Вы находитесь на странице: 1из 135

1

2


O Ingcnuo (1767}
Voliairc (1694-1778}

Ediao
Fidcndo Casiigai Morcs

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

Fonic Digiial
www.jaIr.org
Todas as olras sao dc accsso graiuiio. Esiudci scnrc or conia
do Esiado, ou nclIor, da Socicdadc quc aga inosios; icnIo a
olrigaao dc rciriluir ao ncnos una goia do quc cla nc
roorcionou."
Nclson JaIr Carcia (1947-2002}

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

Coylcfi
Fidcndo Casiigai Morcs
3


NDICE

APFESENTAO 6
Ncson JuI Gucu
DIOCFAFIA DO AUTOF 10

O INCENUO
CAPTULO I 13
Cono a rior dc Nossa ScnIora da MonianIa c a
scnIoriia sua irna cnconiraran un Iurao.
CAPTULO II 24
O Iurao, cIanado o Ingcnuo, c rcconIccido or
scus arcnics.
CAPTULO III 31
O Iurao, cIanado o Ingcnuo, c convcriido.
CAPTULO IV 36
O Ingcnuo laiizado.
CAPTULO V 41
O Ingcnuo cnanorado.
CAPTULO VI 47
O Ingcnuo cIcga casa dc sua anada c fica
dcvcras furioso.
CAPTULO VII 52
O Ingcnuo rcclc os inglcscs.
CAPTULO VIII 57
O Ingcnuo vai Coric. Jania cn caninIo, con
4
Iugucnoics.
CAPTULO IX 61
CIcgada do Ingcnuo a VcrsalIcs. Sua rcccao
CAPTULO X 67
O Ingcnuo cncarccrado na DasiilIa con un
janscnisia
CAPTULO XI 75
Cono o Ingcnuo dcscnvolvc o scu csriio
CAPTULO XII 80
O quc cnsa o Ingcnuo das cas dc icairo.
CAPTULO XIII 84
A lcla Si. Yvcs vai a VcrsalIcs.
CAPTULO XIV 92
Progrcssos do csriio do Ingcnuo.
CAPTULO XV 96
A lcla Si. Yvcs rcsisic a roosias dclicadas.
CAPTULO XVI 101
Ela consulia un jcsuia
CAPTULO XVII 105
Ela sucunlc or viriudc
CAPTULO XVIII 109
Ela lilcria o noivo c un janscnisia.
CAPTULO XIX 114
O Ingcnuo, a lcla Si. Yvcs c scus arcnics sc
rcuncn
CAPTULO XX 125
A noric da lcla Si. Yvcs suas conscqucncias.
5

O INGNUO
Histria verdadeira, tirada dos manuscritos do padre
Quesnel.

VOLTAIRE
6

APRESENTAO
Ncson JuI Gucu

O Ingcnuo" sc inscrc na onda dc indianisno
caracicrsiica dc ianios ronanccs quc inundaran
a Frana do scculo XVIII. Dc ccria forna, conicn
una criica s idcias dc J. J. Fousscau solrc o
Ioncn naiural. Ingcnuo c un Iurao Ioncsio c
sinccro, csaniado con as ridculas convcncs
sociais; nas o icio conclui o oosio da
conccao rousscauniana dc volia naiurcza.
A olra rcvcla a cculiar scnsililidadc criica
dc Voliairc. Aiaca o clcro caiolico, rincialncnic
os jcsuias, cn rclaao aos quais nunca cscondcu
sua ojcriza. O Paa ianouco assa incolunc.
Ncn dcia dc ironizar os quc sc sulnciian s
nornas da Igrcja or sinlcs icnor ou clo
inicrcssc dc olicr vaniagcns.
Ha una difcrcna na forna dc dcscnvolvcr as
idcias. Voliairc, gcralncnic, crcssou suas
concccs airavcs dc un Iunor nordaz,
causiico c irrcvcrcnic. Nao dciou dc fazcr isso,
nas con arcinnia, dando cnfasc a un csiilo
dranaiico cn quc sc ncsclan dor c nclancolia.
7
A rcsciio da noric da anada dc Ingcnuo,
assin sc crcssa o auior.
O icrrvcl silcncio do Ingcnuo, scus
olIos sonlrios, scus lalios ircncnics, os
frcniios dc scu coro, incuiian, na alna
dc iodos aquclcs quc o conicnlavan,
cssa ncscla dc conaiao c icrror quc
cncadcia a alna, quc incdc a alavra c
so sc nanifcsia or frascs cnirccoriadas.
A dona da casa c sua fanlia Iavian
acorrido; ircnian dc scu dcscscro,
guardavan-no visia, olscrvavan-lIc
iodos os novincnios. Ja o coro gclado
da lcla Si. Yvcs fora carrcgado ara longc
dos olIos do Ingcnuo, quc ainda arccia
rocura-la, cnlora nao csiivcssc cn
condics dc disiinguir o quc qucr quc
fossc."
Igualncnic dranaiica c a conclusao a quc
cIcga Ingcnuo, aos lcr solrc a Hisioria.
Lcu livros dc Hisioria, quc o
cnirisicccran. O nundo lIc arcccu
dcnasiado nau c dcnasiado niscravcl. A
Hisioria, con cfciio, nao c nais quc o
quadro dos crincs c das dcsgraas. A
nuliidao dc Ioncns inoccnics c acficos
scnrc sc aaga ncssc vasio ccnario. Os
8
rinciais acis csiao con os
anliciosos c os crvcrsos."
Scn nudar o conIccido csiilo, nao crdc a
irrcvcrcncia dc ccrias criicas. Solrc o clcro
ncnciona, or ccnlo, o scguinic.
O rior, ja un ianio avanado cn
idadc, cra un ccclcnic cclcsiasiico,
nuiio anado clos scus aroquianos,
dcois dc o icr sido ouirora clas suas
aroquianas."
A criica a ccrios cosiuncs ianlcn nao dcia
dc scr incisiva.
O Ingcnuo, scgundo o scu cosiunc,
acordou con o sol, ao caniar do galo, quc
c cIanado na Inglaicrra c na Hurnia a
ironlcia do dia. Nao cra cono a gcnic da
alia, quc cnlangucscc nun rcguioso
lciio, aic quc o sol Iaja fciio nciadc do
scu curso, quc nao odc ncn dornir ncn
lcvaniar-sc, quc crdc ianias Ioras
rcciosas ncssc csiado inicrncdiario
cnirc a vida c a noric, c ainda sc qucia
dc quc a vida c dcnasiado curia."
Solrc o conIccincnio adquirido airavcs dc
csiudos, a ironia c arrasadora, coloca nos lalios
do vclIo Cordon a afirnaao.
9
Consuni cinqucnia anos cn
insiruir-nc dizia clc consigo c icino
nao odcr aiingir o naiural lon scnso
dcsic ncnino quasc sclvagcn! Parccc-nc
quc acnas conscgui forialcccr
laloriosancnic os rcconcciios, ao asso
quc clc so cscuia a sinlcs naiurcza"
Con naiorcs ou ncnorcs nudanas no
csiilo, c o ncsno Voliairc, o cnsador gcnial quc
nos lcva a ncdiiar solrc nossos Ialiios,
cosiuncs, rcligics c, nao raro, a rir dclcs.
10

BIOGRAFIA DO AUTOR



FFANOIS-MAFIE AFOUET, filIo dc un
noiario do CIaiclci, nasccu cn Paris, cn 21 dc
novcnlro dc 1694. Dcois dc un curso lrilIanic
nun colcgio dc jcsuias, rcicndcndo dcdicar-sc
nagisiraiura, s-sc ao scrvio dc un
rocurador. Mais iardc, airocinado cla
socicdadc do Tcnlo c cn ariicular or
CIaulicu c clo narqucs dc la Farc, ullicou
scus rinciros vcrsos. En 1717, acusado dc scr o
auior dc un anflcio oliico, foi rcso c
cncarccrado na DasiilIa, dc ondc saiu scis ncscs
dcois, con a Hcnriadc quasc icrninada c con o
csloo do OEdic. Foi or cssa ocasiao quc clc
rcsolvcu adoiar o nonc dc Voliairc. Sua iragcdia
OEdic foi rcrcscniada cn 1719 con grandc
ciio; nos anos scguinics, vicran. Aricnisc
(1720}, Mariannc (1725} c o Indiscrci (1725}.
En 1726, cn conscqucncia dc un incidcnic
con o cavalciro dc FoIan, foi novancnic
11
rccolIido DasiilIa, dc ondc so odc sair sol a
condiao dc dciar a Frana. Foi cniao ara a
Inglaicrra c a sc dcdicou ao csiudo da lngua c
da liicraiura inglcsas. Trcs anos nais iardc,
rcgrcssou c ullicou Druius (1730}, EriIylc
(1732}, Zarc (1732}, La Mori dc Ccsar (1733} c
Adcladc Dugucsclin (1734}. Daian da ncsna
coca suas Lciircs PIilosoIiqucs ou Lciircs
Anglaiscs, quc rovocaran grandc cscandalo c
olrigaran a rcfugiar-sc cn Lorcna, no casiclo dc
Madanc du CIaiclci, cn cuja conanIia vivcu
aic 1749. A sc cnircgou ao csiudo das cicncias c
cscrcvcu os Elcncnis dc lc PIilosoIic dc Ncwion
(1738}, alcn dc Alzirc, L'Enfani Prodiguc,
MaIonci, Mcroc, Discours sur l'Honnc, cic.
En 1749, aos a noric dc Madanc du
CIaiclci, voliou a Paris, ja cniao cIcio dc gloria c
conIccido cn ioda a Euroa, c foi ara Dcrlin,
ondc ja csiivcra alguns anos anics cono
dilonaia. Frcdcrico II confcriu-lIc Ionras
ccccionais c dcu-lIc una cnsao dc 20.000
francos, acrcsccndo-lIc assin a foriuna ja
considcravcl. Essa anizadc, orcn, nao durou
nuiio. as inirigas c os ciuncs cn iorno dos
cscriios dc Voliairc olrigaran-no a dciar Dcrlin
cn 1753.
Scn odcr fiar-sc cn aric alguna, csicvc
succssivancnic cn Esiraslurgo, Colnar, Lyon,
Ccnclra, Naniua; cn 1758, adquiriu o donnio
12
dc Fcrncy, na rovncia dc Cc c a assou,
cniao, a rcsidir cn conanIia dc sua solrinIa
Madanc Dcnis. Foi duranic os vinic anos quc
assin vivcu, cIcio dc gloria c dc anigos, quc
rcdigiu Candidc, Hisioirc dc la Fussic sous Picrrc
lc Crand, Hisioirc du Parlcncni dc Paris, cic.,
scn coniar nuncrosas cas icairais.
En 1778, cn sua viagcn a Paris, foi
cniusiasiicancnic rccclido. Morrcu no dia 30 dc
naro dcssc ncsno ano, aos 84 anos dc idadc.
13

CAPTULO I
Como a prior de Nossa Senhora da
Montanha e a senhorita sua irm
encontraram um huro.

Un dia S. Dunsian, irlandcs dc
nacionalidadc c sanio dc rofissao, ariiu da
Irlanda a lordo dc una cqucna nonianIa quc
navcgou ara as cosias da Frana, indo arrilar
laia dc Saini-Malo. Dcois do quc, dcu clc a
lcnao sua nonianIa, a qual lIc fcz rofundas
rcvcrcncias c voliou ara a Irlanda clo ncsno
caninIo or ondc iinIa vindo.
Dunsian fundou ali un cqucno riorado,
dando-lIc o nonc dc riorado da MonianIa,
dcnoninaao quc ainda Iojc conscrva, cono
iodos salcn.
Ora, na iardc dc 15 dc julIo dc 1689, o
aladc dc Kcrlalon, rior dc Nossa ScnIora da
MonianIa, asscava lcira-nar con a scnIoriia
dc Kcrlalon, sua irna, ara ionar a frcsca. O
rior, ja un ianio avanado cn idadc, cra un
ccclcnic cclcsiasiico, nuiio anado clos scus
aroquianos, dcois dc o icr sido ouirora clas
suas aroquianas. O quc lIc valcra solrciudo
grandc considcraao c quc cra o unico clcrigo da
14
rovncia quc nao rccisava scr carrcgado ara o
lciio dcois dc ccar con os scus confradcs. Salia
nuiio corrciancnic a sua icologia c, quando
cansado dc lcr Sanio AgosiinIo, divcriia-sc con
Falclais. dc nodo quc iodos dizian lcn dclc.
A scnIoriia dc Kcrlalon quc janais Iavia
casado, cnlora voniadc nao lIc faliassc, ainda
nao crdcra o frcscor aos quarcnia c cinco anos;
loa c scnsvcl dc gcnio, gosiava dc divcriincnios
c cra dcvoia.
Dizia o rior irna, olIando o nar.
AI! foi aqui quc cnlarcou o nosso olrc
irnao, con a nossa qucrida cunIada, a scnIora
dc Kcrlalon, sua csosa, na fragaia Hirondcllc,
cn 1669, ara ir scrvir no Canada. Sc nao o
iivcsscn naiado, odcranos icr a cscrana dc
iornar a vc-lo.
Acrcdiias dizia a scnIoriia dc Kcrlalon
quc a nossa cunIada icnIa sido dcvorada
clos iroqucscs, cono nos disscran? ccrio quc,
sc nao a iivcsscn conido, icria voliado sua
icrra. Hci dc cIora-la ioda a vida. cra una
nulIcr cncaniadora; c nosso irnao, quc cra
lasianic inicligcnic, icria fciio una lcla foriuna.
Enquanio assin sc conovian a iais
lcnlranas, viran cnirar na laa dc Fancc una
cqucna cnlarcaao quc cIcgava con a narc.
15
cran inglcscs quc vinIan vcndcr alguns gcncros
dc scu as. Saliaran cn icrra, scn rcocuar-sc
con o scnIor rior ncn con a scnIoriia sua
irna, quc ficou nuiio cIocada con a dcsaicnao.
Nao succdcu o ncsno con un jovcn dc
ccclcnic conlciao quc, saliando or cina da
calca dc scus conanIciros, vcio cair dc c cn
frcnic scnIoriia. Cunrincniou-a con a
calca, ois, clos nodos, nao arcndcra a fazcr
rcvcrcncia. Scu asccio c sua induncniaria
airaran os olIarcs do irnao c da irna. TinIa a
calca dcscolcria, as crnas nuas, longas
iranas, cqucnas sandalias, c un gilao quc lIc
nodclava o ialIc cslclio; c un ar ao ncsno
icno viril c londoso. Trazia nuna das naos
una cqucna garrafa dc agua dc Darlados, c na
ouira una csccic dc lolsa na qual Iavia una
cancca c lolacIas. Falava franccs dc un nodo
lasianic inicligvcl. Ofcrcccu agua dc Darlados
scnIoriia dc Kcrlalon c ao scnIor scu irnao;
lclcu con anlos; fc-los lclcr dc novo; c iudo
isso con un ar iao sinlcs c naiural quc o irnao
c a irna ficaran cncaniados. Ofcrcccran-lIc
scus rcsiinos, crguniando-lIc qucn cra c
aondc ia. O jovcn lIcs rcsondcu. quc nao salia
ao ccrio, ois cra un sinlcs curioso quc quiscra
salcr cono cran as cosias dc Frana c quc,
cono ali cIcgara, logo sc rciiraria.
16
Julgando, clo scu accnio, quc clc nao cra
inglcs, ionou o rior a lilcrdadc dc lIc crguniar
qual o scu as dc origcn.
Eu sou Iurao rcsondcu-lIc o jovcn.
A scnIoriia dc Kcrlalon, csaniada c
cncaniada dc vcr un Iurao quc a cunulara dc
aicncs convidou o jovcn ara janiar; csic nao
sc fcz dc rogado c dirigiran-sc os ircs ara o
riorado dc Nossa ScnIora da MonianIa.
A niuda c rccIoncIuda scnIoriia nao iirava
dclc os scus olIinIos c dizia dc vcz cn quando ao
rior.
Essc raagao icn una clc dc lrio c rosas!
Quc lcla icz ara un Iurao!
Tcns razao, ninIa irna dizia o rior.
Ela fazia ccn crgunias scguidas, a quc o
viajanic scnrc rcsondia con ioda a jusicza.
Logo sc csalIou o runor dc quc Iavia un
Iurao no riorado. A alia socicdadc do caniao
arcssou-sc cn conarcccr. O adrc dc Si. Yvcs
vcio aconanIado da scnIoriia sua irna, jovcn
laia-lrcia, nuiio loniia c nuiio lcn cducada.
O lailio, o rccclcdor dc inosios c suas
rcscciivas nulIcrcs nao faliaran ccia.
Colocaran o csirangciro cnirc a scnIoriia dc
Kcrlalon c a scnIoriia dc Si. Yvcs. Todos o
17
olIavan con adniraao, iodos lIc falavan c
inicrrogavan ao ncsno icno; o Iurao nao
crdia a conosiura. Parccia Iavcr ionado or
divisa a dc nilordc Dolinglrolc. niIil adnirari.
Afinal, cansado dc ianio larulIo, dissc-lIcs
suavcncnic, nas con firncza.
ScnIorcs, na ninIa icrra fala un dcois
do ouiro; cono qucrcn quc lIcs rcsonda, sc nc
incdcn dc ouvi-los?
A razao scnrc faz con quc os Ioncns sc
concncircn or alguns noncnios. Esialclcccu-
sc un grandc silcncio. O scnIor lailio, quc
scnrc sc aodcrava dos csiranIos cn qualqucr
aric ondc sc acIassc, c quc cra o naior
crguniador da rovncia, indagou, alrindo una
loca dc alno c ncio.
Cono sc cIana o scnIor?
Scnrc nc cIanaran o Ingcnuo, nonc
csic quc nc foi confirnado na Inglaicrra, orquc
cu scnrc digo singclancnic o quc cnso c fao
iudo o quc qucro.
Mas cono, icndo nascido Iurao, foi o
scnIor arar na Inglaicrra?
quc nc lcvaran ara la. En conlaic, fui
fciio risionciro clos inglcscs, dcois dc nc
Iavcr dcfcndido o nais quc udc. E os inglcscs,
18
quc arccian a lravura, orquc sao lravos c iao
dirciios cono os Iurcs, rouscran-nc
dcvolvcr-nc a ncus as ou lcvar-nc ara a
Inglaicrra. Acciici a uliina ofcria, ois gosio
incnso dc vcr icrras novas.
Mas dissc o lailio con o scu ion
inoncnic cono dc o scnIor alandonar
assin o scu ai c a sua nac?
quc nunca conIcci ncn ai ncn nac
rcsondcu o csirangciro.
Nao Iouvc qucn nao sc conovcssc, c iodos
rcciian. Ncn ai ncn nac!
Nos lIc scrvircnos dc ai c nac dissc a
dona da casa ao rior. Cono c inicrcssanic
cssc scnIor Iurao!
O Ingcnuo agradcccu-lIc con una nolrc c
aliiva cordialidadc, c dcu-lIc a cnicndcr quc nao
iinIa ncccssidadc dc coisa alguna.
Vcjo, scnIor Ingcnuo dissc o gravc
lailio, quc o scu franccs c ccclcnic ara un
Iurao.
Un franccs dissc clc quc os Iurcs
Iavian arisionado quando cu cra cqucnino, c a
qucn dcdiquci grandc anizadc, cnsinou-nc a
sua lngua; arcndo nuiio dcrcssa o quc qucro
arcndcr. Ao cIcgar cn PlynouiI, cnconirci un
19
dcsscs rcfugiados franccscs a quc cIanan
Iugucnoics, nao sci or quc; fiz con clc alguns
rogrcssos no conIccincnio dc vossa lngua c,
logo quc nc udc crinir inicligivclncnic, vin
visiiar o vosso as, ois arccio lasianic os
franccscs quando clcs nao fazcn nuiias
crgunias.
O aladc dc Si. Yvcs, acsar dcssa cqucna
advcricncia, crguniou-lIc qual das ircs lnguas
rcfcria. o Iurao, o inglcs, ou o franccs.
O Iurao, scn duvida ncnIuna.
Scra ossvcl? cclanou a scnIoriia dc
Kcrlalon. Eu scnrc julguci quc o franccs
fossc a nais lcla dc iodas as lnguas, dcois do
laio-lrciao.
CIovcran cniao as crgunias. Cono sc dizia
funo cn Iurao? Taya, rcsondia o Ingcnuo.
Cono sc dizia concr? Esscnicr, rcsondia clc. A
scnIoriia dc Kcrlalon fcz alsoluia qucsiao dc
salcr cono sc dizia anar; clc rcsondcu quc isso
cra irovandcr, c susicniou, nao scn razao, quc
iais alavras nada ficavan a dcvcr s suas
corrcsondcnics cn franccs c inglcs. Trovandcr
arcccu nuiio loniio a iodos os convivas.
O rior, quc iinIa na lillioicca una
granaiica da lngua Iuroncsa, quc lIc dcra dc
rcscnic o rcvcrcndo adrc Scrgard-TIcodai,
20
rccolcio c fanoso nissionario, rciirou-sc da ncsa
un noncnio, ara ir consulia-la. Voliou
arqucjanic dc cnicrnccincnio c alcgria.
FcconIcccu o Ingcnuo cono un vcrdadciro
Iurao. Discuiiran un ouco solrc a
nuliilicidadc das lnguas c cIcgaran
conclusao dc quc, sc nao fora a avcniura da iorrc
dc Dalcl, a icrra inicira csiaria falando franccs.
O inicrrogador lailio, quc aic cniao
dcsconfiara un ouco do crsonagcn, concou a
considcra-lo con rofundo rcsciio; falou-lIc
con nais civilidadc quc anics, coisa dc quc o
Ingcnuo nao sc acrcclcu.
A scnIoriia dc Si. Yvcs csiava nuiio curiosa
or salcr cono sc anava na icrra dos Iurcs.
Praiicando lclas acs rcsondcu clc
ara agradar s cssoas quc sc arcccn con a
scnIoriia.
Todos os convivas alaudiran con
adniraao. A scnIoriia dc Si. Yvcs cnrulcsccu, c
scniiu-sc nuiio lcn. A scnIoriia dc Kcrlalon
igualncnic cnrulcsccu, nas nao sc scniiu iao
lcn, un ouco nclindrada dc quc a galanicria
nao sc dirigissc a cla, nas iinIa iao lon coraao
quc isso cn nada dininuiu o scu afcio clo
visiianic. Pcrguniou-lIc anavclncnic quanias
nanoradas iivcra clc na Hurnia.
21
So iivc una rcsondcu o Ingcnuo.
Era Alacala, a loa aniga dc ninIa qucrida ana;
os juncos nao cran nais rcios, o arninIo nais
lranco, as ovclIas ncnos nacias, as aguias
ncnos aliivas, c ncn os ccrvos nais raidos do
quc Alacala. Ela crscguia un dia una lclrc
clas vizinIanas, a ccrca dc cinqucnia lcguas da
nossa casa. Un algonquino nal cducado, quc
Ialiiava ccn lcguas alcn, vcio arrclaiar-lIc a
sua lclrc; nal o soulc, acorri, dcrrulci o
algonquino con un golc dc naa, anarrci-o c
fui dc-lo aos cs dc Alacala. Os ais dc
Alacala qucrian conc-lo; nas nunca nc agradci
dcssa csccic dc fcsiins; rcsiiiui-lIc a lilcrdadc c
fiz dclc un anigo. Alacala ficou iao
inrcssionada con a ninIa aao, quc nc
rcfcriu a iodos os scus rcicndcnics. E ainda nc
anaria, sc nao iivcssc sido dcvorada or un
urso. Casiiguci o urso, usci duranic nuiio icno
a sua clc, nas isso nao nc consolou.
A scnIoriia dc Si. Yvcs scniia un sccrcio
razcr ao ouvir quc o Ingcnuo so iivcra una lcn-
anada c quc Alacala nao nais cisiia; nas nao
disccrnia a causa dc scu razcr. Todos fiavan os
olIos no Ingcnuo; louvavan-no nuiio or nao
Iavcr crniiido quc os scus canaradas
concsscn un algonquino.
O inlacavcl lailio, incaaz dc rcrinir o scu
furor inquisiiivo, lcvou a curiosidadc ao onio dc
22
sc infornar qual cra a rcligiao do scnIor Iurao;
sc Iavia cscolIido a rcligiao anglicana, ou a
galicana, ou a Iugucnoic.
Eu sou da ninIa rcligiao dissc clc cono
o scnIor c da sua.
AI! cclanou a Kcrlalon lcn sc vc
quc csscs cngraados inglcscs ncn ao ncnos
cnsaran cn laiiza-lo-
Mcu Dcus! dizia a scnIoriia dc Si. Yvcs
cono c ossvcl quc os Iurcs nao scjan
caiolicos? Scra quc os FF.PP jcsuias nao os
convcricran a iodos?
O Ingcnuo asscgurou quc na sua icrra nao sc
convcriia ningucn; quc nunca un vcrdadciro
Iurao nudara dc idcias, c quc na sua lngua ncn
scqucr Iavia un icrno quc significassc
inconsiancia. Esias uliinas alavras agradaran
circnancnic scnIoriia dc Si. Yvcs.
Nos o laiizarcnos, nos o laiizarcnos
dizia a Kcrlalon ao rior; Ia dc calcr-ic cssa
Ionra, ncu caro irnao; fao qucsiao dc scr sua
nadrinIa; o scnIor dc Si. Yvcs o lcvara ia;
scra una lrilIanic ccrinnia, dc quc sc falara
cn ioda a Daia DrcianIa, o quc nos irara
grandcs Ionras. Toda a conanIia sccundou a
dona da casa; iodos os convivas griiavan.
23
Nos o laiizarcnos!
O Ingcnuo rcsondcu quc na Inglaicrra
dciavan a gcnic vivcr cono lcn quiscssc. Dcu a
cnicndcr quc a roosia nao lIc agradava
alsoluiancnic, c quc a lci dos Iurcs valia clo
ncnos a lci dos laio-lrcics; cnfin, dissc quc
iria cnlora no dia scguinic. Acalaran dc
csvaziar a sua garrafa dc agua dc Darlados c
foran dciiar-sc.
Dcois quc o Ingcnuo sc rccolIcu ao quario,
a scnIoriia dc Kcrlalon c sua aniga a scnIoriia
dc Si. Yvcs nao udcran dciar dc csiar clo
luraco da fccIadura, ara vcr cono dornia un
Iurao. Viran quc Iavia csicndido a roua do
lciio no soalIo c quc rcousava na nais lcla
aiiiudc do nundo.
24

CAPTULO II
O huro, chamado o Ingnuo,
reconhecido por seus parentes.

O Ingcnuo, scgundo o scu cosiunc, acordou
con o sol, ao caniar do galo, quc c cIanado na
Inglaicrra c na Hurnia a ironlcia do dia. Nao
cra cono a gcnic da alia., quc cnlangucscc nun
rcguioso lciio, aic quc o sol Iaja fciio nciadc
do scu curso, quc nao odc ncn dornir ncn
lcvaniar-sc, quc crdc ianias Ioras rcciosas
ncssc csiado inicrncdiario cnirc a vida c a noric,
c ainda sc qucia dc quc a vida c dcnasiado
curia.
Ja fizcra duas ou ircs lcguas, icndo alaiido,
a funda, unas irinia cas dc caa, quando, ao
rcgrcssar, cnconirou o rior dc Nossa ScnIora da
MonianIa c sua discrcia irna, quc asscavan dc
iouca dc dornir clo scu cqucno jardin.
Arcscniou-lIcs a sua caa c, iirando da canisa
una csccic dc ialisna quc irazia scnrc ao
cscoo, cdiu-lIcs quc o acciiasscn cono
agradccincnio cla sua loa rcccao.
o quc cu icnIo dc nais rccioso lIcs
dissc clc. Asscguraran-nc quc cu scria scnrc
25
fcliz cnquanio o usassc. E assin lIcs fao csic
rcscnic, ara quc scjan scnrc fclizcs.
O rior c sua irna sorriran conovidos anic a
sinlicidadc do Ingcnuo. O rcfcrido rcscnic
consisiia cn dois cqucnos rciraios nuiio nal
fciios, unidos or una corrcia lasianic sclcnia
A scnIoriia dc Kcrlalon crguniou-lIc sc
Iavia iniorcs na Hurnia.
Nao dissc o Ingcnuo, csia raridadc
nc vcio dc aric dc ninIa ana; o scu narido a
adquirira or conquisia, dcsojando alguns
franccscs do Canada quc Iavian iravado laialIa
conosco. so o quc cu sci.
O rior caninava aicniancnic aquclcs
rciraios; nudou dc cor, cnocionou-sc, as naos
ircncran-lIc.
Por Nossa ScnIora da MonianIa
cclanou clc, crcio quc c o ncu irnao caiiao
c sua nulIcr.
A scnIoriia, dcois dc os Iavcr caninado
con igual cnoao, ianlcn acIou o ncsno.
Esiavan anlos iransidos dc csanio c dc una
alcgria ncsclada dc sofrincnio; anlos sc
cnicrnccian; anlos cIoravan; aliiava-lIcs o
coraao; soliavan griios; arrancavan un ao
ouiro os rciraios; cada qual os ionava c dcvolvia
26
vinic vczcs or scgundo dcvoravan con os olIos
os rciraios c o Iurao; crguniavan-lIc un aos
ouiro, c os dois ao ncsno icno, cn quc lugar,
cn quc icno, dc quc nodo, iinIan aquclas
niniaiuras ido arar s naos da sua ana;
conaravan as daias; lcnlravan-sc dc icr iido
noicias do caiiao aic a sua cIcgada icrra dos
Iurcs; coca cn quc nais nada soulcran a scu
rcsciio.
Disscra-lIcs o Ingcnuo quc nao conIcccra
ncn ai ncn nac. O rior, quc cra lon
olscrvador, noiou quc o Ingcnuo iinIa un ouco
dc larla c salia quc os Iurcs nao a icn. Scu
qucio icn larla; o Ingcnuo dcvc scr, orianio,
filIo dc un curocu. Mcu irnao c a ninIa
cunIada nao nais aarcccran dcois da
ccdiao conira os Iurcs cn 1669; ncu
solrinIo dcvia scr cniao criana dc ciio; a ana
Iuroncsa lIc salvou a vida c scrviu-lIc dc nac".
Enfin, dcois dc ccn crgunias c ccn rcsosias,
o rior c sua irna concluran quc o Iurao cra o
scu rorio solrinIo. Dcijavan-no a cIorar; c o
Ingcnuo ria, scn odcr inaginar cono c quc un
Iurao odcria scr solrinIo dc un rior da Daia
DrcianIa.
Acorrcran iodos; o scnIor dc Si. Yvcs, quc
cra grandc fisiononisia, conarou os dois
rciraios con o rosio do Ingcnuo; noiou
Ialilncnic quc clc iinIa os olIos da nac, a icsia
27
c o nariz do falccido caiiao dc Kcrlalon, c as
faccs dc anlos. A scnIoriia dc Si. Yvcs, quc
janais vira o ai ncn a nac, asscgurou quc o
Ingcnuo sc lIcs asscnclIava crfciiancnic.
Adniravan iodos a Providcncia c o cncadcancnio
dos succssos dcsic nundo. Esiavan cnfin iao
crsuadidos, iao convicios da origcn do Ingcnuo,
quc clc rorio asscniiu cn scr solrinIo do
scnIor rior, dizcndo quc gosiaria ianio dc o icr
or iio cono a qualqucr ouiro.
Foran agradcccr a Dcus na igrcja dc Nossa
ScnIora da MonianIa, cnquanio o Iurao, con
un ar indifcrcnic, divcriia-sc cn lclcr cn casa.
Os inglcscs quc o iinIan irazido, c quc
csiavan rcsics a zarar, vicran dizcr-lIc quc
cra icno dc ariir.
Pclo quc vcjo lIcs dissc o Iurao,
voccs nao cnconiraran os scus iios. cu fico or
aqui; volicn ara PlynouiI; dou-lIcs dc rcscnic
iodos os ncus iraos; nao icnIo ncccssidadc dc
nais nada no nundo, ois sou solrinIo dc un
rior.
Os inglcscs vclcjaran, ouco sc lIcs dando
quc o Iurao iivcssc ou nao arcnics na Daia
DrcianIa.
Dcois quc o iio, a iia c iodas as visiias
caniaran o Tc Dcun; dcois quc o lailio cncIcu
28
o Ingcnuo dc novas crgunias; dcois quc
csgoiaran iudo o quc o csanio, a alcgria c a
icrnura odcn fazcr dizcr, o rior da MonianIa c
o adrc dc Si. Yvcs rcsolvcran laiiza-lo o nais
dcrcssa ossvcl Mas un Iurao adulio dc vinic c
dois anos nao csiava no ncsno caso dc una
criana, a qucn sc rcgcncra scn quc csia fiquc
salcndo coisa alguna. Era rcciso douirina-lo, c
isso arccia difcil; ois o aladc dc Si. Yvcs
suunIa quc un Ioncn quc nao nasccra na
Frana nao odia icr scnso conun.
O rior olscrvou conanIia quc, sc dc faio
o Ingcnuo, scu solrinIo, nao iivcra a vcniura dc
nasccr na Daia DrcianIa, ncn or isso dciava
dc icr csriio, o quc sc odcria avaliar or iodas
as suas rcsosias, c quc scn duvida a naiurcza
nuiio o favorcccra, ianio do lado aicrno cono
do naicrno.
Pcrguniaran-lIc rinciro sc clc ja iinIa lido
algun livro. Fcsondcu quc lcra Falclais
iraduzido cn inglcs c alguns irccIos dc
SIalcscarc quc salia dc cor; quc iinIa
cnconirado csscs livros con o caiiao do navio
quc o iroucra da Ancrica ara PlynouiI, c quc
nuiio lIc Iavian agradado. O lailio nao dciou
dc inicrroga-lo solrc os rcfcridos livros.
Confcsso dissc o Ingcnuo quc julguci
adivinIar qualqucr coisa, c nao cnicndi o rcsio.
29
A csias alavras, o adrc dc Si. Yvcs rcflciiu
quc cra assin quc clc rorio scnrc Iavia lido, c
quc a naioria dos Ioncns nao lia dc ouiro nodo.
Con ccricza ja lcu a Dllia, nao?
crguniou clc ao Ingcnuo.
Alsoluiancnic, scnIor adrc; nao csiava
cnirc os livros do ncu caiiao, ncn nunca ouvi
falar nisso.
Eis cono sao csscs naldiios inglcscs
griiava a scnIoriia Kcrlalon. Farao nais caso
dc una ca dc SIalcscarc, dc un
lununding c dc una garrafa dc run do quc do
Pcniaicuco. or isso quc janais convcricran
ningucn na Ancrica. Ccriancnic sao
analdioados dc Dcus; c dcniro cn ouco nos
lIcs ionarcnos a Janaica c a Virgnia. Cono
qucr quc fossc, nandaran luscar o nais Ialil
alfaiaic dc Saini-Malo ara vcsiir o Ingcnuo dos
cs calca. O gruo scarou-sc; o lailio foi
fazcr suas crgunias nouira aric. A scnIoriia dc
Si. Yvcs, ao ariir, voliou-sc varias vczcs, a fin dc
olIar ara o Ingcnuo; c fcz-lIc rcvcrcncias nais
rofundas do quc nunca as fizcra a ningucn cn
ioda a vida.
Anics dc ariir, o lailio arcscniou
scnIoriia dc Si. Yvcs un asalIao dc filIo quc
acalava dc sair do colcgio; cla, orcn, nal lIc
30
dirigiu o olIar, iao rcocuada csiava con o
Iurao.
31

CAPTULO III
O huro, chamado o Ingnuo, convertido.

O scnIor rior, vcndo quc cnvclIccia c quc
Dcus lIc cnviava un solrinIo ara scu consolo,
considcrou quc odcria rcsignar-lIc o riorado sc
conscguissc laiiza-lo c fazc-lo ionar Ialiio.
O Ingcnuo iinIa ccclcnic ncnoria. A
firncza dos orgaos lrciao., foriificada clo clina
do Canada, iornara-lIc a calca iao vigorosa
quc, quando laiian ncla, nal o scniia; c, iudo
quc lIc gravavan dcniro, nunca sc aagava;
janais csqucccra coisa alguna. E ianio nais viva
c niida cra a sua conccao, orquanio a sua
infancia nao fora solrccarrcgada con as
inuiilidadcs c ioliccs quc acalrunIan a nossa,
dc nodo quc as coisas cnciravan nun ccrclro
scn nuvcns. O rior rcsolvcu cnfin fazc-lo lcr o
Novo Tcsiancnio. O Ingcnuo dcvorou-o con
grandc razcr, nas, nao salcndo cn quc icno
ncn cn quc local Iavian aconiccido as
avcniuras ali rcfcridas, nao duvidou quc o icairo
dos aconiccincnios fossc a Daia DrcianIa, c
jurou quc coriaria o nariz c as orclIas a Caifas c
a Pilaios, sc algun dia cnconirassc csscs
naroios.
32
O iio, cncaniado con cssas loas disosics,
o csclarcccu cn ouco icno; louvou o scu zclo,
nas fcz-lIc vcr quc cssc zclo cra inuiil, visio quc
iais cssoas Iavian norrido Ia ccrca dc nil
scisccnios c novcnia anos. En lrcvc o Ingcnuo
salia quasc iodo o livro dc cor. Arcscniava
algunas vczcs oljccs quc dciavan o rior cn
grandcs dificuldadcs, olrigando-o a ir consuliar o
adrc dc Si. Yvcs, o qual, nao salcndo o quc
rcsondcr, nandou cIanar un jcsuia lrciao
ara conlciar a convcrsao do Ingcnuo.
Enfin a graa ocrou; o Ingcnuo roncicu
fazcr-sc crisiao; c nao icvc a ncnor duvida dc quc
dcvcria concar or scr circuncidado.
Pois dizia clc nao vcjo no livro quc nc
dcran a lcr un unico crsonagcn quc nao o
icnIa sido; c, ois, cvidcnic quc dcvo fazcr o
sacrifcio do ncu rcucio. c quanio nais ccdo,
nclIor.
Nao vacilou. Mandou cIanar o cirurgiao da
aldcia c cdiu-lIc quc lIc fizcssc a ocraao,
cscrando alcgrar infiniiancnic a scnIoriia dc
Kcrlalon c a ioda a conanIia, dcois quc o faio
csiivcssc consunado. O cirurgiao, quc nunca
fizcra a ocraao rcfcrida, avisou a fanlia, quc
lradou aos ccus. A loa Kcrlalon icncu quc scu
solrinIo, quc arccia rcsoluio c ccdiio, fizcssc
cn si ncsno a ocraao con dcsasirada
33
incrcia, c disso rcsuliasscn irisics
conscqucncias clas quais as danas scnrc sc
inicrcssan or londadc dc coraao.
O rior rciificou as idcias do Iurao; fcz-lIc
vcr quc a circuncisao nao csiava nais cn noda,
quc o laiisno cra nuiio nais suavc c saluiar,
quc a lci da graa nao cra cono a lci da
ausicridadc. O Ingcnuo, quc iinIa lasianic lon-
scnso c rciidao, discuiiu, nas afinal rcconIcccu o
scu crro, coisa nuiio rara na Euroa cn gcnic
quc discuic; roncicu cnfin sulncicr-sc ao
laiisno quando lcn quiscsscn.
Anics cra rcciso confcssar-sc, c ai csiava a
naior dificuldadc. O Ingcnuo, quc scnrc irazia
no lolso o livro quc o iio lIc dcra, nao via ali
ncnIun aosiolo quc sc Iouvcssc janais
confcssado, c isso o iornava lasianic rclcldc. O
rior fccIou-lIc a loca, nosirando-lIc, na
csiola dc S. Jaqucs o Moo, csias alavras quc
causan iania csccic aos Icrciicos. Confcssci-
vos uns aos ouiros. O Iurao nao oljciou nais
nada c confcssou-sc a un rccolcio. Tcrninada a
confissao, iirou o fradc do confcssionario, c,
scgurando vigorosancnic o scu Ioncn, olrigou-
o a r-sc dc joclIos, dizcndo-lIc.
Vanos, ncu anigo. Esia cscriio.
Confcssai-vos uns aos ouiros. Eu ic conici os
34
ncus ccados; nao saira daqui scn quc nc Iajas
coniado os icus.
Assin falando, aoiava o joclIo conira o ciio
da aric advcrsaria. O adrc conca a soliar
griios quc fazcn rcloar a igrcja. Acodcn ao
larulIo, vccn o caiccuncno a csnurrar o nongc
cn nonc dc S. Jaqucs o Moo. Mas cra iao
grandc a alcgria dc laiizar un laio-lrciao
Iurao c inglcs, quc assaran or alio cssas
singularidadcs. Houvc aic nuiios icologos quc
cnsaran nao scr ncccssaria a confissao, visio
quc o laiisno scrvia ara iudo.
Conlinaran a daia con o liso dc Saini-
Malo, quc lisonjcado, cono cra dc cscrar-sc, or
laiizar un Iurao, cIcgou cn onosa
cquiagcn, aconanIado da sua clcrczia. A
scnIoriia dc Si. Yvcs, lcndizcndo a Dcus, s o
scu nais lclo vcsiido c nandou cIanar una
calclcircira dc Si. Malo, ara lrilIar na
ccrinnia. O inquiridor lailio acorrcu con ioda a
rovncia. A igrcja csiava nagnificancnic
arancniada; nas, quando cIcgou a Iora dc
lcvar o Iurao ara a ia laiisnal, nada dc Iurao.
O iio c a iia o rocuraran or ioda aric.
Julgaran quc csiivcssc a caar, scgundo o scu
cosiunc. Todos os convidados crcorrcran os
naios c aldcias vizinIas. ncn iraos do Iurao.
35
Concava-sc a icncr quc iivcssc clc voliado
ara a Inglaicrra. Lcnlravan-sc dc ic-lo ouvido
dizcr quc gosiava nuiio dcssc as. O rior c a
sua irna acIavan-sc crsuadidos dc quc ali nao
laiizavan ningucn, c ircnian cla alna do
solrinIo. O liso csiava confuso c rcsics a
rcgrcssar; o rior c o adrc dc Si. Yvcs
dcscscravan-sc. A scnIoriia dc Kcrlalon
cIorava; a scnIoriia dc Si. Yvcs nao cIorava,
nas lanava rofundos susiros quc arccian
icsicnunIar o scu gosio clos sacrancnios.
Passcavan clas irisicncnic ao longo dos
salguciros c canios quc narginan o rilciro dc
Fancc, quando avisiaran no ncio da corrcnic un
grandc vulio lranco con as naos cruzadas no
ciio. Soliaran un griio c dcsviaran-sc. Mas a
curiosidadc vcnccu logo qualqucr ouira
considcraao. uscran-sc anlas a avanar
cauiclosancnic cnirc os canios c, quando sc
asscguraran dc quc nao cran visias, rcsolvcran
ccriificar-sc do quc sc iraiava.
36

CAPTULO IV
O Ingnuo batizado.

O rior c o aladc, icndo acorrido,
crguniaran ao Ingcnuo o quc csiava fazcndo ali.
Ora cssa! Escro o laiisno. Faz una Iora
quc csiou dcniro d'agua. E nao c nada dirciio nc
dciarcn aqui a gclar.
Mcu qucrido solrinIo dissc-lIc
carinIosancnic o rior, nao c assin quc sc
fazcn laiizados na Daia DrcianIa; vcsic a iua
roua c vcn conosco.
Ouvindo iais alavras, a scnIoriia dc Si. Yvcs
dissc laiinIo conanIcira.
Scra quc clc ja vai vcsiir-sc?
O Iurao, no cnianio, rcirucou ao rior.
Agora o scnIor nao nc convcnccra cono
da ouira vcz; dcsdc cniao icnIo csiudado
lasianic c csiou ccrio dc quc nao sc laiiza dc
ouira nancira. O cunuco da rainIa Candacc foi
laiizado nun rio. dcsafio o scnIor a quc nc
nosirc no livro quc nc dcu sc alguna vcz sc
37
laiizou a nao scr assin. Ou nao scrci laiizado,
ou scrci laiizado no rio.
Nao adianiou alcgar quc Iavian nudado os
cosiuncs. O Ingcnuo cra calcudo, ois cra
lrciao c Iurao. Voliava scnrc ao cunuco da
rainIa Candacc. E, cnlora a scnIoriia sua iia c
a scnIoriia dc Si. Yvcs, quc o iinIan olscrvado
dcnirc os salguciros, csiivcsscn no dirciio dc
dizcr-lIc quc nao lIc conciia ciiar scnclIanic
Ioncn, alsiivcran-sc dc qualqucr inicrfcrcncia,
iananIa cra a sua discriao. O rorio liso vcio
falar-lIc, o quc ja cra nuiio; nas nao adianiou. o
Iurao discuiiu con o liso.
Mosirc-nc lIc dissc clc no livro quc o
iio nc dcu, un unico Ioncn quc nao sc Iaja
laiizado no rio, c cu farci iudo o quc o scnIor
quiscr.
A iia, dcscscrada, Iavia noiado quc o
solrinIo fizcra una rcvcrcncia nais rofunda
scnIoriia dc Si. Yvcs do quc s ouiras cssoas, c
quc ncn ao scnIor liso saudara con aquclc
rcsciio ncsclado dc cordialidadc quc
icsicnunIara fornosa noa. A scnIoriia dc
Kcrlalon ionou o ariido dc dirigir-sc a csia
naquclc grandc cnlarao; cdiu-lIc quc usassc
da sua influcncia ara induzir o Iurao a laiizar-
sc nancira dos lrcics, nao acrcdiiando quc o
38
scu solrinIo janais udcssc scr crisiao sc
icinassc cn scr laiizado na agua corrcnic.
A scnIoriia dc Si. Yvcs cnrulcsccu con o
sccrcio razcr quc scniia cn scr cncarrcgada dc
iao inorianic nissao. Aroinou-sc
nodcsiancnic do Ingcnuo c, acriando-lIc a nao
con un nolrc gcsio, dissc-lIc.
Scra quc nao fara nada or nin?
E, assin falando, laiava os olIos c crguia-
os con cnicrncccdora graa.
AI! farci iudo o quc a scnIoriia quiscr,
iudo o quc nc ordcnar. laiisno dc agua, laiisno
dc fogo, laiisno dc sanguc; nao Ia nada quc cu
ossa rccusar-lIc.
A scnIoriia dc Si. Yvcs icvc a gloria dc
conscguir con duas alavras o quc nao Iavian
conscguido ncn as soliciiacs do rior, ncn as
succssivas inicrrogacs do lailio, ncn as razcs
do scnIor arccliso. Ela scniiu o scu iriunfo;
nas nao lIc avaliava ainda ioda a cicnsao.
O laiisno foi adninisirado c rccclido con
ioda a dcccncia, ioda a ona, ioda a disiinao
ossvcl. O iio c a iia ccdcran ao scnIor adrc dc
Si. Yvcs c sua irna a Ionra dc scrvir dc
adrinIos ao Ingcnuo. A scnIoriia dc Si. Yvcs
radiava dc alcgria dc sc vcr nadrinIa. Nao salia
39
ao quc a sujciiava cssc grandc iiulo; acciiou a
Ionra scn lIc conIcccr as faiais conscqucncias.
Cono nunca Iouvc ccrinnia quc nao fossc
scguida dc un lrodio, scniaran-sc ncsa ao
sair do laiisno. Os csiriiuosos da Daia
DrcianIa oljciaran quc o vinIo nao dcvcria scr
laiizado. O scnIor rior dizia quc o vinIo,
scgundo Salonao, alcgra o coraao do Ioncn. O
scnIor liso acrcsccniava quc o airiarca Juda
anarrava o scu juncnio vinIa c ncrgulIava o
nanio no sanguc da uva c quc cra una irisic
coisa nao scr ossvcl fazcr o ncsno na Daia
DrcianIa, a quc Dcus ncgara as vinIas. Cada
qual orfiava cn dizcr un graccjo solrc o
laiisno do Ingcnuo c dirigir galanicios
nadrinIa. O lailio, scnrc inicrroganic,
crguniava ao Iurao sc csic scria ficl s suas
roncssas.
Cono qucr quc cu falic s ninIas
roncssas dissc o Iurao, quando as fiz
cnirc as naos da scnIoriia dc Si. Yvcs?
O Iurao cniusiasnou-sc; lclcu grandc
cla saudc da nadrinIa.
Sc cu iivcssc sido laiizado or suas naos
dissc clc, a agua fria quc rcccli solrc a
nuca nc icria qucinado.
40
O lailio acIou a frasc nuiio ociica; ignorava
o quanio a alcgoria c corriqucira no Canada. A
nadrinIa, cssa, scniiu-sc circnancnic
saiisfciia.
O Ingcnuo rccclcra na ia laiisnal o
nonc dc Hcrculcs. O liso nao ccssava dc
crguniar qucn cra cssc adrociro dc qucn
nunca ouvira falar. O jcsuia, quc cra nuiio
crudiio, rcsondcu-lIc quc sc iraiava dc un
sanio quc, fizcra dozc nilagrcs. Havia, na
vcrdadc, un dccino-icrcciro quc valia os ouiros
dozc, nas nao ficava lcn a un jcsuia rcfcri-lo.
cra o dc Iavcr iransfornado cinqucnia donzclas
cn nulIcrcs, nuna unica noiic. Un cngraado
s-sc a galar cniusiasiicancnic o rcfcrido
nilagrc. Todas as danas laiaran os olIos; c
julgaran, clo asccio do Ingcnuo, quc cra csic
digno do sanio dc quc irazia o nonc.
41

CAPTULO V
O Ingnuo enamorado.

Cunrc confcssar quc, dcois daquclc
laiizado c daquclc lanqucic, a scnIoriia dc Si.
Yvcs concou a dcscjar ardcnicncnic quc o
scnIor liso ainda a fizcssc ariicianic dc
algun lclo sacrancnio con o scnIor Hcrculcs
Ingcnuo. No cnianio, cono cra lcn cducada c
nuiio rccaiada, nao ousava confcssar a si ncsna
os scus icrnos scniincnios; nas, sc lIc cscaava
un olIar, una alavra, un gcsio, un
cnsancnio, cnvolvia iudo isso nun vcu dc
udor infiniiancnic anavcl Era icrna,
rcssurosa, nas concdida.
Logo quc o scnIor liso ariiu, o Ingcnuo c a
scnIoriia dc Si. Yvcs sc cnconiraran scn dar
icnio quc sc rocuravan. Falaran-sc, scn
inaginar o quc dirian. O Ingcnuo lIc dissc
rinciro quc a anava dc iodo o coraao, c quc a
lcla Alacala, or qucn csiivcra louco na sua
icrra, nao lIc cIcgava aos cs. Fcsondcu-lIc a
scnIoriia, con o scu ordinario rccaio, quc cra
rcciso o quanio anics falar nisso ao scnIor rior
scu iio c scnIoriia sua iia, c quc, da sua aric,
cla iria dizcr duas alavras ao scu caro irnao, o
42
adrc dc Si. Yvcs, c quc cscrava un
conscniincnio gcral.
O Ingcnuo rcsondcu-lIc quc nao iinIa
ncccssidadc do conscniincnio dc ningucn; quc
lIc arccia circnancnic ridculo ir crguniar a
ouiros o quc dcvian fazcr; quc, quando dois csiao
dc acordo, nao Ia ncccssidadc dc un icrcciro
ara aconoda-los.
Nao consulio ningucn alcgou clc
quando icnIo voniadc dc concr, dc caar, ou dc
dornir. Dcn sci quc, cn, anor, c lon icr o
conscniincnio da cssoa a qucn sc dcscja. nas,
cono nao c ncn do ncu iio ncn da ninIa iia
quc csiou cnanorado, nao c a clcs quc nc dcvo
dirigir ncsic assunio; c, quanio , scnIoriia,
odcra nuiio lcn discnsar o scnIor adrc dc
Si. Yvcs.
A lcla lrcia, cono c dc inaginar, dcvc icr
cnrcgado ioda a dclicadcza dc scu csriio ara
liniiar o Iurao ao icrrcno do dccoro. CIcgou aic
a agasiar-sc c logo sc aaziguou. E nao sc salc
cono icria icrninado ial convcrsaao sc, ao
anoiicccr, o scnIor aladc nao Iouvcssc lcvado a
irna ara a sua aladia. O Ingcnuo dciou quc os
iios sc fosscn dciiar, ois csiavan faiigados da
ccrinnia c do longo lanqucic, c assou aric da
noiic a fazcr vcrsos ara a sua lcn anada, cn
43
Iurao. ois c salido quc nao Ia as no nundo
cn quc o anor nao iornc ocias os nanorados.
No dia scguinic, aos o alnoo, assin lIc
falou o iio, cn rcscna da scnIoriia Kcrlalon,
quc sc acIava ioda conovida.
Louvado scja Dcus, ncu qucrido solrinIo,
or icrcs a Ionra dc scr crisiao c lrciao! Mas isso
nao lasia; ja csiou ficando vclIo; ncu irnao
acnas dciou un caniinIo dc icrra quc ouco
valc; icnIo un lon riorado. sc quiscrcs ao
ncnos fazcr-ic suldiacono, cono o cscro,
rcsignarci ncu riorado cn icu favor, c vivcras
folgadancnic, dcois dc icr sido o consolo da
ninIa vclIicc.
Mcu iio rcsondcu-lIc o Ingcnuo,
quc lon rovciio lIc faa! Viva quanio udcr.
Quanio a nin, nao sci o quc c suldiacono, ncn
o quc qucr dizcr rcsignar; nas iudo nc ficara
lcn, dcsdc quc icnIa a scnIoriia dc Si. Yvcs
ninIa disosiao.
Mcu Dcus, ncu solrinIo! Quc nc dizcs?
Anas cniao loucancnic a cssa linda scnIoriia?
Sin, ncu iio.
Ai, ncu solrinIo! inossvcl casarcs
con cla.
44
Nada c nais ossvcl, ncu iio; ois cla, ao
ariir, nao so nc acriou a nao
significaiivancnic, cono roncicu quc nc
cdiria cn casancnio; c scn duvida ncnIuna a
dcsosarci.
Inossvcl, ic digo cu; cla c iua nadrinIa;
c c un icrrvcl ccado ara una nadrinIa
acriar assin a nao do afilIado; nao c crniiido
casar con a roria nadrinIa; a isio sc ocn as
lcis divinas c as lcis Iunanas.
Hon'cssa, ncu iio! Dcic dc lrincadcira.
or quc Ia dc scr roilido casar con a nadrinIa,
quando cla c noa c loniia? Nao vi no livro quc o
scnIor nc dcu quc nao ficassc lcn dcsosar as
noas quc ajudan a gcnic a scr laiizado. Todos
os dias dcsculro quc fazcn aqui una infinidadc
dc coisas quc nao csiao no scu livro, c quc nada
fazcn dc iudo o quc clc diz. Confcsso-lIc quc isso
nc csania c alorrccc. Sc nc rivarcn da lcla
Si. Yvcs, sol rcicio dc laiisno, fiquc o scnIor
avisado dc quc a iiro dc casa c nc dcslaiiso.
O rior ficou confuso; a irna s-sc a cIorar.
Mcu caro irnao dissc cla, o nosso
solrinIo nao dcvc crdcr a alna; o nosso Sanio
Padrc lIc odcra conccdcr discnsa, c cniao clc
odcra scr crisiancnic fcliz con aqucla a qucn
ana.
45
O Ingcnuo lcijou a iia.
Qucn c cssc anavcl Ioncn dissc clc ,-
quc favorccc iao londosancnic os anorcs dos
jovcns? Qucro ir falar-lIc incdiaiancnic.
Elicaran-lIc o quc cra o Paa, c o Ingcnuo
ficou ainda nais csaniado do quc anics.
Nao Ia una alavra dc iudo isso no scu
livro, ncu csiinado iio; icnIo viajado, conIco o
nar; csianos na cosia do Occano; c cu vou
dciar a scnIoriia dc Si. Yvcs ara ir cdir
crnissao dc ana-la a un Ioncn quc nora alcn
do Mcdiicrranco, a quairoccnias lcguas daqui, c
cuja lngua dcsconIco?! Palavra, isso c dc un
ridculo inconrccnsvcl. Vou c falar
incdiaiancnic con o adrc dc Si. Yvcs, quc nora
acnas a una lcgua, c garanio-lIc quc
dcsosarci Iojc ncsno aqucla a qucn ano.
Esiava ainda a falar quando cnirou o lailio, o
qual, scgundo o scu cosiunc, lIc crguniou
aondc ia.
Vou casar-nc dissc o Ingcnuo, a corrcr.
E dali a un quario dc Iora sc acIava clc cn casa
da sua lcla c qucrida lrcia, quc ainda csiava
dornindo.
46
AI, ncu irnao dizia a scnIoriia dc
Kcrlalon ao rior, janais faras un
suldiacono do nosso solrinIo.
O lailio ficou dcsconicnissino con ial
viagcn, ois rcicndia casar o scu filIo con a Si.
Yvcs; c cssc filIo cra ainda nais iolo c
insuoriavcl quc o ai.
47

CAPTULO VI
O Ingnuo chega casa de sua amada e
fica deveras furioso.

Logo quc cIcgou, crguniara o Ingcnuo a
una criada vclIa ondc cra o quario da sua
qucrida, c, scn crda dc icno, cnurrara
foricncnic a oria nal fccIada, corrcndo ara o
lciio. Acordando-sc cn solrcssalio, cclanara a
scnIoriia.
Cono?! s iu? Para, ara! Quc c quc csias
fazcndo? Esiou casando coniigo rcsondcra
clc. E con cfciio a dcsosaria sc cla nao sc
Iouvcssc dclaiido con ioda a Ioncsiidadc dc
una cssoa quc rccclcu cducaao.
O Ingcnuo nao qucria salcr dc lrincadcira;
acIava iodas aquclas gaiinnias nuiio fora dc
roosiio.
Nao cra assin quc fazia a scnIoriia
Alacala, a ninIa rincira nanorada; nao icns
ncnIuna scricdadc; roncicsic-nc casancnio c
nao qucrcs casar. csias infringindo as lcis nais
clcncniarcs da Ionra; Ici dc cnsinar-ic a
nanicrcs a iua alavra, c ic orci no caninIo da
viriudc.
48
O Ingcnuo ossua una viriudc varonil c
inircida, digna do scu adrociro Hcrculcs, cujo
nonc rccclcra na ia; ia ccrcc-la cn ioda a sua
cicnsao quando, aos lancinanics griios da
scnIoriia, nais discrciancnic viriuosa, acudiu o
Ionrado adrc dc Si. Yvcs, con a sua govcrnanic,
un vclIo criado dcvoio c un adrc da aroquia.
Mcu Dcus, ncu caro vizinIo lIc dissc o
aladc, quc vcn a scr isso?
o ncu dcvcr rclicou o jovcn.
Esiou sinlcsncnic cunrindo a ninIa
roncssa, quc c sagrada.
A scnIoriia dc Si. Yvcs rccons-sc,
cnrulcsccndo. Lcvaran o Ingcnuo ara ouiro
quario. O aladc ccnsurou-lIc a nonsiruosidadc
do scu roccdincnio. O Ingcnuo dcfcndcu-sc,
alcgando os rivilcgios da lci naiural, quc
conIccia crfciiancnic. O aladc s-sc a rovar
quc a lci osiiiva dcvia icr rcccdcncia c quc, sc
nao fosscn as convcncs csialclccidas cnirc os
Ioncns, a lci da naiurcza scria quasc scnrc
una violaao naiural.
Fazcn-sc nisicr dissc clc noiarios,
adrcs, icsicnunIas, coniraios, discnsas.
Fcsondcu-lIc o Ingcnuo con a rcflcao
quc scnrc fizcran os sclvagcns.
49
Muiio dcsoncsios dcvcn scr voccs, visio
quc c ncccssario ionar ianias rccaucs.
Dasianic iralalIo icvc o saccrdoic cn
rcsolvcr ial dificuldadc.
Confcsso dissc clc quc Ia nuiios
inconsianics c vclIacos cnirc nos, cono Iavcria
cnirc os Iurcs, sc csics csiivcsscn rcunidos cn
una grandc cidadc; nas ianlcn Ia Ioncns
salios, Ioncsios, csclarccidos, c foran csics quc
fizcran as lcis. Quanio nais Ionrado c un
Ioncn, nais dcvc sulncicr-sc a clas; assin sc
da ccnlo aos viciosos, quc rcsciian un frcio
quc a viriudc sc ins a si ncsna.
Tal rcsosia inrcssionou o Ingcnuo. Ja
ficou diio quc iinIa clc un csriio jusio.
Acalnaran-no con lisonjas; cncIcran-no dc
cscranas. ciladas cn quc scnrc cacn os
Ioncns dos dois Icnisfcrios; iroucran aic,
sua rcscna, a scnIoriia dc Si Yvcs, dcois quc
csia fcz convcnicnicncnic a sua ioilciic. Tudo sc
assou no naior dccoro. Mas, acsar dc ioda
cssa dcccncia, os olIos flancjanics do Ingcnuo
Hcrculcs fazian laiar os da sua anada c ircncr
a assisicncia.
Tivcran incnso iralalIo ara o rcconduzir a
scus arcnics. Ainda dcsia vcz foi rcciso
rccorrcr influcncia da lcla Si. Yvcs; quanio
nais scniia csia o scu odcr solrc clc, nais o
50
anava. Olrigou-o a ariir, con o quc ficou
sinccrancnic afliia. Afinal, dcois quc clc sc foi, o
aladc quc, alcn dc irnao nais vclIo da
scnIoriia dc Si. Yvcs, cra ianlcn scu iuior,
ionou o ariido dc sulirair sua uila s
soliciiudcs daquclc icrrvcl nanorado. Foi
aconsclIar-sc con o lailio, quc, icndo scnrc cn
visia o casancnio dc scu filIo con a irna do
aladc, alviirou quc sc nandassc a olrc noa
ara un convcnio. Foi un golc icrrvcl. una
indifcrcnic quc fossc nciida nun convcnio
Iavcria dc r-sc aos griios; quanio nais una
cnanorada, c iao aaionada quanio Ioncsia;
cra ncsno dc dcscscrar.
O Ingcnuo, dc volia ao riorado, coniou iudo,
o quc aconicccra con a sua cosiuncira
sinlicidadc. Fccclcu as ncsnas ccnsuras, quc
lIc roduziran algun cfciio no csriio c ncnIun
nos scus scniidos. Mas, no dia scguinic, quando
rcicndcu voliar casa dc sua anada, ara
discuiir con cla solrc a lci naiural c a lci
convcncional, dissc-lIc o scnIor lailio, con
insuliuosa alcgria, quc a scnIoriia dc Si. Yvcs sc
acIava nun convcnio.
Pois lcn dissc clc, irci discuiir con
cla ncssc convcnio.
Inossvcl dissc o lailio. E longancnic
lIc clicou quc coisa cra un convcnio;
51
csclarcccu quc ial alavra vinIa do laiin
convcnius, quc significa asscnllcia; c o Iurao
nao aiinava or quc nao odcria scr adniiido
nuna asscnllcia. Ao salcr quc cssa asscnllcia
cra una csccic dc risao ondc naniinIan
cnccrradas as noas coisa Iorrvcl,
dcsconIccida cnirc os Iurcs c os inglcscs,
ficou iao furioso cono o scu adrociro Hcrculcs
quando Euriics, rci da Ecalia, nao ncnos crucl
quc o adrc dc Si. Yvcs, lIc rccusou a linda Iola
sua filIa, nao ncnos linda quc a irna do adrc.
Qucria inccndiar o convcnio, roular a nanorada,
ou norrcr con cla cn ncio s cIanas.
A scnIoriia dc Kcrlalon, dcscscrada,
rcnunciava nais do quc nunca a iodas as
cscranas dc vcr o scu solrinIo suldiacono, c
dizia, a cIorar, quc clc iinIa o dialo no coro
dcois quc fora laiizado.
52

CAPTULO VII
O Ingnuo repele os ingleses.

O Ingcnuo, ncrgulIado cn ncgra c rofunda
nclancolia, foi asscar lcira nar, dc fuzil s
cosias c facao cinia, aiirando dc icnos cn
icnos nalguns assaros, c nuiia vcz icniando
aiirar cn si ncsno; nas anava ainda a vida, or
causa da scnIoriia dc Si. Yvcs. Ora analdioava
o iio, a iia, c ioda a Daia DrcianIa, c o scu
laiisno; ora os alcnoava, ois lIc Iavian fciio
conIcccr aqucla a qucn anava. Tonava a
rcsoluao dc ir inccndiar o convcnio, c
suliiancnic dcsisiia, or ncdo dc qucinar a sua
anada. As ondas da MancIa nao sao nais
agiiadas clos vcnios dc lcsic a ocsic do quc o cra
o scu coraao or ianios novincnios conirarios.
MarcIava a grandcs assadas, scn salcr or
ondc, quando ouviu un rufar dc ianlorcs. Viu
ao longc una nuliidao quc corria nciadc ara a
nargcn c nciadc fugia ara o inicrior.
Mil griios sc clcvavan dc ioda aric; a
curiosidadc c a coragcn fazcn-no rcciiiar-sc
inconiincnii ara o local dc ondc ariian aquclcs
clanorcs; cn quairo salios sc aroina.
53
O conandanic da nilcia, quc ccara cn casa
do rior, logo o rcconIcccu; corrc a clc dc lraos
alcrios. AI! o Ingcnuo. clc conlaicra or
nos". E as nilcias, quc norrian dc ncdo,
iranquilizaran-sc c griiaran ianlcn. o
Ingcnuo! o Ingcnuo!"
ScnIorcs, dc quc sc iraia? Por quc sc
acIan iodos iao dcsnoricados? Mcicran as suas
noivas no convcnio?
Eniao ccn vozcs confusas cclanan.
Nao vcs os inglcscs quc alordan?
Dcn dissc o Ingcnuo, sao loa gcnic;
nunca cnsaran cn fazcr-nc suldiacono, ncn
nc roularan a noiva.
O conandanic dcu-lIc a cnicndcr quc os
inglcscs vinIan ilIar a aladia da MonianIa,
lclcr o vinIo dc scu iio c ialvcz raiar a
scnIoriia dc Si. Yvcs; quc o cqucno larco cn
quc clc, Ingcnuo, aoriara na DrcianIa, vicra
acnas ara fazcr un rcconIccincnio; quc os
inglcscs raiicavan aios dc Iosiilidadc scn Iavcr
dcclarado gucrra ao rci dc Frana, c quc a
rovncia sc acIava cosia.
AI! sc c assin, clcs violan a lci naiural;
dcicn a coisa conigo; norci nuiio icno con
54
os inglcscs, conIco-lIcs a lngua c vou falar con
clcs; nao crcio quc ossan icr iao nas inicncs.
Duranic cssa convcrsaao, a csquadra
inglcsa aroinava-sc; o nosso Iurao iona un
larco, vai a scu cnconiro, solc nau caiiania, c
crgunia sc cra vcrdadc quc clcs vinIan assolar
o as scn una Ioncsia dcclaraao dc gucrra. O
alniranic c ioda a sua gcnic uscran-sc a rir,
scrviran-lIc oncIc c nandaran-no dc volia.
O Ingcnuo, csicaado, so cnsou cn laicr-
sc s dirciias conira os scus vclIos anigos, or
scus conairioias c clo scnIor rior. Os gcniis-
Ioncns da vizinIana acorrian dc ioda aric; o
Ingcnuo junia-sc a clcs; disunIan dc alguns
canIcs; clc os carrcga, os aonia, os disara un
aos ouiro. Os inglcscs dcscnlarcan; o Ingcnuo
os aconcic, naia uns ircs c fcrc o alniranic quc
zonlara dclc. Sua coragcn anina ioda a nilcia,
os inglcscs rccnlarcan, ioda a cosia rcloava
con os griios dc viioria. Viva o Fci! Viva o
Ingcnuo!" Todos o alraan, iodos sc arcssan
cn csiancar-lIc o sanguc dc alguns fcrincnios
lcvcs quc rccclcra. AI! dizia clc, sc a
scnIoriia dc Si. Yvcs csiivcssc aqui, nc oria
una conrcssa".
O lailio, quc sc cscondcra na sua adcga
duranic o conlaic, vcio cunrincnia-lo cono os
ouiros. Mas nuiio sc surrccndcu ao ouvir o
55
Ingcnuo dizcr a una duzia dc Ioncns dc loa
voniadc quc o ccrcavan. Mcus anigos, nao
lasia icr livrado a Aladia da MonianIa; c rcciso
lilcriar una nulIcr". Toda aqucla vilranic
nocidadc rcndcu fogo, a cssas sinlcs alavras.
Ja o scguian cn nuliidao, ja corrian ara o
convcnio. Sc o lailio nao iivcssc logo avisado o
conandanic, sc nao iivcsscn corrido cnos do
alcgrc lando, csiava iudo consunado. Troucran
o Ingcnuo ara a casa dos iios, quc o inundaran
dc lagrinas dc icrnura.
Dcn vcjo quc nunca scras ncn suldiacono
ncn rior lIc dissc o iio. Scras un oficial
ainda nais lravo do quc o ncu irnao, c
rovavclncnic iao ncccssiiado quanio clc. E a
scnIoriia dc Kcrlalon coniinuava a alraa-lo, a
cIorar c a dizcr.
Elc vai cor-sc noric cono o ncu
irnao; anics fossc suldiacono!
O Ingcnuo, duranic o conlaic, aanIara
una gorda lolsa cIcia dc guincus quc dcccrio o
alniranic dciara cair. E nao iinIa a ncnor
duvida dc quc, con aqucla lolsa, odcria
conrar ioda a DrcianIa, c solrciudo fazcr da
scnIoriia dc Si. Yvcs una grandc dana. Todos o
coriaran a ir a VcrsalIcs rccclcr o rcnio dc
scus scrvios. O conandanic c os rinciros
oficiais cncIcran-no dc ccriificados. O iio c a iia
56
arovaran a viagcn do solrinIo. Elc dcvia scr,
scn dificuldadc, arcscniado ao rci. so isso lIc
daria una rodigiosa inoriancia na rovncia.
As duas ccclcnics criaiuras acrcsccniaran
lolsa inglcsa un considcravcl rcscnic iirado das
suas ccononias, O Ingcnuo dizia consigo.
Quando vir o Fci, vou cdir-lIc a scnIoriia dc
Si. Yvcs cn casancnio, c clc nao no ncgara".
Pariiu, ois, sol as aclanacs dc iodo o
caniao, afogado dc alraos, lanIado clas
lagrinas da iia, alcnoado clo iio, c
rcconcndando-sc lcla Si. Yvcs.
57

CAPTULO VIII
O Ingnuo vai Corte. Janta em caminho,
com huguenotes.

O Ingcnuo scguiu dc cocIc cla csirada dc
Saunur, orquc nao Iavia cniao ouira
conodidadc. CIcgado a csia cidadc, csaniou-sc
dc cnconira-la quasc dcscria c dc vcr varias
fanlias quc sc nudavan. Disscran-lIc quc
Saunur, scis anos anics, coniinIa nais dc
quinzc nil alnas, c quc agora nao coniava nais
dc scis nil. Nao dciou dc falar nisso, ncsa da
Ioscdaria. Varios roicsianics ali sc acIavan;
Uns quciavan-sc anargancnic, ouiros frcnian
dc colcra, ouiros cIoravan, dizcndo. Nos dulcia
linquinus arva, nos airian fuginus. O Ingcnuo,
quc nao salia laiin, cdiu clicaao dc iais
alavras, quc significan. Alandonanos as
nossas suavcs cananIas, fuginos da nossa
airia.
E or quc fogcn dc sua airia, scnIorcs?
orquc qucrcn quc rcconIcanos o
Paa.
E or quc nao o rcconIcccn? Nao icn,
cniao, nadrinIas con qucn dcscjan casar? Pois
58
nc disscran quc c o Paa quc da liccna ara
isso.
AI! cssc Paa diz quc c scnIor do donnio
dos rcis.
Mas qual c a rofissao dos scnIorcs?
Sonos, na naioria, iccclcs c falricanics.
Sc o Paa alcga quc c scnIor dos iccidos c
das falricas, fazcn nuiio lcn cn nao rcconIccc-
lo; nas, quanio aos rcis, isso c con clcs; or quc
sc ncicn os scnIorcs cn iais assunios?
Un IoncnzinIo dc rcio ionou cniao a
alavra c cs Ialilncnic as qucias da
conanIia. Fcfcriu-sc con iania cncrgia
rcvogaao do cdiio dc Nanics, dclorou dc nodo
iao aiciico a soric dc cinqucnia nil fanlias
fugiiivas c dc cinqucnia nil ouiras convcriidas
clos dragcs, quc o Ingcnuo or sua vcz dcsaiou
cn ranio.
Cono sc clica cniao dizia clc quc
iao grandc rci, cuja gloria sc csicndc aic os
Iurcs, sc rivc dc ianios coracs quc odcrian
ana-lo c dc ianios lraos quc odcrian scrvi-lo?
quc o cnganaran, cono aos ouiros
grandcs rcis. Convcnccran-no dc quc, logo quc
disscssc una alavra, iodos os Ioncns
cnsarian cono clc, c quc nos faria nudar dc
59
rcligiao cono o scu nusico Lulli nuda cn un
insianic os ccnarios dc suas ocras. Nao so crdc
clc quinIcnios a scisccnios nil sudiios nuiio
uicis, cono os faz ininigos scus; c o rci
CuilIcrnc, quc c aiualncnic scnIor da
Inglaicrra, consiiiuiu varios rcgincnios dcsscs
ncsnos franccscs quc odcrian conlaicr or
scu nonarca. Tanio nais csanioso c cssc
dcsasirc, orquanio o Paa rcinanic, a qucn Lus
XIV sacrifica aric do ovo, c scu ininigo
dcclarado. Vcn anlos nanicndo, Ia novc anos,
una qucrcla violcnia, a qual aiingiu a iais
circnos, quc a Frana cnsou vcr cnfin
quclrar-sc o jugo quc Ia ianios scculos a
sulncic a cssc csirangciro, c quc, rincialncnic
nao lIc nandaria nais dinIciro, o quc c o
rinciro novcl dos assunios dcsic nundo.
Parccc, ois, cvidcnic quc cnganaran a cssc
grandc rci no iocanic aos scus inicrcsscs c
cicnsao dc scu odcr, frusirando-lIc ianlcn a
nagnaninidadc do coraao.
O Ingcnuo, cada vcz nais inrcssionado,
crguniou quais cran os franccscs quc assin
cnganavan un nonarca iao caro aos Iurcs.
Sao os jcsuias rcsondcran-lIc c
rincialncnic o adrc dc La CIaisc, confcssor
dc Sua Majcsiadc. Escrcnos quc Dcus os
casiiguc un dia c quc scjan caados cono agora
nos caan. Havcra dcsgraa igual nossa? Dc
60
ioda aric, Mons. dc Louvois nos cnvia jcsuias c
dragcs.
Pois lcn, scnIorcs rclicou o Ingcnuo,
quc nao nais odia conicr-sc, cu vou a
VcrsalIcs rccclcr a dcvida rcconcnsa a ncus
scrvios; falarci a cssc Mons. dc Louvois;
disscran-nc quc c clc quc dirigc a gucrra, dc scu
galincic. Vou falar con o Fci c dar-lIc a
conIcccr a vcrdadc; nao Ia qucn nao icrninc
or sc rcndcr a cssa cvidcncia. En lrcvc csiarci
dc volia ara dcsosar a scnIoriia dc Si. Yvcs, c
convido-os a iodos ara o casancnio.
Aqucla loa gcnic o ionou cniao or un grao-
scnIor quc viajava incogniio. Alguns cnsavan
quc fossc o lolo do Fci.
Havia cnirc os convivas un jcsuia disfarado
quc scrvia dc csiao ao rcvcrcndo adrc dc La
CIaisc. Trazia-o a ar dc iudo, c o adrc dc La
CIaisc rcnciia as infornacs a MonscnIor dc
Louvois. O csiao cscrcvcu. O Ingcnuo c a caria
cIcgaran quasc ao ncsno icno cn VcrsalIcs.
61

CAPTULO IX
Chegada do Ingnuo a Versalhes. Sua
recepo.

O Ingcnuo dcsccu no aiio das cozinIas
rcais. Pcrgunia aos oriadorcs da liicira a quc
Ioras odc falar con o Fci. Os oriadorcs ricn-
lIc na cara, cono o fizcra o alniranic inglcs.
Ingcnuo rcvidou cono a csic uliino; laicu-lIcs.
Quiscran dar-lIc o iroco. E ia Iavcr una ccna dc
sanguc, quando assou un guarda do coro,
gcniil-Ioncn lrciao, quc discrsou a canalIa.
O scnIor nc arccc un Ioncn s dirciias
lIc dissc Ingcnuo. Sou solrinIo do rior dc
Nossa ScnIora da MonianIa; naici inglcscs,
vcnIo falar ao rci.
O guarda, cncaniado dc cnconirar un lravo
da sua rovncia quc nao arccia a ar dos usos
da Coric, dissc-lIc quc nao cra assin quc sc
falava con o rci, c quc cra rcciso scr
arcscniado a nonscnIor dc Louvois.
Pois lcn, lcvc-nc cniao a cssc nonscnIor
dc Louvois, quc scn duvida nc conduzira a sua
Majcsiadc.
62
ainda nais difcil rclicou o guarda
falar a nonscnIor dc Louvois do quc a Sua
Majcsiadc. Mas vou conduzi-lo ao scnIor
Alcandrc, rinciro oficial. c cono falar ao
ninisiro.
Vao ois a cssc scnIor Alcandrc, c nao
odcn scr adniiidos; csiava clc cn confcrcncia
con una dana da coric c dcra ordcns ara quc
nao dciasscn cnirar ningucn.
Dcn dissc o guarda, ainda Ia
rcncdio. Vanos ao rinciro oficial do scnIor
Alcandrc. c cono falar ao rorio scnIor
Alcandrc.
O Iurao, csaniado, o aconanIa;
crnancccn ncia Iora nuna cqucna sala dc
cscra.
Quc qucr dizcr isso? cclanou o
Ingcnuo. Scra quc iodos sao invisvcis aqui?
nais facil luiar na DrcianIa conira inglcscs do
quc cnconirar cn VcrsalIcs as cssoas con
qucn sc rccisa falar.
Disiraiu-sc coniando scus anorcs ao
conanIciro. Mas o guarda icvc dc ir a scus
dcvcrcs. Proncicran cnconirar-sc no dia
scguinic; c o Ingcnuo ficou ainda ouira ncia Iora
na sala-dc-cscra, cnsando na scnIoriia dc Si.
63
Yvcs c na dificuldadc dc falar aos rcis c aos
oficiais.
Afinal o oficial aarcccu.
ScnIor dissc-lIc o Ingcnuo, sc cu
iivcssc cscrado, ara culsar os inglcscs, ianio
icno quanio nc fcz cscrar or ninIa
audicncia, clcs agora csiarian assolando
voniadc ioda a DrcianIa.
Tais alavras inrcssionaran o alio
funcionario, quc dissc afinal ao lrciao.
Quc qucr o scnIor?
Fcconcnsa rcsondcu o ouiro. Eis
aqui as ninIas crcdcnciais.
E nosirou-lIc iodos os ccriificados, O
funcionario os lcu c dissc quc rovavclncnic lIc
conccdcrian crnissao ara conrar un osio
dc lugar-icncnic.
Cono! Quc cu dc dinIciro or Iavcr
rccIaado os inglcscs?! Quc cu aguc o dirciio dc
cor a vida clo scnIor, cnquanio o anigo da
iranquilancnic as suas audicncias?! Dcic-sc dc
graccjos. Qucro una conanIia dc cavalaria
graiuiiancnic. Qucro quc o Fci faa sair a
scnIoriia dc Si. Yvcs do convcnio c nc conccda a
sua nao. Qucro falar ao rci cn favor dc
cinqucnia nil fanlias quc rcicndo dcvolvcr-lIc.
64
Nuna alavra, qucro scr uiil. quc nc cnrcgucn
c nc ronovan.
E cono sc cIana o scnIor, quc assin fala
iao alio?
OI! OI! iornou o Ingcnuo. Nao lcu
cniao os ncus ccriificados? assin quc iraian a
gcnic? CIano-nc Hcrculcs dc Kcrlalon; sou
laiizado, aro no Quadranic Azul, c nc quciarci
do scnIor a Sua Majcsiadc.
O funcionario concluiu, cono o cssoal dc
Saunur, quc o Ingcnuo nao ia nuiio lcn da
calca, c nao lIc dcu naior aicnao. Naquclc
ncsno dia, o rcvcrcndo adrc La CIaisc,
confcssor dc Lus XIV, rccclcra a caria dc scu
csiao quc acusava Kcrlalon dc sinaiizar con
os Iugucnoics c scr conirario oricniaao dos
jcsuias. O scnIor dc Louvois, or scu lado,
rccclcra una caria do inicrrogaiivo lailio, na
qual o Ingcnuo cra arcscniado cono un
valdcvinos quc qucria inccndiar convcnios c
raiar donzclas.
Esic, dcois dc asscar clos jardins dc
VcrsalIcs, ondc sc alorrcccu, dcois dc Iavcr
janiado cono un Iurao c cono lrciao, dciiara-sc
na docc cscrana dc vcr ao Fci no dia scguinic,
dc conscguir a nao da scnIoriia dc Si. Yvcs, dc
olicr ao ncnos una conanIia dc cavalaria c
fazcr ccssar a crscguiao conira os Iugucnoics.
65
Enlalava-sc ncsscs faguciros cnsancnios,
quando a olcia lIc cncirou no quario.
Aodcraran-sc rinciro do scu fuzil dc dois iiros
c do scu grandc salrc. Fizcran un invcniario do
scu dinIciro dc lolso, c lcvaran-no ara o casiclo
quc o rci Carlos V, filIo dc Joao II, nandou
consiruir nas roinidadcs da rua dc Sanio
Aninio, oria das Tourncllcs.
Qual nao foi o csanio do Ingcnuo, c coisa
quc dcio vossa inaginaao. Julgou, a
rincio, quc sc iraiava acnas dc un sonIo. E
crnancccu cn una csccic dc nodorra. Dcois,
dc suliio, aconciido dc un furor quc lIc
dulicava as foras, cga cla gargania dois dc
scus conduiorcs quc csiavan con clc no carro,
lana-os cla oriinIola, aiira-sc or sua vcz,
arrasiando o icrcciro, quc o qucria dcicr. Tonla
con o csforo, anarran-no foricncnic, lcvan-no
dc novo ara o vcculo. Eis cnsava clc o
quc sc ganIa cn culsar os inglcscs! Quc nao
dirias iu, ninIa lcla Si. Yvcs, sc nc visscs cn ial
csiado?r
CIcgan cnfin ao local dc scu dcsiino.
Lcvan-no cn silcncio ara a ccla ondc dcvia scr
cnccrrado, cono un norio quc carrcgan ara o
ccniicrio. A ccla csiava ja ocuada or un vclIo
soliiario dc Pori-Foyal, cIanado Cordon, quc Ia
dois anos ali dcfinIava. OlIc! dissc a csic o
cIcfc dos cslirros. Trago-lIc aqui un
66
conanIciro". E incdiaiancnic laiaran os
cnorncs fcrrolIos da oria nacia, rcvcsiida dc
largas larras. Os caiivos ficaran scarados do
univcrso iniciro.
67

CAPTULO X
O Ingnuo encarcerado na Bastilha com
um jansenista.

Cordon cra un vclIoic lcn conscrvado c
scrcno, quc salia duas grandcs coisas. suoriar
a advcrsidadc c consolar os infclizcs. Avanou
con fisiononia alcria c conassiva ara o scu
conanIciro, c dissc-lIc, alraando-o.
Qucn qucr quc scjas iu quc vcns ariilIar
do ncu iunulo, fica ccrio dc quc scnrc
csqucccrci a nin ncsno, ara suavizar os icus
iorncnios no alisno infcrnal cn quc csianos
ncrgulIados. Adorcnos a Providcncia quc ara
aqui nos irouc, sofranos cn az c cscrcnos.
Tais alavras causaran na alna do Ingcnuo
o cfciio das Coias da Inglaicrra, quc cIanan un
norilundo vida c o fazcn cnircalrir os olIos
csaniados.
Aos os rinciros cunrincnios, Cordon,
scn o arcssar a dizcr-lIc a causa da sua
dcsgraa, insirou-lIc, cla lrandura dc suas
alavras c cssc inicrcssc quc icn un clo ouiro
dois infclizcs, o dcscjo dc alrir o coraao c aliviar-
sc do fardo quc o orinia. Mas o Ingcnuo nao
68
odia adivinIar o noiivo da sua risao. aquilo lIc
arccia un cfciio scn causa, c Cordon acIava-sc
iao csaniado quanio clc.
fora dc duvida dissc o janscnisia ao
Iurao, quc Dcus dcvc icr grandcs dcsgnios a icu
rcsciio, ois ic conduziu do lago Oniario
Inglaicrra c Frana, fcz-ic laiizar na DrcianIa,
cnccrrando-ic dcois aqui, ara salvaao dc iua
alna.
Palavra rcirucou o Ingcnuo, crcio quc
foi acnas o dialo quc sc ncicu no ncu dcsiino.
Mcus conairioias da Ancrica janais nc
iraiarian con csia sclvagcria; clcs nao icn a
nnina idcia disio. CIanava-lIcs sclvagcns; sao,
dc faio, criaiuras lasianic grossciras, ao asso
quc os Ioncns daqui sao uns rcfinados aiifcs.
Sinio-nc, na vcrdadc, nuiio surrcso dc icr
vindo do ouiro nundo ara scr irancafiado ncsic,
cn conanIia dc un adrc; nas cnso no
rodigioso nuncro dc Ioncns quc aricn dc un
Icnisfcrio ara scrcn norios no ouiro, ou quc
naufragan cn caninIo c sao dcvorados clos
cics. nao aiino quais scjan os graciosos
dcsgnios dc Dcus a rcsciio dc ioda cssa gcnic.
Alcanaran-lIcs conida or un osiigo. A
convcrsaao vcrsou solrc a Providcncia, as carias
dc rcgo, c solrc a aric dc nao sucunlir s
69
dcsgraas a quc iodo Ioncn sc vc cosio ncsic
nundo.
Ha dois anos quc csiou aqui dissc o
vclIo, scn ouira consolaao a nao scr cu
rorio c alguns livros; c aic agora nao iivc un so
noncnio dc nau Iunor.
AI! o scnIor nao ana a sua nadrinIa,
cniao! cclanou o Ingcnuo. Mas sc
conIcccssc, cono cu, a scnIoriia dc Si. Yvcs,
csiaria no naior dcscscro.
A csias alavras, nao odc conicr as
lagrinas, c scniiu-sc cniao un ouco ncnos
orcsso.
Mas or quc scra quc as lagrinas alivian?
olscrvou clc. Qucr-nc arcccr quc dcvcrian
roduzir cfciio conirario.
Mcu filIo, iudo cn nos c dc naiurcza fsica
dissc o lon do vclIo. Toda sccrcao faz lcn
ao coro, c iudo o quc o alivia alivia a alna; nos
sonos as naquinas da Providcncia.
O Ingcnuo quc, cono varias vczcs o
disscnos, iinIa grandc rofundcza dc csriio,
rcflciiu nuiio solrc cssa idcia, cuja scncnic dir-
sc-ia jazcr-lIc na alna. Pcrguniou dcois ao
conanIciro or quc a sua naquina sc acIava
Ia dois anos arisionada.
70
dcvido graa cficaz rcsondcu
Cordon. Passo or janscnisia. conIcci Arnauld
c Nicolc; os jcsuias nos crscguiran. Nos crcnos
quc o Paa nao c nais quc un vigario cono
qualqucr ouiro, c foi or isso quc o adrc dc La
CIaisc olicvc do rci, scu cniicnic, a ordcn dc
nc arrclaiarcn, scn ncnIuna fornalidadc lcgal,
o nais rccioso lcn dos Ioncns, a lilcrdadc.
Eis una coisa lasianic csiranIa
ondcrou o Ingcnuo; iodos os infclizcs quc
icnIo cnconirado so o sao or causa do Paa. E,
quanio sua graa cficaz, confcsso quc nada
cnicndo; nas considcro una grandc graa quc
Dcus nc icnIa fciio cnconirar, na ninIa
dcsvcniura, un Ioncn cono o scnIor, quc lana
cn ninI'alna consolaao dc quc cu nc julgava
incaaz.
Cada dia a convcrsaao sc iornava nais
inicrcssanic c insiruiiva. As alnas dos dois
caiivos ligavan-sc una ouira. O vclIo salia
nuiio, c o jovcn nuiio dcscjava arcndcr. Dcniro
cn un ncs, csiava csiudando gconciria.
dcvorava-a. Cordon lIc dcu a lcr a Fsica dc
FoIauli, quc ainda csiava cn noda, c clc icvc o
lon scnso dc ali so cnconirar inccriczas.
Lcu dcois o rinciro volunc da Pcsquisa da
Vcrdadc. Essa nova luz csclarcccu-lIc nulia
coisa. Cono! dizia clc. A ial onio nos
71
cnganan os nossos scniidos c a nossa
inaginaao!? Eniao os oljcios nao fornan as
nossas idcias c ncn nos rorios as odcnos
arquiiciar!?" Dcois dc lcr o scgundo volunc, ja
nao ficou iao saiisfciio c concluiu quc cra nais
facil dcsiruir quc cdificar.
O adrc, csaniado dc quc un jovcn
ignoranic fizcssc una rcflcao iao roria dc
alnas ccricnics, icvc cn grandc considcraao o
scu csriio c nais sc afcioou ao conanIciro.
Esic scu MalclrancIc dissc-lIc un dia
o Ingcnuo nc arccc icr cscriio a nciadc do
livro con a razao, c a ouira con a sua
inaginaao c os scus rcconcciios.
Alguns dias dcois, crguniou-lIc Cordon.
Quc cnsas cniao da alna, da nancira
cono rccclcnos as nossas idcias, da nossa
voniadc, da graa, do livrc arlirio?
Nada rcsondcu o Ingcnuo. Sc
alguna cousa cnso c quc csianos sol o odcr
do Scr Eicrno, cono os asiros c os clcncnios,
quc Elc faz iudo cn nos, cqucnas cngrcnagcns
quc sonos na incnsa naquina dc quc Elc c a
alna; quc Elc ccrcc a sua aao or lcis gcrais c
nao con oljciivos ariicularcs; so isio nc arccc
inicligvcl, o rcsio c ara nin un alisno dc
ircvas.
72
Mas, ncu filIo, isso scria fazcr dc Dcus
auior do ccado.
No cnianio, ncu adrc, a sua graa cficaz
ianlcn faria dc Dcus auior do ccado. ois c
ccrio quc iodos aquclcs a qucn a sua graa scria
rccusada ccarian; c qucn nos alandona ao nal
nao c auior do nosso nal?
Tal sinlicidadc cnlaraava o lon do vclIo;
clc rorio scniia os scus vaos csforos ara
safar-sc do aiolciro c acunulava ianias alavras
quc arccian icr scniido c nao o iinIan (no
gcncro da rcnoniao fsica, or ccnlo} quc o
Ingcnuo cIcgava a scniir icdadc. Tal qucsiao
cvidcnicncnic sc ligava origcn do lcn c do
nal; c o olrc Cordon unIa-sc cniao a assar
cn rcvisia o cofrc dc Pandora, o ovo dc Orosnadc
furado or Arinanio, a ininizadc cnirc Tfon c
Osiris, c cnfin o ccado original; c anlos corrian
ncssa noiic rofunda, scn janais sc cnconirarcn
un ao ouiro. Mas afinal aquclc ronancc da alna
lIcs dcsviava o csriio da conicnlaao da sua
roria niscria; c, or un csiranIo
cncaniancnio, a nuliidao das calanidadcs
csarsas no univcrso dininua a scnsaao das
suas cnas. nao ousavan quciar-sc quando
iudo sofria.
Mas, no dcscanso da noiic, a inagcn da lcla
Si. Yvcs aagava no csriio dc scu cnanorado
73
iodas as idcias dc nciafsica c dc noral. Elc
acordava con os olIos unidos dc lagrinas. E o
vclIo janscnisia csquccia a sua graa cficaz c o
aladc dc Saini Cyran c Janscnius, ara consolar
un jovcn a qucn suunIa cn ccado norial.
Dcois dc lcrcn, dc discuiircn, iornavan a
falar dc suas avcniuras; c dcois dc icrcn falado
inuiilncnic solrc clas, unIan-sc a lcr junios ou
scaradancnic. Cada vcz nais sc forialccia o
csriio do jovcn. E iria nuiio longc cn
naicnaiica, sc nao fosscn as disiracs quc lIc
causava a scnIoriia dc Si Yvcs.
Lcu livros dc Hisioria, quc o cnirisicccran. O
nundo lIc arcccu dcnasiado nau c dcnasiado
niscravcl. A Hisioria, con cfciio, nao c nais quc
o quadro dos crincs c das dcsgraas. A nuliidao
dc Ioncns inoccnics c acficos scnrc sc aaga
ncssc vasio ccnario. Os rinciais acis csiao
con os anliciosos c os crvcrsos. Parccc quc a
Hisioria .so agrada cono nos agrada a iragcdia,
quc alorrccc quando nao c aninada clas
aics, os crincs, c os grandcs inforiunios. E
rcciso arnar a Clio dc un unIal, cono
Mclncnc.
Enlora scja a Iisioria da Frana iao cIcia dc
Iorrorcs cono iodas as ouiras, arcccu-lIc, no
cnianio, iao cnfadonIa no rincio, iao scca no
ncio, iao cqucna cnfin, ncsno no icno dc
74
Hcnriquc IV, iao dcsrovida scnrc dc grandcs
noncnios, iao csiranIa a cssas lclas
dcscolcrias quc ilusiraran ouiras nacs, quc sc
via olrigado a luiar conira o icdio ara lcr iodos
aquclcs dcialIcs dc olscuras calanidadcs
dcliniiadas nun canio do nundo.
Cordon cnsava cono clc. Fian anlos dc
icdadc anic aquclcs solcranos dc Fczcnsac, dc
Fczcnsaguci c dc Asiarac. Tal csiudo, cnfin, so
arovciiaria aos Icrdciros dcsics, sc os iivcsscn.
Os lclos scculos da rcullica ronana dciaran-
no or algun icno indifcrcnic ao rcsio da icrra.
O csciaculo da Fona viioriosa c lcgisladora das
nacs ocuava-lIc a alna inicira. Arrclaiava-sc
ao conicnlar aquclc ovo quc foi govcrnado
scicccnios anos clo cniusiasno da lilcrdadc c
da gloria.
Assin sc assavan os dias, as scnanas, os
ncscs; c clc aic sc julgaria fcliz na norada do
dcscscro, sc nao anassc.
Sua londosa alna cnicrnccia-sc lcnlrana
do rior c da scnsvcl Kcrlalon. Quc cnsarao
clcs rcciia scguidancnic, scn noicias
ninIas? Hao dc julgar-nc un ingraio". Essc
cnsancnio aiorncniava-o; lancniava aquclcs
quc o anavan, nuiio nais do quc a si ncsno.
75

CAPTULO XI
Como o Ingnuo desenvolve o seu esprito.

A lciiura clcva a alna, c un anigo
csclarccido a consola. O nosso caiivo gozava
dcssas duas vaniagcns quc anics nao Iavia
susciiado. Sinio-nc icniado dissc clc a
crcr nas ncianorfoscs, ois fui iransfornado dc
lruio cn Ioncn". Fornou una lillioicca
cscolIida, con aric dc scu dinIciro dc quc lIc
crniiian disor. O anigo o induziu a dciiar or
cscriio as suas rcflccs. Eis o quc cscrcvcu
solrc a Iisioria aniiga.
Inagino quc as nacs foran or nuiio
icno cono cu. so sc insiruran nuiio iardc c,
duranic scculos, so sc ocuaran do noncnio
rcscnic, nuiio ouco do assado, c janais do
fuiuro. Pcrcorri quinIcnias ou scisccnias lcguas
do Canada, scn cnconirar un unico nonuncnio;
ningucn, or la, salc o quc fcz scu lisav. Nao
scra cssc o csiado naiural do Ioncn? A csccic
quc Ialiia csic coniincnic arccc-nc sucrior
do ouiro. Ha scculos vcn cla anliando o scu
csriio, or inicrncdio das arics c dos
conIccincnios. Scra orquc icn clcs larla no
qucio c Dcus a rccusou aos ancricanos? Nao o
crcio, ois vcjo quc os cIincscs quasc nao icn
76
larla c culiivan as arics Ia nais dc cinco nil
anos. E, sc ossucn quarcnia scculos dc anais,-
c foroso quc a naao ja csiivcssc unida c
florcsccnic Ia cinqucnia nil anos.
O quc rincialncnic nc inrcssiona na
Iisioria aniiga da CIina, c quc iudo ncla c
vcrossnil c naiural. O quc nais nc adnira c quc
nada icnIa dc naravilIoso.
Por quc scra quc iodas as nacs sc
airiluran origcns falulosas? Os aniigos
cronisias da Iisioria dc Frana, quc nao sao
aniigos, fazcn rovir os franccscs dc un
Francus, filIo dc Hciior. Dizian-sc os ronanos
dcsccndcnics dc un frgio, cnlora nao Iouvcssc
na sua lngua una unica alavra quc iivcssc a
nais rcnoia. rclaao con a lngua frgia. Os
dcuscs Iavian Ialiiado dcz nil anos no Egiio c
os dialos na Ciia, ondc Iavian cngcndrado os
Iurcs. Anics dc Tucididcs, nao vcjo scnao
ronanos scnclIanics aos Anadis, c nuiio ncnos
divcriidos. Sao, or ioda aric, aarics,
oraculos, rodgios, soriilcgios, ncianorfoscs,
sonIos inicrrciados, c quc diian o dcsiino dos
naiorcs Incrios c dos ncnorcs Esiados. aqui
aninais quc falan, ali aninais quc sao adorados,
dcuscs iransfornados cn Ioncns c Ioncns
iransfornados cn dcuscs. AI! sc c ncccssario
quc Iaja falulas, quc csias clo ncnos scjan o
77
cnllcna da vcrdadc Ano as falulas dos filosofos,
rio con as das crianas, odcio a dos inosiorcs".
Vcio-lIc un dia s naos una Iisioria do
incrador Jusiiniano. Lia-sc ali quc os acdcuias
dc Consianiinola Iavian laiado, cn cssino
grcgo, un cdiio conira o naior caiiao do scculo,
orquc csic Icroi ronunciara as scguinics
alavras, no calor da discussao. A vcrdadc lrilIa
con a sua roria luz, c nao sc alunian os
csriios con as cIanas das foguciras.
Asscvcraran os acdcuias quc ial roosiao cra
Icrciica, ou cIcirava a Icrcsia, c quc o aiona
conirario cra caiolico, univcrsal c grcgo. So sc
alunian os csriios con a cIana das foguciras,
c a vcrdadc nao odc lrilIar con luz roria.
Assin, condcnaran os rcfcridos linosiolos varias
frascs do caiiao, c laiaran un cdiio.
Cono! cclanou o Ingcnuo. Essa
gcnic a laiar cdiios?!
Nao cran cdiios rclicou Cordon,
cran coniracdiios, dc quc iodo o nundo ria cn
Consianiinola, a concar clo incrador. cra
csic un salio rncic quc soulcra rcduzir os
acdcuias linosiolos a nao fazcrcn scnao o lcn.
Salia quc csscs scnIorcs c varios ouiros
asioforos Iavian csgoiado a acicncia dc scus
rcdcccssorcs, fora dc coniracdiios, cn
naicria nais gravc.
78
Fcz nuiio lcn dissc o Ingcnuo.
Cunrc aoiar os asioforon c conic-los.
Ps or cscriio nuiias ouiras rcflccs quc
csaniaran o vclIo Cordon. Consuni cinqucnia
anos cn insiruir-nc dizia clc consigo c
icino nao odcr aiingir o naiural lon scnso
dcsic ncnino quasc sclvagcn! Parccc-nc quc
acnas conscgui forialcccr laloriosancnic os
rcconcciios, ao asso quc clc so cscuia a
sinlcs naiurcza".
TinIa clc alguns dcsscs ousculos dc criica,
dcssas lrocIuras criodicas ondc Ioncns
incaazcs dc roduzir o qucr quc scja dcnigrcn
as roducs dos ouiros, ondc os Visc insulian
os Facinc, c os Faydii os Fcnclon. O Ingcnuo
crcorrcu alguns dcsscs livrccos. Conaro-os
dizia clc a ccrias noscas quc vao dcsovar no
irasciro dos nais lclos cavalos. isso nao os
incdc dc corrcrcn". Os dois filosofos nal sc
dignaran a lanar os olIos solrc csscs
ccrcncnios da liicraiura.
Lcran junios os clcncnios da asirononia; o
Ingcnuo nandou luscar csfcras. aquclc grandc
csciaculo o iransoriava. Cono c duro dizia
clc so concar a conIcccr o ccu dcois quc nc
arrclaiaran o dirciio dc o conicnlar! Juiicr c
Saiurno rolan ncsscs csaos incnsos; nilIcs
dc sois iluninan niradcs dc nundos; c, na
79
orao dc icrra ondc fui lanado, cisicn scrcs
quc nc rivan, a nin, scr vidcnic c cnsanic, dc
iodos csscs nundos quc a ninIa visia odcria
aiingir, c daquclc ondc Dcus nc fcz nasccr! A luz
fciia ara iodo o univcrso csia crdida ara nin.
Nao na oculiavan no Iorizonic scicnirional ondc
assci a infancia c a juvcniudc. Scn ii, ncu
qucrido Cordon, cu csiaria aqui no vacuo.
80

CAPTULO XII
O que pensa o Ingnuo das peas de
teatro.

AsscnclIava-sc o Ingcnuo a una dcssas
arvorcs vigorosas quc, nascidas nun solo ingraio,
disicndcn cn ouco icno az razcs c os ranos
quando iransoriadas ara icrrcno favoravcl; c
cra lasianic csiranIo quc cssc icrrcno fossc una
risao.
Enirc os livros quc ocuavan os lazcrcs dos
dois caiivos, Iavia ocsias, iraducs dc
iragcdias grcgas, c algunas cas do icairo
franccs. Os vcrsos quc falavan dc anor
cncIcran, ao ncsno icno, a alna do Ingcnuo,
dc razcr c sofrincnio.
Todos lIc falavan da sua qucrida Si. Yvcs.
falula dos Dois Ponlos coriou-lIc o coraao.
lcn longc csiava clc dc odcr rcgrcssar a scu
onlal.
Molicrc cncaniou-o. Fazia-lIc conIcccr os
cosiuncs dc Paris c do gcncro Iunano.
Qual das suas concdias rcfcrcs?
O Tariufo, scn duvida alguna.
81
Pcnso o ncsno dissc Cordon. Foi un
iariufo qucn nc ncicu ncsic calalouo c ialvcz
scjan uns iariufos os quc ic dcsgraaran.
E quc acIas dcssas iragcdias grcgas?
Doas ara os grcgos rcsondcu o
Ingcnuo.
Mas quando lcu a Ifigcnia nodcrna, Pcdra,
Andrnaca, Aialia, ficou nun vcrdadciro ciasc,
susirou, cIorou, dccorava-as scn qucrcr.
Lc Fodogunc rcconcndou-lIc Cordon.
Dizcn quc c a olra-rina do icairo; as ouiras
cas, quc ianio razcr ic causaran, nada sao
conaradas con cla.
O jovcn, logo rincira agina, lIc dissc.
Isio nao c do ncsno auior.
Cono o dcscolrisic?
Ainda nao sci. Mas csics vcrsos nao nc
iocan ncn o ouvido ncn o coraao.
OI! os vcrsos nao inorian olscrvou
Cordon.
Para quc cniao fazc-los? rcirucou o
Ingcnuo.
82
Dcois dc icr lido aicniancnic a ca, scn
ouiro fin quc o dc scniir razcr, fiiava o anigo
con os olIos sccos c csaniados, scn salcr o
quc disscssc. Mas, insiado a dizcr o quc
ccrincniara, assin rcsondcu.
Do conco, nada cnicndo; o ncio dciou-
nc rcvoliado; a uliina ccna conovcu-nc, cnlora
nc arcccssc ouco vcrossnil; nao nc inicrcssci
or ningucn c nao rciivc ncn vinic vcrsos, cu
quc os rcicnIo iodos, quando nc agradan.
E no cnianio, csia ca c considcrada a
nclIor quc nos ossunos.
Sc assin c rclicou clc, ialvcz scja
cono nuiias cssoas quc nao ncrcccn o scu
lugar. Afinal dc conias, c una qucsiao dc gosio;
con ccricza o ncu ainda nao csia fornado; odc
scr quc nc cnganc; nas lcn salcs quc cosiuno
dizcr o quc cnso, ou anics, o quc sinio. Nos
juzos dos Ioncns, Ia nuiio dc ilusao, dc noda,
ou dc caricIo, crcio cu. Falci scgundo a
naiurcza. odc scr quc cn nin a naiurcza sc
nosirc nuiio incrfciia; nas ianlcn odc scr
quc cla scja s vczcs ouco consuliada cla
naioria dos Ioncns.
Ps-sc cniao a rcciiar vcrsos dc Ifigcnia c,
cnlora nao dcclanassc lcn, cnrcsiou-lIc
iania vcrdadc c unao, quc fcz cIorar o vclIo
83
janscnisia. En scguida lcu Cinna. nao cIorou,
nas adnirou.
84

CAPTULO XIII
A bela St. Yves vai a Versalhes.

Enquanio o nosso dcsgraado nais sc
csclarccia do quc sc consolava; cnquanio o scu
gcnio, or ianio icno alafado, sc dcscnvolvia
con iananIa raidcz c fora; cnquanio a
naiurcza, quc nclc sc acrfcioava, o vingava dos
ulirajcs da foriuna, quc fazian o scnIor rior c a
sua loa irna, c a lcla rcclusa Si. Yvcs? No
rinciro ncs, inquiciaran-sc, c no icrcciro
csiavan ncrgulIados no dcscscro. alarnavan-
nos falsas conjciuras c runorcs scn fundancnio;
ao calo dc scis ncscs, csiavan convcncidos da
noric do Ingcnuo. Afinal, or una vclIa caria dc
un guarda rcal, o scnIor c a scnIoriia dc
Kcrlalon vicran a salcr quc un jovcn arccido
con o Ingcnuo cIcgara una iardc a VcrsalIcs,
nas fora dciido noiic, c dcsdc cniao ningucn
nais ouvira falar nclc.
Ai! susirou a scnIoriia Kcrlalon,
vai vcr quc o nosso solrinIo fcz alguna iolicc c
csia agando or isso! jovcn, c lrciao, nao
odc salcr cono sc conoriar na. Coric. Mcu
qucrido irnao, nao conIco VcrsalIcs ncn Paris;
cis una lcla ocasiao, c ialvcz cnconircnos o
nosso olrc solrinIo; c filIo do nosso irnao, c o
85
nosso dcvcr c socorrc-lo. Qucn salc sc nao
odcrcnos afinal fazc-lo suldiacono, dcois quc
sc Iouvcr aaziguado o ardor da juvcniudc?
TinIa lasianic inclinaao ara as cicncias. Nao
ic lcnlras cono clc discorria solrc o VclIo c o
Novo Tcsiancnio? Sonos rcsonsavcis or sua
alna; fonos nos quc o laiizanos; c a sua qucrida
Si. Yvcs assa o dia a cIora-lo. Na vcrdadc,
icnos dc ir a Paris. Sc clc csia cscondido
nalguna dcssas casas alcgrcs dc quc ianio nc
falaran, dc la o iirarcnos.
O rior conovcu-sc con as alavras da irna.
Foi falar con o liso dc Saini-Malo, quc laiizara
o Iurao, c cdiu-lIc roicao c consclIo. O
rclado arovou a viagcn. Dcu-lIc carias dc
rcconcndaao ara o adrc dc La CIaisc,
confcssor do rci, quc cra a nais alia dignidadc do
rcino, ara o arccliso dc Paris, Harlay, c ara o
liso dc Mcau, Dossuci.
Afinal os dois irnaos ariiran; nas,
cIcgados cn Paris, viran-sc crdidos cono nun
vasio lalirinio. Suas osscs cran ncdocrcs;
iodos os dias ncccssiiavan dc carros ara sair
dcscolcria, c nao dcscolrian coisa alguna.
O rior foi arcscniar-sc ao rcvcrcndo adrc
dc La CIaisc. acIava-sc csic con a scnIoriia Du
TIron, c nao odia dar audicncia a riorcs. Foi
laicr oria do arccliso; acIava-sc csic
86
cnccrrado con a lcla scnIora lc Lcsdiguicrcs,
iraiando dc assunios da Igrcja. Corrcu casa dc
cano do liso dc Mcau. csic caninava, con a
scnIoriia dc Maulcon, o anor nsiico da scnIora
Cuyon.
No cnianio, cIcgou a fazcr-sc ouvir clos dois
uliinos rclados, quc lIc dcclararan nada
odcrcn fazcr clo scu solrinIo, visio nao scr
csic suldiacono.
Aic quc conscguiu avisiar-sc con o jcsuia.
csic o rccclcu dc lraos alcrios, roicsiando quc
scnrc lIc dcdicara ariicular csiina, cnlora
janais o iivcssc visio. Jurou quc a Socicdadc dos
Jcsuias scnrc fora nuiio ligada aos lrcics.
Mas acrcsccniou clc, scra. quc o scu
solrinIo nao icn a dcsgraa dc scr Iugucnoic?
Ccriancnic quc nao, Fcvcrcndo Padrc.
E nao scra janscnisia?
Posso asscgurar a Vossa Fcvcrcndssina
quc c crisiao rcccnic. Faz uns onzc ncscs quc o
laiizanos.
Muiio lcn, nuiio lcn, nos nos
ocuarcnos dclc. E os scus Ionorarios, scnIor
rior, sao considcravcis?
87
OI, ouca coisa! E o ncu solrinIo nc sai
nuiio caro.
E Ia alguns janscnisias cla vizinIana?
Tonc cuidado, ncu caro rior, clcs sao nais
crigosos quc os Iugucnoics c os aicus.
Nao Ia ncnIun, Fcvcrcndo. Ncn sc salc
o quc c janscnisno cn Nossa ScnIora da
MonianIa.
Tanio nclIor; odc ir, c csicja ccrio dc quc
nao Ia nada quc cu nao faa clo scnIor.
Dcscdiu afciuosancnic o rior c nao cnsou
nais no caso.
Corria o icno, c o rior c a loa irna sc
dcscscravan.
Enircncnics, o naldiio lailio arcssava o
casancnio do alcrna do filIo con a lcla Si.
Yvcs, quc iinIan fciio sair crcssancnic do
convcnio. Coniinuava a anar o scu afilIado ianio
quanio dcicsiava o narido quc lIc ofcrccian. A
afronia dc icr sido rccolIida a un convcnio
auncniava a sua aiao, quc a ordcn dc
dcsosar o filIo do lailio clcvava ao cunulo. O
csar, a icrnura c o Iorror lIc alalavan a alna,
O anor, cono sc salc, c nuiio nais cngcnIoso c
ousado cn una donzcla do quc a anizadc cn un
vclIo rior c una iia assanic dos quarcnia c
88
cinco. Dc rcsio, fornara o csriio no convcnio,
con os ronanccs quc lcra s cscondidas.
A lcla Si. Yvcs lcnlrava-sc da caria quc un
guarda cscrcvcra ara a Daia-DrcianIa c da
qual nuiio sc Iavia falado. Fcsolvcu ir
cssoalncnic olicr infornacs cn VcrsalIcs,
lanar-sc aos cs dos ninisiros sc o Ingcnuo
csiivcssc rcso, cono lIc dizian, c alcanar
jusiia ara clc, Nao sci quc sccrcio scniincnio a
advcriia dc quc na Coric nao sc rccusa nada a
una lcla noa. Nao salia, orcn, o quc isso
cusiava.
Tonada cssa rcsoluao, cla sc nosira
confornada, iranquiliza-sc, nao nais cviia o
lora do noivo; acolIc o dcicsiavcl sogro, acaricia
o irnao, csalIa alcgria cla casa; dcois, no dia
dcsiinado ccrinnia, aric sccrciancnic s
quairo da nadrugada con os scus rcscnics dc
nucias c iudo o quc odc juniar. Tao lcn
ionara as suas rovidcncias, quc csiava ja a dcz
lcguas quando cniraran no scu quario, or volia
do ncio dia. Inaginc-sc qual nao foi a surrcsa c
consicrnaao! O inicrrogaiivo lailio fcz naquclc
dia nais crgunias do quc cn ioda a scnana; o
noivo ficou nais iolo do quc nunca. O aladc dc
Si. Yvcs, cncolcrizado, ionou a rcsoluao dc
ariir cn lusca da irna. O lailio c o filIo
dccidiran aconanIa-lo. Dcsiaric conduzia o
89
Dcsiino a Paris quasc iodo aquclc caniao da
DrcianIa.
Dcn dcsconfiava a lcla Si. Yvcs dc quc a
csiavan scguindo; infornava-sc discrciancnic
con os corrcios sc nao Iavian cnconirado un
gordo aladc, un cnornc. lailio c un jovcn
alcrna, a caninIo dc Paris Tcndo salido, no
icrcciro dia, quc csics nao sc acIavan longc,
ionou un caninIo difcrcnic, icndo a Ialilidadc
c a soric dc cIcgar cn VcrsalIcs cnquanio a
rocuravan inuiilncnic cn Paris.
Mas cono conduzir-sc cn VcrsalIcs? Jovcn,
lcla, scn consclIo, scn aoio, dcsconIccida,
cosia a iudo, cono aircvcr-sc a rocurar un
guarda do rci? Pcnsou cn dirigir-sc a un jcsuia
dc laia caicgoria; Iavia-os ara iodas as
condics da vida, ial cono Dcus, dizian clcs,
dcra difcrcnics alincnios s divcrsas csccics dc
aninais. Dcra ao rci o scu confcssor, a qucn
iodos os soliciiadorcs dc lcncfcios cIanavan o
cIcfc da igrcja galicana; cn scguida vinIan os
confcssorcs das rinccsas; os ninisiros nao os
iinIan. nao cran iolos ara isso. Havia os
jcsuias do vulgo, c rincialncnic os jcsuias
das criadas dc quario, clas quais sc salian os
scgrcdos das airoas, c quc nao cra cqucno
cargo. A lcla Si. Yvcs dirigiu-sc a un dcsics
uliinos, quc sc cIanava o adrc Toui--ious.
Confcssou-sc a clc, cs-lIc suas avcniuras,
90
scu csiado, scu crigo, conjurando-o a aloja-la
cn casa dc alguna loa dcvoia, quc a uscssc a
alrigo das icniacs.
O adrc Toui--ious a aconodou na casa da
nulIcr dc un oficial da coa, una das suas nais
ficis cniicnics. Logo dc cIcgada, arcssou-sc cn
ganIar a confiana c anizadc dcssa nulIcr;
infornou-sc accrca do guarda lrciao, a qucn
nandou cIanar. Tcndo salido or clc quc o scu
anado fora rcso dcois dc falar con un
rinciro sccrciario, dirigiu-sc casa dcsic. a
visia dc una lcla nulIcr o alrandou, ois
cunrc confcssar quc Dcus so criou as nulIcrcs
ara doncsiicarcn os Ioncns.
O funcionario, cnicrnccido, confcssou-lIc
iudo.
O scu cnanorado csia na DasiilIa Ia
ccrca dc un ano, c, sc nao fossc a scnIoriia, clc
ialvcz ficassc or la ioda a vida.
A scnsvcl Si. Yvcs dcsnaiou. Quando voliou
a si, dissc-lIc o funcionario.
Nao icnIo airiluics ara fazcr o lcn.
Todo o ncu odcr sc liniia a fazcr o nal algunas
vczcs. Va icr con o scnIor dc Saini Pouangc, quc
faz o lcn c o nal, c c rino c favoriio dc
nonscnIor dc Louvois. Essc ninisiro icn duas
alnas. o scnIor dc Si. Pouangc c una dclas; a
91
scnIora Du Dcloy, a ouira; nas csia nao sc acIa
agora cn VcrsalIcs; so lIc rcsia o roicior quc
lIc indico.
A lcla Si. Yvcs, dividida cnirc un ouco dc
alcgria c csarcs circnos, cnirc algunas
cscranas c irisics rcccios, crscguida clo
irnao, scnrc adorando o scu anado, cnugando
as lagrinas c vcricndo-as dc novo, ircnula,
dcscncorajada c dali a ouco cIcia dc anino,
assin corrcu a falar con o scnIor dc Si.
Pouangc.
92

CAPTULO XIV
Progressos do esprito do Ingnuo.

O Ingcnuo fazia raidos rogrcssos nas
cicncias, c solrciudo na cicncia do Ioncn. Essc
raido dcscnvolvincnio dc scu csriio cra dcvido
quasc ianio sua cducaao sclvagcn cono
icncra dc sua alna. Pois, nada icndo arcndido
na infancia, nao arcndcra rcconcciios. E scu
cnicndincnio, nao icndo sido curvado clo crro,
crnancccra cn ioda a sua rciidao. Via as coisas
cono sao, ao asso quc as idcias quc nos
inculcan na infancia fazcn con quc as vcjanos,
duranic ioda a vida, cono nao sao.
Tcus crscguidorcs sao aloninavcis
dizia clc a scu anigo Cordon. Lancnio quc ic
orinan, nas ianlcn lancnio quc scjas
janscnisia. Toda sciia nc arccc una condiao
dc crro. Ha, or acaso, sciias cn gconciria?
Nao, ncu filIo dissc-lIc, susirando, o
lon Cordon; iodos os Ioncns csiao dc acordo
solrc a vcrdadc quando cla c dcnonsirada, nas
acIan-sc nuiio divididos quanio s vcrdadcs
olscuras.
93
Scria nclIor dizcr as falsidadcs olscuras"
Sc Iouvcssc una unica vcrdadc oculia ncssc
noniao dc arguncnios quc sc rcisan Ia ianios
scculos, scn duvida a icrian dcscolcrio; c, ao
ncnos ncssc onio, o univcrso csiaria dc acordo.
Sc cssa vcrdadc fossc ncccssaria cono o sol o c
icrra, scria lrilIanic cono clc. un alsurdo, c
un ulirajc ao gcncro Iunano, c un aicniado
conira o Scr Infiniio c Surcno dizcr. Ha una
vcrdadc csscncial ao Ioncn, c Dcus a oculiou".
Tudo o quc dizia o jovcn ignoranic, insirudo cla
naiurcza, causava rofunda inrcssao no
csriio do vclIo salio inforiunado.
Scra ncsno vcrdadc cclanou clc quc
cu nc Iaja dcsgraado or causa dc quincras?
TcnIo nuiio nais ccricza do ncu inforiunio do
quc da graa cficaz. Consuni ncus dias a
raciocinar solrc a lilcrdadc dc Dcus c do gcncro
Iunano, c crdi a ninIa; ncn Sanio AgosiinIo
ncn S. Proscro nc iirarao do alisno ondc
csiou.
O Ingcnuo, cnircguc a scu gcnio, dissc cnfin.
Qucrcs quc cu ic falc con ousada
confiana? Os quc sc dcian crscguir or cssas
vis disuias cscolasiicas nc arcccn ouco
scnsaios; os quc os crscgucn nc arcccn
nonsiros.
94
Os caiivos csiavan anlos dc acordo solrc a
injusiia dc scu caiivciro.
Sou nil vczcs nais digno dc lasiina
dizia o Ingcnuo. Nasci livrc cono o ar; iinIa
duas vidas, a lilcrdadc c o oljcio do ncu anor. c
anlas nc sao iiradas. Eis-nos os dois a fcrros,
scn salcr o noiivo c scn odcr crgunia-lo.
Vinic anos vivi cono os Iurcs; dizcn quc sao
larlaros orquc sc vingucn dc scus ininigos
nas janais oriniran os scus anigos. Mal us
os cs cn Frana, vcrii ncu sanguc or cla;
salvci ialvcz una rovncia c, cono rcconcnsa,
fui nciido ncsic iunulo dc vivos, ondc icria
norrido dc dcscscro, sc nao fosscs iu. Eniao
nao Ia lcis ncsic as?! Condcnan os Ioncns
scn ouvi-los?! Na Inglaicrra nao c assin. AI! nao
cra conira os inglcscs quc cu dcvcria laicr-nc!
Assin a nasccnic filosofia cra incaaz dc
doninar a naiurcza ulirajada no rinciro dos
scus dirciios, dciando livrc curso sua jusia
colcra.
Scu conanIciro nao o coniradissc. A
auscncia scnrc auncnia o anor quc nao c
saiisfciio, c a filosofia nao o dininui.
Scguidancnic falava clc da sua qucrida Si. Yvcs,
ianio quanio dc noral c nciafsica. Quanio nais
sc dcuravan scus scniincnios, nais clc anava.
Lcu alguns novos ronanccs; oucos acIou quc
95
lIc iniasscn o scu csiado d'alna. Scniia quc o
scu coraao ia scnrc alcn do quc lia. AI!
dizia clc. Quasc iodos csscs auiorcs acnas
icn csriio c aric."
E o lon do adrc janscnisia inscnsivclncnic
sc ia iornando confidcnic do scu anor. Anics, so
conIccia o anor cono un ccado dc quc a gcnic
sc acusa cn confissao. Arcndcu a conIccc-lo
cono un scniincnio iao nolrc quao dclicado,
quc odc clcvar a alna ianio quanio
cnlangucscc-la c quc, algunas vczcs, aic roduz
viriudcs.
Enfin, ara dcrradciro rodgio, un Iurao
convcriia un janscnisia.
96

CAPTULO XV
A bela St. Yves resiste a propostas
delicadas.

A lcla Si. Yvcs, nais aaionada ainda quc o
scu nanorado, foi icr con o scnIor dc Si.
Pouangc, cn conanIia da aniga quc a
Ioscdava, anlas oculias nos scus cIalcs. A
rincira cssoa quc viu oria foi o aladc dc Si.
Yvcs, scu irnao, quc sc rciirava. Assusiou-sc,
nas a dcvoia aniga iranquilizou-a.
Eaiancnic orquc falaran conira ii c quc
c rcciso quc falcs. Fica ccria dc quc ncsic as
os acusadorcs icn scnrc razao sc a gcnic nao
sc arcssa cn confundi-los. Dc rcsio, ou cu nc
cngano nuiio ou a iua rcscna causara naior
cfciio quc as alavras dc icu irnao.
Por ouco quc a gcnic a cncorajc, una
nulIcr quc ana salc scr inircida. A Si. Yvcs
arcscnia-sc audicncia. Sua juvcniudc, scus
cncanios, scus lrandos olIos, uncdccidos dc
algunas lagrinas, airaran iodos os olIarcs.
Cada coricsao do sulninisiro csqucccu or un
noncnio o dolo do odcr ara conicnlar o da
lclcza. Si. Pouangc fc-la cnirar nun galincic; cla
97
falou con cnoao c graa. Si. Pouangc scniiu-sc
conovido. Ela ircnia, clc iranquilizou-a.
Volic csia noiic dissc-lIc clc. Scus
assunios ncrcccn un dcnorado canc. Aqui Ia
nuiia gcnic. As audicncias sao dcsacIadas
nuiio s rcssas. TcnIo dc lIc falar a fundo dc
iudo o quc lIc ioca.
E dcois dc clogiar-lIc a lclcza c os
scniincnios, rcconcndou-lIc quc voliassc s scic
Ioras da noiic.
Nao faliou cnircvisia; a dcvoia aniga
ianlcn a aconanIou dcsia vcz, nas
conscrvou-sc na sala, a lcr Lc Pcdagoguc
CIrciicn, cnquanio Si. Pouangc c a. lcla Si. Yvcs
sc acIavan no galincic coniguo.
Acrcdiia quc o scu irnao nc vcio cdir
una caria-dc-rcgo conira a scnIoriia? Eu dc
lon grado ccdiria una ara nanda-lo dc volia
DrcianIa.
AI, ScnIor! Muiio lilcral dcvc scr o
govcrno cn carias-dc-rcgo, ara quc as vcnIan
soliciiar do fundo do rcino, cono cnscs. Longc
csiou dc cdir una conira ncu irnao. TcnIo
nuiias qucias dclc, nas rcsciio a lilcrdadc dos
Ioncns; co a dc un Ioncn a qucn qucro
dcsosar, dc un Ioncn a qucn dcvc o Fci a
conscrvaao dc una rovncia, quc odc scrvi-lo
98
uiilncnic c quc c filIo dc un oficial norio a scu
scrvio. Dc quc c clc acusado? Cono o udcran
iraiar iao cruclncnic, scn ouvi-lo?
Mosirou-lIc cniao o sulninisiro a caria do
jcsuia csiao c a do crfido lailio.
Cono! Ha iais nonsiros na icrra? E qucrcn
olrigar-nc a dcsosar o ridculo filIo dc un
Ioncn ridculo c nau?! E c sol iais inforncs quc
sc dccidcn aqui os dcsiinos dos cidadaos?!
Lanou-sc dc joclIos, cdiu cnirc soluos a
lilcrdadc do lravo quc a adorava. Scus airaiivos,
naquclc csiado, sc cvidcnciaran con naior
cncanio. Tao lcla csiava, quc Si. Pouangc,
crdcndo qualqucr cscruulo, insinuou-lIc quc
cla Iavia dc conscguir iudo sc concassc or lIc
dar as rincias do quc rcscrvava a scu noivo. A
Si. Yvcs, aicrrada c confusa, fingiu nuiio icno
nao conrccndc-lo; foi rcciso clicar-sc nais
clarancnic. Una frasc largada a rincio con
ccria rcscrva, rovocava ouira nais foric, scguida
dc una icrccira nais crcssiva. Nao acnas a
rcvogaao da caria-dc-rcgo lIc foi ofcrccida, nas
rcconcnsas, dinIciro, Ionrarias, osics. E,
quanio nais clc ronciia, nais auncniava o
dcscjo dc nao scr rccusado.
A Si. Yvcs cIorava, arqucjanic, ncio ionlada
nun sofa, nal acrcdiiando no quc via c no quc
ouvia. Si. Pouangc, or sua vcz, lanou-sc-lIc
99
aos cs. Airaiivos nao lIc faliavan, c lcn
odcria nao csaniar un coraao ncnos
rcvcnido. Mas Si. Yvcs adorava o scu anado c
julgava un crinc Iorrvcl ira-lo ara o scrvir. Si.
Pouangc rcdolrava os rogos c roncssas. Afinal
ircsvariou a onio dc dcclarar quc cra aquclc o
unico ncio dc iirar da risao o Ioncn clo qual
ionava cla iao violcnio c aaionado inicrcssc. A
csiranIa cnircvisia rolongava-sc
indcfinidancnic. A dcvoia da aniccanara, lcndo o
scu Pcdagoguc CIrciicn, cnsava. Mcu Dcus!
Quc odcn clcs csiar fazcndo Ia duas Ioras?
Nunca nonscnIor dc Si. Pouangc nc dcu iao
longa audicncia; con ccricza clc rccusou iudo a
cssa olrc noa, visio quc aic agora cla lIc csia
rogando".
Enfin a sua conanIcira saiu do galincic,
dcsvairada, scn odcr falar, a rcflciir
rofundancnic solrc o caraicr dos grandcs c dos
scnigrandcs quc iao lcvianancnic sacrifican a
lilcrdadc dos Ioncns c a Ionra das nulIcrcs.
Nao dissc alavra duranic iodo o caninIo.
CIcgada casa da aniga, dcsalafou c coniou-lIc
iudo. A dcvoia fcz grandcs sinais da cruz.
MinIa qucrida, dcvcnos consuliar
ananIa o adrc Toui--ious, nosso dircior; goza
dc nuiio crcdiio junio ao scnIor dc Si. Pouangc;
confcssa varias criadas dc sua casa; c un Ioncn
100
io c conlaccnic, quc ianlcn dirigc danas dc
qualidadc. Alandona-ic a clc, c assin quc fao; c
scnrc nc dci nuiio lcn con isso. Nos, olrcs
nulIcrcs, icnos ncccssidadc dc scr conduzidas
or un Ioncn.
Pois lcn, ninIa qucrida aniga, irci
ananIa falar con o adrc Toui--ious.
101

CAPTULO XVI
Ela consulta um jesuta.

Logo quc a lcla c consicrnada Si. Yvcs sc viu
con o scu lon confcssor, coniou-lIc quc un
Ioncn odcroso c lulrico lIc rounIa iirar da
risao aquclc a qucn cla dcvcria dcsosar
lcgiiinancnic, c quc lIc cdia un alio rco clo
scu scrvio; quc ial infidclidadc lIc causava
ircncnda rcugnancia c quc, sc acnas sc
iraiassc da sua roria vida, rcfcriria crdc-la a
sucunlir.
Quc aloninavcl ccador! cclanou o
adrc Toui--ious. Dcvc dizcr-nc o nonc
dcssc vilao; c scn duvida algun janscnisia; cu o
dcnunciarci a Sua Fcvcrcndssina o adrc dc La
CIaisc, quc o nandara ncicr no calalouo ondc
sc acIa agora a anavcl criaiura quc a scnIoriia
dcvc dcsosar. A olrc noa, dcois dc longo
cnlarao c nuiias Icsiiacs, rcvclou cnfin o
nonc dc Si. Pouangc.
MonscnIor dc Si. Pouangc! cclanou o
jcsuia. AI, ninIa filIa, isso c ouira coisa; clc
c rino do naior ninisiro quc janais iivcnos,
Ioncn dc lcn, roicior da loa causa, lon
102
crisiao; nao odc icr iido ial cnsancnio. con
ccricza a scnIoriia conrccndcu nal.
AI, ncu adrc, cnicndi nuiio lcn!
Qualqucr coisa quc cu faa, csiou crdida; so
icnIo a cscolIcr cnirc a dcsgraa c a vcrgonIa;
ou o ncu noivo crnancccra cnicrrado vivo ou cu
nc iornarci indigna dc vivcr. Nao osso dcia-lo
crcccr, c nao osso salva-lo.
O adrc Toui--ious iraiou dc acalna-la con
csias doccs alavras.
Princirancnic, ninIa filIa, nunca diga
ncu noivo; icn qualqucr coisa dc nundano, quc
odcria ofcndcr a Dcus. Diga ncu csoso, ois,
cnlora ainda o nao scja, considcra-o cono ial, c
nada c nais dcccnic.
Por ouiro lado, cnlora scja clc scu csoso
cn cnsancnio, cn cscrana, nao o c dc faio. c
assin nao concicria adulicrio, ccado cnornc
quc cunrc scnrc cviiar na ncdida do ossvcl.
En icrcciro lugar, as acs nao icn nalcia
dc cula quando a inicnao c ura.
Por uliino, cisicn na sania aniiguidadc
alguns ccnlos quc scrvcn naravilIa ara
noricar scu roccdincnio. Fcfcrc Sanio
AgosiinIo quc, sol o ro-consulado dc Sciinius
Acindynus, no ano 340 da nossa salvaao, un
103
olrc Ioncn, nao odcndo agar a Ccsar o quc
cricncia a Ccsar, foi condcnado noric, cono c
jusio, acsar da naina. Ondc nao Ia nada, o rci
crdc os scus dirciios. Traiava-sc dc una lilra dc
ouro. TinIa o rcu una csosa a qucn Dcus
aquinIoara con a lclcza c a rudcncia. Un vclIo
ricao roncicu dar-lIc una lilra dc ouro, c aic
nais, sol a condiao dc raiicar con cla o ccado
inundo. A dana nao julgou quc fizcssc nal
ncnIun cn salvar a vida. ao narido. Sanio
AgosiinIo cncarccc grandcncnic a sua gcncrosa
rcsignaao. vcrdadc quc o vclIo ricao a
cnganou c ialvcz o narido nao icnIa dciado dc
ir ara a forca; nas a csosa fizcra iudo o quc
csiava a scu alcancc ara salvar-lIc a vida.
Esicja ccria, ninIa filIa, dc quc, quando un
jcsuia cIcga a ciiar-lIc Sanio AgosiinIo, c quc
cssc sanio csia ncsno con a razao. Nao lIc
aconsclIo nada; juzo nao lIc falia; c dc rcsunir
quc salcra scr uiil a scu csoso. MonscnIor dc
Si. Pouangc c un Ioncn Ionrado, nao a
cnganara; c o nais quc lIc osso dizcr; rczarci
cla scnIoriia, c cscro quc iudo sc assara ara
naior gloria dc Dcus.
A lcla Si. Yvcs, nao ncnos csiarrccida con
csias alavras do quc con as roosias do
sulninisiro, voliou conlciancnic dcsnoricada
ara junio da aniga. Scniia-sc icniada a livrar-
sc, cla noric, do Iorror dc dciar nun Iorrcndo
caiivciro aquclc a qucn adorava, c da vcrgonIa
104
dc o lilcriar cusia do quc cla ossua dc nais
caro c quc so dcvia cricnccr quclc dcsgraado
ananic.
105

CAPTULO XVII
Ela sucumbe por virtude.

Pcdia aniga quc a naiassc; nas csia
nulIcr, nao ncnos indulgcnic quc o jcsuia,
falou-lIc ainda con nais clarcza.
Ai! susirou cla. Os ncgocios nao sc
arranjan dc ouira nancira ncsia Coric iao
anavcl, iao galanic c afanada. Os lugarcs nais
ncdocrcs, c os nais considcravcis, nuiias vczcs
nao foran conccdidos scnao clo rco quc
cigcn dc ii. Escuia, iu nc insirasic anizadc c
confiana; ois confcsso-ic quc, sc nc Iouvcssc
nosirado iao difcil cono iu, ncu narido nao
icria o cqucno cargo dc quc vivc; clc lcn o salc
c, longc dc sc agasiar con isso, vc cn nin a sua
lcnfciiora c considcra-sc criaiura ninIa. Pcnsas
quc iodos aquclcs quc csiivcran icsia das
rovncias, ou ncsno dos ccrciios, icnIan
dcvido as Ionrarias c a foriuna unicancnic a
scus scrvios? Ha os quc o dcvcn s scnIoras
suas csosas. As dignidadcs da gucrra foran
soliciiadas clo anor; c o lugar conccdido ao
csoso da nais lcla. Tu csias cn una siiuaao
nuiio nais inicrcssanic. o fin c lilcriarcs icu
noivo c dcsosa-lo; iraia-sc dc un dcvcr sagrado
a quc nao odcs faliar. Ningucn ccnsurou as
106
lclas c grandcs danas dc qucn ic falo; a ii, Iao
dc alaudir-ic c dirao quc so ic crniiisic una
fraqucza or cccsso dc viriudc.
AI! quc viriudc! cclanou a lcla. Si.
Yvcs. Quc lalirinio dc iniquidadcs! Quc as! E
cono arcndo a conIcccr os Ioncns! Un adrc
dc La CIaisc c un lailio ridculo nandan ncu
noivo ara a risao; ninIa fanlia nc crscguc; c
so nc csicndcn a nao, na dcsgraa, ara
dcsonrar-nc. Un jcsuia crdcu a un lravo,
ouiro jcsuia qucr crdcr-nc; csiou ccrcada dc
arnadilIas c aroina-sc o insianic faial! Dcvo
naiar-nc, ou ir falar ao Fci. Eu nc jogarci a scus
cs quando clc assar ara a nissa ou ara o
icairo.
Nao dciarao quc ic aroincs dclc
dissc-lIc a loa aniga. E, sc iivcsscs a
dcsgraa dc falar, nonscnIor dc Louvois c o
adrc dc La CIaisc odcrian cnicrrar-ic nun
convcnio ara o rcsio da vida.
Enquanio a ccclcnic criaiura assin
auncniava as crlcidadcs daqucla alna cn
dcscscro c lIc afundava o unIal no coraao,
cis quc cIcga un cnviado do scnIor dc Si.
Pouangc, con una caria c dois lclssinos
lrincos. Si. Yvcs rccusou iudo, cIorando, nas a
aniga rccclcu o rcscnic c a caria.
107
Logo quc o ncnsagciro ariiu, a nossa
confidcnic s-sc a lcr a caria, na qual sao
convidadas as duas anigas ara una cqucna
ccia, naqucla ncsna noiic. Si. Yvcs jura quc nao
ira. A dcvoia rocura ccrincniar-lIc o ar dc
lrincos dc diananic; Si. Yvcs nao o crniic, c
luia o dia iniciro.
Afinal, so icndo cn visia o noivo, vcncida,
arrasiada, scn salcr aondc a lcvan, dcia-sc
conduzir ccia faial. Nada udcra fazcr con quc
cla usassc os lrincos; a confidcnic os lcvou
consigo c ajusiou-lIos conira a sua voniadc
anics quc sc scniasscn ncsa. Si. Yvcs csiava
iao confusa, iao criurlada, quc sc dciava
aiorncniar; c o anfiiriao iirava disso un
ccclcnic augurio. Pclo fin da ccia, a aniga
rciirou-sc discrciancnic. Si. Pouangc nosirou
cniao a rcvogaao da caria-dc-rcgo, o ccriificado
dc una considcravcl graiificaao, o da conccssao
dc una conanIia, c nao ouou as nais lclas
roncssas.
AI! dissc-lIc a Si. Yvcs. Cono cu o
csiinaria sc o scnIor nao quiscssc scr iao
csiinado!
Afinal, aos. una longa rcsisicncia, c
soluos, griios, lagrinas, causia da luia,
alucinada, dcsfalcccnic, icvc dc rcndcr-sc. Nao
icvc ouiro rccurso scnao roncicr a si ncsna
108
quc so cnsaria no Ingcnuo cnquanio o crucl
dcsfruiassc inicdosancnic da ncccssidadc a
quc sc via rcduzida.
109

CAPTULO XVIII
Ela liberta o noivo e um jansenista.

Ao clarcar do dia, corrc a Paris, nunida da
ordcn do ninisiro. Difcil iniar o quc lIc ia no
coraao duranic aqucla viagcn. Inaginc-sc una
alna. viriuosa c nolrc, IunilIada con o scu
orolrio, cnlriagada dc aiao, laccrada clos
rcnorsos dc Iavcr irado o scu anado, cIcia da
alcgria dc lilcriar aquclc a qucn adora. Suas
anarguras, suas luias, scu iriunfo lIc
ariilIavan iodas as rcflccs. Nao cra nais
aqucla jovcn sinlcs a qucn una cducaao
rovinciana acanIara as idcias. O anor c a
dcsgraa a iinIan fornado. Tanios rogrcssos
fizcra ncla o scniincnio cono os fizcra a razao no
csriio do scu dcsvcniurado noivo. As noas
arcndcn a scniir con nuiio nais facilidadc do
quc os Ioncns a cnsar. A sua avcniura cra nais
insiruiiva quc quairo anos dc convcnio.
Scu irajc cra dc circna singclcza.
Considcrava con Iorror os adcrcos con quc sc
arcscniara a scu funcsio lcnfciior; dciara os
lrincos ara a conanIcira, scn ao ncnos
lanar-lIcs un olIar. Confusa c cncaniada,
idolairando o Ingcnuo c odiando a si ncsna;
cIcga cnfin oria
110
Dcssc Iouc custco, uuco du ungunu,
uc cqcntcncntc contcuc o cnc c u noccncu.
Quando foi ara dcsccr da carruagcn,
faliavan-lIc as foras; iivcran dc ajuda-la; cla
cnirou, con o coraao aliianic, os olIos
unidos, a fisiononia consicrnada. Arcscnian-
na ao govcrnador; cla qucr falar-lIc, sua voz
cira; nosira a sua ordcn, ariiculando a cusio
algunas alavras. O govcrnador, quc csiinava o
risionciro, nosirou-sc nuiio saiisfciio con a
lilcraao. Scu coraao nao csiava cndurccido
cono o dc alguns Ionrados carccrciros scus
confradcs, quc, so cnsando nos rovcnios quc
lIc iraz a guarda dos caiivos, lascando as rcndas
nas suas viinas c vivcndo da dcsgraa alIcia,
scniian cn scgrcdo una Iorrcnda alcgria con as
lagrinas dos dcsgraados.
Mandou irazcr o risionciro a scu galincic.
Os dois cnanorados dao con os olIos un no
ouiro c dcsnaian. A lcla Si. Yvcs crnancccu
longo icno scn novincnio c scn vida. o ouiro
logo sc rcfcz.
Pclo quc vcjo, c a scnIora sua csosa
dissc-lIc o govcrnador. O scnIor nao nc
Iavia diio quc cra casado. Sci quc c sua
gcncrosa inicrfcrcncia quc dcvc o scnIor a
lilcrdadc.
111
AI! cu nao sou digna dc scr sua csosa
dissc a lcla Si. Yvcs con voz ircnula, c dcsnaiou
dc novo.
Quando voliou a si, arcscniou, scnrc
ircnula, o ccriificado da graiificaao c a
roncssa, or cscriio, dc una conanIia. O
Ingcnuo, iao csaniado cono cnicrnccido,
dcscriava dc un sonIo ara cair cn ouiro.
Por quc fui cnccrrado aqui? Cono udcsic
lilcriar-nc? Ondc csiao os nonsiros quc nc
crscguiran? Tu cs una divindadc laiada do
ccu cn ncu aulio.
A lcla Si. Yvcs laiava o olIar, dcois fiiava
o anado, cnrulcscia, c logo dcsviava os olIos
unidos dc ranio. Coniou-lIc afinal iudo o quc
salia c iudo o quc ccrincniara, cccio aquilo
quc dcscjaria oculiar a si ncsna ara scnrc c
quc qualqucr ouiro quc nao o Ingcnuo, nais
acosiunado ao nundo c nais a ar dos cosiuncs
da Coric, icria logo adivinIado.
Scra ossvcl quc un niscravcl cono cssc
lailio icnIa iido o odcr dc arrclaiar-nc a
lilcrdadc? AI! lcn vcjo quc con os Ioncns
aconiccc o ncsno quc con os nais dcsrczvcis
aninais. iodos odcn causar dano. Mas scra
ossvcl quc un nongc, un jcsuia confcssor do
rci, icnIa coniriludo ara o ncu inforiunio
ianio quanio o lailio, scn quc cu ossa inaginar
112
sol quc rcicio nc crscguiu cssc dcicsiavcl
iraianic? Fcz-nc assar or janscnisia? E cono
ic fosic lcnlrar dc nin? Eu nao o ncrccia, cu
nao assava cniao dc un sclvagcn. E udcsic,
scn consclIo, scn aulio, ir aic VcrsalIcs! La
aarcccsic, c quclran-sc as ninIas cadcias! Ha,
ois, na lclcza c na viriudc un invcncvcl
cncanio quc faz ionlarcn as orias dc fcrro c
alrandarcn os coracs dc lronzc!
A csia alavra viriudc, cscaaran soluos
lcla Si. Yvcs. Nao salia o quanio cra viriuosa no
crinc dc quc sc acusava.
O Ingcnuo assin coniinuou.
anjo quc roncsic os ncus grilIcs, sc
iivcsic lasianic influcncia (o quc cu ainda nao
conrccndo} ara olrigar a nc fazcrcn jusiia,
inicrccdc ara quc ianlcn a faan a un vclIo
quc nc cnsinou a cnsar, cono iu nc cnsinasic
a anar. A dcsgraa nos uniu; csiino-o cono a
un ai; nao osso vivcr scn clc, cono nao osso
vivcr scn ii.
Quc cu va. cdir ao ncsno Ioncn quc...!
Sin, qucro dcvcr iudo a ii, c so a ii.
cscrcvc a cssc Ioncn odcroso, cunula-nc dc
icus lcncfcios, icrnina o quc concasic,
conlcia os icus rodgios.
113
Scniia quc dcvia fazcr iudo quanio cigia o
scu anado. Quis cscrcvcr, a nao nao olcdccia.
Trcs vczcs concou a caria, ircs vczcs a rasgou.
Afinal cscrcvcu. E os dois noivos sc rciiraran
aos Iavcr alraado o vclIo nariir da graa
cficaz.
A fcliz c dcsolada Si. Yvcs salia ondc norava
o irnao; ara la sc dirigiu; scu noivo ionou un
aariancnio na ncsna casa.
Mal Iavian cIcgado, scu roicior cnviou-lIc
a ordcn dc soliura dc Cordon, c narcou-lIc
cnconiro ara o dia scguinic. Assin, a cada aao
Ioncsia c gcncrosa quc raiicava, a dcsonra cra o
scu rco. Eccrava cssc cosiunc dc vcndcr a
dcsgraa c a fclicidadc dos Ioncns. Enircgou a
ordcn dc soliura ao Ingcnuo c rccusou o
cnconiro con un lcnfciior con qucn nao nais
odcria avisiar-sc scn norrcr dc dor c vcrgonIa.
O Ingcnuo so odcria scarar-sc dcla ara ir
lilcriar un anigo. Corrcu scn dcnora. E
cunriu cssc dcvcr, rcflciindo solrc os csiranIos
aconiccincnios dcsic nundo c adnirando a
corajosa viriudc dc una raariga a qucn dois
infclizcs dcvian nais quc a vida.
114

CAPTULO XIX
O Ingnuo, a bela St. Yves e seus parentes
se renem.

A gcncrosa c rcsciiavcl inficl acIava-sc con
o scu irnao, o adrc dc Si. Yvcs, con o lon rior
da MonianIa c a dana dc Kcrlalon. Todos
csiavan igualncnic csaniados, nas lcn
divcrsos cran scus scniincnios c siiuacs. O
aladc dc Si. Yvcs cIorava suas culas aos cs da
irna, quc lIas crdoava.
O rior c sua icrna irna ianlcn cIoravan,
nas dc alcgria. O naldiio lailio c scu
insuoriavcl filIo nao criurlavan
alsoluiancnic a conovcdora ccna. iinIan
ariido aos rinciros runorcs da lilcriaao do
scu ininigo; corrian a sculiar na rovncia a
sua iolicc c o scu icnor.
Os quairo crsonagcns, agiiados dc nil
scniincnios divcrsos, cscravan quc o jovcn
voliassc con o anigo a qucn fora lilcriar. O
aladc dc Si. Yvcs nao ousava crgucr os olIos
dianic da irna.
Tornarci a vcr o ncu qucrido solrinIo
dizia a loa Kcrlalon.
115
Ha dc rcvc-lo rcsondcu-lIc a
cncaniadora Si. Yvcs, nas ja nao c o ncsno
Ioncn. Sua aiiiudc, scu ion, suas idcias, scu
csriio, iudo csia nudado. Tornou-sc iao
rcsciiavcl quanio cra sinlorio c csiranIo a
iudo. Elc scra a Ionra c o consolo da sua fanlia;
qucn nc dcra sc-lo ianlcn da ninIa!
Ncn iu cs ianouco a ncsna olscrvou
o rior. Quc foi quc Iouvc coniigo ara assin
ic causar iananIa nudana?
En ncio dcssa convcrsa, cIcga o Ingcnuo,
irazcndo cla nao o scu janscnisia. A ccna cniao
adquirc naior novidadc c inicrcssc. Concou
clos icrnos alraos do iio c da iia.
O adrc dc Si. Yvcs quasc sc lanara aos
joclIos do Ingcnuo, quc nao cra nais o Ingcnuo.
Os dois cnanorados falavan-sc con olIarcs quc
crinian iodos os scniincnios quc os
doninavan. Na facc dc un lrilIava a saiisfaao,
o rcconIccincnio; nos olIos dc ouiro, icrnos c
rcocuados, lia-sc o cnlarao. Esaniavan-sc
do quc cla udcssc ncsclar dcsgosio a iania
alcgria.
O vclIo Cordon sc iornou cn oucos
noncnios csiinado dc ioda a fanlia. TinIa sido
infcliz con o jovcn risionciro, c isso cra un
grandc iiulo. Dcvia clc sua lilcriaao aos dois
cnanorados, c isio lasiava ara rcconcilia-lo con
116
o anor; alandonava-o a rigidcz das aniigas
conviccs; acIava-sc, cono o Iurao,
iransfornado cn Ioncn. Cada un coniou suas
avcniuras anics da ccia. Os dois adrcs c a iia
cscuiavan cono crianas quc ouvcn Iisiorias dc
faniasnas, c cono Iunanos quc sc inicrcssavan
iodos or ianias dcsgraas.
Ha rovavclncnic dizia Cordon nais
dc quinIcnias cssoas viriuosas quc sc acIan
agora nas ncsnas cadcias quc a scnIoriia dc Si.
Yvcs quclrou. suas dcsgraas sao dcsconIccidas.
Enconiran-sc nuiias naos ara laicr na
nuliidao dos infclizcs, c rarancnic una quc os
socorra.
Essa rcflcao iao vcrdadcira lIc auncniava a
scnsililidadc c o rcconIccincnio; iudo cncarccia
a viioria da lcla Si. Yvcs; iodos adniravan a
nagniiudc c firncza dc sua alna. adniraao
juniava-sc cssc rcsciio quc a gcnic, scn qucrcr,
dcdica s cssoas con influcncia na Coric. Mas o
aladc dc Si. Yvcs cnsava s vczcs. Quc icra
fciio a ninIa irna ara conscguir iao dcrcssa
iodo cssc crcdiio?"
Ian scniar-sc ncsa, quando cIcga a loa
aniga dc VcrsalIcs, scn nada salcr do quc sc
assara. VinIa nuna carruagcn dc scis cavalos,
c lcn sc via a qucn cricncia a cquiagcn.
Enira con o ar inoncnic dc una cssoa dc
117
Coric quc icn alias rcocuacs, sauda
ligcirancnic a conanIia c, cIanando aric a
lcla Si. Yvcs.
Por quc ic fazcs cscrar assin?
AconanIa-nc. Eis os diananics quc
csqucccsic.
Nao odc dizcr iais alavras iao laio quc o
Ingcnuo as nao ouvissc. Elc viu os diananics. O
irnao ficou cnlaraado. O iio c a iia acnas
ccrincniaran una surrcsa dc loas criaiuras
quc janais Iavian conicnlado ial
nagnificcncia. O jovcn, quc anadurcccra cn un
ano dc rcflccs, fc-las nalgrado scu, c arcccu
criurlar-sc un noncnio. A Si. Yvcs o crcclcu;
una alidcz norial csalIou-sc lIc no lclo rosio;
s-sc a ircncr, c naniinIa-sc a cusio.
AI! dissc cla faial aniga. Tu nc
crdcsic! Tu nc das a noric!
Esias alavras irasassaran o coraao do
Ingcnuo; nas ja iinIa arcndido a conicr-sc;
nada dissc, or ncdo dc inquiciar a noiva dianic
do irnao, nas cnalidcccu cono cla.
A Si. Yvcs, iransiornada con a alicraao quc
via no rosio do Ingcnuo, arrasia a aniga ara un
corrcdor c aiira-lIc os diananics aos cs.
118
AI! nao foran csscs diananics quc nc
scduziran, iu lcn o salcs; nas aquclc quc nos
dcu nunca nais nc iornara a vcr.
Enquanio a aniga os rccolIia, a Si. Yvcs
acrcsccniava.
Elc quc fiquc con os diananics, ou os
rcscnicic a ii; vai-ic, nao nc faas icr ainda
naior vcrgonIa dc nin ncsna.
A cnlaiairiz rciirou-sc, scn conrccndcr os
rcnorsos dc quc cra icsicnunIa.
A lcla Si. Yvcs, orcssa, docnic, sufocada, foi
olrigada a ncicr-sc no lciio. Mas, ara nao
alarnar ningucn con o quc scniia, c acnas
rciciando cansao, cdiu liccna ara
rcousar, nas isso dcois dc Iavcr iranquilizado
a conanIia con alavras afciuosas c dirigido ao
anado olIarcs quc lIc inccndiavan o coraao.
A ccia, quc cla nao aninava, foi irisic no
rincio, nas dcssa gravc irisicza quc induz a
convcrsacs airacnics c uicis, iao sucriorcs a
cssa frvola alcgria quc iodos rocuran c quc nao
assa, cn gcral, dc un inoriuno runor.
Cordon iraou cn oucas alavras a Iisioria
do janscnisno c do nolinisno, das crscguics
con quc un ariido afligia ao ouiro c da
irrcduiililidadc dc anlos. O Ingcnuo fcz-lIcs a
119
criica c lancniou os Ioncns quc, nao saiisfciios
da discordia quc os scus inicrcsscs rovocan,
arranjan novos nalcs roccdcnics dc inicrcsscs
quincricos c ininicligvcis alsurdos. Cordon
narrava, o ouiro julgava; os convivas ouvian con
cnoao, csclarcccndo-sc dc novas luzcs. Falou-sc
da cicnsao dc nossos inforiunios c da lrcvidadc
da vida. Olscrvou-sc quc cada condiao icn un
vcio c un crigo quc lIc sao cculiarcs, c quc,
dcsdc o rncic ao uliino dos ncndigos, iudo
arccc acusar a naiurcza. Cono sc cnconiran
ianios Ioncns quc, or iao ouco dinIciro, sc
iornan crscguidorcs, saicliics, carrascos dos
ouiros Ioncns? Con quc inunana indifcrcna
un Ioncn dc osiao assina o aniquilancnio dc
una fanlia, c con quc larlara alcgria os
ncrccnarios o cccuian!
Na ninIa nocidadc dissc Cordon,
conIcci un arcnic do narccIal dc Marsillac
quc, crscguido na sua rovncia or causa
daquclc ilusirc dcsgraado, oculiava-sc cn Paris
sol un nonc suosio. Era un vclIo dc scicnia c
dois anos. AconanIava-o a csosa, nais ou
ncnos da sua idadc. Havian iido un filIo
lilcriino quc, aos quaiorzc anos, fugira da casa
aicrna. Soldado, dcois dcscrior, assara or
iodos os graus do dclocIc c da niscria Afinal,
sol ouiro nonc, cnirara ara a guarda do cardcal
dc FicIclicu (ois cssc saccrdoic, cono Mazarino,
iinIa guardas}; oliivcra un lasiao dc ajudanic
120
ncssa conanIia dc saicliics. Essc avcniurciro
foi cncarrcgado dc rcndcr o casal dc vclIos, o
quc dcscncnIou con ioda a durcza dc un
Ioncn dcscjoso dc agradar a scu ano. Enquanio
os conduzia, ouviu as duas viinas dclorarcn a
longa scqucncia dos nalcs quc Iavian
ccrincniado dcsdc o lcro. O ai c a nac
coniavan cnirc os scus naiorcs inforiunios os
dcsnandos c a crda do filIo. FcconIcccu-os;
nas ncn or isso dciou dc os conduzir risao,
asscgurando-lIcs quc acina dc iudo csiava o
scrvio dc Sua Enincncia. Sua Enincncia
rcconcnsou-lIc o zclo.
Vi un csiao do adrc dc La CIaisc irair o
rorio irnao, na cscrana dc un cqucno
lcncfcio, quc nao olicvc; c vi-o norrcr, nao dc
rcnorsos, nas do csar dc Iavcr sido cnganado
or un jcsuia.
O cargo dc confcssor, quc or nuiio icno
ccrci, fcz-nc conIcccr o niino das fanlias; nao
vi quasc ncnIuna quc nao csiivcssc ncrgulIada
na anargura, nuiio cnlora, afivclando a
nascara da fclicidadc, arcccsscn nadar cn
alcgria, c scnrc noici quc os grandcs dcsgosios
cran fruio da nossa dcscnfrcada cuidcz.
Quanio a nin dissc o Ingcnuo, cnso
quc una alna nolrc, rcconIccida c scnsvcl odc
vivcr fcliz; c conio dcsfruiar dc una fclicidadc
121
scn nuvcns con a lcla c gcncrosa Si. Yvcs. Pois
cscro acrcsccniou, dirigindo ao irnao dcsia
un anisioso sorriso quc nao na rccusaras,
cono o ano assado, c garanio quc nc oriarci
con nais dcccncia.
O adrc dcsnancIou-sc cn dcsculas
quanio ao assado c cn roicsios dc cicrna
anizadc.
O iio Kcrlalon dissc quc scria aquclc o nais
lclo dia da sua vida. A loa iia, ciasiada c
cIorando dc julilo, cclanava.
Dcn ic dizia cu quc nunca Iavias dc scr
suldiacono; csic sacrancnio valc nais quc o
ouiro; rouvcra a Dcus quc cu fossc Ionrada con
clc! En iodo caso, ic scrvirci dc nac. E cada qual
orfiava cn louvar a adoravcl Si. Yvcs.
O Ingcnuo iinIa o coraao lasianic
concncirado dc iudo a quc a Si. Yvcs fizcra or
clc, c nuiio a anava ara quc a avcniura dos
diananics udcssc dcsvancccr iudo o nais. Mas
csias alavras quc nao dciara dc ouvir, iu nc
das a noric, ainda o aicrravan sccrciancnic c
lIc corronian ioda a alcgria, ao asso quc os
clogios sua qucrida auncniavan ainda nais o
scu anor. Agora nao sc ocuava scnao dcla; so sc
falava da fclicidadc quc anlos ncrccian;
conlinavan vivcr iodos junios cn Paris, fazian
rojcios dc foriuna c cngrandccincnio,
122
cnircgavan-sc a iodas cssas cscranas quc o
nnino lancjo dc vcniura faz lroiar con
iananIa facilidadc.
Mas o Ingcnuo, no niino, ccrincniava un
scniincnio quc rcclia cssa ilusao. Fclia as
roncssas assinadas or Si. Pouangc, c as
noncacs assinadas or Louvois. Dcscrcvcran-
lIc csscs Ioncns iais cono cran, ou cono os
julgavan. Todos sc rcfcriran aos ninisiros c ao
ninisicrio con cssa lilcrdadc dc ncsa"
considcrada cn Frana cono a nais rcciosa
lilcrdadc quc sc ossa gozar solrc a facc da
icrra.
Sc cu fossc rci dc Frana dissc o
Ingcnuo, cis cono cscolIcria o ninisiro da
gucrra. Iavia dc scr un Ioncn do nais alio
nascincnio, ois assin daria ordcns nolrcza.
Dcscjaria quc fossc clc rorio oficial, quc iivcssc
crcorrido iodos os osios, quc fossc clo ncnos
icncnic-gcncral c digno dc scr narccIal dc
Frana; ois nao c ncccssario icr scrvido, ara
nclIor conIcccr iodos os dcialIcs do scrvio! E
os oficiais nao olcdcccn nil vczcs con nais
disosiao a un niliiar quc sc Iaja, cono clcs,
assinalado cla coragcn, do quc a un Ioncn dc
galincic quc, quando nuiio, so odc adivinIar as
ocracs dc una cananIa, or nais
inicligcnic quc scja? Nao nc inconodaria sc o
ncu ninisiro fossc gcncroso, cnlora isso, s
123
vczcs, cnlaraassc un ouco o ncu icsourciro
rcal. Cosiaria quc iralalIassc con facilidadc c
quc sc disiinguissc or cssa alcgria dc csriio,
aanagio dc un Ioncn sucrior, iao do agrado
da naao c quc iorna iodos os dcvcrcs ncnos
cnosos.
Dcscjava clc quc un ninisiro iivcssc cssc
caraicr, orquc scnrc noiara quc o lon-Iunor
c inconaivcl con a crucldadc. MonscnIor dc
Louvois ialvcz nao sc agradassc dos dcscjos do
Ingcnuo. ossua ouira csccic dc ncriio.
Mas, cnquanio sc acIavan ncsa, a docna
da infcliz assunia un caraicr funcsio; aiacara-a
una fclrc dcvoradora; sofria, nas nao sc
quciava, ara nao criurlar a alcgria dos
convivas.
O irnao, salcndo quc cla nao dornia, foi aic
scus aoscnios; ficou surrcso con o scu csiado.
Todos acorrcran, o noivo cn rinciro lugar.
Esiava scn duvida nais alarnado c conovido do
quc iodos os ouiros; nas arcndcra a acrcsccniar
a discriao a iodos os fclizcs dons quc lIc
rodigalizara a naiurcza, c concava a doninar-
lIc o csriio o scniincnio incdiaio das
convcnicncias.
Mandaran cIanar un ncdico da vizinIana.
Era un dcsscs quc visiian os docnics a corrcr,
quc confundcn a docna quc acalan dc vcr con
124
a quc csiao caninando, quc ccrccn una ccga
roiina cn una cicncia qual ncn ioda a
nadurcza dc un csriio sao c rcflciido odcra
iirar scus crigos c inccriczas. Auncniou o nal
con sua rcciiiaao cn rcscrcvcr un rcncdio
cn noda na coca. Modas aic na ncdicina! Essa
nania cra nuiio conun cn Paris.
A irisic Si. Yvcs ainda conirilua nais do quc
o ncdico ara agravar o scu csiado. A alna
consunia o coro. A nuliidao dos cnsancnios
quc a agiiavan vcriia-lIc nas vcias un vcncno
nais crigoso quc o da fclrc.
125

CAPTULO XX
A morte da bela St. Yves suas
conseqncias.

CIanaran ouiro ncdico. Esic, cn vcz dc
auiliar a naiurcza c dcia-la agir cn una jovcn
criaiura cujos orgaos a soliciiavan iodos ara a
vida, so sc rcocuou cn conirariar o scu
confradc. En dois dias a docna sc dcclarou
norial. O ccrclro, quc sc suc a scdc do
cnicndincnio, foi iao violcniancnic aiacado
quanio o coraao, quc c, ao quc dizcn, a scdc das
aics.
Quc inconrccnsvcl nccanica sulncicu os
orgaos ao scniincnio c ao csriio? Cono odc
una unica idcia dolorosa dcsarranjar a
circulaao do sanguc? Cono c quc o sanguc, or
sua vcz, conunica suas irrcgularidadcs ao
cnicndincnio Iunano? Quc fluido c cssc,
dcsconIccido dc nos, nas cuja cisicncia c
incgavcl, c quc, nais raido, nais aiivo do quc a
luz, crcorrc nun aicc iodos os canais da vida,
roduz scnsacs, lcnlranas, irisicza ou
alcgria, razao ou dclrio, cvoca, con Iorror, o quc
sc dcscjaria csqucccr c quc faz, dc un aninal
cnsanic, ou un oljcio dc adniraao, ou un
noiivo dc icdadc c lagrinas?
126
Era o quc dizia o lon Cordon; c cssa rcflcao
iao naiural, quc rarancnic os Ioncns fazcn, cn
nada lIc afciava o sofrincnio; ois nao cra
dcsscs dcsgraados filosofos quc sc csforan or
sc nosirar inscnsvcis. Conovia-sc con a soric
daqucla noa, cono un ai quc vc lcniancnic
norrcr o scu filIo qucrido.
O adrc dc Si. Yvcs csiava dcscscrado, o
rior c a irna dcrranavan rios dc lagrinas. Mas
qucn odcria dcscrcvcr o csiado dc scu noivo?
NcnIuna lngua ossui crcsscs quc
corrcsondan quclc augc do sofrincnio; sao
nuiio incrfciias as lnguas.
A iia, quasc scn vida, susicniava nos fragcis
lraos a calca da norilunda, o iio csiava dc
joclIos ao c do lciio. O noivo acriava-lIc a
nao, quc lanIava dc lagrinas, c ronia cn
soluos; cIanava-a sua lcnfciiora, sua
cscrana, sua vida, nciadc dc si ncsno, sua
scnIora, sua csosa. A cssa alavra csosa, cla
susirou, olIou-o con incrinvcl icrnura, c dc
suliio lanou un griio dc Iorror. Dcois, nun
dcsscs inicrvalos cn quc a rosiraao c o
cnfraquccincnio dos scniidos, c as dorcs
suscnsas, dcian alna ioda a sua lilcrdadc c
fora, cla cclanou.
Eu, iua csosa! AI! ncu qucrido, cssc
nonc, cssa fclicidadc, cssc rcnio nao cran nais
127
ara nin; cu norro, c o ncrco. O dcus dc ncu
coraao, quc cu sacrifiquci aos dcnnios
infcrnais, iudo csia acalado, cis-nc unida, c
ossas iu vivcr fcliz.
Essas aaionadas c icrrvcis alavras, nao
odian scr conrccndidas, nas lanavan cn
iodos os ciios o Iorror c a conoao; cla icvc a
coragcn dc clicar-sc. Cada alavra fazia os
assisicnics frcnircn dc csanio, dc dor a dc
icdadc. Todos confraicrnizavan ara cccrar o
Ioncn odcroso quc so rcarara una injusiia
con un crinc, c quc forara a nais vcncravcl
inoccncia a scr sua cunlicc.
Tu, culada? cclanou o noivo. Nao,
iu nao cs culada; o crinc so odc csiar no
coraao, c o icu coiaao cricncc viriudc c a
nin.
Elc confirnava cssc scniincnio con alavras
quc arccian rcssusciiar a lcla Si. Yvcs. Ela
scniia-sc consolada, c csaniava-sc dc scr ainda
anada. O vclIo Cordon a icria condcnado no
icno cn quc cra acnas janscnisia; nas, icndo-
sc iornado salio, csiinava-a c so fazia cIorar.
En ncio dc ianias lagrinas c icnorcs,
cnquanio o crigo daquclc qucrido cnic cncIia
iodos os coracs, quando cra iudo consicrnaao,
anuncian un corrcio da Coric. Un corrcio! E dc
qucn? E or quc? Era da aric do confcssor do
128
rci ara o rior da MonianIa. Qucn cscrcvia nao
cra o adrc dc La CIaisc, nas o irnao Vadllcd,
scu criado dc quario, Ioncn nuiio inorianic
naqucla coca. cra clc qucn conunicava aos
arcclisos as dcciscs dc Sua Fcvcrcndssina,
clc qucn dava audicncia, qucn ronciia
lcncfcios, qucn ccdia s vczcs as carias-dc-
rcgo. Escrcvia clc ao rior da MonianIa quc Sua
Fcvcrcndssina sc acIava infornado das
avcniuras dc scu solrinIo, o Iurao, quc a risao
dcsic uliino fora acnas un cngano, quc cssas
cqucnas dcsgraas succdian frcqucnicncnic,
quc nao sc dcvia dar ,naior inoriancia a ial
coisa c quc, cnfin, conccdia quc clc, rior, lIc
vicssc arcscniar o rcfcrido solrinIo no dia
scguinic, quc ianlcn dcvia irazcr consigo cssc
Cordon, quc clc, irnao Vadllcd arcscniaria a
Sua Fcvcrcndssina c a MonscnIor dc Louvois, o
qual lIcs diria una alavra na sua aniccanara.
Acrcsccniava quc a Iisioria do Ingcnuo c do
scu conlaic con os inglcscs Iavia sido rcfcrida
ao rci, o qual ccriancnic sc dignaria noia-lo
quando assassc cla galcria, c ialvcz aic lIc
fizcssc un accno dc calca. Tcrninava a caria
con a lisonjcira cscrana dc quc iodas as danas
da Coric sc arcssarian cn cIanar o scu
solrinIo ao ioucador, c quc varias dcnirc clas lIc
dirian. Don dia, scnIor Ingcnuo"; c quc
scgurancnic falarian a scu rcsciio duranic a
129
ccia do rci. A caria vinIa assinada. Scu afcioado
Vadllcd, irnao jcsuia.
Tcndo o rior lido a caria cn voz alia, o
solrinIo, furioso, c rcicndo un noncnio a
colcra, nada dissc ao oriador, nas, voliando-sc
ara o scu conanIciro dc inforiunio,
crguniou-lIc o quc cnsava daquclc csiilo.
Cordon lIc rcsondcu. quc iraian os Ioncns
cono nacacos. laicn-lIcs c fazcn-nos danar".
O Ingcnuo, rccucrando o aniigo gcnio, quc volia
scnrc nas grandcs conocs, rasgou a caria cn
cdaos c lanou-os cara do oriador. Eis a
ninIa rcsosia". O iio csaniado, julgou vcr o
raio c vinic carias-dc-rcgo ionlarcn-lIc cn
cina. Foi logo cscrcvcr, dcsculando, cono odia,
aquilo quc clc ionava cono un arrclaiancnio dc
noo, nas quc cra o dcsalafo inconiido dc una
grandc alna. No cnircianio, nais dolorosos
cuidados sc aossavan dc iodos os coracs. A
lcla c dcsgraada Si. Yvcs scniia ja aroinar-sc
o fin; csiava iranquila, nas dcssa icrrvcl
iranquilidadc da naiurcza causia quc nao icn
nais foras ara conlaicr.
ncu qucrido dissc cla con voz
dcsfalcccnic, a noric nc casiiga cla ninIa
fraqucza; nas ciro con o consolo dc salcr-ic
livrc. Eu ic adorci quando ic iraa, c adoro-ic
quando ic digo o adcus cicrno.
130
Nao osicniava una va firncza; nao iinIa cssa
niscravcl vaidadc dc fazcr con quc alguns
vizinIos concniasscn; Ela norrcu
corajosancnic". Qucn c quc odc, aos vinic
anos, crdcr scn csar c sofrincnio, o scu
anado, a sua vida, c aquilo a quc cIanan a
Ionra? Scniia iodo o Iorror do scu csiado, c
fazia-o scniir con cssas alavra, c olIarcs
norilundos quc falan con ianio incrio.
CIorava, cnfin, cono os ouiros, nos noncnios
cn quc iinIa foras ara fazc-lo. Louvcn ouiros
a noric fausiosa daquclcs quc cniran con ioda a
inscnsililidadc no aniquilancnio. c a soric dc
iodos os aninais. So norrcnos con a sua ncsna
indifcrcna quando a idadc ou a docna nos iorna
scnclIanics a clcs dcvido csiuidcz dc nossos
scniidos. Qucn qucr quc sofra una grandc
crda, scnic-o incnsancnic; sc alafa o scu
csar, c quc lcva a vaidadc aic os lraos da
noric.
CIcgado o faial insianic, iodos os assisicnics
roncran cn lagrinas c ais. O Ingcnuo crdcu
os scniidos. As alnas forics icn rcacs nuiio
nais violcnias quc as ouiras quando sc
conovcn. O lon Cordon, quc nuiio lcn o
conIccia, icnia quc clc sc naiassc, ao voliar a si.
Afasiaran dc scu alcancc iodas as arnas; o
infcliz o crcclcu; c dissc a scus arcnics c a
Cordon, scn cIorar, scn gcncr, scn alicrar-sc.
131
Pcnsan cniao quc cisic algucn no
nundo quc icnIa o dirciio c o odcr dc nc
incdir quc cu acalc con a vida?
Cordon nao rocurou iningir-lIc csscs
fasiidiosos lugarcs-conuns con os quais icnian
rovar quc nao dcvcnos a usar da roria
lilcrdadc ara dciar a vida quando nos scniinos
Iorrivclncnic nal c quc nao c liciio
alandonarnos a roria casa quando csia sc
iorna inaliiavcl, c quc o Ioncn csia no nundo
cono un soldado no scu osio. cono sc
inoriassc ao scr dos scrcs quc a asscnllcia dc
algunas arics dc naicria csiivcssc nun lugar
ou nouiro; inoicnics razcs quc un dcscscro
firnc c rcflciido dcsdcnIa ouvir, c s quais Caiao
so rcsondcu con un unIal.
O icrrvcl silcncio do Ingcnuo, scus olIos
sonlrios, scus lalios ircncnics, os frcniios dc
scu coro, incuiian, na alna dc iodos aquclcs
quc o conicnlavan, cssa ncscla dc conaiao c
icrror quc cncadcia a alna, quc incdc a alavra
c so sc nanifcsia or frascs cnirccoriadas. A
dona da casa c sua fanlia Iavian acorrido;
ircnian dc scu dcscscro, guardavan-no visia,
olscrvavan-lIc iodos os novincnios. Ja o coro
gclado da lcla Si. Yvcs fora carrcgado ara longc
dos olIos do Ingcnuo, quc ainda arccia rocura-
la, cnlora nao csiivcssc cn condics dc
disiinguir o quc qucr quc fossc.
132
En ncio dcssc funclrc csciaculo, cnquanio
sc acIa o coro cosio oria da casa, c dois
adrcs, junio a una ia, rcciian oracs con ar
disirado, cnquanio alguns assanics, or
ociosidadc, lanan agua lcnia solrc a ca c
ouiros rosscgucn indifcrcnicncnic o scu
caninIo, cnquanio os arcnics cIoran c un
noivo csia rcsics a naiar-sc, cIcga Si. Pouangc
con a aniga dc VcrsalIcs.
Sua assagcira inclinaao, acnas una vcz
saiisfciia, iransfornara-sc cn anor. Esicaara-o
a rccusa dc scus rcscnics. O adrc dc La CIaisc
janais icria cnsado cn ir qucla casa; nas Si.
Pouangc, icndo iodos os dias dianic dos olIos a
inagcn da lcla Si. Yvcs, ardcndo or alacar
una aiao quc, or una funao unica, o
afcrroara con o aguilIao dos dcscjo, nao Icsiiou
cn ir rocurar cssoalncnic aqucla a qucn
ialvcz nao quiscssc rcvcr ircs vczcs sc cla roria
Iouvcssc conarccido.
Dcscc da carruagcn; o rinciro oljcio quc sc
lIc dcara c un csquifc; clc dcsvia os olIos con
cssc sinlcs dcsgosio dc un Ioncn afciio aos
razcrcs quc julga lIc dcva scr ouado iodo
csciaculo caaz dc o olrigar conicnlaao da
niscria Iunana. Faz ncnao dc sulir. A nulIcr
dc VcrsalIcs crgunia, or curiosidadc, a qucn
vao cnicrrar; ronuncian o nonc da scnIoriia dc
Si. Yvcs. A cssc nonc, cla cnalidccc c solia un
133
griio; Si. Pouangc volia-sc; a surrcsa c a dor lIc
avassalan a alna. Ali sc acIava o lon Cordon,
con os olIos rasos dc lagrinas. Inicrronc as
suas irisics rcccs ara narrar ao coricsao ioda
aqucla Iorrvcl caiasirofc. Fala-lIc con cssc
incrio quc dao o sofrincnio c a viriudc. Si.
Pouangc nao nasccra nau; a iorrcnic das inirigas
c divcrscs Iavia arrclaiado a sua alna, quc
ainda sc dcsconIccia. Nao Iavia aiingido
vclIicc, quc dc ordinario cndurccc o coraao dos
ninisiros; cscuiava Cordon dc olIos laios c
cnugava algunas lagrinas quc csiava ainiio dc
dcrranar. conIcccu o arrccndincnio.
Fao alsoluia qucsiao dc vcr dissc clc
cssc Ioncn ciraordinario dc qucn o scnIor
nc falou; clc nc conovc quasc ianio cono cssa
inoccnic viina cuja noric causci.
Cordon o aconanIou aic o quario ondc o
rior, a Kcrlalon, o adrc dc Si. Yvcs c alguns
vizinIos iudo fazian ara rcaninar o jovcn quc
dc novo dcsnaiara.
Causci sua dcsgraa dissc-lIc o sul-
ninisiro. Enrcgarci a ninIa vida cn rcarar
o nal quc lIc fiz.
A rincira idcia quc ocorrcu ao Ingcnuo foi
naia-lo c naiar-sc dcois. Nada nais calvcl;
nas acIava-sc scn arnas c csirciiancnic
vigiado. Si. Pouangc nao sc cIocou con a
134
rculsa, aconanIada da ccnsura, dcsrczo c
Iorror quc clc lcn ncrccia c nao lIc foran
ouados. O icno alranda iudo. MonscnIor dc
Louvois conscguiu afinal fazcr un ccclcnic
oficial do Ingcnuo, quc aarcccu sol ouiro nonc
cn Paria c no ccrciio, con o alauso dc iodas as
cssoas dc lcn, c quc foi ao ncsno icno un
gucrrciro c un filosofo inircido.
Janais sc rcfcria a cssa avcniura scn
gcncr; c no cnianio o scu consolo cra falar ncla.
Culiuou a ncnoria da lcla Si. Yvcs aic o uliino
insianic dc vida. O adrc dc Si. Yvcs c o rior
conscguiran cada qual un lon lcncfcio; a loa
Kcrlalon csiinou nais vcr o solrinIo nas
Ionrarias niliiarcs do quc no suldiaconaio. A
dcvoia dc VcrsalIcs ficou con os lrincos c
rccclcu ainda un lclo rcscnic. O adrc Toui--
ious ganIou laias dc cIocolaic, dc cafc, dc
aucar-candi, dc fruias cn conoia, con as
Mcdiiacs do Fcvcrcndo Padrc Croisci c a Flor
dos Sanios cncadcrnados cn narroquin. O lon
Cordon vivcu con o Ingcnuo aic a noric, na nais
niina anizadc; ianlcn conscguiu un lcncfcio
c csqucccu ara scnrc a graa cficaz c o
concurso conconiianic.
135


coylcfi 2001 Fidcndo Casiigai Morcs

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

__________________
JunIo 2001

Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc agou or cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos CFTIS
dircio na fonic.
www.cloolslrasil.con

Вам также может понравиться