KDW t.

11

Dokument Nr 1995
Gniezno, 7 maja 1432
I. N. Wymienieni przedstawiciele kolegiaty NMP w Kaliszu składają w ręce arcybiskupa
i kapituły gnieźnieńskiej swój spór z prepozytem kościoła Św. Mikołaja w Kaliszu.
Kop.: Kal. 9175, s. 103-106. Tytuł: Instrumentum concordie vicariorum ecclesie
collegiate Sancte Marie ab una et prepositi Sancti Nicolai ecclesiarum Cali[siensium].

In nomine Domini amen. Sub anno nativitatis eiusdem millesimo quadringentesimo

tricesimo secundo, indicione decima, pontificatu sanctissimi in Christoa patris (etb)
domini nostri, domini Eugenii divina providencia pape quarti, anno ipsius secundo, die
septima mensis Maii, hora missarum vel quasi, in ecclesia metropolit(ana) Gneznensi et
in loco capitulari ecclesie eiusdem, coram reverendissimo in Christoa patre et domino,
domino Alberto Dei gracia sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopo et primate, suo
capitulo Gneznensi ac in mei notarii publici subscripti et testium infrascriptorum
presencia iudicialiter constituti venerabiles et honorabiles viri, domini c-d
magistri Vincencii
Koth prepositus1, Johannes de Wywosch archidiaconus2 et Petrus de Nowecz canonicus3
necnon Petrus Bekel4, Albertus Galca5 et Johannes vicarii6 ecclesie collegiate Sancte
Marie in Cal(is) dyocesis Gneznensis pro parte tocius collegii canonicorum et vicariorum
ecclesie eiusdem, termino ipsos ad hec statuto satisfacien(tes), proposuerunt verbo contra
religiosum fratrem Bartholomeum prepositum ecclesie Sancti Nicolay ibidem in Cal(is)7
et conventum eius, quod, quamvis iuxta ordinacionem reverendissimi in Christoa patris,
domini Jacobi archiepiscopi olim Gneznensis8, prepositese [s. 104] Sancti Nicolay in
Cal(is) in maiori letania et in Rogacionibus cum processione sue parochye ad ecclesiam
Sancte Mariaf venire teneantur et ibi summa missa peracta processio communis consueta
fieri fieret et processione facta et ad ecclesiam Sancte Marie reducta ad propriam
reverteretur ecclesiam, quodque iuxta ordinaciones eiusdem Jacobi necnon Janislay,
Jaroslay et Johannis archiepiscoporum Gneznensium in omnibus festivitatibus Sancte
Marie Virginis divina officia in ecclesya Sancti Nicolay ipse prepositus et fratres predicti
mane sine solempnitate et predicacionibus peragerent9, ut prepositus ad ecclesiam Sancte
Marie conveniens summam missam et predicaciones audiret, sicut in dicta ecclesia
Sancte (Marieb) in festo beati Nicolay [6 XII] a vicariis observatur, tamen ipse
Bartholomeus prepositus et fratres contra ordinacionem huiusmodi premissa facere
recusant, petentes ipsum prepositum et alios fratres conventus sui ad observacionem dicte
ordinacionis compelli. Ex adverso prefatus Bartholomeus prepositus respondit se ad hoc
non teneri ex eo, quod antecessores sui ad premissa facienda non artarentur. Et tandem
post multas disputaciones et replicaciones prefate partes propter bonum pacis concordie,
odiorum materiam declinare litique, questioni et controversie absque amfractibus iudicii
finem imponere cupientes, super premissis omnibus in prefat(os) reverendissimif in
Christoa patrem, dominum Albertum archiepiscopum et primatem et suum capitulum
ecclesie Gneznensis tunc capitulariter congregat(um), videlicet in venerabiles et
honorabiles viros, dominos Prezdwogiumf de Grandi prepositum10, Johannem cantorem11,
Nicolaum de Gorka12, Wladislaum de Opporowo decretorum doctorem13, Mathiam Dria14,
Nicolaum Jaroczsky15, Benedictum de Modla, Nicolaum de Glanboczeczef16, Nicolaum
Slupek17, Sandzywogium18, Mathiam de Chapowof19 et Johannem de Rudzycza prelatos et
canonicos20 presentes et compromissum huiusmodi in se sponte suscipientes, tanquam
arbitros, arbitratores et amicabiles compositores sponte, libere et concorditer de alto et
basso compromisserunt, dantes et concedentes pro dictis dominis arbitris, arbitratoribus et
amicabilibus compositoribus plenam, liberam et omnimodam potestatem [s. 105] super
premissis omnibus necnon rancoribus, odiis et displicenciis inde exortis, servato iuris
ordine et solempniter, vel non servato sed simpliciter, summarie et de pleno ac sine
strepitu et figura iudicii, partibus vocatis vel non vocatis, presentibus vel absentibus, vel
altera presentemg et alia absente, cognoscendi, componendi, laudandi, pronuncciandi,
diffiniendi et remunerandif, pronuncciacionem, arbitrium, laudum et composicionem
huiusmodi addendo vel minuendo interpretandi, corrigendi et reformandi, die feriata vel
non feriata, stando vel sedendo, scripto aut vive vocis oraculo, renuncciantes prefati
domini compromittentes hincinde omnibus excepccionibus, appellacionibus,
provocacionibus, restitucioni in integrum ac recursui ad arbitrium boni viri necnon
quibuscumque aliis auxiliis legis vel canonis, que huiusmodi compromissionem in toto
vel in parte iniungere possent quolibet vel infirmare. Promisserunt insuper predicti
domini compromittentes michi notario infrascripto per solempnem stipulacionem vice et
nomine omnium et singulorum, quorum interest seu interesse poterit quemlibeth in
futurum, quomodocumque vel qualitercumque super predictis solempnifacionibusf
missarum et reduccione processionis necnon displicenciis, rancoribus et controversiis
(perb) prefatos dominos arbitros, arbitratores et amicabiles compositores factum,
pronuncciatum, laudum, ordinatum, compositum et arbitratum fuerit, quod huiusmodi
arbitrium, laudum et composicionem ratificabunt, emologabunt ratamque inviolabiliter
observabunt et eidem laudo, arbitrio seu pronuncciacioni obedire, parere et nunquam
contravenire, in toto vel in parte, tacite vel expresse, directii vel indirectii, publice vel
oculte, seu quovis quesito colore, sub pena centum marcarum, quam de voluntate mutua
adiaceruntj et se eidem sponsek submiserunt, pro medietate ecclesye Gneznensi et alia
medietate ecclesye illi, cuius pars huiusmodi laudum, arbitrium seu pronuncciacionem
servaverit l-ł
pro parte
non servantem irremissibiliter persolvenda et per loci ordinarium censura ecclesiastica,
cui se dicte partes su(b)miserunt, exigenda, ipso nichilominus laudo, arbitrio et
pronuncciacione in suem verbo duraturo, si qua pena comissa, exacta et soluta semel et
plures, aut non exacta seu non soluta, nichilominus presens compromissum ac omnia et
singula [s.106] predicta in sua permaneant firmitate.
Voluerint tamen prefati venerabiles domini capitulum coarbitri per predictum reverendum
patrem, dominum archiepiscopum et primatem, tanquam principalem et per organum sue
vocis huiusmodi laudum, arbitrium et pronuncciacionem in presenti causa aliquo alio
certo die, quando sibi videbitur fieri et pronuncciari, et in eum omnes unanimiter
conferunt et pronuncciacionem ipsam per eum fiendam comiserunt. De et super quibus
omnibus et singulis premissis prefati domini compromittentes pecierunt ipsis per me
notarium infrascriptum confici atque tradi unum vel plura instrumenta. Acta sunt hec
anno, indicione, pontificatu, die mensis, hora et loco, quibus supra, presentibus ibidem
reverendissimo in Christoa patre, domino Stanislao episcopo Poznaniensi21 necnon
venerabilibus et religiosis viris, dominis Johanne abbathe Landiensi sancti Bernardi
Cisterciensis ordinis22, Andrea in Tremeszna sancti Augustini canonicorum regularium23
et Stanislao apud Sanctum Johannem extra muros Gneznenses Sepulcri Dominici
Ier(oso)limitani prepositis24 et Martino rectorin eclesye in Staw dyocesis Gneznensis
notario publico25, testibus circa premissa.
a
wypisane słownie Kop.
b
brak Kop.
c-d
tak Kop.
e
tak Kop., zamiast prepositi
f
tak Kop.
g
tak Kop., zamiast presente
h
tak Kop., zamiast quomodolibet
i
tak Kop., zamiast directe względnie indirecte
j
tak Kop., zamiast adiecerunt
k
tak Kop., zamiast sponte
l-ł
tak Kop., zamiast per partem
m
tak Kop., zamiast suo
n
tak Kop., zamiast rectore
1
Wincenty Kot prepozyt NMP w Kaliszu zapewne ident. z Wincentym Kotem z Dębna,
potem arcybiskupem gnieźn.
2
Czy chodzi tu o Jana syna Chebdy z Niewiesza, posiadacza licznych beneficjów, zm.
1454 (o nim KDW X nr 1435/2)?
3
Piotr z Nowca.
4
Piotr Bekel.
5
Wojciech Gałka.
6
Jan wikariusz u NMP w Kaliszu nie zidentyfikowany.
7
Bartłomiej prepozyt u Św. Mikołaja w Kaliszu wyst. także wyżej, zob. dok. nr 1993.
8
Arcybiskup Jakub Świnka. Jego dok. to zapewne akt podziału Kalisza na dwie parafie z
1303 r. (KDW II nr 876).
9
Dokumenty arcybiskupów Janisława, Jarosława Skotnickiego i Janusza Suchywilka,
zob. wyżej, nr 1729, 1738, 1760.
10
Przedwój syn Dziersława z Grądów (w Sieradzkiem) kanonik gnieźn. 1412, kantor
włocł. 1413, kustosz gnieźn. 1427, kanonik pozn. 1429, prepozyt gnieźn. po 1429,
wikariusz generalny pozn. i gnieźn., zm. 1455 (PSB XXVIII s. 717-718; GąsSkOf s. 84).
11
Jan syn Arkembolda z Brzostkowa (koło Żerkowa), kanonik gnieźn. 1411, kantor
gnieźn. 1417 (1415?), częsty oficjał i wikariusz generalny gnieźn., zm. 1460 (GąsSkOf s.
84).
12
Mikołaj z Górki.
13
Władysław z Oporowa, potem arcybiskup gnieźn. (PSB XXIV s. 142-144; GąsSkOf s.
85).
14
Maciej Dryja syn Mikołaja z Modliszewa i Łubowa kanonik uniejowski 1419, gnieźn.
1425, dziekan pozn. 1428, kanonik włocł. 1435, zm. ok. 1449 (KDW X nr 1391/3).
15
Mikołaj Jarocki z Czeszewa.
16
Mikołaj syn Mikołaja z Głęboczka (k. Murowanej Gośliny) kanonik gnieźn. 1416
(1430?), archidiakon pozn. 1423, wikariusz generalny i oficjał pozn., zm. 1468 (PSB VIII
s. 110-111; SHGPoz. I s. 487).
17
Mikołaj syn Słupka ze Studzieńca.
18
Sędziwój, zapewne z Czechla, kanonik gnieźn. od 1432, wikariusz generalny gnieźn.,
potem prepozyt kanoników regularnych w Kłodawie, zm. 1476 (PSB XXXVI s. 394-
398).
19
Maciej z Chłapowa.
20
Jan z Rudzicy.
21
Stanisław Ciołek.
22
Jan opat lędzki wyst. 1431, zm. 1437 (KDW X nr 1383/9).
23
Andrzej prepozyt kanoników regularnych w Trzemesznie 1407/08, zm. 1435 (KDW X
nr 1384/1).
24
Stanisław prepozyt bożogrobców gnieźn. wyst. 1430-35, zm. przed 1439 (KDW IX nr
1250/2).
25
Najpewniej Marcin syn Stanisława ze Stawu notariusz publiczny w Gnieźnie 1420 (Not.
nr 337). [Ju]

Dokument Nr 1753
Kalisz, 10 kwietnia 1374
Starosta generalny Wielkopolski sprzedaje sołectwo w Główiewie Gallowi Żupcy.
Odpis: Kraków, Bibl. PAN, rkps 8620 (Teki Ulanowskiego nr 79) z księgi Metryki
koronnej t. 74a, zaginionej podczas ostatniej wojny, w transumpcie króla Ludwika z daty:
Konin, 18 lipca 1381 (zob. niżej, dok. nr 1761)
Reg.: KDW VI nr 241, tam też obszerniejsze informacje o dok.

Uw.:Pisownia odpisu Ulanowskiego wydaje się sztucznie "uśredniowieczniona".

In Christi nomine amen. Nos Sandzivogius Polonie capitaneus generalis1 notum facimus
presentibus et futuris tenore presencium, quibus expedit, universis, quod cupientes bona
regalia meliorare et fructus et utilitates augere in eisdem, vendidimus sculteciam in villa
regali Glouewaa prope Konyn2 fideli nostro Gallo Zupcza cognominato2 et post eum sue
legitime posteritati hereditarie ac in perpetuum tenendam, possidendam, vendendam et
alienandam pro quadraginta marcis grossorum Pragensium numeri Polonicalis.
Quiquidem Gallus scultetus ville memorate cum sua posteritate habebit ad eandem suam
sculteciam quatuor mansos liberos, tabernam unam, tres ortulanos, duo prata, borra et
mellificia in eadem, tercium denarium de re qualibet iudicata, oves specialiter pascere
preter gregem incolarum ville predicte. Que omnia et singula superius expressata prefatus
Gallus scultetus cum suis successoribus libere et pacifice possidebunt. Sepedictus vero
scultetus omnibus capitaneis, qui fuerint pro tempore, in equo quatuor marcis solummodo
ad expedicionem generalem servire est obligatus, incole vero ville prenotate singulis
festivitatibus beati Martini [11 XI] de quolibet manso mediam marcam grossorum racione
census, duos pullos in festo Nativitatis Sancte Marie [8 IX], mediam capetamb ovorum in
festo Pasche solvere sunt obligati. Eciam scultetus prefatus cum incolis eiusdem villec tria
prandia iudicialia, incole duo et scultetus unum, facere tenentur infra annum, aut pro
quolibet prandio quinque scotos numeri Polonicalis. Incole autem quolibet anno arare
sunt astricti. Harum quibus sigillum nostrum presentibus appensum est testimonio
literarum. Datum et actum in Kalisch feria secunda Conductus Pasche sub anno a
nativitate Domini millesimo trecentesimo septuagesimo quarto, presentibus his testibus,
dominis Joanne Calissiensi3, Oswaldo Wladislaviensi castellanis4, Nicolao de Rchowo5,
Arnoldo de Valdow6, Dirscone de Reganowod7, Andrea de Zierniki8 et ceteris multis.
a
reg. w MRPS ma Glonewo
b
capere Odpis
c
villis Odpis
d
tak Odpis, zamiast Beganowo
1
Sędziwój z Szubina starosta generalny Wlkp., potem wojewoda kal., zm. 1406 (PSB
XXXVI s. 406-416).
2
Główiew par. Kuchary Kościelne, na pn. od Rychwału. Sołtys Gall Żupca wyst. także
1381 (niżej, dok. nr 1761).
3
Jan z Bierzglina, Jankowa.
4
Oswald z Płonkowa (Płomykowa) kasztelan inowrocławski 1366-87 (KDW VI nr
248/2).
5
Orchowo, wieś par. na pn.-wsch. od Powidza (Koz. 5 s. 101-102). Mikołaj wyst. także
1369 (KDW III nr 1617) i 1380 (ib. nr 1760, tu nazwany chorążym gnieźn.).
6
Wałdowo, wieś par. na Krajnie (Koz. 5 s. 440). Arnold wyst. 1376-1403, uczestnik
wojny domowej w Wlkp. 1383, częsty towarzysz Sędziwoja z Szubina i jego burgrabia
pozn. 1390, zob. J. Pakulski, Wałdowscy i ich fundacja dla augustianów (w Górce?), w:
Personae, colligationes, facta, Toruń 1991, s. 140 n.
7
Bieganowo, wieś par. na pd.-wsch. od Wrześni (Koz. 7 s. 308, 8 s. 153). Dzierżek, potem
chorąży pozn. 1386-99 (KDW VI nr 294/8).
8
Andrzej z Żernik wyst. również przy Sędziwoju z Szubina 1377 (niżej, dok. nr 1756), a
także wraz z Sędziwojem w otoczeniu Zygmunta Luksemburskiego 1382 w Trzemesznie,
wreszcie 1388 w okolicach Trzemeszna (KDW III nr 1803, 1877). Zapewne pochodził
więc z Żernik, miasteczka koło Janowca Wlkp. Por. też z Andrzejem z Ż. wyst. 1408,
zob. KDW VII nr 600/2 i 729/9, ale też z Żernikami pod Opatówkiem i Andrzejem wyst.
tamże 1348 (KDW VI nr 152). [Ju]

Konkordancja numerów i lat wystawienia dokumentów tomów VI- XI

TOM VI
Numer Rok
1 (fals.) 1174
2 (fals.) 1202
3 [1228-1239?]
4 1240
5 (fals.) 1241
6 (fals.), 7 1243
8 [1243-1249]
9 1252
10 1253
11 1255
12 1262
13 1263
14 1264
15 1268
16 1269
17 1270
18 (interp.), 19 (fals.), 20 1271
21-22 1274
23 1275
24 1278
25 [1273-1278?]
26-27 1280
28 1282
29 1282 (1283?)
30-32 1283
33 1285
34-35 1288
36-38 1289
39-40 1290
41-43 1291
44-45 1292
46-47 1293
48-50 1294
51 przed 1296
52-52a 1296
53-56 1297
57-60 1298
61-63 1299
64 1300
65 [1301?]
66-69 1302
70 (interp.?), 71 1303
72-74 1304
75-76 1306
77 1307
78 1308
79 1311
80-81 1312
82 1313
83 (fals.?), 84-85 1314
86-87 1315
88 1316
89 1318
90 1319
91 1320
92 1322
93-95 1323
96 1324
97 1325
98-99 1326
100-102 1327
103-105 1328
106-107 1329
108 1330
109 1331
110-111 1332
112-116 1333
116a [przed 1336]
117 1336
118-121 1337
122-123 1338
124-125 1339
126 1340
127-128 1341
129-130 1342
131 (fals.)-134 1343
135-136 1344
137-139 1345
140-141 1346
142-147 1347
148-153 1348
154 1349
155 1350
156-158 1352
159-163 1353
164-167 1354
168-169 1355
170-174 1356
175-176 1357
177-181 1358
182-186 1359
187-192 1360
193 [1352-1360]
194 1360
195-197 198, 199 (fals.?), 1361
200-203 1362
204-207 1363
208 1364
209-214 1365
215-217 1366
218-219 1367
220-222 1368
223-227 1369
228-229 1370
230 [1333-1370]
231-232 1370
233 1371
234-236 1372
237-240 1373
241-242 1374
243-245 1375
246-249 1376
250-255 1377
256-259 1378
260-262 1379
263-270 271 (podejrzany), 1380
272-274 1381
275-279 1382
280-282 1383
283-285 1384
286-288 1385
289-292 1386
293-302 1387
303-306 1388
307-312 1389
313-323 1390
324-325 1391
326-329 1392
330-337 1393
338-341 1394
342-348 1395
349-356 1396
357-363 1397
364-369 1398
 370-379 1399
380 ok. 1399
381-396 1400
397 (52a) 1296
398 (116a) [przed 1336]
399 (132a) 1343
400 (198a) 1262
TOM VII
Numer Rok
401-422 1401
423-437 1402
438 1401-1402
439-444, 445 (podejrzany), 446-458 1402
459-482, 483 (fals.), 484-501 1403
502-509 ok. 1403
510-521 1404
522 [1393-1404]
523-545 1404
546 ok. 1404
547-562 1405
563-582 1406
583-597 1407
598-628 1408
629-655 1409
656-673 1410
674-681 1411
682 [1399-1411]
683-685 1411
686-700, 701 (podejrzany), 702-703 1412
704-720 1413
721-739 1414
740 [1412-1414]
 741-748 1414
749 ok. 1414
750-771 1415
772 ok. 1415
773 (697a) 1412
TOM VIII
Numer Rok
774-793 1416
794-814 1417
815-817 1418
818 przed 1419
819-843 1418
844-876 1419
877-878 1420
879 [1387-1420]
880-906 1420
907-929 1421
930-955 1422
956 [1414-1422]
957 1422
958-962 1423
963 przed 1424
964-981 1423
982-987 1424
988 przed 1425
989-1011 1424
1012-1019 1425
1020 1415
1021-1068 1425
1069 [1420-1425]
1070-1074 1425
TOM IX
 Numer Rok
1075-1106, 1107 (interp.), 1108-
1426
1116
1117-1144 1427
1145 [1423-1427]
1146-1151 1427
1152-1174 1428
1175 [1426-1428]
1176-1191 1428
1192-1205, 1206 (fals.), 1207-1219 1429
1220 1430
1221 przed 1431
1222-1241, 1242 (fals.), 1243-1252 1430
1253-1276 1431
1277-1304 1432
1305-1343 1433
1344-1361 1434
1362 przed 1435
1363-1380 1434
TOM X
Numer Rok
1381-1393 1435
1394-1416 1436
1417 [1423-1436]
1418-1419 1436
1420-1444 1437
1445-1471 1438
1472-1486 1439
1487-1512 1440
1513 1440(1444?)
1514-1535 1440
1536-1543, 1544 (fals.), 1545-1574 1441
 1575 1442
1576 [1431-1442]
1577-1590 1442
1591 [1441-1442]
1592-1599 1442
1600-1638 1443
1639-1699 1444
Tom XI
Numer Rok
1700 1225
1701 1232
1702 1233
1703 1234
1704 1249
1705 1277
1706-1707 przed 1280
1708 1279
1709 1281
1710 1287
1711-1712 1288
1713 1292
1714 1294
1715 (fals.?) przed 1296
1716 1296
1717 1301
1718 130(2?)
1719 1310
1720 1311
1721 1312
1722 1325
1723 1326
1724 1332
1725 1338
1726 1341
1727 1343
1728-1729 1346
1730-1731 1350
1732 1355
1733-1736 1358
1737 1360
1738-1739 1361
1740 1367
1741 1368
1742-1748 1369
1749 1370
1750-1751 1371
1752 1372
1753 1374
1754 1375
1755 1376
1756-1757 1377
1758-1759 1379
1760 1380
1761 1381
1762-1763 1382
1764 1385
1765 1386
1766-1767 1389
1768 1390
1769 1391
1770-1374 1392
1775-1776 1393
1777 1394
1778 1395
1779-1382 1396
1783 1397
1784 [1389-1397]
1785 1398
1786-1790 1399
1791-1796 1400
1797-1810 ok. 1400
1811-1818 1401
1819-1821 1402
1822 [1398-1402]
1823-1831 1402
1832-1836 1403
1837-1846 1404
1847-1848 1405
1849-1858 1406
1859-1862 1407
1863-1869 1408
1870-1874 1409
1875-1876 1410
1877 1411
1878-1879 1412
1880-1885 1413
1886-1890 1414
1891-1895 1415
1896-1897 1416
1898-1902 1417
1903-1906 1418
1907-1913 1419
1914 [1418-1419]
1915-1916 1419
1917-1927 1420
1928-1933 1421
1934-1943 1422
1944-1955 1423
1956-1964 1424
1965 (fals.) 1424
1966 1425
1967 1426
1968 [1423-1426]
1969-1975 1426
1976-1985 1427
1986-1987 1428
1988-1991 1429
1992 1430
1993 1431
1994-1997 1432
1998 1433
1999-2002 1434
2003-2004 1435
2005 1436
2006 1437
2007 [1429-1437]
2008 1437
2009-2011 1438
2012 1439
2013 1440
2014 1442
2015-2018 1443
2019-2023 1444