il, qui in Verbo liabcbal t/.v 'TJrrry.c;'.-/ (Icgil
«
« usurpai nm l'ueril pro personâ sive subsislen-
« BniluS'j-'.VT^.T'.v sod répugnant o'.nnos edi-,

« liones) » ;
ide?~l, in(|uil inler|»rcs Turianus, « lia) non ignorasse, eumque libenter ample-
in Vorbo subsislcbal. « xuros fuisse, ac fassuros juxta islam vocis
755 VEUBl DIMM. 754

( acceptionem, 1res esse ia Diviriilale pcr- Sardiccnsi vigesimum sccundum exarala est.

« sonas sive subsislenlias. Iliiic tameii naïuin Et prielerca S. doclor in cà hijpustasini inlcr-

< fuisse conslat irisle illiid dissidium , quod prelalur snpposilum seu personam, tresque
I post niodiiin Oiienlis adeùqiie Occidentis ail esse in SS. Triniiale byposlasos. Jam aulcm
« Ecclesias lurbavil, de unà sive iribus liypo- observavinuis eumdem in Epislolà 12.j, aliàs

I slasibiis diviiiis ; dùin sciiiccl alii ciiiii l'alri- 78, scriplà an. 373, pro corlo luibere et ex
I bus conciiii Sardiceiisis loqui aiiiàiunl; alii prolesso slalucre voccm banc alio sensu quàm
t verô velerein vocabuli usum et siguilicalio- pro o'ja'.y. à Patribus Nicainis fuisse usurpalam.
« neni relinuerunt ,
qucni usum suâ tandem Pariler S. Alhanasius non nisi anno 3G2 post
I aucloiilale coiiliniiavil concil uai Constauli- syn. Sard. decimo ([uinlo, sciipsil lomuni sy-
« Mopolilanum piinuim ; in Epistolà synodicà nodicum ad Anliocbenses in (|uo di^scril de
€ apud Theodoieluui , eccl. llist. lib. 5, c. 9. ils qui in Ci'idem lide revcrà consenlienlcs, la-
I Caeterùm Ariani tandem eliam voceni O-o- men circa voccm hypostaseos diflerebanl, lia
< oTâaeo); unà cùm cùata; vocabulo, è svmbolis ut alii Ues liyposlases prulilcrenlur, alii unam
f suis abjioeindam dvcrevère... in coni'essione lantùm, proul iilud vocabulum de iisià, vcl de
( Conslanlinopoli sc'rij)là ab Acacio, Eudoxio, persoiiâ inlelligcbant. Ipse verô, lum in Expo-
€ aliisque qui Seleuciensis synodidecrctodam- siliont! (idei, cujus annus incertus est, n. 2,
« nali ad Inq)eralorcm conlugeiunt. » llaclc- t. 1, pari. 1, pag. 100; lum in Traclatu ad ii-

nùs vir erudilus. lud : Oiniiia milii trad'Ua sniit, n. G, ibid pag.
Jani verô, si inquiras quid de duabus adeô 108, ante an. 343, ac proiiule anle concilium
opposilis senlentiis ac de veteri vocis Injposta- Sardiccnse exarato; tum eliam in lil . de Incar-
seos usu tandem statucndum sil, dico 1°, vo- nalione et contra Arianos, ibid. pari. 2, n. 10,
cabulum hypostuseos nunquàin à veteribus ubi pag. 878, vocem liyposlasis pro persoità acci-
de mysteriis noslris disserebant, usurpaium pit. Siquidem in priori loco adversiis Arianos
fuisse, nisl vci ut iilud exprimèrent quo noini- docet très lujposlascs in Deo non cssc divisas sed

nibus subsislenliœ, supposiii, aut personœ intel- distinctas ; el in duobus aliis, trcs cssc in unà
liginius; vel salleni ul subslanliam aliquain Divinitale Inipostuscs.
singularem et realcn» seu aclu existenlcm et ObjiciUir ([uidcm cum in Oralionc i, contra
ul extra nihil conslitulam dcsignarent. Enim- Arianus, olim 3, n. 1, t. 1, p. G17 ,
promiscuè
verô docti consenliunt quôd nonnisi alterutro sumpsi se usiam el Injposlasiiv, alque eumdem
ex his niodis vox ejusniodi in scriplis velerum in Epislolà ad Afros, trium liorumce vocabu-
adbibita reperilur. lorum nsiic, liypostasis, et •j-x;;^"; seu existen-
Dico 2°, pro certo tenendum vocem lujposta- tiic, unam esse vim asserere ; nempe ils signi-

sis, multô anlequàm Mccena synodus babere- flcari, hoc ipsum quod est et existit. Ycrùni
lur, à celeberriinis Eccicsia; scriploribus de bœc oratio, ut et reliquai contra Arianos, non
SS. Trinitale dissercnlibus pro subsisleiitià aut anle annum 338 edila est, el Epislolà ad Afros
pcrsoJiâ aliquotics usurpalam fuisse. Alque iilud non anle annunj3G9 diu posl synodum Sardi-
profectô evincunt testes magni nominis à Builo censcm.
producli, quos eliam modo post ipsum lauda- Dico 4", ex bis maxime confirmari quod
vimus. Suadent eliam lum auclorilas, tum Bullus conjicil, videlicet ab Arianis prinuim
pondus raiionum S. IJasilii Magni eodem sensu vocem lujpusluscos [mo co quod subslanliam di-
Paires Nicicnos iilud vocabulum in suo symbolo cimus fuisse usurpalam, ul nempc baîresim
adbibuisse. suam de subslanlià Filii diversà à subslanlià
Dico 3", nullum afferri scriptorem ecclesia- Nec videtur esse
Pairis faciliùs propinarent.
slicum qui de mysleriis SS. Trinilalis aut In- dubium quin proplerea Episcopi quidam con-
carnalionisdisserens, anlecelebralamsynoduni ciiii Sardicensis, vcrbis, quiï3 ex Tbeodorelo
Sardicenscm, liyposiasim pro rc singulari et refert Bullus, voluerint conlra eos deliniri

exlslcnlelanliim,nonpropersonàautsupposito unam esse Palris, Filli el Spirilùs sancli by-

acceperit. Enimvcrô Epislola 58, aliàs 43, S, poslasim eo sensu quo illi bieretiei vocem
n.isilii, in quà ab aliis diiiunam in Deo Injpo- ejnsmoili pro usià seu subslanlià accipiebanl.
slufiim, quôd cam cum nsiù confundorenl , ab Elsi aulem liuic delinilio ul superlUia el ])osl
aliis dici très /jj/pos/ases, observai, ideôque ejus- confessionem Nicaenam minime necessaria pie-
niodi vocum notioncs acouralè dislinguil et risque Palribus, ar proinde synodo probatanon
cxplicut, non aulc annuni 300 ab liabilù synodo fucril, ui ex S. .Vlhanasio habclur in Epislolà
755 DE INCAUNATIONF 756
^d Anliochensos, n. 5, t. 1, pari. 2, pag. 772, storium, t. 6, pag. 53 et 34 , ubi quod Nesto-
adeàque Bulliis à vero deviaverit liane loli sy- rilis appellaverat naturam, ipse hypostasim nun-
nodo adscribendo; allamen inde praeserlim cupat. Eamdem acceplionem lujpostaseos obser-
iiatiis est diversus Inijusco vooabuli usas, (pio vare est in (Defensione tertii anatbematismi),.
(saivà taïucii lidei subslanlià ut ibidem auctor contra Tlieodoretum et in (Defensione quarti)
est S. Alhaiiasius) dissidiis non lcvil)us occasio conlra Orientales, etc. Tertium, Orientales,
data est; quorum tractatioad hune locum non nimirûm et Theodoretum in anatbematismis
pertinet. S.Cyrilli/ii//jos/«s/Hj interpretatos esse naturam
Dicoo^vocem lujpostaseos, pro subsistentià singularem, apcrlè deprehendere est in scri-
aut personâ à S. Cyrilio Alexandrino pbiries plis qute Andréas Samosatenus nomine Orien-
adhibilam ,
pluries etiam contra Neslorium in talium et Thcodoretus adversùs eos promulgà-
signilicatione laliori ; eamdeni de naturà singu- runt, quse extanl t. 6 Oper. S. Cyrilli, pag. 159
lari et existente in anatbematismis S. Docloris et seqq., et t. 5 concil. Labbaei, p. 829 et 889.
interprétâtes esse Theodoretum et Orienta- Ouartum denique, omnem videlicet pr.ieter-
les; tandem cura pax S. Cyrillum inler et missam fuisse lujpostaseos mentionem, cùm pax
Orientales composiia est, omnem hujusce vo- Orientales inler et S. Cyrillum redintegrata
cabuli prœlermissara esse mentionem. est, manifestissimè palet ex istius pacis nionu-
Probantiir singula. Primum, nenipe S. Cy- menlis, nempe ex Confessions fidei quam Joan-
rillum Alexandrinum pro subsistentià aut per- nes Antiocbenus ad S. Cyrillum misit, et ex
sonâ voceni byposiaseos pluries usurpasse, 11- islius ad Joannem responso cui illa fidei cou-
quet ex 'Dialogo 6 de Trinit. t. 5, pag. 592, fcssio inserla est.
iibi ait Patri et Fillo propriam esse utrique Qua^res 1", quid causœ fuerit cur S. Cyrillus
byposlasim ; tum ex Dialogo 1, ibid. pag. i09, acceplionem lujpostaseos pro personâ aut sup-
et ex lib. 3 Contra Nestorium t. 6, pag. 91, posilo, quam aliàs, praeserlim ubi de Trinitate
quibus in locis docet 1res esse in Deo byposta- usurpât , contra Neslorium , et ejus defensores
ses, et unicam ac singularem naturam ; tum scribens non semper adhibuerit.
etiam ex ejus ad Vaieiianum epistolà T. 5 , p. Respondeo S. doctorem laliori significalione

IGO, ubi salvani maucre in Christo utramque conlra Nestorium usurpando vocem hyposta-
hypostasim sentientes rejicit, eosque ex simili- seos, causae Ecclesise consuluisse et inutiles
tudine hominis mente et corpore constiluti, in morosasque vilâsse nominis quoesliones. Enim-
quo una taniùm est bypostasis, refeliil. Secuii- verô naturam seu substantiam singularem et
dum, scilicet S. doctorem pluries etiam usur- existenlem inter et naturam seu substantiam
passe banc vocem in significalione quàdam la- per se et seorsim ab aliâ consistentem quae
liori, seu genericâ respecta tum substantiae rea- supposilum dicitur, nihil differentiae Nestorius

lis et exislenlis, tum sappositi vel personse, agnoscebat. Proindeque vocem lujpostaseos quse
demonstrant varia leslimonia ex scriplis quœ à Pat. diversimodè, nempe vel pro nalurâ seor-
Neslorium aut ejus defensores edidil deprom- sim existente, seu supposito, vel pro re singu-
pla. Nam lib. 2 contra Nestorium docet « duos lari lantîun et reali usurpala fuerat, cautè
< induci Filios ; nec unum jam Dominum , et S. doctor nonnisi in significalione quâdam
t Christum et Filium fore, si utrique sua per- laliori adversùs versipellem hune haerelicum
t sona est et ratio atque etiam bypostasis ad agens, plerumqae accepit ; lia ut ad supposi-

« diversitatem secedens et rem verse unionis lum veï personam significandam non poitereiur
« recusans, et quœ onininô cura allerà conve- sola, sed cum aliquo addito ipsam supposili

« nire non possit. j Advcrte nomini lujpostasis aut personse ralionem magis explicanle et in-
ralionem divisionis et separalionis à S. Doclore culcanle ; imô et aliquando usurparelur ipso

adjici ad exprimendara suppositi notionem. In adversariorum sensu ,

pro nalurâ singulari et
Defensione anatbematismi sui primi, contra existente, tum ad qu^estiones vocum removen-
Tlieodoretum ail remm, sive Injpostaseon co)icur- das, tum ad dogma caiholicum ipsis pressiùs
si<m (in Incarnatione) /ac/«Hï esse; quœ intel- et evidcnliùs ingerendum. Ubi observa longé

ligi de unitione rerum solidarum et realiura, aliter se gessisse S. Cyrillum circa vocem -?o-
seu nalurarumsingularium etexistenlium, non crw-ûoj personœ , ac circa nomen lujpostaseos.

verô de personis, et ortbodoxa fides, etdoctrina Cùm enim prioris indubilata et fixa semper
quam ipse aliàs ssepè déclarât, necessariô po- l'uisset nolio, nunqu.îm passus est banc imnm-
çlulanl. Nonj absimilia habet lib. 2 contra Ne- Utri aut dici in Chrislo duas convenisse perso^
757 VEKHl niVIM. 75g

ms. Al de hypostaseos vocabulo ulpoie à P;i- plici sensu usurpasse vocem hypostaseos, nempe
liibus varié acccplo, necdùin illà aeiale ad pro personà el pro nalurà aut subslanlià, adeù-
signilicaiuluin supposilum aul personam plané que ex adjunclis aut ex subjectà materià doli-

lixo et conslitulo, priulcnti'r œconoinià uti niendum sit ulram variis in locis sigiiiiicalio-

voluil, alquo illud ex scopo el adjunclis cl ex nem hujusce vocabuli adbibcat ; nianileslum

adversnrioriim monle, ad liane vel illain signi- est mentem ejus non esse obviani, ubi ulraque

licalioiicni indncndani restringi. signilicalio ad rem aequè pertinel , et in idem

Qu;wres 2" quo sensu S. C\ lillus inlellexeril conspirât, Verisimilius tamen videtur hic et

nonien hypostaseos, in hàc senlenlià quam IVe- aiiis in leslimonisin quibus nomen hypostaseos,

quentissiniè usurpât, qux'que grœcislalinisque neque ex anlecedenlibus nequo ex consequen-

theoiogis deinceps celeberrima evasil : IS'aïu- libus, neque ex ipsâ re subjectà ad naluram

ram nempe hnmanam tinilam esse Verbo secun- seu subslanliam lantùm signilicandam deler-

dimi hyposlasim ? Kespondeo niullis videri S. minatur, accipiendum de personà

illud esse
docloreni il)i vocon» hypostaseos sunipsisse pro aul supposito, quippe cùm comperlum sit banc
personà; adeù ut sensus propositionissit, nalu- vocem ubi de Trinitate, el inlerdiim ubi de
ram iiunianam nalurae divinai per incarnalio- Incarnalione, illo sensu à S. doctorc sumi. Nec
nem unilani fuisse in unà Verl)i personà; seu obslat quod Pelavius ait, unioncm sccundiun

quod eôdeni recidil, nalurani Ininianani carere hypostasim , aliàs appcllari à S. Cyrillo secun-

proprià subsislenliû, et in unà Verbi personà dùm naluram , secundùm essenliam, natura-
subsislere. Exislimat verô Pelavius, lib. 6 de lem, physicam, essentialem, subslanlialem, etc.
Incarn. c. 2, n. i et seqq., noniinc hypostaseos Etenim ill» omnes denominaliones ipsi uiiioni
in hàc suà senteniià S. Cyriilum intellexisse personali seu secundùm subsistenliam el per-
(fiyjiv seu naturum , atque istud signihcare vo- sonam, perleclissimè conveniunt.
luisse, unionera naturse humanae cura Verbo Dico 6°, istud generalim siatui posse, scepè
diviiio esse secundùm naluram, ut aliàs loqui- I veleres in usurpandis istiusmodi vocabulis,

lur S. doctor, id est, realem, pliysicani, non « usise, hypostaseos, nalurae, etc., non ejus
moraieni lanlùui, ncc tolum aiiquod morale c quam illis Iribuebant, nolionis, sed in quà
aut accidentalc soiùm constituenlem; uno € usurpabant ii, contra quos vel ad quoi ,
et

verbo eam esse ex quà resultet unitas suppo- « quorum graliâ loquebanlur, ralionem ha-
siti. « buisse. iVerbasunt Pclavii, lib. b de Incarn.

Ilic auleni advcrtere operae pretium est cap. 2, n. 8, qui et ibidem accuraté adjicil
utramque ejusniodi iuterpretationeni , etsi quod, « elsi vocum ejusmodi non lanla est ab
quod ad nomen hypostaseos atlinet, valdé di- € illis adhibiia caulio, quantam ii qui deinceps

vcrsam, ad eumdeni tanien sensuni senteniiae I sunt secuti, lenuerinl ; nibilominùs aliis et

S. doctoris aliîngendum spectare. Nain si unio I idem signiHcantibus vocabulis, aut eodem
naluraî humanae cum Verbo sit pbysica et na- I ceitè conspirante verborum circuitu ad hoc
luralis, non inoralis lantùra, necesse est ejus- i pervenerunt quod recentior theologia ma-
,

niodi naturam in unà Verbi personà subsistere; I jore est compendio consecuta, Inlellexerunt
et parilcr, si natura huniana Ciiristi in uuà c enim, inquil, et aplis eliam senlentiis expri-
Verbi personà subsistai , liuic oportet illam I mère studuerunt , in subslanlià quàlibet duo,

physicè uniri. Unam proinde esse in Christo i re impUcala et involula , ralione et cogita-

Verbi Dei personam , contra Nestorium S. Cy- < lione distincla ccrni : quorum unum est

riilus eà , de quà agimus, senteniià perindé « commune pluribus ejusdem nominis ac for-
expressit, seu eam ]>ronuntians nomine hypos- i mse; quod interroganti quid rei sit respon-
taseos , inlellexeril personam aut supposilum , « deri soleat, ut in bomine communi subjecla
sive naluram aul essenliam cogitavcril. Nec nomini ratio ac definilio est , ut sil animal
i

sanc ibi lantùm, sedelaliis in locisquandoque inlelligenlià el ralione praeditum ;

altcrum
«

deprehenditur vox hypostaseos à sancio doclorc € singulorum sub oodem vocabulo ac delin:-
illa digno-
sic adbibila ul duplici suà vi perversam Neslorii i lione proprium, quo à se mutuô
doctrinain a^qualiter feriat. Vid. Analb. Set i « scantur ; adjectis ad id quod commune e>t

contra Nestor., etc. » parlicuiaribus noiis. Sed nec istud ignorâ-

Inde verô hoc eOicilur, ul nonnisi dillicul- a runl naluram aliquam et subslanliam esse

ler solvi (jueat queeslio proposila. (iùm enini « qua' non solùm oxlarel reipsà, nec nihil esset ;

aliùs conslet, ut nolatuin est , S. (Arilluin du- i verùm eliam per sese et ab quàcumqiie uUà
 759 DE INCARNATIONE 760
« scparata consislercJ, nec in iinliis couiposi- aut contactiîs, necessitudinem quamdani et ha-
« tioneai cum aliero venirei. n bitudinem inter se babent. In bàc signilicatione
improprià et metaphoricà cœtus, exercitus,
ARTICLLIS II.
acervusquoque rerum corporearum, etc., ap-
In quo formalité)' consistât Unio htjpostatica. pellanlur quid unum. Sic pariter S. Lucas ait
Act. 5, V. 32 : Multitudinis credentimn cor unum
Illiid jam non seniel moiiulnius, iniù cl ex et animam nnam fuisse; et Cbristus Joan. 17,
Siripturis et ex Iradilione aliquando confirma-
V. 21, discipulos suos unum esse jussit. Unio
vinius, hypostaticam unioncm esse niysteriiun quà umim ejusmodi ellicilur, impropriè dicta
altiùs recondituni quàni ut à nobis morlalibiis
,
appellatur et moralis.
quos reruni vel n)axiniè obviarum cl trilaruni Unum per se et propriè diclum illud est,
,

jiatura lalct, mente concipi et verbis dilucidè quod verè et reipsà indivisum est, seu quod
cxplicari valeal. Verùm gcneralem , iniperfe- coalescit vel ex attributis , vel ex rébus ita
ctani atque analogicam illius nexùs ideam, connexis ut multip iccm naturam, aut saltem
«Iiiani nobis suppediiat fidcs, cum philosopliia; multiplex supposilum aut personam non con-
placilis post SS. Patres et llieologos lu^c con- stituant. Unio ex quà ejusmodi unum résultat,
fcrre expedit ; tum ut paulô minus generalom, vera et propriè dicia dicitur; atque hujus-
si fieri potest, cjus nolionem, horumceplaciio- modi est unio bypostatica; siquidem Divinita-
rum ope, ex principiis lidei expriniamus ; tum tem bumanitatemque consociat, non quidem
eliani ut magis ac magis illud appareat , quod in unicà naturà , sed in unicà propriè eàdem-
jam dlsputatione 1, c. 2, art. 2, assccuti sumus, que personà. Quod quidem dogma contra
scilicet ejusmodi mysterium argumenlis phiio- Xestorium supra assertum est Dissert. 4. Idi-
sopliicis frustra et priieposterè ab hœrelicls psumque
et est quod diversis locutionibus quas
incredulis impugnarc. modo retulimus , Patres et theologi declarare
Inprimis verù advertendi sunt quatuor modi conaatur,
quibus unionis hypostalicae ratio, quoad licet, Secundus modus unionem hypostaticam ut-
dcclarari potcsl. Primus adhibelur, cùm voci- cumque exponendi consistit in enumerandis
,

bus propriis pro virili expriniere conamur quàm simul et exciudendis variis unionum generibus
arcta sit illa unio et quis sit cjus formabs cffe- ab bypostatica diversis. Scilicet juxta ejusmodi
ctus. Hune modum usurpant SS. Patres et meibodum dicitur unionem bypostaticam non
tlieologi, diua inculcant unioncm nalurœ bu- esse metapboricam, fictam, umbratilem, adum-
manœ cum Vcrbo divinoin Christo, esse pby- bratam; non esse moralem tantùm et secun-
sicam et naluralem, vcram, realem, solidam, dùm aflectum ,
qualis est inter amicos; non in
intimam, inlrinsecam, substanlialem, secun- prœdeslinatione solùm , aut prsecellenlissimis
dùm naturam, secundùm substanliam, in per- etiam gratis et gloria; donis, quœ sanctis à Dec
sonà Vcrbi, secundùm Jiyposlasim, etc. Ilis dantur, reponendam; non esse duntaxat se-
omnibus locutionibus significarc intendunt, cundùm dignitatem aut honorera, qualis inter-
unione bxpaslaticà constilui unum aUquod cedil principem supremum intérêt magistratum
conslans duabus naturis perfectis et integris aut ducem praicipuum, quem auctoritatis suae
in unicà Verbi personà conjunclis. Quod ut priuceps participem facit; neque secundùm
pleniùs inielUgatur, sciendum est uiiionem ab solam babitudinem similitudinis alicujus, aut
uno dici; nempe unum quod ex pluribus copula- imitationis, aut dependentise instrumenli ab
lis résultat, est formalis effectus uniouis; liinc eo qui illud adbibet; nec denique secundùm
ad se inviccm unum cl unio refcruntur, adeù ut contaclum solum et unionem localem, ut est
talis sit unio quale est unum quod ex illà coa- inter corpora contigua , vel inter liquoresper-
lescit, et vice vcrsà. L ««m porrô vocatur quod mixtos, aut substantias in codem loci spatio
minime divisum est et multiplex. Aliud verù scse pénétrantes, et quocjuo modo exlanles.
nuncupalur unum impropriè et melaplioricè Planumesl bancmetbodum ad aliquam unionis
aliud per se et propriè. Ea dici soient efllccrc byposlatica? veram notionem nobis efl'orman-
quid unum impropriè et metaphoricè, qnœ etsi dam valdè esse utilem, maxime si, ut fieri solct,
mulla sint et non modo distincla et diversa, siimil adbibealur aller modus quem mox ex-
sed et separata, et seorsim exianlia, ralione piicavinuis.
tanion affectùs vel similitudinis, vel imitationis Tertius ejusdem unionis declarandœ modus
aut buis ad quem tendunt, aut ctiam loci in variis comparalionibus et similitudinibus
 VERBl DlVlNl, 762
761

posiius csl, quibus passim SS. Patres et Ihco- ejusdem cum Pâtre et Spiriiu sanclo esscniia;

logi utuntur. Qiice etsi onincs iniperfectcc sint

poluerit solus carnem assumere, alque ejus-

et iu niullis viliosse incnlom lanion cœlcslia niodi novam induere naturam sine ullo Divini-
attingcre adnitcnlein militer fulciiinl, iiisiqiic tatis suae detrimcnlo Verbum incarnalum
,

ad veritalcm capescendain maxinio adjuiiiciito comparârunt uni ex tribus aureis, qui solus in

sunt. 1" Igiliir Origcnes, S. Basiliiis, S. Joan- ignem conjectus ejus nalurà solus induilur,
usi sunl exeniplo Terri non aiiiissà nalurà auri. 5" Multi (1) liyposlali-
nes Daniascenus cl alii

cam unioncm iiominibus mixtioitis et mixturœ

igniti, ad diversa tamen pro sul scopi diversi-
late ejusniodi simililudinem refercntos. Origc- bci et liominis , ant similibus dcsignârunt ; me-
nes eiiiin liuiiiaiiilatcm forro et Divinitateiu lapborâ procul dubio inde duclà quod res sen-

igiii conlercbal , ul neinpc cxprimcrct tolam sibilcs sibi invicem immixtse sescque immeantcs

iialurai assuinplui pcrfeclioncrn et ellicaci;iiii maxime videaiitur uniri; atque ut inculcarent

suininunique operalionum per eani elicilariim (|uidquid Verbo divino inest, illud loti humani-
valorem oriri à Verbo, quoiuadmodùni Iota vis laii arotissimè esse conjunctum. L'bi tamen ,

urendi qui ferrum igiiilum poUol, non à sicuti S. Augustinus diù antc Eutyciiis baere-

natiirâ ferri, sed ab ignc derivatiir. Saialus sim qu;TC bis vocibus abusa est, accuralè adver-

Basilius verô banc igiiis et ferri coiuparaiionein tit, oporlel ul recédât audilor à comttetudine

adbibuit, ut Vcrbum bunianilatis assiiniplai corporum, quà soient duo liquorcs ita commisceri

frag !it;Ue et iniperlectione vitiatiun non fuisse lit neuter senet integritatem suaiu; quanquàm,

adumbrarel. Sicul eiiim iguis de ferri proprie- inquil piyeclaram et ipse simililudinem addu-
latibus nibil accipit, iieque ex ejus frigediuc ccns, et in ipsis corporibus aeri lux incorrupla

frigescit, neque ejusdem nigrediiic lingitur, misceatur.

sed poliùs ipsi caloreni splendorenique coiii- Verùm bas omnes atque alias similes compa-

municat; i bunc ad niodum, inquit S. Doclor, raliones tùm celebritaletùm etiamconvenienlià

< et huniana Douiini caro cùin Divinilalis eife- majori facile vincit ea qu» ab unione animae
< cta est particeps, suara ipsius infirmitalem et corporis in bomiiie ducilur. Hanc frequen-
c nequaquàm contulil Divlnitati. j Observât lissimèSS. Patres adliibent, necnonSymbolum
porrù S. Joannes Daniascenus, si ferro ignilo quod S. Atlianasio diù attributum est, ipsaque

aqua superctlundalur, ignem exlingui ; inco- concilia passini. In tribus autem illa similitudo

lume manenle ferro quod ab aquâ pâli non polissimùm consistit. Eniniverô 1", sicut ex

natum csl ; illoque exemplo oslendit inipassi- unione animoe et corporis una exurgit natura
bileni divinilaleni potuisse nullo pacto kcdi, lotalis alque unum supposilum seu persona quae
dùm bumanitas ipsi unita dolores passionis sil t.dis bomo ita ex unione Verbi cum nalurà
;

suslinuit. 2° Cyrillus Alexandrinus, lib. 2 con- hunianà résultat , non quidem una natura lo-

tra Neslorium et alibi, carbonis ardenlis sinii- talis (obstal enim summa Dci Verbi perfeclio,
litudiuem in médium adduxit. Ut enim carbo ut saepiùs explicalum est, eâque parle exera-
ex ligno et igné, rébus dissimilibus et in uni- plum anima; cl corporis déficit), sed unum lotum
latcm conjunclis conslituitur , ila Chrislus duplici nalurà constans, nempe unus Cbristus,

constat duabus naturis in unà personà subsi- uno Verbi divino supposilo seu personà snbsi-
sienlibus et coadunatis. Prœlerea, ut ignis de stens. 2"Anima et corpus, etsi tam arcto vin-
suis proprietatibus nibil amillens , in suuni culo copulata, ita tamen à se invicem differunL,
splendorem et vires lignuni transfert; sic Vcr- ul nisi lanta ojusmodi substantiarnm unio ex-

bum idem manens, quani assunipsit naturam perienlià cognoscerctur, procul dubio vix ju-

pcrflcit cl décorât. 5° S. Gregorius Nyssenus dicarelur possibilis. Hinc intelligitiir sunimam

adversùs Apollinarem disserens bumanitalcm distanliam quœ bumanilatem inlcr et Verbura

à Verbo assumptam confcrt guttœ aceli im- divinum intercedit non posse nobis obtrudi ut
nienso mari comniixlsc, ut scilicel naturae certum irapossibilitalis unionis hypostalicae ar-

assumptoc perfecliones , si Verbi divini perfe-

(1) Tertul. 1. 2, contra Marcionem et
Apolo-
ciioni coniparenlur, nuUas esse adumbrarel,
«et. c. 12; Orig. 1. 5 contra Ceisum; S. Cypr.
ersqucdivinà virlute imbui , tum unam esse de Vanilalc idolorum ; S. (ireg. Nyss. Orat.
Christi personara signiticarct. 4" Tbeodorus catech. 25; S. Greg. Naz. Orat. 1 ; S. Augu-
stinus in Epist. ad Volus. 137, aliàslerlia; S.
de Abucara tom. 11, Bibl. PP. pag. 392, et
Cyrillus Alex, in Tbesauro, p. 255; S. Léo
Theorianus in Dialogo ad Armenos ut, sensibus Sèrm. 22 de Naliviiale aliàs3; Vigil. Martyr, L.
quasi subjiciant quà ralioac Filius diviaus etsi 1, coutru Lutychcn, etc.
765 DE INCAILN ATIONE 764
gumentuni. 3° Deiiique, quenia Imodùm suppo- observàrunt, nexu tam intimo cum Divinitale
sitiiin iinicuiii seu persoiia qiioe ex imioiie ani- ad summum honoris fasligium exaltata con-
mai eU'orporiscoalescit.eslprincipiiim nnicum cipitur.
ac subjpcliinidenoraiualioiiis omnium aclioinim Quôd si objicias Incarnationem à Deo pro-
tùm animae tîim corporis; ita unionehyposialicà ductam fuisse actiune quàdam verà et reali
naturse humanœ ad Verbnm divinnm, enicilur cujus proinde esse debeal aliquis terminus for-
lit una Chrisli persona, nompe persona Verbi malis, nullura verô assignari posse huj us aclio-
omiiesnon tanlùm Divinitalis, sed cliam huma- nis terminum, nisi, praeter Verbi personara in-
nitalis propriotates ei actiones sibi vindicet, crealam, et naturam humanam quae creatione
iinumque sil priiicipium por humanilatcm ope- producia est, aliquid physici et realis concipia-
raiis ; unde commuiiicaiio idiomatum capile 4 tur ad hanc unionem formaliter requisitum,
hujusce Disserlationisexplicanda nascilur, nec- respondent actionem quà Incarnatio peracta
non valor infinitus actiouum quibus Cbristus est, fuisse terminum porrô aclionis
unitivam;
pro nobis satisfecit. unitivœ esse unionem exlremorum seu illa ,

Quartus modus unionis hypostaticœ expli- uniantur per aliquod physicum de novo adve-
candae, in hàc definiendâ quaestione situs est, niens, seu sine ejusmodi medio; priori casu
an unio hypostalica aliquid in se physicum actionem quâ extrema copulantur esse unitivam
formaliter includat, seu utrum aliquam niuta- simul et productivam ;
posteriori hanc appel-
tionem physicam, aliquam formam sive modum landam esse unitivam tantùm; demùm actio-
perficienlem novum et rcalem arguât saltera in nibus ejusmodi duntaxat unitivis illam accen-
naturà humanâ; quâ forma seu modo ratio for- sendam esse quâ Deus Incarnationem peregit,
malis hujusce unionis consiilualur. Circa hanc ut et eam quà hominis animani et corpus con-
quaesiionem qure jam nobis expendenda est junxit. Utrùm autem actio hujusmodi, quâ
varias in partes scinduntur scholœ theologi Deus Incarnalionis mysterium operalus esl
;

quorum eà de re opiniones ad duo generatim distinguatur necne ab actione quâ humanita-

systemata referri possunt ut jam alibi docuimus. lem Chrisli creavit, inter se disputant, quâ de
Prius his terrainis solet declarari byposlaticam re non inquirimus.
unionem formaliter nihil distincti esse ab ex- Si objicias iierùm^ relationem unionis nul-
tremis unitis , nempe à persona Verbi et à lam posse intercedere inter Verbum divinum
naturà assumptâ. Sed bœc magis exponenda et naturam assumptam, nisi in aliquo reali et
sunt. Defensores igitur hujusce systemalis non physico fundetur, quod, ejusmodi unione non
modo pro certo ponunt Verbum divinum sibi stante, minime existerct, quod indifferentiam
naturam humanam uniendo nihil novi in se naturà; humanœ ad illam unionem tollal, quod-
récépissé nullàque ratione esse mutatum, quod que in hâc naturà sil receptum, siquidem in
libenter admittunl adversa; senlentiœ patroni ;
Verbo utpote immutabili nihil hujusmodi lan-
sed praeterea slatuunt ad rationem formalem quàm in subjecto recipi potest, aiunthuicfun-
illius unionis constituendam necesse non esse dandse et elïicienda; relationi sutlicere ipsam
naturam assumptam physicè immutari, seu ali- Verbi personam, seu personalitatem; hanc
quà forma, aliquà moditicatione reali et pliysicà enim volunt ejusesse perfectionem, et ul lo-
instrui quam non habuisset, si à Verbo non quuniur, actualitalem, ul sine ullà suî mula-
fuisset assumptâ. Quapropter ex eorum mente lione, sine ullà nova; modiUcalionis receplione,
unio hypostatica definiri potest, communicalio dicere possit relationem unionis physica; ad
subsistenliae imnniiabilis Verbi, nullam naiurœ hanc vel illam naturam ralionalem, seu eam
assumptte physicam mulationem in suo conce- ullimô complere et terminare anlecedenler ad
ptu formaliter involvens. Dico ni suo conceptu quamlibet eiiam hujusce naturœ mulationem;
formaliter, quia non ncgant il theologi quorum qucmadmodùm, inquiunt, actus voluntalis di-
placita referimus, maximas ex unione hyposta- vinse simplicissimus et purùssimus, sine ullà
tica diffluerc in naiuram assumptam dotes, suî niutaiione alque idem seniper manens,
quibus physicè inimutalur et periicitur. Dico creaturas producit vel non producil. Alque hiec
etiam nullam mutationcm physicam, quia liben- esl summa prions systemalis ,
quod fusiùs ex-
tissimè agnoscunl naturam humanam , etsi posilum ei lalè propugnalum vidcre esl apud
Verbo dlvino sine modi realis receplione
ulià Gonelum, t. 5 Chipci Thomistici, Iracl. do In-
(ul putant)unialur, tamcn hàc unione eatenùs carn. disp. H, a. 5, ulii illam opinioiiom iribuil
dici posse mutalam ,
quaienùs , ul SS. Paires Cajelano , Alvari , Joanni à !5. Thoni. et aliis
763 VERBI DIVINl. 766

pluribus insignibus Thomistls. Eam qiioque docuerunt realem illum naturse assumptse mo-
tcncnt quantum ad substanliam , Turnelius et dum quamdam esse qualitatem supernatu,ra-
Wilassiiis. Goneto autem nihil super bàc rc lem, quam gratiam unionis nuncupàrunt, ut
pronuntiàsse videlur S. Thomas. eam huujanitali quœ assumpta est, debilam
Ad camdem senlenlhim revocandumestquod non fuisse signilicarcnt. Alii dixcrunt hune esse
docet Thomassinus et ex SS. Patiibus probare modum subslantialem , rali modo accidenlali

nilitur tolo ferè lib. 3 De Incarnalione, eo vi- non nisi accidcntalem unionem posse consiilui,
delicet intellij^i faclam esse utriusque naturae non verù subslantialem et hyposlaticam ; ita

Lypostalicam unionem, quo Veibum divinum Suaiez, Vasquez, Salmaniicenses, etc. Alii

ad se tanquàm ad digniorem bypostasim, tra- eumdem modum nihil aliud esse

exislimanl
xisse sibique physicè conjunxisse concipitur quàm modum realem seu physicum in hu-
naturam humanam, uteamvelul sibi propriam manitate Chrisli à Deo libère productum,
suique juris faclam immearet , regeret et age- et ab eà dislinclum eàdem ratione quà modi
rct. Nequc enim agnoscil ille quidquam in soient dislingui à subslaniiis quibus inhaerent;
humanitate assumplà esse produclnm, quo for- cujus quidem modi natura in eo posita sit quôd
maliler liai ut illa humanilas immeetur, perva- inter hanc humanitatem et Verbum divinum
datur regaturque à Verbo ea spécial! ratione relationem unionis verae , substanlialis, et phy-

quœ hypostaticœ unioni constiiuendse neces- feicae, non moralis tantùm constituai. lia vi-

saria est. Hinc Witassius systeniali niox expo- dentur opinari Frassen , et alii Scotisla; qui

sito, ut notatum est, adhserens, expllcationem modum hune proplerea appellare soient rela-
Thomassini suam quoque facere et adoplare tionem realem unionis extrinsecùs advenientem.
non di'.bitat. Sed de variis illis opinionibus circa nlodi hujus
Secunda opinio mullorum etiam est qui exis- naturam necesse non est ut inquiramus ; ista

tiniant naturam humanam Christi non potuisse sufficiat.

Verbo hypostaticè uniri nisi ipsa reciperet ali- Co.NCLusio. Incertum videtur utruni unio
quid reale et physicum, seu aliquem modum hypostaiica formaiiler includat necne aliquara
realem, quo constilueretur formaiiler unita formam, seu modum quemdam humanilatis
cum personà Verbi. Aiunt hune modum nalurâ perfectivum qui in ipsà à Deo sit productus;
sua necessariô dicere relationem unionis phy- et cujus ea natura sit, ut ejusmodi unionis re-
sicœ inter naturam humanam et Filium divi- lationem essentialiler dicat naturam humanam
num, adeô ut repugnet humanitatem eo alfici, inter et Verbum divinum.
quin Verbo divino liypostaticè conjuncta sit. Probatur, quia neque ex auclorilate, neque
Naturam hujus fornite seu modi nobis esse ex ratione theologicà quaestio illa videtur posse
ignolam non dilfitentur; baud secùs, inquiunt, dirimi. Non ex auclorilate. Enimverô in Scri-

ac ignoramus naturam vinculi animam cum pturis quidem diserte traditur Filium Dei car-
corpore unientis. Sed nihilominûs illum mo- nem factuni esse, et in utero Virgin is concep-
dum admitlendum esse slaluunt; quia eo su- tum, sed ratio formalis hujus mysterii in iis

blato ,Verbum divinum non niagis ad hanc

1" non aperitur. Id verô unum quod ,
ad prœsen-
naturam quam assumpsit, relationem haberc tem quœstionem transferri possit, concilia et

videretur quàm ad aliam naturam relationem;

,
SS. Patres habent, nempe naturam quam Ver-
2° nalura assumplà ad unionem conciperetur bum sibi unire dignatum est, hàc unione esse
indifferens, née niagis ad Verbum, quàm ab mulatam et perfecliorem evasisse , Verbum au-
Palrcm aul ad Spiritum sanctum relationem tem immulatum mansisse. Atqui haec loquendl
unionis diceret; 5** aclio quà tola Trinitas In- ratio ad illius modi exclusionem nihil allinet

carnalionem produxit nullum haberet termi- ut evidenlissimum est; gcneralior autem est,
num formalem nec quidquam pbysici produ- quàm ut indè colligi possit novam formam seu
ceret. Hanc scnlenliam prout à nobis terminis ali(iuam mutationem physicam unioni hyposta-
generalioribus hacienùs explicata est, multi iica; formaiiler consliiuendae necessariam esse;
sequuntur theologi ; nempe Thomislae insignes nam quoquo modo facla sit unio hypostaiica,

non pauci , teste Goneto ubi supra , Frassen De certum est et ab omnibus concessum eà forma-
Incarnat, disp. 1, a. 2, cumaliisscholae scolisticœ iiler muialum esse slatum et condilionem na-

niagislris, Suaremin 3 D. Th., disp. 18,Vasquez, tur;in, assuniptoe ,

quippe qUcT, fuisset persona
disp. 18, Salmaniicenses, etc. IIos verô inter merè humana , si Verbo conjuncta non fuisset ;

nonnihil discriminis inlerjacet; nam aliqui uuila verô pcrson» Verbi jam personam huma-
767 DE INCAlUNATlONk 768

nain non conslituit , sed ad hune lionoris gra- pertus csset ,

quasi verù capaci laies et poienliae

duai cveliitur, ulsubsistenliàdivinà sibi modo aninise alio modocognoscerentur, quàm sensu
adniirabili coniniunicalâ ultimô coniplcaliir et quem sui faciunt actus ex cjusmodi facullali-
loriniiietur. Addc propler illam unioneni doiiis bus aut polenliis mananles vel in ils rcccpti.

exiiniis scienliae, gralia^, etc., hunianitatcm Quod cùm facultatibus naluraiibus verum sit,

Christi esse cumulatissimam ;

quai dona ctsi à fortiori de pulenliâ obedioutiali ad recipien-

unionis hyposlalicœ sint (aiilùin appcn ices, dos modos et formas supernalurales inlelligen-
potuerunt tanien à sanctis Palribus allondi, dum est.

dùni loculioacm de quà agimus, usurpàrunt; 2" nie modus non evincitur inutilis. Ut
crgo ex aucloritale quœslio proposila dirinii enim, eo posito, unio hyposlatica nalurœ bu-
nequit. manse ad Vcrbum ncccssariù datur; ita, cosu-
Nec eliam ex ratione theologicâ. Nani non blato, saltcm incertum est an unio hyposlatica
polest rejici modus de quo loquiniur, nisi ut dari possit. Elcnim, ut natura bumana uniatur
impossibilis aut sallem inutilis; ncque habcri Yerbo divino, neccsse est, 1°, banc desinere
polest ul ccrtô admit tendus , nisi possibliis po- esse passive indifferentem ad unionem hypos-
natur et necessarius. Alqui nulluni borum ra- licani cum aliquà persouà divinà ;
2", eamdem
tione theologicâ evinci potest. 1" ÎNon evincitur naturam poliùs ad Vcrbum quàm ad Palrem et

impossibilis ille modus seu illa forma aut per- ad Spirilum sanctum relalioucm unionis dicere;
feciio quam in bumanitate Christi ut in sub- 3", banc consequenter à Verbo poliùs respici
jecto inbœsionis plures volunt esse rcccptam cl ullinio compk ri quam caitcrœ humanilales.

quàque relationeni unionis bujus hunianitalis Quis aulem pro certo habuerit hœc tria fieri

ad Vcrbum constilui statuunt. Quis enim novit potuisse sine aliquà mulationc physicâ quà hu-

quousquc extendalur naturai humanaî potcntia manitas Christi ad unionem hypostalicam cum
obedientialis , seu ad quem perlecliouis gra- Verbo formaliter accommodarelur, id est sine

dum ea possit absolulè evehi? Negetur Deum modo illo pcrfeclivo de quo scrmouem habe-
id posse quod plané repugnare percipilur ; hoc mus? Num clarè concipiUir naluram humanam
juris sibi ratio meritô vindicat. Verùm , ex Christi dcsiisse esse indillerentem ad unionem
conjecturis et verisimilitudinibus quibuslibet hypostalicam cum aliquà personâ divinà, quam-
limites omnipotentiai divinœ prœscribere nefas diù non alià ralione se babuit physicè ac cxlerae

est. Nunquàm porrô modi, de quo loquiinur, humanilales quai ad banc unionem indilïcrenles
impossibililalem veris demonstralionibus ad- manent'/Pariler, numquid manifestum est cjus-

strues. Fatendum quidem rationi sibi rclicl;c modi jialuram ad Vcrbum magis quam ad Pa-
nullam modi illius notioncm esse posse. Falen- lrem aut ad Spirilum sanctum rclationcm unio-
dum quoque ejusdem modi possibililatein aut nis potuisse dicere, dùm non alio modo allecla

existentiam ex lucarnationis fuie cerlô non est ac si Palri aut Spiritui sancto unirelur'.'An

colligi ul modo videbitur; fatendum dcuiquc denique uullum dubium est quin Verbum im-
ideam cui eflbnnand* fides Incarnationis locum inuiatum manens, ncc ullam modilicalioncm
praebet, esse valdè generalem et imperfectam. novam in se ut in subjcclo inbaisionis recipiens,

Sed modi illius, ad unionem hypostalicam forte potuerit lamcn ad humaniialcm aliquam, citra

necessarii, possibilitati pugnaciter negandœhœc ouincm cjus mulationcm pbysicam quà à caile-

non sutiiciunt. Certè quidem nonne expcrien- ris humanitalibus dislaret, specialem respcclum

liâ quotidianà cl ipso intimo sensu multa exi- dicere, camquc in personai unitalem sibi con-
slere cognoscimus, quorum possibilitatis aliàs jiingere? Quôd si modum illum seu formam
ncminimam quidem suspicioncm habuissemus, pei'fectivam admillas, hoc ipso tollitur indiffe-

quaeque eliam ubi nobis comperla sunt, non- rcntia nalur;ie humanai ad unionem cumVerbo,
nisi generalibus et impcrfociis ideis expriniere discriuiinalur assumpla hunianilas à CiÇleris

possumus? exempla afferrc neccsse non est, (juaî non sunt Vcrbum cui vis
assuuq)ta!, ac

adeô vulgala sunt et obvia. Quôd si objicias perfectissima naluram unioni accommodalam
nullam in anima scntiri modi bujus rccipiondi ullimô Icrmiuandi compelit, concipilur sine
capacitalem, illi te similem oslendcs, qui son- ullà sui mutalione hunianitatcm Chrisli eo

slbus lantùm quatuor ab ortuinstructus, quinti modo immeare, pcrvadcre et regere quo unio

possibilitatem idcircô nollet agnoscere, quôd hyposlatica coustituilur; ergo modus ille non
facullatem senliendi imprcssiones quai ope evincitur inutilis. Addc non salis cuncipi (juo-

cjusmodi scnsus habentur, in se nunquàm c\- modô Iota t?S. Trinilas Incarnalioncai perche-
7G9 VERBI DIVINI. lia

rît, nisi ad unionem hypost;iiioam fornialitcr dicalaliquldrcale etphysicum potenlise super-

coiistiliiciulam necossariiis fiicrit ille inodus de addilum , et ab oïïeclu dislincium. Senlenlia
quo dispiilamus. Aclioiiis cniin diviiiai qiià auiem nogans vera nobis videtur. Sit in exem-
Incarnalio poracla osl assignandus videUir ali- pUnii anima noslra aliquam volitionem produ-

qiiis Icrinimis roalis ot pliysiciis. Is loriiiiiiiis cens. Cerlè noslram animam esse causam
non est Verlmin aul cjiis ;di(pia iniilalio, qiiippc pliysicam volitionum suarum deliberalarum,
quod incroaliini est, cl innniilabile; non osl ac proinde earum producendarum ij)si inesse
eiiam nalura assumpla, qiiuc pcr crealioncni vim seu i)otenliam, ex sensu iniimo indubila-
producta csl; ergo nisi nalurani ojusmodi for- lum csl. Voliliones, pula actus amoris, odii

nialiter unitani conslitnorit alicjna forma sou Ole, sunl liujuscc polentise imn.edialum objt
pcrfoclio qnà caruissol si non (iiissol assiniipla; cium et ofieclus. Constat ejusniodi voliliones
non facile assignalur in Incarnalione icrminus in nniniâ rccipi , ul in subjcclo inhaîsionis; ac
aliqnis operalionis trium SS. Trinilalis pcrso- proinde iis qnasdam modilicaliones addi animai
narum, proindcque, de. (si ita loqui fas osl), seu potenliye volendi.
ô" Idoni niodus non cvinciliir possibilis; nam \oriim ul anima, seu polenlia volendi, bas
planum est ex imperfeckc idc;« quain iiobis voliliones producerel, dobuilne priùs natnrâ

de hoc modo finginius, contemplatione, nos seipsam complere el alio modo sese disponere,
niliil ccrli de cjus possibililalo proniintiar>i; quàm se babuissel si cas non produxisset? En
ergo ealenùs tanU'im posset adslrni ejiis possi- dinicullalis cardo. Si dicas volitionem banc
biiilas, qnaleniis enni exislerc ex revelallonc esse produclam alià volilioiie, de istâ recurret
deduccrelur, id est quaienùs unioni hyposla- quœslio cl sic in infiniium. Si velis ad iianc
licae constiluendœ ostenderelur necessarius. volitionem prae aliâ producendam animam de-
Alqni, etc. lerminari ideis el motionibus prœviis quas re-
4" Tandem is modns non evincilur necessa- cipit, id quoque falebimur ; sed falearis quoque
rius. Nam, ctsi argumenta qu?e modùallulimus necesse csl, posilis liisce ideis iisdemque mo-
ut Imnc modnm non posse rejici ut inulilem tionibus pracviis quibuscumque , animam ( ut-
comprobarcnuis, niagni videaiilur esse mo- pote eliam in prœsenti slalu, el à fortiori in
mcnii ad ejus necessilalem adstruendam , alia- statu nalurae intégrai aul innocenlis, à neccssi-

mon , si genuina unionis et adionis indolcs, laie liberam), poluisse ad aliam volitionem
necnon iila vis quœ inesse potest subsistenliae producendam se ipsam infleclere; ergo exer-

Verbi divini, propiùs inspiciantur, ejnsmodi ciiium poientiîe quam habet anima circa voli-
argumenla non esse indubiiala apparcbit. liones buas, seu aclio quà cas producit, forma-
Observandum ilaque 1°, nullam nobis esse liler non includil aliquam bujusce potenliaî
ideam unionis, polenlice, et action is physicai, mulalionem physicam seu aliquem modum ipsi

nisi valdè imperfeclam et generalcm; vulgô (si ita loqui fas est) superadditum antecedenlcr

videri possunt hce voces perspicua^, quia fami- ad actûs producli receptionem ; sed vis illa

liares et usilatissimae; quisquis verô pbiloso- animse talis est ul, sine ullà suî pbysicà mula-
phus cas definirc aggreditur, vcritalem quam tione aul modilicatione nova antecedenti, et ad

obscrvari volumus stalim perspicit. Polenlia banc vel illam volitionem prœ cœteris habilu-
generatim est capacilas ad aliquid. Aclio dinem dicente, banc tamen vel illam prai aliâ
pliysica est cxercilium potcnlioe ad aliquid per se el immédiate inférai el producat. Proin-
efïiciendum seu producendum, seii est polenlia dcque dari polesl aclio pbysica quœ nullam
alicujus elTiciendi exercita et ad effectum produ- polenlia; mulalionem pliysicam arguai, seu

cendum applicala. Unio physica est ea quà sub- niliil ipsi superaddat dislincli ab elfectu.
stantiac in unum propriè diclum coalescunt ;
Aliud bujiis rei exemplum suppcdital aclio
id est vel in unani naturam totalem, ul in quà Deus onniia produxil. Tam ralione qnàni
unione animce et corporis ; vel in unum ( sor- lidc constat Deum, ulpole nibil necessariù
vatà naturarnm discrelione et integrilate) sup- oxira se appf^ientem , poluisse abstinere à
posilum, ul in mystcrio quod explicamus. Jam croando mundo. Aclus anlcm quo mundum
verô genoralissimas el inadu-qualas esse ejus- croavil, polesl concipi vel ul modus non ne-

modi nolione ncmo non videt. Obscrv. 2°, nou cessarius, el in se minime perfecUvus, qui sit
consenlireinterscpbilosoplios ulrum acliopby- ollbctus liber volunlaiis divinœ, et quo Deus
sica aliquam pcr se fornialitcr imporlet mula- caruissct si mundum noluisset produccre ; vel
tioneni polenlia;; seu an per se cl necessariô ul porfeclio qua'dam simplicissima quœ sit
m. DE INCARNATIONE 77i
subjectani libertaiis divinoe, ipsamque volun- Eienim substantiam divinam etiam sub hoc re-
tateni divinam consliluat. Si priiis aclus di- spectu actuosam esse, non inerlem et omni ef-
ceiidus erit à volunlale divinâ processisse ficaciâ vacuam, numquid stolidè supponitur? si

citra omiiem luijusce voluntatis niutationcm autem potentia quœ inest personae Verbi Dei,

hnic acliii antecedentem , adeô ut volunlas ad sustentandam naluram à se dislinclam, sup-

divina ac ipse Deus lotus quantus est se non ponatur acluosa ; ergo exeritur, seu exercelur
alio modo intrinsccè habucrit, sub co respectu per aclionem aliquam soli Verbo propriam, quae
sub quo est principium hujusceaclùs, ac se formaliier sit ipsa unio ex parte Verbi, seu unio

habuisset, si aliuni produxisset aclum. Aclus activé sumpla, id est assumptio nalurœ huma-
seu volilio creandi niundi fuisset quidem in hoc nae à Verbo divino in personœ unilatem. Quô
syslemate modiflcatio qusedani quà Deus alio non immérité réfères quod SS. Patres et con-
modo ( sed non perfectivo) se Iiaberel, ac si cilia asserunt, Verbum scilicet assumpsisse na-
munduni noluissel creare ; sed ex eàdem po- luram humanara. Hàc enim sentenliâ aliquam
tenliâ volendi anlecedenler ad omnem ejus Verbi Dei aclionem denolabant. 111a autem ac-

mutalionem aut disposilionem diversani,seu ex lio non erat voluntatis divinœ Verbi, aliàs fuis-

eodem principio, posilâ hàc sentenliâ emanâs- sel communis Palri et Spiritui sancio ; ergo
sel volilio creandi banc rerum universilatem è unionem ex parte Verbi in quàdam vi ejus per-

quo volilio creandi allerius mundi, vel nolilio sonai insilâ, in exercitio virluiis quam habel
creandi profluxissel . si Deus nihil creare , vel suslenlandi, ac proinde in aclione quàdam ipsi
aliud producere staluisset. Ilùc, servalà, quse proprià formaliter consistere significâsse vi-
par est, proporlione, iransfer quse de volilioni- dentur.
bus animai nostrae modo Iradebamus. Quôd si His observatis ,
jam facile comprobalur mo-
nihil in Deo cogilelur per modum polenliœ,ul dum illum de quo agiraus non demonstrari ne-

reipsâ in eo nihil hoc modo cogitandum esse cessariô in humanitate Chrisli ad unionem hy-
senlimus; si proinde aclus divinus concipiatur poslaticam requisitum. Nam 1°, ex observ. 1

ralione enliialis su?e necessarius et immulabi- et 2, aclio seu exercilium potentiae activae non
lis, ipse sit libertaiis divinae sedes, uno verbo necessariô et semper ralione sui formaliter ar-
volunlaiem divinam consliluat; lune ipsi altri- guit mutalionem aliquam physicam seu modum
buenda erit vis per se et immédiate inferendi potentiae superaddilum anlecedenler ad efTec-

creaturas bas vel illas sine uUà sui mulalione tum produclum ;
2", ex observ. 3, unio ex parte
antecedenli, ut ex diclis facile coUigere est, Verbi divini , concipi polest inslar actionis

sive etiara conséquent!, cùm creaturœ non re- seu exercilii polenliœ quam habel Verbum su-

ciplantur in Deo ut in subjeclo inhsesionis. slenlandi naluram ralionalem à suà dislinclam.

Sed de bis in iraclaUi de Deo uberiùs disseri- Ergo 1" unio ex parle Verbi, eliamsi instar ac-

tur. Hic salis sit ostendisseexercitium polentije tionis quà naluram humanam assumai, conci-
aliquid producendi, ac proinde aclionem ip- piatur, non lamen ideô dici polest addere quid-
sam , non necessariô , ac semper in suo con- quam Verbo, nempe modum aliquera physicum
ceplu formali arguere quidquam physici et quo caruisset, si carnem non assumpsisset.
existenlis potentiœ adjuncti , et ab effeclu Ergo 2°, eadem unio activé sumpla relalionem
distincli. unionis nalurae assumptœ ad Verbum fundare
Observ. 5", praeter aclionem voluntatis divi- potest, citra modum ullum in naUirâ humanà
ns tribus SS. Trinitatis personis communem, ad banc unionem produclum. Eâ enim unione
quâ Incarnatio décréta est et peracta, quaeque sou aclione Verbum divinum stalim occupât
ideô appellanda est aclio uniens scu uniliva ,
elsui juris facit naluram humanam. Dùm enim
necesse fuisse ad mysterium illud formaliter eam Verbum assumit, necesse est ut et ipsa as-

pcragendum , ut Verbura cxerceret vim iilam sumatur. Et sanè quis pro certo et indubilato

seu polentiam quani habel naluram ralionalem slatueril exercilium potentia; suslenlandi Ver-

ullimô terminandi et complendi. QuitI aiilem bo insilae solùm non posse sufficere ad ejus-

veiat quoniinùs exercilium ejusmodi polcnlise modi relalionem fundandum, si altenderil ad

concipiatur instar actionis à Divinitale prout modum observ. 2 declaratum ,

quo potentia
in Verbo est, id est à Personâ Verbi qualenùs elficiendi sœpè suos inferl et producit effec-

est talis persona , seu ab ejus personaliiate aut lus?

subsislenlià prolîcisccns, quù actione formaliter SoiATXTUu OBJEC.TioxES. — Ooj. 1° : Modus
à Verbo assumpla fuerilnatura humana Chrisli? quidam in humanilate receplus, et unionis re-
 VERBl DIVliNI. 774-
775
lationem Verbum divinum intérêt naluramhu- quantum salis est , ut eam à subslanliâ cogi-

luanain diccns iinpossibilis est. 1° Quia nonnisi tante ccrtissimè secernamus.

acciddilalilor Vcrbo unircl naliiiaiii luiinanaiii, Obj. 2** : Qui modi alicujus in humanitate re-

qua; tameii i])si snbslaïUialiler unitiir. '2" Vel cepli necessitatem ad unionem bypostaticam
modus ille in totà liunianitaie recipcrotiir , vcl tuentur, concedere coguntur Verbum, citra

in oorpore solo , vcl in anima solà. Si in cor- omnem hujus rationis modumineo rece;.lum,

pore solo ; ergo corpus qiiod in cxlensionc dcsinere esse indiflerens ad unionem byposia-

acluali ccrlo modo disposilà consislil , cujus licam. Atqui planum est non magis modum
proinde omnes modilicationes niliil aliud sunt aliquem esse unioni hypostatic» necessarium

quàm relaliones dislanliaruiu , diccnduni erit ex parte bumanitatis ad tollendamejus indiffe-

posse quàdcm forma donari (îx (juà unio by- rentiam, quàm ex parte Verbi divini; ergo inu-

poslatica bnmanilaiis ad Verbum rcsullel ;

quod tilis est modus in humanitate receptus, etc.

absurdum est. Si in lolà liuraanilate, ergo par- Praeterea anima et corpus sine nllo modo im-
lim spiritualis et partim corporeus erii ille mo- médiate uniuntur , atque actio quà ejusmodi

dus ;
quod eliain absurdum est. Si in anima unionem Deus producit, estunitiva tantùm, non
solà, ergo vi cjus non lola humanilas, sed sola produciiva ; ergo, etc.

anima Verbo divino immédiate et i)roximè co- Ad primum, nego minorem. Al'ud est duo

pulabilur; corpus vcrô nonnisi remotè et qua- extrema uniri inter se, citra omnem utriusque

tenùs animai conjunctum est, quod commun! mutationem piiysicam, aliud est banc unio-
et certiV) ibeologorum doclrina? adversatur. nem formaliter constitui uno ex extremis ad
Kcgo ant. Ad primam probationcm , nego eam accommodato, et propterea pbysicèimmu-
etiam ant. Si enim ca esset modi illius ratio et tato, id est aliquâ modificalione inslructo quâ

indoles, ut natuvà suà relaiionom unionis in- aliàs caruisset. Aliquid enim physici et realis

ler bun)anilalcm et \ erbum divinum diccret in altère extremorum receptum, fundandae

si praelerea unio inde resultans ipsas naturas relation! unionis inter utrumque faciliùs con-
respiccret , alque ( citra earum confusioncm cipilur sufficere, quàm haec unio inteliigi queat
)

in unum propriè dictum , id est in suppositi exurgere ambobus extremis perinde non niu-
unilatc conjungeret, quis negavcrit luturum ut lalis manenlibus. Porrô, si ad tollendam indif-

hoc modo unio essenlialis et substantiaiis eo- l'ercntiam natur* bumanae ad Verbum et vicis-

dem sensu constitucrelnr, quo uniobypostatica siiii Verbi ad natuiam humanara, nccessarius

à SS. Patribus esscntialis et substantiaiis ap- sil modus in alterutro receptus, meritô naturae

pellala est? Ad sccundam probalionem, 1° ne- bumanai adscribitur, tum quia Verbum est ini-

go, ex eo quôd ille modus in solà anima ut In mutabile, tum quia propter suai subsistentiae

subjecto inbaesionis recipcretur, inde conscqui peri'ectionem poni potest per se idoneum ul-

eo non posse constitui relationem unionis bu- timô compiendae etsustenlandse nalurœ creatae

manilatistotius ad Verbum. Humaiiitasquippe intelligcntiquaîad bancunionem accommodala

in eo systemate non ealenùs di<itur Verbo for- est. Ad secundum Iranseat antecedens; quia

maliler uniri, qualenùs praecisc modi bujus est natura unionis animae et corporis nos latet.

subjecium, sed quatenùs is modus perleciivus, Deinde nego conseq. Anima et corpus sunt

seu forma essentialitcr et nalurà suà constituit naturae incompletai quse uniri postulant; adeô-

relationem actualis unionis bumanilatem inler que ut uniantur, forte snllicit ea creari iis

et Verbum divinum. Forte orgo ille modus, li-

donata proprietatibus et dolibus quce ad ipsa

cet in solâ anima tanquàm in subjecto inhse- naturaliler attinent. At humanitas Chrisli est

sionis resideret, posset tamen non tantùm ani- compléta in ratione natura; , nec Verbo uniri
ma), sed et corporis unionem immedialam ad naluraliter postulat; ergo, etc.

Verbum divinum fundare; nempe propter ha- Obj. 5° : Ille modus tum Verbo, tum huma-
bitudinem naturalcm quam anima ad corpus nilati tinirelur vel immédiate, vcl mediante
dicit, et corpus ad animani. 2" Vcrum quidem alio modo. Si prius, nonne Verbum et huma-
est omnes corporis afTecliones nibil aliud fore nitas tam possent immédiate inler se conjungi,

quàm relationes distantiarum si materi;c es- quàm cum illo modo? Si posterius, admitten-

seniia in solà extensione actuali reponeretur. (lus erit in infinitum progressus modorum in-

Sed ncmo nescil varias esse bàc de re pbiloso- ler se conjunciorum ; ergo ille modus répugnai
phorum opiniones alque , , ut dicam quod res vel saltem inutilis est. Respondeo, si detur hic

est, naturam malerise solîim ferè cognoscimns ili

modus, 1" enm in humanitate recipi tsnquàm
?75 DE INCARN ATIONE 776

in subjecto inli.ipsionis, atqiie sub eo rcspeclu CAPUT II.

Cjiisilom esse condilionis ac cseleros niodos De extremis unionis hijpostaticœ.

Jiuinaiiiiatis perfecti-vos; 2° ncc Verbiini , nec
ExTREJiA unionis hypostalicaî sunl persona
naiiirani Ininianam ciim illo uiiiri liyposlalicè,
assumens, nenipe Verbum, etnaturaassumpla,
si (iniilem icpiignat niodiiin aliquem per se esse
seu nalura bumana. De ulroque dicendum duo-
ununi ex exlremis hyposlaticœ unionis; bœc
bus articulis.
unioesl naluraruni in personâ, non modorum
3" banc ARTICULIS PRIMIS.
aut forniaruni siibjecto inbaîrenlium ;

igitur fore modi ilHiis naturani, ut relalionom De personâ assumente.

unionis hypostalicaî imnicdiatam et proxiniam CiRC.v personam assunienteni seu Verbum
diceret tolius naturae assumptse ad Verbiim divinum duo lanlùm invesligabimus. Primum
diviniini. an ejus natura dicenda situnita naturae buma-
Obj. ultiniô : Très SS. Trinilalis personoe nse ita lamen ut unio facta sit in personâ non in
Incarnationeni, ulpote opus ad extra, perege- naturà. Alterum an solum Verbum naturam
riint; alqiii, si unie bypostatica poracta fuissct bumanam assumere poluerit, seu an Pater et

illà ralione quani explicivimus, ut modum in S]>irilus sanctus incarnari potuissent. Itaque,
bumanilate receplum biiic unioni necessarium l" i'uiuiUurne natura divina et natura linmana

non adstrui ostcnderemus, jam très SS. Trini- in Cliristo; atque ntriim facta sit unio liypostatica

lalis personae Incarnationeni non peregîssenl ;

in naturà an verb in personâ. — Conclusio I.

quippe, cùm juxta banc expbcalioneni, nullus Nalura divina dicenda est in Cbristo unila na-
cssel terminus fornialis aclionis cjusmodi per- ture bunianœ , et vice versa bumanitas unila
sonarum. Enimverô ille terminus deberet esse divinilali. Probatur. Nam 1°, id significat Apo-
aHquid reale et dislinclum à Yerbo , quod in- slolus dùm ait in Cbristo liabilare plenitudinem
creatum est et ab bumanitate Christi, quœ Divinitatis corporaliter. 2" Idem expriniunl SS.
creatione fuit producta; sed juxta explicalio- Patres, cùni passim iradunt bumanitatem à Di-
nem allalam niliil luijusmodi in Incarnalione vinitate assumplam fuisse, ipsi esse immersani,
daretur; ergo, etc. ejus virlule imbibitani, alterani alleri esse im-
Respondeo in illo systcmaie ut et in allero mixtam, ac tandem secundùm naturam eas
quovis, lerminum formalem decreli et actio- esse conjunclas et unitas. Quorum plurima ea
nis quâ Pater, Verbum et Spiritus sanctus ab de re lestimonii apud Petaviuni , lib. o de In-
œteruo libéré dccrevcrunt Incarnationeni in carn. cap. i, et apud Tbomass. lib. 3, capit.
lempore peragendam, bunc, inquam, lermi- A, 5, G, 7, 8, collecta babentur. 3° Nalura bu-
num formalem esse assumplionem naluroc mana unila est pbysicè cl byposlalicè Verbo di-
hunianae à Vcrbo,seu communicationem per- vino; alqui evidens est Verbum nonposse lam
sonse Yerbi faclam naturœ bumanse. Si dicas arcto vinculo uniri naturse bumanai, quin Di-
ad banc assumplionem aut comniunicationeni vinilas proul in Verbo est et ejus personalitale

fornialiter necesse fuisse modum aliquem rea- contrabitur, tota uniatur loti naturoe bumanae
lem et perfectivum in bunianitate produci, Cbristi et vice versa; ergo, etc.
bunc modum Ires personoe produxerunl, eo- CoNCLisio II. Unio byposlatica facta est in
runique aclio fuilproducliva, et unitiva slmul. personâ, non in nalura. Probatur l"auctoriiale
Sin verô fada fuerit ba;c communicatio aut concilii Toletani XI, an. 075, quod in profes-

assumplio sine ullà ejusmodi forma reali et sione fidei illum loquendi modum usurpai et
physicâ, dicendum erit aclionem trium pcrso- diserte explical : t Solus Filius, inquii, for-
naruni fuisse unitivam lautùm, et in adductione « mani servi accopit in singularilate personae,
extremoruni eorumquc ineffabili conjunclione ( non in unilate divinte naturaj; in id quod
citra omnem modum realeni peractâ fuisse « proprium est Filii, non quod commune Tri-

sitani. i nilali. s Probatur 2" ex SS, Palribus, qui

CoROLLARiCM. — Ex dictis colliges duas unio- sœpissimè docenl idipsum quod illà loculione
nis byposlatica; explicanda; vulgô adbiberi ra- intelligilur, nenipe Filiuni solum, non Patrem,
liones, quas répugnai e brcrelici et iucreduli nc(iue Spiritum sanclum, assunqiisse naturani
non demonstrabunl. Recole etiani quœ Dispu- nosiric similem ; ex quo sequitur naturam bu-
laiione 1 dixinius de possibiliial? Incarnalio- manam non uniri nature divin;ic absolulè in se
nis. speclaloe abstraiiendo à personâ Verbi, etqua-
lenùs tribus personis est communis; sed liauQ
777 VERBI DIVINI. 778
unioncm esse faotam siib câ tantùm ralionc sim babuôre ; qnœ omnia nimis comperta sunl,
quâ Divinitas contraliilur porsonalilate Verbi, quàm ut iis diuliùs imnioremur.

et ad conslituendam secundara SS. Trinitatis Inslabis : Si dixeris unionem hypostaticara

personam reslringilur, si iia loqui fas est, et factam esse in personâ, non in nalurà, nonne
determinaliir. Rem totam dilucidù exponlt Fer- videris in quorutndam abire senlenliam, quos
randiis diaconus in Epistolà ad Anatolium :
doctissimus Tliomassinus, lib. 3 de Incarn.
t Pater et Filius , ail, substaiilià unum sunt, cap. 5, n. 2, bis verbis porslringit ; « Permi-
I non personis; una est natura Palris et Filii 1 rum accidit milii quidem, ecquid in menlem
f sed alla est persona Palris, alia Filii. Filius € venerit nonnullis naturas scparare, imme-
I verô suscipiens carneni.... naturam sibi adu- >i diato iisinterdiccre complexu, personce tan-

f navit humanani, sed in unitate personae, « tùm quasi exlremi lermini conlactu eas ad-
f quani non babel cum Pâtre communem, non « niovere magis quàm connectcre, aut eo quasi
< in unitate substantif, qnani liabet cum Pa- î vinculo conneclero tantùm, non insinuare,
f trecommunem. Ideù nouTrinilas, sed tan- « non immergere alleram alteri, non permi-
t tummodô Filius et natus el passus est. » Pro- î scere, cùm ex bàc tamen insinualione, im-
baïur 3", quia si unie byposlatica facta esset € mersione et commixtione, inconfusa ulrius-
in naturâ divinà, cùm ba?c natura communis < que naiurai (juxta SS. Patres) elïlorescat
sit tribus SS. Trinitatis personis, manifeslis- { unitas personalis? ergo, etc. »

simè sequeretur Palreni et Spirilum sanctum, Respondeo doclissimum Thoniassinum non-

perinde ac Filiuni, esse incarnatos, nalosque, miUis tantùm scholœ magislris banc censuram
passos, etc.,qnod fideicalholicae omninô adver- inurere ; dùm tamen omnes docent post S.
satur; ergo, etc. Alque ex bis omnibus palet Thomam et concilium Tolelanum, el juxta to-
utramque conclusionem esse de fide quatenùs tius Iradilionis sensum , unionem hypostati-
iis significalur Deum Verbum naturam huma- cam factam esse in personâ, non in naturâ;
nam assumpsisse, alque ipsum solum fuisse in- proindeque noiuit celeberrimus ille theologus
carnatum neque Imnc loquendi modum , neque dogma
Dices. Quoe prima conclusione observavimus illo expressum quod cerlissimum est, quodque
à Palribus esse dicta de unione ulriusque na- ipse aliàs ut indubilatum iradit et d.sertè
tur» in Christo, videntur significare unionem explicat, ullo paclo reprehendere. Et verô ne-

ejusmodi factam esse in nalurà; ergo, etc. mo theologorum non agnoscit, naturam divi-
Negoanl. Ejusmodi enimloculionibus id unum nam quatenùs Verbi est, tolam esse uniiam loti
exprimunt SS. Patres unionem duarum natu- nalurœ bumanœCbrisli, quie doctrina idipsum
rarum divinae et humanae in Cbristo, cilra om- est quod variis comparalionibus, melapboris et

nem confusionem, esse arctissimam, intimam, locutionibus à Tbomassino notaiis déclarant

realem ol pbysicam, quod omnes Calbolici uno SS. Patres. Quôd si bos inier el illos discrimeu
ore profitentur. Verùm, dùm ila loquuntur SS. aliquod intercédai , illud exaggerandum non
Paires, non definiunt, naturam divinam, abstra- est , quippe quod rei substantiam non spectet,
hendo à personâ Verbi et quatenùs communis et in loquendi modo ac speciali quâdam rei
est tribus SS. Trinitatis personis, bumanilalem considerandœ ratione totum conlineatur.
assumpsisse, etc. Imô verô cvidentissimum est Dices 2° : Eiiio hypostalica s?epè in eo dici-

haec ab iis intelligi de Divinilate proul in Verbo tur consislere quôd natura humana sit juris
exislit, seu quatenùs per ejus personalitatem Verbi, ab eo pendcat et regalur( sed ejusmodi

contrabitur et Filium aeternum consliluit. jus, dominiumque et regimen compelunt Verix»

Ssepissimè enim aiunt Deum Verbum, Filium Dei proul liabol naturam tribus personis com-
Dei, nostrâ naturâ esse indulum, alque ejus- munem, seu proul voluntale supremâet omni-
modi loculiones, aul alias similes tanquàm sy- potenli prœdilum est, quœ facullasad naturam
nonymas et parallelas cum loquendi niodis in tribus personis communem pertinel; ergo mno
objeclione nolalis, passim adbibent, ac longé byposlalica facta est in naturâ. Disl. maj., sil;

frequenliùs illas usurpant. Doinde, dùm crebrô juris pbysici, pendeai à Verbo ut à personâ ul-
aitribuunt soli Filio quôd carnem assumpseril, limô complente et sustentante et regatur al»

boc ipsum conceplis verbis Palri el Spirilui co sub eodem respeclu, concedo; sit juris nio-
sancto abjudicant. Denique errorem eorum raiis laiilùin ,
pendeat el regatur à Verlio dun-
qui carnem cl passionem Patri vcl loti Trinilati taxal ut à causa edicientc movente, nego. 1*
adscripserunl, ut tctram et lurpissimam hsere- Jam docuimus duplexjus dislingucndum, aiiiid

TH. l'i. 25
779 DE INCARiNATlONE 780

physicuiu, aliud morale; istud per vo|untalem aliam esse quàm naturanj h^matian^ aflimà ra-

exerceluj-, ibiquereperiturquidcni ubiestperso- tionaliet corppre solidoçx Jiarià naloconslan-

iia,('ùin pfiibona naluram inielleclualcni in suo teni, omnibusquefacullatibus et proprietalibus

coiicoplu iiivolval; veiùin non consliluit ralio- quibus humanilas constituilur, donalam. Sup-

nem personne; quapropter potcst eiiam concipi in ponimus autem hanc humanitatem quam Ver-
iiaturâ abslrahendoàpersonà, etreipsàexerce- bum sibi unire dignatum est, etsi à primo ortu
turbiunanilaleCbrisli quse lamen persona non summis donis ornata fuerit, atque ignoi^anlise
fst. Juspbysicum neccssaria esUolalitaiis per- peccali, et lomitis peccati expers fuerit, iis

leclionum appendix , unde est connnune lum tamen antequàm Christus gloriosè resurgeret

supposiio lum personae ; in eo auiem posiium obnoxiam fuisse defeclibus sine quibus fines

est quôd quœcumque nalurae insunt, et ab eà Incarnationis non potuissent atiingi ;

proinde-
pioducuntur, debeant supposito aut personae que Christo fuisse naluram dolori mortique

cujus est natiira, in concreto atlribui, et reipsà obnoxiam, corpus passibile, mortale,siii, fami,

ad ipsum atlineant. Cnm huniana Christi na- defatigationi subjacens , ut s,çiUçel pro homi-

tura dicilurperlncarn. juris Verbidivini facla, nibus ille posset satisfaçerp, Hofei^^iie eximia

id intelUgilur de jure illo physico, non de mo- omnium virtutum praebere çxempla. De bis

rali quod independenter ab illà unione neces- natur» assumptœ defeclibus, çt sinud de ejus
sariô Yerbo competit ut et aliis duabus SS. perfeclionibus ex professo dicluri sumus Dis-

Trinitatis personis. 2" Natura humana Christi sert. 9, c. 2. hnpraisentiarum qugpstio est i**,

duplici modo pendet à Verbo, primo ut à cau- an sola natura humana potueril à Verbo assu-
sa elïicicnie, sicque eliam pendet à Paire et mi;2°an natura quam Verbum assumpsit,

Spirilu sancto, sed hœcejusdependentiaunio- propriam habeat existentiam, silque individua

nem liyposlaticara non constituit ; secundo ut et singularis; 3° an omnes naturse bumanae
à personâ ultimo complente et sustentante partes assumptse fuerint, Quse tria sigilLlira

sicque à solo Verbo pendere dici polest, quia expendenda sunl.

ipsi soli unitur physicè. 5" Regilur eliam bu- l" An sola natura humana potuerit à, Verbo

mana Chrisli natura à tribus SS. Trinitatis assumi? — Conclusio. Verbum divinum abç^lu-
personis, quatenùs quidquid in eâ et per eam lè poluisset naluram angelicam assumcre. pro-
producilur, à lolà oritur SS. Trinitate , sed à batur, quia perse non magis répugnai naluraip
solo Verbo regitur specialiter, ut à personâ cui || angelicam aut quamlibet raiionalem à VerUo
physicè unila est , et quse eam proprii sui juris assumi, quàm naturam humanam,. Hinc Scrip-

fecil. turœ indigilanl et SS. Patres supponunt, vel

2" l'trum Pater et Spiritiis sanctus incariuiri eliam expresse ^radunt magnum illud cssebo-

polucrinl. —CoyciXè\o. Absolulè repugnarenon nilalis et munilicenliai divinœ erga homines

videtur Patrem aut Spirilum sanctum incarna- beneficium , non modo quôd pro eorum saluie

ri. Probatur 1° auctoritate diviThomse et theo- Verbum voluerit naturam aliquam creatum sibi
logorum qui idipsum statuunt. Probatur 2°, secundùm hyposiasim unire, sed eliam quôd
quia persona Patris et persona Spiritùs sancti humanilalem ad lantum mysterlum pcrageu-
non minus perfeclce sunt quàm persona Filii, dum elegerit. Divins; autem sapienlia; non de-
nec proinde minoremhabenlvirtutem ad nalu- fuerunt raliones naturœ bumanœ prœ angcHcâ
ram aliquam rationalem ultimô complendam et assumendœ; quarumplurimœprocul dubio nos
terminandam. Neque enim videtur posse Filio latent. Quœ nobis innotescunt suprà à noj)is

i^ivino inesse aliquid spéciale et proprium quo fuerunt exposilKî jam cilalâ Dissert. 4, çap.
salus ex personis divinis absolulè reddaturhu- 2 et 4.
manitati assumcndae idoneus. Magis tamen de- Qusestiones aliquas à theologis nonnyllis <Je

cuit ut Filius incarnareiur propter raliones possibilitate vel impossibilitaie (juarumdani as-

çongruentiae quas supra post SS. Patres ^ttu- sumplionum hic agilatas nos consulté prailer-
limus, Dissert. 5. millimus, quippe quas oiiosas et stériles, mi-
nus décentes et décoras arbitranmr,
ARTICULUS II.
2" i'trùm natura humana à Yerbo assumptâ
De natura assumptâ. propriam existenliam habeat, silque individua et

Non hic inquirimus quse natura à Verbo di- singularis? — N'cgant plures Thomisiœ naturiP
yiiio assumpla fucrit. Jam Dispulalione 3,
ad- bumanse Chrisli suam esse existenliam pro-
versùs banelicos monsiratum est hanc non prium , quà in quieslioue forte magis de nouii-
|8^
VERBI DIYIM. 782

ne quàm de rébus disputalur. Ut omnis crgo Dices 2" : Natura buniana Cbristi non liabct
lollaïur aeqiiivocatio, noniiue exislciiliai inlel- propriam subsislentiam , sed solùm subsistit
ligimus posilioneni rei extra nihil, seu moduni subsistenliâ Verbi; ergo ipsi nec existentia
qiio reponitur extra niliil. propria adscribi potesl. Nego conscquentiani el

Qiiod ad aliam qiueblionem atlinet, de cà parilalem. Aliud est subsistenliâ , aliud existon-

omiies llioologi poi^t S. Joaniiem Damasccnum tia. nia hanc supponil , atque eliam alUcit ut
lib. 5 de Fide Orlhud. cap. 11, uiiaiiimiler sta- et caileras rei affectiones et iiiodificaliones. Res
tuant iialurau) luiiuanain Chrisli esse singula- enini existcns seu extra nihil posita, potest in

reiii. Natura autcm singularis illis ea est quœ se subsistere vel in alio ; in se subsistit , si

pluribus non est coniniunis, qua: ai) individuis seorsim existai , nec unialur alteri perfeclivo,

nonabstrahit, qusc est unanumericè. adeô ut sit sui juris physici, inlegrumque at-
CoNCLisio. Nalura huniana Cbristi propriam que uuicuni suarum acliouum principium ; in

babel existenliani, atque est singularis. Proba- se verô non subsistit, si seorsim non existai, id
tur prima pars, nenipo naliirai liuniana; Chri- est, si liai pars propric dicta alicujus tolius,

sli propriaiu esse exisleuliani. iNam existentia vel quasi accessio quœdam perfeciionis, eive-

est positioreie&tranibil; atqui natura huiuana luti additamenlum. Non ideô igilur natura hu-
Chrisli babel posilioneni cxlra nihil sibi pro- niana Christi in Verbo subsistit, quôd exislen-
priam sibicjue inhicreuleni ; enim verô posilio tiam humanam non habeal, sed quia ipsi unilur

hujusce naturje buraanae extra nihil non est physicè , sunimam inde perfeclionem conse-
modus Verbi, sed status hujus naturœ , neque quens, et nuUam ipsi tribuens, unde ipsius ju-
ab unione sui cum Verbo habet b;iec humani- ris fil, et in ejuspersonâ subsistere dicilur. .,

las quôd existât, siquidem priùs nuturà debuit Dices adversùs allerani parlem , naluram ho» i

exislerequàm Verbo divino hypostaticè aduna- minibus coniniuneni, juxta quosdani SS. Pa-
retur; ergo. Probatur secunda pars, nempe tres, à Verbo esse assumplam. Dist., id est,

naluram hunianam Christi esse singularcmseu naturae noslrse similem , et iisdem atlribulis

individuam, non communem et ab iadividuis el parlibus constanlem quibus natura omnibus

,

abstractam. Quce propositio eatenùs fide certa communis consliluilur, concedo; naluram uni-
est,qualenùs Ude constat Cbristum esse bo- versalem, ab iudividuo abstractam, nego.

miucm singularem, abaiiis numéro dislinctum, Dices iterùni : Suppositum nihil nisi prin-
non lantiim ratione persona;, sed eliam natu- cipia individualionis seu ralionem individu!
rai huniana). Probatio verô est obvia et facilis. addit nalurœ specificae et comniuni; atqui na-

Nani nalura à Verbo assumpta exislit; atqui lura individua et singularis conlinet principia

quod exislit illud singulare est, et nuniericè individualionis, seu ralionem individui; ergo

differt à quolibet alio existente. Universalia si Verbuni assunipsisset naluram hunianam in-
enim ab individuis abstracta non exislunl; dividuam el singularem, assunipsisset suppo-
atque eatenùs lantùra attributa quai ideis uni- situm seu personam ; quod iidei répugnât.

versalibus exhibentur, in rerum naturâ possunt Nego niajorem, nani principia individualionis
extare, quatenùs in singularibus seu in indivi- seu ratio individui ad omnera naluram exis-
duis exUa niiiil conslilulis coulinentur. lenlem pertinent cl quidem co ipso quo exislit.

Dices 1" adversùs primam parlon». Sopluo- Ixatio aulem suppositi addit naturaî existenti ac

nius Hierosolymilanus in Epislolà synodicà proinde individuai el singulari, specialeni sta-

quam concilium générale VI, act, 2, approba- lum seu raodum , in se videlicct et seorsim
vil; et S. Joan. Damasc. lib. 5, de Fide, cap. nomine tolius , existendi. ,;

12, aiuut carnem Cbristi non pcr seipsam sed , An Verbum

5" assumpseril omnes naturœ hu~ ,

in Verbo extaniiam seu existentiam habuisse ;

manœ partes? — Natura huniana quam sibi

ergo, etc. Dist. ant. Ut significarent carnem Verbuni in persona; unilatcm devinxit, niultis

Chrisli non existere seorsim et separalam à parlibus, ut et cœterae bumanilales, constat;

Verbo , concedo; ut exislentiam propriam seu nempe illa consliluilur anima ratiouali variis

humanam ipsi abjudicarent , nego. Aliud est donaià lacullaiibus, tuui corpore quod in par-
buiTianilatem Chrisli in Verbo existere , aliud tes diversi generis dislribuitur, ut sunt ossa,
est hanc non existere per existenliani hu- caro, sanguis, humores, etc. Quaîrilur
aUi

manam , nec nisi i>er existenliani Verbi. l'nus ulrùm ad ha;c omnia uiiio byposlatica pcrti-
docentSophronius et S. .loaii. Damas, adver- ncat, et quomodù, an proximè, au reniolè?
sù» ^eâlor. i de posteriori niliil proimaiiaot. Quse quidem quaîsiio multa conlinet ca-
w DE INCARNATIONE 784

pita, non nninia pari ccrtiludine definienda. anima, ubi unie animae Christi cum corpore
CoNCLUsio I. Yerbiim assumpsit naturara assunipto ut res cerla ponitur et perspicuè ex-

humanani, veram et essentialiter perfectara, ac primilur. Alii in eo mysterium Incarnationis

proinde assumpsit veram animam ralionaieni consislere conceptis verbis déclarant, quôd
verum solidiimque corpus ejusdem materiœ et Verbum assumpserit corpus et animam et ,

ralionis, quo.ui substantiam, cum nostro, alque factura fuerit homo simulque aiunt hominem
,

illaraquidem animam, illudque corpus inter se constitui anima rationali et corpore simul con-
uniia ad humanilatem unam perfectam et com- junclis. Ita auctor Symboli quod dudùm S. Alha-
ponendam. nasio adscriptum est , ipsique adbuc à pluribus

Tota propositio est de fide , quantum ad om- altribuitur; ila concilium Cbalced. act. 5, La-
nes suas partes, ut satis liquet ex iis quse su- teranense in cap. Firmiter, de summâ Trini-

pra , Dissert. 4 , fusé demonstravimus adversùs tate, S. Augustinus in Epistolà 157, aliàs 5,
iiserelicos ,
quorum alii animam , alii mentem ad Volusianum; S. Joan. Damascenus, lib. 5
alii corpus solidum et ex Maria natum, alii de Fide orlbodoxâ, cap. 2; S. Thomas in Opus-
personaî unitatem Cbristo Domino detraxerunt. culoi, contra Génies, cap. 57, etc.

Aliquid tantûm snperest hic addendum circa 5° Si corpus et anima Christi non fuissent
ultimam parlem nostrse conclusionis, iiempe inter se unita, non potuissent à se invicem

Magistrum Senlenl. in 5 dist. (>, et Hugonem morle divelli et separari, unde nec Christus
à S. Victore, lib. l de Sacramentis, parle 2, mori poluisset. Pariler nec verè resurrexit,
non babuisse ut bgereticam quorumdam opi- nisi ejus anima et corpus iterùm post mortem
nionem negantium corpus et animam quae Ver- in unam naturara coaluerint. Denique, sublatâ

bum assumpsit, fuisse partes inter se unitas; bâc unione, Christus ut homo verè non est

Scotumque in eamdem distinciionem 6, genilus ex matre, siquidem generatio hominis

qusest. 3, aliosque scholae perantiquos doctores ad unionem animse cum corpore formaliter re-

censuisse banc sententiam non fuisse haereti- ferlur.

cam donec ab Alexandro

, III pontilice maximo CoNCLLSio II. Corpus humanura quod Ver-
damnata fuit in capite Cinn Cliristus, extra, de bum Dei assumpsit , fuit integrum et omnibus
Hœreticis. suis partibus constans.

Verumtamen omninô constat et ex dictis in Propositio certissima est, atque eo nomine

mox citatà Dissertalione plané liquet, banc ab omnibus admissa. Probatur, quia Christus
etiam nostroe conclusionis partem, corpus scili- non est tanlùm homo verus , sed eiiam perfec-

cet et animam quse Verbum sibi univit , fuisse tus et integer, nullà suî parte mutilus aut mon-
inter se ad unam humanilatem componendam strosus. Nam \° Scripturœ significant eum
conjuncia; constat, inquam, banc parlem ad fuisse hominem, corpore et anima constitu-
fidem catbolicam semper attinuisse , seu abEc- tura , ejusque corpus in ulero bealae Maria Vir-

clesiâad credendum semper fuisse clarè pro- ginis speciali Spiritùs sancli operatione eflbr-

positam. Enimverô, 1° id de ipsà est mysterii matum. 2" Docent concilia et SS. Patres Verbum
incarnationissubslantià, et ad conceptum ejus assumpsisse corpus perfeclum, quale in Adamo
formalem pertinet, siquidem de conceplu for- condiderat; sicut ergo Adamus creatus est in-

mai! nalurie bumanaï est ut constet anima ra- teger quoad omnes partes, ita eliam Verbum
tionali et corpore inter se unitis, nec aliud in- perfectam et integram humanitatera sibi hypos-

leWm polesi, cùm dicitur Verbum factura esse taticèconjunxit.Vide S. Joan. Damascen. lib. 3

hominem ipsum assumpsisse animam, et

nisi de Fide, cap. 5 et 6.

corpus inter se unita ut par est, ad humani-,

^ E\ bis colligere est Verbum divinum vel pro-

tatera conslituendam. ximè et secundùm hyposiasim , vel sallera re-

2" Concilia et SS. Paires hoc ipsum saepiùs motè et ut in humanitate inclusaset eiadjunc-
significant , ipsammet dogmatis catbolici sub- omnes corporis Christi
tas assumpsisse partes.

stantiam exprimendo. Alii enim, inprimis verô Quasnam verô assumpserit proximè an , aliquas

S.Cyril., in Epist.suâsecundà ad Nest., dicunt assumpserit remotè tanlùm jam explicanduni

Verbum assumpsisse carnem anima rationali est. Observa autem quibusdani partibus ita

animatam; qui modus loquendi ut fréquenter cousiilui corpus humanura ut sine iis nullo in

occurrit, ila nihil aliud sonat quàm corpus ani- slaiu esse possil; quasdam ad integritatem illius

mée unitum. Alii, quos infra laudabimus, tra- perlinere, ut pes, nianus; alias functionibus

(lunt Cbristum assumpsisse cafnem me<iiante L vil», saltera in prjesenti statu esse oecessarias,
7S5 VERBl DIVIM. 786

ut humores ; alias ad ornatum ui capilli ; alias Luc. 2i, Joan. 20 et 21 , Act. 1 , necnon S.
ad ornatum siniul et aliquas operalioncs, ut Augustinum in Epistolà 20u, aliàs 146, ad Con-
dentés, etc. Quaestio est an onines ejiisinodi senlium.
partes unio Jiypostatica coinpleclalur et immé- Co.\(;i.t sio IV. Sanguis Cbristi Domini luit

diate attingat. proximè et bypostaticè Vorbo unilus.

CoiNCLUsio III. Verbum saltem praecipuas cor- Propositio inteliecta de sanguine unilo cor-

poris assumpti partes proximè et liypostalicè pori Cbristi , ut certa liabciur à plcrisque tbeo-

sibi univit. logis. Diirandus(iuideni in 4dislincl. 10, q. 1,

Propositio certa est. Probatur quia pro cerlo n. 16, Gabriel in Canoncm Miss* Lect. u3

tenendum est corpus, quod Verbum assumpsil, ejusdenique Gabrielis Supplcm. in 4 dist. 44,

ipsi uniri proximè et bypostaticè. Quod quidem q. 1, circa finem, et alii quidam sanguini
ex mox dictis maxime ex hâc loculione Pa-
, Cbristi, etiam ejus carni anlequàm niorteni
ir um Verbum assumpsisse carnem anima ra-
,
subiret unito, nonnisi remotani rallone lotius

tionali animatam , satis apparct ,

quodque in- corporis, non verô proximam et bypostaticam

feriùs, capite sequenti art. 3 et 4 ex professo cum Verbo unionem concesserunt. Verùm ob-
conlirmabitur, cùm explicabimus banc unio- soleta est et palronis jam destituta bœc opinio.
nem esse indissolubilem , necnon quo sensu De sanguine qui triduô niorlis Cbristi ab ejus

à Patribus dictum sit Verbum mediante anima corpore separatus extitit, dicemus capite seq.
carnem assumpsisse. Atqui Verbum proximè et art. 4, ubi de indissolubililale unionis byposta-

secundùm bypostasim assumere corpus non po- licae. Probatur T'ex Scripluris.Mallb. 26, v. 28:

tuit, quin eodem modo praecipuas hujusce cor- Hic est enim sanguis meus... qui pro mullis effun-

poris partes assumeret ; siquidem corpus non detur in remissionem peccatorum. Qua; observa

est aliud quidquam à suis partibus , nec ulla esse dicta de sanguine quemadniodùm de cor-
afferri polest ratio , quae magis de unâ ejusmodi pore dicitur Luc. 19 : Quod pro vobis datur,
parte praecipuà quàm de aliissimilibus militet. et 1 Cor. 11, v. 24 : Quod pro vobis tradetur.

Jani verô si inquiras quainam sint illae partes Epbes. 1, v. 7 : Uabemus redemptionem persan-
praecipuae, quas saltem constet à Verbo proximè guinetn ejus, remissionem peccatorum; 1 Pétri 1,

et bypostaticè assumptas , respondent Suarez V. 18 : Non corruplibilibus aura et argento re-

disp. lo, sect. îi, Turnelius, q. 10, a. 2, etalii dempti estis... sed pretioso sanguine quasi agni

communiier theologi, eas essequai informantur immaculati Cliristi; Joan. 1, v. 7 : Scmguis Jesu

anima rationali ; atque vulgô ut ex pbilosopbià Christi Filii ejus emundat nos ab omni peccato.
certum ponunt sic ab anima informari et vivi- Ex bis aliis ejusmodi locis ,
quibus tota traditio
omnes organicas necnon ossa et
licari partes , ,
concinit , manifesté apparet Cbristi sanguinem,

carnem, etc. De bumoribus verô dentibus, ,

utpole quo redempli dicimur, inliniti valons et

unguibus, capilUs, utrum scilicct anima liaec efficaciae fuisse ,

quam à solà Verbi dignitale

informet , in varias opiiiiones abeunt. Verùm ,

consequi potuit. Unde multi statim concludunt
quandoquidem de partibus corporis quibus ani- unionem sanguinis Christi cum Verbo imme-
ma immédiate unitur, recenliores philosopbi dialam fuisse et proximam. Verùm non adver-
lum à veleribus plerumque tum à se invicem , tunl duo tanlùm requiri cl sulïicere ut Cbristi

non minus quàm circa unionem ulriusqueillius sanguine redempli dici possimus. Primum, ut
substantiaî explicandam , id est, summè dissen- eÛicacia seu valor inlinilus illi sanguini annexus

tiunt; idcircô Cbristi partes prœcipuas hic sa- fueril saltem quatcnùs à personâ infinilâ effusus

liùs ducimus cas defmire, quœ conslilulioni est, quemadmodùm et lacrymai Chrisli, et alla

ac integritati corporis bumani ita necessariai ejus opéra quai Verbo per se uniri bypostaticè
sunt, ut, ipsâ teste S. Scripturâ, in corpore non polerant, vim inlinitam ab ipsius personae

Cbristi resuscitati etiam extiterinl; sic enim dignitale consequebantur. Alterum, ut Deus
efficitur à nobis nibil doceri quod Scripturae ejusdeni sanguinis efl'usioni seu morii Cbristi
lestimonio non firmelur. Jam verô ex sacris noslram salulem specialiter alligarc voluerit.
litieris habemus Cbristo ex morluis resuscitalo Quapropler utexlocisallatisconclusioeflîcaciùs
fuisse corpus carne et ossibus coagmentalum coinprobetur, illud videtur inprimis premen-
illudquc eodem modo figuratum et disposilum, dum (|uod stalim observavimus , eodem scilioet

atque iisdem menibris et organis ac corpora modo dicluui esse sanguinem Christi pro bo-
nostra constans, licet diversis omninôqualiia- minibus cffundendum, quo et corpus ejus pro
libus afreclum. Vide Matth. cap. 28, Marc. 16, iisdem tradcnduui; alqni corpus Clirisii, dùm
tir? DE incjARNATIOiNE tSS
tradebaïur promullis, valorem infinitum con- qui non patitur tanti mysterii dignitas et effica-

scquebatur ex unione suî proximâ cum Verbo, cia illud quod unum in eo vi verborum fortnaliiei*
quam neino inflcialur; ergo idem slatueiidum sub speciebus vini constituitur prœsens, non
est de sanguine. uniri proximè Verbo divino,sed tantùm re-
AJiud probandie conclusioni idoneum argu- motè et ratione corporis quod sub ejusmodi
mentum desumitur ex illo Hebr. 2, v. 14 Quia : specie per coucomitantiam solùm habetur;
ergo pueri conunumcaverunf carni et sauguiiii, et ergo.
ipse simililer participavit eisdem. Ubi Christus Dices : Non rarô concilia et SS. Patres tra-
eodem modo et iisdem verbis dicitur partici- dunt Christi operationes esse assuraptas à
passe tum carni, tum sanguini. Non aliter au- Verbo, et ipsi uniri, atque inde valore infinitô
tem nostrat natur* particeps factus est quàm conspergi ; atqui tamen dici non potost Ver-
eam assumendo ergo sicut assumpsit carncm
; bum proximè et hypostaiicè assumpsisse modi-
proximè et hypostaiicè , ita et dicendus est as- ficationes naturae humanos, ut sunt opération
sumpsisse sanguinem. Atque hsec est interpre- nés quas elicit ; ergo ex eo quôd à conciliis et
talio quam illius locl tradunt S. Cbrysost. S. à SS. Patribus dictuni sit Verbum assumpsisse
Ambrosius, Theodoretus, Theopbylactus, OEcu- sanguinem Christi, ideôque illi sanguini valo-
menius, S. Anselnius et S. Thomas. Eamdem rem infinitura tribuant, non sequitur ejusmodi
eliam tradit S. Cyrillus, lib. de Incarnatione sanguinem assumptum esse proximè et hypos-
L'uigcniti circa finem, et lib. 1 de Fide ad re- taticè. Nego consequenliam et paritalem; ratio
ginas , longé post médium. Probatur 2° e\ disparilatis est quôd iisdem modis loquendi ad
traditione. In aclione prima concilii Ephesini varias ideas exprimendas idoneis, vari?e reverà
et in secun»là conc. Chalcedonensis refertur ideae alligandse sinl pro subjectâ materià. Cùm
et approbatur secunda S. Cyrilli ad Nestor. ergo operationes quas Christus per nataràm
Epistola ubi sic legitur : Verbiim carnem factnm humanam producit, non possint uniri Verbo,

esse, id aliud nihil est, quàm qubd carni et san- nisi quatenùs sunt naturce quam hypostaiicè
guini communicavit . Quam quideni explicatio- assumpsit, oporlet allata SS. Patrum verba
nem tradidit etiam S. doclor, lib. 1 de fide ad ubi operationibus humanitatis Christi appli-
Tbeodos. versus inilium. Homilià âutcm o, cantur, de unione remotâ et ratione naturae
Ephesi dicta Yerbnm carnem et sancjuinem as- eas elicieniis exponere. Cùm verè eœdem locu-

sumpsisse pronuntiat , et lib. de Fide ad rcgi- tiones ad Christi sanguinem qui proximè Verbo
nas, illud particeps factum esse carnis et sangui- uniri potuit iransferuntur, lune de unione
nis. S. Gregorius Nazianzenus Homil. 50, ait proximâ intelligendce sunt, maxime quia idem
Yerbum carnem factum esse non putative, sed loquendi modus in locis inter probaliones al-

verè, quia assumpsit'corpus ex carne, ossibus et latis sanguini simul accommodaïur ac carni,

sanguine constans. Et S. Epiphanius haeresi quam constat esse Verbo proximè et hyposta-

77, Christus, inquit,... mentis et humanœ parti- iicè conjunctam.

ceps quemadmodiim carnis et sanguinis. Non CoxcLusio V. Probabilius videlur très alios
prsetermittendum illud démentis YI, in extra- humores proximè eliam à Verbo assumplos,
vag. Unigenitus, de pœnitontiis et remissioni- tùm etiam spiritus vitales, dentés, ungues,
bus ubi de effuso super arà crucis sanguine capillos ipsos. Sed substanlias médias inter

Christi sic habet : « In arà crucis innocens im- alimenta et sanguinem, lacrymas pariter, sali-

< molatus, non gultam sanguinis modicam, vam, sudores et similia cxcremenla nullo paclo
t qu3e lamen propter unionem ad Verbum pro Verbum assumpsit.
f redempiione lotius humani generis sufficie- Probatur prima pars, quia probabile est illos

< bat, sed velut quoddam profluvium noscitur 1res humores, necnon spiritus vitales, non
€ effudisse. i Ubi tanquàm rem certam ponit lantùm in prœsenti statu functionibus vitalibus

summus pontifex sanguinem Christi fuisse esse necessarios, sed etiam per se ad integri-

unitum Verbo, et ex hàc unione vim infinitam tatem corporis humani requiri; unde et in

esse consecutum. Probalur 3° ralione ihco- corporibus gloriosè resurrecluris non impro-
logicà ex myslerio Eucharistiae deductà. Nam babiliter quantum ad substanliam admilli pos-
sub speciebus vini in hoc sacramento vi ver- sunl, longé diversis tamen qualitatibus vestiti,
borum formaliler constituitur prœsens solus et usibus quibusdam ad corpus animale pcr-
sanguis Christi, caetera verù ad Christum per- tincnlibus non anipliùsdestinali. Quod ad den-
tinentia solummodô per coucomitantiam. At- tés, «ligues et capillos attinet, ii videnlur âd
 DlVlNI, 790

aliquam corpôris humaiii integritàfem et per- doxà, cap. 27, desumpluni est, mnquàm scili-

fectionerh perse rcfcrri. Ccrtè qiiidem S. Au- cet à Verbo esse dimissum quod scmel assnmpsit;

gusiinus, lib. 22 de Civil. Dci, cap. 19, el En- ergo. Uespondeo necralioni, ncc edalo in scbo-

chirldii c. 88, eos coiporibas resurgonlium lis pervulgalo hsec adversari. TlSon rationi;

non defnturos docel ;

qiiod et opiiumlur tlico- etsi eniin mysleriuin Incarnalionis bumanas
loiji rninos post ipsuin. Née sanè dubiiim esse onines cogiiationes longé superet, atlamcn eo

potest quin Christus resusciialus lias ctiam admisse ratio facile concipit corpus Cbristi in

partes habiieril, siquidein post resurroclionem terris conversantis, ulpoie simile iiostro quan-

suam Icgitur comedisse, ac procu! dubio quà lùui ad praecipuas funcliones vitales, nulrilio-

ante morte apparere solcbal figura ac specie nem videlicet, accretionem, etc., necessariô

eàdeni discipiilis suis redivivus apparuit. Quae- varias dcbuisse experiri mulationes , lum ac-
cunique prior ista conclusionis pars conliiict, cessu novae materiae suslenlandis et alendis

confirmari possiiiil aucloritale S. Albanasii in quibuslibet parlibus et maxime sanguini ne-

EpisioI;\ ad Epicteium apud S. Epipb. bieresi cessariae, lum particularum resolulione, et dis-

77, et S. Ambrosii lib. de Incarnat. Doniinicae sipatione, spirituum exinanitione, etc. Ex quo
feacrameiilo, cap. 6. Ili slatuunt baerelicos qui illud consequens est, quod ultrô fatemur nec
Divinilati et carni Chrisli uiiani et eanidem rationi dissonare ostendi potest, parles ncnipe

substanliani esse praedicabant , consequenter plurimas materiae quae successive ad Cbristi

dicturos esse in carneni, capillos, ossa etsan- corpus accedebant, ubi primùra forma seu

guinem Verbum esse conversum. Ubi mani- conliguralione partis seu particulae alicujus na-

festé ponitur capillos , ut et carnem et ossa et turalis ejusmodi corpôris donabantur, boc ipso
feanguinom, Verbo esse unilos. Jam verô si fuisse unitas Verbo, quemadmodùm el tune

unio hyposlatica capillos etiam corpôris Christi uniebantur animae quà illud informabatur cor-

respiciat, quidni ungues, dentesque , spirilus pus. Parliculas verô abeodem cor pore jugiter
Vitales atque luimorcs ? recedentes, ubi formam induebant à conligu-
Probalur sccunda pars, quia substantiae nic- ralione partium ad corpôris humani integrita-

diae iuter alimenta et sanguineni putà cibi lem pertinenlium alienam , hoc ipso desiisse
,

pfimô aut secundo digesti , et ipse chylus ad Verbo divino uniri, quippe cui eatenùs solùm
vêritatcm liiimanœ naturae et ad vitœ operalio- conjungobanlur, quatenùs ad inlegrilalem cor-
hes per se non requiruntur, sed tantùm ra- pôris Cbristi conlingebant. Quid porrô iiicom-

tione specialis slatùs in quo ad susientandam modi deprebendes, si multae partes materiaî,

Mtâm cibi necessarii sunt; unde post resur- amissâ (sensim et juxta leges à Deo constitu-
l"ectioneni in corporibus ejusniodi substantiae las) ralione particularum corpôris à Verbo as-
nullae erunt. Lacrymœ verô, sudor, saliva aut sumpli, novàque omninô indutà forma, atquc
feimilia excremenia nullo modo ad naturae hu- idcircô jam à verbo dimissae, si, inquam, ejus-
manae integritalcm spectant. modi parles, ni in omnibus corporibus viven-
Dicès ; Cùm Cbristi corpus naturali modo tibus cilra miraculum contingit, à Cbristi cor-

hùlritum fucrit, creverit ac vixerit , mullas pore recessisse dicantur el in rerum naturâ
ipsi partes indesinenter accessisse , multas etiamnum extare diversis indutae formis?
etiarn ab eo recessisse manifestissimum est; Cerlè id non magis impossibile est quàm par-
plâhè oportuit sanguineni , aliosque humores liculas anima rationali informatas dùm corpus
el spirilus vitales perpetuù in eo Iransinutari, humanum consliiuunt, répugnât ab illo cor-

rcsolvi et rcnovari. Ergo si partes praecipurc pore amoveri, slanle adbuc ejus cuui anima
corpôris Cbristi, imô et sanguis, bumores unione, et in divers! generis corpuscula trans-

àlii et spirilus vitales fuerint proximè liypos- mulari. 2" Neque etiam elfalo quod à S. Joanne
laticè unita Verbo divino, adiniltcnda erit nova Damasceno scholae mutuatae sunt , illa omnia
alicnjus malcria' unio conlinuô l'acla ad Ver- répugnant. Nain sensus hujusce axiomatis est,

bum, necnon allcrius nuilcria; nova à Verbo Verbum nunquàm separalum esse ab anima et

separatio; ex quo illud tandem consequcturnon corpore quas assun)psit; non verô bàcsenten-
modicani materiaî niolem fuisse successu tom- tià signilicalur eas corpôris humani parliculas,

porisunilam Verbo cl ah oodom prorsiis dimis- qua; ni obslcl niiraculum, conlinuô imniu-
sam. Alqni li:cc rcpugnare videnlur lum ra- et rccelunl, non poluissc incorpore
Ilaiilur
tion!, lum axiomali in scbolis pervulgalo quod Cbristi jiondùm glorià quani resurgeudo con-

ex S. Jeanne t)araasceno lib. 5 de f'idc ortho- secutus est, vestito, formam ab integrantibus
 r9i DE INCARNATIONE 792
parlibns aiit particulis hujuscc oorporis om- inunutatura , aliisque partibus coagmentatum.
iiinô divcrsani induere, bâcque iiidutâ , non Et pneterea nonne fide tenendum est illud in
poluisse ab il!o corpore secundùm nalurse lo- cœlis extare , quod à discipulis visum est in
ges recedere, atque à Verbo separari. Et verô cœlos ascendere, prœserlim cùniAct. l,v. 11,
nonne nierilô judicatiir animam à corpore vox angelica insonuerit Sic veniet quemadmo- :

quod informât, non avelli nisi per raortem, li- dùm vidistis eum euntem in cœlum. Atqui ex
cèt à primo instanti qiio illi corpori conjungi- Scripturis indubitalum est corpori Christi post
ttir, usque ad tonipus niortis, perpétua bujusce resurrectionem fuisse ossa , carnera ac formam
corporispartiummulalioetrenovatiocontingal? corporis huraani; Videte vianus measet pedes,
Instabis . INonne absurdissimum est et inlinilà inquiebal Luc. 2 i , v. 39, discipulis de resur-
Verbi Dei majestate indignura, illud uniri reclione suà dubitanlibus palpate et videte
,

proximè variis humani oorporis partibus, ipsis quia spiritiis carnem et ossa tion liabet, sicut nie
iinguibus, capillis? Dist. : Si hase unio facta ridetis habere. De sanguine aliqua diflicultas ,

est sine respeclu ad animam rationalem coii- , quia Scriplnrse sacrae corpori Christi redivivo
cedo; secùs, nego. Jam aliquando diximus, et ejusraodi humorem conceplis verbis non ad-
modo ampliùsexponemus, unionem Yerbi cura scribunl. Verunitamen ,
1", cùm juxta easdera
iiaturâ humanà, et cum corpore Christi fac- sacras lilleras necnon tesliraonia SS. Patrum
tam esse in oi dine ad animam rationalem ; sci- certura sit , ut modo dicebamus Verbura , divi-
llcet si natura buraana solo corpore constilisset num sanguinem immédiate et proximè as-
non mente, nunquàm fuisset assumpta à Verbo, sumpsisse, ipsique hâc unione valorem con-
tum quia absurdum aique indecorum est co- tulisse infinitura, quo rcderapii sunius; conse-
gitare naluram irrationalem assurai à Verbo quens est re tanli prelii et sibi naturali non
Dei, tum quia natura ejusmodi saluli nostrœ esse in cœlo vacuum illud corpus. 2° Non caro
operandse inutilis fuisset. Etsi autera Verbum lanlùm Christi Domini, sed et sanguis ejus in
ab anima rationali infinito intervallo dislet, sacramenlo Eucbarislise verè adsunt , nobisque
banc tamen propter se, tum corpus propier sub speciebus panis et vini in alimentum aniraae
jpsam atque corporis parles non poluisse à Iribuuntur. Atqui, quod sub ejusraodi speciebus
Verbo immédiate assurai, seu esse unum ex in Eucbaristià verè exlat, et fidelibus datur,
extremis unionis imniedialœ cura ipso nun- illud sub specie proprià in cœlo existil et con-
quàm demonslrabilur. Illud Verbo Dei indi- sliluil corpus Christi immortale et gloriosum;
gnura non est quod nullam in ipsum raula- ergo, etc. 5" Sanguis inlegritati ac veritali cor-
tionem inducit, nullam ei perfectionera de- poris huraani ila necessarius est, utcorporibus
trahit, quo salutis média liominibus ratione resurgentiumdetrahinequaquàm possit; ergo
admirabili affert, quo tandem perfectiones etc.
divinae ipsaque Verbi Dei majeslas rairura in Probatur secunda pars nempe carnera , ossa,
modum declaranlur. Aiqui aliquara in Verbo sanguinera atque universas Cbristi corporis
mulalionem aut imperfectionem noslro myste- parles longé diversis in cœlo ornari qualilali-
rio argui non ostendilur, ut palet ex diclis, bus, quàm cura in lerrà ante resurrectionem
Dissert. 1, cap. 2, a. 2. Atque perfectiones di- extabanl. Fide enim constat Christi corpus in
vinas ipsanique Verbi Dei supremam majesla- cœhs esse immortale et gloriosum, nec passioni
tera Incarnalione rairura in modum declarari ncc dolori subjectum, atque, uno verbo, illud
jam alibi explicavimus. Vide Dissert. 5, cap. raultè prœcellenliùs quàm caetera gloriosè re-
1, 2, 3 et 4; ergo. surgentiura corpora iis veslitum esse dotibus
CoNCLVsio VI. Corpus Doraini nunc in cœlo corporis spiritualis , quas in Epistolà ad Cor.
existens, constat ossibus , carne et sanguine, prima, cap. 19, S. Paulus describil. Ergo leges
carnisque babet linearaenla.Yerùm ha^comnia moluura générales quae ad corpora animalia et
ara qualilalibus longé diversis ab iis quas ante lorrestria bîc pertinent, in hoc corpore non
Cbristi resurrectionem induerant , afflciuntur anipliùs observantur ;
juxta alias régulas à Deo
et ornantur. optimo, niaxinio, praeclarè insUlulas, reguntur
Probatur prima pars , quia corpus Christi in vilalcs ejus raolus; nec uUi parlium aut parti-
cœlo iisdem constat partibus, quibus postejus cularura rcsoluUoni, irausraulationi, acces-
resurrectionem , in terris componebatur. Ab- sioui , aul scparalioni obnoxiuni est.

surde enim dicerotur corpus quod gloriosè è De utrâque porrô nostrœ conclusionis parle
sépulcre egressum est, deinde fuisse à Domino S. Augusliuum disserenlem audire non abs re
795 VERBI DlVINl. "*
nec senio, nec ullà vialiâ, quâ solet bu-
erit. Is in Epistolâ 205 aliàs li6, ad Consen-
, , < 1)0,

mana corpora labefactare corruptio ? »

tium qui ab ipso postulavcral, utmn nmc cor- <

pus Domini ossa et saugiiiiieni liaberet, et reliqua

CAPUT III.
carnis lineameiUa , piiinùin sapienler nionct
De modo unionis liypostaticœ.
f ea qua; in usu vilai hujus noslrse cornipli-
< bilia novinius, sine corruptione cogitare vix Quatuor bîc quœruntur, 1" an unio hypos-
tatica sit naturalis, subslanlialis et omnium
« nos posse , cùm divinorum iiiiraculoriun

< quaidaui dociuneiila jam data sint, ex quibiis unionum maxima; 2°an natura bumana Cbristi

priùs extiterit quàm uniretur Verbo ;

5" an
f iiceat coiijeciare majora. Naiu, inquil, si

unio facia fucrit anima medianle 4° an sit

f vestis Israelilarum per tôt annos in erenio illa ;

( sine tritura esse potuit; si morticina pellis indissolubilis.

< calceainenloruni tamdiù sine labe duravit, ARTICLXUS PRIMUS.

( potcstutique Deus quorumlibet corporuiii
itrum hijpostalica unio sit naturalis, substantialis
€ per quaiilum voluerit leuipus incorruplam
et omnium unionum maxima.
€ prolenderequalilaiem. i Deindequœstionem
Dico 1" l'nio hypostalica vero sensu di-
solvit bis verbis : « Ego, ait, Domini corpus ita :

ceiida est naturalis, non tamen si vox, natura-

< in cœio esse credo, uleral in lerrà quando
< ascenditiu cœlum. > AUatisque verbis Christi contra supernaturale accipiatur. Probatur
lis,

discipuios de resurreclione suâ dubitantes allo- prima pars, quia S. Cyrillus anatbemaiismo 3
et alibi, necnon alii plures è sanctis doctoribus
quentis : Videte mamis meas, etc.; quae moxlau-
davimus; t Fides adsit, inquit, etnuila quaestio unionem ejusmodiappellavèrenaturalem etse-
« remanebit ; nisi forte de sanguine requi- cundùm naturam; 1" quia vera est, pbysica
€ rendum est, quia cùm dixisset: Palpaie et et realis, non fucata, non adumbrata; 2" quia
c et videte quia spiritus carnem et ossa non ha- est naturarum in personœ unitatem non per- ,

i bel; non addidil, sanguinem. j Ne auiem sonarum, inter quas non potest esse unio nisi
isla quœslio aliis disceplationibus iniportunis moralis et secundùm affectura. Probatur se-

det locum, banc agilarinonvult,quamvislamen cunda pars , quia reverà unio hypostatica est
corporiCbristiin coelis sanguinem proleclônon supernaturalis respectu naturse assumptae. Ipsi

del! abat, i Non ergo pergit , et nos addamus enim indebita fuit, superat omnem crealur»
,

f inquirere, quod ille (Cbristus) non addidit exigentiam, atque ad linem supernaturalem
« dicere; et de compendio si placet,finita sit lendit et refertur ; ergo, etc.
,

€ quaestio. Fortassis enim accepta occasione Dico 2°, unionem bypostaticam dicendara
< sanguinis , urgcbit nos molestior perscru- esse substanlialem. Probatur, tum quia bâcce

€ lator, et dicet, sisanguis, cur non et pituila, loquendi raiione usi sunt SS. Patres, tum quia

< cur non et fei Uavum et fel nigrum , quibus ejusmodi locutio valdè idoneaest exprimendae
veritati et solidilali unionis hypostatica
unio
t quatuor bumoribus naturam carnis temperari :

medicinai enim substantialis non est solùm juxta atfec-

« etiam disciplina testa tur ? Sed
tum, sed res ipsas seu naturas atlingit, atque
t quodlibetquisque addat,corruptionenîaddere
< caveat, ne suœ lidei sanitatem castitalemque cas , si non in unam naturam tolalem, saltem

i corrumpat. > Quàm porrô digna sunt obser- in ui»ilatem suppositi copulal et conjungil.

vari quai addit S. doctor ! < Ex consuetudine Dico 3", unionem bypostaticam esse om-
< rerum expertarum, ait, inexperta opéra di- nium unionum maximam. Probatur. Ea enim
t vina infirmitas metitur humana, et argutulè unio est omnium maxima, quâ extrema summè
< se garrire^ arbitratur, cùm dicit, si caro a se invicem dissita praislanlissimo et arctis-

( est, et sanguis est ; sisanguis et caeteri hu- simo nexu colligantur; atqui i" ex^trema unio-
Verbum scilicct et natura hu-
€ mores; ergo et corruptio. Eodemmodo dice- nis bypostatica.',
« ret, si tlamma est, et ardet; si ardet, et urit; mana summè distant, ncmpe ut linitum differt
praecellentis-
« si urit, ergo virorumtrium in fornacem ignis ab infmito. 2° Unio bypostatica
€ ab inipio rege missorum corpora incendil. simè et arctissimè ejusmodi extrema unit, si-

€ Siautcm hoc in tribus viris miraculum fac- quidemDeus non potest seseperfectiùset ube-
t tum esse non dubitat quisquis de divinisope- riùs creaturae communicare , nec creatura
ribus rectè sapit, cur non creditur qui illa potest praestantiùs et arctiùs conjungi
< fecit
I ilia corpora non posse igni corrumpi, fecisse Verbo divine quàm per unionem hyposlaii-
< illud corpus nec igné, nec famé, necmor- cam ; ergo.
793 DE INCARiNATIONE M
< corpori implifcîSttisj atil praèëxîstenti àhiinsë
ARTIClLtS H.
t conipositus, sed bis tune ad exlslentiam ve-
An natura humana Cliristi priùs exl'Uerit qmm quando
€ nientibus, ipsis Verbum Deus com-i
nuire lur Verbo.
c positus est. iSaturaliler coaevam habcntia
Manifestissimumest naluram humanam priùs « ipsi existcntia3 unionetti , et non ante suam
natnrà, ul aiiint, cxiitisse, quJin in Verbo sub- « cum Verbo verissimam copulalionem per se
sislerel; priùs est cnim esse quàra alicui con- <r ipsa unqnàm fuêre, aut cujusquam alterius

jungi. Agitur ergo de priorilate leniporis. * extiierunt , sed cosetaneam habentia coni
Doiuii Origenes animam Clirisli ante Incarna- « Verbi unione existentiam , non, vel quan-
lionein exlilissc, atque ut llluii niysteriuni Ise- t tùm ictus est oculi, anteriorera, ut Paulus

ret meruisse. lia lib. 2 de principiis, c. 6 ;

€ Samosatenus elNestorius obstrepunt. Simul
quod dogmatis praeexislentiae animarum ab < enim caro, simul Dei Verbi caro fuit, simul
ipso asserii quoddam conseclarium fuit. Pau- « animata rationaliier , simul Dei Verbi caro

lus Samosatenus et Pliotinus opinati sunt t animata rationaliier. ^ Et actione 18 : < In

Cbrislum priùs exlitisse quàm Deo conjungere- t Verbi hypostasi, tolins humanitatis formata

tur, adeô ut ejusmodi unioiiera decursu tem- < natura , et quae sua sunt indiminutè àpë^

poris pronieruissel. Idem error solet affingi t rante, cum eo cui unita est hypostaiicè. >

Neslorio. Vide Peiavium, lib. 1 de Incarnat. Probatur 5" ex Confessione fidei Jùstiniani

capp. 9 et 10. Caeterùin ii nonnisi adumbra- imperaloris pro synodo Y : « Unilas autem se-

tam et moralem admiscrunt unioncm Christi € cundùm hypostasim, inquil; signiDcat quôd
hoininis cura Deo. Accuralè verô observât f Deus Verbum, id est una hypostasis ex tribus
Garnerius in suisadMariuni Mercatorem Dis- < Deilalis hypostasibus, non prseexislenti ho-

sertationibns , illani unionera moralem quam , « mini unita est, sed in utero sanclae Virginis
inter Christum hominem et Deum Verbum < fabricavii sibi ex ipsâ in proprià hypostasi

Nestorius admisit, juxta ipsum à primo Christi « carnem animatam anima rationali et in-
conceptu in utero B. Virginis incœpisse. < tellecuiali, quod est humana natUi-a... Né-

CoxcLisio. Humanitas Christi nuilâ suî parte i que enim humana Christi natura perse ab-
priùs extitit, quàm Verbo hyposiaticè copula- î soluté unquàm dicilur. Sed nec propriam
reuir. e hypostasim, aut personam habuit; sed in hjf-

Propositio est de flde. Probaturl" exScrip- « postasi Verbi principium habuit existentise. \

turis. Isaiae 7, v. 14, et Matih. 1, v. 23 : Ecce Idem Justinianus in Epistolâ ad Mennam,

virgo concipiet et pariet filium , et vocabitur no- quam, si Liberaio fides, Vigilius S. pontifes

men ejus Emmanuel, quod est interprelatum : approbavit, sic habet : « Si quis dicit aut sen-

NobiscMm Deus. Luc. 1, v. 3: Quod nascetur ex < lit Domini animam priùs éxtilisse, atque

tesanctum, vocabitur Filius Dei, Galal. 4, v. 4: < unitam fuisse Deo Verbo ante Incarnatio-
Misit Deu$ Filium suum factum ex muliere. « neni et gcneraiionem ex Yirgine, analhema
Rom. 1, V. 2 et 3 : Quod ante promiserat.... de » sit. > Ibid, corpus Christi slatuitur ante
Fitio suo, qui factus est ei ex semine David se- unionem non formaluni.
cnndùm carnem. Ex quibus teslimoniis mani- Probatur A° auclorilale S. Leonis Magni qui
fcslum eum quem
est Bcala Virgo concepit in Episloià 23, ad Julianum Coensem episco-
fuisse Deum nobiscum , seu incarnatum fuisse pum, ita loquilur : « In eo verô quod Euty-
Filiimi Dei , factum ex muliere, et ex semine € ches in episcopali judicio aùsus est dicere ,

David. Atqui nisi in primo conceptu humani- t ante incarnationem duas in Christo fuisse

tas fuerit unita Verbo divino, Beata Viigonon « naluras, posl Incarnationem autem unam,
concepisset Deum incarnatum , nec Filius Dei i necessarium fuerat ut ad reddendam ralio-
dici posset ex midiere factus ; quid ila ? quia si t nera professionis suœ, crebris atque solllciiis

humanitas in primo ortu Verbo divino non t judicum interrogationibus urgeretur , ne

fuisset unita, tune in se seorsim subsliiisset, I tanquàm inane aliquid prœlerflueret, quod
ac proindc constituisset hominem merum ,
1 nonnisi de haustu venonalorum doginalum

«leraih personam humanam; ergo, etc. « videbatur effusum. Arbitror enim talia pro-

Probatur 2** exconcilio generali VL acl. 11: « loquentem hoc habere persuasum ,
quôd
* incarnatur Verbum Deus penès nos , non « anima quam Salvator assumpsit, priùs in

* ptïHs eflictae carni copulalus^ àut praîfof- ï cœlis sit cotninorala quàm de MariA Virginé

I mato, atque insese praesubsistenti aliquando < naseerelur , eaniqué sibi Vefbtim in utero
797 VERBI DIVINI. 'W
nam qu» nunquàm vélUt cofiitnunis prsetét
< copularet. Sed hoc catholicae mentes aures- I

f que non lolerant.... nalura quippc noslra t Deum Verbum subsistit. »

€ non sic assiiiiipia est, ut piiùs creala post Ratio autem cur anima Chrisli non priùs
quàm corpus ejus adaptareiur, su-
I assumerelur, sed ut ipsa ;issiimptione crea- exliterit

I retur. Unde qiiod in Origencnicrilù damna- menda est ex eo quôd Christus ul iiomo ejus-
f tuni est, t etc. dem ac cseieri homines fuerit naturse atqui ;

Probaïur 5° ex SS, Patribus, qui l** omnes animœ noslraî non priùs creantur quàm corpus
Verbum ex Maria Vir- noslrum organis suis fuerit instructum. Hoc
unaniniiior docent Dei
gine naturain hunianam , seu, ul sa;pè loqui discriminis solùm occurrit, quôd in ordinariâ

amant, carnem anima ralionaii animatam as- generalione maleria per gradus disponitur ac

sumpsisse, idcôque Bealam hanc Virginem ap- paulalim organa evolvunlur et explicantur.
peilandani esse Deiparam. « Non dubilàrunt Corpus verô Chrisli stalim à Spiriiu sanclo
t (sancti Patres), inquit S. Cyriilus in Epis- perfeclè conlormalum fuit.

« lolâ ad Nestorium, sacram > irginem Dcipa- Qua;res an impossibile fuerit naturam huma-

non quôd Yerbi natura nam priùs seorsim exislenlem poslea assumi
f rani appellare; ,

( ipsiusve Divinitas ortiis sui principium ex à Verbo in unilatera personœ? Respondeo

« sanctà Virgine sumpserit, sed quôd sacrum ejusmodi naturam non posse seorsim exislere,

« illnd corpus anima intelligente perfcctumex quin proprià seu merâ humanâ subsistentià
« eà traxerit, cui et Dei Verbum secundùra consistât, ac mera silpersona humana, repu-

I hypostasim unitum secundùm carnem na- gnare proinde hanc assumi à Verbo, et simul
f lum dicitur. » 2" Tradunt prœterea SS. doc- personam merè humanam remanere; aique
tores naturam assun)plam nunquàm seorsim hoc sallem sensu à SS. Patribus passim pro-
exiiiisse, nunquàm proprià subsistentià siib- nuntiatum est, Verbum nonnisi secundùm af-

sliiisse, sed in hj-poslasi, et, ut sic loquar, in feclum, uno verbo nonnisi moraliter, non verô

siuu Vcrbi divini fuisse produciam et in hyposlalicè aliquam sibi poluisse conjungere

primo suo ortu ab eo assumpiani. S. Augus- personam. Ulrum auiem Verbum absolulè po9-
tinus Enchiridii cap. 26 : < Quid enim, inquit, set ejusmodi naturam personalitale ipsi pro-

€ lumiana natura in homine Christo meruit, prià, si ila loqui fas esl, spoliare, sicque eam
I ni in unilatera personse unili Filii Deisin- sibi in personae unitatem devincire, qUseslio

t gulaiiter esset assumpta?... Numquid anlea est levioris momenli circa quam non omnes
f fuit homo , et hoc ei singulare bendicium eodem modo senliunt. Nolandum est hàc de re
I cùm singulariter promerere-
praestituni est, islud Leonlii Bysanlini teslimoniura. « Quod
< tur Deum? Nempe ex quo esse homo cœpit, « nonnuUi dicunt ( inquit in solutione argu-

< non aliud cœpit esse homo quàm Dei Fi- « mentalionum Severi ) ,
quia humanitas Chri-

I lius. » S. Cyriilus, in Epistolà sccundà ad < sli non priùs fuit formata, neque priùs in se

Nestorium, quam Iota synodus Ephesina so- < habuit hypostasim neque perfecla assum-
,

lemniler approbavit: Non enim, ait, primùm « f pla fuit, sed in Verbo habuit hypostasim,
f vulgaris quispiam homo ex Virgine ortus f idcircô unam hypostasim amborum facere,

< est, in quem Dei Verbum deinde sese demi- i hoc quideni ex parte verum est ; ex parle
( serit ; sed in ipso utero carni unitum, se- i non. Etenim non habuisse in se hypostasim
« cundùm carnem progenitum dicitur, utpote « neque priùs formatam esse , non etiara

« suae carnis generaiionem sibi ut propriam < dabimus ; lieri verô propter hoc unam
« vindicans. i S. Joan. Damasc. lib. 4 dcFide t hypostasim amborum , tanqnàm non pos-
orthodoxà, cap. 6 : « Non, inquit, quemadmo- c sel aliter fieri , neque possent Deus et

( dùm quidam mens ante

falsô prxdicant , « perfectus homo sic uniri , hoc non da-

( carnem ex Virgine assuniptam, Deo Verbo « bimus. Quid enim sic aut illomodo habenli,
€ copulata est, et jam tum Chrisii nomen ac- I ampliùs eril Deo ad unionem ? Nec enim tem-
€ cepit. Commenluni enim hoc intcr Origenis i pus unionis,vel locus vel imperfectio corpo-

« deliramenlarecensetur, qui animas esse cor- < ris, ipse modus unionis unum Chrislum fecit.

« poribus velusliores docuerit. » Joannes t Non igitur propter impossibile, sed quia non
Maxenlius, Dialogo primo : f Non homini jam € decebat nudam esse nnquàm, et sine Divi-

« in proj)rià mancnli subsistentià Dcum Ver- f nitaie luimanitalem Doinini, ideô rejicimus

« buni credo unitum... Sed subsisientiam sive < aniplormaiionom. i Doctrinam verô hanc
« personam Verbi nalurani suscepisse huma- i Leonlii redarguit [doclissimus Thomassinus,
•m DE INCARNATIONE «00
lib. 3, cap. 12, n. H, primo quia adversalur proinde propriam persorialitateni unquàm ha-
i auclorilali conspiratissimœ SS. Palruni ,
qui buerit ; aliud est dicere ejusmodi naturam , si

t adstipulalione unanimi unani iitriusque na- semel seorsim et per se constilisset, nunquàm
< tura; ideô faclam esse persoiiam asseverâ- potuisse assumi à Verbo divino; nec ullus non
< runt ,
quia non praîsubsistens humanitas perspicit prius esse verissimum quidquid de
,

« copulala Verbo posiea est, sed creando as- posteriori slatuatur. Prseclarè porrô ad quaes-
i sunipia. Si potest enim (inquit) praisiibsis- tionem quam agitarnus bœc babet Pelrus Picta-
< tens assumi ad personae unilatem, falsiim viensis Sententiarmn parte 4, cap. iO : « Ad
t ergo est ideô assuniptani esse ad unitaiem « praimissam quoestionem nullam novimus so-
< personœ, quia non prœsubsislens, sed creando ir lulionem nisi quam Augustinus docet : Non
€ assumpta est. Nobis tanta est (inquit vir doc- « QU.^RAMUS U) QUOD NON EST, NE ID QUOD EST
< lissimus) baec auctorilas Patruni, ut dissen- i NON iNVENiAMUs. Ergo cùm Filins statim ani-
« tienti non facile Leontio auscultemus. » Se- « mam carnem assumpsit ex quo fuerunt,
et
cundo propter monienta quibus naturam priùs 1 non quœramus ([uid fieret si priùs essent
per se consislentem post assumi non posse « caro et anima, quàm essent assumpta. Forte
adslruitur, quai ipse sic explicat: a Quianempe, 5 enim impossibile est fuisse factum. > Quà re-
€ inquit ,
profana et (natura) quœ sine Divi- sponsione nihil sapientius.
€ nitate aliquando fuit; quia deflorala quodam ARTICULUS III.

I modo et infamala est, quse creatse hypostasi Utrum Verbum Divinnm mediante anima carnem
< subjacent ;
quia ingenua non est, quae. crealae assumpserit
< personœ jure et dominio altrita est ; quia Tria in quaestionem hic veniunt. Primura ,

« non coalescel usquequàque cum Verbo, quse an dicendum sit solo animte intervenlu carnem
« extranea quandoque ab illo fuit quia pere- ; à Verbo fuisse assumptam. Secundum , an ex
« grinitatis vestigia eiui penitùs non potuerunt necessitate ve! ex congruentià tantùm id fac-
« ab eà quse peregrè nata sit extra Divinitatis tum fuerit. Tertium quo sensu intelligi debeat ,

< conlinia; quia peregrina eritipsa Deitati, Uei- carnem mediante anima esse assumptam.
< tas ipsi , nisi ab exortu concreverint ;
quia CoNCLusio I. Verbum carnem assumpsit me-
< naturale et substantiale non erit ipsi, quod diante anima rationali,
< nata diû et formata supervenerit ;
quia pro- Probatur auctoritate SS. Patrum quorum haec
c priam semel vel aliquandiù experta hyposla- est doctrina etmodusioquendi; quem loquendi
< sim, minus libenter eà spoiiabitur , ad eam modum imitalisuntMagister Sententiarum, 1. 3,
€ suspirahit postea, rugamque faciet ne exac- dist.2; S. Thomas, 5 p.,q. G, a. i et 2, et post
< tissimè cum superiore hypostasi conveniat ; ipsos theologi omnes. Itaque Origenes, lib. 2
t insuperabilis enim est naturse impetus, sisti- de Principiis, cap. 6 : « Hâc ergo, inquit,
i que et retardari sanè potest, at extingui ra- « substantià anirnse inter Deum carnemque
I dicitîis haud unquàm potest. > Habes in bis « mediante; non enim possibile erat, Dei na-
duobus leslimoniis quœcumque de proposità € turam corpori sine mediatore misceri. > S.
quaestione utrinque dici possunt. Nobis verô Greg. Nazianz. Orat. prima <
, Ob banc cau- :

videtur temperandum quod Thomassinus tra- « sam , inquit , Deus animœ interventu carni
dit, à sanctis videlicet Palribus unanimiter do- e junctus est; ac res inter se distinctse et dis-
ceri aut saltem supponi naturam Immanam ab- « sidentes per interpositœ rei cum utrâque
solutè assumi non potuisse à Verbo nisi in ipso « illarum aflinitatem et cognationem habentis
primo suo ortu. Nam paucos reperies ex Pa- « copulatae sunt. » Et Orat. trigesima quintâ:
tribus qui liane de possibili quaestionem con- i Per intermediam mentem Verbum cum carne
ceptis verbis altigerint; paucos ctiam qui cx- < conjunclum est. » Denique Orat. 51, seu
ponentes esse unani in Christo personam quia Epistolà 1, ad Cledonium : « Mens menti,
natura bumana à primo conceptu assumpta t inquit , ut propinquiori et conjunctiori jun-
fuit , non magis studuisse videanlur rationem « eam carni, inter Divinitateni
gitur, et per
ipsara quà mysterium peractum est declarare, i molem intervenientem. » RuIFmus
et carnis
et ex eà illud explicare, quàm, utrum aiio modo in Symbolum scribens c Filius ergo Dei ait, : ,

absolutè fleri poluisset, investigarc. Eteuim <i nascitur ex Virgine , non principaliter soli

aliud est cum SS. Patribus, unam in Christo 3 carni sociatus ; sed , in anima in carnem

esse personam inde colligere, quôd natura bu- I Deumque medià ,

generalur. Anima ergo
mana nuoquàni à Verbo separata exlitent, nec « medià et in secretà rationabilis sj)iritù(î
 801 VERBl Divim. 8M
< arce Verbum Doi capiente.... Deiis est nains ProbaUir V, quia SS. Patres locis modo al-
t ex Yirgine. » S. Aiigustiiius , Epislolà i37 , latis, praesertim vcr() Origenes, S. Greg. Na-
aliàs 3, ad Volusianum : < Ipsa (Divinitas), in- zianz. et S. Auguslinus rem alio modo fieri non
i qiiit, animam ralionalem, et per camdcui poluisse perspicuè significant, quibus adjun-
< etiam corpus hunianum loUimque ouuiinô gondus est S. Ambrosius, seu auctor iractalrts
* honiincm sibi coaplavil. » El Epislolà 140, in Symbolum ad Append. opcr. S. doctoris in
aliàs 1:20, cap. i : < Verbum, ail, parliceps ultimà odit. rejccli. i Verbum, t inquit ille
< carnis eflcclum est anima raiionali median- scriptor antiquus , quisquissil, c. 13, « Ver-
t le. » Vide et lib. de Agone chrisliano , cap. < bum et subslantia Deiquœ per omnia incor-
18. S. Gregorius Magnus , lib. 18 Moral, cap. 1 porea est , corpori bumano inseri non pote-
20, aliàs 12 , n. 33 : « Dominus , inquit , pcr « rat, nisi aliquâ spiritali naturà mediante, id
€ Diviniiatem lumen est, quod medianie ani- « est anima. » Probatur 2", quia adversùs
i ma inejns(B. Virginis) utero lieri dignalus Appollinaristas banc doctrinan» SS. Patres ur-
I est per iiumanitalem corpus. > gebaiil ut Christum anima raiionali non esse
Rationes diversas quibus conclusio fulciri spolialum ostenderent; atqui, nisi posuissent
potest, exposuit Petrus Cluniacensis, lib. 2 Verbum ex neccssitate carni mediante anima
Epislolarum, Epislolà prima. Praxipuas facile fuisse unilum , seu non alià ralione quàm me-
coiligere eril ex modo dicemlis conclusione diante spirilu banc unionem poluisse peragi,
lerlià, ubi {jenninam bujusce l'alrum scnLen- jam nullum fuisset eorum argumentum ergo. ;

liaî inlerpretalionem Irademus. Intérim adver- Dices : S. Tb. par. 3 , q. 6, a. 1 ad terlium,

tendum esl ejusmodi doclrinam usui prœserlim non obscure innuil animam fuisse Verbo divino
duplici fuisse sanctis Ecclesiae docloribus. dunlaxal médium congruilalis ad sumendam
1" Ut ApoUinarislas confularent, qui, ui dis- carnem. Unde, triduo mortis Christi separatâ
sert. 4, cap. 3, nolavimus, animam autmen- anima (à corpore) remansisse unionem Verbi Dei
lem Chrislo delrahebant , et Verbum vices ad carnem concludit; ergo, etc. Dist. anl.
,

animse aul mentis in ipso gessisse aflirmabant; animam actu corpori conjunclam , médium
nam si Verbum divinum non poluerit assumere congruilalis dunlaxal fuisse eo sensu quod
carnem nisi anima raiionali mediante; ergo animae et carnis unione ad tempus cessante
,

anima rationalis Cbrlsto adscribenda est. 2** Ut non ideô Verbum carnem deserere debuerit
paganis myslerium Incarnationis idcircô irri- concedo;eo sensu quôd corpus, seu animœ
denlibusquôdDeusCbristianoruni,ulpolespiri- unilum, seu ab eâ separalum , sub alio respec-
tus simplicissimus , crasso corpori uniri non lu poluerit conjungi Verbo, quàm propter
posset, faciliùs responderent. Etenim observa- habiiudinem quam ad animam dicit , ue<Jo.
bant animam licet spirilualem corpori bumano Pairum senlenliœ doctrina S. Thomœ consen-
arclissimè uniri; aiebantque minus dillicile tanea est. Loquilur ille objecte in loco
de
videri crediiu Deum naturà spirilualem uniri anima prout actu unità corpori. Censel banc
posse animse spirituali , quàm animam corpori. unionem aclualem nexui carnis cum Verbo
< Quid incredibile est, inquiebal S. Augusli" non ila esse necessariam ut eâ aliquantulùm
€ nus, L. 10 de Civil. Dei, c. 29, Plalonicos Uiduo niorlis interruptâ tune Verbum
, à carne
f alloquens, si aliqua una inlelleclualis anima separari debuerit. Quai doctrina velerum
sen-
< modo quodam inelTabili et singulari pro mul- icntiai consona ut capiie sequenii paiebit. Ve-
I torum salute suscepta est? Corpus verô ani- rùm non negat S. doclor carnem , etiam dùm
I mai cobairere ut liomo lotus et plenus sii ab anima Iriduo mortis separatâ extiiit , alio
< naturà noslrà ipsà leste cognoscimus. Quod modo fuisse unilam aut poluisse uniri Verbo
,
€ nisi usilalissimum essel , boc profeclo esset quàm propter babiludinem quam ad animam
< incredibilius. Faciliùs quippe in lidem reci- per id lempus retinuit. Quod tamen suffîcit ut
( pienduni est , etsi bumanum divino, etsi mu- corpus ab anima separalum nonnisi mediante
c labile incommulabili, lamon spirilum spiri- anima Iriduo mortis Verbo unilum perman-
I lui, aul ut verbisularqiitein usu babelis, in- sisse dici debeat et quidem eodem sensu quo
;

< corporeum incorporeo ,

quàm corpus incor- banc locutionem adbibuêre SS. Patres, ut mode
t poreo coliaerere. » videbilur.
Conçu SIC il. Verbum mediante anima car- Co.Nci.isro III. Corpus mediante anima as-
nem assumpsil non ex congruiiaie tantùmjuxlà simipUnu non est eo sensu , quod sola Christi
SS. doctores , sed ex nccessitaie. anima proximè unialur Verbo divino, corpus
805 DE INCARNATIONE S04

verô nonnisi remotè et quatenùs animae unitœ assumpta est et in qua reperUur ratio assu-
conjuiiclum est; sed illiid mediante anima, , mendi corporis, priùs censenda est assumpta,

sallem signiiicat corpus non fuisse assumptum f Una intelleclualis anima i ail S. August. ,

uec poiuisse assumi nisi proplor habiludincni loco jam allato lib. 10 de Civil. Dei cap. 29 , ,

quain ad auiniam dicit. € modo quodam ineff'abili et singidari pio mul-

Probatur prima pars, quac certa est et ab î torum salule suscepta est; corpus veiô ani-

omnibus docelur tbeologis , excopto Gabr. qui t mae cohaerere, ut homo totus et plenus sit,

in 3 disl. 1, q. 2, a. 3, dub. 2, contrarium < nalurà nostrà ipsà teste cognoscimus. »

probabile judicat probalur, inquam 1° ex ,

2° Forte etiam illa locutio , mediante anima ,
;

hoc teslimonio S. Gregorii Nysseni Orat. 1 in transferri polesl ad signilîcandum aliquâ per-

Chrisli resurreclioneni : Vides, inquil, quo- feclione seu forma perfeclivà in animam ut in

mod'o Divinitas utrique parti (animœ scilicet et subjeclum inhœsionis induclà , lolam humani-
corpori) conjuncta per utramque dedaratur (mi- tatem atque adeô ipsum corpus fuisse immé-
raculis à Chrislo patralis , ) ckm et corpus acjat diate copulatum Verbo ; seu quod eôdem
et unimus velit. T Quia capite prœcedenti ex recidit , ejusmodi forma sive modo perfectivo

Scripluris et ex SS. Palribus manif<;slè oslen- in anima recepto fundari relationem unioais
sum est non modo animam Chrisli, sed etejus proximss tum animae tum corporis ad Verbum.

corpus , iniô et ejus corporis partes esse ler- De quà perfeclione seu modo in memoriam
niinuni proximuni et immedialum unionis iiy- revoca quae superiùs dicta sunt cap. I hujusce
postaticaî, seu ea proxiniè et immédiate à dissertationis , art. 2.

Verbo fuisse assumpta. Quod et capiie seq. ARTICULUS IV.

plané confirmabitur compluribus SS. doctorum Utrùm unio hypostatica sit perpétua et indisso-

testimoniis diserte tradentium tum animam ,

, lubilis.

lum corpus Chrisli triduo morlis ,

etsi Tria hîc quaeruntur, primùra , an Verbum
à se invicera sépara ta , Verbo tamen unita divinum ita sibi conjunxerit humanitatem
permansisse ; ergo , etc. Probatur secunda Chrisli, ut nunquàm banc deseruerit aul de-

pars , tum quia reipsà constat corpus Chrisli serturum sit; secundum, an corpori ab anima
non fuisse assumptum nisi propter habitudi- separato triduo mortis Christi unitum perman-

nem quam liabet ad animam ralionalem, siqui- serit ; tertium, an etiam per idem tempus san-

dem sine hàc habiludine assumplio corporis ad guin! in passione effuso conjunclum fuerit.
Incarnationis fines niliil altinuisset; tum quia, Circa primum notandus 1° error Marcelli An-
,

vel nihil sonat illa locuiio , vel sallem signiii- cyrani, juxta quem teste Eusebio, lib. 5 de

cat Christi corpus esse assumptum propter Eccles. Theol. cap. 9, Christus implelo omni

habitudinem quam ad animamdicit. Consullô servatoris et medialoris munere, post ultimum

autem dicimus id saltem ejusmodi loculione si- judicii diem, corpus suum et animam eral de-

guiflcari. Naml",non absurde censerentur SS. reliclurus; lum, ils in nihilum reversis, Patri
Patres voluisse iudigitare priùs natnrà ani- resignaturus quod ab ipso regnum acceperat.

mam quàm corpus esse assumptam. Hoc unum Notandus 2*^ error Arianorum quos S. Grego-

quidem docel lides tolam humanitatem simul rius Naz. Orat. 56 refert opinalos esse Divini-

tempore condilam et Verbo uniiam fuisse; sed lalcm contcrriiam accedenle morle à Chrislo
nihil vetat quominùs una humanitalis illius recessisse. Circa secundum, Gabriel, iu 5
pars dicatur unila Verbo priùs natnrà quàm al- dist. 1, probabilius judicat triduo morlis corpus

téra.Censent plures è scholâ Iheologi priùs Chrisli Verbo unitum non fuisse, quae opinio

hoc modo corpus esse assumptum quia in- ; , ei consenlanea est, quam , ut jam noiavimus
quiunt ,
priùs nalur à fuit organis suis instruc- lanquàm probabiliorem ibidem trahit, nempe
tum corpus Chrisli quàm anima informaretur : carnem Chrisli nonnisi remolè et médiate esse
atqui fuit unitum hoc ipso quo suis organis Verbo conjunclam. Circa tertium, observan-
instruclum ; ergo. Verùm loties conciliaelSS. dum est 1**, quaeslionem hanc de sanguine
doclores asserunt Verbum assumpsisse carnem elTuso et à carne separato, longé essediversam

anima rationali animatam , ut nullo pacto dici ab eâ, quam supra iractavimus de sanguine in

queat carnem priùs nalurà esse assumplam corporc Chrisli anie ejus mortem dililuente
quàm anima informaretur. Imo verè , si quis vol rursùs ab ipso cùm à moriuis rcsurrexit,

ordo ejusmodi in assumplione anima; et cor- assumplo. Ubser. 2", non agi de illis sanguinis

poris Chriàti cogitaiidus est , anima quae per se Christi parliculis qusâ iu Lcclesiis quibu»dam
805 VERBl DIVINI. 806

asscnari dicuntiir; nec de iis cruoris sacri sententiam, sed tantùm ut probabiliorem te-
yç&ligiis, qiue, v. g., in siudone Tauiini exlii- licnl Frassenius loco citalo, Witassius et alii.

hçri soUtâ, deprehcuduiitur. Qui ejusinodi re- Liriusque partis rationes summalim refcrt ce-

llquias preliosi sanguiiiis tanquàm veras ad- leberrimus Turnelius, non in unam magis quàm
niillunt Iheologi, lias non ampliùs esse Verbo in aliam inclinans.

divino nnilas consenlinnt. Obs. 5", qnôd circa CoNCLUsio I. Unio hyposlalica eslila constans
annuni 1551 , grave jam super eà quaeslione et indissolubilis , ut Verbum bumanilateni as-

dissidium Barcinona^ exorlum fueral; de quo sumplam uunquàm deseruerit nec desertui om
adArragoniie inquisilorcm rescripsit Morlan- sit.

dinus, cardinaiis, Clenienlis VI lum S. ponli- Propositio est fidei dogma cerlum el incon-

iicis nepos , se vivo voçis oraculo in maudalis cussum. Probatur 1" ex Scripiuris. Danielis 7,

à ponlilice accepisse, ul qui sanguinem in pas- V. 14 : Potcstas ejus (Chrisli) potestas œterna
sione ellusum à Diviiiilaie fuisse separalum quœ tion auferetur; el regnum ejus quod non cor-
priedicaveranl, ad rctractandani hanc sen- rumpetur. Psal. 109 , v. 4 : Tu es sacerdos in
lenliani ul liairelicam cogerenlur. Quod cùni (cternum. Luc. 1 , v. 55 : liegni ejus non erit

executioni deniaudari curàsset inquisitor finis. Joan. i2, v. 54 : Cliristusmanet inceter-

iota controversia lune leniporis consopila est. Hum. Ilebr. 7, v. 24 : Hic autem e'o qubdtna-
Recruduil verô anno 1402, Dominicanos in- neat in œternum, sempitcrnuni liabet sacerdotium;
ter et Francisoanos , Sedem S. Pétri lenente et cap. 15, V. 8 : Jésus Christus lieri et liodiè,

Pio II, islis propugnanllbus senlentiani negan- ipse et in secula. Quai omnia de Cbristo ut
tom ab Arragoniaî inquisitoreproscriplani.Tri- honiine esse dicta nianifcslissinium est; ergo,
bijs diebuslioc ipso anno, coram ipso ponlilice etc. Probaïur 2°exconciliis. In Symbolo Nicae-
nmimo, quscslio bine elinde niagno aisUi agi- no, quod omnia concilia subsequenlia appro-
^aia est. Qui in aliud tcnipus dccisioneni re- bàrunt, habetur regnum Cbristi nunquàm de-
ferri lune voluil. Posl bienniuni aulem € ad siturum : Et regni ejus non erit finis. Et in de-
< pacem inlcr illos Ordines el in universà Ec- linilione fidei concilii Cbalcedonensis utraque
i clesià super bàc quaeslione conservandam naluradicilur concurrisse in eamdem personan)
< inquil Spondanus, slaluil (conslitulione data indivisibiiitcr et inseparabititer.

c calendis augusti) nuiii licere opinioneni ne- Co.NCLusio II. Verbum divinum, triduo moF-
i ganlem sanguineni Cbristi in triduo passio- tis, corpori Chrisli unitum niansil. Probatur
^ nis à corpore sepaialuni, Divinitati unilum 1°, quia lum in Scripiuris, lum in Symbolo
ç pcrniansisse, ul ba;relicam proscribei\\ do- fidei Cbristns dicitur sepullus, ratione videli-
I nec iier Sedera aposloiicam ,
quiri in bnjus- cet corporis sui quod in sepulcro jacuit. Eo-
( modi quœslione senliendum esset, debnire- dem aulem modo dicitur sepullus, quo dicilur
( tur. > Alque adbuc sub judice lis est, de quo ralione animiE ad inferos descendisse; cùm
lege NVadingum in annaiibus Ordinis Minor. ad ergo ipsis adversariis indubilalum sit animam
an. 1551 el li62, el Frasseniuni, t. 5 Scoli Aca- Verbo conjunctam ad inferos descendisse, ac
deniici, disp. 2, de Incarn. a. 1, sect. 2, q. 5. proinde de Chrisli personâ intelligi debeat
Observ. i^, duas igilur de proposilà qu«s- quod dicilur eum descendisse ad inferos; ila

ijone esse Ibeologoruni senlenlias. Durandus, pariler el de personà Cbristi ralione corporis
in 4, Gabriel in Canoncm,Tostatus Paradoxe 2, accipiendum est quod dicilur, eum sepultura
cardinaiis S. Pelri ad Vincula, el alii negani fuisse. Ergo persona Chrisli seu Verbum triduo
sanguinem effusum niansisse unilum Verbo. mortis corpori unitum mansit.
Çx adverse slanl Capreolus, in 4, Barlbolo- Probaïur 2° ex versu 10 Psalm 13 : Non da-
^3Q3eus Médina, q parle, q. 5, Suarez hic dis- bis sanctum tuum videre corruptionem. Quaî pro-
put. 15, secl. 6, Vasquez, Gonclus, etc., qui pliclia à S. Pelro, Act. 2, v. 27, ad Christum
senlentiani neganlein velul lemerariam, erro- in sepulcro jacentem, ibique nullam experlum
ueara et à S. Sede daninatam Iraducere non puiredinem, atquc inde redivivum eum gloriâ

dubilanl. CoUius coUcgii Ambrosiani doclor, egressum refertur el applicaiur. Ergo , cùm
in amplû Disscrlalione quam qnjnque libris de Chrisli corpus in sepulcro jacuit, ipse sanctus
hàc controversia Mediolani edidil an. 1017, Dci, id est Chrisli persona juxta Psailem Re-
opinionem allirmanleni ul longù probabiliorem gium et Apostolum Pelrum ibi jacuisse di-
cl veram ampleclilur, sed nolam erroris opi- cenda est, ratione vidclicel corporis. Nec aliam
nioni opposilse impingere uou audct. Eamdem ob causum omnis pulredoab ejusmodi corpore
S07 DE lîJCARNATIONE 808

propulsaui est, nlsi propter illius cum Verbo gaio Quod semel Verbum assumpsit, nunquàm
:

unioncm ; ergo, etc. dimisil atqui Verbum non modo animam sed
;

Probatur 3° aucloritaieSS. Patrum. S. Gre- et corpus assumpsit ; ergo, etc. Probatur 5" ex

gor. Nvssenus, Orat. 1 in Christi resurrectionem, facto quod Suavis et post eum cardinalis Pala-

sic loquitur Deus qui totum bominem per

: < vicinus L. 17 Hist. conc. Trid. cap. 6 , refe-

( suani cum illo conjunctionem iu naturam di- runt ; cùm videlicet Amandus aut Amans è fa-

f vinam muiaveral , mortis tenipore à neutrâ milià Servitarum theologus, inler disputandum
< illius quam semel assunipserat parte reces- de Communione sub utrâque specie, Corpus
« sit. I Et paulô post : « Quoniam igilur du- Christi demortui sejunctum fuisse à divinitate

t plex est hominis concrelio , simplex autem pronuntiâssct, tum exorlum esse inter Patres

( alque una Divinitatis natura , cùm homo di- Trid. strepitum et murmur, illudque dictum

I rimatur atque distrahitur, Divinilas ipsa quae improbatum fuisse. Nullum tamen hujusce
I individua est , non separatur, sed contra po- iheologi errorem in acta relaium haberi obser-

( liùs propter uniiatem naturœ divinae quae vât Palavicinus. Probatur 6° ex ratione qnâ

f utrique hominis parti ex sequo inest, quse utilurS. Joannes Damascenus locomox citato,

f sejuncta sépara taque erant , rursùs coeunt et nempe nunquàm aut animam ont corpus (Christi)

i conjunguntur. n S, Augustinus, Epist. 87, pemliarem atque à Verbi subsistentiâ diversam

aliàs 57, ad Dardanum , cap. 5, n. 7 : « Homo subsistentiam liobuisse. Nam corpus triduo mor-

I Christus, inquit, illo die (mortis) secundùm tis ab anima separatum , nisi Verbo unitum
f carnem in sepulcro, secundùm animam in permansisset , saltcm partialem habuisset sub-

€ inferno futurus erat; Deus verô idem ipse sistentiam creatam, quippe cùm seorsim exti-

< Christus ubique semper est. » S. Léo Serm. tisset. Dixi saltem partialem; quidam enim vo-
lunl substaniiam quamlibct singularem et exis-
66, qui est 17, de passione Domini, cap. 1, ail
f in tantam unitatem Dei et hominis naturam lenteni , hoc ipso quo seorsim seu alteri non
f convenisse, ut nec supplicio potuerit dirimi, unita existit , esse suppositum vel personam ,

< nec morte disjungi. t Ergo, si corpus Christi, sive sit natura compléta in ratione nalurse, sive

juxta S. doclorem, fueril à Verbo assumptum , sit incompleta, id est, seu dicat naturaliter ha-

constat ex ipso illud triduo mortis Verbo uni- bitudinem ad constituendam cum altero natu-

lum permansisse. Atqui secundùm S. Leonem ram aliquam totalem. Qui autem hanc opinio-

corpus Christi fuisse à Verbo assumptum patet nem sequuntur quae etsi minus communis, ne-

ex bis ejus verbis sermone 27 qui est 8, de ,

quaquàm tamen est evidenter falsa, ii, inquam,
Nativit. cap. 4 « Utrique naturœ in suis pro-
:
quod consequens est statuèrent , corpus Christi

f prietatibus permanente tanta est unitatis facta videlicet si triduo mortis à Verbo sejunctum

f communio , ut quidquid ibi est Dei non sil ab fuisset, tune totalem subsistentiam creatam ha-

< huraanitate disjunctum; quidquid autem est biUirum; adeô ut verum et propriè dictum

« hominis, non sit à Deitate divisum. > S. suppositum creatum constituisset. Verùm, lieet

Jean. Damascenus, lib. 3 de F/de, cap. 27, in triduo mortis, partialis tantùm subsistentiâ
rem lolam dilucidè exponit bis verbis Quam- : « creata corpori Christi tribueretur, suppositwn

t vis, inquit, Christus ut homo mortem obie- creatum partiale ipso tune fuisset constitutum,

f rit, sanctaque ipsius anima ab immaculato quod cum llde orthodoxâ conciiiari non potest;

f corpore distracta sit; Divinitas tamen à neu- ergo, etc.

f tro, hoc est, nec ab anima , nec à corpore Dices : Tertullianus, L. contra Praxeam, cap.
< quoquo modo sejuncta est, npque propterea 30, Eusebius L. 4 Demonst. evang. cap. 13, S.
« persona una in duas personas divisa fuit ; si- Hilarius, cap. 55 in Matth., S. Epiphanius hae-

« quidem et corpus et anima simul ab initio in resi 20 et 69, S. Ambr. I. 10 in Lucam et in

t Yerbi personâ exislentiam habuerant, ac licet Expositione Symbol nunc ad Appendicem re-
i

f in morte divulsa fuerint , utrumque tamen jectâ , cap. 15, Leporius in Libello emendatio-

I eorum unam Verbi personam quâ subsisteret nis, Vitalis et Constaniius Hispani episcopi, in

€ semper habuit. Quam ob rem una eademque Epistolà ad Capreolum, Carthaginensem epis-

< Verbi hyposlasis tum animae tum corporis , copum , docent ipso mortis tempore carnem i

« orat. Ncqne enim unquàm aut anima aut Divinitate fuisse derelictam ; ergo , etc. Dfst.

t corpus pcculiarem atque à Verlii siilisistcntià ant., fuiss '

(lereliclam quaiilùm ad specialem

« diversam subsisteniiani habuit. > prolcclionis iiitluxuni , concedo ;

quantum ad
Probatur 4° ex axiomaie in scbolis pervul- unioncm hypostaticam, uego. Intelligeudi sunt
 S09 ^''VERBI DIVINL 810
lii veleres eo sensu quèd, Icmpore Pnssionis et gninem qui in passione eflusus est incorrup- ,

morlis, Divinitashumanilalcmnonoriiftril,non lum mansisse? Sed nullam in Scripturis aut

défendent, sed saivicnliiinunanibus dcrelique- tradilione reperirc est idoneam et cerlam hu-
rit, ul secundùm allissima sapientiuc œtcrnoe juscc incornipliI)ililalis sanguinis eOusi ac se-
consilia, Chrislus omnium salvalor et redemp- parati probalionem. Iliuc illum sanguinem à
tor esse posset. Quo sensu Iianc Christi morien- corruptione non eximunt, nisi quia supponunt
tis voceni : Deus meus, Deus viens, ut quUl de- quod in qusestione posiium est, ncmpe ejus

reliquisti me? S. Léo, senn. (!(!, qui est 17, de unioncm cum Verbo iriduo morlis perseveran-
Passione, et alii interprètes explicant. Magister tem. S** Tanlùm abest ut certô cognoscatur
Senlenliarura L. 5 dist. 21, ita S. Ambrosium utrum Christi sanguis à corpore separatus na-
inierprelatur, atque non aliam S. llilarii fuisse turam sanguinis scrvaverit , ut poliùs contra-
menlem volunt doclissinii Benediclini in suâ ad rium suadere videanlur ill?e pretiosi cruoris re-
S. docloris opéra prsefalione. liquige quae aliquibus in locis conservantur»
Dices 2° : Si triduo morlis corpus et anima quœque eo quôd sanguinis naturam amiserint,
Cliristi manserunt unita Verbo, nonne dicenda à theologis qui cas esse veras sentiunt, Verbo
sunt imita mansisse inter se, ac proindeveram jam non unilœ asserunlur.
et propriè dictam luinianiiatem consliluisse? Probalur secunda pars, prœserlim ex virtute
atqui tamen propriè dici nequit Christum Iri- quam sanguini et aquœ ex latere Christi lanceS
<luo morlis verum fuisse hominem; ergo, etc. post mortem percusso egressis Scriplurre et SS.
Nego maj. Siquidem ab'a est unio animae et Patres atlribucre videnlur. Hic est , inquit S.
corporis adseinvicem, iiumanitati constiluen- Joannes , ad id prodigium cujus tcslis fuerat,
dae necessaria ; alia unio utriusque cum Verbo respiciens, qui venit per aquam et sanguinem Jé-
divine. sus Christus; non in aquà solhm , sed in aqnù et
CoNCLUsio III. Certô définir! non potest Chri- sanguine. SancUis vcrô Auguslinus , traclalu
sti personam sanguini quem in passione effu- 120 in Joannem, n. 2, de eodem oslento disse-
dit, hyposlalicè unitam permansisse. Id tamen rens : i Vigilanti verbo, inquil, Evangelista usus
probabile videtur. « est, ut non diceret : Latus ejus percussit, aut
Probatur prima pars, quia nullo arguraenlo, c vulneravit, aut quid aîiud ; sed aperuit ut
;

sive ex Sciipluris, sive ex tradilione deduclo id î illic quodam modo vitae oslium panderetur,
certô adslrui polest. Diximus quidem superiijs t unde sacramenta Ecclesise manaverunt, sine
Verbum divinum sanguini intra vivens Christi î quibus ad vilam, quai vera vita est, non in-
corpus cxlanti hyposlalicè unilum fuisse, alque i tratur. Ille sanguis in remissionem
fusus est
hanc propositionem pronunliavimus nobis vi- t peccalorum; aqua illa salutare tempérai
po-
deri certam, licet Frassenius Scoliacad. T. 5, « culum hsec et lavacrum prœslai et potum....
;

p. 16, et alii non infimse noise Iheologi eam « Secundus Adam in cruce dormivil , ut inde
tanlùmutprobabiliorem tueanlur. Verùm, licèt î forniarelur ei conjux , quod de latere dor-
Suarczet aUi nonnulli contra senliant, maguum « mientis eflluxit.... Quid islo sanguine mun-
discrimen staluendum est quaeslioncm inler de « dius? Quid ilio vulnere salubrius? » Plura de
sanguine unito , et illam de sanguine separalo hoc argumenlo légère est apud auctores supra
quam nunc tractamus. Sanguis unilus pars est appeliatos.
necessaria corporis, ejus functionibus vitalibus
CAPUT IV.
inserviens; sanguis effusus et separatus, hoc
De duobus unionis ligpostaticœ conscctariis, nempe
ipso desinit esse pars corporis , ilIicô corrum-
an composilio aliqna in Clirislo admitlenda, et
pitur, scu induit formam ab eà quaui in cor-
quœ communicatio idiomalum.
pore habet diversam. Quod ergo de priori ex
Scripturis et traditione coUigitur, non idc6 ad- In duos ar liculos caput istud esse dividendum,
scribendum alteri. Et vcrô falenlur omnes ipsc titulus ejus prosfert.
theologi Verbum divinum non mansisse unituni
ARTICrtXS PRI.MIS.
sanguini qucm Chrislus in circumcisione efTu-
quia sanguis Ulriim Christus aliquâ ratione composilus dîri
dil, iile à corpore Christi separatus
mulavit formam ncc ampliùs erat ipsius pars possit, et quomodb.
aciualis. Quo igilur argumenlo cerlo evinci po- Conclusio. Cliristus non est composilus
eà
terit Christum sanguini in passione elïuso et composilionisspecie quœ fit ex parlibus propriè
geparato unilum permansisse? Dicentne san- dictis, et incompletis, quœquc in scholisappeN
Tll. IX,
2(>
sit DE INCARiNATIONE 812

lari solet ex liis; benè verô eâ quse fit per mo- SS. Albanasius et Augustinus modo laudati

iJum nuiueri, et appellatur cum lus. dixerunt duas essentlas seu geminas esse Cbristo

Probalur priuia pars ; nain parles propriè substuiitias in unà personà Verbi. Et concilium

dlcix siuit naliira; incompletse quae ad consli- V oecumenicum collât. 8, anaibematismo 4, S.

iiR'iiduni aliquod totiim per se habitudinem Cyrillus L, de reclâ flde, ad Tbeodos. act. i ,

dicuut, iindesibi nuiluô aliquam perfectioueni concil. Ephes., S. Maximus, in traclalu contra

adduni; alqui Cbrislus non constat ex ejusmodi unam naluram, Sopbronius, in Epislolà syno-

parlibus seu incompletis naturis, ut patet 1" ei dicà ad Scrgium, S. Joannes Dam., L. 3 de fide
liquidé habe- cap. 3 et 5, et alii, cùm de Cbristo loquuntur,
sacris Scripluris, siquideni ex iis

liirVerbuiu divinum esse iaimulabile et perlc- compositionis nomen non refugiunt et me- :

clissimuni, ac proinde carnem assuniendo non rilù sanè, cùm composilio nibU aiiud sil quàm
fuisse inimulatuni aut perlectius factuui.
2" Ex dislinclorum unio. Alque juxla sensum in bàc

SS. Patribus ; S. Athanasius apud Eutyniium secundà conclusionis parte explicaluni, intelli-

jn Panoplià, p. 2, tit. 15 : « Cernis, inquit, in gendum est quod à nonnullis veleribus ali-

< unà personà non parlium composilioneui, sed quando diclum est, Divinitaleni ethumanilalem

« perfeciarum ( id est completarum in ratione esse partes Cbrisli. I^'empe nomen parlium ac-

ï naturae) naturarum conjunclionem, quà non ceperunt impropriè, ut exprimèrent naluram

i diue una fiunt essenlia sed una dignilas et

,
divinam et bumanam in unam personam con-
« gloria declaralur. » Et S. Augustin. L. 2 venire.

oonlra Maximinura Arian., cap. 10 : « Clirislus Quaeres 1", an dici possit Cliristum esse ex

g una persona est geniinae substantiae, quia et duabus naturis , an prailerea dicendus sit esse

i Deus et bomo est. Ncc tamen Deiis pars bu- in duabus naturis. Respondeo calbolicam esse

< jus personae dici potest ; alioquin Filius Dei banc locutionem, Cbrislus est ex duabus na-

« Deus , anlequàni susciperet loriuam servi turis , siquidem duae sunt in Cbristo naturae,

» non erat totus, et crevit cùm bomo D.vinitali divina et bumana. Hanc adbibent S. Hilarius,

« ejus accessit. » 3° Ex ratione tbeologicâ ;

lib. 9 de Trinilate, n. 3, necnon Flavianus
lum quia fide constat duas esse in Cbrislo na- in suà prima fidei professione ,
quam con-

luras distinctas et inconfusas , non unam lan- cilium Conslantinopolilanum probavil. Cùm
lùin ex duplici naturâ composilani ;
tuni quia tamen Eulycbiaui ut fucum facerent, Chrislum

nec natura divina cum humanà uniri postulat, anle unionem ex duabus esse naturis prolile-

nec liuraanilas ad unionem cum divinilate ba- rentur, duplicemcacleroqiii naluram post unio-

bitudinem naturalitcr dicit tum denique quia ;

nem in ipso non agnoscenles; idcircô, ut ejus-

porficilur quidem maxime natura bumana, cùm

modi Jiœreticorum fraudi occurrerent. Patres
nnilur divinœ in personà Verbi ; at Ycrbum concilii ChalcedonensiS acl. 4 , formulae fidei

suàple nalurà perfectissimum nullam Analolii Conslantinopoîitani in quà diccbalur

cùm sit ,

indeperfectionemconsequi potest, nec Cbrislus Christiim esse ex duabus naturis, voluère adjici

eonsians naturâ divinâ et bumanà perfectior non tanlùm ex duabus, sed etiam iii duabus na-

dici potest Verbo ipso ,

quod utpote summè turis esse Chrislum.

perfectum, quidquid perfeclionis inest naturae Quaeres 2", an Cbrislus dici possit ex tribus

assumplse , in se erainenler conlinet, subslantiis, nempe ex divinilate, anima ratio-

Probatur secundapars, nempe Chrislum esse nali et carne. Respondeo alfirmativè. llaloculi

oompositum eà specie compositionis quae fit ex sunt S. Augustinus, lib. 13 de Trinil. cap.

partibus impropriè dictis seu per modum nu- 17, n. 22, Isidorus Hispalensis, lib. de Diffe-

meri partes enim impropriè diclae sunt naturae rentiis n. C, synodus Tolelana XI , anno 675
;

distinctse realiter , et complétée in ratione na- celabraia in Professione lidei, ilem Tolelana

ture, quœ uniri physicè naturaliier non postu- synodus XV, an. 688; imô aliquando utile fuit

lant, quaeque unione sui vel

non perliciuntur, hune loquondi modum atlbiberi ut error Apol-

vel non perliciunt; alqui ex duabus ejusmodi linaris Cbristo animam rationalem detrabenlis

naturis Cbrislus constat; natura enim divina et diseriiùsexcludeielur. Quapropier cùm Bene-
humana ex quibus coalescit, sunt dislinctae nu- dictus II, suramus poutifex, ad episcopos Hi-
méro prœlerea pbysicè uniri non poslulant
;
spanos rescripsisset, minus caulèab iis diclum
(Il diclum est alqiic bœc perllcitur quidem
;
in mox laudalà synodo Tolelana XI, (iluistum

unione Ijypostaticà , sed alleram non pcriicil ; esse ex trihus subslantiis; ii coactà altéra sy-

illa verô perficit , non aulcm perUcitur. Ilinc nodo conicnderuni dici quidem possç Clifi-*
 VEllBI DIMNI.
813 8U
stum ex duplici constare substanliâ, divinâ qui habet naturam divinam, homo, id est, ha-

nempe et hunianà, sed et alterani locutionem bens naturam humanam ; immortalis, id est , lia-

quam adhibuerant, esse etiam conformem bens immortalitatem , etc. Prœdicatio igitur seu
fidei, etpraeterea elidendis Arianorum et Apol- attributio nominum ulriusque naturœ si fieret
linarisiaïuni Iraudibus inagis idoneam. in abstracto, coincideret cum conununicatione
quœ béret ratione naturœ, de quâ communica-
ARTICULUS II.
tione mox ioculi sunms, daretque istas propo-
De communicatione idiomatum in Christ o.
sitiones insulsaset lidei contrarias, ut videbi-

Ex iis quae adversùs Nestorium, Dissert. 4, mus: Divinitas, seu natura divina in Christo est

cap. 2, art. 2, slatuimus, liquidô constat esse humanitas, natura humana est natura divina;
admiltendani in Cbrislo aliquani noniinura et Divinitas est mortalis, humanitas est Deus, etc.
proprieialum utriusque nalurie connuunica- Prœdicatio verô seu attributio reciproca eo-
lioneni. 111a verô connnnnio et attributio nui- rumdcm nominum et aitributorum in concre-
tua considerari potest vcl respcctu naturœ, ut to et raiione unius Cbristi personœ, istas lo-
si diceres : Divinitas est humanitas, natiira Im- quendi formulas exhibet : Cliristus est homo,
mana est immensa, Divinitas est mortalis ; quse Cliristus est Deus; Deus est homo, etc. Hœ sunt
propositiones falsae sunt et taui lidei quàni ra- locutiones quœ ex unione hypostalicâ neces-
tioni répugnant , ut deinceps oslendemus ; vel sariô consequunlur. Nempe, quemadmodùm
considerari potest respeclu personai, ut si de propler unionem physicam animœ et corporis,
Christo agens dicas : Deus est Iwmo , homo est
ex quâ unica bominis persona résultat, dici po-
Deus ; Deus est mortalis , liomo est immortalis ; test, bomo est corporeus, bomo est rationalis,
id eslpersona Cbristi habens Divinitalem ba- necnonralionalis est corporeus et vice versa ;
bct etiam humanitatem, etc. Quoe posità unio- quia nempe bœc unilatem personœ bominis
ne bypostaiicà sunt verissima et necessariô ad- duas subslantias diversas complectentis dun-
niiltenda. taxat supponuni, ut palet eo quôd illœ propo-
Duplex circa comraunicationem idiomatum sitiones sic resolvendœ sinl : Qui babelbuma-
est error extrême oppositus, aller Nesloriano- nilatem, babet tum corpus, tum animam ratio-
rum, qui communicalionem ejusmodi etiam ra- nalem ; bœc persona quœ habet animam
tione personae è medio suslulerunt, ut aliquan- rationalem, babet etiam corpus ; ila propter
do diximus ; aller Lulberanorum, qui commu- unionem byposlaticam naturœ bumanœ ad
nionem illani etiam respectu naturœ, sallem Verbum, quâ flt ut in Cbrislo natura sit du-
quantum adaliqua Divinitatis attribulacommu- plex, et una Verbi Del persona, dici débet
nicala bumanilati, agnoscendam censuerunt. Cbristum esse Deum, bominem, Deuni
et esse
Itaque comniunicationem idiomatum sub du- esse bominem, et bominem Deum, etc. In
plici ilià raiione sigillalim spectabimus. comprobandà autem ex sacris lilteris et ex SS.
De communicatione idiomatum in Cliristo ratio- Patrum et conciliorum auctoritatibus hâc idio-
ne personœ adversîis Nestorianos. — Commu- matum communicatione hîc non imuorabimur,
nicatio idiomatum quam ex myslerio Incarna- qnippe cùm jam à nobis id confectum sit Dis-
lionis nexam esse Scripturai et tota tradilio serl.4, cap. 3, ubi adversùs Nestorium de-
denionstrant, dcliniri solet, prnedicalio seu at- monsiravimus unicam esse in Christo perso-
mulua et reciproca, in concreto, nomi-
tributio nam; lune enim in probalionem attulimus
num, aitributorum et proprieialum naturœ nominum et aitributorum ulriusque naturœ
divinœetbumanae, rationeunius Cbristi perso- communionem in Scripluris et in lolâ iradi-
,

nœ. Sic,v.g., dicitur : Cliristus est homo, Chri- tionesœpè usurpatam quœ, ut ; est hujusce uni-
stus est Deus; hic homo est Deus, Deus est homo; tatis necessaria appcndix, ita ejusdem est cer-
Deus natus est, passus, mortuus; homo est œ ter- tum et indubitatum indicium.
nus, impassibilis, immortalis, etc. Ul illa deflni- Verùm iradendœ sunt regulœ juxta quas illa
lio intelligalur , observandum est nomina alla communicalio idiomatum adliibenda sit; ad
esse abslracta, alia concreta. Nomen absira- quarum intelligentiam prœlerca advertendum
ctum seu terminus abstractus formam tantùm ex nominibus concrelis, alia appellari substan-
significat, non subjectum, Hujusmodi sunt bœ tiva, alia adjectiva. Inter quœ illud discrimen
voces, Divinitas, bumanilas, œlernilas mor-
, intercedit quôd concreta substaniiva rei natu-
talitas, Nomen concrelum signilicat tum for- ram tanquàm formam cum subjeclo exprimant,
uwm tum subjççium ejus, ut Dm, id est , ille Ut Deus, id est, habens Divinitalem, seu naiu^
 st;
DE INCARNATIONE 816

liomo, id est, hnbons naturani plicalio in formam cadit , et sensus ejusmodi

ram divinam,
contra vcrô adjccliva cum subjcclo propositionis foret Deum quatenùs habet Di-
hunianam ;
,

tanlùm vinitatcm habere naturam humanam quod

non significent naturam ipsani, sed
, ;

necessariô accidenta- tani insulsum est quàm fidei adversum. Tertia

forniani aliquani scu scii

ejusdem nalurœ ut illœ vilentur loquendi rationes, quse elsi

liter naturœ adjacentem, vel
verse in se, liseresi tamen promovendai adju-
actionem aliquam aut passionem aut parlicipa-
tioneni, ut imnioiialis, natus, niortuus, huma- mento esse possent. Sic licet Christus ut

nus. Rursùs nonùna concreta adjectiva, vel homo reverà sit creatus et creatura, atque

sunt derivaia, vel absoluia. Derivata

partici- ideô , eum creaturam verili non sint appellare

pationem aliquam substantif seu nalurce dé- SS. Ambros. Serm. 5 in Psal. 118, Augusl.

signant, ut Immamis, divinus. Absoluta vel pro-

Epistolà 187, aliàs 57, ad Dardanum, Joan.
naturse Damasc. lib. 5, c. 3, etc., attamen haec
prietates, vel actiones, vel passiones
propositio Christus est creatura simpliciter
dénotant, ut mortalis, natus, passus, etc. His
: ,

prsemissis sit
pronuntianda non est, ut S. Thomas anim-
REcri-A. I. Nomina concreta substanliva adverlit , 3, p. , q. 16, a. 8, et post eum
seu Dei homi- Patavius, lib. 7 de Incarn. cap. 6, quia sci-
id est, quoe naturam ipsam
liœresim Arianorum adjuvaret sed di-
nis tanquàm formam cum subjoclo exprimunl, licet ,

ut Dens et Iwmo , de Christo et de se invicem

cendum : Christus secundîtm quod homo , est

creatura.
possunt prœdicari. Itaque dicendum est Chri- :

stiis est hovio, ChristHS est Dens, et pariter cùm Regll\ II. Nomina concreta adjectiva quîe

àe Christo agitur, Dens est homo , et Iwmo est absoluta sunt, seu quœ proprielates, aciiones,

Ratio est quia nomina concreta subjectum passiones significanl, de Christo dici possunt et
DfiMs.
convcniente exprimunt de se invicem. Sic, verbi gratià, dicendum est
ipsum cum forma ei ;

Christo subjectum seu Christnm esse mortalem et immortalem , eum qui

ergo, cùm unum sit in

cvidens est ubi nomina con- est immortalis factum esse mortalem, etc. Pariler
supposiium,
creta subslantiva utriusque naturce
de Christo dicendum est, Deum esse in terris visum , esse

et de se invicem prœdicantur,
lis hoc unum natnm, crucifixum, etc. Ratio est quia illa omnia
signihcari, nempe idem suppositum seu perso- suppositum sonant, et ad illud referunlur.

qu;Tî in Christo divinilaiem habet, habere immortalis enim idem est ac habens immorla-
îiâm
eliam humanitatem, quod verissimum est
et lilatom, morlalis verô idem ac qui naturam

ad fidem calholicam pertinet, juxta quam una mortalem habet; proindeque cùm naiura di-

est Christipersona et natura duplex, divina et vina sit immortalis et natura humana morti
humaua.Triplicem lamen voluntTheologi adhi- obnoxia, scquitur, 1" illum qui habet utram-
nomensubslantivum que, dici posse mortalem simul et imniorlalem;
beri cautionem. Prima, ut
designet. Sic, v. g., de- 2° de eodem agendo dicendum quoque immor-
personam creatam non
monstrato Christo dici nequit : Hic homo fac- talem esse mortalem , etc. , seu eumdem qui

Dens licèt dici possit :

Dens factus est habet immortalem naturam, habere etiam na-
tus est ,

homo. Poslerior enim proposilio

solùm sigiiili- turam mortalem.
factam esse Observa autem neque hic apponendam esse
cat Deum seu personam divinam
personam quoc humanitatem habeat quod ;
ip- reduplicationem. Scilicet dici nequit Christus :

sam dogmatis sacri substanliam exhibet. Prior ut Deus, est mortalis, est natus, passus, etc.

nutem indigilarct personam aliquam quœ priùs non enim haîc competunt Christo sub eo
humana, faclam esse respectu quo Deus est, sed tanlùm propter
. fuisset persona creata et
decursu temporis personam divinam; quod naturam creatam quam assumpsit.

fulei penitùs adversum est. Ob eamdem causam Régula III. Nomina concreta adjectiva, quae

abslinendum est quoque ab illà locutione : Ho- derivata appellantur, seu quœ participaiionem

quanquàm aliquo sensu ca- aliquam naturarum sonant, ut divinus, hnmanus,

vio factns est Dens,
que eam usurpàrunt S. minus accuratè dicuntur de Christo et de se
Iholico accipî possit ,

lib. 1, de Natnrâ humanà; S. Greg. invicem. Sic v. g., minus rectè diceretur
,
Âthanasius,
lib. 4 de prœ- Christum esse divinum, dominicum, deiferum,
^AZ., Orat. 56; S. Augiistinus,
Sanctornm, cap. 16, et synodus vel humaniim. Ralio est quia is minus accu-
destinatione
Lateranensis , sub iMartino I. Secunda cautio ratè naturam divinam aut humanam partici-

nuUa reduplicalio fiât. Namque dici non pare solùm dicitur, qui ulramquc reverà habet
est ut
Deus quatenùs Deus est homo. Redu- et complectltur : atqui Christus naturani divi-
polesl ;
8i7 VERBI DlVINl. 818

nani el humanam non modo participât , scd nilatis proprietaies. Ralio est quia Divinitas,

utramque habet et complcclitur; crgo niitiùs et omnia Diviniialis allribula idcntiflcanlur

acciiratè , etc. Id ponô unum In hàc rcgulà rcaliier ciim personà Chrisli, nempe Verbe
pronuntiamus, quôd hœc minus arcnratc dicc- divino; conlra verô nalura bumana cl ejus

renlur. Scilicet locutiones ejusniodi eriorem proprielales , elsi unianUir Verbo, ab ipso ta-
fidei adversuni necessariù non involvunl , ncc mcn realiler dislinguuntur.

difliculter ad signiflcationem caiholicani pos- Regll.v V. Quœ compclunt naluroe divinai

sunt Unde à vcteribus quibusdani hw-
inflecli. et naturse humanœ, de se invicem non possunt
resis Nestoriana; non suspeclis, et lidem unius in abstraclo pra^dicari. Sic dici non potest :

in Chrislo personaî allas diserte expriuienlibus, Nalura divina est nalura bumana, vei humani-
cilra omnem erroris notam adhiberi potuit, ut tasest œlernitas. Ratio est quia ambai naturai
observavimus Dissert. 4, cap. 2, art. 2. —Unum unione hypostalicà non confundunlur , sed
igitur harumce proposilionum vitiuni est, quôd dislinclsemancnt et inconCusie.
niancai et imperl'ecta; dogmatis calholici ex- Régula VI. Nomina concrela, seu substan-
positiones sint, sensui bïerelico per se non tiva seu adjecliva unius naluroe non possunt
,

oppositiB, iliique animis instillando valdè ido- de alià nalurù prœdicari aut de ejus parlibus.
neae, si nenipe qui eas adhibere aniat, simul Sic dici neqiiil : Divinitas est homo, humanitas
voces alias sacro dogiuati pleniùs declarando est Deus; Divinitas est nata, passa, elc.

naïas abjiciat, ul ^'cslorio contigil. Ralio est quia, cùm naUirœ disiinguantur,
Allatam rcgulam S. Auguslinustotam confir- necesse est ut quœ propria sunt uni, non pos-
mât, lib. 1 Relractatiouum , cap. 19, n. 8, ubi sintde altéra prsedicari.
postquàm dixit : j ÎSon video utrùm rcclè di- Regulv ultima. Nomina adjecliva quibus
« catur, liomo dominicus, qui est mediator Dei unio hypostalicà seu assumplio naluroe huma-
« ethominum, homo Cbristus Jésus, cùm sit nt asserilur, de Chrislo Deo et hominc non
< ulique Doniinus... sed ubicunique hoc dixi, possunt proraiscuè dici. Nimirùm, v. g., licèt
< dixisse me noUem. Postea quippe vidi non opiiuiè dicatur, Deus incarnatus , vel caro fa-
« esse dicendum ; » contiuenter addit : « Quam- clus, non tamen dici polesl, homo incarnatus.
€ vis nonnullà possitraiione defendi.^S. Tho- Ratio est quia communicalio idiomalum sup-
mas, 3 parte, q. IG, a. 3, ab ejusmodi régula ponit unionem hypostaticam cujus est neces-
excipiendam ducii proposilionem istam : Cliri- saria appendix, non proinde ad oa qua* ejus-
stus est homo divinus ; « quôd, inquit, nomcn modi unionis sunt, scu quoe eam consliluunt,
t illud divinuni consuevil prœdicari etiam de se exlendil.
« his de quibus praidicalur essentialiter nomcn Quœres ulrùm vera sit et cailiolica haîc pro-
€ Dcus. Dicimus enim quôd divina essentia est positio : Umis de Trinitate passits est ; necnoii
< Deus et quod essenlia est Dei sive divi- ista : Unus de Trinitate incarnatus est, seu :

€ na...elVerbum divinum, cùm tanien Vcrbum Christus aui, Verbum est unus de Trinitate; quam
t sit Deus. > Hœc S. doclor. Atlamen, si ad senlenliam altéra supponit. Respondeo has
exactions dialcclices amussim dictam proposi- proposiliones esse verissimas et calholicas.
lionem cxpendaiiius , salins videbilur eâ absli- Hoc unum inter eas discrimen intercedil, quôd
nendum no Ibrlè cùm diccrelur Cbristus
, isla : Unus de Trinitate incarnatus est; vera sit
homo divinus, dotibus dunlaxat prœcellcn- etiam reduplicativè, seu qualenùs est iimts de
tissimis ornatus intelligeretur, ut cùm Plalo Trinitate ; aUera verô quœ ex e<à deducitur,
homo divinus luissc pcrliibetur. Cœtcrùm nempe unus de Trinitate passas est, non sit vera
caro et anima Chrisii accuraiè dicunlur nisi raiione humanilatisassumplai, in quàsolà
deificatae, namque id tantùm signilicat hu- Chrislus passus est, et propler communitalio-
manitatem Cbrisli Deo Vcrbo esse hypostaticè ncm idiomalum, quam jam explicavinms. Pro-
unitam. batur responsio 1° ex Conciliis. Synodus V
Régula IV. Nomina ahstracta natur;« divincc goiicralis, can. 10, sic habet : « Si quis non
possunl de personâ Cbrisli in sensu rcali « conhlclur Domiuum Jcsum Chrislum, qui
praidicari , non verô nomina abstracta naturœ j crucifixus est carne, Deum esse verum, et
humanœ. Sic, v. g. , dici potest personam « Dominum glorioe et unum de Sanctà Trini-
Chrisli, scu Chrislum esse Divinilatem, omni- 1 laïc, lalis aiialhema sii. » Vide etiam can.
polentiam , verilalem , etc. Non verô potest i 4 et o. Concii. Laieran. à Marlino I, anno
aici Chrislum esse humanitaieu!, vcl huma- Gi9, conlra Monolhclilac cclebratura, can. 2,
m DE INC ÂRNATIONE m
sic slatuit :< Si quis non confitetur pro- Deum et Dominmn nostrmn covfîfendmn ad-
« pi"iè et secundùm verltatem ipsani iinum struxerit. Tandem S. Agatho, in Epistolà ad
f sanctix^ et consubslanlialis el venerandse imperatorem Constantinum Pogonatum qnaé
( Trinitatis Deum Yerbum è cœlo descendisse, aclione 4 concilii VI recitata est, fidei quam
» et incarnatiim ex Spiritu sancto ex Maria Justinianus Imperator suis edictis professus
« semper Virijine, et honiinem facluni, cruci- est, rectitudinem laudat. Is porrô maxime in-
c lixum carne, etc., conderanalus sit. j Patres culcàrat unum de Trinitate esse Cbristum qui
concilii VI, tum in delinitioue fidei, t. 6 conc. pro nobis crucifixus est.

pag. i09o, tum in sermone acclaniatorio ad Probatur 3" ex sanctis Patribus. Dissimu-
impcratorem, pag, 1032, tum etiam plerique landum non est proposilionem de quà agimus,
actione VIII, suffragia singuli proferenies licet quantum ad sensum in Scripturis et in

Chrisluni iinum de Trinitate proedicant. totâ Traditione ssepiùs exprimalur, iisdem ta-

Probatur 2" auctoritate summorum Pontifi- men terminis et vocibus non fuisse adbibitam
cum. Joannes II, in Epistolà 2 ad Justinianum ante quintura seculum. Primus omnium S.
imperatorem data Romae VIII kal. aprilis an. Proclus, fidei catbolicae adversùs Neslorium
534, primus qusesliouem definivit, conlirmans strenuus et accuratus defensor, ad interimen-
qusecumque ad eum de fidei doctrinà Juslinia- das, inquit Liberatus, Breviarii cap. 10, !Ses-

nus scripserat in litteris quas suse epistol* torianorum versutias qui duas in Christo indu-
inscrit, inter quae illud erat inprimis « Chri- cunt personas, unum de Trinitate incarnatum

< stum crucifixum, unum esse sanctœ et posait. Extat bsec Epistolà S. Procli tum graecè,
f consubtantialis Trinitatis. » Et in Epistolà 3 tum ex versione Dionysii exigui ,
qui Hor-
ad Senatoros : « Juslinianus imperaior fiiius misdà poniilicatum gerente, occasione dissidii

< noster, inquit,... de bis tribus quaestionibus à monacbis Scytbis excilati, banc latine reddi-
< orta certamina fuisse signiûcavit, ulrum dit. Non modo aulem unum de Trinitate in-

« unus ex Trinitate Cbristus et Deus noster carnatum, sed etiam Cbristum pro nobis carne
« dici possit; boc est, una de tribus personis passum unum esse ex Trinitate tradidit S. Pro-
« sanctse Trinitatis sancta persona, etc. Pro- clus in Epistolà ad Joannem Antiocbenum cui
f bavimus in bis catbolicam imperatoris 11- tomum suum ad xVrmenos approbandum mi-
« dem, etc. Unum enim ex sanctâ Trinitate serai. Cujus quidem Epislolae fragmenta le-
« Cbristum esse, boc est, unam de tribus san- guntur apud Liberatum loco mox citato, apud
< ctse Trinitatis personis sanctam esse perso- Facundum Ilermianensem, lib. 1, et collatione
f nam , sive subsistentiam ,
quam Grseci û-c- 3 concilii V generalis. Laudat etiam in banc
< (j-iwi dicunt evidenter ostendimus. i rem Joannes papa II, in Epistolà 3, quae est
Eanidem Justiniani fidem de uno ex Trinitate ad senatores, duo testimonia S. Procli ut ex-
passo approbavit etiam Agapetus, Joannis II cerpta ex ejus Epistolà ad Occidentales. Ho-
successor, in Epistolà ad Justin, bis verbis : rurace verô textuum posteriorem ut et alla

Unie qidsquis contradicere prœsumpserit, à ca- plura Maxentius in Professione fidei, t. 9 Bibl.
tholicA commnnione se noverit aliennm. Dedlt PP. Lugd., p. 333, tanquàm ex Epistolà Pro-
banc Epistolam Agapetus, die 18 martii Con- cli ad Armenos desumptà récitât, in quà tamen
stantinopoli ,
que à senalu romano exoratus ,
non reperiunlur. Censet Petavius, lib. 5 de
belli ab îtaliâ avertendi causa se contulerat. De Incarn. cap. 3, in Epistolà Joannis II menduni
anno verô quo exarata est, scitè observât do- irrepsisse, et legendum ad Orientales quibus
ctissimus et eminentissimus Norisius, in dis- S. Proclum rcverà scripsisse ex S. Cyrillo
sertatione de uno ex Trinitate passo, cap. 10, coUigilur; Maxentium verô, quae in bâc S.
pontificem non nisi die 22 februarii an, 536 Procli Epistolà ad Orientales continebantur,

Constantinopolim pervenisse, ac proinde ojus- prae inconsiderantià, ut c tomo ad Armenos

modi Epistolam in edit. Binii et Labbœi malè excerpla exbibuisse. Contra Norisius .Maxen-
legi datam Flavio Belisario V. C. id est, anno tium interpretalur de refutatione capitulnrum
633. legendum cum codice Yaticano : Post Tbeodori Mopsuesteni Epislolae ad Armenos
coimddtum Belisarii V. C. id est anno 536. adjectà. Quœ refutatio periit quidem, sed ex-

Vigilius papa, in constituto quod eidem Jus- titissecolligitur tum ex fragmontis Epislolae

tiniano inscripsit, dato Constantinopoli die 14 ad Joan. Antiocb. collât. 5 synodi V insertis,
maiian. 553, bunc laudat quôd orthodoxâ pro- tum ex altéra S. Procli ad eumdem Epislolft
fessione uninyï de sanrtà Trinitate Christian apud Facundum Hermianensem, lib. 8. cap. 2.
821 VERBI DIVINI. tîî
Teslis porrô est Lîberatiis, loco inox citaio, tas, quos idem pontîfcx propter Eulychianum
Epistolam S. Procli ad Arnienos à Joannc An- errorem ab Ecclesiâ; communione expelicndos
tiocheno et ab episcopis cum eo congregatis censuit.
approbalain l'uisse et subscriplani. Cyrillus Probatur uUimô ratione thoologicà. Om-
Schylopolilamis sci'ibil S. EiiJliyiniuin, cele- nes Catholici semper fassi sunt, aiqne eliam,
brem nionachorum in Palaestinâ institulorem, dùm inter ipsos de uno ex Trinilate passo dis-
qui anno 47Ô obiit, nccnon S. Sabani abbatcm putatum est, altè profitebantur, quod ex Scri-
adversùs Neslorianos prœdicâsse unum de pturis et ex traditione certissinuim est, Cbri-
Trinilaie esse Cbrislnni. Constat quoquo tiim stum scilicel, qui pro nobis secundùm humani-
ex libclloquem icgalis Anastasii papai Apocri- talem passus et crucilixus est , esse Vcrbuni
saril Ecclesiaî Alexandrinœ, versus initia im- ipsum, seu Filium Dei pro nostrâ sainte incar-
peratoris Anastasii obtulerunt , cùni maxime natum, nnam è personis sanctissima^ Trinitatis.

ex supplicalione sou deprecationc clerioorum Alcjui hx proposiliones unus de Trinilate in-

,

et abbatum diœcesium Anliochiae, Hierosoly- carnatus est et pro nobis secundùm carnem est
morum etsecunda; Syrise ad Justinum imper., non aliud quid-
passus, hoc ipsum signiJicant,
Anastasii snecessorem, constat, inquam, famo- quam. Enimverô planum est banc esse ejus-
sam sancli Procli sententiani de Cliristo uno modi proposilionum significationom modo ,

exTrinitate, genuino et catholico sensu intel- vox unns in liàc loculione , unus de Trinilate
lectam , etiam quo tempore eâ mulilalâ, ut accipienda sit personaliter et notionaliter , non
deinde dicemus, abutebantur Eutychiani, à verô essentialiter et substantialiter ; adeô ut sen-
Catfiolicis in pluribus Orientis Ecclesiis in sus sit, una Trinilalis persona, non verô una
professione iidei contra Nestorianos fuisse re- Divinilas Trinitatis , vel , unus è Trinilate
citalam. Lalinis quideuï seriùs cognila et usi- Deus ; aUjui cùm dicitur, unus è Trinilate, vox
lata fuit eadem sententia. Nec mirum, siqui- unus sumitur personaliter non essentialiter, et
dem 1°, ad notitiam eorum non anlea pervenit sensus est, una persona SS. Trinilalis, non
Epistola S. Procli ad Arnienos quàm à Diony- una Divinilas, seu unus Deus Trinitatis. Naml",
sio exiguo teniporibus Hormisdœ S. P. latini- islud Dei diclum Gènes. 3, v. 22, unus ex nobis,
tate donareiur. 2" Contra Nestorianos quibus juxta genuinam et omnibus probalam inlerpre-
coercendis nata erat illa locutio, conccrtatio- tationem, idem sonat ac una persona ex tribus
nes Occidentalibus erant pauciores ; Orientali- SS. Trinilalis personis. Alqui eadem plané vis
bus verô frequentissimœ. 3" Ilenoticum Zcno- est vocis unns , in hâc locutione, unus de Trini-
nis, datum anno 482, Procli sententiani bis late, ac in istcâ Dei de se loquentis sentenlià
verbis conceptani continebat : Trinitas eniin unus ex nobis;cr§o, etc. Hoc argumento uluntur
mansil Trinitas, et incarnato uno de sanclà Tri- Joan. II, in Epist. 3, ad senalores, Facundus
ntSate Deo Verbo. Illud autem edictum in Occi- Harmianensis, lib. 1, etc. 2" S. Augusl. Encbi-

dente rejectum est unanimi cum Ecclesiâ Ro- ridii cap. 38, ait : unus trinm, ut designaret
manâ consensn, à pluribus verô in Oriente unam SS. Trinilalis personam; alqui hae voces,
receplum fuit. Facile ergo intelligitur qua; fue- unus de Trinilate idem manifesté exprimunt,
rit causa cur s<^ntentia de quà agimus, etsi ac ist» unustrium, quando agilur de Trinilate;
plané caihollca et quoad rem ipsam ab Occi- ergo, etc. 3''Quandocumque vox unus, sine ad-
dentalibus adniissa, non statim quoad verba, junclo Deus aut alio œquivalenti , <le Trinilate
ab iis recepta fuerit, quaiiduiiuidem nova iis agendo pronunliatur, nunquàm concipilur es-
videri debuil , et eâ insupor abusi fucrant senliam seu naturam divinam qure cum su(t

Eutychiani. Sed ex eo maxime elucessit Veri- concreto Deus identificatur, signiticare. Si

tas hujuscc locutionls, quôd eam esse catholi- velis unicù voce unilalem substantia; seu na-
cam, Dionvbius cxigims in pra^falionc ad Epi- tunie tribus personis conmiunis desigiiare,
stolam S. Procli, IVrrandusdiaconus in Epistola adblbc vocem unum, ut dixil ClirisUis : Egoel
ad Analolium, et alii pryestanles viri apud La- Pater tjnum sumus; non dicas , unus, aliàs in
tinos statim agnoverint; quodcpic post aliquam Sabellianismi nolani incurres. Pater onim
ojus ventilationem cl discussionem, anno à Filius et Spiritus sanctus sunt, unum id est,
morte llormisda' papai qui de eà niliil statucre una substantia et divinilas, seu unus Deus, al
voluerat decimo, .loannos II, S. 1*., liane so-
, non sunt nnus, sou m»ms subsistons, ut aiunt,
lemnilrr approbandam duxerit , nemine ré- seu una persona. Hanc rationem preniit Fer-
clamante praeter solos ferè monachos Acœme- randus diaconus cap. 15, Episloluî ad Aiiato-
^^ DE LNCARNATIONE 824

liiim. 5" Cùm dicitur, unus de Trinitate, nonne qui in eâdem Epist. Filium appellare non du-
ipsà vi sennonis et indole vox umts ad aliquem bitat unum individuœ Trinitatis, non rejecisse

ex iis tribus quibus sancta Trinilas constat banc propositionem in se sumptam, unus de
referlur? Certè id confirmant omnes loquendi Trinitate passus est, sed tantùm prout ab bre-
modi quibus unus de pluribus numéro designa- relicis obtrudebatur ad errorem suum callidè

tur. Atque uniis ex tribus quibus sancla Trini- menlibus infundendum.

tas constituilur, idem plané est ac nna sanclse Altéra controversia quae de hâc proposilioue
Trinitalis persona. Unde merilô Joan. II, in olim mota est, ipsosmet Catholicos divisit.

Epistolà 5 ad senatores, jam non semel lau- Cœpit anno 519 Constantinopoli, auctoribus
datà, unum desanctà Trinitate Cbristum esse monachis quibusdam Scytbis, bujusce senten-
ita explicat ; Hoc est, unam de tribus sanctœ tioe, unus de Trinitate passus est, professionem
Trinitalis personis sanctam esse personam ; nimio studio urgenlibus, Justino imperante, et
ergo , etc. Hormisdà romano pontifice. Tune in hàc urbe

Quceres 2°, quodnam fuerit controversiœ de versabantur Sedis aposlolicae legati, quos pacis
uno ex Trinitate passo olim excilata:; initium, Ecclesiarum diuturno Acacii schismate inler-
status ,
progressus et finis. Respondeo quatuor ruptae redinlegrandœ causa llormisdas ad Jus-
prœsertim circa id negotii esse notatu digna et tinum principem catbolicum miserat.Ii conlen-
tenenda. Primum est duplicem olim fuisse tionem à monachis Scytbis excitatam com-
Calliolicis de sentenlià S. Procli admittendà pescere frustra conati , de eà Hormisdam
aut rejiciendà concertationem. Prior, impe- certiorem faciunt, quem etiamutadirentmona-
rantibus Zenone ae deinde Anaslasio, mota est cbi Romam profecti sunt. Horraisdas , ex pru-
adversùs bcereticos : Petrura nempe Fullonem denti œconomiâ, qua3Slionem,ut modo proba-
sedis Antioebenoe invasorem et alios Eutycbia- binuis, solemni judicio dirimere noluit, adeôut
iios Tbeopascliitas, qui in sententià S. Procli adiaphoris liberse Catholicorum disputationi

nomen carnis quà passus est Christus, elaliud relictis lisec controversia annumerata fuerit
quodcumque naiurarum in Cbristo diversita- donee anno 534, à morte Hormisdœ decimo,
lem indicans consulté resecantes, idcircô pro- Joannes II banc Justiniani Augusti professio-
litebantur unum de Trinitate passum ut si- , nem , nempe , unum de Trinitate esse Cbri-
guifîcarent naturam divinam, quâ pulabant stum qui pro nobis crucifixus, auctoritate suâ

humanitatem Christi esse absorptani et con- confirmaverit.

sumptam, dolores passionis sustinuisse. li igitur Secundum, quod hîc observandum et tenen-

vocem umis in mulilalà sententià S. Procli su- dum ducimus istud est , eos Scythas monachos,

mebant essentialiter, vel saltem propositionem qui tanto studio pro sententià S. Procli, Con-
hanc, ums de Trinitate passus est, propugnabant tantinopoli primùm, ac deinde Romae decertâ-
reduplicativè; noiebantque eà enunliari subje- runt, ab omni biereseosNestorianismo oppositae,

ctum duplex aliud denominalionis, nempe per- nempe ab Eutycbianâ pravitate fuisse prorsùs

sona Verbi cui tribuitur passio propter natu- iramunes. fiaronius ad annum 520, Binius in

ram buniauam quam bypostaticè assumpsit , et notis ad Epist. 70 Hormisdae , Labbceus , in

in quâ solà dolores passionis recepti sunt; observationibus ad Epislolam eamdem , et alii

aliud inbaisionis nempe bumanitas quà Cliri- complures, monachos Scythas Eutychianà sal-

stus passus est, quamque, unilione làctà, super- tem fuligine tlnctos putant. Vasquesius vorô

stitem non mansisse Tlieopascbitae conlende- in 5 S. Th. Disp. 15, cap. 3, Petavius, lib. 5 de
bant. llinc Félix lil, in Epistolà 5 ad Petruni Incarn. cap. 2, Thomassinus, Dissert. 18 iii

Fullonem graviter eum objurgat, eique in cri- Synodes, n. 10 et lib. 3 de Incarn. cap. li,
,

men maximum merilô verlit quôd unum de Cbristianus Lupus in Notis ad Epist. variorum
Trinitate passum dicens, Trinitatem consub- Palrum t. 2, p. 452, Duhamelius, lib. 2 de
stanlialem in très Deosdividat. Qui enim Deum Incarn. cap. 3, Dionysius à SancUi iMarlhà in

Filium in proprià naturà passum dicit, divinam vità Cassiodori gallicè scriptà , iSorisius in Dig-

cjus naturam neccssariô distinguit à Divinitale sertalione de uno ex Trinitate passo, et in Apo-
impassibili Patris et Spiritiis sancti, siquidem logià monachorum Scylharum, etc., quam se-

natura passibilis et natura impassibilis una quimur opinionem propugnant. Probatur autem
eademquc esse non possunt, adcôquc plures quia, ut ail Petavius ioco cilalon. 2, < qui pro-

naturas divinas et proinde plures deos inducit. « fessiones fidei ab illis (monachis Scytbis)
Ibi manifesté apparet sum. hune pontificem < éditas, ac caetera corunidem scripla, quœ
825 VERBI DIVlNt. 826

I extant, dillgenter expenderit, nullum ibi i bere, pejus erit istud initium (vitium) quàni

« deprehendet vesligiuin hœresis illius, > vide- t illud quod lactum est per Eutychetem. »

licet Eulychianœ. Quod quideni doclis§imi Similia quoque iidem legati ad monachos, co-

Pelavii judicium nenio thcologus non approba- ram se et coram episcopo Constantinopolitano,
vcril , si accuratè légat ejusmodi sciipla adversùs Viclorem diaconum voleutes nt con-
nenipe Apologiani quam illi nionacbi legatis cilio Chalcedonensi necnou S. Leonis et S.
obtulerunt; babelur t. 9, Bibl. PP. Lugd. Cyrilli dogmaticis litteris adderetur unus de
p. où'i ; capitula quœ ejusmodi Apologiœ adjun- Trinitate ; responderunt teste Dioscoro dia-
xcrant, ibid. j). 537; Professionem lidci Ma- cono in alià suà suggestione ad Hormisdam t.

xenlii horunicc nionachorum doctissinii, qu;ie 4 conc. pag. 519. Itaque sententia quara nio-
iisdem ferè vocibus concipitur, quibusdelinilio nacbi tanto œstu propugnabant non visa est
fidei concilii Cbalcedonensis, ibid. p. 53 i; legatis ut haîretica damnanda ; nempe eos mi-
deniquc rcli(|ua bujusce Maxentii opéra, in nime latere poterat ejusmodi propositioni in se

quibus vehemcntius aliquando studiuni , et suinptae signihcaiionem inesse catholicani, sed

aiios liujus generis nœvos nonnunquàm depre- 1° quia nova erat, id est, neque à conciliis ne-

hendes, nihil verô prorsùs quod eum Euty- que à S. Leone conceplis verbis adhibita 2° ;

cbianai haerescos suspectum efliciat. quia in sensum perversum à Petro FuUone et

Tertiuni est nec legalos Horniisdaî , neque ab Anastasio imperatore l'uerat usurpata ; ideô
Horinisdani ipsum, nionachorum Scytliarum volebant eam synodorum défini tionibus nou
proposilionem ut lisereticam damnasse. Et qui- adjici, imô minime necessariam declarari, at-
deni legati ut haerelicam non proscripserunt. que ejusmodi synodos et Epistolas S. Leonis
Tametsi enim in suis ad Hormisdam suggeslio- plenai dogmatis expositioiii statui suHicere.

nibus , illorum monachoruni intempestivam Votis legatorum suorum annuit Hormisdas. In

inquietudinem maxime vitupérant, fidem eoruni sex Epistolis quas de monachorum Scytliarum
Buspeclam habent, atque illorum propositio- dissidio scripsit , banc propositionem : Unus de
nem novam et hœresibus mullisque malis in Tiinitate passus est, non modo non condemnat,
Ecclesià fovcndis idoneam esse scribunt, atta- sed ne quidem conceptis verbis exprimit et
men 1" non suggérant Hormisdse ut monacho- memorat. In prima quœ est ad Justinianum
runi proposilionem tanquàm haîreticam pro- numéro G6, solummodô rescribit monachos
scribat , sed tantùm ut eam dogmali calholico illos Romai mansuros, donec legatis suis redu-

contra Nestorianoruni versutias declarando non cibus inquirere possit qnà rêvera faciente causa
esse necessarlam doceat. « Sanum mihi vide- iiUer eos fuerit commota discordia. Secundae
« tur, et utile et ad pacem Ecclesiarum con- ejus Epistolse, quse est 67, idem est argumen-
« veniens, » inquit Dioscorusdiaconus in unà tum. In tertià, quae est 70 ad Possessorem,
è suis ad Hormisdam de hoc negotio suggeslio- in Scythas monachos Romà profugos vehemen-
nibus, d nihil aliud l'esponsum dari, nisi : Suf- ter quidem et acriter invehitur , illos rixandi
« ficit sanctum Chalcedonense concilium, in libidinis accusât, temeritatisque, novilatis, su-

« quo et alise synodi continentur ; sufliciunt perbiie et contumacise notas iis impingit. Atnul-
t Epistolae papae Leonis, quas synodus conlir- lam hœreseos accusationem in ipsos instruit,

« mavit. Novitatem in Ecclesià introducere nuUamque propositionis : Umis de Trinitate pas-

t nec volumus nec debemus. » 2" Quod à S. sifs, expressam menlionem facit. In quartà, quae
ponlificc respondendum arbitrabantur legati, est 77 ad Justinianum ,
promissam sibi à Justi-

illud ipsum coram imperatore et senatu de illà niano circa hoc negotium legalionem à seexpe-
quaestioneresponderant :< Modo hoc dicimus,» ctaridicit. Intérim, ut excludatsensus perverses
inquiunt in suggestione ad Hormisdam cuncto- qui propositioni famosse quam lamen expresse
rum nominibus inscriptà, t ut nulla novitas à non commémorât, poterant ab hœreticis alliga-
€ Sedc apostolicâ scribatur ;
quia et nos ante ri, haec de sanctà Trinitate docet : < Sancta Tri-
< imperatorem et ante senatum ha;c indicavi- 4 nitas, Pater, FiliusetSpiritussanctusunusest
€ mus, dicentes : Extra synodos quatuor, ex- c Deus, hanc Israël jussus adorare ; cujus inse-
« Ira Epistolas papoe Leonis nec dicimus nec « parabilis et indiscreta substantia non potest
i admittimus quidquid non continetnr in prae- I dividi, non potest sacrilegà distinctione sepa-
I dictis synodis , aut quod non est scriptuni à 1 rari, servatà tamen proprietateunicuiqueper-
€ papa Leone non suscipimus ;
quia si voluerit f sonae. > In quintà ,
quse est 78 ad Justinum
* Dominas nostei* qualemvis novitatem scri- Augustum,constitutis à concUio Chalcedonensi,
»7 DE INCAUNATIONE S28
et à S. Leone inliœrendum statnit; et quamvis in boc negolio tenendnm apertè et
fide erat ,

ab imperalore rogalus quaestionein defiiiire, unanimiier profitebantur. Etenim aiebant uni-

vitandae tamen discordise causa nihil de eâ pro- versi secundam SS. Trinitatis personara seu Fi-
nuniianduni putat. In scxlà deinùin ,
quoe est lium Dei unigonitum pro nobis esse incarualum,
70 ad eiimdeni Jusiinum Augnsluni, Trinilalis etsecundùm carnem cruci aUlxum, seu, quod
cl Incarnationis mystcria accuralè exponit, di- eôdem recidit Cliristum qui pro nobis passus
,

visioiieni in Trinilate, et passionem in Divini- est, unam esse Trinitatis personam. Cuncti in
tate admittendam negat sicque eos proscribit Chrislo duas admittebant naluras, divinamse-
pravos errores quos propositioni : Unus in Tri- cundùm quam eum prœdicabant esse impassi-
nilate passHS, Theopaschilse pmeposterè anne- humanam secundùm quara eum esse
bilem, et
xuerant. Caeterùm de hâc propositione idem passura et crucifixum credebant. Haec erat fides
silentinm servare pergit. Ergo proposilionem inprimis legalorum Hormisdae, ul palet ex jam
nionacli. Scytharum Horniisdas ul iiœreticam laudalâ suggeslione secundà Dioscori diaconi
non damnavit. Id ipsuni teslimoniis auctorum ad Hormisdam , tùm Hormisdae ipsius qui in

cotetaneoriim maxime confirmatur. Maxentius Epislolà suà ad Jusiinum, quse est 79, hanc di-
in Responsione ad Epislolam Hormisdse , cun- serte exponit , tùm denique monachorum Scy-
clis nolum esse allirmat ,
quôd monachis re- tharum ul videre est in eorum Apologiâ et ca-

sponsum qnaerenlibiis romanus episcopus dare pilulis, et in Maxentii lucubrationibus. Qui igi-
omnibus distulerit. Ferrandus diaconus in tur unumexTrinilatepassum noiebant dicere
Epislolà ad Scvorum scribit nihil anle pontifi- vocem Unmn , accipiebant essentialiler, et ab-
catuni Joannis II fuisse ab Ecclesià romanâ in solutè, id est, sine relatione ad pcrsonas, un-
hâc causa definilum. Denique AnatoliusEccle- de inferebant hàc locutione vel Divinitati ac
siae romanse diaconus post Iloiniisdae morlem proinde loti Trinilati passionem adscribi , vel

de Ijâc propositione eumdem consulit Ferran- sanctam et indlviduam Triniialem in très Deos
dum diaconum Carlhaginensem ;
quoil cerlo dividi. Sanè ex Epislolis 77 et 79 Hormisdae
indicio est quaestionem à Sede apostolicà non- manitestissimècoliigitur hune esse veritumpon-
dùm solerani judicio definiiam fuisse. lificem ne propositio quâ de agimus, ejusmodi
Ilaque Hormisdas S. P. ex unâ parte prospi- pravo et haerelico sensu quo à Fullone propu-
ciens senlenliam de nno ex Trinitate passo, non gnala fuerat, adhiberelur. Aliqui eliam , ut
fuisse antiqnis Palribus usilatam, tùm Lalinis Trifolius (1) vocem Unus, pro uno Paire,
prorsùs ignolam esse , eamdemque apud Grae- aul nno Filio, aut uno Spiritu sancto in laudalâ
cos à Petro Fullone pseiido-patriarchâ Anlio- propositione sumi posse conl endebant, quasi eâ
cheno , et ab Anastasio imperalore sensu unus patcr de Trinitate, aut unus de Trinitate
Eutychiano usurpalam ; exaliàverô parle sibi Filius, etc., passus significarelur. Quapropler
non dissimulans hàc propositione in se sum- inepte postulabant quis ex tribus Palribus, aut
plâ sensu m catholicum referri ; de caetero apud ex tribus Filiis, etc., hâc senlentià passus expri-
se meritô slaluens eam plense declaralioni nierelur? Jam verô qui inler Calholicos ex
lidei minime esse necessariam ;
prudenler adverso unum Trinitatis esse passum proliteban-
œconomià usus est, alque ab ejusmodi appro- tur, ut Dionysius cxiguus , Ferrandus Rusli-
bandâ vel reprobandà senlentià cautè absiinuit, cus, ipsique monachi Scythae, ii omnes S.
jure veritus ne in iis quibus res clirisliana Proclum sententise hujus auclorem seculi , vo-
versabatur circumstantiis, definitio qua;slio- cem unm accipiebant ut in eâ propositione rê-
nis ejusmodi, quoquo modo fieret, novaruni vera sumi débet, notionaliter scilicet seu per-
dissensionum in Ecclesià occasionem daret. sonaliler, non pro uno Paire, aul uno Filio, etc.,
Quarlum est controversiam de une ex Tri- ul ridicule Trilolius , sed generaliùs pro uno
nitate passo meram fuisse inier Calholicùs lo- subsislente, seuunà c Trinilalis personis, adeô
gomachiani , seu quœslionem de nomine. Quod ut sensussit : Lnussubsistens de Trinitate, seu
probatur 1", quia hoc ipsum annotàruut Justi- una de Trinitate persona carnem assumpsil, et

nianus in icriiàquam derjusmodiargumcuload in naturà assumj)tà doloros passionis elipsam

Hormisdam scripsit Epislolà, t. 4 Conc. Lab. crucilixiouem susiinuii. AUpic non aliam fuisse
col. 45i7; Ferrandus in Epislolà ad Analolium ejusmodi Catliolicorum menteni ex eorum
c. 18, et in Epislolà ad Severum c. 9, necnon
(1) Vide Epislolam Trifolii prosbyleri t. 4
Fflcundus Henniancnsis , lib, 1 de tribus capi- conc. Labb. et ad calcem t. 2 collect. Har-
tulis. Probatur2'',quiaonnies CaUioliciquidquid duini.
829 VERBI DIVIN!. 830

scriptisadhucsuperstilibusliquùlissimè constat. enarrandis qnibusdam rei cîrcumstantiis dissi-

Ergo , licet Maxenliiis in responsionc ad Epis- militudines hîc annotare nibil necesse est.

tolani IlormisdiB ot alibi adversarios snos non Respondeo 2'*Cbrislum ulpote naturà Deum,
sine niagnà temeritale luvjreticos niincnpot, rêvera dignum esse qui ter sanctus, Deus, for-

quamvis legatis lIormisdiiR suspecta visa fuerit tls, et immorlalis nuncupetur; nibil proinde in

monachorum Scyiliarum lides, islorumque pro- eo usu reprebendi posse juxta quem Trisagion
,

positione liaeresim Arianam propinari senserit ad soluni Cbristum referretur; atque demùm,
Trifolius , attamen quod ad (idem allinet, et nbi ad solum Cbristum hymnus ter sanctus diri-
sul)stantianî dogmatis, nuUum hos inler et 11- gitur, nibil nisi (idei maxime consentanci in
los discrlmen Intereessit. additionecrucifixionisilliassulâ reperiri; siqui-

Quaeres 2°, an Trlsagio , id est , invocatloni demCbristus secundùm humanitatem vcrècru-

quâ Dons ter dicitnr sanctus in Inmc nioduni: cem subiit. Quapropter laudanda luit prudens
Sanctus Deiis, Sanctus (ortis, Sauctus imviortalis; dispensatioet œconomia Calendionisviri appri-

addi possit, qui crucifixus aut cnicifixas es pro mè catholici, qui in locum Pétri Fullonis quem
tobis. Respondeo 1°, si priinnm TriHigii nsiim Zeno imperator in exilium amandàrat, cano-
spectes, juxta quem ad totani SS. Trinitalcm nicè sudectus, Ecclesiam Aniiocbenam ali-

refertur, iJli nonnisi impie et haereticè adjici quandiù rexit. Is , ut testatur Tlieodorus Lcc-
posse hœc verba : qui crucifixus es pro nobis. Ra- tor Hist. eccles. lib, 1, pag 56G, sacro bymno
tio est quia hàc addilione vel toti Triniiati ad- inseruit, memorataeque addillonî, qui crucifixus

scrlbereturpassio,velsallem Spirituisancto,qul: es pro nobis, prœfixil basvoces, rex Christe

ut observât Félix m, S. P.,lnEpistolàterllâad quibus eam invocalionemsoli Cbristo applicans
Petriim Fullonem bis verbis, sanctus immorta-
, errorem à Fullone propinalum amovit. Verùm
lis in Trisagio ad totam Trinitalcm relato de- Calendione paulô post jussu ejusdem /enonis
signatur. Atqui sive loti Triniiati, sive Spiri- ejecto, rewrsHs iterùm Petrus Fullo «(«/?</// l'^r-

tui sancto ac proinde Dlvinitati passionem ad- ba, Rex Christe , inquil Theopbanes in Chrono-
scribere impium , absurdum et bœreticum est. grapbiâ.
Soins Fillus pati poluit qui solus naturam passi- Respondeo 3° hune olim in Ecclesiis orien-

bilem assumpsit, nempe naturam humanam in talibus, non verô in Ecclesià Constantinopoli-
quâ , non in Divinitale , dolores passionis sus- tanâ, neque apud Latinos obtinuisse usum, ut
tinere dignatus est. Hinc Petrus Fullo, sedis Trisagion ctim addilione ,
qui crucifixus est pro
Anliocbenae invasor, graviter à Felice III, mox nobis, etiam Christi nomine non appellato,
laudatà ejus Epistolâ lertlâ, necnon in duabus usurparetur, sineullo fidei detrimento. Nempe
sequenlibus, reprehensus est quôd sacro Trisa- ejusmodi Ecclesite Orientis, etsi mentionem
gii hymno additlonem de quâ agimus, adjun- Christi expressam in Trisagio non facerent,
gereaususesset. Quas Epistolas, etsi Yalesius in attamen ad ipsum solum illam invocationem
observât, de Petro Antiocbeno ad Evagrium cum addilione dirigebant ; ut ex eo facile in-
cap. 5, pag. 178, Tillemonllus in AcacioCons- lelligere erat, quôd solum Filium esse incarna-
tantinop. art. 49, et alii spnrias exisliment lum allô proliierenUir, et in eo duas esse natu-
merltô tamen relinendas censet. Norisius In ras, alteram impassibilem, nempe divinam, alte-
Historiâ controversise de uno Trinltatis passo ramquâ passus est nempe bumanitatem. Cujus
cap. 2, et geminas esse colligit ex Anastasio quidemusùsetinterpretalionisbabeturinprimis
Bibliolh. in Epistolâ ad Joannem diaconum, t. testis locupletissimus Ephrem patriarcha Antio-
12 Bibliotb. PP. Lugd. p. 834, col. 2. Tanti cbenus qui seculo sexto lloruit. Vide plura de
verô Conslantinopoli tumultus occasione ejus- hoc argumento apud doclissimumAssemani T.
dem additamentl jussu Anastasii imperatoris in I. Bibliotb. Orienlalis pag, 518, etapudMichac-
Ecclesià solemnilor decantati, anno 512 exorli lem le Quien in Oriente Christiano t. 3, p. 22.
sunt , lUmtaque seditio adversùs impium prin- Respondeo 4^ de usu hodiernarum Chri-
cipem lanqnàm in Trinitalis inimicum mota stianorum socielalum in Oriente, quîB Trisa*
ut ipse ne è solio ejiceretur meluens , se dein- giuni cum addilamenlo,</«/froa7îa;K>s, etc., etiam
oeps in Ecclesiae ritibus nihil innovaliirum pol- tacito Christi nomineadhibent, esse judicandum
liceri et jurare coactus fuerit. Factum referunt praîscrtim ex ejusmodi socielalum professione
Evagrius, lib. 5 Hlst. eccles. c. 44, Marcellinus et lide. Enimverô constat ex dictis hune hyni-
cornes in Chronico , Theophanes , Cedrenus num secundùm analogiam fidei, et secundùril
Victor Tununensls , Zonaras, etc., quorum in usum veteris Ecclesiae orienlalis cum additionfe
S31 DE INCAKNATIONE 832
de qu5 agitur, sensu orthodoxe ad Christum ( tute tuà viviftcante omnês. Qui cnicifixus es

solum rel'erri. Qiiœ ergo societates orientales f Domine noster, pro Ecclesià tuâ et liberàsti

fidem catholicam de Cliristo , de duplici in eo f eam die Nativitatis tuœ ex seductione et pec-

nalurà, de Divinitatis inipassibilitale profilon- « cato. » Hactenùs Naironus, cui consonant

liir, necessariô censendse sunt Trisagium cum doctissimus Assemanus Blbliolh. Orientalis i,
menlione crucilixionis iisurpaliim ad soliiia pag. 520, necnon eruditus Michael le Quien
Christum dirigere, sicque hoc suo usu doctri- Ordinis Prœdicat. Orientis christiani tomo 3,
nam orthodoxam iiihil Isedere. Secùs senlien- de Ecclesià Maroniiarum n. 17, pag. 24. Atque
dum esset de Eulychianis qui huniauitateni à banc ipsamà Nairono tradilam de duplici apud
Diviuitale absorptani et consuniptam putarent. Maronilas Trisagii acceptione distinctionem
li, si sibi constent, non alio sensu possunt in attulerunt quoque Maronitae prsesules anno
Trisagio passionem et cruci affîxioneni conime- 1596, mcnse sept, in synodo congregati coram
morare quàni utpassionem Divinilali ac proinde R. P. Hierouymo Dandino quem eorum do-
loti Trinitati attribuant. ctrine cognoscendae causa Clemens YIII in
Docel probatque doctissinius Assemanus Ma- Syriam miserai. Cujus quidem concilii acta
ronita Biblioth. Orient, t. 1, pag. 518, « Mo- capite 54 Historise itineris ejusdem palris
€ nopbysitas antiquiores recentioresque Jaco- Dandini ad montem Libanum inserta habentur.
€ biias circa Trisagium cum Catholicis (ilhid De communicatione idiomatumin abstracto ad-
< ad solum Christum referentibus) sensisse et versùs Luttieranos. — Attributa Divinitatis,
f modo sentire. » De Maroniiarum verù circa nempe omnipolenliam , omniscientiam , ac
hymnum eumdem usu, quos calholicœ (idei praiserlim omniprœsentiam humaniiali Christi
addictos et romange Sedi communione con- communicatam fuisse docet Lutherus in libro
junclos esse nemo nescit, hœc scribit Faustus seu sermone Qubd verba : Hoc est cor-
Cliristi

Naironus Banensis Maronita, Romae, seculo pus meum, quem anno 1527 edi-
adhuc stent ,
proximè elapso linguse Syriacse professer, in dit, tum in Confessione de cœnâ Domini,
suâ de origine, nbmine et reUgione Maroniia- ubi vult Christi carnem tam longé extra crea-
rum Dissertatione, n. 85: < Id fieri quidem turas collocandam, quàni Deus ipse extra crea-
(nempe crucilixionem Trisagio addi) etiam- turas est, eôque progreditur ut Zuinglianos
num à Maronilis fateor, sed sensu catholico vehementerreprehendatquôd Christi passiones
et ab Ecclesià romanâ non improbato, cùm soli humanitali attribuant, non eliam Deitati.
illud in recognitis ipsorum ecclesiasticis li- Dogma istud, Christi carnem vi unionishypo-
bris Romœ impressis reliquerit; sed tune slaliciB esse ubique prœsentem, appellalum est
non refertur Trisagium ad Trinitatem san- Lbiquismus. Illud verô con)mentus est Luthe-
etissimam , sed ad Christum unum, qui ter rus , vel potiùs à Jacobo Fabro Stapulcnsi ad
sanctus, id est infinité sanctus, omnium con- cap. 14 Joan. et ad 12 primée ad Cor. jani
fessione dicendus est. Nam apud Maronilas antea traditum, idcircô suuni fecit, quia Chri-
Trisagium dupliciter accipitur; aliquando sti corporis .prsesenliye reali in Eucharistiâ
enim tribus applicatur personis, et tune defendendoe ipsi idoneumvisumest. Philippum
crucifixionera addere inipium, blasphemum- Melanclonem discipulorum Lulheri doclissi-

que arbitrantur ; ac propterea nunquàm in mum et celeberrimum, doctrinam ubiquitatis

hoc sensu penès eos legitur hic hymnus cum detesialum fuisse constat. Al eam amplexi sunt
addltionc cruels; ul videre est in ipsorum Joannes Brenlius qui banc ita locupletavit, ut

Missali post lectionom Evangelii, ubi sic :

diclus fuerit ubiquitatis pareus, Flaccius lUy-
Sanctus Deus, Sanctus furtis, Sanctus inmior- ricus, David Chytrœus, Joannes Widangus, iNi-

talis, miserere nobis. Aliquando verô soli tri- colaus Selneccerus, Jacobus Andréas Smideli-
buitur Filio et tune addilur crucifixio, quia nus, Marlinus Kemnitius qui cautiùs caeteris

verè crucitixus estChristus, imô in muliis loqui alfeclal, etc. Atque is error in libro Con-

locis Breviarii Maroniiarum manifesté decla- cordiae quem fcrè universi in Germanià Lulhc-
ralur, et prœsertim ad Matutinum Oilicii rani receperunt ; lanquàm fidei dogma asseritur

Nativitatis Domini , sic: Sanctus Deus, qui pag. 572, 731 et 743 edit. 1580. Duplex autem
Nativitate tuâ sanctA liberàsti nos à scductio- apud Lulheranos scriptores deprehendilur ubi-
7iibus. Sanctus fortis, qui forti/icâsti gregeni quiialis explicand;e ratio; nam aliiuiBrentius,

tuam,ut canat tibi gloriam. Sanctus immort atis, Smidelinus, etc., senliunt omniprœsentiœ com-
« quoniam mor taies filii Adam vixenmt Nativi- municationem factam humanitati Christi, ut et
835 V£RB1 mvINl. 884
aliorum saltem plurimoriim attributoriini , ad loliigere, jndicare, dubitare, vel, etc., quae
cssenliani unionis liyposlalica; pertinere , sou animai propria sunt; neque ex adverso quis
hanc tinionem formaliter.'consliluere; aliiverô, dixerit animam ambulare, sedere, etc., quae

utKeniniliiis,hancconimiiriicationenisolîimdo- sunt propria corporis? Ergo ut Christi hunia-

centessounionishyposlaticœnecessariumcoiise- nilas Divinitati uniatur in unà Verbi personâ
ctarium ,adeôiit, hâcuiiioneposilâ, conswpicns necesse non est illi humanitali divina altributa
sit naturam hiimanain Christi verè esse oiimi- adscribi.

scientcm, omnipotentem, et omniprocsenlem. Aiunt Concordiœ auctores (I) nocnon Kcm-

CoNCLLSio. Coimnuiiicalio idiomaluni in al>- iiitius (2) ot alii, proprietates divinas juxta se
stracto, seu respeclu naiiiraruin, milla in Cliii- non liori proprietates naluralcs et esseniiales
slo admilienda est, neque unio hypostalica humanitalis Christi, sed illi tantùm esse com-
postulat ut Cliristi corpus sit ubique prspscns. municalas per gratiam , sicut princiijale agens
Probatur prima pars, nenipocommunicalionom virlulem suam inslrumcnto communical. Sed
idiomatuni in Christo respeclu naturaruni ad- hx'c malè cohserenl. Kulla vera commuuicatio
niitlendam non esse, acproindedicinon possc idiomaluni inler insirnmentum et agens prin-
naturam hunianam Cbristi esse ininiensam cipale adniitli polest. Quis scripioris scienliani

esse oninipotenieni , esso scieniiA infinità praî- et eloquenliam altribuctcalamo quo is scriptor
dilaui, etc. Probatur, iuquan», 1° (juia iiec in utilur ? Quocumque igitur modo scienlia, om-
Scripturis, ncc in conciliis, nec apud sanctos nipolenlia, imraensilas et aliaDei attribula hu-
Paires ulluni roperire est ejusmodilocutionum manœ Christi naturœ communicata dicantur,
exempluni. 2" Quia si nalura huniana Christi seu essentialiter, seu per graiiam tantùm, ne-
veré et reipsà esset imniensa, omnipotens, cesse est hanc conmiunicaiionem realem esse

omniscia, etc., quocumque modo id expUcctur, et veram, adeô ut humanai Christi naturae verè
jam desineret habere humanitalis proprietates, ejusmodi attribula inhœreant; aliàs dici non
divinisque attributis constaret ; aîqui hunianam quod volunt Lutherani , nempe Christi
polerit

Chrisli naturam suî cum Verbo unione, huma- humaniialemverè esse oninipolenlem, imnien-
nitalis proprielalibus spolialam fuisse, et atlri- sam, etc., neque ex eà communicatione colligi
butis divinis constitutani , ipsa est Eutychia- polerit, hanc natuiam humanam rêvera ubique
norum haeresis , in concilio Chalcedonensi existere.

proscripla; ubi delinilum est incarnalionem Probatur secunda pars, nempe unioneni hy-
peractam esse salvà utriusque natnrœ proprielale postalicam non postulare ut Chrisli corpus

et in unam personam alqne subs>stentiam concur- ubique sit prœsens. l" Ex Scripturis ex quibus
rente. Quod quideni dogma fidei ex Scripluris palet Christi corpus sive ante niortem, sive
et ex tradilione supra, Disserlatione 4, cap. 3, postmorlem non fuisse ubique, sed contra,

fusé demonstravimus. 5° Quia absurdissimum looo finilo circumscriptum. Matth.

28, v. 6 :

est attribula Divinitatis verè et in conceplu suo Jesiim qui crucifixus est, qiiœritis; non est
lue;
formali communicari naturaî creatse et finitae Joan. 11, V. \o : Lazarus mortms est; et gaudeo
qualis est Christi hunianilas. Quod cnim (ini- propter vos, ut credatis quia non eram ibi. Ibid.

tum est, in se verè et formahlor allribulum V. 21 : Domine, ail Marlha, 5/ fuisses lnc,frater
sou proprielalom iniinilam non potosl reci[)ore. meus non esset mortuus, quibus alla innumera
Deinde naturam hunianam Christi à Divinilate addi possunt; ubi exhibetur Christus iter
fa-
esse distinclam de fide est et Lutherani profi- ciens, ex uno loco in alium locum se confé-

lentur; si igilur naturam Chrisli humana; verù rons,, modo in navi, modo in templo, modo
Iribuatur omnipolenlia divina, et immcnsiias, in deserlo , etc., consistons. Addenda etiam
jam duae erunt omnipotentiae divinse et duœ lestimonia in quibus Christus dicitur natus
immensitales in Chrislo ; siquidem répugnât crucifixus, sepultus, descendisse ad inferos,

unicum allribulum in du|(lici naturà, ut in resurroxisse, ascondisse in ctt'lum, et inde

subjecto inhresionis siniul exislorc. Alqui duas cum gloriâ venlurus. Enimverù nalus intelli-
naturas omnipotentes, immensas, etc., admit- gitur, cùm è sinu D. V. exivit , cruci adixus,
tere impium et absurdum ergo, etc. Denique
;
cùm in eâ pependit, sepultus, cùm è cruce in
aniuia ol corpus in hominc personam unicam tumulum corpus ejus translatum est , dcscen-
consliluunt; alqui lamcn corpori non conunu-
(1) In Kepeiiiione articulorum conlrovors
nicantur animai allribula ot proprietates, nec art. 8.
vice versû. Nçque cpim corpus dici polest in- (2) Uh. de diiabusnaturiscap. 21, 22ei25,
ISS DE INCARNATIONE 836

disse ad inferos, cùm ejus anima à corpore Sacramentariorum à Lutheranis tanto studio
avulsa eô peraieavii , resurrexisse , cùiii è se- rejeclum. Secunda est, ubiquitatis dograate

pulcro redivivus egressus est , ascendisse in Eutycbianismum invehi. Nam si humanae Christi
cœlum, cùm iilùc è terris fuit sublatus, et è naturaj , ipsiqueejus corpori propter unionem

ccelo venturus, cùm ad jmiicandos honiines hyposlaticamdivina competat immensitas, adeè

inde descendet; ergo cùnj Cliristus, si secun- ut de ipso verè prœdicari possit ; cùm unum
dùm iiumanitatem ubique sil, locum non po- attributum singulare, non possit esse com-

tuerit mutare , sequitur, etc. mune duabus naturis, necesse est duas Christi
Respondent Lutherani liific omuia dicta esse naturas in unam confundi et commisceri.
de Chrislo, quia etsi locum rêvera non mula- Prseierea, cur immensitas humanae Christi na-
ret, tamen apparenter secuudùm formam
et turaî communicata vi unionis hypostaticae prae-
visibilem mutare locum videbatur. Sed licetne dicabilur, necnon omnipolenlia et omniscieutia

ad libitum conlingere tôt Scripturœ sacrae tes- non verô «ternitas et alia ejusraodi attributa?
timoniorum exposiliones melapboricas, ubi Numquid omnipotentia et immensitas, subjecti
quid simile ne minimum innuitur ? inliaesionis finitudine et limilalione minus ex-
2" Ex symbolis quae Chrislum post Scriptu- cluduntur quàm seternitas et aliud quodiibet

ras exliibent etiam natum , sepultum, ad coe- diviimm attributum? Denique, cùm attributa

los sublalum, etc., quae cum omnipraisentià divina absoluta inter se realiter ideniihcentur,

corporis ejus ubique, stare non possunt. evidentissimum est unum non posse alicui na-
Ex SS. Patribus. Multa eorum loca in
5" turae attribui ,
quin et reliqua eidem oaturae
hanc rem prolerunt Bellarminus, lib. 5 de adscribantur. Tertia est, nuiium afferri posse

Cbrislo, cap. 14, Petavius, lib. 10 de Incarn. à Lutheranis momentum seu ex Scripturis seu

cap. 7, et alii. Lnum satis sit S. Augustini tes- ex ratione depromptum, quo probent si vi

timonium , quo caeterorum mens praeclarè ex- unionis hypostaticae saltem aliqua attributa di-

hibetur. < Secundùm hanc formam naturam ( vina verè et reipsà naturae assumptae commu-
4 humanam) inquit, Epist. 187, aliàs 57, ad
t nicantur, inde non sequi aliquas pariler ejus-

Dardanum, n. 10, i non est putandus (Christus) dem naturae assumptae proprietatcs de naturà

( ubique diflusus. Cavcndum enim est , ne ita divinà prœdicari posse. Dicent proprietatibus

< divinitatemastruamushominis, ut veritalem naturae humanae sibi reipsà communicalis divi-

« corporis auferamus. îSon est autem conse- nam naturam destructam iri. Fatemur, sed si

« quens, ut quod in Deo est , ita sit ubique ut fieri posset naturam humanam sibi reijjsà

( Deus aliter homo ille in Deo , quoniam communicatis et in se recepiis quibusdam al-

( aliter et Deus ille in homine,proprio quodam tributis divinis in divinitatem non converti,
( etsingulari modo. L'na enim persona Deusot quidni divinilas posset quasdani humanilatis

( homo est, et utrumqiie est unus Christus proprietates in se ut in subjecto inhaesionis re-

i Jésus, ubique per id quod Deus est , in cœlo cipere quin in humanam naturam mutaretur ?

I autem per id quod est homo. » Par ut robique ratio,' non magis proprietates

/t" Ex iriplici ratione theologicâ. Prima est, humanae naturaî divinitati répugnant, quàm
ubiquitate destrui ipsum prœsentise realis proprietates naturae divinae répugnant huma-
dogma propter quod excogitata est. Namque nitaii ; ergo, etc.

si eatenùs Christi corpus est in Eucharistiâ ,

Dices 1° : Christus ut homo sedet ad dex-

quatenùs est ubique; ergo nuUà speciali ratione teram Patris; alqui dextera Patris est ubique;
est in Eucharistiâ quàm inre alià quâlibet; ne- ergo Cin-islus ut homo est ubique. Dist. maj.
que ex mstitutione suà in ordine ad praesen- Christus ut homo sedet ad dexleram Patris ra-
liam quidquam habet Eucharistiâ
reiilem tione suppositi et personae, concedo majorem;
quod non compeiat. Imô re-
cuilibel reialteri ratione naturae humanae priecisè, nego. Se-

pugnabit Christi corpus accipi et manducari in dere ad dexteram Palris ae(iualitatem iionoris
Eucharistiâ quia quod ubique est non potest
;
, significat: cùm ergo Christus uthomodiciturad

ex ore in stomachum transmitti. Dicentnecum dexleram Patris sedens, sensus est personam
Brenlioin Euc'iarislià Ciirislumesse specialiter quae Christi humanitatem habet, esse aequalem

prcesentem ,
propter specialem elBcaoiam quam Patri ,
quod verissinuun est, siquidem illa per-

in hoc Sacramenlo csercet ? Verùm bàc rcs- sona ipsum est Vcrbuin divinum. Sed sensus
ponsione nihil spéciale in Eucharistiâ agims- non est naturam humanam Christi esse Divi-
ccrelur uisi virlus quœdaui ;
quod ipsum est nitati sequalem. Id tam ùnpiuui quùmab&urduji)
 837 VERBI DIVINI. 838
foret. Jam verô persona habens humaniiatem « absens cœlocùm esset in terra, et derelin-
Clirisli, cùni sit Palri aïqualis, iibique consis- i quens lerram cùm asccndisset in cœlum;
tât necesse est, sed nibil probai de buiuanilate i secundùm divinam verô imraensamque sub-
assuinplâ idem esse statiieiuluni. Iiuù ex Scrip- < staniiam nec cœlum dimiitenscùm de cœlo
luiis et ex ralione evideiilissiinuiii est banc t descendit, nec lerram deserens cùm asccndit
nauuain non posse esse iiiuueiisain. « in cœlum. » SimiUa babenl UuHnus /h Si/m-
Dices 2" : Quse uniuniur intimé, eorum bolnm, S. Auguslinus Traclalu 78 in Joan.,
uuum noQ potest esse sine alio ; atqui natura S. Gregorius Magnus, IIomilià29, VigiUiis,
bumana ei persona Verbi in Clirislo uniuniur lib. 1 contra Eutycbem, etc.
iniiniè ; eigo ubicnmque est Verbum , ibi bu-
mana Cbrisii natura esse débet. Distinguo maj.,
qusB intimé uniuniur localiler et adaquatè,
jDissfrtatio Dij.
eoruni ununi non polesl exislere alicubi, quin
DE CAl'SIS INCARNATIOXIS.
el ibidem aliud existai, concedo; quas uniuniur
personaliier, eà scibcel unione quai nibil iia- Planum est nullam esse proprlè causam ma-
bcat cum unione locali commune, nego. Itaquo lerialem, ut aiunt, et formaiem Incarnalionis.
nalura huniana non unilur Verbo locaUler el Sensu tamen minus proprio dici polest duas
adœqualé, ita ul lanlùm puleal, quanlùm Deus naturas quae in Cbrisli persona uniuniur maie-
dillnndilur, et ipsi, si ila loqui las est, com- riae locum tenere, earumque unionem hyposta-
mensureiur. Quippe in commensuralione et ticam esse instar f omise. Atque isla; sunt causai
spatii ejusdem communione unio byposlalica intrinsecœ qu» Incarnalionis mysleiiimi con-
nequaquàm consistil. Quemadmodùm igiiur in siiluunl, de quibus dissertaiionibus IV et VI,
bypolbesi pliilosopiiorum qui animam buma- jam salis superque diclumest. Superesl igilur
nam toto corpore dillusam ponunt, oculus, v. uthîcde causis efficiente, merilorià, el finali
g., otsi exigua lanlùm sit corporis pars, loli Incarnalionis disseramus.
anima; conjungiUir, ila pcrsona Verbi immensa
CAPUT PRLVIUM.
cum naiurà bunianà alicubi solùm existenie
De causa efficiente Incarnationis.
uniri polesl ; au l sailem non domonstravcris
Verbum ejusmodi naturam hocce modo sibi CoNCLusio. De fide est causam efficiealem
non posse byposlalicé conjungore. Adde Verbi Incarnalionis esse totam Trinilatem. Prol)alur

divini inmicnsilaUin in eo esse po.sitam quod quia de bde esl omnia opéra qune Deus extra

tolum ubiquc el in singulis loci parlibus sine se producit esse communia toli Trinilati; atqu
divisione idem existai; proindeque, ad pariler de fide est Incarnalionem esse
elsi opus
uiiionis byposlalicai ralionem formaiem idper- quod Deus extra se produxit. Joan. 5, v. J6 :

tincrel, nempe bumanam Cbrisli naliiram ali- Hic Deus dilexit mundum ut Filium siatm unige-

q.uo esse in b)Co in quo Verbum lolum esset tiilum daret. Galat. 4, v. 4 Misit Deus Filium
;

praisens non indc sequcrelur banc non posse

,
simm,fuc(uni ex muliere. Hinc concilium ïolc-

byposlalicé toli Verbo uniri quin ejus immen- lanumXl, in prolessione fidei Incarnalionem
:

silale donarclur. Quippe cùm, quocunKjue in Dei, inquit, tota Trinitas opcrata essccre-
Filii

loco existai Cluisli humanilas, ibi lolum Ver- denda est, quia inseparabilia sunt opéra Trinita-
tis. In re manifesta cl ab omnibus
bum sul)slaulià suâ neccssariù prïesens existai. concessâ
Dices 5° : Juxla lidem calliolicam Clirislus plura afferre lesiimonia superfluum foret.

honio est ubiquc ; ergo, etc. Disl. ant. Cbrislus Ilaque maxime dislinguenda esl Incarnalio,

honio est ubiquc ut Deus, concedo; Cbrislus seu unio byposlalica nalurae assumptai cum
bomo reduplicalivé ut liomo, id est, quantum Verbo divino, ab aclione quà ejusmodi buma-
ad naluram bumanam, nego. < Psequc enim nitas producla et Verbo unita esl. Aciio pro-

< Deus, inquil S. Ambrosius bb. 2 de Fide ductiva natura; assumptse, ejusque uniiiva cum
i cap. 8, n. GO, de loco ad locum transit, Verbo, ab omnipolenli volunlale Dei tribus
1 qui ubique seniper est. Ul bomo, esl qui va- personis communi profecta est; unio verô by-
f ait, ipse qui venit. Denique et alibi dicit :
poslalica soIum Verbum formaliler respicit,
< Surgite camus. In eo ergo vadit et vcnil, quod (luippc ad quod solum bumanitas Cbrisli in
f esl coninmnc nobiscuui. i Kl S. Fulgenlius. persona; unilaiem conjungiiur. Spéciales igitur,

lib. 2 ad Trasimunduiii, cap. 17 : « l nus (jiias in eo myslcrio Filins diviiuis baliel partes,

t idcuiquc §ccuudùiu Uumauum gubsluntiam non ad cum aUiiienl inslarprincipii eilicicntiSj

 DE INCARNATIONE
ullimô complentis rint, aut salteni aliquas ejus circumslantias ve^
sed instar icrminantis et
appendices.
naturam humanani.
Caeterô advertendura, tùm in
Scripluris CoNCLUsio L Christus nullo modo meruit
V. 20, Luc. 1 v. 35, tùm in tradi- Incarnationem. Probalur 1**, quiajuxta Scrip-
Matlh. 1 , ,

opuslncarnaliomsspocialiquàdam«p/jro- luras Incarnatio fuit opus summse misericor-

tione,
priatione Spiritui sancto attribui ;
quia nempe, diaî et bonitalis divinse quod proinde humanitas
Cbristi non meruit, Joan. 5, v. 6 S/c Deus
Spiritus sanclus à Paire el Filio per vo-
:
cùm
luntateni seu per amoreni procédât, idcircô
dilexit mundum ut Filium sunm unigenitum daret.

specialller ipsi adscribi soient opéra niisericor-

Luc. 1, V. 78 : Per viscera misericordiœ Dei

seu amoris Dei erga Iiomines, nostri , in quibus visitavit nos Oriens ex alto.
diœ et bonilatis,
niysleriura Incarnationis principeni Probalur 2° ex S. Augustino Enchiridii cap. 36 :
inter quœ
c Hic (in Incarnatione), inquit, granditer et
locum procul dubio obtinet.
evidenler gralia Dei commendalur. Quid enim
CAPUT IL natura buraana in homine Cbristo meruit ut
De camà meritoriâ Incarnationis. in unitalem personae unici Filii Dei singulariter

Observandum est \\ duplicis generis meri- esset assumpta ? Quae bona voluntas ? cujus boni

à theologis distingui, aliud de

condigno, proposili studium? Quaî bona opéra prœcesse-
tum
condigno illud runl quibus mererelur Christus homo, ut una
aliud de congruo. Meritum de
definitur oui ex justitià debetur merces.
Ad fieret persona cum Deo? Probalur> 3°, quia vel

ante vel posl Incarnationem peraclam Christus

ipsum constitucndum quatuor conditiones re-
quiruntur, nempe, libertas et sancliias in homo meruisset Incarnationem. 1" Non ante,

agente, dignitas prsemio proporlionala in

opère, siquidem natura humana Christi priùs tempore

et promissio in rémunérante. Homo justus ope- non exlitil quàm unirelur Verbo, ut fides ca-

ribus ex gratiâ elicitis hocce modo meretur tholica docel. Vide dicta in praeced. Dissert,
explican- cap. 3, art. 2. Proelerea, etsi poni posset hu-
vitam ceternam. Quse quidem uberiùs
tur à theologis ubi de merito disserunt. Vide manilalem Christi ante unionem suî cum Verbo
Bellarm. lib. o de Justifie. Meritum de congruo exlitisse, vel sallem priùs natura quàm unire-
illud est cui solum ex aliquà decenlià et beni- lur Verbo potuisse aliquem ex gratiâ elicere

gnitate prsemium tribuitur. Fundatur illud in actum quo sese ad suî assumplionem dispo-

aliquà relatione seu convenienliâ operis

cum suisset nemo non videt nullius puri
, certè

fine acquirendo. V. g., peccatorqui auxilio di- hominis mérita posse cum tanlâ Divinilatis

vino adgraliam conversionis perfectae postulan- communicalione quanta per Incarnationem

dam sibi concesso utitur, ejusmodi gratiam Verbi divini facta est, ullam habere propor-

meretur de congruo ;
qusedam enim in eo con- tionem. 2° Nec posl Incarnationem peraclam

venientia esse concipitur, ut Deus opus quod potuit Christus homo Incarnationem mereri.

gratià suà incœpit, eâdem gratiâ misericorditer Idcircôenim lantùm Christus post Incarna-
compleat, tionem dono ejusmodi promerendo par conci-

Meritum de congruo duplex est, aliud stricte perctur, quia, peractà Incarnatione, mérita

sumptum, quod tune adest cùm opus non modo ejus, ulpole Dei hominis, sunt meriti infiniti ;

aliquam babet cum fine convenientiam , sed alqui id non sutficit ul Christus Incarnatione

etiam ex se , vel ex mente operantis ad illum peractà eom mereri poluerit. Liquet enim »

rationem dicit , ut in exemplo proximè allalo principium hujusce infiniti valoris meritorum
conversionem suam deprecantis; Christi esse Incarnationem ipsam. Alqui , ut
peccaloris
aliud latè sumptum quod totum
,
in aliquà con- loquuntur schol», principium meriti non ca-

Tenientià positum est, ita ut opus nec de se nec ex dit sub meritum; aliàs res eadem esset simu!

operantis mente specialiter ad finem referatur. prior el posterior merito, ulpole ejus princi-

Observandum 2", Incarnationem spectari pium simul el eflectus, proindeque esset simul

posse , vel in se ,
quatenùs videlicet est unio prior et posterior seipsâ ,
quod répugnai ;

personalis natur» humanae cum Yerbo, vel ergo , etc.

quantum ad varias circumslantias temporis CoNCLisio IL Quœdam , non omnia Incar-

originis, etad divcrsa myslerii consectaria. nationis suœ consectaria Christus de condigno
Jam verô quœslio movelur de Chrislo ipso pronieruit. Probalur. Meruit quaniam; namque
de vetcribus Patriarchis, ac de beatâ Yirgine boala immortalitas , nominis sui exallatio, Ec-
au scilicet aliquo modo Incarnationem mcruQ- clcsi» insiilulio, diffusio, sanctilas et perenni-»
841 VERBI DlVlNl. Uî,
las, sacramentorura efticacia, gralise homini- sitrum se mortem nisi priiis vîderet Christum Do-
bus collalœ, etc., sunt totidein Incarnalionis mini. 5° S. Thon)as auclorilate suâ simul et

Verbi divini appendices; aiqui illa Chrisliis de momenlorum suorum pondère idem confirmât:
condigiio promeruil; ergo, etc. Ex congruo, Incarnutionem pelendo et deside-

Non meruit oninia;nani inter varia Incarna- rando. Congnmm enim erat ut Deus exaudiret eos

lionis consectaria, aliqua sunl hnjiisce niyste- qui ei obediebant.

rii ncoessariœ proprielales, ut, v. g., Chrisli CoNCLLsio IV. Beala Virgo nec Incarnalio-
impeccanlia, necnon essentia; divina; inluiliva nem, nec ejus circunislanlias, nec maternita-
Visio menli ipsiiis à primo orlu concassa. Ho- tcm divinam de condigno meruit; licet tamen
rumce consectariorum necessariorum planum de condigno morueril eum gralise stalum, quo
est, quod ad praesens insliiuluni altinel, eani- posito in Dei nialrem prœ caileris assumpta
deni esse debere ralionem ac ipsiusmel bypo- est. Imù ne quidcm propriè et stricte lo-

staticK unionis. qnendo de congruo maternilalem divinam

CoNCLUsio III. Veteres Patriarchae et Pio- meruit, sed tantùm laliùs loquendo ac minus
plielae de condigno Incarnationeni non nierue- propriè.
runt, inic iiec hujus niyslerii circui.islanlias; Probatur prima pars, Virginem scilicet ne-
quas lanien de congruo meruisse dicendi sunt. que Incarnalionem neque ejus circunislanlias
Probatur 1° eos Incarnalionem non meruisse esse merilam de condigno, probatur, inquam,
de condigno. Nam sacrœ Scripturœ, ut dictum iisdem argumentis quibus Patriarchas illud
est, soli benignilali et misericordiae Dei, non idem non meruisse de condigno oslensum est;
merito bominum, Incarnalionis opus adscri- par enim, quod ad banc rem allinet, ulrinqueest
bunt. Praeterea principium meriti non cadit ratio. Probatur secunda pars, nempe eam non
sub meritum; atqui Verbi Incarnatio fuit prin- meruisse de condigno ut mater Dei fieret. Duo
cipium meriti toliusgeneris bumani; ergo, etc. enim ad id pronierendum nccessaria ipsi defue-
Denique meritum de condigno postulat ut di- runt, nempe dignitas operis el promissio Dei.

gnitas operisprœmio respondeat, tum ut inter- Deluit (luidem operis dignitas; nam, etsiBeatai

cesserit pactum et promissio; atqui, cura Incar- Virginis opéra propler eximiam ejus sancllla-
natio sit pretii sumnii , nullum opus bonum à tem fucrinl exccllenlià singulari prœdila, ejus-

Patriarcbis aul Propbetis elicitum potuit esse dem lamen ordinis cum eminenlibsimà malris
dignitas et ordinis ipsi correspondentis; pariter Deidiguilaie ne(iua(iuàm dici possunl. Defuit
aliquod pactum aul promissionem divinam eà etiani promissio; nam Dei para; liiulum sub
de re extitisse , lemerè et slolidè fingerelur ;
qu.àvis conditione Beat* Virgin i à Deo fuisse
ergo. Probatur secunda pars , nempe eos non promissum, nullo in loco Icgilur; nec saiiè,

meruisse de condigno circumstantias Incarna- ut in Evangelio narratur, Angelo sibi tanlum

lionis, V. g. , ut ex stirpe suâ et hoc poilus inuilianle mystcrium, lurbala fuissel, si ejus-
quàm illo tempore Mcssias nasceretur; nam ad modi piomissionem accepissel.
merilum de condigno rcquiritur pactum el Probatur tertia pars, quôd videlicel eum
promissio opori meritorio anlerior; atqui nul- meruerit gratis eniinenlem slalum, quo posito
lum ejusmodi pacli aut promissionis ex parte in Dei malrem elecla est. 1" lia docent sancti

Dei vestigium existit ; ergo. Patres. S. Basil, in homiliâ de Nalali Domini ;

Probatur tertia pars, nempe veteres Pa- S. Epiph. llaîresi 78; S. Ambrosins, lib.de
triarcbas et Propbetas quasdam ejusmodi cir- Virgiuilale; S. Ilieronymus, Episl. 22; S. Au-
cumstantias temporis et originis de congruo gust. serm. 11 de Nalali Chrisli, S. Bernardus,

meruisse. Nam 1", Abraham, Gen. 22, v. 18, serm. 4 de Assunipiione. 2" Id ipsum Ecclesia
obedientià suà meruit sibi promitli futurum ut déclarai, dùm ait in publicis precibus Beatam
Christus secundùm carnem ah eo ortum duce- Virginem dignnm Filii Dei liabitaculnm e/fici me-
ret. lienedicentur , inquit Deus sanctum bunc nasse. .3" Dùm opcrabalur beala Virgo, aderat
Patriarcham alloquens, in semiiie tiio omîtes gén- in agenle sanctilas, in ejus operibus dignitas
ies, quia obedivisti voci meœ. Psal. 131 , v. M ,
augmento gratiiic conveniens et proporlionata;
simile promissum lit Davidi. 2° Dicunlur Da- aderat etiam libertas, et ex parte Dei promis-
nielis 9, v. 23, accelerata Messiai tcmpora sio; omnes igilur ad merilum de condigno
propler illius Proplirlaî desidoria et preces; el requisilae condiliones bic depreliendunlur
Lucse 2, V. 26, sanctus senex Simeon perhibe- proindeque, etc.

lur responsum accepisse à Spirilu sanclo non vi- I Probatur quarla pars, scilicet stricte et pro^
IH. IX. 27 ,
845 DE INCARNATIONE 844

prié loquendo Beatam Virginem de congruo dii-et, cosque ad salutem aetemam consequen-

lion ineruisse ut Deipara efficeretur.

Eiiim- dam redderet promptiores. 2° Abaelardus, qui,

vero nec ox nalurâ suà, ut palet, ncc ex nienle referenle S. Bernardo, Epist. 190, cap. 5,

BèaliE Virginis quœ ad tanlani dignilalem ut- censuil nec diabolnm Huqnàm jus aliquod in lio-

polc sUmniè liuniilis non aspirabat, qiiœque mine habiiisse ... nec Filium Dei, ul Itominem

ut jara notavinuis, ad praisenliam Angeli niy- liberaret, carnem assumpsisse. 5** Sociniani, qui

sierium illud sibi anuunlianlis turbala fuii, peccatum originale cum Pelagianis negant,
opéra ejus ad maiernilatem divinani ut ad linem Cbristumque pro nobis verè Deo salislecisse

iÎ5 obtinendura referebantur aiqui tamen ad ;

inficiantur, quorum errores Dissertalione se-

inerilum de congruo propriè et srliclè sump- quenti latiùs prosequcmur et refellemus.

iiini, necesse est ut opus ex nalurà suà aut ex Circa secundum, quoJ libertaii scbolœ lo-

inlcntione agentis ad finem obtinendum refe- tuni relinquilur, observandum est 1°, qua;stio-

raïur; ergo, etc. nem illam dirimendam proponi ex Scripturis

Probatur ultima pars, nimirùm Bealam Vir- solis et ex tradition e ; hfc ënim agitur de coh-

ginem ialiùs ac minus propriè loquendo me- silio Dei liberrimo quod noiinisi divinâ revela-

ruisse in Dei maîrera prœ cseteris assumi, 1° ex tione innoiescere potest.

Angeli verbis, Luc. 1, v. 28, 30 et 51 : Ave, Observ. 2°, omnes fateri non solam homi-

grniiâ plena; Dominus tecnm ; benedicta tu in num redemptionem fuisse Incariialionis finem ;

mulieribus ... Invenisli eiijm graliam apnd venit enim Cbristus ul essot dux,, legislator et

Deum; ecce concipies in utero, eic. 2" ex SS. magisler bominura, ul religionis capul existe-
Patribus laudalis supra, qui dùni aiunl bealam ret, ut rerum universilali prœcipuuni sunm
Virginem eura raeruisse slatum que posito in decns et ornamentum afferret, ul omnium
Dei malrem elecla est, plané etiani significant creaturarum, îpsorumqne Angelorum Dominus
oam prœ cceleris dignam fuisse quœ ad tantnm conslituerclur. Decretane fuit proplerejusmodi

honoris cumul uni eveheretur. 5° Congruum causas Incarnatio quantum ad subslanliam,

sanè fuit ul Virgo prœcellenti sanctitalc omnes etiam aniecedcnler ad decrelum de pei-mitien-
loîigè superans, tantâ dignilate prse cseleris do et reparahdo Adae peccalo? en quœstiô.
iiifi^nerelur. Dicoquanîùm ad subslantiam ; namque
CAPUT III. Observ. 5", omnes ibeologos fateri Incarna-
De causa finali Incarnationis. lionem speclatam quanlùm ad moiiuin qun
Cmsa (inalis seu finis alicujus rei id ipsum peracia est , nempe quanlùm ad corpus passi-

est ad quod illa res referlur. Finis ultimus In- bile et mortale quod Chrislus assunipsil, non-
carnationis est gloria Dei, cujus aitributa, ut nisi consequenlor ad genciis humani à peccato
alibi dictuni est, boc mysterio mirum in mo- liberandi consiiiuni osso decrelam. Quoeslio

<Ium exprimunlur. Finis ad sunt crealurœ in- proinde est de Incarnalione faclà in carne im-
lelligeiites, prœsertim verô bomines quibus passibili et imniortaii , aui salleni speclalà in

summa bona altulit Incarnatio. De fine pro- se et quanlùm ad ea quibus necessario consli-

ximo lùnioperistùm opcrantisduntaxalconlro- tuitur, abslrabendo à statu passibili et morlali

versia esse polcst. Quœriiur autem 1°, an ad in quo Cbristus venil.

liberandum bominem lapsum Incarnatio dé- Observandum deniqiie duas ossc de hâcfcèii-
créta et pcracta fuerit; 2**, an sola bominis trovcrsiâ tlicologorum opiniones. Mnlli aitiut
Inpsi liberalio primus et prœcipuus fuerit ejus- Deum anlc omnia statuisse Incarnalionem
niodi Sacramenti finis, ita ut antecedenter ad Vet-bi faciendam eo meliori modo qnô rerawi
Adami peccatum Incarnatio nec décréta nec universilali expediret, ac praeserlim gcnéris
peragcnda fuerit; seu quod eôdem recidit, buniani bono; ac proinde vi prseseniis decreii

inrumviillius decreti quo praesens rerum dis- Ciu'islum , elsi Adamus non peccâsset , fuisse

posilio conslituta est, Cbristus Dominus ve- venturum in carne impassibili tanquàm docto-
ilfeset, etiamsi non peccâsset Adamus. Circa rem et rectorem bominum , religionis capiU ,

primum erraverunl 1° Pelagiani, qui cùm ne- etc. ;

posilà verô Adami culpâ eum ad eluenda
garent peccatum originis , conlendebant quod pei'cala carnem passibilem sumpsisse. lia Sco-
(onwquens est, ad illud delendum Cbristum tus, in 5 dist. 3, q. 5, Frassenius, deincarn.
ïvon vcnîsse ; imô non alium illi videntu^^ agno- disput. 1, ei alii Scoiisiae, Alensis, 5 parle,
visse Incarnalionis finem, quàm ut Cbristus q. 2, membro 13, AlberUis Maguus in 3 disl.

exemple sno, doclrinà, miraculis bominis eru- 7, Caibannus in opusc. de exiniiâ prédestina-
Uh VERHI DIMM. 84G
lione Clirisii, Siiarcz, do Incarn. disp, 5,scct. dicitur Christum in carne passibili venisse ad
5, Jacobiis Naclanlus in capiit 1 Epist. ad Epli., redemplionem generis liumani, etpeccalorum
Salasar ad versiculuni 22 capitis 8 Proverbio- salutem , sed simpliciter dicilur eum ad id
runi , Isainbcrtiis, olc. venisse. 2» Eliamsi quœdam Scripiurae loca
MulU eti;im ex adverso senliunl redemptio- adversarii proférant in suai senlcnliœ defen-
nem generis buinani eo sensu esse pniecipuum sionem , nullum lamen adducuiil , in quo
et totalem Incarnalionis iinem , ut nonnisi quidquam aliud quàm redemplio bominum, aut
prSBvisoAdami peccalo, ejusque reparandi sus- aliquid ad eam pertinens pro Une Incarnalionis
ceplo consilio Deus illud myslerhim eliani diserte assignclur. 5° Incarnalionis opus im-
quoad subslantiam peragendum docrcvcrit. lia nicnsœ Dei erga bomines cbarilali et niiseri-
S. Tbonias , cuni plcrisque Tbomislis. lia ctiani cordiœ sa;pè auctores sacri adscribunt. .Joan.
Turnclius, quœsl. G. Witassius, quaesiione i, 3 v. 16
, S/c Deus dilexit mundum ut Filium
:

etc. suum unigenitum daret. Primae Joan. 4, v. 9 :

CoxcLi'sio I. Defide estVerbumad redimen- In hoc apparuit charitas Dei in nobis, quoniam
dos hoinines reverà incarnatum fuisse. Filium suum tmigenitum misit Deus in mundum
Probalur 1° ex Scripturis, Isaia; 61 , v. 1 : ut vivamus per eum. Ubi rursùs nulla carnis
Domimis misil me ut mederer contritis corde , et passibilis et
morlalis menlio. 4° Quœ in gra-
prœdicare)ncaptivisindiilgentiam.'MâUh.9,\.\'5: tiam adverse senientiœ lestimonia laudanlur,
Non vent vocarc jnstos , sed peccatores. Malt. 18 , baec non difliculter eum sensu quem ex tôt
V. 11 , Luc. 19, V. 10: Venit Filius hominis locis exprimere nobis videmur, polerunl con-
quivrere et salvum fncere quod pcrierat. Joan 5, ciliari, si duo allcndanlur; primum, non po-
V. 17 : Non venit Filins hominis in mundum, ut luisse Christum venire ad homines redimendos
judicet mundum , sed ut satvetur mundus per ip- et salvandos quin ejusmodi fini alii plures
,

sum. Epist. ad Galat. 4 , v. 4 et o : Misit Deus anneclerentur, seu ex eo consequerentur. Sal-

Filium suum factum ex muliere , factum sub lege valor enim et redemptor iiominum, eis viam
ut eos qui sub lege erant redimeret. Tini. 1, v. lo salutis verbo et exen7plis oslendere
:
, média
Fidelis senno et omni ucceptione diguus , quod vilaiœternae capescendœ mereri et iribuere
,

Jésus venit in hune mundum peccatores salvos fa- ac rcligionem sanctam inslituere dcbuit,
proin-
cere. Joan. 3, v. 8 : In hoc apparuit Filius Dei deque ex eo quôd hœc et alia ejusmodi in
ut dissolvat opéra diaboli. Probalur 2" ex Sym- Scripluris Chrislo adscribanlur, perperàmcol-
bolo Mcsciio : Qui propter nos homines et prop- ligeretur ad illa eum esse venturum
etianiiï
ter nostram salutem descendit de cœlis, et incar- bomines à peccalo liberandi non fuissent. Al-
natvs est , etc. terum est quemcumque ob finem décréta
,

Innumera alia in probationem alîerri pos- fueritIncarnalio,altiimenexhocmysleriomulta

senl sive ex Scripturis sivc ex îraditionis ins- fuisse necessariù nexa, quœ inter fines prœci-
trumenlis deprompla, quorum plurima disser- puos et primarios propter quos hoc mysterium
lalione sequenti capile 2** , ubi de veritate sa- decrctum est, praeposlerè recenserenlur. Enim-
lisfactionis Chrisli, affercntur. vcrô, in hypolhesi quani lenemus, de Incarna-
CoNCi.isio II. Probabilius est decrelam non tione ad solam generis buinani
redemplionem
fuisse Incarnationcni nisi consequenter ad pec- principaliier et primariô décréta, quis non
cali praivisionem ejusque reparandi consiliuni, videl Christum ut hominem ob excellenliani
ac proindc Clirisluni vi praescnlis decreli susepersonœ, 1° debuisse conslitui Angelorum
venturum non fuisse, si Adamus non pec- caput omniumque creaturarum
Dominum
càsset. cujus omnia essenl , ipse aulem essel Dei, seu
Probalur 1" Scripturis, in quibus quatuor ad quem omnia roferrenlur? juxta illud primae
observare est. 1" Enim multis in locis sacrae Cor. 3 V. 22 Omnia vestra suut
, :
, vos autem
paginœ affirmant Filium Dei fuisse missum, Christ i, Christus autem Dei. Quam lamen glo-
fuisse IiicarnaUim , venisse in mundum ut vo- riam , nominis exallationem et poleslatem
car?t peccatores , ut salvum faccrel quod pc- Christus homo, Philip. 2, v. 8, 9, 10, H,
rierat, ut eos qui sub loge erant redimeret, ut factus obediens.... usque ad mortem crucis sibi
peccatores salvos facerct , et opéra Diaboli otiam promoruil. Quis non videl 2",
eumdeiu
dissolverct. Haec conlincnlur in texlibus inlcr pariler ut hominem speclandum esse
, ut pri-
probandam priorem Conclusionem adduclis. mogenitum omnis creaturœ, in quo constant urù-
flon aulem in cjusraodi teslimoniis solùm versa, et qui est anteomnes, Coloss.
1 , y. 15 ?
847 DE INCAUN(ATIONE 8i8

Qui enim habet nauiram creatam, el simulesl exscribere satis erit. S. Irenseus loco citato :

Filins Dci iinigeiiiUis , is ralione nalurai quam Si non habcret caro satvari , inquit, neqiiaquàm
sibi hyposlalico iic.vu conjunxil, omnia Dei Vcrbitm Dei caro factum fuisset ; adverte à S.
opéra adeô anlecellit , ut ctiam sub hoc rcs- doctore non dici, caro passibilis, sed caro sim-
peclu sit oninis crealurae primogcnilus el anle plicitcr. S. Alhanasius : //// (Deo Verbo) facto
oniiies crcaluras. Nec vox primogeniti urgenda, liomini, inquit, antecedit hominnm nécessitas
siquidem in Scripluris non rarô accipitur ad sine quâ carnem minime induisset. S. Chrysos-
cxcellenliam lei ad quani Iransferlur prsedi- tomus haic Christi verba : fion veni vocarejus-
candam. 5° Tandem posilà senlenlià quam ut , tos sed peccatores , liberiùs ita explanat : Tan-
probabilioremdefendimus, in Christum honii- tiim abest , ut peccatores abominationi liabeam,

nem quadraret etiam illud Proverb. 8, v. 22 : ut etiam propter illos tantiim advenerim. S.
Domiims possedit jHC.souut 70 Scniores legunt, Ambrosius : Quœ erat causa Incarnationis , nisi

creavit in initio viarum suaruw mtequàm quid- ut caro quœ peccaverat ,

per se redimeretur ? S.
quamfaceret. Ad id enim satis esset Deum hanc Augustinus, sermone 174 : Si liomo nonperiis-

rerum dispositionem decernendo et condendo, set , Filius hominis non venisset. Et sermone
maxime ad Christum respexisse ,
qucm videbat sequeuli : NuUa causa fuit veniendi Cliristo Do-

illà dispositione consequenlor ad Adai culpam mino, nisi peccatores salvos facere. Clara hœc
et condiguam sibi exliibendam satisfactionem, videntur, nec elucidatione indigent.
esse inclusum. Alqui posità nostrà sententià , Probant tertio conclusionem nonnulli ex ra-
Deus ad Christum hoc modo respexisset; ergo. tione; quia, inquiunt, decrelum seu voluntas

Non me latetproecipua horumcelestinioniorum, divinamittendiFiliifuit eflicax, siquidem i° ef-

nempe versiculum 15 cap. 1 Epist. ad Coloss. fectum suum habuit;2''illavolunlasfuitpr3edes-
necnon v. 22 cap. 8 Proverb. aliaque nonnulla tinatio Christi; prœdeslinatio autem decretum
loca similia qu» aflorri potuissent, à multis sit clïïcax necesse est; atqni, pergunt illi, nulla

de Christo ut Deo, seu de Verbo aiter-

intelligi citra Adse peccatum fuit in Deo voluntas eflicax

no, juxta quam inlerpretationem ii textus ad mitlendiFiliisui, seu Incarnationis Verbi;nam

proposilam quœstionem nihil attinerent. Ve- illud decretum elficax vel ad carnem passibilem
rùm, cùm adversarii hos ad Christum ut homi- vel ad carnem impassibilem , vel ad car-
nem esse referendos contendant, atque ut id nem generatim abstrahendo à passibili aut
inprimis de versu 22 cap. 8. Proverb. com- impassibili spectàsset. Nullum horum dici po-
probenl, muitas SS. Patrum auctoritates pro- Icst. Nam non ad carnem passibilem cùm
1°, ,

Terant, satiùs duximus annotare ejusmodi les- lateanlur adversarii nonnisi propter peccatum
limoniis, etiam de Christo ut homineacceptis, reparandum carnem passibilem à Christo fuisse
nostramopinionem nonnccessariô hibe faclari. assumptam. 2° Non ad carnem impassibilem ,

Probatur 2" ex sanctis Patribus. Laudantur nam decrelum eflicax effecium suum infallibili-

eâ de re ex Graîcis S. Irenœus lib. 5, cap. 4 ler consequitur, Christus aulem non venit in
Origenes, Homil. 24 in Numéros, S. Athana- carne impassibili. 3° Non ad carnem generatim
sius,Orat. 2, aliàs 1 , contra Arianos, S. Grog. siquidem eflicax voluntasad aliquid spéciale de-
Naz. Orat. 36, S. Basil, llomilià advcrsùs Ca- tcrminata est quod reipsà ejus vi est exlilurura.
lumniatores S. Trinitatis, aliàs 29 , S. Chrys. Unde diirort à volunlate antecedenti quœ à cir-

Hom. 31 in Malth. n. 3, S. Cyriilus Alex. lib. cumstanliis objective prœscindil.

5 de Trinil. ; ex Latinis verô Terlull. lib. de Hoc argumcnlo non ulimur, 1" quia inde se-

Carne Christi, cap. 14, S. Ambr. de Incarn. querelur adversariorum senlenliam in se con-
cap. 6, S. Auguslinus multis in locis, prseserlim tradictioncm aliquam et veram repugnanliam
sermone 17i, aliàs 8 , de Verbis Apostoli , involvcre, adeô ut in eo insianti rationis seu or-

serm. 175 , aliàs 9 , Enchiridii c. 108 , et 1. 1 dinisquiprœvisionem peccati Adae prœcessisse

de peccaiorum meritis et remiss. cap. 20, 27 concipitur, Deus non potuisset ita staluere :

et 28, S. Léo Sermone 3 de Pentecoste , S. Volo ut Filius divinus incarnetur eo meliori

Fulgenlius de Incarnat, cap. 7 , S. Greg.
, modo quo generi liumano oxpedirc poleril ;

Magnus, in lib. 4 Rcgum cap. 1 , etc., quo- vel: Volo ut hoc modo et eà de causa venialsi
rum testimonia collecta habentur à Petavio lib. Adamus non peccet, islà verù ralione si in

2 de Incarnat. cap. 17, n. 8, 9, etc., clapud. peccatum primus homoincidat; alqui tamen
Thomass. lib. 2, cap. 5, necnon apud Turnel. ejusmodi decrelum in hoc insianti virluali ré-
Witass., Ole. Uumn aui alterum coruni lue pugnasse nemo iheologus dixcrit. 2° Nonne
 VERBI DiVIM. SoO
849
viprîcsenlisdecreli,seciindùniScriptiirasnniIia observavinnis, nempe 1°, saiislaciionemprou*
à nobis accipitur. esse redditionem vohinta-
si Adamusnon peccàssel, reipsàevcnisspnt,qii;c

coin peccalum lapso, non contigêre ? V. g., riani honoris et rovercMiliic ad compensanthuii
injuiiam Doo pcr peccalum illalam 2° ubired-
nonne eà in hypolhosi immunis fuisset proto- ;

à concupiscentià, diiio ejusmodi est ad œqualitatem , seu œqui-

parens à miseriis Imjus vitae ,

à morle? nonne ojiis posteri in justilià origiiiali valcns debilo , lune salisfaotionem esse condi-
gnam 5" pricterea fiat ex propriis et ex aliàs
concepti fuissent? Decretum de Clirislo incarne ; si

venturo Adamus non peccàssel indebitis banc esse perfectam et ad strictos

inipassibili si ,

ejusdem fuit natursc et conditionis ac decre- apices juris. Jam verù tria hic in conlroversiam

tum vi cujus lioec oninia in eàdem hypollicsi versantur, nécessitas nimirùm, verilas et pcr-

exlitissent. Ex Scripturis itaque et traditione fectio satisfactionis Chrisli , de quibns Iriplici

hîc argumentari liceat; rationi verô inlirniœ sibi capite disseremiis.

relictoe, nbi agitur de consiliis Dei liberrimis,

CAPUT PRIMIJM.
nequidem permitlatur conjectationibus indul-
De necessitule satisfuclionis Chrisli.
gere. Cœtorùni non pro ccrlo sed tantùni ut ,

Quœstio non est 1° ulrum salisfaclio Chrisli

probabliius in conclusione posuimus Incarna-
tionem citra Ad;e peccalum non fuisse decre- ad redlmendum genus hunianum ita necessaria
lam ;
1" quia dùm in Scripluris assignatur re- fuerit, ul citra eam Deus, eiiam de potenliâ

deniplio ut niolivum et Unis Incarnationispera- absolulà , homines lil)erare et salvare neqni-

ctae , non idcircô diserte et conceplis verbis veril. Hanc qua;slionem jam solvimus supra
excludilur niolivum aliud propler quod citra Disserl. V, cap. 4, ubi ostensum est Deum ab-

peccalum Adae id mysterium quantum ad sub- solutè potuisse sine Incarnalione, ac proinde

stantiam peragi poluissel. 2" Quia, elsi laudali sine saiisfactionibus Chrisli, peccalum dimitle-
versiculi 22 cap. 8 Proverb. et 13 cap. 1 re.Non qujerilureliam ulrum inhypolhesiquôd
Epistoiae ad Colossenses, etc., possint intelligi peccati puniendi , illiusquc citra condignam
salisfaclionem non remillendi conslans in Dec
deChristo ut Dec; imô, etiamsi de Chrislo ut
homine accepli cum nostrà senlentià adhuc sit vobintas, simpliciter necesse fuerit ad ho-

conciliari possint ut vidiinus altamen duo

, ;
mines redimendos Chrislum eorum loco salis-
dissimulanda non sunt. Primum , niultos è Pa- facere. Cùm enim pura creatura quibusiibet

Iribus haec loca ,

prsesertim versiculum 22 cap. gratiaî donis ornala compensandœ ad œquali-
tatem injuriœ Deo per peccalum illatïe non
8 Proverb. de Chrislo ut homine esse inter-
prelatos; allerum positàejusmodi interprela- modo in praesenti statu, sed eliam absolulèim-
,

tione,eosdem lextus de Incarnalione ante res par sit, m supra locomox cilato docuimus,cùni
omnes, ipsamque Adae peccati permissionem insuper capite 5 hujus Dissertalionis osiensuri
décréta faciliùs et magis propriè explicari. simus Chrislum pro hominibus non solùm con-
3" Quia nonabsona oniniuô est responsio quam dignè, sed et juxta strictos juris apices salis-
adversarii ad laudatu Patrum lestimonia afle- fecissc ; dicendum, quod consequens esl, sa-

runl, hos nenipe sanctos doctores loculos esse lisfaclionem alicujus personne divinic ncmpc
de Incarnalione prout pcracla est, nihilque Ciirisli, in illà hypolhesi satisfactionis condignae
quod ad statum controversise in scliolis ab a;ta- Deo exhibondae, esse simpliciter necessariam.

le S. Thoni;c et Scott agilalae pertincat, ab iis Prfesens ipilur controversia eô revolvitur, an

fuisse delinituiu. roipsà bujusniodi liypoliicsis existai, seu an
Alque ha;c de proposilà quaestionc sulBciant. Deus hanccc rerum disposilionem inslituendo,
Pluraapudauctoreslaudatosulrinque disputata peccalum punire, illudque citra condignam
légère est. Tanli nobis non videlur monienli salisfaclionem non condonare decrcverit, adeô
illa controversia , ut in eà expendendà diutiùs ut propter illud decretum ad œterno posilum,
,

immoreniur. Ijominibus rediniendis necessariae fuerint sa-

lisfacliones Chrisli. Neganl Sociniani talc de-
cretum fuisse à Deo constitutum , rati sine ul-

Disecrtatio inij. là salisfaciione coudignà sou aiquivalenli Deum

vrilc peccala remiltere quorum peccatorem
DE S.VTlSFACTiONE CHUÎSTI. poMiilot , ac pr<tinde ojuis non fuisse ut Chris-
In momoriam revocanda suni (\\\x de satis- lus pro nobis faccrct. lia Socinus, lib. 1 de
l'aciionis iiolionc, capiico Disserlationis V,jam Servalorc Chrislo , cap. 1 , Smalzius contra
m DR INCARNATIONË 852
FranUium, Caiechesis Racoviensis, Ciellius, Deulcr. 7, v. 10 : Reddens odientibus se statim
L. de Salisfaclione Chrisli coiilra Groliuni ila ut disperdat eos, et ultra non différât , protU
>Yolkelius, 1. 5 devjerà Religione, cap. 22, etc. niis eis restituens qitod merentur. Psal. 17, v. 27;
Contra oinnes theologi slaluunt ia priesenti Cum electo electus eris , et cum perverso perver-
stalu Clirislisalisfaclioneshoniinibus salvandis teris. Psal. 93, v. 1 : Deus ultionum Dominus.
fuisse necessarias, quia Deus peccala impunita Jereiuiœ 51 , v. 36 : Fortis ultor Dominus red-
et sine salisfaclione suflicienti non dimiliii dens retribuet. Nahura. 1, v. 1 : Deus œmulator
et aliunde, ut Dissert. V diclum est, satisfac- et ulciscens Dominus ; ulciscens Dominus et liabens
tion i su fficienli pro peccalisgenerishumani per- furorem;.... et mundans non faciet innocent em;
solvendte parus homo , saliem juxla praesen- id est , ut supra , sontem impunè non dimittet.
teni reruni constitutionem , idoneus esse non Rom. 1, V. 18: Revelatur ira Dei de cœlo super
potes t. omnem impietatem et injnstitiam liomiimm eorum
CoNCLUSio. Cùm Deus statuent peccatum qui veritatem Dei in injustitià detinent. 3" Deus
sine condignâ satisfactione non rcmitlere, id- ex sacris Liiteris peccala punil juxla certas et
circô salvandis hominibus necessariae fuerunt flxas justitiae régulas. Gen. 18, v. 25, Abraham
Cliristi satisfactiones. Probatur 1" argumento sic Deum alloquilur: Absit.... à te , ut.... occi-

ex pluril)us ad se invicem collatis Scripturae dasjustum cum impio, fiatque justus sicut impius;
sacrae locisjustitise Dei severiiatem et Christi non est hoc tuum , quijudicas omnem terram; ne-
satisfactiones spectantibus deducto. Etenini, si quaquàm faciès judiciuni hoc ; seu ut in hebraeis
Deus non tantùm ut osor peccati et peccatoris, legitur. Numquidjudex universœ terrœ non exer-
sed etiam ut severus secundùm certas juslitiae ceret jus? Rom. 3, v. 3 : Si auteni, inquit Apos-
leges criniinuni ultor et vindex in Scripturis tolus , iniquitas nostrajustitiam Dei commendat^
exhibeatur, et prœterea in iisdem Christus si- quid dicemus? Numquid iniquus est Deus qui in-
gniHcetur ad satisfaciendum pro peccatis nos- fert iram?.... Absit; alioquin quomodb Deusjudi-
tris mortem oppeliisse, profectô fatendunierit cabit hune mundum? 2 Thessal. 1, v. 6 Justum ;

Christi satisfactiones hominibus salvandis fuis- est apud Deum retribuere tribulationem iis qui
se necessarias ,
quia Deus peccala sine condi- vos tribulant. 4" Quàm severus ultor criminum
gnâ salisfaclione non remittere decrevit. Alqui sit Deus, seu quàm severè ea puniat, palet ex
1" Deus ut osor peccati et peccatoris in sacris poenis ab ipso propter peccala secundùm Scri-
Litleris exhibelur. Levit. 26, v. 27 : Sin aiitem pluras Kempe ejusmodi pœnae sunt
inlliclis.

nec... audieritis tue, ego incedam adversits mors tùm animae tùm corporis, malediclia
vos in furore contrario.... et abominabitur vos Dei et supplicia aelerna.
anima mea. Psal. 5, v. 6: Odisti omnes qui ope- Mors quidem animae et malediclia Dei :

rantur iniquitatem, perdes omnes qui loquuntur Ezech. 18, V. 20 : Anima quœ peccaverit ipsa
mendacium. Virum sanguinum et dolosum abomi- morietur. Deuter. 27, v. 26 : Maledictus qui
nabitur Dominus. Proverb, 3, v. 32 : Abominatio non permanet in sermonibiis legis hujus ; quae sen-
Domini est omnis illusor. Ibid. cap. 13, v. 9 : tentia , elsi de solis (sraelilis distincte profe-
Abominatio est Domino via impii. Sapientise 14, ralur , ad omnes tamen legis à Deo profectae
V. 9 : Sim'iliter odio sunt Deo impius et impietas ac proinde legis naluralis violatores perinde
ejus. Habacuc. 1, v. 13: Mundi sunt oculi tui ne atlinet ; unde ab Apostolo , Gai. 5, v. 10, om-
videas malum , et respicere ad iniquitatem non nibus etiam genlilibus qui peccaverunt, accom-
poteris. Ex his et aliis benè multis Scriptura- niodalur. Gencs. cap. 6, in pœnam criminum
rum teslinioniis quae afferri possenl , salis su- generis humani diluvium générale decernitur.
perque liquet , in iis Deum osorem criininum Capite auiem 2, v. 17, haec Adamo Deus verba
prsedicari. 2° Juxla easdem est severus pecca- facit : In quàcumque enim die comederis de eo
toruni ultor et vindex. Exodi 20, v. 5 : Ego {
ligno scientiae boni et mali )
, morte morieris ;

sum Dominus Deus tutis , fortis , zelotes , visitans quibus non tantùm animae mortem , sed eliam
iniquitatem patrmn in tertiam et quartam gene- quidquid contra obtendant Sociniani) corpo-
(

rationem eornm qui odenmt me. Ibid. 34, v. 7 : ris inleritum significari manifeslum est ex Sa-
ISullus apud te per se innocens est , hebraicè , pient. cap. 2, v. 23 : Deus creavit homincm
sontem impunè non dimittes. Num. 14, v. 18 : inexterminabilcm... invidià enim diaboli mors in~
NuUum innoxium derelinquens. Quae sententia troivit in orbem terrartim ; el ex Apostolo Rom.
eumdeui habens sensum cuni praecedenle , iis- r», V. 12 : Per unum hominem peccatum in hune
dem eliam vocibus in hebraeo exprimitur. mundum intravit, et per peccatum mors , et Ha
855 VERBI DIVINI. m
in omues homines mors pertransiit , in quo onines nisquœ peccalis nostris debitœ orant, liberaios.
peccaveruiU. Ibi observa ab bàc interilùs cor- tnimveiù Chrislus niorluiis esl pro nobis, Hom.
porel pœnâ ,
propler Adae peccalum , ipsi 5, V. 6, ut nos recouciliaret, ibid. v. 10; ut uqs
licet non conliimaci, cl oninibiis cjiis poslcris jusUficaret, ibidem ; ut nos redimircl, Tit. 2, v.
ex Aposlolo iiilliclà , millimi Ailaini Filiuin, 1 i. Vide aliorum leslimoniorum silvani cap.
quid(iuid ayal, oxiini. Tandem supplicia a'icrna; sequenti producendorum. Ad secundum , ea-
Mallb. 2j , V. 41 : Discedite à me, maledkli, in deni esleliam rcsponsio. Estoenim juxta prae-
igtiem œternum qui paratus est Diabolo et Ange- sentem reruni ordinem , nonnisi condiiionatae
lis ejus. 2 Pclri 2 , v. 4 : Deus Angelis peccan- comniinaliones pcccalori quamdiù in terris
tihus non pepercit ; sed rudentibus infcrni detra- degil in Scripturis proponanlur, iuquirendura
clos in tartarum trudidit cruciandos , in jndicinm superesl quà de causa cjusmodi minaî solùni
reservari. condilional» sint. Volunt Sociniani id ex eo
5° In sacris paginis Chrislus significaliir ad oriri quôd Deus nullam de peccato commisso
salisfacienduni pro peccalis noslris niorleni salisfaclionem exigat. Ex advcrso Scriplurap.
oppeliissc. Id ex professo denionslrabinius ca- Iradunt innumeris in locis Deum, ad jusliliam
piie seqiienli. Intérim haec loca proferam ; suam et misericordiam simul sunimâ ratione
Isaiae 53, v. 5: Vnlneratiisesl propter iniqnitates manifeslandas, voluisse ut nulla pcccalori spes
nostras, atttitus est propler scelera nostra; disci- conversionis et salutisaffulgeretnisi in Cbrislo,
plina pacis uosfrœ super eum, et livore ejus sanati qui dédit semetipsum redemptionem pro omnibus^

sumns. Posuit Doniinus in eo iniqnitates omnium 1 Tim 2, V. 15, qui semel pro peccalis noslris
nostrùm, etc. Rom. 5, v. 10 : Cùm inimici esse- mortuus esl , justus pro injiistis , ut nos offerret
mus, reconciliati snmiis Dec per mortem Filii Deo, 1 Pétri 5, v. 18, quem Deus proposuil pro-
ejus. 1 Tim, 1,5: Qui ( Cbrislus) dédit redem- piliationem... in sanguine ipsius... propter remis-
plionem semetipsum pro omnibus, llaicmagis ex- sionem prœcedenlium delictorum,^o\u. 5, v. 25,
pllcabunlur, et innuuiera alia adjicientur capile qui ideô dicitur Agnus occisus ab origine mundi,
sequenti. Apocal. 13, V. 8. Idcircôigilur minœ horrendai
Frusira reponit Crelîius, de Deo,cap. 3, quibus in peccatores Deus intonat, nonnisi
cum aliis Socinianis, 1° Deum, Jerem. 18, v. condilionalé juxta Scripturas accipiendse sunt,
10, Ezech. 18, v. 21, et cap. 53, v. 11, cnipae quia Christus , in quo ( Eph. 1, v. 7 ) habemus
et pœnae condonalionem pcccalori rcsipiscenli redemptionem per sanguinem ejus, pro nobis sa-
esse pollicitiim ;
2° nullas in sacris lilteris pœ- tisfecit, illudque sanguinem suum ofl'erendo
naruni comniinaliones absolulas peccaloribus pro suâ reverentiâ oblinuil, ut peccalor, si gra-
inleniari quamdiù in vivis siinl, sed lanlùm liis ad resipiscendum sibi in bàc vilà concessis
condilionatas , si ncnipe conlumaciter in pec- benè uleretur, deliclorum suorum condona-
calis suis persévèrent; ut palet exemplis coni- lionem el saluleni consequerelur. Probalur 2°
minationum Isaiae ad Ezechiam et Jonaj ad ex cap. 3 Epislolae ad Galatas v. 15 et 14 , ubi
Ninivilas. Nanique ad prinium, falemur condo- Apostolussignifical bomines à solo Cbrislo re-
nalionem pcccalori rcsipiscenli , et ad Deum dimi poluisse de malediclo legis, ut benedictio-
sese converienli esse promissant ,
quanquàm nem Abrahœ, et pollicitalionem spiritiis per lidem
tamen ipsi sa'piùs maneat pœna aliqua lempo- reciperent. Chrislus nos redemit, inquit, de
ralis luenda , ut ex Davidis cxemplo nianifes- malediclo legis, factus pro nobis maledictum;
lum est. Sed de eo hic necesse non est dispu- quia scriptum est : Maledictus omnis qui pendet
tari. Quaestio autem est an ille peccalor quem in ligno ; ut in Gentibus benedictio Abrahœ fieret
suorum delicloruni verè et sincère pœnilct in Ciiristo Jesu, ut pollicitalionem Spirilùs acci-
donum conversionis el veniain à Dco cilra piumus per fidem.
Chrisli salisl'acliones oblineal; an verù nonnisi Probalur 5° ex capitibus 9 et 10 Epist. ad
inluitu merilorum et satisfaclionum. Cbrisli Hebraeos. Nam ibi Apostolus docei sacriticia
utrumqucipsi impcrtialur. PriusSociniani con- veleris legis et expiationes nonnisi umbras el,

tenduiit , rali se in et) dnclum ralionis sequi. imagines fuisse sacrificii et salisl'aclionis quye
Ni s contra, ralionum momenla qnibns illiin- Clirislus in arâ crucis obtulit; iis aulem vele-
nitunlur, caduca el nulla esse dicinius, utin- ribus viciinds signilicalum esse, sine sanguinis
feriùs palebit ; ex Scripturis verù manifesté effusione Deum noile peccala auferre el eoruni
oslendimus salisfaclionibus ac morte Clirisii relaxare piiMias ; cùm verô impossibile esset
jioB Deo recoiiiciliatos fuisse , el à pœnis seter- sanguine taurorurael hircoruni peccala deleri.
85S DE INCARNATIONE 856

ideô necesse fuisse ut Cliristiissese pro homi- nostras expiandas cruentse morti offerrel; vel

nibusDeo rcconciliandis morli objiccret. Oinnia significari duntaxat ipsum alterius cujusdam

penè sanguine secnndnm legem mumlantur, inqiiit, utililatis nostrœ causa, puta ut fortitudinis et
capil. 9, V. 22 et seqq. et sine sanguinis efju- palienli» exempla nobis daret , doctrinamque
sione non fit remissio. Necesse est ergoexemplaria nobis salutarern confirmaret , morlem oppe-
quiiiem cœlestium liis niinidari; ipsa aiitem cœ- tiisse.

lestia melioribns liostiis guàm islis... Cliristus Ultrô conceduntSocinianiChristurapro nobis

semel oblatus est ad multorum exhaurienda pec- impropriè satisfecisse , id est , veniam delic-

cata. El cap. 10, v. iot seqq.: hnpossibile enim torum nostrorum gratis obtinuisse , et voUinta-

est sanguine taurorum et liircoritm auferri pec- tem Dei circa ea quae saluli nostrae prodesse

cata. Ideb ingrcdiens vmndum dicit : Hostiam poterant, (Ideliter esse execulum. At propriè

et oblutionem noluisti ; corpus autem aptàsti mihi; diciam satisfactionem ab eo ut à vade et spon-

holocautomata pro peccato iwn tibi placuerunt. snre nostro fuisse impensam seu , illum pro de-

Tune dixi : Ecce venio. In capite tibri scriptum licto quod peccando contraximus extinguendo,
est de me : Ut faciam, DeuSjVolnntatem tuam passionis et morlis suai prelium insolulum
etc. contulisse inficiantur. Concedunt pariter Chri-
CAPUT II. stum posse servatorem nostruni impropriè dici,

eo sensu quôd salutis seu vitae aeternse promis-

De veritate satisfactionis Cliristi; an verè et pro-
siones nobis aperuerit, eam consequentium fe-
priè pro nobis satisfecerit.
licissimum statum nos docuerit , iter ad illam
Totiiis coniroversiae quœ de salisfactione conducens ostenderit, ad banc viam tenendam
Christi cum Socinianis habelur, prsecipuuin adbortationibus, exemplisque suis bomines im-
istiid est ac veluti iinicum caput. Negaul ii pulerit et allexerit, atque demùm omnem suam
Chrislum pro nobis verè et propriè satis- doctrinam morte suà consignaverit ac potissi-

i'ecisse. Ne autem vocabulorum ambiguita- mùm confirmaverit. Sed eum prorsùs noiunt
libus , quas in id argunienti , dialecticis suis esse merito, opère et efficacià servatorem ho-
caplionibus induxerunt ,
quscstio iniplicata minum , seu à pœnis quibus eramus obnoxii
nianeat, eum nos redemisse , nobisque justificationem
Observandum 1°, agi de salisfactione pro- et média salutis promeruisse. Nomen etiam me-
priè dicta, quà, pretii sequivalentis solutione, diatoris Cbristo altribuunt, sed eo tan tiim sen-
sponsor debilorem liberet, et contractum ab eo su quôd apud Deum sit pro nobis intercessor,
debilum cxtinguat ; non verô de illâ satisfac- et apud bomines] divinae voluntatis interpres,
lione metapboricà et impropriè dicta ,
quce in non verô quôd iram Dei placaverit, et inimici-

adimplendis quibusdam conditionibus à supe- lias Deum inter et bomines per peccatum
riore imposilis, aut in inipetrandâ gratuità dc- inductas oblalione suî extinxerit. Demùm fa-
debiti relaxatione solumraodô consislit. Ob- lenlur Cbristum pro nobis esse mortuuni, id

servandum 2", posse aliquem duobus modis est, pro aliquo bono et commodo nostro, ut
dici alterius servatorem. Nempe aut consilio scilicet saluberrimam doctrinam quam prœ-
tanlùm, adhortationibus et exemplo, qui rao- dicaverat, confirmaret, exempla patienliae no-
dus valdè improprius est ; vel insuper merilo, bis daret , bomines à lerrenis avocaret. Non
opère et ellîcacià. Observandum 5", duplici verô agnoscunt eum esse morluum loco nos-
etiam ratione inteliigi posse Cliristuni Dei et tro, seu sese ad expianda peccala noslra in

hominum esse mediatorem, 1° quôd Dei man- viclimam piacularem Deo Patri obtulisse. L'no
datorum etbenevolentiae apud bomines inler- verbo, nibil Sociniani de Cbristo servalore,
pres fuerit, et advocatum agens apud Patrem redemptore, mediatorc , et pro nobis satisfa-
pro nobis inlerccsserit, et etiainuum intercé- cienteet morienle statuunt, quod eodem sen-
dât ;
quo sensu omnis propheta, et verbi Dei su mullisaliissanctishominibus, pulà Prophe-
aduïinister potest appeliari mediator; 2" quôd lis, Apostolis et Marlyribus perfectè non con-
passionis et mortis suai preliuu) in redemplio- gruat.

jiem etsatisl'actionem olferens bomines Deo re- At verô contra omnium Cbristianorum
conciliaverit. Observandum 4", cùm Ciirislus iiulubilata est (ides, Cbristum verè et propriè

dicilur morluus pro nobis, vel inteliigi eum pro nobis satisfecisse, ac proinde 1° hune va-
loco nostro verè sul)rogari voluisse, ut videli- dem et sponsorem nostrum esse voluisse, ul

cet sacerdos simul et victima se ad iniquilaies satisfactionuni suarum pretio et valore illud
 857 VERBl DIVINI. 858
dcbiliim pxpnngorct, quod poccando contraxe- < non fecerit , nec dolus fuerit in ore ejus , et
raimis, cuique cxtingucndo nobis rclicii inipa- t Dominus voluit conterere eum in inlirmilate.

res fiiissemus ;
2* cumdem esse servalorem et < Si posuerit pro peccato animam suam, vide-
liberatorcm noslrinn non cxcniplo tanlùm, < bit sonien long?evum et volunlas Domini in
consilio, ant prœconio, sed redeniplionc, ine- < manu ejus dirigclur... In scientià suâ justi-
rilo et edicacià ;
3" ipsum ut Doiet boniintmi « Hrabit ipse servus meus multos, et iniquila-
nipdialoromsanguinis sui oblalbne niinicn ira- « tes eorum ipse portabit. Ideô dispertiam ei

tiini placâsso, ipsique bomincni réconciliasse ;

< plurimos, et fortium dividel spolia, pro eo
i" oiim passiiin et niortuum esse non soiîim « quôd tradidil in mortcm animam suam.... et
aliciijiis boni et comniodi nobis coiiciiiandi < ipse peccata iiiultorum tulit. »

causa, sed etiam loco nostro, adeô ut vices Ex hoc insigni vaticinio, quod ad Christum
sacerdotis siniul et victimre sustinens, ad nos altinere liquidé constat, ut alibi contra Judaeos
à morte aîternâ exlniendos et salvandos, sese ostendimus, ipsique falenlur Sociniani, in
neci cruenloe objeceril. bunc modum argui potest : Ille, ut vas et
CoNCLUSio. Chrislus verè et propriè , sensu sponsor noster, débita seu pœnas quibus ob
explicato, pro nobis satisfecit. Probatur 1" ex peccata eramus obnoxii solvit, qui cùm sit ab
Scripturis. Ille pro nobis verè et propriè satis- omni peccato immunis, iniquitales nostras in
fecit, qui 1° debitum quoil homines peccando se à Deo conjectas, spontè expiandas susccpif,

contraxerant, vas eoruni et sponsor factus, pas- quique idcircô vulneratus est , allritus est

sione et morte suàsolvil ;

2° qui dato sanguinis percussus et contritus à Deo, atque neci tradi-
sui prelio boniines redeniitelservavit , ac mé- tus, sicque nobis pacem, sanitatem, et sancti-

dia salutis ipsis promeruit et acquisivit ;

3° qui ficalionem conciliavit. Alqui 1" ex illà Isaiae

Dei et bominum eo sensu medialor est ,

qnùd Propbeiià Cbristus fuit ab omni peccato immu-
seipsum offerendo iram divinani placaverit, nis : Eo quod iniquitatem non fecerit, inquit
eosque Deo reconciliaverit; 4° qui sacerdos si- Propbeta v. 9, neque dolus fuerit in ore ejus»

niul et victima se in expialionem criminum 2° Iniquitales nostras in eum Deus conjecit;

nostrorum morli libenler obtulit; atqui lioec V. G : Posuit Dominus in eo iniquitatem omnium
praeslitil Chrislus juxla Scripluras; ergo, etc. nostrûm. Hebraicè , conjecit in illum iniquitates

Major evidentissima est ex dictis; haec enim omnium nostrûm. 5" Eas expiandas spontè sus-
prsestare non potuit Christus quin Deo hono- cepit ; V. 7 : Oblatus est quia ipse voluit. i" Pro-

rem redderet illatae ipsi per peccalum injuriae pter iniquitales nostras in eo sic positas et à se
compensandse idoneum. Minor propositio qua- libenler susceptas vulneratus est, attritus est,

tuor habet partes, quse, etsi itainler se con- percussus à Deo et morli Iraditus; v. 5 : Ipse
nexse sint, ut, unâconcessâ, alise non possint autein vulneratus est propter iniquitates nostras,

non concedi, sigillatim tanien tractanda^ et attritus est propter scelera nostra;y. 8 : Abscis-
comprobandœ sunt , ut veritas sub singulis sus est de terra viventium; propter scelus populi

suis respectibus inspecta ampliùs aflulgeat. met peraissi eum; v. 10 : Dominus voluit conte-

Ilaque rere eum in infirmitate; v. 11 : Tradidit in mor-

1° Christus juxta Scripturas vas et sponsor ho- tcm animam suam.... et ipse peccata multorum
minum factus, debitum qnod peccando contraxe- tulit. 5" Vulneribus , doloribus, sui oblatione et
rant ,
passione et morte suâ extinxit. — Multa morte nobis pacem, sanitatem, justificalionem
sunt lestinionia quibus id adstruitur. Primum conciliavit; v. 5 : Attritus est propter scelera
est Isaiae cap. 53 : < Verè, inquit,v. 4 et seqq,, nostra ; disciplina ( hebraicè castigatio seu
« languores nostros ipse tulit , et dolores nos- pœna) ,
pacis nostrœ (id est reconciliationis no-
< tros ipse poriavil ; et nos putavimus eum strœ eum Deo, aut immunitatis nostrœ à pœnis,
( quasi leprosum, et percussum à Deo, et hu- ut ex subjectà malerià apparet, et sensus est,
« miliatum. Ipse aulem vulneratus est propter castigatio seu pœna quà libcramur et Deo recon-
€ iniquitales nostras, allritus est propter sce- ciliamur) , super eum, et livore ejus sanati sumus
< leranoslra; disciplina pacis nostroe super (hebraicè livor ejus sanitas nobis fuit) ; v. 10 : Si
( eum, etlivore ejus sanati sumus Posuit posuerit pro peccato animam suam (hebraicè, si
( Doniinus in eo iniquilatom omnium nostrûm. posuerit seipsum sacrificinm pro delicto), videbit
f Oblalus est quia ipse voluil... Abscissus est semen longœvum, et voluntas Domini in manu
f déterra viventium; propter scelus populi j ejus dirigetur;\. M : In scientià suâ justificabit
c mei pcrcussi eum.... Eo qu6d iniquitatem » ipse oervus meus multos;'\.[li : Dispertiam ei
m
pluritnos; et forthm dividet spolia, pro eo qmd
DE INCARNATIONE
bus colligere sibi videntur hune explicari posse
860

tradidit in morlem aminam suam.... et ipsc pec- de doloribus et morte à Chrisio eâ tantùm de

cata multorum tulit ; ergo, etc. causa toleratis, uldoctrinam suamconflrmaret,

Polest cl aliud argunientum efCcax ex eo juslificationis et salutis viam peccatoribus

crui quôd Christus in textu allalo dicatur lan- ostenderet, etc.

guores et peccala nostra tulissc , dolores et ini- Sed 1°, quae prsecedunl et sequuntur vcrsi-

quitates nostras portasse. V. 4 : Verè languores culum 4 capitis laudati, manifeslum faciuntibi
nostros ipse poriavit (grecè, ipse peccata nostra agi de doloribus et pœnis ipsi Cbristo imposi-

fert et pro nobis affligitur) ; et nos putavimus eum tis, siquidem v. 5 appellatur novissimus virorum,
quasi leprosum et percussitm à Deo, etc.; v. li :
vir dolorum; v. 5, dicilur vulneratus propter ini-

In scienlià sitâjustificabit ipse serims meus mullos, quilates nostras, atlrilus propter scelera nostra.

et iniquilates eorum ipse portabit; v. 12 : Tradi- Quid quôd ipso versu 4 cxbibetur ut percussus à
dit in morlem animam suam.... ipse peccata mul- Deo et Immiliatus? Hinc ex subjectâ malerià,

torum tulit. Enimverô ille pœnas à nobis ob prœsertim quia reliquo in tapite exhibctur ut
peccata nostra débitas passionibus et cruenlâ onustus peccatis nostris et propter ijla jn YJcti-

suâ morte solvit, qui languores nostros et do- mam oblatus, meritô hoc in versu 4 languores

lores, iniquitatesque et peccata bumiliationi- nostros cum 70 Viris intelligimus peccala seu

bussuis, vulneribus et morte juxta Scripturas peccatorura noslrorum pœnas. Nec répugnât

tulit, portavit; is etenim secundùm S<;riptur3S S. Malthaeus, dùm ejusmodi versiculum mira-

usum dicitur peccata ferre qui pro iis pœnas culis quibus morbos Christus abstulit, accom-

dat, vide Levit. 5, v. 1, cap. 17, v. 16, cap. modât. Cùm enim morbi sint peccati appendi-

19, V. 8 , cap. 20, v. 17, 19, 20, et cap. 24, v. ces et inter ejus pœnas recenseri debeant, pla-

15; Num. 9, v. 15, et cap. 14, v. 54; Ezech. num est Christum, iis vcrbis quibus immédiate

14, V. 10, cap. 18, V. 19 cl 20, cap. 25, v. 49, et directe ab Isaià praedicitur pœnas quas pro

et cap. 44, v. 12, etc. Atqui ex laudato Isaiai

peccato debebamus soluturus, iisdem etiam
proesignificari nos à corporis infirmitatibus li-
textu Christus languores nostros et dolores,
iniquilates et peccala tulit, portavit; ergo, etc. beraturum; quod maxime post corporum
etsi

Aiunt Sociniani versiculura 4 : Verè languo- resurrectionem perfectè complendum sil, jam

res nostros ipse tulit et dolores nostros ipse porta- tamen olim miraculis quse palravit, adimpleri

vit, référendum esse ad miracula quibus Chri- cœptum est.

2" Omnibus hebraicè peritis expîoralum et
stus morbos plurimorura sanavit, interprète

ipso S. Maltbaeo cap. 8, v. IG et 17, qui illum indubitatum est, verbum Sabal, quod in Vul-

Isaise locum sic reddit : Ipse iiifirmitates nostras galà nostra, v. 4 et 11, vertilur, portavit, nihil

accepit , et œgrotationes nostras portavit ; prœte- aliud unquàm significare quàm bajulare, susti-

rea voccra hebrxMm XU': nasa, quam vulgatus nere, onuslum esse. Certum est pariter verbum
inlerpres hoc versu 4 et versu 12 reddit verbo
Sabal, V. Il, cap. 55 Isaioe, quod exponimus,
tulit, significare etiam idem quod abstulit, con- noraini peccati esse adjunctum. Legitur enim
donavit ;\'Ocem autem "^^D Sabal, quam versi- ibi vox 21V avon, quœ nihil aliud est quàm pec-

bus4 et 11 vcrtimus portavit, etiam ubi cum catum, iniquitas. Certum est denique, illud idem
peccato conjungitur, non necessario significare verbum, ubi peccato adjungilur, idem esse He-
pœnas peccati ferre, sustinere, sed posse accipi brœis ac ferre peccatorum pœnas. Neque obstat

de ainictionibus quâcumque occasione tolera- locus Jeremiœ à Socino allaïus; cùm enim
tis; quod Socinus, lib. 2 de Satisfactione , cap. conslet ex cap. 20 Exodi v. 5, et ex multisaliis

4, probare conatur hoc Jereniiu; loco Tiiron. locis, ipsique fateantur Sociniani, Deum ob
Patres nostri peccaverunt et non snnt; et palrum delicta fdiis eorum prœvaricationcs imi-
5, V. 7
"•

nos iniquilates eorum portavimus. Hic, inquit, lantibus pœnas imponere, atque ex versu 16
hebraicè legitur Sabal, nec tamei) ulia polest laudati capitis Jeremiae manifeslum sit eos de

pœnœ impulatio fada liliis. Addil porrô quibus objecto versu 7 sermo fit, palrum siio-
intelligi

Socinus, ibidem, cap. 5, hcbraea, ubi le- rnm crimina esse iniilatos, sequitur tam ejus-
.i<Jeni

gimus V. 6 Isajae : Posuit Dominus in eo , vel modi locum de pœna; imputatione quàm alium
ÇQUjeçit in illum iniquilates omnium noslrùm, quemlibet intelligendum esse; ergo.
Deus occurrit per ipsum iniqnilali 5" Quod ad verbum nasa aUinet, elsi junc-
ppsse ita yerti:

mn[ de tun) peccato srcpè signilicel pœnas peccati ferre.

oninjum nostrûm. Hïec prœcipua qjjûc

textu allato Isaiae observant Socjuiaqi, çx qw- "*" Wt Mm ^}^ ^9Ç|s supra l^lis, fillsjneu fa-
 861 TERBI DIVINI. m
tcndum eo etîam non rarù significarî peccata Nego minorem. Cùm enim pœnœ generali quâ-

auferre, condoiiare (T. Quaproploi', nonnisi ex dain acceplione suniplai in beslias eliam ca-

adjuiiclis, nempe ex antcceilenlibus et conse- danl, Gcnes. 8 , v. 21 , et cap. 9 , v. 5 , Exodi

queiilibus et ex siibjcclà niaterià cognosci po- 21, V. 28, Levit. 20, v. 15, cùm prœlerea is

test utrâ accipialur sigiiificalionc. Qui verô at- fueril sacrificiorum in expiationem insliluto-
tendent Chrisluin lolo illo capile Isaiie de (juo runi finis et scopus, ut loco noccnlium bomi-

agimus, exliibeii ut vulneratum et atlriluni ob num, viclimai sulliccrenlur et inlerimerentur,

iniquilales nostras, ut onuslum pcccatis no- quis non videthircum expialorium idcircô dicr

stris, ut offerontein sese pro pcccalo in vicli- tum fuisse peccata populi perlulisse, quôd poe-
mara , is facile perspiciel verbuui uasa priori nis à populo ob peccata debilis quasi onerarcr
significalione bic accipi, idcst, co dcsignari tur, cl ejus vice in sacrilicium olferretur?
pœnas peccaloruin nostroruni à Cbristo tole- Tradunt Uabbini ejusniOjibircumècelsioriloco
ratas fuisse. Pryeterea ipso vci^su 4, quo de lan- praîcipilem ejeclum fuisse, atque ita neci da-
guoribus noslris agens Isaias, vocem misa ad- luin. Quidquid sil, manifestum est bunc in va-

hibel, in eodem ipso cominate dolores nosiros slam soliludinem abigi non poluissc, quin
à Cbristo portalos ipse exprimit verbo Sabal, morli certac exponerelur. Caeterùm sacrificium
quod, ut diximus, nibii unquiim aliud quàni illud, ut cl alla veleris legis, teste Aposlolo in
bajulare aut esse onustum sonal. Pariler, voca- Epislolà ad Ucbraios, ut inferiùs exponemus,
buhim imsa usurpatur quidem v. 12, ubi legi- lolidem figurse erani sanctai et perfeclaî illius

mus Peccata multonnn ipse Mit; al versu II,

: oblalionis, quà Cbrislus vas el sponsor noster

quo babenius : Iniquitates muUorum ipse porta- viclimam ad dclicla nostra luenda sese sponte
bit; hebraicè est Sabat; etc. in arà crucis oblulil.
4° Falsissimuni estbebrsea v. G posse reddi : Secundum Icslimonium legilur Malthaei 26 ,

Deus occurrit per illnm iniquitati ommuin no- V. 28 : Hic est sanguis meus novi Testumenti qui
stnim. Nam in bobra;is habelur vox y^Sn hiph- pro vuUtis effundetur in remissionem peccatorum.
tjiiah in conjugatione hiphil, quse falenlibus Unde sic in forma : Ille pœnas pro peccalis de^
omnibus non unicani sed duplicem aciioneni bilas solvit , cujus sanguis pro multis effusus
significat, et proinde verbum illud propriè idem est in remissionem peccatorum ; alqui ex loco

est ac fecit occurrere, metaphoricè vero idem ac aliaio sanguis Cbristi pro mollis cilusus est in
fecit deprecari, aut eliam deprecatus est , quia remissionem peccatorum ; ergo, etc.
deprecaior suas preces quasi interponit. Jam Terlium testimonium desumilur ex cap. 5
verô hic averti nequit deprecatus est, siquidem Epist. 2 ad Corintb, v. 21 : Enm (Cbrislum),
Deus dici non polest deprecatus pro Cbristo. qui non noverat peccatum, pro nobis (Deus) pec-
Neque eliam legi potesl fecit deprecari, lum catum fecit, ut nos efjiceremurjustilia Dei in ipso.
quia obstal 12 bo qnod sequitur et significat in ex quo hoc argumenlum eruilur : Ille debi-
illiim , qiiid enim sonaret, fecit deprecari in il- tum à nobis peccando conlracium, vas et spon-
lum ? tum quia proximè antecedentia et conse- sor nosler faclus persolvit, quem Deus pro nOf
quentia ad perpessiones dolorum pro peccalis, bis peccatum, id est, juxla Scriplurae usum ,

non ad deprecalionem aitinent; ergo lilteralis viclimam pro peccato fecit, ut juslificationem
et genuinus hcbraei hic sensus est, fecit occur- consequeremur, seu efficeremurjustitia Dei in
rere, id est impegit , coujecit in illum iniquilales ipso. Alqui Cbrislum qui non noverat peccatum,
omnium tiostrùm. Deus ex aliato tcxlu pro nobis peccatum fecit,
Objicit Socinus loco cilato, Levit. IG, v. 21 eic. ergo.
et 22, peccata dici imposila hirco expialorio Aiunt Sociani Cbrislum eô loci dici factum
qui ea in vaslam sobiudinem dcferrct; atqui, esse pro nobis peccatum, quod sub peccatoris
inquit, hic bircus pœnas pro pcccatis populi specie nosiri causa venerii, et ut pcccaior ba-
profeclô non pcrtuHt, praeserlim cùni non in- bilus sit. Sed 1°, ejusmodi mclapbora longisr
lerimere'.ur, licet, leste Aposlolo Hebr. 9, v. simè pelita quà Sociniaiii volunt Cbrislum ob
22 , sine sanguiuis effusione non fieret remissio. cariiis peccatricis simililudinem , ab Aposlolo
aiipellari peccatum, neque in Scripluris, neque
(1) Vide Gen. riO, v. 17; Exod. 10, v. 17; apud auciorcm quemli])et unquàm usurpata le-
cap. 23, V. 21; cap. 52, v. 52; cap. 5i, v. 7;
gilur. Conira vero ligura est obvia et naiuralis
Num. M, V. 18 Jos. 24, v. 19; Rog. 15, v, 25;
;

.lob. 7, V. 21 I»sal. 52, v. 5; Psal. 85, v. 3;

;
el in Scripluris usilala Levit. 5, v, G el 7, etc.

Mich. 7, V. 18, eic. ut liostia pro; peccato, seu peceatiâ aii^uift

 865 DE INCARNATIONE 864
onusta et iis expiandis deslinata , peccatum 53 supra laudato prsesignavefat, hœc jam ad-
iiunciipelur;crgo. 2° Si Christus eo quôd ut imj)!eta S. Pctrus rursùs iisdem l'erè verbis
peccatorliabitussit, diceretur loco allalo factiis exprimit, et pressiùs cxponit ; unde plura su-
peccatum profectô, non à Deo, sed à Judœis periùs à nobis dicta de
;
illo Isaise textu hùc
facius peccatum dictas fuisset alqui tamen, ; facile tranferri possunt. Prœterea verô sit istud
jiixta Aposlolum non Judœi et impii homines,
, argumenlum : Ille tanquàm vas et sponsor
sed Deus ipse Chrislnm (jui non noverat pecca- noster debitum quod peccatis nostris conlraxi-
tum, pro nobis peccatum fecit ; ergo, etc. mus moriendo in cruce exsolvit, qui peccata
Quartum testimonium ex Epistolà ad Gala- nostra ipse pertulit in corpore suo super lignum,
tas, 3, V. 13 : Christus nos redemit de maledicto ut peccatis mortui justitiœ vivamus , et cujus li-
legis, facius pro nobis maledictum; quia scriptum vore sanati sumus. Atqui Christus peccata no-
est : Malediclus omnis qui pendet in ligno. Hic stra, etc.; ergo, etc. Minor propositio ipso
Christus manifesté signilicatur à maledicto le- sancti Pétri testimonio continetur. Major au-
gis, id est, à pœnis contra legis transgressores tem facilis est probatu. 1" Enim quid illud so-
decreiis nos libérasse , non sine satisfactione nat nos tivore Christi in cruce mortui esse sa-
pro nobis exhibitâ, sed factus pro nobis male- natos, nisi nos efficacià et virtute passionum
dictum, id est, pœnas suslinens debito noslro et morlis ejus justificatos fuisse et à pœnis quae
compensando pares. Praeposterè igitur Soci- iniquitatibus debentur libérâtes? 2''Haec verba:
niani hune locuni duntaxat explicant de cruce Christus peccata nostra ipse pertulit in corpore
ad exemplum nobis prœbendum et utiiem do- suo super lignum ut peccatis mortui justitiœ viva-
etrinam consignandam à Cbristo toleralà. Non mus, possuntne alio sensu explicari quàm de
enim Apostolus liancce crucis utilitatem aut doloribusquos Christus/» corpore SMO passusest,
aliam ejusmodi solùm commémorât, sed agit et de morte quam subiit ut justitiœ divinoe pro
de redemptione à maledicto in quod homines nobis salisfaceret? 5° Vel prœclarum illud
incurrerant, qaam redemptionem Christus sancti Pétri testimonium, vi et efficacià mortis
sesc in cruce lilando, operatus est, factus pro Christi nos à peccatis sanalos, et à pœnis pro-
nobis, seu loco nostro maledictnm. Et verô, pter ilia debitis solutos esse demonstrat, vel
numquid Martyres qui in exemplum et utilita- id unum eo exprimilur, ut Socinianis placet,
tem nostram crucibus alïixi sunt, ideô praedi- Christum scilicet, cùm mortuus est, à Deo po-
cari possent nos redemisse de maledicto legis, stulasse ut gratis peccata condonaret, atque
facti pro nobis maledictum? quis Christianus hominibus viam ostendisse quâ peccata sua de-
patienter ferret ejusmodi prseconiis hos efferri ? Jere possent; atqui meram gratuite condona-
ergo. tionis impetrationem, aut doctrinae saliiliferae
Qiiintum testimonium. Hebr. 7, v. 2,2, Apo- confirmationem , vel patientiae exempla, san-
stolus ait melioris tesfamenti spousorem factuni ctus Petrus allatis verbis non désignât. Quis
esseJesum; Christus igitur est sponsor nosler; enim sapienler dixerit intercessorem qui mo-
atqui, si una pars solvendo impar est, sponsor riens veniam pro aliquo gratis et citra nieri-
pro illâ solvit; ergo. Censent Sociniani Chri- tum mortis suae injpetrat, in corpore sno morte
stum idcircô lantùm sponsorem nostrum dici, suà perferre illius hominis delicta et livore
quôd novam legem institnerit lanquàm Dei in- suo illum sanare ? quis merara viae salutis os-
terprcs et legatus; at evidens est eodem sensu tensionem verbis ejusmodi solùm designari pu-
Christum laudato capite 7 ab Apostolo pra;di- taverit? Cerlè S. Stepbanus, Act.7, v. 59, pro
cari novi Testamenti sponsorem, quo ejusdem suis persecutoribus quorum tune S. Paulus
Epistolaî capite 9, v. 10. dicitur novi Testa- un us erat , rogavit , iisque morte suà exem-
menti niediator; Mqui isto in loco novi Testa- plum fortitudinis dédit et viam salutis osten-
menti mediator dicitur, î/î morte intercedente dit. iSuni idcircô is sanctus martyr à quoquam
in redemptionem earum prœvaricationum, quœ sapiente dicetur in corpore suo peccata Pauli
erant sub priori testamento, repromissionem ac- mariyrio pertulisse, ut Paulus peccatis mor-
cipiant , qui vocati sunt,œlernœ hœreditatis ; tuus justitiœ viveret? numquid livoribus Ste-
ergo, etc. pliani Paulus sanatus prœdicabitur ? 4° Loco
Sextum testimonium. 1 Pétri 2, v. 2i : Qui vocis pertulit, in graeco habelur àvrWs-jasv, quod
(Christus) peccata nostra ipse pertulit in corpore à composite àvaçéfeiv sursvm ferre oritur, et
suo super lignum, nt peccatis mortui justitiœ viva- significat sursùm tulit. Ex quo colligere est ibi

mus ; cujus livore sanati eslis Lbi q uaç Isaias cap. sauctum Petrum ad riiuni oblalionii» viclijim-
 865 YERBl DIVINI. 866

rum quae in afâ ofl'erebantur rospexissc; ut corpore suo super lignum, et livore suo nos

nempe discriè exprinieret Clirislum peccalis sanàsse,numquid idcircô omni efficacià ad

iiostrisonustuni instar victimai ad ca oxpianda probandam nostram ibesim desliluelur ille
in cruce oblaluin et cxallalum luisse. 0° Fal- locus? certè quidem qui in corpore seu per

sum est quod ut hujusce tcstiraoïiii viiu clovcut, corpus suum et livoribus suis, moriendo in
fingunt Sociniani, neinpc àvT.vE-^xev, reddi posse cruce aufert seu delel peccata aliéna, is cen-
per abstulit. Iiipriiuis enini répugnât advorbiiuu scudus est iis onuslus fuisse, el pro iis pœnas
diva, quod supra, siirshm conslantcr sigiiiiicat, exsoivisse; ergo, etc.

nunquàni prœpositionc à roddiliir. Dcindc ré- 2" Clin'stus dato satiguinis sut pretio homines

pugnât usus; quippe àvaospsiv pro auferrc nenio redemit et senavit , iisque salutis média prome-
grœcns scriptor usurpavit. In novo Tesia- ruit et acquisivit. — Cbrislum dici sajpissimè in

niento illa vox idem est ac sursùiu ferre, Luc. Scripluris sacris salvatorem iu)minum Soci-
17, 24, V. 51, vel idem acsursùm dncere, Maltli. niani non dilblentur; cum verô lioc sensu
17, V. 1, Marc. 9, v. 2, adhibelur eiiam de vi- servalorem et redcnqitorem esse, quôd se-

ctimis, Hebr. 7, v. 27, cl Jacobi 11, v. 22, ipsum offerendo et sanguinis sui persoluio
quia scilicel viclimai in locuni superiorem pretio, nos à morte ailernà, cui propter pec-
nempe iu altare afl'erebantur. Hinc ad Cbri- cata obnoxii eramus, redemerit et liberavil

slura ipsum in crnceexallaluin, Ilebr. 7, v.27, bœc leslimonia evincunt. Maltb. 20, v. 28 :

ei ad nos ipsos quatenùs laudis seu spiriiualia Filius hominis... venit dure animam suam re-

sacrificia sumus, Hebr. 13, v. 15, et 1 Petr. H, dewptionem {Grxcà XÛTpov prelium redempiio-
V. 2-4, applicatur et Iranfertur. Socinus lib. 2, nis) pro multis. Idem legitur Marc. 10, v. 45.

cap. 6, contcndit voccm banc pro «///t'jTt' usur- Joan. G, V. 52 : Vanis quem ego dabo, caro mea
pari Hebr. 9, v. 28, ubi Cbristus dicitur mor- est pro mundi vitâ. Act. 20, v. 28 : Quam (Ec-
luus ad muUorum exliaitrieuda peccata, Graecè clesiam) acquisivit (Cbristus) sanguine suo. Rom.
ivïve-j'/.eîv àaapTÎa;. Sed ibi cxpressa scntentia 5, V. 24 : Justificati gratis per gratiam ipsius
signibcationemverbi àva^c'psiv ab etymologià et per redcmptionem (graecè ^îa ttî; àTroXuTpwaeuç)

abusa adeôalienam nuliopactoexigit. Opponit quœ est in Cliristo Jesu, quem proposuil Deus
Aposloius secundum Cbristi advcnlum priori, propitiationem per fidem in sanguine ejus ad os-

in eoque discrimen utriusque constituil, quôd tensionem justitiœ suœ, propter remissionem prœ-

Cbristus in secundo venlurus sit y/jplç àu.asTÎa;. cedentium delictorum , in sustentationc Dei , ad
sine peccato, seu peccalis non gra valus, dùm ostensionemjustitiœ suœ. 1 Cor. 6, v. 'iO .Empli
in primo veneralarf muUorumà.'ti-izyi.tvi i.\j.a.^-:[a.Q. estis pretio magno. Galal. 2, v. 20 Dilexit me
:

Hocposlerius si vertas cum Socinianis ad mul- et tradidit semetipsum pro me. Eplies. 1 v. 7 :

torum auferenda peccata, jam nulla erit opposi- In quo habemus redemptionem (grœcè tyiv âTToXu-

lio seu anlitbesis ; ergo graeca de verbo ad ver- Tfwciv) per sanguinem ejus , remissionem pecca-
bum verlenda sunl, ad viuUorum peccata surshm torum , secundum divitias grutiœ ejus. 1 ad
ferenda super crucem, ut apud S. Pelrum, vel Tim. 2, V. G : Qui dédit redemptionem graecè
(

simpliciler ad multorum peccata perferenda àvTÎX'jTpiv pretium redemptionis) semetipsum pro

seu ad pœnas peccatorum tolerandas ; siquideni omnibus. Ad Til. 2, v. 15 el il: Expectantes...
àva'vEpE'.v abquando pt'rpe/i et /o/emre apud pro- adventum gloriœ... Salvatoris nostri Jesu Chri-
fanes significat. Caeterùm , cùm Cbristus sese sli qui dédit semetipsum pro nobis , ut nos re-

onuslum peccalis nostris super crucem li- dimeret (graecè XuTpwotTai) ab omni iniquitate
lando, ca revcrà exhauscrit, viluperanda non et mundaret sibi populum acceptabilem. Ileb. 9,
est vcrsio Vulgala, quôd in eà legalur, ad mul- V. 15 : Novi Testament i mediator est, ut morte
torum exitaurienda peccata. 6° Cùm in lexlu intercedente in redemptionem (
graecè àT:oXu-
allato S. Peirus de summà Cbristi palientià Tp(ô(7tv) carum prœvaricationum, quœ erant sub
quani in exemplum fideiibus proponit, solum- priori lestamento, repromissionem accipiant, qui

modô disscral, patientia autem in ferendo et vocati sunt, œternœ lurreditatis. 1 Pelri 1, v.

susiinendo, non in auferendo sitasit ; scquitur 18 : Noncorruptibilibus auroaut argento redcmpti

voccm graecam de quâ dispulamus, elsi abso- estis (graecè èXuTptiôsTE) de vanâ vestrâ conver-
lulè posset sumi pro auferrc, bâc lamen in satione paternœ traditionis ; sed pretioso sanguine
laudato versicuio significatione non esse acci- quasi agui immaculali Christ i , et incontami-
piendani. 7" Sed dcmus ibi legi posse Cbri- nuii.

siuiu pcccala uoslra abslulissc seu deleyissc in Ex his lestimoniis sic arguitur ; Vel ojus-
867 DE ESCARNATIONE 868
4** Quia haec est Scripturse explicandae régula
modi teslimonia evincunt Christiim esse salva-
torem et redemptorem hominuni, co sensu generalis ab ipsis Socinianis admissa, non re-
cedendura à sensu proprio verborum,
quôd passionc et morte suâ pœnas quibus cra- nisi ubi

aut mores, aut ratio evidens id postu-

mus obnoxii persolvcrit, sicque jusliliae Dei fides,

satisfecerit , vel cum Socinianis leneiulura est lant. Atqui 1" fides non postulat in locis ad-

vocibus, pretii , redemptionis , etc., in his Icx- ductis redemptionem surai metaphoricè ; nulla

tibus nullam compensalionem designari; atqui sunt enim Scripturse loca in quibus Deus vel

\oces pretii, redemptiouis,eic., inejusraodi tex- minimum iunuatur citra omnem compensatio-
libus aliquam compensalionem manifesté dési- nem et satisfactionem sibi exhibitam vel le con-
gnant; nempe significant Clirislum animam donare peccatum. Contra verô multa sunt qui-

suara, vitam suam, seipsum, sanguineni suum bus ut severissimus ultor et vindex criminum

obtulisse incompensationem pœnce quan» aliàs exhibetur. Vide quse de eâ re dixiraus supra.

Deus peccatori inflicturus fuisset. Etenim si ,

2° Morum regulae pariter illud non exigunt;
hae voces pretium, redemptio , redimere , etc., imô id mysterii ad peccati fugam maxime
his in locis propriè accipiantur, fatentur ipsi eonfert. Si enim Deus adeô severus sit crimi-

Sociniani hune esse ejusmodi testiraonioruna num vindex, ut citra salisfactiones Christi

sensum atqui propriè sumendae sunt. 1° Quia

;
noluerit hominum peccata condonare, quis

voces grsec» quibus ill» respondent, et quas iram lanti judicis non reformidabit? quis sapiens

exhibuimus, vix impropriè et metaphoricè àsalulis via quam nobis Christusostendit, te-

accipi possunt. 2° Quia nuila in his lextibus nendà refugere poterit ? 3° Non ratio evidens ;

metaphora innuitur, imô tôt raodis sensus hîc enim non agitur de rébus obviis quas ra-

proprius in iis inculcatur, ut metaphoricas si- tione scrutari liceat, sed demysterio altissimo,

gnificationos h;c fingere nefas sit. Nam in iis de viis Dei, teste Apostolo imestigabilibus , de
dicitur Cliristum dédisse seipsum, animam seu aîternis ejus consiliis, de operibus adsuperna-

\itam suam, carnem suam, sanguinem suum, turalemejus providentiam attinentibus, proin-

pronobis, in redemptionem nostrî, in redem- deque hîc habent locum qusecumque Disser-
ptionera noslrorum peccatorum, sicque eum tatione I hujus traclatùs cap. 2, art. 3, contra

nos acquisivisse, nos émisse, nos rederaisse methodum Socinianam demonstravimus. Prae-

pretio magno non corruptibilibus auro et ar-

,
lerea objectiones quas adversùs Christi satis-

gento, sed preiioso sanguine suo. Quis non factionem Sociniani ex ratione depromunt,
videt omnes ejusmodi sententias esse totidem Inferiùsallcremus, atqueeas ab omni deraon-

loquendi modos sensui proprio redemptionis slralionum specie aliénas esse ostendemus.
inculcando , et uictaphorico excludendo naios, 5" Christns Dei et hominum eo sensu jiixta Scri-

proindeque, etc. 5° Quia subjecta materia sen- pturas mediator est , qubd seipsutn ojjercndo et

sum proprium redemptionis hîc cxigit. Redem- sauguinis sui effusione iram divinam placaverit

ptio enim propriè definiri potest , inipendium eosque Deo reconciliaverit. — 1 Tim. 2 , v. 5 et 6 :

à redimente exhibitum, quo accepto liberator Unus enim Deus , unus et mediator Dei et homi-
redemptum ab incommode aliàs ipsi intligondo num, homo ChristusJesHS, qui dédit semetipsum

eximit. Cùm ergo Deus nobis propter pecca- redemptionem pro omnibus. Hebr. 9, v. 15 : Et
tum esset iratus , ac pœnas de peccato com- ideo novi testamenti mediator est, ut morte inter-

misso repelerc in prœsenli rerum ordine sla- cedente in redemptionem earum prœvaricatiomim

tuerit, ut probavimus capite 1 hujus Disserta- quœ erant sub priori testamento , remissionem ac-

tionis; cùmque prœterea humiliationibus, cipiant , qui vocati sunt, ceternœ hœreditatis.

passioni et morti Christi, utpote Hominis-Dei, Hebr. 12, v. 24, fidèles dicuntur accessisse
ad compensandam injuriam Dec per peccatum ad testamenti novi mediatoremJesum, et san-

illatam et pœnas peccatis débitas expungendas, guinis aspersionem melins toquentem quàm Abet.

maximam incsse vim indubitatum sit; nonne \\n alludens Apostolus ad sanguinem vlctima-
proclive est,imô necesse, ut ubi loties et tôt riim quoExod. 24, v. 8, aspersus est populus,
diversismodislegimus nos sanguine Christi esse signilicat, ut harumce viclimarum sanguine
redemptos, id intelligamus propriè, id est, de maculœ légales toUebantur, ita peccala nostra

oblato pro nobis et impenso aclionum ac prœ- Christi sanguine fuisse expiala et extincta.

sertim morlis Ciiristi valore cujus intuitu Deus His in testimoniis Cbrislus nos inter et Deum
nos à morte seternà libcravit, quam aliàs pro- signihcatur fuisse mediator quatenùs seipsum

pter peccala noslra inflicturus nobis fuisset? [ ofterendo, morte suâ, sanguine suo nos rede-
 86y VERBI DIVINI. élë
mit et peccala nostra extinxit et expiavit. Jam sigillalim hîc probanda venîunt. Primum est,
alla addenda sunt, in quibus clsi Chrislus con- Chrislum eo sensu in Scripturis dici morluum
ccptis vorbis mediator non nppollolnr, adiiuc quôd ad salisfacicndum Deo, loco
pro nobis,
tamon clnriùs dicilur nos morle snà Deo récon- nostro mortem oppelieril. Alicrum est, euni-

ciliasse , iram Dci plaçasse , et ininiicitias pcc- dcm pro nobis nioriendo, sacerdotis simul et

catoDeum inler etliominesinduclasexlinxisse. victimae egisse vices, seseque in hostiam pia-

Rom. 5, V. 2i : Jiisliftcuti gratis per graliam ip- cularem pro peccatis obtulisse. Quo rursùm
sins, per redcmplioncm ,
qiiœ est in ChristoJesu, conlicilur cum loco nostro esse passum ctmor-
qnem proposuit Dcus propitiationem (gr;ccè îXa- tuum.
or/stov id est prelinni nnniinis placandi causa Prius autem testimonia isla demonslrant.
oblalum) per (idem in sanguine ipsiiis; ad ostcu- Mattli. 26 , V. 28 : Hic est sangnis meus novi

stonem jnstitiœ suœ proptcr remissionem prœce- tesiamenti, qui pro multis effundetur in remissio-

dentinm dclictornm. Ibid. cap. 5, v. 10 : Cinn nem peccatorum. Rom. 3, v. 2.) : Qnem (Chris-
inimici essemns, réconciliât i sumus Deo per mor- lum )proposuit Deiis propitiationem.. in sanguine

lem filii ejus. Eplies. 2, v. 13 : Nunc antem in ipsius... propter remissionem prœcedentium de-
Cliristo Jesn , vos qui aliquando cratis longé, facti lictorum. Ibid. 5, vcrsu 6 : Vix pro juslo quis
estis prope in sanguine Cliristi. Ipse enim est pax moritnr... commendat autem charitatem suam
nostra, qui fccit utraque unum, et médium paric- Deus in nobis, quoniam cùm adhuc peccatores esse-

Icm maceriœ solvens, inimicitias in carne suâ... mns, seciindiim tempus Cliristus pro nobis mortms
ut... reconciliet ambos in nno corpore Deo per est. Ibid. 8, v. 32 : Proprio Filio suo non peper-
crncem, interficiens inimicitias in semetipso... cit, sed pro nobis omnibus tradidit illum. 1 Cor. 1,

qnoniam per ipsnm liabcmus accessum ambo in V. 13 : ISumqnid Pautns crucifîxus est pro vobis,
uno spiriln ad Patrem. Coloss. 1, v. 19 : In ipso aut in nomine Pauli baptizati estis ? 2 Cor. 5,
complacuit omnem plenitudinem inhabit are , et V. 14 : Vnus pro omnibus mortuus est. Gai. 3 ,

per enm reconciliare oninia in ipsum, pacificans V. 13 : Christus nos rcdemit de maledicto legis,

per snnguinem crncis ejus, sive quœ in terris, factus pro nobis malcdictum ; nioriendo nempe
sive in cœlis sant. Et vos cùm essctis aliquando in arà crucis. Epb. 1, v. 7 : In quo habemus re-
ntienati et inimici sensu in opcribus matis; mine dcmptionem per sanguinem ejus. Coloss. 3, v. 13:
antem reconciliavit in corpore carnis ejus per Et vos, cùm mortui essetis in delictis... convivi-

mortem. i Joan. 2, v. 2 : Et ipse est propitiatio ficavit cum illo donans vobis ornnia delicta, delens
(groecè îXacacç, id est, victima ad placamlum quod udversùm nos eral chirocjraphum decreti
t)en'm,fiutn. 5, t. 8, ettoio cap. 16Levilici) pro quod erat contrarium nobis, et ipsum lulit de me-
peccatis nostris ; non pro nostris autem tantkm dio, affigens illud cruel. 1 Tim. 2, v. 13 : Qui
sed etiam pro totins innndi. dédit semetipsum redemptionem pro onmibus.
Ilaqno cùm essemus à Deo abalicnaliipsique ïlebr. 2, v. 9 : Ut gratiâ Dei pro omnibus gus-
inimici, Coloss. 1, v. 21,cùmque Dcus propter taret mortem. Ibid. 9, v. 13 : Et ideb novi tes-
peccata ftoslra, Rom. 1, v. 8, Ephes. 2, v. 5, tamenti mediator est, ut morte intcrcendente in
Galat. 3, v. 19, elaliis in locis suprà laudalis ,
redemptionem earum prœvaricationum quœ eranl
rtobis essel infensus et iratus, Clirisius ab eo sub priori testamento, repromissionem accipiant

conslilulus est illum inler et nos niediator, qui vocati sunt, œternœ liœreditatis. 1 Pelri S,

qui pœTias à nobis débitas in se susçiperet, at- V. 18 : Christus semet pro peccatis îiostris mor-

que oblaiiono sanguinis sni inimiciiias cxtin- tuus est , jitstus pro injustis, ut nos offcrrcl Deo.
gnercl, noscpieipsi reconciliaret. L'ndc factum, 1 Joan. 2, V. 2, ditit'.ir propitiatio pro pecca-

sicul alibi jam notalum est, ut Dcus coiido- tis... totiusmundi ; Cl Apociû. 13, v. 8 ; Agnus
nando nobis dcllcta nostra ,
jusiitiani suam qui occisus est ab origine mundi.

simul et misericordiam summâralione cxpres- His in testimoniis Cliristus dicilur l°jiisius

seril; misericordiam quidom, Filiumsunni uni- mortuus pro injustis, niorluus pro nobis qui
goniium mcdiatorem noslrum et redempiorcm eramus peccatores et in remissionem peccato-
constilucndo ;
jusliliam vcrô, ab eo repelcndo rum, pro nobis à Patrc neci iradiius; dicilur
saiisfaclioncm cui impendcndai eramus impa- 2" unus pro nobis mortuus, adeô ut aller pro

re> ; ergo, etc. nobis mortuus dici non possit ;

3^ dicilur fac-
4" Chrislus sacerdos simul et victima se in hos- tus cruce suà ])r() nobis malcdictum ;
4" dici-

tiam piacularem pro nobis, seii loco nostro, neci lur seipsum pro nobis redemptionem dédisse,
cruentw objecit. — Duo in idem ferè rccidenlia 3- dicilur decretuin mortis nobis contrarium
871 DE JNCARNATIO:^E 872
dclevisse, illudque de medio tulisse et cruci bendum nobis exemplum, ad confirmandam
alfixisse ;
6° denique dicitur morte suà inter- salularem suam doctrinam, etc. Namque hoc
cessissc in redemptionemprœvaricationuraquse sensu pro nobis Paulus crucifixus est, omnes-
eraiit suh priori testampnto, fuisse propitiatio que Apostoli et martyres mortui sunt. 3" Qui
pro peccatis tolius mundi, atque idcircô nun- iia mortuus est pro nobis ul cruce suâ factus
ciipalur agnus occisus ab origine mundi. Alqui sit pro nobis maledictum, ut in remissionem
hcEC evincunt Christum esse mortuumloconos- peccatorum sanguinem suum fuderit, ut de-
tro, seu ut pœnas ab hominibus proptcr pec- cretummortis in nos latura abstulerit et cruci
cata sua débitas morte suâ lueret, et justitiie allixerit, ut seipsum redempiionem pro nobis
divinae satisfaceret. Enimvero 1°, in his locu- dederit, numquid mortuus est solùm ad prae-
tionibus, Chrislus pro nobis qui eramus pec- bendum exemplum et doctrinam peccatoribus
calores morluus est, justus pro injnslis, Pater salubrera conûrmandam ? Nonne potiùs dicen-
ipsi non pcpercit, sed pro nobis omnibus tra- dus est, loco nostro, ut nostra delicta lueret
didit illum , praepositio, pro, in gracco fonte et expiaret , nobisque vcniam obtineret, mor-
û-èp, substitutionem apertè signiticat. Faien- tem subiisse? ergo. 4° Cbristus morte suà no-
dum quidem voces ejusmodi aliquando ad cau- bis quidem exemplum prsebuil, ac doctrinam
sam finaiem aut motivam exprimendam irans- suam conlirniavit, sed si eà tantùm ratione
ferri, tuneque idem sonare ac propter (l) ; mors ejus hominibus profuisset, nullo paclo
sed id solùm contingit ubi subjecta materia, potuisset morti ejus adscribi remisèlo prœce-
aut quae adjungunlur, omnes substitutionis dentium delictorum quœ erant sub veteri testa-
ideam excludunt; ut, v. g. , cum Cbristus mento, non propterea dici posset propitiatio
alialo versiculo 18 capitis 3 Epist. priniae pro peccatis totiiis mundi , neque agnus ab ori-
S. Pétri dicitur mortuus pro peccatis nostris. gine mundi occisus ; ergo non morluus est tan-
Per se verô bsec vocabula juxta usum rece- lùm pro nobis eo sensu quôd miranda virtutis
plissimum, cùm de personis agitur, substitu- exempla nobis dederit, et doctrinam suam
tioni plerumque exprimendac nata sunt. Jam conlirmaverit; sed rêvera, ut justitiae divinae
porrô materia subjecta et aliaquaeadjiciuntur, necem cruentani tulit.
loco nostro satisfaceret,
non modo è locis de quibus quseslio est, sub- Jam verô quod ad alterum attinet, nempe
stitutionem non excludunt, sed potiùs banc in Christum spontè pro nobis mortem sustinuisse,
iis inleliigi necessariô postulant Et quidem sacerdotem et victimam moriendo egisse, Deo-
subjecta materia ; nam non tanlùm agitur de que in hostiam piacularem sese obtulisse; atque
personis in quibus subrogationi locus esse pos- ex his rursùm confici eum, ut injuriam Deo
sit ; sed agitur depeccatoribuspœnaîobnoxiis, per peccatum illatam compensaret, loco nos-
Deo in eos irato reconciliandis, pro quibus tro esse mortuum ; illud multis etiam Scri-
Cbristus neci eorum criminibusexpiandis sufiî- pturae locis manisfestè adstruitur. 1" Spontè
cienti dicitur à Pâtre traditus ; quis non videt pro nobis mortem sustinuit. Isaise 53, v. 7 :

his Christum exprimi subrogatum peccatorura Oblatus est quia ipse vuluit; et versu 10 : Si po-
loco, ut pœnas quas aliàs tulissent, ferret ipse, suerit pro peccato animam suam. Joan. 10
ac injuriam per eos Deo illatam, factus obediens V. 13 et 18 : Animam meam pono pro ovibus
usqite ad viortem, mortem autem crucis, compen- meis... Nemo tollit eam à me, sed ego pono
saret ? Adjuncta autem idem etiam indicant ; eam à meipso, et potestatem liabeo ponendi eam,
nam cùm S. Paulus ait Patrem proprio Filio Hebr. 9 , v. 14 et alibi dicitur semelipsum ob-
suo non pepercisse, sed pro nobis omnibus illum tulisse; et cap. 10, V. 3, 6 et 7 -.Ingrédient
tradidisse ; nonne apertè ostendit Patrem di- (Cbristus ) mundum dicit : Hostiam et oblatio-
vinum cum Christo Filio suo idcircô severè nem noluisti , corpus autem aptâsti mihi; liolo^
egisse, quôd peccatis nostris esset onustus, et cautomata pro peccato non tibi placuerunt. Tune
propter eamdem causam eum morti pro nobis dixi : Ecce venio... ut faciam, Deus, voluntalem
seu loco nostro, ut liberaremur, tradidisse ? tuam. 2° Sacerdotiset victimae vices moriendo
ergo. 2* Cbristus unus non esset mortuus pro egit. Ephes. 5, v. 2 : Cliristus dilexit nos et tra-
nobis, si bas voces pro nobis, interpretaremur didit semetipsum pro nobis oblationem et hostiam
tantùm ad utilitatem nostram, nempe ad prse- Deo in odorem suavitatis. Ilobr. 3, v. 1, 3, 7,9,

10 Omnis ponlifex ex hominibus assumptus pro

;

( 1 ) Rom. 4, V. 1d ; Galat. 1 , v. 4 ; Coloss. i , liomiiiibus conslituitur in iis quœ sunt ad Dcum, ut

V. 24; 1 Joan. 3, v. 16, etc. offerat dona et sacrificia pro peccatis... Christu^
 873 VËRBI DIVINI. 874

non semetipstmi clarificavit ut pontifex fierct... sti... acccdamus cum vero corde in plenitudine

qui in diebiis carnis suœ ,

preces supplicationes- fidei, etc. Non polerat clariùs exprimi Chri-

que ad eum qui possit illuvi salvum facere à morte stuni sese oblulisse in viclimam ut nos à pec-
cum clamore valido et lacrymis offevens, exaudi- catis liljcrarct , bancque oblalionem ejus semel
tus est pro suà revereiidà... et coiixunnnatus ftic- tantùm ab ipso pcractam, in mactatlone cor-

tus est omnibus obtemperantibus sibi , causa poris ipsius, seu in sanguinis ejus cffusionc
salutis œtcrnœ, appellalus à Deo pontifex juxta fuisse constiiulam ; ergo, etc.
ordinem Melcliisedecli. IIîc Chrislo morienti Unum duntaxat reponunt Sociniani, haec
niiinia sacerdotis et viclimae atlribuuntur. videlicet lestimonia in quibus Christus sacer-

Ibid. 7, V. 26 et 27 : Talis enim decebat ut no- dos et pontifex dicilur, esse intelligenda tan-
bis esset pontifex... qui non habet necessitatem tùm de eo prout in cœlis existit. Quod pro-
quotidiè , quemadmodùm sacerdotes, priits pro barc conanlur 1". quia Heb. 2, v. 17, 18, et

suis detictis hostias offcrre, deinde pro popnli. cap. 4, V. 15, Christus dicitur tentatus, pas-
Hoc enim semelfecit seipsum ofjerendo. Observa sus, etc., ut misericors fieret et fidelis pontifex.

oblalioiiem suî quam seinel lanlùm Christus Ergo, inquiunt, factus non est pontifex nisi
perfecit, non posse accipi nisi de ejusoblalione post passionem et morlem ;
2" quia Heb. 8, v, 4,

in arâ crucis. Nani oblalio incruenia quà sese sic Apostoius loquilur : Si ergo esset super ter-
Christus in coelis litat, ad quam Sociniani hœc rant (Christus), nec esset sacerdos. Ergo, in-
verba rel'erre vellent, jiigis est et perpétua ip- quiunt, anlecpiàm in cœlum asccnderet, sa-
sismet fatentibus. Ibid. 9, v. 24, 25, 26, 28 : cerdos non fuit ;
3" quia allaio vers. 26, cap. 7

Non in manufacta sancta Jésus introivit, exempla- Epist. adllebr. ita habetur: Talis decebat, ut
ria verorum; sed in ipsiim '
cœlum , ut apparent nobis esset pontifex..... excelsior cœlis factus;

. mine vultui Dei pro.nobis ; neque ut sœpè offerrat 4" quia Christus sempiternum habet saccrdotium,

semetipsum, quemadmodimi' pontifex intrat in et sese in cœlis jugiter reverà Deo oflcrl, sem-
sancta per sinçiidos annos in sanguine alieno; per vivens ad interpellandum pro nobis, Hebr.
7,
atioquin oportebat eum fréquenter pati ab origine V. 24 et 25. Verùm ista levissima sunl. Et ut à

mundi ; nunc aulem semel in consummatione secu- poslremo incipiam, œternum quidem est saccr-
iorum, ad destilitlionem peccati , per hosciam dotium Christi ipse in cœlis sese indcsinenter
,

suam apparuil... Christus semel oblatus est ad Patri offert, semperque

vivit ad interpellan-

multorum exliaurienda peccata. Hiciterùni obla- dum pro nobis; sed inde non scquilur eum
lio suî quà Clirislus peccata noslra extinxit pontiticem non fuisse dùm in terris degeret.
semel tantùm facta prjedicalur, et in ejuspas- Contra ex locis allalis raanifestisssimè liquet

sione et morte constitisse signilicatur. Ibid. eum unâ suî oblatioue quae in arà crucis con-

cap. 10, postquàm observavit S. Paulus vetera summataest; pro nobis salisfecisse , et pre-
sacriiicia fuisse eadem indcsinenter oblata ,
lium nobis rediraendis et salvandis suiïiciens

quia erant umbra futurorum bonorum , nec pote- contulisse; adeô ut jugi in'.erceisione Christi

rant accedentes perfectos facere, seu mundare ;

in cœlis, sacrificium crucis non compleatur

quippe cùm impossibile sit sanguine taurorum et et perliciatur, sed tantùm fruclus ejus appli-
hircorum aiifer ri peccata ; continenter subjicit, cetur.

V. 5 : Ideb ( Christus) ingrediens mundum dicit: Locis autem primo loco objecUs non déter-
Hostiam et oblationem noluisti ; corpus autem ap- minât Apostoius quandonam Christus pontifex
tàsti milii; liolocautomata pro peccato non tibi esse cœperit, sed tantùm ejus dotes, passiones

placuerunt. Tune dixi : Ecce venio... ut faciam , et lenlationes memorat, ut nostram erga ipsum
Deus,voluntatemtuam.Qasi interpretans Apos- fiduciam excitet.
lolus : In quà voluntate, inquil v. 10, sanctifi- Non absimili raiione explicandum tesiimo-
cati sumus per oblationem corporis Jesu Christi nium quod tertio loco à Socinianis allatum
,

semel. Et omnis quidem sacerdos prœsto est quo- fuit. Cùm enim Apostoius ait : Talis decebat ut
tidiè ministrans, et easdem sœpè offerensliostias, nobis esset pontifex, sanctus, innocens, etc., ex-

quœ nunquàm possunt auferre peccata. Hic au- celsior cœlis factus; docet quidem excelsiorem
teri unam pro peccatis offerens hostiam, in sem- cœlis factum fuisse Christum ponlilicem, sed
pilernum sedet in dextcrâ Dei... unâ enim obta- non ait eum tune solùm cœpisse esse ponlificem
tione consummavit in sempitermm sanctificatos ;
cùm excelsior cœlis factus est. Imô contra,
et V. 19, sic concludil: Habentes ilaque, fratres, versu scqucnli perspicue significat ipsum in
fiduciam in introitu sanctoruiH in sanguine Chri- terris fuisse sacerdotem , dîim scilicel expresse
TII, IX. 28
m DE INCARNATIONE 876
tradit ad dellcta populi expianda salis fuisse ut manet et mconcussum quod demonstravimus,
setnel offorret seipsum. Quo de sacriticio in arà nempe Christum sacerdotis et victimae vices
criicis oblato duntaxat inteiligi posse jam ob- morli se objiciendo sustinuisse.
servaviinus. 5" Christus nioriendo se in hostiam piacula-

Denique versiculus i capitis 8 Epist. ad Ile- rem obtulit. Id manifestum est ex locis modo
brseos, uiiiil ad rem allinet. Ibi Apostolus allatis in quibus Christus dicitur oblatio, et
significat saccrdolium Cliristi non esse simile hoslia, pro peccatis; nam hostia piacularis ea
Lcvilico quo figurabatur, sed eo longé esse est quae pro peccatis expiandis offertur. Idem
excelientius, adeô ul 1° non in ohlalione mu- probant multa testimonia in quibus Christus
nerum secundùm legem repositura fuerit, sed cum piacularibus veteris Testamenli victimis
in oblalione sui ipsius ; adeô ut 2° post obla- confertur, in eoque ab ils diflerre significatur,

lionem suî in arà crucis , non in maimfacta san- quôd unà suî oblatione et sanguinis sui virtute

cta Jésus introierit, qucniadinodùm sacerdotes peecata deleverit et aboleverit; vêlera aulem
Levilici generis qui niaclaiâ in atrio viclimâ, sacrificia baberent tanlùm vim adumbrandi
sacrarium ingrediebantur pro populo inter- sacrificii veri à Chrislo offerendi, per se verô
cessuri ; sed in ipsum cœlum quod sancta adum- ad peecata auferenda nuUam haberent efïïca-

brabant se receperit, ut apparent mine vultui ciam. Umbram habens lex futuromm bonorum,
Dei pro nobis. Verba sunt ipsius Aposloli id inquit Apostolus, Hebr. 10, v. 1... per singulos
niyslerii capileO Epist. ejusdem ad Heb. v. 24, annos eisdem ipsis liostiis quas offerunt indesinen-
exponenlis; qui et ibidem, v. 25 et 26, aliud ter; nunquàm potest accedentes perfectos facere...

sacerdolii Christi à Levitico discrimen expli- Impossibile est enim sanguine taurorum et liirco-

cat, quo, ut jam observavimus , res plané con- nim auferri peecata. Ideb ingrediens (Christus)
ficitur : iVe^we inquit, (necesse est) ut sœpè mundum dicit : Hostiam et oblationem nolmsti,
offerral semetipsum, qncmadmodîim pontifex in- corpus autem aptàsti tnihi; liolocautomata pro
trat in Sancta per singulos annos in sanguine peccato non tibi placuerunt; tune dixi ; Ecce ve-
iilieno ; alioquin oportebat enm fréquenter pati ab nio... ut faciam Deus voluntatem tuam inqtiâ
origine mundi; nunc aiitem semel in consumma- volnntate santificati sumus per oblationem corpo-

tione seculorum , ad destitutionem peccati ,

per risJesu Christi semel... Unà enim oblatione con-
hostiam suam apparuit.... Christus semel oblatus summavitin sempitermtmsanclificatos.MdQ eliam
est ad muUorum exliaurienda peecata. En igitur cap. 9 ejusdem Epistolai v. 12, 14, 15, 22, 23.

S. Pauli doclrina : Christus, non secundùm Praeterea hùc recurrit jain allatus Isaiœ 53
ordinem leviticum, sed secundùm ordinem versiculus 10 : Si posuerit (Christus) pro pec-

Melchisedech in seternum sacerdos, cujus sa- cato animam suam, videbit semen longœvum. Jam
crificium et sacerdotium, sacrificiis et sacer- nolaviraus Hebraea ad lilleram habere : Si po-
dolio levitico adumbrata sunt , non opus ha- suerit peccatum, id est, victimam pro peccato
buit ut sese in victimam pro nobis ssepè oJïer- animam suam. Denique Christus, Joan.l,v.29,
ret ;
peccatis expiandis et placando numini dicilur Agnus Dei... qui tollit peccatum mundi ;

Buffecit unica tantae hostiae oblatio. Postquàm Pelri 1, v. 18 : Agnus immaculatus , cujus pre-
verô in arà crucis velut in atrio sese mactavit tioso sanguine sumus redempti ; Xpocâ\yps. 5,
Christus, non in manufacta sancta, sed in cœ- y. 12 : Agnus occisus ab origine mundi. Ex qui-
lum introire debuit, ut Deo se sisteret, et vul- bus manifestum est, non idcircô tanlùm no-
lui ejus pro nobis appareret. Proindeque ut mine Agni Chrislum saepé in Scripluris desi-
dicilur loco objecto , si esset super terram, non gnari, quôd palienlià, innocentià et humilitate
esset sacerdos; id est, nisi asceudisset in cœlum, maxime claruerit, sed eliam quia agni sub ve-
non posset ipsi sacerdotium attribui ; non quôd leri lege in victimas piaculares pro peccato
in terris degens sacerdos non fuerit, sed quia, ofîerri ssepè soliti , sacrificii ab ipso in cruce
cùm non esset ex sacerdotibus qui offerebant se- offerendi tolidem erant ligurse et imagines ;

cundùm legem mmiera, sed ad alterum ordinem ergo.

longé prsecellentiorem , seu poliùs unicum et 4" Ex eo quôd Christus , sacerdos simul et
supremum attineret, non decuisset eum in ma- victima, seipsum pro peccatis nostris in hos»
nufacta sancta pro nobis intercessurum introire; liam piacularem obtuleril, rursùm plané con-
sed in ipsum cœuliu, post cruenlam suî inimola- ficitur ipsum loco nostro essemorluum ul Deo
lionem, redivivus ingredi debuit, ut niunia saiisfaceret. Enimvorô per se evideniisshnum
Pontilicisexercerepergeret, lUud igitur firmum est, victimam Deo ita gratam lU ejus oblatione
877 VERBI DIVINl. 878
«t sanguine peccata nostra dcleta et extincta tisfactionis Christi disertisejus et Apostolorum
fuerint, viclimain ,
qiià Dco nobisanlea iralo tostinioniis adslruitur; 1" nonne evidentissimè
réconciliai! siinuis, pœnis quae à nobis proptor liquet doclrinam tanli momenli quamab omni
crimiiia nostra repoli poliiissont, snpplevisse, Ecclcsià seniper et ubique creditam fuisse lot
aUjue injuriam quani siiprenio Niiniini pec- teslimonia evincunlquamque ad usque Socini
;

cando inluleranius, volunlariis suis luimilialio- tempora nemo etiam hacrelicus impugnaverat
nibus el obedienliae aciibus coniponsàsse. nonnisi à Cbristo ipso et ab Aposlolis oriri et
Deinde vicliniaî qunc proptor peccata expianda, dorivari poluisse? 2" Cùm à lot omnium aela-
et ad iran» nuniinis placandani olim oIToroban- lum scripioribus et doctoribus ad Ecclesiae
tur, apudomnes génies, prœsertini vorôjnxla Cbristum et Apostolos Sociniani appellant,
legeniMosaicani, spectabanlnr ut loco boniinnn» necossariô ponunt omnes Christianos vel ipso
reorum inactatoe. Hinc Levil. 17, v. H : Anima Ecclesiae inilio, in re tanlâ et adeô gravi, à
carnis in sanguine est, ait Deus, et ego dedi lido quam Chrislus et Apostoli tradiderant
illum vobis, ut super altare in eo expietis pro ani- illico defecisse, et in eâ defectlone usque ad
mabus vestris, et sanguis pro aniniœ piaculo si t. Socinum omnes constanier et unanimiter per-
Hinc anlequàni sanguis violimae pro peccalis sévérasse. Atqui , ne ejusmodi nota omnium
oblaïaî fundereiur, nocentes super eani ma- aetatuni Cbristianis inuratur, ratio et pietas
nus iniponebanl ; tuin peccata sua supra caput perinde vêtant; crgo. 3° Universi Ecclesiae do-
ejus conlilebanlur, eamque diris doprecalioni- ctores summo consensu dogma satisfactionis
bus prosequebantur et deligebant. Vide Levit. Christi singuli seculis non aliâ de causa tradi-
cap. 4, V. 4 et 15, cap, 16, v. 21, cap. 17, derunt, nisi quia illud in verbo Dei judicàrunt
V. 11. Hinc denique victiniœ piaculares di- esse contenlum. Quis aulem interprelationem
cunlur in Scripluris portasse pœnam pec- verborum Christi el Aposlolorum à toi sanclis
calis debitara, Levit. cap. 11, v. 22, imô et et doctis Patribus nobis transmissam , nuperis
peccata, ibid. cap. 5, v. 6, 7, 1.5, etc., er- et conlorlis Socinianorum explicalionibus fa-

go, elc. cile nonanleposueril?

Hactenùs ex Scripturis demonstravimus Al, inquit Crellius, loco citato, Origenes
Christuui pro nobis verè el propriè salisfe- ccnsuit Cbristum, ut nos à captivitate diaboli

cisse. Probalur 2°idipsum ex sanclis Patribus. liberarel, ipsi persolvisse pretium sanguinis
Laudanliir in banc rem à Grotio ad calceni li- sui ; quod etiam Arabrosius et Auguslinus ,

bri queni inscrlpsit : Defensionem fidei Catlio- duo Ecclesiae latinae lumina docuerunt, ut
licœ de veritate satisfactionis Christi adversùs So- advertii Socinus ; atqui ab hâc doctrinâ ne-
cimun, niulta sanclorum Patrum teslimonia, mo Christianus hodiè non abhorret; ergo,
nempè S. Irenœi , Tertulliani , Origenis, S. Cy- elc.

priani, Laclanlii , Eusebii Caesariensis, Anto- Dist. Censuil Origenes Cbristum daemoni
nii eremilae, Macbarii Hierosolyniilani , S. persolvisse pretium sanguinis sui, id est se per-

Athanasii, S. Hilarii, S. Optali Milev. Victoris misisse à daeraone necari , seu sese tradidisse
Anlioch. S. Cyrilli Hierosolym. S. Basibi , S. nocentium manibus, qui daemone instiganle
Gregorii ulriusque, S. Ambrosii, S. Epipha- eum occiderunt, concedo; daemoni persolvisse
nii, Androœ Caesariensis, Prudcnlii, S. Chry- seu oblulisse pretium sanguinis sui, ipsique
sostomi , S. Hioronymi S. Auguslini , , S. Cyrilli litàsse, nego. Elsi in pluribus erraverit Orige-

Alexandrini, Tlieodoreli, S. Procli Constanli- nes, is non fuit qui Cbristum diabolo
taraen

nopolilani, S. Leonis, S. Gregorii magni el sanguinis sui pretium oblulisse do-

lilàsse, el

aliorum plurimorum, quibus S. Juslinuin niar- ceret, alque ab ejus doctrinâ hanc absurdam

tyrem in Dialogo cum Triphone Judœo, et alios impietaiem penilùs essealienam palet tum ex iis
adhuc adjicere facile poluissct; quorum tesli- (juae de falsorum deorum cullu adversùs gen-
monia exsrribore nibil necesse habemus. Quippe liles passim tradit, tum etiam ex locis in quibus

hanc leslium nubem sibi adversari Crellius in de Cbristo redemplore disserit. Vide Homiliam
pnefalione Responsionis suse ad Grolium cae- ejus tertiam in Levilic, Homiliam 4 in Numé-
terique Socinianinon dilfitentur. Sed eorum ros et in Matlh. cap. 16 Tract. 2. Ciîm igitur

auctorilatem quibusdam tricis, alque aliquot in Epistolam ad Roman, docet à daemone cujus
ipsorum nolando naevos conanlur elevare ; ab cramus servi poscitnm esse pretium nostrum san-

iisque ad Cbristum et Apostolos provocare non guinem Christi, illudque à Cbristo fuisse per-

jubilant. Verùni, praelerquàm quôd vcritas sa- solutum, intelligendus est secundùm analo-
870 OE INC AUNATIONE S80
^iam fidoi 00 si^nsii qiiôd àdaMiiono, id est, ab salus in Scripturis perpétué adscriberelur. Al-

inipiis (l;iinioi)is impulsa agenlibus se Clirisliis qui lamen Scriplurœ sacra; nos sanguine et

occ'idi peruiiseiil, iil nos à caplivilale liberarct. morle Cliristi redemptos, mundatos et salvatos
Traduiit oliam SS. Aiubroftius ol Aiiguslinus esse perpetuo inculcant; ergo, etc.
eamdem doclrinam de nece Cbrislo à Judœis Frustra reponunt Sociniani (1) « Qui mor-
dœnione inipelleiUe illalâ; qux doclriiia Scri- lem subit et acerbissimam et maxime iulii-

ptiuis plané coiiseiUit. C;elerîim anibo fidem mem, ejus doclrinaî causa, quam nisi verissima
salisfaclionis Cbrisli mullis in locis disertissimè essel, falsissimam esse plané sciret, nec ullam
exprimant, nusquàm vero duriora Origenis vacillantis animi aut sentenliae dat signiflca-

verba eâ de ve adhibent. Addit Crellius lam tionem, ubi maxima foret occasio, vel nécessi-
licere Socinianis aucloritaleni veterum de ve- tas poliùs, is morle suà doclrinam illam validé
ritale salisfaclionis Cbiisli poslhabere quàm adstruit, eamque verissimam esse ostendit. At
Palribus ISlcœnis Filii consubstanlialilaleni de- Cbristus illud prœsiitit; unde, i etc. Nam \°

finirc iicuit, elsi trium prioruni seciilorum ibi nihil dicitur de Cbrislo quod proportione
doctores buie dogmali penilùs adversarenlur. quâdam servalà in Socinianorum sententià de
Sed fallitur Crellius dùni pro certo ponit Pa- pluribus Prophetis, Apostolis et martyribus, in
tres Ante-Nicaenos seternilali cl consubstanlia- odium fidei quam prœdicabant inleremplis,
lilati Yerbi divini repugnare ;
qui conlra sacro jure dici non debeat. Proindeque prior à nobis
huic dogmali nianifestissimè suffragantur. De allala ralio theologica bàc responsione non
quo argumento consule erudiluni Bullum, in infirmalur. 2" Libenter concedimus Christum,

Defensione fidei NioaMiae. dùm intcr homines conversalus est, ita se sa-
Probatur 3" ration ibus Ibeologicis. Prima pienlem prœbuisse, alque lantà constaniià et
est , Christum jaxta Socinianos , etsi cseleris fortitudine passionem et mortem sustinuisse,
crealuris longé praeslet, esse lamen puram crea- ut inde non parùm roboris ad ejus confirman-
lurani, merum hominem, qui eaienùs taniùm dam doclrinam accédai. Sed tamen ejusmodi
morte suâ nos redemit, elsalvavit, qualenùs argumento solitarié sumplo majorem ad veri-
doclrinam, salularem, quaui praidicàrat, morte tates fidei cbristiance persuadendas virtutem
suû confirmavit, nobisque eximiarum virluUun et eflkaciam attribuere quàm miraculis Christi
raoriendo excmpla prœbuil. Alqui, si res ita et Apostolorum, quàm prseserlim ejusresurre-
se haberet, ccrlè Propbelaî, Aposloli, martyres ctioni loties in testimonium Evangelii ab Apo-
qui pro fide tuendâ inortem oppelierunl, di- stolis allatœ ;
prseterea, de ejusmodi ad proban-
cendi essent verè et propriè, id est eodeni dum virlule qua; morti Christi inesse ponilur,
sensu, licet non ila prœcelienter, pro nobis velle Scripluras sanguini ejus in solidum, re-
rodimendis, juslificandis cl salvandis, niorlui. dempiionem, justificalionem et salulem no-
Quare igitur neque in voteri, neque in novo stram adscribenles explicari; hœc sanè abso-
Testaraento, neque apud ullos vetei'es, redem- num plané paradoxum continent, quod Socini,
plio, justiflcatio, et salus noslra unquàm ejus- Crellii et aliorum ejusmodi hominum subtili-

modi sanctorum morli allribuilur ? Quare las et capliones nemini prudenii et cordato
Apostolus expresse docel uniim pro omnibus unquàm in aninuim inducere poterunt.
morluum esse ChrisUim, et neque Paulum, ne- Tcrtia ralio est, Socinianos, ut explicent

que alium quemlibet pro fidelibus cmcifixum quomodo niorti Christi in Scripturis redemplio
esse? ergo. cl salus noslra tanquàm effeclus ejus annecla-

Secunda est, Cbristum omnibus vilœ suaî tur, aliam aft'erre ralionem quam specialiorem
mortalisactionibusmiravirlulum exempîa pr;«- appellanl, qua^que ab eis inde derivatur quôd
buisse eumdemque lum innumeris à se editis Cbristus, postquàm morte ut maleficus affecius

prodigiis, tum maxime ressurrectionesuâ, lum esl,terlià die ressurrexil; < ul, inquiunl, exem-
etiam Apostolorum suorum miraculis et fciici plo csset omnibus eum imitanlibus, fore ul si-

eorum praedicationis exitu doclrinam quam mililer ex morluis excitentur, et licet infâme
Iradidit ampliùs confirmasse fidemque ac spem aliquod forte et dirum raortis gcnus subeant,
nostram magis quàm morte suà consolidasse. non lamen in morlerelinquantur, et sic vcram
Qua; quidem ejus mors si ad satisfaciendum pro illam peccati pœnam à Dco decrelam subeanl,
iiobis, et auxilia salulis nobis promerenda, im-
Itonsa non fuisset, pcr se profectù ad salulem
(4) Crell. de Cansis nioriis Chrisli, t. i op.
imslram non lia conduxisset, ut ipsi soi! noslra fol. 617.
881 VEIIBI DIVLM. tSi
seii ab illâ liberati in cœlestia gaudia transfe- ipsà ejusmodi vocibus signiJicatâ. Ecclesia sanè

ranlur. » Alqui juxta liane interprelalioneni, luni ul doclrinam Scriplurarum aliquo voca-
non morte Chrisii, quidquidScripturoetradani, bulo commodiùs exprinierel, tnni ul genuinum
sed ejus ressurreclione dicendi essenius rcdeni- earum sensuin conlra conlortas Novalorum in-
pti, à peccalis noslris liberali cl salvali. Non lerprelalioiies aperliùs declaiaret, poliiil sa//s-
enini ex eo quôd nioiiuiis sit Clirislus, sed ex factiouis nomiiie, alque ( liaiu vocibus substitu-
60 quôd viiaî reddiius iuerii, jiiMa liane expo- tionis et snbrogatiouis , cilra oinnem re|)relien-
sitionem spes futurae resurreclionis , nos ad sioiiem uii , modo res ipsa ejusmodi vocabulis
pœnitenliam et Chrisli imitationem excitans, designala, in sacris lilleris conlinerelur. Ergo
accendereliir et nutiircUir. Mors Chrisli ad id de hàc ipsà re seu de ipso dogmale iota contro-
conferret tantùm ul eondiiio, sine ciijusinler- versia esse débet. Atqui ejusmodi dogma seu
ventu , resurreclio ejusdem conlingere non myslerium non lanlùin in Scriplura exprimi,
poluisset. Fruslra observant Sociniani morleni sed etiam ssepissimè incuicari ex allatis lesti-
Chrisli fuisse opus arduum et diliicile à Chri- moniis et ex Socinianarum inlerpretationum
slo suscepluni; non insoliium verô esse ut ef- refulalione salis suporque demonstralum est.
feclus operi ejusniodi arduo adscriijalur, qui INec sanè à sensu eà de re à nobis exposito
tamen ex eo nonnisi niediaiile aliquo alio or- qui omnium Chrislianorum semper fuit , un-
lum duxit. Nam neque uUuni exempluni ido- quàni recessisscl Socinus, nisi impi* suae me-
neuni ejusniodi usùs, quod ad rem pr;Bsenleni thodo insislens hune (idei nostra; articuluni priùs
aeconiniodari queat, proferre possunl; neque adsuperba; ralionis placila curiosiùs et lemcrè
in excniphs qua; adducunt, efl'eclus ila allri- expendisscl, illumque repugnare nec proindepo-
builur causae niedialai ut nunquàin ad iinnie- tuisse revelari apud se slatuisset. Quo quidem
diatani referalur. Hic verô nos doloribus, san- eô audaciae hnpulsus est ul se ejusmodi dog-
guine et morte Chrisli esse redemptos, raunda- niali iiegaverit assensurum, cliainsi discrlis et
los à peccalis , libérales et salvatos , perpeluô conceptisverbis illud in Scriplura dcchwarelur.
Scriplura; ineulcani, ne menioralà quidem se- Ego quidem, inquil, parle 5 de Serval., cap. 2,
niel Chrisli resurreclione lanquàm ejusniodi nec si ubique clarissiniis verbis teslatum reperirem,
elfectuum causa; ergo, elc. sic tamen rem se luibere milii compertum csset.
Quarla ralio pelilur ex eo quôd Chrisluspon- Obj. 2° : Répugnât dogma salisfactionis
tifex fuerit seu i-aterdos : Omnis aulem ponii- Chrisli ex parte Dei. Nam Deus ex Scripluris
fex ex hominibus assumptus, inquil Apostolus gratis delicta condonat. Quod colligilur ex
Hebr. 5, v. i, pru hominibus coustituitur in iis Mallli. 18, ubi in parabolà debilorish;ec legun-
quœ sHut ad Deum , ut offerat dona et sacri/icia Uir, V. 7 : Dominus servi illius dimisiteum,et de-
pro peccalis. En igilur primuin sacerdolis inu- bitum dimisit ei;el v. 52 : Serve nequam ,omne
nium, utsacrilîci-jm pro peccalis offerat. Juxla debitum dimisi libi quia rogàsti me. Colligilur in-
lidem calholicani, quam S. Paulus in eàdem supcr ex 2 Cor. 5 , v, 19 , ubi Deus dicilur
Epislolà siepè exprimit, Chrislus hoc niunere in Cliristo mundum reconcilians sibi, non reputans
funelus est cùni seipsuin in viclimam pro ho- illis delicta illorum; ex Colos. 2, v. 13, ubi ex-
minibus nocenlibus in arà criicis obtuUt. Al- hibetur Deus donans nobis omnia delicta ; et
qui Chrisli sacerdoiium Sociniani raulilant, maxime ex Rom. 3, v. 24, ubi hominesab Apo-
dùm in eo duntaxat iilud consliluunt quôd stolo dicunlurj!(s;/^ca;/ gratis pergraliam ipsius
Chrislus intercédai pro nobis , et divinae vo- ( Dei scilicel). Alqui, si Chrislus verè et pro-
lunlaiis inlernunlius sit, quse ad Prophelam et prié pro nobis salisfecisset, Deus dici non pos-
ad sacerdolem impropriè dictuni pertinent ; set delicta gratis condonare, nosque gratis justi-
ergo, etc. llcare ; ergo, etc.
SoLvi'NTUR ODJECTiONEs. — Objiciuul i° : Nego anlecedens. Ad probat. nego min.; in
Dogma salisfactionis Chrisli, proul à nobis ex- hypoliiesi enim vene salisfactionis à Christo

plicatur , in Scripluris sacris non habetur ex- pro nobis exhibitae, niulliplici tituloDeus dicen-
pressum ; neque cniin voces salisfactionis , su- dus est gratis nos juslificare et gratis condo-
brogalionis et subslilulionis in iis vel seniel nare peccalum. 1" Quia cilra omne hominum
repiTiunlur adhibiue ; ergo. Nego anlecedens, mcrilum, quod nullum esse polerat, eis delicta

quippe innunieris sacrorum codicum teslimo- condonavit, alque ipsos juslilicavil. 2" Quia ex
niis illud dogma modo slabilituni est. Ad pro- gialuilâ benigniiate summàque charitale et mi-
bationcm, de vocibus hic non agiiur, sed de rc sericordià concessii hominibus Jiiediuni ,
qm)
883 IjE INC ARINATIONE 884
pro eorum peccalis satisfieret, cùm nenipe Fi- Aposlolus , Rom. Commendat autem
5, v. 8 :

lium suinn unigeiiituni misit, seu incarnari vo- ait, cliaritatem suam Deus in nobis ; quoniam cùm
luit. Sic Deus dilexil mundinn , iiiqiiit Chrisliis adimc peccatores essemus secundum tempus Chri-
ipse, Joan. 5, v. 16, ni Filiitm simm un'ujenitum stus pro iiobis mortuus est. Et 1 Joan. 1 Epist.
darct; ut omnis, qui crédit in eum , non pereat, cap. 4, V. 10 : Ipse ( Deus )
prior dilexit nos et
sed habeatvitam œternam. 3° Quia, elsiChristus misit Filium suum propiliationem pro peccatis
condignse pro peccalo salisfactioni exhibendse no&tris. Nihil autem huic raisericorditer à Deo
par fuerlt, altamen non tenebatur Deus ex jusli- statutœ dispositioni simile occurrit in allato
lià concedere, ut ipse loco hominis peccatoris exemplo créditons, qui pecuniam sibi ab ali-

substitueretur. PotuisselDeus exigere, ut ipse- quo debitam, ab altero recipiens, debitorera li-

met peccator pœnas débitas lueret. Agitur bic bérât. 2" Quôd alia sit ratio debiti personalis
de debilo per offensam contracto, adeôque de alla debiti realis. In debito reali, ubi nimirùm
debito personali. Ex niera igitur niisericordià agitur de rébus, atlenditur œqualitas solius rei
Deus in conipensationem injuriœ sibi per pec- ad rem, nihilque refert, utruni debitoripse, an
catum illatae, et in solutuni pœnaruni à pecca- verô alter pro eo debitum solvat. At, ubi agitur
toribus justitiae divinse debitarum, dignatus est de debito personali, id est personam ipsam af-

Cbristi innocentis satisfactiones acceptare. At- ficiente, non suflîcit ejusmodi sequalitas, tene-
que bine Aposlolus locis objeclis, dùni peccata tur prceterea debitor per seipsum satisfacere,
à Deo condonari, nosque ab ipso gratis juslifl- nisi jure suo creditor cedat. Cùm ergo injuriaB
cari tradit , simul inculcare satagit hsec nobis illatse compensandae debitum sit personale, seu
concedi propter redemplionem quani Cbristus personam oflendentein spectet et afficiat , pla-
operatus est, seu intuitu oblationis et sacrificii inini est Deuni poluisse ab ipsis peccatoribus
suî ipsius , quod in cruce peregit. Justificati pœnas repetere, quarum debitum peccatis suis
gratis, inquit Rom. 3, v. 24 et 25, per gratiam contraxerant ,
proindeque gratuilse ejus mise-
ipsius (Dei), per redemptionem quœ est in Cliristo ricordiae adscribendum quôd cas in Christum
Jesu quem proposuit Deuspropitiationem per fidem conjicere voluerit, atque oblatas sibi ab eo sa-
in sanguine ipsius , ad ostensionem justitiœ suœ, tisfactiones pro nobis suscipere. 5" In debito

propter remissionem prœcedentium delictorum. 2 reali persolvendo, de quo in antécédente argu-

Corint. 5, v. 18, 19, 21 : nos (Deus) reconciliavit menti objecti sernio fit, ad merilum personale
sibi per Christum.... quoniam quidem Deus erat reddeniis nullo pacto atlenditur. Ad redditio-
in Christo mnndum réconcilions sibi, non reputans nen» verô debiti personalis maxime confert me-
mis delicta ipsorum.... eum qui non noverat pec- ritum personœ quo extinguiiur, proindeque
catum, pro nobis peccatum ( id est victimam pro cùm Deus nobis condonaverit delicta nostra
peccato) fecit, ut nos efficeremur justifia Dei in ipso citra orane meritum noslrum proprium, adbuc
Coloss. 2, V. 13 et 14 : Et vos, ciim mortui essetis eâ ratione dici debuiraus gratis justilicati, etiam-
in delictis.... (Deus) donans nobis omnia delicta; si per Chrisli redemptionem justitiam adepti
delens quod adversiis non erat chirographum de- simus.
creti , quod erat contrarium nobis , et ipsum tulit Inst. 2": Si Deus prior 'dilexit nos, atque id-
de medio affïgens illud cruci. Krgo hoec duo si- circô misit Filium suum, ut habet S. Joannes
mul facillimè consistunt, nempe Christum pro loco niox laudato ; ergo antecedenter ad missio-
nobis verè satisfecisse , et tamen debcla à Deo neni Filii, ac proinde antecedenter ad Cbristi
verè condonari nosque vero sensu gratis justi- mortem, peccata nostra nobis condonare vo-
ficari. luit. Sed non potuit antecedenter ad mortem

Inslabis 1° : Si quis debeat centum numnios, Cbristi velle nobis condonare peccata nostra,
et alter pro eo ejusmodi debitura solvat , cre- quin ea voluerit condonare cilra satisfactiones

dilor censeri non potest remisisse debitum ; er- à Christo morienle exhibitas; siquidem volun-
go, si Cbristus lanquàm vas et sponsor noster tas peccata propter Cbristi satisfactiones con-
débita nostra expunxerit, Deus dici non potest donandi, necessariô ejus niortis deterrainatio-
gratis condonare peccata. Negoconsequenliam. neni supponeret; ergo, etc.
Disparitas est 1" quôd Deus ex merà niiseri- Dist. niaj., ergo antecedenter ad Cbristi

cordià suâ staluerit Christum venturum ut pro mortem peccata nobis condonare voluit, citra

peccatis nostris satisfaceret, quâ ex parte con- satisfactionem à nobis exhibitam, quippe cui

donalio peccatorum et justiflcatio nostra est inipendend» eramus impares, concodo; citra
gratuita in prima suâ origine et radice. Unde oninem veram et propriam satisfactionem à
885 VERBI DrV'INI. m
Christo pro nobis exbibendam, nego. Dislin- Filium suiini pro peccalis nostris mltlere pro-
gui siniiliter potest miiior propositio, vel po- piliationem; sequilur eum non exegisse ut Chri-

tiùs siiiipliciler iiegari. Iiaque decrelum quo slus peccatoruni nostrorum pœnas ferret, ac
Deus Toluil Filinm sunm uniqenitum propitiatio- loco noslro satisfacerct. Enimverô si ex infi-

nem pro peccalis ?jos/m niittere, ex suiiimà ejiis nitai et charilatis motivo Chrislum uiisit; ergo
erga nos charitate quà prior dilexit nos ortum antecedenter ad passionem et mortem ejus
duxil. Nec sanè Deus ilhid potiiit constituere, peccaloribus iralus et inimicus non erat , seu
qiiin simili ex mero suo beneplacilo nos, cilra donec Cbristus se neci pro nobis objiceret non
salist'aclioneni condignani à nobismelipsis ex- expectavil, ut nobis iralus et inimicus esse

hibendam, ulpole cui non eramus pares, vellet desineret, Quomodô enim inimicilia el ira Dei
à peccalis liberare. Haec fatemur lum ex Scrip- in peccatores, cum tantâ erga eosdcm charilata
luris Uim ex ratione esse evidentissima. At et benevolentià potuisset consistere ? Atqui, si

verô nuniquid ex bis sequilur Deum, cùm illa Cbristus antecedenter ad Cliristi passionem et
decrevil, necessariô voluisse cilra satisfactiones mortem nobis iralus et inimicus esse desierat,

à Cbristo exbibendas nobis peccata condonare? consequens est Christum sanguine suo nos co
minime. Coniendimus, et ex verbo Dei mani- sensu non réconciliasse, neque iras eâ ratione
festé adslruimiis, hoc fuisse Dei consilium, ut exiinxisse ut verè pro nobis salisfecerit ; ergo,

in negotio salutis nosirse peragendo, attribiita etc.

sua, prœserlim misericordiam el beneficenliam, Nego antecedens. Nodum in scirpo quaerunt

simulque justiliam et sanclitatem mirum in Sociniani. Quoquo modo Deus condonet de-
moduni exprimerel. Enimverô beneficenlise et licta, id ejus boniiati et misericordiae adscri-

Biisericordise infiniise cbaracterem ,

prseclarè bendum est, quin etiam ubi ad justiliam et
viis suis impressisse concipitur, cùm redewptio- sanclitatem suam exprimendum, salisfaclio-

nem facere plebis mœ, ni Scriptura, Luc. 1, 68, nem exigil, ipsedat média satisfaciendi. Itaque

loquilur, ex mero suo beneplacito insliluit, suam quidem Deus misericordiam expressisset,

dando scilicet hominibus peccaloribus Filium si nobis peccaloribus cilra condignani satisfa-

suum unigcnilum qui in naturà à se assumptà clionem pro nobis exbibitam delicla condo-
eorum sponsor, mediator, redeniptor esset et nàsset. At verô eam quoque mirum in modum
pro iissacerdoset viclima constiluerelur. Suara expressit, ubi, sicut fides docet, Filii sui me-
verô justiliam et sanclitatem, seu odium pec- riiis et saiisfaclionibus , nos injuriœ ipsi per
cali et amorem ordinis Deus pariter summâ peccatum illaloe aliàs compensandse inipares,
ratione expressil el prodidit, cùm voluit ut salvos fieri et à peccalis liberari ex mero sua
unigenitus ille Filius suus pœnas à nobis débi- beneplacito insliluit. Hos inter duos condo-

tas ut sponsor nosler in naturâ assumptà lue- nandi niodos duplex tamen occurrit annotan-
ret, ut sanguinis sui effusione pretium libe- dum discrimen quo posterior longé priorem
ralionis nostroe solvcret, ut ad conipensandam antecellit et superat. Unum est, Deum dando
injuriam Divinitali per peccatum illatam, sese Filium suum qui pro nobis satisfacerct, non
humiliarel obediens faclus usque ad mortem solùm suam erga homines charitatem et mise-
crucis, atque in viclimam sese pro peccaloribus ricordiam, sed etiam odium quo infinité san-
offerret in corpore suo super lignum, sicque ctus peccatum prosequitur, necnon juslitiœ

nos justiliœ redderet, et livore suo nos sanaret suœ severitalem praecellenlissimâ ratione pro-
1 Pelr. 2, V. 24. In mysterio igitursatisfactio- didisse. Alterum est, hàc eâdem Filii sui tra-

numChrisli frustra Sociniani oppressi à gtorià diiione, ipsum multô sublimiùs suam bonitalem
majestafis quam curiosiùs scrutmitur, repugnan- et misericordiam exprcssisse, quàm nudà et

tias et contradiciiones quserunt. Ab bomine cilra omnem salisfactionem condonalione eam-

chrisliano, rationabile obsequiitm /ît/^/praeslante dem prodere potuisset; ergo. Neque in bis ulla

ibi nibil aliud deprebenditur quàm eventus repugnantiae occurrit species. Etenim Deus, ut-
mirabilis insignl Davidis oraculo Psal. 84 , v. pote circabominum genus reparandum liber,
11, eximiè respon.lens : Misericordia et veri- nonne poluil in ejusmodi reparatione decer-
taf obviavemnt sibi; jtistitia et pax osculatœ nendâ condiliones aequas allribulis suis decla-
siint. randis idoneas quas voluerit apponere? Num-
Inst. 3" : Si ex Scripturis et ex ratione evi- quid alteri causse quàm infinitse ejus bonitali

dentissimum sit Deum nonnisi pra; infinilà et misericordiae illud attribui potest, quôd per
erga nos misericordia et charilate decrevissc Filium suum nos salvare decreverit, quôdque
887 DE INCARNATIONE
illuni pro nobis in sponsoreni et victimam mi- Jam verô, hoc posito principio, nibil plané

seril? Non quidem ex uiisericordià, sed ex obslat quominùs Deus antecedenler ad Cbristi

justitià, Dciis sibi salisfieri expgil verùm non-

;
mortem conslilutam dicalur hominibus ut pec-

nisi ex infinilà niisericordià Filium suum misit, caloribus inimicus fuisse, seu ab iis aversus,
qui satisfacliones quas pro nobis impendi ju- iisdemque iratus, id est eorum puniendi pec-
slilia postulabat, exhiberet, sicque nobis gra- cata volunlatem gessissc; et simul tamen ipsis

liani ol salulem aflerret. ut hominibus à se conditis et boni recipiendi

Ad prol)ationeni, distinguo sequel. majoiis : capacibus voluisse proe inUnilà misericordiâ

ergo antécédente!" ad mortem Cbristi Deus non redemptorem et sponsorem parare qui pro iis

erat peccaloribus iralus et inimicus sub omni satisfaceret , quique eatenùs inimicitias ejus
respeetu, et ita ut oninia ipsis in gratiam re- extingueret et iram divinam placard, quatenùs

deundi média denegare vellet , concedo ; non 1° in se ferretpœnas ab hominibus ob eorum

erat iis iratus et inimicus ut peccatoribus, et peccata débitas 2° honorem obedienlià suâ
;

ita ut citra omnem satisfactionem iisvellet con- aliisque aclibus eximiis Deo otferret injuriae

donare et média salutis tribuere, nego. Pecca- per peccatum ipsi illatae compensandae parem ;

ut poccalores; 2° ut 5° hominibus mereretur média quorum usu

tores speclari possunt 1**

bomines à Deo creati, conversionis et gratine mérita sua et salisfacliones ipsis applicarentur,

recipiend?e capaces. Peccatoribus Deus sub adeô ut justiflcationem ii consequi possent,

omni respeetu nunquàm irascitur aut inimicus benevolentiam divinam recnperarent, ethœre-
est, sed tanlùni ut peccatoribus. Inimicitia ditatem Dei fdiis conslilutam possiderent, quse
enim Dei in ejus voluntatis aversione posita quidem omnia Christus Dominus executus est.
est. Idcircô autem à peccatore avertiturvolun- Inslabis ultimô Slalim atque Deus statuit:

tas divina, quia hœc necessariô sancla est, seu redemptorem et sponsorem hominibus conce-
ordinem immutabilem diligit , à quo peccator dere , hoc ipso pœnas ob peccata débitas ab
deviat et amovetur. Cùm ergo peccator ut bo- ipsis non vult repelere, nec proinde ipsis jam
mo, ut opus manuuni Dei, ut graliœ recipiendœ iratus est ; ergo, etc. Dist. anl. , non vult ab
capax, non sil ab ordine devins, sed tantùm ipsis repelere pœnas, sed à sponsore eas repe-

ut peccator ; sequitur Deum ipsi esse inimicum tere statuit, concedo ; nec ab ipsis nec à spon-
duntaxat ut peccatori, non verô ut enli à se sore, Tamdiù Deus ob peccata iratus
nego.
creato et conversionis capaci ;
pariter ira Dei concipitur, qnamdiù pœnas propter peccata

quse cùm in imllà commotione consistât, nibil débitas vult inlligere, quas seu à peccatore, seu

aliud quàm puniendi consilium seu volunlas ab alio vice et nomine peccaloris, exigil tole-

esse potest, ira Dei, inquam, non spectat pec- rari. Atqui Deus, dùm ex inflnità misericordiâ
catorem, nisi ut peccatorem, quia sub eo tan- statuit dare hominibus sponsorem et redempto-
tùm respeetu peccator pœnam meretur. Si rem qui pro iis satisfaceret, voluit simul ab illo

autem peccaloribus solùm ut peccatoribus ira- redemplore et sponsore pœnas peccatorum

tus et inimicus sil Deus, planum est ipsum, nostrorum ferri, ul innumeris Scripturœ sa-

ejusmodi ira et inimicilià nondùm deposità, crœ locis et lolà traditione demonslravimus ;

posse iisdem sub alio respeetu consideralis ergo, etc.

nempe ut à se conditis et gratiae recuperandœ Objicies 5° : Répugnât ex parte hominum

capacibus, ex merâ misericordiâ elbonitate be- pro ipsis Chrislum verè et propriè satisfecisse.

nevelle. Quod quidem ne ab ipsis negandum iSam ad id necesse fuisset 1°, ab ipso innumc-
est Socinianis. li enim fatentur obslinatos et rabiles sufferri mortes. Tôt enim ad satisfacien-

sine pœnilenlià defunctos peccatores à Deo sé- dum pro hominibus mortes debuisset Christus
vère puniri in altéra vità, bos verô puniri tan- oppeiere, quot fuère et erunt bomines propter
tùm ut peccatores evidentissimum nam est, peccata sua morti obnoxli ; atqui innumera-
sub aliis respectibus nullam mcrenlnr pœnam ;
biles ejusmodi fuère et erunt bomines; ergo,
quid, quôd Deus iis ut liominibus conservât esse etc. 2" Necesse etiam fuisset pœnam œternani
et facullates nalurales. Imô ipsos à pœnis ali- ab ipso tolerari; siquidem pâli debuissel pœ-
quando liberandos statuunl Sociniani? Ul cer- nam peccalis nostris debitam; atqui peccatis
lum igilur et ab ipsis Socinianis admillendum hominum debetur pœna œterna ergo, etc. ;

slalui dcbel, Deum, dùm peccatoribus ul pec- Nego anl. Ad priniam probationem distin- ,

catoribus iratus est, ipsis ut crcaluris suis guo : Necesse fiussel à Christo innumerabiles
posse prae misericordiâ benc velle. mortes sufferri , nisi ejus uuica mors innumeris
889 VERBI DlVINl. 890

compensandis saflFecisset , concedo ; si unica quae congruenler à Deo acceptaretur pro homi-
ejus mors innumcris compensandis suftecerit num peccalis, ila ut opéra puri hominis quàli-

imô pr;eponderaverit ncgo. Mors Chrisli fuit

, bet gralià ornati non fuissent satislaclioni ejus-

personaî infinUcC sesc in victimam Dco, loco dem generis impcndcndai idonea. Hoc unum
noslro , ofrorenlis ad injuriam ipsi pcr peccala ita diserte exprimilur in vcrbo Dei seu scripto

nostra ilîaUun compcnsandum el pœnas à nobis seu Iradilo, ut in eo omnes Iheologi calholici

débitas pcrsolvcndum. Cùm ergo in satislac- conscnliant. Hoc unum sulficil ut Deus , dùm
lione et pœnarum voluntariâ solutione maxime ex summà misericordiâ peccata condonavit
habealur ralio dignitatis personaî qiiae satisfac- dicalur simul quàm maxime potuit, juslitiam
tioncni e\iiibct, nianifesluni est necessc non suam , sanctitalem et odiuni quod habet pec-
fuisse Ciirislum se mullis objicere necibus, sed cati expressisse. Qiiapropter, cùm de slabi-

satis fuisse ipsum semel in victimam piacula- liendo dogmate catholico hic solùm agatur,
rem o(ferri ad muliorum exhanrienda peccala , ut frustra congerent Sociniani argumenta quibus
ait Apostolus , et ad consummanditm in sempiter- intactà ejusmodi salisfaclionum Cbrisli sufli-
nuni sanctificatos , Heb. 9, 28, 10, 14. cienlià, solùm concludcrelur iis quasdamde-
Ad secundam probalionem nego , an t. et dis- fuisse è conditionibus ad perfeclam undequàque
tinguo raajorem syllogismi ad illud confirman- satisfactionem rcquisitis.
dum adducti : Cliristus paii debuisset pœnam à Inslabis : Si Chrislus pro nobis verè el pro-
nobis debitani vel alieram ipsi compensanda; pa- priè satisfecit, non opus est ut ipsi pro pecca-
reni , concedo ; eanideni ipsam , nego. Satis- lis noslris salisfaciamus ; atqui lamen tenemur
faclio est rei aequivalentis redditio, non verô salisfacere pro peccalis noslris ; ergo , etc.
omninô ejusdem. Cùm ergo satisfactio à per- Disl. maj., et insuper voluerit non agenlibus
sonâ inlinità qualis est Chrislus, exhibila, in- et cooperanlibus valorem salisfaclionum sua-
liniti sit valoris, planum est mortcm ipsius rum applicari , concedo; si voluerit nonnisi
compensandae pœnse selernse peccalis debitœ agenlibus et cooperanlibus valorem illum ap-
non modo sufïecisse , sed et prœponderâsse. plicari, subdislinguo : Non opus erit ut pro pec-
Et verô quis non videt iis pœnis quas Deus à calis noslris salisfaciamus independenter à sa-
Cliristo Filio suo dilecto ut sponsore nostrore- lisfaclionibus Chrisli el ul cas compleamus,
pelit, justiliam cjusvindicalivam, id est, quan- concedo; dependenler à salisfactionibus Chrisli
tas propler peccata nostra pœnas infligere et ut eas nobis applicemus, nego. Itaque eadem
pussit longé signilicantiùs declarari, quàm idem fldes calholica quà docemur Christum pro pec-
divinum attributuni seterno peccatoribus obsti- calis hominum verè el propriè salisfecisse, nos
nalis et impœnilentibus ilialo supplicio niani- eliam docet ad percipicndum salisfaclionum
fesiatur et exprimitur? atqui in génère satis- ejus fructum necessarios esse pios aclus atque
faclionis illud procul dubio œquivalet, imô opéra bona , fidem niniirùm , spem , charlta-
prœponderat pœnœ œterna^ ,
quod juslitiam lem ,
pœnilenliam, sacramenlorum usum, etc.
Dei vindicativam magis exprimit et déclarât ; Nempe noluil Deus nos otiosos el sine aclibus
orgo, etc. bonis salulem consequi posse. Neque ipsi per-

Denique idcircô tanlùm pœna seterna dicilur feclioni salisfaclionum Chrisli id adversatur,
4)eccalo mortali débita, quia cùm infinitumsit siquidera 1" oninis eflîcacia sacramenlorum ,

in génère offensa) ,
proindeque pœnâ inlinità oninisbenè operandi virlus nobis concessa ,
plcctcndum ,
peccator verô ulpote ens finitum omnis salisfaclionum noslrarum valor et meri-
supplicio activilalis infinita; subjici nequeat tum , ex salisfactionibus el merilis Chrisli Do-
supcresl ut pœna quae ipsi inlligitur, ratione mini derivatur. 2° His opus habemus, non
durationis sua; sit nfinila. Duratio igitur ejus- quidem ut quidquam perfectionis et comple-
modi pœnarum inlinità olllcere non potest menti satisfaclioni Chrisli adjiciamus , sed ut
quoniinùs Chrisli salislaclionibus quae valoris eam nobis applicemus ; adeô ul quidquid in
etprelii inliniti fuerunt, compensari potuerint. noslris salisfactionibus boni esse potest, in
Addc quôd elsi verum sit, ut deinde ostende- Chrisli satisfaclione fundelur, eàque complea-
lur, Christum œquivalenier imô el superabun- lur el perficialur, seu poliùsex eà omnera suam
danter pro nobis salisfecisse, non tamen ut vim habcat el desumat. Sed de hoc argumento
jani observaviraus, aliud quidquam eà de re Iheologi ex professo ubi de necessitate bonorum
ad fidem catholicam perlinel, nisi satisfactio- operum, de sacramentis , et de Pœnilentià.
nera pro nobis ab ipso exhibitam , cam fuisse Obj. 4° ; Répugnât dogma satisi'actionis ex
m DE INCARNATIONE S9i
parle Chrisli; nam iniquum est innocenteni et fieri sponsorem nocentis, et ejus loco pœnas
juslura loco peccatoris et rei pœnas dare : at- dare. Quocirca illud omni jure divino et hu-
qui Cliristus sunimè jiislus et innocens pro no- mano pro'.iibitum est. Dist. ant., injustum est
bis peccaloiibus pœnas dedisset, si verè et pro- innocentem in causa capitali fleri sponsorem
priè salisl'ecisset loco nostio; ergo, etc. INogo nocentis et ejus loco pœnas dare, ubi tria, ut
ant. , ad probalionem , distinguo : Injuslum vuigô fit, non concurrunt, nempe si vel ipse
est innocentem pro nocente pœnas dare, si non consentiat , vel ei desit potestas, vel delri-
légitimé , id est secundùni auclorilaiis legi- menlum reipublicae aul ipsius sponsoris sequa-
timse praescripla , et lubens consiitutus non sit lur, concedo; ubi tria concurrunt, nempe ubi
ejus sponsor, concedo; si légitimé et lubens innocens pro reo sponsor esse consentit , ipsi
constitutusest nocentis sponsor, nego. Chrislus sese ejus loco substituendi fit potestas, ma-
lubens et volens, atque ipsiusmet Dei aucto- gnumque tum ipsius, tum etiam reipubhcae
ritate ac proinde légitimé constitulus fuitjuxta sequiturcomniodum, nego. Fatemur ilaque,
Scripturas, vas et sponsor noster, oui loco non tantùm jure divino et humano, sed etiam
noslro satisfactionem exhiberet, cui impen- jure nalurali esse vetitum triplici in casu, ne
dendae eranius inipares. Positit, inquit Isaias innocens, ubi agitur de causa quse in crimine
cap. 53, V. 6, Domimis in eo iiiiquitatcm omnium consistit, liât innocentis sponsor et pro eo pœnas
nostrùm; oblatus est quia ipse voluit. Porrô tan- det : nimirum i° si ejusmodi subrogationi suî
lùm abest ut injustum sit sponsorem légitimé in locum sontis ipse non consentiat; 2" si sese
constitutum, loco débitons solvendo imparis alterius vice hoc modo substituendi facultatem
satisfaoere, ut potiùs id ipsum orania jura ab aucloritate légitima non habeat, pula à Deo
praescribant ; ergo, etc. Et verô fateri coguntur vitaî et necis supremo arbitro, vel etiam à re-
ipsi Sociniani praeceplum cruentaî mortis oppe- publicâ , quae licet ejusmodi subrogaliones
tendae Christo fuisse à Deo impositum, tuni ut lege divinâ non prohiberentur, posset tamen
nobis exemplo esset et doctrinam salubrem cas, ubi sibi noxise forent, proscribere et ve-

quam prœdicârat, firmaret, tuni maxime, in- tare; 5° si sequanlur incommoda, quae summa
quiunt , ut interveniente hàc condiiione Chris- profectô forent ubicumque ejusmodi substitu-
lus potestatem illam supremara à quâ, ut pu- tiones solerent usurpari. Earum quippe usu
lant, remissio peccatorum nostrorum pendet, bonis civibusdestituereturrespublica,dùmnoxii
adipisci debuerit. Atqui, si ad ulilitatem nos- et improbi servarentur; deinde islorum in cri-
tram et ut posseraus peccatorum remissionem minibus palrandis augeretur audacia et furor,

consequi Deus ejusniodi condilionem, ncmpe consuetudine ejusmodi majorem pœnae scele-
paliendi et moriendi praeceplum Christo inno- rum vitandae spem animis instillante.

cent! et justissimo potuerit praescribere ;

quid- Fatendum praeterea, ubi de pœnà capitis

bI pariter nostrî causa, et ut nobis parcendo agitur, nullum forlè, cilra miraculum in prae-
justiiiam suam, ut par erat, exprimeret, quidni, senli rerum disposiiione occurrere posse ca-
inquara , poluit Christum sponsorem nostrum sum, in quo innocentis loco rei substitutio li-

constituere, qui lubens et volens pro nobis sa- cite fieri possit; saepissimé enim décrit con-
lisfaceret, sicque sibi gloriam iramensam, no- sensus, semper potestas, et sequcrentur gra-
bisque reconciliationemet salutem compararel? vissima sponsoris et reipublicae incommoda;
Ubi observa causas mortis Chrisli , quas Soci- Quapropter jure divino et humano subroga-
niani asserunt à nobis non negari , nisi quôd liones ejusmodi meritô prohibitae sunt. Quid

gloriam et potestatem quam morte suà conse- quôd eiiam ubi pœna criminis esset minor
cutus est, alio modo secundùm Scripturas, capiiis supplicio, rari ob siniiles rationes re-
explicemus. Hanc verô ejusilem mortis assi- periri possunt in isto rerum ordine casus in
gnanms alteram causam , nempe necessilalem quibus substitutio de quâ agimus per se esset
Dei justitiae pro nobis salisfaciendi , ejusque jusla , seu jure nalurali non vetaretur ? Quid-
iram placandi, sicque justiiiam et sanclitalem quid verô sit, illud pro certo et manilesto
divinam ostendendi et prodendi. Opus porrô tenendum est, ubi quoquo modo, id est seu

quod Deus ex adversariis , ob unam aliquam naturaliter, seu miraculosè concurrerentisia

causam injungere potuit, quidni et propler eonditiones, liber nimirùm sponsoris consen-
alteram quoque causam potuissel injungere? sus, poteslas ipsi légitimé fada, necnon ojus
Instabis 1" : Injustum est innocentem in et reipublicae summa militas; tune innocentis
causa capitali , seu quae in crinnine consistit iu sontis locnm substitutionem, non mode hi-
 ^ se el jure naturali licitam, sed insuper
VERBI DIVINI.

Dcus ex raox laudato vers. 6 cap. 53

894
turam de Isaisp,"

laudandain cl jure diviiio ot luuuano peruiil- posnerit in eo iniquitalem onmium nostrùm , cûm
lendani. Rem explicoexcniplo: Poiuunusquem- ex versu 8 cjusdem capitis propter scetus populi
dauicivemcujus opéra reipublicit sil ulilissima sui percusserit eum, et ex versu 10 propler
et necessaria , in grave qnoddaui criinen cxilio eamdem causam voluerit conterere eum; cùm
pleclenduiu incidisse. Facinus verù tiUe sil ut pariler juxla Aposlolum Rom. 8, v. 32, Filio
nisi hâc pœnâsecundùnileges punirelur, valdè sno unigenilo non pepercerit , sed pro nobis omni-

melucndum esset ne pravum illud exempluni bus {neci cv\ienl3d) tradiderit illum; numquid
alios in perniciem iraherel. Ponanius eliam dubium ullum esse polest, quin Chrislus ut
civem alleruni, patriaî nonila uliloni , sed cri- homo , sose pro nobis morti qiiam passus est
minis experteni, et publicœ ulililalis studio objiciendi l'acultatem habueril ? Imô non s(V
accensum, necessila'i simul et satisfaciioni lùm facullatem sed el mandatum sic moriendi
reipublicae consulendi causa , sese ad pœnam à Paire accepit. Potestatem habeo, inquit ipse
exilli loco alterius luendam offerre, atque ejus- loco Joan. mox allalo, pouendi eam (animam
modi ipsius obsequium à reipublicœ moderalo- meam pro ovibus meis). .. . Hoc mandatum
ribus acceptari. Liquel in hâc bypolliesi sub- accepi à Pâtre meo; et Apostolus, Philip, 2,
slitulionem innocenlis loco rei fore licilam. v. 8 : Hnmiliavit scmctipsum , factus obcdiens us-
Quid ita ? quia libéré et spontè gcnerosus ille que ad mortem, mortem autem crucis. 3" Ex
civis se alterius loco subsliiui consentiret , ac morte quam Chrislus ut homo pro nobis sus-
proinde ipsi ulpole volenli non lieret injuria; tinuit, praecellentissima bona , nerape atlribu-
quia pcr se illicilum non est ut quis gravi de torura Dei perfeclissima expressio, tum libe-
causa velit à patrià suâ exul vivere, quocirca, ralio hominum el salus secuta sunt,utjam
ad id se offerendo ,
polestatem sibi faclani non non semel observavimus. Quod verô ipse inde
excederet; quia hœc subslitutio lieret ad sum- passus est detrimenium, momentaneum fuit,
mam reipublicae conciliandam ulililaleni , at- et summâ ac sempilernà utililale et gloriâ
que adeô auctoritate publicâ mereretur ap- compensalumet resarcilum. Siquidem die post
probari; quia denique illud sponsoris obseqaiuni obilum suum tcrtiâ è sepulcro gloriosè egressus,
possent reipublicae nioderalores variis donis el omnem potestatem Malt. 28, v. 18, in cœlo et
muneribus coinpensare , seu finito ejus exilio ; in terra oblinuit ; Luc. 24 , v. 26 : Intravit in
sçu etiam adhuc eo durante unde , niliil de- gloriam suam; Philip. 2 , v. 9, à Deo exaltatus
(rimenti ex suâ magnaniniitate reverà patere- est et nomen consecutus quod est super omne
tur, sed potiùs inde comniodum reportaret. nomen, ut in nomine Jesu omne genu flectatur
Ut igitur minime injuslum fueril, Christum cœlestium, terrestrium et infernorum; et omnis
innocentem pro honiinibus criminosis sponso- iingiia confiteatur, quia Domimis Jésus Christus in
rem consiitui erga Deum, et pro ilspœnas glorià est Dei Patris ; ergo , etc.
dare, satis estquôtl lubens pronobis necem ab Sed , ut objeclionis Socinianae magis adhuc
Unpiis passussit, quôd hocce modo se litandi appareat levitas, expendamus quid in dogniate
et in viclimam offerendi polestatem habueril, calholico Sociniani tanquàm injuslum el Deo
quôdque sumnia universo orbi, ac prœsertim indignum reprehendant. Numquid contendunt
bominibus, necnon sibi bona morte suâ aitu- prœceplum passionis dolores suslinendietmor-
lerit. Atqui 1" Chrislus, ut loco nostro satis- lem crucnlam et probrosam subeundi Christo
faceret, sponsor noster lieri et ab impiis se innocenti et sanclissimo non potuisse à Deo
necari lubentissimè consensil. Quod Isaias 53, imponi? minime; mandatum illud Ciirislo da-
V. 7, diserte signilicat his verbis : Oblatus est lum fuisse ipsimet agnoscunt. Numquid volunt
quia ipse voluit ; ibid. v. 10: Si posnerit pro id muneris in ordine ad libcrationem et salulem
peccato animam suam, vidcbit semen longœvnm. peccatorum Christo nequivisse injungi? Contra
Et Christus ipse, Joan. 10, v. 15 et 18: Ani- laborant maxime, ut, negatàChristi salisfactio-
mam meam , ait, pono pro ovibus meis. . . . Nemo ne , exponanl quo sensu in Scripturis signiû-
tottit eam à me; sed ego pono eam à me ipso, et cari potuoril nos morte Chrisli à peccatis fuisse
polestatem hubeo ponendi eam; et potcstutem liberatos et ad salulem perduclos. Quid ergo
habeo iterùm sumendi eam; hoc maiidatum ac- in dogmate Chrisli satisfactionum ipsis displi-
cepi à Pâtre meo. 2" Moriendi loco nostro -, et cet? Unum duntaxat, quod tamen saepissimè
sese pronobis in viclimam olTerendipoleslatem ot disertissiniè in verbo Dei exprimilur , nempe
habult Chrislus ut bonio. Enimyerù, cùm ad compensandam , quoad lieri poterat, iaju>
89S DE inCARNATIONE 896
fiam Deo per peccatum illatam , et pœnas pro multô magis emicent et refulgcant ,
quod jam
peccatis débitas persolvendas, Christum factiini sœpiùs observatum et explicatum est. Quôd
fuis?c sponsorem nostrum , et oà de causa nior- auiem morte, loco peccatorum, à Christo
1i crtîcs libenler se objecisse. Verum, si Deus eorum sponsore loleratà prœcellentissimè ex-

«ineinjustitiâ potuitChrisli iiinocentisniortern primanlur sanctitas et justitia divina, per se

ut conditioneni liberalioni peccatorum in prce- manifestum est, et jam non semel annotare
senli ordine iililem vel neccssariam exigere ;
curavimus ; ergo , etc.

qu^e injustia esse polest, si praeterea, eanideiii Instabis 5° : Nulla potuit esse causa ejusmo-
Chrisli niortem , ad compensandani injuriam di subsiitutionis Christi loco peccatorum ut
sibi peccatum illatam et pœnas à peccaloribus pro iis salisfaceret ; ergo injusta fuit illa substi-

débitas extinguendas ordinari et referri vo- tutio.

luerit , sicque attributa sua prœcellenii?siniè Nego ant. Nam 1° ex Scripturis colligimus ,

expresserit, nullà Christo innocent! factà in- Deum slatuisse peccatum non dimittere inipu-
juria, lum propter consensum ab eo libenler nitum , ac proinde necesse fuit peccala homi-
adhibitum lum propter immensam gloriam
, num puniri vel in ipsis hominibus, vel saltem
quâ ejus opprobria et dolores compensala in sponsore peccatis eorum onuslo. 2*" Deus
sunt? exigendo à Christo ut pro nobis satisfaceret et
InstabisS" : Deus est summè bonus et niise- pœnas peccatorum subiret, ail ri buta sua, prae-
ricors ; ergo inslituere non potuit ut Christus sertim suam sanclitatem etjustiliam, ac simul
justus et innocens nocentibus substitueretur ,
bonitatem et misericordiam suam sumniâ ra-
et eorum loco acerbissinia tornienla et niorleni tione expressit quod jam ssepiùs animadver-
,

jpsam toleraret. Dist. ant. : Deus est summè tere et exponere curavimus; ergo. 5° Sunt etiam
bonus et misericorssummè sanctus , et simul procul dubio aliœ hujusce mysterii causse, quas
et juslus concedo est summè bonus et mise-
, ;
in liâcvitâut paresl investigare nonpossumus.
ricors tantùm nego. Deum esse bonum et , Etsi porrônullas cognosceremus, nihiloseciùs
misericordem aucloritas Scripturarum et ratio tamen illud cerlà lide tenendum esset , cùm in

manifesta perindequidemdocent; at non minus Scripturis clarè expressura habeatur ^ Deus qui
certô ex Scripturis et ratione adstruitur Deum nihil operatur sine causa, non lenelur tameo
essequoque summè sanctum et justum, id est, niysteriorum qux ellicit , nobis rationes et
ab eo ordinem immutabilem necessariô diligi causas in hàc viià aperire. 4° Quibusdam vide-
ac proinde necessariô ac summè peccatum tur absolutè repugnareà Deo peccatum citra

odiohaberi; unde sequilur ipsi inesse justi- satisfactionem condignam sibi exhibitam re-
tiam vindicativam , seu polestatem peccato- niitti; quia Deus, inquiunt, non potesl cedere
ribus inlligendi pœnas eorum peccatis propor- jure suo, nec proinde peccatum relinquere
tionatas : cujus quidem potestatis exercendae impunitum quin sen)Otipsum neget. li necessi-
constantem in praesenti ordine esse Deovolun- taiis salisl'actionum Chrisli facile causam red-
tatem ex Scripturis insuper demonstratur , ut dunt. Verùm, ctsi forte ejusmodi opinio plauè
ex dictis capile I hujusce Dissertationis liquet. evidentibus argumentis non refellatur , altamen
Jam verô , si Deus non modo bonus sit et mi- reverà videtur falsa , et idcircô eam non adhi-
sericors, sed etiam sanctus et justus; ergo, ut bemus. Videquœ eâ de re dicta sunl Dissert. IV,
ad bonitalemet misericordiamsuam exprimen- cap. 4. Vcrùmoperœ pretium est annotare ot-
dam decrevil hominibus parcere ; ila ad justi- jeclionem propositam ipsismet solvendam esse

li« suae et sanctitalis suique in peccatum odii Socinianis. Nam ab iis inquiro utrum mors

manifestationem potuit velle delicta eorum lui Chrisli iis fuerit (inibus propter quos volunt
à Christo, nec cilra exhibilas ab ipso satisfac- eam Deo fuisse praeceptam plané necessaria?
à ,

tiones illos liberare et salvare. Etenim mox Quaero utrùm ejus doctrina quam tôt prophe-
ostendimus in ejusmodi conditione à Deo ap- liae et miracula confirmant, quaeque aliis mul-
positâ , seu in salisfactionibus Cbristi exigen- tis potuisset ostentis comprobari , ipsius morte
dis nihil per se iniqui deprehendi. Deus verô necessariô fuerit consignanda ? An ad supre-

hoc modo et sub illà conditione nobis parcens, mam illam polestatem, à quâ volunt Sociniani
non idcircô minus splendidè ,
quàm si nobis pendere remissionem peccatorum nostrorum,
sine eâ condonaret , bonitatem et misericor- Deus absolutè non potuisset Christum evehere,
diam suam in salutis nostrae negotio déclarât ;
quin passionis et necis sustinendae praeceptiutt
'mô indè fit ut bonitas et miscricordia divina ab ipso impleri exigcrcl? Num is uuicus fuerit
 m VFRBJ
saluti hominum provitlondi niodiis, ul oondi- qii;^ parle sibî ut Doo satisfecit , fuerit ad alie-
tiones tam acorb» Clirislo jiisli!>siino ol s^aiic- ruui. Illa verô qua^stio quam fatemur esse dif-
lissimo iinponcrenlur? Nullas igilur Sociniani liciiiorem, spécial perfectionem salisfaclionis

cruenlae Chrisli nccis affermit neccssarias cau- Chrisli non ad dogmatis catholici subslanliam
sas. Nos verô cas non rospuenlcs, (iii* ab ipsis atiinei. Conditiones perfecta; et undequàque
adducunlur, clsi paidô alilcr aliciuas cxpona- accuralaî salisfaclionis quassuperiùsenumera-
mus , aliam praelerea assignanuis praicipnain vimus, Chrisli satisfaclioni compelere contra
et maximi nionienti, quam nihil supplero po- Socinianosnonslatuimus.HicsoIùmattingimus
luisset, nempe ncccssilaicm conipcnsuida; in- qiiœ sont fidei oalholicae , illudque dunlaxat
jiirioe Dec per peccaliini illaUc, alquc eliani pro])ugnauius, Christum loco noslro verè et
juslilioe et sanclitalis divinae in ipsà pcuîcali piopriè salisfecisse, adeôquc eo fine orâsse,;
condonalione miruni in modum exprinicndoe sese humiliasse, opprobriis salurari voliiisse,-
et déclara ndoe. morlcm oi)peliisse , se in viclimam obliilisse
Obj. 5" : Cum divinilale Chrisli et Sj)iriiris ut injuriam Doo per peccatum illatam, quoad
sancli starc ncquil salisfaelionnin Ciirisli (ieri poteral , compensarel ,
pœnas à nobis
dogma : Nam i si Ciirislus, et nnà cnni iiio débitas in se ferret , sicque nos redinierct et
SpiriJus sanclus , est unus cum Paire Deus salvarct,
qui lit quôd Paler solus placclur , Filius cum CAPIIT III.

placet ; Pairi soii satisliat, Filius satisfaciat ;

An undequàque perfecta fuerit Chrisli salis-
Palri soli viclinm offeralur , Filius ofieral ? An
faclio ?
Filius et Spiritus sanctus , licet unus cum Pâ-
tre Deus , non fuerunt sequè ac Pater peccalis CalvinislîB eo sensu volunt Chrisli satis(;»c-

noslris offensi ac nobis irali ? Non aequè volue- tionem fuisse perfeclam quôd singulis homini-
runt exempluni aliquod sevoriiatis stalui et bus jam necesse non sit piis operibus propler
salisfaclioncm sibi prœstari? Aut Pater solus propria deiicta Deo satisfacere. Quapropier à
cùm iratus esset , erat placandus, non item Catholicispœnilentiœ et privalarum salisfaclio-
Filius et Spiritus sanclus? illi soli salisfaclio num necessitalem pi opuguanlibus conlendunt
eratpraislanda, non etiam duabus reliquisejus- piœslanliai ac perfectioni salisfaclionis Christi
dem Deiiatis personis? > niultùm detrahi. Verùm errant ; privatas sa-
Respondco , non solùm Deum Patrem sed tisfacliones esse necessarias non idcircô docet
etiam Filium et Spiritum sanctum peccatis no- Ecclesia catholica, quôd quidquam perfectioni
slris offensos fuisse , et nobis iratos. Trium salisfaclionis Chrisli déesse arbilrelur , sed
enim divinarum personarum una est volunlas lanlùm ut infinilus ejusmodi salisfaclionis
in quam peccator rebellai, alquc majcslas una, valor nobis applicetur. Sensit Calvinus ad id
quam audet conlemnere. Ira etiam ad volun- suflicere fidem at verô non fides sola , sed
;

tatem tribus personis conimunem perlinet. eliam spes, charilas, pœnitentia, et alia opéra
Ergo , inquiunl Sociniani , non soli Palri, sed in Scripluris praecipiunlur. Verùm de illo '

etiam Deo Filio et Spirilui sanclo passione et Calvinistarum errore hîc non agimus qui re-
,

morte Chrisli hominis satisficri necesse fuit. Id fellitur ubi de necessitate bonorum operum et
fatemur ex dogmalc calhoiico conscqui , cl ex de sacramenlo Pœnilentiœ disserunt iheo-
sacris litteris colligimus loti Trinilali fuisse sa- logi. Jam porrô monuimus quaestionem pr«-

tisfaclum; neque in eo uila pugna ; si qua enim senlem de Chrisli salisfactione undequàque
ihi conlradiclio esse posset , maxime quia perfecta et ad slrictos juris apices accuralA, ad
Christusqui Filius Dei ponitur, simul Filio Dci fidem non pertinere. Omnes quidem theologi
ac proinde sibi ipsi diceretur salisfecisse; alqui ul dogma fidei profitenlur Christum verè et
haec inter se non pugnant ; cùm enim Chrislus propriè pro nobis salisfecisse , et satisfaciiones
non solùm sit Deus Filius , sed etiam homo, ejussaltem eas fuisse, quae praestantiâ su-i puri

cùmque ut homo lanlùm, passionis doloreset liominis quàlibet gralià ornati opéra longé su-
mortera sustinuerit et aclus satisfaclorios eli- perarent, et congruenler à Deo pro hominum
cnerit, planum est eum poluissc sibi ipsi ut peccalis acceplarentur. Verùm de caelero circa
Deo salisfaclioncm exhibere. Iliec capile se- condignitalem et perfectionem ejusmodi saiir.-

quenli explicabunlur uberiùs, ubi gravem con- faciionum in varias senlentias abeunl, quas
iroversiam quse eà de re inter iheologos agita- deinde singnlas suo loco exponerc curabimus.
lur, expendemus, an scilicel Chrisli salisfaclio
[
Pleriquft lanien omnes ad pçrfeotam satisfaç-»
899 DE ESC ARNATIONE 900

tionem requisiws conditiones in Christi sa- Chrisli iriplicem distinguendum esse valorem»

Usfaclione observatas luis^se cxisliinant. nimirîim essenlialem seu objectivum, acciden-

Co.NCLLSio. Satisfaclio Chrisli fuil ex se con- lalem et subslantialem qui et personalis dici
digna et perfecla. Probalur. Ea satisfactio ex polest. Valor objeclivus seu essentialis, desu-

se condigna et perfecla dicenda est , quae om- mitur ex objecto et fine actionis. Idcircô nunr
nes ad perfeclam et condignani salisfactionem cupalur essentialis, quôd ex iis repetatur sine
conditiones requisilas liabuil id est, quœ 1° ; quibus aclio eliam hominis puri esse non po-
fuit voluntaria et ad compensandam injuriam lest. Valor accidenlalis ex statu gratise sau-
per peccalum illatam ;
2° qua; fuit aequivalens ciificantis quà Christus instructus est, et ex
iniô et superabundans ;
3" quai ex propriis et inlensione ejus operum sestimatur. Dicitur
aliàs indebitis ;
4" quœ ,
quantum salis est ,
ad accidenlalis, quia sine iis ex quibus desuraitur,
alterum ;
3° tandem, quae ad slriclos juslilise posset esse actio hominis puri. Valor substan-

apices. Atqui sic se habuil satisfactio à Christo livus seu personalis pelilur ex dignilate per-

loco nostro exhibiia. Fuit enira voluntaria : sonae salisfacienlis, et duplex est, aller radicalis
Oblatus est quia ipse voluit , inquit Isaias, cap. seu fundamenlalis, aller derivalus. Valor radi-
55, V. 7 ,
quae condilio ab omnibus tbeologis calis seu fundamenlalis actionum Christi ori-
Christi salisfaciionibus adscribitur, et Disser- tur ab ejus personâ quatenùs à seipso in pre-
tatione sequenti cap. 2, ubi de Liberiate Cliristi tium et victimam pro nobis et loco nostro
coramodiùs disseremus ûdem per- ,
patebit ad oblaiâ. Reperitur ille valor in omnibus actibus
tinere. Fuil eliam ad compensandam injuriam sacriticii à Christo peraclis. Valor dcrivatus
Dec per peccalum illaiam cl iralum numen , ille est qui pelilur à dignilate personse solùm
placanduni ; ut ex niuliis Scripturarum tesli- ut à circumslaniià dignilatem aclioni confe-
moniis capitepraecedcnli aliatis facile colligitur. rente. Sic se habebat valor acluum hurailiatio-
Cùm porrô hanc fuisse aequivalenlem aliisque nis, demissionis , amoris divini , etc., quos
praedilani enumeralis dolibus satisfaolioni per- Christus exercuit.
fectai necessariis , non sine aliquà discussione Certum est et ab omnibus admittilur valo-
probari possit , idcircô de iis sigillalim , loli- rem lum objectivum seu essentialem tum ac- ,

dem arliculis dicendum est. cidenlalem actionum Chrisli esse finilum.

Intensio enim ejusmodi actionum utpote ab
ARTICULUS PRIMl'S.
huraanâ Christi nalurâ elicilarum necessariô
Oslenditur Christi satisfactionem fuisse œquiva-
fuit flnita. Gratia sanctilicans quâ illa humani-
lentem et superabundantem.
tas ornatur, quaniacumque sit, atlamen est
Varias de saiisfaclionis Christi condignitate eliam finita. Objeclum verô et finis in eorum
seu sequivalentià opiniones tbeologorum referl dignilatem nonnisi finitè influebant, quemad-
cardinalis de Lugo Disscrl. 6 de Incarnat. , sect. raodùm et in puri hominis operibus. Agitur
1, his verbis Negaverunt nonnuUi salisfa-
: i ergo tantùm de valore qui ex dignilate per-
( clionem Christi esse de se aîqualem quos , sonne Chrisli fluxit, seu radicali , seu derivato.
< referl Vasquez. Disserl. 5, cap. 1, quorum Utrùm scilicet compensandœ injuriai per pec-
< aliqui dicunt fieri sequalem ex Dei accepla- calum Deo illatae sequivalens fuerit et supera-
c tione; alii non judicantnec hàc ratione acci- bundans ?

I père condignitaleni, sed Deura eam acceplare CoNCLUSio. Satisfaclio Chrisli non tantîim
< ac si essel condigna. Ulrique lanien conce- fuit aequivalens, sed eliam superabundans.
c dunt habuisse Chrisli opéra longé majorera Uira(iue Conclusionis pars plané videlur cer-
« congruitatem ad acceptai ionem, quàm opéra tis argumentis nixa. Probalur prior, 1* ex
t puri hominis, et ad hoc fuisse necessariam Scripluris. S. Paulus Hebr. cap. 7, v. 27, cap.
f Christi salisfactionem ut scilicet congruon- 9, v. 1 i, 23 cl 28, et cap. 10, v. 10, 12 et 14,
< ter acccplarenUir à Deo pro nostris peccalis. sacriticii à Christo in crucc oblali excellentiam
I Commuais cl vera sentonlia aliîrmat opéra prœ sacrificiis vclcribus inde demouslrat, quôd
t Chrisli Domini habuisse ex se suiïicien- salis fuerit ad exhattrienda peccata et emundan-
i tem valorem et condignilalem ad salisfa- dam conscientiam nostram Chrislum semel of-
i ciendum pro peccalis. Ilœc est comnuinis lerri ; dùm contra necesse fueral frequentis-
I inler tlieologos. > Haclenùs cardinalis de simè ilerari sacrificia anliquœ legis quibus
c Lugo. » impossibile erat... auferri peccata. Atqui nisi

Obseryandum autem diligenter in actionlbus per sacriûcium cruels Deo ad œqualitaiem

901 VERBI DIVINI. 902
Chrislus satisfecisset, illiid S. Pauli raliocinium t Christi ) redeniptum %sse. Non enim nudus
non salis fuisset (irnium. Eteniin si iinica sa- 4 homo, sed unigenitus Dei Filius eral, qui eâ
crificii Clirisli oblaiio condignoe scu œquivalcnti « causa moriebalur.... Si primus hominum de
salisfaclioni non sunocissct, quare illnd sacri- < terra llctus universalem mortem attulit ;
qui
ficium non dcbuissot niiilloiios itcrari , ut et I illum finxil è terra, nonne cùm ipse sit vita,
sacriticia vêlera? Ergo ilerationis ejusmodi « vitam aelernam aiferel ? Si Phinees zelo ac-
sacrilicii inutilitas quam adstruit Aposlolus, ( census , inierenipto fœdae aclionis auciore,
ccrluin est ejus condignitalis argumenliini ; « irani Dei placavit; Jésus, non alium inlerli-
prolndcque, etc. Idem S. Paulus, Rom. 5, v. « ciens, sed semetipsnm in pretium tradens,
15 : Non sicul detictitm, inquit, ita et doniim. t numquid iram adversùs homines non dissol-
Si enim titiius delicto mtilti mortui simt, multb ma- » vel? > Et n. 33 : i Dei, inquit, sapientiam
gîs gratin Dei et douum in gratià iiniiis howinis « conspicare : suam servavil et sententi.ne lir-

JesH Clirisli in plurcs abundavil. Et v. 17 : S/ « mitaleui , et bonitati eflicaciam. Assumpsil

imins delicto mors regnavit per iinitm, multo mu- « Chrislus peccata in corpore (suo) super li-

gis abundantiam gratiœ et donationis et justitiœ I gnum , ut nos per mortem ejus peccalis
accipientes in vità regnabunt per îumm Jesnm « mortui justitiie viveremus. Non minimi pretii
Christum. lu duplici illo Icxlu maxime ad lias € erat qui pro nobis moriebalur
non eral ovis ;

aitcndendum voces, multb magis, quibus Apo- I non eral nudus homo non eral
sensibilis ,
,

slolus se à fortiori arguere significat. Gratin 1 solummodô Angélus sed Deus inhumanalus. ;

igitur et donum proptcr mérita et satisfactiones i Non lanla eral peccantium iniquitas, quanta
Christi abmdare debuerunt ex Apostolo in eos « ejus ,
qui nostri gratià moriebalur, jusiilia.
qui per peccalum mortui erant, seu iis abun- «Non lantùm peccavimus, quantum ille excel-
dantitt gratiœ et donationis et justitiœ ])er Cliri- «luit qui pro nobis animam posuit. » S. Chry»

slum dari debuit ; ergo sallem œquivalens fuit soslomus Hom. 10 in Epistolani ad Rom. n.
,

Christi satisfactio. 2 ; « Quemadmodùm, inquit, si quis honiinem

Idem Aposlolus 1 Cor. G, v. 20 : Empti estis, « obolos sibi decem debenlem in carcerem
inquit, pretio magno. Ibidem 7, v. 25 : Pretio « tradal ; neque ipsum solùm , sed eliam uxo-
empti estis. Et S. Pelrus, Epistolœ suce 1 cap. i rem , lilios et famulos propter ipsum. Aliu9
4, V. 18 : Non corruptibilibus anro vel argento i verô accedens, non decem lantùm obolos
redempti estis... sed pretioso sanguine quasi agni 9 numeret, sedetiam decies mille lalenla auri. ..
immaculati Christi, et incontaminati ; et Epist. 2 î Qui decem obolos commodaverat, eorum ul-
cap. 2, V. 1 : Erunt magistri mendaces qui i Ira reminisci non poteril sic et in nobis ;

etim qui émit eos Dominnm negant. Quibus in « contigit. Longé plura quàm debeamus solvit
locis 1" dicimur pretio empli, quse metaphora j Chrislus, et tantô plura quantô immensum
aequalitatem désignât. 2''Pretiiillius quo sumus (î pelagusad stillamaqua; collatum, majus est.»
empti magnitude et Aalor extollunlur ; atqui S, Anselmus lib. de Conceptu virginali et pec-
tamen magnitndo et valor pretii non condigni cnto origin. cap. 22 : « Deus, inquit , non exi-
extolli non merentur ergo, ; etc. î git ab ullo pcccalore plusquàm débet. Sed
Probatur 2** ex Clémente VI, qui in Consti- t quoniam nullus potesl reddere quantum de-
tutione quœ incipi! , Unigenitus , data anno « bel solus Chrislus reddil pro omnibus qui
,

1320 , ut Jiibilaeus anno dnntaxat centesimo i salvantur plusquàm debcnt. » Ex his testimo-
anlea celebralus ad quinquagesimnm reducere- niis quibus alia addi possent, perspicuum est
lur ; ait.Christum c in arà erucis...non gnttam juxla sanctos doclores non lantùm ad œquali-
« sanguinismodicam, qu* tamen propter unio- talem et aquivalenter , sed eliam ad cumuium
« nem ad Verbum pro redemptione generis et superabundanter Christum pro nobis satis-
I humani sulTecisset , sed (eum) copiosè velut fecisse; ergo, etc.
« quoddam prolluvium... eiTudisse. » Et infe- Probatur V eadem prima conclusionis pars
Hùs satisfactiones et mérita Christi infinita esse ralione theologicâ. Valor salislactionum Chri-
nos docel. Ilœc verù tradit ut thesaurum Ec- sti infinitus est. Nam valor salisfactionis, nt
clesise ex meritis Christi conflatum, non posse aliqiiando probalum est cl ex jure nalurali et
exhauriri oslendat. civili evidentissimum (il, ex dignilate personae
Probatur 3" ex SS. Patribus. S. Cyrillus satisfacientis sumi débet, adeô ut quô major
Hierosolymitanus, Catecliesi 13, n. 2 : « Neque sit dignilas personae quoc ad saiisfaciendum,
% miruni, ait, libi videatur tolum orbem (cruce U sese libéré humiliât et pœnœ subjicil ; eô ma-
903 DE INC AUISATiOME S04

jus fit preiiuni seu vaJor salisfâclionis quam solùm condignœ, non superabundantes, po-
oxhibel. Cùm ergô Christus sese, ad Deo sa- tuissent Deo exhiberi, et ab ipso accipi, quin
tisfaciendum, ut honio hurailiaiis ac demillens, donum magis quàm delictum abundàsset, pro-
et pœuce suhjiciens, sit persona dignilatis el indeque nullus supra observato Apostoli in
inajeslalis inlinilœ, ipse scilicet Filius Dei, hanc rem raiiocinio locus relinqueretur.
qui cùm in forma Dei esset inquit Apostolus Probatur insuper ex laudatis testimoniis
(ut nos redimeret) formant servi accepit ; se- démentis VI et SS. Cyrilli Hieros. Chrysost.
quiiur actibus satisl'actoriis quos humanitale et Anselmi, qui clarè et perspicuè tradunt, ut
suà elicuit, quatenùs ab eo procedunt, valorem modo advertimus, superabundantes fuisse Chri-
inesse infinituni. Jani verô valor satisfactionis sti satisfactiones. Quibus addendi S. Léo ser-
Christi infinitus esse non potest, quin aequiva- mone 12 de passione et sermone 1 de Ascensione,
lens et condignus fueril. Etenim, si spectetur S. Agapetus I, S. P., in Epistolâ de duabus
in ordine ad pœnani quîe peccalo debetur, Naturis, ad Antimum, S. Bernardus, sermone
evidens est hanc pœnam, licet duralionc in(i- 22 in Cantica, Petrus Cluniacensis in opuscule
nitam, tanien satisfactionibus infiniti valoris quod Nucleus inscribitur, etc.

ad œqualitalem expungi et persolvi ;

quod jam Probatur denique ratione theologicâ. Vel
à nobis cap. praeced. observatum est. Si aiUem gravitas peccati raortalis in génère ofîensae est

spectetur in ordine ad injuriam conipensan- taniùm inlrinsecè finita et ordinis quem satis-

dam, de quâ polissiniùm agitur, nulla pariler factiones puri hominis possint absolutè exae-

difficultas. Nam, ut Disseri. 5, cap. 5, explica- quare, ut placet Scotistis; vel , etsi non infi-

vimus, tressunt degravitale injurise Deo per nita intrinsecè , perlinet tamen ad ordinem
peccatum illatœ theologoruni opiniones ab : satisfactionis puri hominis absolutè exceden-

aliis dicitur finita etiara in génère offensae nec tem, ut Suarez et alii sentiunt; vel est infinita
ad ordinem pertiiiens satisfactiones cujusvis simpliciter et intrinsecè, ut docent ThomistA.

purse creaturae absolutè supcrantem ; ab aliis Atqui, quidquid eâ de re statuatur, planum

slaïuitur finita quidem inlrinsecè, sed tanien est superabundantes fuisse Christi satisfactio-

cujuslibet creaturae possibilis satisfactiones nes. Nam 1°, seu gravitas peccati lethalis po-
e.vcedens; ab aliis ponitur infinila intrinsecè natur finita atque hominis puri satisfactionum
et simpliciter. Porrô, etiamsi gravitas peccati ordinem non excedens , seu dicatur ejusmodi
lethalis censeretur infinita intrinsecè et sim- ordinem exccdere, planum est superabundan-
pliciter, nibilominùs illi ad sequaiitatem com- tes fuisse Christi satisfactiones; quippe cùm
pensandae pares essent satisfactiones Christi ; valor earum simpliciter iufinitus sit, utpote
namque propter summam ejus personse digni- ex dignitate derivatus persouae infinitse sese
latem, perinde saltem dicendse sunt infinitae, ad satisfaciendum huniiliantis et in prelium ac
ac gravitas peccati propter supremam numinis victimam offerentis. 2** Si gravitas peccati
offensi majestatem infinita in génère ofifensœ mortalis sit infinita simpliciter in génère of-
dici potest ; ergo, etc. fensae, adhuc superabundantes concipiuntur
Probatur altéra pars conclusionis, nenipe satisfactiones Christi ; nam ex uno lantùm ca-
satisfactionem Christi fuisse snperabundantem, pite infinita dici potest offensa mortalis in gé-
1° ex modo adductis Scripturae locis, prœser- nère moris, nempe propter dignitatem infini-

tim ex vers. 15 et 17 cap. 5 Epist. ad Rom., tam Dei offensi supra personam offendentem.
ubi Apostolus docet debuisse per Christura Atqui, non uno tantùm sed duplici de titulo
abmdare gratiam et dona Dei in homines pcc- valor satisfactionum Christi est infinitus; 1°

cato detentos. Quibus testimoniis et illud ad- quia ejusactus satisfactorii sunt humiliationes,
dendum est ejusdem Apostoli ibid, v. 20 : Ubi subjectiones, opprobria, dolores personae infi-
abundavit delictum, superabundavit gratia. Nam- nitce , haec omnia ad satisfaciendum libéré
que ejusmodi testimoniis lanquàmindubiia-
in sustinentis et impendentis; 2" quia ejusmodi
tumponitS. Paulus, id ex naturà rei, seu ex actibus sese redemptionem et pretium pro
meritorum et satisfactionum Christi indole, nobis exhibuit et in victimam loco noslro ob-
consequi, ut gratiae et dona sibi ejusmodi sa- tulit et substiluit. Satisfecit enim pro nobis
tisfactionum fructum applicanlibus coUata , Christus, sese eo usque humiliando et depri-

majora sint quàm delictum, et siipcrabiuidenl. niendo, ut senietipsum, ipsam suam perso-
Atqui id falsum esset nisi satisfactiones Chri- nam, prout naiuram humanam sustentât, vi-

sti superabundantes fuerint ; si enim fuissent ctimam loco nostro constiluerit, et ad no^
 908 VERBI mviNi. 90(i

redimendos in prelium dederit ; ergo, elc. El Hier, is non satisfecit, etc., concedo; per
veiù quidquid de graviiate peccalormn inor- actiones finitas i)hysicè tantiim, niorallter verô •

laliura in génère offensœ delinialiir, illiul sal- Infinilas, seu Inliniti valoris, nego. Itaque aclio
lem fatendum est gravitalem uniuscnjusque salisfacliora spectari potest vel physicè, vel
peccali non posse esse undcquàque inlinitam niorallter. Spcclatur physicè cùm considera-
eliani in génère nioris; allas eniiu oinuia pcc- tur ejus entltas; speclatur verù niorallter cùnt

cala niorlalia esseiil sequalia. Constat practerea ejus dignitas in ratione operis satisfaclorii

gravitalem raaxlnil peccali lellialls ab liomlnl- altenditur. Aclionibus physicè hnitis Christus

bus adniissi vel eliam omnium ab ils commis- satisfecit, siquldem actiones illai à naturâ iinità,
sorum aui commitlcndonun, non esse quoque nempe à naturâ humanâ quam assumpsit,
undequàque et In omnl ordlne infinitani. Et- eliciebanlur, hujusque erant naturai modilica-

enira nianifeslissinium est ex eo semper minui tlones. Verùm caid'ini ejusmodi ;icliones mora-
ejusmodi gravitalem, quôd peccans nonnlsl liter erant infinilai, in ratione operis satis-
valdè imperfeclè niajeslaleni quam offendlt faclorii; ex inlinita enim dignitale personœ
cognoscat. Porrô, quis non videt satisfactiones Christ! cas per humanllalem suam producen-
quas Christus seipsum liuniillando , depri- tis , valorem iuhnilum consequebaiilur , ut
mendo, litando, in rcdeniplionem et pretium suipiùs diclum est. Neque mirum videri débet
dando exhibuil, superioi is esse ordlnis niajo- aclionibus Chrisli hnitis physicè valorem mo-
risque œslimationls in ratione valoris ac me- ralller et in génère satisfactionis inflnltum
riti, quàm possil esse in génère ofTensae gra- competere ; id enhn necessariô ex isto sequi-

vitas illa peccali lellialis , quae , quanlumvis lur principlo, secnndùm personae salisfacientis
simpliciter et intrinsecè, nonnlsi laraen in ali- dignitalem crcscerc valorem actûs in satis-
quo génère infiniia dlci potest ? factionem exhibitl; quod quidem prlncipium
Denique una sangulnis Clirisli gutta exbi- evidenllssimum est, et in humanis eliam lo-
bendse pro nobls sallsfactlonl infinitse suffecis- cum habet. Etiamsi enim saiisfaclio exhlbita

sel juxta Clemenlem VI, in conslllullone supra à plebelo iisdem conslsteret aclionibus physi-

laudalà ,
quod et allas facile evincitur , si- cls, quibus ea quam impenderel princeps,
quldem in satislactionem pro peccatis nostris constltuerelur; nemo lamen non videl islam
Clirislus ejusmodi sangulnis gultam effun- h)ngè majoris valoris et dignitalis extiluram
dendo, sese ad compensandam injuriam per priore. Licet igitur actiones quibus Christus
ejusmodi peccala Deo lllatam bumiliàsset, et Dominuspronobis satisfecit, physicè et quan-
rem quai, infinilum prelium ex unione et tum ad suam entilatem linlUe fuerint, atlamen,

Verbum consequebalur, obtulissel. Ergo, cùm cùm essent actlones Theandricœ seu Dei Ho-
totum Christus sanguineni effuderit cùm in- , minis, ex dlvlnà ejus personà sese per huma-
snper deprecationes ad Deum cum clumore nllalem humllianlls et immolantls , dignitalem
valido oblulerll, immensos labores susllnue- et valorem inflnilum habuorunl. Proindeque ,

ril, troloribus et opprobriis saturari voluerit, posito eliam quùd mail lia peccali in génère
ac tandem usque ad mortem cruels subeundam effensse simpliciter et intrisecè esset inûnita,
se Immlliaveril , nonne evldens est ab ipso quùd hic non expendinius, atlamen Christus
superabundanter satisfaclum fuisse ? pro peccatis nostris non tanlùm ad aiquah'la-
SOLVU.NTUR OBJECTIONES. — Obj. 1° : Qul lem, sed eliam ad cumuluni et superabundan-
pro injuria inflnitâ satisfecit per actlones lini- ter salisfecisset.

tas , is non satisfecit aequlvalenter, multô mi- Instabis 1° : N'alor actlonum à naturâ Ii-

nus superabundanter ; atqui injuria quai nità ehcilarum non polesl esse nisi linilus;
peccalo lelLali Deo inferiur, inlinita est, al(iui actiones quibus Christus satisfecit, à
actlones verù quibus Christus satisfecit erant naturâ finltà, nempe ab ejus humanilale
linltae ; actiones enlm illai erant finitœ quai elicllai sunt ; ergo.
producebantur ab humanilale Chrisli ; atqui Dist. maj. : Valor actlonum à naturâ finiiâ
actlones quibus Christus satisfecit, nempe hu- elleitarum non polesl esse nisi linilus, si per-
mlliallones, oblatlones, etc., producebantur sonà hnila sil, concedo ; si persoua sil infinilse
ab ejus humanilate; nec enim nisi impie et dignitalis, subdislinguo: Valor objectlvus et
absurde naturrc divlnre adscriberentur ; ergo, accidentalis, concedo; valor substanlialis, seu
etc. Dist. maj., qui pro injuria inlinita satisfe- radicalis, seu dorivalus, nego. Jam observa-
cit per actiones llnila§ lum physicé tum niora- vimus actiones naturse finit*, ac proinde actio^
TH. IX. 29
Wl DE INCARNATIONE 908

nés ab ipsAmet humanitate Christi elicitas cùm actiones sint suppositorum , actus salis-

nonnisi <inito valore essentiali et accidcntali factorii verè dicendi sint actus divinae Christi

insigiiiri posse ; seu quod idem est, quem sive personse ut naturam quam assumpsit termi-
:ib objcclo et fine, sive à gratià habiluali et ab nantis et sustenlantis.

^nlcnsione valorem consequuntiir, hune neces- Instabis 5° : Persona divina seipsamsubjice-

sariô Idem statuendum
esse limitatum. est re non potest ; ergo fictitius est ille valor quem
etiam de valore substantiali seu ex personœ di- ex inflnitate personae Christi sese humiliantis,
gnitate derivato, ubi persona finila est. At submittenlis, et offerenlis , derivari volumus.

vero, si persona satisfaciens sit dignilatls infi- Dist. ant.: Divina persona secundùm se, et in
nitoe , certè valofï- actionum quas naturà sibi proprià naturà scipsam subjicere non potest
liypostalicè unitâ, ad satisfaciendum eliciet, concedo; in naturà assumptâ, seu prout ter-
valor, inquam , ejusmodi actionum substanlia- minans naturam bunianam,nego.Enimverôhœc
]is seu personalis , id est ex dignitate personne Apostoli verba Philip. 2, v. 6 et seqq. Qui

satisfacientis difiluens et manans , summus et cùm in forma Dei esset.... Immiiiavit semetipsum

infinitus dicatur necesse est. Actiones , ut fert factus obediens usque ad mortem , et alia ejus-

\ulgare axioma, sunt suppositorum. Cùm igitur modi benè multa quae in Scripturis saepè occur-

iiatura bumana Christi actus obedientiœ, hu- runt, humiliationes , et obedientiam ad ipsum

niiliationis , sacrilicii , etc., exercebat , ipsi Christi suppositum referunt; quod suppositum
Christo, ipsi Verbi divini personce buraanitatem ipsa est Verbi divini persona naturam humanam
terminant! et sustentanti, h» actiones ut sup- terminans. Atque id ipsum est in quomirum in

posito per banc naturam operanti verè tri- modum summa emicat Deisapieniia, ut, quod

buendae sunt. Quis autem in actionibus per- Filius divinus in suâ proprià naturà ad nos libe-

sonœ divinae ad satisfaciendum opprobriis ac randos et Deum placandum exequi non pote-

doloribus se submiltenlis , et semetipsam in rat , illud noverit in naturà assumptâ sine su-

victimam offerentis non agnoverit virtutem premœ suse majestatis imrautatione et detri-

satisfaciendi infinitam? Jam porrô Christus mento ,

perficere et exequi.

nec actionibus suis satisfactoriis physicè sum- Obj. 2° : Ubi effectus procedit à duplici cau-
ptis , nec iisdem ralione valoris seu essenlialis sa, altéra finitâ, altéra infinitâ, effectus Qui-

aut objeclivi , seu accidentalis consideratis pro tus est, ut patet in actionibus creaturarum ad

iiobis satisfecit, sed tantùni valore earumdeni quas Deus concurrit ; ergo , elsi satisfaciiones

substantiali et personali , ex dignitale scilicet Christi à persona Verbi qmc infinitâ est acci-

suse personae orto, ut multoties explicatum est ;

piant dignitatem, cùm tamen à naturà huma-
ergo. nâ Christi quoe finità est producantur, sequi-
Instabis 2° : Valor satisfactionis non potest tur earum valorem e*sc finitum. Dist. ant. :

ex eo desumi quod in actiones satisfactorias Ubi du3e causas quarum una est finita , al-

non influit; atqui persona divina Christi non téra infinitâ , influunt physicè in eumdem ef-

induit , etc. ; ergo. Dist. minorem : Divina fectum , tune elîectus est finitus , concedo ; si

Christi persona non influit in actiones ejus causa infinitâ influât moraliter in valorem ac-
satisfactorias, ut principium quo, seu ut natura tionis , et ealenùs influât qualenùs est supposi-
aut facultas quâ eliciantur, concedo ; ut prin- tum naturae actum elicientis, nego. Itaque in

cipium quod, id est ut persona agens per hu- eo déficit parilas, quod ubi agitur de effectibus

iiianilatem, nego. Principium quo, est natura physicis sinuil à Deo et crcaturâ productis, ne-

aut facultas quâ persona agit ;

principium quod cesse est uteflectussequatur condilionem causse

est Ipsum suppositum seu persona per faculta- finitaî quae in eum totum physicè influit. Ralio

tem agens, seu cujus juris est natura aut fa- est quia causa finila non potest producere nisi

cultas quâ actio elicitur. V. g., Petrus est prin- effectum finitujn. Atverô, ubi persona infinitâ
cipium quod suiie volitionis , mens et voluntas influit moraliter in valorem operis saiisfacto-
sunt ejusdem actùs principium quo. Manifes- rii elicili à naturà finità quam sibi assumpsit

tum est divinam Christi personam nec esse, quominùs ut suppositum summè
nihil vetat di-

nec esse posse principium qiHO actionum qnibus gnum per banc naturam agens valorem , in-

Christus satisfecit; sed earum est principium fluât infinilum, licet ille actus quatenùs produ-
quod; quia persona divina Christi habet perso- citur physicè et quantum ad entilateni finitus

naiiter sibi unilam naturam humanam quâ sit. Imô , hsec duo in satisfactoriis Christi ope-

actus satlsfactorii producti sunt: adeô ut, ribus reverà concurrere , seu hsec opéra esse
909 YERBl DIYINI. oit
siniul ralione cnlitalis liiiiia, el valons infiniti lur vi dominii quod Chrislo Domino ut homini
ex diclis manilcslum est. in seipsum conipctebat. Ergo in oblalione sui
Obj. 3" : nia salisfaciio non fuit acqiiivalens ipsius in victimam à Christo peractâ, quidquid
quani Deus libéré acceplavit ; atqui Cliristi sa- ad valorem in génère satisfactionis summum et
lisfaclionem Deus libéré acceptavit ; siquidcm inlinitum necessarium est , occurrit, illud con-
libéré consensit ut pœnaàpeccatoribussolven- tra deest in oblationibus illis Chrisli Domini
do iniparibus débita in Christum transferrctur; quas unusquisque inter orandum exercera po-
ergo, etc. test.

Distinguo niaj., quam Deus libéré acceptavit Obj. 5° Idem argumentum quo valor satis-
:

seupoiuit non acceptare positâ eliaiii substilu- factionum Chrisli probatur infinitus probaret
,

tione Cliristi in locuni noslruni , concedo ;

etiam singulos actus ejus satisfactorios fuisse
antecedenter ad ejusniodi substilutionem , ne- infiniii valoris; atqui posterius falsum est. Nam
go. Eo igilur sensu salisfactio Cliristi accepta- si unusquisque actus satisfactorius quem Chris-
tione indiguii ,
quôd opus fuerit Deuni libéré tus elicuitvaloredonaturinflnilo, ergo l°omnes
consentireut Cliristus in locum nostruni adsa- actus ejus satisfactorii sunt aequalis valoris, si-

tisfactioiiem exhibendan» substitueretur. Nobis quidem non dalur inhnilum majus infinito ;
Deus potuisset pœnain ([uam debebaraus infli- sed absurdum foret œqualem valorem omnibus
gere , nec nisi ex suniKià raisericordià voluit salisfactoriis aclibus Christi attribuere : quis ,

Cbristum sponsoreni nostruni constitui, qui pro V. c, lanlam ad satisfaciendum vim adscribet
nobis solveret. At, posito decreto Christum loco alicui oralioni Chrisli, quàm aclibus amoris
nostro subrogandi , Deus non potuit exbibilas sacrificii el subjeclionis, quibus sese passionis
sibi à Cliristi satisfactiones posthabere, sed eas dolorihus et ipsi etiam neci objecit : quis to-
utpote aequivalentes et superabundantes ab lam actuum satisfacloriorum à Christo elicilo-
illo acceptari oninino necesse fuit ; ergo , etc. rum colleclionem non majoriad satisfaciendum
Obj. 4° : Satisfactiones Chrisli superabun- virtute praedilam existimabit, quàm unum tan-
dantes fuisse duplici (lotissiniùm ratione proba- tùm hujusce collectionis actum? Ergo 2" inu-
vimus, quaruni una est Christum ipsam suam tilis fuissel mors Chrisli : quippe quam non su-
personam , ut terminanlem naturam quam as- biisset nisi post jam à se elicitos inûniti valoris
sumpsit, ad satisfaciendum pro nobis Deo ob- satisfactorios actus.

tulisse; atqui hœc ratio iiuUa est. Eà cnim sup- Nego min. Ad primam probationem res- ,

ponitur oblalionem personne inlinilae esse valoris pondenl multi valorem substantialem seuexdi-
inliniti; quod tamen admitti nequit, aliàs Bea- gnitate personœ salisfacienlis petitum unum ,

ta Virgo , imô nos ipsi possemus pro génère eumdenique inesse omnibus aclibus Chrisli sa-
bumano satisfacere, Christum Dominura offe- lisfactoriis atque eos omnes hàc ratione esse
,

rendo ; ergo, etc. plané aequales. Negant verô id esse absurdum.

Nego min., ad probationem , distinguo : Ra- nam , inquiunl, valor ex eodem infinilo fonte
tione à nobis allatà supponitur oblationem per- scaiuriens ,nempe ex digniiale persons infini-
sonseinOnit* ab hàc ipsà personàspontè perac- tae, sil, et semper sequé inlensus
infinitus
lam , esse valoris infiniii , concedo ; secùs necesse Argumenta aulem quibus hœc satis-
est.

nego. Nuda personae Christi oblatio, qualis à facloriorum actuum Christi impugnaturœquali-
Beatà Virgine peragi potuit et à nobis ipsis in- tas , solùra ubi de valore ejusmodi actuum es-
ler orandum fieri potest , nullani personœ sentiali aul accideniali locum habere agilur,
Christi depressionem , humiliationem, et mac- possestatuuni, atque ea ad valorem eorumdem
lationem secum infertalque importât, nullum actuum personalem vêtant referri. Nobis tamen
etiam in Christi personam dominium spéciale videtur eos actus satisfactorios Christi quibus
includit ;
quapropter nonnisi objectivé et ex- major involvebatur ejus personse depressio
trinsecè infinita dici potest , intrinsecè verô et majorem ex hujusce persona*. dignitate conse-
reipsà poni débet linita. At vcrù, cùni Christus qui debuisse valorem. Coniparalione aliquà li-
suara ipsam personam ut terminanlem suamhu- ceal rem explicare: fingamus animo: duo cor-
manitatem Deo pro nobis in viclimam obtulit, pora cylindrica, inlcr se secundùm crassitiera
atque idcircô pœnis, opprobriis ac morti spon- diversa, infinité verô secundùm longiiudinem
lésubjecit, ille aclus l" summam persoiu-c 11- prolensa; evidenseslduoilla corpora, eisilon-
lius inlinitcc ut nalurani humanam lerminantis giludine paria et perindeinfiniia, ila diflerre
depressionem sccum importabat ;
2" exerceba- tamen à se invicem, ut inlinilas longiludiniSjirt
91i DE INCA RNATIONE 9!â

crassiori (•()rj;oi'(\ (luaniiiaii inahM'i;^^ niajori nobis majora daret amoris signa , nosque à vi*

appliiolur. V. g., si 'Jiamelri crassiiiol ejusmotli lio eificaciùs retraherel, et ad virlulem forliùs

corporuni sinl ut ununi cl duo, iutinitas lon- allicerct , suà morte voluit perlici et consum-

gitndinis ut ex geonielris liquel, iu crassiori mari negotium nostrae salutis, adeô ut eaniso-
atliciet quadruplicem nialeriic moleni ; ex quo lam per se obtulerit inleniione satisfaciendi

sequilur corpus illud crassius ctsi non longius cœleros verù actus suos per se independenier
altero, esse tamen ad illud ut quatuor ad ununi, à morte suà ad hune finem dirigere nolueril.

et œquivalere quatuor corporibus quae niinori Quae quidem ex Scripluris constant , redemp-
corpori crassilie pana forent, et infinité secun- lionem noslram , liberationem et salutera vir-

(lùm longitudinem prolensa. Simili quâdam ra- luli mortis Chrisli perpetuô alligantibus.
tione majoreni valorem adscriblmus aclibus sa- Obj. 6°: Valor actionum Christi non est in-

tisfactoriis quibus sese Christus coramDeo ma- crealus, aliàs ab aeterno existeret; sed quod
gis nostrî causa humiiiavit. Nempe,etsires ejus- non est increatum , creatum sit , ac proinde fi-

modi subjicerecalculis nefas sit, altamen opti- nitum , neccsse est, ergo. Dist. min.: Quod
mè concipitur valorem personalcm et infinitum non est increatum, creatum sit , etc. , si sit

actûsalicujus salisfactorii, fuisse ad valorem si- ens physicum et cntilate quâdam physicâ prae-
milem alterius actùs , ut depressio et humi- ditum , concedo ; si sit lanlùm aliquid morale
lialio Chrisli illo actu comprehensa , ad hu- in relatione quâdam aclionis ad dignilalem

niiliationem altero aclu inclusam se liabebat. personœ agenlis solùm consistens, nego. Valor
His verô praemissis sic in forma : Distinguo : salisfactionum Christi nec creatus est nec in-

Ergo omnes actus satisfactorii à Christo eliciti creatus ,

quia soIum ens physicum creari po-

sunt oequalis valoris, quâ parte suut ejus vo- lest. Consislil verô ille valor in aliquo morali

luntariœ bumiliationes, abstrahendo ab ejus- id est in relatione quâdam aclionis salisfactori*

modi humiliationum gradu , concedo ;

quâ ad person;« salisfacientis dignitatem, quâ rela-
parte involvunt ejusdera voluntarias liumilia- tione datur fundamentura morali seu prudenti

tiones majores vel minores, nego. Actibus sestimationi aclionis. Neque ejusmodi valor in

quibus Christus ad compensandam injuriam génère moris à nobis hîc fingilur ut Christi sa-

Deo per peccata illatam,sese coram eo sponlè lisfactionum infinitali explicandie usui nobis

humiiiavit, ejusmodi, inquam, actibus sccun- sit. Nam honestas et merituni aclionum mora-

dimi omnes illorum gradus applicalur valor lium , valor salisfactionum quas aliquando ho-

ille iniinilus qui ex ipsius personne sese volun- mines personis à se Icesis seu proprio molu ,

tariè propter Deum deprimentis oritur. Qua- seu juxla leges humanas impendunt, gravitas

propter, etsi omnes illœ aciiones valorem infi- pariter vel levitas ofTensae , hgec sunt lotidem

nitum ex ejusmodi iniinitatc personne satisfa- entia, si ila loqui fas est, moralia, in relatio-

cientis consequantur, et sub eo rcspectu pares nibus quibusdam posita juslœ sestimationi fun-

sint, attamen, habita raiione dopressionis et damentum praebentibus.

humiliationis voluntariœ majoris vel minoris Obj. 7" : Si valor actionum Chrisli fuit infi-

quam includunt , una earum potesl pluribus iiiUis, potentia Dei in ordine ad hune valorem
aliis œquivalere, proindeque, etc. fuit cxhausla; sed hoc absonum videlur; ergo,
Ad secundam probationem nego sequelam. ,
etc. Nego maj. 1° Quia saltem numericè et
î»}on necessaria quidem fuit de se mors Christi, extensivè posset divina virlus ulleriùs progredi,

ut condigna salisfaclio pro nobis ab ipso exhi- si nempe mysterium ejusmodi denuô producc-
beretur, cîim una sanguinis ejus gutla, ut vidi- retur. 2" Quia aliud est Dei polenliam esse
mus, nobis redlmendis sufficoro poluisset. Sed exhaustam, aliud est nullum esse ulteriorem
omninô necessaria fuit illa mors r, juxla dé- terminum possibilem qui allingi possil. Prius

créta Dei ,
qui multis sapientissimis de causis importaret privationem aliquam et defectuni

genushumanum nonnisi meritis mortis Chrisli virtutis , quia supponeret dari terminum ulte-

salvare statuerai. Si posuerit pro peccato ani- riorem possibilem . quo polenlia divi'ia non
mam snam, inciuillsaias, 55, v. 10, vidcbit semcn posset pertingcre. Poslerius ejusmodi privatio-

lonqœvim. Hinc prœceptum pro nobis moriendi nem non arguit, cùni termini ullerioris possi-

ilhristo impositum , Isaiœ 53, v. 5 et G, Joan. bilitatem neget. Ergo ex proposito argumente
10, V. 18, Philip. 2 , v. 8. 2° Necessaria fuit non sequilur potentiauj Dei dici posse exhau-
juxta intenlionem Chrisli, qui, tum ut volun- stam, qucmadmodùm exhausta dici nequit
taii patris sese perfectiùs subjiceret , tum ut scienlia divina, eo quod onine inlelligihlle
915 VLRBI DIVINI. !>14

coniprehendat , nec ullcrior ia eà dari possil resii sententià supponit Deum , tametsi omnes
progressus. satisfaclioiios hunianitalis Chrisli actus titulo
AUTICILIS II. dominii, religionis, obedienliœ, etc., potuit
Vtrùm satisfactio Chrisli fiterit ex propriis et ex exposcere seu praicipere et oxigere à Christo,
alias inclebilis. reipsà tamcn eos sibi bis tilulis vindicare no-
Vasquesius, Disserl. 8, cap. 4 eL 5, post luisse. Unde colligit aclil)us satisl'actoriis à

Joaniicin Modinam cl alios quosdaiu tlieolo- Christo libéré cxhibilis ellectum ulDeusbono-
gos , censel CluisUiin iicvjue ex propriis neque rem perciperel, incpiem 1", antequàm à Chri-
ex aliàs indebitis salisfccissc. Alque defcclu sto sibi ofl'erretur, nullum habeat dominium,
hujusce conditionis arbilratiir ejus satisfactio- queraque 2" Christus ipsi reverà nullo titulo
nem licet condigiiaiii et superabundanlera debebal. Sic explicat Lugo Chrisli salisfaclio-
non liiisse tanien perreclain ex rigore jiisti- nem fuisse ex propriis et ex aliàs indebitis.

ti*. Ratio quani allcrl haec est, Chrislum per Conclus, de Incarii. Dissert. 4, a. 4, § 4, conditio-
bona opéra bunianitatis suai saiisfecisse , haec nes ex propriis et ex aliàs indebitis, Christi sa-
verô opéra niagis fuisse sub doniinio Dei tisfactioni cum plerisque Tbomislis adjudicat.
quàm Chrisli sccuudùra humanilalem considé- Explicandaî veiô conditionis ex propriis tripli-

ra li. cem modum probabilem existimal. Primus est,

Suarez Disserl. 4, secl. (j, negat quoque in satisfactione non attendi translationem do-
Christum saiisfecisse ex propriis. Sed à mox minii , sed solùm honoris actu libero exhibiti
csposilâ sententià in hoc recedit quôd nihilo- condignitalcm , sou lequalilalem , proindeque
minùs existiniel Chrisli satisfactioneni ex ri- illam salisfaciionem esse ex propriis et ad rigo-
gore justitiae fuisse perfectani. Ipse audiendus rom juslitia) qua) et injuriam illatam compen-
est ex discrimine inter satisfactioneni et resli- sât, et fil actu libero. Aller est, dominium Dei
lutionem agnoscendo suam sententiam conlir- in actus satisfaclorios esse dominium commune
nians : « Restitutio, inquil, versatur in rébus et ejusdem genoris ac illud quod in cielera
datis et acceplis, quia per eam reparatur dam- omnia ipsi extrinseca exercet. Christo auleni
num illatum alleri in bonis suis. Satisfactio per humanilalem agonti competii. dominium
auteni versatur in actionibus, quia per eam spéciale in aclus satisfaclorios, illud nonipe
intenditur injuriœ reoonipcnsatio. Ilinc fit ut dominium quod competii porsonae in eos aclus
in restiluiione inullùm pendeat œqualitas ex quos libéré elicil. Porrô, ul dominium générale
dominio quod reslituens vel lu alium transferre et commune Doi in actus satisfaclorios non
potest; ad salisfactionis verô œqualiiatem, hoc impedit donunium spéciale quod in eosdem
non est per se nccessarium, sed suUicit illud babet Christus, ita non potest oflicere ne Chri-
dominium quod est inlrinsecum operi libero. stus, qualenùs satisfecit actibus in quos liabel
Satisfactio enim non fit nisi per opus hberum dominium illud spéciale, dicalur saiisfecisse ex
cuju-s operans est dominus, quia ratio salisfa- propriis. Torlius modus explioandi conditionem
ctionis non consislil in translatione dominii ex propriis Goneto probabilis visus, isle est,
alicujus rei, sed in hoc solùin ut tanlùni reve- valorem satisfaclionum Chrisli oriri ex digni-
rentia; et honoris iinpeiidatur, quantum in- lale personse Chrisli quae esl independens.
juria) illatum fuit. Et ideô quôd Deus liabuerit Quod allinel ad conditiones ex aliàs indebitis,
dominium actionum Chrisli non répugnât cum exislimat Gonotus, ,§ 5, banc compctere satis-
justitià peifectà iliius salisfactionis. j lia Sua- faclioni Chrisli, quia, etsi titulo gratiludinis,
rez de conditione ex propriis staluit. Conditio- dependentioe, religionis, etc. , Christus hos
nem verô ex aliàs indebitis, co sensu satisfa- actus Deo deberet, allamen non ii erant illi

ctioni Chrisli adscribit, quôd titulo justitise tiluli, qui maleriam ejusmodi acluuin niulii-
Christus actus satisfaclorios Deo impendere plicai i ])ostularent, nec proinde qui pluralita-
aliàs non lenerelur ; licet tilulo graliludinis, tom debitorum inducerent; quidquid igitur
dependenlia; , etc., omniasuaad Deuni deberet diversi ejusmodi tituli exigebant, illud à Chri-
referre. Ad perfeclam porrô et ex rigore justi- sto iisdem aclibus quibus satisfecit, potuisse
liti;e accuratam satisraclionom sulficere con- oxhiberi et i)iieslari.
tendit lilulo juslitia; aliàs non deberi eum va- Turnelius, Wilassius, etc., opinanlur Chri-
lorem qui ad satisfaciendum cxhibelur. Car- sti salisfactiones fuisse ex propriis, quia, etsi
dinaUs de Lugo, do Incarn. Dissert, i, sect. 3, (arum entilas cl valor objeclivusetaccidenlalis
n. m, et 29, impugnatà post Vasquesium Sua- esbcnt sub dominio totiiis SS. Trinitalis, alla-
 Ois DE WCAUNâTIONE 9in
men valor earnra personnlis, qui ad coinpen- est, neque enim ejus est altributum aut pro -

s.indam injuri.iin per peccalum illatam inipen- prielas, aut modus; dominio quoque volun-
siis est, totiis à divinae Chiisli personœ digni- lalis creatae Chrisli seu dominio personae Chri-
late oricbatur, ac ideô erat soliiis Chrisli sli per volunlalem humanam operantis subjici-
salisfacicntis. Qiiid senlianius aperiet sequens lur, ut pariter dictum est; ergo, etc. Praîlerea
CoNCLisio. Etsi ipse valor personalissai isfa- vel ad Deum ul ultimum flnem à Christo
ctionum Chrisli, potuerit exigi à Deo, et hoc referri debuit ille valor, vel ad alium flnem,
ipso qiio extilit, suh doininio lolius SS. Tri- vel ad nullum alqui absurde
; et impie dlceretur
nitatis per se fucrit conslilulus, et ad Deum ejusmodi valorem à Christo per humanilatem
salleni ut ad lîiiein ultinium à Christo debueril opérante potuisse referri ad ullimum finem à
referri altamen Chrislus Doniinus quantum
; Deo diversum, vel eliam ad nullum flnem ; er-
ad rigorem justitiae requiritur, expropriis et ex go , etc.
atiàs itidebitis satisfecisse dicendus est. Probalur ex Scripturis terlia et quarla pars
Probalur prima pars , nempe valorem eliam simul, Christum videlicet, quantum ad rigorem
personalcm , seu radicalem seu derivatum ac- juslilise requiritur, ex propriis et aliàs indebitis
tionum Chrisli, hoc ipso quo extilit, sub domi- satisfecisse. Enimverô, salisfaclio Chrisli in
nio lolius Trinitalis conslitulum fuisse. Nam Scripiurisnominibus empiionis, redemplionis,
r ille valor quamvis in aliquo morali lotus solutionis, pretii , etc., designalur, ut videre
consistai, Deo lamen extrinsecus est, alioqui est 1 Cor. 6 et 7, 1 Pétri 1, etc., quse vocabula
non poluisset ipsi in saiisfactionem offerri. Sed aequalilatem rigorosae justitia; exprimendi vim
quidquid est Deo exlrlnsecum sub ejus domi- habenl. Ergo satisfactio Chrisli, quantum ad
nio sit uecesse est ergo. Nec reponas valorem
; rigorem justitiae requiritur, expropriis et aliàs
ejusmodi ex Verbi ipsius personae naluram hu- indebitis fuisse dici débet.
manam terminanlis dignitate esse ortum. Nam Probalur praiterea tertia pars seorsim , ex
quocumque modo et sub quocumque respectu ratione iheologicâ. Ut Chrislus de suo seu ex
ille valor à Deo Verbo prollual, nihiloniinùs propriis quantum ad rigorem justiliai requiri-
dominio divino subjicilur, hoc ipso quo Deo tur, satisfeceril , suflicit 1° valorem satisfac-
extrinsecus est, 2" Nonne Deus poluisset exi- lionum ejus à propriâ ejus personà provenisse;
gere ut Chrislus ejusmodi valorem ad hune vel 2° ipsum habuisse in eumdera valorem aliquod
illum lincm referret, huic vel illi liomini ap- spéciale dominium, illud scilicel quod aclui
plicarel? nonne ipsi ita statuenli Chrislus homo libero in suî valorem est inlrinsecum. Alqui
debuissel parère? Potuit igitur Deus, secundùm haec duo Chrisli salisfaclionibus conveniunt ;

sapienliae suse leges, de illius valoris usu pro ergo, etc. Major evincilur, quia vel illa duo,
arbilrio statuere; ergo, etc. 3" Irapossibile fuit ul Chrisli satisfactio jusia rigorem justitiae sit
ut Chrislus nalurà impeccabilis, valorem per- expropriis, sufliciunl ; vel insuper requirunt
sonalem suarum satisfaclionum ad Deum non Deo nullum compelere in valorem personalem
referret; sed in eum valorem Deus profectô satisfaclionum Chrisli dominium nisi quod ex
dominium habel, quem ad eum referri uecesse earum libéra oblatione percipit; alqui, ut sa-

est; ergo, etc. 4" Quidquid est sub domi- tisfactio Chrisli juxla rigorem justitiae sit ex
nio volunlalis crealœ Chrisli, illud dominio propriis, islud poslremum minime necessarium
Dei seu totius SS. Trinitalis subjici necesse est. Elenim in salisfactione non agitur de
est; alqui valor personalis satisfaclionum Chri- transferendo alicujus rei dominio, sed tantùni
sli est sub dominio speciali volunlalis creatse de redditione honoris. Modo igitur honos et
Chrisli ; siquidem aclus satisfactorios solâ suâ ejus valor à personà satisfacienle solùm pro-
volunlate creatâ elicuil, et eorum valorem veniat , non ex donis illius cui satisfactio im-
eâdem solà volunlate obtulit; ergo, etc. penditur ; modo praeterea is honos exhibealur
Probalur sccunda pars nimirùm valorem libéré, et ofiensae illalae iiequivaleat ;
parùm
eliam personalem satisfaclionum Cinisli de- interest, utrum is honos nequeat existere, quin
buisse ad Deum ut ad flnem ullimum referri. eliam praeter ejus oblationem sibi factam , in
Enimverô, quidquid est Deo exlrinsecum, illum habeal quoddam dominium personà cui
quidquid dominio volunlalis crealœ subjacet satisfit. Certè quiiiem ealenùs laniùm honos
necessariô ad Deum ut ad finem ullimum débet in compensalionem injuriae cuilibel exhibilus,

referri ; alqui, ex modo dictis, valor eliam per- vim satisfaciendi habere concipilur, <iuateniis
sonalis satisfaclionum Chrisli Deo extrinsecus ex dignitate personse se dcprimenlis çonse(iui-
91Ï VERBI DIVINI. 918

tur valorem , et voliintariè seu libère ab cà valor ejus satisfactionum litulo justilisc , aut

ollerlur non vcrù quatenùs hujusce honoris sallcm lilulo gralitudinis , id est ,
propler dona
;

dominiuni in euni cui satisDl iransfertur ; nec accepta Deo fuisset debilus , ei ejusmodi ex-

quisquam ad ejusniodi iranslalioncm dominii lingucndo débite totus consumcrelur; altéra

honoris cogilaveril , cùm parus houio corani csl, sialii liluli, puia rcligiouis, finis ultimi,

allero honiine se dcniillit ut ipsi salisfaciat, etc., eumdem valorem ad Dcum rclerri exi-

Honor aclu libero personam honorandain ros- gcnles, acluum seu ofliciorum mulliplicilatem
picienle rcddiliir, non Iranslalione dominii; de se etiam postularent; seu si Christus valo-

proiudcque quôd valor personaUs salisfactio- rem acluum suorum in salisfactionem offc-

num Christi non possil esse ,

quin hoc ipso rendo , sinui! aliis ejusmodi tiiulis non salisfe-

etiam cilra ejus oblalionem , sub dominio Dei cisset. Alqui propler neulram ejusmodi causain
ut et caetera omnia ipsi extrinseca constilua- Christi salisfaclio dici potest non esse ex aliàs

lur, illud ad satisractioneni ojus se habet pcr indebitis. Priiuô euim nec neclitulo jusliliie,

accidens, nec inipodirc potest quominùs ipsa lilulo gralitudinis, uno vcrbo non propler
sit ex propriis quantum ad rigorcni justitiae ne- dona sibi collala Christus debuit Deo valorem
cesse est; ergo, etc. satisfactionum suarum ; valor enim ille inhni-

Minor porrô facilis est probatu. Valorem quaecumque verô Christus à Deo accepit,
tus est;
euim salisl'actionum Christi à solà ejus personâ nempe tum humana Christi nalura, tum graliai
lotum provenisse patet, quia satisfecit Christus quibus haec nalura ornalur, tum ipsa unio hu-
valore salisiactoriorum acluuni suoruni perso- jus naturœ ad Verbum non sunt dona, in se

nali; alqui is valor lotus orilur à dignitale so- inhnila ; humana quippe Christi nalura iïuila.

lius personoe Christi ut dictum est. Natura est , et quaecumque dona Christo concessa ut-
quidem humana et facultales quibus eos actus polein ejus humanilate recepla, finila suut ;

Christus elicuit , dona etiam gratiae quibus illa ergo, etc. Secundo Christus salisfaciiones suas
humanitas instruilur, denique enlilas ipsa ad compensandam injuriam Deo pcr peccatum
acluum salisiactoriorum, suntà lotà SS. Tri- illalamexhibendo, simul ea nccessarlô explevit
nitale; quapropler tum
valor luni cssenlialis quai religio et obcdientia , tum ratio finis ul-

accidentalis ejusmodi acluum, tanquàm munus timi ,

quae Deo inest, ab eo postulabant. Inclu-
à SS. Trinitate derivatum , etiam spectandus dunt enim in se actus satisfactorii à Christo
est. At alia est raiio valoris personalis. Is à eliciti, et eorum valoris oblatio perfeclissimam
digniiate person» Filii Dei sese per humanam excellenliae et dominii Dei teslificalionem et
naluram ad salisfaciendum humilianlis et de- agniiionem; ergo, etc.

primentis lotus reperilur, nuUâ ad id formali- Obj. 1": Valor satisfactionum Christi orilur
ter inlervenienle SS. Trinilalis operalione ; à personse ejus dignitale, imô ejus personam
ergo valor satisfactionum Christi ab ipso solo ut parlem pretii includit; alqui valor ortus à
totus profectus est. Jam porrô Chrislum in dignitale personai Christi , et ejus personam ut
ejusmodi valorem habuissQ spéciale aliquod prciii parlem includens , non est sub dominio
dominium , nempe illud quod intrinsecum est Dei seu tolius Trinilalis, cùm persona Christi
actui libero , sou (|uod idem est, illum valo- sil ipse unigenilus Dei Filius necessariô exis-
rem ab ipso libéré fuisse in salisfactionem im- tens et à nuilo pendons; ergo, etc. Dist. se-
pensum testanlur sacraî
, lillerai in quibus cundani parlem maj. : Ejus personam ut parlera
libertas Christi diserte exprimitur. Oblatusest, prelii includit , id est, valorem humilialionuin
inquit Isaias, 35 , v. 7 ,
quia ipse volait. Ego, volunlariarum et oblationis illius personœ ut
ait ipse Christus, Joan. 10, v. 18, pono eum lerminanlis naluram humanam, concedo; in-
( animam meam pro ovibus mei?) à me ipso, et cludit ejus personam in se sumptam et ratione
potestatem liabeo ponendi eam. Verùm Disser- suîipsius, nego. Valor actuum quibus Christus
lalione sequeuli ex professo liberlaiem Christi satisfecit, poluil Deo exhibcri sou persolvi;sed
Dumini adsirucmus et exponemus ; ergo, etc. divina Christi persona in se sumpla non poluis-
Probalur quoque seorsim ex ralioue iheolo- sel hocce modo exhiberi Deo et persoivi ; ergo
gicâ quarta conclusionis pars, nempe Chri- divina Christi persona in se sumpla non est
slum , quantum rigori justitiae necesse est, pars prelii quod pro nobis oblalum est. Quo
salisfecisse ex aliits indebitis. Nam duplex tan" sensu ergo dicilur persona Christi fuisse pars
lùni causa possel oflicere quominùs ex aliàs satisfactionum ejus? eo scilicet quôd actus sa-
indebitis Christus satisfecisscl. Prior est, si tisfactorii quos humana suà naturâ elicuit
 bl9 DE INCARNATIONE 92Ô
nempe acuis liiiinili;ilionis, dcprossionis etob- terminante naturam humanam , si illud , ut
ïalionis sui ipsiiis, ex personœ illius dignitale terminante naturam humanam, significel lantùm
siininiiini coiisociiti sint valorem , qtio, elsi en- condilionem requisilam ul Verbum in actus
titato linili, inliiiila; lanicn exhibenda; salisfac- satisfactorios valorem personalem influai, con-
tioni pares ruerunt. Cùni ergo ille valor ex cedo ; si significel non lantùm ejusmodi con-
dignilatc personre Christi derivatus, divinai dilionem, sed etiam principium formalehujusce
ejus personai in se suniplge extrinsecus sit, valoris , nego. Origo seu fons et principium
liquet illuni esse sub dominio Dei ut supra pro- formale valoris actuum salisfactoriorum Christi,
iatum est. est ipsa ejus personà divinà nempe Verbum di-
Obj. ad versus tertiam partem :
1° Actussa- vinum non confert autem Verbum illuni va-
;

tisfaclorios Chrislus nalurâ suà humanâ sum- lorem , nisi supposilà aliquâ conditione, nempe
iiiis gratiaî doni> instruclà elicuit; ergo, cùin nisi posilâ cum ipso hyposlaticâ humanitatis
nalura hunuina Christi et ejus dona à totâ SS. hos actus elicientis nnione. Alque eo sensu
Trinitate provcneriut , cùmque ejusniodi acli- meritô dicilur ealenùs influere in ejusmodi
bus SS. Trinilas concurrerit, evidensesf actus valorem , qualenùs terminât et sibi physicè
illos fuisse doua SS. Trinitatis ;
poindeque conjungil naturam humanam. Verùm neque
Chrislum expropriis non satisfecisse. 2" Saltem illa huinanitas, neque dona qusecumque qui-
Christi salisfactionum valor ex unione hypos- bus ornatur, neque ipsa ejus unio cum Verbo,
talicc^ proveniebat atquiunionem hypostalicam
; sed solum ipsum Verbum cui haec nalura uni-
tola operata est Trinitas , ut alibi docuimus. tur, est principium formale et verus fons valo-
o" Vel valor salisfactionum Christi dicetur oriri ris actuum quibus Chrislus pro nobis satisfecit.
à personâ Christi ut divinà, vel à personà ARTICULUS III.

€hrisli ut naturam humanam terminante , id De quartà conditione satisfactionis Christi , nempe

est vel à Christo ut Deo, vel à Christo ut ho- eam satisfactionem fuisse ad alterum.
mine. Si priùs , ergo saltem non sibi ut Deo , Quidam, uiexplicarent salisfaclionem Christi
îiec proinde ipsi etiam Trinitali Christus satis- fuisse ad altemm , docuerunt ipsum sibi ut Deo
fecit ex propriis; si à Christo ut homine, ergo non satisfecisse , nec proinde loti SS. Trinitali,
valor ejus salisfactionum non erit infinilus , sed lantùm Palri divino qui est personà ab ipso
xitpote ortus à Ch'-islo sub eâ ratione spectato dislincla. Vasquesio visum est Christi satisfac-
sub qucâ infinilus non est; ergo, etc. tionibus banc etiam condilionem abjudicandam
Ad primum , dist. conseq : Actus salisfacto- esse, nempe cas non fuisse ad alterum, nec
rii, quoad eniilatem , fuerunl dona SS. Trini- proinde ex justifia propriè; licel tamen, inquil,
tatis, concedo; spectati quantum ad valorem, fuerint ex rigore dignilatis et inerili oequales,
subdist. quantum ad valorem essentialem et
, et in hoc servatus sit rigor jnslilioe generalis ad
accidentalem peliium nempe ex objecto fine
, , quam non requiritur condilio illa ad alterum.
gratià et intensione concedo quantum ad , ; Plerique senfiunt Chrislum toti satisfecisse
valorem personalem petitum ex personte digni- SS. Trinitali , et salisfaclionem ejus quâ parte
tale, nego. Solutio palet ex sœpiùs inculcaiis. sibi ul Deo satisfecit, quantum salis est, ad
Adsecundum, dist.maj. : Valor salisfactionum alterum fuisse.

Christi , ex unione hyposlaticâ tanquàm à con- Co>CLt'Sio. Christus toti SS. Trinitali satis-
ditione prjerequisità ,
proveniebat , concedo ;
fecisse dicendus est; et quidem quantum salis

lanquàm à veroet proximo fonte, nego. Christus est ad alterum, etiam quâ parte sibi ul Deo
satisfecit valore illo qui in actus à nalurà ejus satisfecit.

humanà elicilos idcircô dilïluebat, quôd propler Probalur prima pars 1° ex Scripturis juxta
unionem hypostalicam illi actus essent verè et quas Christus nos Dca réconciliasse dicilur, ac
propriè personœ Filii Dei per humanitatem j)roinde loti Trinitafi quae Deus est. 1 ad Ti-
operanlis. Atqui ejusmodi actuuni valor sup- moth. 2, V. o : Uniis Deus,unus et mediator Dei
ponit quidem hypostalicam naturse humanœ et Iwminum liomo Christus Jésus. Ubi nomen
cum Verbo divino unionem , sed ex iilà unione Deus, utpoie non restrictum, accipiendum est
verè non manat , sed lantùm ex dignitale per- pro Deo trino in personis, seu pro SS. Trini-
son;e Yerbi per hunranilalem operanlis ; ergo, tate; ergo Christus mediator est inler SS. Tri-
etc. Ad tertium , distinguo etiam maj. : Valor nitatem et homines, proindeque, etc. 2° Ex
salisfactionum Christi vel orilur à personâ S. Auguslino qui, iib. 15 de Trinit. cap. Il,
Christi ul divinà , vel à personà ejusdem ut n. 15, salis signiiicat Chrislum non tanlùm
b21 VEKBI DIVIMI. 922

Pairi, sed et sibi ac proinde toli Trinitati &a- grala habeantur.Cujus quidem rei exemplum
tisJVci-se, dùm ita loqnit'ir : Qui ! e-it , reconci- ali(iuod imperfectum etiam in humanis habcri

liari per mortem Filii ejii.s? Itane vero, ckm iras- potosl. Nam ponanms à magistratu supremo ex
ceretur iiobis Deus Pater, vidit mortem Filii sui *rario publico fuisse extractam pecunix sum-
pro uobis et placatns est nobis? Nimuiuid crçjo mam in communes usus, à singulis postmo-
Filins ejtts usque ade'o nobis jam placatns erut dùm uniuscujusque facultatum habita rationc,
ut pro nobis etiuiu dicjnarctnr mori; Pater vcrh ccrario restiluendam ; nonne ejusniodi magis-
usque ade'o adimc irascebatnr , ut nisi Filins pro tralus, ubi solvit poslea parlem quam ut pri-

nobis moreretur, non placuretur? Et infra : Omni a vatus débet, lune sibi ut personse publicai

ergo simut et Pater et Filius et amborum Spirilns saiisfacere inlelligiiur, quia duplex nomcn sus-

etpariteret concorditer operantur ClariùsS. . liil- linet? Ergomultù inagis persona œquivalenter

gciitius de Fide ad Petruiu cap. 2,-n. 25, iio- duplex, propter rcaleni naturarum, volunla-
conciliati sumns, inquit, per solnm Filinm secun- linn et aclionum distinctionem, dicenda est

dùm carnem, sed non soli Filio secundimi Divi- sibi posse impendere satisfactionem quai sit

nitatem. Trinitas enim nos sibi recnnciliavit per suflicienler ad alterum.

hoc qnhd solumVerbnm carnem ipsn Trinitas fecit. Atqui in Cliristo 1° persona est propter rea-
.V Ralione Iheologicà evidenli. lis SS. Trl- lem naturarum, volunlalum el aclionum dis-
nilaiis personis perinde ac Patri Chrislus salis- tinctionem aequivalenter duplex ; etenimjuxta
fecisse dicendus est, quibus eadein est ac fidem catholicam Dissert. 4, cap. 3 et 4, contra
Pairi majestas per peccatum Isesa, quse eàdcni Eutychianos et Monoihelitas asserlam , natura
voliintalc ac Pater peccatoribus iralœ eranl, divina et natura humana, sine ullà confusione,
quae eàdeni niisericordiâ eodenique actu cuin In Cbristo conjunctîB sunl. Utrique ejusmodi
Pâtre propter satisfacliones Chrisli peccaia naturae sua est voluntas, sua etoperaiio, ita ut
condonârunt; enimverô, si majestas Palris et una ejus persona quae est persona Verbi, per
Spiritùs sancli per peccatum kcsa, eadem est Divinitalem operetur quae Divinilatis sunl, et
ac majestas Filii, non poluit Christus injuriam l)er humanitatem quœ sunl humanitatis. 2" Du-
majesiati Patris ac Spiritùs sancli per peccatum j)lex etiam est proinde in Christo dominium,
illatam satisfaction ibus suis compensare et rc- aliudnempe sibi cum Paire et Spiritu sanclo
sarcire, quin etsuaemajestatisinmisalisfacerel. commune, quod divinà suà voluntate exercet ,

Alqni Filio eadem est ac Pa-

et Spiritui sanclo aliud quod sibi ut humanà volunlale operanli
tri majestas per peccatum laesa, eâdem volun- competit. 5" Denique satisfecit Christus aclibus
tate quâ Paler, in peccatores irati erant, uno hum?nâ suà voluntate elicilis, et valore ex suâ
eodemque actu, unà eàdemque niisericordiâ personà ul terminante naiuram huraanam , et
cum Pâtre delicla hominibus condonârunt ;
peream agenle derivato ergo, etc. ;

ergo , etc. Totum illud ratiocinium confirraatur Ora-

Probaîur secunda pars, nempe Christum quà lione secrelâ quse feriâ 3 Paschatis, jamdudùm
parle sibi ut Deo satisfecit, quanliim necesse legitur in Ecclesiâ Parisiensi. Deus... propitiare
est satisfecisse ad alterum. Nam ea satisfactio snpplicationibus nostris , ut interpellans pro nobis

est sulDcienier ad alterum ,

quae est à personà Pontifex summus, nos per id quo nostri est simi-
propter distinctionem naturarum, voluntatura lis reconciliet ; et per id quo tibi (Deo Patri) est

et operationum virtualiter et aequivalenter dis- œqnalis , absolvat Jésus Cliristns, Filius tutts Do-
tinclà, et dominium distinctum habente. Enim- miims noster.
verô, ubi persona salisfaciens propter naturœ, Diccs \° : Si Chrislus sibi ut alleri satisfe-
voluntatis et operationis diversitatem distin- cissel, deberet admilti in Christo aller el aller;
guilnr virtualiter et aequivalenter à personà atqui in eo consistebal Neslorii hreresis quôd
oui satisfit, babetque bona propria etdiversum in Christo alterum el alterum admitlerei ; ergo,
dominium, nmc plané concipilur ejusniodi etc. Dist. maj. : Deberet in Christo admilti
personam quatenùs habet talem naiuram,
, taie aller et aller virtualiter, seu œquivalenter, con-
dominium, talia bona, posse secum quatenùs cedo ; realiler, nego. In eo erravil Nestorius
habet aliam naiuram et aliud dominium legiti- quôd diceret in Christo duplicem esse realiter
mos inire conlractus mutuam oblalionem in- personam ut verô ; satisfactio Chrisli , ul expli-
ducenies; et offerre sibi ipsi bona quae ex se calum est, dicatur fuisse quantum salis est ad
proveniunt sub uno respecta , ut à se ipsà sub alterum , admitienda est duntaxat in eo per-
alio respectu , seu alla voluntate accipiantur et sona unica , nempe persona Verbi Dci quae
,
9S3 DE INCARNATIONE dU
propter naturarum, voluniatum et operaiionuni mum rigoreni contendunl. Justitia aulem de
Christi disllnctioneni, duplici œqiiivaleal. quà hîc agilur, est prsesertim justitia commula-
Dices 2° : Mullae Christo ut lioniini iiijuriœ tiva, in quâ aequalitas rei ad rem maxime at-
faclae suai, v. g., cùm à Judit'is rejectus est et tenditur, vel eliam vindicativa in quà pœnae
ci'uci afiixus; atqui Ciiiislus non potuit sibi gravitas , oflensae gravilali respoudet.

satisfacere ut homiui; ergo, etc. Concedo lo- CoNCLUsio. Satisfactio Christi fuit ad strictos

tum argunientuni. Chrislus sibi ul houiini non justitiœ apices. Ptobalur 1° ex Scripluris, tum
satisfecit, sed ulbomo, injurias sibi ulhomini quia in iis ut jam observatum est , nominibus
factas, qualenùs ejus humanitatem speclabant emptionis , redemplionis , solutionis ,
pretii

gratis coudonavit. In quantum verô ejusmodi satisfactiones Christi designantur ;

quae nomina
injuriae erant oflensae Dei , Cbiistus pro iis toli ad œqualitaiem jusliliae coramulalivae propriam
Trinilati, ac proinde etiam sibi ut Deo con- signilicandam nata sunt; lum quia Rom. S,
dignè satisfecit. V. 2d, Apostolus ail Christum àDeo proposituvt
Dices 3° : Valor satisfaclionum Christi ortus fuisse propitiationem per fidem in sanguine ejus
1
est à Christo ut Deo, non à Christo ut honiine; ad ostensionem justifiée suœ. Probatur 2° ex SS.
atqui Christus ut homo non potuit sibi ut Deo Patribus. Hùc recurrunl tes'.imonia SS. Pa-

satisfacere per euui valorem qui à se ut Deo trum superiùs, Disserl. V, cap. 5, adducta ad
tantùra oriebatur ; ergo, etc. Dist. maj. : Valor evincendum in hypolhesi condignae et accurataî

satisfactionum Christi ortus est à Christo ut satisfactionis,necessariam fuisse Incarnationem.

Deo, id est ul à personà divinà terminante Dùm enim aiunl SS. doctores ideô necesse
naturam humanam et per eam agente; non fuisse à Christo nos redimi ,
quia à puro ho-
ortus est à Christo ut homine, id est ab huma- mine preiium sufficiens ofïerri non poluisset,
nitate Christi, concedo; ortus est à Christo ut plané supponuni Christum accuralè et secuQ-
Deo, id est ab ejus personà ul terminante na- diim justiliam salislecisse. Unum igitur aut
turam divinam; non ortus est à Christo ut allerum locum hîc addere sufiiciet. S. Augusti-
homine, id est, à personà Christi ut terminante nus, lib. 13 de Trinit. cap. 13, n. 17 : Placuit
naturam humanam, seu à Christo ut tali ho- Deo, inquit, ut propter eruendum hominem de
mine, nego. Valor satisfaclionum Christi oritur diaboU potestate , non potentià diabolus, sed

à divinà ejus personà quatenîis terminal natu- justitia vinceretur. El lib. 3 de libero arbitrio,
ram humanam quâ actus satisfactorios elicuit, cap. 10, n. 51, ait Christum niliil ei (daemoni)
ac proinde ortus est à Christo ul hoc homine, extorsisse violenta dominatu, sed superàsse eiim

seu ul est talis personà habens humanitatem. lege justitiœ. S. Léo, serni. 12 de Passione
Nempe personalitas divinà Verbi ,
proul conci- cap, 2: Ad dominatiouem , ail, diaboli destruen-

pitur terminans naturam assumptam , cum eà dam , magis usus est (Chrislus) justitia rationis,

constituere concipilur personam Christi ut quam potestate virtutis. Probatur 3° ratione

agenlis per naturam humanam , adeôquc pro theologicâ. Nani Christus satisfecit juxta leges

nobis satisfactorios actus producenlis, tum eis jiisiiiise vindicativae et juxta leges justitia; com-
valorem conferentis, quem ad compensandum mutativae. 1^ Secundùm leges justitiœ vindica-

Dei honorem peccato lassum obtulit. Cùm igitur tivae , siquidem exsolvit pœnam valoris iniinili

infinitus valor satisfaclionum Christi dicilur propter personœ suae dignilatem; alqui pœnam
ortus ab ipso ut Deo, non ab ipso ut homine, peccato debitam pœna valoris inliniti abundè
sensus est non esse ortum ab ejus humanilate, compensabal; non debetur enim peccato, nec
sed à divinà ejus personalitate humanam ter- potest infligi pecoatori supplicium quod satis-

minante naturam. Proindeque, etc. factionibus infiniti valoris compensari et exae-

quari, iraô superari nequeat; ergo, etc. 2** Sa-
ARTICULIS IV.
tisfecit Chrislus secundùm leges justi lise com-
Utrùm satisfactio Christi fuerit ad strictos juris
mutalivae ; in eo enim positae sunt illai leges
apices ? quôd ex propriis et ex aliàs indebilis reddatur

Qui aliquas es haclenùs enumeratis condi- aequivalens; alqui Christus satisfaciens pro

lionibus, Christi salisfactioni defuisse opinan- nobis, honorem, honori Deo per peccatum
lur, ii consequenter neganl ejussatisfactionem ablato non solùm «quivalentem, sed eli;im

fuisse ad strictos juris apices. Contra verô qui superabundanlem , ex propriis et ex aliàs iude-

illas conditiones salisfactioni Christi adscri- biiis reddidil, ut dictum est; ergo, etc.

bunt, hanc etiara fuisse secuudùm jusliliae sum- Dices 1° : ^ulia puiesl e&se justitia liouuaii>
925 VERBI DIVIMI. 926

ad Deum, cùm nuUa possit esse sequalitas; ergo, reo exhibealur, concedo ; si ab altero loco rei*

etc. nogo. Honoris laîsi restitiilio et pœnae ob pec-

Dist.: Nulla potest esse jusUlia hominis puri caUini debilne ab ipso sonte exigi possunl; in

ad Deum, concodo; Iloiniiiis-Dci, ncgo. Id- quantum igitur ut Christus loco noslro salisfa-
circô nulla est juslilia slriclè dicta hominis ad cerct et pœnas à nobis débitas lueret, consensit

Deum, 1° quia niliil potest ofl'crre homo purus Deus, modumque ejus satisfactionum constiluit

quod ex Doo non proveniat, et ipsi liiulo rei et determinavit, in tanlum libéré ejus satisfac-

acceptée non debcaliir; 2" qnia, uhi ;ii;ilur de tioncs pro nobis acceptasse dicendus est. Cae-

ofi'ensâ Deo illatà, liomo piirns honorom ejus- terùm, posilo decreto quo Christus sponsor
modi oirensae compensandae parem exhibere noslor factus est, jam non potucrunt non ac-
nequit. Sed ex dictis palet neulram illam ra- ceptari à Deo quas ipse obtulit salisfacliones.
tionem in Clirislo Homine-Deo locum iiabcrc ;

ergo, etc.
Instabis : Sallem non est juslitia propriè IDissrrtatia ïx»
dicta inter filium et patrem; atqiii Christusest
DE INCARNATIOMS PBOPI'.IEfATIBUS.
Filius Dei ; ergo. Disting. majorcin, si Filius
De nonnullis myslerii Incarnationis proprie-
non habeat bona sibi propria, concodo ; si ha-
lalibus jam non uno in loco disseruimus prout
beat, nego. Filius-lanjibasest sub polestalcpa-
metliodus nobis id postulare visa est. Hîc in-
tris et idcirc(^ quantum ad bona quae ejus palris
quirenius, 1° de merito Christi; 2" de donis
sunt, enm inter el patrem nulla potest esse
animae et corporis ipsi concessis, et de defec-
propriè dicta juslilia. At si liabcl bona pro-
tibus ab ipso assumplis. In duo igitur capila
pria, ut sunt bona castrensia aul quasi castren-
banc disserlalionem parliemur. Alla verô qua;
sia, nihil impedit quominùs ratione cjusmodi
ad varios Chrisli titulos et officia allinent et
bonorum contrahat cum pâtre et veros justili»
mysterium Incarnationis etiani consequuntur,
propriè dictae actus erga eum exercoat. Porrô,
opportuniùs deinde specialibus dissertationibus
persona Chrisii ut terminans naturam liuma-
tractabuntur.
nam, habet dominium bonorum sibi proprio- '^

rum, nempe valoris infiniti salislaclionum sua-

CAPUT PRIMUM.
rum ex personse suœ dignitate provenienlis, De merito Christi.

quem valorem ad compensandani injuriam per In mcmoriam revocanda est notio meriti de
peccaia nosira Deo illalam , nosque à pœnis condigno quam supra tradîdimus : qusestio
quas debebaraus liberandos impendit ; ergo enim circa cjusmodi nieritum iota versatur.
etc. Qnseritur autem {", ulrum Christus verè et
Dices 2° : Satisfactio quœ fit ad strictos juris propriè meruerit ;
2" quo lempore ;
3° per quos
apices non indiget libéra acceptalione : atqui actus ;
4° quibus personis ;
5° quid tandem me-
satisfactio Christi indiguit libéra acceptatione. ruerit.
Ergo non fuit ad strictos juris apices. Negant CoxcLusio I. Christus verè et propriè meruit.
minorem nonnulli theologi , censenles id cxe- Probatur propositio, qua; fidei est, i° ex Scri-
gisse dignilatein victimoc loco noslro se olfe- pluris. Nempe omnibus
iis locis in quibus Chri-
renlis, ut preces ejus non possent non exau- stus dicitur nos redemisse sanguinis sui pretio,
diri, alque eô referunt illud Aposloli Ilebr. 5, nos Deo réconciliasse , exauditum esse pro suà
V. 7 : ExaudilHS est pro siiâ reverentià. Verùm reverentià, etc.; easdom enim acliones quibus
is locus solùm significat orationes cl salisfac- pro nobis Christus satisfecit, meritorias eliam
tiones Christi ex persona; ejus dignitate maxi- fuisse evidcntissimum est. Probatur 2° ex tra-
mum consecutas esse valorem, alque Deum ad dilione. Innumcra aflcrri possent conciliorum,
ejusraodi valorem respcxissc, cùm secundùm summorum ponlifictmi et SS. Patrnm testimo-
vota Christi nobis delicla condonavit. Qua- nia. In rc verô facili et ab omnibus Christianis
propler juxta ea quœ passim superiùs dicta admissâ salis sil annolare , à concilio Triden-
sunt, distinguo majorem : Satisfactio, qua; est tino, sess. 6, cap. 7, lolius anliquitalis doctri-
ad strictos juris apices, non indiget libéra ac- nani etfidem bis verbis exhiocri. Meritoria au-
ceptatione, si agatur de reslilulione rerum tem (causa justificationis est) dileclissimns tmi-
concedo ; si agatur de reslitutione honoris et genitus suus Dominus nosier Jésus Christus; qui
de pœnis luendis, subdislinguo : In hypothesl cùm essemus inimici, propter nimiam charilatem
quôd satisfactio ad strictos juris apices ab ipso quâ dilexit nos, suà sanclissimâ passione in ligno
927 DE IISCAIINATIONE 928

cmcis nobis justîficationem menât, et pro nobis Co-NCLUSio IV. Christus ea omnia sibi meruil
Deo Patri satisfecit. Vide cliam cap. 1-4, canonc dona, quye ex unionc hyposlalicà non neces-
aulCHi 10 : Si quis dixerit Iwmincs sine Cliristi sariô nexa erant, quaeque idcircô à primo ortu
jiistitià pcr quam nobis menât, justificuri,... una- non est conseculus, ut gloriam corporis, no-
tlienia sit. Probatur 3** ralione Iheologicà. Naiii !

minis exalialionem, etc. De hoc argumente

in Clirislo oinnes condiliones ad inerilum de jam diximussup., Disserl.Vll, cap. 2. Consule.
condigno rcquisitae concurriinl ; nenipe in Co.NCLLSio V. Christus omnibus hominibus
opère iiberlas, ul deinde expiicabinius el osien- salutem ;eternam et média ad eam consequen-
dennis, in agente dignilas sumnia et sancliias, dam verè suflicieniia promeruit. Probatur ex
el ex parte Dei pacluni et proniissio : Si posue- lis omnibus Scripturx locis in quibus Christus
rit pro peccato uiiimam sitam, ail Isaias, 55, v. salvalor, redempior et mediator omnium et
10, vidcbil semen longccvum, etc.; ergo. pro omnibus morluus dicitur ;
quibus locis
Co.NCLUSio II. A primo conceptionis suîb in- consonanl innumera conciliorum et SS. Pa-
stanli Cliristus mereri cœpit. Probalur ex Irum, inprimis S. Augustini testimonia. Verùm
Aposlolo llebr. 10, v. 5 : Ingrediens (Cliristus) ad hune locum accurala iilius argumenli ira-
tnundum dicit : llosliam et oblatiouem mluisti; ctalio non pertinet. De quo theologi , ubi de
corpus aiitem aplàsti milii : Iwlocautomala pro volunlale Dei salvandi homines et in tractalu
peccato non tibi placuerunt. Tune dixi : Ecce de Graiià commodiùs disserunt.
venio, in capite libri scriptum est de me : Ut fa- CoNCLLsio VI. Christus sallem aliquein gra-
ciam, Deus, voluntatem tuam. Ex hocloco patet tis; gradum Angelis bonis meruil. Pro dcemo-
Christum, ubi priniùm ingressus est niunduni, nibus aulem nec olim aflixus, nec aliquando
id est primo suî seeundîim humanitatem
à aiïigendus est cruci. Parilerneque pro homini-
ortu, sese per actum perfectissimum charitatis bus ut damnalis, neque pro astiis passus est.
in victimam pro redemptionem generis buniani Probalur prima pars, Christum nempe sallem
obtulisse; alqui actu ejusmodi procul dubio aiiquem graliic gradum Angelis bonis esse
meriiit; ergo, etc. promerilum. Nam juxla Scripluras, Coloss. 2,
Co.NCLLSio III. Christus omnibus et solis V. 10 , Christus est Angeloruin caput ; omnino
actionibus humanitati propriis et libcris me- aulcm nccessarium videlur ad rationem capilis
ruit. Probalur prima pars, nempe Christum moralis ut inilual membra, iisque boua in
meruisse solis aclionibus suas humanitalis, seu communicet; ergo sinon primarias, sallem
eum per actiones Divinitatis suse non meruisse. secundarias (juasdam angelis bonis gratias
Enimverô, Cliristus ut Deus, seu ut operans Christus promerilus est. Probalur secunda pars,
per Divinitatem suam , non liabet superiorem scilicei Christum pro daenionibus passum et
à quo dona impelret et mercedem accipiat ; crucilixuni non fuisse; quai quidem pars est
alqui is mereri non potcst qui non habet supe- de lide adversùs anliquissimos quosdam haere-
riorem , à quo dona impelret et mercedem ac- licos à Tertull. lib. de carne Chrisli, cap. 14,
cipiat; cùm ratio meriti in ralione ad dona memoralos , tum adversùs Originein cui erro-
impetranda et mercedem assequendam Iota rem oppositum aliqui veleres aflingunt, deni-
consistai; ergo, etc. Pi'obalur secunda pars, que adversùs Didymum Alexandrinum, idem
Christum scilicct omnibus aclibus liberis ab dogma in commentariis suis ad primam Epl-
bumanitale suà productis meruisse. Etenim stolam S. Peiri cap. 5 oblrudenlem. Probalua-,
in cunctis ejusmodi aclibus ea oninia coiicur- inquam, 1° ex iis Scripturae locis in quibus
rebantquœ ad meritum de condigno consli- (Christus significalur propter solos homines
tuendum necessaria sunt; ncmpe aderat in redimendos venisse et morluus esse. 2 Cor. 5,
opère Iiberlas , tanlaque in agente dignilas cl V. 14, dicunlur mortui in Adamo ii omnes pro
sanctitas ut ex eà meritum summum in ejus quibus morluus est Christus. Si umis, inquit
actiones dilllueret, et ipse à Deo pro suà reve- Apostolus, pro omnibus rhortuus est , ergo omnes
rentiâ exaudilus in Scripturis perhibealur. mortui sunt. 1 Tim. 2, v. 6, Christus nuncupa-
Probatur tcrlia pars, videlicel Christum solis lur unus mediator, sed Dei et hominuvi. Ibid.
humanitalis suae aclibus liberis meruisse, seu cap. 4, V. 10, appellalur salvator, sed omnium
eum non meruisse lis aclibus necessariis amoris liominum , maxime fidelium ; Hebr. 2, v. 14,

quos ut fruens visione intuitivâ producebat. dicitur carni et sanguini participasse, quôd ii

Ratio est, ut observai sanctus Thomas, quôd pro quibus liberandis venerat , carni cl san-

ad meritum Iiberlas requiraiur. i guini communicarent, Quaproplcr, vcrsu 10 :

 9ii) VKP.D DIVJNI. ^,0
Nitsquùm enîni, nil ^. Paiiliis , Angclos ap- quofpic in snmpiine testamenti tut emisisti vitictos

prehendit, sed senien Ahraliœ apprrliciidit ; unde tuas de lacn, in quo non est aqua. Converlitnini

debnit per omniu frtitribus siniiliiri , elc. 2** Ea- ad mnnidonem vincti spei. Ecrli. 24, v. 45 : Pe-
dem p:u'soviiiciUn'ii>lcsliin(miisel aiguiucnlis nclrabo omnes iuferiores parles terrœ , et inspi-

quae fixam css' condilioneni doRmomini, otspii- rent omnes dormientes, et illuminabo omnes spe-
lonliani in oos lalam non rovocandam oston- rantes in Domino. Nec obstat locus 1 Pelri ">, v.

(lunt. Maltli. 2."), v. il, 2 Pelri 2, v. 4, Judai 19 el 20, in quo Christus dicitur liis qui in car-
0, etc., de qnibiis oonsuli possunl Ihoologi cere erant spirilibns prwdicàsse ; qui increduii
iibi de pœnarum aeieniilale vcrba faciiint. fucrunt uliquando qnando expectabcint Dei patien-
3° Eanideni conclusionis partcni adsirnit SS. tiam in diebus Noe. Nam hœc inteiligenda sunl
Palrum auclorilas(|ui orrorcni quem rorolllnuis de iis, qui, cùm increduii fuissent dùm fabri-
constanlor rojecère , alqiie ul in(Iiil»italiini cabatur arc'a , resipur-re lanien ubi dibivium
semper ponunt hominos lapsos, non dnnmo- oœpil, et antequàni aquis pr.-cfocarenlur ;
quos
iies à Clirislo fuisse crectos. Vide Tertull. de proindc Christus ad inferos descendens libe-
carne Chrisli, cap. li; S. Aiiguslinuin, in Ex- lare poluil. Vel potiùs ilhc voces, spiritibus qui
posilione Epislohe ad Galatas, ol in Enchindio, in carcere erant, accipiendre sunl de boniinibus
cap. Cl; S. Grogor. Magnum, lib. el 12, qui in peccalorum eranl
servitute quibus ,

Moral., elc. Addo in symbole Chrisiuin /3j\o;;/er Christus per Apostoios prœdicavit, quique ali-

nos liomiues et proplcr nostram salntem descen- quando increduii fuerant instar eorum qui in
sisse de cœlis pcrbiberi, nullani verù flcri dx- diebus Noe vivebant. 2" Eô référendum est is-
monum menlionem. lud célèbre Oseaî noioine Cliristi loquenlis
Probalur icrlia pars^conclusionis, quœ pari- vaticinium : De manu mortis liberabo eos ; de
lerad fidematlinet adversùs plures Origenistas, morte redimam eos ; ero mors tua, ô mors ; mor-
nempe Ciu-islum nunquàm passiirum noc in SHs tuns ero, inferne. Quem lexlum dilucidè et

superis cruci aÛigenduui prodicnionihus. Quod ad menleni cîclerorum doctorum S. Greg. Ma-
evidcnfer demonstratur, 1" quia juxia S. Pau- gnus lib. Moral. 12, cap. H, sic inlerprelalur.
lum, Rom. G, v. 0, Cliristns resiirgeiis ex morlnis, Quod occidimus, agimus ut penitiis non sit ; ex eo
jam non moritur, mors illi ultra non dominabitur; autem quod mordemus, partent abstraliimus, par-
2° quia lide constat nunquàm esse revocandani temqie relînquimns. Quia ergo (Christus) in ele-
sentenliam adversùs da^mones lalam; 3" quia ctis suis fitndiiiis mortem occidil, mors mortis
Ecclesia bocdogmacondemnavit, cùm Epislo- extitit; quia verb ex inferno partem abstulit par-
lam Justiniani ad Menam in quà dicitur ana- tcmqne reliquit, non occidil penitiis, sed momor-
lliema iis qui Christum pro dœmonibus ali- dit infernum. o" Pœnas inferni nullum tinem
quando crucifigendum , eosque el boulines essehabituras, atque ab eis nunquàm liberan-
damnatos pœnis tandem eripiendos lenuerint, dos esse homines damnalos, tides caiholica
seculo VI suscepil et amplexa est. Vide 1. 6 docel, et mullis sacrœ Scripturœ et iraditionis

conc. Labb. p. 679. 4" Quia banc doctrinam ,

lestimoniis manifesté adstruilur, ubi de ejus-
Cbristum nempc pro damionibus aliiiuando modipœnarumaeternitale iheologiagunl; ergo,
cruci afligcndum ; ul impiam el sacriie^'am de- etc. 4" Philasirius Brixiensis,
haeresi 74, S. Au-
lestali suut SS. Patres. Videliccl Tbeopliihis guslinus lib. delix'res. n. 79, Gregor. Magnus,
Alexandrinus, in Epist. Paschali 2, ubi bunc loco mox citalo, et Homil. 22 in Evangel.,
eiiamerrorem aflingitOrigeni S. Hieronymus, ;
Beda, in Epist. 1 S. Pétri, eorum, qui Cbri-
in Epislolà ad Avilum; Ilincmarus, liJ). de stum ab inferis alios quàni fidèles eduxisse

Praédestinalione ; S. Bornardus, Serm. 4i in piitanl sentenliam haeresibus accensere non

,

Cantic. dubilanl.Sanclusverùlrenœus, lib. 4, cap. 59,

Probalur quarta pars quoe etiam de fide esl S. Ambrosius, in Psal. 118, S. Epiphanius,
adversùs Origenistas ; nempi' Ciiristum non ^l:^eresi 69, S. Cbrysostomus apud Niceiam ad
esse mortuum pro liominibus daninalis ul Orationem S. Greg. Nazianzeni 42, S. Petrus
damnalis, ac proindc ab eo, cùm ad inferos Chrysologus, Serm. 123, etc., descensum Cliri-
descendit, nuHos inipios aut infidèles indc sti ad inferos solis jusiis profuisse
disertissimè
fuisse educlos. Eninivciô 1" ubi sacraî Scri- dorent. 5" Deniqueconstal ex libris de tenendâ
plurne descensuui Cbrisli ad inleios couinie- verilatc el de tribus epislolis, qui Ecclesiœ
morant,dc solorum juslorum libcralione mcn- Lugdunensi adscribi soient , tum ex Tractaio •

tionem faciiint. Zacbar. 9, v. M et 12 : Tu rià Prudent ii Tricassini ad archiepisçopum

^e-
151 DE INCARNATIONE 932

nonensem, et ex syiiodo Valeniinà, cap. 4 ; causam de perfeclionibus humanilalis Chrisii

conslal, inquam ex lus momuia'ntis; simul
,
et de defectibus ejusdem naturae quosassumere

cuni Jibi'o Hiiicmari archiop. Uemensis de

,
dignaïus est, simul disserendum consuerimus.

prœdeslinalione , collalis, hanc nono seculo Scilicel perfeclio et defectus ita opponuntur,
fuisse tolius Ecclesiai Gallicanai lidem , Chri- ut ex unius cxplicatione allcrius natura magis

stiun pro lioniinibus damnatis ul daninatis nior- innolescat, alque unum Christo non possil via-

tuuni non esse. Nanique ex ejusniodi inslru- dicari quin ab ipso allerum hoc ipso exclu-
menlis patel capitula Carisiaca qua; Ilincma- datur.

rus adversùs Gotescalcum Praedeslinalianismi In quinque arliculos capul istud dividen-

à se convicluni slaluerat Ecclesiœ Lugdu- , dum est. In I, exponentur perfectiones Cbristi

nensi, Prudenlio et Patribus Valentinis idcircô ratione intellectùs , an scilicel in eo scientia
displicuisse, quia iiipriniis judicabantur favere fiicrii omnis defectus expcrs? etc. In II, per-

dogmali Origenis de morte à Chiisto pro ho- feclio humanilalis Cbristi quantum ad volun-
minibus damnatis loleralà. Laborabant vero lalem consideratae expendetur. Hic de sancti-

ii prœsules errore facti, variis orto ex causis, tale , de impeccanlià, etc., Cbristi Domini
quarum exposilio ad iiunc locum non aliinet. disseremus. In III, agemus de liberiale Cbristi.

Perversa quâ de agitur docirina capitulis Ca- In lY, quœ perfectiones aut defectus competant

risiacis non conlineiur, eamque abjicil et sibi Christo ratione facullalissentiendi et appelilûs

perperàm attribui conqueritur Hincmarus , li- sensitivi, invesligabimus , ubi de passibililate

bro laudato. Ciu-isti et doloribus, necnon an in eo fuerint

Probalur etiam adversùs Origenem quinta passiones et quomodù? In IV articulo quae ad

nempe Christum non esse perfectiones et defectus corporis à Christo

pars conclusionis,
passum pro aslris; lum quia supponit error assumpli pertinent tractabuntur.

ille Origenis astra esse animala, quod fal^um ARTICULl'S PRIMUS.

est ; tum quia juxta Scripluras Cbristus pro
tum De perfectioneChristi liominis ratione intellecttu,
solishominibus redimendis passus est ;

seii de scientia Christo concessû.

quia synodus V bune errorem, Cliristum esse
Generalissima scientiifi divisio est, in scien-
passum pro astris, condemnavit decreto quod
17, cap. 28; tum deni- tiam increalam quà unico actu simplicissimo
laudat Nicepborus, lib.

et Cbristus omnia ut Deus comprebendit, et in

que quia idem error à Patribus rejectus
scienliam creatam, quae ipsi ut homini ratione
nolatus, nempe àTheophilo Alexandrino Epist.
humanilalis seu inlelleclùs sui creati secun-
Pascliali 1 et 2, à S. Hieronymo, Epistolâ ad

Pammacliium et Epistolâ ad Avitum, ab Orosio, dùm fidem adsci-ibenda est.

ad S. Augustinuni, et à S. De istâ posleriore impraisentiarum duntax^t

in Commonitorio
agimus. Quaestio verô est de lempore vit»
Augustino, in Opère adversùs Priscillianistas et

Origenistas.
morlalis Cliristi, an scilicel 1*" Cbristus homo
CAPUT II. à prima humanilalis sua; in utero Virginis for-

animœ et corporis Cliri- malione scienliam perfeciam habueril, et ab

De perfeclionibus et donis

sto adscribendis, necnon de assumptis ab eo omni defeclu immunem. 2° An ejusmodi scien-

tia habueril pro objecto Deum ipsum intuitive

defectibus.
mo- visum, cl ea omnia quae Deus novit. 3° An mul-
Perfectioms nomine bîc intelligimus
quem tiplex in eo fuorit scientia. De quibus sigilla-
dum aliquera naturae congruentem ,
ipsi

habere. Defectus lim agemus.

melius est babere quàm non
non accipiendus est pro merà perfec- l'^ An à primo ortu Christus habuerit scienliam
autcni
lionis carentià aut negalione ;
quippe indubi- creatam ab omni dcfcctu imnmnem. — Observan-
ex dictis supra ubi de commu- duni 1°, defectus opposilos scienliam esse igno-
tatum est, et,
abstraclo adversùs ranliam, errorem, dubiialionem, incerlitudi-
nicatione idiomatum in
humanam Cbristi ncm seu formidineraerrandi.Ignorantiaauteni
Lutberanos, liquida constat
alia est privaliva, alia negativa. Ignoranlia pri-
naturam, quantiscumque donis ponalur exor-
et certis valiva quai sola propriè et simpliciler igno-
nata necessariô lamen esse linitam
ranlia appellatur, est ignoratio rerum quarum
limilibus circumscribi. Defectus igitur, ut c6
est privalio perfcclionis quœ nolilia condilioni, dignilati et ollkio personai
loci accipitur,
cam ornaret neccssaria aut sallcm congrua est. Ignoranlia
posset in naturîi inesse, quoe([ue
,

congrueret. Jam palet quam ob negativa, quie propriè ignoranlia non dioitur,
ipsisqueper se
 935 VERBI DIVINI. 054
ged poliùs nescientia , ut aiunt, est ignoratio absorpta est. Fuêre tamcn ex Eutychianoruni
reruni quariim notilia ad ejusniodi digiiilalcm, Severianorum seclà nonnulli, qui, duce The-
condilionem cl iminia personai iiiliil alliiiei. mistio quodam diacono, à quo Themistiani
Conirovorsia pra;sens iniolligcnda est de nuncupati sunt , Christum plura ignorasse ac
scienlià cxcludoiite [)i";eserliin igiioraiiliam pn- pruiserlimextremum judicii dicm opinabantur.
silivain. Nain de iicgalivâ, an nompe Clirisliis De quibus vide Eulogium apud Photium Bibl. ,

aliqua possibilia ad suam dignitatem cl niiiiuis codice 250. li , ab iguorantià illâ quam Christo
nihil coiitingenlia nescivcrit, diceniiis arlicido Iribuebant, Agnoctarum nomen sortiti sunt.

sequenli.QiK«s(i(» igitiir est an scicntia Glirisli Agnoetas ,

propter eorum doclrinœ cum Euty-
lit liominis luerit oninis erroris, incertitudinis, chianismorepugnantiam, Eutychianos non fuis-
dubitalionis et obsciiritatis expers, et ad ea se , sed potiùs Nestorianis ailines censet S.
omnia sese à primo ojus orlu extenderit, quai Gregorius Magnus , lib. 10 Ep. 39 , aliàs lib. 8
personne ejus dignitas, mediatoris el redeni- Epist. 42. Eosdem Arianis Verbo igiiorantiam
ploris olliciuni , necnon capilis, id est onini- adscribentibus acceiisendos putat Nicephorus,
modse graliai et sapienii* loulis niuuus,ac lib. 18, cap. 50. Sed reverà ex Eutychianis
tandem partes judicis t'uturi seculi ab eo sciri prodière, ac videntur ii Eutychianis annume-
postulabant. raudi , qui duas Christi naturas in unam com-
Observandum it", niullos circa ejusniodi pingebant ex ulrâque compositam.
quaestionem errasse. Gnostici et Valeniiniani, Lutherus , Calvinus , et ex eorum asseclis
teste S. Irenseo, cap. 16 et 17, Christum in- complurimi senserunt ultinsum judicii diem
fanteni aliis infantibus ignoranlià siinilem pn- fuisse ignotum Christo, Grotius , in caput 13
taverunt , ipsi ralionis usum abjudicâriml, S. Marci , Christum nonnisi post resurrectio-
alque ejus cognilioncs aliquando inccrlas et nemsuam omui scientiâdonatum fuisse tradit,
ignoranlià niixtas fuisse conlenderunt. Ex S. ut et omni potestate in cœlo et in terra. Atque
Athanasio, Orat. i contra Arianos et ex aliis banc scribit fuisse veterura doctorura men-
multis, colligitur igiiorantiam ab Arianis fuisse tem.
Christo Domino alïictani, sed eorum error ad Dissimulandum non est non paucos è vete-
hune locum non spectat ; non enim Ciirislo ribus posse videri , ubi eorum scopus et verba
ut homini, cui menteni detrahebanl, sed ipsi- non satis attenduntur , certam ultimi judicii
met Yerijo quod loco mentis in Christo fuisse cognitionem Christo ut homini abjudicâsse; de
opinatisunl, bujusmodi iftnoranliani iuipegère, quo postea dicemus. Leonlius, lib. de Sectis,
ut ejus Divinilatem et Palri divino cousub- Act. 10, de sanctis illis doctoribus ita judicat :

stantialitalem impugnareut, Sciendum , inquit , coniplures ex Patribus , ac

|
Proclive fuit ut Nestorius, qui Christum propemodùm universos videri dicere quod igno^
hominem noniiisi morali nexu cum Deo Verbo ret.

conjungi statuehat, plurium ignorantium et CoNCLUsio. In Chrislo fuit .à primo ortu per-
aliquem in ribus addiscendis profectun» ipsi fccta omnium scieutia , adeô ut ei nec error,

adscriberet. Et revcrà is fuit unus ex ejus er- nec incertitudo aut dubitalio , nec uUa vera et
roribus , teste S. Cyrillo Alex., lil>. 3 adversùs positiva iguorantià , nec profectus sapientiae et
ipsum. Eadem fuerat ïlicodori Mospsucstcni, scienliae attribui possit.

Neslorianse bxreseos prseformatoris, scnlenlia, Probatur 1° ex Scripturis. Illam Christus

quod ex concilio generali V, collât. 8, cap. 12, horao scientiam à primo ortu habuit, quam
colligitur, et ex Leonlio Bizantiuo, lib. 5 in anle morlem et resurrectionem suam et pro-
Nestorium , diserlè habelur. In illum qijoque pler unionem liypostaticam consecutus est ;

errorem Leporius, Nestorii discipulus, iucidit, siquidem hoc ipso quo ejus extitit humanitas,
«tex libelioejusretractationis perspicuum est. statim conjuncta fuit hypostaticè Verbo divino,
Ad eumdem etiam scnpulum allisisse Fclicem ut alibi fide esse ccrtum docuimus, Atqui, juxta
Urgeliianum scribit Agobardus, Lugdunensis Scripturas , ante mortem suam et resurrec-
episiopus, in libro quem adversùs ejuserrores tionem , ao propter unionem hypostaticam ,

conscripsit. Christus homo perfectam omnium scientiam

Mirum verô quosdam Eutychianos ignoran- consecutus est , adeô ut nec error , nec incer-
tiam Christo altribnisse. QuippeilUid dogma titudo , etc., ei altribui potueriul. Isaiaî 11 ,

minime consentanoum est eoruu) biercsi juxla V. 2, de Christo hœc pr.Tuuntiantur : lieqnies-
quam humana Christi natura ab ejus Divinitatc cet super eum Spirilus Domini, spiritus sapientia;
95S DE INCARNATIONE 936
cl pielatis. Quibus nitudine ejus nos omnes accepimus^ Ilaque, juxla
ei intellectùs, spirilus scîenliœ

magnilicis vcrbis scientia eximia el perlecta S. Joannem , Chrislus homo habitavit cum ho-
prot'ecio signilicaUir. Quùd aulem liaec cliam niinibus et anle morlem suam visus est in terris
leinpus inoilalis viUii Chrisli, et ad j)riiiuiiii plenus gratiie et verilalis. Porrô, qui plenus
atl

eiiaff. oriuni ipsius relercnda sint, paiel 1°, csl verilalis , profeclô scieniiam habet perfec-

quia eô loci v. 1, agitur de Christi nativitale, lam née ullius rei ignoranliâ laborat ; ergo

el V. 5 et sequenlibus, de ejus judicio ,

exal- Chrislus homo eliam anle morlem et resur-
lalione et conversione Genliuui , clc. , adeù ul rectionem suam, dùm in terris cum hominibus

adducla ex v. 2 Prophelià, cùni absoluté pro- conversaïus est ,

perfectà scientia poUuit.

nunlietur , non possit ad unum lempus niagis Cùmque hœc plenitudo sapientiœ et verilatis

quàni ad aliud restringi. Palet 2" maxime quia ipsi atlribuatur ut unigenito Patris , atque ab

ejusdem Isaia^ cap. Gl, v. 1, aperlè significalur ortu fueril Patris unigenitus , sequitur plenam

Spirilum Domini lequievisse super ChrisUim et perfeclam scieniiam ipsi ab ortu fuisse con-

hominem eu quùd huraanilas ejus sit uncla à cessam. Joan. 5, v. 54, de Christo sic loquitur

Domino id csl juxta sacrarum litterarum lo-

,
Joannes Baptisla : Quem misit Deus, verba Dei

quendi morem, unita hypostalicè Verbo divino. loquitur ; non enim ad mensuram dat Deus spiri-

Spirilus Domini super me inquit Prophela no- ,

lum. Igitur ex S. Joanne Baptistà Chrislus ho-

mine Christi loquens, eb (pùxl mxeril Domiiuts mo ob eximiam suam missionem non ad men-

me; ad anmmliandum mansuelis misit me, ut suram à Deo spirilum acccpit ; atqui ad
mederer contritis corde, etc., quam prophetiam mensuram accepissct , nisi in eo esset pleni-

ad seipsum Ciiristus ipse transfert el applicat ludo scientia; ; ergo , etc. Coloss. 2, v. 5 : In
quo {Chviilo sunt omnes lliesauri sapientiœ et
Lucae 4, v. 21; ergo, etc. Joan. 1, v. 14 Yer- : )

bnm caro faclum est et liabitavit in nobis; et vidi- scîenliœ abscondili. ISuUum dubium esse potest
nms gtoriam ejus, gloriam quasi unigeniti à Pâtre, quin ha;c plenam el perfeclam scieniiam

plénum gratiœ et verilatis, grsecè in nominandi Christo esse adscribendam demonstrent. Hœc
Casu ^).T,;r,; -/.âpiTo; x.al àÀr.Ôïîa;. Ubi obsorvan- eadem verô ad Christum eliam in terris con-

dum non constare quidem eruditis an ad Ver- versantem, et à primo suo ortu pertinere, plané
referri debeat lalina vox plénum , colligendum videtur ex eo quôd juxta alia
bum seu ).^'7o;

et «raeca t;).t.?v.;, an ad unigenilum, vel aliud. Scripiuise loca jam allala , eliam in primo suo
verborum exigit ut vel voci ortu plenus fueril gratià et veritate et Spiri-
Ipsa vis ac sensus ,

«mgent7/, conjungatur, quasi -/.T.poj; seu pleni lum Domini spirilum , sapientise el intellectùs,

legeretur ; vel voci Yerbum, seu â'vVo;, his nem- spirilum scientise et pietatis habuerit in se re-

pe : Et vidimiis gloriam ejus, gloriam quasi uni- quiescenlem. Hebr. 10, v. 5 : Jngrediens (Chri-

geniti à Pâtre , inira parenthesim interclusis , slus) mundum dicit : Hostiam et oblationem no-

adeô ut iis sublalis, superesset : \erbum caro luisli , corpus autem aplàsti milii : hotocautomata

faclum est , et liabitavit in nobis plénum gratiœ pro peccato non tibi placuerunt. Tune dixi : Ecce
et verilatis. Priorem interpretationem,
quam venio... ut faciam, Deus, voluntatem tuam. Etsi

sequitur Arabs inlerpres suam quoque facit , ex hoc lextu non confirmetur Iota conclusio à

Petavius , lib. 2, c. 4, n. 4, ubi observai niliii nobis posita, sallem inviclè revincilur stoliditas
quia Gnoslicorum
obslare diversitatem casuuni annolatam ; et Valenlinianorum, juxla quos
non inusitatum est in Scripturis ut per enal- Chrislus infans rationis usa instar aliorum in-

lagen reclus casus cum obliquis construatur , fanlium carueral. Ingressus enim Christi in

ulividereest in Yulgatà, Eph. 3, v. IG, et in mundum esl prinms orlusejus; si ergo in-

graeco lextu Apocal. 1, v. 4 et 5. Poslerior grediens mundum haec cogitaverit quae ipsi

verô communior est, et hâc ratione quae nobis attribuit Aposlolus , sequitur tara insanam
videtur optima, prsesertim lundalur, enallagem quàm impiam fuisse ejusmodi haereticorum

eô loci sine necessilale non fingendani ac eà mentem.

sublatà sensum haberi obvium et apertura. Probatur 2° auctoriiale synodi V generalis,

lltralibet autem ejusmodi opinio eligatur, evi- qua; collai. 5, cap. 12, adversùs Theodorura

dens est Christum ut hominem seu Yerbum Mopsuestcnum ila dellnil: Si quis défendit im-

caro factura et ut habitons in nobis ,

dici plé- pium Tlieodomm Mopsnestenum ,
qui dixit....

Quod eliam ex eo Ciiristum à delerioribns paulalim recedenlem,

num gratis; et verilatis.

maxime apparet, quôd ubi v. l.j aclum est de et sic ex profeclu operum melioralum.... talis

Christo uthomine, addalur v. IG Et de ple- : anatlicma sit, Probatur 3° ex retraclalione(iuaia

 m VKRBI niviNi. nsà
ù Leporio pfaesules Africahi excgcriint, iibi sic Peccal. moriiis oi reniiss. cap. 20 Quam pla-
: «

legitur.Nunc non solùm dicere non prœsu-

t né ignorantiam, ait, nullo modo crediderim
nio,verùm ctiam priorcm analhomnlizo pro- fuisse in infante iilo, in quo Vorbum caro fac-
lalam in hàc parle scnlentiain ;
qnia dici non liim est ut habilaret in iiobis, noc ullam ipsius

Jicet, cliani sccundùm Iiominoni ii^norâsse Do- animi infirmilalcni. in Cbrislo parvulo fucrim
minum Proi)lielarum.> Probaiiir 4" ex S. Gre- suspicalus, ({uam videmus in parvulis. > S. Cy-
gorio Magno, qui lib. 10, Episl. 59, aliàs lib. 8, ril, Alexandr., lib. 3 contra Ncstorium, pro-
Epist. -i^, li?erescos accusai Agnoelas , quod nunliat plané stidium esse quod is bœrelicus
ullimum judirii dieni Chrislo fuisse cogniUnn objioiebal, incrementum quoddam sapienti;ie
negarcnl, Probalur 5° ex allis Patribus. Origc- Cbrislo accessissc; « credimus enim, inquit,
nes. Comment, in Matlb., ad illa Chrisli verba ex ipso ventre, atque utero virginooipsum Em-
c. 15, V. 31 : Inlellexistis liœc omnia? Sichabel: manuel, cùm Deus esset, bomincm prodiisse
f Qui novit quœ sunl in cordibus bominum plénum procul dubio sapientià et gratià , quoe
Chrislus Jésus... non ignorans interrogal, sed illi naturalilcr inerat. Quodnam igitur is in-
quoniam semel assumpserat bomineni, ulitur crementum susciperet, in quo sunt omnes the-
omnibus qnae sunt hominis, quorum unnm il- sauri sapienlise? j S. Fulgenlius, Ruspensis
ludest inlcrrogare. Ncc mirandum, si id facil êpiscopus ad Ferrandum respondens, scien-
scrvator, cùm ipse etiani omnium Deus, mori- liam Chrisli liominis ila offcrl, ut ipsum velit
bus bominum sese accommodans perinde ac , nihil eorum ignorasse quœ Deo cogniia sunt,
si quis homo morem gerat fllio suo percuncle- et plcnamDivinitatis notiliam habuisse, p. 253
tur, velut in hoc : Adam ubi es? Et : Ubi est et seqq. S. Maximus , in Dialogo eum Pyrrho,
Abetfrater tuns? d Il)i Origenes ponit nihilChri- eum censet ad Neslorianam labem accedere,
slum laïuisse, eliam intimas cordium cogitatio- qui Dominum addiscendo profecisse dixerit,
nes, ac simul eximian\ tradit rcgulam quorum- Eulogius, Alexandrinus patriarcha apud Pho-
dam exponendorum ScripturîE locorum quse tium, codice 250, n. 10 : « QuicuuKjue, inquit,
vulgù opponunlur. S. Greg. Naz., Orat. 20 : vel Divinitati ipsius (Christi), vel bumanitati
( Ut a;iate, incpiit, ila et sapientià proficiebal ignorantiam adscribet, nunquàm cerlissimai le-
(Chrislus); non quôd haec in eo increroentum merilatis crimen effugiet. > Nota verô Eulo-
caperent; quid enim eo quod à principio per- gium illius operis ex quo h.iec extrada sunl,
fectumerat, pcrfectius esse possit? sed quôd conscribendi mandatum à romano pontifice
haec paulaiim detegerentur et elucescerent. j Gregorio Magno, quem eâ de re Paiaîstini scis-
S. Joan. Chrysost., Serm. in Lazarum, docet citali fuerant, accepisse; eumdemquc pontili-

Christum , etsi postulaverit ubi Lazarus esset cem maximum, Epist. 55, lib. 10, ejusmodi
posilus, non tamen id ignorasse , sed bumano approbàsse librum, etuiriusque Ecclesiaî Pa-
more locutum esse; ubi supponit omnia ei fuis- Irum traditioni consenlaneum déclarasse. S.
se cogniia. S. doctoris haec verba sunt : « [gno- Joan. Damasc, lib.5 dcOrl. cap. 22 « Si caro :

ravit, ais, Chrislus, ô Judsee ,

quia dixit : Vbi à primo slaiim ortu vcrè Deo unita est, imô
posuistis eum? Itaque ignoravit etiam in pa- potiùs in ipso extitit, et identilalem secundùm
radiso Pater, ubi absconditus esset Adam? Cir- hypostasim eum eo habuit, qui fieii ](oiuit ut
cuibat enim quasi eum in paradiso quœrens, non omnibus jirorsùs sapienlise gratia;que do-

ac dicens: A c/am,u6/ es.'' quasi dicerel : Lbi abs- libusadluxerit? j

conditus es? » S. Ambrosius, lib. 5 de Fide, cap. Alia niulta adhuc alTorri possenl SS. docte-
i8, n. 222 : i Multô magis arbitror, ait, quia rum lestimonia, quorum plura apud Tbomas-
FiHus, qui eum bominibus conversatus est , et sinum, lib. 7, légère esl. Qure porrù fuerit
hominem egit, et carnem suscepit, nostrumas- mens eorum veterum qui bîc opponi ])ossunt,

sumpsit affectum ; ut nostrâ ignoratione nesci- mox exponemus. Intérim manifestum est quàni
re se dicerel, non quia ipse aliquid nescierit... inalèà Grolio et ab aliis quibusdam dcfinialur
Nihil ergo fuit quod ignoraverit Dei Filius; ni- piorosquc veteres ignorantiam Cbrislo allri-

hil înim fuit quod ignoraverit Pater. » Vide buisse.

etiam Serm. in Psal. 21. S. Ilicronymus, Epist. Probalur G*^ unanimi omnium thcologorum
ad Damasum : « Nulius liomo, iuquit, excepto consensu.à quibus proposilio de quà agiiur
eo qui ob noslram salulcm carnom est digna- tanquàm dogma certum et inconcussum merilô
tus induere, plenain habuit sciontiam et cortis- statuitur. Probalur 7" ratione tlieologicâ. Illud

simam veritatem. i S. Augustinus, lib. 2 de attribuendum est Cbrislo liomini à primo or-
TH. IX. 50
059 DE INC ARNATIONE 940

lu . ad quod naturam humanam elevari non ré- futurus nesciverit, sed tantùm consequens est,

pugnai, ciijusqueconcessio à primo ortu, non ipsi secundiim personam quam tune gerebat ,

modo liiiibus Incarnalionisnon eralopposituni, ejusmodi diem non fuisse cognitum, illiusque

scd putiùs maxime consentaneum. Enimvero manifesiandi faculiatem non esse ipsi à Paire

nemo non vidol Hominis-Dei dignitali et liiia- conccssam. Nec melucndum fuit ne discipuii
lioni nalurali id fuisse dcbilum. Alqui 1", non ejusmodi responsione Chrisli deciperentur ;

répugnai naluram humanam à Deo elevari ad quippe eum esse Filium Dei vivi, adeoque omni
eam de quà quœslio est scienliam ; née enini scientià cumulatum aliàs cognoscebant, atque

inlinilus intellecUis ejusmodi scienliae reci- ab eo tune geri personam legali et internuntii

piendœ necessarius est. 2" Finibus Incarnalio- pcrspiciebant ;

quapropler dubium esse non
nis contraria non erat ejusmodi scientiœ à pri- potesl quin ejusmodi verbis Chrisli quoJdam
mo ortu concessio. Quippe nec libertas , nec myslerium lalens signiticari intellexerint ; non
passibilitas, necmorlalitas ejusmodi donoChri- verô iis designari absolutâ et omnimodà diei

slo liomini adimuntur. 5° Finibus Incarnatio- judicii ignoratione ipsum laboràsse.

nis valdù consentaneum fuit banc scienliam Obj. 2" : Lucae 2, v. ullimo, Jésus dicilur

Cliristohomini à primo ortu concedi, lum ut profecisse sapientiâ et œtate gratià apud Deum
quœ sibi mandata fueranl, accuratiùs exeque- et liumines. Lbi observa eum ut œtate, ila dici

reiur, lum ut suinniis illis sapientise indiciis sapientiâ profecisse, et quidem apud Deum ,

summam sibi auctoritalem conciliaret, ac se quibus vc^bis progressus veri sanè signiûcan-

purum hominem non esse, sed Hominem-Deum tur; ergo, etc. Respondeo iriplicem esse bu-
oslenderel; ergo, etc. jusce lociinterpretationem nostrae conclusioni

SoLvu.NTLR oBJECTio.NES. Objiciesl": Christus minime adversam. Prima ad ipsum Veibum

ignoravil ultimi judiciidiem ; ipseenim Matlh. seu ad Christum ul Deum, ejusmodi texlum
21, V. 56, sic loquitur : De die autem iltâ et referl, adeô ul sensus sit, Verbum, quà pro-
liorà nemo scit, neque Angeli cœlorum, nisi solus portione humanitas ab eo assumpta crescebat,

Pater. Et expressiùs adliuc Marci 15 , v. 51 : majores per eam sapienliœ suœ efîectus pro-

De die autem illo vel horù nemo scit, neque An- duxisse, sicque suam paulatim sapienliam ma-
geli in cœlo, neque Fitius, nisi Pater; ergo, etc. gis expbcàsse et divinitatem suam ampliùs
Dist. ant. : Christus ultimi judicii diem igno- expressisse. lia S. Alh. Oral. 3, aliàs 4, con-

ravil , ut Dei legatus et internuntius , seu tra Arianos, n. 53 , et S. Greg. Naz. Epist. 1

illum non ideô cognovit quia erat Dei legatus, ad Cledonium, criminationes Apoilinaris pro-

concedo; ignoravil ul Homo-Deus, ut judex pulsans. Juxta alteram interprelalionem, alla-

futurus vivorum morluorum, nego. Qui

et tus S. Lucae locus de Cliristo homine majora
personam aliquam gerit et sustinet, secundùm in dies sapientiae suse sunimae indicia dame in-

qnam non modo non cognoscil quod à se quœ- lelligendus est; adeô ut ejus sapientiâ reverà in

ritur, sed etiam iliius non

manifesliindi man- se non creveril, sed lantùm sese manifestave-
etsi rem sub aliâ ralione rit per gradus secundùm diversa setatis ejus
dalum habet ; is ,

noveril, potesl tamen aliquando respondere

à incrementa, et prout divinoruin consiliorum

se eam nesciri; ubi nempe ipsà quam susti- ratio et Incarnationis œconomia exigebanl.
net personà salis admonenlur cauti
audilo- î Dominus niliil fecit , inquil S. Th. parle 3 ,

sensu. Sic, v. g., q. 12, a. 3 ad 3, quod non congrueret ejus

res de vero responsionis
œlali et ideô audiendis doctrinaà sermonibus
sacerdos qui coram judice testimonium ferre ;

de quodam crimine cogeretur, cujus auclorem

non accommodavit aurem suam , nisi illo tem-
pore quo poleral eliàm per viam experieniiae
ul oonfessor lantùm cognovisset, non
ul tes-

lis, debcrcl respondere se

penitùs esse iliius talem scientise gradumattigisse. » Hune Evan-
rei inscium. Sic legatus alicujus principis de gelii locum sit explicant S. Greg. Naz., Oral.

ejus negoliis censerelur ignorare

ut legaïus, 20, superiùs laudalà , S. Cyrillus Alex., lib. 3

qiiidquid is princeps in mandatorum suorum contra Nestorium, S. Greg. iMagnus, Hom. 2 in

libello noluil comprehendere, et ab ipso mani- Ezechiel, S. Joan. Damasc. lib. 3 de lide or-

feslari prohibuil. Cùm igilur Christus locis thod, cap. 22, S. Bernardus, Homil. 2 de Lau-

laudalis, prophétie, internuntii et legali à

Deo dibus B. Mariae Virginis. Terlia interprelatio

missi partes sustlnerel ; ex eo quôddixerit àse est , Christum reipsà profecisse secundùm
ignorari judicii diem , non sequitur quôd illum scienliam quam acquisilam et experimenlalem

rcverà sub onini lespectu, et etiam ut judex vocant, non quod nova quœdaui et sibi auie
 941 VERBI DIVlî^l. 942
ignola didicerit, sed quùd multa jam sibi per rionis fidem. Mirando laudabat, inquit S. Au-
scienliam infusam cognila, rursùs novo modo, gusl., lib. 1 oonlra advers. Leg. clProph.,
neinpe experieudo secundùin varia cetalis sure cap. 7. Ad Icrlium, ha; voces, confortans eum ,

increnienta dideceril. Hanc interprelalionem non significant ab Angelo motiva patientiae et

tradil et eximiè explical S. Thomas p. 5, q. 12, consolalionis fuisse Chrislo suggesta, sed dun-
a. 2, atquc eamdem videntur seculi sancti taxalei Angclum minislràsse in eoagonequeni
Ambrosius, Epipbanius, necnon Theodorelus pâli voluit tum ut suae humanilalis ccrta ar-
,

adversùs Apollinaristas ; de quibus Palribus gumenta praeberel; eaenim est noslrai naturœ
postea. Omitto inteiprelalionem melaplioricaiii appendix, ut morlem quodam instinclu refu-
S. Greg. Naz. Orat. 30, ei S. Joaii. Damasc gianius; tum ul nimios morlis timorés vincendi
loco mox laudato, juxta quam Chrislus dicilur nobis graliam promererelur. Easdem sacri
profecisse, hominum qui ejus membra
quia lextùs voces S. Epiphanius , Haeresi69
sunl, in sapienlià et virlulc progressas, suum n. (JO, vult accipi de laudibus ab Angelo Chri-
proprium profeclum esse ducit. slo dalis ob eximiam ejus forliludinem. Ad
Jnslabis: Nisi Chrislus rêvera in sapientià ultimum , ubi Clirislus nobis dicilur similis
profecisset,nonpoluissetdicisapientiâprohcere fuisse ubsque peccalo, id est excepto peccalo ,

apud Dettm ; ergo, etc. Nego anl. CùmChristus non solùm peccatum propriè diclum, sed eliam
dicitur profecisse sapienlià et aetate apudDeum, ea quse ila ex peccalo consequuntur, ut ad
sensus est eum modum quo Chrislus proûcie- illud ducant, excipi debent; cujusmodi sunt
bal, fuisse cognilum Deo. Non minus aulem ignorantia etconcupiscenlia.
innotuit Deo profeclus Chrisli in niajori oslen- Obj. 4° : S. Irenaius, lib. 2, cap. 49, sic ha-
sione et explicatione sapientiaî suae consis- bel : Si igitur scient iam diei illius (judicii Fi-
)

lens ,
quàm innotescere potuissel profeclus lius non erubuit referre ad Pat rem, et dixitquod
in acquirendis gradibus sapienliœ positus ; verum est ; neque nos erubescamus, quœ sunt in
ergo, etc. quœstionibus majora secundum nos reservare
Obj. 5° : Chrislus, Joan. H, v. 17, ubi La- Deo ; ergo, juxta S. doclorera, Chrislus non
zarus esset positus inquirit, et cap. 21, quasi cognovil dieni judicii. lia Grolius, in caput l.")

dubiians 1er inlerrogat Petrum : Petre, amas S. Marci , opcrum suoruni t. 2, part. 1 ,

me? sed ejusmodi inquisilio et interrogatio pag. 323, ubi addit lesliinonium jam supra
sunt signa ignorationis ; ergo. Praeterea, laudatum Leontii aientis multos Patrum , imb
Mallh. 8, admiralus est cenlurionis Odem ; ad- ferè omnes videri dicere Christum ignorasse.
miralio aulem ex ignoralione nascitur. Deinde Respondeo non hanc videri esse S. Irenaei
Luc 22 ; Appariât itli ( Chrislo ) Angélus de menlem quam ipsi Grolius afûngit. Intelligi
cœlo confortaus eum. Atqui, si omnia novisset potesl S. doctor eo dixisse sensu Christum
lion indiguissel conforlari ab Angelo, seu sibi diei judicii noliliam ad Palrem retulisse, non
suggeri ab ipso nova palienliae et consolalionis quôd ipse Chrislus hune diem nesciveril sed ;

motiva. Denique, Heb. 4, v. 15, Chrislus no- quôd à Paire ejusmodi cognilionem acceperit,
bis in omnibus similis significalur exceplopec- ut et caetera omnia quae habet non lantùm ut
calo ; ergo, etc. homo, sed eliam ut Deus. Haec exposilio , ut
Ad primum, ncgo coiisequentiam. Ejusmodi evangelicae doclriiioe, ila et S. Irenaii de Verbi
interrogaliones, ut Origines elS.Chrysost.mox divini generalione menti plané consentanea.
laudati observant, humanai sunt loquendi ra- Praeterea verô vix potest concipi quomodô
tiones, quas Chrislus usurpavit ut se hominem S. doctor, qui Gnoslicos impietatis accusai
proderel, et more hominum loquerelur, non quùd Chrislo Filio Dei ignoranliani adscribe-
vero uliius rei ignoranliani indicant. llinc in- rent, suae doctrinae immemor loco objeclo in-
terrogalioni Domini sui respondens S. Pelrus scienliam diei judicii eidem Chrislo impegis-
loco laudato : Domine, inquit, tu omnia nôsti ; set. Ad Leontiurn quod altinet, is à vero
tu scis quia amo te. Ad secundum eadcm fere aberravit, ut ex teslimoniisvelerum inlerpro-
est responsio. Dicilur admirari , non lantùm balionesallalisperspicuumesl.Sapienliùslongè
qui ad rei ante ignotae conspecluni allonitus ac veriùs Eulogius Alexandrinus apud Pho-
est et quasi obstupefaclus ; sed etlam qui pre- tium , cod. 250, quaedam proponit principia
liuni ejus liccl sibi anlea cognilum , niiridcè exponendis ejusmodi veterum, ac praesertim
laudal, et ut exiinium coranicndal. Alque hoc S. Greg. Theologi placilis idonea. Ac deinde

posleriori sensu Chrislus admiratus esi centu- l sic concludil a. 50 ; < Quôd si qui ex Palribus
 ATIONE m
igiioi'ànllniii in Saivalai'o o\ parle liiiniauilaiis d'mi ea (pue ex selpm linbèt consideratani. Non
adniiseriMit, iil lamen non ut dogma saiixe- aiiam aniem S. Gregorii Tbeologi loco objecte

riint, sod Arianonm» nisariiam repressuri ,

esse menlem confirmant verba quœ ex ejus

( (jni oinnia qure in Clirislo eranl liiimana ad Oral. 20, inler probandam conclusionem retu-
l'nigonili divinitalem transi iilerunl, nt increa- limus, in quibns Chrislum ni bonunem potuisse

mm Dei Yerbnm crcalurani oslendcrenl ),

sapienliâ proficere idcircô negat, quôd à prin-

recliùs ha^c do liunianilale Cliristi dici posse cipio perfectns fuerit. Eodem modoinlelligendns
o\istiniârunt, qnàni Imniana ab JlHs Arianis ad est S. Cyrillus, lib. 22 Tbcsauri, tum quia du-
diviiiilaloni trahi. » plicem banc bumanilalis Chrisli considerandse

01»j. o" : Arianis Ciirisli divinitalem ex eo rationem ab eo mutualus est Eulogius , tum
quùd dieni judicii ignoraverit impugnantibus, quia, lib. 5 contra Neslorium , conceplis verbis

jespondent SS. Paires ejiismodi ignoranliam omneni profeclum in sapienliâ Chrislo ut bo-

Chrislo ni boniini adscribendam non Verbo. ,

mini abjudical, quùd in co essenl ab utero om-
lia S. Alhanasius.Orat. 5, abàs à, viArianos, nes ibcsauri sapienliae. Verba S. doctoris à

n. 45 et scq., S. Greg. Naz., Orat. 56, S. BasU., nobis snperiùs relata sunl.

Epist. 58, S. Hil., lib. 9, de Triniiate, S. Cy- 2" Ubi aliqua senlentia in scriptis quorum-
rill. Alex., lib. 2-2 Tliesauri ; ergo, etc. Dist. dam velerum aliquando deprebendilur, diligen-

ant.: Respondent banc ignoranliam depulan- ter observandum est utrum ut dogma certum
dam Chrislo ut bomini boc est ejus bnmani- ,
Iradalur, an verô tantùm ul explicatio solveu-

laii in se consideratse seeundùm ea quoe ex se dis hœreticorum objectionibus ulilis. Si prius,

babet, abslrabendo ab unione bypostalicà , con- lune ejusmodi sentenlia speclanda est ut pro-

cède; Chrislo ut bomini, ita ni ejus bumanitas pria doctiina illius doctoris apud qnem legilur,

ut conjnncla bypostalicè Verbo banc notiiiara ac magnum ex ejus testimonio deducitur veri-

à Deo non acceperit, subdislinguo : Idque non latis illius doctrinae argumenlum. Si posterius,

iraduntut dognia, sed ut opinionem solvendaî jam boc unum ex bujusce senlenliœ usu col-

Arianorum objeclioni idoneam, concedo; tra- !igi polest, eam non improbabilem lis qui illà

dunt ut dogma certum, nego. Ilaque T, natura sic usi sunt visam esse, atque tune nondùm
bumana in Chrislo, ut Eulogius, loco mox ci- fuisse judicio Fccleslae proscriplam (1). Jam

tato, S. Greg. Magnus, lib. 10 Episl. 56, aliàs autem retulimns censuisse Eulogium, si qui ex

8, Epist. 42, et S. Joan. Damascenns observant, Palribus ignoranliam aliquam Chrislo ralione

polosl duplici ralione spectari , nerape vel in bumanilalis allixerunl, hosdogma nonsanxisse,

se, seeundùm ea quae ex se babet, abstrahendo sed banc expositionemadbibuisse ut Arianorum

ab unione byposlalicâ , et à donis quœ propter obslinationem frangèrent, qui divinitatis Verbi

banc unionem cnnsequilur, vel ut unila Verbo, impugnandaî causa , ad illud transferebant

et idcircô donis eximiis cl prœcellenlissimis, ut quoecumqne de Chrislo ut homine sunt dicta.

decebal, ornata. Ccrlum est naiuram bumanam Quàm merilô autem baec ab Eulogio pronun-
Christi priori modo speclatam , seu à se ipsà ,
tiala fuerint ,
juvat exemple S. Athanasii cora-

non baberc qucniadniodùm iidem Paires ad-

,
probare. Hic, Orat. 5, aliàs 4 , in Arianos , n.

vertnnt plenam ouininm reruni noliliam

,
à ; 57, ad argiunenlum quod adversùs Verbi divi-

seipsâ enim natura bumana ignorans est. Sub nitalem Ariani ex iis locis deducebant in qui-
secundo igilur lanlùm respeclu, nenipe ut bus Chrislus scisciialus esse legilur, respondet

Vorbo unila, bumanitas Christi cognilionc om- piimùm ejusmodi interrogationes à Christo

nium perl'oclà poHel, ac inprimis diei judicii. usurpalas fuisse ut bumano more loquerelur,

Duplicem illum bumanai Christi naluric res- iisque nuUam ignoranliam denolari ,
quod et

pectum S. Gregorius Magnus loco laudalo sic ,

(1) Aiunt doct. Benedicliiii in nolà ad Oral.

uno verbo exprimit : Quod (Cbristus) in ipsà
5 S. Alh. centra Arianos, pag. Hdù sen- ,

bumanilalc suâ) «0177 non ex ipsà novit. Poriô tcntiam (qu.T Chrislo ut bomini querumdam
{

Eulogius, ubi supra, n. 10, boc ipso sensu vult ignoranlia iigilur et aliquis in scienlià pre-
;

li'oUis) iinuiuiiw videri olim damnulam fuisse nisi

à S. Gregorio Nazianz. esse dictum Scit qiti- :

cum (ilio errore conjnuclam. Et rêvera, ex S.

ilcm (Chrislus) ut Deus, nescit ver'o ut liomo. Id Ambrosio, lib. 5 de Eide, cap. 18 n. 221 et ,

esi scit quidem eliaui sccundiuu lunnanilatcm 222, perspicuè coiligitur banc snà lelale luisse
unamque cum eo per- quorumdam Calholic^orum menlem, Chrislum
proui in Verbo subsisiit,
aliqua ignorasse quam sentcnliam etsi non ap-
;

sonam constituit, nescit verô seeundùm buma- probel S. ddclor, minime lamen ul errorein
jiitalçm purani et simplicein, seu, prœcisè seciin- jam (hmnalum rejioil.
945 VERDI DiVIiM. 046

(]uibus(lam adduclis ScripUn-e locis plané dc- i'ectu Ciirisli pro viriii iinpugnat, alii)i tamen
luon^lial. Deindc vero subjuugil : Qii'od si in eo neiupc Hb. 5 de Fide cap. 18, n. 222, ciarè si-

qu'od (Clirislus) inlerroyare dicitur, veliiit iusi- guiUcal sibi non probari coruni sentenliam (pii

stere, audiant mdlum in Diiiniluie ignorantiuni Cbristum secundùni bumaiiilateni ali([ua igno-

esse, sed propriiim esse caruis lynorurc. Tiiui U'S- rasse prolilebanlur. Et Scrmone in Psal. 21

limonia ab Arianis objecla de Chrislo ut bo- (si tamoii ipse auctor est bujus sermoiiis), do-

niinc inlelligenda cssc osleudil. Nuiucro auiem cet sapicntiam Cbristi ut hoininis desuper con-

55, poslquàm Lucai locuin, Proficiebat œtale et textam , hoc est , cœlitùs tolam simul inrusaui
sapientià, etc., exposuit de niajori diviiiilalis fuisse, non vert) instar Immana; sapicnli;e assu-

Verbi explicalioiie et ostensiono , ait ,

Qubd si tam , hoc est non paulallm addiscondo acipii-

rixari velint ( Ariani ) in eo qubd Verisum caro silam. HaiC porrô cum iis quai S. Aiubrosius
FACTLJi Jésus sit uppellutus, ad cumque illud dic- loco objecto tradit , satius videtur ojie allalai
tum, PROKiciEU.VT, référant , audiant neque eà re (listincliuiiis conciliare , (piàm cum Pelavio
imminui paternam luccm , quœ Filius Dei est. lib. 11, cap. 4, variationis accusare S. doc-
Quod probal quia iudc tanlùia sequcretur Ver- toreni.

bum ut in carne assuniptà passum est , iia iii 2" De ol'jecto scienliœ CItristi. — Quaiiilur
carne scu iii bunianilatc profecissc. 1", an anima Cbristi à primo orlu Deuni intui-
Obj. ulliiuù : S. Epipb. Hœres. 77, n. 2G et tive cognoveril ;
2" an viderit oninia priescnlia,

30, p. 1020 et 1024, S. Ambrosius, de incar- pneterita et in pcrpetuam ic terni la Icni l'uiura;

nat, cap. 7, n. 72, Tbeodoretus, bi). 5 Ha;reli- o" an omnia eliam possibilia perspecta liabue-

caruni labuJarun), cap. 15, t. 4, p. 284, Apol- ril. Circa primum , onmes consenliunt tbeo-
linaristas qui nienteni Clirislo delraliebanl ac logi animani Cbristi visione Dei iiiluitivà à
mentis crcala; loco Verbuni esse slaluebanl primo orlu esse potilam , sed non comprclien-
refeliunt, quia secundùni S. Lucam, cap. 2, sivà. Quomodù aulem Cbrislus non poluerit
Christus in sapientià profccit.Nani isprofectus, intellectu suo crealo videre Deum compreben-
inquiunt, in Verbuni ipsuni ralione nalur;e di- sivè, variis inodis explicant, secundùm varias
vinae cadere non polest; ergo mens Cbrislo tjuas singuli de Dei iucompiebensibililatc rcs-
fuit qu3e sapientià crescere et progredi potue- pectu cujuslibet inlellcclùs creali tcncnt seii-

rit. Lbi palet agi de vero et reali in sapientià tentias; quaruni expositio ad bunc locum non
et noiiiià incremenio; ergo, etc. pertinet. Circa secundùm, S. Thomas, Scolus
Respondeo cum doctiss. Bencdictiuis in nota etalii scbolaî magislri, quos Pelavius sequiliir
ad locum objectum S. Aiiibrosii, lios SS. doc- lib. Il de Incarnat, cap. 0, unanimiter censeiit
tores non absurde posse expiicari de proCeciu Clirislum ea omnia ab orlu cognovisse qu;e
in eo génère scienliai quod tlieologi Inc appel- Deus suà visionis scicnlià allingit, id est,
lant scientiam acquisilam et experiinentaicm ,
oninia pra;terit;" ,
piicscntia, et in perpeluum
quà nenq)e Cbrislus novo modo, expeiicnlià fulura. Circa terlium, variant opiniones. S.
scilicet, quolidiano et ipso usu ea cognoscebat Fulgentius in Responsione ad Ferrandum dia-
quai jam ipsi per scienliam infusam erant nota. conuin, Hugo à S. Victorc in lib. L'trtnnaniwa
Fundameulum bujusce respuusioniscst l", (juia Cliristi œ(iuulem cum Divinilale scienliam hubue-
qualiscumcpie in sapientià prolectus, etiani ille rit, Petrus Piclaviensis cl alii allirmant Cbristi
experinienlalis , refellendis Apollinaristis et aniniam nibil latere eorum quai Deus novit, ac
dogmali catholico in eos stabiliendo sufliciebat. jiroinde non lantùm ea quBe ad scienliam divi-

Solà enim mente bumauà poluit Cbrislus etiani iiam visionis referuntur, sed eliam quai ad
in hoc sçiendi modo prolicerc, et quodiibet in- scienliam simplicis iutelligentiai pertinent,
crementuni à Verbi divinilale perinde exchidi- nenipe omnia possibilia, ab intellectu crealo
tur. 2" Quia niirum videri non débet à sanclis Cbristi clarè perspici. Discrimcn tamen ponunt
docloribus non esse diserte assignatam natu- scienliam Dei inter et scienliam Cbrisii ; nempe
rain ilbus scicnliui in quà aicbaut Cbristuin observants. Fulgentius, Petrus Piclaviensis
esse progrcssum. AVmpe niliii ad cor uni sco- cl alii, scienliam Dei esse ipsum Deum, ipsi-

pum, ut dictum cit, reierebat, moduiu et spe- que esse necessariam et essentialem ; scientiam
ciem ejusniodi increnieiili determinarc ; satis aulem quà Cbristi anima donata est, non esse
ipsis eral Cbristuin ali(iuatenùs et qualieum(|ue ejnsniodi animai ossenlialem, sed ipsi fuisse
rationc in sapieulià prolecisse. 5'^
S. Ambro- à Deo concessam. Addunt non pauci aniniam
sius, qui loco oJjjeclo Ai)ollinarislas c\ hoc pro- Cliiisli, elsi ea omnia (luic Deus perspicit, co-
947 DE INCARNATIONE 94g
gnoscat extensivè, non tamen ea cognoscere Deum vidit intuitive, et quidem clariùs quâ-

lani iiUensivè, id est cogiiiliono qiue enlilate libet alià creaturà ; sed non comprehensivè.

siiâ a(kBfiuetscienliae divinse porfeclioncni. Quae Probatur prima pars 1° lis Scripturae locis
ratio vix differt ab eà qiiam S. Fulgciitius adlii- quibus modo probavimus Christum à primo
Luit. Eaindem S. Fulgenlii et aliorum opinio- ortu plenâ rerum scientià fuisse ornatum. Nam
iiom nova ratione explicat Thoniassinus. Neni- ex ejusmodi leslimoniis Christus ab ortu plenus
pe, juxtaeum, anima Ciirisli novitqnidem ea fuit veritalis , et thesauros sapienliae et scientiae
omnia quae Deus seu scientià visionis, seu in se reconditos habuit ; atqui dictus non fuis-

scientià simplicis intelligentiae perspicit, sed set plenus veritatis , et thesauris sapientiae et
tainen génère cognitionis inferiori et spécifiée scientiae cumulatus, si visione Dei intuitive
diverso. Ut enim, inquit, niodus cognoscendi caruisset, ut colligere est ex eo quôd qui vi-

per sensus diflert spécifiée à modo quo eadem sione intuitivâ nondùm fruitur, dicatur ab
objecta cognoscimus per intellectum, itacogni- Apostolo cognoscere tantùm ex parte, videre per
tio divina alterius generis et longè superioris spéculum in œnigmate , peregrinati à Domino, et
est ab eâ quà anima Christi eadem ac ipse ob- per fidem ambulare non per speciem. Sic enim
jecta apprehendit. loquitur 1 Cor. 13, v. 9 et 10 : Ex parte enim

Plerique theologi post S. Thoniam, tertià cognoscimus , et ex parte proplietamus; cùm au-
parte, q. 10, a. 2, in corpore, S. Bonav. in tem venerit quod perfectum est, evacuabitur quod
5 disl. 14, et Scotum in eamdem dislinctionem ex parte est; et v. 12 : Yidemus mmc per spé-

qu. 2, censent omnium possibilium cognitio- culum in œnigmate; tune autem cognoscam sicut
nem non esse Christo concessam , neque ideù et cognitus sum; et 2 Cor. 5 , v. 6 , et 7 : Dîtm
ipsum dici posse quidquam nescire, quia ejus- sumus in corpore, peregrinamur à Domino, per
modi possibilium cognilio nec ad ejus condi- fidem enim ambulamus et non per speciem;
tioncm et dignilalem, nec ad nmnia ejusdcm ergo, etc. Eôdem referri possunt quaedam alia

et oflicia ullum respectum habenl. Plenam igi- Scripturae loca; Joan. 8, v. 35 : Scio eum
tur Christo scienliam adscribunt eorum om- (Deum), ait Christus, et sermonem ejus servo.

nium quae Deus scientià visionis atiingit, atque Ubi agitur de Christo ut sermonem Dei obser-
eo sensu intelligendi sunt cùm aiunt à Christo vante, ac proinde de eo ut homine. Ibid. cap.
omnia cognosci , id est omnia quœ verè entia 1, v. 18 : Deum nemo vidit unquàm. Vnigenitiis
sunt, nam possibilia nonnisi impropriè entia Filius qui est in sinu Patris ipse enarravit.

appellantur. Statuunt verô non omuia à Christo Christus ut prœdicans et Prophetam agens est

perspici quse ad scientiam divinam simpHcis Christus ut homo. Ergo cùm unigenitus seu
Intelligentiae pertinent. Si Christus compre- Christus enarrans seu praedicans ibi dicatur in

henderet quaecumque potest Deus, compre- sinu Patris, videtur significari ipsum ut homi-

henderet divinam virtutem, inquit S. Thomas nem per visionem claram et intuilivara esse in

loco citato, et per consequens divinam essentiam. sinu Patris.

Caeterùm, plurium possibilium notitiam Christo Probatur 2° ex SS. Patribus quorum testi-

esse imperlitam onines conccdunt; nec sané nionia supra etiam adduximus. li perfectara

ullum dubium esse potcsl quin Christus ea quae omnium cognitionem adscribunt Christo, no-

voluerit, possibilia slalim cognoscai. Petavius, luntque ullum in sapientià verum et realem

loco jam laudato, conjicit sanclum Fulgen- profeclum ipsi absolutè attribui, quia nempe,
tium forte explicari posse de cognilione eorum ut ait S. Gregorius Theologus , à principio per-

fectus, perfectior esse non potuit. Atqui plena

omnium quae Deus scientià visionis perspicit
quippe cùm cœtera non sint, nec fuerint, nec scientià, atque impossibilitas in scientià profi-

futura sint, cùmque ubi dicimus omnia, ea ciendi Christo ut honiini attribui non potuis-
potissimùm intelligamus quae simpliciter extra sent, si, etc. Non omiltendum S. Augustin!
teslimonium quo expresse et nominatim de
sunt, hoc est entia quae sunt aciu, non verô in

entia sccundùm quid et polenlià lantùm, nempe visione Dei intuitivâ disserens S. doctor, hanc

possibilia; sequilur S. Fulgentium ubi docuit Christo in terris degenti attribuere videtur.
Libro igilur 83 Quseslionum, q. 65, in allego-
Christo plenam fuisse omnium scientiam, forte
ricâ quâdam resurrectionis Lazari expositione,
de solis existentibus aut praeteritis vel futuris,
non de merè possibilibus esse locutum. Quid- sudarium quo faciès illius è monumenlo exeun-
tis tecta crat , figurasse docet obscuram illam
quid sit

Anima Christi à primo ortu suo visionem quà nunc per spéculum in œnigmate
CoNCLUSio I.
949 >'KRB1 DIVIN!. 9B0

Deiim cognoRcinnis. Tuni addit Chiislura prai- Deus dicitur constilitisse Chrisfum nd dexlcram
cipiondo illud sudnrium auferri, signilicarc vo- siiam in cœleslibus; mpra omneni principatum et
luisse qu'od post liauc vilam auferentnr omnia ve- potestatem, et virtutem, et dominai ioncm, et omnc

lamenta, ut fade ad facicm vidcamiis. Dcinde câ nomen, qmd nominatnr non so[ùm in hoc seculo,

occasione observans linleaniina et sudariiim sed etiam in future. Atqui in cœtesti regno , ut
quibus Cliristi corpus iiivohilum est, ab ipso ait S. Thomas, hîc q. 10, a 4, tanto aliquis est

esse in inommienio relicta, juxlaeamdein alle- snperior, quunth perfectins cognoscil Deitm; ergo.

goriam concludit eum inler et ciBteros homines Probatur 2", quia humanitas Chrisli, ulpole

inagiiiim inlcrcessisso discrimen, et ipsiim so- Verbo perfectissimè conjuncla, nempe in per-

lum in came niliil latuisse. < Quaiilùin autein, souic unitatem, debuit proinde clariori ac
ail, inlersil iiiter hominem, quem Dei sapien- perfectiori quàm cœtcraî creaturîc visione Dei
tia geslabat, pcr quem libcrali sumus, et donari. Nec dicas naturam Angelorum esse per-

caeteros homines , hinc inlelligitur, quôd La- fectiorem naturâ humanâ, ac proinde Angeles,
zariis nisi exiens non solvitiir; id est, etiam ulpole perfectiori intellectu donatos, debere
renata anima, nisi resolulione corporis libéra perfecliùs Cbristo Deum cognoscerc. Nam hic

ab onini peccalo, et ignorantià esse non potest, non agitur de cognilione naturali, siquidem

quamdiù per spéculum et in jenigmate videt Visio intuitivâ Dci menti cuilibel crealœ sibi

Doniinum. lllius aulem linleamina, et suda- relictae impossibilis est ; sed quaestio est de or-
riunt qui pecoalum non fe il, et nihil iguoravit, dine gratiae in quo Christus perfeclissimus est
in monumenio inventa sunt. Ipse solus in et longè Angeles superat ; ergo.

carne, non lantùm in monumento non est op- Probatur terlia pars, quia fide constat, ut

pressus, ut aliquod peccatum in eo inveniretur; alibi demenstrant iheologi, Deum menti finitae

sed nec linleis implicalu«s, ut eum aliquid la- esse incomprehensibilem ; atqui mens Christi

teret aut ab ilinere retardaret. » quantiscumque dénis ernetur, finita tamcn est;

Observât Pelavius, lib. 11, cap. 4, n, 5 et G, etc. Hinc mérite in concilie Basileensi, sess.
alia quaedam Patrum teslimonia àSuare, disp. 22, inler alias plures damnata fuit ista propo-
25, sect. 1, et ab aliis quibusdam hîclaudari, silio Augustin! de Roma : Anima Cliristi videt

quse ad rem non pertinent. Deum tamctarè et intenté quàm Deus videt seipsum.
Probatur 3° conscnsu unanimi thcologorum QuLcres an de fide sit Christum ab ortu ac
qui omnes ut certum et indubitatum ponunt lemporc vitse suaî mortalis, visione Dci intui-
Cbrisii animam à primo orlu fruitam esse vi- tivâ secundùm animam esse peliium? Respon-

sione Dci intuitivâ. deo à quibusdam Iheologis pronunliari illud

Probatur 4" ratione theologicâ, quam affert esse de fide. Sed hœc opinio falsa est, siquidem
S. Thomas, p. 3, q. 9, a. 2, nempe ciim ho- degma visienis inluitivae, ut fatenlur Suarez
mines pcr Chrisli humanitatem ad bealitudinis De Incarn. disp. 25, sect. 1, Petavius, lib. H,
fincm perducanlur, utlegilur Heb.2, oporluisse c. 4, n. 8, et alii, neque in Scrij)turis, nequc
ut beala coguilio quai in visione Dei consislil, apud SS. Patres clarè et dilucidè expressuni
excellentissimè Cbristo homini ab ortu conve- legitur, sed lantùm ex generalioribus Patrum
niret. Praeterea omnis perfeclio iu anima Chri- et Scripturarura dictis discurrendo inferlur et
sli possibilis, et finem Incarnationis, nempe colligitur. Censent (amen Suarez et Petavius
satisfaclionem ab ipso pro nobis exhibitam non lociscilalis, banc doctrinam esse ila certam ut
impediens, censeri débet ab orlu Chrislo con- adversa senlenlia sit erronea et haeresi pro-
cessa ; atqui visio intuiliva Dei in anima Chri- xima. Sed durier adhuc videtur hœc censura,
sli fuit ab ortu possibilis, ut manifestum est; nec salis firme nixa fundamenlo. Salis sit ergo,
non autem impedire poluit ne Cbrislus pro preposilioni quâ Christum visione intuitivâ ab
nobis salisfaceret, si quidem cap. .3 ostendc- ortu esse fruilum negaretur, notam laisitaliset
mus passionesvoluntarièsusceptas et ex hberâ temeritatis cumTurnelio et aliis pluribus inu-
tanlùni volunlate per aliquod (cmpus persévé- rere, quia hanc notam mereiur omnis propo-
rantes, posse ex Dei polentià absolulà slarc ^iiio quam ut ccrtô falsam omncs thcologi una-

etiam eum illà bealitudine quse ex visione Dei nimiter respuunt.

intuitivâ diflluit; ergo. CoNCLisio II. Animœ Christi cenccssa est
Probatur secunda pars, nempe animam Chri- ab ortu cognitio omnium prsesentium, praete-
sli clariùs videre Deuin ,
quàm alia quselibet riterum et pcr lelam ailerniiatera futurorum,
creatura; 1° ex Scriplurb. Eph. 1, v. 20, non verô omnium possibiliuni.
Dol Ï)E INCARNATIONE 953
Probalur prima pars, 1" quia, ex supra di- perceptionis. Quaecumque sit intensio, entila

clis et coniprubalis, ChrisUis plenam omnium aul species alicujus perceptionis pura3, cerlè
ad sua mcnibra el diguitaleai pertinenllum ea perceplio comprebensiva est, si objeclum,
cognilioiiem à primo ortu haljuil atqui status, ; el quidquid est in objecto, et omnis virlus ob-
digiiilas cl niuucra Cliristi homiiiis ad oninia jecli per eam ita allingantur, ut nibil in iis

pra;lerila, prcsenlia cl in pcrpetuam œternila- prorsùs sit quod percipientem fugial. Sed de
toin futura relalionem dicunt. Quippe Ephcs. eo alibi uberiùs iheologi disputant ubi de iu-
d, V. 21, constitutus est supra... omiie nomen comprehensibilitate Dei et visione ejus bealis
qnod nominalur, non solum in lioc scculo, sed mentibus concessà.
eliam in (uturo. Et omnia (Dous) subjecit sub 5" De speciebus scientiœ Cliristi. — Theologi
pedibus ejus. Tum eu loci , tuni alibi signilica- soient dividere scicnliam Cbrisli in beatificam,
tur esse Angeloruni atque hominum Caput. Ad infusam, et acquisitam seu experimentalem.
Cliristuni oninia referri dicunlur, 1 Cor. 3, v. Beatilica ea est, quà anima ejus videt Deum
15, Cbristus aulem ad Deum. Coloss. 1, v. 20 : intuitive, quàque sinml in Deo tanquàm in nie-

Reconciliata sunt omnia in ipsum.... sive quœ in dio, ut aiunl, seu in Verbo perspicit aliqua
terris, sive qnœ in cœlis sunt. Fide constat eura possibilia et creaturas existentes. Scienlia in-

salisfecisse pro omnium peccatis, propter ejus fusa est ea quam Cbristus à Deo infusione ac-

mérita omnes conferri gratias, eumdem consti- cepit, ul cognosceret omnia quai ad se et sua
lutum esse vivorum et mortuorum judicem, munia conlingebant, Scienlia infusa duplex est,
etc. ; ergo , etc. 2" In Scripturis Christus dici- alia infusa, per se nempe, quà omnia raysteria

tur simpliciler veritatis plenus, et ihesauris et res supernaturales Christus clarè cognovit;

sapientise et scientiai cumulatus; pluresque alia infusa per accidens, quà cognoscil ea quo-
è sanctis jam laudalis Palribus ipsi simpliciter rum bomo purus naluralem posselcognitionem
allribuunt plenam omnium scientiani atqui ; acquirere. Scienlia acquisita seu experiraenta-

Laec intelligenda sunt saltem de iis omnibus lis est ea, quà Christus novo modo, nempe ex-

quîe reverà exislunt, aut extilerunt, aut exti- periendo, cognoscil mulia quae jam antea per
lura sunt in rerum iialurà; nain vox omnia, scientiam infusam cognoscebat. V. g. , anle-

saltem universa entia actualia compleclitur : quàm paleretur, dolorum naturara et vino co-

oninesquc thesaurl scicntiae saltem signilicant gnoscebat, eamdem verô, patiendo, cognovit
iiotitiam eorum omnium qute condità rerum nova raiione, nempe experientià ; nova aulem
universiiate continentur; ergo, etc. boec ratio cognoscendi appellalur scienlia expe-

Probalur secunda pars, nempe non omnia rimontalis. Facile perspieilur omnes bas scien-

possibilia cognosci ab anima Cbristi. Nam l'' tias in Chrislo admiitendas, quia harum om-
gi anima Cbristi quse Deum videt intuitive, ut nium habuit facultates quas ad actum rcduci
probatum est, et prœterea omnium fulurorum, Cbristi perfeclio postulavit.

praesentium, fulurorum plenam babet noli-

ARTICrUS II.
tiam, polleret quoque omnium possibilium iio-
De perfectione Immanitatis Cliristi quantitm ad
titià, jam ejus scienlia tam latè pateret, quàm
voluntatem consideratœ.
scienlia Dei, nullusque in Deo esset respectus
alqui id falsum, 1" quia im- Mllta bic expendenda occurrunt \° quae
qui ipsam lateret ;
:

possibile est ab anima Cbristi qu3e iinila est gratiai Cbristo collalai fuerinl; 2" an donis

tôt ejusmodi objecta inûnila ita attingi ut nihil Spiriiùs sancti cumulatus fuerit ;
3° quœ in eo

eam lateat ;
2° quia anima Cbristi non polest fuerinl virlutes; 4" quœ el quanta fuerit Cbri-

Deum comprehendcre ; alqui Deum comprc- sli sccundùm bumanilalem sanctilas; 5°inquo
henderet qui eum sic videret ut nibil lateret rcponenda sil ejus liberias, et quomodô cum
videntem; ipsa est definilio comprebensionis ejus impeccanlià conciliari possit.

quam afl'ert S. Augustinus. Vel, ut raliocina- 1° De y rat iis Cliristo homini concessis. — Du-
tur divus Tbonias bic q. 10, art. 2, in corpore, plex goneraliin dislinguitur gralia, alia gralum
si coguoscerel anima Cbrisli in Verbo quaicum- lacieus, alia gratis data. Hœc non tam in com-
que sunt in polentiâ divinà , lioc esset compre- inodum accipientis conferlur, quàm ad ulilita-

hendere omnia quœ potest Deus facere, quod esset tein aliorum; ut donum miraculorum. Gralia

couipniicndere divinam virtutcm et per conse- gralum faciens vel eum cui tribuilur, formali-

quens divinam essentiam. Frustra aulem lingun- ler sanclilical, vel saltem ad ejus sanctilicatio-
lur gradus varii inlensionis, aut diversa species nem conducit. Dividitur hic iu substanlialem
955 VERBI DIVINI. 95i

et accidenlalem. Substantialls est ipsa unio humanilatem agens, produxcrit pbysicè mira-
hypostatica, quâ iiatura humana Chrisli Verbo cula an verô moraliler lanlnm. Respondeo
,

(livino iii personoe unilalcm coiijtingilur. Ac- corlum esse l** , Chrislum ut hominem fuisse
<i(lenlalis est ea qux ex hyposlatkà uiiionc iii saliem causam moralem miraculorum qua; pa-

Christi hiimanilaleni (lenvaliir, el liabiliialis travil. ^'am causa moralis ea est quie agenlen»
est vel acliialis. Huinanilali Chrisli iiicssc gra- movcl et impelUl ad eflectum produccndum ;

liani subslanlialem, seu eaiu hyposlalicc uiiiii alqui eœ saliem fuerunt Chrisli hominis parles

Verbo iliviiio, salis supcrquc demonslratum in patrandis miraculis, ut mcrilo dcsideriorum

liquel ex diclis Disserlationc quarlà, cap. 2, suorum cerlô el iiifallibililcr moverct Deum ad
adversùs Neslorium. De graliâ igiliir acciden- miracula cflicienda; ergo, etc. Ccrlum est 2",

denUîli , seu Iiabiluali, seu acluali, iniprresen- Chrislum ut hominem dicendum esse causam
liaruin superesi ut disseranius. physicam miraculi in eorum systemale qui cau-
Co.NCLisio I. Chrislus iiabuit graliam habi- sas physicas secundas volunt esse dunlaxat
tualeni el aclualeni, sine lis lauicn inipeiroclio- causas occasionales à Deo inslitulas ut secun-
nibus quas in nobis gratia aclualis supponit. dùm aliquem ordinem conslantem et unifor-
Probatur prima pars ex Scripluris. Joan. \, mcm opcraroiur. Nam causa occasionalis ca est
V. 1 i : Vcrlnnn caro factum est et liabitavit in ad cujus priescntiam semper et infallibiliter in

nobis plénum rjratiœ et veritalis. Ibid. v. 10 : iisdem circumslantiis vi logis à Deo conslituUc
De plenitudine ejus nos omnes uccepitnus. Et cap. cffectus producilur ; alqui , ubi Chrislus ut
3, V. 34 : Non enim ad mensuram dat (ei) Deus homo volebal miraculum produci, constat illud
spiritum. Ex quibus locis palet in Chrislo l'uisse semper fuisse à Deo produclum ;
quippe sem-
pîenitudinem graliai ; ergo, etc. Ratio Iboolo- per exaudichatur Chrislus pro suâ revereniià;
gica idem manifesté adslruit : nani Chrislo nc- ergo, etc. Cerlum est 5", Chrislum in miracu-
cessaria fuit gratia, tum ut ejus humanilas losos ellteclus magis inlluxisse, quàm causye
forma justitiae inhifirentis instruerelur, tum ut occasionales in effeclus suos influèrent. Nam
ejus voluntas in ralione causse supcrnaturalis causa occasionalis nullam per se liabct vim mo-
constitueretur , et posset ea opéra ellicere vendi et impellendi agentem ad eifectum pro-
naluram liumanam sibi relictam longé supe- ducendum ; el idcircô lanlùm ad ejus pra^sen-
ranlia quœ Chrislus humanitale suâ produxit. tiam effeclus producilur, quia ad ejusmodi prai-
Probatur secunda pars, nenipe graliam in sentiara Deus hune producere decrevil; alqui
Ciirislo fuisse sine iis imperfeciionibus quas in non lantùm ad prœseniiam actùs voluntalis
nobis supponit. Nam gratia nobis datur tum ad humana; Christi de quodam patrando miraculo,
depeliandam è raenlibus nostris ignoranliam, seu ubi aderat ejusmodi actus , hoc ipso Deus
tum ad concupiscenliani quâ ad peccanduni illud operabalur ; sed praîtereain ejusmodi actu
impellimur , vincendam; alqui propler iios inerat, ut diclum est, saliem vis movendi Dei
Jines gratia non fuit Chrislo coilala, siquideni ad effeclum miraculosum producendum ; ergo
nec ignoranlià , ut arliculo prœcedenti proba- in effeclus miraculosos Chrislus magis influxit,

lum est, nec concupiscentià uli mox dicemus, quàm in suos effeclus causa merè occasionalis
laboravil; ergo, etc. inlluerel.
CoNCLusio II. Omnibus gratiis gratis dalis Ulrùm verô in systemale eorum qui vim ali-
politus est Chrislus ut homo. Probatur, quia quam propriam physicam, à Deo dependentem,
ejusmodi gratis ex Apostolo, 1 Cor. 12, sunt causis pbysicis secundis assignant, quod sy-
sermo sapienliie, gratia sanilalum, operaiio slema Iheologi soient tenere ; ulrum, inquam,
virtutum, prophetia, discretio spiriluuni. Sed in eà opinione Chrislus ut homo dicendus sit

ex evangelicà hislorià constat Chrislum omni- causa physica miraculorum, quaistio est bine
bus ejusmodi graliis fuisse praicellenier prœ- cl inde in scholis maxime agitala, quae nobis
ditum ; ergo, etc. videlur certosolvi non posse; quanquàm par-
Quaircs 1°, an gratia Chrisli fuerit infinita ? l(*m alTirmantem ut probabiliorem habeamus.
Respondeo négative. Nam quid(iuidinsubjeclo Et quidem certosolvi non polest; natura enim
iuLaîsionis finito recipitur, illud nocessariô vis illius physica; quae causis secundis Iribui-
finilum est ; alqui gratia; Ciiristo coliata; , in lur, non salis pcrspicuè innolescit, utpossimus
ejus humanitale quae finita est, receptse sunt; esse cerli banc circa miracula virtulem in hu-
ergo, eic. manitale Christi, seu in gus anima per volun-
Quxres 2° , an Chrislus ut homo et ut per | tatera opérante esse posslbilem. Pars aulem
955 DE INCARNATIONE 056

affirnians probabilior est. Nam si causse secun- raies, cum ejus perfeclione non piignantes.
dœ quàdaiii vi physicà sibi proprià polleaiit, Probatur, quia propter unioneni hypostalicam
sanè probabilius similem potenliam circa niira- necessc fuit ut Christi humanitas omnibus vir-
cula producenda, poluisse à Deo aaimae Chri- tulum numeris esset absoluta et cumulata.
sii concedi, ut et vulgô exislimaut hanc Ange- Dictum est autem , in eo inesse virtutes cum
lis concedi posse, iniô et in quibusdam occa- cjus perfectione non pugnantes , i° quia fidcs

sionibus forte concessam fuisse. Porrô ,

quis, et spes ipsi non tribuendae , utpole quie cum
admissà bujusce virtutis, in anima Christi, visionc inluitivâ quâ ab ortu fruitus est, con-
possibilitate, eanideni doteni ncgavcrit fuisse ab sislere non possunt. Sola ergo ex virtutibus

ortu ipsi concessam ? ergo, etc. theologicis Christo convenit charilas. 2° Quia
2" An doua Spirilùs saiicti Cliristo cotlata sint. virtutes morales, quse in nobis opponunlur
— Katuram donorum Spiritùs sancti, prout à motibus concupisceniine , et in iis reprimendis
virtutibus nioralibus distinguuntur , explicat et coercendis occupantur, Christo eliam ad-
S. Tbomas 1-2, q. 6S, a. 1. Hic satis sit an- scribi nequeunl , siquidem in eo nulli erant

nolare ejusmodi dona ad gratiam babilualem motus concupiscentiae , nullus peccati fomes.

referri, ils perlici bominem seu aniniae polen- Pœniienlia pariter, prout est dolor de peccatis
lias in iis quse per Spiritum sanctum opera- propriis, in Christo summè sancto et omnis
locum habere non 5"
lur, ac tandem illa esse septem numéro, nem- nox3e experti potuit.

pe dona sapienliaî et inlellectùs, consilii et Quia non eo sensu Christus virtutes habuit ac^

fortiiudinis, scienliae, pietatis et timoris Do- quisitas,quôd aUquasactuum repetitione com-

mini. paraverit ; sed tantùm quôd eas virtutes quas

CoNCLCsio. In Christo fuêre dona Spiritùs alii frequenti actuumrepelitioneacquirunt,ipse

sancti sed iis imperfectionibus mixta non erant (ubi suœ perfectioni non repugnabant) ab ortu
quibuscum in nobis deprehenduntur. Probalur sibi à Deo infusas habuerit.
prima pars ex Isaiae c. Il, v. 2, ubi omnia re- 4° Quœet quanta fuerit Christi sanctitas. Ex —
censentur Spirilùs sancti dona, et Cbristocon- dictis liquet Christi humanitalem fuisse summè
cedenda pronuntiantur. Requiescet, inquit Pro- sanctam,i'^ ratione unionls h}"postalicae quâ ,

pheta , super enm ( florem egressura de radice Verbo divino substantialiter conjungitur; 2°
Jesse ) Spiritùs Doniini, spiritùs sapientiœ et in- ratione gratiae habitualis, et charitatisexcellen-

tellecti'is, spiritiis consilii et fortitudinis , spiritùs tissimae , donorumque et virtulum perfectissi-

scientiœ et pietatis; et replebit emn spiritùs timoris marum. nuuc est an Christus fuerit
Quaestio

Domini, Is texlus de solo Christo intelligi posse ita sanctus , ul nec peccaverit, nec peccare

antecedentia et consequentia manifestum fa- potuerit, et nequidem ipsi fuerit peccandi fo-

ciunt. Et rêvera de Cbristo exponitur à S. mes ; tum undenam repetenda sit illa ejus

Irenaeo. lib. 3 contra hseres. cap. 3, à Tertull., impeccantia ; denique an ea semper operatus
lib. advers. Judaeos, cap. 9, à S. Hieronymo fuerit quae erant optima et Deo niagis pla-

in Isaiam , et ab aliis. Probatur secunda pars, cita.

quia dona Spiritùs sancti in nobis admixta Notandum autera eô desipuisse quosdam de-
reperiuntur defectibus qui cum Christi perfe- cirai sexti seculi haereticos de quibus Hosius
etione stare non possent. Nempe, v. g. , do- lib. 1 de Haeresibus, ut Christo in cruee pen-
mum consilii in nobis saepè supponit animum denti impatientiai et desperationis motus attri-

ancipitem et per aliquod tempus deliberantem; buèrent.

donum timoris cura salutis nostrse incertilu- Co.NCLLsio I. Chrisius Dominus nec pecca-
dine conjunctus est, etc. Atqui hse imperfeclio- vit, nec peccare potuit. Probatur 1° ex Scri-
nes in Christo non possunt admitli ; donum pturis. Joan. 8, v. 46 : Quis ex vobis arguetme

igitur consilii in eo nibil aliud est quàm rectum de peccato? 2 Cor. 5, v. 21 : Eum (Christum)
de agendis judicium, nullus ipsi alius timor qui non noverat peccatum, pro nobis peccatum

Domini adscribendus quàm qui ex cltaritate et fecit (Deus). Hebr. 4, v. 15 : Tentatum per otn-
reverenlià seu obsequio nascilur, etc. nia pro similitudine absque peccato. Ibid. c. 7,
3** De virtutibus Cliristo attribuendis. — Vir- v. 26 : Talis decebat ut nobis esset Pontif'ex san-

tutes allai sunt infusœ , allai acquisitœ, allie ctus, innocens, ivipollutm, segregatus à peccato-
theologicae, aliae morales. ribus et excelsior cœlis f'actus ; qui non habet ne-

Co.\CLLSio. Fuère in Christo omnes virtutes ccssitatem quotidiè ,

quemadmodim sacerdotes,

tum infu&âe^ tum acqui&itse, theologics& el mo< priùs pro sm delictis hmtit» fffarre, etc. 1 Pe-
957 VERBI DIVINI. 958

tri l , V. 8 : Non corruptibilibus auro et argent « Sine peccalo, inquit, conceplus (Christus)
redempti eslis, sed pretioso sanguine quasi Agni ot natus, non solùm non peccavit, sed etiam

immaculali Christi et incontaminati. 1 Joau. 5, peccare non potuit. >

V. 5 : llle apparuit ut peccata nostra toUeret , et Opcrosum non esset innuraera alla sancto-
peccatum in eo non est. Clara sunt hœc tcsli- rum Doctorum congerere lesiimonia omnes ,

nionia, iisque oinne peccatum à Cliristo ita enim hàc de re perfeclè consenliunl. Vide S.
excluditur, ut manifesluin sit ab ipso quoque Dionysium Alex., in Epistolà ad Paulum Samo-

peccandi polenliam iisdem reinovcri. Et vcrô satenum; S. Alhanas., lib. 1 de Incarn. contra

nuniquid is pcccavit, aut peccare potuit, qui Apollinarislas, et Orat. 2, aliàs 1, adv. Aria-

non solùm sanctus et jiislus sinipliciler et nos; S Greg. Naz., Orat. 36, n. 46, cujus

exiinio modo in Scripturis dicitur, sed et ipsa verba laudanlur act. 17 synodi VI generalis;

justitia et sanctitas? Atqui Christus in Scriptu- S. Hil., lib. 10 de Trin. ; S. Ambr., lib. de
ris non tantùm sanclus et justus simpliciler Incarn. cap. 7 ; S. Hier., in Epistolà ad Ctesi-
et eximio modo, sed etiam ipsa justitia et san- phonlem; S. Augusl., lib. de pecc mer. et re-
ctitas appellatur. Vide Psalm. 4, v. 4 ; Psal. 15, miss, cap. 11, lib. deCorrep. etCrat. cap. 11,

V. 5; Isaiae 12, v. 6, cap. 45, v. 8, cap. 51, lib. de Praedest. sanclorum , cap. 15, et En-
V. 5, cap. 53, V. 11, cap. 62, v. 1 ; Jerem. 23, chirid., cap. 36 et 40; S. Cyrillus Alex., Dial.
V. 5 et 6, cap. 53, v. 15; Malach. 2, v. 2; Da- 6 de Trinitate, et alios plurimos.
Marci 24 Probatur i° ratione theologicâ. 1° Inde-
niel. 9, V. 24; Zach. 9, v. 9; 1, v. ;

Lucae 1, V. 35; Act. 3, v. 14, cap. 7, v. 5, cens fuisset et plané Deo indiguum et turpe ,

cap. 22, V, 14; Apocal. 3, v. 7; ergo, ut Deus Verbum nalurâ à se assumptà et sibi

etc. in personae unitalem conjunctâ peccâsset, sic-

Probatur 2" exconcilioLater., sub Martino que , rebellando in se ipsum , sibi odiosus fa-

I, cap. 5 ; ex S. Leone , in Epistolà ad Fla- pœnas œternas meruisset. 2" Quani

ctus esset, et
vian., approbatâ à concilie Chalcedonensi nec- sibi Deus Verbum hyspostaticè conjunxit na-

non ex aliis pluribus sacris synodis, qua; ubi turam, banc sui juris spécial! modo ipse fe-
Christo atlribuunt physicos et naiuralcs quos- cit, luiic summâ ratione seipsum communi-

dam defcctus, monere curant, ab ipso assump- cavit, eam omnibus donis et perfectionibus

tos non esse defectus morales seu culpabiles qui« in illà inesse possunt ornât ac cumulât

humanitatis. ejus omnes régit volitiones et operationes ut-

Probatur 3" ex SS. Patribus. S. Hippolytus, pote quas propter idiomatum communicatio-
episcopus et martyr, apudTbeodoretum, Dia- neni sibi propriè vindicat ; ergo non tantùm
logo I, postquàm docuit arcara quae ex lignis hàc naturâ non peccavit, sed nec peccare
putredine non obnoxiis erat confecta, fuisse potuit.

figuram Christi qui à peccali putredine alienus Dices F : Ut Deus Verbum, etsi impassibilis

erat, addit eunidcm Chrislum < ex lignis pu- in propriâ naturâ potuit tamen in naturâ as-
Irefaclioni non obnoxiis secundùm hominem ,
sumptà pati, quid répugnât eumdem etsi na-
hoc est, ex Virgine et Spiritu sancto, intùs et turâ suâsanclum in naturâ assumptà peccâsse?
foris tanquàm purissimo Yerbi Dei auro cir- Ita Durandus. Nego. conseq. Latum est discri-

cumtectum fuisse. > Origenes, lib. 2 de Prin- men inter defcctus physicos qui necessariae
cipiis, cap. 6, n. 7, allatà simililudiue massae sunt nalurae assumptae appendices, aut ad no-
ferri , quae, si seniper in igné esset posita, c et slram redemptionem fuerunl requisili , et de-

omnibus suis poris, omnibusquc venis ignem fectus morales , nempc vitia et peccata , quae
reciperct, » non posset, dùm sic igné perpe- hominum redomptioni nocuissent, Deo summè
tuo pervaderelur, c frigus aliquando recipere; odiosa sunt, et severc ab eo puniuntur, quse-
hoc ergo modo, inquit, etiam illa anima (Chri- que nullam à Verbi personà potuissent digni-
sti )
quae quasi ferrum in igné , sic sempcr in tatem consequi.
Yerbo, semper in sapienliâ, semper in Deo Dices 2" : Christus in cruce pendens , haec
posita est , omne quod agit, quod intelligil, verba prolulit : Deus meus, Deus métis, ut quid

q-iod sentit , Deus est ; et ideô nec convertibilis dereliquistime? Alqui haîc verba impalienliam
aut mulabilis dici potest, quae inconvcrlibilita- et desperationem sonant ; ergo, etc. Nego min.
tem ex Verbi Dei unitale indesinenter ignitâ Evidenlissimum est his verbis Chrislum dun-
possedit.» Videetn.6, ibid. Julianus Pomerius, taxat exprimerc , ac Patri piè exhibere dolo-
de Yitâ conteraplativâ, lib. 3, cap. 31, n. 2 : rum suum acerbitatem. Cùm enim ait se dere-
939 DE INC ARN ATIOXE 960

licluni, scnsus plané est, se oiiini divino auxilio anima abco assumpta, de se, prcBscindendoab
quo passioiies sii;e leiiiri poluissoiit , fuisse unione bypostalicà, et à donis sibi collatis pec-
desliliituin. Oiiapiopler lani insulsiiiii qiiàm cato obnoxia fuisset, attamen sanctilale illà

inipiuiii esl ibi velle quaedani desperalionisves- sii])5,laiiliali quam ex unione hypostaticà ad Ver-
tigia reperire. bum consecuta est , tum perfeclione cognitio-
Co.NCi.Lsio II. Anima Clirisli ex Iiyposla- nis , et uberlate cbarilalisqtiaiex eàdem unione
licà suî cum Verbo uiiione id habuil nt peccarc in eam dimanàruiil ita ad bonum determinala
non possel. Probatur i°, quia juxla Scripluras est , ut nullum ipsi liberum malè agendi et
exiniia graliaî dona quibus humanilas Giirisii peccandi arbitrium relictum sil.

cuniulala est, ex hyposlalicà cjus unione CoNCLisio III. Non fuit in Chrislo pcccati fo-
cuni Verbo divino ortuni duxerunt. Spiriliis mes. Probatur. Peccali fomes seu concupiscent
Domiiti super vie, inquit noniine Chrisli Isaias lia consislit in molibus indeliberatis, qui , no-
61, V. i, eb qiiod unxerit Domiims me. bis etiam invitis , persévérant, et quibus ad
Probatur 2" ex SS. Patribus. Jani allulinuis peccandum impellinmr; atqui répugnât in
modo saiicti Hippolyli , Origenis et Juliani anima Chrisli fuisse ejusmodi motus, 1" quia
Ponierii testinionia, quibus nianil'eslum lit eos CcCdem ferè rationes quibus evincitur Cbristum
Chrisli inipeccanliam ex ejus cum Verbo unione fuisse impeccabilem, ostenduntpariter maxime
deduxisse. Consentit S. Dionysius Alex., in iiidecens et incongruum fuisse ut ejusmodi
Epislolà ad Paulum Samosatenum : Nisi , in- iiiolibus sancia ejus anima obnoxia esset. Quis
quit fuisset Cliristus idem qui erat Dcus Vcrbian, enim non videt nihil inordinali , nihil ratio-

non poterat esse aliemts à potestate peccaiidi. nem anlcverientis et ad peccatum inclinantis
Audis rationeni propter quam Chrislo impossi- consistere posse cum eà perfeclione quam
bile fuit peccalum, ex eo repeti à S. doctore animai Chrisli Iribuendam esse probavimus?
quôd idem crat seu eadem persona ac Deus 2''
Quia S. August. ila cerlum et lide indubi-
Verbum ; ergo, etc. S. Athanasius, lib. 1 de lalum credidit nullam Chrislo homini allri-

Incarn. adversùs Apollinarium , cùm coulen- ])uendam esse concupiscentiam , ut secùs sen-
derent Apollinarlstae , ut ipse refert n. 2, lienli analhema dicere non dubitaverit. Quis-
Christo non fuisse menteni, quia si habuissct qiiis, inquit. Op. imp. lib. -4, non i7, crédit

mentem bunianam,peccàsset, respondet, n. 14, Ciirnem Clirisli contra Spirilum concupisse, ana-
eos in Manichaiismum incidere dùm volunt thema sit. 3" Quia is defeclus non est Christo
peccatum esse ex naturâ, seu naturae ImmanLO aitribucndus, qui in Adamo innocente non
esse essentiale, et ab ipsis inquirit, num Sai- fuit, quemque ul Chrislus posset pro nobis
vator timere debuerit , ne et ipse peccali par- satist'acere ab ipso assumi non exigebant In-
ticeps esset , si , ciim Deus sit , perfeclus liomo carnationis Unes; atqui concupiscentia, seu
fierei? Deiude, num. sequenli , ait Deum Ver- iiiolus de quibus loquimur , nulli fuêre in
bum sibi ipsi i-estauràsse naluram liumanam Adamo innocente, ut liieologi probant ubi de
incapacem diabolicœ perversionis et invoitiouis naiurà innocenli disserunt. Praelerea manifes-
peccali. Vide etiam alios Patres mox lauda- lum est ejusmodi molibus Cbristum non indi-
tos, guisse ut linem Incarnationis consequeretur
Probatur 5° ratione tlieologicâ in confirma- nempè ut pro nobis saiisfaceret et promereret;
tionem primoe conciusioiiis jam aliatà. Osien- ergô , etc.

dimus enim quôd in ipsam Dei naluram pec- Dices : Chrislus à dicmone tenlalus est

catum refunderelur, si quod admiiterelur à Mallh. 4, v. 1 ; atqui tenlationes sunt motus

naiurà quam persona divina sibi in unitatem concupiscentia;; ergo, etc. Dist. : Chrislus
liypostaseos devinxisset. Quia nempe natura tiiiiatus est tenlalione extrinsecà , concedo ;

sic assumpta ,
propria lit personse assuraeniis tiiitalione inlrinsecà, nego. Tenlalio extrin-

et in physicum jus ejus transit; adeô ut omnes secà consistit in suggestione et osiensione seu
actus ab iilà naturâ eliciti, verè sint ejusmodi propositione objecli vetiti ; lentalio verô iii-

personœ ;
quœ proinde eos débet ut suos re- Urna in molibus ad ejusmodi objectum prose-
gere. (]uc!iai!m impelleiitibus. Chrislus, ul nos eru-

Ex bis coUiges impossibile prorsùs fuisse (!iret, ad modum vincendi tenlationes etiam
ullum à Christo peccatum admilti , nec uUam internas exemplo suo nos docerel, permisit
circa peccatum comnùiienduin agnosci posse ([uidem à dœmone sibi suggeri elproponi quie-
in eo libertatem aut potentiiun. Nam, eisi 1 dam illitila perpetranda ; at ejusmodi tentiUio
 001 VKnfti niviNf. ôeâ
nec raiionoiii pl'fT^Svriil, ucc m maiildis in vo- itaiiir, quia Cliristus boe îpsiim verbis con-
luiitato excilalis ol atl poccalimi iiiipclloiUibus cepiis alU'slatur Joan. 8 , v. 29, bis verbis:
posiia ftiil. Nani 1'*, in liiijiiscc iciilalionis liis- Qiiœ placiln siint ei (Patri) facio semper. Ciiris-

lorià , Ma a 11. 4, iiiliii aliiid coiitinoliir, quiiiii lus igilnr non modo nnnquàm pcccavil, sed
pro|)()silio niera (»!>j(H.li v(Mili ot laliomiiii ad cliam inlor varia bona ([n;e operari poluit,
illiid prosi'queiKimii ini|»('lloiiliiiiu ; CInisliis soinpcr iilud clcgil quod babità suî slalùs, et

pjusmodi proposilioiic (juovis modo comnioliis omnium cireumslanliarum ratione eral opti-

ol alIccUis non exhiholnr. 2" Dotes et lilidi mum, ei non pracceplis tantùm,sed et con-
(\i\x in Scripliiris aUrilmunliir Cliiisto Domino siliis diviuis maxime consenlaneum.

pianum raciiinl ojiismodi ioca in (|uiiiii.s tenla- Impeccanliam lamen Cbrisli inlcr el ejus
tnsdicilnr, esse de suggeslionibuscxlerioribiis ad optimum el pnrieclissimum delorminalio-
inlclligenda. Vide S. Grog, magnum, Hoin. KJ, neni , maximum discrimen inlercedcbal. Nam
in l'Aang. Iiabilà in bas. S. Joan. Latcr. Dom. ipsi nulla eral indin'erenlia, nuila lilierlas sifl

1 qiiadrag., ubi biec diliicidè ol accnralè ex- j)C((alinu, nempc ejus volunlas necessario de-
ponil. lermiiiata eral :.d bonum in conununi. Al verô,
Dices 2° : Oratio qnam Ciiiislns in borlo cf- si ex bonis singularibus, semper optimum eli-

fiidil Matlli. 26, v. 51) : Poter mi , si possibile gebat, bœc ejus dcterminalio seu eleclio eral
est, transeat à me calix isle , enin lune fuisse libéra, el ealenùs ex unione hyposlaiicà con-
commoliim et lentalione tni'baliim salis oslen- cipi débet orlum duxisse, qualenùs propler
dnnl; quapropler ad se reversus pelilionem ejusmodi unionemconcipilurbumanilali Cbris-
hanc suam correxit, et sesc Palris volunlali lus debuisse concedi auxilia scu dona quibus
subjecil, addens : Vemmtamcn, non sicitt ego cerlù el infallibililer, elsi libéré, ad pcrleclis-
vola, sed sicnl tu. lia Calvinus. Nego anl, Uxc simum eligendum, semper determinarelur.
verba : Pater mi, si possibile est, transeat à
ARTICLLIS III.
me calix iste, vel ut refcrt aller Evangelista ,

Pater, si vis, transfer calicem liunc à me, 1" ni- De Libertate Chnsti.

liil inordinali ex{)rimuiil; siqiiidcm soium si- Liberlas est indifïerenlia activa ad agendum
gniflcanl desiderium calicis dolorum non bi- vel non agendum, seu ea est vis quâ volunlas
bendi , si id Deo beneplacilum fuissel ; ergo unum poiest eligere prœ alio. Liberlas duplex,
stullè ex eo arguilur ChrisUim fuisse lentalum alia conlrariclalis, quoc bonum et malum res-
aut peccalo obnoxium. 2" Ejusmodi desiderium picil, cl deiinilur poleslas benè agendi vel pec-

erat animai scnlienlis, cl ad airertum cjus iia- candi; alia conlradiclionis, quœ circa bonum
turalem perliuebal, qui affcelus naluralis do- dunlaxal operandum versatur, et describi po-
lores et mortem refugiens nihil mail et inor- iest facullas lioc vel illud bonum operandi
dinali conlinet. 5" Ejusmodi motus afïeclùs pr^ecepliquc boc vel lllo modo, ex bujus vel
naturalisa in Chrislo non fucre indeliberaii, ul illius virUilis molivo, in liis vel illis eircunis-
aliquando dicemus, art. 5, nec ralionisadver- tantiis adimplendi.
lenliam prœvenerunt, sed sapienlibus de eau- Observandum aulem duplicis generis prae-
sis eos in se excllari voluit Cbrislus lum ad cepia ad Cbristum ut bominem dùm morta-,

noslram inslilulionem, lum ut majora paliendo 1cm vilam cgit, allinuisse. Nempe 1°, ea quaî

charilalem suam erga nos magis declararcl, Icgis naluralis sunl, scu negaliva, ut falsum
seseque verum esse hominem clariùs nos do- non esse proferenduiu ; seu positiva, ut Deum
cerel. Ilinc meriiô S. Juslinus, in Dialog. cum esse colcndum ;
2" ea quœ ipsi lege divinà
Trypiu)ne , ait Chrislum bàc suâ oralione i-l posilivà lucre imposiia , ut niandatum morlis
desidcrio nalurali implevissc Davidis oracu- cruenlcic pro bominibussubeundae.
luni, Psal. 21, V. 2 : Clamabo per liiem et non In utroque ejusmodi praeccptorum génère,
exaudies,et nocte , et non ad insipientiam milii. rci praiceplœ substanlia ab ejus circumstanliis
Licel enim Cbrislus non exaudilus fucril, cùm secerni debel. Subslanlia j)raicepli illud ij)sum
ejusmodi condilionalem emisit oralioncm, liœc cslquod sub prœccplum cadil, seu (piod im-
lamen ipsi non est imj)ulala ad insipienliam, peralur, adeù ul co non iuiplcto violclui' pra;-

quia nempenonnisiex sunimà sapienlià cl por- ccplum. Nominc cireumslanliarum prœcepti

feclà ratione profecla est. comprebendunlur quaicumque rci imperala;
Co.Nci.isio IV. Cbrislus ca semper egii quœ cxseculioncm comilaiiUir, el vario sese modo
perleciissiuu» ei Palii magis placiia eranl. pro- *^ sine praîcepli violalionebabercpos^unt. Cujuij-
965 DE INCARNATIONE 964

modi sunt intenslo major vel minor aclùs quo divinashuicdestinatae et concessae.Quapropter

prœceptum perlicitur, relalio aclùs ejusdem verosensuet simpliciter pronuntiandum censet

ad hune vel illum finein proximura bonum peccatum fuisse impossibile Chrislo ,
quamvis
moiivum hiijus vel illius virtulis , circum- ejus voluntas humana ad illud vitandum nec
suiniiœ temporis, elc. Poni enim potest singula coacla, nec necessitata fuerit.

illa non esse delerniinata et specialim assignaia Vera et communis theologorum doctrina est
per prœceplum; v. g., praeceptuni necis pro Christum circa nmlta fuisse verè liberum, seu

redimendis hominibus oppetendae Chrislo po- immunem à quâcumque verâ necessitale; ita

tuil iniponi, quin ipsi ea omnia praescriberetur tamen ut nulla peccandi potcntia, nulla con-
speciatim quae ad nioilis genus, iioram , nio- trarietatis liberlas ipsi possit iribui. Quod egre-

livum et fineni contingebant. gié etbreviter S. Thomas, p. 5 , q. 18, a. 4 ad

Quaestio est an circa praecepta legis nalura- 3, expriniit his verbis : Voluntas Christi, licetsit

lis, seu in se , seu quantum ad circumstanlias determinata ad bonum, non tamen ad hoc vel

speclata Christus liber fuerit ? an prsesertim illud bonum.

circa morteni pro nobis tolerandam ? tuni quâ Quotquot autem ita statuant, tenentur sen-

ratione liberlas ipsi adscribenda cum ejus im- tire quod consequens est, nempe Chrislo nul-

peccabilitale stare possit 7 Quidam theologi lam fuisse liberlatem circa subslantiam prae-

libertatis Christi cum ejus irapeccautiâ conci- ceptorum legis naturalis , sed tantùm circa
liandae diflicultate superaii, eura immunem eorum circumstanlias ;
quod quidem ita expli-

tantùni à coactionc fuisse docuerunt, non à cant plurimi ut velinl Christum fuisse liberum
necessitale simplici, sicque, servato libertatis circa ipsam actuum subslantiam quibus Christus
Christi uomine, banc taraen reverà à medio legis naturalis praecepta implevit. Namque prae-
sustulerunt. Refert banc sententiam S. Tbo- cepta legis naturalis, inquiunt, vel sunt nega-
mas in 3 dist. 18, a. 2 ad 3, secundâ illius tiva , vei aflirmativa. Ad negativa observanda
solutione. Suarez,disp. 57,sect. 2, teslis est nullus requirilur actus positivus, sed sufficit

nonnullos suâ œtate eamdem doctrinam propu- mera aclùs vetiti carentia. Proindeque, ubi
gnâsse , quam lamen ipse omninô falsam et ira- Christus ea implevit aclu posilivo , non officit

probabilem pronuntiat. Hujusce sententiae de- ejus impeccabililas quominùs ejusmodi actus
fensores cogebantur dicere liberlatem à neces- fuerit liber. Prœcepla autem alUrmativa obli-

sitate ad meritum necessariô et per se non esse ganl quidem ad actus positivos, sed non pro
requisitam , seu aliquem dari posse statum singulis instanlibus, non cum omnibus cir-

in quo ad merendum hsec immunitas non cumstantiis, id est, cum tali inlensione, ex hoc

esset necessaria. Id enim manifesté sequilur vel illo motivo, elc. Quocirca, in ejusmodi ac-
ex eo quôd Christo ,
quem meruisse fide tibus eliciendis voluntas Christi, elsi impec-
constat, solam attribuèrent à coactione liber- cabilis, aliquâ tamen ratione mansitindifferens;
latem. nempe, vel in eo inslanli quo aclum praecep-
In aliudexlremum abiit Suarez loco mox tum eliciebat, eum polerat non elicere, vel

citato, sect. 2 et 5 non tantùra enim statuit

; non tali aut tali modo, vel non ex tali molivo;
Christum circa multa, ipsamque mortem su- quo tamen motivo immutato mutalur substantia
beundam fuisse verèliberum , seu immunem à aclùs. Unde sequilur, elsi Christus non po-
necessitale; sed prœterea contendit ipsi fuisse lueril praecepta legis naturalis quantum ad
ejusmodi liberlatem etiam circa praicepla legis substanliam infringere, ab eo lamen nullos ad
naturalis, quantum ad substanliam speclata, illa observanda productos fuisse aclus spéciales,
proindeque allribuit Chrislo libertaleni ali- à quibus eo inslanli quo eos producebal abs-
quam conlrarietalis et aliquo modo polentiam linere non poluissel. Haec de libertaie Christi
physicam non faciendi quod prreceptum erat circa legem naturalem implendam plures theo-
vel etiam aliud faciendi; euni nihiloniinùs ait, logi, quae plerorumque aliorum doctrinae plané
simpliciter loquendo non potuisse peccare, nec lia- consenlanea sunt.
buisse potentiam peccandi, quia , elsi libéré et Quod porrô ad moriem quam pro nobis
citra necessitaicm à peccato abslinuerit ; alta- Christus pâli debuit, atlinet|, iidem non ila
men gratiae congrute quibus ejus voluntas hu- consentiunt. Nonnulli opinati sunt nulluni de
mana semper ad bonum dirigebalur, ipsi na- morte pro hominibus subcundâ Christo fuisse
luraliler , seu vi uuionis hyposlalicaî erant à Deo verum el propriè dicium mandalum ini-

Ucbitce, et propierea juxla praedeliuiliones

I
positum , sed duulaxal mandalum latiori sensu
m VERBI DIVINI,

seipso ponendi animam suam id est plena de

9G6

accppliim pro siiporiorls diroclione qui siib ,

peccato quidem obligare possit, non tamen nece tolerandà libertas. Adde omnia Evangelii

hocce modo obliget. Pelavius, Victoria, Lorca. loca in quibus electio Christo attribuitur Luc

Aiiiquidomniandaliiinmortisl()lei'and«Clirislo 6,v. 13, Joan. 6, v. 71, c. 15, v. 18, c. 15, v.

daium aïinosount, scd iiliid aiiint nonnisi sub 19. Jam autem observavimus electiouem esse

condilione accoptalionis Christi consliiiiUim, aclum libertatis, Ubi adverle cum S. Thomâ
Rlque ejus viin donec acceplarelur, docornunt hic q. 18, a. 4, adprimum, his non advcrsari
fuisse suspcnsain. Alii cxisiiniant ad ChrisU li-
S. Joan. Damascenum, cùm lib. 3 de fide orih,

bcrtatem salis esse, sublaio nioriendi praice- cap. 14, electionem Christo abjudicat; siqui-

plo, Chrisluni poiuisse non elicere aclum quo dem electionem ibisumit is S. doclor prout ejus

illud niandalum exsecutus csl; rati ncccssila- nomine importatur dubitatio, uti accidit in

lem qnaî est in sensu composito prœcepti li- naturà ignorante non verù ioquitur de ele-
;

berlali non nocere. (loncl. Alii, quos socutus ctione accepta tantùm pro assumptione unius

est Vasquez in tertiam paricm , dissert. 74, relicto altero.

senliunt Clirislum fuisse liberuni circa cir- Probatur 2° exsanctis Palribus, quorum hœc
cuuistaniias praecepii sibi imposili de morte est constans doctrina , Chrislum potuisse non
pro honiinibus ferendà, non verù circa ipsam- pati quae passus est, atque in ejus arbitrio fuisse
met liujusce pnecepli substanliain. Nenipe, de non mori si voluisset. Vide Origen., Tract. 35
Chrisii iibertate circa positivum nioriendi prge- in Joan. et lib. 2Periarchon, cap. 6; S. Basi-
ceplum , ii perindc ratiocinantur ac de prœ- lium, L. de Spiritu sancto, cap. 8; S. Hier, ad

cepiis legis naturalis diximus eosdem et alios illud Isaiae 63, v. 7 : Oblatusest quia ipse votait
;

plures theologos ratiocinari. Alii denique S. Chrysost., Hom. 59 in Joan. tum Hom. 57
volunt Chrislum poiuisse à Paire suo dis- in Epist. ad Rom., ad islud S. Pauli capiiis 15,
pensaiioneni de ejusmodi prœcepto postulare, V. 3 : Etenim Christus non sibi plaçait , sed siciu
atque cà ralione facile inteiligi V verum et scriptum est, improperia exprobantium tibi cecl-

propriè diclum fuisse illud prœceplum ;

2° derunt super me; tum etiam Homil. 28 in Episl.
Chrislum, sine ullo impeccanti* suœ detri- ad Hebr., ad versiculum 3 capitis 12 ; S. Aug.,
mento, verè et propriè fuisse in eo adimplendo lib. 4 de Trinit. cap. 13, et Tract. 109 iii

liberum. Joannem; Theodoret. ad vers. 3 capitis 12

CoNCUsio I. Cbristus in multis ac pracser- Theoph. tum ad eumdem lo-
Epist. ad Hebr.;

lim in subeund;\ morle fuit liber, seu iinnuinis cum, tum ad V. 3, c. 15 Epist. ad Rom.; S.
non tantiim à coactione, sed etiam à siniplici Greg. Magnum, lib. 24 3/ora/., cap. 2; S. Joan-
necessiiaie. Probalur l" ex Scripliiris, Isai* 7, nem Damasc, lib. 5 de Fide, cap. 13, 14 et
. 14 ; Ecce virgo concipiet et pariet fitiuiu , et 15 ; S. Ansel. lib. Cur Deus homo; S. Th. p. 3,
voinbifur nomen ejus Emmanuel. Bulynim et met q. 18, a. 1 et 4, necnon ad caput 10
S. Joan.
comedct , nt sciât reprobare maliim et eligere bo- ad 13 Epistolse ad Rom. et ad 12 Epist. ad
fmm. Ubi electio tribuilur Christo atqui electio ;
Hebrœos.
est aclus faculiaiis liheroe; ergo, etc. Atque Probatur 3° duplici ralione theologicà. Prior
ila bune locum inierprelantur SS. Basiliiis et plura continet; scilicet juxta Scripturas 1° im-
Hieronynius ad liunc locum, S. Augustinus, posila fuère Chrislo praecepla , Joan. 10, v. î8 ;

Hb. 8, de Genesi ad litleram cap. 14, S. Thomas 2" ipse ejusmodi praeceptis morem gessit, seu
hic q. 18, a. 4, in argum. Sed contra. Ejusdem obcdiens fuit, Philip. 2. v. 8 ;
3° suà obedienlià

Isaise 53, v. 7 : Oblatns est quia ipse voluit. Qtia; mcruit et pro nobis satisfecit. Atqui prsece-
de volunlale Chrisli bumanà accipi debere pium , obedientia et merilum in eo nullum
apertum est ex coniexlùs série. His vero Chri- possunt locum habere, in quo nulla libertas;
slum lii)erâ voluntate se oblulisse significari nemo enim prœcipit alleri aclum à quo ille

patet, quia ejusmodi loquendi modus ille ipse abslinere non polest, nemo ejusmodi aclui ne-
est quo actiones vel passiones liberoe in sacris cessario merilum obedientia; ailribuil, nemo
lilteris designari assolent. Joan. 10, v. 17 et denique praemio dignum pulal opusquodcum-
18 : Ego pono animam meam... Nemo tollit eam que, nisi ex libéra voluntate profeclum. Hinc
à v\e, sed ego pono eam à me ipso, el potestatem SS. Patres, ubi de nosirâ liberlate disputant,
habeo ponendi eam... hoc mandattim acccpi à banc potissimùm inde colligunl quôd praece-
Pâtre meo. llîc ilerùm agilur de Christo ut pli, obedienliœ, proemii et inoriti sinms capa-
bouaine , ipsique Uiserlè adscribilur favullas à ces, de quo vide reuardeniium in noiis ad
9c: DE INCARNATIONE
caput 71 libri 4 S. trenaïi conlra Iliereses. El circumstantiis prœceptorum hegativorum ac-
vcrô nonne ab Innoc. X, plaudcnte univevsâ
,
censendum est quùd actu aliquo positivo im-
,

Ecclesià, ut hcerctica daninala est terlia Jan- pleantur; namque, ut jam advertimus, varias

sciiii proposilio : Ad mercndum et demcrcndum refcrendo tiieologorum opiniones, ad observa-

in statu naturœ lapsœ non requiritur libcrlus à tionem prœcepti negativi, per se non requirilur

necessitate, sed sufficit libertas à coactione? Scio ullus actus posillvus, sed suflicit actûs prohilùii

rosponderi posse ibi agi de slatu natur.ie lapsœ. carenlia. Cùni ergo actuum quibus prœcepta
Sed quis non videat, eani libertatem quae in aflîrmaltva adimplentur, nec intensio sil prœ-
slalu naturœ lapsœ ad nierendum aut denie- scripta, nec instans temporis prœcisè fixum et

rendum requirilur, à fortiori necessariani esse dcterminatum, nec plerumque motivum hujus
ad nierentlum in statu naturœ inlegrœ, aul in vel illius virtulis constitutum , cùmque nulla

aiio quolibet perfectiori? Ergo cùm Cbrislus lexprœceplum negativuni, actu positivo impleri
obcdientià suà meriieril , necesse est ut in eà jubeat, planuni est impeccanliam Christi non

exbibendà, non lanlùm à coactione, sed eliam oflicere quominùs statuatur liber circa ejus-

à necessitate fuerit liber. modi inlensionem et tempus, et plerumque

Secunda ratio ex co petitur quôd concilia et motivum actuum quibus piœcepta affirmativa
SS. Patres generatim proprietates omnes na- implebat necnon circa actus positivos quibus
,

turœ hunianœ et propriam ejus operationem negativa prœcepta observavit, ac proinde circa

Cbrisio homini adscribant ; atqui una è pro- circumstanlias prœceptorum tum legis natura-

prietutibus naturœ hunianœ est liberum arbi- lis, luni eliam legis divinœ posilivœ à quâ dis-

trium, atque inter operationes ejusdem na- pensationem petere non poterat.
turœ, maxime ipsi convenit operatio libéra; Probatur terlia pars, ex eo videlicel quôd
ergo, etc. Cbrislus hoc modo circa prœceptorum legis

Co.NCLUsio II. Nec circa substantiara prœ- naturalis circumstanlias fuerit liber, sequi eum
cepti naturalis, nec circa substantiam prœcepti eliam circa actuum posilivorum ,
quibus illani

divini à quo dispensationem petere non pote- legeni implevil, substantiam liberum fuisse.

rat, Cbristo libertas tribuenda ; fuit verô liber Nam 1°, quod attinet ad aclus positivos quibus

circa ejusniodi prœceptorum circumstanlias, prœcepta negativa observavit, nulla est dilïicul-

ac proinde circa ipsani actuum posilivoruiîi tas, quippe cùm ejusniodi aclus plané poluerit

quibus ejusmodi prœcepta implebat substan- omitlere non violalis illis prœceplis, quœ, ut

tiam. Atque hoc modo concipitur ipsi fuisse diclum est, nullos aclus positivos exigunt, sed
prœceptorum observatione libertatem
ejusniodi nieram actuum velilorum carenliam. 2° Quan-
ad nierendum sulficientem, quœ cuni ejus ini- tum ad alla prœcepia, palet eum qui circa

peccantià perfectè consonat. aclus suos hoc vel illo temporis instanti , et

Quinque sunt conclusionis partes. plerumque ex hoc vel illo virlutis motivo pro-

Probatur prima pars, nenipe Christum libe- ducendos liber est, dicendum quoque circa

rum non fuisse circa substantiam prœcepti ejusmodi actuum substantiam liberum. Nam
naturalis, neque circa substantiam pru'cepti actùs virluosi subslanlia seu essentia mutatur

divini à quo dispensationem postulare non et in aliam speciem transit, secundùm diversi-

potuisset. Nam libertas circa substantiam ejus- tatem variarum virlutum ex quorum motlvis
modi f prœceptorum , idem fuisset , ex dictis ,
elicitur ; proindeque si, ubi ad prœccptum im-
ac libertas ea violandi et infringendi ;
atqui plendum suffecissel operari ex talis virtulis

non fuit Cbristo libertas violandi et infrin- molivo, Cbrislus non lanlùm ex hujus motivo

gendi prœcepta, siquidem, ut arliculo prœce- virtulis, sed eliam ex alio virtulis adhuc nobi-
denti demonstravimus ,
peccare non potuit; lioris et prœstanlioris egisset, quis dubitat ejus-

ergo, etc. modi actum fuisse allcrius naturœ et speciei ab

Probatur secunda pars, Christum scilicet eo qui ex molivo virlutis lanlùm inferioris

fuisse liberum circa ejusmodi prœceptorum produclus fuisset, adeôquc Christum si ila

circumstantias; nam circumstantiœ prœcepto- operando fuerit liber, fuisse liberum circa

rum sunt, ut dixinius, intensio actuum quibus substantiam actus sui? Pariler stalini atque

obscrvanliir, niolivuin hujus vel iiiius virlutis Cliristus circa actum, v. g., cbaritalis hoc vel
propier quod illi aclus cliciunlur, leuipus, seu illo instimli Icuiporis produccnduni, liber con-

instans temporis ,
quo iidcm actus prœceplis cipitur, cùm nuUum dubium esse possit quin

conformes, producuntur. Prcelcrea verù, illud utpoïc perfcciissJma scmper operans, con-
 VERBI DîVÎM, 1)70

stanier an tecesseril in ejusniodi aclibus elicion- non taniimi poiuissenl , quotiesoilmque pro*

dis lenipus quo nulhv anipliiis morue in \>i'^'- ducli sunl, adhucalitiuanlùm dillerri, sed otiam

ceplo iniplendo locuni liabore potuissont, iiiio, minus fréquenter lieri ; omnes aulem erant bo-
cùni longé frcqucnliores aclus ejusniodi eii- ni cl pcrfecli, et ex prœslaniiori molivo quàm
cuerit quàra prseccpli observation i nccessc ad legem implendam plerumquc necessum fuis.

erat, nenio non videt conscquons (sso illos sel,producli. Alqui manifeslum est omnes ejus-
onines aclus Cliristi fuisse ex inlogro libcros; niodi aclus Ciirisli , olsi violandi praîcepli seu
crgo, elc. pcccandi polt'nlia cl liberlas i[isinon fucrit, sa-

Probatur quarta pars , nimirùm iibertatcm lis lamen fuisse libcros ad mcrilum ; ergo, elc.

Christi circa aclus quibus logis naluralis pra'- CoNCLisio ni. Christus accepit à Pâtre vc-
cppla iniplevil , ope dislinclionis et explicalio- rnni moriondi prccceplum nec eo sensu condi-

nis niox adhibilai cum ejus inipeccanlià con- lionatum ,

quôd vis ejus à libéra Chrisli acce-
ciliari. Nam ul Christus, elsi iinpeccabilis, con- ptione penderet. Christus tamen circa hujus-

cipialur aclibus liberis iinplevisse legem,su(ricit, modi prœcepli subslanliam liber fuisse dicendus
1° , aclus posilivos quibus pnvicepla negaiiva esl, quia hujus implcndi dispeiisationem à Dec
implevit , non fuisse iniporaios , ac proinde pelcre ipsi erat licitum.

ejus libero arbilrio, sine nllà ipsius inipec- Probatur prima pars, Clirislum scilicet à Pa-
oanliœ Isesione permissos el reliclos ,
1*' actus ire vcrum moriendi prœceplum accepisse.
qui ad proecepla afïïrniativa adiniplenda requi- Joan. 18, V. 17 et 18 E(jo pono animam memn :

runlnr, ab eo seniper produclos fuisse et per- ut iterlim sumam eam. Nemo tollit eam h me : sed

feciiùs, et citiùs, et frcquentiùs, et ex motivo, ego pono eam à meipso , et polestatem habeo po-

ubi lîcri poterat, prœccllenliori, quàm ad prse- nendi eam ; et potestatem habeo iterîan sumendi

ceptum non infringondum necesse erat. Alqui, eam; hoc mandatum accepi à Pâtre meo. Ibid.
posilà dislinclione quac secundà et terlià con- cap. 14, V. 21 : Sicut mandatum dédit mihi Pa-
clusionis nostrà parle conlinetur etexplicatur, ter, sic facio. Rom. 5 , v. 19 : Sicut per imbe-
1" actus positivi quibus Christus prsecepta ne- dientiammius liominis ( Adami scilicet) peccatores
gaiiva implevit non erant imperati ;
2** actus qui c onsti tut i sunt multijta et per unius (nempe Jesu
ad prsecepta allirnialiva observanda requirun- Clirisli ) obeditionem , justi constitiieninr multi.

tur, ab eo sempcr producti sunt et perfectiùs, Haic obedientia Clirisli ad ejus niortem spécial
et ciliùs , el frequeniiùs , et ex molivo , ubi id quà nosredemit juxta Scripturas. Proprie dicta
fieri poterat, nobiliori et prîecellenlioni quàm autem fuit obedientia, sicut inobedienlia Ada^
vitandaî prœcepli violation! necesse fuisset ;
vera fuit inobedienlia ;
proinde eâ snpponitnr
ergo. verum et propriè diclum mandatum. Pliilipp.

Probalur quinta pars, nempe libertatem 2, v. 8 : HumiUavit (Christus) semetipsum (actus

quani Chrislo adscribimus, ipsi salis fuisse ad obediens usque ad mortcm , mortem autem
merendum. Etenim, si quid impediret, quomi- crucis.

nùsliborlas Christi sic explicala, ipsi ad meren- Probalur secunda pars, iilud vidolicot prœ-
dum saiisfuisset , maxime quia ad merendum ceptum non eo sensu condilionalum fuisse,
observando prseceptum, necesse fuisset ut iilud quôd ejus vis à libéra Christi Domini accepta-
transgredi ctinfringcre poluissel; atqui constat lionc penderel. Enimverô mandatum eo sensu

ad merendum obscrvatione prsecepli necesse condilionalum, nullum omniiiù essct. Qui enim
non fuisse ut Christus iilud infringere posseï ;
vult ut aller (iuid([uam facial, si ipse consense-

nam 1", potenlia violandi prœcepti , seu pec- rit , dici polcsl pro[ionere vel consulere rem
candi, non est perfeciio liberi arbilrii, sed de- faciendam, non verô imperare. Prœcepium pro-
feclus, ut notât S. Augusl., Enchirid. c. i, de priè diclum obligalioncm consenliondi subdito
Civil. Dei, 1. 22, c.3, dePraed. SS. c. 15, pro- jinponit ; ergo vis ejusmodi prœcepli conscn-
indeque ejusniodi potenlia minime necessaria sum subdili antecedil, proindcquc, etc.

est ad meritum ,
quod interpropriclatcs liberi Probatur lerlia pars , nimirùm circa hujns-
arbilrii pcrfeclivas nomo nonannumcravcril. niodi prcecepli subslanliam Clirislum fuisse li-

2° £x aclibus quibus Christus legem naluralem boruni , seu faoullalein non subcundae morlis
implevit, alii plané omilti potuissent prœcepto Chrislo faclani fuisse. Id perspicuè signilicatur
non violalo , ii scilicet quibus prcecepta nega- tum Isaiae 53, v. 7, ubi de Chrislo dicilur :

iiva observabal ; alii, elsi non poluissont omncs Oblalus esse quia ipse voluit ; lum .Joan. 1Ô, v. 18,

omilli citra peccalum, lune lamen sine peccalo omissi fuissent cùm cliciehantnr, quip()e cùm
TH, IX. 51
D7l m 1NCA1\NATI0NE 978

«bi Clu'istus ipse de seipso : Nemo tollit eam nuUa concipitur vis inesse mandato antequàm
(aniniam nicain) ànie;sedegoponoeamàmeipso, acceptetur , nec ulla obligatio per illud irapo-
et potcstiitem habeo ponendi eam ; lum à sanctis sita. At verô, ubi datur mandatum cum facul-

l'atriltus qui locis conclusione I laudatis diserte tate dispensationem petendi; rem praeceptam
asseniiii penès Chrislum fuisse ut luorteni non exscqui tcnelur subditus, donec dispensationem
subi 10 1. oblinuerit ; vimque suam ejusmodi mandatum
Probatur quarla pars, nempe eatenùs Chri- antecedenter ad acceplatiouem exerit nempe ,

slum fuisse liber ura circa niorteui lolerandaiu, ad faciendam rem prœceptam primariô obligat,
(liKiU iiùs fas ipsi fuit petcre cl oblinere bujusce vel saltem ad dispensationem petendam et ob-
niandaii dispcnsationeni ; ut enim hoc modo tinendam ; ergo , etc.

explicelur libertas Christi , suliicit l" , ipsuni Dices 2" : Christus perfectà illà scientià quara

reverà potuisse hanc dispensalioneni petere et illi tribuendam esse docuimus , noverat suam
«>l)linerc ;
2'^ hàc facultale Ciuisto concessà mortem esse priediclam à Prophctis ; ergo non
non dcstrui ratiouem veri et propriè dicli man- potuit petere dispcnsationeni à morte subeun-
dati Chrislo impositi; 5" hàc via Ubcrtatem et dà ; non potuit enim velle efficere ut Pro-

impeccantiam Christi conciliari. phetarum oraculis exitus non responderet ;

Au\\n \" Christo facultas fuit ut peteret et ergo , etc. Dist. anl. : Noverat suam mortem
obtineret prîecepli de morte subeundà dispen- esse prsedictam à Prophetis consequenter ad

sationem. Nani sic loquitur Malth. 26 , v. 53 : liberam suam moriendi vo'unUitem quam futu-

An put as quia mn possum rogare Patrem meum, ramesseviderant, concedo; antecedenter, nego.
et exhibcbit wilii modo plusquàm duodecim legio- L't scientià Dei non facit , sed supponit res fu-
iies Ancjelorum? Quibus verbis denotatur Chri- luras, ita et valicinia Prophetaruni. Christus

slum potuisse preces ad Patrem dirigere, sicque igitur noverat ejusmodi vaticinia non posse suce
inipetrare ut sibi liceretnon mori; ergo poluit libertati nocere ,
quippe quai liberum ejus
petere et obtinere dispensationem. 2" Facultas exercitium futuruni supponebanl.
petendae et oblinendae cjusmodi dispensatlonis Instabis : Etsi Prophetarum oracula de se
Chrislo concessà non impedil quominùs vc-
, nuUam poluorint inferre necessilatem actioni-
rum moriendi mandatum ipsi impositum fuerit; bus Christi ; attamen perfectà ejusmodi oracu-
nani iilud mandatum est propriè dictum quo lorum notitia quà Christus prreditus fuit, ejus

lenetur subditus, nisi postulet et impetret dis- libertati necessariù iiocuit; quia non poluit
pensationem ; lantùm abest ut facultas petendae illud velle Christus quod Prophetarum oraculis
dispensatlonis veri praecepti rationem destruat, adversari noverat , nisi posset velle eorum
ut potiùs nullus possil esse dispensationi postu- oracula esse faisa ; non potuit auieni velle ora-

landie locus, ubi prseceptum aut mandatum cula prophetarum falsa lieri ,
quin pcccaret ;

nullum est. 5" Hàc via Christi libertas cum proindeque cùm impcccabilis fuerit , non
ejus impeccabilitate conciliatur ; siquidem ille potuit velle non mori , siquidem ejus mors
concipitur fuisse simul el irapeccabilis, et circa praedicla fueral à Prophetis. Ergo dispensatio-
morlem oppetendam liber, licet à Deo praîce- nem prœcepli sibi impositi do morte subeundà
pluni mortis oppetendae accepisset ,
qui licite petere et oblinere non poluit.

potuit à Deo petere illius raandali dispensatio- Respondeo 1° illo argumenlo non noslrum
nem, nec illam postulavit ; alqui in hypothesi dun taxai impeti syslema sed eliam aliud ,

de quà agimus, Christus licite potuisset ejus- quodlibel, eo exceplojuxtaquod Christus circa

1110(11 prceccpli dispcnsationeni à Deo petere et mortem subeundam fuisset tanlùni liber à

oblinere, nec illam postulavit; ergo, etc. coactione non à necessitate ;

quam opinionem
Dices l" : Mandatum à quo Christus potuisset minime defendi posse probatuni est. 2° Dist. :
disponsalionem petere et obtinere, raerè fuisset Non potuit Christus vi suppositionisconsequen-
coaditionalum, et ab ejus acceptatione pen- tis illud velle quod Prophetarum oraculis, ad
dons ; probando secundam praisenlis con-
atqui, suam morlem allinentibus, erat oppositum ,

clusionis parlem diximus mandatmn hoccc

, concedo; vi et suppositionis antecedentis,nego.

modo condilionatum et à libéra mandatarii Cùm oracula Prophetarum ad mortem Christi

acceptatione pendens non esse verura et pro- altinenlia, hanc suî oblalionem fuluram esse
liriè diclura ; ergo , elc. Nego maj. Disparitas liberam supponerent , ut dictum est , si(juidem

est quôd ubi Christus dicilur accepisse manda- Prophétise objeclum suum supponunl non fa-

tum moriendi suà acceptatione pendens, lune ciunt ; evidens est oninem impolenliam ortam
 975 VERBI DIVINI. 974
sivc ex ejusmodi oraculis , sivc ex eorum iioii- H 51. In euradem errorcm, sed alià de causa ne-
lià el pcrlcclà coyiiitiono, non fluxisse nisiex cesse fuit, ut S. Atlian. notai, prolabi Apolli-
supposilionc niorleni Clirisli libcrè et sponlc naristas ,
qui mente et anima Chrislum spolià-

ab ipso volilani conscciuenle. Alqui inipolcn- runt. Vidcntur ctiam humanas afï'ccliones et
llaquai ex supposilionc delerniinaiionem vo- dolores Christo abjudicâsse, ipsique duntaxat
luntatis iiboram conscqucnle orilur libertaleni a|)parentcs iribuissc ii Eutychis discipuli qui
nonlollil; crgo , cic. Falcninr itaque cogni- duce Juliano Ilalicarnassensi, Incorruplicolse
tioncm quain iiabuit Christus reriim de se proe- dicli sunt, eô quùd Christi corpus, utpole
dictaruni , ipsi luisse luoliviim noci crucnla; unius cum Verbo naturce , incorruplibile seu
sese tradondi ac dispcnsalionis prxcopli si- impassibile dicercnt ; de quibus libcratus, Dre-
bi imposili non poslulandaî. Iliiic capile 20 viarii cap. 19,

Mallb. niox laudalo , poslqnàm sibi faclani Circa secundum mota est olim conlrovcrsia
esse facultalem petendi à Paire auxilii et morlis inter Philippum abbatcni Bonse Spei, ex Ordine

vilandai significavil , conlincnlcr addit, v. 5i: Pncmonstraicnsi el Joannem Prsepositum ;

Qnomodb crcjo implcbunlnr Scripturœ , quia sic cujus qnidem conlrovcrsiai Hunaldus ab ulro-
oportet fieri ? Vi'iùni ncganius ojusniodi nioli- quc arbitcr seleclus est. Philippus igilur in
vum fuisse necessiians, quia iilo ipso molivo Epislolis de senlentiâ S.
contendebat Ililarii

Chrislum libéré sese in ara crucis pro nobis Chrislum tum propter nalura; suae human;c
oblaturum esse supponebatur. unioncm ad Verbum, tum propler suam à
peccato immunitalem cl ex Virgine nativila-
ARTICULIS IV.
tem ,
nullo paclo fuisse doloribus el infirmita-
De perfectionibtts et dcfeclibus à Clirislo assnm-
subjcctum ; sed tantùm ex
tibus naturaliter
ptis ratione facultatis sentientis et appetitùs
miraculo quod ut nos rcdimerei operari voluit.
sensitivi. Eadem est doclrina Hugonis à S. Victore, lib.

Ql.fstio est 1°, an Christus obnoxius fucrit 2 de Sacramentis, et tribuitur cliam S. Cle-
dolori sensibili;2° an ex volunlalc lantùni ,
menti Alex. , lib. 6 Stromalum, S. Hilario
non verô ex necessilatc naturae quain assum- lib.10 de S. Trin. Leoni magno, in Domin. 1
psit, (loloril)us subjectus fueril; id est , an quadrag., quibusdam Calholicis apud Leon-
naliirà suà CbrisUis lueril à doloro imnuinis ;
lium, lib. 2 contra Eutychianos, S. Augusl. ,

adoù ut miraculo opus fucrit ad naturaiem sus- Tract. 31, 49 et 00 in Joan, Ex adverso Joannes
pendclidani impassibiUtatera, etlocunidandum Prœpositus, cui Hunaldus suiTragatus est do- ,

passioni el niorti quam proplcr nostram sahi- cebatnaturam à Christoassumplam,utpote nos-

tcui lubl; 5" quodnani fucrit discrimen inter trteper omnia siinilem absqiie peccato , nativâ suà
niodum quo Christus doloribus sul)joctus fuit conditionc doloribus cselerisque intirmitatibus
cl rationcm quà iisdem subjaccmus; 4° an in subjacuisse ,
quam senlenliam vidcntur tenero
Christo fncrinl motus appetitùs sensitivi , seu S. Augusl-, 2 de pecoat mecit. cap. 29
lib.
,

passiones , cl quomodô. Boclius de duabus naluris, Lcontinus, lib. 2

,

Circa priinum, observandum est 1**, dolores S. Bernard us , Serm. 1 de Epiph.

quibus nalura humana subjacet alios esse totius Circa terlium una est omnium Catholicorum
naturse communes, ut sunt silis famés, defa- ,
senlentiâ dolores Chrisli diversos fuisse à no-

ligatio , et omnes scnsationcs ingratae quœlœ- stris, causa, necessilatc, et efl'cclu, id est non

sionem corporis conscquuntur ; alios esse spé- àpeccaloortoscsse, non rationis advertentiam
ciales, qui ex singularibus causis, seu ccrtâ cl voluntatis consensuni antcvcrtisse , non in-
quâdam causarum secundarum dispositione vilo Christo persévérasse, nec ipsum pertur-
nascuutur, ut ii quos cxpcrimur in morbis. basse, et cœco inipclu commovisse.
Agilur iu'c de doloribus prioris gcneris , seu Circa quartum nolanda est isla propositio

totius naturae comniunibus , non verô de aliis inter viginli très quas Innocentius XII anno
quos à Christo rcmovcndos csscomncs fatentur. 1099 proscripsit : Inferior Christi pars in crucc

Observandum 2", plurcs c vctcribus liaereticis non communicavit stipcriori suas involuntarias
Ciu"istum vcrè esse passum negâsse ,
quiPban- perturbationes.

lasiastiÇ dicli sunt, co quùd vcrum et solidum Coxci.csio I. Christus dolori et communibus
corpus Christo detraherent. Ita Basilidcs naturae humanae infirmiiatibus obnoxius fuit.
Ccrdon, Marcion , etc. , de quibus vide Tcrtul., Propositio est de fide. Probatur ex Scriptu-
jib. de Carne Chrisli , et lib. de Prœscrip. cap. ris. Isaias 1, v. G, prophcticospirilu de Cluislo
97S DE INCAUN ÂTIONE 976

sic loquiliir : A planta pcdis usque ad verticem verabanl; nec demùm euni conlurbabanl aul

cap. o3, v. 2 cl 3 Yidi- ca:co inipetu commovebant.

non est in eo sunitas; :

virum dolorum et scientem infirmita- Probatur prima pars, quia Chrislus fuit san-
mus eiiin....

Ycrè lauguores iwstros ipse ttdit, clissimus et ab omni macula peccati, naturàsuà
tem. Et Y. -4 :

nos putavimus immunis ut alibi probalum est. Proindeque

et dulores nostros ipse portavil ; et ,

euin quasi Icprosim, et percnssum à Deo et Immi- noslri duntaxat causa assumpsit dolores et in-

liatam. Ipse autem vuhieratiis est propter iniqni- firmitales bumanas, non verô ut peccati alicu-

mstra. jus sibi proprii pœnas darel. Probatur secunda

tates mslras, attritus est propter scelera

Psal. 21, V. 18, David de eodem hacc proiiun- pars 1° ex Scripturis, juxta quas Cliristus vo-

liat : Foderunt maiius meas et pedes meos, dinu- luutariè passus et mortuus est : Isaiae 35, v.

meraverunt omnia ossa mea. Mallh. 4, v. 2, 7 : Oblatus est quia ipse voluit. El Joan. 10 ,
v.

Cliristus diciiur esuriisse. Luc. 19, v. 41 Fle- : 17 : yemo tollit eam (animam meam) à me; sed

vit super Jérusalem. Joan. 4, v. 6 : Fatigalus ex ego pono eam à meipso, et potestatem liabeo....

itinere, sedebaî supra fûntem. Joaii il, v. 53 el iterum sumendi eam. Porro eadem esse debuit

30: Infremuit spiritu.... et lacrymatus est. Joan. ratio aliorum dolorum et infirmitatum, ac do-

1J>, V. 28 : suivit. Matth. 26, v. 37 : Cœpit con- lorum ipsius luorlis. >'am ut mors per peccatum
iristari et mœstus esse. Marci li, v. 33 et 54 : inlroivit in mundum, ita et alii dolores; quem-
Cœpit parère et tœdere, et ait illis (discipidis) : admodùm igitur Christus mortuus est quia

Tristis est aitiina mea usque ad morlem. Tandem voluit, iia et passus est quia voluit; proinde-

ex quatuor Evangelislis constat acerbissimos que, etc. 2" Ex SS. Valrihus. Esurivit Jésus,

cruciatus Clirisium esse passuu., sive cùm fla- inquit S. Augustinus, Tract. 49 in Joan., n.

çelliscœsus est, sive cùm alfixus cruci. Quos 18, verumest,sed quia voluit; dormivit Jésus, ve-

quidem dolores prœvidons etconsiderans, tan- rum est , sed quia voluit; contristatus est Jésus,

lum in se permisit inde timorem nasci ut su- , verum est , sed quia voluit In illins potestate

dore sanguinis perfusus fuerit, Luc. 22, v. 44; erat, sic vel sic ajfici , vel non ajfici. 3° Ex du-
plici ralione theologicâ. Prior hujusmodi est :
ergo, etc.
CoNCLisio IL Cliristus ex nalurali oarnissuœ Dolores et inlirmitates in praesenti rerum or-

conditione, non ex voluntate tanlùm, dolores dine oriunliir ex peccato; atqui Chrislus fuit

expertusest. Seu, ut Chrislus pateretur, ne- à peccato immunis ; ergo dolores pati inviliis

cesse quidem fuit, quemadmodùm dicenius, ut non debuit, sed lantùm voluntariè et libéré,

ipse dûlore aflici consenliret ; sed posito Iioc adeù ut non sine ejus nutu excitarentur, et ad

consensu, naluraliter passus est ac cilra mira- ejusarbitrium perseverarent. Altéra : Christo

culuni. bomini ea altribui débet perfectio quae in ejus

Probalur 1" ex Scripturis, juxta quas Chri- humanitate recipi potuit, quœque cum Incar-

stns assumpsit naturam noslra) similem. Ilebr. nationis finibus, nempe redemptione noslrà

2, 17 : Debuit (Cbrislus) per omuia fratribus si- non pugnat; atqui dolores Christi non proe-

milari, ut misericors fieret et fidelis Ponlifex ad verlisse ejus voluntalis nulum , nec eo invilo

Deum, ut repropitiaret delicta populi. Jam de eo persévérasse perfectio est in ejus humanitate

diclum fueral v. 14: Quia ergo pueri comtnunica- possibilis ut palet ; idem verô Incarnationis fi-

venmt carni et saïujuini, et ipse similiter partici- nibus officerc non potuisse perinde manifestum

pavit eisdem. Et cap. 4, v. 13 : y on habcmus est ; ergo, etc. Probalur lerlia pars, nempe do-
Pontificem qui nun possit compati infirmilatibus eum non perturbasse, nec casco
lores Christi

7wslris; tcntatum aulcm per omnia pro simililu- impelu commovisse. Nam dolores qui ralionis
dine, absque peccato. Probatur 2° ralionc llieo- advertenliam et voluntalis nulum non antever-

logicà : Christus assumpsit carnem et naturam, tunl, quique nonnisi pro arbitrio patientis per-

operi nostrae redemptionis producendo et con- sévérant, non possunt eum turbare, et caico

sunimando accommodatam ;
ergo assumpsit impelu commovere; atqui laies fuêre dolores

naturam dolori et infirmitatibus communibus Christi ex probatis; ergo, etc. Hinc, ut modo
subjectani ;
quœ scilicet, ubi ipse consentiret, dicemus, nulli fuêre in Christo affectus etiani

dolores nostroe redemptioni pcrficicndae neces- sensibiles. nisi dcliberali, et placidi, quos ad
sarios, citra miraculum possetpati. nulum suum ille regeret aiquc modcrarelur.

Co.NCLLSio 111. Dolores et infirmilatcs quihiis CoNCLisio IV. In Chrislo fuêre passiones or-
Cliristus subjacuit, nec ex peccato oriebantur, diiialLï , demptis imperfeclionibus quae cas in
nec , ipso invito , in eo excitabantiir aul perse- nobis oomilanlur, et excepta desperatione.
977 YLKBl DiVLNI 978

Probatur. Nam passioiies suiit niotiis appelitùs (juid volnil... In illius potcstale erat, sic vcl sic

sentieiuis, idest voIiinlatishuiuaiKi* proul vor- ttffici, vcl non aljici. Et Tract. 00 : Qnando lur-

salur circa boimni scnsibilo appoloïKinni, vel batnr (Clirislus) qui non turbaretur nisi volens,

iiiaUiin s(MisiI)ilc fiigiemltim, ul amor tM oJkim, cmn consolatur qui tnrbatur et nolens. Et S.
dosiilorinin cl fuga, gaudiiim cllrisUlia quoc ad Joann. Daniasc, lib. 3, cap. 20, t. 1, p. 24o :

appetituin concupiscibilcni referri soient; lum Neqne enim coaclum qniit in eo (Christo) conspi-

speset desperalio, aiidacia ot timor «piPC ad ap- citur, scd omnia voluntaria. Volens enim famé,
poliUiin irascibiioin. Alqiii ojiisiiiodi moins or- volens sili, volens mctu, lolens morte affcctus est.

dinati Cbrislo adscribendi siml. Siquidein 1". 5" Innocenlius XII, inler varias proposiliones
noiiDulli coriini Cbrislo coiiceplis vcrbis allri- excerj)las ex iibro cui tilulus, Placita Sanc-
buiiiiUir in Scriptiiris, ul ira, tristilia et timor, tornm; banc numéro 23 proscripsit : Inferior

Mattb. "-m, V. 57 el Ô8; Marc, li, v. 33 et 3i; Christi pars in crucc non commnnicavit inferiori

Luc -22, V. 4-i. 2° li motus sunt actus et perfec- suas iNVOLi NTAi'.iAS pertiubutiones. 4" Denique
tiones animœ connaturalcs, prout ipsa bonum nuilos in Cbrislo motus, nullas in ejus appeti-
sensibilc spécial, el prœlerea nec unioni by- luscnsi))ili alleciiones excitalas fuisse aul per-
poslalicaî , nec perfeclissim.'C sanctitali répu- sévérasse, nisi ad ejus nulum, perfcclio est in

gnant; ergo. 3" lidcm moins seu effcclus scnsi- bumanâ Cbrisli in terris degcnlis naturâ plané

biles finibus Incarnationisnecessarii fuère, aul possibilis, nec linibus Incarnalionis nociva;
saliem utiles, tum ut Christus humano modo ergo, eic.
in terris conversari videretur, tuni ut ejusniodi Jani verô quod altinet ad secundum, ncmpe
afiectiis in se aliquando ipse excitaiis, et sese passioncs in Cbrislo ila ordinatas et placidas

majoribus doloribus et angustiis nostrî causa fuisse ut eum non lurbarent, hoc inde palet
traderet (vide Luc 22, v. 43 et U), et suum quèd ul diximus ad ralionis nulum bas Chri-
amorem vebementiùsexprimcret, etdoclrinam stus semper moderarelur ; ergo, etc.
suam ampliiis inculcaret, et variarum virlulum SoLVUNTUR oiîiF.CTio.NEs. — Obj. advcrsùs
exempla nobis daret; ergo, etc. primam conclusioiiem. Supra ex Scripluris et
Diclum est Excepta desperalione, quia de- ex tradilione nobis visi sumus colligere Chri-

speratiopeccalumac deordiiiationeui formaliler stum à i)rimo ortu visione Dci intuitivâ, ac

includil, quapropler, cùm iiullo pacto ordina- proindc summà bcatiludine esse fruitum ; al-

la esse possit , in Cbristiun cadero non polest. qui imi)ossibiIc est cum doloribus accrbissimis
Diclum est prœterea, Demplis hnperfcclionibus subjacerc qui visione intuilivà Dei et supremâ
quœ nias affcctioiies in nobis comilantur. Passio- bealiUidinefruilur; ergo, etc.
nes enimquas experiniur triplici imperfeclione Disl. min. : Impossibile est eum doloribus
laborant :
1° earum motus in nobis sine nobis accrbissimis subjacerc qui intuitivâ Oei visione
excitanlur, aiqne eliam nobis invilis quando-
, el supremà bcatiludine coniplolà et adsequalà
que persévérant; 2" nos sœpè conturbant et fruilur, conccdo ;
qui inadicquatà, anin)am
commovent ;
3" aliquando ad peccandum in- tanlùm prout circa insensibilia et spirilualia

clinant; alqui baîc Iria à Cbrislo removciula. vcrsalur allicienlc , subdislinguo : Si dolores
Tertium <piideni, quippe ciiin in co non fueril illi seusonsaiionesingraUc sint ncccssariae con-
peccati fomes seu concupiscenlia ut articulo ccdo; si liberae sint , seu non sine volunlalis
prœcedcnti diximus. Primùm quoque, nam 1", nulu excilcnlur, et non nisi pro ejusdem nutu
ad ralionis nulum impcralas el reclas fuisse in persévèrent, nego. In anima Cbrisli, ul incac-
Christo omncs appelilùs sensilivi aflcctiones Icris animabns humanis , duplex dislinguenda
Scriplura clarè innuit, cùm Joan. 11, v. 13^ est pars, seu respcclus, inferior nempe el su-

Cliristus dicilur turbiisse semetipsum. llœc perior. Nomine partis superioris inlelligilur

enim verba perspicuè significant motum seu ipsa anima prout vcrsalur circa res spiriluales
afl'ectum sensibilem de quo ibi sermo est, fuis- seu cas inlelligcndo, seu cas amando, seu ex
se voluntarium et à ratione imperalum, 2"Mem earum inlcllectionc el amore gaudium perci-
SS. Patres unanimilcr doccnt. Ergo Irislis j'iiil picndo. Pars inferior animœ est eadcm anima
Christus, ail S. Augustinus in Psal. 93, pror- proTit vcrsalur circa res sensibiles , seu proul
sùs tristis fuit,sed voluntate suscipiens tristiliam liabcl faciillatem senliendi et appelilum .«en-

(luomodh voluntate suscipiens canicm. Kl iO in sitivum. Jam verô conlendimus l" animam
Joan., n. 18 : Tiubaris tu nolrns, t urbains est Christi potuisse esse beatani secundum parteni
Christus quia voluit... coutristalus est Christus... supcriorem, id est intcllectu puro appréhende-
979 DE INCARNATIONE
rc Deum intuitive , amore prnccellenli ipsi ut Unes Incarnalionis assequeretur, non ex
atllifercre et ex liàcposscssioneDoi, luaxiinuni, necessitate manducàsse. 2° Aliis in locis ex-

spiriiuale gaudium percipere ,

quin idcircô oa presse tradit aul supponil Christum passionis

csset lieaia secundùm partem inferiorem , id dolores pro nostrâ sainte sustinuisse. Caeterùm

est, quin iiaberet sensationes gratas , etejus ap- non diffitenmr sanclum Clementem Alexand.
pelilus sensitivus modo juciindo aOlceretur. secundse nostrai conclusioni quœ liberae scho-

Iniù verô non duljitamus quin eadem Christi larum disputationi relinqui potest, eo loci ad-

anima secundùm partem supcriorem bcata, versari. Sed non contradicit primae quae ad fi-

polueril siniul sensationes ingraïas experiri et dem pertinet.

vohmtariè turbari et tristis esse; modo lamcn Objicies 3", adversùs eamdem primam con-
ponatur ejusmodi sensationes ingratas seu do- clusionis partem, hœc sancti HUarii verba, lib.

lores ab eâ non fuisse, renitente volunlate, 10 de Trinilate, n. 23 : c Homo Jésus Christus,

loleratos, seu quod in idem recidit , cos non- L'nigenitus Deus, per carnera et Verbum ut
nisi secundùm voluntatis nutum cœpisse et hominis fdius, ita etDeiFilius hominem verum
persévérasse. Enimverô, licet anima sit sim- secundùm simUitudinem nostri hominis, non
plex, potest lamen siraul diversimodè affici, ul deficiens à se Deo, sumpsit; in quo, quamvis
cxperientià constat ;
quid quôd non rarô eve- aut ictus incideret, aut vulnus descenderet,
nit utsimulet jucundo et ingrate modo aflicia- aut nodi concurrerent, aut suspensio elevaret,

lur ? Quœ cùmitasint ,

quid, quœso, répugnât afferrent quidem hœc impetum passionis, non
quamdam animam lantà capacitate quantam à tamen dolorem passionis inl'errent; ut telum

creatore suo recipere potest, donatam dùm ,

aliquod aut aquam perforans, aut ignem com-
secundùm aliquas suî facultates felicitate po- pungens, aut aeravulnerans, omnes quidem lias
litur, secundùm alias doloribus voluntariè et passiones natura^ suae infert, ut foret , ut vul-

propter summam aliquam et eximiam causam neret, utcompungat, sed naturamsuaminhaec

susceplis subjacere? Quonam argumento de- passio illata non retinet dùm in naturà non ,

monstrarenl adversarii dolores illos sensibiles est vel aquam forari, vel pungi ignem vel ,

consentiente volunlate excitatos et persévéran- aerem vulnerari ,

quamvis naturae teli sit et

tes, non posse cum felicitate spirituali consis- vuluerare , et compungere, et forare. Passus

tere? Nonne potiùs manifestum et indubitatum quidem est Dominus Jésus Christus, dùm cae-

videtur neminem ils verè infelicem reddi quœ ditur, dùm suspenditur, dùmcrucifigitur, dùm
libéré et spontané parti incipit et tolerare per- moritur; sed in corpus Domini irruens passio
git? ergo, etc. non fuit passio ; nec tamen naluram passionis
Obj. 2" adversùs earadem conclusionem ,
exeruit, dùm pœnali ministerio desaeviit, et

aucloritatem S. Clcmentis Alex, qui, lib. 6 virtus corporis sine sensu pœnae, vim pœnœ
Stromatum, ila loquilur : « In salvatore corpus, in se desœvientis excepit. Habuerit sanè illud

ut corpus, necessaria postulare miuisteria ut Domini corpus doloris nostri naturam, si cor-

peruianeat, fuerit ridiculum. Comedebal enim pus nostrum id naturae habet ut calcet undas

non propter corpus quod sanctà virtute conti- et super fluctuseat, etnondegraveturingressu,

nebatur sed ne eis qui unà cum eo versaban-

;
neque aqua; insistentibusvestigiis cédant, peue-
tur, in mentem veniret de eo aliter sentire, trct etiara solida, nec clausse domùs obslaculis
sicut certè postea quidem existimârunt eum arceatur. t Hactenùs S. doctor, ex quibus is-

apparuisse visione et phantasmate. Ipse au- tud conficitur argumentum : lUe omnem dolo-

lom, ut semel dicam, passionis erat expcrs, ut ris sensum à Chrislo removet, qui ait varia

quem nullus subiret motus affectionis , iieiiuc passionis ejus supplicia attulisse quidem impe-
voluptas, neque dolor.» Ergo juxta S. docto- tum passionis , non tamen dolorem passionis intu-

rem nulli dolori Christusfuit obnoxius. lisse; qucmadmodùm telum aquam perforans,

Dist. conseq. : Christus nulli dolori invitus aut ignem compungens, aut aéra vulnerans, in

fuit obnoxius, concedo; spontc suà, nego. Duo eisnec foramen, nec puuciionem, nec vulnus
suadentS. doctorem esse intelligendum de do- producil, quippe quibus recipiendis ejusmodi

loribus et affectionibus ratiouis et voluntatis elomentorum naturaapta non est. Alqui ita S.

nutum praevertenlibus et invita voluntate pcr- llilarius ; ergo, etc.

mancnlibus, quas mérité excludit à Cliristo. Kespondeo 1°,quocumque modo accipia-

î^am 1°, hàc interpretatione positâ, attingil tur is lextus ,
quem alii (1) in sensum catho-
scopumsuiim, nempe Christum et œconomiùel (1) Laiifrancus, Episl.oO, Philippus, abbas
981 VERBI DIVINI. 983
licum luflecterc conantiir, alii (1) eliam ex liunc pauperom et dolentem salus ca quae
Orlhodoxis ab onini pronunliant bcnignà in- vultus I)ei est, suscepit. » In Psal. 130, 11 :

lerjirelatione alienum ; constare lamen et Gerens (Cbristus) hominis Deiquc naturam,

indultiialuin esse iioslrain conclusioncm lanli babebat (inler oranduni ) et ex hominis infir-
doctoris siilTragio non dcsliliii. Mniirùm , si in niitaie trepidationis aflectum, et ex conscientiâ
tesliinonio objeclo, S. Hilarius doctrinae quam divinitatis fiduciam securitatis. i

asserimus adverselnr, plaiiè diccndiis est scn- 2** Distinguo maj. : Ille oninem doloris sen-
icntiain ibi à se iradilain poslea rcvocâsse et suni reniovetà Christo ut Deo qui, etc., con-
rejecisse ; siquidem Couunenlario siio , seu cedo; à Christo ut homine, subdistinguo:
Tiaciatibus in Psabuos, post Ubros de Trinilale Omnem doloris sensum nostris doloribus simi-
conscriptis,veros Christo dolores disertissimè lem, nempc indeliberatum , necessarium, et
omnibus l'atenlibus, adscribit. « Ut absolulissi- menti dominantem , concedo; omnem doloris
niiini , iuiiuil Vraclalu in Psal. 55, n. 7, nobis sensum quemcumque, etiam euru qui esset dc-
Imniana; lumiiliiaiis (Cbristus) essel exeniplum liberatus, et liber, nec menti dominans, nego.
onniia qua; iioniinuni sunt, et oravit et passas Itaque Cbristus, ut observât ipse S. Hilarius,
est. Et ex connnuni nostrà infirniilate sakilem initio tcxtùs objecti, est simul Deus et homo;
sibi est dcprecalus à Pâtre, ut nativitatem (boc ratione autcm divinitatis fure passionibns et
est nalurani ) cum ipsis inlirniitalis nostroe dolori obnoxius esse nequit, siquidem, ut ait
iniisse intelbgeretur ofliciis. Hinc illud est idem S. doctor, Verbum non deficiens à se Deo
quôd esurivit, sitivit, dormivit, Jassatus fuit, humanitatem sumpsit. Si ergo aliqua pati potuit
iiupiorunj cœtus fugit, niœstus fuit, flevit, et Cbristus, nonnisi ratione humaniiatis sux.
passus et morluus est. t Et nuni. 8 : « Potenles Sensus porrô doloris generatim nibil illud est
aniinani ejus exquirunt, quae fréquenter in quàm sensalio ingrala , et duplex concipi po-
Evangelio iristis et mœsta est. i In Psal. lest ; alter nostris similis doloribus, ac proinde
54, n. (j : « Potens non niori etiara tiniorem in indeliberatus, id est rationis advertentiam et
se uiortis ingruenteni non renuit. i> In Psal. voluntatis consensum prsevertens : necessa-
68, n. 1 : c Universarum ilaque passionum hu- rius, id est, invitos afficiens et invito subjecto
nianarum sorte perfunctus, secundùm suscep- perseverans; tandem menti dominans, id est
tas infirmitates nostras loquitur ; et dolet ipse ejus operaliones impediens, eam perlurbans et
quidem extra nooossitatoni et timoris posilus è scde suâ dejicicns, alter his vitiis carens, qui
et doloris. Sed his se tanien qu;c suscepit ac- sit deliberalus et liber mentique non domine-
comniodans ; ut qui carnis nostrae homo natus tur, id est, qui nonnisi ad rationis et volunta-
esset , et dolorum nostrorum querelis , et in- tis liberse nutum nascatur et perseveret, ac
lirniitalis nostrse precalioneloqueretur. i Num. nullam perlurbationem , languorem aut impe-
25 : I Percussus est Dominus, peecata noslra dimentum afferat menti. Constat ex dictis in-
suscipiens, etpro nobis dolcns...a. bune igitur deliberationem, dominium, et necessitatem do-
ita à Deo percussum perseculi sunt, super do- lorum à Christo eliam ut homine penitùs
lorem percussionis liujus addenles. Pro nobis excludenda, atque eam fuisse unionis hyposta-
enim secundùm Propbetam dolet. » Num. 2o :
ticoe indolem ut exegerit posterions tantùm
€ Paupcr est (Cbristus ).... Dolcns est,... sed generis dolores Christo homini potuisse inferrl.
Jam verô conlendimus sancUim Ililarium in
Bonae Spei, contra Joannem Praîpositum, Hu- obscuro et diflicili textu qui objectas est, non
naldns, quem Pbibppus ille et Joanncs contro-
versiaî arbilrnm ologciant, Pclnis Loinlianbis
alio sensu inlclligeiidum esse quàm de omni
lil). 5 Sentent. S. Tbom.is, p. 5, q. 15, et in 7> dolore Divinitati abjudicando, necnon de in-
Sent. S. Bunavenlura, in 3 Dist. 10, q. 1, do- deliberalo, necessario, et menti dominante
clissinii Benedictini in nolisad bunc S. llilarii
dolore ab ejusdeni bumanitate proplerunionem
locum Turnelius ^Vilassius, Grandini edi-
,

tor, etc. hyposialicam removendo.

(I) Claudianus Maniertus, lib' 2 de statu Probamus banc esse genuinam ejusmodi loci
anima-, cap. 0, .loaiincs Praîposilus, in lilteris
inlerpretalionem, l^qnia ejus scopo conscnta-
ad l'bilippum, Buna; Spei abbatom, inl(M- opora
linjns Phibpp. excusis pag. 05 éd. Duac. 1621, nea est; 2» quia ejnsdem verbis potest ac-
Giiinclniiis Paris, apud S. Bonav., loco mox commodari; 5" quia illam adbibcri postulat
cilalo, Baronius ad an. 503, Beilarminus, Ub.
constans et alibi sœpè expressa S. Doctoris
4 de Cbrisli anima, c. 4, Erasmus, Pcla-
vius, etc., quibus addc Bcrengarium apud senlenlia.
Lanfrancum, Epistolâ 50, Scullerura, etc. Ac 1° quidem sancti Hilarii scopo consenla-
983 DE INCAIINATIOINE

iiea csl iila iiilerprelatio. Eiiiinveio dispulabat fert etapplicat, apte etiamnsurparipotuerunt,
adversùs Aiiaiios, qui Cluislum non esse na- ut dolores Chrisli alterius naturà; fuisse à

lurà Deuui sibi videbanlur evincere, quôd noslrisdoloribusostenderetur, prœsertim verô,

doluiibiis passionis obnoxius lueril. Quam qui- eos ad Chrisli mentem non pervenisse, seu
deiii objociioneni S. doclor ul pro more suo, ejustranquillilali et paci non olfccisse. 3° Hinc
eo solulionis génère diluerct quod nibii adver- mentem suam statiju ampliùs explicans ila per-
sariis rcspondonduni relinqiiit, duo prœstare git : Habiterit sanè illud corpus Domini doloris

debuit. 1" Ipsi observandum luit juxla fidem nostri naturam , si corpus noslrum id naturœ ha-
caiholicaui Cbristuni esse sijuul Deum Verbuni bel ut culcet undas , etc. L'bi Christo abjudica-
et honiiiicni, atque Verbuni sine nlla suî ini- tur tantùm doloris nostri naturà, non verô
minutione, seu ut ipse loquitur non deficiens à dolor quilibet et quocumque sensu verus et

se Deo, boaiincin esse faclum ,

proindeque realis, et àviliiset defeciibus dolorum nostro-
i])suni, dîna passas est Cbrislus, nuUâ doloris rum alienus. Hinc 4", colligil S. Hilarius im-

specie in divinà suà naturà fuisse affecluni. munilalem à doloribus de quibus agit, Christo
2° Ne reponercnt Arlani dolores illos quos esse allribuendam ex eo quôd habuerlt corpus
expertus est Christus, si ver us naturà Dcus oriîiinis suœ propriurn, neque ex viliis humanœ
fuisset, non potuisse in ipsum ratione buniani- conccptionis existens. Nempe infirmilales et do-

lalis cadere, oporUiii ab iiio oslendi inter pas- lores indeliberali , necessarii , et menti domi-
siones humanilali Cbristi illatas, et eas quaî nantes quibus subjacemus, ex vitio originis
nobis inferuntur maximum interccssisse discri- nostrse et ex carne peccati contrahuntur ; ergo,
mcn , nempe Cluislum nonnisi deliberatè, vo- inquil S. doclor , Christus ex immaculatâ Vir-
lunlariè cl libère esse passum, dolores ojus gine , Spiritu sancto opérante conceptus
cliam ingruenlibus iclibus, nonnisi ad ejus nu- ejusmodi doloribus obnoxius esse non debuit.
luni cœpisse, et persévérasse, ac denique ils Quod argumentum à Christo removet solùm
mentem ipsius nullà ratione turbalam et per- dolores noslris doloribus similes. Vide etiara
lerrilam fuisse, nec à sede suà dejectam. n. 23, versus lincm , et n. 53 et 47. Hinc tan-
Porrô, ul bsec duo diluendae Arianoruni obje- dem, n. 27, .32, 53, 3G, 45, et in cap. 31 S.

ctioni erant necessaria, ila eliam sufliciebant. Matih. adversùs eosdem Arianosagens, osten-

Nec sanè causam Ecciesise juvisset S. Hilarius, dit trepidationem et metum morlis Christo
iniô eam prodidisset, si praHerea immunilalem non posse adscribi , eum impavidum fuisse,
omnis cujuscumque doloris eliam deliberati, et ad necem cruentam ut ad Iriuraphum et

liberi , nec nicnli doniinantis Christo voluisset ad linem irislitiœ et luctûs properàsse ; er-

atlribuere. Kam prœlerquàm quôd ejusmodi go, etc.

nemo non 5° Eanideni interpretationem adhiberi pos-

doclrina ScripUiris adversa est, vi-

det solà ratione duce et posito Incarnationis tulatconstans alibi sœpiùs expressa S. doctoris
mysterio, mullô magis répugnasse Homini-Deo sententia. Nempe multa modo altulimus per-
ut nihii passus, species et apparentias passio- spicua in hanc rem lestimonia ex commentario
nis doloris indueret, quàm ut veros doloris ejus in Psalmos desumpta ubi , inprirais notan-

sensus, loco nostro satisfaciendi causa, in dum est duplicem doloris speciem distingui à

suâ humanilate produci pro nutu suo et S. doctore; allerura neccssarium et formidini

libéra voluntate , et cilra omnem suae mentis conjunctum, quem excludil à Christo; aile-

perturbationem permitleret. Ergo allata expli- rum spontè et sine ullâ mentis perturbatione

catioscopo sancli Hilarii consentanea est. nostri causa susceplum, quem ipsi juxla Scri-
2" Hœc ipsa interpretatio ejus verbis potest pluras ixiiv'ihvXi. Bolet ipsequidem, inquit in

accommodari. rsaml", nihil obstat quominus Psalni. 68, n. l, extra nécessitât cm et timoris po-

major pars loci allati , ipsaque comparatio teli silKs et doloris. Uno verbo in hoc commentario

aquam perforantis, aéra vulnerantis , etc. , ad perspicuè eam tradil doctrinam ,

quam volu-

Chrislum ut Deum referantur. Virtus corporis, nuis ab co obscuriùs exprimi lib. l dcî Triii.

quai, ut babet S. Hilarius, sine sensu pœnœ, imô non absimili modo quandoquc illic loqui-

vhn pœnœ in se desœvientis accepit , intelligi po- tur, ctsi iisadditis qua; omnem ambiguilateni

test ipsa Chrisli divinitas conjuncla corpori reiiiovent. Vid. Tract, in Psal. 68 et 159. Ail

illudque sustentans et roborans. 2" Eadem Petavius, lib 10 de Incarn. cap. 5, sanclum
comparatio ex telodesumpta , necnon aliaqui- Hilarium in connnentario suo in Psalmos rc-

bus hanc ad suum institutwm ^. doclor trans- vocàsse errorem in quem incautè incidcral
985 VERBI DIVINE 986

Arianorum objecta in libris de Trinilate sol- niiatis claustre et more cœterafum mulic-
vens, secl 1°, à se ullani sentoiiliam rclractari rum parlum in lucem emisisse. Nonnulli de
ne minimum indigitat 8. doctor in hoc suo quibus Origenes, Homil. 7 in Lucam com-
conimenlario ,
proindequc nisievidentissiinnni monii sunt Mariam nato Christo plures ex Jo-
s'a non possc emoUiri quœ ex lil)ro ejus 10 de sopiio virosuofilios habuisse; qui in Evangolio

Trinilate objecta sunt, censendus est nihil ré- fralres Christi nominantur. Idem sensit Apol-

semper fuisse senlon- linaris, teste S. Epiphanio, haîresi 77 et 78.

tractasse, sed ejusdem
tiic, quam clariùs in Psalmos scribendo cxpo- Rcfcrt S. Joannes Damascenus, lib. 4, cap. 15,

suit. 2° In libris ipsis de Trinilate non obscure et rcfellil insulsum quorumdam figmentum
S. Hilarius veros dolores à Christo toleratos qui slaluebant corpus Christi ne in lucem pro-

fuisse signilicat, lib. 3, n. 10 : A cunis, inqiiit, diens virginitatis claustrum rumperet, per B.

et infantiâ , iisqiie ad consummatum vencrat Mariai latus exivisse. Circa tertium, Patrum et

(Chrlslus) virnm , per somimm, famem , sitiin , theologorum non sunt unanimes senlenliue ut
lassitudinem, Jacrymas , hominem egerat. Libro slatim dicemus.
ipso 10, n.3G, Chrislumtrislitià affecluni fuisse CoiscLLSio I. Christi corpus fuit passibile

supponit; n. -iS, ait : Sccundiim homiiwm pro et mortale, uno verbo communes naturae hu-
nobis ( Christum ) infirma omnia passum ; n. 50 manai defcclus habuit, si cxcipias corruptio-

eum flevisse et dotuisse; n. 67, eumdem tolé- nem seu pulrcdiuem triduo mortis. Non autem
rasse, quœ hommes pati possunt; ergo, etc. ipsi fuère defectus spéciales, ut morbi, etc.
Probatur prima ,
pars nempe corpus Christi
ARTICULUS V.
fuisse passibile et morlale et defectus naturse
De perfectionibus et defectibus àChristoasmmptis hunianœ communes habuisse. Etenim 1°, ex
ratione corporis. prœserlim Dissert. 4 cap.
dictis saepiùs , , 1 ,

Fueritne passibile, mortale et corruplibile Christus verum et solidum corpus nostroque

altcrationi et morbis obnoxium corpus Clirisli? simile assumpsit, lleb. 2, v. 17 : Debuit (Chri-
^um illud ex maire \irgine ChrisUis Iraxerit? slus) per omnia fratribus similari ; ergo habuit
Numqnid forma décorum et egregium fueril? defectus natura; humanae communes. 2° Ille

En quaestiones bîc expendendae. Circa primum habuit corpus passibile et mortale, quiesuriit,
erravêre tum qui Christo phantaslicum corpus faligalus est , sitivit, sudore perfusus est,
duntaxat tribuèrc, luni qui iUi spirituale nescio dolores passionis suslinuit , ac landem in

quod corpus, ut TertuUianus loquitur, ex side- cruce mortuus est; atqui hœc omnia con-
ris et aeris parlibus compactum adscripserunl. veniunt Christo ut jam diximus articulo prae-
De quibus Dissert. 4, cap. 1, jam dixinius. Cir- cedcntiinter probationes conclusion is primse;
ca secundum, an scilicet Maria in cujus sinu , ergo, elc.
ut Dissert. 4 probatum est, Chrislus carncm Probatur secunda pars, nempe corpus Chri-
assumpsit, Virgo fuerit lumante parlum tum , sti triduo mortis non fuisse corruptioni seu
in partu , tum eliam post partum ; erravêre pulredini obnoxium. Nam 1°, id praedictum
primis Ecclesiae seculis Cerinlhus (1) Carpo- fuerat à Prophelâ, Psalmo 15, v. 10, bis ver-

crales (2) et alii , quibus visum est Christum bis : Non dabis sanctum tuum videre corruptio-
esse purum hominem more cœterorum homi- , nem. Quod quidem oraculum triduo mortis
iium ex .Maria et Josepho prognatum. Ubi ta- adimplelum fuisse testis est S. Petrus, Act. 2,
men notandum non omnes haereticos qui eos V. 27. 2" Nec redemptioni noslrse necessaria
olim Christum purum esse hominem prœdicâ- aul ulilis fuisset iila corporis Christi post mor-
runt , inficiatos esse ipsum ex Virgine orlum lem corruplio nec Verbum divinum decuisset
;

duxisse. Vide Eusebium , lib. ôHist. eccl. cap. ut corpus quod ipsi erat conjunctum, putreûe-
27, pag. 1)9, de Ebionitis Theodorelum, lib. 2 ret, et corrumperetur.
Ha^reticorum fabul. cap. 7, p. 221 , de Elce- Probatur terlia pars, nempe spéciales de-

soiis, etc. Jovianus, quarto seculo , agnovit fectus qui ex certâ causarum secundarum dis-
quidcm matrem Christi antequàm conciperet posilione, organorum infirmilate malà corpo- ,

Virginem fuisse, sed eam voluit violato virgi- ris constitulione oriuntur, v. g., morbos esse
Christo abjudicandos. Nam tribucnda est
(1) Vid. S. Iren. lib. 1 adv. Ilacres. cap. 25, sœpè diximus, ea perfeclio quae in
Christo, ut
S. Epiph. Ilseresi 28, Theodorelum, lib. 2 Hae-
ret. fabul. cap. 5. ejus humanitate inesse potuit, et cujus priva-
(2) Iheodoret. lib. 1 U«ret. labql. cap. 5. lio fliri ad quem venerat, non fuisset neccssa-
987 DE INCÂRNATIONE D88
ria ; atqiii manifestiim est defectiis cjusmodi sccundùm loges natiirales formalitorrequirun-
spéciales iiiii ad quem Chrislus venerat, non tur et successive fiunt , hsec in instanti fièrent
fuisse necessarios; nec minus constat perfec- concurrente Beatâ Maria quantum ad ea quae
lioncni iis oppositam in liunianiiale Christi sui sexiis erant. Et quidem id effecit Spirilus
ints-io poluisse ; ergo. sanctus in inslanti,cùm constet à primo ortu
CoNCLisio H. Clirislus ex Maria Virgine car- animam Christi fuisse unitam ejus corpori, et
nem, opérante Spirilu sancto, assunipsit, il- tum animam tum corpus ejus unita fuisse
lœsà illius virginitate, sive ante parlum, sive Verbo, vide quae superiùs dicta sunt Dissert. 4,
in parlu, sive post partuni. cap. 2, art. 2. Id autem Spirilus sanctus effe-

Propositio est de fide. Proijalur prima pars, cit concurrente Bealà Maria quantum ad ea
nempe beatam iMariam ante partum virginem quae sui sexûs erant, aliàs dici non posset con-
fuisse, illœsàque ejus virginitate, Verbum opé- cepisse Christum , nec maler Dei secundùm
rante Spirilu sancto in eà carnem sumpsisse. carnem ; ergo, etc.
Isaias cap. 7, v. 14, magnum iilud prodigium Probatur secundapars, nempe raatrem Chri-
praedixit : Ecce Virgo concipiet et pariet /iliitm, sti fuisse Virginem in partu. Nani 1°, ut in
et vocabitur nomen ejus Emmanuel. De quo ora- Scripturis dicitur Virgo concepisse Christiun,
culo vide quaediximus Dissert. 2. llujus aulem ila et dicitur Virgo peperisse. Isaiae 7, v. 14 :

Proplieliœ evenlum S. Mallhseus, cap. 1, v. 18 Ecce Virgo concipiet et pariet filium. Malth. 1,

et seq., sic edisserit : Cùm esset desponsata ma- V. 23 : Virgo in utero habebit et pariet filium.
ter ejus (Christi) MariaJoseph, antequam conve- Luc. 1, V. 31 : Ecce concipies in utero, et paries

nirent, inventa est in utero liabens de Spiritu filium ; ergo, etc.

Sancto... Angélus Domini apparnit in somnis et 2" Ex Symbolis, in quibus Jesum Christum
(Joseph) dicens : Joseph, fUi David, noli timere non tantùm ex Virgine conceptum, sed et ex

accipere Mariam conjugem tuam; qiiodenim ineâ Virgine natum confilemur. Unde S. Augustinus
natum est, de Spiritu Sancto est. Pariet autem in Enchiridio, cap. 34: Quo (Chrislo) inquit,
filium, et vocabis nomen ejus Jesum... Hoc au- si, vel nascente, corrumperetur ejus ( Marioe )

tem totum factum est, ut adimpleretnr quod dic- integrîtas, non jam ille de Virgine nasceretur ;

tum est à Domino per Proplietam dicentem : Ecce eimcjue falsh, quod absit, natum de Virgine Ma-
Virgo in utero liabebit et pariet filinm ; et voca- ria tota confiteretur Ecclesia. Adde Jovinianum
bunt nomen ejus Emmanuel, quod est interpreta- etquotquot Christum ex Maria, reserato virgi-
tum, nobiscum Deus. Et S. Lucas 1 , v. 26 : nitatis clauslro natum asseruerunt, semper ab
Missus est Angélus Gabriel à Deo in civitatem Ecclesia ut haereticos esse habitos. Vide Epis-
Galileœ cui nomen Nazareth , ad Virginem des- lolam 7 S. Ambrosii ad Siricium, summum
ponsatam vira cui nomen erat Joseph, de domo pontilicem , quae synodica est concilii Me-
David, et nomen Virginis Maria ; et ingressus diolanensis in quo Jovinianus condemna-
Angélus ad eam, dixit : Ave, gratiâ plena. Do- tus est.
minus tecum, benedicta tu in mulieribus. Quœ 3° Ex traditione SS. Patrum, quorum lon-

cimi undisset, turbata est in sermone ejus et co- gam seriem hic exhibet Peta^iu> lib. 14 ,
,

gitabat qualis esset ista salutatio; et ait Angclus : cap. 3, 5 et 6. Unum aut alterum appellabi-
Ne timeas Maria ; , invenisti enim gratiam apud mus. S. Augusl. Epist. 157, aliàs 5, adVolus.:
Deum. Ecce concipies et paries filium, et vocabis Ipsa virtus, inquit, per inviolatœ Matris virginea
nomen ejus Jesum... Dixit autem Maria ad Ange- viscera membra infantis eduxit, quœ postea per
lum : Quomod'o fiet istud , quoniam virum non clausa ostia membra juvenis introduxit. S. Léo ,

cognosco ? Et respondens Angélus, dixit ei : Spi- Serm. 1, deNativ. : Meritb igitur, ait, virgineœ

ritus sanctus superveniet inte, et virtus Altissimi integritati nihil corruptionis intulit portas salti-

obumbrabit tibi. Ergo Christi caro, illœsà Mariae tis, quia custodia fuit pudoris edilio veritatis.

virginitate , in hujus Beat» Virginis utero, 4" Exralione theologicà: nani possibile fuit

Spiritu sancto mirabiiiter opérante formata est, etdecuil Christum ex Virgineconcipi et nasri.
proindeque ante partum Maler Christi Virgo Possibile quidem fuit Christum de Virgine con-
permansit. cipi; nam nonne evidentissimum est Deum per
Si quaeras in quo posila fucrit mira illa seipsum illud eûicere posse in honiinis con-
sancli Spiritùs operatio, respondeo liane in eo ceptu, quod vi Icgum nalurae à se inslilularum,
fuisse sitam, ut quaecumquead conceptum et quolidiè eflicit. Poluit parilcr Chrislus nasci

organisaliouem corporis humani operaudum ex Virgine; quemadmodùm enim à mortuis

 089 VERBÏ
redivivus è scpulcro egressus est nec révolu lo de Instil. Virginis, cap. 6, n. 4o : Non déficit,

iiKpiil, virginitalis magislra; nec ficri poterat

lapide quoostiuniinoiiunionticlaiidobatur, iicc

fraclis sigillis quie ad idem oslium principes ut quœ Deum portavcrat, portandum Iwminem
Judaeorum apposuerant,qiieniadm»)dùm, clau- arbitraretur ; nec Josepli, virjustus, in liane pro-

sis januis, in cubiculuin ubi Apostoli erant rupisset amentiam , ut Matri Domini concubitu
congregali, introivil ; ila illibalo virginitalis corporeo misceretur. S. Hieronyums , lib. con-

clauslro è Mariae Virginis sinu egredi poluil. tra Ilolvidium, sic babet : Nalum Deum de
esse

Jam porrô Christum decuisse ul ex Virgine Virgine credimus , quia legimus : Mariam nn-
conciperelur et uascerelur facile probant san- psissc post partum credimus, quia non legimus.
cti Paires pluribus argunienlis. Naiu 1° con- Et lolo hoc in libro ex prot'osso probat B. Ma-
veniens luit prœter consuelum naliircc ordi- riam senq)er ac perpétué Virginem perman-
nem, et mirabili raliouc Deum-Honiineni con- sisse. Commcntario aulem in caput i4 Ezech.

cipi et nasci ; unde Isaias 35, v. 8 Generationem

: v. 2 : Pulclirè, inquit, quidam clausam portant,
ejiis, imiuit, qiiis enarrabit ? 2" Maxime con- per quam soins Dominus Deus Israël ingreditur,

seniancum fuit ut Chrislus redemptor et salva- Mariam Virginem inlelligunt, quœ et ante par-

tor, qui nos renovandi causa venit, non ut tum et post partumVirgo permansit. S, Augusl,,
caeteri homincs, sed novo quodam modo nas- Tract. iO in Joan. : Unde fratres Domino/m-
cerelur et in mundum prodiret. 5° Nccesse quirit? Num Maria iterùm peperit ? Absit, indc
fuil in omnibus Cliristi mysteriis cjus Divini- cœpit dignitas Virginum, illa fœmina mater esse

taiem simul et bumanitatem exprimi et decla- potuit, mnlier esse nonpotuit.

rari. Si more caeterorum Christus natusfuisset, Innumera alia proferri possent similia lesti-

nihil in ejus nativitate eura esse Deum osten- monia; sufficiat annotare in Symbolis, in con-
dibsel. At ex Virgine nascens inlinitam suse ciliis, et apud sanclos Patres bealam Mariam
Divinitatis potentiam et virtutem conipro- perpétué ac simpliciler et constanter Virginem
Lavit. nuncupari, nunquàm verô vel minimum innui
Probatur tertia pars, nempe Mariam man- eam post partum cum Josepho viro suo carna-
sisse virginem etiam post partum , nec ullos ex litcr habitasse. Imô votum virginitalis ab eà
Josepho (ilios suscepisse ;
1° ex Scripturis Luc. emissum fuisse, et illibatè servatum doccnt
1, V. 34, ubi Bealam Mariam votum virginita- SS. doctores, atque ut amentiam et blasplie-
tis emisisse clarè indigilatur bis verbis : Quo- miam, ut liœresim habent eorum sentenliam
modb fiet istud, quoniam virum non cognosco ? qui laesae virginilatis post partum Mariam ac-
Atqui dubium nullum esse potest, quin Maria cusare ausi sunt.
quam Angélus gratià plenam appellat, hoc vo- SoLvuNTUR OBJECTIONES. — Obj. advcrsùs
tum servaverit ergo etc. 2° Ex concilio
; , secundam conclusionis partem. S. Lucas 2, v.

Chalcedonensi quod ip allocu-

général! IV, 22, haec habet : Postquàm impleti sunt dies

lione ad Marcianu n imperatorem asserit, vir- purga'.ionis Mariœ secundiim legem Moysi, tule-
ginitatcm (Beatse Mariae à Christo) sacratam runt illum in Jérusalem, ut sisterent eum Domino,

esse etiam post partum, uterumque cjus fuisse in- sicut scriptum est in lege Domini : Quia omne

tegritate obsiqnatum, ut nullis injuriis deinde pa- masculinum adaperiens vulvam, sanctum Domino
tcret. 5° Ex SS. Patribus. Origencs, Honi. 7 in vocabitur. Ex hoc teslinionio olim inferebant
Lucam : In tantam, ait, nescio quis prorupit in- TerluUianus, lib. de Carne Cbristi, cap. 23, et
saniam, ut assereret negatam fuisse Mariam à Origencs, Homil. 4 in Lucam, Christum ex
salvatore, eb quod post nativitatcm illius juncta Bealà Virgine violato vir ginil;ilis clauslro na-
fuerit Joseph. S. Basiiius, Ilomilià in sanclam lum Ergo Bcala Maria non fuil Virgo
esse. in

Cbristi generationem, allas 23 : Cliristi aman- parlu. Nego conseq. Signihcat duntaxal : S.
tes, inquit, audire 7ion sustinent ,
quod Dcipara Lucas illud quod lege prsescriplum fuerat de
aliquando desierit esse Virgo. S. Epipbanius omni masculino primogenito, à Christo Do-
bicresi 78, n. 9, eos baereticis accenset, qui mino fuisse adimpictum, non quùd nalus essct
Mariam post Cbrislura nalum, cum Josepho c.elerorum more, scd tanlùm quia œconomia
coiisueludinem babuisse dicerent; eosdem An- Incarnalionis postulabat ut ipse secundùm ri-

tidicomarianitas nuncupat, mullisque argunien- tum lege pncscriptum Deo in templo ollerre-
lis refellit, praeserlim quia ad suam usque liir. Quùd si verba logis de quâ agilur, hocce

setalem nemo nisi prœposilo Virginis nominc modo premere cl ad Chrislum transferre lice-
bealam Maiiam uomiuàial. b. limbiusius, libro rct, conscqucns foret nequidera ex maire aulc
991 DE INCAUNATIONE 992
parlum el in conoeplu virgine , Chrisliim esse respiciens Apostolus, 1 Cor. 15, v. 25 : Opor'
naliim, cùm de luatribus coraiminibus, qiia; tet iUiim (Chrisluni) regnare, ait, donec ponal
via oiiliuarià cl suscepto semiiie conclp'wut, Icx inimicos sitb pcdibus ejus. An inde sequitur
piiriliratioiiis iiianiloslè la(a sit. Ciiin igiliir Christum ad dcxteram Patris non ampliùsses-
hic iiKuiifeslè fallanUir Terlulliaiius et Origc- surum, aul rcgnum ejus dcsiruendum post-
nes, nullum in iis deserendis piaciiium esse quàm sub ejus pedibus inimici ipsius positi
potes t. fuerint? Ergo, etc.
Obj. adversùs secundam conclusioiiis par- Ad secundum, primogenilus ille dicilur ante
tcm oiiiii Helvidio, Mallli. 1, v. 18 : Cnm essct quem nullus est genitus, seu alii postea gene-
desponsala mater ejiis Maria Joseph, antequàm rentur et nascantur, sive nu'Ji. Vide Exodi
convenirent , inventa est in utero habens de Spi- 13, V. 2, et ÎNumer. 18, v, 16.
riiu sancto. Ubi haec parlicula antequàm, indi- Ad terlium , consanguinei et consobrini
gitat cos poslca convenisse; ergo. Nego ant. Chrisli loco allato dicuniur ejus fratres, juxia
Nain vel illa vcrba rt»/ef/î(rtm convenirent expli- Scripturae morem, Cen. 13, v. 8, et cap. 29,
caveris de cohabitalionc doniicilii , el contra- V.15.
ctu niatiinioiiii, vel de cobabitalioiie Ibori. Si CoNCLisio III. An Christus eleganti et ve-
priinùm, quod forte indicat anxietas Joseph nuslà spccie fucrit necne, certô dcfiniri non
de accipiendâ Maria in conjugeni, v. 19 et 20 polesl. Probabilius est eum communi el me-
signilicata,jam nulla in aigumento allato dif- diocri forma donalum quœ nec oculos
fuisse,
ficultas. Sin autem de habitatione thori illa allicerel, nec ofTenderet.
verba interpreteris, dicendum erit cum S. Hie- Probalur prima pî;rs, quia de eâ quœslione
ronymo S. Matlhaeum ibi significâsse Mariam silent Scriplurse, et in varias scindunlur sen-
cura Joseph ante Chrisli conceplum non con- tenlias sancti Ecclesiac doctores. Silent Scri-
venisse, 'quod unum eo loci intererat cxprimi ; pturœ. Nam iste locus Psallis Regii : Speciosns
non verô ab eo indicari quid postea conligerit, forma prœ filiis hominum; diffusa est gralia in
quia id ad scopum ejus nihil allinebat; nialè labiis tuis; ad aninise decorem seu virlutes,
autem inferri eos convenisse postea, eo quod graliam, sapientiam, doctrinam, et varii gene-
anlea non convenisse dicaniur; quemadnio- ris spirilualia dona meritô refertur à SS. Pa-
dùra si diceretur : Helvidius antequàm pœni- tribus, et intcrpreiibus. Vide S. Basilium, S.
lentiam ageret, morte prseven lus fuit, ridi- Chrysostomum, el Theodorelum ad Psal. M,
cule quis Inde concluderet : Ergo postea pœ- S. Aug. ad eumdem Psalm. et Tractalu 9 in
nilenliara egit. Epistolam 1 S. Joan., S. Hieronymum Epistolâ
Obj. adversùs eamdeni tertiam partcm 1° : ad Principiam. Teslimonia verù Isaiaî defor-
S. Malth. ibid. v. 25 ; Et non cognoscebat eam, n)ilalcm corporis Chrisli speclanlia, cap. 52,
inquit, donec peperit filium suiim primogenitum. V. 14 : Inglorius erit inter viros aspectus ejus,
Ergo postea eam cognovit. 2° Christus ibi di- et c. 53, V. 2 el 3 : Non est species ei, neque
citur primogcnitus ; ergo alios habuil Maria décor, etc., hœc teslimonia de tempore pas-
lilios. 3° Plures fratres Chrislo assignanlur sionis Chrisli inlelligenda sunl, non de tem-
Matth. 13, V. 55, Jacobus scilicet, et Joseph, pore ejus vilce morlalis. Nihil igiiur nec de
et Simon et Judas; ergo, etc. Chrisli deformitate, nec de ejus formae venu-
Adprimum, nego consequentiam. Parlicula stale ex Scripluris colligi polesl.
donec tanlùm demonstrat tempus anlea
ibi De hoc eliam argumcnto variée sunt opinio-
elapsum, non verô supponit, post praitcritum nes SS. Patrum. Nam Terlullianus, lib. de
tempus quod connolat, rem quae anlea fada Carne Chrisli, cap. 9, S. Clemens Alex. lib. 3
non fuerat, tune (ieri cœpisse. Nec hanc vocis Pedagogi, cap. 1, et lib. 6 Slromalum, pag.
donec ideô excogitamus nolionem ut proposiuc 490, Origeiies, lib. 6 contra Ceisum, S. Cyril.
objectioni respondeamus. Nam in Scripluiis Alex. Glaphyrorum in Exoduin lib. 1, t. 1,

non semel accipitur eo ipso sensu quem ei Iri- pag. 230, Chrislo clegantem et decorani spe-
buimus; Isaiœ 22, v. 14 Si dimittuinr iniqiti- : ciem non allribuunt. Contra verô S. Joannes
tashœc, donec moriamini ; quis indc colligct Chrys. llom. 28 in Mallh., ait Christum fuisse

iniquilatem de quâ ibi agilur, post obiluni visu gratiosissimum, et S. Ilieronymus, in ca-
peccaloris ipsi condonandam? Psal. 109, v. pot 22 S. Matth. docet igneum qniddam alque
1 et 2 : Sede a dextris meis, donec ponam ini- sidereum radiasse ex oculis Christi, et Divinilnfis

micos tuos scabeltum pcdum tuorum. Ad qudd majestatem luxisse in ejus fade. Similia hahct
9»5 VERBI niVlNÎ. 9U
in cap. 9 S. Mallh. cl in Epist. ad Piinci|«iaiii. que ipso i)ro oo deprecelur et oret; sed prœ-
Probatur sccundu pnrs, ncnipc ClirisUini ci cipuum ejus munus quo propriè constituitur
fuisse vullùs cl corporis spccic quae nec pul- sacerdos, in oblationc sacrificii propriè dicti

cliritudiiie niiiiià oculos allraliorct, nec turpi est positnni. Sacrificium auleni propriè dictum,
oircndorel dcloniiiialo. 1" Eiiim liœc fuisse vi- est oblalio alicujus rei sensibilis à legilimo mi-
delur senlenlia Origenis laudalo lib. contra nislro Deo fada, cum hujusce rei immutatione.
Cclsuni, ubi aiL Chrisluni nec snprà modmn dé- llis prœmissis, sil

cora specie, nec excelleiiti pulchritudine fuisse. CoNcr.isio I. Chrislus fuit verè et propriè
El ad eumdeni sensum inflecti possiint S. Cle- sacerdos. Probatur 1" ex Scripturis : Psal.

raens Alex. , lib. G Stronuiluni ,

pag. 400, S. 100, V. 4, hx'C leguntur : Tu es sacerdos in

Cyril. Alex. , loco suprà cilalo. 2" Non decuis- œtcrnum secundiim ordinem Melcliisedecli ; quai
sel ul corpus Chrisli ulpolc speciali Spirilûs de Chrislo esse dicta tum hujusce Psalmi con-
sanclioperalione confonuaUini, insigniler essel texliis, lum auctoritas Aposloli iila verba Ilebr.
déforme, seudefeclu proporliouis uieuibrorum, 5, V. 6 et iO, et cap. 7, v. 17, Chrislo appli-
scu vililale cl turpiludiiie vullùs. Pariler lini- canlis, indubitalum laciunl. Hebr. v. 4, 14 :

bus Incarnalioiiis conscntaneum non fuissel llabentes crgo pontificem magnum , qui penetra-
Cbrislum eo décore ac vuhùs venuslale donari vit cœlns, lencamus confessionem. Ibid. o, v. 1,
quai in adniiralioneni boniines rapuissct. Naui 4 et 5 : Omnis pontifex ex hominibus [assumptus,
Chrislus vencral ul conlcunpium rerum sensi- pro hominibus constituitur in iis quœ sunt ad
biliuni aniniis noslris inslillaret. Hinc, ut notât Deum, ut offerat dona et sacrificia pro peccatis...
S. Cyrillus Alex., Glapbyr. in Exod. 1, carnis nec quisquam sumit sibi honorent, sed qui vocatus
gloriationes nemo adscripserit CItrislo, neque in est à Deo tanquam Aaron. Sic et Christus non
glorium ipsiiis censuerit. Ergo origini, condi- scnwtipsum clari/icavit ut pontifex fieret ; sed
tioni et muniis Cbrisli diam in terris conver- qui iocutus est ad eum : Filius meus es lu, ego

salus est, valdè fuit acconunodaluni ut niediocri hodiè genui te. Vide etiam versus sequentes,
et communi essel spccic et confornialione ;
lum capul 7, v. 11 et 26, cap. 8, v. 1, cap, 9,

proindeque , etc. v. 11, 12,26, cap. 10, V. 11, 12, 21.

Probatur 2" ex traditione , cujus innumera

in banc rem facile proferri possenl instrumenta.
Sufiicial unum S. Polycarpi Smyrnensis epi-
JDiôôcrtiUia jr. scopi et Aposloloruni discipuli testimonium ex
oratione quam , martyrio vitam finiens fudit,
DE VARIIS CIIRISTI TITULIS ET OFFICIIS.
desumptum. De omnibus, inquiebat, Palrem
Agiiur hîc de pluribus aliis consequentlbus divinum alloquens, te laudo, te benedico, te glo-

incarnalionem Chrisli nempe de , ejus sacer- rifico per sempiternum pontificem J esum Christum
;

dolio , niediatione , et inlercessione , luni de unigenitum tuum, per quem tibi unà cum ipso in

ipso ut capile Ecclesiae, atquc ulrum dici pos- Spiritu sanclo gloria nunc et in secuta seculorum,

sit servus, et Filius Dei adoplivus. amen.

Probatur 5° manifesta ratione iheologicâ.
CAPUT PRIML'M.
Ille enim verè et propriè est sacerdos, qui di-
An et quomodo Chrislus sacerdos fuerit ? vinà auclorilale in sacerdotem eleclus, omnia

Naturam sacerdoiii ac prsecipua sacerdotum sacerdotii munia exercuil; alqui T Christus in

munera describit sanclus Paulus in Epistolâ sacerdotem à Deo eleclus est ; Christus iton se-

suàad Hebrœos, cap. îi, v. i, bis verbis : Om- melipsum clarificavit ut pontifex fieret; inquit

nis pontifex ex hominibus assumptus pro homiui- Apostolus, Hebr. 5, v. 6 ; sed qui Iocutus est ad
bus consliluilur in iis quœ sunt ad Deum, ut eum : Filius meus es tu, ego hodiè genui te. Et
offerat doua et sucrificia pro peccatis. Et c. 8, cap. 7, v. 20, observai idem Apostolus Chri-
V. 5 : Omnis pontifex ad offerendum munera et stum cum jurejurando fuisse constitutum à
liostias constituitur . Sacerdos igilur verè cl pro- Deo sacerdotem secundùm ordinem Melchise-
priè ille dicilur , qui auclorilale légitima ad dech. Hic (Chrislus) autem, inqml, cum jureju-
oU'erendum Deo pro hominibus sacrificium rando (sacerdos factus est) per eum, qui di.xit
propriè dictum deputaïus est. Ad sacerdotem ad illum :Juravit Dominus, et non pœnitebit eum;
quidem atlinet ex Scripturis, ut Dei legem do- lu es sacerdos in œternum. Idem rursùs habelur
cçat , ut preoes popidi ad Deum i)errerat , ai- vcrsu ullimo. 2° Chrislus omnia sacerdotii mu^
903 DE INCARNATIONE 996

nia implovît. Cœloslem enim et saluberrimam sensit, ac mortis suîe pretium ut nos redimeret

nobis doctrinam Iradidit, ul ex toto Evangclio oblulit,

nianifestum est; hoiuinum procès ad Patrem Adsecundam probationem, distinguo : Chris-

portulil , et pro iis oraliones fudit, vide Joan. tus non sese imraolavit physicè concedo mo- , ;

cap. 17, Hebr. 5, v. 7, etc. Denique pro nobis raliier, quatenùs libéré voluit vulnerari, oc-
seipsuni in victimam moriendo obtulit, Hebr. cidi, permisil(f*ie ut ex plagis sibi inflictis mors
10, V. 10, l^, 14, etc., et sewper viveus consequerctur; nego. Necesse non est sacerdo-
ad interpellundiim pro nobis, ut biquitur Apo- tem iniluere physicè in deslruclionem victiniîE

stoliis, ibid. 7, v. 25, eoqubd (versu2i) ma- quam offert, suflicit si in ejusmodi destructio-

neat in œternum, sempilernum liabet sacer- nem inlluat muraliter.

dotium. Co.NCLi'sio III. Christus eatenùs fuit sacer-

CoiNCLi'sio II. Christus ut homo non verô

,
dos, quatenùs divinà voluntate ad sacrilicium

ut Dcus fuit sacerdos. pro hominibus offerendum deputatus est.

Probatur 1° bis Apostoli vorbis, Ilebr. 4, Probatur, quia Christus ut homo suâ aucto-

V, 14 et 13 : Habentes ergo pontificem magnum... ritate seipsum non potuisset constituere sa-

Jesum filium Dei; teneamiis confessionem. Non cerdotem ut sese in victimam pro reconcilian-
cnim habemus pontificem, qui non possit compati dis hominibus offerret, siquidem ut supra dic-

infirmilatibns nostris ; tcntatum autem per omnia tum est, satisfactiones ejus, etsi valons infiniti,

pro similitiidine, absque peccato. Hisclarè signi- eatenùs tamen indiguerunt acceptatione ,
qua-
ficatur Christum esse pontificem sub eo res- tenùs Deus i" libéré consensit ut ipse loco

pectu sub que potest compati infirniitatibus nostro satisfaceret ;

2° statuit modum quo sibi

nostris, quôd per oninia tentatus fuerit absque vellet satisfieri. Multô minus autem ab homi-
peccato; atqui Christus tantùni ut liomo non nibus Christus sacerdotem constitui potuit;

ut
tris,
Deus ideô potest compati infirmitatibus nos-
quôd tentatus fuerit per omnia, absque
ergo à Deo solo sacerdotii honorera accepit.
Quod etiam non semel diserte in Scripturis
i
peccato ; crgo, etc. docetur, prœsertim jam laudato capile 3 Epis-

Probatur 2", quia secundùm eumdum Apos- tolœ ad llebrseos, v. 4 et seq. : Nec quisquam
tolura, Christus ut sacerdos, semelipsum in sumit sibi lionorem , sed qui vocatur à Deo tan-

victimam obtuiit. Talis enim decebal inquit ibid. quàm Aaron. Sic et Christus non semetipsum cla-

cap. 7, V. 26 et 27, ut nobis esset ponti;'ex... qui ri/icavit ut Pontifex fieret; sed qui locutus est ad

non habet nccessitalem quotidic, quemadmodùm eum: Filium meus es tu, e.go hodiè genui te. Quem-
sacerdotes, prias pro suis delictis liostias offerre admodiim et in alto loco dicit : Tu es sacerdos

dcinde pro populi ; hoc enim fecit semel , seipsum in œternum secundùm ordinem Melchisedech.
offerendo. Vide c. 9, v. 11, 12, 25, 20, etc. 10, Co.xcLiisio IV. Sacrificium Christi fuit la-

V. 11, etc. Atqui Christus tantùm utbomo, treulicum, eucharisticum , et impetralorium

non ut Deus potuit seipsum pro nobis in victi- respectu tum Cliristi lum hominum; fuit etiam
mam offerre ; ergo , etc. propitiatorium , sed respecta hominum dun-
Probatur 5°, ratione theologicâ. Sacerdos taxat.

ut sacerdos, seu quatenùs offert victimam, in- Probatur. Sacrificium Christi fuit 1° lalreu-
ferior sit Deo cui victima offertur, necesse est ; ticum, siquidem tum respectu Christi ut ho-
atqui Christus ut Deus non est inferior Deo, minis, tum respectu nostrî, fuit protestatio su-

sed tantîim ut homo; ergo, etc. premi Domini Dei, et perfectse erga ipsum sub-
Dices : Cliristus ut homo fuit victima pro jectionis. 2° Fuit eucharisticum, quia suo sa-

peccato; ergo non potuit ut bomo esse sacer- crificio Christus de collatis seu sibi seu homini-

dos; alioqui fuisset sacerdos simul et victima, bus beneficiis et donis graiias egit. 3" Fuit

quod répugnât; quippe cùm sacerdos victimam impetratorium , eo enim Christus nobis salu-
immolarè seu deslruere debeat; Cliristus autem tem promeruit et média ad illam conducentia :

sese non immolaverit seu occident; ergo, etc. sibi verô, ut alibi diximus, meritus est gloriam

Nego consequentiam. Ad primani probationem, corporis, nominis exaltationem, etc. 4° Fuit

nego repuguare Christum fuisse simul sacer- denique propitiatorium respectu nostrî , cùm
dotem et victimam. Victima fuit pro nobis illud offerendo , Christus faclus fuerit propi-

quatenùs in arà crucis loco nostro necatus tintio pro peccatis nostris, atque ut ca nobis
est ; sacerdos verô exlitil quatenùs ad salisfa- condonarentur oblinuerit. Verùm non potuit
ciendum pro nobis , se ab bnpiis necari con- respectu Christi esse propitiatorium ,
quando-
 997 VERBI DIVINI. 99g
qiiidcm ab omni peccato Chrislus naturâ crat « repromissiones benedixit. Sine ullà aulem
jiiuuuiiis. i conlradiclione ,
quod minus est, à meliore
CoNCLUsio V. Chrislus non fuit sacerdos sc- i benedicilur. Ex quibus li-
» Usée Apostolus.
cundùni ordineni Aaron, sed secuiulùiu ordi- quel Melchisedech fuisse hguram maxime ido-
iieiii Mt'icliiscdecii. neam Christi Doniini suprerai sacerdolis , qui
ProbaUir 1", liimauctorilateAposloii ulrum- verèesl rex jusliliœ et rex pacis, qui sacerdo-
que ex professo adslrueiilis capiie 7 Epislolai lium habct longé prœstanlius levilico, qui
ad Ik'biaios; luni ex Psabuo 109, ubi Chrislus illiul à Deo non à carnali successione accepii,
piiiodicilur lulurus sacerdos sccuiidiati ordiitein (jui eb qnbd vivat in œtermmi, sewpilcnmm liabet
Mekhisededi. Piobalur :2", quia sacerdos secun- sacerdolium, qui ipsius Abrahae Dominus est,
dùni ordinem Aaron debuil esse ex Iribu Lcvi, ipsique benedixit, seu sanctilicalionis el sahiiis
ul ex inslilulione sacerdolii vcleris, Exod. ejus causas allulil; ergo, etc. Alla est adhuc
c. 28 el 29, cxploraliun esl. Alqui, iiiquil Apos- simiUtudo maxima Chrislum inleretMelchi.se-
loiiis, ioco niox cilalo, v. 14 : Manifeslitiu est doch quam Apostolus Ioco allalo praclermisil,
,

quod ex Judâ ortus sU Dominus nosler; in quà quia ad scopum ejus non allinebal. Ilœc in eo
tribu niliil de sacerdotibus Moijses locutus esl; consistil quod Melchisedech sacrilicium panis
crgo Ciirislus non luit sacerdos sccundùm or- et vini obluleril , sub quorum speciebus sacri-
(bneni Aaron. licium corporis et sanguinis sui incruenliun
Jam verù si Chrislus non fuerit sacerdos se- nomine suo in Ecclesiâ à sacerdotibus novaî
cundùm ordinem Aaron superest ut fuerit sa-, legis offerri Chrislus Dominus insliluit.
cerdos secundùni ordineni Melciùsedech, ma- CoxcLUsio LXTijiA. Christi sacerdolium seler-
xime propler analogiani inter sacerdolium ejus num est. Probalur ex Aposlolo qui laudalo
el sacerdolium Mclchisedech. ÎNani 1", ul ob- capiie 7 Epistolœ ad Ilebrœos lioc dogma
servai Aposiohis, Ioco mox laudalo, nonien sic inculcat el exponit : « AUi quidera plures
Melchisedecli , idem esl, ac rex jusliliœ. 2" Mel- « faclisunl sacerdotes, idcirco quod uiortc
ciiisedech, Cènes, li, dicilur rex Salem, quod « prohiberenlur permanere ; hic aulem eô
signilicat regem pacis. ô" Sacerdolium .Melclii- « quôd maneat in œlernum, sempilernum ha-
sedech jure nalivilalis non legilur acceplum ,
« bel sacerdolium. Unde et salvare in perpe-
nec secundùm ordinem generalionis carnalis « tuum potesl accedenles per semelipsum ad
ad successorcslransmissuni; imô nulla lit in î Deuui ; semper vivens ad inlerpellandum pio
Scripluris menlio necpalris, nec malris, nec « nobis, Talis enim decebal ul nobis essel pon-
Nequc eliam na-
genealogia) .Mekhisedech. A" « tifex, sanclus, innocens, impollulus, segrc-
livilas mors Melchisedech in Scripluris
aul « gains à j)eccaloribus , et excelsior cœlis
memoranlur. 5" Mclcliisedech legilur sump- « faclus; qui non habel necessitalem quotidiè,
sisse décimas ab Abiahamo , ex quo egrcssus « quemadmodùm sacerdotes, priùs pro suis
esl ipse Levi cui aliae tribus décimas solvebanl. « deliclis hoslias oflerre, deinde pro populi,
G" Deuique legilur ipsi eliam Abrahamo bene- « hoc enim fecit semel , seipsum olfereudo ; »

dixisse, ac proinde ei superior exlilisse.Vcrùui capil. 9, V. 24 et seqq.: ( Jésus introivi!... iu

de omnibus bisce Melchisedech ciiaracteribus, i ipsum cœlum ut appareat uunc vulliii Dei
ipsumandianuisdisserenlem Aposloium. « Hic, « pro nobis; neque ( necesse est) ul s?epè
i inquil capiie laudalo, v. 1 cl sequenlibus, « olferal semelipsum, quemadmodùm poutilVx
« Melchisedech rex Salem, sacerdos Dei siimmi 4 iulral in saucui per singulos aunos in san-
a qui obviavit Abrahae el beuodixit ei, cui j guine alien,. : alioquin oporlebal eum Ire-
« el décimas onmium divisil Abraham priuiùm ;
« queuter pati ab origine mundi; uunc anlem
« ([uideni qui inlerpretalur rex jusliliœ ; dcinde i semel in cousummatione seculorum ad dé-
1 auleni et rex Salem, quod esl rex pacis, sine fi siilulionem peccali per hosliam suam ;q>pa-
« paire, sine maire, sine genealogiâ, nequc « luil.... semel oblalus esl ad miillorum
( iniiium dierum, neque (inem vil» habens, < cxhaurienda peccala. » Et capiie 10, v. 12
« assimilalus aulem Filio Dei, nianel sacerdos el 14 : i Hic ( Chrislus ) unam pro peccalis
< in perpctuum, iuluemini aulem quanlus sit « offerens hosliam, in sempilernum sedel in
« hic , cui el décimas dedil de prœcipuis .\bra- I dexlerà Dei.... lînà enim ablalione coiisum-
d hani (tatriarcha Cujus generalio non i mavil in senipiternum sanclificalos. > Ex bis
« annumeralur in cis ( filiis Lcvi ) ,
décimas palet sempilernum esse sacerdolium Christi,
i sumpsit ab Abraham, et hune qui habebat quùtl semper ipse vivens, virtulem sacrificii
999 DE INCARNlATIONE 1000

cruenti quod seniel in cruce oblulit, qiiodque suà naturA Inmianâ poluit esse medialor ; ini-

unà vice ofl'orri satis erat ,

perpeluô exliibeat par enim fuit ejusmodi naturaad eum actioni-

Deo interpellans pro nobis, et apparens vullui bus Christi valorem tribuendum qui exhiben-
bei pro nobis. Nompe , ut canit Eccle&ia Pari- dx Deo satisfaction! et vicibus mediatoris

sicnsis in prosà diei Asceiisionis Domini: Patri excrcendis necessarius erat. Superest igitur
tnonstrat assidue , quœ dura tulit ruinera : El sic Christum, quatenùs Hominem-Deum, fuisse
pacis perpétuai nobis exorat fœdera. Nec dicas niediatorem; ita tamen ut per naturam huma-
inde niinui vini sacrificii à Ciirislo semel in nam omnes actus ad mediatoris munia perti-

cruce oblali. Siquidem omnis valor interces- nentes elicuerit ; solusque lis necessarius valor
sionis et oblaiionis Cbristi in cœlis ex sacrificio à Deo Yerbo, ut alibi explicatum est, in iilas

virtutis infinitae quod semel in arâ crucis ob- operationes dimanaverit.

lulit, derivatur. Et rêvera, quidquid Christus CoNCLisio m. Christus etiamnum pro nobia

in vitù suà morlali cgit, quidquid moriendo orat in cœlis. Probatur 1" ex Scripturis, Rom.
exhibuit, quidquid ubicuraque praescns est, seu 8, V. 34 : Christus Jésus..., qui est ad dexteram

in cœlis, seu in ipso altaris sacranienlo in quo Dei, qui etiam interpellât pro nobis. Hebr.7, v. 25:

alià ralione exislit, prsestat, illud habendum Salvare in perpetuum potest (Christus) accedentes

est ut continuatio unius intercessionis , uniiis- per semetipsum ad Deum, semper vivens ad inter-

que obedientiœ quod vivens auspi-

et sacriiicii pellandum pro nobis. Ij)id. cap. 9, v. 24 : Jésus

catus est, nioriens consunimavit, quodque re- inlroivit.,.. in ipsum cœtum, ut appareat imnc
divivus, in cœlis et in niysteriis jugiter rénovât, vullui Dei pro nobis. i Joan. 2, v. 1 et 2 : Si quis

ut ejus virtutem nobis perpétué applicet. peccaverit , advocatum liabemus apud Patrem
Jesum Christum justum; et ipse est propitiatio pro
CAPUT II.
peccaiis nostris. Probatur 2° ratione theologicâ.
Vtrum Christus sit pro nobis mediator et Nullum dubium esse potest quin Christus ut
intercessor , et quomodb ? homo etiamnum velit bona hominibus pro
,

CoNCLUSio I. Christus Dei et homlnum per- quibus anhnam suam posuit; atqui planum est
fectus mediator est. Probatur 1" ex Apostolo, ejusmodi desideria sanctae humanitatis Christi
1 ad Timot, 1 , v. 5 : Umis enim Deus,umis et esse totidem orationes; ergo, etc.
mediator Dei et Iwmiwttn homo Christtis Jestis; Non meretur autem Christus ejusmodi ora-
qui dédit semetipsum redemptionem pro omnibus. tionibusquia non est in statu viœ. Idcircô porrô
Probatur 2°, quia omnibus perfecti mediatoris eum non precamur ut pro nobis oret, sed ut
officiis funclus est Christus Doniinus. 1" Enim misereatur nostrî, quia ad ipsum preces no-
Deum inter et homines interpres fuit et inter- stras secundùm eum respeclum dirigimus, sub
nunlius, unde Malach. 3 dicitur Angélus testa- quo majorem excellentiam et perfectionem
menti. 2" Arbilri partes egit , si quidem Deum habet.
nobis reddidit propitium , obtinuitque ut cum CAPUT III.

honiinibus, si certas conditiones implerent, An et quomodb Christus sit Ecclesiœ et Angelo^

non secundùm omnem justitiae rigorem ageret. rum caput?
3° Apud Deum intercessit, oravit enim pro CoNCLisio I. Christus est caput Ecclesiae seu
hominibus dùni degebat in terris, et etiamnum fidelium cœlùs. Probatur 1** ex Scripturis.
in cœlis orat, ut modo dicemus. Quod homi-
i" Ephes. 1, v. 22 et 23 : Ipsum (Christum Deus)
nes non poterant solvere, sponsor eorum fa- dédit caput supra omnem Ecclesiam , quœ est

ctus, ipse persolvit, seipsum in redemptionem corpu3ipsius,el plcnitudo ejus qui omnia in omni-
pro nobis offerens, ut nos liberaret, et pro bus adimplelur. Ibid. 5, v. 23: Christus caput est
nobis satisfaceret ; ergo, quaecumque ad per- Ecclesiœ; ipse salvator corporis ejus. Coloss. 1
fecti mediatoris munus attinent, Christus exe- V. 18 : Ipse (Christus) est caput corporis Eccle-
cutusest, proindeque, etc. siœ, qui est principium, primogenitus ex mortuis;
Co.NCLisio II. Christus esthominum mediator ut sit in omnibus ipse primatum lenens. Probatur
quatenùs homo Deus, itatamen ut omnia me- 2" ex ratione theologicâ. In tribus consistit

diatorismunia quatenùs homo impleverii. Pro- capitis moralis genuina et perfecla notio, quôd
batur. Nam Christus solùm ut Deus, non po- nempe is qui aliorum caput dicitur , illis sit

luil esse mcdialor, siquidem per naturam conjunctus, hos dignitate et poteslate supere-
divinam non potuii cxcrcere mediatoris fun- niineat , et ipsis counnunicet vitam seu bona
cUones. Neque etiam ut homo tant uni et solà eorum condilioni necessaria. Atqui Christus l"
4001 VEHBI DIVIM. iuo^,

est conjunclus Ecclesiae ,

quippe quae ciini ut sico et verè aclivo iufluxu gratias distribuât et

icgem suuin , Deuui suum cl servalorcni agno- conférât ,

quicsilo est rolicla schoiarum dispu-
scit, quaniquc ipse ut sponsani diloclaiu quani tjlioni. Scolisla;, quos so(iuitur Vasquez
, con-

sanguine suo acquisivil , et ut corpus suum tcndunt Christum esse dunlaxat moralem gra-
mysticum liabet. 2*^ Christus utpole Filius Dei tiarum causam. Thomislae vulgù senliunl eum
unigenitus incarnatus , fidèles dignitalc et po- essecausam physicam saltem graiiarum quas
icslale infinité superat, atque eiiam ut lionio Deus à pcraclà Incarnatione largilur, ila
omnem potestalem in cœlo et in terra accipit , et Conclus. Quidam , referente eodem Coneto ,

in nomine ejus omne genu flectcnditm est , cœle- voluerunt etiam gralias anic Incarnalionem
stium, terrestrium et infernoriim. ô" Bona ncces- coUatas, ortum à Chrislo ut à causa physicà
saria ac vitani fideiibus connnunicat, siquideni duxisse. Malebraiichiiis, iii traciatu de nalurâ
ab eo média saluti necessaria ,
justiiicalio et el i;rati;'i, in rolloquiisde relig. et mctapliysicà,

salus ut à causa merilorià in lideiesderivantur. et aliis in locis, censcl Christum esse causam
De plenitudine ejus, inquit S. Joan. cap. 1, v. occasionalem distributionis gratise; in cujus
IG, 710S omnes accepinuis; et ut habet Aposlolus, systemale illud pneserlim respuendum videlur,
Eph. 4, V. 15 et 16, necesse est ut crescamus quôd velit ex hujuscemodi causae occasionalis
in illo per omnia, qui est capul Cbristus; ex quo limiiatione, seu ex eo quôd anima Christi ne-
lotum corpus compacluni et connexuni per cessariô sit finila repelendam esse
et limitata,
omncm juncturam subniinistratioiiis, secun- prsecipuam rationem cur Deus secundùni vias
dùni operalionem uniuscujusque mcmbri, augmen- générales agens , toi concédât hominibus gra-
lum corporis facit in œdi/icutionem suî in cbari- lias quibus praividit eos non esse consen-
tate. suros.
CoNCLUSio II. Christus ut homo , Angelorum De eâ quaestione idem dicemus quod supra
eliam dicendum est caput. Probatur 1" ex docuimus de poteslate Christi in miraculis pa-
Scripturis. Ephcs. 1, v. 20 et seq. : Operatus trandis. Si causas secundas extra se physicè
est (Deus virtulem) in Cliristo suscilans illum à agcre non répugnât, non video cur aninL-c
morluis, et constituens ad dexteram suam in Christi quse per conlactum non agit ut cor-
cœlestibus , supra omnem principatum , et pote- pora, negarelur poleslas physicà conferendi et
statem , et virlutem , et dominationcm ; et vmne distribuendi gralias quas Deus ut causa cdiciens
nomcn quod nominatnr non solum in hoc seculo prima ab Incarnatione pcraciâ confert. Etc-
sed etiam in fuluro. Et omnia subjecit sub pedibus nim , in systemate aclivilalis verœ et physic-ç
ejus. El Coloss. 2, v. 10, flhristus conceptis causis secundis allribuendce ,
quid obslarct
terbis dicitur Caput omnis pr'mdpatùs et pote- quoniinùs anima Chrisli ad illud aclivilalis et
statis. Probatur 2", quia cùm Clirislus digni- polenli» genus respcciu graiiarum conferenda-
tale et poteslate Angelos antecellat , cùm lide rum et distribuendarum clevarclui? ergo, elc,
couslet Angelos ipsi submitti, et cultum ei de-
CAPUT IV.
biiuni impendere, Philip. 2, v. 6, Hebr, 1, v.
a, etc. ; cùm denique Christus Dominus Ange- An Christus possit dici Dci serms.

lis gralias sallem secundarias meruerit , ut Nomen servi propriè acceptum duplici modo,
capite I hujus Disputationis advertimus , et ex stricte scilicet et latè sumi potest. Stricte ser-
Eph. 5, V. 10, et ex pluribus Patribus habetur, vus est persona non ingenua ,
quœ alieni juris
planum est ipsi conipctere qucecumque capiti est,nonsui, quœque nullum per se jus habet
Angelorum constituendo necessaria sunt er- ; ad domini hceredilalem. Servus latiori sed ,

go, etc. proprià lamen sigiiincalionc, ille est qui alle-

Quseres an dona quae Christus fideiibus ut rius voluntati est subjeclus, et ipsi in omnibus
corum caput communicat , ab eo orianiur ut à obtemperare débet.
causa physicà , vcl ut à causa morali ? Respon- CoNCi.isio, Christus proprio , sed laliori

deo de fide esse Christum esse causam moralcm sensu servus Dei dicendus est, non verô strictà
et meritoriam omnium gratiarum et donoruni signilicatione. Probalur prima pars, 1" ex Scri-
quae in ordine ad finem Incarnationis conse- pluiis, in quibus sicpè Christus servus Dei
quendum, hominibus largiuntur, vel cliara nuncupalur. Vide Isaia; 42, v. 1 : Ecce servus
anie Chrisluui nalum coiicessic sunl. An verô meus, suscipiam eum. Quœ vorba ad Cliristuiu
sancta Christi humanitas non tantùm quamdiù applicatS. Matlh. 12,v. 28; rursùs Isaia; 49
io içrris cxlitit , sed etiamnum in cœlis phy- V. 5, et cap. .'33, v, M, Act. Apost. 13, v. 47.
111, i\.
IQ,)-^
DE INCARNATIONE mi
2" Ex lis ipsis Patribus qui conlra Arianos vel ab eo à quo dicitur adoptalus , el gratis et ado-

(^onlra Felicem et Elipandum

pugiiârunl SS. ,
ptio tribuitur. Quouium non ex débita, sed ex
Alliaïuis., Oralioneâ, olim 3, contra Arianos, induUjentià tantummodb adoptio prœstalur. Fide

S. (irojï. Naz. Orat. 36, S. Grcg. Nyss.

Opus- constat Deo Patri esse Filium naluralem, ejus-

culo de Fide , ad Simplicium , S. Auibr. lib. dem secum nalurai el subslanli»! nempe ,

5 de Fide , et in Epist. ad Sabinum Elbc- , Verbum divinum secundam SS. Triiiilatis ,

rins et Beatus hic presbyter, aller episcopus pei-sonam ; cujus generatio, ul nec mente at-

Hispaiii conlra Elipandum, etc. 5" Ralione tingi , nec sermone explicari potest , ita vera

iheologic^t. ISani Chrlslus ul homo in Scri- esl ,

propric dicta el omnis imperfectionis ex-

pluris dicitur obediens , subjeclus divinoe vo- pers. Pariter constat esse Deo ûlios adoptivos,

luntali ; alqui pari ralione dicendus est ser- nempe homines justos, qui hoc nominesaepè
vus in eà signilicatione de quâ nunc agimus ;
insigniunUir in Scripluris. Rom. 8 , v. 1,^ :

orgo, elc. Accepislis spiritum adoptionis filiorum, in quo

Probatur secunda pars, nenipe Cbrislum clamamus , Abba, Prt^er; Gala t. 4, v. 5, ul ado-

non posse dici servum slriclo sensu. Nam ser- ptionem filiorum reciperemus ; Epiies. 1 , v. 5 :

vus slriclo sensu esl persona non ingenua , Qui prœdestinavit nos in adoptionem filiorum ; l

alieni juris, et ad iiœredilaiem nullum per se Joan. 3, v. 1 : \idete qualemcharitatem dédit nobis

jus babens ; alqui hujusniodi persona non esl Pater, ut filii Dei nominenmr et simus ; el alibi

Clirislus ul Jiouio , qui conlra Filius est nalu- saepè. Inter adoptionem autem quae fit à Deo, et

ralis, etad boeredilalem nalurâ habel jus, ul eam quae fit ab homine triplex maxime no- ,

doccl tides. Hiiic Aposl. Hebr. 1 quanlùni ,

tandum est discrimen 1° queni Deus adoptât ,

ChrisUis Angelis prœcellal ostendens, observai ab eo ortusest, nonqiildem per generationem,

eum esse Filiuni Dei , Angeles verù dunlaxal sed per creaiionem ;
quem homo adoptât ab eo

servos in minislerium misses. Hinc plurimi è nec genitus est , nec effectus;2° Deus non

S. Pairibussimplicitcr pronunliàrunl Cbrislum tanlùm volendo adoptât, sed eiiam in eo quem

nullo pacto servum appellari posse , licet eligit, aliquid pliysici efliciendo , quo filius

a^ceperil formam servi, idesl naturam buraa- adoptivus formaliter adoplatus conslituilnr ;

nam quaî per se serva esl. lia sanclus Dyoni- graliam enim sanclilicanlem in eo producit

sius Alexandrin, in Epislolà ad Paulum Samo- quae est adoptionis divinaî forma. Homo ado-

satenum, el in Responsione ad quaesiionem 7 j)tans niliil pbysici confert ,

quo adoptio con-
3"
ejusdem; Theodorelus, Dialogo2 conlra ApoU. slilualur. Hœreditas filiis Dei adoplivis

el in Refutalione analhematismi G; S. Joan. promissa , liujus naturac est, ul possil ab om-

Damasc. , lib. 3 de Fide Ortliod. , cap. 21; nibus sine divisione haberi quin idcircô à Deo

Adrianus I, in Epistolâ ad episcopos bispanos; possideri desinal ; Dei euini ipsius esl cognilio

oncilium Francolordlense , in Synodicà, Al- el amor ; hinc jusii possiuit esse Dei hairedes,

cainus, lib. 5, elc, qui onines nomen servi etiamsi Deus œlernùm vivat. Ha^rcdilas verô
secundùm slriclam el in jure usitalam signifi- hominisadoptanlis, utpote in bonis (initis sila,

calloiiem urgentes, merilô censuerunl Chri- non potest simul à pluribus sine divisione inili-

suim , ulpoie Filium naluralem , nequaquàm visini haberi, proinileque nonnisi postniorlem

dicendum esse servum. adoptantis, polesl adoptivus jus illud exei'cere,

quod in ejus haeredilatem sibi adoptione con-
CAPLT V.
cessum esl.

Vtrum Christus ut homo, sit Filius Dei naturalis, De eliam

fide esl, ul ex stalulis conlra Ne-
ita ut dici uequeat filius adoptionis.
storium Dissert. 4, cap. 2, art. 2, liquet, uni-
Filius naturalis ille dicilur, qui verè genitus cam esse in Christo personam , nempe perso-
eu ab eo cujus appellatur fdius, quique proinde nam Verbi Dei, quia phj-sicè et hypostaticè seu

vi nalivitatis suse in bœredilaiem nalurale jus personaliler ipsi unita est humaniias quam
habel. Filius verô adoptivus esl persona ex- assumpsit. Quae quideni persona cùm juxta fi-

iranea, id est, à pâtre adoptante non genila , dem, naluralissilFiliusDei, sequilur secundùm I
quam ex bcnevolenliâ ille in fllium suscipil, ut eamdem fidem Cbrislum hominemappellandum

ei jusinbœreditalem suam bénigne imperlial. esse Filium Dei naluralem , atque , saltem vi
/i(/o/j//i)/s, iiKjuil PaulinusAquileiensis in libro communicalionisidiomaliim,demonstratoCbri-
Sacro-Syllabo , qucm synodusErancolordiensis sto dicendum esse : Hic homo est Filius Dei

approbavit, dici mn potest niù is qui alienus est naturalis ;

quod idem sonat ac ; Persona quae
1005 VERBI DIVINI. 1006
habet hanc humanitalcm est Filius Dei nalu- Epislola Adriani ad Gallsecise et Hispaniarum
ralis. episcopos, et liber Sacrosyllabus Paulini Aqui-
Quaeslio prœsens ad Cliristum ut homiuem ieiensis niedio in concilio lecta sunt. Tum
attinet, an scilicet ctiam sub co respectu di- Patres unanimi consensu baeresim Fclicia-
cendus sit Filius Dei naluralis, an verè ado- nam proscripsèrc. Felicem quoque analbe-
plivus dici debcal, aul sallcui possil. maie pcrcusserunl ; qui Lugdunum in perpc-
Eâ de re versus oclavi seculi lineni duo crra- luuni amaudalus, ibi, leste Adone in cbronico,
vêrc llispani pra^sulcs, Félix et Flipaiulus, bic perlinax in baeresi vitam linivil. Fervidus
Toleti, ille Orgellis, vel ut alii legunlur , Ur- ojusdom erroris sectalor Elipandus, niagislri
gelhe episcopus. « li , inquil Petavius lib. 1 sui obslinationem non imitatus est et calholicus
de luearn. cap. 2i, n. 1, Chrisluui Deuui lio- obiil.

mineniquc confessi, tolidem quoi naturai sunl, Adversùs duos prsesules Hispanos pro fidc
in co lilios esse docueiunl, alterun» iialuraKni calliolicâ scriplis ccrtArunt complures erudili,
qui est Deus et Vcrbuni ; alleruni adoptivuui inpriiuis Pauliiius Aquileicnsis qui pra^tor lau-
qui est bomo. > Is cnor, qui postea auipliùs dalum librum Sacrosyllabum alios plures li-
erit exponendus, appellaii solet lueresis Feli- bres in Felicem et Eli pandum vulgavil;
ciana , à mox meniorato Felice Urgellensi qui Flaccus Albinus Alcuinus , qui occasione hu-
ejus auctor extitil. Nanique, ut narrât Egin- jusce bsereseos è Brilannià à Carolo Magno
bardus ad ann. 792 : « Félix ab Elipando accersilus, ipsi semper cbarissimus exlilit ;

Toleli episcopo, per lillerasconsullus, quid de Etlierius, episcopus Uxamensis, et Boatus Pres-
buniaiiilale Salvaloris Dei et Doiniui noslri byler ambo llispani ; Agobardus, Lugdunen-
J. C. sentire dcberet, utruni secundùni quod sis episcopus, etc., quorum opéra eâ de re
bomo est, proprius, an adoptivus lilii Deus etiamnum babenlur.
credeudus esse ac dicendus ; valdè incautè at- Jam verô cùm in exponendà Felicis ci Eli-
que inconsideralè contra antiquam catbolicai pandi mente et in assignando dogmate contra
Ecclesiae doclrinam, adoplivuni non solàui pro- eos à synodo Francofordiensi definilo tbeologi
nunliavil, sed eliani scriplis ad niemoralum non sint unanimes, cùm prœlerea in explican-
episcopuni libris pertinacissimè pravilalem dà naturali Cbrisli ut bominis filialione non
opiniouis sua; defendere curavil. t nihil dissentiant, tria videntur bîc sigillalim
fn disquisitioneni adducla et proscripta fuit invesliganda. Primum ad quseslionem facti
ea bajresis in pluribus conciliis, 1" in synodo spécial, quid nempesenserint duollispani prse-
Forojulieiisi anno 791, in quà praîside Pauli- sules, an in eos ab Ecclesià slatulum fiierit

no, Aquileiensi palriarcbà, deliuituni est, laci- Christum ul bominem nullo sensu dici posse
lis tamen Felicis et Elipaudi noniinibus, Cbri- filium adoplivuni. Secundum quœsllonem juris
sturaesse propriuniDei Filiuni, nonadoplivum; complectilur, ulrum scilicet Cbrislus ul bomo
at<[ucduosin eo non esse filios; â'* in synodo sit Filius Dei naluralis , adoô ul nullà ralione
Ralisbonai babiià anno 792, ubi coram Carolo in ipsum quadret adoplivi fdii Dei nuncupalio.
Magno qui eà in urbe bieiuaverat, erroris con- Tertium ad jus quoque attinet, quo nempe
viclus est Félix. Ilic verô inde Romani ad sum- sensu inlelligi debeat Cbristum ut bominem
mum ponlilicem ductus, ibi pnTeseule Adriano esse Filium Dei naluralem.
Sedeni S. Pelri lune occupante, suam ipse bse-
ARTICULUS PRIMUS.
resim conderanavit et cjuravit. 3" In concilio
Francofordiensi, quod biennio post, nempe De genuinà Felicis et Elipandi circa Christi fi-

anno 794, Carolus Magnus, ad quem Elipandus lietutem sententià , et de errore in eis proscri-

erroris sui tuendi causa scripserat, contra eum pto.

jjecnon contra Feliccni qui ad vomitum rcdie- Suarez, disput, 49 de Incarn. scct. 3, post
rat, ex omnibus ditionis suie provinciis con- Surium Valenliam qua^st. 20, Baronium ad
grcgari curavit. Celebris et numcrosa extitit ann. 783 et 794, et alios complures quos lau-
illa synodus, etsi ejusacladiù latuerint, donec (lal, à Felice et Elipando opinalur Chrislum in
à Surio, anno 1567, in ulililalem publicam duas personas duosque filios divisum fuisse,
ederentur. Ei praefuit romanus poniifex per quorum unus, nempe Deus Verbum, esset Dei
légales suos , Tbeophylaclum et Slephaiium Filius naluralis, aller videlicel bic honio, non
episcopos, eidem Carolus Magnus voluil in- esselnaiuraiis Filius Dei, sed adoptivus laiilînn.
téresse. Epislola Elipandi ad Carolum regem, I < Exisiimo, inquit, Felicianain lioeresira in hoc
iÔ07 DE INC AHNATlONt 1608

posilam fiiisSf, qnotl cfotlidil, ChrisMim homi- Iloquenles de CiiHslo homine. Concédant esse
Hcrn oodoiii pro.isùs modo fuisse lilium adopli- lilinm naluralem sed addunt esse adoplivum
,

vuin, (jiio siiiit alii lioiiiines jusli ;

ila quaiuvis secundùm quid; seu secundùm humanilalem.
in eo lilialionis génère singulareni liabueril CiTcterùm, adhuc censeo jnxla mentem eoncilii

excellentiani et dignilalem, non lamen Iran- et Adriani deberenegari islam reduplicativam,

scenderil iliud genus adoplionis qno nos per quia lola ratio eoncilii fundalur in eo quùd
graliani adoplanuir, neque aliter liomo iile adoptio includat exlraneilatem persome, quod
Cluislus liierit coiijuiictiis Fiiio Dei nalurali, non reperiiur inChrislo; ex hoc autem fit ne-
quàm hoc génère adoplionis. s Nihil aliud idem que secundùm humanilalem esse fdinm adop-
Iheologus ab Adriano ponlifice el à concilio livum, quia non est persona exlranca, nec
Francolordiensi condtMnnatuni existimat, quàm habel negalionem requisilam ad liliationem
ejusmodi dognia, à Nosloriano reverà ne lalum adoplivam. > Ilactenùs cardinalis de Lugo.
ungueni dislans, nisi penès aliqucm loquendi His salis consona sunt sed magis explicala
modum. Ll vcrù suam hanc senlentiam confir- quœ Pelavius de eodem argumenlo decernit. Is
melSuarez, observai à quibusdam Iheologis di- 1'^ duos in Christo fdios , alium naluralem ,

clum esse CiirisUim ut liominera possc secun- nempe DeumVerbum, allerum adoplivum,
dùm humanilalem filium adoplivum dici, imô videlicet Christum quà hominem à Felice et

id asserlivè à Durando positum, nec tamen eis Elipando fuisse discrètes docet. 2° Observât
fuisse idcirco nolam crroris inustam. Deinde tamen non idcircô ejusmodi episcopos credi-
niulla proferl tum eoncilii, tuin Adrlani, tuni disse suas in Christo inesse personas. 5" Tum
aliorum eà de re scriptorum leslimonia, qui- propter argumenta plurima à se adducla , cùni
bus id sibi videtur efficere quod contendil. maxime ob lalam in Felicem et Elipandum
Suarez sequitur Frassenius ac ferè conlrahil definilionem ,
judicat hanc proposiiionem :

dissert. :2, art. 2, seci. 1 qucesl. 2, p. lo8 et

, ChrisUis, quatenùs homo , est filius adoplivus,
sequenlibus. Upinioneni hanc faisani oninino esse temernriam et errori proximam , si non hœ-
esse pronuniiat Vasquesius, disput. 89, c. G et reticam onininb. 4° Demùm ibidem nolat propo-
8, eique è diametro oppositam senlenliam in- siiionem eamdem qiiamvis snblili et argutà vocis
vexit qiiam plures amplexi sunt, nempe hanc intcrpretatione consequi hoc possit , ut qucv incst
proposiiionem : Cin-islus ui lionioetiam redu- in nomine , lutlla in re ipsâ sit offensio, attamen
plicativè, el secundùm humanilatem, est fdius vel ipso loquendi génère essedamnandam. L'bi

adoplivus, in Felicc et Elipando fuisse damna- clarè innnit inler ejusmodi senlenliam prout
tam, adeô ut sensus quo Durandus lanc pro- aliquo sublili sensu à quibusdam scholasticis
posiiionem docuit, quove nonnulli insignes defendiiur, el errorem ab Ecclesià in Felice et
iheologi hanc posse sustineri senseruni, plané Elipando damnalum nonnihil discriminis à se
haerelicus sit, el conlractoria proposilionis agnosci.
ejusdem ad lideni pertineat. Prsecipua ratio CoNCLVsio. Certum est hseresim Felicianam
Vasquesiihœcest, 1" duos ejusmodi episcopos unilali persome in Christo immédiate et forma-
solùmdixisseChristum secundùm humanilalem liler , vel sallem médiate et indirecte fuisse op-
seu secundùm carnem esse filium Dei adopli- positam. Probabilius vero quôd non fuerit op-
vum, ut ex eoruni mente refert Adrianus papa, posita nisi médiate. Ea tamen non débet cum
in Epislolà supra laudalâ ;
2° ex confessionefi- sublili quorumdam scholasticorum opionione
dei Elipandi quae in libro Etherii et Boaii legi- confundi ;
quamvis ha;c opinio menti quoque
tur, apparere unicam in Christo personam ab eoncilii Francofordiensis aliàs repugnet.
Elipando admissam fuisse. Probalur prima pars , nempe haeresim Feli-

Duas ejusmodi extremas inler sentenlias , cianam médiate vel immédiate oppositam fuisse

medià quàdam via incedit cardinalis Lugo dis- unilali personae adversùs Nestorium definitae ,

pul. 31 , sect. 1, Ego non existi-

de Incarn. : « alqueid esse certum etindubilatum. Etenim 1°,

mo , inquit, eumdera omninô sensum esse Adrianus , S. pontifex , Patres eoncilii , Pau-
quem intendunt aliquiauctores calholici in illâ linus Aquileiensis, in libro Sacrosyllabo , duo-
reduplicatione , et quam intendebant hœrelici. bus episcopis Ilispanis objiciunl eorum senlen-
Nam hœretici volebant loquendo de Christo liam in Neslorianismum incidere , à Nestorio

homine , ut condistinguitur à Deo ( id est ul originem ducerc , et in ipso jam fuisse damna-
est persona naturam humanam terminans) tam. Videtom. 7 conc. Labb.col. i020, 1027,
esse lilium adoplivum; Calholici verô, eiiaii) et prseserlim 10 li; vide eijam Suarez, locolaii-
1009 VKIU)I DIVLNI. 1010
dalo. Alque ejusmodi aocusaiionem ipsis iii- clinarel. Namquc licet Neslorius, post Tbeo- ,

lenlalam , ideniqiie argumenUmi in illos pres- dorum .Mopsueslenuni, personne unilateni sump-
sum videre est in omnibus scriplis contra eos serit moraliler, et pro communione honoris et
editis. Alqui, nisi errore suo vel immédiate, vcl dignilaiis; atlamen idem conligissc Elipando
saltem medialè unilali pcrsoniii in Clii'islo ré- sine aiiquo probabili moniento conjiccre iviu
pugnassent, in eus iiiala non luissel illa aceu- licet. Piailerea, non ab Elipando concinnalaest
satio , nec ejusmodi argmnenlo poluissenl re- confessio lidei quam cjus nomine inscribunl
vinci; ergo, etc. 2" Omnes consentiunt duos Etberius et Beatus. Ipsi ejusmodi confessionera
filios in Christo , unum naluralem, nenipe contexuère, ut genuinam Elipandi doclrinam
Deum Verbum , ailerum duntaxal adoplivuni, exprimèrent , et manifeslam facerent. Quis au-
nempe Clirisluni ut bominem, à Felicc et Eii- lem suspicalus fuerit eos , ex industrià et lec-
pando fuisse distinclos et divi?os; atqui illa lore non monilo, voces erroribus Elipandi quos
distinclio sallem medialè répugnât unilatiper- refulabant, oblegendis et imminuendis magis
soniTC ; si enim Ciiiistus ut lionio seu ut bic idoneas selegisse ?

honio, dici non posset liUus iialuraiis, sed tan- 5" Si Félix et Elipandus idem plané docuis-
tùm adoplivus, sequeretur personam Cbristi ut seni quod Neslorius , imô, si ipsi essenl opi-
hominis seu personam lerminanlem et uilimô nati se cum eo plané consenlire, profeclô non
substent.intem naturam liumanam non esse Fi- sperâssenl fulurum ut in concilio Francofor-
liuinnaturalem, sed adoplivuni duntaxal. Porrô, diensi sua senlcnlia approbarelur , nec illud

persona illa, si non sit I- ilius naturabs, sed ado- concilium quo res deciderclur, Elipandus ad
plivus lanlùm, ergo non potest esse eadem ac Carolum Magnum scribens postulare ausus es-
persona Dei Verbi, ui libalio naturalis Dei set. Ilinc faleri coailur Suarez < Elipandum
Patris neccssariô compelit ; ergo duorum fi- non aperiè fuisse professiim errorem Nestorii;
liorum in Cbrislo dislinctio à Febceexcogilala, ideôque ausum fuisse judicium cl approbalio-
médiate saliom répugnai unilali personce ac nem concilii poslulare ; aut enim, inquit, quid
cum eâ slare et cobserere nequaquàm potest. ad errorem suum consequeretur non intelligc-

Probalur secunda pars , nenjpe probabilius bat, quod credibilc esl ; aut qui* solet esse hm-
esse quôd Febciana ba^resis unilali personce in reticorum audacia , sperabal fore ut eà sinuila-
Christo solùm medialè , non l'ormabler oppo- tione alios deciperel. »

sila fuerit; adeô ut Félix elElipandus non tan- Dices : Sigeberlus in Cbronico ad annum
lùm duas in Cbristo personas conceptis verbis 793, sic loquitur: « Feliciana bieresis condeni-
non dixerint, uii facile Suarez, Frassenius et nalur, et in pr?esenlià Adriani papa; ab ipso
abi fatentur; sed eiiam sibi ex quàdam caligine Feiice auctore abdicalur. Hiec bairesis assere-
mentis forte visi fuerint unitatem personae in bal Filium Dei in divinâ naturà verum Deum
Christo intaclam relinquere ;
probatur , in- esse , in bumanâ verô adoplivuni unam per- ,

quam, 1°, quia si directe, immedialè et forma- sonam Dei et hominis dividens in duas perso-
liter unitalem persona», in Cbnslo Félix et Eli- nas, sciiicel veri lilii et adoplivi. » liospon-
pandus impugnâssent, ejusmodi unitalem pro- deo Sigebertum dùni ait in duas personas
pugnare et adversùs eos slabilirc curassent , Cbristum fuisse à Feiice divisum , magis expo-
qui in illos decertàrunt ; sed qui conlra Feli- suisse quid ex Feliciana bseresi reverà conse-
ccni et Elipandum decertàrunt, unilalem per- querolur, quam quid ejusmodi erroris con-
sonae in Cbrislo non curàrunt probare, imô ceplu forniali et immedialo continerelur et
ut cerlum et ab adversariis non negatum po- involverelur; de caitero, auctorilati Sigeberii
suerunl non posse illud dogma sustineri, utpole qui nonnisi pluribusseculis ab exorlà illâ ba;-
in Nestorio damnalum ; ergo, etc. resi scripsit , anleponcndum esse teslinionium
2° Habelur apud Etberium et Beatum su- Elberi et Beati , auclorum coaetaneorum qui
,

pra laudalos confessio lidei Elipandi , in quà ejusmodi errorem quotemporegrassabatur con-
Cbristus dicitur Homo inlerior in unà càdemque fulàrunt , et concilio Francofordiensi inlerfue-
Dei et Iwmii.is persona agglomeratus, atque car- runt.
ris vestimeiito indtdiis.Ln unilaspersonai Cbris- Probalur toriia pars, nempe cum sublili
lo diserte ab Eli])and() allribula. Fruslra repo- qn.'idani nonnullorum scbolasticorum opinione
nit Frassenius Elipandum Nestorii vafritiem jam memoratà non confundendum Felicis et
imitatum.impropriè accepisse personne nomen Elipandi errorem. Nam Félix el Elipandus , ut
ut fucuni facerel et accusationcm buircseos de- docuiuuis, etsi unam in Cbrislo personam
ion DE INCARNATIONE mi
confiterentur, attamen non tantùm Cliristo quà ejus humanitas ornaia est; ergo, etc.
qualenùs lioiiiini recliiplicalivè ,S(}i\ ratione liu- Propter liane et alias causas, infra rejicienuis
iniinilalis, sed eliani ipsl qiià honiini specifica- ejusmodi loquendi modum : Cbristus, quate-
tivè ul aiuiit , scu qualenùs est persona nalu- nùs bomo, potest secundùm quid et ratione
rani liumanani, non divinam terminans, et eà bumanitalis, dici Filius adoptivus.
lalioiie disiinguilnr à Deo, adscribendam pu-
ARTICULUS II.
tabani adopiioneni. Ilincsiniplioiter elabsoliitè
]»roniuUiabant Cbrislum hominem non esse Fi- An sensu Feticis et EUpandi , an alto quolibet in

liuni Dei proi)rium et naturaleni , sed sobim- Cliristiim ut hominem quadrare possit adoptiva

niodôlibiunadoptivuni ;
quai quidom in Cbristo (il a Dei nuncupatio.

duplicis ejusniodi iilielatis discretio, ut dein- CoNCLUsio. Cbristus ut bomo est Filius Dei
de videbitur, tum Scriptnris sacris et tradi- naturalis non adoptivus, nec ullo sensu vero
tioni, tum prirais et necessariis fldei adversùs et probando Filius Dei adoplivus dici potest.
Nestorium definilse conseclariis plané adver- Probatur prima pars, qure ad fldem altinet,
SiUiir. Durandiisverô et abi, de quibiis aginius, nempe Cbrislum ut hominem, esse Filium Dei
scbolastioi, non tantùm staluunt, unam in Cbri- naluralem; nam ille est Filius Dei naturalis,
sto Verbi Dei personam adniittendam , sed et non adoptivus, qui in Scripluris appellaïur Fi-
simpliciter et absolutè docent ,
quod inde se- lius Dei unigenilus, siquidem mulli sunt filii

(piitiir, Cbristum nenipe utboniinem , esse di- ejus adoptivi; qui dicitur Filius Dei verus et
cen(bini liiinniDei proprium et naturaleni, née proprius; atqui, juxta Scripturas, Christus
negant, demonstrato Cbristo, veram lorc banc etiam ut bomo, est Filius Dei unigenilus, Fi-
propositionem : Hic bonio est proprius et na- lius Doi verus et proprius;.. Christus ut homo
liiralis Dei Filius. Id ergo unum censent, Chri- est Filius Dei unigenilus secundùm Script.
stiun ut bominem,elsi proprias sit el naturalis Joan. 1, V. 14 : Verbum caro factum est, et liabi-

lilius, utpote persona Verbi buinanitatem ter- tavit in nobis, et vidimus gtoriam ejus, gloriam
minans , lamen snb aliquo respectu et secun- quasi unigeniti à Pâtre. Ubi Verbum caro fa-
dùni quid, ratione scilicet bumanitalis gratià ctum, id est, Christus ut bomo, appellatur Uni-
sanclidcante ornalœ,dicenduniesse aut saiteni qenitus à Pâtre. Ibidem, v. 48 : Deum nemo
dici posse (iliuni Dei adoplivum. Nempe , cùm vidit nnquam. Vnigenitus Filius, qui est in simt

gratia sanclificans in borainibus juslis sit adop- Pafris , ipse enarravit ; \ùc iterùm agitur de
tionis forma , arbitraii sunl eumdeni effectum Cbristo ul hominc, nempe cùm ut homo prae-
formaleni ipsi in Cbristo competere ; cùmque dicaverit et divina enarraveril. Ibid. cap. 3, v.
ea quîe naturae insunt, de supposito prcedicari 16 : Sic Deus dilexit mundum, ut Filium sunm
possint in concreto, existimàrunt , si adoptio- unigenitum daret, ut omnis qui crédit in eum non
iiis forma bumanitati Cbrisli inbsereal, sequi pereat, sed Itabeat vitam œternam. Quo in loco
Cbristum hominem, licet aliàs verè et simpli- eliam Christus homo appellatur Unigenilus, si
citer Filium Dei naturaleni, posse tameii ali- quidem ut bomo à Deo pro nobis traditus est.
qnâ ratione appellari adoplivum. Ubi apparet Ibid, V. 17, el 18 : Misit Deus Filium suum in
ejusmodi ibeologos non tam contra dogma re- mundum.... qui crédit in eum non judicatur ; qui
velalum et ab Ecclesiâ definitimi peccàsse autem non crédit jam judicatus est ; quia non cré-
qiiàm adversùs genuinam adoptionis notionem dit in nomine unigeniti Filii Dei. 1 Joan. 4, v.
cujus conceptu formali non cogitàrunt extra- 9 : In hoc npparuit charitas Dei in nobis, quo-
neitatem personse includi; ergo, etc. niam Filium suum imigenitum misit Deus in mun-

Probaïur quarta pars, nempe ejusmodi sub- dum, ut vivamus per eum. 2° Christus ul homo,
lilem quorumdam scbolasticorum opinionem à in Scripluris dicitur Filius Dei verus. Nam
concilii mente esse alienam nam juxta con- ; Cbristum quem viderai, ac proinde ul homi-
cilium ille non polesl dici filius adoplivus qui nem appellat S. Joan. verum Filium Dei : Et
est filius naturalis, seu qui non est persona ex- scimus, inquit, 1 Epist. cap. 5, v. 'iO,quoniam

tranca, quia scilicet personae extrancitas est Filius Dei venit, et dédit nobis sensum, ut cogno-

forma negativa, ad formaleni rationom adop- scamus verum Deum, et simus in vero Filio ejus.

tionis constiluendam requisita; atqui, juxta Hic est verus Deus et vit a ivterna. ô" ChrisUis ut
opinionem de quâ agimus, Christus, etsi Filius homo, est Filius Dei proprius; Rom. 8, v. 32 :

naturalis el minime extraneus, dici tamen po- Qui (Deus) proprio Filio suo non pepercit, .ted

tcst adoptivus propter graiiam sanctificanlein pro nobis omnibus tradidii illum. 4" Nunquàmin
 VERBI DIVINI. 1014
1013
homo niinciipalur filiiis homo, est pcrsona verè et propriè à Deo Paire
Scripiuris Cliristus lit

gcnila, cum Christus homo, ipsum sit Dei Ver-

adopliviis; iniè verù hoc obsorvamlum csl;
nunquàm Deum in Scripiuris codein modo et bum caro factum, ipse Dei Filius, qui cum in

forma Dei esset,.... exinanivit semetipsnm for-

coniinuni vocabulo palrem nostrum dici cll'a-

trem Clnisli ; crgo, etc. mum servi accipiens et habitu invenlus ut liomo.

Enimverô non est in Christo persona duplex,

Probaïur 2° ex tradilione, 1° auclorilate
Synibolonua lîdci; in Synibolo Aposlolorum sed nna lantùm. Eadem est igitur Chrisli ut

Icgilur : Credo in iimim Deum, Palrem omiiipo- hominis persona ac Chrisli ut Dei; Discrimen
tentem et in Jesnm Clirislum Filium ejm unicum quidcm maxinmm intercedilChrislum ut Deum
Doniimim nostrum, qui conccptus est de Spirita inler et Clirislum uthominem, sed illud discri-

sancto, elc. Ubi Christus, qui conceplus est de men ad naturas spécial, non ad personam;
ergo, cùm persona Chrisli ut Dei, sit Filius
Spirilu sanclo, etc., ac proindc cliaiu Ciirislus
Dei naturalis, n(m adoplivus, necesse est ut
bonio, diciUu' Tilius Dei uiiicus. lu Syiiibolo
ConsUinlinopolilaiio : Credo in unum Deum, idem etiam aUribualur illi persona;, cùm atten-

Palrem omnipolenlem.... et in unum Dominum dilur eâ terminari et suslcntari naturam quam

Jesum Clirislum Filium Dei unigenilum, et ex assumpsit. Secunda. Ille non potesl adoptari
Paire nalum unie omnia secula, Deum de Deo, (jui non est exlrancus, seu cui ratio divin»

etc. Qui propler nos liomines et propter nostram hlietatis propriae cl naturalis revcrà competit.

salutem descendit de cœlis, et incarnatus est.... Cùm enim hlius adoplivus sit persona exlranea

natus.... cruciftxus, etc. ut ex jure, et ex ideà omnium constat, planum

2" Auclorilate concilii Francofordiensis et est fdietatem naturalem cum adoplionis titulo
Adriani papaî , à quibus adversùs Felicem et non posse compati. Atqui Christus etiam ut
Eiipaiidum, ut niodù diximus, deliniluin est hic homo, seu ut talis [tersona terminaus na-

Cbristuiu esse Filium Dei naturalem, non turam assumptam, non est Deo Patri extra-
neus, seu ipsi ratio divinai fllietatis proprise
adoptivum. 5° Auctoritate Ecclesiarum llispa-
niae, à quarum fide recessissc Felicem et Eli- et naturalis verè competit ; nam personalilas

panduni evidenlissimuin lit ex sufl'ragio llilde- Filii divini ejus filietatem seu à Paire genera-

phonsi ctJusti, quorum prior anic Elipandum tionem rêvera includii, imô eâ constiiuitur ;
Tolelanae Ecclesia;, alter ante Felicem Urgelli- cùm igitur Christus ut hic homo, sit persona
tanae pra;fuit. Islc in Canlica scribcns : Quis, Filii divini ut terminans naturam humanam
inquit, erit similis Deo inler (ilios Dei; illi adop- planum est, elc. Tertia. Ille est Filius Dei natu-

tione, hic (Cbrislus) naturà est Filius et ideb ralis quem verè Deus gênerai ; atqui Deus Pa-

imllus in sanctis, tel in universo génère hominum, ter verè gênerai Christum etiam ut liominem;
quamlibet filii vocabulo censeutur, Cliristo similis Christus enim ut homo, est Filius Dei Patris

reperitnr. Et Hildcphonsus, lib. de Virginilatc naluram humanam sibi habcns personaliter

S. Mariae, de Christo loqucns, ait nullum esse unitam atqui Deus Pater gênerai Filium suum
;

per quem (à Deo) adoplarelur, si non esset pro- etiam cum eo respectu consideratum , siqui-

prius (Filius Dei). Deinde non est adoplivus dom ab aeterno et jugiler Deus Pater Filium
filius, inquit, sed adoptutor, ut ita dicam, cœte- suum générât, non enim transitoria est Filii
rorum. Et paulô post : Al ver'o Christus non divini generalio, sed jugis et semper eadem
adoplivus, sed proprius Dei Filius, in pleniludinc unde psalmo 2, Deus Filium unigenilum sic
temporum venit, missus à Pâtre, natus de muliere, alloquilur Ego hodiè genui te. Ergo, qucmad-
:

qui solus non eguit renasci , quonium proprius modùm Filius Dei ante Incarnationem genilus
Dei Filius.... A paire gevitus, ipse ex naturà suâ est carnem nondùm sibi habens personaliter

in se habuit, et non aliunde, ut proprius esset unilam, ila, ubi primùm carnem assunq)sit,
Dei Filius. genilus est, ac semper gignitur sibi propriam
V Auclorilate SS. Patrum tum grgecorum cl personaliter unilam habens naluram huma-
tum lalinorum, quorum perniulla teslimonia nam ; crgo, etc. Quarla. Si Christus ut homo,
longo ordine refcrunt Pclavius, lib. 7, caj). 2 esset Filius adoplivus, cùm Bcala Virgo Chri-
et 5, ctThomass. toto ferè libro 8. stum secundùm carnem solùm genucrit, di-
Probatur 5" ex rationibus thcologicis. Prima cenda igilur esset solùm mater Filii Dei adop-
est illum esse Filium Dei naturalem non adopti- livi; alqui Deala Virgo non est dicenda solùm

vum, (jui est |)('rsona verè et propriù à Deo mater Filii Dei adoplivi, si(iuidem juxladchni-
Paire geniia ; atqui ipsc Christus ut est talis tioncm concilii Ephesini, verè mater Dei nun-
lOlB DE INCARNATIONE i016
cnpari débet , oo ([uod Chrisdim nt homiiiem Dei quàm propriam et naluralem S* quia ra- ;

geniioril; ergo, etc. Qiiinla. Pater et mater tiones modo allalse demonstrant non posse
comimines, meritô etdicmitur filiorum suorum quovis sensu dici Cbrislum hominem esse fl-
pater et mater, licet sola prolis suœ caro ab eis liuni adoplivum, quin per se ex bâe proposilione
oriatiir, anima verô crcetur à Deo, ut siinul sequatur eum sub eodem respeclu non esse
ctiiii corpore in sinu nintris quantum satis est lïlium proprium et naluralem, ac proinde duas
organis instructo, conjuiigatur; quare ergo in illo esse personas; quorum prius FeUcia-
Pater œternus non dicerelur verè Pater Chri- nam, allud INeslorianam bseresim comprehen-
sti nt hominis, slatim atquc concipitur perso- dit el exbibet.
nalilem Christi ut bominis ab en verâ gene- Addo proposilionem earadem etiam prout à
valionc nianare, naturani verô binnanam ejus- Durando inlelligilur, esse ipso dicendi génère
niotli personabtati proprlè pbvsicèel bypostaticè proscribendam ;
quia juxla axioma tritum in
conjungi ? scbolis : Ex verbis inordinatè protatis inmrritur
Probatur secunda pars, nempe Cbrislum hœresis. Et ut pulcbrè babet S. Auguslinus,
niilio sensu etiam expressà mentione factà hu- lib. 10 de Civil. Dei, cap. 23 : Nobis ad cerlam
manitatis, posse appellari adoptivum Dei filiuni. regulam loquifas est, ne verborum licenlia etiam
Nam quocumque sensu sumatnr nomen tilii de rébus qttœ liis significantur , impiam gignat
adoplivi, semper significabit personani exlra- ophnonem .

neani, seu oui iilielas naluralis non compelit; Quœres 2", an igitur Cbristus secundùm hu-
quàeumquc vero ratione consiricretur Christus, manitatem reduplicaiivè seu ratione bumani-
ctiamsi mentio lieret expressà humanitalis lalis dicendus sit Filius Dei naturalis? Respon-
oum quàvis redupbcationc et abstractione deo, si ita inlelligalur reduplicatio illa , ut
nun(iu;iindici poterit persona exlranea seu ca- signilicetur Cbrislum propler bumanilalem
rens naturali filietate respeclu Dei Palris ; si- assumplam esse fdium naluralem , adeô ut ex
quidem babet banc libetatem; nulla autem re- ejus bumanilate oriatur vel conslituatur ratio
dupUcalio aut abstractio vim babel immuiandi formalis Filii naluralis quse Cbrislo compelit,
objecli ; ergo, etc. Et verô nomen fdii spectat tune proposilionem ejusmodi fuluram essefal-
personani, non naturam; ergo titukis filii ado- sam et bœreticam, ut palet. Si sensus redupli-
plivi spectat etiam personani, non naturam, bumanilalem pro-
calionis foret, ipsam Cbristi
abslrabendo àpersonâ; ergo, cùm persona pler unionem suam cum Verbo bypostaticam
Chrisli bominis sit Filius Dei naturalis, qute- esse Filium Dei naluralem, perinde esset hae-
cumque in ejus bumanilate forma aut gratia relica propositio, quâ exbibereniur in Cbrislo
recipiatur, ea eliicere non potest ut Cbristus duo Filii Dei naturales, puta Verbum divinum
appelletur fdiusadoptivus. Filium Dei seternum, et humanitatem Cbristi
Quseres 1°, quànam nota tbeologicâ debeat unilam quse perperàm diceretur Dei Filius na-
hœc propositio aflici : Cbristus secundùm bu- luralis.
manitatem, seu ratione gratia; sanclificanlis in Inde lamen non sequitur sub illo igitur re-
ejus humanitatem recept» dicendus est, vel peclu Cbrislum aut ejus bumanilalem unitara
dici potest iilius adoplivus? Respondeo banc dici posse saltem secundùm quid filium Dei
proposilionem , etsi in Iheologis à quibus pro- adoplivum ; nam ut (ilielas naluralis et pro-
ata est, possit abquo modo excusari, eu quôd pria naturam in se et abslrabendo à personali-
scilicet non circa dogma ipsum , sed potiùs tale consideratam non spectat, ila necadopliva;
circa loquendi modum et veram adoptivi fdii utraque ad personani conllngil; proindequc,
significationem errarent; atiamen in se sura- cùm nalura bumana Cbristi in se sumpla non
ptam et secundùm quod per se sonat, esse
id sit persona, sequitur Cbrislum ratione huma-
temerariara et erroneam; 1" quia, licet cum nitalis reduplicaiivè, ut hic sumitur, conside-
illâ reduplicatione à concilio Francofordiensi ralum, neque adoptivum, neque naluralem Dei
daranata fuerit, atiamen eâdem ratione refelli- fdium esse dicendum ; licet simpliciler Cbri-
lur, ut jam observavimus ,
quà concilium ad- stus bomo, Cbristus ni homo, Cbristus secun-
versùs FeUcianam bseresim usum est ;
2° quia dùm humanitatem dici debeal Filius Dei pro-
necin Scripturis nec in totâ Iradilione ullum prius el naluralis, ut probalum est.
occurrit ejusmodi proposilionis fundanientum,
iniô verô tum Scriplurce tum S. Patres non
aUam Cbrislo perpétué adscribunl libetatem
1017 VERBl DIVIÎII. 101»

ARTICULUS m. ut eorum auctoritale protegatur et lutus sit ;

idcircù non abs rc erit jani enumerari niulla

Qno sensu intelligendum si( Christum ut Iwmincm
eaquc gravissima in quibus Berruyerismus ab
esse FiliumDei miluralem.
illorinn opinionc dill'ert. Octo ejusmodi difie-

FuERE theologi quos nimia subtilitas où dc- ronlias in suà praicellenti adversùs Berruyeruni
duxil lit Christum quà hoinincin (licoient Determinationc annoiat sacra facullas parisien-
duplici tilulo Filiuiii Dei naluralem ; uno, quia sis, cujus verbis utcniur.
est Filius Dei aeternus consubstanlialis Patri I. Inquit ad proposilionem LXIII : « Uis non
yeterno primae porsonaî, à quà por genoralio- consentit auctor, cùm ait liumanilatcm Jésus
nem leiernam, jugeni et immuiabileiii proce- Christi esse in recto Filiiun liunc Dei nalura-
dit ; altero, quia gralia sanclilicans cxiniia et lem, seu in banc humanitatem in recto cadere
jus ad hieredilatem ceternam Chrislo ut lio- liane denominalionem Filius naluralis Dei. Di-
inini, posità unione hyposlaticà, debentur, et cunt ipsum Jesum Christum, scu personam
unioneni iiiain necessariô et naturaliler conse- Jésus Christi esse triplici modo Fiiium nalu-
quuntur. Sub hoc respectu Ciu'istum dicunt ralem ; nempe 1" Fiiium naluralem Dei ab aeter-

esse filiun» totius Trinitalis. lia Suarez, disp. no, propter generationem suam aîternani à Deo
40 in 5 parleni S. Thomoe sect. 1, Vasquesius, Paire prima personà. 2" Fiiium naluralem
in eanidem parlom, toino 1, disp. 89, cap. 14, Bealœ iMariiC Virgiiiis ex quà secundùm buma-
de Uiiodcs, lorao 2 Disputalionis thcologice nilatcm suam nalus est; 5" eumdem redupli-
scholasticse ad tertiain partem S. Thonise, disp. calivè ut hune hominem, seu secundùm suam
4, aliique. Hi porrô lilialionem illani tenq)ora- humanitatem Verbo hyposlalicè unitam, elpro-
lem habenl ut minus propriam et analogicam pler banc unionem Fiiium (sse naluralem Dei
lantùm comparalè ad priniam , ut subliicm in tribus personis subsistentis. Triplicem banc
opinionem quae in scbolis agitare fas est, sed lilielatem adjudicant personse Jesu Christi ;

lidelibus non proponendam ne ollendanlur. neque cnim Jesum Christum definiunt cum
Hœc co«s/rfera</o, inquitSuarez, nimisest philoso- auclore, humanilatem Christi sanclissimam
phica, multùmque habet de nostrœ rationis prœ- personae uni divinse hyposlalicè unitam cui
cisioue. Ac consideratioue secundùm rem, humanitali in recto conveniant quœcumque de
vçrè non est in Cliristo alla filiatio prœterquàm Jcsu Chrislo in Scripluris pracdicanlur. » II.

œterna. < Hinc Jesum Christum sciscunt dici non

Multô longiùs progrcssi sunl llarduinus , possc absolulè Fiiium Dei qui in tribus perso-
commentario in novum Testamentum, et Ber- nis subsistil, sed tanlùm cum bis delermina-
ruyerus, secundà et tertiâ parte Hislorise po- lionibus et reduplicationibus, quatenùs honio,
puli Dei, dùm censent ipsam Christi bumani- seu secundùm humanitatem suam. Ita Suarez,
latem, cùm personœ uni divinœ byposlalicù in 3 parlera S. Thoniœ, disp. 49, sect. 1, Vas-
unitasit in person* unilatem, dicendam esse quesius in eamdem parlera T. 1, disp. 89, cap.
in recto fdium Dei unius et veri in tribus per- 14, aliique. » III. j Hinc eliara nunquàm di-
sonis subsistentis , eamdemque sanclissimam cunt, quod edixit auctor post Harduinum,
humanitatem Christi ita unitam ,
perpetuum nerape humanitatem Christi esse instar suppo-
esse directe et in recto sanctarum Scriptura- siti:qux. voccs, ubi agitur de nalurà intelli-
rum praesertim novi Testamenti objectum. De gente, idem sonat ac , instar persnnœ ; neque
quo novo dogmate sermonem habebimus tolâ volunt, ubi Christus loquitur in Scripluris,
disserlatione sequenti. ipsam ejus humanitatem esse inlelligendam de
Cura verô Berruyerus, tomo octave secundae seipsà loquenlera et dicentem, Ego; neque de-
partis Historiœ populi Dei, disserta tiones lali- mùm iUa mulla eOuliunt, quibus auctor om-
nas coniplectente, banc infra paginam 38, no- nes proprios pcrsonae characteres adscribit
lam apponat : « Vide in hoc argumenlum Suarez, Christi humanitali in recto. > IV. « Hinc quo-
Vasquesiuni Grandamicum, Mera-
, Lessium , quc nuUo in loco aiunt humanitatem Christi
tium, Theophilum Raynaldum, Mendosara, unitam Deum esse œqnalem Deo; quemadmo-
Arriagam.Becanum, de Rhodes, et pbiresalios dùra de individuo nalura; assumplae, ut loqui-
de scholà tlieologos. Vide Maldonatum, Tole- tur Harduinus, seu de humanitate Christi in-
tum, pluresque alios interprètes ; i» quo signifi- dividuà et in atomo, personae uni divin»
care voluit eorum Iheologorum eâ de re doctri- subslantialiter conjunctà, ut auctor loquitur,
nam suae ita esse saltcm in prcecipuis similem hic et ille perhibenl. » V. « Neque eliara tilia-
i019 DE INCARNATIO^Π1020
tionem divinani temporalem quam Christo ut ex laudatis ab auctore scriptorlbns : Fatendum
liomini, pnieposieré, ut uiodô videbimus, asse- est dari peculiarem adorationem rcspondentem
ruHt, illi unqnàni ?cquiparant liliationi ejus filiationi naturali temporariœ , quà Christus
aeteruai, ut filialionem ejusniodi temporalem ob sanctificationem substantialem est honore et
alliniient aequè esse propriam, nullâ raiione adorât ione dignus, non quidem adoratione su-
analogicam, ab omni prœcisione mentis alionam premà latriœ , sed tamen adoratione qiiœ in
et in se realem et absolutani. Hœc considerntio, nullam puram creaturam potest cadere. >

inquit Suarez , ibidem , nimis est philosopliica VIII. i lidem theologi pro certo et indubi-
et scholastka, mullùmqtie liabet de mstrœ ratio- talo slaluunt omnia Scripturae loca in qui-
nis prœcisione et consideratione... secundùm rem bus Christus appellalur Filins Dei, uno dun-
verè non est in Christo alia filiatio prœterquàm taxat aul altero exceptis, esse exponenda de
œterna. Altéra est Christi filiatio, vaturalis qiii- iiliatione Jesu Christi seternà ex substantià
dem et vera, inquit de Rhodes torao II, disserl. Patris. Auctor verô omnia et singula ejusniodi
ad tertiam partem sancti Thoniae, dissert. 4, loca suniit sensu ab illà filiatione disjuncto, so-
quaest. 2, (^
1, loquens de Christi (iliatione di- lamque filiationem divinam Christi temporalem
vinà temporali, sed minus propria et analogica universis et singulis expressam agnoscit. Fru-
tantiim filiatio comparative ad primam; non stra ergo et infideliter auctor annotatione seu

enim fnndatur in generatione siait prior, sed ali- appellatione , de quà agitur, voluit sese exhi-
qiio intrinseco constitutivo et connatnrali ,
per bere ut habentem in auctoribus illis perfugium
qnod jus liabeatur ad liœreditatem, nempe visio- aliquod lutdrii. Nempe hi niniiùm ab illo di-

nem intuitivam. Quapropter Vasquesius aiebat, stant, quàm ut suam doctrinani illorum opi-
ubi supra, sectioneS, produci hanc liliationem nioni non mullùm absimilem judicaret. » Hacle-
non per generalionem naturaleni quà commu- nùs sacra facultas, quae addit à recto déviasse

nicatur natura, sed per generationem gratise. theologos de quitus sermo est, quâ parte eorum

Caeterùm, non nesciraus apud ejusniodi iheolo- sententia perverso auctoris dogmati affinis est,

gos scholasticos, varias esse de hoc argumento illudque eûicit adducto contextu doctissimi Pe-
difforentias tenues, quae raagis ad loquendi tavii adversùs Suarez et Vasquesium eà de re
moduni quàm ad rem ipsam altinent. Singulos accuratè et eruditè dispuiantis.
prosequi longum foret et oliosum. » VI. i Hi Dico : Christus ut hic homo , est naiuralis
omnes theologi suam hanc opinionem habent Filius Dei ,
quatenûs est Filius Dei Patris aeter-
ut nieram et subtilem opinionem , in scholis nus; nec alio sensu, qusecumque adhibealur
agitari licitam et in eis solis ferè traclandara, reduplicalio, dici potest Filius Dei naturalis.
quae si, ut se habet , et nudè lidelibus expli- Pars prima ils omnibus asseritur, (juibus

caretur, eos offendere nala esset ; vide Sua- dogma calholicura adversùs Nestorianos, supra
rez loco citato. Auclor verô multù pejorem constitutum est. Et verô Christus ut hic homo,
sententiam quam tradit , audet proponere ut est Christus prout est persona habens hanc
fide explicita credendam, cujus fides est aequè humanitatem sibi hypostaticèconjunctam. Haec
necessaria, ac fides in myslerium trium in Deo verô persona est Filius Dei œternus, qui nihil
personarum quarura prima Paler
, , secunda de suo amisit aut amitlit, cùm hanc naluram
Filius, tertia Spiritus sanctus, et à quovis Chri- humanam sibi substantialiier conjunctani in
stiano ex quodam sensu fidei et quasi religionis personae unitalem, habere incœpit, pergiique;
instinctu intellecta in forma Bapiismi, in pre- qui ab aeternojugi, necessaria et immulabili
cibus plerisque Ecclesice, in glorificaiionibus, generatione à Deo Pâtre procedit sive aiite

in verbis signi crucis comitibus, in benedictio- unionem , sive in ipso unionis instanti , sive
nibus, in omni cullùs Christian! cxercilio. \ post unionem peractam. Ergo Christus, ut
VII. « Adorandam et cuHu lairise supremo homo, est naturalis Filius Dei, quatenûs est
prosequendam esse directe et in recto huma- Filius Dei Patris œternus.

nitatcm Christi unilam ex suà doctrinà sequi Probatur secunda pars iisdem raomcntis.
auclor perspexit et reipsà docuit. Idipsum ex Nam in quàcumque reduplicatione adhibendà,
Vasquesii elSuarez opinione sequi cùm objecis- vel ;tbslrahctur à persona Christi, vel al» illà

set paulô post eorum mortem Basllius Poncius non abstrahetur. Si non liât in reduplicatione

ex Augustinianorum famiiià theologus, ita re- praecisio à persona Christi, adeôque rcdupli-
spondit Theophilus Fiaynaudus , de Altributis cationis seu restriclionis coiiceptus hanc perso-
Christi, lom. II, sect. 5, cap. 1, qui unus est nam in recto includat , tune sensus illius pro-
1021 VERBI DIVINI. 1022

posilionis , Chrisliis ut osl homo , seii ut ost hic homo est ex sitbstantià matris in semlo natus,
homo, seniper cril iste : Clirislus, ut est per- Sedulô attendenda hic sunt nomina concrcta,
sona liabens hanc hunianilalom sibi hyposialicè quœ personam in recto important, et ab ab-
c'onjiinclani, quai persona juxta fidcni catholi- stractis secernenda, atque servandse regulae
oani omnibus symbolis consignatani , csl ipse Scripturis, tradilioui et ipsi niysterio consen-

Filius Dei œternus. Fietne reduplicatio hoc taneœ, quas tradidinuis, ubi de comniunica-
modo? ChrisKJs secundùm hanc suam huma- tioneidiomatum. Homo Christus.fcsusdicendus
nitatom consideratus; vedibil idem sensus; est Filius Dei seternus, quia homo Christus

nam h;iec propositio idem sonal ac ista : Chri- Jésus idem est ac persona cui hsec humanitas

stus, prout est persona considerala secundùm pliysicè et hypostaticè unitur, et quœ nomina-
hanc humanilatem sibi hypostaticè copulalam; lur Jésus Christus. Idem verè dici non posset
habetur proinde idem fundamentum ip«um de naturâ Christi humanâ in abstracto conside-
appolhindi propriè œlernum et naturalem Dei ratà, etiamsi spectaretur ut unita.

Patris Filium. Neque etiam humanitas Christi ullo modo

Sin autem in reduplicationc prœscindalur à continet rationem seu fundamentum cur Chri-
persona Christi, aut saltem personam Christi stus sit naturalis Filius Dei. Filietas naturalis
in recto non includat conceptus reduplicativus, socum importât similitudinem natura?, adeô-
V. g., si dicatur : Christus est Filius Dei ra- que in divinis consubstantialitatem et unita-

tione humanitatis suae praecisè in se sumptse, tem naturse, cùm unicus sit Deus. Christus
vel etiamrationehumanitatis prout unilseVerbo verô, ratione humanitatis suse, non est similis
et in recto considérât»; , dùm consideratiir Ver- naturâ Deo, non est ipsi consubstantialis, sed
hum solumniodô in obliquo et, ut aiunt, con- est similis substantià cumVirgineDeiparâ, qua
notativè, tune propositio erit falsa et regulse eum genuit secundùm humanitatem. Ergo,
fidei contraria. Nirairùm Christus, ratione hu- quœcumque restrictio et reduplicatio adhibea-
manitatis suae in se praecisè sumptiE, aut eliam tur, Christus ut hic homo, nequit alio sensu
humanitatis suse ut unitœ Verbo, si humanitas naturalis Filius Dei appellari, quàm quia est
in recto specletur et Verbum solummodô in Filius œternus Dei Patris œterni. Prœterea, si

obliquo, non est Filius Dei, quemadmodùm Christus ut homo est alio modo naturalis Filius

homo ratione animae suae flguratus non est Dei quàm propter generationem aeternam ergo ;

neque ratione corporis sui est capax cogitandi, in Christo duplex esset Dei Filius naturalis,
Sensus propositionis hujus, adhibilà eà redu- quod dogma errore Felicis et Elipandi pejus

plicationc explicita, is esset ; Humanitas Christi foret. < Est enim tolerabilius , inquil Petavius
Verbo unita hypostaticè , Filius Dei est; quœ lib. VII de Incarnalione, cap. 5, n. 8, duos
locutiones à régula lidei abhorrent, neque à fdios ita statuere, ut alter propter Divinitatem

theologis quos nunc refellimus, admiltuntur. et aeternam generationem naturalis sit Dei Fi-
Hi, ne videantur duos in Christo Dei Filios lius; alter ob communem cum cœteris homini-
dicere, volunt in ipsammet unicam Christi bus naturam et creatam sanctitatem adoptivus
personam, Verbum Dei seternum, cadere et habeatur, quàm duos ponere naturales Dei
appollationem propriam naturalis et seterni Filios, suâ quemque ratione et forma constan-
Filii Del et appellalionem, quam invehunt, et tes. Quôd si quis idcircô filios non esse duos
quam respuimus, tcmporalis et naturalis Filii naturales objicit, quôd una utrumque persona
Dei , trini in personis. Adeôque in reduplica- snstineat ; filii verô proprietas personam non
lionibus de Christo ut homine, quae juxta ipsos naturam sequatur, uti S, Thomas aiïirmat,
isli posteriori appellationi locum pruebent, nihil efïïcit. Siquidem nec illi qui Christum
nolunt à Christi persona in recto, abstractio- naturalem simul et adoplivum Dei Filium esse
nem fieri. putârunt, tam hispani episcopi in Francofor-
Ratione autem humanitatis suae Christus est (lionsi synodo damnati, quàm qui illos secuti
tilius hominis, fdius Bcata; Mariae Virginis ma- sunt scholastici, duas in Christo personas
tris Christi, ac proinde matris Dei. Est ergo iiiessc crediderunt, et illos tamen Adrianus,
fides recta, ait Symbolum, quod sub S. Atha- Paulus Aquileiensis, Alcuinus, ac tota ipsa
nasii nomine circumferlur, est fides recta, ut Francofordiensis synodus, non alio génère ar-
crcdamus et confitcamur , quia Domiims noster giVTientandi validiùsoppugnârunt, quàm ut ex
Jésus Christus Dei Filius, Dcus est et homo. Deus illorum opinione consequens esse monstrarent,
est ex substantià Patris ante secula genilus, et duos lu Christo inesse filios. Hoc autem non
1023 DE INCAPxNATlONE i024
alio sensu intorpretari voluerunl, nisi duas bomo Cbristus dicendus Filius Dei ieternus
esse proprie'ales filii sive filielales, qu?e in quia est persona leterni Filii Dei banc huma-
eamdeni pcrsonain caderent, qiuc quidoni com- nilalem babens. Proinde, si Pater factus fuisset
plexo, sive, ut vocant, concrelo eliaiu voca- bomo, bic bomo fuisset Pater, non Filius, nec
bulo filii usurpari posseiit. Ul enim passiin ullo modo appellari potuisset Filius Dei. « Atquc
aiitiqui homiuem assumpluin à Deo pro iiuma- ut etiam auclorilate pugnemus , ait Petavius
nilale dicunt, et duo in Clirislo dislini^uenda, loco citato, n. 9, hùc illa Patrum advocanda
Deum cl honiineni , ac similia quaïdam profeni quani in secundo
est ralio libro proposuimus,
solenl; ila duos fdios nominari non lanloperè cursolum Filium hominem fieri decuerit. Hanc
prohiijuissenl , nec huic loculioni intercessis- enim complures illorum alferunt, ut qui Dei
senliidem illiveleres, alium esse Dei Fiiiiini, jam Filius erat, bominis esset lilius, nec fdii
aliuui hoininis, el ab illo diversum , sicul illic appellatio multiplicaretur ; dûm alius esset Dei
formas duas divinam et humanam, ila hic Filius, nempe Verbum, alius bominis fdius,
/itietales duas, sive formas relativas eideni non Dei : ut pula Pater, aut Spiritus sanctus.
Chrislo tribuendas putâssent. Quae res indicio lia Fulgeniius , Gennadius, Joannes Damasce-
est unicam ab illis causam lilielaienique fuisse nus, Anselmus , Bernardus, Paulus Aquileien-
constitutam, quà Cbristus Dei Filius babere- sis, Hugo Victorinus, Blagister Sententiarum
tur nec magis adoptivam illorum auclorilate
; ibidem laudali ; qui omnes eo tanquàm cerlo
damnalani, quàm naturalem aherani et ab fundamenlo nituntur, nequePatrem, neque
œternà lilii proprietaie distinciam. » Spiritum sanctum, si bomines fièrent, Dei
Ilis adde : Si Cbristus est naluralis Filius Filios luiuros, idque esse peculiare Yerbo.
Dei alla ralione quàm propter suam divinitateni Cujus sanè ratiocinationis, ubi ab divinà Filii
et generationem aeternam; tune illud quod proprielate desciveris, nullam causam commi-
fundabit aliam lilialionera, nempe eam quœ nisci aliam poteris. >

temporalis est et repetilur ex sanctitaie, quce Objicies secundo cum eodem : Cbristus, ul
ipsi ut bomini, est naturalis propter unionem, est hic homo, seusecundùm bumanitatem suam
inquam, erit opus totlusTrinitatis; adeô-
illud, spectalus, est Dei naturalis Filius, et tamen
que Cbristus, ut bic bomo, dicerelur naturalis sub illo respeclu non procedit à Paire per ge-
Filius totius Trinitatis, Filius suf, Filius Spiri- nerationem œlernani. Neque enim, ut est hic
tùssancti, ad quod universi adstupescerent et bomo seu secundùm suam bumanitatem consi-
horrescerent fidèles dogmatis bujus novitate , deratus, procedit à Pâtre ad similitudinem
permoti. Hinc, ut vidimus, illi tbeologi opi- naturGR. Ergo Cbristus, ni bomo, aliter est Fi-
nionem suam sinunt qui ieni tractari in scholis, lius Dei naturalis, quàm propter generationem
sed nolunl explicari fidelibus, quos perturbare aeternam; ergo Christus, ut liomo , est Dei
nata esset. Ergo rejicienda, Filius naluralis, quia ipsi naturalia sunt san-
Objicit Vasquesius : Si naturam Jiumanam clitas et baîreditas œlerna. Dist, : Clirislus, ut
assumeret Spiritus sanctus, tune diceretur se- homo, non procedit à Paire per generationem
cundùm bumanitatem naturalis Filius Dei, nec aeternam ,
quantum ad bumanitatem suam
tamen propter filialioneni œternam quani non concedo ; non est persona
Cbristus, ut liomo,
habet. Ergo. >'ego anlecedens. Si Spiritus procedens à Paire per generationem aeternam
sanctus homo fieret, non aliam liuic bomini et babens hanc bumanitatem sibi hypostaticé

proprietaiem quàm suam communicaret, adeô- unilam, nego. Ubi Christus speclatur ut homo,
que bic bomo non esset Pater, nec Filius, sed ut bic bomo, speclatur ul persona liabeusbanc
Spiritus sanctus , id est , esset persona Spi- bumanitatem sibi hypostaticé unilam. Uxc
ritus sancti habens banc bumanitatem sibi persona aulem nibil de suo amisit, cùm huma-
hypostaticé unilam. Similiier, si Pater incar- nitaicm assumpsil, el posl ejusmodi unionem,
naretur, Pater iiomofactus, quatenùs bomo, pergil à Deo Paire aclione immanenli, neces-
non esset Filius, sed Pater. Scilicet, quemad- sarià el immulabili , modo inefiitbili generari.
modùm, hic liomo in concrelo vi connnunica- Ergo Christus etiam consideratus ulhomo islnd
tionis idiomatum ex unione hyposlaticà nexœ includit quôd sit persona à Deo Paire genita,
dicitur omnipotens, omniscius, œternus, etc., quod sit Filius Dei xlernus.
ab omnipotentià divinâ, omniscientià et œler- Inst. : Sires ita se habet, Christus, ut bomo,
nitate, quia bic homo, idem ac persona divina erit Filius per formam relalivam, per filielalom
hanc habens humanam naturam ; ita et hic exlrinsecam naturseejus huuianae. Quani enim
habct ChrIsluS fiiinlîonohl retf-rnam in cjus spociala, vel humanitas Chrisli unita hyposla*
liunianitaie non rocipilur. ticè Verbo est naiuralis Dei Filius; quod simu 1

Nogo ant. : Id enim cui nalur» Chrisli Ini- advertiraus esse falsum et lidei regulœ adver-

mana inlrinsccè cl subslantialilcr i(a unilur, sum , ncc à iheologis quos impugnamus , ad-
ut in eo solo liaboat raliononi porsona;, malè missiini. Qui \ei'ii iilud propugnarenl, in Ber-
dicilur illi humanitati oxirinsccnin; atqui di- ruycrismnm eà de re inciderent dissertalione

vinœ et selcrnai Chrisli filiatioiii scu Fiiio sequcnli confulandum.

îeterno Dei, Inimanilas Chrisli ila inlimo et Objicios uliimù : Adrianus, romanus pon-
snbstanliaU noxii ronjtingilur, iil in oà solà lifox, Ikcc Dei verba de Chrislo Matlh. 5, 17 :

filialione, in solo filio Dci œlcrno habcal ra- liir est Filius mens dilectus , in qiio milii benè

lioneni supposili et person?o. Hinc cùm Chri- coiuplacu! ; lolius, Trinilatis vocem fuisse affir-

sius homo aioi)at : Ego , sensus hujus voois is mai: adeôque Chrisluni pulavit esse Filium
crat : Mca porsona habcns hnmanilaloni islam; tolius Trinilalis. Ealom'is poriô Filius lolius
qii», si ampliîis doolarenlur, oxponendo qiuo Trinilalis non esl, qualeiiiis per gencralionein
essetpcrsona Chrisli, hune scnsuni oxhiiicnt :
aUornam à Paire solo proccdit. Ergo alià ra-

Ego, Filius Dci seternus, cui hsec humanitas tione Dci in personis irini Filius esl naiuralis

hypostaticè unilur, et per banc bumanitaloni secundùni humanilatem à se assumplam, nem-

assumplam loquons, agons. Alqiie non alla ra- pe generatione gralise faclâ in tenipore.
tionc inloUigi polosl iilud, v. g., Chrisli J(ul;icos Nego Maj. Falsum esl ab Adriano papa haec
alloquenlis : Ego et Pater tinum smmis. Id est :
verba: Tu es Filius meus dilectus, in quomihi
mca persona est Dei Patris Filius ipsi consub- benè complacui, haberi ut vocem tolius Trini-

stantialis. lalis. hl unum signidcat ille ponlifex, ex coni-

Ad probat. Fateor fdialionem Chrisli seter- placenlià Patris œterni circa Jesuni Chrisluni

nam in ejns humanilaie non recipi taïupiàm Filium suum clarè perspici in illo codem so-

in subjeclo inhaesionis. Quoniodô proprieias liusDei Patris Filio nonsolùm Palreni, sed cl
divina recipereiur, tanquàm in hujus generis alias etiam Trinilatis personas sibi compla-
subjeclo, in hunianilale quai nalura finila esl? cuisse. //a/ic Adriani fuisse mentein, inquil Pe-

Sed non proplcrea est cxlrinseca hunianilali tavius, loco citalo, n. 14, facile, id quod milii

Chrisli quae ita arclè ipsi conjungitur, ut eà usuvenit, animadverlet , qui lociim illum atten-
complealur in génère subsistendi. Queniadmo- tais legerit , non raptim cursimque peragraverit
dùni vi hujusee unionis fit ut honio Clirislus ut soient aliis rébus occupali. Quod ad genera-
propriè dicalur et dici debeat Deus , omnipo- tioncm grutiœ momoratam à Vasquesio, seu ac-

tens, Creator, etc., quia homo Chrislus idem tionera tolius Trinilalis, quà Chrislo ulhomini
sonal ac persona habens humanitatem Chrisli, colialae sunt tum sanctilas ipsi débita et con-

quœ persona est etiam habens Divinitalem, est naluralis propter unionem humanilatis suae
omnipotens, est crealor, etc.; ila vi ejusdcm hypostalicam Verbo Dei, luin possessio haeredi-
unionis, homo Christus dicendus est Filius Dei Dei inluivà silœ, planum est eà
latis in visione

seternus, cùm persona cadem ipse sit Filius non posse produci naluralem Dei filium. Vox
Dei aelernus; adeôque reduplicalioquœcumquc natnralis, ad Filium addita, naturae ac substan-
adhibeaiur, modo, ut dictum est, à persona ii;B communionem, non verù gratiai solùm et
Chrisli non abslrahalur, hœ voces, Chrislus ut iKorcditariaî possossionis communicationem si-

homo , ut hic homo , aut aliâ quâvis ratione gnilical. Alque lum Scripluris, tum toti retrù

ejusmodi spectatus , significabunt Chrisluni ut anliquilali, lum etiam sensui vocum usilalo ré-

est Filius Dei aeternus homo faclus, ut est U>- pugnai ut Filius naiuralis dicalur effeclus seu
qucns, agens, patiens, etc., per humanitatem terminus gencraiionis gratise. Ejusmodi gene-
à se assumplam. Jam observavimus quôd si ratio gratiai quà producerelur Filius naiuralis

fieret reduplicatio, in quà abstraheretur à per- omnibus ignola fuit Patribus, qui gralià Filium

sona Chrisli, tune considerarelur humanitas in dislinguebant à Filio nalurali ,

quique dùm
se sumpta, vel ila spectarelur tanquàm unita, prsedicabant Chrisluni esse Filium Dci ualu-

ut conciperetur in recto, Vcrbum verô, cui ralcm por goneralionem œtcrnam, minime pa-
uniretur, spectarelur solummodô in obliquo et tifbanlurcum gralià Filium ullo sensu nuncu-
connolativè ;
quibus positis, sensus proposilio- pari.

nis de Chrislo ratione hnmanitalis nalurali

Filio Dei, is essel ; Humanitas Chrisli in se
1027 DE INCARNATIONE 1038
ARTICULl'S Ï>RIMUS.
Bmcxtaiio x'u Error Harduini et Berruyeri in se spectatus
exponitur.
DE NOVA FILIATIONE DIVINA AB HARDUINO ET BER-
Profitentur magister et discipulus à se agno-
RLYEIIO INVENTA ET SANCTISSIM;E CHRISTl HUMA-
sci et adorari Deum unum iu tribus personis.
NITATI VERBO FILIO DEl ^TEKNO HÏPOSTATICÈ
Paire, Filio et Spiritu sancto subsislentem.
UNIT^ AB IIS ATTRIBUTA.
Aiuut secundam personam, nempe Filium Dei
Ilarduinus, qui mcritô diclus est orbis lilte- Palris œternum, seu Verbum Dei in plenitu-
rati portenlum , venerandœ antiquitatis cultor et dinc temporum incarnatum fuisse, seu habere
destruclor, inler varii generis eirores quos in banc quam assumpsit humanitaiem sanctissi-

commentario suo in novum Testamentum , opère mam sibi bypostaticè unilam in personae unita-

poslhumo, Araslelodami anuo 1741, apud Hen- tem. Unicam perbibent à se admitti personam

ricuiii du Sauzet ediio ,

proferl, istuni saepis- in Cbristo, nempe personam Verbi divini, quod
siniè obtrudil , Jcsuin Christum appellari in est Filius aeternus Patris aelerni, qui prima est

Scripluris Filium Dei, non quia reverà Filius sanctissimae Trinitatis persona. At, dùm haic

Dei est aeternus factus home in lempore , sed credi jubent, iisdem multiplici ratione, ut vi-

propler unionem humanilalis suse liypostaticam debitur, detrahunt, dùm Jesura Christuni, id

persous; uni divina;; iia ut Jésus Cliristus, Fi- est hunianilatem Christi sanctissimam ,
primo
lius Dei, ipsa sit ej us humanitas compléta in conccptionis suae instanti unitam substantiali-

génère subsistendi personà unâ divinâ; quse ler personae uni divinae in personae uniiatera

humanitas sic compléta, propler unionem suî statuunt esse , secundùm veram et germanam
hvpostaiicam personae uni divin» , sit reverà et generationis et liliationis notionem , vcruni et

appelletur in sacris litleris vcrus et naturalls naturalem Filium Dei unius in tribus personis

Filius Dei in tribus personis subsistentis. Huic subsistentis, factum in plenitudine temporum.
Audiatur Berruyerus. « Secundùm veram et
conimento tenaciler adhsesit fidelis ipsius di-

scipulus Berruyerus in Hislorià gallicè scriptâ germanam, » inquit parte 2 Historiae pupuli
Dei, tomo 8, quo continentur dissertationcs la-
populi Dei, parte secundà, quai lempora à na-
tivitale Chrisii usque ad Synagog» finem elapsa linae, edit. in-iâ an. 1755, quaest. 2, pag. 48:

complectilur, Hagœ (Parisiis) 1753, tum in ter- » Secundùm veram et germanam generationis

liâ parte , seu in Paraphrasi litterali Epistola- liliationisque rationem, in propositione cujus

Apostolis scriptarum, Anistelodami subjectum et praedicatum in recto est sanctis-

rum ab
(Lugduni) 17o9. sima Christi humanitas compléta Verbo in gé-

Utrumque natum in populi seductionem potiùs nère subsistendi, Jésus Christus Dominus nos-

summus pontifex ter verè dici potest et débet naturalis Filius

quàm iitstrnctioncm dcclaravit

ClemensXIII, in condemnalionc tcrtiœ partis Dei , Dei , inquam , ut vox illa, Deus, supponit

Ab utrocpie, inquit, sacra-

pro Deo uno et vero, subsistente in tribus per-
Historiœ populi Dei.
sonis, agente ad extra, et per actionem trans-
rum litteramm expositionis obtentu parantur in-
euntem et liberam uniente humanitatem Chri-
cautis offendiada, et veritati catholicœ mit preju-
sti sanctissimam primo conceptionis suae in-
diciinn infertur, aut aufertnr prœsidium quo potis-
simim roboratur.
stanti , cum personà una divinà , in unitaleiu
personae. »
Exponendum primo in quo consistât error
Harduini et Berruyeri de Humanitate Chrisii
Ibi tria significantur , unum est, subjectum
et attributum illius propositionis in quâ Jésus
vero et naturali Filio Dei ; secundo idem error
Christus dicilur naturalis Filius Dei, é-sse in
est confutandus.
recto humanitatem Christi sanctissimam compte'
CAPLT PRLMLM. ^am \erbo in génère subsistendi. Quo obtruditur
Berruyeri de attri- notio illa Jesu Christi quam ab Harduino acce-
Expositio erroris Harduini et
pit. Alterum est Jesum Christuni juxta illam
butà naturœ humanœ Christi , quatenus Verbo

et naturali filiatione divinà.

eamdem notionem , id est, humanitatem Christi
tinttœ, verâ
sanctissimam complelam Verbo in génère sub-
Error ejusmodi speclari potcst in se, tum sistendi, dici posse et debere Filium Dei natura-
relative ad Scripturas, tum deniquc in ordine lem, idque secundicm veram et germanam genera-
ad traditionem et usuin Chrislianorum. tionis liliationisque rationem. Terlium est, Je-
sum Chrislum secundùm cauidcm notionem
Il
 1029 VERBl DIYINIa 4050
intellcclura , scu liunianitalcni ejus sanciissi- diatè attingitur Verbum, seu persona divina in
mani , esse Filium l)ei naturalem, ut vox illa, (luà subsislit bumanitas; persona, inquara, di-
Deus, suppouit, pro iino Deo et vero subsislente in vina, quiE in se ipsâ non videtur oculis, sed
tribus persoiiis, agenle ad extra, et per actionem lide creditur. In secundâ proposilione cogila-
tramennlcm et liberum uuicnte liumanitatem Chri- lur primoimmédiate attingitur bumanitas
et

sti sauctissinuim primo couceptiouis suœ instunti sanctissima compléta in génère subsistendi,
per
cuni persouù uuà diviitâ. Ilis prœcipua llardiiini divinae, cui unilur, personae subsislcnliam ;

et Berriiyeri de illo argunienlo Ihesis coiitine- bumanitas, inquam, qua; auribus audiiur, ocu-
iiir. Caîleris liane evolvunl et explicant, mu- lis conspicitur, cujus consortium plerisquc
nire conaniiir probationibus, et excolunt. «Me- novi Teslamenii sciiploribus permissum est,
mineris primo, qui legis biec , addil Borruye- cujus imago omnium menti obvcrsabaïur, dùm
rus, ibid. pag, 49, 50 et 51 longé aliud esse scriberent, et nostrum.... subit aninuim,
,
dùm
secundùm praedicalionem logicana , si dixeris :
eorum de Jesu Christo Domino nostro et Filio
Jésus Cliristus est Filius Dci, quia persona divina, Dei scripta legimus. »

in qtu'i (l) subsislit , est ab œterno Filius per ac- Non poterat diseriiùs signillcari 1°, prœler
tionem Dei Patris ad intra immanentem et ne- cam Domiui noslri Jesu Cbrisli nolionem qu«
cessariam; aliud si dixeris : Jésus Cliristus est Symbolis exbibetur, nempe ipsum esse Filium
Filius Dei, quia sanctissima ejus Immanitas in gé- Dei Patris aeternum propter nos bomines
et
nère subsistendi completnr per actionem transeun- propter nostram salutem in temporum pleni-
tem et liberam Dei unius et veri, unientissanctis- tudine hominem faclum, aliam esse admilien-
simam Christi Imnianitalem primo conceptionis dam juxla Berruyerum, in eo posilam quod Jé-
suœ instanti, unione pliijsicâ, cum personà una di- sus Cliristussit ipsa Cbrisli bumanitas pbysicè

vina in nuilatem personœ. Ulraque proposilio unita personae uni divinae in personœ
uniia-
vera, pergit, pro diverso praidicandi modo et lem ;
2° prêter œternam lilialionem divinam
pro dislinclâ ralione fundandi. Prima babet Jesu Cbrislo compelentem juxla priorem no-
pro subjecto et prsedicalo personam ipsam di- lionem, aliam quoque esse in eo agnoscendam,
vinam in quà subsislit bumanitas, babet pro quœ sit ipsius humanitatis Cbrisli compleL-ç in
fundamento generationem œlernam,... Se- gcncre subsistendi, et fundetur in actione Dei
ciinda proposilio babet pro subjecto et prscdi- unius transeunle, et libéra, quâ bumanitas
illa
cato, ipsam Cbrisli bumanilatem complelam in primo conceptionis suae instanti conjuncta
est
génère subsistendi, babet pro fundamento ge- pbysicè personae uni divinœ in persona; unita-
nerationem lemporalem , sive actionem Del tem.
unius transcunlom et liberam, quà bumanitas Ergone Jésus Christus dicendus est Filius
Cbrisli primo conceplionis suce inslanti con- Trinitalis, Filius sui ipsius, Filius Spiritûs
san-
jungilur pbysicè personai uni divinue in unila- cti? non ausus est id effulire Berruyerus,

tem personae. Prima proposilio supponit et < Adverle secundo, inquit, quùd, elsi pona-
complecliiur personae uniloe non divinilalem tur Jesum Chrislum dici et esse Filium Dei
lanlùni, scd et iclernam in divinis generatio- naluralcm propter actionem Dei ad ex ira,
quae
nem. Secunda proposilio personog unilœ Divi- liumanitatem byposlaiicè conjungii personaî
nilalem supponit quidem necessariô et comple- uni divinae, non inde sequatiir quôd Jésus
cliiur, abselernâ ejiisdem generalione et modo Cliristus dici debeal Filins Trinitalis,
Filins sui
prodiicendi in divinis abstrabit. In prima pro- ipsius, Filius Spiritûs sancti ; Ratio
à priori esl
posilione vox illa, Filius Dei, pra;dicalur rea- quôd aclioncs ad extra Dei unius,elsi in sensu
liler et in recto de Verbo, Filio Patris œterno. trium aequaliter et indivise persona-
reali sint

In secundâ vox illa, Filius Dei, praedicalur et rum, non prœdicantur lamen de tribus persc-
realiler in recto de bumanilalc compléta in gé- nis, Paire, Verbo et Spiritu sancto,
aulde ali-
nère subsistendi per divinai, cui unilur, per- quà illarum divisim, sed de Deo simpliciler,
,
ut
son» subsistentiam ;
quamvis proposilio ulra- unus est in nalurà. Sic non dicilur quôd Pa-
que de Jesu Cbrislo in concrelo verilicelur. In ter, Verbum et Spiritûs sanclusmundum créa-,
prima proposilione , cogitatur primo et imme- vcrint, quamvis Ires rêvera personœ
eanidem
posuerinl ad extra creandi actionem. Quoniam
(i) Si vox, Jésus ChrislKS, accipialur uli ac-
aulem non à tribus personis agentibus quatc-i
cipienda est, pro Hlio Dei fado bominc, dici ,

nequii subsistcre in personà divinà, scddicen- nijssunt à se invicem distinctae, sed quatenùs
dus est persoua divina. unus suut nalurà Dcus, peracU est munUi
1051 DE ir^CAUNATlONE 4032

crealio, ideù Oeus sinipliciter dicitur nuindi i Peraclionem, ait pag. 54 et 55, unienlem...

crcalor.Non est crgo seciindùm legilimani prœ- fit ut secunda è personis divinis, quae priùs

dioaiuli rationem Jésus Christus, sive Trinila- erat Filius Dei, propter generationem seter-

tis, sivo iriuin personaruni, sivesui ipsius, sive nam , sub alià ratione denominetur in tempore
spiriliïs saucli Filius; verùni Filius naluralis et Filius Dei propter generationem temporalem
est et propriè dicilur Del unius in tribus per- sive actioncm Dei ad extra, quâ humanitas
sonis subsislontisquidem, sed secundùni natu- Christi unila est hypostaticè personae uni di-

ram spoclali et ad extra agentis. » vinre ; denominalione, inquam , cadente in hu-

Ut l'aciliùs intelligalur quid ibi veiit Ber- manilatem , quia unita est Verbo, sed Verbi
riiyerus , attendendum ad ea quœ ab ipso cla- propriâ, quia denominationes sicut actiones et
riùs enunliantur in unà è suis defensionibus passiones sunt suppositorum. s Adverte, quod
cui litulus : Défense de la seconde partie de l'His- nempe denominationem naturalis Filii
fatetur,

toire du Peuple de Dieu contre les calomnies d'un Dei quam ob prsetensam generationem divinam
libelle intitulé : Projet d'instruction pastorale. temporalem Christo altribuit, cadere in huma-
Avenione, 1755, /n-12, pag. 17. Veritas est fidei, nitatem Christi, id est, ut antea dixerat, di-

inqiiil, in Trinitate personas , ut personas, non recte et in recto prœdicari de humanitate Christi
agere ad extra. Omnia opéra extra Deum, omnes Verbo compléta, sccundùm omnem ser-
ita ut

actiones ad extra sunt à Deo uno subsistente in monis proprietatem dicendum sit Humanitas :

tribus personis. In symbole tanien Nicseno legi- Christi Verbo compléta in génère subsistendi
tur Palreni esse factorem cœli et terrœ; par est Filius Dei naturalis in tempore factus.

Filiuni omnia facta esse, et Spiritum sanctum Adverte etiam hanc eamdem Christi humani-
esse vii'ificantem et locutum per Prophetas. Sed tateni personà unà divinâ in génère subsistendi
de refcllendis errorlbus Berruyeri nondùm completam appellari ab ipso Jesum Christum ;
agitur. ita ut eam Jesu Christi notionem obtrudat , ut
Aliâ adtiuc utitur via ut liliationem illara usilatissimam. Cogita demùm nomen Jesu
temporalem hunianitalis Christi, non referai Christi esse nomen personne , quemadmodùm
ad Trinitateni aut ad Filium aut ad Spiritum nomina Pauli, Pétri et alla ejusmodi personas
sanctum; nimirùm sic loquitur ibid. pag. 52 désignant, adeôque, cùm humanitas Christi
et 53 : c Rectè, sed per appropriationem, ut Verbo in génère substitendi compléta, à Ber-
aiunt, Deus Pater, sive prima persona dicitur ruyero directe et in recto appclletur Jésus
Pater Jesu Christi, Hominis-Dei, Del et Filii, Christus, consequens est ab eo illi humanitati
quemadmodùm rectè dicimus : Credo in Deum sic speclatse attribui quidquidest personae, solo
Patrem omnipotentem, factorem cœli et terrœ, nomine excepto; et colliges quàm falsum sit,

quia aclio uniens, sicut et actio creans, est positâ ejus doctrinâ, quàm principiis à se per-

aclus omnipolentice, cujus attributl actiones pétué inculcatis repugnet quod addit, denomi-
Patri, sive primce personae per appropriationem nationem Filii Dei, de quâ agitur, licet cadat

tribuuntur, et sic fréquenter Jésus Christus in humanitatem Christi, esse taraen Verbi pro-
Homo-Deus, Del Filius in toto Evangelio vocem priam, quia denominationes et passiones sunt
hanc, Pater, usurpât. » suppositorum. Verissimum quidem est axioma
Adverte obiter quantum profecerit Berruye- quod hîc laudat, denominationes , etc., essesup'

rus in legendis Harduinl magistrl sui conimen- positorum; sed eo non clficiet denominationem
tariis! Fréquenter, inquit, Jésus Christus Deum qute cadit in humanitatem Verbo unitam, qua-
appellat Patrem in Evangelio, non quia ipse est tenùs illa humanitas directe et in recto consi-

Filius Dei Patris seternus pro nobis homo fac- deratur, esse Verbo propriam , ita ut de Verbo
lus, sed per appropriationem. Verùm plura ejus propriè prœdicaridebeat. Cùmitaquc humani-
interpretationum specimina magls adhuc per- tas Verbo unita et Verbum ipsum sint duo tam
versa deinde afferenlur. distincta quàm Deus à naturâ creatâ distingui-
Verùm conceditne Berruyerus, quœ allalis tur, patet à Berruyero non admitti tantùm se-
ejus dictis consenlanea plané sunt, nempe lilia- cundam Trinilatis personam esse duplici ra-

tionem Jesu Christi temporalem de quo agitur, tione Filium Dei, sed ab ipso reverà praedicari

cadere in ejus htimanitatem, ac proinde duos unum œternum,

in Christo binos Filios Dei,

esse in Cliristo Filios Dei. Prinuini cxpressis nempe Verbum, allerum in tempore factum,
vorbis docet, alterum non item. Fatelur lanlùm nempe humanitatem Christi Verbo completam
Jesimi Christum duplici raiionc esse Filiuni Dei. iu geiicre subsistendi.
 ••

4 035 VERBI DIVÏNÎ. 4034

Perspexit Berruyerus corollarium aliquod è Beaice Mariœ Virgini Deiparse honorificum exis-
doctrinâ suà consequcns , posse scilicct credi timat. (i Inde coiicludas, ait, pag. 55, Mariam
explicité Jesum Clirisluni esse Filiinn Dei natu- Virginem et nialrem Dei, qua; nibil conluli
raleni, quin plurcs in Dco cogilontiir esse per- Verbo, ul sit œlernus et naturalis Dei Filius
soiiœ. i Appellatio, Filii Dei, iiiquit, pag. 7C, anlelncarnaliuneni, ali<]uid de suoconlulisse, ut
77 et 78, de quà qiuestio nostia insliluta est, dicatur, sub nova ralioue , Filius Dei naturalis,
quatenùs per nonien illud, Filins Dei, pra;cisè jani ab ipso suoconceptu in sinu et de sanguine
intcUigitur honio factus in tcmporc Deo Filius Virginis. Unde concludas.... quôd ipsa Virgo
per uiiioiieni physicam et hypostaticam iuima- mater quïe uiiico lilulo mater est Dei sivc Dei-
nitalis siiae cuni personà diviiià , non equideni para , quia Deum bomluem factum verè con-
complectitur in se explicité, nec in notione suà cepil et peperit, geniino titulo diceretur et esset
formaliler iucludit duo alia lidei dogniata quae mater Filii Dei.r quia conccpil ac genuil Ver-
nos onines verè Clirisliani eiedinius , el per buiii quod
ab a^lerno Filius Dei Patris ;
est
quorum fidem in Baplisnio linuis Clirisliani ;
2° quia conccpit de suo semine et sanguine
hu-
sed quamvis ab illis in couccplu suo abstraiiat, manitatcm sanctissimam in quam, propter ,

adeù lamen ea non excludit ut ad eorum fidem unionem suam bypostaticam cum personà unà
proximé disponat. Ea sunt, primum : Deum divinà , cadit isla denominaiio; Filius Dci.t
unum et verum suhsistcre in tribus personis lia quidem benè concludilur. Al conclusio
divinis, realiter inler se dislinctis, eamdem illaab errore deducla, noceret ipsi titulo Dei-
habentibus et terniinantibus naturara divinam. para; qui bealie Virgini debitus est. Elenim
Secundum, é tribus personis divinis secundam, bumanilas, 2/7 riiuim, juxta Berrmjenim , cadit
quae Verbumest, produci à prima, quse Pater illud nomen, Filius Dei, et qiiaî, juxta eum-
est, per viam generationis aeternce el immanen- dcm ,
directe el in recto appcllanda est Jcsus-
lis ; unde prima est ab seterno Deus Pater, sc- Cliristus, suppositi seu personaî profectô vices
cunda ab œlorno Deus Filius. Fateor ista dog- geril, quo posilo induceretur >'eslorianismus,
mata duo non includi formaiiter et explicité titulo Deiparœ, beatae Marise Virginis attri-
in notione Filii Dei ,
qualis à nobis describitur buendo infensissimus.
aut deliniiur. Nam si Deus nobis non esset co- Neque existimes, cum eô loci observamus,
gnilus et revelatus, quàm eodem modo quo, quod jam supra annolalum est, nempe buma-
testante cuni plerisque optimaînotae doctoribus nitalem Cbristi sanctissimam juxta Berruyermu
catholicis, Bellarmino, revelatus oral et cogni- suppositi seu persome vices gerere , à nobis ipsi
lus Jndœis , id e&l , sub notione Dei unius oni- aflingi quidem quod verbis œquivalenlibus si-
nipotentis, creatoris ,
judicis, rémunéra loris, gnificàrit, sed tamen boc ipsum ab eo nun-
viudicis, patris homines adoptantis et sibi in- quàm fuisse conceptis terminis diclum. Scili-
tuitu nieritorum Messias Filii sui rcconcilianlis, cct, non modo sententiam, quam illi altribui-
non ideù minus credi posset et oporleret reve- mus perpeluù, ul vidinius, déclarai, sed et
lanti Deo Jesum Christum esse verum natura- vocem ipsam alicubi adbibet magistrum suum
lemque Dei Filium ,
per veram et pbysicam Harduinum imitalus. Pag. 109, cxplicans aut
unionem sanctissimae suie bunianitalis cuni potiùs ad pravnm scusum suum detorquens
Deo sic cognito et revelato in unitatem per- illud Apostoli, Rom. 1, 3 De Filio suo qui factus
:

sonae. > est ei (Deo) ex semine David secunditm carnem;

En ergo Filius Dei verus et naturalis cujus bœc liabet : < Verba, ut jacenl, in obvio et
denominaiio cadit in Christi bumanitatcni per- nativo sensu nullà forniidine inlerpretare de
sonà unà divinà completam, qui ita dislingui- Jesu Cbristo Deo et bomine, qui ex semine
tur à Filio Dei selerno, ut quidquid ad sincc- David per Mariam in Fiiium suum derivato,
ram ejus nolionem pertinel, ab eo credi possit factus est in temporc Deo uni el vero Filius
qui plané ignorai plures esse in Dco personas, secundum carnem; intellige dicta instar suppo-
quarum una sit Deus Pater, altéra Deus Filius. siti ET IN MASCULINO GENERE DE SANCTISSIM4
Cseterùm, nec Bellarininus, neque alii oplinice CuuisTi lUMAxiTATK, quoc supervcnientc Spiritii
notiB tbeologi calholici senliunl quœ ipsis in- sanclo in Mariam, et virtule Altissimi ci obuni-
scilé vel inlideliler adscribit Hcrruycrus. Sed branle conjum;ta est in lempore cum personà
haîc ad bunc locuui non spcclaiit. I.ogaUir unà divinà, uiiione reali, physicà et subslan-
Bellarminus libro secundo de Cbristo, capile G. tiali in uniialem personà; et individuam socie-
Aliud corollarium dQdiicil Berruyerus, quod lalein naturîe. » Ipsi prajiverat magister ejus
Tlî. IX, ôô
\m> DE INCARNATIONE 4036

Haiduiniis, Commentariis in novum Testa- il s'est fait pauvre pour l'amour de vous. »

raeutum, annoiatione ad versiculiim 4 capilis Concludam hune sum-

articulura referendo

1 Epistolae ad Romanos, pagina 433, ubi sic marinmdoctrinsbBerruyanjequamexhibetunus

loquitur : « Hunianitalis nomine, non naiuram ex ejnsdefensoribus : « Dans l'Incarnation, la

Jiunianam inlelliginius sejuiiclam à donis ha- communication de la nature divine se fait par
bituaiibus acluaiibusqiic graliis ad agendiini lo moyen de l'union hypostatique de la per-

nccessariis, sed individuum nalurœ liunian* sonne, qui n'étant nullement même per men-

iisdom instruclissimum elconip!cluniin ordine tem distinguée de la nature, opère l'union

ad aclus suse natura;, suoque muiicri conve- réelle et physique des deux natures; mais sans
nienles producendos ;
quod proxjterea in prae- confusion et sans mélange ,
jusqu'au point

dicationc logicà instar sdppositi et mascllino cependant d'opérer la communication des

GENERE verè el propriè dicitur ab Aposlolo Qui : idiomes. Union réelle et effective, produite
prœdestinatiis est, qui factiis est. » dans le temps par l'opération de Dieu el qui

Hinc Bcrruyerus mullis in locis secundà et fait en Jésus-Christ de deux nalures ainsi unies

terlià parte Historiai populi Dei , asserere non en unité de personne , un seul composé théan-
dubilalJesum Christiim esse Filium Dei prop- drique, un vrai Fils de Dieu. C'est ce qui
terunionom humanitatis suce hypostalicamcum autorise le P. Berruyer à dire que Jésus-Christ,

personàunâ divinà. Quod, ut sonat, fidei coii- ou même la nature humaine en Jésus-Christ,

Irariumest qucà constat Jesura Christum idcir- en tant qu'unie réellement el physiquement à
,

cô esse Filium Dei, quia persona in quâ ejus la nature divine, a contracté avec Dieu un en

huraanilas subsistil , est Filius Dei œternus; in nature, subsistant en trois personnes, la rela-

sensu auleni Berruyeri significat Chiisti huma- tion ou dénominalinn de Fils de Dieu. Voilà

nitaleui personœ uni divinae byposlaticè unitam, l'exposé simple de deux dissertations. ?

verura et naturalem esse Filium Dei, quia per- ARTICLLUS H.

sonse uni divinœ bypostaticè conjuncla est ;

Error Hardidni et Berruyeri circa filiationem di"

quod pcrinde fidei adversatur. Hinc etiam eô
vinam Iminuuilati Clirisli ab iis attribulam ,
processit utJesum Christum seu humanila- ,

relative ad Scriptiirarum interpretationem spe-

tem ejus sanctissimam persons uni divinse
ctalus , exponilur.
unilam statuent fuisse hàc uiiione Deum, ita
,

ut onmia jura Dei natura ipsa Dei omniaejus

, ,
MoDÔ expositas notiones Jesu Christi, el

altributa per banc unionem effecla illi fuerint Jesu Christi Filii Dei ante Ilarduinum inaudi-

propria. Unum referre sufficiat eà de re ejus tas exhibet Berruyerus duce magisiro, non
dictnni super versiculis 5, 6 et 7 capilis 2 lanquàm partum aliquem sublilioris cujusdam
Epistolae ad Epbesios : Hoc sentile invobis, ait consideralionis et pr?ecisionis in aliquibus

Apostolus, quod et in Christo Jesu, qui don in scholis natum, et schoUs ejusmodi subiililates

forma Dei esset, non rapinam arbitratus est, esse plus C!:^quo venanlibus relinquendum ; sed lan-

seœquatem Deo;sed semetipsum exinanivit, etc.; quàm plané necessarias ad litleralem et ger-

hsec Apostoli verba Harduino duce ita com- manam intelligenliam libroruin novi Testa-

mentalur Berruyerus : « Puisque vous portez menti, imô lanquàm semper in animo haben-
le nom de Chrétiens, inquit, efforcez-vous de das et perpétué substituendas quoiiescumque
former dans vos cœurs les mêmes sentiments, in Scripluris seu novi seu veleris Testamenli

dont fut toujours animé celui de Jésus-Cin-ist meniio occurril, quocumque modo , seu Jesu

votre modèle et votre maître ; il était Dieu ,

(ihrisii, seu Jesu Christi Filii Dei : « Eo sensu,
vous le savez ; l'union de sa sainte humanité inquil, pag. 96, 97 et 98, intelligenda sunt

avec une personne divine lui rendait propres omnia, aut ne quid nimis dixisse videar, ferè
tous les droits , comme la nature et tous les omnia, quaî de Jesu Chrislo Filio Dei à scri-

attributs de Dieu.... Avoir été fait égal à Dieu, ploribus sacris in tertiâpersonà narrantnr aut

dès le premier moment de sa conception , ce pronuntiantur; omnia aut ferè omnia quœ in

fut pour lui le comble de sa gloire ; mais il ne illorum scriptis de se ipso Jésus Christus Filius

s'en lit jamais une raison de violence , d'usur- Dei in prima personâ loquens dixisse pcrhibe-

pation et de rapine. Bien loin d'en user de lur. Hisloriam Domini nostri Jesu Christi

la sorte, lui qui était riche et qui avait, dans scriptores sacri conscribendam susceperunt ;

la dignité infinie de sa personne, un droit hisloriam nempe bominis illius quem viderant
inaliénable sur toute la gloire de ce monde, secuni conversantem. Hune ipsuni Dominuui
 1037 VERBI DIVINI. 1038
suum proprio sibi nomlne in sanctissimam vel cùm scriptores sacri aliquid enuntiant de
ejus humanitaleni personae uni divinse con- Cbristo proposito sibi scriptionum suarum ar-
jnriclam cadenlo, Filium Doi, quemadmodùm gumento. Breviùs ; Propositiones quae sunt in
el Jesiim et Cliristnm , et Domimim et Salvatorem Scripturis sanctis de Domino nostro Jesu
vocabanl. Adcô ul ab ipsis sanclissinia et sibi Cbristo, de illo directe prœdicantur , et in
cognita Cbristi humanilas, qiiac scribenliiiin eo simpliciier secundùm sanc-
verificantur
reciirrebal menioriae , senipcr aul ferè scniper, tissimam ejus bumanitatem natam ex Virgine
in rcclo appellarelur, buinanitas, inquam , Maria naturœ divinse substantialiter unitara
,

Chrisli sanctissima ut est in génère subsis- et Verbo divino completam in ratione per-
tendi ,
per divinam pcrsonaî divinœ subsisten- sonae.
tiani compléta, el qiise, ut talis operalioiuini I Evangelium à Matthseo, à Marco , à Lucà,
omnium est principium olicilivum, omnium à Joanne compositum , Evangelium est Jesu
passionum est subjectum immedialum ;
propo- Chrisli Domini, Hominis-Dei. Semper, conti-
silionimî omnium deniquc objectum est in se NX'ô ET UBiQUE, illa sacrosancta Evangelia ha-
et directe apprehcnsuni ; liumanitas demùm bent proobjecto, in recto, Jesum Cbdslum
sanctissima qua; personœ uni divina; conjuncta Ilominem-Deum in tempore existentcm
, , ab
in uiiitatempersonse recipitin se fundamentum œterno prœdeslinatum , et lactum in plenitu-
relalionis secundùm quam dicitur Chrislus , dine temporumDeo Filium secundùm carnem;
Filius Dei... Jesum Cbristum Filium Dei,
Si qui Jésus Christus, Dominus nosler, Homo-
de se in Scripturis loqueniem, vel scriptores Deus, est compositum illud theandricum in
sacros Jesu Cbristi Filii Dei dicta aut facta tempore existons, sive humanitas illa Chrisli
narrantes, non sic perpétué intellexerinius sanctissima , unita primo conccptionis suce
nos in historiâ evangelicâ, caeterisque novi momento per aclionem Dei transeuntem et
Testamenti libris, bospites semper oportet esse liberam personae uni divinae in unitatem per-
el peregrinos. j Adverte boc loquendi modo sonse.
auctoris omnia, aut ne qitid nimis dixisse videar, € Hoc illud est, addit, objectum
unicum et
ferè omnia , non temperamentum sed meram , PERPETUUM, quod propositum sibi habent Evan-
reticeniiam exbiberi. Nobiit Bcrruyerus stalim gclistœ omnes, dùm historiam scribunt Domini
proferre apertè quaîcumque cogitabat, deinde noslri Jesu Cbristi (dura ejus characteres)
audeniior faclus, reverà nibii excipit. In hoc praerogativas, dicta, facta, passiones , institu-
ipso ejus contexlu versus finem jam restrictè taque litleris commendant....
non anipbùs loquitur, vocabulum adhibet ( Quse de Evangclistis dicimus transferenda
perpétua, sine ullà circumscriptione. Paulô sunt, pergiipag. 8, adPetrum, Paulum, Joau-
post médium , ait bumanitatem sanctissimam nem,Jacobum, Judam, Actuum auctorem,
personâ unà divinà in génère subsistendi com- OMNES denique novi Testamenti scriptores,
pletam ,
propositiomim omnium esse objectum in Qi-OTQuoT sunt, QUOTiEsciMQUE vcl dc
Jesu Cbri-
se et directe appreliensum. sto loquunlur vel Christum de se ipso loquen-
,

Si quis verô forsitan suspicetur nos in eo iem Deum inducuni. Quin et idem omnino cen-
Berruyeri loco interpretando œquitati non sa- sendum est de omnibus veleris
Testamenti
lis consulere, ad scquentia atlendat, « Jésus scriptoribus , quotics de future Messiâ, Jesu
Christus Dominus nostcr, inquit quaest. 1, pag. Cbristo propbetant. 5

3, 4 et 5, in plenitudine temporura existcns Liquet sanè ab eo disertiùs significari

,
non
ante promissus per Prophetas in Scripturis potuisse nullum omninô in sacris litleris oc-
sanctis ,
qui factus est Deo FiUus ex seminc currere dictum de Jesu Cbristo et de Jesu
David secundùm carneni, qui prsedestinatus Cbristo FiUo Dei quod non debeat intelligi,

est Filius Dei; sive quod idem est , Jésus directe et in recto de ejus bumanitatc
sanctis-
Cbristus Homo-Deus, vel humanitas illaCbristi sima uni personae divinae byposlaiicè unilâ
in
sanctissima primo conccptionis sua; instanti personse unitatem. Ilaquc, cùm Bcrruyerus
unita substantialiter persona; uni divinae in alibi ail, omnia, aut ne qiiid nimis dixisse videar
unitatem personse , objectum est in recto ferèomnia, ipsi animus non fuit ut ullam
gene-
si.NGLLARLM propositionum , qua; sunt in novo ratim àsepronuniiatis veram restriclioneni
ad-
praîsertimTcstamento, de Domino nostro Jesu hiberet. Alibi iisdem vocibus alicui
lempera-
Cbristo; vel cùm Cbristus de se ipso loquens menlo cxprimendo idoneis etiam utitur, sed
inducitur; vel cùm tle Cluisto Deus loquitur I
alio sensu. » Dico itaque, inquiiibid. pag.
1$
iÙZO DE INC VUNATIONE 1040

et ly ,
proposiiioncs foré omnes quœ sunt de passus est probominum salute, habet tam pro
Jesu Cliiisio iii Scripluris sauclis novi piœser- allributoquàm pro subjecto in recto bumani-
tiiu Tesianienli, habere pro objecto in recto tatem sic unitam. Nempe dici potest ex Ber-
ÏIoniinein-Deurn , sive humanilatem Cbrisli in ruyero : Humanitas in personâ unà divinâ sub-
Vorbo subsistonloni. Dico insupor omnes ol sistens, est passa pro bominum salute, vel est

sîngulas ejusmodi propositiones à Christo Dei humanitas in Verbo subsistcns passa pro bomi-
Filio et à Dec Ciiristi Paire et à scriploribus num salute. Sic conclliantur quae hic profert

sacris prolalas senipcr et ubique verificari di- Berruyerus , cum iis quœ antea dixerat géné-
recte et priniù in Ilomine-Doo sive in bumani- ralissime de objecto propositionum qiiae in

laie Clirisli Divinitati unilà et Verbo compléta Scriplurissacris de Jesu Cbristo leguntur, cum
in ralionepersonae, nisi ,
quando propositiones hoc solùm discrimine , quôd eô l*oci nomiue
qu* babent pro snbjecto in recto composilura objecli subjectum et pra^dicatura propo.-.itionis

ilbid tbeandricum, babent pro praidicaio al- comprebendal; antea verô nomen objecli ab eo
Iribntum aliquod quod vel naturœ divinœ, ut generaliùs fucrat acceptum , itaut quod est sub-
natura divina est, vel nalurai iimnanai ut est jectum proposilionis, ejus objectum quoque
naliirabnniana, essentialiter convenit,v. g. : ab eo diceretur.
Jésus Cbristus cstDeus, Jésus Cbrisliis est bo- Verùm inquies, quomodô Berruyerus hoc
mo. Ueliquae, quotquot sunt, (et taies snnt intelligit quod reverà ab ipso dicitur, subjec-

ferè omnes), verilicantur in Jesu Cbristo Ho- tum proposilionis de Jesu Christo, habenlis

mine-Deo, quia mixlaî sunt et résultant ex pro prœdicato atlributum aliquod naturœ divinœ

unione factà in tcmpore bumanitatis Cbristi essentialiter convenieus, v. g. , Jésus Cbristus

sanctissimae cum personà unà divinâ in unila- est Deus, essetamen composilum quod thean-
tem personœ : quod est scriptorum onniiuni dricum appellat seu esse humanilatem Chrisli
,

novi Testament! objectum in recto ferè perpe- personâ unâ divinâ in génère subsistendi com-
luum. Atque bsec estosimplex, obvia, natu- plelam? Numquid ila desipuit, ut aliquo vero

Scripturas inlerpretandi mclbodiis, sum-

ralis, sensu cogilavcrit dici posse : Humanitas Chri-
pia ex loquentium scribentiumve personarum sli sic compléta , est Deus? Quisquis sis , qui ad

fine et objecto. bcec adstupescas , Harduini deliriis non es as-

Dixi voccm illam ferè, in illo loco ad aliud suetus. Spécimen aliquod ejus commentorum
altinere quàm in contextu quem inislo articulo oculis luis subjiciendum est. Is in jam citalo

primum retulimus. HîcBerruyerus triplex ge- i Commenlario suo in novum Teslamentum

nus propositionum distinguit quce omnes, sine pag. 307 , annolalione ad illud Joannis 14, 28 :

nllà exceplionc, babent juxla ipsum pro sub- Pater major me est, sic habet : « Loquitur in
jecto sanclissimam Jesu Cbristi bnmanitaiem Christo Deo et bomine individuum naturae bu-

Verbo conipletam ; aliquas solùm ex iis obser- manœ unitumpersonae ^'erbi , ac Deum Patreni
vât non habere pro prœdicato eamdcm sanclis- majorem se esse prsedicat, œquale se ei hoc
simam humanilatem ila consideralam, cas ni- ipso dicto significat. Major enim non dicitur,

mirùm quce babout pro praîdicalo naluram nisi qui sit ejusdem ordinis cum eo cui oppo-
divinam ut est natura divina, aut naluram iiu- niiur.... Unus bomo (dicilur) major aliero,

manam utestnalura liumana, aut attributum aitate, exempli gratiâ, nobililate, dignitate aut
aliquod alterutri ejusmodi naturœ essentialiter
Ipotestale... major autcequalis
non dicitur nisi
convenieus. V. g.,cùm dicilur in Scripluris : Jé- de duobus individuis ejusdem ordinis. Verbum
sus Cbristus est Deus, Jésus Cbristus est bo- non est propriè œquale Patri quia non est in-
mo; humanitas Cbristi Yerbo compléta in dividuum distinctum à Pâtre, sed est unum
génère subsislendi , est quidem ex ipso subjec- cum Pâtre, quamvis sit supposituni realiter

tum ejusmodi propositionum, sed non est dislinclum à Paire. Individuum antem quod
earuni prœdicatum seu allribulum nempe , ; estassumptum à Verbo habet Palremse majo-
cùm dicitur Jésus Cbristus est bomo, sensus
: rem quia Pater Deus est per ipsam suam na-
,

est : Natura Cbristi biimana personœ uni divi- luram individuum autem assumptum Deus est
,

nae hypostaticè unita, est vera natura bumana. tantùm per byi)ostalicam unionem cum Verbo,
Tertii verô generis propositiones (et laies sunt qu;c facil illud individuum œquale Deo, ut lo-

ferè omnes) babent in recto pro subjecto et quitur Aposlolus Philipp. :2, (i. Sic illa vox :

prtedicato bumanitatem Chrisli sanclissimam Pater major me est , probat Verbum esse uni-

persouic uni divinre unilant. V. g., CbrisUis iumj)umana^ natura; individuo, quod facHiuf
1041 VERBI DIVINI. Ï042

esl per illam unioaeni œquale Deo, qnainvis novum, Emmanuel, sivc
-Messiam, legislaiorcm
subjeclum Deo el Pairi et raajori ,
quippc Dco Filium Dei Patribus promissum persua-
per iialuram. » (leret, alque adeô Christum iiluni, cui mys-

Jam reluliinus conimentarium Berruyeri su- loria regni sui cœlestis singuia Apostolis suis
per versiculo G capilis 2 epistolsc ad Philip- revelanii ac per eos promulganti credenduni
penses , quo patct ipsiim magistro in omnibus esset. SimiliterEvangelistarum et Aposlolorum,
adhœrenleni, scnlirc paritcr Jesum Christum dùm scriborent aut prcedicarent, finis prima-
seu individuuui nalurai humanœ Chrisli Vcrbo rius is erat, ut Jesum Christum Messiam esse
uniluni, liàc unione conspcutum esse oninia probarent, qualiscumque, quantusque à Deo
Deijura,ejus naturam , oinnia aitributa, et per Prophelas genti suae fuerat ostensus (ve-
faciuni esse sequalc Deo. Alise ejusdem gene- rum et naturalem Filium Dei) à Deo missum
ris intcrpretalioncs ipsius deinde procul dubio ut Mosaic;e legi finem imponeret, novum et
occurreni. perfoctioremeultum indiiceret, excellentiorem
Ergone, Inquics, nuilum existimat in Scrip- adoplionem, omnibus comniuncm gentibus in
turis sacris contineri leslimoniuui quo Myste- se ipso eOieeret unde ,
quemadmodùm
rium sanclissiniceTrinitalis etœlerna geucraiio Cliristus de se ipso usurparc solitus erat, ita et

Veibi divini proponanlur et coniprobentur? Aposloli , dùm de Christo loquunlur et scri-

Audiamus eum eà de re disserentem « Domi- : bunt, semper in recto viriim illnm appellant
nun)Jesum Cliristum, inquit ibid. pag. 78, esse qui inter Judrcos ex Maria Virgine natus, ocu-
vftiii!! iialtiralenique Dei Filiuni, secundùm
, iis eornm observatus Cuerat, eos docucrat, co-
r.olion:'!!! quai ncutrum ex niemoratismysteriis ram cis miracula palràrat, ab ipsis passus
(Tiini(''is, nenipe, personarum in Deo et fuerat, et occisus resurrexerat tertià die et
œternai gcnerationis Verbi) includeret forma- cœlos conscenderat. Yirum hune primo et in
liter, hoc ipsnm est profeciô, quod Chrislus Dominum et Cliristum esse
recto, sicut dicuut
ipse credenduni Judaîis proponebal, et à Pro- factmn à Deo Abraham, Deo Isaac, Deo Jacob,
phetis promissum asserebat , et luiraculis suis Deo Patrum suorum, afiirmaut Filium verum
verum esse coniprobabat. Nam quid aliud in- et naturalem Sic cieteriomnes EvangelistiR
lelligerent Judœi , cùm se Cliristus , honio ille, ac novi Testamenti scriptores. Hoc primuiu
quem auribus audiebanl, et conspiciebanl ocu- scilicetedocendi erant Juda;i,ad mysleriatrium
lis Filium Dei dicerei, ac credi vellet, antc- in Deo uno personarum, Verbi ab seterno
quàni proposuissct explicité credenduni verum geniti, et caîterareligionischrislianœ dogmala,
Deum et unum subsistere in tribus personis deineeps privatâ magistrorum suorum inslitu-
realitor disiinctis , Pâtre, Verbo, et Spiriiu lione, evehendi. »

sancto, quarum prima Pater esl ab otlerno, Ex mente igitur Berruyeri, Chrislus de
secunda ab œternoFilius. Eo sensu dixit Jésus mysterio Irium personarum in Deo quarum
Cliristus se, quem videbant,quem audiebant, prima sit Pater selernus, altéra Filius a'ternus,
quem inicrrogabanl. quem poterant contrectare el de generatione œlernà Verbi , dinn viveret,
sui temporis Juda;i, esse verum Dei Filium , nullam in suis sermonibus menlionem fecit,

quo sensu Messiam futurura esse Filium Dei pariter Evangelistae et Apostoli in scriptis suis
debebant crederc Scripturis prœnuntianlibus et in prœdicationibus de iisdem mysteriis ita

ante Christi advculum Israeliitc veteres quibus siluerunt, ut duo illa mysteria et ciielera reli-

nondùm revelatum crat, Deumsuum verum et gionis christianœ dogmala privatœ iiistitntioni

unum subsistere in tribus personis realiter reservarent. Quàm dissimilis ille à sanctis Ec-
distinciis, quarum prima esset abœterno Pater, clesia^, doctoribus ,
qui adversùs varii generis

secunda ab aelcrno Filius. » hnereticos duo mysteria impugnanles de-

illa

Ilaque juxla Berruyerum ex dictis Clirisli certâruut, totque Scripturarum sacrarum les-
in Evangelio de duobus illis mysteriis nihil col- timoniis eadem invictè demonslrâruni !

ligi potest. Sed universaliùs loquitur pag. 16i Ita obslinato animoapud se, Harduino duce,

et 165, exponcns quis fuerit publiccc Christi constituerai nomeu, Filii Dei, aut eliam Filii
et Apostolorum pruidicationis scopus : « Jésus Dei Patris, nullo in loco Scripturarum accipi
Chrislus, dùm viverct, inquit id in sesus- ad signilicandum FiUum seternum Dei Patris
cepit ut gcntcm suam ad pœnitenliam horla- reterni primae personae, nuUamque in iis fieri
relur, monerot advenisse regnum Dei , immi- inentionem gcnerationis oetcrnae Verbi divini,
ncre Jcrosolymorum ruinam se verum esse ui lion erubueril ista scribere pag. 105 :
ÎOiS DE INCARNATIOINB 1044
c Joannes Evangelisia, qui dicere poteratverè : Apostoli consignata fuerint. 3" Ita Berruyerus
Fitius Dei caro factiis est; quoniani Vcrbum , quœ versus illos sequunlur aut antecedunt,
quod in tcnipore carncm assunipsit, ost ab intcrpretatur, ut iis omnem adimat vim pro-
œtcrno FiJius Palris, ab illà loquendi formula bandi seu myslerium trium in Deo uno perso-
absiiuuil; ideô videlicet quôd eo quoscribebat narum distinctarum, seu Divinilatem et Incar-
teinpore divinus Theologus, appellatio illa, nationem Verbi. Enimverô vocibus, Filius Dei,
Filius, secundùm usum Christianorum coni- quseineodem capite o saepè occurrunt, nerape
niunem, appellabat iu reoio sanctissimam Jesu versibus o,9, 10, 11, 12, 15, 20, conlendit si-
Christi bunianitatem per operationem Spirilùs gnificari in recto sanctissimam Christi humani-
sancti transeuntem et liberam , personai uni tatem unitam, seu, ut ipse loqui amat, Ho-
divinae unione substantiali conjunctam in uni- minem-Deum per hanc unionem factum Filiura
tatem persona; et divins; consortium naluraî ;
Dei unius, qui juxta fidem catholicam in tribus
adeôque sidiceret Joannes : Filius Deifactusest personis subsi^tit. Vult ergo ejusmodi versi-
caro; dicere ex usu loquendi crederetur hu- culis signiflcari Deum unum esse alio sensu
manitas Cbristi, sive Christus-Homo factus est Patrem Jesu Christi, quàm cùm Pater dicilur
homo ;quod quàm ineptum sit et scriptore , prima persona Trinilatis. Ergo dat ansam So-
-sacro indignum nemo est qui non sentiat. »
, cinianis jure ac meritô respondendi in versi-
Terapore igiiur quo S. Joannes Evangclium culo seplimo : Très sunt, etc., nomen Patris,
scripsil, id est anno aerae vulgaris 96, ut sen- pariter intelligendum esse de Deo uno et eàdem
tiunt communiler chronologi, autsaltem jiixta ratione considerato, quà juxtà ipsum est Pater
ipsuniBerruyerum, pag. loO, paulù anteannum Christi. Quo posito, nullius efficacise redde-
70, is erat usus Christianorum ut vox , Filius retur versus seplimus ad Trinilatem persona-
Dei , signiûcaret in recto sanctissimam Christi rum in Deo comprobandam. Consule determi-
humanitatem personae uni divinœ unitam, abs- nationemseu censuram sacras Facultalis Pari-
trahendo à Trinitate personarum in Deo qua- siensis ad proposiliones XLIII, et CXXXVIII.
rum una sit Pater aelernus , et secunda Filius Quod ad versiculos capilis 1 Evaugelii sancti
«ternus Patris œterni. Joannis : Verbum erat apud Deum et Deus erat
Fa tendumtamenalicubiauctorem observasse, Verbum et Verbum caro factum est, eis pe-

pag. 150, < niysterium trium in Deo uno per- rlnde omnc robur interprctatione suà delrahit.
sonarum realiter inter se distinctarum , et Scilicet contra apertam Evangelistae mentera
eamdem habentium naturam, satis exprimi vult subjeclum primae pericopeversiculi primi,
capite quinlo epistolse primae sancti Joannis in principio erat Verbum, esse pronomen, ille

versu 7, his verbis : Très sunt qui testimonium quod referatur ad Jesum Christum in titulo

dant in cœlo, Pater, Yerbum et Spiritus sanctus memoratum. Adeô ut sensus sit, Evangelium
et lii très iimm sunt. s Dieit quoque t secundœ Jesu Christi secundùm Joannem. Ille (Jésus
pcrsonae Divinilatem cl Incarnationem benè Chrlstus) id est ex ejus mente, humanitas
,

his verbis declarari Joan. 1 : Et Verbum erat Chrisli, personœ uni divinai unita, in principio

apud Deum, et Deus erat Verbinn et Vcrbum erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus
caro factum est . t Verùm 1°, nihilominùs exis- erat Verbum. En quod Christus seu humanitas
timat nullo in loco Scripturarum exprimi Ver- Christi in personà unà subsislens, erat in prin-

bum seu secundam personam esse Filiuni Dei. cipio apud Deum. Deinde nihil immutat quidem
Cùm proflletur Verbum esse à Pâtre prima in vocibus : et Verbum caro factum est, sed ista,

personà ab teterno genitum, non idcircô iliud et habitavit in nobis, ex ejus senlentià dicunlur
dicit,quôd in Scripturis doceatur, sed quia in recto de humanilale Christi unilà personae

idipsum ex traditione et Ecclesiae documentis uni divinae, ut et reliquum versiculum dccimum

accepit. 2° Duo illa teslinionia leguntur, unum quartum. His verô et aliis commentis ita ver-

in Evangelio sancti Joannis, alterum in prima siculos primos quatuordecim capitis 1 Evan-
ejusdem Epistolà. Scripta autem sunt hœc, in- gelii secundùm Joannem perturbai et contor-

quit, paul'o anle ultimum Judaicœ gentis ex- quct, ut nonnisi sensus fidei novicos spirenl.
cidium; quod contigit anno 70, imô, juxta Videatur censura sacrae Facultalis Parisiensis
communem ac certam chronologiam, nonnisi ad propositionem LU.
versus (ineni primi seculi exarata sunt. Inde
palet quàm serô, ex ejus senlentià, hujusmodi
mysleria in scriptis et quidem unius solùm
 VERBI DIVINL 1046
ARTicnius m. auctore, gil FiliuS Dei unius et vevi in tribus
Idem error Harduini et Beiruyeri relative ad personis subsisteniis, neccsse erit primum liu-
traditionem consideratus expUcatur. jus Symboli arliculum : Credo in itnum Deum
Enarravimus arliculo prœccdenli jiixlaBer- Patrem omnipotentem , Jesu Christi Domini
ruyeruin luinc fuisse Clirisliaiiorum primo se- nosiri qui nenipe scquente articulo dicitur
culo cl dùni viverciU Aposloli, nsum commnnem^ Filius ejus miicus, intelligi non de Pâtre, prima
lit appellalio illa, Filins Dei, appellaret in recto Trinitatis personâ, quœ ab aiterno Vcrbum seu
sanctissimain Jcsu Christi humanitutem, per ope- Filium gênerai, sed de Deo uno et vero in tri-

rationein Spiritùs sancti transeuntem et liberam, bus personis subsislente. Quod verô deinde
personœ uni divinœ nnione subslanliali conjunc- concipiendura erit ejusdem Symboli verbis
tam in unitatem personœ , et divinœ consortium signilicalum : Credo in Spiritum sanctum, qui
natiirœ; atque hune usum eo sevo ila fuisse post humanitatem Christi nominalur, nondùm
apud Ciirislianos rccepUiin, ut Joannes dicere appellatà, in reclo secundà, noque ctiam dis-
debuerit : yerbum caro factum est , non verô tinclè prima? Quis Chrislianus feret ad ejus-
Filius Dei faclus est liomo ;
quia si dixisset :
''
modi sensus blasphemos detorqueri ipsummet
Filius Dei faclus est caro , dicere ex usu lo- Symholum quo à pueritiâ omnes primùm eru-
quendi créditas fuisset : Hmnanitas Christi, sive diunlur?
Christus-IIomo factus est liovio; quod quntn ine- t Ad hœc, si nomina Jesu Christi, Clirisli-
ptum sit et Scripturœ sacrœ indignum , nemo est Hominis, Filii De?,seculo quo Aposloli vixerunt,
qui non sentiat. appellabant humanitatcmChristi sanctissimam,
Inde vero quid in ordine ad traditionem ip-