Deux Manuscrits Pselliens: Le Parisinus Graecus 1182 Et Le Laurentianus Graecus 57-40

Paul Gautier
Deux manuscrits pselliens : le Parisinus graecus 1182 et le

Laurentianus graecus 57-40
In: Revue des études byzantines, tome 44, 1986. pp. 45-110.
Résumé
REB 44 1986 France p. 45-110
P. Gautier, Deux manuscrits pselliens : le Parisinus graecus 1182 et le Laurentianus graecus 57-40. — La première et principale
partie de l'article est consacrée à une étude paléographique et codicologique du Paris, gr. 1182, ainsi qu'à l'inventaire des textes
qui y sont copiés et qui appartiennent presque exclusivement à Michel Psellos (traités et lettres). La seconde partie de l'article est
consacrée à l'autre manuscrit important des œuvres de Psellos, le Laurent, gr. 57-40, et consiste surtout en un relevé des textes.
Les deux manuscrits contiennent respectivement 521 et 309 textes, dont une bonne partie commune. L'article est complété par
une Table des incipit et par une double Table de concordance pour les textes communs aux deux manuscrits.
Citer ce document / Cite this document :
Gautier Paul. Deux manuscrits pselliens : le Parisinus graecus 1182 et le Laurentianus graecus 57-40. In: Revue des études
byzantines, tome 44, 1986. pp. 45-110.
http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/rebyz_0766-5598_1986_num_44_1_2186
DEUX MANUSCRITS PSELLIENS :
LE PARISINUS GRAECUS 1182
ET LE LAURENTIANUS GRAECUS 57-40
Paul GAUTIER
Le Parisinus graecus 1182 et le Laurentianus graecus 57-40 sont deux

manuscrits de choix des œuvres de Psellos. Bien qu'utilisés dans de
nombreuses éditions, ils n'ont pas encore été analysés de manière exhaust
ive. Le présent article est consacré surtout à la description du premier de
ces manuscrits ; pour le second, l'examen se limitera au contenu, dans le
but, en particulier, de faire apparaître les rapports entre les deux témoins
privilégiés de la correspondance de Michel Psellos.
I. LE PARISINUS GRAECUS 1182
Ce manuscrit monumental, qui compte actuellement 319 folios, après

avoir perdu, nous le verrons, un quart, voire un tiers, de son contenu initial,
mesure 385 χ 275 mm. Malgré les apparences, il doit être l'œuvre d'un seul
copiste, mais celui-ci a sensiblement varié son type d'écriture selon les
cahiers, à tel point parfois qu'on se demande si deux mains n'ont pas
coopéré à la confection de ce recueil « psellien ». On ne saurait toutefois
souscrire à cette impression ; sous l'encre tantôt roussâtre, tantôt noire,
sous l'écriture tantôt serrée, 'tantôt lâche, sous un nombre de lignes très
variable, persiste le ductus du même scribe : même manière de former les
lettres en arrondi et légèrement vers la droite, même mélange de petites
onciales, surtout Β, Γ, C. Les folios sont en papier oriental, grossier et épais,
qui a tendance à pelucher et, dans les marges, à se désagréger. On a tenté,
à une époque assez récente, d'arrêter ce délabrement en collant dans les
marges inférieures, supérieures et latérales, des bandes de papier d'une
Revue des Études byzantines 44, 1986, p. 45-1 10.
46 P. GAUTIER
couleur nettement plus claire que celle, un peu jaunie, des feuillets, travail
effectué avec soin et délicatesse, car des signatures ont été préservées, qui
se lisent encore nettement (ζ', ιζ) à condition de décoller certaines de ces
bandes (f. 280v, 32V).
Du fait qu'il manque les huit premiers cahiers du début, soit 64 folios,
et plusieurs cahiers à la fin, nous ne savons pas, à supposer qu'il y ait eu
des indications de ce genre, pour qui ni par qui a été copié ce manuscrit,
ni d'où il provient. Il ressort de sa composition, restituée ci-dessous, qu'il
a été copié sur un exemplaire ou plutôt sur plusieurs ; à l'origine, son
contenu n'était pas en effet désordonné, comme il l'est actuellement. En
tête figuraient, avec des numéros d'ordre, dont beaucoup sont encore
conservés, les explications scolaires de Psellos sur des textes scripturaires
ou patristiques, principalement ceux de Grégoire de Nazianze. La corre
spondance avait été logée en fin de volume, avant celle d'Eustathe de
Thessalonique, dont la présence dans ce recueil ne laisse pas de surprendre.
Entre ces deux grands ensembles avaient été insérés des textes de genre
littéraire varié : traités, chrysobulles, monodies, discours, textes juridiques,
etc. Cet ordre peut être le résultat du rassemblement de trois recueils
indépendants qui furent mis à la disposition du copiste. Le seul collection
neur de textes de Psellos que nous connaissions est le césar Jean Doukas,
son ami et son admirateur : lui-même avoua à Psellos qu'il veillait à
conserver les lettres que ce dernier lui envoyait. Ce n'est pas lui naturell
ement qui aura rassemblé cette grande partie de la correspondance de
Psellos, mais le groupement de quelques lettres adressées au césar et datant
de la même époque (infra, nos 145-152) pourrait y trouver son explication.
Le manuscrit a été daté du 13e siècle par Omont, qui n'a fait que
reproduire l'indication du premier catalogue imprimé1. Celle-ci paraît
recevable : il nous semble en effet que le codex est contemporain du
Laurentianus Conv. Soppressi 2728, qui doit remonter au milieu ou, au plus
tard, à la seconde moitié du 13e siècle2. Une comparaison des deux
écritures3 fait ressortir des ressemblances indubitables : même encre
1. H. Omont, Inventaire sommaire des manuscrits grecs de la Bibliothèque Nationale, I,

Paris 1898, p. 247-251, qui reproduit le catalogue de l'ancien fonds grec publié par
F. Sevin, Catalogus codicum manuscriptorum Bibliothecae regiae, Paris 1740, p. 237-240.
2. E. Rostagno-N. Festa, Indice dei codici greci Laurenziani non compresi nel
catalogo del Bandini, Studi italiani difilologia classica 1, 1893, p. 172-176 (nunc 627).
Recueil (140 folios) de textes purement littéraires· : en tête, lettres ou poésies de
Théodore II Laskaris, Georges Acropolite, Nicéphore Blemmydès, Constantin Manas-
sès, Théodore Prodrome, Manuel Holobolos, Psellos, Nicolas Eirènikos, Jean Tzetzès,
Théodore Skoutariôtès, et, à la fin, lettres de Grégoire de Nazianze et de Basile de
Césarée.
3. A l'aide de la tavola xxiii de G. Vitelli-C. Paoli, Collezione Fiorentina difacsimili
paleografici greci e latini, Florence 1884-1897.
DEUX MANUSCRITS PSELLIENS 47
roussâtre, même ductus, même type de ligatures (στ, ει, ερ, etc.), mais aussi
quelques différences significatives : dans L le sigma final est toujours écrit
σ, alors que dans Ρ c'est toujours une petite onciale (c) ; de même le nu est
écrit v, tandis que dans Ρ la barre de gauche est droite et nettement
prolongée (μ). Les deux manuscrits sont sans doute contemporains, mais de
deux mains différentes.
Il est en tout cas certain que le manuscrit n'a pu être copié dans le
monastère dont il conserve Yex-libris. On lit en effet au verso du f. A, de
papier oriental, cette marque de possession : Βιβλίον της αγίας 'Αναστασίας
της Φαρμακολυτρίας της εν τω μεγάλω βουνω κειμένης. Au recto du même
folio, en bas, une main ancienne (13e s. ?), mais qui n'est pas celle du
copiste, a laissé à l'encre roussâtre cette annotation : εις ημάς άφίκετο ό έν
ίερομονάχοις κϋρις Γρηγόριος άπό 'Ρώμης ; au-dessus de celle-ci, une main
plus récente lui a répliqué à l'encre noire en reprenant la formulation : είς
ημάς άφίκετο ό έν ίερομονάχοις και έξαρχος κΟρι (sic) Παχώμιος άπα
Κωνσταντινουπόλεως. Ce monastère de Sainte-Anastasie Pharmakolytria,
dit du Grand Mont, situé à l'est de Thessalonique entre Vasilika et
Galatista, fut fondé vers 1520 par le moine Théônas, disciple de S. Jacques
le néo-martyr d'Arta et devenu archevêque de Thessalonique entre 1535 et
15424. Cette maison religieuse, qui aurait compté au 16e siècle cent
cinquante moines, possédait une bibliothèque honorable : une trentaine de
manuscrits actuellement dispersés, dont vingt-six à la BN de Paris, portent
la marque du couvent5, qui se signale, comme l'a observé J. Darrouzès, par
son soin à entretenir et réparer ses livres. La date de 1520 ne correspond
toutefois qu'à une restauration. D'après Nicodème de Naxos, son biogra
phe, Théônas a reconstruit et agrandi un monastère ancien, qui était alors
très petit, très vieux et délabré6. Il n'y a pas lieu de mettre en doute cette
information : c'est à ce petit monastère que le moine Joasaph7 dédia en
1375 une copie des œuvres de Jean Cantacuzène, le Parisinus gr. 1242. La
tradition, recueillie sur place par Nicolas Chrysanthidès, voulait que le
4. Voir L. Petit, Les évêques de Thessalonique, EO 5, 1901-1902, p. 151 (n° 83) ; 6,

1903, p. 295-296 (n° 83).
5. Première liste dressée par A. Papadopoulos-Kérameus, Ή μονή 'Αναστασίας της
Φαρμακολυτρίας, BZ 10, 1901, p. 193-199 (13 manuscrits) ; seconde liste, très enrichie,
établie par J. Darrouzès, Les manuscrits du monastère Sainte-Anastasie Pharmacolytria
de Chalcidique, REB 12, 1954, p. 45-57 (33 manuscrits). Une note d'un manuscrit
athonite (Lavra I, 40, f. 156) permet de corriger une donnée de Petit concernant le début
de l'épiscopat de Théônas, cité encore en 1535 comme higoumène : ibidem, p. 56.
6. Νέον Έκλόγιον, Constantinople 1863, p. 384.
7. L. Politis, Jean-Joasaph Cantacuzène fut-il copiste ?, REB 14, 1956, p. 195-199 ;
auparavant on croyait que le copiste était Cantacuzène lui-même : H. Omont, op. cit.,
p. 275 ; J. Darrouzès, art. cit., p. 51-52.
48 P. GAUTIER
monastère, de fondation impériale, remontât au 14e siècle8. Quoi qu'il en

soit, il est probable que Théônas entra en possession de quelques restes
d'une bibliothèque ancienne, et au moins du volume des œuvres de
Cantacuzène, qui porte à son f. 229 une marque d'appartenance beaucoup
plus récente.
Vingt-trois manuscrits de Sainte-Anastasie furent apportés à Paris par
François Sevin, qui amassa dans les six cents manuscrits durant son voyage
en Turquie (1728-1730) ; ils entrèrent à la Bibliothèque royale entre 1730
et 1740. Au contraire, le Parisinus gr. 1182 est un Mazarineus, comme
l'indique Yex-libris au sommet du f. 1 ; il n'est donc pas arrivé par la même
voie que les autres, mais presque un siècle auparavant. On ignore son mode
d'acquisition9. J. Darrouzès a émis l'hypothèse10 que le hiéromoine
Grégoire mentionné au recto du f. A pourrait être le moine homonyme
mentionné dans la correspondance de Théodore Laskaris comme ayant
effectué récemment un voyage à Rome". Dans cette éventualité, le
manuscrit aurait été copié un peu avant la date de cette lettre (1254-1258),
puisque l'indication n'est pas selon nous de la main du copiste, et naturel
lement dans quelque monastère de l'empire de Nicée, d'où il passa, à une
époque inconnue, à Sainte-Anastasie de Chalcidique.
Entre les f. A et 1 figurent deux feuillets, de format un peu plus petit, sur
lesquels le P. François Combefis (f 1679), qui avait préparé une édition de
Psellos, a décrit en latin le contenu du manuscrit (215 titres) et proposé
quelques rectifications de l'ordre des folios. La nouvelle reliure que le
manuscrit reçut sous Louis XV inséra dans l'ouvrage les deux feuillets de
Combefis, mais dans un ordre inversé (C, B), et tint compte de la transpos
ition du f. 26 (olim 32) proposé par lui. Mais on ne prit pas en considéra
tion la signature des cahiers : le volume fut relié dans son absurde état
précédent, c'est-à-dire avec en tête le commentaire de Psellos sur le texte
évangélique : Au commencement était le Verbe.
8. N. Chrysanthidès, Αυτοσχέδιος περιγραφή της Χαλκιδικής Χερσονήσου, Constant

inople 1870, p. 46-47.
9. Dans la bibliothèque du cardinal Mazarin, le manuscrit avait reçu la cote 81. Brève
description par B. de Montfaucon, Bibliotheca bibliothecarum manuscriptorum nova, I,
Paris 1739, p. 1318.
10. Art. cit., p. 50-51.
1 1. N. Festa, Theodori Ducae Lascaris epistulae CCXVII, Florence 1898, p. 25 : Έλθε
δέ και ό λ-ήρος Γρηγόριος, ό τάξει μεν μονοχίτων, πολλών αλόγων δέ και κτημάτων κύριος
νυν, ούκ έκ του Πάπα, άλλ' έν τη όδω συναθροίσας τοσαύτην επαρσιν.
Description du contenu
Le contenu du Parisinus graecus 1 182 a fait l'objet de plusieurs descript

ions,toutes incomplètes. Omont s'est borné, nous l'avons dit, à transcrire
en français la liste brute des œuvres de Psellos dressée dans le premier
catalogue imprimé de la BN (1740). Sathas, le premier éditeur d'une grande
partie du recueil, a pris la peine de relever, dans l'introduction de son
ouvrage (p. ξ'-πδ'), les titres et les incipit des pièces, à l'exception de la
correspondance, et de signaler le cas échéant celles qui avaient été publiées.
Mais ni l'un ni l'autre n'ayant prêté attention à la constitution primitive du
recueil, l'édition de Sathas, quels que soient ses mérites, pèche sur un point
capital : elle fait bon marché de la composition du manuscrit. Il est
pourtant indispensable de s'assurer de l'ordre originel des lettres contenues
dans le codex pour se rendre compte si celles-ci obéissent ou non à un
classement chronologique. Or il est bien évident que dans l'ouvrage de
Sathas elles sont dans le plus grand désordre. Quelques exemples suffiront
à le mettre en évidence. La lettre adressée à Romain Diogène après qu'il
fut aveuglé (juin 1072) porte le n° 82, alors que la lettre collective à trois
hauts fonctionnaires anonymes, écrite de Césarée de Cappadoce durant
l'été 1069, reçoit le n° 176. La série des lettres adressées à Constantin
(Cérulaire) dont nous connaissons assez bien la carrière administrative et
la progression des titres auliques en est une autre illustration. Ce boulever
sementest aggravé du fait que l'éditeur principal, Sathas, n'a pas respecté
l'ordre des folios : les lettres 1-203 correspondent grosso modo aux
f. 189-238, encore que Sathas ait laissé de côté les 12 lettres déjà publiées
par Boissonade et Tafel et en ait publié d'autres dans le tome V de la MB,
mais les lettres 204-208 ont été piquées çà et là et groupées par mesure de
commodité en fin de collection : 204 (f. 54v-55), 205 (f. 61rv), 206 (f. 62V-63V),
207 (f. 156-157), 208 (f. 154-155V). D'autre part, Sathas n'a pas réédité les
27 lettres des f. 254-257, qui sont étrangement séparées du groupe précé
dentpar une collection de 48 lettres d'Eustathe de Thessalonique.
De ce rapide sondage il ressort que si la majeure partie des lettres forme
deux groupes compacts et assez homogènes, d'autres sont éparses dans le
volume et insérées parmi des textes qui ne ressortissent pas au genre
épistolaire. Et la raison de cette répartition doit être tirée au clair. Il faut
aussi vérifier si un relieur du codex n'aurait pas été abusé par le lemme de
la première lettre de la première collection (f. 189) : Τοϋ Ψελλοϋ επιστολή
πρώτη προς τον πρωτοπρόεδρον κϋρ Κωνσταντινον τον δρουγκάριον. Car le
lecteur a vite fait de remarquer que cette lettre n'est pas la première du
recueil épistolaire, mais la première d'une série de cinq (Sathas, nos 1 , 83-86)
expédiées au drongaire de la Veille Constantin (Cérulaire) et traitant d'un
même sujet : le remariage de ce haut fonctionnaire, parent de Michel VII
Doukas. Bref, deux graves défauts déparent l'édition de Sathas : d'une part,
50 P. GAUTIER
elle se borne à respecter le classement artificiel du manuscrit ; d'autre part,

elle y contrevient en omettant les 40 lettres conservées aux f. 189V-191, 215V,
254-257, et en groupant des lettres éparses. Tout cela n'est pas de nature à
clarifier le problème complexe de la tradition manuscrite de la correspon
dance de Psellos.
Deux autres érudits ont entrepris, avec des résultats inégaux, de remédier
aux faiblesses de l'édition de Sathas. Le premier, Mayer, dans une étude
très fouillée du traité psellien sur le style de Grégoire de Nazianze12, a
esquissé un classement du contenu du Parisinus graecus I182n, mais au lieu
de procéder à un examen codicologique du manuscrit, le savant allemand
a cru pouvoir l'établir à l'aide de critères logiques. Il commence par noter,
d'une part, que les f. 1-26V et 258-3 15V sont des explications de passages
scripturaires ou patristiques, mais que ces deux collections proviennent de
sources différentes, puisque, par exemple, le texte du f. 26V est repris au
f. 303v, et, d'autre part, que la partie médiane (f. 27v-254) forme à son tour
un grand ensemble constitué par les textes suivants : traités théologiques
(f. 27V-32V), opuscules à caractère juridique (f. 180-182v), un long poème sur
la grammaire (f. 183V-188V), une correspondance (f. 189-257). Il reconnaît
que parmi ce matériel règne le plus complet désordre : des textes de
contenu identique ou similaire sont étrangement dispersés, par exemple les
interprétations allégoriques (f. 64V-66V, 105v, 152, 157, 158V-159), ou encore
les éloges de la puce (f. 159V et 165), entre lesquels sont intercalés deux
exposés sur les oracles chaldaïques. Faute de meilleurs critères, il s'est
efforcé de rassembler ces membres épars en les classant d'après leur genre
littéraire et il est arrivé ainsi à la conclusion que l'ossature du recueil devait
s'articuler de la façon suivante : traités théologiques, éloges funèbres,
discours privés (Privatreden), discours judiciaires (Gerichtsreden), traités
juridiques et correspondance. Mais à cet assemblage théorique résistait une
série de petits ensembles (hypomnèmata, chrysobulles, poésies, discours
sur des événements naturels, traités improvisés à la demande d'un corre
spondant) que Mayer ne sait où loger à l'intérieur de ce squelette (Gerippe)
laborieusement rétabli.
Cette reconstitution logique est artificielle. Seul un examen codicolo
gique, prenant en considération les signatures des cahiers, les numéros
d'ordre des textes et d'autres éléments de ce genre, pourrait permettre de
retrouver la composition initiale du volume et par conséquent de se faire
une idée du classement originel des lettres. Entrepris par Serruys, il a donné
12. A. Mayer, Psellos' Rede über den rhetorischen Charakter des Gregorios von
Nazianz, BZ 20, 1911, p. 27-100.
13. Ibidem, p. 35-39.
des résultats remarquables14. Avantde le reprendre, il nous paraît indispens

able, pour que le lecteur ne perde pas pied durant cet exercice de
démontage du recueil et puisse vérifier nos allégations, de lui présenter le
contenu intégral — chose encore jamais faite — du codex en son état
actuel, avec les titres et les incipit de chaque pièce, dont l'édition sera
éventuellement signalée.
Cette description exhaustive du contenu de Ρ appelle plusieurs observa
tions : a) Le désordre des textes est évident : par exemple, la correspon
dance d'Eustathe de Thessalonique (nos 362-410) est intercalée parmi celle
de Psellos, et cette solution de continuité est anormale, b) Le volume
contient beaucoup de textes encore inédits, principalement des commentair
es scolaires de passages de l'Écriture et de Pères de l'Église, au premier
rang desquels Grégoire de Nazianze, l'auteur préféré de Psellos. c) Ces
commentaires sont assez curieusement distribués, groupés qu'ils sont au
début (nos 1-37) et à la fin du codex (nos 442-520), donc de part et d'autre
de la correspondance de Psellos et d'Eustathe. d) Le recueil des lettres de
Psellos est dispersé dans plusieurs éditions : Sathas, Boissonade, Tafel qui
a été repris dans PG, et Kurtz-Drexl. Si la majeure partie figure dans le
tome V de la MB de Sathas, celui-ci, rappelons-le, n'a pas jugé utile de
republier les lettres déjà éditées par Boissonade (nos 145-152, 269) et Tafel
(nos 207, 265, 266), en sorte que personne ne peut aisément lire dans l'ordre
du manuscrit la correspondance de Psellos. Là-dessus, Kurtz et Drexl ont
réédité des lettres publiées par Sathas (n° 350) ou Tafel (nos 41 1-436, 441),
et les ont incluses dans leur tome II, qui est un ensemble hétéroclite de
lettres extraites de divers manuscrits. Enfin, Sathas a rejeté en fin de
collection des lettres qui figuraient isolément dans la première partie de Ρ
(supra nos 59, 63, 66, 114, 116). Cette dispersion a pour résultat de brouiller
encore davantage l'ordre originel des lettres de Psellos.
Agencement des cahiers
Passons à l'examen codicologique du manuscrit. A l'origine, les cahiers,

en l'espèce des quaternions, n'étaient pas signés, mais — procédé except
ionnel, dont on ne connaît que de rares exemples — les folios étaient
numérotés par centaines. En effet, une main, peut-être contemporaine,
mais qui n'est pas celle du scribe, a tracé d'une large écriture brune, moins
empâtée que celle du texte, les indications marginales suivantes :
f. 29 Γ : εως ώδε φύλλων έκατοντας πρώτη
f. 67ν : ετέρα δευτέρα έκατοντάς
f. 247ν : ετέρα έκατοντάς τετάρτη
14. D. Serruys, Note sur le manuscrit de Psellus, Parisinus 1182, BZ 21, 1912,
p. 441-447.
52 P. GAUTIER
Ces folios correspondant respectivement aux folios originels 100, 200 et

400, il est patent que l'ordre initial des cahiers a été complètement
bouleversé : les premiers cahiers sont actuellement déplacés en fin de
manuscrit. D'autre part, comme le fait observer Serruys (p. 441), le f. 247
( = f. 400 primitif) fait partie d'une collection de lettres qui s'interrompt au
f. 253V pour Eustathe et au f. 257V pour Psellos, si bien qu'il est évident que,
dans sa structure originelle, le manuscrit comptait plus de 400 feuillets au
lieu des 320 (3 19 + un double) qui subsistent, et que, d'un autre côté, la
correspondance d'Eustathe, qui est peut-être mutilée à la fin, terminait sans
doute le volume, les f. 239-253 actuels étant les f. 392-406 primitifs.
Outre les indications des centaines — on aura remarqué l'absence de la
troisième —, d'autres critères permettent de restituer dans une certaine
mesure la composition initiale du codex. Elle ne peut être entièrement
rétablie, parce que des signatures ont disparu de marges inférieures à la
suite de déchirure du papier, que des cahiers, même quand ils se suivent,
diffèrent par le nombre de lignes (63 au f. 41, 39 aux f. 42-49v, 60 aux
f. 152-159V, 36 aux f. 160-164v, etc.), le type de l'écriture plus ou moins
empâtée, la couleur de l'encre, roussâtre ou exceptionnellement noire
(f. 184V-188V), et que la reliure très serrée ne permet pas de juger de
l'étendue des cahiers. Mais ces différences ont parfois leur utilité : l'une ou
l'autre permet à l'occasion de déceler le déplacement d'un folio ou d'un
cahier.
On peut relever quatre types de numération des cahiers ou du moins des
folios qu'était censé comporter un cahier, car l'absence temporaire de
reliure a dû provoquer dès l'origine le détachement, voire la perte de
certains folios. Ces types de numération permettent de détecter les états
successifs du manuscrit et de suivre l'évolution de sa composition, ou
plutôt de sa décomposition progressive. Les critères sont les suivants.
M1. Cette main, la plus proche dans le temps de la confection du
manuscrit, signe les cahiers dans la marge inférieure du dernier verso ;
encre roussâtre, un peu plus pâle que celle du texte ; écriture moins
empâtée. Assez souvent, lorsque les signatures de M1 ne concordaient pas
avec l'évaluation de M3, elles ont été soigneusement grattées (f. 8V, 24V) ou
surchargées d'une signature différente (f. 16V) ; d'autres subsistent, à demi
grattées (f. 49V, 72V) ou parfaitement lisibles (f. 57V, 64V, 80v, 88\ 94V, etc. ;
voir le schéma).
M2. Cette main signe les cahiers dans la marge inférieure du premier
recto ; encre tantôt roussâtre, tantôt noire ; le tracé des lettres est plus
grossier (comparer par ex. f. 32V et f. 33, f. 102v et f. 103, etc.), et la taille
des lettres est nettement supérieure : environ 2 cm au lieu de 1 (f. 9, 17, 25,
32, 58, 73, 81, etc.).
M3. Notation apparaissant au cahier 29 et en retard d'une unité, voire de
trois (cahiers 44-49), sur le numérotage de M1 et M2 ; écriture grêle et encre

noirâtre.
M4. Numération récente et intermittente, qui sanctionne l'état actuel du
manuscrit et qui apparaît sur les premiers cahiers (a au f. 8V, β' aux f. 9 et
16V, y aux f. 17 et 24V, δ' au f. 25) et sur des cahiers ultérieurs (λα au f. 112,
λγ au f. 128, λδ' au f. 136, λε' au f. 140, λζ' au f. 160).
Examen des quaternions
Abordons maintenant la composition du volume cahier par cahier

— nous rappelons que c'était initialement des quaternions — telle qu'elle
ressort des annotations de M1 et de M2.
f. 1-8 (8V est aux trois-quarts blanc). Premier quaternion, dont le feuillet
central (4-5, actuellement détaché) garantit la composition. Ce cahier
supporte une triple signature difficilement identifiable, parce que bien
grattée : ιδ' à droite, par M1 probablement, et ιε' à gauche ; entre les deux
se devine une numération indéchiffrable. Serruys était d'avis (p. 444) que
ce cahier est signé ιε' par M1, mais la suite du numérotage infirme cette
opinion.
f. 9-16. Second quaternion ; il ne reste que des traces, illisibles même à
la lampe de Wood, des signatures de M2 (f. 9) et de M1 (f. 16V).
f. 17-24. Troisième quaternion ; quelques restes peu lisibles (ις) des
signatures de M2 et de M1.
f. 25-32. Quatrième quaternion ; signatures très lisibles (ιζ) de M2 et de
M1, cette dernière à demi-cachée par une bande de papier surajoutée. Le
f. 26, déplacé, a été remis à sa place. Serruys a tort de considérer (p. 444)
le f. 32 comme une enclave : son texte sur le nomocanon est bien la
continuation du f. 31V, mais il y a peut-être une lacune, très ancienne, entre
les f. 32 et 33.
f. 33-40. Cinquième quaternion ; il ne subsiste plus que la signature de
M2 (ιη'), qui n'a pas tenu compte de la lacune signalée plus haut ; les
f. 39-40 sont intervertis ; le cahier finissait avec le f. 39 actuel dont le verso
ne compte que cinq lignes (texte incomplet). En bas du f. 39V est écrit :
λείπ(ει), par M2 ; aucune trace de la signature de M1. Serruys (p. 444-445)
donne aux premiers cahiers une numération différente. Il suppose, après
les f. 317-319, l'existence d'un cahier perdu signé ιδ', et il pense que les
cahiers 1-8, 9-16, 17-24, 25-31, 33-40, correspondent respectivement à ιε', ις',
ιζ', ιη', ιθ'. Ceci ne se peut : il n'a pas remarqué la belle signature (ιζ) de M1
sur le f. 32V. Les cahiers précédents doivent avoir été signés ιδ', ιε', ις',
puisque le f. 17 est la continuation du f. 16V (n° 25), le f. 25 celle du f. 24V
(n° 34) ; on ne peut se prononcer pour les f. 8 et 9, dont les textes sont
54 P. GAUTIER
indépendants (nos 13-14), ni pour les f. 32v-33 (nos 46-47), du fait de

l'existence probable d'une lacune entre ces folios. A noter d'ailleurs que M1
ne signe pas le f. 39 comme on s'y attendrait, ce qui donne à penser que le
cahier ιη' pourrait avoir été déplacé.
f. 41. Folio erratique, dont le type d'écriture et le nombre de lignes
diffèrent très nettement de ceux des folios voisins. Au verso, double
numération grattée et non identifiable : ιθ' à gauche et κ à droite. Ce
feuillet, dont le texte est mutilé à la fin, pourrait être le dernier feuillet du
cahier 19. Le cahier 20 est entièrement perdu. Serruys est d'avis (p. 444) que
le f. 41 appartient au même cahier que le f. 179 : ceci n'est pas acquis.
f. 42-49. Sixième quaternion, signé par M1 à la fin κα', à demi gratté, et
par M2 au début [κ]α, à peine lisible.
f. 50-57. Septième quaternion, signé de part et d'autre κβ'.
f. 58-64. Huitième quaternion, très lisiblement signé aux deux extrémités
κγ', mais incomplet : il manque un folio entre 61 et 62 ; dans la marge
inférieure du f. 6Γ, une main postérieure (M3 ?) a écrit : λείπει φύλλον,
f. 65-72. Neuvième quaternion, signé au début et à la fin (M1 gratté) κδ'.
f. 73-80. Dixième quaternion, avec la double signature κε', mais de la
première il ne subsiste que la première lettre.
f. 81-88. Onzième quaternion, normalement et nettement signé κς'.
f. 89-94. Douzième quaternion, pareillement signé κζ', mais incomplet,
puisqu'il ne compte plus que 6 feuillets ; la double lacune se situe entre les
f. 92 et 93. Au bas du f. 92V une main grêle (M3 ?) a d'ailleurs écrit : λείπουσι
φύλλα β.
f. 95-102. Treizième quaternion, signé aux deux extrémités κη'.
f. 103-108. Quatorzième quaternion, signé κθ' au f. 103 par M2, et
pareillement, mais par une main plus récente (M3 ?), au f. 108v. L'absence
de la signature de M1 s'explique par la perte des deux derniers feuillets du
cahier qui n'en compte plus que six.
f. 109-111. Ces trois feuillets sont les débris du cahier 31 dûment signé
(a'
cairardé) par M1 au bas du f. 1 1 Γ. Le cahier 30 a disparu. Compte tenu
de la fin du texte conservé en haut du f. 109, il est à présumer que les treize
folios manquants comportaient des éloges d'empereurs, et certainement le
texte de Kurtz-Drexl, I, p. 6-32.
f. 112-119. Seizième quaternion, dûment signé λβ', à ce détail près que
l'élégante signature de M1 (f. 1 19V) est maintenant recouverte par une bande
de papier.
f. 120-127. Dix-septième quaternion, où la signature de M1 (λγ') subsiste
nettement, malgré la surcharge de M3 visant à la transformer en λβ'. Celle
de M2 a été grattée.
f. 128-135. Dix-huitième quaternion, où ne figure plus que la signature
de M2 : λδ', celle de M1 ayant été emportée par une déchirure du papier.
f. 136-143. Dix-neuvième quaternion, signé à la fois par M1 et M2 : λε'

(refait au f. 136 en λδ' par M3). Au bas du f. 143V une main ancienne a écrit :
ζήτει τό λειπον κατάπολυ έμπροσθεν ένθα φησί' « και τό μεν ( = fin du
f. 143ν) φως σκότος ποιήσοντες, τό δε πικρόν γλυκύν » ( = début du f. 144
actuel). Γύρισον φύλλα τριακονταέν (lire : -έξ). De cette note marginale, il
découle que le cahier suivant fut déplacé très tôt et à une date où
manquaient déjà le cahier 37 et les cinq folios du cahier 39.
f. 144-151. Vingtième quaternion, marqué d'un décalage considérable
dans la numération : au f. 144, M2 a signé μβ', et au bas de 15Γ M1,
semble-t-il, a écrit assez curieusement μα' à gauche et μβ' à droite, tous les
deux maintenant barrés et accostés de λε' par M3. Bien que le texte du f. 144
soit actuellement la continuation du f. 143V, ce cahier occupait, à l'époque
des deux premières signatures, une tout autre place. Ce déplacement sans
doute antérieur à la première reliure du volume, signalé à la fois au bas du
f. 143V et en haut (peu lisible) du f. 144, a été corrigé ultérieurement, mais
après l'intervention de M1 et de M2.
f. 152-159. Vingt et unième quaternion, nettement signé λς' (f. 1 59V) par
M1, qui confirme ainsi le déplacement très ancien du cahier précédent.
f. 160-167. Vingt-deuxième quaternion, signé λη' uniquement par M2
(f. 160). Le f. 167V est resté blanc, et la signature de M1 a dû disparaître avec
la déchirure du papier originel, maintenant remplacé par du papier blanc.
On aura remarqué la perte totale du cahier 37.
f. 168-170. Vingt-quatrième quaternion, mutilé, signé au f. 168 par M2: λθ'
(refait par M3 en λη'), et au f. 170v, d'ailleurs entièrement blanc : λη' et λθ',
le second caviardé, le tout par une main qui use d'une encre semblable à
celle de M1, mais qui est différente. On ne note aucune solution de
continuité entre les trois folios. Ceux-ci sont les débris d'un cahier qui
devait être aussi à l'origine un quaternion complet.
f. 171-178. Vingt-cinquième quaternion, signé aux deux extrémités μ
(accosté du λθ' de M3).
f. 179. Débris unique du vingt-sixième quaternion, signé μα par M2 (a a
été caviardé par M3). Il est possible, nullement certain, que le f. 41,
également erratique, ait été primitivement détaché de ce cahier : le type de
l'écriture, le nombre de lignes (62) et le genre littéraire des textes (monod
ies)donnent à cette hypothèse un certain crédit. Je rappelle que le
cahier 42 (actuels f. 144-151) avait été placé par erreur après celui-ci, et cela
très tôt, avant même l'intervention de M1 et de M2.
f. 180-188. Vingt-septième quaternion, signé μγ' par M2, et [μ]γ par M1 du
fait du grattage de la première lettre. Il compte, fait étrange, 9 folios au lieu
de 8.
f. 189-195. Vingt-huitième quaternion, avec la double signature μδ' de M2
56 P. GAUTIER
et de M1, la dernière refaite par M3 en μα'. Avec ce cahier commence le

recueil des lettres de Psellos : voir supra le n° 144.
f. 196-203. Vingt-neuvième quaternion, signé με' par M1 (refait en μβ' par
M3) ; ε de la signature de M2 (f. 196) a été gratté et remplacé par β.
f. 204-211. Trentième quaternion, signé de part et d'autre μς', qui a été
refait en μγ' par M3.
f. 212-219. Trente et unième quaternion, pareillement signé aux deux
extrémités μζ' ; de la signature de M1 (f. 219V) on n'aperçoit plus que la
moitié supérieure, la moitié inférieure étant cachée par une bande de papier
surajoutée à Sainte- Anastasie (?), posée avant l'intervention de M3, qui a
signé μδ' sur celle-ci.
f. 220-227. Trente-deuxième quaternion, signé de même μη' (refait en με'
par M3).
f. 228-235. Trente-troisième quaternion, avec la double signature μθ',
barrée et corrigée en μς' par M3.
f. 236-238. Trente-quatrième quaternion, signé v' uniquement par M2 et
dont il ne subsiste que trois folios. En bas du f. 236V se trouve le début (trois
lignes) d'une lettre cancellée, sans doute par le copiste, en sorte qu'il n'y
a peut-être pas solution de continuité entre les f. 236 et 237. Du fait que le
dernier texte est mutilé (voir n° 361), il est à présumer que le cahier
comptait bien huit folios, dont cinq font actuellement défaut. Il est donc
bien évident que ce recueil des lettres de Psellos est incomplet.
f. 239-246. Trente-cinquième quaternion, bizarrement signé au même
folio 239 μ' à gauche par M2, et va' à droite par une main qui paraît, mais
ne peut pas être M1, et au f. 245 μθ' par M3. La signature de M2 ne s'explique
pas, même par une distraction, puisque cette seconde main a déjà signé de
la sorte le f. 171. Avec ce quaternion, qui diffère des précédents par le type
d'écriture et le nombre de lignes à la page, commence le recueil des lettres
d'Eustathe de Thessalonique (voir n° 362). La confusion des signatures
autorise à se demander si ce cahier et le suivant, copiés par la même main,
n'ont pas été, assez tardivement, après l'intervention de M', ajoutés
artificiellement au recueil « psellien ». Mais la signature de la 4e centaine
au beau milieu des lettres d'Eustathe (f. 247V) paraît exclure cette évent
ualité.
f. 247-253. Trente-sixième quaternion, signé curieusement μα' (comme au
f. 179) uniquement par M2 (f. 247) et incomplet : il y manque le dernier
folio, ce que ne laisse pas deviner l'édition de Tafel (voir n° 410).
f. 254-257. Trente-septième quaternion, dépourvu de toute signature,
incomplet (quatre folios) et mutilé de la fin. C'est un débris de cahier qui
ne paraît pas avoir appartenu au cahier 50 en dépit des ressemblances :
même type d'écriture et même nombre de lignes, à moins de supposer qu'il
n'y a pas solution de continuité entre les f. 236 et 237. Il est, en tout cas
patent, que ce quaternion n'était pas à l'origine séparé des précédents par
ceux d'Eustathe, dont il se distingue nettement par le type d'écriture et le
nombre des lignes (67 contre 49). Ce deuxième recueil de lettres de Psellos
(il fait pendant à celui des nos 41 1-441), qui coïncide peut-être avec un début
ou un milieu de cahier, est également incomplet : lacune après le f. 257V,
ce qui exclut son appartenance supposée au cahier 50.
f. 258-264. Trente-huitième quaternion, signé ε au début par M2 ; la
signature attendue de M1 à la fin manque par suite de la perte du dernier
feuillet.
f. 265-272. Trente-neuvième quaternion, signé ς' uniquement par M2 ; la
signature de M1 a pu disparaître à la suite de la déchirure du papier au bas
du f. 272V.
f. 273-280. Quarantième quaternion, avec la double signature habituelle
ζ ; celle de M1, petite et élégante, est à demi cachée par une bande de papier
blanc surajoutée.
f. 281-288V. Quarante et unième quaternion, avec la signature η' aux deux
extrémités.
f. 289-296v. Quarante-deuxième quaternion, avec la double signature
normale Θ'.
f. 297-304. Quarante-troisième quaternion, signé uniquement par M2,
mais en toutes lettres δέκατον ; la marque de M1 aura disparu par suite de
la déchirure du papier au bas du f. 304v.
f. 305-312. Quarante-quatrième quaternion, avec la double signature
habituelle ια\
f. 313-316. Quarante-cinquième quaternion, signé uniquement par M2 en
toutes lettres δωδέκατον, parce que ne subsistent plus que les trois premiers
feuillets du cahier et la moitié, sectionnée horizontalement, du quatrième
dont le verso est d'ailleurs vierge.
f. 317-319. Quarante-sixième quaternion, signé ιγ' uniquement par M2. Le
texte du f. 319V est incomplet, le scribe s'étant arrêté de le copier 13 lignes
avant le bas de page. Le reste du cahier a disparu.
Le résultat de cette enquête aride peut être résumé dans le schéma
suivant, qui comporte, aux extrémités, les signatures des trois mains (M2 en
début de cahier, M1 en fin de cahier, M3 de part et d'autre) et, au centre,
les folios conservés ou perdus des quaternions originels.
Le décompte de tous les cahiers relevés — apparemment tous de 8 folios
à en juger par la prépondérance de ceux qui sont intacts, à l'exception du
43e qui en compte 9 — aboutit à un total de 49, soit donc 392 folios. Si nous
ne prenons en considération que les folios conservés, nous n'en trouvons
que 320 (319 + f. 194a qui est double), soit donc une perte constatée de
80 folios, et même plus, puisque nous avons déjà dit que la somme des
folios du manuscrit primitif dépassait largement les quatres centaines
58 P. GAUTIER
Ordre des cahiers
M2 Μ3 M1 Μ3
1 2 3 4 5 6 7 8 ιδ'
νς' 9 10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23 24
ιζ
ιη' 25 26 27 28 29 30 31 32 ιζ
33 34 35 36 37 38 40 39
* * * * * * * 41 ι(θ') + κ'(? )
* * * * * * * * κα'
κ(αΊ
κβ' 42 43 44 45 46 47 48 49 κβ'
κγ' 50 51 52 53 54 55 56 57 κγ'
κδ' 58 59 60 61 # 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71 72 κε'
73 74 75 76 77 78 79 80
Κς 81 82 83 84 85 86 87 88 κς
κη'
κς 89 90 91 92 * * 93 94 κζ'
κθ' 95 96 97 98 99 100 101 102 κη'
103 104 105 106 107 108 * * 108ν : κθ'
* * * * * * * *
λβ' λα' * * * * * 109 110 111 λα'
λβ' 112 113 114 115 116 117 118 119 λβ' λα
λβ'
λγ
λδ' λγ' 120 121 122 123 124 125 126 127 λγ
λε' λδ' 128 129 130 131 132 133 134 135 λδ'
μβ' λε' 136 137 138 139 140 141 142 143 λεμα' μβ' λε'
144 145 146 147 148 149 150 151
152 153 154 155 156 157 158 159 λς
λζ' * * * * * * * *
λη
λθ' λη' 160 161 162 163 164 165 166 167 λθ' λη'
168 169 170 * * * * *
178 μ'
μ' λθ' λθ'
μα' μ' 171 172 173 174 175 176 177
179 * »Ι» * * * * *
μγ' 180 181 182 183 184 185 186 194a
187 188 [μ]γ
μδ' 195 μδ'
189 190 191 192 193 194 μα'
με' μβ' 196 197 198 199 200 201 202 203 με' μβ' Lettres
μς' μγ' μγ'
μζ' μδ' 204 205 206 207 208 209 210 211 μς de
μη' με' 212 213 214 215 216 217 218 219 μζ' μδ' Psellos
220 221 222 223 224 225 226 227 μη' με
235 μθ'
μθ' μς' μς'
ν' 228 229 230 231 232 233 234
να' 236 *(?) 237 238 * * * *
μα' μ 239 240 241 242 243 244 245 246 ~~] Lettres
247 248 249 250 251 252 253 *
254 255 256 257 * * * * — Psellos
Jd'Eustathe
ε' 258 259 260 261 262 263 264 *
ς'
ζ' 265 266 267 268 269 270 271 272 ζ'
η' 273 274 275 276 277 278 279 280 η'
θ' 281 282 283 284 285 286 287 288 θ'
289 290 291 292 293 294 295 296
δέκατον
ια' 297 298 299 300 301 302 303 304
305 306 307 308 309 310 311 312 ια'
δωδέκατον
ιγ' 313 314 315 316 * * * *
317 318 319 * * * * *
2967ν
247ν
Γ ετέρα
έως ώδε
δευτέρα
έκατοντάς
φύλλωνέκατοντάς
έκατοντας
τετάρτη πρώτη
indiquées dans certaines marges. Quoi qu'il en soit, le désordre des cahiers
est flagrant : les neuf derniers cahiers actuels, sans compter les quatre
perdus qui les précédaient, figuraient primitivement en tête du manuscrit ;
d'autre part, le cahier 42, rétabli maintenant à sa vraie place, avait été
déplacé avant la numération faite par M1 et M2. Comme l'écrit Serruys
(p. 446), l'ordre primitif du codex est méconnaissable dans son état actuel.
Autre constatation : la correspondance de Psellos, actuellement distribuée
en deux lots inégaux, sans que nous sachions d'ailleurs où loger le second,
se trouvait placée en fin de volume, juste avant celle d'Eustathe, qui fait
figure d'élément adventice et qui est probablement incomplète.
Examen des centaines
Reste à faire une dernière opération : reconstituer les quatre centaines de

folios indiquées par une main inconnue, qui n'est pas celle du copiste. Elle
a déjà été effectuée par Serruys, mais d'une manière contestable : il
parvient à les rétablir, mais en supposant, gratuitement, que les cahiers
mutilés ou perdus avaient tous un nombre très réduit et exceptionnel de
folios, par exemple deux ou trois.
De Γέκατοντας πρώτη, qui se terminait avec le f. 291, il ne reste que
34 folios. Compte tenu qu'un folio a disparu entre les f. 264 et 265 et qu'il
manque les quatre premiers cahiers (α'-β), soit 33 feuillets, elle ne comptait
donc que 67 folios au moment où M1 et M2 ont exécuté leur numérotage.
Autrement dit, dès cette haute époque, qu'il est difficile de déterminer, il
manquait déjà à la première centaine 33 folios, soit presque quatre cahiers.
Cette énorme lacune est confirmée par un autre détail, qui a échappé à la
sagacité de Serruys : les traités scolaires de Psellos portent un numéro
d'ordre inscrit en tête par une main ancienne, qui est bien celle du copiste.
Beaucoup de ces numéros ont été ultérieurement grattés ou repassés ou
accostés d'une numération qui rend compte de l'ordre actuel des textes :
ainsi ος' (76) du texte 504 est devenu σδ' (204)
σς' (206) etc. Mais ceux qui subsistent prouvent; orf
eux(78)
aussi
duque
texte
la 506
fin actuelle
devient
du manuscrit en était primitivement le début. Les traités chiffrés de 26 à 58
s'échelonnent, avec des sauts et des omissions, du f. 262 (n° 446) au f. 291
(n° 484), soit donc jusqu'à la fin de la première centaine. Il en résulte
qu'une vingtaine d'opuscules semblables avaient trouvé place dans les
huit cahiers précédents actuellement perdus.
ί'έκατοντας δευτέρα, qui s'achève au f. 67V, compte actuellement 95 feuil
lets : il n'en manque donc apparemment que cinq. Or ceci ne se peut, à
moins de supposer gratuitement avec Serruys (p. 443-444) que les cahiers
perdus (19-20) ou mutilés (12-13), et eux seuls, fait étrange, étaient d'éten
due très réduite. En fait, nous comptons 14 cahiers, en principe d'étendue
normale, auxquels on ajoutera les 5 folios du cahier 9 et les 3 folios du
60 P. GAUTIER
cahier 24, soit un total de 120 folios, au minimum, en supposant qu'il n'y
ait pas une lacune entre les f. 32 et 33. Or il n'y a pas lieu d'éliminer l'un
ou l'autre de ces cahiers : les signatures des quaternions se suivent
normalement et on constate de surcroît que la numération des traités
évoquée plus haut reprend après le f. 291 ; nonobstant quelques omissions,
les chiffres 57 à 91 courent du f. 292 (n° 483) au f. 317 (n° 521). Cette
numération réapparaît aux nos 1, 2, 5-8, puis elle cesse ; malheureusement
les chiffres ont été grattés, et ils sont illisibles même à la lampe de Wood.
Bref, on ne s'explique pas la longueur excessive de cette seconde centaine.
Force est donc de se demander si dès l'origine certains cahiers ne
comptaient pas effectivement 4 folios au lieu de 8 : le cahier 12 par
exemple, dont les folios (313-316) ne peuvent avoir contenu que les
traités 87 à [90], les nos 516-520 de notre description, puisque le traité suivant
(n° 521) est chiffré 91. Le cahier 13 pouvait aussi se réduire à 4 folios et au
seul traité 91 (n° 521). Nous serions plus à même d'en décider, si nous
pouvions lire les chiffres des traités conservés au cahier 14. Il serait à cet
égard intéressant de connaître l'ordre dans lequel se présente cet ensemble
de traités dans sa version géorgienne « intégrale »l5, où il se cache sous le
titre : Explications pour les paroles des théologiens (lire sans doute : du
Théologien).
Bien que la fin de Γέκατοντας τρίτη ne soit pas signalée dans le
manuscrit, parce qu'elle coïncidait évidemment avec un folio perdu, sa
localisation approximative ne fait pas difficulté. Étant donné que la
numération des cahiers n'est pas interrompue, il suffit de suivre ce fil
d'Ariane. La 3e centaine, qui débute au f. 68, devait comprendre les
quaternions 25-36, soit 96 folios, auxquels s'ajoutent les f. 68-72, au total
101 folios. L'indication de la 3e centaine pouvait donc figurer au verso du
f. 159bls disparu avec tout le cahier 37. On ne doit pas y inclure le cahier 42
sous peine d'accroître exagérément et inutilement le total des folios, à
moins d'admettre encore avec Serruys (p. 446) que les cahiers perdus ou
mutilés (27, 29, 30, 31) avaient une composition particulière. Il est plus
simple, à mon sens, de croire que le cahier 42, qui avait été fourvoyé avant
l'intervention de M1 et de M2, l'avait été aussi avant le comptage des
centaines.
ί'έκατοντάς τετάρτη, qui compte actuellement 90 feuillets, pouvait donc
commencer avec le second folio du cahier 37 perdu. Puisqu'elle se termine
avec le folio 247, elle était formée des cahiers 37-51, soit 112 folios,
auxquels on adjoindra les 7 derniers folios du cahier 37 et le f. 247, soit un
15. K. Salia (La littérature géorgienne, Bedi Kartlisa 17-18, 1964, p. 47) lui applique
ce qualificatif, mais il ne donne pas le détail des traités conservés.
total de 120 folios, somme déjà rencontrée pour la seconde centaine. Cette
étendue est assurément anormale, mais mieux vaut la prendre telle quelle
que de tenter de la réduire artificiellement à l'aide du subterfuge habituel
de Serruys (p. 446). Ce nombre de 120 est susceptible d'une explication,
mais à vrai dire invérifiable : il se pourrait qu'au moment où quelqu'un
décomptait les centaines de folios, des accidents de transmission, dispari
tion ou mutilation de quaternions, avaient déjà sérieusement affecté l'inté
grité du manuscrit originel.
En ce qui concerne la correspondance de Psellos, qui retient principale
ment notre attention, le résultat est clair: elle n'obéit pas dans Ρ à un ordre
chronologique. On analysera plus bas la seconde grande collection épisto-
laire, celle du Laurentianus graecus 57-40, où se retrouvent bon nombre des
mêmes lettres : la comparaison de leur classement respectif pourrait jeter
quelque lumière sur celui, désordonné, de P.
Inventaire des textes
Trois éléments sont fournis pour chacun des textes : la suscription,

l'incipit et l'édition. La liste des abréviations utilisées pour les éditions se
trouve à la fin de l'article. Le numéro grec original du texte est indiqué,
lorsque la numération a été conservée. Quand ce numéro a été gratté et n'est
plus lisible, il est représenté par les deux croix enserrant deux points mis
entre crochets : +[..] + . Les passages qui ont été ajoutés ou repassés par
une autre main sont mis entre parenthèses.
Lorsque le texte est conservé également dans le Laurentianus
graecus 57-40 (L), son numéro d'ordre dans ce second manuscrit est
indiqué, entre parenthèses, après l'incipit. On peut consulter également une
double table de concordance entre L et Ρ à la fin de l'article.
(f. Y'") +[..]+ Εις τό' έν άρχΐ) ην ό Λόγος. Inc. "Εδει μεν αυτόν εκείνον
( = L n° 252)
Éd. Gautier, Theologica, n° 75.
(f. Γ-2ν) +[..]+ Εις τό εύαγγελικόν ρητόν' πνεΰμα ό Θεός και τους προσκυ-
νοΟντας αυτόν έν πνεύματι και άληθεία δει προσκυνεΐν. Inc. 'Ιδού και αύθις
έπί τας
(f. 2v-3). (Εις τό' πΟρ ήλθον βαλεΐν έπί την γ·ήν). Inc. ΠΟρ, φησίν, ήλθον
βαλεΐν
62 P. GAUTIER
4 (f. 3v-4). (Έκ τοΟ είς την Πεντηκοστήν θεολογικοΟ λόγου' οΐδε μεν τρέφειν
και πέντε άρτοις). Inc. Οιδε μεν τρέφειν και πέντε ( = L η° 255)
5 (f. 4rv) +[..]+ Είς το' ό πατήρ μου εως άρτι εργάζεται κάγώ εργάζομαι. Inc.
Πώς φασι της κατά
6 (f. 4V-5V) +[..]+ Εις το εύαγγελικόν ρητόν τό' άπαρτί έγώ ού μη πίω από
τοϋ γεννήματος τής αμπέλου. Inc. 'Επειδή προς τω πέρατι γέγονε
7 (f. 5v-6) +[..]+ Είς τό' άπαρτί οψεσθε τον ούρανον άνεωγότα καί τους
αγγέλους τοϋ ΘεοΟ αναβαίνοντας καί καταβαίνοντας. Inc. Ζητείτε, οία
εικός, τί μεν
Inédit.
8 (f. 6rv) +[-.]+ Είς τό' προέκοπτεν ώσπερ ηλικία, οΰτω δη καί σοφία καί
χάριτι. Inc. Καί τοϋτο των δυσκαταμαθήτων ( = L n° 236)
9 (f. 6v-7). Περί μύθων. Inc. ΜΟθος μεν ώς αληθώς ( = η° 117, f. 157rv)
Éd. Sathas, Commentaires, p. 219-222.
10 (f. 7). "Εκφρασις ή αλληγορία. Inc. Βούλεται μεν ή Κίρκη
Éd. Apostolios, p. (55-57) ; Gesner, ad calcem (non paginé) ; Boissonade,
Allegoriae, p. 363-365.
1 1 (f. 7r'v). Έκ τής προς Φιλιππησίους, είς τό ' έν όμοιώματι ανθρώπων γενόμεν
ος. Inc. Τρεις εμφαίνει τάς άτοπίας ( = L n° 263)
12 (f. 8). Προς τους λέγοντας οτι άνακόλουθον το « μή μου απτού » προς το
« ουπω άναβέβηκα προς τον πατέρα μου ». Inc. Προπετές άλλως ει τις
13 (f. 8rv). Είς τό' όστις έρεϊ λόγον κατά τοϋ υίοϋ τοϋ ανθρώπου άφεθήσεται
αύτω, τω δε είς το άγιον Πνεϋμα βλασφημήσαντι ούκ άφεθήσεται. Inc. "Εστί
μεν κάν τοις μωσαϊκοΐς
14 (f. 9rv). Είς τό' άπειρον ούν το θείον καί δυσθεώρητον. Inc. Τρία ταϋτα
προσμαρτυρεΐ ό μέγας
15 (f. 9v-10). Είς τό' κάν τις οϊηται τω απλής είναι φύσεως ή τελέως άληπτον.
Inc. Tô κάν τις οϊηται τω
16 (f. 10Γν). Είς τό' το γαρ ην καί εσται τοϋ καθ' ήμας χρόνου τμήματα καί τής
ρευστής φύσεως. Inc. Δοκεΐ μεν οΰτως κατά το
17 (f. 10ν-1Γ). Είς τό' αιών γαρ ούτε χρόνος ούτε χρόνου τι μέρος. Inc. Παντά-
πασί μοι δοκεΐ ό
Éd. Bénakis, p. 403-406 ; Gautier, Theologica, n° 88.
18 (f. 1Γ-12). Είς τό' έπεί δε ούκ ήρκει τη άγαθότητι τό κινεΐσθαι. Inc. "Αγαμαι
υμών, ώ παίδες, ού
19 (f. 12Γν). Είς τό' νους μεν ούν ήδη καί α'ίσθησις. Inc. Έοίκασί μοι των
εξηγητών ενιοι
Éd. Gautier, Theologica, n° 90 ; édition partielle : Bidez, p. 219-220.
20 (f. 12V-13V). Είς τό' το μεν ϊνα μένη καί δοξάζη τον εύεργέτην. Inc. Ού
τοσοϋτον έπί τοις μεγάλοις

21 (f. 13V-14). Εις τό' ζώον ένταΟθα οίκονομούμενον και άλλαχοϋ μεθιστάμε-
νον. Inc. Δείκνυσι και φυτόν της ρίζης
22 (f. 14rv). Είς τό' και πέρας τοϋ μυστηρίου ττ] προς Θεόν νεύσει θεούμενον.
Inc. Ούτε πηγή ελευθέρα και
23 (f. 14V-15V). Εις το λεΐπον τοϋ' λαμπρότατου ΘεοΟ και ίδεϊν και παθεΐν. Inc.
Χθες που μετά Μωϋσέος
24 (f. 15V-16). Εις τό' θεωρία γαρ ην τό φυτόν, ώς ή έμή θεωρία. Inc. Έώρων
υμάς και πάλαι
25 (f. 16V-17). Είς τό' δια πασών οδευσον των ηλικιών Χρίστου και δυνάμεων.
Inc. Κινεί μεν ημάς προς την
26 (f. IT). Εις τό' τί έστιν ό τοϋ Πατρός ορός και λόγος. Inc. Ζητείται τί ποτέ
έστιν ό ( = L n° 238)
27 (f. 17V-18V). Είς τό' ών γαρ τους επαίνους οΐδα, τούτων σαφώς καί τάς
επιδόσεις. Inc. Ουδέν άπεικός φιλοσόφους οντάς ( = L n° 244)
28 (f. 18V-19V). Είς τό' καί ήμΐν μεν βρωθήσεται ό αμνός, οι δέ θρηνείτωσαν.
Inc. Τω κατά την ίστορίαν τοϋ
29 (f. 19v-20v). Είς τό' εστί τοίνυν έξετάσαι πράγμα καί δόγμα. Inc. "Εδει μέν, ώ
φίλτατοι παίδες
30 (f. 20v-22). Είς τό εύαγγελικόν ρητόν τό' γρηγορείτε οτι ούκ οϊδατε ποία ώρα
ό Κύριος έρχεται, καί τά έξης. Inc. Γρηγορείτε ώς αληθώς
31 (f. 22-23). (Έξήγησις γλαφυρά είς τον τω μεγάλω πατρί Γρηγορίω τω θεο-
λόγφ σχεδιασθέντα λόγον τΐ\ μεγάλη καί λαμπρά ήμερα της τοϋ Χρίστου καί
Θεοϋ ημών αναστάσεως). Inc. Πολλοί τών καταστησαμένων ( = L n° 246)
32 (f. 23rv). Έξήγησις είς τον θεολογικόν δεύτερον λόγον ου ή αρχή' έπί της
φυλακής μου στήσομαι. Inc. Οι τω μεγάλω θεολογώ τήν (=L n° 248)
33 (f. 23V-24V). 'Εκ τοϋ είς τόν μέγαν Άθανάσιον, είς τό' ωτινι μέν ούν έξεγέ-
νετο. Inc. Της θείας ό πατήρ μακαριότητος άξιοι ( = L n° 247)
34 (f. 24v-25). Έκ τοϋ « πάλιν Ίησοϋς ό έμός », είς τό' πατήρ ό Πατήρ καί
άναρχος. Inc. 'Ελλήνων μέν οι φιλοσοφώτατοι
35 (f. 25-26v). Έκ τοϋ περί τοϋ Πνεύματος λόγου, είς τό' Σαδδουκαΐοι μέν ούδ'
είναι. Inc. Παρά τοϋ Πνεύματος ό θεολόγος
36 (f. 26V). Είς τό Σολομώντειον ρητόν τό' ανατέλλων αυτός έκεΐ πορεύεται καί
κύκλοι προς βορραν' καί είς τό θεολογικόν ρητό ν τό' ό μέν ούν ημέτερος
λόγος ώσπερ ϊππου καί βοός καί ανθρώπου καί εκάστου τών ύπό τό αυτό
είδος εις λόγος εστίν. Inc. Ού δύο μοι γλώσσαι, ίνα
64 P. GAUTIER

37 (f. 26V-27V). Anépigraphe ( = n° 501, f. 303). Inc. Είτα πώς ούκ έσκότωνται
Inédit.
38 (f. 27V). Περί τοϋ κατά τον σταυρόν και τήν ταφήν τοϋ Χρίστου μυστηρίου.
Inc. Ή τοϋ Λόγου οικονομία μυστήριον ( = L n° 290)
39 (f. 27V-28V). Περί τής κιβωτοϋ τοΟ μαρτυρίου, τοΟ ίλαστηρίου και των
λοιπών. Inc. Ή κιβωτός τοο μαρτυρίου
40 (f. 28v-29). Σύντομοι άλληγορίαι των παρά τοις Ίουδαίοις νομίμων τε και
έθών. Inc. Αύτίκα ή περιτομή ούκ εστί
41 (f. 29v-30). Περί των καθ' ήμας θείων αριθμών. Inc. Δοκεΐς μοι θαυμάζειν άεί
Éd. P. Gautier, Michel Psellos et la Rhétorique de Longin, Prometheus 3,
1977, p. 200-203.
42 (f. 30rv). Περί δογματικών ονομάτων. Inc. Σύ μεν περί της σημασίας
43 (f. 30v-31). Περί των μετά Θεόν και περί Θεον τεταγμένων διακόσμων και
τάξεων. Inc. Ουδέν προοιμιασάμενος δια τό
44 (f. 3Γ-32). Περί των έν τω νομοκανόνω. Inc. Ή περί τοο νομοκανόνου
Éd. Heimbach, Anecdota, p. 299-301.
45 (f. 32rv). Περί των άλληνάλλως έγκειμένων προθέσεων τξ| αγία Τριάδι. Inc.
Πολλοίς των προ ημών φιλοσόφων ( = L n° 294).
46 (f. 32V). Περί τής κατά Χριστόν γενεαλογίας τοϋ Αδάμ. Inc. Δει τον φιλό-
σοφον παντοδαπόν
47 (f. 33-38v, 40, 39). Τοϋ αύτοϋ επιτάφιος εις τον μακαριώτατον πατριάρχην
κϋρ Ίωάννην τον Ξιφιλΐνον. Inc. "Εδει μεν τοις εύδοκιμωτέροις
Éd. Sathas, MB, 4, p. 421-462.
48 (f. 41). Inc. mut. χάρισι και τοις ήθεσι
|
Éd. Gautier, Andronic Doucas, p. 167-169 ; Idem, Monodies, p. 124-126.

49 (f. 41 rv). Εις τον σοφώτατον μητροπολίτην [Μελ]ιτιντ]ς. Inc. Ού τον
Μελιτηνης σεμνϋναι
Éd. Gautier, Monodies, p. 98-104.
50 (f. 42-43 v). (Σημείωμα). Inc. Σοφόν άρα και τό ( = L n° 302)
Éd. Sathas, MB, 5, p. 203-212.
51 (f. 43v-45). Τοϋ αύτοϋ υπόμνημα έτερον. Inc. Των τοϋ πάππου δικαίων
Éd. Sathas, MB, 5, p. 197-203.
52 (f. 45-46). Τοϋ αυτοϋ εις τον άγιον Ίωάννην τον Χρυσόστομον. Inc. Τώ
χρυσώ και την ψυχήν
Éd. Levy, p. 92-98.
53 (f. 46v-47). Toü αύτοϋ άπόκρισις σχεδιασθείσα προς τον κϋρ Άνδρόνικον,
έρωτήσαντα περί τοϋ της γεωμετρίας μαθήματος ποίον τό τέλος αύτη. Inc.
Πολλοί μοι πολλάκις διηνωχλήκασι
Éd. Boissonade, Psellos, p. 159-163.
54 (f. 47rv). Toü αύτοϋ περί νοητοϋ κάλλους. Inc. To πρώτον και νοητόν
κάλλος.
Inédit.
55 (f. 47ν-49). Περί τών ψαλμών, προς τον βασιλέα κϋρ Μιχαήλ τον Δούκαν και
περί τον επιγραφών αυτών και λοιπών. Inc. Τώ έμώ p.' βασιλεΐ και θεώ
Éd. Ruelle, Psellos, p. 603-608 ; Kurtz-Drexl, I, 372-385.
56 (f. 49v-50). Too αύτοΟ είς τάς έπιγραφάς τών ρμε ψαλμών. Inc. Τών έν τοις
ψαλμοΐς επιγραμμάτων ( = L η° 234)
Éd. Ruelle, Psellos, p. 608-609 ; Kurtz-Drexl, I, p. 386-388.
57 (f. 50-51). ToO αύτοϋ είς τόν Λογγίβαρδον Ίωάννην επαινετικός. Inc. Ώς ευ
τώ Ίταλώ
Éd. Kurtz-Drexl, I, p. 50-54.
58 (f. 51-54V). Προς Πόθον βεστάρχην άξιώσαντα γράψαι περί του θεολογικοΟ
χαρακτηρος. Inc. Μη θαυμάσης, Πόθε μοι φίλτατε ( = L n° 192)
Éd. Coxe, p. 743-751 ; Papadopoulos-Kérameus, p. 3-25 ; Mayer, p. 48-
60 ; Levy, p. 43-63.
59 (f. 54v-55). (Προς τον αυτόν έρωτήσαντα ποίος εγκωμίων κρείττων). Inc.
Ήρώτησας ει τις μεν
Éd. Sathas, MB, 5, n° 204, p. 497-499 ; Ruelle, Musique, p. 120-121.
60 (f. 55rv). (Περί τοϋ κλέμματος ου πέπονθε). Inc. Ή του μύθου κάμηλος
Éd. Boissonade, Psellos, p. 117-120 ; P. Gautier, ci-dessous, p. 148.
61 (f. 55v-59). 'Απολογητικός υπέρ τοϋ Φιλιππουπόλεως Λαζάρου καθαιρεθέντος.
Inc. Εί μέν ούν ετερός τις, ώ
Éd. P. Gautier, La défense de Lazare de Philippoupolis par Michel Psel
los, ΓΜ8, 1981, p. 159-169.
62 (f. 59-61). Προς τους μαθητάς, περί τών ονομάτων τών δικών. Inc. 'Ορών
υμών ένίους τα
Éd. Boissonade, Psellos, p. 95-110 ; PG 122, 1008-1021.
63 (f. 6Γν). Είς τον δρουγγάριον της Βίγλης κΟρ Κωνσταντΐνον τον Ξιφιλΐνον,
άξιώσαντα αυτόν μεταβαλεΐν το τοϋ 'Αριστοτέλους λογικόν όργανον άπό τοϋ
άσαφοϋς έπί το σαφές. Inc. Δεύτερον τοϋτο άθλον έπιτάττεις
Éd. Sathas, MB, 5, n° 205, p. 499-502.
64 (f. 6 Γ). Προς τον λογοθέτην τοϋ δρόμου τον Άλωπόν έρωτήσαντα' οι δύο
Βασίλειοι ή οι δύο Γρηγόριοι ομώνυμοι ή συνώνυμοι ; Inc. Τοις μέν άλλοις,
πάντων ( = L n° 240)
65 (f. 62Γν). (Ο'ίνου έγκώμιον). Inc. mut. νέων σοφώτερον διό
|
Éd. Garzya, Encomio, p. 423-428.

66 (f. 62V-63V). Προς τίνα κάπηλον μεγάλαυχον καί φιλοσοφοϋντα διάκενα. Inc.
'Αλλά ποίας ταϋτα φιλοσοφίας ( = L n° 9)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 206, p. 502-505.
67 (f. 63v-64). Τοϋ αύτοϋ είς τήν της 'Αγίας Σοφίας σύμπτωσιν. Inc. THv άρα καί
συμφορά
Éd. L. Allatius, In Georgii Acropolitae historiam notae historicae, Paris 1651,
p. 281-282 ; I. Bekker, Georgii Acropolitae Annales, Bonn 1836, p. 276-278 ;
PG 122, 912-916.
68 (f. 64rv). Τοϋ αύτοϋ προς τους βασκήναντας αύτώ της τοϋ ύπερτίμου τιμής.
Inc. Ουθ' ύμΐν βασκανίας περιλείψεται ( = L n° 288)
Éd. Sathas, MB, 5, p. 168-170.
69 (f. 64V-65V). Τοϋ αύτοϋ αλληγορία τοϋ" οι δέ θεοί παρ Ζηνί καθήμενοι
ήγορόωντο. Inc. Τοϋτο μάλιστα ρητορικόν έγώ
70 (f. 65V-66V). Τοϋ αύτοϋ αλληγορία είς τον Τάνταλον. Inc. Πάλιν ημάς έπί τάς
ποιητικάς
Éd. Apostolios, p. (39-54) ; Gesner, p. 04v-08v ; Cramer, Anecdota Ox., III,
66 P. GAUTIER
p. 408-411 (anonyme) ; Boissonade, Allegoriae, p. 343-354.

71 (f. 66v-67). ToO αύτοϋ εις την σφίγγα. Inc. Έπΐ των λεγομένων τελετών
Éd. Gesner, p. 08-P3v ; Boissonade, Allegoriae, p. 355-362.
72 (f. 67-68). Τοϋ αύτοϋ είς τό έν Νικομήδεια ήχεΐον. Inc. Θαυμάζουσιν οι
πολλοί τό
73 (f. 68-69). ToO αύτοΟ επιλύσεις διαφόρων ερωτημάτων. Inc. Έτέροις λόγοις ό
τοΟ αρτίου
74 (f. 69-74). ToO αύτοΟ ερμηνεία περί των είκοσιτεσσάρων στοιχείων συγγρα-
φεΐσα και εκτεθείσα προς τόν βεστάρχην κΟρ Ίωάννην τον Λιβελλίσιον, ος
και την περί τούτου έρώτησιν προς αυτόν έποιήσατο. Inc. Ού μετρίαν σοι
χάριν άποτιννύς
Inédit.
75 (f. 74-85). ΤοΟ αύτοΟ έγκώμιον είς τήν μητέρα αύτοΟ. Inc. Τη μητρί τό
έγκώμιον
Éd. Sathas, MB, 5, p. 3-61.
76 (f. 85-90). ΤοΟ αύτοΟ είς τήν θυγατέρα Στυλιανήν πρό ώρας γάμου τελευ-
τήσασαν. Inc. Θυγατέρα τφ λόγω τιμών
Éd. Sathas, MB, 5, p. 62-87.
77 (f. 90-9 Γ). ΤοΟ αύτοϋ επιτάφιος εις Νικήταν μαΐστωρα της σχολής τοΟ
'Αγίου Πέτρου. Inc. Έγώ μεν ωμην* άνακωχήν
Éd. Sathas, MB, 5, p. 87-96.
78 (f. 9Γ-92ν). ΤοΟ αύτοΟ, οτε παρητήσατο τήν τοΟ πρωτοασηκρητις άξίαν. Inc.
Έδόκει τοις πάλαι σοφοΐς ( = L n° 282)
Éd. Sathas, MB, 5, p. 171-176 ; Kurtz-Drexl, I, p. 361-368.
79 (f. 93). Inc. mut. σώματος της ψυχής ( = Κωφόν ήμϊν το άκροατήριον : L
η° 296)
|
Éd. Kurtz-Drexl, I, p. 151-154 (texte complet débutant à la p. 145).

80 (f. 93-95). Εις τόν σεισμόν τόν γενόμενον τη εικοστή τρίτη τοΟ σεπτεμβρίου
μηνός τοϋ Προδρόμου. Inc. Ή μεν τοϋ λόγου ύπόθεσις, ώ
Éd. Gautier, Monodies, p. 145-151.
81 (f. 95-96). Προς τους λέγοντας μη είναι φύσει χρηστόν τον άνθρωπον'
ελέχθη δε ό τοιοΟτος λόγος αύτοσχεδίως. Inc. Ού μικρός ό λόγος της
απορίας
Inédit.
82 (f. 96-97ν). Προς τους έρωτήσαντας πόσα γένη τών φιλοσοφουμένων λόγων.
Inc. Ού πόρρω τοΟ { τοΟ } προτεθέντος
Éd. Sathas, Fragments, p. 127-133 ; Kurtz-Drexl, I, p. 441-450 ; Des
Places, p. 221-222 (extraits).
83 (f. 97V-98V). Είς τό' ουσία πράγμα αύθύπαρκτον. Inc. Ουσία εστί πράγμα
αύθύπαρκτον
Éd. Bezobrazov, Mihail Psell, p. 133-138 ; Kurtz-Drexl, I, p. 451-458.
84 (f. 98V-99V). Περί τοϋ πώς δει άντιλέγειν τον λογικώς άντιλέγοντα. Inc. Τους
γραφικούς τήν τέχνην ( = L n° 7)
Éd. Kurtz-Drexl, II, n° 27, p. 34-35.
85 (f. 99v-100). Ότι ούκ αρκεί ή φύσις, κάν γενναία ή, προς τήν τών μαθημάτων
άνάληψιν άνευ παιδεύσεως. Inc. 'Εγώ δέ ουδέ τήν πρώτην
Inédit.
86 (f. 1 00Γ ν) Περί χαρακτήρων συγγραμμάτων τινών. Inc. Oi τό της Λευκίππης
87 (f. 1ΟΟν-1ΟΓ). Χαρακτήρες Γρηγορίου τοϋ θεολόγου, τοϋ μεγάλου Βασιλείου,

τοϋ Χρυσοστόμου και Γρηγορίου του Νύσσης. Inc. Ήρώτησας, λογιώτατε
αδελφέ, τίνες (=L n° 292)
88 (f. 10Γ-102). Εις τον Λογγίβαρδον Ίωάννην καταναγκάζοντα αυτόν εις
έρμηνεϋσαι τάχιον τα μαθήματα. Inc. Ή περί τας έπιστήμας προθυμία
Éd. Boissonade. Psellos, p. 164-169.
89 (f. 1 02-1 03 v). Μονωδία είς τον τοϋ άκτουαρίου άδελφόν. Inc. "Ω ποίας ό
δαίμων άφορμας
Éd. Sathas, MB, 5, p. 96-102.
90 (f. 103v-104). Είς δύο τινας των μαθητών αύτοϋ λογογραφήσαντας προς
αλλήλους. Inc. Ουδείς παρ' ύμΐν ουτ' αϊχμητής ( = L n° 278)
91 (f. 104Γν). Όταν Εβρεξε καί ούκ άνηλθον οί μαθηται αύτοϋ είς τήν σχολήν.
Inc. Άλλ' ουχί θέρους μεν έσθίετε
Éd. Boissonade, Psellos, p. 135-139 ; Kyriakis, p. 382-383.
92 (f. 104v-105). Έμβραδυνάντων των μαθητών τη τής σχολής ξυνελεύσει. Inc.
Ουδέν καινον ποιείτε οι τε δοκοϋντες
93 (f. 105rv). Ερμηνεία των δασέων καί ψιλών καί μέσων στοιχείων. Inc.
Κομψούς ήγοϋμαι καί περιττούς
94 (f. 105v-106). 'Αλληγορία τοϋ παρ' Όμήρω 'Ιθακήσιου άντρου. Inc. Έζήτησας
τίνα ποτέ νουν
Éd. Boissonade, Allegoriae, p. 366-371 ; Idem, Psellos, p. 52-56.
95 (f. 106rv). Περί των 'Αθηναϊκών τόπων καί ονομάτων. Inc. Σύ δέ άρα ούκ
αυτής
96 (f. 106M07). Περί πολεμικής συντάξεως. Inc. Φιλοσοφώ δέ ού πολεμητέον
97 (f. 107rv). Περί σεισμοϋ καί κινήσεως γης. Inc. Tô μέν ήμέτερον δόγμα
λογιώτατε αδελφέ
Inédit.
98 (f. 107v- 108). Περί συνθήκης των τοϋ λόγου μερών. Inc. Ήρώτησας, λογιώτ
ατε, τί ποτέ
Éd. Walz, Rhetores, 5, p. 598-601 ; Aujac, p. 261-269.
99 (f. 108rv). Σύνοψις τών ρητορικών ιδεών. Inc. Τεχνύδριόν σοι έπιτομώτατον
Éd. Walz, Rhetores, 5, p. 601-605.
100 (f. 108v). Ότι φιλοσοφίας μέτοχος ή νομική επιστήμη. Inc. Έμοϋ ού μόνον
ούκ αντίθετος
Éd. Weiss, Beamte, p. 283.
101 (f. 109). Inc. mut. σύ προς ημάς γίνη ( = L n° 287)
|
Éd. Kurtz-Drexl, I, p. 31-32 (texte débutant à la p. 12).

102 (f. 109-1 1 Γ). (Προς τον βασιλέα τον Μονομάχον). Inc. Ώ βασιλεϋ ήλιε, καί
τίς ( = L n° 286)
Éd. Sathas, MB, 5, p. 106-117.
103 (f. 11Γ-116). Τοϋ αύτοϋ προς τόν βασιλέα (Μονομάχον). Inc. 'Ρευστός μέν ό
παρών χρόνος ( = L n° 295)
Éd. Sathas, MA, 5, p. 117-141.
104 (f. 116-132). Τοϋ αύτοϋ εγκωμιαστικός είς τόν μακαριώτατον πατριάρχην
κϋρ Μιχαήλ τον Κηρουλλάριον. Inc. Οί μέν πολλοί τών ανθρώπων
68 P. GAUTIER
Éd. Sathas, MB, 4, p. 303-387.

105 (f. 132-149). (Προς την σύνοδον κατηγορία τοΟ άρχιερέως). Inc. Ό μεν τοΟ
λόγου σκοπός, ώ θεία
Éd. Bréhier, p. 375-416, 35-76 ; Mai, p. 271-313 ; Bidez, p. 71-89 (extrait) ;
Kurtz-Drexl, I, p. 232-328 ; Des Places, p. 219-220 (extraits).
106 (f. 149-1 5 lv). (Απολογία υπέρ τοο νομοφύλακος κατά τοο Όφρυδα). Inc.
Άπέκειτό μοι μετά των
Éd. Sathas, MB, 5, p. 181-196.
107 (f. 15 Γ). (Προς τους μαθητας βραδύνοντας). Inc. Προς τους άπολειφθέντας ό
λόγος
108 (f. 15 Γ). Anépigraphe. Inc. Των πρωτοτύπων ούρανοϋ κινημάτων
109 (f. 15 Γ). Εις τον χαλκοΟν ϊππον τον έν τω ίπποδρομίω, άπηωρημένον τον
πόδα έχοντα. Inc. "Εμπνους ό χαλκοϋς ίππος
Éd. Banduri, p. 178 ; PG 122, 1161.
110 (f. 152Γν). Περί της χρυσής άλύσεως της παρ' Όμήρω. Inc. Ό μεν "Ομηρος
ϊσως μέχρι
111 (f. 152V-153). Χρυσόβουλλον. Inc. Ού θαυμαστόν ει τις τόν
Éd. Sathas, MB, 5, p. 213-217 ; Gautier, Chrysobulle, p. 81-89.
112 (f. 153Γν). Προς τον πρωτοσύγκελλον άξιώσαντα ίστορησαι τα θαύματα τοΟ
θαυματουργού Γρηγορίου. Inc. Μη θαυμάσης, ό έμός μουσηγέτης
113 (f. 1 53V- 1 54). Όνειδίζει τους μαθητας άμελοΟντας. Inc. Σιγάτε καί την
τήμερον
114 (f. 1 54- 1 55V). Περί φιλίας προς τους ανεψιούς τοΟ πατριάρχου κΟρ Μιχαήλ.
Inc. Πολλάκις έθαύμασα οτι με
Éd. Sathas, MB, 5, n° 208, p. 513-523.
115 (f. 1 55V- 1 56). Λόγος χαρακτηρίζων τήν τοϋ πρωτοσυγκέλλου άρετήν. Inc.
Χαρακτηρίζειν τόν άνδρα.
116 (f. 156-157). Προς τον πατριάρχην κΟρ Μιχαήλ τόν Κηρουλάριον. Inc. Σύ
μέν ϊσως, ώ πατέρων
Éd. Sathas, MB, 5, n° 207, p. 505-513.
117 (f. 157rv). Λόγος άλληγορών τήν τοΰ Διός γένεσιν καί τον καταποθέντα
λίθον τω Κρόνω, τήν Διός άνατροφήν ύπό των Κουρητών καί τήν τοϋ
Κρόνου άναίρεσιν. Inc. Μϋθος ώς αληθώς άπας ( = η° 9, f. 6V)
118 (f. 157V-158V). Περί τοο πώς οί μέν τών ανθρώπων γίνονται φρόνιμοι, οί δέ
μωροί. Inc. Ύμεΐς μέν ευθύς έγελάσατε
Inédit.
119 (f. 158ν-159). Τί έστι τό τοϋ Πινδάρου τόξον. Inc. "Εστί μέν ούδ' οπερ
είρήκειν
120 (f. 159V). (Έγκώμιον εις τήν ψύλλαν). Inc. Καί ώς αληθώς άπορον ( = L
n° 284)
Éd. Boissonade, Psellos, p. 73-78 ; Kurtz-Drexl, I, p. 465-469.
121 (f. 160-163v, 164Γν). Τοϋ αύτοϋ έξήγησις τών Χαλδαϊκών ρητών. Inc. Χαλ-
δαϊκον λόγιον' εστίν είδώλω
Éd. Opsapoeus, p. 53-113 ; Gallaeus, p. 90-108 ; PG 122, 1124-1149 ; Des

Places, p. 161-186.
122 (f. 163V-164V). ToO αύτοϋ Εκθεσις κεφαλαιώδης και σύντομος των παρά
Χαλδαίοις δογμάτων. Inc. Επτά φασι σωματικούς κόσμους (texte enclavé
dans le précédent, n° 121)
Éd. Opsopoeus, p. 113-121 ; Gallaeus, p. 110-112; PG 122, 1149-1153;
Des Places, p. 189-191.
123 (f. 165rv). Toö αύτοΟ έγκώμιον εις την ψύλλαν (έτερον). Inc. Tôv κώνωπα
φασι ώς ελέφαντα
124 (f. 165V-166V). (Έγκώμιον ττ)ς φθειρός). Inc. Άλλ' ή φθείρ ϊσως τη
125 (f. 166V-167, 167V blanc). Περί κόρεως. Inc. Οι δε πολλοί τους κόρεις ( = L
n° 283)
126 (f. 168Γν). (Περί γυναικών). Inc. Ού τα σπουδαία μόνον αίρεΐται
Éd. Sathas, MB, 5, p. 527-531.
127 (f. 168V-169V). Εις την φωνήν την λέγουσαν σήμερον τα άγια κούντουρα και
αυριον ή άνάληψις. Inc. Ούκ άπο των υψηλότερων μόνον
Éd. Sathas, MB, 5, p. 532-536.
128 (f. 169V). Προς τό' ϊδε, και τό' έξέστηκεν. Inc. Ό δημώδης λόγος και
φλύαρος
Éd. Sathas, MB, 5, p. 536-537.
129 (f. 169v-170). Εις κοινολεξίαν τό' οτι εφθασεν. Inc. Έφθασε τις ειπών οτι
έφθασεν
Éd. Sathas, MB, 5, p. 537-541.
130 (f. 170, 170v blanc). "Ετεραι εξηγήσεις των παρ' ημών αστείων λόγων και
δημωδών, και μετάφρασις τούτων έκ τοϋ αστείου εις τό βέλτιον και ύψηλό-
τερον. Inc. Και τοϋτο δημώδες' κάθου
Éd. Sathas, MB, 5, p. 541-543.
131 (f. 171-175V). Έγκώμιον είς τον όσιώτατον κϋρ Κωνσταντΐνον πατριάρχην
Κωνσταντινουπόλεως τον Λειχούδην. Inc. Έγκωμιάζειν άνδρα προήρημαι
Éd. Sathas, MB, 4, p. 383-421 ; collation nouvelle du texte par U. Cris-
cuolo, Michèle Psello, Orazione in memoria di Costantino Lichudi, Messine
1983, p. 116-117.
132 (f. 175V-179). Έγκώμιον εις Ίωάννην τόν θεοσεβέστατον μητροπολίτην
Εύχαΐτων και πρωτοσύγκελλον. Inc. Ό μεν λόγος έλάττων ϊσως
Éd. Sathas, MB, 5, p. 142-167.
133 (f. 179V). Μονωδία είς τον πρωτοσύγκελλον και μητροπολίτην Εφέσου κϋρ
Νικηφόρον. Inc. Ει και σύ κατέπαυσας ( = L n° 280)
Éd. Sathas, MB, 5, p. 102-105 ; Kurtz-Drexl, I, p. 206-210.
134 (f. 179V). Έτερα μονωδία εις τον βασιλέα κϋρ Νικηφόρον τον Δούκαν. Inc.
Τί ποτέ ταϋτα και
Éd. Gautier, Andronic Doucas, p. 165-167.
135 (f. 180rv). Toö ΨελλοΟ περί προτελείων τΐ)ς τών νόμων επιστήμης. Inc.
'Επιβάτη ριά σοι ταϋτα της νομικής
Éd. Weiss, Beamte, p. 284-287.
136 (f. 180v-181). Περί τής τών αγωγών διαιρέσεως. Inc. Προάγωνές σοι και
ταϋτα
137 (f. 18 Γ"). Περί κονδικτικίων κοινώς πάντων και περί αγωγών διαιρέσεως.
70 P. GAUTIER
Inc. Άποδίδωμι μέν σοι ώσπερ

Éd. Weiss, Forschungen, p. 44-45 ; Idem, Beamte, p. 292-295.
138 (f. 18Γ-182ν). Περί καινών δογμάτων και ορών και νομικών ρωμαϊστί λεγο
μένων λέξεων. Inc. Άδριάνειον δόγμα, όπερ
139 (f. 1 82V- 1 83). Περί τής των Διγέστων διαιρέσεως. Inc. Toö νομικοϋ πτυχίου
παντός
140 (f. 183rv). Περί διαφόρων νομίμων. Inc. Ή των καλή πίστει
141 (f. 1 83V-1 84). Σύντομος διαίρεσις των νεαρών τοϋ Ίουστινιανοϋ. Inc.
Έδεήθης μαθεϊν παρ' ημών ποϊαι
Éd. A. Berger, Pselli de Justiniani Novellis libellum, Leipzig 1836 ;
Heimbach, p. 234-237.
142 (f. 184V-186V). Τοϋ αύτοϋ Ψελλοϋ σύνοψις δια στίχων σαφών και πολιτικών
περί πασών τών επιστημών γενομένη προς τον εΰσεβέστατον βασιλέα κΟρ
Μιχαήλ τον Δούκαν έκ προστάξεως τοϋ πατρός αύτοϋ και βασιλέως, ώστε
δια της ευκολίας και ήδύτητος έναχθηναι τοϋτον εις την μάθησιν τών
επιστημών. Inc. Μελέτω σοι γραμματικής
Éd. Boissonade, Anecdota Paris., p. 200-228 (incomplet).
143 (f. 186V-188). Τοϋ αύτοϋ σύνοψις της ρητορικής δια στίχων ομοίων προς τόν
αυτόν βασιλέα. Inc. [Ei] μάθης της ρητορικής την τέχνην
Éd. Walz, Rhetores, 3, p. 683-703.
144 (f. 1 89Γν). (Έπιστολαί διάφοροι προς διαφόρους). Τοϋ Ψελλοϋ επιστολή
πρώτη προς τον πρωτοπρόεδρον κϋρ Κωνσταντϊνον τον δρουγγάριον. Inc.
Αύθέντα μου και ανεψιέ, έπίφθονόν τι
Éd. Sathas, MB, 5, n° 1, p. 219-222.
145 (f. 189V). Προς τον καίσαρα τον Δούκαν. Inc. Πίστευσόν μοι, ύπέρτιμε δέσποτα
Éd. Boissonade, Psellos, p. 170; PG 122, 1169; P. Gautier, ci-dessous,
p. 126.
146 (f. 189V). Τω αύτώ. Inc. Ούκ εστί τις όμοιος
Éd. Boissonade, Psellos, p. 171-172 ; PG 122, 1169 ; P. Gautier, ci-dessous,
p. 127.
147 (f. 189V). Τώ αύτω. Inc. Όλόφωτόν σου τήν σελήνην
Boissonade,'
Éd. Psellos, p. 172-173; PG 122, 1169-1172; P. Gautier,
ci-dessous, p. 128.
148 (f. 189v-190). Τω αύτω. Inc. Άλλα μετά τας πλάστιγγας
Éd. Boissonade, Psellos, p. 173-175; PG 122, 1172-1173; P. Gautier,
ci-dessous, p. 129.
149 (f. 190rv). Τω αύτώ. Inc. Και μη καλός είμι και
Éd. Boissonade/ Psellos, p. 175-177; PG 122, 1172-1173; P. Gautier,
ci-dessous, p. 131.
150 (f. 190v). Τώ αύτω. Inc. Οΐά σου, καϊσαρ, τα ενθυμήματα
ci-dessous, p. 140.
151 (f. 190v-191). Τω αύτώ. Inc. "Εγραψας ει και μή τη
ci-dessous, p. 133.
152 (f. 191). Anépigraphe. Inc. 'Εγώ μέν έδεδίειν, μέγιστε
ci-dessous, p. 134.
153 (f. 19Γ). Toö αύτοϋ εις τόν βασιλέα τον Διογένην οτε έβασίλευσεν. Inc. Növ
ημέρα σωτήριος, νϋν
Éd. Sathas, MB, 5, n° 2, p. 222-224 ; Miller, p. 8-10.
154 (f. 19Γ-192). Προς τον αυτόν βασιλέα έν εκστρατεία διάγοντα. Inc. Ei και
μη τοις αίσθητοϊς
Éd. Sathas, MB, 5, n° 3, p. 224-227.
155 (f. 192). Anépigraphe. Inc. Ποϋ ποτέ άπαίρεις ό
Éd. Sathas, MB, 5, n° 4, p. 227-228.
156 (f. 192V). Προσφώνησις προς τον βασιλέα κϋρ Άλέξιον τον Κομνηνόν παρά
των πολιτών έν κλητορίω. Inc. Növ πρώτον όπλίτην βασιλέα
Éd. Sathas, MB, 5, n° 5, p. 228-230.
157 (f. 192V). Τω αύτω έν ταξειδίω οντι. Inc. Τί τοσοΟτον ήδικήσαμεν ήμεΐς ( = L
n° 178)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 6, p. 230-232.
158 (f. 192V- 193). Ύφ πρωτοσυγκέλλω. Inc. ΓΟ]πότε σύ σαυτόν ερμηνεύεις
Éd. Sathas, MB, 5, n° 7, p. 232-234.
159 (f. 193-194). Τω αύτω. Inc. 'Απαιτεί μεν ημάς ό αληθής
Éd. Sathas, MB, 5, n° 8, p. 234-238.
160 (f. 194rv). Ύφ αύτω. Inc. Μήποτε άρα, θεία ψυχή
Éd. Sathas, MB, 5, n° 9, p. 238-240.
161 (f. 194V). Anépigraphe. Inc. Εκίνησα τίνα χορδήν
Éd. Sathas, MB, 5, n° 10, p. 240-241.
162 (f. 194v-194a). Anépigraphe. Inc. Και σιγαν και γράφειν
Éd. Sathas, MB, 5, n° 11, p. 241-245.
163 (f. 194arv). Τω έπΐ των δεήσεων. Inc. Ώς ωραίος έν κάλλει ( = L n° 167)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 12, p. 245-248.
164 (f. 194av). Anépigraphe. Inc. Έγώ πολλάκις των θείων
Éd. Sathas, MB, 5, n° 13, p. 248-251.
165 (f. 195rv). Anépigraphe. Inc. "Εοικεν ή περί εαυτόν
Éd. Sathas, MB, 5, n° 13 B', p. 251-253.
166 (f. 195V). Anépigraphe. Inc. Και ό λύχνος ει μή τις
Éd. Sathas, MB, 5, n° 14, p. 253-254.
167 (f. 195V-196). Anépigraphe. Inc. Και £θει επόμενοι παλαίω
Éd. Sathas, MB, 5, n° 15, p. 254-255.
168 (f. 196). Anépigraphe. Inc. Άπείληφα παρά σοϋ, περίβλεπτε
Éd. Sathas, MB, 5, n° 16, p. 255-256.
169 (f. 196). Ύφ [...]. Inc. Έμοί μέν, περίβλεπτε κύριε
Éd. Sathas', MB, 5, n° 17, p. 256-257.
170 (f. 196). Ύφ [...]. Inc. Ό τιμιώτατος επίσκοπος των Νουμερικών
Éd. Sathas1, MB, 5, n° 18, p. 257.
171 (f. 196V). Anépigraphe. Inc. Ενδοξότατε κύριε μου και
Éd. Sathas, MB, 5, n° 19, p. 257-258.
172 (f. 196V). Ύφ [...]. Inc. Μή θαυμάσης
Sathas,1 ' ει φίλος
Éd. MB, 5, n° 20, p. 258.
173 (f. 196V). Τω [...]. Inc. ΤοιοΟτός έστιν ό αληθής
Sathas,1
Éd. MB, 5, n°21, p. 258-259.
174 (f. 196V). Anépigraphe. Inc. Σύ μέν εδοξας, περιπόθητε
Éd. Sathas, MB, 5, n° 22, p. 259.
175 (f. 196V). Ύφ έπΐ των οίκειακών. Inc. Πάλιν οχλησις, πάλιν
Sathas,'
Éd. MB, 5, n° 23, p. 259-260.
176 (f. 197). Anépigraphe. Inc. Εί μέν τήν κέδρον
72 P. GAUTIER
Éd. Sathas, MB, 5, n° 24, p. 260.

177 (f. 197). Anépigraphe. Inc. Άλλ' ούτε μοι ό νους ( = L n° 146)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 25, p. 260-261.
178 (f. 197). Anépigraphe. Inc. "Ανθρακες ό θησαυρός, αδελφέ ( = L n° 11)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 26, p. 261-262.
179 (f. 197). Μοναχφ Όλυμπίτη. Inc. Ήδέως σου τας όπώρας
Éd. Sathas, MB, 5, n° 27, V 262.
180 (f. 197V). Τφ πρωτοβεστιαρίω τφ Λειχούδη. Inc. "Αγιε μου αύθέντα, και ό
πτωχός
Éd. Sathas, MB, 5, n° 28, p. 262-263.
181 (f. 197V). Τφ Kpntj τοϋ Όψικίου τφ Ζωμα. Inc. Ού τοσοΟτον αυτός
δυσχεραίνεις
Éd. Sathas, MB, 5, n° 29, p. 263-265.
182 (f. 197V- 198). Τφ Κυζίκου. Inc. Ό θαυμασιώτατός μοι δεσπότης
Éd. Sathas, MB, 5, n° 30, p. 265-266.
183 (f. 198). Τφ μεγάλω οικονομώ p.' . Inc. Δεΐξον τό της οικονομίας
Éd. Sathas', MB, 5,* η« 31, 266-267.
184 (f. 198rv). Τφ κριττ) Πελοπονήσου και Ελλάδος. Inc. Περίβλεπτε κύριε μου
και
Éd. Sathas, MB, 5, n° 32, p. 267-268.
185 (f. 198V). Anépigraphe. Inc. Ό τον 'Αθηνών διοικητής ( = L n° 111)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 33, p. 268.
186 (f. 198V). Anépigraphe. Inc. Και ούτος έμός, τιμιωτάτη (=L n° 112)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 34, p. 268-269.
187 (f. 198V). Anépigraphe. Inc. Ό μέγας Άμασείας και σύγκελλος (=L n° 110)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 35, p. 269-270.
188 (f. 198V). Anépigraphe. Inc. Ό μακρόθεν εγγύς προς ( = L n° 113)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 36, p. 270 ; Kurtz-Drexl, II, n° 273, p. 317-318.
189 (f. 199). Anépigraphe. Inc. Ει σοι και πάλιν μη
Éd. Sathas, MB, 5, no 37, p. 270-271.
190 (f. 199). Τφ βεστάρχη και κριττ] Μακεδονίας τω Χασάνη. Inc. 'Αλλ'
έμεμψάμην ώς τά
Éd. Sathas, MB, 5, n» 38, p. 272 ( = n° 172, dernier paragraphe, p. 440).
191 (f. 199). Τφ αύτφ. Inc. Δικαίαν σοι, ώς οίμαι
Éd. Sathas, MB, 5, n° 39, p. 272.
192 (f. 199rv). Τφ Εύχαΐτων. Inc. Τω πάντων έμοί σοφών
Éd. Sathas, MB, 5, n° 40, p. 273.
193 (f. 199V). Τφ κριττ) των 'Ανατολικών. Inc. Τί έμοί και σοί, περίβλεπτε
Éd. Sathas/ MB, 5, no 41, p. 273-274.
194 (f. 199V). Τφ πατριάρχη 'Αντιοχείας. Inc. Μη θαυμάσης θεοτίμητε
Éd. Sathas, MB, 5, no^42, p. 275.
195 (f. 199v-200). Τφ Kprcfj Όψικίου. Inc. "Εδει μεν δια την συγγένειαν ( = L
n° 173)
Éd. Sathas, MB, 5, no 43, p. 275.
196 (f. 200). Τφ Ξιφιλίνω. Inc. 'Επαινώ μέν σου την σιωπήν ( = η° 282, f. 218 ; L
no 47)
Éd. Sathas, MB, 5, no 44, p. 276-277.
197 (f. 200). Τφ μαγίστρω Κωνσταντίνο) και σακελλαρίω. Inc. Και τοΟτο μετά
τών άλλων σοι
Éd. Sathas, MB, 5, n° 45, p. 277-278.
198 (f. 200rv). Τφ αύτφ. Inc. Έρώ σοι, πανάριστε αδελφέ
Éd. Sathas, MB, 5, n° 46, p. 278-279.

199 (f. 200v). Τφ κριττ) τών Θρακησίων τφ Ξηρφ. Inc. Σύ μεν δικαστοΟ δικαίου
( = L no 222)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 47, p. 279-280.
200 (f. 200v). Anépigraphe. Inc. Πάλιν δεξιοΟμαί σε τον δεσπότην
Éd. Sathas, MB, 5, n° 48, p. 280 ; Papadopoulos-Kérameus, Lettres iné
dites, p. 497 ; Miller, p. 60.
201 (f. 200v).
Sathas,'Τφ κριττ] Παφλαγονίας. Inc. "Οτε σου την γραφήν έδεξάμην
Éd. MB, 5, n° 49, p. 280-281.
202 (f. 200v-201). Τφ κριτή Μακεδόνων. Inc. Ή φιλόκαλός σου ψυχή
Éd. Sathas, MB, 5, n° 50, p. 281-282.
203 (f. 201). Τώ πραίτορι Θρακησίων τφ Ξηρφ. Inc. Βούλομαι μεν, μεγαλοπρε
πέστατε ( = L n° 101)
Éd. Sathas, MB, 5, n°51, p. 282-283.
204 (f. 201). Anépigraphe. Inc. Ώς μεν άρτω σοι ( = L n° 102)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 52, p. 283 ; Papadopoulos-Kérameus, Lettres iné
dites, p. 497 ; Miller, p. 60.
205 (f. 201). Anépigraphe. Inc. Ό Χριστός σοι ταϋτα ( = L n° 103)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 53, p. 284.
206 (f. 20 Γ"ν). Τφ μοναχφ Συμεών τφ Κεγχρη\ Inc. "Οτε σου εις χείρας
Éd. Sathas, MB, 5, n° 54, p. 284-287.
207 (f. 20Γ-202). Τφ μητροπολίτη Θεσσαλονίκης. Inc. Όντος αναγκαίου ( = L
n° 96)
Éd. Tafel, Thessalonica, p. 364-367; PG 122, 1165-1170; P. Gautier,
ci-dessous, p. 165.
208 (f. 202). Anépigraphe. Inc. Σοφωτάτη και δικαιότατη (= L n° 104)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 55, p. 287.
209 (f. 202rv). Τφ πατριάρχη κθρ Μιχαήλ. Inc. Την κεφαλήν μου, τήν
Éd. Sathas, MB, 5, n° 56, p. 287-289 ; Kurtz-Drexl, II, n° 208, p. 241-242.
210 (f. 202v). Τφ αύτφ. Inc. Ώς εϋκυκλος, ώς πίων
Sathas,1
Éd. MB, 5, n° 57, p. 289.
211 (f. 202v).
Sathas,' αύτφ. Inc. Ώς ήδέως τον ποτάμιον
Τφ
Éd. MB, 5, n° 58, p. 290.
212 (f. 202v).
Sathas,' αύτφ. Inc. Και τί, μετά κιθάραν
Τφ
Éd. MB, 5, n° 59, p. 290-291.
213 (f. 202v-203). Τφ κριτή των Όπτιμάτων. Inc. Βραχεία ή επιστολή, λογιωτάτη
Éd. Sathas, MB, 5, n° 60, p. 291-292.
214 (f. 203 v). Τφ πατριάρχη 'Αντιοχείας. Inc. Πολλας και πολλάκις διακρουσά-
μενος
Éd. Sathas, MB, 5, n°61, p. 292-294.
215 (f. 203v). Anépigraphe. Inç. Και τίς ούτω καλώς ( = L n° 98)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 62, p. 294-295.
216 (f. 203v). Anépigraphe. Inc. Φίλος μοί έστιν ό ( = L n° 99)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 63, p. 295-296.
217 (f. 203 v). Τφ Κορίνθου. Inc. Ό Κορίνθου, ό τήν ( = L n° 184)
Sathas,'
Éd. MB, 5, n° 64, p. 296.
218 (f. 203v-204). Τφ κριτί] Αιγαίου. Inc. "Οπερ έπελαβόμην ένταΟθα
Éd. Sathas, MB, 5, n° 65, p. 297.
219 (f. 204). Τφ κριττ) των Κιβυρραιωτών. Inc. Μη παρ' έμοϋ τα περί σοΟ
Éd. Sathas', MB, 5, n° 66, p. 297-298.
220 (f. 204). Τφ αύτφ. Inc. Ό θαυμασιώτατος ούτος
74 P. GAUTIER
Éd. Sathas, MB, 5, n° 67, p. 299.

221 (f. 204rv). Τφ πατριάρχη τφ Λειχούδη. Inc. Τφ άγίω και σεβασμίω
Éd. Sathas, MB, 5, η° 68, p. 299-300.
222 (f. 204v-205). Τφ βασιλεΐ τφ Κομνηνφ έν ταξειδίφ οντι. Inc. Σύ με ούκ έας
Éd. Sathas, MB, 5, n° 69, p. 300-304.
223 (f. 205Γν). Τοις έν τφ ταξειδίω νοταρίοις τοϋ αύτοΟ βασιλέως. Inc. Τφ
κορυφαίφ και τφ χορφ
Éd. Sathas, MB, 5, n° 70, p. 305-306.
224 (f. 205v). Τφ καίσαρι. Inc. Αϊθε γενοίμην ελαφος ( = L n° 109)
Éd. Sathas, MB, 5, n°71, p. 306-307; Papadopoulos-Kérameus, Lettres
inédites, p. 497.
225 (f. 205v). Τφ αύτφ. Inc. Σύγχαιρέ μοι, μέγιστε
Sathas,'
Éd. MB, 5, n° 72, p. 307-308.
226 (f. 205v).
Sathas,' κριτξ] Χαρσιανοϋ. Inc. "Ετι άρρωστων, περίβλεπτε
Τφ
Éd. MB, 5, n° 73, p. 308-309.
227 (f. 206). Anépigraphe. Inc. Tfj νοητή άμπέλω ( = L n° 100)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 74, p. 309.
228 (f. 206). Anépigraphe. Inc. Πολλά δύνασθαι φιλίαν ( = L n° 106)
Éd. Sathas, MB, 5, n« 75, p. 309-310.
229 (f. 206). Anépigraphe. Inc. Ουδέν ώς εοικε κατά ( = L n° 107)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 76, p. 310.
230 (f. 206). Anépigraphe. Inc. Δια σε τον έκ μέσης ( = L n° 116)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 77, p. 311.
231 (f. 206). Anépigraphe. Inc. Τίσι και πόσοις δώροις ( = L n° 117)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 78, p. 311-312.
232 (f. 206rv). Anépigraphe. Inc. Περί πολλών και άλλων ( = L n° 108)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 79, p. 312-313.
233 (f. 206v). Τφ Εύχαΐτων. Inc. Προσαγορεύω σε τήν ίεράν ( = L n° 97)
Sathas,'
Éd. MB, 5, n° 80, p. 313-314.
234 (f. 206v-207). Τφ βασιλεΐ τφ Κομνηνφ οτε κατά των βαρβάρων εξήλθε. Inc.
ΒασιλεΟ, είς τον αιώνα ( = L n° 5)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 81, p. 315-316.
235 (f. 207). Προς τον Διογένην οτε έτυφλώθη. Inc. 'Απορώ παντάπασι ( = L
n°2)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 82, p. 316-318.
236 (f. 207rv). Τφ μεγάλω δρουγγαρίω κορ Κωνσταντίνο) άξιοϋντι έλθεΐν είς
γάμον. Inc. Ei δέ μοι νόμος εκείτο
Éd. Sathas, MB, 5, n° 83, p. 318-321.
237 (f. 207v-208). Τφ αύτφ. Inc. Έγώ μέν, ώ ιερά
Éd. Sathas, MB, 5, n° 84, p. 321-324.
238 (f. 208rv). Τφ αύτφ. Inc. Πάλαι ποτέ άπέτικτον
Éd. Sathas, MB, 5, n° 85, p. 324-326.
239 (f. 208v-209v). Τφ αύτφ. Inc. Θαυμάζειν μοι λίαν
Éd. Sathas, MB, 5, n° 86, p. 326-330.
240 (f. 209v). Τφ λογοθέτη τοϋ δρόμου. Inc. "Απαξ σοφώτατε, ίνα μηδέν
Sathas,'
Éd. MB, 5, n'° 87, p. 330-331.
241 (f. 209v-210). Τφ βεστάρχη και έπΐ τοϋ κανικλείου. Inc. Άλλ' ουδέ γρύ και
ταϋτα
Éd. Sathas, MB, 5, n° 88, p. 331-332.
242 (f. 210). Τφ έπί τών δεήσεων κϋρ Λέοντι τφ τοϋ Πατρών. Inc. Και ό έπί τών
δεήσεων
Éd. Sathas, MB, 5, n° 89, p. 333-334.

243 (f. 2 1 0). Συντακτήριος προς τον βασιλέα. Inc. Ό μεν δη περί τής ( = L n° 6)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 90, p. 334-335.
244 (f. 210v). Anépigraphe. Inc. Tô μεν έμόν βούλημα
Éd. Sathas, MB, 5, n°91, p. 335-336.
245 (f. 210v). Anépigraphe. Inc. Θεώ και άρχιεράρχη
Éd. Sathas, MB, 5, n° 92, p. 336-337.
246 (f. 210v). Anépigraphe. Inc. "Ομνυμι την προς αλλήλους
Éd. Sathas, MB, 5, n° 93, p. 337-338.
247 (f. 211). Anépigraphe. Inc. 'Οράς όπως επαλλήλους σοι
Éd. Sathas, MB, 5, n° 94, p. 338.
248 (f. 211). Anépigraphe. Inc. Άβυδηνός μεν ουκ ειμί
Éd. Sathas, MB, 5, n° 95, p. 338-339.
249 (f. 211). Anépigraphe. Inc. Στρουθος παρακεκινημένος
Éd. Sathas, MB, 5, n° 96, p. 340-341.
250 (f. 21 lrv). Anépigraphe. Inc. Φίλτατέ μοι πάντων ανδρών
Éd. Sathas, MB, 5, n° 97, p. 341.
251 (f. 21 Γ). Anépigraphe. Inc. Μη ύπολάβης, χρυσέ μου
Éd. Sathas, MB, 5, n° 98, p. 341-342.
252 (f. 21Γ). Anépigraphe. Inc. Πασι μεν αίτοϋσι δει
Éd. Sathas, MB, 5, n° 99, p. 342-343.
253 (f. 21 Γ). Anépigraphe. Inc. Χρυσέ μου βεστάρχα, ό
Éd. Sathas, MB, 5, n° 100, p. 343.
254 (f. 21 Γ). Anépigraphe. Inc. Γλυκεία σου ή επιστολή
Éd. Sathas, MB, 5, n° 101, p. 343-344.
255 (f. 21 Γ). Anépigraphe. Inc. Εί μεν υγίαινες, βέλτιστη
Éd. Sathas, MB, 5, n° 102, p. 344.
256 (f. 21Γ-212). Τφ πραίτωρι Πελοποννήσου και Ελλάδος τω Νικηφορίτζη. Inc.
Ό θεοφιλέστατος Βεσαίνης
Éd. Sathas, MB, 5, n° 103, p. 344-346.
257 (f. 212). Προς τον βασιλέα τον Δούκαν. Inc. Τφ άηττήτω ( = L n° 172)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 104, p. 346-347 ; Miller, p. 61-62.
258 (f. 212rv). Τω Βούρτζη. Inc. Ούκ οΐδα τίνα σοι (=L n° 3)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 105, p. 347-350.
259 (f. 212V-213). Anépigraphe. Inc. Τίς αρα, τίς λόγος
Éd. Sathas, MB, 5, n° 106, p. 350.
260 (f. 213). Τω κριτή των Κιβυρραιωτών τφ γεγονότι πρωτονοταρίω τοϋ
δρόμου. Inc. Ό ούκ άν ώήθημεν, άλλα
Éd. Sathas, MB, 5, n° 107, p. 351.
261 (f. 213). Τω δρουγγαρίω της Βίγλης τω Μαχητάρη. Inc. Ούτως ό συνετώ-
τατος, ούτως
Éd. Sathas, MB, 5, n° 108, p. 352-353.
262 (f. 213rv). Anépigraphe. Inc. Έπήλθομεν τήν γραφήν σου
Éd. Sathas, MB, 5, n° 109, p. 353.
263 (f. 21 3V). Anépigraphe. Inc. Έχεις μέν όπερ έζήτησας ( = L n° 196)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 110, p. 354-356.
264 (f. 213V-214). Τω μητροπολίτη Πατρών. Inc. Ζηλώ σε, μητροπολΐτα ( = L
n° 183)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 111, p. 356.
265 (f. 214rv). Τω μητροπολίτη Θεσσαλονίκης τφ γεγονότι μαΐστορι των
ρητόρων. Inc. Ουδέν ό (!)ήτωρ οτι μή
76 P. GAUTIER
Éd. Tafel, Thessalonica, p. 361-364; PG 122, 1161-1166; P. Gautier,

ci-dessous, p. 162.
266 (f. 214V). Ύφ αύτω. Inc. Πολλών οντων και μεγάλων
Éd. Tafel, Thessalonica, p. 364; PG 122, 1165; P. Gautier, ci-dessous,
p. 164.
267 (f. 214V-215). Tf| δεσποίνη Αικατερίνη. Inc. Δέσποινα μου αγία ( = L η° 179)
Éd. Sathas, MB, 5, η° 112, p. 356-358.
268 (f. 215). Τω άνεψιφ τοΟ βασιλέως τοο ΚομνηνοΟ. Inc. Έγώ σε και φεύγοντα
( = L n°180).
Éd. Sathas, MB, 5, n° 113, p. 358.
269 (f. 215). Ύφ μυστικω. Inc. Φιλτάτη και καλλίστη
Éd. Sathas', MB, 5,*n° 114, p. 358-359.
270 (f. 215V). Τω βασιλεΐ Μονομαχώ. Inc. Τίς άλλος ώς σύ βασιλεύς
Éd. Sathas/ MB, 5, n° 115, p. 359-362.
271 (f. 215V-216V). (Τω καίσαρι). Inc. Ευτυχέστατε καϊσαρ, τοΰτο γαρ
Boissonade,'
Éd. Psellos, p. 184-188; PG 122, 1181-1185; P. Gautier,
ci-dessous, p. 137.
272 (f. 216V). Anépigraphe. Inc. Φίλτατε αδελφέ και σοφώτατε
Éd. Sathas, MB, 5, n° 116, p. 362-363.
273 (f. 216V-217). Ύφ γενικω, τφ άνεψιω τοΰ πατριάρχου. Inc. Μηδέ τοϋτο άνευ
γραφής
Éd. Sathas, MB, 5, n° 117, p. 363-365.
274 (f. 217). Ύφ πρωτοσυγκέλλω τω Παρασπονδύλω. Inc. Ούκ άπεψύγη μοι τά
της
Éd. Sathas, MB, 5, n° 118, p. 365-367.
275 (f. 217rv). Anépigraphe. Inc. Έγώ μέν ούδ' οϊμαι
Éd. Sathas, MB, 5, n° 119, p. 367-368.
276 (f. 217V). Ύφ άνεψιω τοο βασιλέως έπί τΤ\ τελευτη τοο πενθεροϋ αύτοϋ. Inc.
Ούκ οΐδα τί γράψω ( = L n° 176)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 120, p. 368-370.
277 (f. 217V). Ύφ κριτή τοο Χαρσιανοϋ. Inc. Έβουλόμεθα πολλάκις
Éd. Sathas/ MB, 5, n° 121, p. 370.
278 (f. 217V). Τω [...]. Inc. Έπεί ές τοσοϋτον φιλίας
Éd. Sathas/ MB, 5, n° 122, p. 370.
279 (f. 217V-218). Κωνσταντίνω τω Ίεράκη έν εξορία οντι. Inc. "Εμψυχα σοι τα
γράμματα
Éd. Sathas, MB, 5, n° 123, p. 370-372.
280 (f. 218). Τω μαγίστρω Εύστρατίω και πρωτονοταρίω τοο δρόμου τω Χοιρο-
σφάκτη. Inc. Λαμπρότατε αδελφέ, μάλλον δε
Éd. Sathas, MB, 5, n° 124, p. 372.
281 (f. 218). Τω όστιαρίω και πρωτονοταρίω τοο δρόμου κϋρ 'Ιωάννη. Inc. Σύ
μέν ό ποθεινός καί φιλούμενος
Éd. Sathas, MB, 5, n° 125, p. 373.
282 (f. 218Γν). Τω μαΐστωρι τω Ξιφιλίνω. Inc. 'Επαινώ σου την σιωπήν ( = η° 195,
f. 200 ; L η« 47)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 44, p. 276-277.
283 (f. 218V). Anépigraphe. Inc. Εύτύχησεν ό πτωχός ούτος
Éd. Sathas, MB, 5, n° 126, p. 373-374.
284 (f. 218V). Anépigraphe. Inc. Τοιοϋτός έστιν ό αληθής
Éd. Sathas, MB, 5, n° 127, p. 374-375.
285 (f. 21 8V). Anépigraphe. Inc. Έπεί ό θαυμάσιος Ευθύμιος
Éd. Sathas, MB, 5, n° 128, p. 375.

286 (f. 218V). Anépigraphe. Inc. Όσα μεν έδει γενέσθαι
Éd. Sathas, MB, 5, n° 129, p. 375-376.
287 (f. 218V-219). Anépigraphe. Inc. Ή πένης αυτή και μοναχή
Éd. Sathas, MB, 5, n° 130, p. 376.
288 (f. 219). Anépigraphe. Inc. Και τίς άν με μεταπεΐσαι
Éd. Sathas, MB, 5, n° 131, p. 376-377.
289 (f. 219). Anépigraphe. Inc. "Εδει μεν έκ τοϋ παραδείσου
Éd. Sathas, MB, 5, n° 132, p. 377.
290 (f. 219). Anépigraphe. Inc. Μη θαυμάσης, αύθέντα μου
Éd. Sathas, MB, 5, n° 133, p. 377-378.
291 (f. 219). Anépigraphe. Inc. 'Απόδημος ων πλείστον
Éd. Sathas, MB, 5, n° 134, p. 378.
292 (f. 219rv). Anépigraphe. Inc. Ε'ί τί σοι των έμων μέλει
Éd. Sathas, MB, 5, n° 135, p. 378-379.
293 (f. 219V). Anépigraphe. Inc. Τον φυτευθεντα σοι νοτάριον
Éd. Sathas, MB, 5, n° 136, p. 379-380.
294 (f. 219V). Anépigraphe. Inc. Ε'ίθε αμβροσίας εύπόρουν
Éd. Sathas, MB, 5, n° 137, p. 380.
295 (f. 219V). Anépigraphe. Inc. Θεράπευε μέν και τους
Éd. Sathas, MB, 5, n° 138, p. 381.
296 (f. 219v-220). Τω πατριάρχη λειτουργήσαντι έν τη Χαλκή. Inc. Άπο των σων
κυμάτων
Éd. Sathas, MB, 5, n° 139, p. 381-382.
297 (f. 220). Anépigraphe. Inc. Σε μέν οΐδα οστις και
Éd. Sathas, MB, 5, n° 140, p. 383.
298 (f. 220). Anépigraphe. Inc. Αυτά βοά τα πράγματα
Éd. Sathas, MB, 5, n° 141, p. 383-384.
299 (f. 220rv). Anépigraphe. Inc. Σοφωτατε καί περίβλεπτε αδελφέ
Éd. Sathas, MB, 5, n° 142, p. 384-385.
300 (f. 220v-221). Anépigraphe. Inc. Τρία ταϋτά εΐσιν, ευγενέστατε
Éd. Sathas, MB, 5, n° 143, p. 385-388 ; Idem, Michel Doucas, p. 206-212 ;
Vasilievski, Michel Doucas, p. 270.
301 (f. 22 lrv). Anépigraphe. Inc. Πρώτα μέν σύγχαιρέ μοι
Éd. Sathas, MB, 5, n° 144, p. 388-392 ; Idem, Michel Doucas, p. 212-216.
302 (f. 22Γ-222). Anépigraphe. Inc. Ού θαυμάζω τοσοϋτον οτι
Éd. Sathas, MB, 5, n° 145, p. 392-394.
303 (f. 222rv). Anépigraphe. Inc. Θαυμάζεις, ύπέρτιμε αδελφέ
Éd. Sathas, MB, 5, n° 146, p. 394-395.
304 (f. 222V). Anépigraphe. Inc. "Ωσπερ εΐσιν ενιοι των
Éd. Sathas, MB, 5, n° 147, p. 395-396.
305 (f. 222V). Anépigraphe. Inc. Σύ μέν, ήγιασμένη ψυχή
Éd. Sathas, MB, 5, n° 148, p. 396-397.
306 (f. 222V). Anépigraphe. Inc. Όλος ό Γάνος το ορός
Éd. Sathas, MB, 5, n° 149, p. 397-398.
307 (f. 222v-223). Anépigraphe. Inc. Τιμιώτατοι πατέρες, πλείων
Éd. Sathas, MB, 5, n° 150, p. 398-399.
308 (f. 223). Anépigraphe. Inc. Μή θαυμάσης, μέγιστε καϊσαρ
Éd. Sathas, MB, 5, n° 151, p. 399-4Οθ/
309 (f. 223V). Anépigraphe. Inc. Τί με περικυκλοΐς, ατίμητε
Éd. Sathas, MB, 5, n° 152, p. 400-402.
78 P. GAUTIER
310 (f. 223V). Anépigraphe. Inc. Έβούλετο μεν ό μοναχός ( = L η°81)

Éd. Sathas, MB, 5, η° 153, p. 402-403.
311 (f. 223v-224). Anépigraphe. Inc. 'Αλλ' ό 'Ηλίας ούτος, ούτε
Éd. Sathas, MB, 5, η° 154, p. 403-404.
312 (f. 224rv). Προς νεοφώτιστον ώς έκ τοϋ βασιλέως τοϋ Μονομάχου' εοικε δέ
ούτος είναι σοφώτατος, ώς και επιστολή δηλοΐ. Inc. Άνέγνων το γράμμα σου
Éd. Sathas, MB, 5, n° 155, p. 405-406.
313 (f. 224V). Anépigraphe. Inc. Έγώ σοι την έμήν γλωτταν
Éd. Sathas, MB, 5, n° 156, p. 406-409.
314 (f. 224v-225). Anépigraphe. Inc. "Αρρεν τό άρτίτοκον βρεφύλλιον
Éd. Sathas, MB, 5, n° 157, p. 409-412.
315 (f. 225V). Τφ Kprrfj Καππαδοκίας. Inc. Καππαδόκαι ούτοι και μοναχοί
Éd. Sathas, MB, 5, n° 158, p. 412.
316 (f. 225V). Τω πατριάρχη κυρ Μιχαήλ. Inc. Άπεστήρησάς με, θεοτίμητε
Éd. Sathas, MB, 5, n° 159, p. 412-414.
317 (f. 225v-226). Τω αύτφ. Inc. Όντως παν δώρημα τέλειον
Éd. Sathas, MB, 5, n° 160, p. 414-416.
318 (f. 226rv). Προς τον βασιλέα τόν Κομνηνόν. Inc. Τολμήσας και αύθις ό
Éd. Sathas, MB, 5, n° 161, p. 416-419.
319 (f. 226V). 'Επιστολή δοθείσα παρά τοϋ τηνικαϋτα 'μάίστωρος των Διακο-
νίσσης προς τον πατριάρχην αΐτοϋντος την σχολήν τοϋ 'Αγίου Πέτρου. Inc.
Τολμηρον το γράμμα, άλλ' άναγκαΐον
Éd. Sathas, MB, 5, n° 162, p. 420-421.
320 (f. 226v-227). Τω έπί των οίκειακών. Inc. Έγώ σε τον τηλικοϋτον
Éd. Sathas, MB, 5, n° 163, p. 421-422.
321 (f. 227). Τω πατριάρχη κυρ Μιχαήλ. Inc. Συνεκεφαλαίωσας ήμΐν των
Éd. Sathas, MB, 5, n° 164, p. 422.
322 (f. 227). Τω μαγίστρω και στρατηγώ 'Αβύδου. Inc. Ιδού σε, λαμπρότατε
κύριε ( = L n° 49)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 165, p. 423-424.
323 (f. 227). Μοναχω Όλυμπίτη. Inc. Σαλέ ηγούμενε, κατέβης ( = L n° 46)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 166, p. 424.
324 (f. 227-228). Τφ μοναχω Φερεβίω. Inc. Έδει μέν, αδελφέ Φερέβιε
Éd. Sathas, MB, 5, n° 'l67, p. 424-428.
325 (f. 228). Τφ μαΐστωρι των Χαλκοπρατίων, όταν απεστάλησαν αύτφ τα
αργυρά τοϋ κλητωρίου και ού παρέλαβεν αυτά δια το ζητεΐν πλείονα. Inc.
Ούκ οΐδα πότερον αυτός
Éd. Sathas, MB, 5, n° 168, p. 428-430.
326 (f. 228rv). Έπιφανίω πρωτοασεκρήτις τω Φιλαρέτω. Inc. Και τίνι των λόγων
ταμιεύση
Éd. Sathas, MB, 5, n° 169, p. 430-431.
327 (f. 228v-229). Τφ άνεψιφ τοϋ βασιλέως. Inc. Έγώ, κάλλιστε πάντων ανδρών
( = L n° 177)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 170, p. 432-434.
328 (f. 229rv). Τφ Ίασίτη. Inc. "Αλογον ώς αληθώς
Éd. Sathas, MB, 5, *n° 171, p. 434-438.
329 (f. 229V). Προς τον βεστάρχην και κριτήν Μακεδονίας τον Χασάνην. Inc.
Ούκ οίδα πότερον ώνοϋμαι (= η° 38, f. 27V)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 172, p. 439-440.
330 (f. 229v-230). Τφ μητροπολίτη Εύχαΐτων. Inc. Έδεξάμην τοϋ παρόντος
Éd. Sathas, MB, 5, n° 173, p. 440-441.
331 (f. 230rv). Τω γενικφ τω άνεψιφ τοο πατριάρχου. Inc. Είτα βούλει με
κρείττονα
Éd. Sathas, MB, 5, η° 174, p. 441-443.
332 (f. 230ν-23Γ). Τφ μοναχφ κϋρ 'Ιωάννη και γεγονότι πατριάρχη τφ Ξιφιλίνω.
Inc. Έμός ό Πλάτων, άγιώτατε
Éd. Sathas, MB, 5, n° 175, p. 444-451.
333 (f. 23Γ-232). Anépigraphe. Inc. Μίαν τοις τρισί ποιοΟμαι
Éd. Sathas, MB, 5, n° 176, p. 451-455.
334 (f. 232rv). Anépigraphe. Inc. Αύθέντα μου πρωτοβεστιάριε
Éd. Sathas, MB, 5, n° 177, p. 455-456.
335 (f. 232V). Τφ μητροπολίτη Κυζίκου τφ συγκέλλω κϋρ 'Ρωμανω. Inc. Της
συνδεδεμένης άνδρί ή
Éd. Sathas, MB, 5, n° 178, p. 456-457.
336 (f. 232v-233). Τφ μητροπολίτη 'Εφέσου. Inc. Ει μεν ηδείς, τιμιώτατε
Éd. Sathas, MB, 5, n° 179, p. 458-459.
337 (f. 233). Anépigraphe. Inc. Αίδοι τοο της φιλαδελφείας
Éd. Sathas, MB, 5, n° 180, p. 459-461.
338 (f. 233rv). Τφ πατριάρχη 'Αντιοχείας. Inc. Ώς ήδομαι, θεοτίμητε
Éd. Sathas, MB, 5, n° *181, p. 461-462.
339 (f. 233v-234). Τφ μητροπολίτη Εύχαΐτων. Inc. Πολλών με πολλάκις έπί
λόγοις
Éd. Sathas, MB, 5, n° 182, p. 462-465.
340 (f. 234). Τφ αύτω. Inc. Ει μεν ώς αληθώς
Éd. Sathas, MB, 5, no 183, p. 465-467.
341 (f. 234rv). Τφ προέδρω κϋρ Κωνσταντίνω τφ άνεψιω του πατριάρχου κυρ
Μιχαήλ. Inc. Μή ποτέ ού καλώς ( = L n° 153)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 184, p. 467-469.
342 (f. 234V). Τφ μοναχφ καί αρχιμανδρίτη τοο 'Ολύμπου. Inc. Τοιοϋτόν έστιν
άνήρ τφ
Éd. Sathas, MB, 5, n° 185, p. 469-470.
343 (f. 234v-235). Anépigraphe. Inc. Άμέλει τοι το μέν πλινθίον
Éd. Sathas, MB, 5, n° 186, p. 470-473.
344 (f. 235rv). Anépigraphe. Inc. TAp' ούν ταΰτα μόνα
Éd. Sathas, MB, 5, n° 187, p. 473-476.
345 (f. 235V-236V). Τφ αύτφ. Inc. [Ού]δεν μέν των όντων
Éd. Sathas, MB, 5, n° 188, p. 477-480.
346 (f. 236V). Anépigraphe. Inc. Ουκ οιδα πότερον έγώ
Éd. Sathas, MB, 5, n° 189, p. 480-483.
347 (f. 236V). Anépigraphe. Inc. [Ή] περί τάς έπιστήμας προθυμία (trois lignes
cancellées, début du n° 88, f. 10Γ)
Éd. Sathas, MB, 5, prologue, p. (75) ; texte complet : Boissonade, Psellos,
p. 164-169.
348 (f. 237). Τφ κριτή τοΟ Όψικίου τω Ζωμη\ Inc. Παρενέτυχον, αληθώς ( = L
n° 182)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 190, p. 483-485.
349 (f. 237rv). Τοις νοταρίοις τοο βασιλέως τοΟ Κομνηνοϋ. Inc. Υμάς περί υμών
ερωτώ (=L n° 191)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 191, p. 485-486.
350 (f. Ln°48)'
237V). Τφ κριττ] Θράκης καί Μακεδονίας. Inc. Λαμπρότατε κύριε μου καί
(=
Éd. Sathas, MB, 5, n° 192, p. 487-488 ; Kurtz-Drexl, II, n° 64, p. 97-99.
80 P. GAUTIER
351 (f. 237V). Anépigraphe. Inc. Ώς περί συγγενοϋς

Éd. Sathas, MB, 5, η° 193, p. 488.
352 (f. 237V). Anépigraphe. Inc. Εισήλθε μεν εις την πόλιν
Éd. Sathas, MB, 5, n° 194, p. 488-489.
353 (f. 237V). Anépigraphe. Inc. Έπ' άδήλοις τοις ( = L n° 207)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 195, p. 489.
354 (f. 237V). Anépigraphe. Inc. Την τοϋ μονάχου τελευτήν ( = L n° 202)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 196, p. 489-490.
355 (f. 238). Anépigraphe. Inc. Και αύθις τεθνήκαμεν
Éd. Sathas, MB, 5, n° 197, p. 490.
356 (f. 238). Τω Ψηφά. Inc. Πυνθάνΐ] παρ' ημών τα ( = L n° 170)
Éd. Sathas', MB, 5, n° 198, p. 490-492.
357 (f. 238rv). Τώ αύτω. Inc. Σπουδάζεις ύπερβαλέσθαι με (=L n° 169)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 199, p. 493.
358 (f. 238V). Anépigraphe. Inc. Ό παρών ούτος άνθρωπος ( = L n° 205)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 200, p. 494.
359 (f. 238V). Anépigraphe. Inc. Περί τοϋ παρόντος σε (=L n° 206)
Éd. Sathas, MB, 5, n° 201, p. 494-495.
360 (f. 238V). Τοϋ Εύχαΐτων. Inc. Συνουσίαν λέγεις μακάρων
Éd. Sathas, MB, 5, n° 202, p. 495-496.
361 (f. 238V). Tô προς αυτόν αντίγραμμα τοϋ Ψελλοϋ. Inc. Ei μέν της σοφιστικής
Éd. Sathas, MB, 5, n° 203, p. 496-497 (desinit mutilus).
362 (f. 239). Τοϋ πανιερωτάτου μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κυροϋ Ευσταθίου
επιστολή τω [...]. Inc. Βότρυς ούτος, άλλα
Éd. Tafel, Eustathius, n° 1, p. 308 ; PG 136, 1245-1247.
363 (f. 239). Anépigraphe. Inc. Έμά και ταϋτα
Éd. Tafel, Eustathius, n° 2, p. 308 ; PG 136, 1247.
364 (f. 239). Anépigraphe. Inc. Ό πάνσοφος Κομνηνός
Éd. Tafel, Eustathius, n° 3, p. 308-310 ; PG 136, 1247-1249.
365 (f. 239v-240). Anépigraphe. Inc. Κατά ξιφών έν καιρώ
366 (f. 240rv). Anépigraphe. Inc. Άγέλην σοι ολην
Éd. Tafel, Eustathius, n° 5, p. 31 1-313 ; PG 136, 1252-1254.
367 (f. 240v-241). Ίφ αύτω. Inc. Μέχρι τίνος έγώ δια
368 (f. 241-242). Τω αύτώ. Inc. Τας νϋν καλάνδας πανηγυρίζουσι
369 (f. 242V-243V). Anépigraphe. Inc. Μικροϋ έκπεπάταγμαι
370 (f. 243V). Anépigraphe. Inc. Διαπόντιός σοι έξ ημών.
371 (f. 243v-244). Anépigraphe. Inc. Πανσέβαστέ μοι αύθέντα, ει και
Éd. Tafel, Eustathius, n° 10, p. 320-321 ; PG 136, 1267.
372 (f. 244). Anépigraphe. Inc. Εκείνος αυτός, αύθέντα
373 (f. 244). Anépigraphe. Inc. Ευ μοι τής ημέρας
374 (f. 244rv). Anépigraphe. Inc. Τίς άν εϊην έγώ
375 (f. 244V). Anépigraphe. Inc. Kai άλλως μέν έν
376 (f. 244v-245). Anépigraphe. Inc. Εί μέν και άλλω

377 (f. 245). Anépigraphe. Inc. Άρκετον ήμΐν εις τό
378 (f. 245). Τφ αύτω γεγονότι έπί των δεήσεων. Inc. Έχεις ιδού, πανσέβαστε
Tafel,'
Éd. Eustathius, no 17, p. 324 ; PG 136, 1272-1273.
379 (f. 245rv). Anépigraphe. Inc. Διέτριβεν εκτεθείς προς
380 (f. 245v-247). Τφ κριτΐ) τοϋ βήλου κϋρ Γρηγορίω Άντιόχω. Inc. Τί δήτα ούκ
αν
381 (f. 247-248). Toö αύτοο ηθοποιία. Inc. Άνεξίκακε σωτερ
Éd. Tafel, Eustathius, p. 328-332 ; PG 136, 1280-1286.
382 (f. 248V)· Anépigraphe. Inc. Τί οτι, άγιώτατε
383 (f. 248V). Anépigraphe. Inc. Εΐπον αν όκνεΐν
384 (f. 248V). Anépigraphe. Inc. Δοκώ μοι βλέπειν
385 (f. 248V). Anépigraphe. Inc. Ώς έξ ημών τον
386 (f. 248V). Anépigraphe. Inc. "Ομοιον έρώ σοι
387 (f. 248V). Anépigraphe. Inc. Κάλλιστε και πανσέβαστε
388 (f. 248v-249). Anépigraphe. Inc. Μεγαλεπιφανέστατέ μου
389 (f. 249). Anépigraphe. Inc. Αυτάρκης μέν την αρχήν
390 (f. 249). Anépigraphe. Inc. Ούκ εΐπον και ίδού
391 (f. 249). Anépigraphe. Inc. Ούκ εις πλήθος τό
392 (f. 249v-250). Τφ Δισυπάτω και τφ Φουρνητάρη. Inc. "Απανθ' ό μακρός
393 (f. 250rv). Τφ Αύτωρειανφ κϋρ Μιχαήλ. Inc. Ώς αγαθόν έστιν
Éd. Tafel, Eustathius, η° 30, p. 339 ; PG 136, 1297.
394 (f. 250v). Τφ καλφ καιρφ [Καλοκαιρφ ?] τφ Ευρίπου. Inc. 'Αεί σύ ού μόνον
395 (f. 250v). Τφ οικουμενικό. Inc. ΤΗλθόν μοι πρόσφατοι
396 (f. 250v-251). Anépigraphe. Inc. Καί παντός μέν τέλους
397 (f. 251). Τφ πανσεβάστω σεβαστφ καί έπί των δεήσεων. Inc. Όχληρός, ώς
έοικεν
398 (f. 251). Τφ Γουδέλη κϋρ Λέοντι. Inc. Ένεαρίζειν ώσπερ ήμΐν
Tafel,'
Éd. Eustathius, n° 35, p. 341-342 ; PG 136, 1301-1302.
399 (f. 25 Γν). Τφ πρωτονωβελλισιμοϋπερτάτω καί λογοθέτη τφ Άγιοθεοδωρίτη.
Inc. Μετά τας υπέρ των
82 P. GAUTIER
400 (f. 25 Γ). Τφ μυστικφ. Inc. Ό Θεός ό τους άγιους

Éd. Tafel, Eustathius, η° 37, p. 343 ; PG 136, 1304.
401 (f. 25 Γ). Τω Σερρών. Inc. Έπεθύμησα ώσπερ τοϋ
402 (f. 25 Γ). Τφ Μετρητοπώλω. Inc. Εϊθε μη εγραψας ήμίν
403 (f. 25 Γ). Anépigraphe. Inc. Ύγιαίνοντες τΐ\ τοϋ Θεοϋ
404 (f. 25Γ-252). Τφ πανσεβάστω σεβαστφ και μεγάλω έτερειάρχτ). Inc. Μία
χελιδών έφ' ήμας
405 (f. 252rv). Τφ Φιλανθρωπηνφ παλατίνω κϋρ Ιωάννη τφ και ύστερον καθη-
γουμένω. Inc. Νϋν έγνων οτιπερ
406 (f. 252v-253). Τφ Δισυπάτω. Inc. "Αλλο ού γράφεις
407 (f. 253rv). Τφ Νέων Πατρών κϋρ Εύθυμίω. Inc. Πανιερώτατε άγιε μου
408 (f. 253V). Τφ αύτφ. Inc. "Ηγειρας ήμας οίς
409 (f. 253V). Anépigraphe. Inc. Όσα μέν άχρι και
410 (f. 253V). Τφ Λαχανά. Inc. Ού ψεύσομαι ουδέ
Éd. Tafel, Eustathius, n° 47, p. 350-351 ; PG 136, 1316-1317. Nota : les
numéros 410 à 441, édités sous le nom d'Eustathe par Tafel, appartiennent
à Psellos.
411 (f. 254). Anépigraphe. Inc. Νή την ίεράν σου
Éd. Tafel, Eustathius, n° 48, p. 351-352 ; PG 136, 1317-1318 ; Kurtz-Drexl,
II, n° 231, p. 276-278.
412 (f. 254rv). Anépigraphe. Inc. Προς μέν τυρούς και ϋδνα
Éd. Tafel, Eustathius, n° 49, p. 352 ; PG 136, 1318 ; Kurtz-Drexl, II,
n°232, p. 278-281.
413 (f. 254V). Anépigraphe. Inc. Είτα δη αγνοείς ( = L n° 92)
η« 233, p. 281-282.
414 (f. 254V). Anépigraphe. Inc. Τοσαϋτα, φιλοτιμότατε
Éd. Tafel, Eustathius, n° 51, p. 353; PG 136, 1320; Kurtz-Drexl, II,
n° 233, p. 282-284.
415 (f. 255). Anépigraphe. Inc. Τήν πρόδρομόν σοι των ( = L n° 233)
no 234, p. 284-285.
416 (f. 255). Anépigraphe. Inc. Κάρυον μέν δή και
η» 235, p. 285-286.
417 (f. 255). Anépigraphe. Inc. Σύ μέν δυσχεράνεις 'ίσως
Éd. Tafel, Eustathius, η° 54, p. 354 ; PG 136, 1322 ; Kurtz-Drexl, II,
no 236, p. 286-287.
418 (f. 255rv). Anépigraphe. Inc. Μάτην μετά τοϋ πέπονος
Éd. Tafel, Eustathius, n° 55, p. 354-355 ; PG 136, 1323 ; Kurtz-Drexl, II,
n° 237, p. 287-288.
419 (f. 255V). Anépigraphe. Inc. Έοίκασιν άμφω προς άλληλα
Éd. Tafel, Eustathius, n° 56, p. 355 ; PG 136, 1323 ; Kurtz- Drexl, II,
n° 238, p. 288-289.
420 (f. 255V). Anépigraphe. Inc. 'Ημείς μεν δή και τήν
n° 239, p. 289-290.
421 (f. 255V). Anépigraphe. Inc. Κριτής εις οίκον κριτοΟ
Éd. Tafel, Eustathius, n° 58, p. 355-356 ; PG 136, 1324 ; Kurtz-Drexl, II,
n° 240, p. 290-291.
422 (f. 256). Anépigraphe. Inc. Ό επίσκοπος ούτος έχει
n° 241, p. 291.
423 (f. 256). Τώ συγκέλλω και πρωτονοτάριο) τοϋ δρόμου. Inc. Φίλτατε αδελφέ,
τα μέν ( = L n° 181)
no 242, p. 291-293.
424 (f. 256). Τώ κριττ] Όψικίου. Inc. Τω Χοιροσφάκττ] έκείνω
Éd. ΎάΜ^ Eustathius, n° 61, p. 356-357 ; PG 136, 1326 ; Kurtz-Drexl, II,
n° 243, p. 293-294.
425 (f. 256rv). Anépigraphe. Inc. Άξιω, άγιώτατε, μήτε ( = L n° 200)
no 244, p. 294-295.
426 (f. 256V). Tç>' πατριάρχη τω Λειχούδη. Inc. Άνεμνήσθην ίδών τον ίχθύν
Éd. Tafel,
no 245, Eustathius^ η° 63, p. 357 ; PG 136, 1327 ; Kurtz-Drexl, II,
p. 295-296.
427 (f. 256V). Anépigraphe. Inc. Καινόν τί μοι πράγμα
Éd. Tafel, Eustathius, no 64, p. 357-358 ; PG 136, 1328 ; Kurtz-Drexl, II,
no 246, p. 296-297.
428 (f. 256V). Anépigraphe. Inc. Ό παρών ούτος ημέτερος
Éd. Tafel, Eustathius, η° 65, p. 358 ; PG 136, 1328 ; Kurtz-Drexl, II,
no 247, p. 297.
429 (f. 256V). Anépigraphe. Inc. Ό νοτάριος ούτος, μάλλον
n° 248, p. 297-298.
430 (f. 256v-257). Anépigraphe. Inc. 'Επέτεινε μοι τήν ( = L n° 204)
no 249, p. 298.
431 (f. 257). Ύφ μαγίστρω και κριτί] Θράκης και Μακεδονίας Πόθω τφ υίω τής
δρουγγαρέας. Inc. Λαμπρότατε κύριε μου και ήγαπημένε ( = L n° 1 68)
no 250, p. 299.
432 (f. 257). Anépigraphe. Inc. Οί τοϋ χωρίου Μαμύτζης ( = L n° 194)
Éd. Tafel, Eustathius, no 69, p. 358 ; PG 136, 1329 ; Kurtz-Drexl, II,
no 251, p. 299-300.
433 (f. 257). Anépigraphe. Inc. Περί τοϋ παρόντος άνθρωπου (=L n° 203)
no 252, p. 300-301.
434 (f. 257). Anépigraphe. Inc. Ευχαριστώ σοι, κύριε μου
no 253, p. 301.
435 (f. 257). Anépigraphe. Inc. Παράδειγμα σοι έστω ( = L nos 59 et 193)
84 P. GAUTIER
n°254, p. 301-302.
436 (f. 257). Anépigraphe. Inc. Ού μικράν παρηγορίαν ( = L n° 188)
n° 255, p. 302-303.
437 (f. 257V). Τα προς "Ολυμπον (ήτοι 'Ολύμπου τοϋ δρους εγκώμια) : titres
valant pour les numéros suivants 438-440. Inc. Ουδέν τον όντων υπέρ
Éd. Tafel, Eustathius, p. 359-360 ; PG 136, 1331.
438 (f. 257V). Inc. Όλυμπε, θείον ορός
Éd. Tafel, Eustathius, p. 360 ; PG 136, 1331.
439 (f. 257V). Inc. Όπη σου των μερών
Éd. Tafel, Eustathius, p. 360; PG 136, 1331-1332.
440 (f. 257V)· Inc. Βασίλεια σοι, Όλυμπε, και
Éd. Tafel, Eustathius, p. 360 ; PG 136, 1332.
441 (f. 257"). Anépigraphe. Inc. THv οτε ποθεινός ην
Éd. Tafel, Eustathius, p. 360-361 ; PG 136, 1332 ; Kurtz-Drexl, II, n° 256,
p. 303-304.
442 (f. 258Γν). + λόγος [κ]β'+ ΤοΟ αύτοϋ εις τό' ακολουθήσατε αύτώ και τω
οικοδεσπότη είπατε. Inc. Πολλοίς πολλάκις έζήτηται
443 (f. 258v-259). +κγ'-|- Ό πατήρ, ουσίας ή ενεργείας όνομα. Inc. Προς έτερον
αύθις πρόβλημα
444 (f. 259V-261). (Είς τό' έαν δέ λεγόντων υμών). Inc. 'Εάν δε λεγόντων υμών
445 (f. 261-262). + λόγος [κέ]+ Inc. (Εις τό' γινώσκοντες καλώς τόν ποιμένα
και γινωσκόμενοι). Inc. Την έργασίαν ένταϋθα τοϋ
446 (f. 262rv). + κς'+ Είς το άποστολικόν ρητόν τό' παν αμάρτημα ο έάν ποιήση
άνθρωπος έκτος τοΟ σώματος έστι. Inc. Και μην και τάλλα
447 (f. 262V-263V). + κζ' + Είς το ρητόν τής πρώτης ομιλίας τής 'Εξαημέρου τοϋ
μεγάλου Βασιλείου τό λέγον' δια τοϋτο οι μέν έπί τάς ύλικάς υποθέσεις
κατέφυγον, τοις τοϋ κόσμου στοιχείοις την αίτίαν τοϋ παντός άναθέντες, οι
δέ άτομα και άμερή σώματα και όγκους και πόρους συνέχειν την φύσιν των
ορατών έφαντάσθησαν. Inc. Ίκανώς έννεάσας τοις έκ τοϋ
448 (f. 263V-264V). +κη'+ Εις τό παροιμιακόν ρητόν τό' ή σοφία ώκοδόμησεν
έαυττ] οίκον και ύπήρεισε στύλοις επτά. Inc. "Εγραψε μέν ό Σολομών
449 (f. 264V). Τα λειπόμενα της προηγησαμένης έξηγήσεως. Inc. Κατά την τοϋ
Σολομώντος ( = L n° 249)
450 (f. 265). Inc. mut. έσχάρας, και τάδε έπΐ
|
Éd. Bidez, p. 218 ; Gautier, Theologica, n° 9.

451 (f. 265-266). Είς τό' Κύριος έκτισε με αρχήν οδών αύτοϋ. Inc. Σολομών μέν
ό σοφώτατος
Éd. Gautier, Theologica, n° 10 ; extrait : Bidez, p. 218.
452 (f. 266-267). Εις τό τροπάριον τοϋ κανόνος τής Μεταμορφώσεως έκ τής
πέμπτης φδής. Inc. Tô άρχέτυπόν σου, φησί
Éd. Gautier, Theologica, n° 1 1 .
453 (f. 267-268). +λ'-Ι- Είς τό' ώς άνθρωπος υπάρχω ουσία, ού φαντασία, ούτω
Θεός τφ τρόπω τΐ|ς άντιδόσεως ή φύσις ή ένωθεϊσά μοΓ Χριστόν ενα διό με
γνώτε, τα έξ ών, έν οίς, άπερ πέφυκα σφζοντα. Inc. Προ τΐ|ς κατά μέρος
( = Ln°249)
454 (f. 268). Εις το αυτό δια στίχων ιαμβικών. Inc. Ώσπερ βροτός πέφυκα
Éd. Triantaphyllitsa Th. Maniatè, dans Δίπτυχα 1, 1979, p. 235-236.
455 (f. 268-269). +λα'+ ΤοΟ αύτοϋ είς τό' Κύριε έλέησον. Inc. Δοκεΐ τισιν
άπλοϋν είναι
456 (f. 269-270). -Ι-λβ'-Ι- Toö αύτοϋ εις τό" σοι μόνω ήμαρτον και τό πονηρόν
ενώπιον σου έποίησα. Inc. Σοί, φησίν ό Δαυίδ, μόνω ( = L n° 256)
457 (f. 270v-271). +[λγ']+ Toö αύτοϋ είς το εύαγγελικόν Μαρία' στραφεΐσα
εκείνη λέγει αύτφ. Inc. Όπερ τοις άποστόλοις ην
458 (f. 271-272). +λδ'+ Είς το θεολογικόν τό' ταϋτα τοις αΐνιγματισταΐς παρ'
ημών. Inc. Λύσας ίκανως ό μέγας ( = L n° 267)
459 (f. 272-273). +[λε]+ Περί αιώνος και χρόνου. Inc. Ό μεν ημεδαπός θεολό
γος Γρηγόριος
Éd. Bénakis, p. 406-419 (μεν om.).
460 (f. 273rv). +[λ]ς'+ Anépigraphe. Inc. Τρία ταοτα είώθασιν ( = L n°241)
Éd. Kurtz-Drexl, I, p. 425-427 ; Gautier, Theologica, n° 17.
461 (f. 273V). +λζ'-Ι- Είς τό' έπλήγη ώσεί χόρτος καί έξηράνθη ή καρδία μου.
Inc. Εϊ φαμεν τρέφεσθαι την
462 (f. 273V-274V). +λη'+ Είς το θεολογικόν ρητόν τό' δέον τα εναντία τφ
έναντίω καρποϋσθαι. Inc. Κάμε πολλάκις εθραττε
463 (f. 274V-275V). -Ι-λθ'-Ι- Έκ τοο περί Υίοο. Inc. Ούκ άποκρύψομαι προς
464 (f. 275v-276). +μ'+ Έκ τοο αύτοΟ λόγου. Inc. "Ισως ό μεν Πλάτων
Éd. Gautier, Theologica, n°21.
465 (f. 2Ί 6-211). +μα'-Ι- Έκ τοΟ αύτοϋ λόγου' πως ού συνάναρχα, ει συναΐδια.
Inc. Πως ούν, εί συνάναρχα
466 (f. 277-278). +μβ'+ Έκ τοϋ πρώτου λόγου τοϋ περί Υίοϋ, είς τό' τρεις αϊ
άνωτάτω τάξεις περί Θεοϋ. Inc. Τρεις τάς άνωτάτω τάξεις
Éd. Bidez, p. 162-166 ; Gautier, Theologica, n° 23.
467 (f. 278-279). +μγ'+ (Είς τό' άλλ' εί ταύτόν τφ Πατρί ό Υιός κατ' ούσίαν,
άγέννητος δέ ό Πατήρ, εσται τοϋτο καί ό Υιός). Inc. Άλλ' εί ταύτόν τφ
Πατρί
468 (f. 279-280). +μδ'+ (Είς τό' τρισσήν γέννησιν οΐδεν ό Λόγος). Inc. Ουδέν
καινόν εί διαποροϋσιν
469 (f. 280-281). (Είς τό' όψει τα οπίσθια). Inc. [Έγώ δέ οΐμαι μή] Μωυσην ( = L
η« 259)
470 (f. 281-282V). + με' + (Είς τό' εΐδον άνθρωπον έν Χριστφ πρό ετών δεκατεσ
σάρων). Inc. Την μέν οίκονομίαν, δι' ην ( = L n° 253)
86 P. GAUTIER

471 (f. 282v-283). [ + μς' + ] (Είς τό' άπαρτί οψεσθε τον ούρανον άνεωγότα και
τους αγγέλους τοϋ ΘεοΟ αναβαίνοντας και καταβαίνοντας). Inc. Προς τον
Ναθαναήλ
472 (f. 283v-284). +μζ'+ (Είς τό' oi μεν άνθρωποι τρεπτοί, οί δε δαίμονες
άτρεπτοι). Inc. Τοις μεγάλοις καί τοΟτο
473 (f. 284V-285V). (Ερμηνεία είς το ρητόν τοϋ Κλίμακος). Inc. Ό μεμάθηκα, αλλ'
ούχ ô
474 (f. 285v-286). +[μ]η'+ Είς τό' όσοι άνόμως ήμαρτον, άνόμως ούκ άπολοϋν-
ται. Inc. Όσοι, φησίν, άνόμως ήμαρτον
475 (f. 286-287v). +μθ'+ Είς τό ρητόν τοϋ Ίώβ τό' οτι καί ό διάβολος παρέστη
ενώπιον τοϋ Κυρίου σύν τοις άγγέλοις. Inc. Ούκ έβουλόμην τοϋτο μόνον
476 (f. 287v-288). +v'+ Είς τό' καί τα έργα των χειρών ημών κατεύθυνον έν
ήμΐν καί τό έργον τον χειρών ημών κατεύθυνον. Inc. Πεφιλοσόφηται τοϋτο
( = L n° 242)
477 (f. 288rv). +να'-|- Είς τό' οτι πνεϋμα διήλθεν έν αύτω καί ούχ υπάρξει καί
ούκ έπιγνώσεται ετι τον τόπον αύτοϋ. Inc. Εϊτε πνεϋμα βούλοιτο ( = L
n° 243)
478 (f. 288v-289). +νβ'+ Έξήγησις σύντομος κατά άλληγορίαν τοϋ νθ' ψαλμοϋ.
Inc. Εύεπιχείρητος προς άλληγορίαν
479 (f. 289-290). +νγ'+ Είς τα ζητούμενα τοϋ έξηκοστοϋ εβδόμου ψαλμοϋ. Inc.
Τί μοι τάδε ή τάδε
480 (f. 290). + ν[δΤ + 'Ετέρα έπίλυσις ψαλμικής ρήσεως. Inc. Ό δοκεΐς άκατάλ-
ληλον
481 (f. 290-29 Γ). + [νεί + Λύσις προφητικοϋ λόγου έκ τοϋ Ήσαΐου. Inc. 'Εκ
μέρους ήρώτηκας τον
482 (f. 29Γ-292). +νς'+ 'Ετέρα λύσις προφητικής ρήσεως. Inc. Άσαφέστατον
μέν καί τοϋτο
483 (f. 292). +νζ'+ Είς το θεολογικόν ρητόν τό' ώσπερ στέφανος δόξης, ούτω
καί στέφανος ΰβρεως. Inc. Ούκ εστί τής τοϋ θεολόγου
484 (f. 292Γν). +νη'+ Είς το δρέπανον ô τεθέαται Ζαχαρίας πετόμενον. Inc. Tô
δρέπανον ô τεθέαται
485 (f. 292v-293). Περί τίνων γραφικών ρήσεων έναντίως εχειν ύπειλημμένων.
Inc. Ού χρή σε θαυμάζειν εί
486 (f. 293rv). Των είς το άγιον πάσχα άλληγορουμένων κρυφίως τω θεολογώ
Γρηγορίφ έξήγησις. Inc. Ό μέν μέγας πατήρ Γρηγόριος

487 (f. 293v-294). Έκ τοΟ {περί Υίοϋ} λόγου, <εΐς> τό' και πολλούς, ο φρίττω
λέγων, χριστούς άνθ' ενός ή μετά θάρσους θερμότης πεποίηκεν. Inc.
Κατατρέχων ούτος ό μέγας ( = L n° 254)
488 (f. 294-295). +[ξ]α'+ Είς τό θεολογικόν ρητόν τό' ό μέν χαλκούς όφις. Inc.
Δοκεϊ πως ό μέγας ούτος ( = L n°251)
489 (f. 295rv). Εις τό" τα μέν δη σωματικά τοΟ Χρίστου ήδη πέρας έχει. Inc.
Ειπών ό μέγας ούτος άνήρ
490 (f. 295v-296). Anépigraphe. Inc. Τί φήσω, φησΐν ό μέγας ( = L n°261)
491 (f. 296-297). +[ξ]γ'+ Anépigraphe. Inc. Ύμεΐς μέν τό πρωτότοκος ( = L
n° 258)
492 (f. 297-298). +[ξ]+ 'Εκ τοϋ περί θεολογίας δευτέρου λόγου είς τό' τί ποτέ
έστι το θείον. Inc. Ή διαλεκτική ούχ ώρισμένα
493 (f. 298rv). +ξέ+ Έκ τοϋ αύτοϋ λόγου είς τό' ει δε άϋλον φήσομεν. Inc. Και
πάλιν ό μέν περί
494 (f. 298v-299). +ξς'+ Έκ τοϋ αύτοϋ λόγου είς τό' πως δέ ούκ έν τόπω
πάντως φησί. Inc. Πώς δέ ούκ έν τόπω
495 (f. 299-300). +ξζ '+ Έκ τοϋ αύτοϋ λόγου είς τό' έπεί γάρ, φησίν, ού σώμα ό
Θεός. Inc. Προς τον αύχοϋντα διαλεκτικαΐς
496 (f. Γ-2ν). +[..]+ Έκ τοϋ αύτοϋ περί τοϋ Υίοϋ πρώτου λόγου είς τό' ό χρόνος
έν χρόνω ή ούκ έν χρόνω. Inc. Θρυλλούμενόν έστιν άνά τάς
Éd. Bénakis, p. 410-415 ; Gautier, Theologica, n° 53.
497 (f. 300ν-30Γ). Έκ τοϋ αύτοϋ λόγου είς τό' τοϋ δέ νϋν έγώ ψεύδομαι, δός τό
έτερον. Inc. Προς τον είρηκότα το διλήμματον
498 (f. 30Γ-302). +[oT+ Έκ τοϋ αύτοϋ λόγου είς τό' εν ετι μοι λύσον τών
αινιγμάτων. Inc. Ούτω μέν φησι προς τον
499 (f. 302rv). +ο[αΊ+ Έκ τοϋ αύτοϋ λόγου είς τό' τίς ουσία Θεού ; Inc. Ταΐς
λογικαΐς τοϋ μεγάλου
500 (f. 3Ο2ν-3Ο3ν). +οβ'+ Έκ τοϋ αύτοϋ λόγου είς τό' τίς ετι λόγος αύτοΐς τών
άφύκτων. Inc. Ό μέγας πατήρ τοϋτο
501 (f. 303v-304). +ογ'+ Έκ τοϋ αύτοϋ λόγου είς τό' ό μέν ούν ημέτερος λόγος
ώσπερ 'ίππου και βοός. Inc. Είτα πώς ούκ έσκότωνται ( = n°37, f. 26V-27V)
Inédit.
502 (f. 304Γν). +οδ'+ Έκ τοϋ αύτοϋ λόγου είς τό' έστω δέ, ύμων χάριν, και
ουσία τις ό πατήρ. Inc. Φιλοσόφως άγαν ό μέγας
503 (f. 304v-305v). +οε'+ Έκ τοϋ αύτοϋ λόγου είς τό' ούτος ό νϋν καταφρονού-
μενος ην οτε και υπέρ σέ ην. Inc. Επειδή ώς περί ψιλοϋ
88 P. GAUTIER

504 (f. 306rv). +ος'+ Έκ τοΟ περί της Πεντηκοστής λόγου εις τό' εστί διαφορά
χαρισμάτων. Inc. Ήρωτήκατε τίς ή των (=L n° 257)
505 (f. 306v-307). + οζ' + Έκ τοΟ εμελλεν άρα, εις τό' και ει τό πάντα έν πασι
κείσθαι. Inc. Ei και πόρρω τοο καιροϋ
506 (f. 307rv). +οη'+ Εις τό' ή βούλεται μοϊραν ήμας οντάς Θεοϋ. Inc. Άλλα
πώς ήμεΐς μοίρα ΘεοΟ ( = L n° 250)
507 (f. 307v). +οθ'+ Εις τό' τοσοΟτον δια σε άνθρωπος, όσον γίνη σύ δι'
εκείνον Θεός. Inc. Περί της θείας ενανθρωπήσεως
508 (f. 307v-308v). + π' + Είς τό' Θεός θεοϊς ένούμενός τε καί γνωριζόμενος. Inc.
'Επειδή καί ό μέγας ούτος
509 (f. 308v-309). +πα'+ Είς τό' Θεόν σταυρούμενον βλέπειν. Inc. Τοιούτον
έστιν, ώ φίλτατοι
510 (f. 309rv). +πβ'+ Έκ τοο' πάλιν ΊησοΟς ό έμός, είς τό' δεινόν γαρ ην ώς
παιδίον κλαυθμυρίζεσθαι. Inc. Δέον εστίν ώς αληθώς
511 (f. 309v-310). + πγ' + Έκ τοο' ήττημαι καί τήν ήτταν ομολογώ, είς τό' μή
φαινώμεθα τής θαυμάσιας άρετης κακοί ζωγράφοι. Inc. Κακός έστι
ζωγράφος
512 (f. 310rv). Είς τό' ούτε τοο Πατρός έκστάντος της άγεννησίας. Inc. Τα περί
τών προσώπων
513 (f. 310ν-31Γ). Έκ τοΟ αύτοϋ λόγου είς τό' καινοτομοϋνται φύσεις. Inc.
Ύμεΐς το καινοτομοϋνται
514 (f. 31Γ-312ν). Έκ τοΟ είς τα Φώτα δευτέρου λόγου είς τό' οΐδα καί πΟρ ού
καθαρτήριον, άλλα κολαστήριον. Inc. Ώσπερ είσί παρά τω Σολομώντι
515 (f. 312V-313). +πς'+ Έκ τοΟ αύτοΟ λόγου είς τό' θέλω τόν Πατέρα μείζω
ειπείν. Inc. ΤαΟτα μεν ά βούλεται ( = L n° 260)
516 (f. 313-314). + πζ' + Είς τό' περιεπάτει ό Θεός τό δειλινόν έν τω παραδείσφ.
Inc. Εικός τί μοι πεποιηκέναι
517 (f. 314). Ei μνημονεύουσιν αϊ ψυχαί τών σωμάτων άπορραγεΐσαι. Inc.
Πολλοίς τοϋτο οΐδα έρωτηθέν
Éd. J. Gouillard, dans TM 8, 1981, p. 184.
518 (f. 314Γν). + πη' + Ότι ούκ εστίν ό νους οφθαλμός της ψυχής. Inc. Τοϋτο δή
τό ερώτημα νϋν
Inédit.
519 (f. 314ν-315ν). [Εί]ς τα υποκείμενα ρητά τοϋ έπτακαιδεκάτου ψαλμοϋ. Άνέβη,
φησίν, καπνός έν όργτ)... αί νεφέλαι διήλθον (Ps. 17, 9-13). Inc. "Α μέν
ήρωτήκατε ταϋτα
520 (f. 3 15v-3 16). Εις τό' έπλήσθησαν oi απόστολοι πνεύματος αγίου και ήρξαντο
λαλεΐν έτέραις γλώσσαις καθώς το πνεϋμα έδίδου αύτοϊς άποφθέγγεσθαι.
Inc. Πολλοί το εναντίον ού
521 (f. 3 17-3 19V). +hci+ Too ύπερτίμου καί υπάτου των φιλοσόφων κυροΟ
Μιχαήλ τοϋ Ψελλοϋ άπόδειξις άπό διαφόρων λόγων της τοϋ Κυρίου
ενσωματώσεως" εστάλη προς τον σουλτανον άπό τοϋ βασιλέως. Inc. Έν
πολλοίς μεν καί άλλοις
Éd. P. Gautier, dans REB 35, 1977, p. 73-97.
II. LE LAURENTIANUS GRAECUS 57-40
Le Laurentianus graecus 57-40, en papier oriental d'épaisseur moyenne,

mesure 230 x 170 mm. Il compte 286 folios, avec une moyenne de 24 lignes
d'écriture à la page. Le texte est aéré, avec un bon espace aussi bien entre
les mots qu'entre les lignes. Les abréviations sont fréquentes. En son état
actuel, le manuscrit, qui est mutilé au début et à la fin, ne laisse apparaître
aucune signature sur les cahiers. L'encre est noire ; l'écriture est belle, mais
la lettre n° 18 (f. 19v-20) est d'une autre main et d'une écriture moins belle,
quoique contemporaine.
Voici l'inventaire des textes contenus dans le Laurentianus graecus 57-40.
Il est présenté sur le même modèle que pour le Parisinus graecus 1 182. Pour
les textes conservés également dans le premier manuscrit, on indique
seulement la suscription du texte dans le second manuscrit, qui est parfois
différente ou plus précise. Celle-ci est suivie du numéro d'ordre dans le
Parisinus graecus 1182 (P). On peut consulter également une double table
de concordance entre L et Ρ à la fin de l'article.
Les derniers textes (nos 303-309) n'ont pas été exactement identifiés ; ils
ne semblent pas appartenir à Michel Psellos.
1 (f. 1). En haut du folio 1, fin d'un texte (5 lignes), dont voici les premiers
mots : [άρ]χιερεΐ των αναγκαιοτάτων έστι... Des. : μέχρις ονόματος ευπρεπές
πως άν εϊη πραττόμενον εύσ[εβές].
2 (f. 1-2). 'Ρωμανφ βασιλεΐ τφ Διογένει ( = Ρ η° 235).
3 (f. 2-3ν). Άνδρονίκω πρωτοβεσταρίω, τω υίφ του καίσαρος 'Ιωάννου, έπί τη
τελευτί) τοϋ άδελφοϋ αύτοϋ (=Ρ η° 258).
4 (f. 3ν-5). Τοϋ αύτοϋ επιτάφιος. Inc. "Ω τί ποτέ μοι καί τοϋτό
5 (f. 5-6). Προς τόν βασιλέα κϋρ Κωνσταντΐνον τον Δούκαν ( = Ρ η° 234).
6 (f. 6rv). Τοϋ αΰτοϋ προς τον αυτόν βασιλέα τον Δούκαν ( = Ρ η° 243).
7 (f. 6v-7). Anépigraphe ( = Ρ η" 84).
8 (f. 7-9v). Anépigraphe. Inc. Ή τοϋ άντιλέγειν τέχνη
90 P. GAUTIER
9 (f. 9ν-1Γ). Τοϋ αύτοΟ προς τίνα μεγάλαυχον κάπηλον μηδέν είδότα και
φιλοσοφοΟντα διάκενα ( = Ρ η° 66).
10 (f. 1Γ-12). Τοϋ αύτοΟ προς τον βασιλέα τον Δούκαν. Inc. Όρας οπως
κατατολμώ σου
11 (f. 12rv). Toö αύτοο προς τόν κριτήν των Κατωτικών (=Ρ η° 178).
12 (f. 12V-13V). Τω Κεκαυμένω. Inc. Μεγαλοπρεπέστατε κορ μου και τω οντι
13 (f. 13V-15V). (Τφ προέδρω Κωνσταντίνο)) τω άνεψιφ τοο πατριάρχου Μιχαήλ.
Inc. Ούκ οΐδα τίσι ποτέ χρήσομαι λόγοις
Éd. Kurtz-Drexl, II, n°31, p. 46-49.
14 (f. 15V-16). Τω μητροπολίτη Βασιλαίου Συνετφ. Inc. Τί δέ μοι μετά των
περδίκων
15 (f. 16-17). Τφ μητροπολίτη Εύχαΐτων. Inc. Έχρην μέν ούχ οΰτως, θεοτίμητε
16 (f. 17-18V). Τφ αύτφ. Inc. 'Εγώ βουλοίμην σε, ύπέρτιμε
17 (f. 18V-19V). Τφ κριτΓ] τοϋ Όψικίου, τφ υΐφ τοϋ δρουγγαρίου. Inc. Τοϋτο
αυτό, οπερ ήδειν, λογιώτατε
18 (f. 19v-20). Τοις Χιώταις τφ τε μοναχφ Νικήτα και τφ μοναχώ 'Ιωάννη. Inc.
Καινον ουδέν ποιώ, τιμιώτατοι
19 (f. 20-21). Τφ προέδρω Νικολάω τω Σκληρφ. Inc. Tô μέν γράμμα σου,
λογιώτατε
20 (f. 2Γ'ν). Τω υίφ τοϋ δρουγγαρίου. Inc. Είτα δή σύ κάθη
21 (f. 2Γ-22). Τφ αύτφ. Inc. Ή Άτζικώμη και αί Θυρίδες
22 (f. 22rv). Τφ καίσαρι. Inc. Άλλα πρότερον μέν ό ήλιος
23 (f. 22V-23V). Τφ υίφ τοϋ δρουγγαρίου. Inc. Τοιοϋτοί είσι, λογιώτατε ανεψιέ
24 (f. 23V-24V). Τφ αύτφ. Inc. Οί πρώτοι τάς μεγίστας
Éd. Kurtz-Drexl, if, n° 42, p. 69-70.
25 (f. 24V-25V). Τφ δουκί 'Αντιοχείας τφ... Inc. Μή θαυμάσης οπερ έρώ
26 (f. 25v-26). Τφ Σκληρφ Νικολάω. Inc. Εΐδον έγώ ποτέ κεραυνόν
27 (f. 26-27). Τφ Εύχαΐτων κυρφ 'Ιωάννη. Inc. 'Επαινώ μέν, ύπέρτιμε δέσποτα
μου
28 (f. 27rv). Τοϋ αύτοϋ (sic). Inc. Τοιοϋτός έστι αληθώς άπας
29 (f. 27v-28). Τφ KpiTfj τών Κιβυρραιωτών τφ άδελφφ τοϋ Εύχαΐτων. Inc.
Φίλτατε αδελφέ, ού πάντας άρα
30 (f. 28rv). Anépigraphe. Inc. Χρυσέ μου Καλοκυρέ
31 (f. 28V). Τω Νικομήδειας. Inc. Βουλοίμην άν και πάνυ βουλοίμην, ει γε

32 (f. 28v-29). Τω κριτί] των Κιβυρραιωτων. Inc. Λαμπρότατε ανεψιέ, φίλος μοι
33 (f. 29rv). Τω Kpufj των Όπτιμάτων. Inc. Ού πάνυ τι χαλεπόν, κϋρ μου
Éd. Kurtz-Drexl, Π, n°51, p. 83.
34 (f. 29ν). Τφ αύτω. Inc. Φίλος τίς μοι των ένταϋθα
Éd. Kurtz-DrexÎ, II, n° 52, p. 83-84.
35 (f. 29v-30). Τω υΐφ της δρουγγαρίας. Inc. Τί κοινόν άνδρί σοφω
Éd. Kurtz-Drexl, II, n° 53, ρ. 84-85.
36 (f. 30Γν). Τω Εύχαΐτων. Inc. Ούτως ακούω και την ωυχήν
37 (f. 30v-31). Τω κριτί] των Κατωτικών. Inc. Ούχ ώς άπολογήσασθαί σοι
38 (f. 3Γ"ν). Τφ Σκληρφ. Inc. Εί μεν άποχρωσά σοί έστι
39 (f. 3Γ-32). Τω Νεοκαισαρίτη. Inc. ΤοΟτο δη τό μέγα και ύπέρλαμπρον
Éd. Kurtz-Drexl, Π, n° 57, p. 89-91.
40 (f. 32rv). Anépigraphe. Inc. Προσαγορεύω τον τιμιώτατον Άμασείας
Éd. Kurtz-Drexl, II, n° 58, p. 91.
41 (f. 32V). Τφ Κεκαυμένω. Inc. Την γλυκεΐάν σου έπιστολήν έκομισάμην
42 (f. 32v-33). Τφ Kprrfj τοϋ Αιγαίου. Inc. Πρώτω σοι αύτη προσλαλιά
43 (f. 33). Τφ KpirfJ των Θρακησίων. Inc. "Ισως αγνοείς, φίλτατέ μοι πάντων
Éd. Kurtz-Drexl, II, η» 61, p. 93-94.
44 (f. 33-34). Τω δουκί 'Αντιοχείας. Inc. Μόλις ποτέ των πολλών τε
45 (f. 34rv). Τφ Σκληρφ Νικολάω. Inc. Εί και τοιοϋτον ην έμοί
46 (f. 34V). Μοναχφ Όλυμπίτη ( = Ρ n° 323).
47 (f. 34ν-35). Τφ μοναχφ Άντιπάτρω ( = Ρ nos 196 et 282).
48 (f. 35rv). Τφ'
Τφ κριτή Μακεδονίας ( = Ρ η° 350).
49 (f. 35ν). στρατ(ηγφ) 'Αβύδου ( = Ρ η° 322).
50 (f. 35ν-36). Τφ κριτή των Βουκελλαρίων. Inc. Ό Βουκελλάριος ούτος,
ενδοξότατε
51 (f. 36). Τφ κριττ) των Θρακησίων. Inc. Παλαιάς δίκης νέον ό παρών
52 (f. 36Γν). Τφ Άριστηνφ. Inc. Και προ των πεμπομένων
53 (f. 36v-37). Τφ Σκληρφ 'Ρωμανφ. Inc. Έχοις καλώς, ό έμός
54 (f. 37). Τφ Kpirfj των Κατωτικών. Inc. Ό τιμιώτατος Λαρίσσης εστί
55 (f. 37rv). Τφ αύτω. Inc. Τήν γραφήν σου έκομισάμην, έν fj
Éd. Kurtz-Drexl, II, n" 70, p. 103-104.
56 (f. 37V). Τφ πατριάρχη. Inc. Νϋν εγνων τόν τιμιώτατον μου
Éd. Kurtz-Drexl, II, n°71, p. 104.
57 (f. 37v-38). Τφ πρωτοσυγκέλλω τφ Παρασπονδύλω. Inc. Σύ μέν, όπόσα
βούλει
92 P. GAUTIER

58 (f. 38rv et 89rv). Τφ κριτΐ) Μακεδονίας. Inc. Μάτην άρα βασιλικός ό παρών
59 (f. 38V). Τφ κρι-cfj τών Θρακησίων ( = Ρ η° 435).
60 (f. 38ν-39). Τφ κριττ] τον Κατωτικών. Inc. Ει καλλονήν ήθους, εί
Éd. Kurtz-Drexl, II, n» 74, p. 106-107.
61 (f. 39). Τω επισκοπώ Παρνασσοϋ. Inc. Και τίς ούτω καλός
Éd. Kurtz-Drexl, II*, n° 75, p. 107.
62 (f. 39rv). Τφ Δαλασσηνφ. Inc. Και ή προς ημάς σου αγάπη
Éd. Kurtz-Drexl, II, n<^264, p. 309-310.
63 (f. 39V). Τω κριττ] των Κατωτικών. Inc. Δεΐταί σου και ούτος
64 (f. 39v-40). Τφ Kpvcfj Θράκης. Inc. Μηδέ έμέ αίτιώ άναίτιον
65 (f. 40). Τφ αύτφ. Inc. Ό πρωτοκένταρχος ούτος και έμός
66 (f. 40rv). Anépigraphe. Inc. 'Εάν κατά το μέτρον ττ)ς έμης
67 (f. 40v). Τφ κουράτορι Κύπρου. Inc. Χαίρω ούτως σου κατευοδοϋντος
68 (f. 40v). Τφ KpiTfj τοΟ Όψικίου. Inc. Έλαφρόν πράγμα δι' έμοΟ
69 (f. 40v-41). Τφ κριττ) των 'Ανατολικών. Inc. Ό τιμιώτατος μητροπολίτης
Άμοραίου
70 (f. 41). Τφ Kpirfj των Βουκελλαρίων. Inc. Ό διοικητής 'Αγκύρας έμοί
71 (f. 4Γν). Τφ αύτφ. Inc. Ό μάγιστρος κϋρ Γρηγόριος
72 (f. 4Γ-42). Τφ ραίκτορι τφ Σαγματά. Inc. Ήδύ μέν, ύπέρτιμε δέσποτα
Éd. Kurtz-Drexl, II, n" 274, p. 318-319.
73 (f. 42rv). Τφ έπί των κρίσεων. Inc. Ει, οσα έβουλόμην, τοσαοτα
74 (f. 42V). Τφ κριτΓ| των Κατωτικών. Inc. "Ως σε ποθεί και ασπάζεται
75 (f. 42v-43). Τω πρωτοσυγκέλλω τφ Παρασπονδύλω. Inc. Καλή μέν ή
επιστολή και τί
Éd. Kurtz-Drexl, II, n« 87, p. 115-116.
76 (f. 43rv). Τφ πατριάρχη 'Αντιοχείας. Inc. Έμοί αντί παντός μύρου
77 (f. 43V). Τφ κριτΐ) Βολεροϋ. Inc. Μοναστήριον ύπέσχετό μοι
78 (f. 43v-44). Τφ κριτΐ\ Δρουγουβιτ(ίας). Inc. Χρυσέ μου βεστάρχα, και
79 (f. 44rv). Τφ αύτφ. Inc. Ούτος εκείνος περί ου ή άξίωσις
Éd. Kurtz-brexl,'ll, n°91, p. 119-120.
80 (f. 44V). Τφ κριτζ) των Βουκελλαρίων. Inc. Σύ μέν, όπως άν έθέλοις
Éd. Kurtz-DrexC II, n° 92, p. 120.
81 (f. 44v-45). Τφ κριττ] των Κατωτικών (=Ρ η°310).
82 (f. 45rv). Τφ αύτφ. Inc. "Εστί τις και παρ' ήμϊν 'Ηλίας
83 (f. 45V). Τφ Άριστηνφ. Inc. Μη δυσχεράνης, ούκ άξιοΟμεν

Éd. Kurtz-Drexl, II,n°94, p. 122.
84 (f. 45v-46). Τφ άκτουαρίω κυρφ Γεωργίω. ' Inc. Όχλος μέν μοι άλλως
Éd. Kurtz-Drexl, II, n°95, p/l22-124.
85 (f. 46rv). Τφ Kpi/rf] των Άρμενιακών. Inc. Φίλτατέ μοι Βασίλειε, μη θαυμάσης
86 (f. 46v-47). Τφ KpiTfj τοο Όψικίου. Inc. Λύσαντες έκ Τριγλείας
Éd. Kurtz-Drexl, Il/n°97, p. 125-126.
87 (f. 47Γν). Τφ αύτφ. Inc. "Εστί τις μερίς τφ Θεφ
88 (f. 47v-48). Τφ κρι-cfj τοϋ Όψικίου. Inc. Οι Άτζικωμϊται, λογιώτατε αδελφέ
89 (f. 48). Τφ αύτφ. Inc. Πένης μέν ό παρών δικαστής
90 (f. 48rv). Τφ καίσαρι 'Ιωάννη.
101,' Inc. Σαφής έστιν ούτος ό τοο
Éd. Kurtz-Drexl, II, n° p. 129-130.
91 (f. 48v-49). Τφ αύτφ. Inc. Ήνοχλήκασί ποτέ τφ αύτοκράτορι
92 (f. 49rv). Τφ αύτφ ( = P n°413).
93 (f. 49V). Τφ έπί τοΟ κανικλείου Βασιλείω. Inc. Ού δεσμον φιλίας ουδέ
Éd. Kurtz-Drexl, II, n° 103, p. 131-132!
94 (f. 49v-50). Τφ Νικομήδειας Βασιλείω. Inc. Ούκ οΐδα τίς ή ύπόθεσις
95 (f. 50-51). Τφ μητροπολίτη Εύχαΐτων. Inc. Αυτό δη τοϋτο έζήτουν, και
96 (f. 51-52). Τφ μητροπολίτη Θεσσαλονίκης ( = Ρ η° 207).
97 (f. 52-53). Τφ μητροπολίτη Εύχαΐτων ( = Ρ η° 233).
98 (f. 53). Τω επισκοπώ Παρνασσοϋ ( = Ρ η°215).
99 (f. 53rv). Τφ καίσαρι ( = Ρ η° 216).
100 (f. 53ν). Τφ βασιλεΐ κορ Κωνσταντίνο) τφ Δούκα ( = Ρ η° 227).
101 (f. 53ν). Τφ αύτφ ( = Ρ η« 203).
102 (f. 53V). Τω αύτφ ( = Ρ η° 204).
103 (f. 53V). Tfj δεσποίνη
53ν-54).1 κριτή" ( = Ρη» 205).
104 (f. Τφ των Όπτιμάτων ( = Ρ η° 208).
105 (f. 54). Τφ αύτφ. Inc. Και βραχεία ή επιστολή και βαρεία
106 (f. 54rv). Τφ αύτφ ( = Ρ n° 228).
107 (f. 54V). Τφ αύτφ ( = Ρ η° 229).
108 (f. 54ν-55). Τφ κριτΐί τοϋ Αιγαίου ( = Ρ η° 232).
109 (f. 55). Τω καίσαρι ( = Ρ η° 224).
110 (f. 55rv)· Τφ Άμασείας μητροπολίτη ( = Ρ η° 187).
111 (f. 55ν). Τφ κριτή των Κατωτικών (=Ρ η° 185).
112 (f. 55ν-56).Τφ αύτφ ( = Ρ η" 186).
113 (f. 56). Τφ κριτή τοϋ Όψικίου ( = Ρ η° 188).
114 (f. 56rv). Τφ αύτφ. Inc. Πένης μέν ό έπιδιδούς σοι
Éd. Kurtz-Drexl/ Π, n° 107, p. 136-137.
115 (f. 56V). Τφ αύτφ. Inc. Άναμνήσθητι οτι ή των Μεγάλων Κελλίων
Éd. Kurtz-DrexÎ, Π, n<> 108, p. 137.
116 (f. 56v-57). Τφ αύτφ ( = P n° 230).
117 (f. 57). Τφ Δαλασσηνφ ( = P n°231).
118 (f. 57Γν). Τφ κριτΐ) Παφλαγονίας. Inc. Ό νοτάριος ούτος τοσαϋτα
94 P. GAUTIER

119 (f. 57V). Τφ αύτφ. Inc. Άλλα νθν ούκ άξιοΟμεν
Éd. Kurtz-Drexf, II, η° 110, ρ. 138-139.
120 (f. 57ν-58). Τω Άριστηνφ τω πρωτοασηκρητις. Inc. "Αμφω τώ έμώ
γραμματικώ
121 (f. 58rv). Τω αρχιμανδρίτη 'Ολύμπου. Inc. "Ηκουσα πολλάκις σοφοο τίνος
Éd. Kurtz-Drexl, Π, n° Π 2, ρ. 141.
122 (f. 58ν). Τω ήγουμένω xfjç μονής των Σμιλάκων. Inc. Δύο τινές μοναχοί
προσηλθόν
123 (f. 58V). Τφ Πεντακτ(έν)ω. Inc. "Ηκουσα σου την άναχώρησιν
Éd. Kurtz-Drexl, Π, n°114, p. 142.
124 (f. 58V). Τφ αύτφ. Inc. Ούτω μέν έχει τα της προνοίας
Éd. Kurtz-Drexf, II, n° 115, p. 142-143.
125 (f. 59rv). Τφ κριτή τοϋ Όψικίου. Inc. Μόλις ποτέ, λογιώτατε δικαστά
126 (f. 59"). Τφ αύτφ. Inc. Ουπω σοι, φίλτατε αδελφέ
Éd. Kurtz-DrexÎ, Π, n° 117, p. 144.
127 (f. 59V). Τφ αύτφ. Inc. Άναμνήσθητι, φιλτάτη ψυχή, οτι
Éd. Kurtz-Drexï, Π, n° 118, p. 144-145.
128 (f. 59v-60). Τφ αύτφ. Inc. Έμός έστιν ούτος ό τήν
Éd. Kurtz-Drexl, II, n<> 119, p. 145.
129 (f. 60). Τφ αύτφ. Inc. Ό Νικαεύς ούτος χρεωστάς
130 (f. 60). Τφ μεγάλω οικονομώ. Inc. Ώς ό θαυμάσιος λογογράφος
Éd. Kurtz-Drexl, II, n° 121,' p. 146.
131 (f. 60rv). Τφ αύτφ. Inc. Τουτονί τον Μέλανδρον Λέοντα
Éd. Kurtz-DrexC II, n° 122, p. 146-147.
132 (f. 60v). Τφ κριτή του Αιγαίου. Inc. Τη λεοντή και τη κερδοΐ
Éd. Kurtz-Drexl^ Π, n° 123, p. 147-148.
133 (f. 60v-61). Τφ αύτφ. Inc. Ei βούλει πασαν έν
134 (f. 61 rv). Τφ αύτφ. Inc. Τό φροντιστήριον το Μηδίκιον
Éd. Kurtz-brexl,'ll, n° 125, p. 149.
135 (f. 6 Γ). Τφ αύτφ. Inc. Σοι μέν ουδέν δευτέρων
Éd. Kurtz-DrexÎ, II, n° 126, p. 150.
136 (f. 6 Γ). Τφ αύτφ. Inc. Της τοϋ Ναρσοϋ καθηγούμενος
Éd. Kurtz-DrexÎ, Π, n° 127, p. 150-151.
137 (f. 6Γ-62). Τφ αύτφ. Inc. Τί ποτέ σοι τοϋτο λελόγισται
138 (f. 62rv). Τφ Χαλκηδόνος. Inc. Ουδέ εικόνας ; και δια τί
Éd. Kurtz-Drexl, Π, n° 129, p. 152.
139 (f. 62V). Τφ κριτή των Θρακησίων. Inc. "Εαρ καί αύθις της Παιωνίας
Éd. Kurtz-DrexC Π, n° 130, p. 153.
140 (f. 62v-63). Τφ αύτφ. Inc. Σύ μέν ϊσως έλάττω
141 (f. 63). Τφ Μαλέση. Inc. Τίς σου μακαριότερος, Μαλέση
142 (f. 63 rv). Τφ δουκί Δυρραχίου. Inc. Καί τίς άλλος τοιοϋτος, όποιος
143 (f. 63v-64). Τω πατριάρχη 'Αντιοχείας. Inc. Πάλαι ποτέ έγραφες προς
Éd. Kurtz- Drexl, II, n° 134, p. 156-158.
144 (f. 64-65v). Τφ αύτφ. Inc. Εί μεν οΰτω ποιείς, ύπέρτιμε
Éd. Kurtz-Drexl, Η, n° 135, p. 158-161.
145 (f. 65v-66). Τω μητροπολίτη Άμασείας. Inc. Ει τα τοιαϋτα γράφειν
146 (f. 66rv). Τφ Kprcrj τοΟ Αιγαίου ( = Ρ n° 177).
147 (f. 66ν-67). Τω αύτφ. Inc. ΤοΟτό σε πρό πάντων αίτοϋμαι
148 (f. 67rv). Τω πατριάρχη 'Αντιοχείας. Inc. Σύ μέν ο'ίει, θεοτίμητε
149 (f. 67v-68). Τω αύτφ. Inc. Μόλις ποτέ και βραχύ
150 (f. 68rv). Τφ κριτή τοο Όψικίου. Inc. Μοναχός μέν άπο τοΟ Μηδικίου
151 (f. 68v-69). Τφ αύτφ. Inc. Πυνθάνη μου, τί δήποτε
152 (f. 69rv). Τφ Κεκαυμένω. Inc. Μή θαυμάσης ει τινά σοι
153 (f. 69v-70). Τφ έπί των δεήσεων ( = Ρ η° 341).
154 (f. 70rv). Τφ Kpufj τοο Όψικίου. Inc. Ei μέν ουν... ϊνα
155 (f. 70v). Τφ αύτφ. Inc. Kai ούτος έμός έστιν
156 (f. 70v-71). Τω αύτφ. Inc. Ε'ίτε πλέον ή άμεσος
157 (f. 71). Τφ πατριάρχη. Inc. Πειρήσομαι, αϊ κε τύχοιμι
Éd. Kurtz-Drexl, II,*n° 145, p. 171.
158 (f. 7Γν). Τφ έπί τοΟ κανικλείου. Inc. ΤΩ καλλίστη και γλυκεία
159 (f. 7Γ-72). Τφ Χοιροσφάκτη. Inc. Ουδέ γρο ό Χοιροσφάκτης
160 (f. 72). Τφ Άριστηνφ. Inc. Ποϋ σοι, Άριστηνέ
Éd. Kurtz-Drexl, Π,' n° 148, p. 173-174.
161 (f. 72). Τφ έπΐ των δεήσεων. Inc. Σύ μέν φεύγεις και πόρρω
162 (f. 72rv). Τφ κριτή των Θρακησίων. Inc. Ό πρωτόθρονος ό συγγενής μου
163 (f. 72V). Τφ αύτφ. Inc. Περί τοο δεινός και πρότερον
164 (f. 72V). Τφ αύτφ. Inc. Ό την παροΟσαν γραφήν έπιδούς
165 (f. 72V). Τφ αύτφ. Inc. Ό μέν πρόξενος σοι τοΟ
Éd. Kurtz-Drexl, Ί I, n° 153, ρ. 176.
166 (f. 73). Τφ κριτή των Κατωτικών. Inc. Σύ μέν, ώς έοικεν, έπελάθου
167 (f. 73-74). Προς τον έπί των δεήσεων Νικολαον τον Χειλαν ( = Ρ η° 163).
168 (f. 74rv). Τφ υίφ τοο δρουγγαρίου ( = Ρ η°431).
169 (f. 74ν). Τφ μαγίστρω τφ Ψηφά ( = Ρ η° 357).
170 (f. 74ν-75ν). Τφ αύτφ (=Ρ η° 356).
171 (f. 75ν-76). Τφ κριτή τοϋ Όψικίου. Inc. "Ινα μή ευθύς εκπλήξω
96 P. GAUTIER
Éd. Kurtz-Drexl, Π, η° 155, ρ. 177-178.

172 (f. 76). Τω βασιλεΐ τφ Δούκα ( = Ρ η° 257).
173 (f. 76). Τφ Kpixt) των Θρακησίων ( = Ρ η° 195).
174 (f. 76v-78). Τφ Κομνηνφ στρατεύσαντι κατά των Πατζινάκων. Inc. Δέσποτα
μου φιλάγαθε και βασιλεΟ
175 (f. 78-79v). Τφ αύτφ ( = Ρ n°318).
176 (f. 79ν-80ν). Τφ Δοκειανφ ( = Ρ η° 276).
177 (f. 80ν-8Γ). Τφ Κοντοστεφάνω (=Ρ η« 327).
178 (f. 8Γ-82ν). Προς τον αυτόν Κομνηνόν τόν βασιλέα ( = Ρ η° 157).
179 (f. 82ν-83). Προς την δέσποιναν (=Ρ η° 267).
180 (f. 83). Τφ Δοκειανφ ( = Ρ η° 268).
181 (f. 83-84). Τφ πρωτονοταρίω τοΟ δρόμου τφ Σαγματα ( = Ρ η° 423).
182 (f. 84-85). Τφ Kpvcfj τοΟ Όψικίου τφ Ζωμη ( = Ρ η° 348).
183 (f. 85). Anépigraphe ( = P n° 264).
184 (f. 85rv). Τφ Κορίνθου ( = Ρ n°217).
185 (f. 85ν-86). Anépigraphe. Inc. Ευχαριστώ σε, κύριε μου, έφ' οΐς
Éd. Kurtz-Drexl, II, n« 253, p. 301.
186 (f. 86). Anépigraphe. Inc. Περιττή μεν ή νϋν περί
187 (f. 86rv). Anépigraphe. Inc. Σύ μέν 'ίσως ύπολαμβάνεις cm
188 (f. 86v-87). Anépigraphe (=P n° 436).
189 (f. 87rv). Anépigraphe. Inc. Έδεξάμην σου την γραφήν και
190 (f. 87V-88V). Anépigraphe. Inc. Σύ μέν 'ίσως ήμων άπεδήμησας
191 (f. 88v-89). Τοις νοταρίοις τοΟ βασιλέως τοϋ Κομνηνοο ( = Ρ η° 349).
192 (f. 89rv). Anépigraphe ( = L n° 58).
193 (f. 89V). Anépigraphe ( = P n° 435).
194 (f. 89v-90). Anépigraphe ( = P n° 432).
195 (f. 90). Anépigraphe. Inc. Ούτος ήτήσατό με προ πολλού
196 (f. 90-9 Γ). Anépigraphe ( = P n° 263).
197 (f. 9Γ). Anépigraphe. Inc. Ό πτωχός ούτος γνωρίζεται
198 (f. 9 Γ). Anépigraphe. Inc. Ό πτωχός ούτος καί έμός
199 (f. 9 Γ). Anépigraphe. Inc. Ό μοναχός ούτος προσήλθε
200 (f. 92). Anépigraphe ( = P n° 425).
201 (f. 92). Anépigraphe. Inc. Ό παρών ούτος συγγενής
Éd. Kurtz-Drexl, II, n« 165, p. 191.
202 (f. 92rv). Anépigraphe ( = P n° 354).
203 (f. 92V). Anépigraphe ( = P n°433).
204 (f. 92v-93). Anépigraphe ( = P n° 430).
205 (f. 93). Anépigraphe ( = P n° 358).
208 (f. 93v-94). Anépigraphe. Inc. Ήδίκηται μέν ό παρών
209 (f. 94). Anépigraphe. Inc. Σύ με πεποίηκας γράψαι

Éd. Kurtz-Drexl, II, no 221, p. 262-263.
210 (f. 94rv). Anépigraphe. Inc. Μη θαυμάσης οτι και πάλιν
211 (f. 94V). Anépigraphe. Inc. Σύ μέν καλώς ποιείς υπομιμνήσκων
212 (f. 94V). Anépigraphe. Inc. Ή παροϋσα γυνή ευγενής
213 (f. 94v-95). Anépigraphe. Inc. Το γράμμα σου άπέλαβον και ούχ
214 (f. 95). Anépigraphe. Inc. Ό δείνα ελεείται παρ' ημών
Éd. Kurtz-Drexl, II, n° 171, ρ. 194-195.
215 (f. 95Γν). Anépigraphe. Inc. Ό δείνα έμός ην φίλος
216 (f. 95V). Anépigraphe. Inc. "Ηδειν και προ της
217 (f. 96). Anépigraphe. Inc. Είδώς εσο ώς ό νοτάριος
219 (f. 96V). Anépigraphe. Inc. Πολλούς μέν και άλλους
220 (f. 96V). Anépigraphe. Inc. Ό δείνα αρχήν της
221 (f. 96v-97). Anépigraphe. Inc. "Ησθην, ύπερφυώς ήσθην
223 (f. 97V). Anépigraphe. Inc. "Ηδειν ώς άλγήσεις πλείστα
224 (f. 97v-98). Anépigraphe. Inc. Τοϋτό έστι φιλίας καθαρωτάτης
225 (f. 98). Anépigraphe. Inc. Ε'ί ποτέ έπεθύμεις δια μιας
Éd. Kurtz-Drexl, II, n° 179, ρ. 200.
226 (f. 98rv). Anépigraphe. Inc. Ει και έμεμψάμην σοι οτι
Éd. Kurtz-Drexl, Π, no 266, p. 310-311.
227 (f. 98V). Anépigraphe. Inc. Τον παρόντα σοι μουσικον
228 (f. 98V). Anépigraphe. Inc. Τους μέν λοιπούς, προς οϋς
229 (f. 98v-99). Anépigraphe. Inc. Πριν ή τήν άξίωσιν
230 (f. 99V). Anépigraphe. Inc. Ταύτην δή πρώτην σοι πεΐραν
231 (f. 99V). Anépigraphe. Inc. Είς έστι και ούτος
Éd. Kurtz-Drexl, II, no 184, p. 203.
232 (f. 99v-100). Τώ πρωτοσυγκελλω τω λεγομένω Παρασπονδύλω. Inc. Μέγα τι
χρήμα, ύπέρτιμε δέσποτα
233 (f. 100rv). Anépigraphe (=P n°415).
234 (f. 101-102). Too αύτοΟ είς τήν επιγραφήν τών ψαλμών ( = Ρ η° 56).
235 (f. 1 02-1 03 ν). Too αύτοΟ' τί το κατ' εικόνα καί τί το καθ' όμοίωσιν. Inc.
'Απάντων τών γενομένων
98 P. GAUTIER

236 (f. 103v-106). Anépigraphe ( = P η» 8).
237 (f. 106-108). Anépigraphe. Inc. Ώς άρα λίαν σοφώς ό τυπικός νόμος
Inédit.
238 (f. 108-109ν). Anépigraphe ( = P η° 26).
239 (f. 109v-113). Anépigraphe Inc. Ό μεν περί τΐ\ς 'ίριδος λόγος
Inédit.
240 (f. 113-11 5ν). ΤοΟ αύτοΟ προς τον έρωτήσαντα' οι δύο Βασίλειοι ή οί δύο
Γρηγόριοι ομώνυμοι εΐσιν ή συνώνυμοι ; ( = Ρ η° 64).
242 (f. 116-118). Εις τό' και τα έργα τών χειρών ημών κατεύθυνον έν ήμΐν και το
έργον των χειρών ημών κατεύθυνον ( = Ρ η° 476).
243 (f. 118-119). ΤοΟ αύτοΟ, είς τό' οτι πνεΟμα διήλθεν έν αύτώ, προς τίνα
έρωτήσαντα ( = Ρ η° 477).
244 (f. 11 9- 12 Γ). Toö αύτοϋ' εις τό' έπ' ούδενός ούν τών απάντων ούκ εστίν έφ'
οτω ουχί τών απάντων ( = Ρ η° 27).
245 (f. 1 2 1 ν- 1 24). Toö αύτοΟ είς τό « πρώτον μεν γαρ εύλαβεϊσθαι άξιον μή
φαινοίμεθα της θαυμάσιας αρετής κακοί ζωγράφοι, μάλλον δέ ζωγράφων ού
φαύλων 'ίσως, τών δέ πολλών φαϋλον άρχέτυπον » προς τινας έρωτήσαντας.
Inc. 'Ρητορικόν όμοΟ το πρόβλημα υμών καί φιλόσοφον
Inédit.
246 (f. 124ν-126). ΤοΟ αύτοϋ, είς τον περί αναστάσεως τοΟ θεολόγου λόγον καί
είς τον (sic) βραδύτητα ( = Ρ η°31).
247 (f. 126-127ν). Είς τό' φτινι μεν ούν έξεγένετο δια λόγου καί θεωρίας ( = Ρ
η° 33).
248 (f. 127ν-129ν). ΤοΟ αύτοΟ είς τό Πάσχα ( = Ρ η° 32).
249 (f. 130-132). Anépigraphe ( = P n° 453).
250 (f. 132-134). ΤοΟ αύτοΟ είς τό' καί ει τό πάντα έν πασι κεϊσθαι μή πειστέον
τοις λέγουσιν, άλλ' ήμΐν γε πειστέον ώς έν άλλήλοις καί παρ' άλλήλοις
έκείμεθα ( = Ρ η° 506).
251 (f. 134-136). Anépigraphe ( = P n° 488).
252 (f. 136-138ν). ΤοΟ αύτοϋ είς τό" έν αρχή ήν ό Λόγος καί ό Λόγος ην προς τον
Θεόν καί Θεός ήν ό Λόγος ( = Ρ η° 1).
253 (f. 138V-142). Anépigraphe ( = P n° 470).
254 (f. 142-144V). Anépigraphe ( = P n° 487).
255 (f. 144V-146V). Anépigraphe ( = P η° 4).
256 (f. 146V-149V). Anépigraphe ( = P η° 456).
257 (f. 149ν-15Γ). Anépigraphe ( = P η° 504).
258 (f. 15Γ-153ν). Anépigraphe ( = P η°491).
259 (f. 153V-155V). Anépigraphe ( = Ρ η" 469).
260 (f. 155V-157V). Anépigraphe ( = Ρ η°515).
261 (f. 157v-160). Anépigraphe ( = P η° 490).
262 (f. 160- 162ν). 'Εκάστου τό έργον, φησί ό απόστολος, όποιον έστι, τό πϋρ
δοκιμάσει, ή γαρ ημέρα δηλώσει οτι έν πυρί αποκαλύπτεται, καί ε'ί τίνος μεν
τό έργον μείνη ô έπωκοδόμη, μισθόν λήψεται, ε'ί τίνος δέ τό έργον κατα-
καήσεται, ζημιωθήσεται, αυτός δέ συνθήσεται, οΰτως δέ ώς δια πυρός. Inc.
ΤαΟτα μέν τα τοΟ αποστόλου ρητά έξ έπιτυχουσών
Inédit.
263 (f. 162V-164V). Anépigraphe ( = P n° 11).
264 (f. 164ν-165). ΤοΟ αύτοΟ είς τό' δεινόν γαρ ήν ώς παιδίον κλαυθμυρίζεσθαι
τον ώς λίθον καταποθέντα. Inc. Ό θείος ούτος πατήρ ήχήν είπών έπί παιδός
κλαίοντος
Inédit.
265 (f. 165-167). Τοϋ αύτοϋ. Inc. Ό πολύς έν θεολογία Γρηγόριος τας παρά των
αιρετικών
Inédit.
266 (f. 167rv). Anépigraphe. Inc. Κατά τρόπους επτά τα αμαρτήματα γίνεται
Inédit.
267 (f. 168). Του αύτοϋ Ψελλοϋ εις το' αρτον αγγέλων εφαγεν άνθρωπος ( = Ρ
η° 458).
268 (f. 168-171). Μιχαήλ τοϋ άγιωτάτου πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως τοϋ
Κηρουλλαρίου προς Πέτρον τον άγιώτατον πατριάρχην 'Αντιοχείας.
Éd. PG 120, 781-796 (Regestes, n° 866).
269 (f. 171-172V). Τοϋ αύτοϋ προς τον αυτόν.
Éd. PG 120, 816-820 (Regestes, n° 870).
270 (f. 172V-177V). Τοϋ αύτοϋ πατριάρχου 'Αντιοχείας άντίγραφον προς τόν αυτόν
πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως.
Éd. PG 120, 796-816.
271 (f. 177ν-183ν). Τοϋ αύτοϋ Αντιοχείας προς τον άρχιεπίσκοπον Άκυλίας ή
Βενετίας.
Éd. PG 120, 754-796.
272 (f. 183ν-186). Τοϋ αύτοϋ προς τον άγιώτατον πατριάρχην 'Αλεξανδρείας.
Éd. A. Michel, Humbert und Kerullarios, II, Paderborn 1930, p. 432-438.
273 (f. 186-189V). Τοϋ αύτοϋ 'Αντιοχείας προς τον άγιώτατον Ιεροσολύμων.
Éd. &. Michel, op. cit., p. 438-446.
274 (f. 189ν-19Γ). Τοϋ αύτοϋ 'Αντιοχείας προς τον άγιώτατον πάπα 'Ρώμης.
Éd. A. Michel, op. cit., p. 446-454.
275 (f. 19Γ-193). Τω αύτω.
276 (f. 193-198V). Τοϋ πάπα 'Ρώμης προς τον αυτόν πατριάρχην 'Αντιοχείας.
277 (f. 198v-202v). Λόγος τοϋ ύπερτίμου ος έπικέκληται σελέντιος. Inc. Έπί τάς
τοϋ ηλίου και πάλιν
278 κατ'
(f. 202v-204).
αλλήλων Τοϋ
άτακτα
αύτοϋ
καί Ψελλοϋ
άσύντακτα
λόγοςκαιείςπαιδιώδη
τους μαθητάς
( = Ρ η°
αύτοϋ
90). γράφοντας
279 (f. 204-206ν). Τοϋ αύτοϋ μονωδία είς τον βεστάρχην Γεώργιον, τόν τοϋ
άκτουαρίου. Inc. Είτα δή παρά τίνος έγώ
280 (f. 206v-208). Τοϋ αύτοϋ μονωδία είς τόν κατοιχόμενον μητροπολίτην
'Εφέσου κϋριν Νικηφόρον ( = Ρ η° 133).
281 (f. 208-210). Τοϋ αύτοϋ. Inc. Κάν τούτω φιλοσοφία σεμνύνεται
282 (f. 210-214v). Anépigraphe ( = P n° 78).
283 (f. 214V-216V). Τοϋ αύτοϋ είς τους κόρεις ( = Ρ η° 125).
284 (f. 216ν-218ν). Τοϋ αύτοϋ είς τον έξάκτωρα Γεώργιον είπόντα ότι ουδέποτε
μου τό σώμα τι) ψύλλη δέδηκται (=Ρ η° 120).
285 (f. 218ν-221). Χρυσόβουλλον τοϋ αύτοϋ σταλέν προς τον Οϋμπερτον παρά
τοϋ βασιλέως κυροϋ Μιχαήλ τοϋ Δούκα. Inc. Χρυσόβουλλος λόγος άντικρυς
286 (f. 221-227V). Τοϋ αύτοϋ λόγος είς τόν βασιλέα κϋρ Κωνσταντΐνον τόν
Μονομάχον ( = Ρ η° 102).
100 P. GAUTIER
287 (f. 227V-237V). Toö αύτοϋ Ετερος λόγος προς τον αυτόν βασιλέα. Inc. ΤΩ
βασιλεϋ, προσθήκης ( = Ρ η° 101, incipit mutilus)
Éd. Kurtz-Drexl, I, p. 12-32 (texte complet).
288 (f. 237v-239). ToO αύτοο προς τους βασκήναντας αύτω της τοϋ ύπερτίμου
τιμής ( = Ρ η° 68).
289 (f. 239-241). Προς τους βασκήναντας αύτφ. Inc. Ύμεϊς μέν και ούτως
Éd. Garzya, Versi, p. 15-18.
290 (f. 24Γ"ν). Περί τοϋ κατά τόν σταυρόν και τήν ταφήν τοϋ Χρίστου μυστήριον
( = Ρ η°38).
291 (f. 24Γ-243). Εις τον πρωτοπρόεδρον και έπί των κρίσεων φίλτατον μέν αύτω
τυγχάνοντα, βραχύ δέ τι παραβασκήναντα. Inc. Έγώ δέ σε τοσούτον απέχω
Éd. P. Gautier, ci-dessous, p. 168.
292 (f. 243v-246). Χαρακτήρες Γρηγορίου τοϋ Θεολόγου, τοϋ μεγάλου Βασιλείου,
τοϋ Χρυσοστόμου και Γρηγορίου τοϋ Νύσσης ( = Ρ η° 87).
293 (f. 246Γν). Τίς ό παράδεισος, τί το της ζωής ξύλον και τί το ξύλον της
γνώσεως. Inc. Δένδρα έπί γής ούτε
294 (f. 246V-248V). Είς τό" εξ αύτοϋ και δι' αύτοϋ και εις αυτόν τα πάντα έκ τοϋ
αποστόλου ( = Ρ η° 45).
295 (f. 248ν-262). Τοϋ αύτοϋ λόγος εις τον βασιλέα τον Μονομάχον ( = Ρ
η° 103).
296 (f. 262-265ν). Μονωδία τοϋ αύτοϋ είς Ίωάννην πατρίκιον τον όμιλητήν. Inc.
Κωφόν ήμΐν τό άκροατήριον ( = Ρ η° 79, incipit mutilus).
297 (f. 265ν-267). Τοϋ αύτοϋ ιατρικών ερωτημάτων ή λύσις αυτή. Inc. To τοϋ
σπληνός σώμα μανώτερον
Inédit.
298 (f. 267-268v). Τοϋ αύτοϋ περί ύετοϋ, χαλάζης, χιόνος, πάχνης και δρόσου.
Inc. Είτα δη και περί πολλών
Éd. Bidez, p. 64-67.
299 (f. 268v-280). Περί ανέμων. Inc. Ήτιάσω με έν τω γράμματι οτι μή
Éd. Bidez, p. 67-68 (extrait).
300 (f. 270-27 Γ). Τοϋ αύτοϋ περί βροντής, αστραπής, κεραυνοϋ, πρηστήρος,
έκνεφίου και τυφωνος. Inc. Εικός τι ποιείς
Éd. Bidez, p. 68-70.
301 (f. 27Γ-273). Προς τους οίομένους τον φιλόσοφον έραν τής των πραγμάτων
αντιλήψεως, αμα δέ και δια τοϋτο βασκαίνοντας αύτω. Inc. "Ως τι
π^ποιηκότος
302 (f. 273-277). To ίσον τοϋ γεγονότος ύμομνήματος παρά τοϋ αύτοϋ μονάχου
Μιχαήλ τοϋ Ψελλοϋ, βεστάρχου τηνικαϋτα οντος, έπί rfj δίκη αύτοϋ,
προσώπω δήθεν τοϋ πρωτοασηκρήτις, τοϋ έπί των κρίσεων, τοϋ νομοφύλακος
και τοϋ σκρίβα, έπί διαλύσει τής μνηστείας τοϋ γαμβροϋ αύτοϋ Έλπιδίου τοϋ
Κεγχρή ( = Ρη» 50).
303 (f. 277rv). Anépigraphe. Inc. "Ωσπερ τοις άγαθοϊς έθος
Inédit.
304 (f. 277ν-280). Τί εστίν άκατάληπτον και τί εστίν εύπρόσιτον. Inc. Tô μέν
άκατάληπτον λέγεται οταν
305 (f. 280Γν). Περί πειρασμών. Inc. Οι πειρασμοί παρά τοϋ Θεοϋ επάγονται
306 (f. 280ν-283ν). Περί ονείρων. Inc. Κατά τρεις τρόπους ή δι' ονείρων.
307 (f. 283ν). Αίνιγμα. Inc. Τοϋτο το υπόδημα έραψε μέν.
308 (f. 283V-286V). Récits historiques concernant le règne d'Achab, Jules César,
Valentinien II (séisme d'Alexandrie), Justin Ier (séisme), Justinien

(5e synode à Constantinople, peste, séismes), Maurice, Constance.
309 (f. 286V). Petits textes prophylactiques (par exemple pour une femme en
couches). — Le manuscrit est mutilé à la fin.
Table des incipit
Ce relevé comprend seulement les textes pselliens ; les nos 362-409 de Ρ (lettres d'Eustathe)
sont exclus, de même que les ncs 268-276, 304-309 de L, dont le n° 303 reste d'attribution
douteuse.
"A μέν ήρωτήκατε ταϋτα Ρ519 Άσαφέστατον μέν και Ρ482

Άβυδηνός μέν ούκ ειμί Ρ248 Αύθέντα μου και Ρ144
"Αγαμαι υμών ώ παίδες Ρ18 Αύθέντα μου πρωτοβεστιάριε Ρ334
"Αγιε μου αύθέντα και Ρ 180 Αυτά βοά τα πράγματα Ρ298
Άδριάνειον δόγμα οπερ Ρ 138 Αύτίκα ή περιτομή Ρ40
Αιδοΐ τοΟ της φιλαδελφείας Ρ337 Αυτό δη τοϋτο έζήτουν L95
ΑΙΘε γενοίμην έλαφος Ρ224 L109
Άλλ' ει ταύτόν τώ Ρ467 Βασίλεια σοι, Όλυμπε Ρ440
'Αλλ' έμεμψάμην ώς τα Ρ 190 ΒασιλεΟ, είς τον αιώνα Ρ234 L5
'Αλλ' ή φθείρ ϊσως Ρ 124 Βούλεται μέν ή Κίρκη ΡΙΟ
Βουλοίμην άν και πάνυ L31
'AU' ουχί
'Αλλ' ό Ηλίας
ουδέ
οΰτε θέρους
γρύ ούτος
μοι όκαι Ρ311 L146
Ρ241
Ρ177
Ρ91 Βούλομαι μέν, μεγαλοπρ. Ρ203 L101
Βραχεία ή επιστολή Ρ213
Άλλα μετά τας πλάστιγγας Ρ 148 Ρ254
Άλλα νΟν ούκ άξιοϋμεν L1 19 Γλυκεία σου ή επιστολή
Άλλα ποίας ταΟτα Ρ66 L9 Γρηγορείτε ώς αληθώς Ρ30
Άλλα πρότερον μέν ό L22
Άλλα πώς ημείς μοίρα Ρ506 L250 Δει τον φιλόσοφον Ρ46
"Αλογον ώς αληθώς Ρ328 Δείκνυσι και φυτόν τής Ρ21
Άμέλει τοι τό μέν Ρ343 Δεΐξον το της οικονομίας Ρ183
"Αμφω τώ έμώ L120 Δεΐταί σου και ούτος L63
Άναμνήσθητι οτι ή τών L1 15 Δένδρα έπί γής οΰτε L293
Άναμνήσθητι φιλτατη L127 Δέον εστίν ώς αληθώς Ρ510
Άνέγνων το γράμμα σου Ρ312 Δέσποινα μου αγία και Ρ267 L179
Άνεμνήσθην ίδών τον Ρ426 Δέσποτα μου φιλάγαθε L174
"Ανθρακες ό θησαυρός Ρ178 L1 1 Δεύτερον τοϋτο άθλον Ρ63
Άξιώ λογιώτατε μήτε Ρ425 L200 Δια σέ τον έκ μέσης Ρ230 L116
Απαιτεί μέν ή μας ό Ρ 159 Δικαίαν σοι ώς οΐμαι Ρ191
Απάντων τών γενομένων L235 Δοκεΐ μέν οΰτως κατά Ρ16
"Απαξ, σοφώτατε, 'ίνα Ρ240 Δοκεΐ πώς ό μέγας ούτος Ρ488 L251
Άπείληφα παρά σοο Ρ 168 Δοκεΐ τισιν άπλοΟν Ρ455
Άπέκειτό μοι τα σα Ρ 106 Δοκεΐς μοι θαυμάζειν Ρ41
Άπεστέρησάς με θεοτίμητε Ρ316 Δύο τινές μοναχοί L122
Άπο τών σών κυμάτων Ρ296
Απόδημος ώ ν πλείστον Ρ291 Έάν δέ λεγόντων ημών Ρ444
Άποδίδωμι μέν σοι Ρ 137 Έαν κατά το μέτρον L66
Απορώ παντάπασι Ρ237 L2 Έαρ και αύθις τής L139
ΤΑρ' ούν ταϋτα μόνα Ρ344 Έβούλετο μέν ό μοναχός Ρ310 L81
"Άρρεν το άρτίτοκον Ρ314 Έβουλόμεθα πολλάκις Ρ277
102 P. GAUTIER
Έγκωμιάζειν άνδρα Ρ131 Εισήλθε μέν εις τήν Ρ352

"Εγραψας ει και μή Ρ151 Είτα βούλει με κρείττονα Ρ331
"Εγραψε μέν ό Σολομών Ρ448 Είτα δή αγνοείς Ρ413 L92
Έγώ βουλοίμην σε L16 Είτα δή και περί πολλών L298
'Εγώ δέ οΐμαι μή Ρ469 L259 Είτα δή παρά τίνος L279
Έγώ δέ ουδέ την Ρ85 Είτα δή σύ κάθη L20
Έγώ δέ σε τοσοϋτον L291 Είτα πώς ούκ έσκότωνται Ρ37 et 501
Έγώ, κάλλιστε πάντων Ρ327 L177 Εϊτε πλέον ή άμεσος L156
Έγώ μέν έδεδίειν Ρ152 Είτε πνεΟμα βούλοιτο Ρ477 L243
Έγώ μέν ούδ' οΐμαι Ρ275 Έκ μέρους ήρώτηκας Ρ481
Έγώ μέν, ώ ιερά Ρ237 Εκίνησα τίνα χορδήν Ρ161
Έγώ μέν ωμην άνακωχήν Ρ77 Έλαφρον πράγμα δι' έμοϋ L68
Έγώ πολλάκις των θείων Ρ164 Ελλήνων μέν οι Ρ34
Έγώ σε και φεύγοντα Ρ268 L180 Έμοί αντί παντός μύρου L76
Έγώ σε τον τηλικοϋτον Ρ320 Έμοί μέν, περίβλεπτε Ρ169
Έγώ σοι την έμήν Ρ313 Έμοί ού μόνον ούκ Ρ100
Έδεήθης μαθεΐν παρ' ημών Ρ141 Έμός έστιν ούτος ό L128
"Εδει μέν, αδελφέ Ρ324 Έμός ό Πλάτων, άγιώτ. Ρ332
"Εδει μέν αυτόν εκείνον Ρ1 L252 "Εμπνους ό χαλκοϋς PI 09
"Εδει μέν δια την Ρ195 L173 "Εμψυχα σοι τα γράμματα Ρ279
"Εδει μέν έκ τοΟ Ρ289 Έν πολλοίς μέν και Ρ521
"Εδει μέν τοις εύδοκ. Ρ47 Ενδοξότατε κύριε μου Ρ171
"Εδει μέν, ώ φίλτατοι Ρ29 Έοίκασί μοι τών εξηγητών Ρ19
Έδεξάμην σου την γρ. L189 Έοίκατον άμφω προς Ρ419
Έδεξάμην τοΟ παρόντος Ρ330 "Εοικεν
Έπ' άδηλο
ή περί
ις τοις
εαυτόν Ρ165
Έδόκει τοις πάλαι σοφοΐς Ρ78 L282 Ρ353 L207
Έζήτησας τίνα ποτέ Ρ94 Επαινώ μέν σου τήν Ρ 196 , 282 L47
Εί βούλει πασαν έν L133 Επαινώ μέν, ύπέρτιμε L27
Εί δέ και τοις αίσθητοΐς Ρ154 Έπεί ές τοσοϋτον φιλίας Ρ278
Εί δέ μοι νόμος έκειτο Ρ236 Έπεί ό θαυμάσιος Εύθ. Ρ285
Εί και έμεμψάμην L226 Επειδή και ό μέγας Ρ508
Εί και πόρρω τοϋ Ρ505 Επειδή προς τω πέρατι Ρ6
Εί και συ κατέπαυσας Ρ133 L280 Επειδή ώς περί ψιλοϋ Ρ503
Εί και τοιοϋτον ην L45 'Επέτεινε μοι τήν προς Ρ430 L204
Εί καλλονήν ήθους L60 Έπηλθόμην τήν γραφήν Ρ262
[Εί] μάθης τής ρητορικής Ρ143 Έπί τάς τοϋ ηλίου και L277
Εί μέν άποχρώσά σοι L38 Έπί τών λεγομένων Ρ71
Εί μέν ήδεις τιμιώτατε Ρ336 Έπιβατήριά σοι ταϋτα Ρ135
Εί μέν ούν έτερος τις Ρ61 Επτά φασι σωματικούς Ρ122
Εί μέν ούν [...] ϊνα L154 Έρώ σοι, πανάριστε Ρ198
Εί μέν ούτω ποιείς L144 "Εστι μέν κάν τοις Ρ13
Εί μέν τήν κέδρον Ρ176 "Εστι μέν ούδ' οπερ Ρ119
Εί μέν της σοφιστικής Ρ361 "Εστι τις και παρ' ήμΐν L82
Εί μέν υγίαινες, βέλτιστη Ρ255 "Εστι τις μερίς τώ L87
Ει μέν ώς αληθώς Ρ340 έσχάρας και τάδε Ρ450
Εί οσα έβουλόμην L73 Έτέροις λόγοις ό τοϋ Ρ73
|
Ε'ί ποτέ έπεθύμεις δια L225 "Ετι άρρωστων, περίβλεπτε Ρ226

Ε'ί σοι και πάλιν μή Ρ189 Εύεπιχείρητος προς Ρ478
Εί τα τοιαϋτα γράφειν L145 Ευτυχέστατε καϊσαρ, τοϋτο Ρ271
Ε'ί τί σοι τών έμών Ρ292 Εύτύχησεν ό πτωχός Ρ283
Ει φαμέν τρέφεσθαι τήν Ρ461 Ευχαριστώ σε, κύριε L185
Εΐδον έγώ ποτέ κεραυνόν L26 Ευχαριστώ σοι, κύριε Ρ434
Είδώς £σο ώς ό L217 "Εφθασε τις ειπών οτι Ρ129
Ε'ίθε αμβροσίας εύπόρουν Ρ294 "Εχεις μέν οπερ έζήτησας Ρ263 L196
Εικός τι ποιείς L300 "Εχοις καλώς ό έμός L53
Ειπών ό μέγας ούτος Ρ489 Έχρήν μέν ούχ ούτως L15
Εις έστι και ούτος L231 Έώρων ύμας και πάλαι Ρ24
Ζηλώ σε, μητροπολΐτα Ρ264 L183 Kai ό λύχνος ει μή Ρ 166

Ζητείται τί ποτέ έστιν Ρ26 L238 Και ούτος έμός έστιν L155
Ζητείτε, οία εικός, τί Ρ7 — — — , τιμιωτάτη P186L112
Και πάλιν ό μέν περί Ρ493
Ή Άτζικώμη και L21 Kai προ των πεμπομένων L52
Ή διαλεκτική ούχ Ρ492 Kai σιγαν και γράφειν Ρ 162
Ή κιβωτός του μαρτυρίου Ρ39 Kai τί, μετά κιθάραν Ρ212
Ή μέν τοϋ λόγου ύπόθεσις Ρ80 Kai τίνι των λόγων Ρ326
Ή παρούσα γυνή ευγενής L212 Και τίς άλλος τοιοϋτος L142
Ή πένης αϋτη και Ρ287 Kai τίς άν με Ρ288
Ή περί τας έπιστήμας Ρ88 et 347 Kai τίς οϋτω καλός L6 1
Ή περί τοϋ νομοκανόνου Ρ44 Kai τίς ούτω καλώς Ρ2 1 5 L98
Ή τοϋ άντιλέγειν τέχνη L8 Και τοϋτο δημώδες Ρ 130
Ή τοϋ Λόγου οικονομία Ρ38 L290 Και τοϋτο μετά των Ρ 197
Ή τοϋ μύθου κάμηλος Ρ60 Kai τοϋτο των δυσκ. Ρ8 L236
Ή των καλή πίστει Ρ140 Kai ώς αληθώς άπορον Ρ120 L284
Ή φιλόκαλός σου ψυχή Ρ202 Καινόν ουδέν ποιώ L18
"Ηδειν και προ της L216 Καινόν τί μοι πράγμα Ρ427
"Ηδειν ώς άλγήσεις L223 Κακός έστι ζωγράφος Ρ5 1 1
Ήδέως σου τάς όπώρας Ρ179 Καλή μέν ή επιστολή L75
Ήδίκηται μέν ό παρών L208 Κάμε πολλάκις οθραττε Ρ462
'Ηδύ μέν, ύπέρτιμε L72 Κάν τούτω φιλοσοφία L281
"Ηκουσα πολλάκις σοφοϋ L121 Καππαδόκαι ούτοι και Ρ3 1 5
"Ηκουσά σου τήν αναχώρησιν L123 Κάρυον μέν δή και Ρ416
Ήμεϊς μέν δή και Ρ420 Κατά τήν τοϋ Σολομώντος Ρ449
ΤΗν άρα και συμφορά Ρ67 Κατά τρόπους επτά τα L266
τΗν οτε ποθεινός ην Ρ441 Κατατρέχων ούτος ό Ρ487 L254
Ήνοχλήκασί ποτέ τω L91 Κινεί μέν ημάς προς Ρ25
Ήρωτήκατε τίς ή των Ρ504 L257 Κομψούς ήγοϋμαι και Ρ93
'Ηρώτησας εϊ τις μέν Ρ59 Κριτής είς οίκον Ρ42 1
'Ηρώτησας, λογιώτατε αδελφέ Ρ87 L292 Κωφόν ήμΐν το άκροατήριον Ρ79 L296
'Ηρώτησας, λογιώτατε, τί Ρ98
"Ησθην, ύπερφυώς ήσθην L221 Λαμπρότατε αδελφέ, Ρ280
Ήτιάσω με έν τφ L299 Λαμπρότατε ανεψιέ, L32
Λαμπρότατε κύριε μου
Θαυμάζειν μοι λίαν Ρ239 και αδελφέ Ρ350 L48
Θαυμάζεις, ύπέρτιμε Ρ303 — — — και ήγαπη μένε Ρ431 L168
Θαυμάζουσιν οί πολλοί Ρ72 Λύσαντες έκ Τριγλείας L86
Θεράπευε μέν και τους Ρ295 Λύσας ίκανώς ό Ρ458 L267
Θεώ και άρχιεράρχη Ρ245
Θρυλλούμενόν έστιν άνα Ρ496 Μάτην άρα βασιλικός L58
Θυγατέρα τω λόγω Ρ76 Μάτην μετά τοϋ πέπονος Ρ418
Μέγα τι χρήμα, ύπέρτιμε L232
'Ιδού και αύθις έπί Ρ2 Μεγαλοπρεπέστατε κϋρ L12
'Ιδού σε, λαμπρότατε Ρ322 L49 Μελέτω σοι γραμματικής Ρ 142
Ίκανώς έννεάσας τοις Ρ447 Μή δυσχεράνης ούκ L83
"Ινα μη ευθύς εκπλήξω L171 Μή θαυμάσης, αύθέντα Ρ290
"Ισως αγνοείς, φίλτατε L43 Μή θαυμάσης ει τίνα L152
"Ισωε ό ιιέν Πλάτων Ρ464 Μή θαυμάσης εί φίλος Ρ172
Μή θαυμάσης, θεοτίμητε Ρ 194
Και αύθις τεθνήκαμεν Ρ355 Μή θαυμάσης, μέγιστε Ρ308
Και βραχεία ή επιστολή L105 Μή θαυμάσης, ό έμός Ρ1 12
Kai εθει επόμενοι Ρ 167 Μή θαυμάσης όπερ έρώ L25
Και ή προς ήμας σου L62 Μή θαυμάσης οτι και L210
Kai μή καλός εΐμι Ρ 149 Μή θαυμάσης, Πόθε Ρ58 L192
Kai μήν και τάλλα Ρ446 Μή παρ' έμοϋ τα Ρ219
Και ό έπΐ των δεήσεων Ρ242 Μή ποτέ ού καλώς Ρ341 L153
104 P. GAUTIER
Μή ύπολάβης, χρυσέ μου Ρ251 Ό πτωχός ούτος γνωρίζεται L197

Μηδέ έμέ αίτιώ L64 Ό πτωχός ούτος και L198
Μηδέ τοΟτο άνευ γραφής Ρ273 Ό τήν παροϋσαν γραφήν L164
Μήποτε άρα, θεία ψυχή Ρ160 Ό τιμιώτατος επίσκοπος Ρ170
Μίαν τοις τρισΐ ποιοϋμαι Ρ333 Ό τιμιώτατος Λαρίσσης L54
Μόλις ποτέ και βραχύ L149 Ό τιμιώτατος μητροπολίτης L69
Μόλις ποτέ, λογιώτατε L125 Ό τών 'Αθηνών διοικητής Ρ185 LUI
Μόλις ποτέ των πολλών L44 Ό Χριστός σοι Ρ205 L103
Μοναστήριον ύπέσχετο L77 Οι Άτζικωμΐται, λογιώτατε L88
Μοναχοί μέν άπό τοϋ L150 Οι δέ πολλοί τους κόρεις Ρ125 L283
ΜΟθος μέν ώς αληθώς Ρ9 Οι μέν πολλοί τών Ρ104
Μϋθος ώς αληθώς άπας Ρ117 Οι πρώτοι τάς μεγίστας L24
Οι τό τής Λευκίππης Ρ86
νέων σοφώτερον διό Ρ65 Οι τοϋ χωρίου Μαμύτζης Ρ432 L194
Νή την ίεράν σου Ρ411 Οί τω μεγάλω θεολογώ Ρ32 L248
Νϋν έγνων τον τιμιώτατον L56 Οΐά σου, καΐσαρ Ρ150
Νϋν ήμερα σωτήριος, νϋν Ρ153 Οιδε μέν τρέφειν Ρ4 L255
Νϋν πρώτον όπλίτην Ρ156 Όλος ό Γάνος τό Ρ306
Όλόφωτόν σου τήν Ρ147
Ο Βουκελλάριος ούτος L50 Όλυμπε θείον ορός Ρ438
Ο δείνα αρχήν τής L220 "Ομνυμι τήν προς Ρ246
0 δείνα ελεείται L214 Όντος αναγκαίου Ρ207 L96
Ό δείνα έμός ην L215 Όντως παν δώρημα Ρ317
Ό δημώδης λόγος και Ρ128 Όπερ έλάβομεν ένταϋθα Ρ218
0 διοικητής 'Αγκύρας L70 Όπερ τοις άποστόλοις Ρ457
Ό δοκεΐς άκατάλληλον Ρ480 Όπη σου τών μερών Ρ439
Ό επίσκοπος ούτος Ρ422 'Οπότε σύ σεαυτόν Ρ158
Ό ημεδαπός = Ό μέν ημεδαπός Ρ459 'Οράς οπως επαλλήλους Ρ247
Ό θαυμασιώτατός μοι Ρ182 Όρος οπως κατατολμώ L10
Ό θαυμασιώτατός ούτος Ρ220 'Ορών υμών ένίους Ρ62
Ό θείος ούτος πατήρ L264 Όσα μέν έδει γενέσθαι Ρ286
Ό θεοφιλέστατος Βεσαίνης Ρ256 Όσοι, φησίν, άνόμως Ρ474
Ό Κορίνθου, ό τήν Ρ217 L184 Ότε σου είς χείρας Ρ206
Ό μάγιστρος κΟρ Γρηγόριος L71 Ότε σου τήν γραφήν Ρ201
Ό μακρόθεν εγγύς προς Ρ188 L113 Ού δεσμόν φιλίας L93
Ό μέγας Άμασείας Ρ187 L110 Ού δύο μοι γλώσσαι Ρ36
Ό μέγας πατήρ ούτος Ρ500 Ού θαυμάζω τοσοϋτον Ρ302
Ό μεμάθηκα, αλλ' ούχ Ρ473 Ού θαυμαστόν εϊ τις Ρ111
Ό μέν δή περί τής Ρ243 L6 Ού μετρίαν σοι χάριν Ρ74
Ό μέν ημεδαπός θεολόγος Ρ459 Ού μικράν παρηγορίαν Ρ436 L188
Ό μέν λόγος έλάττων Ρ132 Ού μικρός ό λόγος Ρ81
Ό μέν μέγας πατήρ Ρ486 Ού πάνυ τι χαλεπόν L33
Ό μέν Όμηρος 'ίσως Ρ110 Ού πόρρω τοϋ προτεθέντος Ρ82
Ό μέν περί τής 'ίριδος L239 Ού τα σπουδαία μόνον Ρ126
Ό μέν πρόξενος σοι L165 Ού τον Μελιτηνής Ρ49
Ό μοναχός
Ό' μέν τοϋ λόγου
ούτος σκοπός
προσήλθε Ρ105 Ού τοσοϋτον αυτός Ρ181
L199 Ού τοσοϋτον έπί τους Ρ120
Ό Νικαεύς ούτος L129 Ού χρή σε θαυμάζειν Ρ485
Ό νοτάριος ούτος μάλλον Ρ429 L218 Ουδέ γρϋ ό Χοιροσφάκτης L159
Ό νοτάριος ούτος τοσαϋτα L118 Ουδέ εικόνας ; και δια L138
Ό ουκ αν φήθημεν Ρ260 Ουδείς παρ' ύμΐν οΰτ' Ρ90 L278
Ό παρών ούτος άνθρωπος Ρ358 L205 Ουδέν άπεικός φιλοσόφους Ρ27 L244
Ό παρών ούτος ημέτερος Ρ428 Ουδέν καινόν εί Ρ468
Ό παρών ούτος συγγενής Ρ201 Ουδέν καινόν ποιείτε Ρ92
Ό πολύς έν θεολογία L265 Ουδέν μέν τών όντων Ρ345
Ό πρωτόθρονος ό συγγενής L162 Ουδέν ό ρήτωρ οτι Ρ265
Ό πρωτοκένταρχος ούτος L65 Ουδέν προοιμιασάμενος Ρ43
Ουδέν των οντων υπέρ Ρ437 Πολλοίς πολλάκις έζήτηται Ρ442

Ουδέν ώς εοικε κατά Ρ229 L107 Πολλοίς τοοτο οΐδα Ρ5 1 7
Ούθ' ύμΐν βασκανίας Ρ68 L288 Πολλοίς τών προ ημών Ρ45 L294
Ούκ άπεψύγη μοι Ρ274 Πολλούς μέν και άλλους L219
Ούκ από των υψηλότερων Ρ127 Πολλών με πολλάκις Ρ339
Ούκ άποκρύψομαι προς Ρ463 Πολλών οντων και Ρ266
Ούκ έβουλόμην τοϋτο Ρ475 ΠοΟ ποτέ άπαιρεΐς Ρ 155
Ούκ έστι της τοο Ρ483 ΠοΟ σοι, Άριστηνέ L160
Ούκ εστί τις όμοιος Ρ146 Πριν ή τήν άξίωσιν L229
Ούκ οΐδα πότερον αυτός Ρ325 Προ τής κατά μέρος Ρ453 L249
Ούκ οΐδα πότερον έγώ Ρ346 Προάγωνές σοι και Ρ 136
Ούκ οΐδα πότερον ώνοϋμαι Ρ329 Προπετές άλλως ει Ρ12
Ούκ οΐδα τί γράψω Ρ276 L176 Προς έτερον αύθις Ρ443
Ούκ οΐδα τίνα σοι Ρ258 L3 Προς μέν τύρους και Ρ412
Ούκ οΐδα τίς ή ύπόθεσις L94 Προς τον αύχοϋντα Ρ495
Ούκ οΐδα τίσι ποτέ L13 Προς τον είρηκότα Ρ497
Ούπω σοι, φίλτατε L126 Προς τον Ναθαναήλ Ρ471
Ουσία εστί πράγμα Ρ83 Προς τους άπολειφθέντας Ρ 107
Ούτε πηγή ελευθέρα Ρ22 Προσαγορεύω σε τήν Ρ233 L97
Ούτος εκείνος περί ου L79 Προσαγορεύω τον L40
Ούτος ήτήσατό με προ L195 Πρώτα μέν σύγχαιρε Ρ301
Ούτω μέν έχει τα L124 Πρώτω σοι αΰτη L42
Οϋτω μέν φησι προς Ρ498 Πυνθάνη μου τί δήποτε L151
Οΰτως ακούω και την L36 Πυνθάνη παρ' ημών Ρ356 L170
Ούτως ό συνετώτατος Ρ261 Πϋρ, φησί, ήλθον Ρ3
Ούχ ώς άπολογήσασθαι L37 Πώς δέ ούκ έν τόπω Ρ494
Όχλος μέν μοι άλλως L84 Πώς ούν εί συνάναρχα Ρ465
Πως φασι τής κατά Ρ5
Πάλαι ποτέ άπέτικτον Ρ238
Πάλαι ποτέ έγραφες L143 'Ρευστός μέν ό παρών Ρ 103 L295
Παλαιάς δίκης νέον L51 'Ρητορικόν όμοΟ L245
Πάλιν δεξιοϋμαί σε Ρ200
Πάλιν ήμας έπί τας Ρ70 Σαλέ ηγούμενε κατέβης Ρ323 L46
Πάλιν οχλησις, πάλιν Ρ175 Σαφής έστιν ούτος L90
Παντάπασί μοι δοκεϊ Ρ17 Σέ μέν οΐδα όστις Ρ297
Παρά τοο Πνεύματος ό Ρ35 Σιγάτε και τήν Ρ113
Παράδειγμα σοι έστω Ρ435 L59, 193 Σοι μέν ουδέν L135
Παρενέτυχον αληθώς Ρ348 L182 Σοί, φησίν ό Δαυίδ Ρ456 L256
Πασι μέν αίτοϋσι δει Ρ252 Σολομών μέν ό Ρ45 1
Πειρήσομαι αϊ κε τύχοιμι L157 Σοφόν άρα και τό Ρ50 L302
Πένης μέν ό έπιδιδούς L114 Σοφώτατε και περίβλεπτε Ρ299
Πένης μέν ό παρών L89 Σοφωτάτη και δικαιότατη Ρ208 L104
Περί πολλών και άλλων Ρ232 L108 Σπουδάζεις ύπερβαλέσθαι Ρ357 L169
Περί τής θείας Ρ507 Στρουθός παρακεκινημένος Ρ249
Περί τοΟ δεινός και L163 Σύ δέ άρα ούκ αυτής Ρ95
Περί τοο παρόντος άνθρ. Ρ433 L203 Σύ με ούκ έάς Ρ222
Περί τοϋ παρόντος σε Ρ359 L206 Σύ με πεποίηκας L209
Περίβλεπτε κύριε μου Ρ184 Σύ μέν δικαστοϋ Ρ 199 L222
Περιττή μέν ή τών L186 Σύ μέν δυσχεράνεις Ρ417
Πεφιλοσόφηται τοοτο Ρ476 L242 Σύ μέν εδοξας Ρ 174
Πίστευσόν μοι, ύπέρτιμε Ρ145 Σύ μέν ήγιασμένη Ρ305
Πολλά δύνασθαι φιλίαν Ρ228 L106 Σύ μέν ίσως έλάττω L140
Πολλάκις έθαύμασα οτι Ρ114 Σύ μέν ίσως ημών L190
Πολλας και πολλάκις Ρ214 Σύ μέν 'ίσως ύπολαμβάνεις L187
Πολλοί μοι πολλάκις Ρ53 Σύ μέν ίσως, ώ Ρ116
Πολλοί το εναντίον Ρ520 Σύ μέν καλώς ποιείς L2 1 1
Πολλοί τών καταστησαμένων Ρ31 L246 Σύ μέν ό ποθεινός Ρ28 1
106 P. GAUTIER
Σύ μέν οϊει, θεοτίμητε L148 Τοιούτον έστιν, ω φίλτατοι Ρ509

Σύ μέν όπόσα βούλει L57 Τοιούτος έστιν αληθώς L28
Σύ μέν οπως αν L80
Σύ μέν περί της Ρ42 Τοιούτος
— — —έστιν ενδοξότατε
ό αληθής, Ρ 173
Σύ μέν φεύγεις και L161 — — — όποιος σύ Ρ284
Σύ μέν ώς έοικεν L166 Τοις μεγάλοις και τούτο Ρ472
σύ προς ήμας = ΤΩ βασιλεϋ Ρ101 L287 Τοις μέν άλλοις πάντων Ρ64 L240
Σύγχαιρέ μοι, μέγιστε Ρ225 Τολμηρόν το γράμμα Ρ3 1 9
|
Συνεκεφαλαίωσας ήμΐν Ρ221 Τολμήσας και αύθις Ρ318 L175

Συνουσίαν λέγεις Ρ360 Τον κώνωπα φασι Ρ 123
σώματος της ψυχής = Κωφόν Ρ79 L296 Τον παρόντα σοι μουσικόν L227
Τόν φυτευθέντα σοι Ρ293
|
Τα περί των προσώπων Ρ512 Τοσαύτα φιλοτιμότατε Ρ414

Ταΐς λογικαΐς τοο Ρ499 Τού νομικού πτυχίου Ρ 139
Ταΰτα μέν ά βούλεται Ρ5 1 5 L260 Τους γραφικούς τήν τέχνην Ρ84 L7
Ταϋτα μέν τα τοο L262 Τους μέν λοιπούς προς L228
Ταύτη ν δη πρώτην L230 Τούτο αυτό οπερ ήδειν L17
Τεχνύδριόν σοι Ρ99 Τούτο δή το ερώτημα Ρ518
Τη λεοντή και rf) L132 Τούτο δή το μέγα L39
Tfj μητρί τό έγκώμιον Ρ75 Τούτο έστι φιλίας L224
Tfj νοητή άμπέλω Ρ227 L100 Τούτο μάλιστα ρητορικόν Ρ69
Την γλυκεΐάν σου L41 Τούτο σε προ πάντων L147
Την γραφήν σου έκομισαμην L55 Τουτόνί τόν Μέλανδρον L131
Την έργασίαν ενταύθα Ρ445 Τρεις εμφαίνει τάς Pli L263
Την κεφαλήν μου Ρ209 Τρεις τάς άνωτάτω Ρ466
Τήν μέν οίκονομίαν Ρ470 L253 Τρία ταύτα είσιν Ρ300
Τήν πρόδρομόν σοι Ρ415 L233 Τρία ταΰτα είώθασιν Ρ460 L241
Τήν τοΟ μοναχού Ρ354 L202 Τρία ταΰτα προσμαρτυρεΐ Ρ14
Της θείας ό πατήρ Ρ33 L247 Τώ άγίω καί σεβασμίω' Ρ221
Τής συνδεδεμένης άνδρί Ρ335 Τώ άηττήτω καί Ρ257 L172
Τής τοΰ ΝαρσοΟ L136 Τώ έμώ βασιλεΐ Ρ55
Τί δέ μοι μετά L14 Τω κατά τήν ίστορίαν Ρ28
Τί έμοί και σοι Ρ 193 Τώ κορυφαίω καί τώ Ρ223
Τί κοινόν άνδρί L35 Τώ πάντων έμοί σοφών Ρ 192
Τί με περικυκλοΐς Ρ309 Τω Χοιροσφακτη έκείνω Ρ424
Τί μοι τάδε ή Ρ479 Τώ χρυσφ καί τήν Ρ52
Τί ποτέ σοι τούτο L137 Τών έν τοις ψαλμοΐς Ρ56 L234
Τί ποτέ ταΰτα και Ρ 134 Τών πρωτοτύπων ουρανού Ρ 108
Τί τοσούτον ήδικήσαμεν Ρ157 L178 Τών τοΰ πάππου Ρ51
Τί φήσω, φησίν ό Ρ490 L261
Τιμιώτατοι πατέρες, πλείων Ρ307 Υμάς περί υμών Ρ349 L191
Τίς άλλος ώς σύ Ρ270 Ύμείς μέν ευθύς Ρ118
Τίς άρα, τίς λόγος Ρ259 Ύμεΐς μέν καί ούτως L289
Τίς σου μακαριώτερος L141 Ύμείς μέν τό πρωτότοκος Ρ491 L258
Τίσι και πόσοις δώροις Ρ231 L117 Ύμεΐς τό καινοτομοΰνται Ρ513
Το άρχέτυπόν σου Ρ452
Το γράμμα σου άπέλαβον L213
Το δρέπανον ô τεθέαται Ρ484 Φίλος μοί έστιν ό Ρ216 L99
Τό καν τις ο'ίηται Ρ15 Φίλος τίς μοι τών L34
Τό μέν γράμμα σου L19 Φιλοσοφώ δέ ού Ρ96
Το μέν έμόν βούλημα Ρ244 Φιλοσόφως άγαν ό Ρ502
Το μέν ήμέτερον δόγμα Ρ97 Φίλτατε αδελφέ καί Ρ272
Τό πρώτον και νοητόν Ρ54 Φίλτατε αδελφέ, ού L29
Τό τοΟ σπληνός σώμα L297 Φίλτατε αδελφέ, τα Ρ423 L181
Τό φροντιστήριον L134 Φίλτατε μοι βασιλεΰ, μή L85
Τοιούτοι είσι, λογιώτατε L23 Φίλτατε μοι πάντων Ρ250
Τοιούτον έστιν άνήρ Ρ342 Φιλτάτη καί καλλίστη Ρ269
Χαίρω οϋτως σου L67 Ώς άρα λίαν σοφώς L237

Χαλδαϊκον λόγιον έστιν Ρ121 'Ως ευ τω Ίταλω Ρ57
Χαρακτηρίζειν τον άνδρα Ρ115 Ώς εϋκυκλος, ώς Ρ210
Χθες που μετά Μωυσέος Ρ23 'Ως ήδέως τον ποτάμιον Ρ211
Χρυσέ μου βεστάρχα και L78 Ώς ήδομαι, θεοτίμητε Ρ338
Χρυσέ μου βεστάρχα ό Ρ253 Ώς μέν άρτω σοι Ρ204 L102
Χρυσέ μου Καλοκυρέ L30 Ώς ό θαυμάσιος L130
Χρυσόβουλλος λόγος άντικρυς L285 Ώς περί συγγενούς Ρ351
Ώς σε ποθεί καί L74
"Ως τι πεποιηκότος L301
ΤΩ βασιλεο ήλιε και Ρ102 L286 Ώς ωραίος έν κάλλει Ρ163 L167
Ώ βασιλεϋ, προσθήκης (Ρ101) L287 "Ωσπερ βροτός πέφυκα Ρ454
ΤΩ καλλίστη και γλυκεία L158 "Ωσπερ είσί παρά τω Ρ514
ΤΩ ποίας ό δαίμων Ρ89 Ώσπερ εΐσίν ëvioi Ρ304
"Ω τί ποτέ μοι καί L4 "Ωσπερ τοις άγαθοΐς L303
108 P. GAUTIER
Table de CONCORDANCE P-L et L-P

Ρ L ρ L Ρ L Ρ L
1 252 133 280 233 97 413 92
4 255 157 178 234 5 415 233
8 236 163 167 235 2 423 181
11 263 177 146 243 6 425 200
26 238 178 11 257 172 429 218
27 244 185 111 258 3 430 204
31 246 186 112 263 196 431 168
32 248 187 110 264 183 432 194
33 247 188 113 267 179 433 203
38 290 195 173 268 160 435 59
45 294 196 47 276 176 435 193
50 302 199 222 282 47 436 188
56 234 203 101 310 81 453 249
58 192 204 102 318 175 456 256
64 240 205 103 322 49 458 267
66 9 207 96 323 46 460 241
68 288 208 104 327 177 469 259
78 282 215 98 341 153 470 253
79 296 216 99 348 182 476 242
84 7 217 184 349 191 477 243
87 292 224 109 350 48 487 254
90 278 227 100 353 207 488 251
101 287 228 106 354 202 490 261
102 286 229 107 356 170 491 258
103 295 230 116 357 169 504 257
120 284 231 117 358 205 506 250
125 283 232 108 359 206 515 260
L Ρ L Ρ L Ρ L Ρ
2 235 109 224 192 58 251 498
3 258 110 187 193 435 252 1
5 234 111 185 194 432 253 470
6 243 112 186 196 263 254 487
7 84 113 188 200 425 255 4
9 66 116 230 202 354 256 456
11 178 117 231 203 433 257 504
46 323 146 177 204 430 258 491
47 196 153 341 205 358 259 469
47 282 167 163 206 359 260 515
48 350 168 431 207 353 261 490
49 322 169 357 218 429 263 11
59 435 170 356 222 199 267 458
81 310 172 357 233 415 278 90
92 413 173 195 234 56 280 133
96 207 175 318 236 8 282 78
97 233 176 376 238 26 283 125
98 215 177 327 240 64 284 120
99 216 178 157 241 460 286 102
100 227 179 267 242 476 287 101
101 203 180 268 243 477 288 68
102 204 181 423 244 27 290 38
103 205 182 348 246 31 292 87
104 208 183 264 247 33 294 45
106 228 184 217 248 432 295 103
107 229 188 436 249 453 296 79
108 232 191 349 250 506 302 50
Liste des abréviations
Apostolios : Arsénios Apostolios, Γέρας ει μ ' όνομασείας σπάνιον των σπουδαίων,

ούκ αν άμάρτοις δηλαδή, τής αληθείας φίλε [Rome, Collège grec, c. 1519].
Aujac : Germaine Aujac, Michel Psellos et Denys d'Halicarnasse : le traité Sur la
composition des éléments du langage, REB 33, 1975, p. 257-276.
Bénakis : L. G. Bénakis, Χρόνος και αιών. 'Αντιπαράθεση ελληνικής και χριστιανικής
διδασκαλίας στο ανέκδοτο έργο τοϋ Μιχαήλ Ψελλοϋ, Φιλοσοφία 10-11, 1980-
1981, ρ. 403-406.
Bezobrazov, Michail Psell : P. Bezobrazov, Vizantijskij pisatel' gosudarstv'ennyj
dejatel Michail Psell. I. Biografija Psella, Moscou 1890.
Bidez : J. Bidez, Michel Psellus. Épître sur la chrysopée. Opuscules et extraits sur
l'alchimie, la météorologie et la démonologie. En appendice : Psellus, choix de
dissertations inédites (Catalogue des manuscrits alchimiques grecs, VI), Bruxell
es 1928.
Boissonade, Allegoriae : J. F. Boissonade, Tzetzae allegoriae lliadis. Accedunt Pselli
allegoriae quarum una inedita, Paris 1851.
Boissonade, Psellos : J. F. Boissonade, Psellos. Michael Psellus de qperatione daemo-
num cum nous Gaulmini. Accedunt inedita opuscula Pselli, Nuremberg 1838.
Réimpression Amsterdam 1964.
Bréhier : L. Bréhier, Un discours inédit de Psellos. Accusation du patriarche
Michel Cérulaire devant le synode (1059), REG 16, 1903, p. 375-416 ; 17, 1904,
p. 35-76.
Coxe : H. Coxe, Catalogi codicum manuscriptorum bibliothecae Bodleianae, I,
Oxford 1853.
Cramer, Anecdota Ox. : J. A. Cramer, Anecdota graeca e codd. manuscriptis biblio-
thecarum Oxoniensium, III, Oxford 1836.
Des Places : É. Des Places, Oracles chaldaïques avec un choix des commentaires
anciens, Paris 1971.
Gallaeus : S. Gallaeus, Sybillina oracula ex veteribus codicibus emendata ac restituta
et commentariis diversorum illustrata. Oracula magica Zoroastris cum scholiis
Plethonis et Pselli nunc primum édita, ex bibliotheca regia studio Johannis
Opsopoei, Amsterdam 1689.
Garzya, Encomio : A. Garzya, Un encomio del vino inedito di M. Psello, Byz. 35,
1965, p. 418-428.
Garzya, Versi : A. Garzya, Versi e un opusculo inediti di Michèle Psello, Naples 1966.
Gautier, Andronic Doucas : P. Gautier, Monodie inédite de Michel Psellos sur le
basileus Andronic Doucas, REB 24, 1966, p. 165-169.
Gautier, Chrysobulle : P. Gautier, Un chrysobulle de confirmation rédigé par
Michel Psellos, REB 33, 1976, p. 79-99.
Gautier, Monodies : P. Gautier, Monodies inédites de Michel Psellos, REB 36,
1978, p. 83-151.
Gautier, Theologica : P. Gautier, Michaelis Pselli Theologica (Bibliotheca Teubne-
riana, Leipzig). Sous presse.
Gesner : C. Gesner, Heraclidis qui Aristotelis aetate vixit Allegoriae in Homerifabulas
de dus, nunc primum e Greco sermone in Latinum translatae, Bâle 1 544.
Heimbach : G. E. Heimbach, 'Ανέκδοτα, II, Leipzig 1840.
Kurtz-Drexl : E. Kurtz-F. Drexl, Michaelis Pselli scripta minora, I-II, Milan 1936
et 1941.
Kyriakis : M. J. Kyriakis, Student life in eleventh-century Constantinople, Βυζαν
τινά!, 1975, p. 377-388.
110 P. GAUTIER
Levy : P. Levy, Michaelis Pselli de Gregorii Theologi charactere judicium. Accedit

eiusdem de Ioannis Chrysostomi charactere iudicium ineditum. Dissertation,
Leipzig-Beine 1912.
Mayer : A. Mayer, Psellos' Rede über den rhetorischen Charakter des Gregorios
von Nazianz, BZ 20, 1911, p. 27-100.
Miller : Ε. Miller, Recueil des Historiens des Croisades. Grecs, I, Paris 1875.
Papadopoulos-Kérameus : A. Papadopoulos-Kérameus, Γρηγόριος ό θεολόγος
κρινόμενος ύπο Μιχαήλ τοΟ Ψελλοϋ, ΖΜΝΡ, 1910, ρ. 1-25.
Ruelle, Musique : Ch.-E. Ruelle, Lettres sur la musique. Rapports sur une mission
littéraire et philologique en Espagne, Archives des missions scientifiques, III/2,
1875, p. 497-504, repris dans Études sur l'ancienne musique grecque, Paris 1875,
p. 120-127.
Ruelle, Psellos : Ch.-E. Ruelle, Ψελλός ανέκδοτος. Bibliographie des écrits inédits
de Michel Psellos suivie du texte de trois morceaux inédits de Psellos sur les
psaumes, Ό έν Κωνσταντινουπό^ φιλολογικός Σύλλογος. Είκοσιπενταετηρίς,
1861-1886. Παράρτημα τοΟ ιη τόμου, Constantinople 1888.
Sathas, Commentaires : C. Sathas, Sur les commentaires byzantins relatifs aux
comédies de Ménandre, aux poèmes d'Homère, etc. Notices et textes grecs
inédits, Annuaire de l'Association pour l'encouragement des études grecques en
France 9, 1875, p. 187-222.
Sathas, Fragments : C. Sathas, Fragments inédits des historiens grecs, Bulletin de
correspondance hellénique 1, 1877, p. 127-133, 201, 204-208, 309-314.
Sathas, MB 4 et MB 5 : C. Sathas, Μεσαιωνική βιβλιοθήκη, IV, Paris 1874 ; V,
Paris 1876.
Tafel, Eustathius : Th. Tafel, Eustathii metropolitae Thessalonicensis opuscula,
Francfort 1832, p. 351-361.
Tafel, Thessalonica : Th. Tafel, De Thessalonica eiusque agro. Dissertatio geogra-
phica, Berlin 1839.
Walz, Rhetores : C. Walz, Rhetores graeci, 3 et 5, Osnabrück 1968 (réimpression).
Weiss, Forschungen : G. Weiss, Forschungen zu den noch nicht edierten Schriften
des Michael Psellos, Βυζαντινά 4, 1972, p. 10-52.
Weiss, Beamte : G. Weiss, Die oströmische Beamte im Spiegel der Schriften des
Michael Psellos, Munich 1973.
Paul Gautier (f)

CNRS
et Institut français d'Études byzantines

Deux Manuscrits Pselliens: Le Parisinus Graecus 1182 Et Le Laurentianus Graecus 57-40

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Deux Manuscrits Pselliens: Le Parisinus Graecus 1182 Et Le Laurentianus Graecus 57-40

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

Paul Gautier

Deux manuscrits pselliens : le Parisinus graecus 1182 et le

Citer ce document / Cite this document :

Le Parisinus graecus 1182 et le Laurentianus graecus 57-40 sont deux

I. LE PARISINUS GRAECUS 1182

Ce manuscrit monumental, qui compte actuellement 319 folios, après

1. H. Omont, Inventaire sommaire des manuscrits grecs de la Bibliothèque Nationale, I,

4. Voir L. Petit, Les évêques de Thessalonique, EO 5, 1901-1902, p. 151 (n° 83) ; 6,

monastère, de fondation impériale, remontât au 14e siècle8. Quoi qu'il en

8. N. Chrysanthidès, Αυτοσχέδιος περιγραφή της Χαλκιδικής Χερσονήσου, Constant

Le contenu du Parisinus graecus 1 182 a fait l'objet de plusieurs descript

elle se borne à respecter le classement artificiel du manuscrit ; d'autre part,

des résultats remarquables14. Avantde le reprendre, il nous paraît indispens

Agencement des cahiers

Passons à l'examen codicologique du manuscrit. A l'origine, les cahiers,

Ces folios correspondant respectivement aux folios originels 100, 200 et

trois (cahiers 44-49), sur le numérotage de M1 et M2 ; écriture grêle et encre

Examen des quaternions

Abordons maintenant la composition du volume cahier par cahier

indépendants (nos 13-14), ni pour les f. 32v-33 (nos 46-47), du fait de

f. 136-143. Dix-neuvième quaternion, signé à la fois par M1 et M2 : λε'

et de M1, la dernière refaite par M3 en μα'. Avec ce cahier commence le

Ordre des cahiers

Examen des centaines

Reste à faire une dernière opération : reconstituer les quatre centaines de

Inventaire des textes

Trois éléments sont fournis pour chacun des textes : la suscription,

Éd. Gautier, Theologica, n° 91.

Éd. Gautier, Theologica, n° 107.

Éd. Gautier, Andronic Doucas, p. 167-169 ; Idem, Monodies, p. 124-126.

Éd. Garzya, Encomio, p. 423-428.

p. 408-411 (anonyme) ; Boissonade, Allegoriae, p. 343-354.

Éd. Kurtz-Drexl, I, p. 151-154 (texte complet débutant à la p. 145).

87 (f. 1ΟΟν-1ΟΓ). Χαρακτήρες Γρηγορίου τοϋ θεολόγου, τοϋ μεγάλου Βασιλείου,

Éd. Kurtz-Drexl, I, p. 31-32 (texte débutant à la p. 12).

Éd. Sathas, MB, 4, p. 303-387.

Éd. Opsapoeus, p. 53-113 ; Gallaeus, p. 90-108 ; PG 122, 1124-1149 ; Des

Inc. Άποδίδωμι μέν σοι ώσπερ

Éd. Sathas, MB, 5, n° 24, p. 260.

Éd. Sathas, MB, 5, n° 46, p. 278-279.

Éd. Sathas, MB, 5, n° 67, p. 299.

Éd. Sathas, MB, 5, n° 89, p. 333-334.

Éd. Tafel, Thessalonica, p. 361-364; PG 122, 1161-1166; P. Gautier,

Éd. Sathas, MB, 5, n° 128, p. 375.

310 (f. 223V). Anépigraphe. Inc. Έβούλετο μεν ό μοναχός ( = L η°81)

351 (f. 237V). Anépigraphe. Inc. Ώς περί συγγενοϋς

376 (f. 244v-245). Anépigraphe. Inc. Εί μέν και άλλω

400 (f. 25 Γ). Τφ μυστικφ. Inc. Ό Θεός ό τους άγιους

Éd. Bidez, p. 218 ; Gautier, Theologica, n° 9.

Éd. Gautier, Theologica, n° 27.

Éd. Gautier, Theologica, n° 43.

Éd. Gautier, Theologica, n° 59.

II. LE LAURENTIANUS GRAECUS 57-40

Le Laurentianus graecus 57-40, en papier oriental d'épaisseur moyenne,

31 (f. 28V). Τω Νικομήδειας. Inc. Βουλοίμην άν και πάνυ βουλοίμην, ει γε

Éd. Kurtz-Drexl, II, n° 72, p. 104-105.

83 (f. 45V). Τφ Άριστηνφ. Inc. Μη δυσχεράνης, ούκ άξιοΟμεν

Éd. Kurtz-Drexl, II, n° 109, p. 137-138.

Éd. Kurtz-Drexl, Π, η° 155, ρ. 177-178.

209 (f. 94). Anépigraphe. Inc. Σύ με πεποίηκας γράψαι

Éd. Kurtz-Drexl, I, p. 411-414.

Valentinien II (séisme d'Alexandrie), Justin Ier (séisme), Justinien

Table des incipit