‫ﺷﺄن ﻧﺰول آﯾﺎت – ﺑﺨﺶ دوم)ﺳﻮره ﻫﺎي ﻣﺎﺋﺪه‪ ،‬اﻧﻌﺎم‪ ،‬اﻋﺮاف‪ ،‬اﻧﻔﺎل و ﺗﻮﺑﻪ(‬ ‫»ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا«‬

‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪3‬‬

‫در ﭘﺎرهاى از رواﯾﺎت آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﯾﻬﻮد و ﻧﺼﺎرى ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن اﯾﻦ آﯾﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ آﯾﻪاى در ﮐﺘﺐ آﺳﻤﺎﻧﻰ ﻣﺎ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣـﺎ آن روز را روز‬
‫ﻋﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﻰدادﯾﻢ‪ .‬آﯾﺎ ﻣﻨﻈﻮر روزى اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﮑﺎم ﺑﺎﻻ درﺑﺎره ﮔﻮﺷﺘﻬﺎى ﺣﻼل و ﺣﺮام ﻧﺎزل ﺷﺪه؟ آﯾﺎ ﻣﻨﻈﻮر از آن روز ﻋﺮﻓﻪ در آﺧـﺮﯾﻦ ﺣـﺞ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ص‬
‫اﺳﺖ؟! و آﯾﺎ ﻣﺮاد روز ﻓﺘﺢ ﻣﮑﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﺰول اﯾﻦ ﺳﻮره ﻣﺪﺗﻬﺎ ﺑﻌﺪ از ﻓﺘﺢ ﻣﮑﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟! و ﯾﺎ ﻣﻨﻈﻮر روز ﻧﺰول آﯾﺎت ﺳـﻮره ﺑﺮاﺋـﺖ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫آﻧﻬﻢ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻗﺒﻞ از ﻧﺰول اﯾﻦ ﺳﻮره ﺑﻮده اﺳﺖ؟! آﯾﺎ روز ﻇﻬﻮر اﺳﻼم و ﯾﺎ ﺑﻌﺜﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻰ ﺑﺎ روز ﻧـﺰول‬
‫اﯾﻦ آﯾﻪ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻣﺘﻤﺎدى در ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﯿﭽﯿﮏ از اﺣﺘﻤﺎﻻت ﺷـﺸﮕﺎﻧﻪ ﻓـﻮق ﺑـﺎ ﻣﺤﺘﻮﯾـﺎت آﯾـﻪ ﺳـﺎزﮔﺎر ﻧﯿـﺴﺖ‪ .‬در اﯾﻨﺠـﺎ اﺣﺘﻤـﺎل‬
‫دﯾﮕﺮى ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻔﺴﺮان ﺷﯿﻌﻪ آن را در ﮐﺘﺐ ﺧﻮد آوردهاﻧﺪ و رواﯾﺎت ﻣﺘﻌﺪدى آن را ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻣﻰﮐﻨـﺪ و ﺑـﺎ ﻣﺤﺘﻮﯾـﺎت آﯾـﻪ ﮐـﺎﻣﻼ ﺳـﺎزﮔﺎر اﺳـﺖ و آن‬
‫اﯾﻨﮑﻪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر روز ﻏﺪﯾﺮ ﺧﻢ اﺳﺖ‪ ،‬روزى ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( اﻣﯿﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( را رﺳﻤﺎ ﺑﺮاى ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﻰ ﺧﻮد ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﮐـﺮد‪ ،‬آن‬
‫روز ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻔﺎر در ﻣﯿﺎن اﻣﻮاج ﯾﺎس ﻓﺮو رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ آﺋﯿﻦ اﺳﻼم ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ ﺷـﺨﺺ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬و ﺑـﺎ از ﻣﯿـﺎن رﻓـﺘﻦ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬اوﺿـﺎع ﺑـﻪ ﺣـﺎل ﺳـﺎﺑﻖ‬
‫ﺑﺮﮔﺮدد‪ ،‬و اﺳﻼم ﺗﺪرﯾﺠﺎ ﺑﺮﭼﯿﺪه ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮدﻧﺪ ﻣﺮدى ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻢ و ﺗﻘﻮا و ﻗﺪرت و ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻌﺪ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ در ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻰﻧﻈﯿﺮ‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻧﺸﯿﻨﻰ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪ و از ﻣﺮدم ﺑﺮاى او ﺑﯿﻌﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﯾﺎس و ﻧﻮﻣﯿﺪى ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﯾﻨـﺪه اﺳـﻼم آﻧﻬـﺎ را ﻓـﺮا ﮔﺮﻓـﺖ و‬
‫ﻓﻬﻤﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ آﺋﯿﻨﻰ اﺳﺖ رﯾﺸﻪدار و ﭘﺎﯾﺪار‪ .‬در اﯾﻦ روز ﺑﻮد ﮐﻪ آﺋﯿﻦ اﺳﻼم ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻬﺎﯾﻰ ﺧﻮد رﺳﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺪون ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺑﺮاى ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ( و ﺑﺪون روﺷﻦ ﺷﺪن وﺿﻊ آﯾﻨﺪه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬اﯾﻦ آﺋﯿﻦ ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻬﺎﯾﻰ ﻧﻤﻰرﺳﯿﺪ‪ .‬آن روز ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ رﻫﺒﺮ ﻻﯾﻘﻰ ﻫﻤﭽـﻮن ﻋﻠـﻰ ع ﺑـﺮاى‬
‫آﯾﻨﺪه ﻣﺮدم ﺗﮑﺎﻣﻞ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬و ﻧﯿﺰ آن روز ﺑﻮد ﮐﻪ اﺳﻼم ﺑﺎ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﺋﯿﻦ ﻧﻬﺎﯾﻰ از ﻃﺮف ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺮاﺋﻦ دﯾﮕـﺮ‪ :‬اﻟـﻒ‪ -‬در‬
‫ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻓﺨﺮ رازى و ﺗﻔﺴﯿﺮ روح اﻟﻤﻌﺎﻧﻰ و ﺗﻔﺴﯿﺮ اﻟﻤﻨﺎر در ذﯾﻞ اﯾﻦ آﯾﻪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻌﺪ از ﻧﺰول اﯾﻦ آﯾﻪ‪ ،‬ﺑـﯿﺶ از ﻫـﺸﺘﺎد و‬
‫ﯾﮏ روز ﻋﻤﺮ ﻧﮑﺮد‪.‬‬
‫ب‪ -‬در رواﯾﺎت ﻓﺮاواﻧﻰ ﮐﻪ از ﻃﺮق ﻣﻌﺮوف اﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ و ﺷﯿﻌﻪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﺻﺮﯾﺤﺎ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﻪ ﺷﺮﯾﻔﻪ ﻓﻮق در روز ﻏﺪﯾﺮ ﺧﻢ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﺑﻼغ‬
‫وﻻﯾﺖ ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬اﺧﺒﺎرى ﮐﻪ ﻧﺰول آﯾﻪ ﻓﻮق را در ﺟﺮﯾﺎن ﻏﺪﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﮐﺮده در ردﯾﻒ ﺧﺒﺮ واﺣﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﺗﻀﻌﯿﻒ ﺑﻌﻀﻰ‬
‫_____________________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪4‬‬
‫زﯾﺪ اﻟﺨﯿﺮ و "ﻋﺪى ﺑﻦ ﺣﺎﺗﻢ" ﮐﻪ دو ﻧﻔﺮ از ﯾﺎران ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﺪﻣﺖ ﺣﻀﺮت رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﻋﺮض ﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺟﻤﻌﯿﺘﻰ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﮕﻬﺎ‬
‫و ﺑﺎزﻫﺎى ﺷﮑﺎرى ﺻﯿﺪ ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬و ﺳﮕﻬﺎى ﺷﮑﺎرى ﻣﺎ ﺣﯿﻮاﻧﺎت وﺣﺸﻰ ﺣﻼل ﮔﻮﺷﺖ را ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ زﻧﺪه ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﻣـﺎ ﻣـﻰرﺳـﺪ و آن را ﺳـﺮ‬
‫ﻣﻰﺑﺮﯾﻢ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺳﮕﻬﺎ ﮐﺸﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺎ ﻓﺮﺻﺖ ذﺑﺢ آﻧﻬﺎ را ﭘﯿﺪا ﻧﻤﻰﮐﻨﯿﻢ و ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻰداﻧﯿﻢ ﺧﺪا ﮔﻮﺷﺖ ﻣﺮدار را ﺑﺮ ﻣﺎ ﺣﺮام ﮐـﺮده‪،‬‬
‫ﺗﮑﻠﯿﻒ ﻣﺎ ﭼﯿﺴﺖ؟ آﯾﻪ ‪ 4‬ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫____________________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪33‬‬
‫ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺸﺮﮐﺎن ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آب و ﻫﻮاى ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺎﺧﺖ‪ ،‬رﻧﮓ آﻧﻬﺎ زرد و ﺑﺪﻧﺸﺎن ﺑﯿﻤﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و‬
‫آﻟﻪ( ﺑﺮاى ﺑﻬﺒﻮدى آﻧﻬﺎ دﺳﺘﻮر داد ﺑﻪ ﺧﺎرج ﻣﺪﯾﻨﻪ در ﻧﻘﻄﻪ ﺧﻮش آب و ﻫﻮاﯾﻰ از ﺻﺤﺮا ﮐﻪ ﺷﺘﺮان زﮐﺎت را در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﭼﺮا ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ ﺑﺮوﻧﺪ و ﺿﻤﻦ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫از آب و ﻫﻮاى آﻧﺠﺎ‪ ،‬از ﺷﯿﺮ ﺗﺎزه ﺷﺘﺮان ﺑﻪ ﺣﺪ ﮐﺎﻓﻰ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﻬﺒﻮدى ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑـﻪ ﺟـﺎى ﺗـﺸﮑﺮ از ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ(‬
‫ﭼﻮﭘﺎﻧﻬﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎن را دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﺮﯾﺪه و ﭼﺸﻤﺎن آﻧﻬﺎ را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﮐﺸﺘﻨﺪ و ﺷﺘﺮان زﮐﺎة را ﻏﺎرت ﮐﺮده و از اﺳﻼم ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ( دﺳﺘﻮر داد آﻧﻬﺎ را دﺳﺘﮕﯿﺮ ﮐﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﺎن ﮐﺎرى ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﻮﭘﺎﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﺎزات درﺑـﺎره آﻧﻬـﺎ اﻧﺠـﺎم ﯾﺎﻓـﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨـﻰ ﭼـﺸﻢ آﻧﻬـﺎ را ﮐـﻮر‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ و دﺳﺖ و ﭘﺎى آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﯾﺪﻧﺪ و ﮐﺸﺘﻨﺪ ﺗﺎ دﯾﮕﺮان ﻋﺒﺮت ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﻣﺮﺗﮑﺐ اﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﺿﺪ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﻧـﺸﻮﻧﺪ‪ .‬آﯾـﻪ ‪ 33‬در ﺑـﺎره اﯾـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ اﺷـﺨﺎص ﻧـﺎزل‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ و ﻗﺎﻧﻮن اﺳﻼم را در ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ ﺷﺮح داد‪.‬‬
‫_____________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﺎت ‪ 41‬و ‪42‬‬
‫از اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﻧﻘﻞ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﯾﮑﻰ از اﺷﺮاف ﯾﻬﻮد ﺧﯿﺒﺮ ﮐﻪ داراى ﻫﻤﺴﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ زن ﺷـﻮﻫﺮدارى ﮐـﻪ او ﻫـﻢ از ﺧـﺎﻧﻮادهﻫـﺎى ﺳﺮﺷـﻨﺎس ﺧﯿﺒـﺮ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻨﺎﻓﻰ ﻋﻔﺖ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﯾﻬﻮدﯾﺎن از اﺟﺮاى ﺣﮑﻢ ﺗﻮرات )ﺳﻨﮕﺴﺎر ﮐﺮدن( در ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راه ﺣﻠﻰ ﻣـﻰﮔـﺸﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ آن دو را از ﺣﮑﻢ ﻣﺰﺑﻮر ﻣﻌﺎف ﺳﺎزد‪ ،‬در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﭘﺎىﺑﻨﺪ ﺑﻮدن ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺣﮑﺎم اﻟﻬﻰ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ ،‬اﯾـﻦ ﺑـﻮد ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﻫـﻢ ﻣـﺴﻠﮑﺎن ﺧـﻮد در ﻣﺪﯾﻨـﻪ ﭘﯿﻐـﺎم‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﮐﻪ ﺣﮑﻢ اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ را از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ )ﺗﺎ اﮔﺮ در اﺳﻼم ﺣﮑﻢ ﺳﺒﮑﺘﺮى ﺑﻮد آن را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ و در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻـﻮرت‬
‫آن را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻰ ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ و ﺷﺎﯾﺪ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠـﺐ ﮐﻨﻨـﺪ و ﺧـﻮد را دوﺳـﺖ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ(‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﺟﻤﻌﻰ از ﺑﺰرﮔﺎن ﯾﻬﻮد ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آن زن و ﻣﺮد ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺣﮑﻢ ﮐﻨﻢ ﻣﻰﭘﺬﯾﺮﯾﺪ؟ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ آﻣﺪهاﯾﻢ! در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺣﮑﻢ ﺳﻨﮕﺒﺎران ﮐﺮدن ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐـﻪ ﻣﺮﺗﮑـﺐ‬
‫زﻧﺎى ﻣﺤﺼﻨﻪ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬وﻟﻰ آﻧﻬﺎ از ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ ﺣﮑﻢ )ﺑﻪ ﻋﺬر اﯾﻨﮑﻪ در ﻣﺬﻫﺐ آﻧﻬﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﮑﻤﻰ ﻧﯿﺎﻣﺪه ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻰ ﮐﺮدﻧﺪ!(‪ .‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻫﻤﺎن ﺣﮑﻤﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﻮرات ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺰ آﻣﺪه‪ ،‬آﯾﺎ ﻣﻮاﻓﻘﯿﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﻰ از ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ داورى ﺑﻄﻠﺒﻢ و ﻫﺮ ﭼﻪ او از زﺑﺎن ﺗـﻮرات ﻧﻘـﻞ‬
‫ﮐﺮد ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آرى‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺑﻦ ﺻﻮرﯾﺎ ﮐﻪ در ﻓﺪك زﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰﮐﻨـﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﻋـﺎﻟﻤﻰاﺳـﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬او از ﻫﻤـﻪ ﯾﻬـﻮد ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮرات آﺷﻨﺎﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣﺪ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺗﺮا ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﮑﺘﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺗـﻮرات را ﺑـﺮ ﻣﻮﺳـﻰ‬
‫)ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﻧﺎزل ﮐﺮد و درﯾﺎ را ﺑﺮاى ﻧﺠﺎت ﺷﻤﺎ ﺷﮑﺎﻓﺖ و دﺷﻤﻦ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻋﻮن را ﻏﺮق ﻧﻤﻮد و در ﺑﯿﺎﺑﺎن ﺷﻤﺎ را از ﻣﻮاﻫﺐ ﺧـﻮد ﺑﻬـﺮهﻣﻨـﺪ ﺳـﺎﺧﺖ ﺳـﻮﮔﻨﺪ‬
‫ﻣﻰدﻫﻢ‪ ،‬ﺑﮕﻮ‪ :‬آﯾﺎ ﺣﮑﻢ ﺳﻨﮕﺒﺎران ﮐﺮدن در ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮردى در ﺗﻮرات ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﻪ؟ او در ﭘﺎﺳـﺦ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺳـﻮﮔﻨﺪى ﺑـﻪ ﻣـﻦ دادى ﮐـﻪ ﻧﺎﭼـﺎرم‬
‫ﺑﮕﻮﯾﻢ‪ .‬آرى‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﺣﮑﻤﻰ در ﺗﻮرات آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا از اﺟﺮاى اﯾـﻦ ﺣﮑـﻢ ﺳـﺮﭘﯿﭽﻰ ﻣـﻰﮐﻨﯿـﺪ؟ او در ﺟـﻮاب ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﯾﻦ ﺣﺪ را در ﺑﺎره اﻓﺮاد ﻋﺎدى اﺟﺮا ﻣﻰﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬وﻟﻰ در ﻣﻮرد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان و اﺷﺮاف ﺧﻮددارى ﻣﻰﻧﻤﻮدﯾﻢ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﻨﺎه‬
‫ﻣﺰﺑﻮر در ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺮﻓﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ رواج ﯾﺎﻓﺖ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮى ﯾﮑﻰ از رؤﺳﺎى ﻣﺎ ﻣﺮﺗﮑﺐ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ زﺷﺖ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻃﺒـﻖ ﻣﻌﻤـﻮل از ﻣﺠـﺎزات او ﺻـﺮف ﻧﻈـﺮ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻫﻤﯿﻦ اﺛﻨﺎ ﯾﮏ ﻓﺮد ﻋﺎدى ﻣﺮﺗﮑﺐ اﯾﻦ ﮐﺎر ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ او را ﺳﻨﮕﺒﺎران ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﯾﺸﺎن او اﻋﺘﺮاض ﮐﺮدﻧـﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اﮔـﺮ ﺑﻨـﺎ‬
‫ﻫﺴﺖ اﯾﻦ ﺣﮑﻢ اﺟﺮا ﺑﺸﻮد ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻮرد ﻫﺮ دو اﺟﺮا ﺑﺸﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﺎ ﻧﺸﺴﺘﯿﻢ و ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺳﺒﮑﺘﺮ از ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻨﮕﺴﺎر ﮐﺮدن ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﻤﻮدﯾﻢ و آن اﯾﻦ ﺑـﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ ﭼﻬﻞ ﺗﺎزﯾﺎﻧﻪ ﺑﺰﻧﯿﻢ و روى آﻧﻬﺎ را ﺳﯿﺎه ﮐﺮده و واروﻧﻪ ﺳﻮار ﻣﺮﮐﺐ ﮐﻨﯿﻢ و در ﮐﻮﭼﻪ و ﺑﺎزار ﺑﮕﺮداﻧﯿﻢ! در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و‬
‫آﻟﻪ( دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ آن ﻣﺮد و زن را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻨﮕﺴﺎر ﮐﻨﻨﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاﯾﺎ! ﻣﻦ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺴﻰ ﻫﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﺣﮑﻢ ﺗﺮا زﻧﺪه ﻧﻤﻮدم ﺑﻌﺪ از آﻧﮑـﻪ ﯾﻬـﻮد آن‬
‫را از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم آﯾﺎت ‪ 41‬و ‪ 42‬ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺰﺑﻮر را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻓﺸﺮده ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪.‬‬
‫_________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪49‬‬
‫ﺟﻤﻌﻰ از ﺑﺰرﮔﺎن ﯾﻬﻮد ﺗﻮﻃﺌﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻧﺰد ﻣﺤﻤﺪ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﻰروﯾﻢ ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ او را از آﺋﯿﻦ ﺧﻮد ﻣﻨﺤﺮف ﺳﺎزﯾﻢ‪ .‬ﻟﺬا ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ‬
‫اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪان و اﺷﺮاف ﯾﻬﻮدﯾﻢ و اﮔﺮ ﻣﺎ از ﺗﻮ ﭘﯿﺮوى ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻨﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﯾﻬﻮدﯾـﺎن ﺑـﻪ ﻣـﺎ اﻗﺘـﺪا ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ وﻟـﻰ در ﻣﯿـﺎن ﻣـﺎ و‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺘﻰ‪ ،‬ﻧﺰاﻋﻰ اﺳﺖ )در ﻣﻮرد ﯾﮏ ﻗﺘﻞ ﯾﺎ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮ( اﮔﺮ در اﯾﻦ ﻧﺰاع ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺎ داورى ﮐﻨﻰ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ اﯾﻤﺎن ﺧﻮاﻫﯿﻢ آورد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( از‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻗﻀﺎوﺗﻰ )ﮐﻪ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻧﺒﻮد( ﺧﻮددارى ﮐﺮد و اﯾﻦ آﯾﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪.‬‬
‫______________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪ 51‬ﺗﺎ ‪53‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎرى از ﻣﻔﺴﺮان ﻧﻘﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﺑﺪر‪ ،‬ﻋﺒﺎدة ﺑﻦ ﺻﺎﻣﺖ ﺧﺰرﺟﻰ ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ رﺳﯿﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﭘﯿﻤﺎﻧﺎﻧﻰ از ﯾﻬﻮد دارم ﮐـﻪ از ﻧﻈـﺮ ﻋـﺪد‬
‫زﯾﺎد و از ﻧﻈﺮ ﻗﺪرت ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬اﮐﻨﻮن ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺎ را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ و ﺣﺴﺎب ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ از دوﺳﺘﻰ و ﻫﻢ ﭘﯿﻤـﺎﻧﻰ‬
‫ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺮاﺋﺖ ﻣﻰﺟﻮﯾﻢ‪ ،‬ﻫﻢ ﭘﯿﻤﺎن ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪا و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ او اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﻦ اﺑﻰ ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻟﻰ ﻣﻦ از ﻫﻢ ﭘﯿﻤﺎﻧﻰ ﺑـﺎ ﯾﻬـﻮد ﺑﺮاﺋـﺖ ﻧﻤـﯽ ﺟـﻮﯾﻢ‪ ،‬زﯾـﺮا از ﺣـﻮادث‬
‫ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯿﺘﺮﺳﻢ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪم‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﻧﭽﻪ در ﻣﻮرد دوﺳﺘﻰ ﺑﺎ ﯾﻬﻮد ﺑﺮ ﻋﺒﺎده ﻣﯽ ﺗﺮﺳﯿﺪم‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻮ ﻧﯿـﺰ ﻣـﯽ ﺗﺮﺳـﻢ )و ﺧﻄـﺮ‬
‫اﯾﻦ دوﺳﺘﻰ و ﻫﻢ ﭘﯿﻤﺎﻧﻰ ﺑﺮاى ﺗﻮ از او ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ(‪ .‬ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻮن ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮم و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﻣﯿﮑـﻨﻢ‪ .‬اﯾـﻦ آﯾـﺎت ﻧـﺎزل ﺷـﺪ و‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را از ﻫﻢ ﭘﯿﻤﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﯾﻬﻮد و ﻧﺼﺎرى ﺑﺮ ﺣﺬر داﺷﺖ‪.‬‬
‫_____________________‬
 ‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪54‬‬
‫در رواﯾﺎت زﯾﺎدى ﮐﻪ از ﻃﺮق ﺷﯿﻌﻪ و اﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ وارد ﺷﺪه ﻣﻰﺧﻮاﻧﯿﻢ ﮐﻪ اﯾـﻦ آﯾـﻪ در ﻣـﻮرد ﻋﻠـﻰ )ﻋﻠﯿـﻪ اﻟـﺴﻼم( در ﻓـﺘﺢ ﺧﯿﺒـﺮ‪ ،‬ﯾـﺎ ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ" ﻧـﺎﮐﺜﯿﻦ" و"‬
‫ﻗﺎﺳﻄﯿﻦ" و" ﻣﺎرﻗﯿﻦ" )آﺗﺶاﻓﺮوزان ﺟﻨﮓ ﺟﻤﻞ‪ ،‬و ﺳﭙﺎه ﻣﻌﺎوﯾﻪ‪ ،‬و ﺧﻮارج( ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻟﺬا ﻣـﻰﺑﯿﻨـﯿﻢ ﮐـﻪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( ﺑﻌـﺪ از ﻋـﺪم‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰ ﻋﺪهاى از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﻟﺸﮕﺮ اﺳﻼم ﺑﺮاى ﻓﺘﺢ ﺧﯿﺒﺮ‪ ،‬ﯾﮏ ﺷﺐ در ﻣﺮﮐﺰ ﺳﭙﺎه اﺳﻼم رو ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬ﻻﻋﻄﯿﻦ اﻟﺮاﯾـﮥ ﻏـﺪا رﺟـﻼ‪ ،‬ﯾﺤـﺐ اﻟﻠﱠـﻪ و‬
‫رﺳﻮﻟﻪ و ﯾﺤﺒﻪ اﻟﻠﱠﻪ و رﺳﻮﻟﻪ‪ ،‬ﮐﺮارا ﻏﯿﺮ ﻓﺮار‪ ،‬ﻻ ﯾﺮﺟﻊ ﺣﺘﻰ ﯾﻔﺘﺢ اﻟﻠﱠﻪ ﻋﻠﻰ ﯾﺪه"‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﭘﺮﭼﻢ را ﻓﺮدا ﺑﻪ دﺳﺖ ﮐﺴﻰ ﻣـﻰﺳـﭙﺎرم ﮐـﻪ ﺧـﺪا و ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ را‬
‫دوﺳﺖ دارد و ﺧﺪا و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻧﯿﺰ او را دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻰ در ﭘﻰ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﻫﯿﭽﮕﺎه از ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰﮔﺮﯾﺰد و از اﯾﻦ ﻣﯿﺪان ﺑـﺎز ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﮔـﺸﺖ‪،‬‬
‫ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ دﺳﺖ او ﭘﯿﺮوزى را ﻧﺼﯿﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( درﺑﺎره اﯾﻦ آﯾﻪ ﺳﺆال ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻀﺮت دﺳﺖ ﺧﻮد‬
‫را ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪ" ﺳﻠﻤﺎن" زد و ﻓﺮﻣﻮد‪ ":‬اﯾﻦ و ﯾﺎران او و ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن او ﻫﺴﺘﻨﺪ"‪ .‬و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ از اﺳﻼم آوردن اﯾﺮاﻧﯿـﺎن و ﮐﻮﺷـﺸﻬﺎ و ﺗﻼﺷـﻬﺎى ﭘﺮﺛﻤـﺮ آﻧـﺎن ﺑـﺮاى‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺳﻼم در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﭘﯿﺸﮕﻮﯾﻰ ﮐﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬ﻟﻮ ﮐﺎن اﻟﺪﯾﻦ ﻣﻌﻠﻘﺎ ﺑﺎﻟﺜﺮﯾـﺎ ﻟﺘﻨﺎوﻟـﻪ رﺟـﺎل ﻣـﻦ اﺑﻨـﺎء اﻟﻔـﺎرس"‪ ،‬اﮔـﺮ دﯾـﻦ )و در رواﯾـﺖ‬
‫دﯾﮕﺮى اﮔﺮ ﻋﻠﻢ( ﺑﻪ ﺳﺘﺎره ﺛﺮﯾﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻣﺮداﻧﻰ از ﻓﺎرس آن را در اﺧﺘﯿﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬و در رواﯾﺎت دﯾﮕـﺮى ﻣـﻰﺧـﻮاﻧﯿﻢ اﯾـﻦ‬
‫آﯾﻪ در ﺑﺎره ﯾﺎران ﻣﻬﺪى )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﮐﻪ از آﺋﯿﻦ ﺣﻖ و ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﺮﺗـﺪ ﺷـﺪهاﻧـﺪ ﻣـﻰاﯾـﺴﺘﻨﺪ و ﺟﻬـﺎن را ﭘـﺮ از‬
‫اﯾﻤﺎن و ﻋﺪل و داد ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ رواﯾﺎت ﮐﻪ در ﺗﻔﺴﯿﺮ آﯾﻪ وارد ﺷﺪه ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻀﺎد ﻧﺪارد‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ آﯾﻪ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐـﻪ ﺳـﯿﺮه ﻗـﺮآن اﺳـﺖ ﯾـﮏ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻠﻰ و ﺟﺎﻣﻊ را ﺑﯿﺎن ﻣﻰﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﯾﺎ ﺳﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳﻰ ﻣﺼﺪاﻗﻬﺎى ﻣﻬﻢ آن ﻣﻰﺑﺎﺷﻨﺪ و ﮐﺴﺎن دﯾﮕﺮى ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻣﻰﮐﻨﻨـﺪ‬
‫ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در رواﯾﺎت از آﻧﻬﺎ ذﮐﺮى ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫_________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪55‬‬
‫از "ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس" ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه‪ :‬ﮐﻪ روزى در ﮐﻨﺎر ﭼﺎه زﻣﺰم ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺮاى ﻣﺮدم از ﻗـﻮل ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( ﺣـﺪﯾﺚ ﻧﻘـﻞ ﻣـﻰﮐـﺮد‪،‬‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺮدى ﮐﻪ ﻋﻤﺎﻣﻪاى ﺑﺮ ﺳﺮ داﺷﺖ و ﺻﻮرت ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه ﺑﻮد ﻧﺰدﯾﮏ آﻣﺪ و ﻫﺮ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﮐﻪ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس از ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ اﺳﻼم )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺣﺪﯾﺚ‬
‫ﻧﻘﻞ ﻣﯿﮑﺮد او ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺟﻤﻠﻪ" ﻗﺎل رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ" ﺣﺪﯾﺚ دﯾﮕﺮى از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻧﻤﻮد‪ .‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس او را ﻗﺴﻢ داد ﺗـﺎ ﺧـﻮد را ﻣﻌﺮﻓـﻰ ﮐﻨـﺪ‪ ،‬او‬
‫ﺻﻮرت ﺧﻮد را ﮔﺸﻮد و ﺻﺪا زد اى ﻣﺮدم! ﻫﺮ ﮐﺲ ﻣﺮا ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻣﻦ اﺑﻮذر ﻏﻔﺎرى ﻫﺴﺘﻢ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮔﻮﺷﻬﺎى ﺧﻮدم از رﺳﻮل ﺧﺪا )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟـﻪ(‬
‫ﺷﻨﯿﺪم‪ ،‬و اﮔﺮ دروغ ﻣﻰﮔﻮﯾﻢ ﻫﺮ دو ﮔﻮﺷﻢ ﮐﺮ ﺑﺎد‪ ،‬و ﺑﺎ اﯾﻦ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن را دﯾﺪم و اﮔﺮ دروغ ﻣﻰﮔﻮﯾﻢ ﻫﺮ دو ﮐﻮر ﺑﺎد‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ‬
‫و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬ﻋﻠﻰ ﻗﺎﺋﺪ اﻟﺒﺮرة و ﻗﺎﺗﻞ اﻟﮑﻔﺮة ﻣﻨﺼﻮر ﻣﻦ ﻧﺼﺮه ﻣﺨﺬول ﻣﻦ ﺧﺬﻟﻪ"‪ ،‬ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﭘﯿﺸﻮاى ﻧﯿﮑﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و ﮐﺸﻨﺪه ﮐﺎﻓﺮان‪ ،‬ﻫﺮ ﮐﺲ او را‬
‫ﯾﺎرىﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﯾﺎرﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ ،‬و ﻫﺮ ﮐﺲ دﺳﺖ از ﯾﺎرﯾﺶ ﺑﺮدارد‪ ،‬ﺧﺪا دﺳﺖ از ﯾﺎرى او ﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺑﻮذر اﺿﺎﻓﻪ ﮐـﺮد‪ :‬اى ﻣـﺮدم روزى از‬
‫روزﻫﺎ ﺑﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( در ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﺳﺎﺋﻠﻰ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪ و از ﻣﺮدم ﺗﻘﺎﺿﺎى ﮐﻤﮏ ﮐﺮد‪ ،‬وﻟﻰ ﮐﺴﻰ ﭼﯿﺰى ﺑﻪ او ﻧﺪاد‪ ،‬او‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﯾﺎ ﺗﻮ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎش ﮐﻪ ﻣﻦ در ﻣﺴﺠﺪ رﺳﻮل ﺗﻮ ﺗﻘﺎﺿﺎى ﮐﻤﮏ ﮐﺮدم وﻟﻰ ﮐﺴﻰ ﺟﻮاب ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﻪ ﻣـﻦ ﻧـﺪاد‪ ،‬در‬
‫ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺎل ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﮐﻪ در ﺣﺎل رﮐﻮع ﺑﻮد ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﮐﻮﭼﮏ دﺳﺖ راﺳﺖ ﺧﻮد اﺷﺎره ﮐﺮد‪ .‬ﺳﺎﺋﻞ ﻧﺰدﯾﮏ آﻣﺪ و اﻧﮕﺸﺘﺮ را از دﺳﺖ آن ﺣـﻀﺮت‬
‫ﺑﯿﺮون آورد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮐﻪ در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز ﺑﻮد اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ از ﻧﻤﺎز ﻓﺎرغ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳـﺮ ﺑـﻪ ﺳـﻮى آﺳـﻤﺎن ﺑﻠﻨـﺪ ﮐـﺮد و‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪ ":‬ﺧﺪاوﻧﺪا ﺑﺮادرم ﻣﻮﺳﻰ از ﺗﻮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﺮد ﮐﻪ روح او را وﺳﯿﻊ ﮔﺮداﻧﻰ و ﮐﺎرﻫﺎ را ﺑﺮ او آﺳﺎن ﺳﺎزى و ﮔﺮه از زﺑﺎن او ﺑﮕﺸﺎﯾﻰ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﮔﻔﺘـﺎرش‬
‫را درك ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﻣﻮﺳﻰ درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮد ﻫﺎرون را ﮐﻪ ﺑﺮادرش ﺑﻮد وزﯾﺮ و ﯾﺎورش ﻗﺮار دﻫﻰ و ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ او ﻧﯿﺮوﯾﺶ را زﯾﺎد ﮐﻨـﻰ و در ﮐﺎرﻫـﺎﯾﺶ ﺷـﺮﯾﮏ‬
‫ﺳﺎزى‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪا! ﻣﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺗﻮام‪ ،‬ﺳﯿﻨﻪ ﻣﺮا ﮔﺸﺎده ﮐﻦ و ﮐﺎرﻫﺎ را ﺑﺮ ﻣﻦ آﺳﺎن ﺳﺎز‪ ،‬از ﺧﺎﻧﺪاﻧﻢ ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( را وزﯾﺮ ﻣﻦ ﮔـﺮدان ﺗـﺎ ﺑـﻪ‬
‫وﺳﯿﻠﻪ او‪ ،‬ﭘﺸﺘﻢ ﻗﻮى و ﻣﺤﮑﻢ ﮔﺮدد"‪ .‬اﺑﻮذر ﻣﻰﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﻨﻮز دﻋﺎى ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﭘﺎﯾﺎن ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺟﺒﺮﺋﯿـﻞ ﻧـﺎزل ﺷـﺪ و ﺑـﻪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ‬
‫ﻢ اﻟ ﱠﻠ ‪‬ﻪ و‪ ‬ر‪‬ﺳ‪‬ﻮﻟُﻪ‪ ‬و‪ ‬اﻟﱠﺬِﯾﻦَ آﻣ‪‬ﻨُـﻮا ‪ ...‬اﻟﺒﺘـﻪ اﯾـﻦ ﺷـﺎن ﻧـﺰول از‬
‫ﮑ ‪‬‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺨﻮان‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺖ ﺑﺨﻮان‪" :‬إِﻧﱠﻤﺎ ‪‬و ِﻟ ‪‬ﯿ ُ‬
‫ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ( ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﮔﺎﻫﻰ در ﺟﺰﺋﯿﺎت و ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎﯾﻰ دارﻧﺪ وﻟﻰ اﺳﺎس و ﻋﺼﺎره ﻫﻤﻪ ﯾﮑﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫______________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪ 57‬و ‪58‬‬
‫دو ﻧﻔﺮ از ﻣﺸﺮﮐﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم "رﻓﺎﻋﻪ" و "ﺳﻮﯾﺪ"‪ ،‬اﻇﻬﺎر اﺳﻼم ﮐﺮدﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺟﺰء دار و دﺳﺘﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘـﺎن ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌـﻀﻰ از ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﺎ اﯾـﻦ دو ﻧﻔـﺮ رﻓـﺖ و آﻣـﺪ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ و اﻇﻬﺎر دوﺳﺘﻰ ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺧﻄﺎر ﮐﺮد ﮐﻪ از اﯾﻦ ﻋﻤﻞ دوري ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫_____________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪58‬‬
‫ﺟﻤﻌﻰ از ﯾﻬﻮد و ﺑﻌﻀﻰ از ﻧﺼﺎرى ﺻﺪاى ﻣﺆذن را ﮐﻪ ﻣﻰﺷﻨﯿﺪﻧﺪ و ﯾﺎ ﻗﯿﺎم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰدﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮه و اﺳﺘﻬﺰاء ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧـﺰول آﯾـﻪ‬
‫‪ 58‬ﻗﺮآن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را از ﻃﺮح دوﺳﺘﻰ ﺑﺎ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ اﻓﺮاد ﺑﺮ ﺣﺬر داﺷﺖ‪.‬‬
‫_____________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪ 59‬و ‪60‬‬
‫از ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺟﻤﻌﻰ از ﯾﻬﻮد ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣﺪﻧﺪ و درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬ﻋﻘﺎﺋﺪ ﺧـﻮد را ﺑـﺮاى آﻧﻬـﺎ ﺷـﺮح دﻫـﺪ‪ .‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ‬
‫)ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاى ﺑﺰرگ و ﯾﮕﺎﻧﻪ اﯾﻤﺎن دارم و آﻧﭽﻪ ﺑﺮ اﺑﺮاﻫﯿﻢ و اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ و اﺳﺤﺎق و ﯾﻌﻘﻮب و ﻣﻮﺳﻰ و ﻋﯿﺴﻰ و ﻫﻤﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﻟﻬﻰ‬
‫ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺣﻖ ﻣﻰداﻧﻢ‪ ،‬و در ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﺟﺪاﯾﻰ ﻧﻤﻰاﻓﮑﻨﻢ‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻋﯿﺴﻰ را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﯿﻢ و ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮى ﻧﻤﻰﭘﺬﯾﺮﯾﻢ‪ ،‬ﺳﭙﺲ اﻓﺰودﻧﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻫﯿﭻ آﺋﯿﻨﻰ را ﺑﺪﺗﺮ از آﺋﯿﻦ ﺷﻤﺎ ﺳﺮاغ ﻧﺪارﯾﻢ! اﯾﻦ آﯾﺎت ﻧﺎزل ﺷـﺪ و ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫____________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪67‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪاى از ﺣﺪﯾﺚ ﻣﻌﺮوف ﻏﺪﯾﺮ ﮐﻪ در ﮐﺘﺐ داﻧﺸﻤﻨﺪان اﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ و ﺷﯿﻌﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬در آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺎل ﻋﻤﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺠ‪‬ﮥ اﻟﻮداع‪ ،‬ﺑﺎ ﺷـﮑﻮه ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﺘﺮ در ﺣﻀﻮر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻗﻠﺒﻬﺎ در ﻫﺎﻟﻪاى از روﺣﺎﻧﯿﺖ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻟﺬت ﻣﻌﻨـﻮى اﯾـﻦ ﻋﺒـﺎدت ﺑـﺰرگ ﻫﻨـﻮز در ذاﺋﻘـﻪ‬
‫ﺟﺎﻧﻬﺎ اﻧﻌﮑﺎس داﺷﺖ‪ .‬ﯾﺎران ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮐﻪ ﻋﺪد آﻧﻬﺎ ﻓـﻮق اﻟﻌـﺎده زﯾـﺎد ﺑـﻮد‪ ،‬از ﺧﻮﺷـﺤﺎﻟﻰ درك اﯾـﻦ ﻓـﯿﺾ و ﺳـﻌﺎدت ﺑـﺰرگ در ﭘﻮﺳـﺖ‬
‫ﻧﻤﻰﮔﻨﺠﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( را ﺑﻌﻀﻰ ‪ 90‬ﻫﺰار و ﺑﻌﻀﻰ ‪ 114‬ﻫﺰار و ﺑﻌﻀﻰ ‪ 120‬ﻫﺰار و ﺑﻌﻀﻰ ‪ 124‬ﻫﺰار ﺑﯿﺎن ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﻣﺮدم ﻣﺪﯾﻨﻪ در اﯾﻦ ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( را ﻫﻤﺮاﻫﻰ ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺰﯾﺮه ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺮاى ﮐﺴﺐ ﯾﮏ اﻓﺘﺨﺎر ﺗـﺎرﯾﺨﻰ‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻓﺘﺎب ﺣﺠﺎز آﺗﺶ ﺑﺮ ﮐﻮهﻫﺎ و درهﻫﺎ ﻣﻰﭘﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﯿﺮﯾﻨﻰ اﯾﻦ ﺳﻔﺮ روﺣﺎﻧﻰ ﺑﻰﻧﻈﯿﺮ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﯿـﺰ را آﺳـﺎن‬
‫ﻣﻰﮐﺮد‪ ،‬ﻇﻬﺮ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮐﻢ ﮐﻢ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺟﺤﻔﻪو ﺳﭙﺲ ﺑﯿﺎﺑﺎﻧﻬﺎى ﺧﺸﮏ و ﺳﻮزان "ﻏﺪﯾﺮ ﺧﻢ" از دور ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻣﻰﺷـﺪ‪ .‬اﯾﻨﺠـﺎ در ﺣﻘﯿﻘـﺖ ﭼﻬـﺎرراﻫﻰ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺣﺠﺎز را از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬راﻫﻰ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺪﯾﻨﻪ در ﺷﻤﺎل‪ ،‬و راﻫﻰ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻋﺮاق در ﺷﺮق‪ ،‬و راﻫﻰ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻏﺮب و ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺼﺮ‬
‫و راﻫﻰ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﯾﻤﻦ در ﺟﻨﻮب ﭘﯿﺶ ﻣﻰرود و در ﻫﻤﯿﻦ ﺟﺎ ﺑﺎﯾﺪ آﺧﺮﯾﻦ ﺧﺎﻃﺮه و ﻣﻬﻤﺘـﺮﯾﻦ ﻓـﺼﻞ اﯾـﻦ ﺳـﻔﺮ ﺑـﺰرگ اﻧﺠـﺎم ﭘـﺬﯾﺮد‪ ،‬و ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﺎ‬
‫درﯾﺎﻓﺖ آﺧﺮﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﮐﻪ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺎﯾﺎﻧﻰ در ﻣﺎﻣﻮرﯾﺘﻬﺎى ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آﻣﯿﺰ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻮد از ﻫﻢ ﺟـﺪا ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬روز ﭘﻨﺠـﺸﻨﺒﻪ ﺳـﺎل دﻫـﻢ‬
‫ﻫﺠﺮت ﺑﻮد‪ ،‬و درﺳﺖ ﻫﺸﺖ روز از ﻋﯿﺪ ﻗﺮﺑﺎن ﻣﻰﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن دﺳﺘﻮر ﺗﻮﻗﻒ از ﻃﺮف ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟـﻪ( ﺑـﻪ ﻫﻤﺮاﻫـﺎن داده ﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﺎ‬
‫ﺻﺪاى ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎﯾﻰ را ﮐﻪ در ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﻗﺎﻓﻠﻪ در ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ دﻋﻮت ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻬﻠﺖ دادﻧـﺪ ﺗـﺎ ﻋﻘـﺐ اﻓﺘﺎدﮔـﺎن ﻧﯿـﺰ ﺑﺮﺳـﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮرﺷـﯿﺪ از ﺧـﻂ‬
‫ﻧﺼﻒ اﻟﻨﻬﺎر ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺆذن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﺎ ﺻﺪاى اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ دﻋﻮت ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ آﻣﺎده ﻧﻤﺎز ﻣـﻰﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻫـﻮا‬
‫ﺑﻘﺪرى داغ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﻋﺒﺎى ﺧﻮد را ﺑﻪ زﯾﺮ ﭘﺎ و ﻃﺮف دﯾﮕﺮ آن را ﺑﻪ روى ﺳﺮ ﺑﯿﻔﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت رﯾﮕﻬﺎى داغ ﺑﯿﺎﺑﺎن و‬
‫اﺷﻌﻪ آﻓﺘﺎب‪ ،‬ﭘﺎ و ﺳﺮ آﻧﻬﺎ را ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻰﮐﺮد‪ .‬ﻧﻪ ﺳﺎﯾﺒﺎﻧﻰ در ﺻﺤﺮا ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻰﺧﻮرد و ﻧﻪ ﺳﺒﺰه و ﮔﯿﺎه و درﺧﺘﻰ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻌﺪادى درﺧﺖ ﻟﺨﺖ و ﻋﺮﯾـﺎن ﺑﯿﺎﺑـﺎﻧﻰ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺮﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﺳﺨﺘﻰ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﻤﻌﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﭼﻨﺪ درﺧﺖ ﭘﻨﺎه ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎرﭼﻪاى ﺑﺮ ﯾﮑﻰ از اﯾﻦ درﺧﺘﺎن ﺑﺮﻫﻨﻪ اﻓﮑﻨﺪﻧﺪ و ﺳﺎﯾﺒﺎﻧﻰ ﺑﺮاى ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ‬
‫)ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺗﺮﺗﯿﺐ دادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺎدﻫﺎى داغ ﺑﻪ زﯾﺮ اﯾﻦ ﺳﺎﯾﺒﺎن ﻣﻰﺧﺰﯾﺪ و ﮔﺮﻣﺎى ﺳﻮزان آﻓﺘﺎب را در زﯾﺮ آن ﭘﺨﺶ ﻣﻰﮐﺮد‪ .‬ﻧﻤـﺎز ﻇﻬـﺮ ﺗﻤـﺎم ﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﺼﻤﯿﻢ داﺷﺘﻨﺪ ﻓﻮرا ﺑﻪ ﺧﯿﻤﻪﻫﺎى ﮐﻮﭼﮑﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ اﻃـﻼع داد ﮐـﻪ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاى ﺷﻨﯿﺪن ﯾﮏ ﭘﯿﺎم ﺗﺎزه اﻟﻬﻰ ﮐﻪ در ﺿﻤﻦ ﺧﻄﺒﻪ ﻣﻔﺼﻠﻰ ﺑﯿﺎن ﻣﻰﺷﺪ ﺧﻮد را آﻣﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷﺘﻨﺪ ﻗﯿﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﻠﮑﻮﺗﻰ او را در ﻻﺑﻼى ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻨﺒﺮى از ﺟﻬﺎز ﺷﺘﺮان ﺗﺮﺗﯿﺐ داده ﺷﺪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﺮ ﻓﺮاز آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‬
‫و ﻧﺨﺴﺖ ﺣﻤﺪ و ﺳﭙﺎس ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺠﺎ آورد و ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﭙﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﺮدم را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺳـﺎﺧﺖ و ﭼﻨـﯿﻦ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ زودى دﻋـﻮت ﺧـﺪا را‬
‫اﺟﺎﺑﺖ ﮐﺮده‪ ،‬از ﻣﯿﺎن ﺷﻤﺎ ﻣﻰروم‪ .‬ﻣﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ درﺑﺎره ﻣﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻬﺎدت ﻣﻰدﻫﯿﺪ؟ ﻣﺮدم ﺻﺪا ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬ﻧﺸﻬﺪ اﻧّﮏ ﻗـﺪ‬
‫ﺑﻠﻐﺖ و ﻧﺼﺤﺖ و ﺟﻬﺪت ﻓﺠﺰاك اﻟﻠﱠﻪ ﺧﯿﺮا"‪ ،‬ﻣﺎ ﮔﻮاﻫﻰ ﻣﻰدﻫﯿﻢ ﺗﻮ وﻇﯿﻔﻪ رﺳﺎﻟﺖ را اﺑﻼغ ﮐﺮدى و ﺷﺮط ﺧﯿﺮ ﺧـﻮاﻫﻰ را اﻧﺠـﺎم دادى و آﺧـﺮﯾﻦ ﺗـﻼش و‬
‫ﮐﻮﺷﺶ را در راه ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﺎ ﻧﻤﻮدى‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮا ﺟﺰاى ﺧﯿﺮ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﺷﻤﺎ ﮔﻮاﻫﻰ ﺑﻪ ﯾﮕﺎﻧﮕﻰ ﺧـﺪا و رﺳـﺎﻟﺖ ﻣـﻦ و ﺣﻘﺎﻧﯿـﺖ روز رﺳـﺘﺎﺧﯿﺰ و‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﺮدﮔﺎن در آن روز ﻧﻤﻰدﻫﯿﺪ؟! ﻫﻤﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آرى‪ ،‬ﮔﻮاﻫﻰ ﻣﻰدﻫﯿﻢ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪا ﮔﻮاه ﺑﺎش! ‪ ...‬ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اى ﻣﺮدم! آﯾﺎ ﺻـﺪاى‬
‫ﻣﺮا ﻣﻰﺷﻨﻮﯾﺪ؟ ‪ ...‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آرى و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن‪ ،‬ﺳﮑﻮت ﺳﺮاﺳﺮ ﺑﯿﺎﺑﺎن را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و ﺟﺰ ﺻﺪاى زﻣﺰﻣﻪ ﺑﺎد ﭼﯿﺰى ﺷﻨﯿﺪه ﻧﻤﻰﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ(‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ ... :‬اﮐﻨﻮن ﺑﻨﮕﺮﯾﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ دو ﭼﯿﺰ ﮔﺮاﻧﻤﺎﯾﻪ و ﮔﺮاﻧﻘﺪر ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﯾﺎدﮔﺎر ﻣﻰﮔﺬارم ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﮐﺮد؟ ﯾﮑﻰ از ﻣﯿﺎن ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺻﺪا زد‪ ،‬ﮐـﺪام دو‬
‫ﭼﯿﺰ ﮔﺮاﻧﻤﺎﯾﻪ ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﱠﻪ؟!‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اول ﺛﻘﻞ اﮐﺒﺮ‪ ،‬ﮐﺘﺎب ﺧﺪا اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺳـﻮى آن ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﭘﺮوردﮔـﺎر و ﺳـﻮى‬
‫دﯾﮕﺮش در دﺳﺖ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ‪ ،‬دﺳﺖ از داﻣﻦ آن ﺑﺮﻧﺪارﯾﺪ ﺗﺎ ﮔﻤﺮاه ﻧﺸﻮﯾﺪ‪ ،‬و اﻣﺎ دوﻣﯿﻦ ﯾﺎدﮔﺎر ﮔﺮاﻧﻘﺪر ﻣﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﻣﻨﻨﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﻄﯿﻒ ﺧﺒﯿـﺮ ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﺧﺒـﺮ‬
‫داده ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﻫﺮﮔﺰ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬از اﯾﻦ دو ﭘﯿﺸﻰ ﻧﮕﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ ﻫﻼك ﻣﻰﺷﻮﯾﺪ و ﻋﻘﺐ ﻧﯿﻔﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎز ﻫﻼك ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺮدم دﯾﺪﻧﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ اﻃﺮاف ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﮐﺮد ﮔﻮﯾﺎ ﮐﺴﻰ را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻰﮐﻨﺪ و ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ ﭼﺸﻤﺶ ﺑﻪ ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺧﻢ‬
‫ﺷﺪ و دﺳﺖ او را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮد‪ ،‬آن ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺳﻔﯿﺪى زﯾﺮ ﺑﻐﻞ ﻫﺮ دو ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺷﺪ و ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم او را دﯾﺪﻧﺪ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ ﮐـﻪ او ﻫﻤـﺎن اﻓـﺴﺮ ﺷﮑـﺴﺖﻧﺎﭘـﺬﯾﺮ‬
‫اﺳﻼم اﺳﺖ‪ ،‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺻﺪاى ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( رﺳﺎﺗﺮ و ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬اﯾﻬﺎ اﻟﻨﺎس ﻣﻦ اوﻟﻰ اﻟﻨﺎس ﺑﺎﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻣﻦ اﻧﻔﺴﻬﻢ"‪ ،‬ﭼـﻪ ﮐـﺴﻰ از ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﺧﻮد آﻧﻬﺎ ﺳﺰاوارﺗﺮ اﺳﺖ؟!‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪا و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( داﻧﺎﺗﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧـﺪا‪ ،‬ﻣـﻮﻟﻰ و‬
‫رﻫﺒﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻦ ﻣﻮﻟﻰ و رﻫﺒﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻢ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ از ﺧﻮدﺷﺎن ﺳﺰاوارﺗﺮم )و اراده ﻣﻦ ﺑﺮ اراده آﻧﻬﺎ ﻣﻘـﺪم( ﺳـﭙﺲ ﻓﺮﻣـﻮد‪" :‬ﻓﻤـﻦ ﮐﻨـﺖ ﻣـﻮﻻه ﻓﻌﻠـﻰ‬
‫ﻣﻮﻻه"‪ ،‬ﻫﺮ ﮐﺲ ﻣﻦ ﻣﻮﻻ و رﻫﺒﺮ او ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻋﻠﻰ‪ ،‬ﻣﻮﻻ و رﻫﺒﺮ او اﺳﺖ‪ .‬و اﯾﻦ ﺳﺨﻦ را ﺳﻪ ﺑﺎر و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰ از راوﯾﺎن ﺣﺪﯾﺚ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺑـﺎر ﺗﮑـﺮار ﮐـﺮد و ﺑـﻪ‬
‫ﺐ ﻣﻦ اﺣﺒ‪‬ﻪ و اﺑﻐﺾ ﻣﻦ اﺑﻐﻀﻪ و اﻧﺼﺮ ﻣﻦ ﻧﺼﺮه و اﺧـﺬل ﻣـﻦ‬
‫دﻧﺒﺎل آن ﺳﺮ ﺑﻪ ﺳﻮى آﺳﻤﺎن ﺑﺮداﺷﺖ و ﻋﺮض ﮐﺮد‪" :‬اﻟّﻠﻬﻢ وال ﻣﻦ واﻻه و ﻋﺎد ﻣﻦ ﻋﺎداه و اﺣ ‪‬‬
‫ﺧﺬﻟﻪ و ادر اﻟﺤﻖ ﻣﻌﻪ ﺣﯿﺚ دار"‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪا! دوﺳﺘﺎن او را دوﺳﺖ ﺑﺪار و دﺷﻤﻨﺎن او را دﺷﻤﻦ ﺑﺪار‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﺑﺪار آن ﮐﺲ ﮐﻪ او را ﻣﺤﺒـﻮب دارد‪ ،‬و ﻣﺒﻐـﻮض‬
‫ﺑﺪار آن ﮐﺲ ﮐﻪ او را ﻣﺒﻐﻮض دارد‪ ،‬ﯾﺎراﻧﺶ را ﯾﺎرى ﮐﻦ‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را ﮐﻪ ﺗﺮك ﯾﺎرﯾﺶ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﯾﺎرى ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺤﺮوم ﺳﺎز‪ ،‬و ﺣﻖ را ﻫﻤـﺮاه او ﺑـﺪار و او را از‬
‫ﺣﻖ ﺟﺪا ﻣﮑﻦ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬اﻻ ﻓﻠﯿﺒﻠﻎ اﻟﺸﺎﻫﺪ اﻟﻐﺎﺋﺐ"‪ ،‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺣﺎﺿﺮان وﻇﯿﻔﻪ دارﻧﺪ اﯾﻦ ﺧﺒﺮ را ﺑﻪ ﻏﺎﺋﺒﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﺒﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و‬
‫آﻟﻪ( ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﻋﺮق از ﺳﺮ و روى ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( و ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( و ﻣﺮدم ﻓﺮو ﻣﻰرﯾﺨﺖ‪ ،‬و ﻫﻨﻮز ﺻﻔﻮف ﺟﻤﻌﯿﺖ از ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺮق ﻧـﺸﺪه‬
‫ﻢ ﻧِﻌ‪‬ﻤ‪‬ﺘِﯽ ‪ ،"...‬اﻣﺮوز آﺋﯿﻦ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﮑ ‪‬‬
‫ﻢ و‪ ‬أَﺗْﻤ‪‬ﻤ‪‬ﺖ‪ ‬ﻋ َﻠ ‪‬ﯿ ُ‬
‫ﮑ ‪‬‬
‫ﻢ دِﯾ َﻨ ُ‬
‫ﮑ ‪‬‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ اﻣﯿﻦ وﺣﻰ ﺧﺪا ﻧﺎزل ﺷﺪ و اﯾﻦ آﯾﻪ را ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺧﻮاﻧﺪ‪" :‬ا ْﻟ ‪‬ﯿ ‪‬ﻮ ‪‬م أَﮐْﻤ‪‬ﻠْﺖ‪َ ‬ﻟ ُ‬
‫را ﮐﺎﻣﻞ و ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎم ﮐﺮدم‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪" :‬اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ‪ ،‬اﻟﻠﱠﻪ اﮐﺒﺮ ﻋﻠﻰ اﮐﻤﺎل اﻟﺪﯾﻦ و اﺗﻤﺎم اﻟﻨﻌﻤﮥ و رﺿﻰ اﻟﺮب ﺑﺮﺳـﺎﻟﺘﻰ‬
‫و اﻟﻮﻻﯾﮥ ﻟﻌﻠﻰ ﻣﻦ ﺑﻌﺪى"‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺧﺪاﯾﻰ ﮐﻪ آﺋﯿﻦ ﺧﻮد را ﮐﺎﻣﻞ و ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﻤﺎم ﮐﺮد‪ ،‬و از ﻧﺒـﻮت و رﺳـﺎﻟﺖ ﻣـﻦ و وﻻﯾـﺖ‬
‫ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﭘﺲ از ﻣﻦ راﺿﻰ و ﺧﺸﻨﻮد ﮔﺸﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺷﻮر و ﻏﻮﻏﺎﯾﻰ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم اﻓﺘـﺎد و ﻋﻠـﻰ )ﻋﻠﯿـﻪ اﻟـﺴﻼم( را ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖ ﺗﺒﺮﯾـﮏ‬
‫ﺦ ﻟـﮏ ﯾـﺎﺑﻦ‬
‫ﺦ ﺑـ ّ‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ و از اﻓﺮاد ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﺗﺒﺮﯾﮏ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺑﻮ ﺑﮑﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ را در ﺣﻀﻮر ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎرى ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪" :‬ﺑ ّ‬
‫ﻞ ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﺆﻣﻨﮥ"‪ ،‬آﻓﺮﯾﻦ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺎد‪ ،‬آﻓﺮﯾﻦ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺎد‪ ،‬اى ﻓﺮزﻧﺪ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ! ﺗﻮ ﻣﻮﻻ و رﻫﺒـﺮ ﻣـﻦ و ﺗﻤـﺎم ﻣـﺮدان و‬
‫اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ اﺻﺒﺤﺖ و اﻣﺴﯿﺖ ﻣﻮﻻى و ﻣﻮﻻ ﮐ ّ‬
‫زﻧﺎن ﺑﺎ اﯾﻤﺎن ﺷﺪى‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﯾﻦ ﭘﯿﻤﺎن در ﮔﺮدن ﻫﻤﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬و ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺮوف‪ ،‬از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و‬
‫آﻟﻪ( اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﺷﻌﺎرى ﺑﺴﺮاﯾﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ اﺷﻌﺎر ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد را ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪.‬‬
‫__________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪68‬‬
‫ﺟﻤﻌﻰ از ﯾﻬﻮد ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﺗﻮ اﻗﺮار ﻧﺪارى ﮐﻪ ﺗﻮرات از ﻃﺮف ﺧﺪا اﺳﺖ؟ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ(‬
‫ﺟﻮاب ﻣﺜﺒﺖ داد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﺗﻮرات را ﻗﺒﻮل دارﯾﻢ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻪ ﻏﯿﺮ آن اﯾﻤﺎن ﻧﺪارﯾﻢ )در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺗﻮرات ﻗﺪر ﻣﺸﺘﺮك ﻣﯿﺎن ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻗﺮآن ﮐﺘﺎﺑﻰ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آن ﻋﻘﯿﺪه دارﯾﺪ ﭘﺲ ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﻪ ﺗﻮرات را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ و ﻏﯿﺮ آن را ﻧﻔﻰ ﮐﻨﯿﻢ!(‪ .‬آﯾﻪ ‪ 68‬ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫_________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪ 82‬ﺗﺎ ‪86‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎرى از ﻣﻔﺴﺮان از ﺟﻤﻠﻪ" ﻃﺒﺮﺳﻰ" در" ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺒﯿﺎن" و" ﻓﺨﺮ رازى" و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه" اﻟﻤﻨﺎر" در ﺗﻔـﺴﯿﺮﻫﺎى ﺧـﻮد از ﻣﻔـﺴﺮان ﭘﯿـﺸﯿﻦ ﻧﻘـﻞ ﮐـﺮدهاﻧـﺪ ﮐـﻪ اﯾـﻦ‬
‫آﯾﺎت درﺑﺎره ﻧﺠﺎﺷﻰ زﻣﺎﻣﺪار ﺣﺒﺸﻪ در ﻋﺼﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( و ﯾﺎران او ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﺣﺪﯾﺜﻰ ﮐﻪ در ﺗﻔﺴﯿﺮ ﺑﺮﻫﺎن ﻧﻘﻞ ﺷـﺪه اﯾـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫ﻣﺸﺮوﺣﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ از رواﯾﺎت اﺳﻼﻣﻰ و ﺗﻮارﯾﺦ و ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻔﺴﺮان در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ :‬در ﺳﺎﻟﻬﺎى ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﻌﺜﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( و دﻋﻮت ﻋﻤﻮﻣﻰ او‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در اﻗﻠﯿﺖ ﺷﺪﯾﺪى ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮﯾﺶ ﺑﻪ ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻋﺮب ﺗﻮﺻﯿﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام‪ ،‬اﻓـﺮاد واﺑـﺴﺘﻪ ﺧـﻮد را ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( اﯾﻤﺎن آورده اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺷﺪﯾﺪ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻃﺮف ﻗﻮم و ﻗﺒﯿﻠﻪ ﺧﻮد ﺳﺨﺖ ﺗﺤﺖ ﻓـﺸﺎر‬
‫ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬آن روز ﺗﻌﺪاد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮاى دﺳﺖ زدن ﺑﻪ ﯾﮏ "ﺟﻬﺎد آزادﯾﺒﺨﺶ" ﮐﺎﻓﻰ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ اﯾـﻦ دﺳـﺘﻪ ﮐﻮﭼـﮏ‪ ،‬و‬
‫ﺗﻬﯿﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎﻫﻰ ﺑﺮاى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺑﯿﺮون ﺣﺠﺎز‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺳﺘﻮر ﻣﻬﺎﺟﺮت داد‪ ،‬و ﺣﺒﺸﻪ را ﺑﺮاى اﯾﻦ ﻣﻘﺼﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﺮﻣـﻮد و ﮔﻔـﺖ‪ ":‬در آﻧﺠـﺎ زﻣﺎﻣـﺪار ﺻـﺎﻟﺤﻰ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺳﺘﻢ و ﺳﺘﻤﮕﺮى ﺟﻠﻮﮔﯿﺮى ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ آﻧﺠﺎ ﺑﺮوﯾﺪ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﻰ در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﺎ ﺑﮕﺬارد"‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻧﺠﺎﺷﻰ‬
‫ﺑﻮد )ﻧﺠﺎﺷﻰ اﺳﻢ ﻋﺎﻣﻰ ﺑﻮد ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ" ﮐﺴﺮى" ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﻼﻃﯿﻦ ﺣﺒﺸﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﻢ ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( اﺻﺤﻤﻪ ﮐﻪ در زﺑﺎن‬
‫ﺣﺒﺸﻰ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﻋﻄﯿﻪ و ﺑﺨﺸﺶ اﺳﺖ ﺑﻮد(‪ .‬ﯾﺎزده ﻣﺮد و ﭼﻬﺎر زن از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻋﺎزم ﺣﺒﺸﻪ ﺷﺪﻧﺪ و از ﻃﺮﯾﻖ درﯾﺎ ﺑﺎ ﮐﺮاﯾﻪ ﮐﺮدن ﮐﺸﺘﻰ ﮐﻮﭼﮑﻰ راه ﺣﺒﺸﻪ را‬
‫ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ در ﻣﺎه رﺟﺐ ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻌﺜﺖ ﺑﻮد‪ ،‬و اﯾﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮت‪ ،‬ﻣﻬﺎﺟﺮت اول ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﯿﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ" ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ" و ﺟﻤﻌـﻰ دﯾﮕـﺮ‬
‫از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺣﺒﺸﻪ رﻓﺘﻨﺪ و ﻫﺴﺘﻪ اﺻﻠﻰ ﯾﮏ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻣﺘﺸﮑﻞ اﺳﻼﻣﻰ را ﮐﻪ از ‪ 82‬ﻧﻔﺮ ﻣﺮد و ﻋﺪه ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاى زن و ﮐﻮدك ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﻰﺷـﺪ ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬
‫آوردﻧﺪ‪ .‬ﻃﺮح اﯾﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﺑﺮاى ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺳﺨﺖ دردﻧﺎك ﺑﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺨﻮﺑﻰ ﻣﻰدﯾﺪﻧﺪ ﭼﯿﺰى ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺬﺷـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﯾـﮏ ﺟﻤﻌﯿـﺖ ﻣﺘـﺸﮑﻞ ﻧﯿﺮوﻣﻨـﺪ از‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮐﻪ ﺗﺪرﯾﺠﺎ اﺳﻼم را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﻣﻦ و اﻣﺎن ﺣﺒﺸﻪ رﻓﺘﻪاﻧﺪ روﺑﺮو ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺑﻬﻢ زدن اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و دو ﻧﻔﺮ از‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺎﻫﻮش و ﻓﻌﺎل و ﺣﯿﻠﻪﮔﺮ و ﭘﺸﺖ ﻫﻢ اﻧﺪاز ﯾﻌﻨﻰ" ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص" و" ﻋﻤﺎرة ﺑﻦ وﻟﯿﺪ" را ﺑﺮاى ﺑﻬﻢ زدن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺣﺒﺸﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدﻧﺪ و ﺑـﺎ‬
‫ﻫﺪاﯾﺎى ﻓﺮاواﻧﻰ ﺑﻪ ﺣﺒﺸﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﻧﺠﺎﺷﻰ ﺑﺎر ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻗﺒﻼ ﺑﺎ دادن ﻫﺪاﯾﺎى ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﯾﻰ ﺑﻪ اﻃﺮاﻓﯿﺎن ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻣﻮاﻓﻘﺖ آﻧﻬﺎ را ﺟﻠﺐ ﮐﺮده‬
‫و ﻗﻮل ﺗﺎﯾﯿﺪ و ﻃﺮﻓﺪارى از آﻧﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ " .‬ﻋﻤﺮو ﻋﺎص" ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد را از اﯾﻨﺠﺎ ﺷﺮوع ﮐﺮد‪ ،‬و ﺑﺎ ﻧﺠﺎﺷﻰ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﮑـﻪاﯾـﻢ"‬
‫ﺗﻌﺪادى از ﺟﻮاﻧﺎن ﺳﺒﮏ ﻣﻐﺰ در ﻣﯿﺎن ﻣﺎ ﭘﺮﭼﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪاﻧﺪ و از آﺋﯿﻦ ﻧﯿﺎﮐﺎن ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ ﺑﺪﮔﻮﯾﻰ از ﺧﺪاﯾﺎن ﻣـﺎ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ و آﺷـﻮب و ﻓﺘﻨـﻪ ﺑﭙـﺎ‬
‫ﮐﺮده و در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﺗﺨﻢ ﻧﻔﺎق ﭘﺎﺷﯿﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺷﻤﺎ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده و ﺑﻪ اﯾﻨﺠﺎ ﭘﻨﺎه آوردﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ از آن ﻣﻰﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺰ دﺳﺖ ﺑـﻪ‬
‫اﺧﻼلﮔﺮى زﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺴﭙﺎرﯾﺪ و ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺧﻮد ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﯿﻢ ‪ ...‬اﯾﻦ را ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻫﺪاﯾﺎﯾﻰ را ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻘﺪﯾﻢ داﺷـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺠﺎﺷﻰ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن اﯾﻦ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﮐﺸﻮرم ﺗﻤﺎس ﻧﮕﯿﺮم ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻢ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﻢ‪ ،‬و از آﻧﺠﺎ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﺑﺤـﺚ ﯾـﮏ ﺑﺤـﺚ ﻣـﺬﻫﺒﻰ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻧﯿﺰ در ﺟﻠﺴﻪاى در ﺣﻀﻮر ﺷﻤﺎ دﻋﻮت ﺷﻮد‪ .‬روز دﯾﮕﺮى در ﯾﮏ ﺟﻠﺴﻪ ﻣﻬـﻢ ﮐـﻪ اﻃﺮاﻓﯿـﺎن ﻧﺠﺎﺷـﻰ و ﺟﻤﻌـﻰ از داﻧـﺸﻤﻨﺪان‬
‫ﻣﺴﯿﺤﻰ و ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮﯾﺶ‪ ،‬ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺠﺎﺷـﻰ ﭘـﺲ از اﺳـﺘﻤﺎع ﺳـﺨﻨﺎن ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪﮔﺎن ﻗـﺮﯾﺶ رو ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﮐﺮد و از او ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﻌﻔﺮ ﭘﺲ از اداى اﺣﺘﺮام ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ از اﯾﻨﻬﺎ ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ آﯾﺎ ﻣﺎ ﺟـﺰو ﺑﺮدﮔـﺎن ﻓـﺮارى‬
‫اﯾﻦ ﺟﻤﻌﯿﺘﯿﻢ؟! ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺷﻤﺎ آزادﯾﺪ‪ .‬ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺆال ﮐﻨﯿﺪ آﯾﺎ آﻧﻬﺎ دﯾﻨﻰ ﺑﺮ ذﻣﻪ ﻣﺎ دارﻧﺪ ﮐﻪ آن را از ﻣﺎ ﻣﻰﻃﻠﺒﻨﺪ؟! ﻋﻤﺮو‪ :‬ﻧﻪ ﻣﺎ ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒـﻪاى‬
‫از ﺷﻤﺎ ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬ﺟﻌﻔﺮ‪ :‬آﯾﺎ ﺧﻮﻧﻰ از ﺷﻤﺎ رﯾﺨﺘﻪاﯾﻢ؟ ﮐﻪ آن را از ﻣﺎ ﻣﻰﻃﻠﺒﯿﺪ؟! ﻋﻤﺮو‪ :‬ﻧﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰى در ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺟﻌﻔﺮ‪ :‬ﭘﺲ از ﻣﺎ ﭼﻪ ﻣـﻰﺧﻮاﻫﯿـﺪ ﮐـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺎ را ﺷﮑﻨﺠﻪ و آزار دادﯾﺪ و ﻣﺎ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﻇﻠﻢ و ﺑﯿﺪادﮔﺮى ﺑﻮد ﺑﯿﺮون آﻣﺪﯾﻢ؟! ﺳﭙﺲ ﺟﻌﻔﺮ رو ﺑﻪ ﻧﺠﺎﺷﻰ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﺟﻤﻌﻰ ﻧـﺎدان‬
‫ﺑﻮدﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻰ ﻣﻰﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ ﻣﺮدار ﻣﻰﺧﻮردﯾﻢ‪ ،‬اﻧﻮاع ﮐﺎرﻫﺎى زﺷﺖ و ﻧﻨﮕﯿﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻰدادﯾﻢ‪ ،‬ﻗﻄﻊ رﺣﻢ ﻣﻰﮐﺮدﯾﻢ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤـﺴﺎﯾﮕﺎن ﺧـﻮﯾﺶ‬
‫ﺑﺪرﻓﺘﺎرى داﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪان ﻣﺎ ﺿﻌﯿﻔﺎن را ﻣﻰﺧﻮردﻧﺪ! وﻟﻰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮى در ﻣﯿﺎن ﻣﺎ ﻣﺒﻌﻮث ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ دﺳﺘﻮر داده اﺳﺖ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺒﯿﻪ و ﺷـﺮﯾﮏ را‬
‫از ﺧﺪا دور ﺳﺎزﯾﻢ و ﻓﺤﺸﺎ و ﻣﻨﮑﺮات و ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ و ﻗﻤﺎر را ﺗﺮك ﮔﻮﺋﯿﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ دﺳﺘﻮر داده ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﯿﻢ‪ ،‬زﮐـﺎت ﺑـﺪﻫﯿﻢ‪ ،‬ﻋـﺪاﻟﺖ و اﺣـﺴﺎن ﭘﯿـﺸﻪ ﮐﻨـﯿﻢ و‬
‫ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺧﻮد را ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﺋﯿﻢ‪ .‬ﻧﺠﺎﺷﻰ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﯿﺴﺎى ﻣﺴﯿﺢ ﻧﯿﺰ ﺑﺮاى ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪه ﺑﻮد! ﺳﭙﺲ از ﺟﻌﻔﺮ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﭼﯿﺰى از آﯾﺎﺗﻰ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﺎزل‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺣﻔﻆ دارى؟ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آرى و ﺳﭙﺲ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮره "ﻣﺮﯾﻢ" ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺴﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬در ﻣﻮرد آﯾﺎت ﺗﮑـﺎن دﻫﻨـﺪه اﯾـﻦ ﺳـﻮره ﮐـﻪ‬
‫ﻣﺴﯿﺢ و ﻣﺎدرش را از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻬﻤﺘﻬﺎى ﻧﺎروا ﭘﺎك ﻣﻰﺳﺎزد‪ ،‬اﺛﺮ ﻋﺠﯿﺒﻰ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻗﻄﺮه ﻫﺎى اﺷﮏ ﺷﻮق‪ ،‬از دﯾﺪﮔﺎن داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣـﺴﯿﺤﻰ ﺳـﺮازﯾﺮ‬
‫ﮔﺸﺖ‪ ،‬و ﻧﺠﺎﺷﻰ ﺻﺪا زد ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى ﺣﻘﯿﻘﺖ در اﯾﻦ آﯾﺎت ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ! ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐـﻪ "ﻋﻤـﺮو" ﺧﻮاﺳـﺖ در اﯾﻨﺠـﺎ ﺳـﺨﻨﻰ ﺑﮕﻮﯾـﺪ و ﺗﻘﺎﺿـﺎى‬
‫ﺳﭙﺮدن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﺪﺳﺖ وى ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺠﺎﺷﻰ دﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﮐﺮد‪ ،‬و ﻣﺤﮑﻢ ﺑﺮ ﺻﻮرت ﻋﻤﺮو ﮐﻮﺑﯿﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺎﻣﻮش ﺑـﺎش! ﺑـﻪ ﺧـﺪا ﺳـﻮﮔﻨﺪ اﮔـﺮ ﺑـﯿﺶ از اﯾـﻦ‬
‫ﺳﺨﻨﻰ در ﻣﺬﻣﺖ اﯾﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﮕﻮﯾﻰ ﺗﻮ را ﻣﺠﺎزات ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد! اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﮔﻔﺖ و رو ﺑﻪ ﻣﺎﻣﻮرﯾﻦ ﮐﺮد و ﺻﺪا زد‪ :‬ﻫﺪاﯾﺎى آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ آﻧـﺎن ﺑﺮﮔﺮداﻧﯿـﺪ و‬
‫آﻧﻬﺎ را از ﺣﺒﺸﻪ ﺑﯿﺮون ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ و ﯾﺎراﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ در ﮐﺸﻮر ﻣﻦ زﻧﺪﮔﻰ ﮐﻨﯿﺪ! اﯾﻦ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺛﺮ ﺗﺒﻠﯿﻐـﻰ ﻋﻤﯿﻘـﻰ ﮐـﻪ در زﻣﯿﻨـﻪ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن اﺳﻼم ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺮدم ﺣﺒﺸﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﮑﻪ ﺟﺪا روى اﯾﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺣﺴﺎب ﮐﻨﻨـﺪ‪ ،‬و ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗـﺎزه وارد را ﺑـﺮاى آن‬
‫روز ﮐﻪ ﻗﺪرت ﮐﺎﻓﻰ ﺑﯿﺎﺑﻨﺪ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ رواﻧﻪ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻫﺠﺮت ﮐﺮد و ﮐﺎر اﺳﻼم ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ" ﺣﺪﯾﺒﯿﻪ" اﻣﻀﺎ‬
‫ﺷﺪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻓﺘﺢ" ﺧﯿﺒﺮ" ﮔﺸﺖ‪ ،‬در آن روز ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻓﺮط ﺷﺎدى ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ در ﻫﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﮐـﺎﻧﻮن ﺧﻄـﺮ ﯾﻬـﻮد‬
‫در ﭘﻮﺳﺖ ﻧﻤﻰﮔﻨﺠﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬از دور ﺷﺎﻫﺪ ﺣﺮﮐﺖ دﺳﺘﺠﻤﻌﻰ ﻋﺪهاى ﺑﺴﻮى ﺳﭙﺎه اﺳﻼم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﯿـﺰى ﻧﮕﺬﺷـﺖ ﮐـﻪ ﻣﻌﻠـﻮم ﺷـﺪ اﯾـﻦ ﺟﻤﻌﯿـﺖ ﻫﻤـﺎن ﻣﻬـﺎﺟﺮان‬
‫ﺣﺒﺸﻪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻏﻮش وﻃﻦ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻰ ﮐﻪ ﻗﺪرﺗﻬﺎى اﻫﺮﯾﻤﻨﻰ دﺷﻤﻨﺎن در ﻫﻢ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﻬﺎل اﺳﻼم ﺑﻪ ﻗﺪر ﮐﺎﻓﻰ رﯾﺸﻪ دواﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ‬
‫)ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه "ﺟﻌﻔﺮ" و ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺣﺒﺸﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺎرﯾﺨﻰ را ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻻ ادرى اﻧﺎ ﺑﻔﺘﺢ ﺧﯿﺒﺮ اﺳـﺮ ام ﺑﻘـﺪوم ﺟﻌﻔـﺮ؟!‪ ":‬ﻧﻤﯿـﺪاﻧﻢ از ﭘﯿـﺮوزى‬
‫ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ از ﺷﺎﻣﯿﺎن ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن آﻧﻬﺎ ﯾﮏ راﻫﺐ ﻣﺴﯿﺤﻰ ﺑﻮد و ﺗﻤﺎﯾـﻞ ﺷـﺪﯾﺪ‬ ‫ﺧﯿﺒﺮ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﺘﺮ ﺑﺎﺷﻢ ﯾﺎ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺟﻌﻔﺮ"؟‬
‫ﺑﻪ اﺳﻼم ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﭘﺲ از ﺷﻨﯿﺪن آﯾﺎت ﺳﻮره ﯾﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮﯾﻪ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭼﻘﺪر اﯾﻦ‬
‫آﯾﺎت ﺑﻪ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت راﺳﺘﯿﻦ ﻣﺴﯿﺢ ﺷﺒﺎﻫﺖ دارد‪ .‬و ﻃﺒﻖ رواﯾﺘﻰ ﮐﻪ در ﺗﻔﺴﯿﺮ اﻟﻤﻨﺎر از ﺳﻌﯿﺪ ﺑﻦ ﺟﺒﯿﺮ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻧﺠﺎﺷﻰ ﺳﻰ ﻧﻔﺮاز ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﯾﺎران ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫اﻇﻬﺎر ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( و آﺋﯿﻦ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬و ﻫﻤﺎﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن آﯾﺎت ﺳﻮره ﯾﺲ ﮔﺮﯾﺴﺘﻨﺪ و اﺳﻼم را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨـﺪ آﯾـﺎت‬
‫ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و از اﯾﻦ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺗﺠﻠﯿﻞ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﺎن ﻧﺰول ﻣﻨﺎﻓﺎت ﺑﺎ آن ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه در اواﺧﺮ ﻋﻤﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( ﻧـﺎزل ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫زﯾﺮا اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ آﯾﺎت ﺳﻮره اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﻌﻀﻰ از آﯾﺎت در ﺣﻮادث ﻗﺒﻞ ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪﺳﺘﻮر ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و‬
‫آﻟﻪ( ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﻬﺎى در اﯾﻦ ﺳﻮره ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫__________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪ 87‬ﺗﺎ ‪89‬‬
‫روزى ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( درﺑﺎره رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ و وﺿﻊ ﻣﺮدم در آن دادﮔﺎه ﺑﺰرگ اﻟﻬﻰ ﺑﯿﺎﻧﺎﺗﻰ ﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﯿﺎﻧﺎت ﻣﺮدم را ﺗﮑﺎن داد و ﺟﻤﻌﻰ ﮔﺮﯾﺴﺘﻨﺪ ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل آن ﺟﻤﻌﻰ از ﯾﺎران ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎرهاى از ﻟﺬاﺋﺬ و راﺣﺘﯿﻬﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺗﺤﺮﯾﻢ ﮐﺮده و ﺑﻪ ﺟﺎى آن ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬اﻣﯿﺮ‬
‫ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﺮد ﮐﻪ ﺷﺒﻬﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺨﻮاﺑﺪ و ﻣﺸﻐﻮل ﻋﺒﺎدت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻼل ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﻤﻪ روز روزه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺜﻤـﺎن ﺑـﻦ ﻣﻈﻌـﻮن‬
‫ﻗﺴﻢ ﯾﺎد ﮐﺮد ﮐﻪ آﻣﯿﺰش ﺟﻨﺴﻰ را ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺮك ﮔﻮﯾﺪ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﭘﺮدازد‪ .‬روزى ﻫﻤﺴﺮ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﻈﻌﻮن ﻧﺰد ﻋﺎﯾﺸﻪ آﻣﺪ‪ ،‬او زن ﺟﻮان و ﺻـﺎﺣﺐ‬
‫ﺟﻤﺎﻟﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﺎﯾﺸﻪ از وﺿﻊ او ﻣﺘﻌﺠ‪‬ﺐ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻪ ﺧﻮدت ﻧﻤﻰرﺳﻰ‪ ،‬و زﯾﻨﺖ ﻧﻤﻰﮐﻨﻰ؟! در ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاى ﭼﻪ ﮐﺴﻰ زﯾﻨﺖ ﮐﻨﻢ؟ ﻫﻤﺴﺮم ﻣـﺪﺗﻰ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺗﺮك ﮔﻔﺘﻪ و رﻫﺒﺎﻧﯿﺖ ﭘﯿﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ! اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﮔﻮش ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( رﺳـﯿﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣـﺎن داد ﻫﻤـﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﻪ ﻣـﺴﺠﺪ آﯾﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﺮدم در ﻣﺴﺠﺪ اﺟﺘﻤﺎع ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻى ﻣﻨﺒﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺣﻤﺪ و ﺛﻨﺎى ﭘﺮوردﮔﺎر ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻌﻀﻰ از ﺷﻤﺎ ﭼﯿﺰﻫﺎى ﭘﺎﮐﯿﺰه را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺣﺮام‬
‫ﮐﺮدهاﯾﺪ؟ ﻣﻦ ﺳﻨﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﻰﮐﻨﻢ ﻫﺮ ﮐﺲ از آن روى ﮔﺮداﻧﺪ از ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺷﺐ را ﻣﻰﺧﻮاﺑﻢ و ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮاﻧﻢ آﻣﯿـﺰش دارم و‬
‫ﻫﻤﻪ روزﻫﺎ را روزه ﻧﻤﻰﮔﯿﺮم‪ .‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دﺳﺘﻮر ﻧﻤﻰدﻫﻢ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺸﯿﺸﺎن ﻣﺴﯿﺤﻰ و رﻫﺒﺎﻧﻬﺎ ﺗﺮك دﻧﯿﺎ ﮔﻮﺋﯿـﺪ زﯾـﺮا اﯾـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ دﯾﺮﻧﺸﯿﻨﻰ در آﺋﯿﻦ ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬رﻫﺒﺎﻧﯿﺖ اﻣﺖ ﻣﻦ در ﺟﻬﺎد اﺳﺖ )اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺗﺮك دﻧﯿﺎ ﮔﻮﺋﯿﺪ ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﻪ در راه ﺳﺎزﻧﺪهاى ﻫﻤﭽﻮن ﺟﻬـﺎد ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫‪ (...‬ﺑﺮ ﺧﻮد ﺳﺨﺖ ﻧﮕﯿﺮﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺟﻤﻌﻰ از ﭘﯿﺸﯿﻨﯿﺎن ﺷﻤﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺳﺨﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺮ ﺧﻮد ﻫﻼك ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ اﯾﻦ اﻣﻮر را ﺗـﺮك ﮐﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اى ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ! ﻣﺎ در اﯾﻦ راه ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﺮدهاﯾﻢ وﻇﯿﻔﻪ ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻮﮔﻨﺪﻣﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟ اﯾﻦ آﯾﺎت ﻧﺎزل ﺷـﺪ و ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﭘﺎﺳـﺦ ﮔﻔـﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﺳﻮﮔﻨﺪﻫﺎى ﻓﻮق ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮﮔﻨﺪى ﮐﻪ از ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﻈﻌﻮن ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﭼﻮن ﻣﻨﺎﻓﺎت ﺑﺎ ﺣﻖ ﻫﻤﺴﺮش داﺷﺘﻪ اﺳـﺖ ﻣـﺸﺮوع ﻧﺒـﻮده‪ ،‬وﻟـﻰ در‬
‫ﻣﻮرد ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( درﺑﺎره ﺑﯿﺪار ﻣﺎﻧﺪن ﺷﺐ و اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬اﻣﺮ ﻣﺒﺎح و ﻣﺠﺎزى ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ از آﯾﺎت اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻰﺷـﻮد ﮐـﻪ اوﻟـﻰ و‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎرى ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻤﺮ اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﻧﮑﻨﺪ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻫﯿﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻰ ﺑﺎ ﻣﻘﺎم ﻋﺼﻤﺖ ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﻧﺪارد ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻧﻈﯿﺮ آن را در‬
‫ﮏ" اى ﭘﯿﻐﻤﺒـﺮ! ﭼـﺮا‬
‫ت َأز‪‬واﺟِـ ‪‬‬
‫ﮏ َﺗ ‪‬ﺒ َﺘﻐِﯽ ‪‬ﻣﺮْﺿـﺎ ‪‬‬
‫ﻞ اﻟ ﱠﻠ ‪‬ﻪ َﻟ ‪‬‬
‫ﺣ ﱠ‬
‫ﺤ ﱢﺮ ‪‬م ﻣﺎ َأ ‪‬‬
‫ﺑﺎره ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻧﯿﺰ در ﺳﻮره ﺗﺤﺮﯾﻢ آﯾﻪ ﯾﮏ ﻣﻰﺧﻮاﻧﯿﻢ‪" :‬ﯾﺎ َأ ‪‬ﯾﻬ‪‬ﺎ اﻟﻨﱠﺒِﯽ‪ ‬ﻟِﻢ‪ُ ‬ﺗ ‪‬‬
‫ﭘﺎرهاى از اﻣﻮرى ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﻼل اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺿﺎﯾﺖ ﻫﻤﺴﺮاﻧﺖ ﺑﺮ ﺧﻮد ﺣﺮام ﻣﻰﮐﻨﻰ؟‬
‫_______________________________‬
 ‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪ 90‬و ‪91‬‬
‫از ﺳﻌﺪ ﺑﻦ وﻗﺎص ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﻰﮔﻮﯾﺪ‪ :‬اﯾﻦ آﯾﻪ در ﺑﺎره ﻣﻦ ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻣـﺮدى از اﻧـﺼﺎر ﻏـﺬاﯾﻰ ﺗﻬﯿـﻪ ﮐـﺮده ﺑـﻮد و ﻣـﺎ را دﻋـﻮت ﮐـﺮد‪ .‬ﺟﻤﻌـﻰ در‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻣﯿﻬﻤﺎﻧﻰ او ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺻﺮف ﻏﺬا ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و اﯾﻦ ﻗﺒﻞ از ﺗﺤﺮﯾﻢ ﺷﺮاب در اﺳﻼم ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﻐﺰ آﻧﻬﺎ از ﺷﺮاب ﮔﺮم ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ذﮐﺮ اﻓﺘﺨﺎرات ﺧﻮد ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻢ ﮐﻢ ﮐﺎر ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ اﯾﻨﺠﺎ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﻰ از آﻧﻬﺎ اﺳـﺘﺨﻮان ﺷـﺘﺮى را ﺑﺮداﺷـﺖ و ﺑـﺮ ﺑﯿﻨـﻰ ﻣـﻦ ﮐﻮﺑﯿـﺪ و آن را‬
‫ﺷﮑﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( رﺳﯿﺪم و اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن را ﻋﺮض ﮐﺮدم در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ‪.‬‬
‫___________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪93‬‬
‫در ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻧﺰول آﯾﻪ ﺗﺤﺮﯾﻢ ﺷﺮاب و ﻗﻤﺎر‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ از ﯾﺎران ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اﮔـﺮ اﯾـﻦ دو ﮐـﺎر اﯾـﻦ ﻫﻤـﻪ ﮔﻨـﺎه‬
‫دارد‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﺑﺮادران ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺎ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﻧﺰول اﯾﻦ آﯾﻪ از دﻧﯿﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻫﻨﻮز اﯾﻦ دو ﮐﺎر را ﺗﺮك ﻧﮑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﺷﻮد؟ آﯾﻪ ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷـﺪ و ﺑـﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫__________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪ 94‬و ‪95‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺳﺎل ﺣﺪﯾﺒﯿﻪ ﺑﺮاى ﻋﻤﺮه ﺑﺎ ﺣﺎل اﺣﺮام ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬در وﺳﻂ راه ﺑﺎ ﺣﯿﻮاﻧﺎت وﺣﺸﻰ ﻓﺮاواﻧـﻰ‬
‫روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮرى ﮐﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ دﺳﺖ و ﻧﯿﺰهﻫﺎ ﺻﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ!‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮑﺎرﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺪرى زﯾﺎد ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﻧﻮﺷـﺘﻪاﻧـﺪ دوش ﺑـﺪوش ﻣﺮﮐﺒﻬـﺎ و از‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﺧﯿﻤﻪﻫﺎ رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آﯾﺎت ﻓﻮق در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را از ﺻﯿﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺣﺬر داﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺧﻄﺎر ﮐﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﯾﮏ ﻧـﻮع‬
‫اﻣﺘﺤﺎن ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫______________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪ 101‬و ‪102‬‬
‫از ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬روزى ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺧﻄﺒﻪاى ﺧﻮاﻧﺪ و دﺳﺘﻮر ﺧﺪا را درﺑﺎره ﺣﺞ ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺨﺼﻰ ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬
‫ﻋﮑﺎﺷﻪ و ﺑﻪ رواﯾﺘﻰ ﺳﺮاﻗﻪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﺑﺮاى ﻫﺮ ﺳﺎل اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻤﻪ ﺳﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺞ ﺑﺠﺎ ﺑﯿﺎورﯾﻢ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ ﺳﺆال او ﭘﺎﺳﺦ ﻧﮕﻔﺖ‪،‬‬
‫وﻟﻰ او ﻟﺠﺎﺟﺖ ﮐﺮد و دو ﺑﺎره و ﺳﻪ ﺑﺎره ﺳﺆال ﺧﻮد را ﺗﮑﺮار ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬واى ﺑﺮ ﺗﻮ ﭼـﺮا اﯾـﻦ ﻫﻤـﻪ اﺻـﺮار ﻣـﻰﮐﻨـﻰ‪ ،‬اﮔـﺮ در‬
‫ﺟﻮاب ﺗﻮ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﺑﻠﻰ‪ ،‬ﺣﺞ در ﻫﻤﻪ ﺳﺎل ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ واﺟﺐ ﻣﻰﺷﻮد و اﮔﺮ در ﻫﻤﻪ ﺳﺎل واﺟﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰ اﻧﺠﺎم آن را ﻧﺨﻮاﻫﯿﺪ داﺷﺖ و اﮔﺮ ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ ﮔﻨﺎﻫﮑﺎر ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺎدام ﮐﻪ ﭼﯿﺰى ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﻔﺘﻪام روى آن اﺻﺮار ﻧﻮرزﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا از اﻣﻮرى ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻫﻼﮐﺖ ﺑﻌﻀﻰ اﻗﻮام ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬اﯾـﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﻟﺠﺎﺟﺖ و ﭘﺮ ﺣﺮﻓﻰ ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ و از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮﺷﺎن زﯾﺎد ﺳﺆال ﻣﻰﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دﺳﺘﻮرى ﻣﻰدﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰ ﺧﻮد آن را اﻧﺠﺎم‬
‫دﻫﯿﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را از ﭼﯿﺰى ﻧﻬﻰ ﻣﻰﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺧﻮددارى ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و آﻧﻬﺎ را از اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎز داﺷﺖ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺸﻮد ﻣﻨﻈﻮر از اﯾﻦ ﺷﺎن ﻧـﺰول‬
‫اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ راه ﺳﺆال و ﭘﺮﺳﺶ و ﻓﺮاﮔﯿﺮى ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺑﺮوى ﻣﺮدم ﺑﺒﻨﺪد‪ ،‬زﯾﺮا ﻗﺮآن در آﯾﺎت ﺧﻮد ﺻﺮﯾﺤﺎ دﺳﺘﻮر ﻣﻰدﻫﺪ ﮐـﻪ ﻣـﺮدم آﻧﭽـﻪ را ﻧﻤـﻰداﻧﻨـﺪ از‬
‫ﻞ اﻟﺬﱢﮐْﺮِ ِإ ْن ُﮐ ْﻨ ُﺘ ‪‬ﻢ ﻻ ﺗَﻌ‪‬ﻠَﻤ‪‬ﻮنَ"‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺆاﻟﻬﺎى ﻧﺎﺑﺠﺎ و ﺑﻬﺎﻧﻪﮔﯿﺮﯾﻬﺎ و ﻟﺠﺎﺟﺘﻬﺎﯾﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺳﺒﺐ ﻣﺸﻮب ﺷـﺪن اذﻫـﺎن‬
‫اﻫﻞ اﻃﻼع ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ‪" :‬ﻓَﺴ‪‬ﺌَﻠُﻮا َأ ‪‬ﻫ َ‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺰاﺣﻤﺖ ﮔﻮﯾﻨﺪه و ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﻰ رﺷﺘﻪ ﺳﺨﻦ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ او ﻣﻰﮔﺮدد‪.‬‬
‫___________________‬
‫ﺳﻮره ﻣﺎﺋﺪه‪ .‬آﯾﻪ ‪ 106‬ﺗﺎ ‪108‬‬
‫ﯾﮏ ﻧﻔﺮ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم "اﺑﻦ اﺑﻰ ﻣﺎرﯾﻪ" ﺑﻪ اﺗﻔﺎق دو ﻧﻔﺮ از ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن ﻋﺮب ﺑﻪ ﻧﺎم "ﺗﻤﯿﻢ" و "ﻋﺪى" ﮐﻪ دو ﺑﺮادر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻗـﺼﺪ ﺗﺠـﺎرت از ﻣﺪﯾﻨـﻪ ﺧـﺎرج‬
‫ﺷﺪﻧﺪ در اﺛﻨﺎى راه "اﺑﻦ ﻣﺎرﯾﻪ" ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮد ﺑﯿﻤﺎر ﺷﺪ‪ ،‬وﺻﯿﺘﻨﺎﻣﻪاى ﻧﻮﺷﺖ و آن را در ﻣﯿﺎن اﺛﺎث ﺧﻮد ﻣﺨﻔﻰ ﮐﺮد و اﻣﻮال ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪ دﺳﺖ دو ﻫﻤـﺴﻔﺮ‬
‫ﻧﺼﺮاﻧﻰ ﺳﭙﺮد و وﺻﯿﺖ ﮐﺮد ﮐﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده او ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﺴﻔﺮان ﻣﺘﺎع او را ﮔﺸﻮدﻧﺪ و ﭼﯿﺰﻫﺎى ﮔﺮان ﻗﯿﻤﺖ و ﺟﺎﻟﺐ آن را ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ و‬
‫ﺑﻘﯿﻪ را ﺑﻪ ورﺛﻪ ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ورﺛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﺘﺎع را ﮔﺸﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﻰ از اﻣﻮاﻟﻰ ﮐﻪ اﺑﻦ اﺑﻰ ﻣﺎرﯾﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑـﺮده ﺑـﻮد در آن ﻧﯿﺎﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔـﺎه ﭼـﺸﻤﺎن آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬
‫وﺻﯿﺘﻨﺎﻣﻪ اﻓﺘﺎد‪ ،‬دﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﺗﻤﺎم اﻣﻮال ﻣﺴﺮوﻗﻪ در آن ﺛﺒﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺎ آن دو ﻧﻔﺮ ﻣﺴﯿﺤﻰ ﻫﻤﺴﻔﺮ در ﻣﯿﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ اﻧﮑﺎر ﮐﺮده و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬ﻫـﺮ‬
‫ﭼﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ داده ﺑﻮد ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺤﻮﯾﻞ دادهاﯾﻢ! ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺣﮑـﻢ آن را ﺑﯿـﺎن ﮐـﺮد‪ .‬وﻟـﻰ از ﺷـﺎن‬
‫ﻧﺰوﻟﻰ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب ﮐﺎﻓﻰ آﻣﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮ ﻣﻰآﯾﺪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺨﺴﺖ اﻧﮑﺎر وﺟﻮد ﻣﺘﺎع دﯾﮕﺮى ﮐﺮدﻧﺪ و ﺟﺮﯾـﺎن ﺑـﻪ ﺧـﺪﻣﺖ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ(‬
‫ﮐﺸﯿﺪه ﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﭼﻮن دﻟﯿﻠﻰ ﺑﺮ ﺿﺪ آن دو ﻧﻔﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را وادار ﺑﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﮐﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ آﻧﻬـﺎ را ﺗﺒﺮﺋـﻪ ﻧﻤـﻮد‪ .‬اﻣـﺎ ﭼﯿـﺰى‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﻰ از اﻣﻮال ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻧﺰد آن دو ﻧﻔﺮ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ وﺳﯿﻠﻪ دروﻏﺸﺎن اﺛﺒﺎت ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﻋﺮض ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( رﺳـﯿﺪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ دﺳﺘﻮر داد‪ ،‬اوﻟﯿﺎي ﻣﯿﺖ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﻣﻮال را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﺤﻮﯾﻞ داد‪.‬‬
‫____________________________________________________________________________‬
‫____________________________________________________________________________‬

‫ﺳﻮره اﻧﻌﺎم‪ .‬آﯾﻪ ‪ 52‬و ‪53‬‬

‫ﺟﻤﻌﻰ از ﻗﺮﯾﺶ از ﮐﻨﺎر ﻣﺠﻠﺲ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻰ ﮐﻪ "ﺻﻬﯿﺐ" و "ﻋﻤﺎر" و "ﺑﻼل" و "ﺧﺒـﺎب" و اﻣﺜـﺎل آﻧﻬـﺎ از ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮐـﻢ‬
‫ﺑﻀﺎﻋﺖ و ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬در ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ از ﻣﺸﺎﻫﺪه اﯾـﻦ ﺻـﺤﻨﻪ ﺗﻌﺠـﺐ ﮐﺮدﻧـﺪ )و از آﻧﺠـﺎ ﮐـﻪ ﺷﺨـﺼﯿﺖ را در ﻣـﺎل و ﺛـﺮوت و ﻣﻘـﺎم ﻣـﻰداﻧـﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻋﻈﻤﺖ ﻣﻘﺎم روﺣﻰ اﯾﻦ ﻣﺮدان ﺑﺰرگ‪ ،‬و ﻧﻘﺶ ﺳﺎزﻧﺪه آﻧﻬﺎ را در اﯾﺠﺎد ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑـﺰرگ اﺳـﻼﻣﻰ و اﻧـﺴﺎﻧﻰ آﯾﻨـﺪه درك ﮐﻨﻨـﺪ(‪ .‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اى ﻣﺤﻤ‪‬ـﺪ‬
‫)ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﯾﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ اﻓﺮاد از ﻣﯿﺎن ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﮐﺮدهاى؟ اﯾﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻣﯿﺎن ﻣﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮده؟! ﻣﺎ ﭘﯿﺮو اﯾﻨﻬﺎ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﯿﻢ؟ ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
‫زودﺗﺮ آﻧﻬﺎ را از ﻃﺮف ﺧﻮد دور ﮐﻦ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﯾﻢ و از ﺗﻮ ﭘﯿﺮوى ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد را ﺑﻪ ﺷﺪت رد ﮐﺮد‪ .‬اﺷـﺘﺒﺎه ﻧـﺸﻮد‬
‫ذﮐﺮ ﺷﺎن ﻧﺰول ﺑﺮاى ﺑﻌﻀﻰ از آﯾﺎت اﯾﻦ ﺳﻮره ﻣﻨﺎﻓﺎﺗﻰ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﻮره ﯾﮏ ﺟﺎ ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎ اﺷﺎره ﮐﺮدﯾﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺣﻮادث ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻰ ﻗﺒﻞ از ﻧﺰول ﺳﻮره در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻰ روى داده ﺑﺎﺷﺪ و اﯾﻦ ﺳﻮره ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ آن ﺣﻮادث ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫________________________‬
‫ﺳﻮره اﻧﻌﺎم‪ .‬آﯾﻪ ‪54‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ آﯾﻪ ﻧﺨﺴﺖ درﺑﺎره ﮐﺴﺎﻧﻰ ﻧﺎزل ﺷﺪه ﮐﻪ در آﯾﺎت ﻗﺒﻞ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﺎﻣﻮر ﺷﺪ ﮐﻪ از ﻃﺮد آﻧﻬﺎ ﺧﻮددارى ﮐﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را از ﺧﻮد ﺟﺪا ﻧﺴﺎزد و ﺑﻌـﻀﻰ‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ درﺑﺎره ﺟﻤﻌﻰ از ﮔﻨﺎﻫﮑﺎران ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣﺪﻧﺪ و اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﮔﻨﺎﻫﺎن زﯾﺎدى ﮐﺮدهاﯾﻢ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ‬
‫و آﻟﻪ( ﺳﮑﻮت ﮐﺮد ﺗﺎ آﯾﻪ ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ‪.‬‬
‫____________________‬
‫ﺳﻮره اﻧﻌﺎم‪ .‬آﯾﻪ ‪ 68‬و ‪69‬‬
‫از اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﭼﻮن آﯾﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻣﺠﺎﻟﺴﺖ ﺑﺎ ﮐﻔﺎر و اﺳـﺘﻬﺰا ﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن آﯾـﺎت اﻟﻬـﻰ ﻧﻬـﻰ ﺷـﺪﻧﺪ ﺟﻤﻌـﻰ از‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام ﻧﺮوﯾﻢ‪ ،‬ﻃﻮاف ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا ﻧﮑﻨﯿﻢ‪) .‬زﯾـﺮا آﻧﻬـﺎ در ﮔﻮﺷـﻪ و ﮐﻨـﺎر‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﭘﺮاﮐﻨﺪهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺎﻃﻞ ﭘﯿﺮاﻣﻮن آﯾﺎت اﻟﻬﻰ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ و در ﻫﺮ ﮔﻮﺷﻪاى از ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام ﻣﺎ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺗﻮﻗﻔﻰ ﮐﻨـﯿﻢ‪ ،‬ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﺳـﺨﻨﺎن آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﮔﻮش ﻣﺎ ﺑﺮﺳﺪ( در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ آﯾﻪ دوم ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮاﻗﻊ آﻧﻬﺎ را ﻧﺼﯿﺤﺖ ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ در ﻗﺪرت دارﻧﺪ ﺑﻪ ارﺷـﺎد‬
‫و راﻫﻨﻤﺎﯾﻰ آﻧﻬﺎ را ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫___________________‬
‫ﺳﻮره اﻧﻌﺎم‪ .‬آﯾﻪ ‪ 91‬و ‪92‬‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺟﻤﻌﻰ از ﯾﻬﻮدﯾﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اى ﻣﺤﻤﺪ! آﯾﺎ راﺳﺘﻰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮐﺘﺎﺑﻰ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ؟! ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آرى‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑـﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﯿﭻ ﮐﺘﺎﺑﻰ از آﺳﻤﺎن ﻓﺮو ﻧﻔﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ!‪ .‬ﮐﻪ آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ‪.‬‬
‫_____________________‬
‫ﺳﻮره اﻧﻌﺎم‪ .‬آﯾﻪ ‪93‬‬
‫در ﺷﺎن ﻧﺰول اﯾﻦ آﯾﻪ رواﯾﺎت ﻣﺘﻌﺪدى در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺪﯾﺚ و ﮐﺘﺐ ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻨﮑﻪ آﯾﻪ در ﻣﻮرد ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم" ﻋﺒﺪ اﻟﻠﱠﻪ ﺑﻦ ﺳـﻌﺪ" ﮐـﻪ از ﮐﺎﺗﺒـﺎن‬
‫وﺣﻰ ﺑﻮد و ﺳﭙﺲ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮد و ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( او را ﻃﺮد ﻧﻤﻮد و ﭘﺲ از آن ادﻋﺎ ﮐـﺮد ﮐـﻪ ﻣـﻦ ﻣـﻰﺗـﻮاﻧﻢ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ آﯾـﺎت ﻗـﺮآن ﺑﯿـﺎورم‪ ،‬ﻧـﺎزل‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫______________‬
 ‫ﺳﻮره اﻧﻌﺎم‪ .‬آﯾﻪ ‪94‬‬
‫ﯾﮑﻰ از ﻣﺸﺮﮐﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻻت و ‪‬ﻋﺰّى )دو ﺑﺖ ﺑﺰرگ و ﻣﻌﺮوف ﻋﺮب( در ﻗﯿﺎﻣﺖ از ﻣﻦ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪ .‬آﯾﻪ ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﻪ او‬
‫و اﻣﺜﺎل او ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫_________________‬
‫ﺳﻮره اﻧﻌﺎم‪ .‬آﯾﻪ ‪ 109‬و ‪110‬‬
‫ﻋﺪهاى از ﻗﺮﯾﺶ ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﺑﺮاى ﻣﻮﺳﻰ و ﻋﯿﺴﻰ‪ ،‬ﺧﺎرق ﻋﺎدات و ﻣﻌﺠﺰات ﻣﻬﻤﻰ ﻧﻘـﻞ ﻣـﻰﮐﻨـﻰ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬
‫درﺑﺎره اﻧﺒﯿﺎى دﯾﮕﺮ‪ .‬ﺗﻮ ﻧﯿﺰ اﻣﺜﺎل اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ را ﺑﺮاى ﻣﺎ اﻧﺠﺎم ده ﺗﺎ ﻣﺎ اﯾﻤﺎن آورﯾﻢ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺎﯾﻠﯿﺪ ﭼﻪ ﮐـﺎر ﺑـﺮاى ﺷـﻤﺎ اﻧﺠـﺎم دﻫـﻢ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاه ﮐﻮه ﺻﻔﺎ را ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻃﻼ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﺮدﮔﺎن ﭘﯿﺸﯿﻦ ﻣﺎ زﻧﺪه ﺷﻮﻧﺪ و از آﻧﻬﺎ در ﺑﺎره ﺣﻘﺎﻧﯿﺖ دﻋﻮت ﺗﻮ ﺳﺆال ﮐﻨﯿﻢ و ﻧﯿﺰ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪه ﮐﻪ در ﺑﺎره ﺗﻮ ﮔﻮاﻫﻰ دﻫﻨﺪ‪ ،‬و ﯾﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن را دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﯿﺎور! ‪ ...‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻌـﻀﻰ از اﯾـﻦ‬
‫ﮐﺎرﻫﺎ را ﺑﺠﺎ ﺑﯿﺎورم اﯾﻤﺎن ﻣﻰآورﯾﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮐﺮد‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮐﻪ اﺻﺮار ﻣﺸﺮﮐﺎن را در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ دﯾﺪﻧﺪ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ‬
‫و آﻟﻪ( ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ اﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣﺎده دﻋﺎ ﮐﺮدن ﺷﺪ ﮐـﻪ ﺑﻌـﻀﻰ از اﯾـﻦ ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎدﻫﺎ را از ﺧـﺪا‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪) ،‬زﯾﺮا ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ ﻧﺎﻣﻌﻘﻮل و ﻣﺤﺎل ﺑﻮد( ﭘﯿﮏ وﺣﻰ ﺧﺪا ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﭘﯿﺎم آورد ﮐﻪ اﮔـﺮ ﺑﺨـﻮاﻫﻰ دﻋـﻮت ﺗـﻮ اﺟﺎﺑـﺖ ﻣـﻰﺷـﻮد‪ ،‬وﻟـﻰ در اﯾـﻦ‬
‫ﺻﻮرت )ﭼﻮن از ﻫﺮ ﻧﻈﺮ اﺗﻤﺎم ﺣﺠﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻣﻮﺿﻮع ﺟﻨﺒﻪ ﺣﺴﻰ و ﺷﻬﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ( اﮔﺮ اﯾﻤﺎن ﻧﯿﺎورﻧﺪ ﻫﻤﮕﻰ ﺳﺨﺖ ﮐﯿﻔﺮ ﻣـﻰﺑﯿﻨﻨـﺪ )و‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ( اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺛﺮ داده ﻧﺸﻮد و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد واﮔﺬارى‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ در آﯾﻨﺪه ﺗﻮﺑﻪ ﮐﻨﻨـﺪ و راه ﺣـﻖ را‬
‫ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫__________________‬
‫ﺳﻮره اﻧﻌﺎم‪ .‬آﯾﻪ ‪122‬‬
‫اﺑﻮﺟﻬﻞ ﮐﻪ از دﺷﻤﻨﺎن ﺳﺮﺳﺨﺖ اﺳﻼم و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻮد‪ ،‬روزى ﺳﺨﺖ آن ﺣﻀﺮت را آزار داد‪" .‬ﺣﻤـﺰه" ﻋﻤـﻮى ﺷـﺠﺎع ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮐﻪ ﺗﺎ آن روز اﺳﻼم را ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻫﻢ ﭼﻨﺎن درﺑﺎره آﺋﯿﻦ او ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﻰﮐﺮد‪ ،‬و در آن روز ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤﻮل ﺧﻮد ﺑﺮاى ﺷﮑﺎر ﺑﻪ ﺑﯿﺎﺑﺎن رﻓﺘـﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ از ﺑﯿﺎﺑﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ از ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎر اﺑﻮﺟﻬﻞ و ﺑﺮادرزاده ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺑﺮآﺷﻔﺖ و ﯾﮑﺴﺮ ﺑﻪ ﺳﺮاغ اﺑﻮﺟﻬﻞ رﻓﺖ و ﭼﻨـﺎن ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﯾـﺎ‬
‫ﺑﯿﻨﻰ او ﮐﻮﻓﺖ ﮐﻪ ﺧﻮن ﺟﺎرى ﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﻔﻮذى ﮐﻪ اﺑﻮﺟﻬﻞ در ﻣﯿﺎن ﻗﻮم و ﻋﺸﯿﺮه ﺧﻮد و ﺣﺘﻰ در ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻣﮑﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده‬
‫ﺣﻤﺰه از ﻧﺸﺎن دادن ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﺧﻮددارى ﮐﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺣﻤﺰه ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣـﺪ و اﺳـﻼم را ﭘـﺬﯾﺮﻓﺖ و از آن روز رﺳـﻤﺎ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﯾﮏ اﻓﺴﺮ رﺷﯿﺪ اﺳﻼم‪ ،‬ﺗﺎ واﭘﺴﯿﻦ دم ﻋﻤﺮ‪ ،‬از اﯾﻦ آﺋﯿﻦ آﺳﻤﺎﻧﻰ دﻓﺎع ﻣﻰﮐﺮد‪ .‬آﯾﻪ ﻓـﻮق در ﺑـﺎره اﯾـﻦ ﺣﺎدﺛـﻪ ﻧـﺎزل ﮔﺮدﯾـﺪ و وﺿـﻊ اﯾﻤـﺎن ﺣﻤـﺰه و ﭘﺎﻓـﺸﺎرى‬
‫اﺑﻮﺟﻬﻞ را در ﮐﻔﺮ و ﻓﺴﺎد ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬از ﺑﻌﻀﻰ رواﯾﺎت ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ آﯾﻪ در ﻣﻮرد اﯾﻤﺎن آوردن ﻋﻤﺎر ﯾﺎﺳﺮ و اﺻـﺮار اﺑﻮﺟﻬـﻞ در ﮐﻔـﺮ ﻧـﺎزل‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ و در ﻫﺮ ﺣﺎل اﯾﻦ آﯾﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﯾﺎت دﯾﮕﺮ ﻗﺮآن اﺧﺘﺼﺎص ﺑﻪ ﻣﻮرد ﻧـﺰول ﺧـﻮد ﻧـﺪارد و داراى ﻣﻔﻬـﻮم وﺳـﯿﻌﻰ اﺳـﺖ ﮐـﻪ در ﻣـﻮرد ﻫـﺮ ﻣـﺆﻣﻦ‬
‫راﺳﺘﯿﻦ‪ ،‬و ﻫﺮ ﺑﻰ اﯾﻤﺎن ﻟﺠﻮج‪ ،‬ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬
‫______________‬
‫ﺳﻮره اﻧﻌﺎم‪ .‬آﯾﻪ ‪124‬‬
‫ﻣﺮﺣﻮم ﻃﺒﺮﺳﻰ در ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺒﯿﺎن ﻣﻰﻧﻮﯾﺴﺪ‪ :‬اﯾﻦ آﯾﻪ درﺑﺎره وﻟﯿﺪ ﺑﻦ ﻣﻐﯿﺮه )ﮐﻪ از ﺳﺮان ﻣﻌﺮوف ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺑﻮد و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻣﻐﺰ ﻣﺘﻔﮑﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻰﺷﺪ(‬
‫ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬او ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻧﺒﻮت راﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ اﺣﺮاز اﯾﻦ ﻣﻘﺎم از ﺗﻮ ﺳﺰاوارﺗﺮم‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﻢ ﺳﻨﻢ از ﺗﻮ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳـﺖ‬
‫و ﻫﻢ ﻣﺎﻟﻢ!‪ .‬و ﺑﻌﻀﻰ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ درﺑﺎره اﺑﻮﺟﻬﻞ ﻧﺎزل ﺷﺪه‪ ،‬زﯾﺮا او ﺗﺼﻮر ﻣﻰﮐﺮد ﻣﺴﺎﻟﻪ ﻧﺒﻮت ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺮﮐﺰ رﻗﺎﺑﺘﻬﺎ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬او ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ و ﻗﺒﯿﻠﻪ ﺑﻨـﻰ ﻋﺒـﺪ‬
‫ﻣﻨﺎف )ﻃﺎﯾﻔﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( در ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﺎ ﻫﻢ رﻗﺎﺑﺖ داﺷﺘﯿﻢ و ﻫﻤﭽﻮن دو اﺳﺐ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ دوش ﺑﺪوش ﻫﻢ ﭘﯿﺶ ﻣـﻰرﻓﺘـﯿﻢ‪ ،‬ﺗـﺎ اﯾﻨﮑـﻪ آﻧﻬـﺎ ادﻋـﺎ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮى از ﻣﯿﺎن ﻣﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﮐﻪ وﺣﻰ ﺑﻪ او ﻣﻰﺷﻮد وﻟﻰ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ او اﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎورﯾﻢ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻧﯿﺰ وﺣﻰ ﺷـﻮد ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﮐـﻪ ﺑـﺮ او وﺣـﻰ‬
‫ﻣﻰﺷﻮد!!‬
‫____________________________________________________________________________‬
‫____________________________________________________________________________‬
 ‫ﺳﻮره اﻋﺮاف‪ .‬آﯾﻪ ‪184‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ در ﻣﮑﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺒﻰ ﺑﺮ ﮐﻮه ﺻﻔﺎ ﺑﺮ آﻣﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺳـﻮى ﺗﻮﺣﯿـﺪ و ﯾﮑﺘـﺎ ﭘﺮﺳـﺘﻰ دﻋـﻮت ﻧﻤـﻮد‪ ،‬ﻣﺨـﺼﻮﺻﺎ ﺗﻤـﺎﻣﻰ‬
‫ﻃﻮاﺋﻒ ﻗﺮﯾﺶ را ﺻﺪا زد و آﻧﻬﺎ را از ﻣﺠﺎزات اﻟﻬﻰ ﺑﺮ ﺣﺬر داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻘﺪار زﯾﺎدى از ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﻣﮑﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬رﻓﯿﻖ ﻣﺎ دﯾﻮاﻧﻪ ﺷﺪه‪ ،‬از ﺷـﺐ ﺗـﺎ‬
‫ﺻﺒﺢ ﻧﻌﺮه ﻣﻰﮐﺸﺪ! در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ آﯾﻪ ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﭘﺎﺳﺦ دﻧﺪان ﺷﮑﻨﻰ داد‪.‬‬
‫______________________‬
‫ﺳﻮره اﻋﺮاف‪ .‬آﯾﻪ ‪187‬‬
‫ﻃﺎﯾﻔﻪ ﻗﺮﯾﺶ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ دادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺠﺮان ﺳﻔﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﯾﻬﻮد ﮐﻪ )ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺴﯿﺤﯿﺎن( در آﻧﺠـﺎ ﺳـﺎﮐﻦ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﭘﯿﭽﯿـﺪهاى را‬
‫ﺳﺆال ﮐﻨﻨﺪ و در ﺑﺎزﮔﺸﺖ آﻧﻬﺎ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﻄﺮح ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻤﺎن اﯾﻨﮑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ از ﭘﺎﺳﺦ آﻧﻬﺎ ﻋﺎﺟﺰ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺆاﻻت اﯾـﻦ‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ در ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻰ ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ را از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﯾﻪ ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫____________________ __‬
‫ﺳﻮره اﻋﺮاف‪ .‬آﯾﻪ ‪188‬‬
‫اﻫﻞ ﻣﮑﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ اﮔﺮ ﺑﺎ ﺧﺪا ارﺗﺒﺎط دارى‪ ،‬آﯾﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ را از ﮔﺮاﻧﻰ و ارزاﻧﻰ اﺟﻨﺎس در آﯾﻨﺪه ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﻤـﻰﺳـﺎزد ﮐـﻪ از‬
‫اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﺑﺘﻮاﻧﻰ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد و ﻣﻨﻔﻌﺖ اﺳﺖ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﻰ و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ زﯾﺎن اﺳﺖ ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارى و ﯾﺎ از ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﻰ و ﯾﺎ ﭘﺮ آﺑﻰ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠـﻒ آﮔـﺎه ﺳـﺎزد ﺗـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮﻗﻊ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎى ﭘﺮﺑﺮﮐﺖ ﮐﻮچ ﮐﻨﻰ؟! در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم آﯾﻪ ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫____________________________________________________________________________‬
‫____________________________________________________________________________‬

‫ﺳﻮره اﻧﻔﺎل‪ .‬آﯾﻪ ‪1‬‬

‫از "اﺑﻦ ﻋﺒﺎس" ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( در روز ﺟﻨﮓ "ﺑﺪر" ﺑﺮاى ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن اﺳﻼم ﺟﻮاﺋﺰى ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﮐـﺮد و ﻣـﺜﻼ ﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫ﮐﺴﻰ ﮐﻪ ﻓﻼن ﻓﺮد دﺷﻤﻦ را اﺳﯿﺮ ﮐﻨﺪ و ﻧﺰد ﻣﻦ آورد‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ ﭘﺎداﺷﻰ را ﺑﻪ او ﺧﻮاﻫﻢ داد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺸﻮﯾﻖ )ﻋﻼوه ﺑﺮ روح اﯾﻤﺎن و ﺟﻬﺎد ﮐﻪ در وﺟﻮد آﻧﻬﺎ ﺷﻌﻠﻪور‬
‫ﺑﻮد(‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﺑﺎزان ﺟﻮان ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( در ﯾﮏ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ اﻓﺘﺨﺎر آﻣﯿﺰ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻫﺪف ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﭘﯿﺮ ﻣﺮدان و اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﺨﻮرده‬
‫در زﯾﺮ ﭘﺮﭼﻢﻫﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣىﮑﻪ ﺟﻨﮓ "ﺑﺪر" ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺮاى ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺎداﺷﺘﻬﺎى اﻓﺘﺨﺎرآﻣﯿﺰ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧـﺪﻣﺖ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و‬
‫آﻟﻪ( ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﯿﺮﻣﺮدان ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺳﻬﻤﻰ دارﯾﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﮔﺎه و ﻣﺎﯾﻪ دﻟﮕﺮﻣﻰ ﺷﻤﺎ ﺑﻮدﯾﻢ و اﮔﺮ ﮐﺎر ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺳﺨﺖ ﻣﻰﺷـﺪ و ﻋﻘـﺐﻧـﺸﯿﻨﻰ‬
‫ﻣﻰﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺎ ﻣﻰآﻣﺪﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﻣﯿﺎن دو ﻧﻔﺮ از اﻧﺼﺎر ﻣﺸﺎﺟﺮه ﻟﻔﻈﻰ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ و راﺟﻊ ﺑﻪ ﻏﻨﺎﺋﻢ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آﯾﻪ ﻓـﻮق‬
‫ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺻﺮﯾﺤﺎ ﻏﻨﺎﺋﻢ را ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﻌﺮﻓﻰ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺎ آن رﻓﺘﺎر ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻫـﻢ آن را ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮر ﻣﺴﺎوى در ﻣﯿﺎن ﻫﻤﻪ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪ ،‬و دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﺑﺮادران دﯾﻨﻰ ﺻﻠﺢ و اﺻﻼح ﺷﻮد‪.‬‬
‫_________________________‬
‫ﺳﻮره اﻧﻔﺎل‪ .‬آﯾﻪ ‪ 27‬و ‪28‬‬
‫اﻣﺎم ﺑﺎﻗﺮ و اﻣﺎم ﺻﺎدق )ﻋﻠﯿﻬﻤﺎ اﻟﺴﻼم( رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ دﺳﺘﻮر داد ﯾﻬﻮد "ﺑﻨﻰ ﻗﺮﯾﻈﻪ" )ﻃﺎﺋﻔـﻪ اى از ﯾﻬـﻮد ﻣﺪﯾﻨـﻪ( را ﻣﺤﺎﺻـﺮه ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﻣﺤﺎﺻـﺮه‬
‫ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮏ ﺷﺐ اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﻧﺎﭼﺎر ﺷﺪﻧﺪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺻﻠﺤﻰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺻﻠﺤﻰ ﮐﻪ ﺑﺮادراﻧﺸﺎن از ﻃﺎﺋﻔـﻪ "ﺑﻨـﻰ ﻧـﻀﯿﺮ" )ﮔـﺮوه دﯾﮕـﺮى از ﯾﻬـﻮد ﻣﺪﯾﻨـﻪ( ﮐـﺮده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﮑﻨﻨﺪ؛ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﮐﻮچ ﮐﺮده و ﺑﻪ ﺳﻮى ﺷﺎم ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ از اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد اﻣﺘﻨﺎع ﮐﺮد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﺻﺪاﻗﺘﺸﺎن در اﯾـﻦ‬
‫ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﺸﮑﻮك ﺑﻮد و ﻓﺮﻣﻮد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﮑﻤﯿﺖ "ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ" را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ "اﺑﻮﻟﺒﺎﺑـﻪ" را )ﮐـﻪ ﯾﮑـﻰ از ﯾـﺎران ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ در ﻣﺪﯾﻨـﻪ‬
‫ﺑﻮد( ﻧﺰد آﻧﻬﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﭼﻮن "اﺑﻮﻟﺒﺎﺑﻪ" ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ دوﺳﺘﻰ داﺷﺖ و ﺧﺎﻧﻮاده و ﻓﺮزﻧﺪان و اﻣﻮاﻟﺶ ﻧﺰد آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﯾﻦ ﭘﯿـﺸﻨﻬﺎد را ﻗﺒـﻮل ﮐـﺮد و اﺑﻮﻟﺒﺎﺑـﻪ را‬
‫ﻧﺰد آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ "اﺑﻮﻟﺒﺎﺑﻪ" ﻣﺸﻮرت ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺻﻼح اﺳﺖ ﺣﮑﻤﯿﺖ "ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ" را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ؟ اﺑﻮﻟﺒﺎﺑـﻪ اﺷـﺎره ﺑـﻪ ﮔﻠـﻮى ﺧـﻮد ﮐـﺮد‪ .‬ﯾﻌﻨـﻰ اﮔـﺮ‬
‫ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ ﮐﺸﺘﻪ ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻧﺪﻫﯿﺪ‪ .‬ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺒﺮ داد‪ .‬اﺑﻮﻟﺒﺎﺑﻪ ﻣﻰﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻫﻨﻮز ﮔﺎم ﺑﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻮدم ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﮐﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮدم‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم "اﺑﻮﻟﺒﺎﺑﻪ" ﺳﺨﺖ ﭘﺮﯾﺸﺎن ﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻃﻮرى ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻃﻨﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﯾﮑﻰ از ﺳﺘﻮنﻫﺎى ﻣﺴﺠﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑـﺴﺖ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﻪ ﻏﺬا ﻣﻰﺧﻮرم و ﻧﻪ آب ﻣﻰﻧﻮﺷﻢ ﺗﺎ ﻣﺮگ ﻣﻦ ﻓﺮا رﺳﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﻣﺮا ﺑﭙﺬﯾﺮد‪ .‬ﻫﻔﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻏﺬا ﺧﻮرد و ﻧﻪ آب‬
‫ﻧﻮﺷﯿﺪ‪ ،‬آن ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﻰ ﻫﻮش ﺑﻪ روى زﻣﯿﻦ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪ او را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و آﯾﻪﻫﺎى ﻓﻮق در ﺑﺎره او ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ اﻃﻼع او رﺳﯿﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻰ او ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﻮد را از ﺳﺘﻮن ﺑﺎز ﻧﻤﻰﮐﻨﻢ ﺗﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﯿﺎﯾﺪ و ﻣﺮا ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ آﻣﺪ و ﺑﻨﺪﻫﺎي او را ﮔﺸﻮد‪ .‬اﺑﻮﻟﺒﺎﺑﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاى ﺗﮑﻤﯿـﻞ ﺗﻮﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮد ﺧﺎﻧﻪام را ﮐﻪ در آن ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﻨﺎه ﺷﺪهام رﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺖ و از ﺗﻤﺎم اﻣﻮاﻟﻢ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﻰﮐﻨﻢ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺎﻓﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾـﮏ ﺳـﻮم از اﻣﻮاﻟـﺖ را‬
‫در راه ﺧﺪا ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪﻫﻰ‪.‬‬
‫____________________‬
‫ﺳﻮره اﻧﻔﺎل‪ .‬آﯾﻪ ‪30‬‬
‫ﻣﻔﺴﺮان و ﻣﺤﺪﺛﺎن‪ ،‬آﯾﻪ ﻓﻮق را اﺷﺎره ﺑﻪ ﺣﻮادﺛﻰ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺘﻬﻰ ﺑﻪ ﻫﺠﺮت ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( از ﻣﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﻮادث ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﺗﻌﺒﯿﺮاﺗـﻰ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻫﻤﮕﻰ ﯾﮏ ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ و آن اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﺮز اﻋﺠﺎز آﻣﯿﺰى ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( را از دام ﯾﮏ ﺧﻄﺮ ﺑـﺰرگ و‬
‫ﻗﻄﻌﻰ رﻫﺎﯾﻰ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺟﺮﯾﺎن ﺣﺎدﺛﻪ از اﯾﻦ ﻗﺮار ﺑﻮد‪ :‬ﮔﺮوﻫﻰ از ﻗﺮﯾﺶ و اﺷﺮاف ﻣﮑﻪ از ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ ﺗـﺎ در "دار اﻟﻨـﺪوة" )ﻣﺤـﻞ اﻧﻌﻘـﺎد ﺟﻠـﺴﺎت‬
‫ﻣﺸﻮرﺗﻰ ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﮑﻪ( اﺟﺘﻤﺎع ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و در ﺑﺎره ﺧﻄﺮى ﮐﻪ از ﻧﺎﺣﯿﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻧﻬﺎ را ﺗﻬﺪﯾـﺪ ﻣـﻰﮐـﺮد ﺑﯿﻨﺪﯾـﺸﻨﺪ‪) .‬ﻣـﻰﮔﻮﯾﻨـﺪ( در اﺛﻨـﺎء راه‬
‫ﭘﯿﺮﻣﺮد ﺧﻮشﻇﺎﻫﺮى ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮد ﮐﻪ در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﺷﯿﻄﺎن ﺑﻮد )ﯾﺎ اﻧﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ داراى روح و ﻓﮑﺮ ﺷﯿﻄﺎﻧﻰ( از او ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ :‬ﮐﯿﺴﺘﻰ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﯿﺮﻣﺮدى از‬
‫اﻫﻞ ﻧﺠﺪ ﻫﺴﺘﻢ ﭼﻮن از ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﺪم ﺧﻮاﺳﺘﻢ در ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻤﺎ ﺣﻀﻮر ﯾﺎﺑﻢ و ﻋﻘﯿﺪه و ﺧﯿﺮﺧﻮاﻫﻰ ﺧﻮد را از ﺷﻤﺎ درﯾﻎ ﻧﺪارم‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺴﯿﺎر ﺧـﻮب‬
‫داﺧﻞ ﺷﻮ! او ﻫﻢ ﻫﻤﺮاه آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دار اﻟﻨﺪوة وارد ﺷﺪ‪ .‬ﯾﮑﻰ از ﺣﺎﺿﺮان رو ﺑﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ درﺑﺎره اﯾﻦ ﻣﺮد )اﺷﺎره ﺑﻪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ اﺳـﻼم( ﺑﺎﯾـﺪ ﻓﮑـﺮى ﮐﻨﯿـﺪ‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﯿﻢ آن ﻣﻰرود ﮐﻪ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﭘﯿﺮوز ﮔﺮدد )و آﺋﯿﻦ و ﻋﻈﻤﺖ ﺷﻤﺎ را در ﻫﻢ ﭘﯿﭽﺪ(‪ .‬ﯾﮑﻰ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﮐﺮد او را "ﺣﺒﺲ" ﮐﻨﯿﺪ ﺗـﺎ در زﻧـﺪان ﺟـﺎن‬
‫ﺑﺪﻫﺪ ‪ ...‬ﭘﯿﺮﻣﺮد ﻧﺠﺪى اﯾﻦ ﻧﻈﺮ را رد ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﯿﻢ آن ﻣﻰرود ﮐﻪ ﻃﺮﻓﺪاراﻧﺶ ﺑﺮﯾﺰﻧﺪ و در ﯾﮏ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ او را از زﻧـﺪان آزاد ﮐﻨﻨـﺪ و او را از اﯾـﻦ‬
‫ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺑﯿﺮون ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻓﮑﺮ اﺳﺎﺳﻰﺗﺮى ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮى ﮔﻔﺖ‪ :‬او را از ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﺑﯿﺮون ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ از دﺳﺖ او راﺣﺖ ﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ از ﻣﯿﺎن ﺷﻤﺎ ﺑﯿـﺮون‬
‫ﺑﺮود ﻫﺮ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ ﺿﺮرى ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ زد و ﺳﺮ و ﮐﺎرش ﺑﺎ دﯾﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺮﻣﺮد ﻧﺠﺪى ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ اﯾﻦ ﻫﻢ ﻋﻘﯿﺪه درﺳﺘﻰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺷﯿﺮﯾﻨﻰ‬
‫ﮔﻔﺘﺎر و ﻃﻼﻗﺖ زﺑﺎن و ﻧﻔﻮذ او را در دلﻫﺎ ﻧﻤﻰﺑﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﺳﺎﯾﺮ ﻋﺮب ﻣﻰرود و ﮔﺮد او را ﻣﻰﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﻧﺒﻮه ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺮاغ ﺷﻤﺎ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدد و ﺷﻤﺎ را از ﺷﻬﺮﻫﺎى ﺧﻮد ﻣﻰراﻧﺪ و ﺑﺰرﮔﺎن ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻣﻰرﺳﺎﻧﺪ!‪ ،‬ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﯾﺪ ﻓﮑﺮ دﯾﮕﺮى ﮐﻨﯿﺪ‪" .‬اﺑﻮ‬
‫ﺟﻬﻞ" ﮐﻪ ﺗﺎ آن وﻗﺖ ﺳﺎﮐﺖ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﺨﻦ در آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻋﻘﯿﺪهاى دارم ﮐﻪ ﻏﯿﺮ از آن را ﺻﺤﯿﺢ ﻧﻤﻰداﻧﻢ! ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻋﻘﯿﺪهاى؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﻫـﺮ ﻗﺒﯿﻠـﻪاى‬
‫ﺟﻮاﻧﻰ ﺷﺠﺎع و ﺷﻤﺸﯿﺮ زن را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫﺮ ﯾﮏ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﺮﻧﺪهاى ﻣﻰدﻫﯿﻢ ﺗﺎ در ﻓﺮﺻﺘﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ دﺳﺘﻪ ﺟﻤﻌﻰ ﺑﻪ او ﺣﻤﻠـﻪ ﮐﻨﻨـﺪ‪ ،‬و ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت او را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺶ در ﻫﻤﻪ ﻗﺒﺎﺋﻞ ﭘﺨﺶ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬و ﺑﺎور ﻧﻤﻰﮐﻨﻢ ﻃﺎﺋﻔﻪ ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻃﻮاﺋﻒ ﻗﺮﯾﺶ ﺑﺠﻨﮕﻨـﺪ و ﻣـﺴﻠﻤﺎ‬
‫در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ راﺿﻰ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ ﻫﻢ از آزار او راﺣﺖ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺮﻣﺮد ﻧﺠﺪى )ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻰ( ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا رأى ﺻﺤﯿﺢ ﻫﻤـﯿﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺟﻮاﻧﻤﺮد ﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﻫﻢ ﻏﯿﺮ از آن ﻋﻘﯿﺪهاى ﻧﺪارم‪ .‬و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻋﻤﻮم ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﯾـﻦ ﺗـﺼﻤﯿﻢ ﭘﺮاﮐﻨـﺪه ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﺒﺮﺋﯿـﻞ‬
‫ﻓﺮود آﻣﺪ و ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﺷﺐ را در ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺨﻮاﺑﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻏﺎر ﺛﻮر ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮد و ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮد ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( در ﺑﺴﺘﺮ او‬
‫ﺑﺨﻮاﺑﺪ ﺗﺎ ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ از ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺴﺘﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻮدﻧﺪ او را در ﺑﺴﺘﺮش ﺧﯿﺎل ﮐﻨﻨـﺪ و ﺗـﺎ ﺻـﺒﺢ ﻣﻬﻠـﺖ دﻫﻨـﺪ و او از ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺧﻄـﺮ دور ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﺻﺒﺢ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ رﯾﺨﺘﻨﺪ و ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮدﻧﺪ ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( را در ﺑﺴﺘﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( دﯾﺪﻧﺪ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى‬
‫آﻧﺎن را ﻧﻘﺶ ﺑﺮ آب ﮐﺮد‪ .‬ﺻﺪا زدﻧﺪ ﭘﺲ ﻣﺤﻤﺪ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﻤﻰداﻧﻢ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل رد ﭘـﺎى ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺣﺮﮐـﺖ ﮐﺮدﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﮐـﻮه‬
‫رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮑﻰ ﻏﺎر‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ دﯾﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﺎر ﻋﻨﮑﺒﻮﺗﻰ در ﺟﻠﻮ ﻏﺎر ﻧﻤﺎﯾﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اﮔـﺮ او در اﯾـﻦ ﻏـﺎر ﺑـﻮد اﺛـﺮى از اﯾـﻦ ﺗﺎرﻫـﺎى‬
‫ﻋﻨﮑﺒﻮت ﺑﺮ در ﻏﺎر وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎز ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺳﻪ روز در ﻏﺎر ﻣﺎﻧﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ دﺷـﻤﻨﺎن ﻫﻤـﻪ ﺑﯿﺎﺑـﺎنﻫـﺎى ﻣﮑـﻪ را ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﺧﺴﺘﻪ و ﻣﺎﯾﻮس ﺑﺎز ﮔﺸﺘﻨﺪ او ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮد‪.‬‬
‫___________________‬
‫ﺳﻮره اﻧﻔﺎل‪ .‬آﯾﻪ ‪36‬‬
‫در ﺑﺴﯿﺎرى از ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﻪ ﻓﻮق در ﻣﻮرد ﺟﻨﮓ ﺑﺪر و ﮐﻤﮏﻫﺎى ﻣﺎﻟﻰ ﻣﺮدم ﻣﮑﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ ﮐـﻪ ﻣـﺸﺮﮐﺎن ﻣﮑـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﯿﻠﻪ‬
‫ﻗﺎﺻﺪ اﺑﻮﺳﻔﯿﺎن از ﺟﺮﯾﺎن آﮔﺎه ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻣﻮال ﻓﺮاواﻧﻰ ﺟﻤﻊ و ﺟﻮر ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن ﺧﻮد ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ و ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮى آﺗﺶ دوزخ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ و آﻧﭽﻪ را در اﯾﻦ راه ﻣﺼﺮف ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺎﯾﻪ ﺣﺴﺮت و اﻧﺪوﻫﺸﺎن ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در آﯾﻪ ﻧﺨﺴﺖ اﺷـﺎره ﺑـﻪ ﺳـﺎﯾﺮ ﮐﻤـﮏﻫـﺎى آﻧﻬـﺎ در‬
‫ﻣﺒﺎرزاﺗﺸﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ اﺳﻼم ﻧﯿﺰ ﻫﺴﺖ و ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﻰ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫______________________‬
‫ﺳﻮره اﻧﻔﺎل‪ .‬آﯾﺎت ‪ 67‬ﺗﺎ ‪71‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﭘﺎﯾﺎن ﺟﻨﮓ ﺑﺪر و ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﯿﺮان ﺟﻨﮕﻰ و ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( دﺳﺘﻮر داد ﮐـﻪ دو ﻧﻔـﺮ از اﺳـﯿﺮان ﺧﻄﺮﻧـﺎك "ﻋﻘﺒـﮥ" و "ﻧـﻀﺮ" را‬
‫ﮔﺮدن ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوه اﻧﺼﺎر ﺑﻪ وﺣﺸﺖ اﻓﺘﺎدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﮑﻨﺪ اﯾﻦ دﺳﺘﻮر در ﺑﺎره ﺳﺎﯾﺮ اﺳﯿﺮان اﺟﺮا ﺷﻮد و آﻧﺎن از ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺪا ﻣﺤﺮوم ﺑﻤﺎﻧﻨـﺪ‪ .‬ﻟـﺬا ﺑـﻪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻫﻔﺘﺎد ﻧﻔﺮ را ﮐﺸﺘﻪ و ﻫﻔﺘﺎد ﻧﻔﺮ را اﺳﯿﺮ ﮐﺮدﯾﻢ و اﯾﻨﻬﺎ از ﻗﺒﯿﻠﻪ ﺗﻮ و اﺳﯿﺮان ﺗﻮاﻧـﺪ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻣـﺎ ﺑـﺒﺨﺶ ﺗـﺎ در ﺑﺮاﺑـﺮ آزادى آﻧﻬـﺎ "ﻓـﺪاء"‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( در اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺰول وﺣﻰ آﺳﻤﺎﻧﻰ در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﻮد‪ ،‬آﯾﺎت ‪ 67‬ﺗﺎ ‪ 71‬ﻧﺎزل ﺷﺪ و اﺟﺎزه ﮔﺮﻓﺘﻦ "ﻓﺪاء" در ﻣﻘﺎﺑـﻞ آزادى اﺳـﯿﺮان‬
‫داد‪ .‬و ﻧﯿﺰ در رواﯾﺖ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﺒﻠﻐﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاى آزادى اﺳﯿﺮان ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭼﻬﺎر ﻫﺰار درﻫﻢ و ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﻫﺰار درﻫﻢ ﺑـﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ ﮐـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﮔﻮش ﻗﺮﯾﺶ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﯾﮑﻰ ﭘﺲ از دﯾﮕﺮى ﻣﺒﻠﻎ "ﻓﺪاء" را ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ اﺳﯿﺮان ﺧﻮد را آزاد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﺠﯿﺐ اﯾﻨﮑﻪ داﻣـﺎد ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ "اﺑـﻰ اﻟﻌـﺎص" ﻧﯿـﺰ در‬
‫ﻣﯿﺎن اﺳﯿﺮان ﺑﻮد‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﯾﻌﻨﻰ زﯾﻨﺐ ﻫﻤﺴﺮ "اﺑﻮ اﻟﻌـﺎص" ﮔـﺮدنﺑﻨـﺪى را ﮐـﻪ "ﺧﺪﯾﺠـﻪ" در ﻋﺮوﺳـﯿﺶ ﺑـﻪ او داده ﺑـﻮد ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫"ﻓﺪاء" ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﭼﺸﻢ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ ﮔﺮدنﺑﻨﺪ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮه ﺧﺪﯾﺠﻪ آن زن ﻓـﺪاﮐﺎر و ﻣﺠﺎﻫـﺪ در‬
‫ﻧﻈﺮش ﻣﺠﺴﻢ ﺷﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪا رﺣﻤﺖ ﮐﻨﺪ ﺧﺪﯾﺠﻪ را‪ ،‬اﯾﻦ ﮔﺮدنﺑﻨﺪى اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻬﯿﺰﯾﻪ دﺧﺘﺮم "زﯾﻨﺐ" ﻗﺮار داد‪ .‬و ﻃﺒﻖ ﺑﻌﻀﻰ دﯾﮕﺮ از رواﯾﺎت ﺑﻪ اﺣﺘـﺮام‬
‫"ﺧﺪﯾﺠﻪ" از ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻦ ﮔﺮدنﺑﻨﺪ ﺧﻮددارى ﮐﺮد‪ ،‬و ﺑﺮاى رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻮاﻓﻘﺖ آﻧﻬﺎ را در اﯾﻦ ﮐﺎر ﺟﻠﺐ ﻧﻤـﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ "اﺑﻮاﻟﻌـﺎص" را آزاد‬
‫ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط اﯾﻨﮑﻪ دﺧﺘﺮش "زﯾﻨﺐ" را ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮى "اﺑﻮاﻟﻌﺎص" در آورده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ .‬او ﻧﯿـﺰ اﯾـﻦ‬
‫ﺷﺮط را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و ﺑﻌﺪا ﻫﻢ ﺑﻪ آن وﻓﺎ ﮐﺮد‪.‬‬
‫____________________________________________________________________________‬
‫____________________________________________________________________________‬

‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﺎت ‪ 19‬ﺗﺎ ‪22‬‬

‫"ﺷﯿﺒﻪ" و "ﻋﺒﺎس" ﻫﺮ ﮐﺪام ﺑﺮ دﯾﮕﺮى اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ و در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( از ﮐﻨﺎر آﻧﻬـﺎ ﮔﺬﺷـﺖ و ﭘﺮﺳـﯿﺪ‪ :‬ﺑـﻪ ﭼـﻪ‬
‫ﭼﯿﺰ اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻰﮐﻨﯿﺪ؟ "ﻋﺒﺎس" ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺘﯿﺎزى ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺷﺪه ﮐﻪ اﺣﺪى ﻧﺪارد‪ ،‬و آن ﻣﺴﺎﻟﻪ آب دادن ﺑﻪ ﺣﺠﺎج ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا اﺳﺖ‪" .‬ﺷﯿﺒﻪ" ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣـﻦ ﺗﻌﻤﯿـﺮ‬
‫ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺴﺠﺪاﻟﺤﺮام و ﮐﻠﯿﺪدار ﺧﺎﻧﻪ ﮐﻌﺒﻪ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻋﻠﻰ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ از ﺷﻤﺎ ﺣﯿﺎ ﻣﻰﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺳﻦ ﮐﻢ اﻓﺘﺨﺎرى دارم ﮐـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻧﺪارﯾﺪ! آﻧﻬﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ :‬ﮐﺪام اﻓﺘﺨﺎر؟! ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺟﻬﺎد ﮐﺮدم ﺗﺎ ﺷﻤﺎ اﯾﻤﺎن ﺑـﻪ ﺧـﺪا و ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( آوردﯾـﺪ‪" .‬ﻋﺒـﺎس" ﺧـﺸﻤﻨﺎك‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و داﻣﻦﮐﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﻧﻤﻰﺑﯿﻨﻰ ﻋﻠﻰ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﯾﺪ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻋﻠﻰ را ﺻﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﺮا اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻮﯾﺖ )ﻋﺒﺎس( ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘـﻰ؟‪ .‬ﻋﻠـﻰ‬
‫)ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﻋﺮض ﮐﺮد‪ :‬اى رﺳﻮل ﺧﺪا! اﮔﺮ ﻣﻦ او را ﻧﺎراﺣﺖ ﺳﺎﺧﺘﻢ ﺑﺎ ﺑﯿﺎن ﺣﻘﯿﻘﺘﻰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻔﺘﺎر ﺣﻖ ﻫﺮ ﮐﺲ ﻣﻰﺧﻮاﻫـﺪ ﻧﺎراﺣـﺖ ﺷـﻮد‪ ،‬و‬
‫ﻫﺮ ﮐﺲ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺧﺸﻨﻮد! ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اى ﻣﺤﻤﺪ! ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﻪ ﺗﻮ ﺳﻼم ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬و ﻣﻰﮔﻮﯾﺪ آﯾﺎت ‪ 19‬ﺗﺎ ‪ 22‬را ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮان‪.‬‬
‫_________________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪ 38‬و ‪39‬‬
‫ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ آﯾﺎت ﻓﻮق درﺑﺎره ﺟﻨﮓ "ﺗﺒﻮك" ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در آن ﻫﻨﮕﺎم ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ از"ﻃﺎﺋﻒ" ﺑـﻪ ﺳـﻮى" ﻣﺪﯾﻨـﻪ" ﺑﺎزﮔـﺸﺖ ﮐـﺮد و ﻣـﺮدم را آﻣـﺎده‬
‫ﭘﯿﮑﺎر ﺑﺎ" روﻣﯿﺎن" ﻧﻤﻮد‪ .‬در رواﯾﺎت اﺳﻼم آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺟﻨﮕﻰ و ﻫﺪﻓﻬﺎى ﻧﻬﺎﯾﻰ ﺧﻮد را ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﺟﻨﮓ ﺑـﺮاى ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن روﺷـﻦ‬
‫ﻧﻤﻰﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ اﺳﺮار ﻧﻈﺎﻣﻰ اﺳﻼم ﺑﻪ دﺳﺖ دﺷﻤﻨﺎن ﻧﯿﻔﺘﺪ‪ ،‬وﻟﻰ در ﻣﻮرد" ﺗﺒﻮك" ﭼﻮن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺷﮑﻞ دﯾﮕﺮى داﺷﺖ‪ ،‬ﻗﺒﻼ ﺑـﺎ ﺻـﺮاﺣﺖ اﻋـﻼم ﻧﻤـﻮد ﮐـﻪ ﻣـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ" روﻣﯿﺎن" ﻣﻰروﯾﻢ‪ .‬زﯾﺮا ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﻣﭙﺮاﻃﻮرى روم ﺷﺮﻗﻰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﺸﺮﮐﺎن ﻣﮑﻪ و ﯾﺎ ﯾﻬﻮد" ﺧﯿﺒﺮ" ﮐﺎر ﺳﺎدهاى ﻧﺒـﻮد‪ ،‬و ﻣـﻰﺑﺎﯾـﺴﺖ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺑﺮاى اﯾﻦ درﮔﯿﺮى ﺑﺰرگ ﮐﺎﻣﻼ آﻣﺎده ﺷﻮﻧﺪ و ﺧﻮدﺳﺎزى ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﺪﯾﻨﻪ و ﺳﺮزﻣﯿﻦ روﻣﯿﺎن ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﺑﻮد‪ ،‬و از ﻫﻤﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑـﺴﺘﺎن‬
‫و ﮔﺮﻣﺎ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﻏﻼت و ﻣﯿﻮهﻫﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪ اﯾﻦ اﻣﻮر دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻫﻢ داده و رﻓﺘﻦ ﺑـﻪ ﺳـﻮى ﻣﯿـﺪان ﺟﻨـﮓ را ﻓـﻮق اﻟﻌـﺎده ﺑـﺮ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣـﺸﮑﻞ‬
‫ﻣﻰﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﻌﻀﻰ در اﺟﺎﺑﺖ دﻋﻮت ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺗﺮدﯾﺪ و دودﻟﻰ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدادﻧﺪ!‪ .‬آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻟﺤﻨﻰ ﻗﺎﻃﻊ و ﮐﻮﺑﻨﺪه ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﺸﺪار داد و اﻋﻼم ﺧﻄﺮ ﮐﺮد و آﻧﻬﺎ را آﻣﺎده اﯾﻦ ﻧﺒﺮد ﺑﺰرگ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫________________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪49‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را آﻣﺎده ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻮك ﻣﻰﺳﺎﺧﺖ و دﻋﻮت ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻰﮐﺮد‪ ،‬ﯾﮑﻰ از رؤﺳـﺎى ﻃﺎﺋﻔـﻪ" ﺑﻨـﻰ ﺳـﻠﻤﮥ" ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺎم" ﺟﺪ ﺑﻦ ﻗﯿﺲ" ﮐﻪ در ﺻﻒ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣﺪ و ﻋﺮض ﮐﺮد‪ :‬اﮔﺮ اﺟﺎزه دﻫﻰ ﻣﻦ در اﯾﻦ ﻣﯿﺪان ﺟﻨـﮓ ﺣﺎﺿـﺮ ﻧـﺸﻮم‪.‬‬
‫زﯾﺮا ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺪﯾﺪى ﺑﻪ زﻧﺎن دارم ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ اﮔﺮ ﭼﺸﻤﻢ ﺑﻪ دﺧﺘﺮان روﻣﻰ ﺑﯿﻔﺘﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دل از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻢ و ﻣﻔﺘﻮن آﻧﻬﺎ ﺷﻮم و دﺳـﺖ از ﮐـﺎرزار ﺑﮑـﺸﻢ!‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ او اﺟﺎزه داد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ آﯾﻪ ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷـﺪ و ﻋﻤـﻞ آن ﺷـﺨﺺ را ﻣﺤﮑـﻮم ﺳـﺎﺧﺖ‪ ،‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( رو ﺑـﻪ‬
‫ﮔﺮوﻫﻰ از" ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻤﻪ" ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺰرگ ﺷﻤﺎ ﮐﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪" :‬ﺟﺪ ﺑﻦ ﻗﯿﺲ"‪ ،‬وﻟﻰ او ﻣﺮد ﺑﺨﯿﻞ و ﺗﺮﺳﻮﯾﻰ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼـﻪ دردى ﺑـﺪﺗﺮ از درد ﺑﺨـﻞ‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺰرگ ﺷﻤﺎ آن ﺟﻮان ﺳﻔﯿﺪ رو" ﺑﺸﺮ ﺑﻦ ﺑﺮاء" اﺳﺖ )ﮐﻪ ﻣﺮدى اﺳﺖ ﭘﺮ ﺳﺨﺎوت و ﮔﺸﺎده روى(‪.‬‬
‫____________________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪ 58‬و ‪59‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻘﺴﯿﻢ اﻣﻮاﻟﻰ )از ﻏﻨﺎﺋﻢ ﯾﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن( ﺑﻮد ﮐﻪ ﯾﮑﻰ از ﻃﺎﺋﻔﻪ" ﺑﻨـﻰ ﺗﻤـﯿﻢ" ﺑـﻪ ﻧـﺎم "ذو اﻟﺨﻮﯾـﺼﺮة" ﻓـﺮا رﺳـﯿﺪ ﺻـﺪا زد‪ :‬اى‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا! ﻋﺪاﻟﺖ ﮐﻦ! ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬واى ﺑﺮ ﺗﻮ! اﮔﺮ ﻣﻦ ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﮑﻨﻢ ﭼﻪ ﮐﺴﻰ ﻋﺪاﻟﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد؟! ﻋﻤﺮ ﺻﺪا زد‪ :‬اى رﺳﻮل ﺧﺪا! ﺑﻪ ﻣـﻦ اﺟـﺎزه ﺑـﺪه ﺗـﺎ‬
‫ﮔﺮدﻧﺶ را ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬او را ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد واﮔﺬار! او ﯾﺎراﻧﻰ دارد ﮐﻪ ﻧﻤﺎز و روزه ﺧـﻮد را در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻧﻤـﺎز و روزه آﻧﻬـﺎ ﮐﻮﭼـﮏ‬
‫ﻣﻰﺷﻤﺮﯾﺪ وﻟﻰ ﺑﺎ اﯾﻨﺤﺎل آﻧﻬﺎ از دﯾﻦ ﻓﺮار ﻣﻰﮐﻨﻨﺪ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺗﯿﺮ از ﮐﻤﺎن!‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﻪ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ اﻓﺮاد اﻧﺪرز داد‪.‬‬
‫___________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪61‬‬
‫اﯾﻦ آﯾﻪ درﺑﺎره ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻧﺎزل ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻪ دور ﻫﻢ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎﻫﻨﺠﺎر‪ ،‬درﺑﺎره ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑـﻰ از آﻧـﺎن ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا‪ ،‬ﻣﻰﺗﺮﺳﯿﻢ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬و او ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺪ ﺑﮕﻮﯾﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﺎ ﺑﺸﻮراﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﻰ از آﻧﺎن ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺶ "ﺟﻼس" ﺑﻮد ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻣﻬـﻢ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﯿﻢ ﻣﻰﮔﻮﺋﯿﻢ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﻪ ﮔﻮش او رﺳﯿﺪ ﻧﺰد وى ﻣﻰروﯾﻢ‪ ،‬و اﻧﮑﺎر ﻣﻰﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬و او از ﻣﺎ ﻣﻰﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺤﻤﺪ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟـﻪ( آدم‬
‫ﺧﻮش ﺑﺎور و دﻫﻦﺑﯿﻨﻰ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﮐﺲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﻗﺒﻮل ﻣﻰﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم آﯾﻪ ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ‪.‬‬
‫_____________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪ 62‬و ‪63‬‬
‫از ﮔﻔﺘﺎر ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻔﺴﺮان ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ آﯾﻪ ﻓﻮق ﻣﮑﻤﻞ آﯾﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻃﺒﻌﺎ در ﻫﻤﺎن ﺷﺎن ﻧﺰول ﻧﺎزل ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﻰ ﺟﻤﻌﻰ دﯾﮕـﺮ از ﻣﻔـﺴﺮان‪،‬‬
‫ﺷﺎن ﻧﺰول دﯾﮕﺮى ﺑﺮاى اﯾﻦ دو آﯾﻪ ﻧﻘﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ و آن اﯾﻨﮑﻪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ در ﻧﮑﻮﻫﺶ ﺗﺨﻠﻒ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن از ﻏﺰوه ﺗﺒـﻮك آﯾـﺎﺗﻰ ﻧـﺎزل ﺷـﺪ‪ ،‬ﯾﮑـﻰ از ﻣﻨﺎﻓﻘـﺎن‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻧﯿﮑﺎن و اﺷﺮاف ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آﻧﭽﻪ را" ﻣﺤﻤﺪ" درﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﯾﺪ راﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻨﻬﺎ از ﭼﻬﺎرﭘﺎﯾـﺎن ﻫـﻢ ﺑﺪﺗﺮﻧـﺪ‪ .‬ﯾﮑـﻰ از‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﯾﻦ ﺳﺨﻦ را ﺷﻨﯿﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا آﻧﭽﻪ او ﻣﻰﮔﻮﯾﺪ ﺣﻖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺗﻮ از ﭼﻬﺎرﭘﺎ ﺑﺪﺗﺮى! اﯾﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﮔﻮش ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( رﺳﯿﺪ و ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل آن ﻣﺮد ﻣﻨﺎﻓﻖ ﻓﺮﺳﺘﺎد و از او ﭘﺮﺳﯿﺪ ﭼﺮا ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻰ؟ او ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺨﻨﻰ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﺳﺖ! ﻣﺮد ﻣﺆﻣﻨﻰ ﮐﻪ ﺑﺎ او ﻃﺮف ﺑﻮد و اﯾﻦ ﺳﺨﻦ را ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮔﺰارش داده ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪا ! ﺧﻮدت راﺳﺘﮕﻮ را ﺗﺼﺪﯾﻖ و دروﻏﮕﻮ را ﺗﮑﺬﯾﺐ ﻓﺮﻣﺎ‪.‬‬
‫آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ و وﺿﻊ آﻧﻬﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫___________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﺎت ‪ 64‬ﺗﺎ ‪66‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن در ﯾﮏ ﺟﻠﺴﻪ ﺳﺮى‪ ،‬ﺑﺮاى ﻗﺘﻞ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻣﺮاﺟﻌﺖ از ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻮك در ﯾﮑﻰ از ﮔﺮدﻧﻪﻫﺎى ﺳﺮ راه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﺷـﻨﺎس‬
‫ﮐﻤﯿﻦ ﮐﺮده‪ ،‬ﺷﺘﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( را رم دﻫﻨﺪ‪ ،‬و ﺣﻀﺮت را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳـﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮش را از اﯾـﻦ ﻧﻘـﺸﻪ آﮔـﺎه ﺳـﺎﺧﺖ‪ ،‬و او دﺳـﺘﻮر داد‬
‫ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻣﺘﻔﺮق ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ آن ﻋﻘﺒـﻪ )ﮔﺮدﻧـﻪ( رﺳـﯿﺪ‪" ،‬ﻋﻤـﺎر" ﻣﻬـﺎر ﻣﺮﮐـﺐ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ‬
‫)ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( را در دﺳﺖ داﺷﺖ و "ﺣﺬﯾﻔﻪ" از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ آن را ﻣﻰراﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﺮوه ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﮐﻪ ﮔﻮﯾﺎ ﺻﻮرﺗﻬﺎى ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﯿﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻓـﺮا‬
‫رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ ﺣﺬﯾﻔﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﮐﺒﻬﺎى آﻧﻬﺎ ﺑﺰن و آﻧﻬﺎ را دور ﮐﻦ‪ ،‬ﺣﺬﯾﻔﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ‬
‫و آﻟﻪ( ﺑﺪون ﺧﻄﺮ از ﻋﻘﺒﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻪ ﺣﺬﯾﻔﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﻧﻬﺎ را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻰ؟ ﻋﺮض ﮐﺮد ﻧﻪ‪ ،‬ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از آﻧﻬﺎ را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ رﺳﻮل ﺧﺪا )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ(‬
‫ﻧﺎم ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاى او ﺑﺮﺷﻤﺮد‪ ،‬ﺣﺬﯾﻔﻪ ﻋﺮض ﮐﺮد‪ :‬ﺣﺎل ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﭼﺮا ﮔﺮوﻫﻰ را ﻧﻤﻰﻓﺮﺳﺘﻰ آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ ﻗﺘـﻞ ﺑﺮﺳـﺎﻧﻨﺪ؟ آن ﺣـﻀﺮت ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬دوﺳـﺖ‬
‫ﻧﺪارم ﻋﺮب ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮ ﯾﺎراﻧﺶ ﭘﯿﺮوز ﺷﺪ ﺑﻪ ﮐﺸﺘﻦ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺖ! در ﺷﺎن ﻧﺰول دﯾﮕﺮى ﻣﻰﺧﻮاﻧﯿﻢ‪ :‬ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻊ‬
‫ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( را در ﺑﺮاﺑﺮ دﺷﻤﻦ در ﺗﺒﻮك ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬از روى ﺗﻤﺴﺨﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﯾﻦ ﻣﺮد ﮔﻤﺎن ﻣﻰﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺼﺮﻫﺎى ﺷﺎم و دژﻫﺎى ﻧﯿﺮوﻣﻨـﺪ‬
‫ﺷﺎﻣﯿﺎن را ﺗﺴﺨﯿﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰى ﻣﺤﺎل اﺳﺖ ﻣﺤﺎل‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﻮد را از اﯾﻦ واﻗﻌﻪ آﮔﺎه ﺳﺎﺧﺖ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( دﺳـﺘﻮر داد راه‬
‫را ﺑﺮ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را ﺻﺪا زد و ﻣﻼﻣﺖ ﮐﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﻤﺎ ﭼﻨﯿﻦ و ﭼﻨﺎن ﮔﻔﺘﯿﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻋﺬر آوردﻧﺪ ﮐـﻪ ﻣـﺎ ﻗـﺼﺪ و ﻏﺮﺿـﻰ ﻧﺪاﺷـﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻣـﺰاح و‬
‫ﺷﻮﺧﻰ ﻣﻰﮐﺮدﯾﻢ و ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﺮدﻧﺪ!‬
‫____________________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪74‬‬
‫‪-1‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ زﻧﻨﺪهاى درﺑﺎره اﺳﻼم و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺲ از ﻓﺎش ﺷﺪن اﺳﺮارﺷـﺎن‪ ،‬ﺳـﻮﮔﻨﺪ دروغ ﯾـﺎد ﮐﺮدﻧـﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﭼﯿﺰى ﻧﮕﻔﺘﻪاﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻮﻃﺌﻪاى ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﭼﯿﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻨﺜﻰ ﮔﺮدﯾـﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ از ﻣﻨﺎﻓﻘـﺎن ﺑـﻪ ﻧـﺎم " ﺟـﻼس" در اﯾـﺎم‬
‫ﻏﺰوه" ﺗﺒﻮك" ﭘﺲ از ﺷﻨﯿﺪن ﺑﻌﻀﻰ از ﺧﻄﺒﻪﻫﺎى ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺷﺪﯾﺪا آن را اﻧﮑﺎر ﮐﺮد و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( را ﺗﮑﺬﯾﺐ ﻧﻤﻮد‪ ،‬و ﭘﺲ‬
‫از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺷﺨﺼﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم " ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻗﯿﺲ" ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﺮﯾﺎن را ﺷﻨﯿﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ آﻣﺪ و ﺳﺨﻨﺎن" ﺟﻼس" را ﺑـﺎزﮔﻮ ﮐـﺮد‪ ،‬وﻟـﻰ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ ﮐـﻪ‬
‫ﺧﻮد او ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣﺪ ﻣﻮﺿﻮع را اﻧﮑﺎر ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ ﻫﺮ دو دﺳﺘﻮر داد در ﻣﺴﺠﺪ در ﮐﻨﺎر ﻣﻨﺒﺮ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ دروغ ﻧﻤﻰﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ دو ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ" ﻋﺎﻣﺮ" ﻋﺮض ﮐﺮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪا! آﯾﻪاى ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮت ﻧﺎزل ﮐﻦ و آن ﮐﺲ ﮐﻪ راﺳـﺘﮕﻮ اﺳـﺖ ﻣﻌﺮﻓـﻰ ﻓﺮﻣـﺎ!‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( و ﻣﺆﻣﻨﺎن آﻣﯿﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﺒﺮﯾﻞ ﻧﺎزل ﺷﺪ و آﯾﻪ ﻓﻮق را ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( اﺑﻼغ ﮐﺮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪ" ﻓَﺈِنْ ‪‬ﯾﺘُﻮﺑ‪‬ـﻮا‬
‫ﻢ" رﺳﯿﺪ" ﺟﻼس" ﮔﻔﺖ‪ :‬اى رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺗﻮﺑﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ و ﻣﻦ از ﮔﻨﺎه ﺧـﻮد ﭘـﺸﯿﻤﺎﻧﻢ و ﺗﻮﺑـﻪ ﻣـﻰﮐـﻨﻢ‪ .‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ اﮐـﺮم‬
‫ﺧﯿ‪‬ﺮ ًا َﻟ ‪‬ﻬ ‪‬‬
‫ﮏ َ‬
‫‪‬ﯾ ‪‬‬
‫)ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺗﻮﺑﻪ او را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻧﻘﻞ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﺗﺼﻤﯿﻢ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻮك‪ ،‬در ﯾﮑﻰ از ﮔﺮدﻧﻪﻫﺎى ﻣﯿﺎن راه ﺷﺘﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ را رم دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣـﻀﺮت‬
‫از ﺑﺎﻻى ﮐﻮه ﺑﻪ دره ﭘﺮت ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻰ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( در ﭘﺮﺗﻮ وﺣﻰ اﻟﻬﻰ از اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا آﮔﺎه ﺷﺪ‪ ،‬و ﻧﻘﺸﻪ ﺷﻮم آﻧﻬﺎ را ﻧﻘﺶ ﺑﺮ آب ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﻬﺎر ﻧﺎﻗـﻪ‬
‫را ﺑﻪ دﺳﺖ" ﻋﻤﺎر" ﺳﭙﺮد و" ﺣﺬﯾﻔﻪ" ﻫﻢ از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻧﺎﻗﻪ را ﻣﻰراﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺮﮐﺐ ﮐﺎﻣﻼ در ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﺮدم دﺳﺘﻮر داد از راه دﯾﮕﺮ ﺑﺮوﻧﺪ ﺗـﺎ ﻣﻨﺎﻓﻘـﺎن‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻻﺑﻼى ﻣﺮدم ﭘﻨﻬﺎن ﺷﻮﻧﺪ و ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮد را ﻋﻤﻠﻰ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ در آن ﺗﺎرﯾﮑﻰ ﺷﺐ ﺻﺪاى آﻣـﺪن ﻋـﺪهاى را ﭘـﺸﺖ ﺳـﺮ ﺧـﻮد در آن ﮔﺮدﻧـﻪ‬
‫ﺷﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻰ از ﻫﻤﺮاﻫﺎن دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﻓﻮرا آﻧﻬﺎ را ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺣﺪود دوازده‪ ،‬ﯾﺎ ﭘﺎﻧﺰده ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺻـﻮرت ﺧـﻮد را ﭘﻮﺷـﺎﻧﯿﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ وﺿﻊ را ﺑﺮاى اﺟﺮاى ﻧﻘﺸﻪ ﺧﻮد ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ دﯾﺪﻧﺪ ﻣﺘﻮارى ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻧﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻧﺎﻣﻬﺎﯾﺸﺎن را ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺮاى‬
‫ﺑﻌﻀﻰ از ﯾﺎراﻧﺶ ﺑﺮﺷﻤﺮد‪ .‬وﻟﻰ ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺧﻮاﻫﯿﻢ دﯾﺪ آﯾﻪ اﺷﺎره ﺑﻪ دو ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻣﻰﮐﻨﺪ ﯾﮑﻰ ﮔﻔﺘﺎر ﻧﺎﺑﺠﺎﯾﻰ از آﻧﻬﺎ‪ ،‬و دﯾﮕﺮى ﺗﻮﻃﺌﻪاى ﮐﻪ ﺧﻨﺜﻰ ﺷـﺪ‬
‫و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻰرﺳﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ دو ﺷﺎن ﻧﺰول ﺗﺆاﻣﺎ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫_________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﺎت ‪ 75‬ﺗﺎ ‪78‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﻣﻔﺴﺮان ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ آﯾﺎت در ﺑﺎره ﯾﮑﻰ از اﻧﺼﺎر ﺑﻪ ﻧﺎم ‪" 55‬ﺛﻌﻠﺒﮥ ﺑﻦ ﺣﺎﻃﺐ" ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﮐﻪ ﻣـﺮد ﻓﻘﯿـﺮى ﺑـﻮد و ﻣﺮﺗـﺐ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺠﺪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﻰآﻣﺪ اﺻﺮار داﺷﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( دﻋﺎ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎل ﻓﺮاواﻧـﻰ ﺑـﻪ او ﺑﺪﻫـﺪ!‪ ،‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ ﺑـﻪ او ﻓﺮﻣـﻮد‪" :‬ﻗﻠﯿـﻞ‬
‫ﺗﺆدى ﺷﮑﺮه ﺧﯿﺮ ﻣﻦ ﮐﺜﯿﺮ ﻻ ﺗﻄﯿﻘﻪ"‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﮐﻤﻰ ﮐﻪ ﺣﻘﺶ را ﺑﺘﻮاﻧﻰ ادا ﮐﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﻘﺪار زﯾﺎدى اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰ اداي ﺣﻘﺶ را ﻧﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻰ‪ .‬آﯾـﺎ ﺑﻬﺘـﺮ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻮ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺗﺎﺳ‪‬ﻰ ﺟﻮﯾﻰ و ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﺳﺎدهاى ﺑﺴﺎزى؟ وﻟﻰ ﺛﻌﻠﺒﻪ دﺳﺖﺑﺮدار ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( ﻋـﺮض ﮐـﺮد ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪاﯾﻰ ﮐﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺣﻖ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﻣﻰﮐﻨﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺛﺮوﺗﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﺣﻘﻮق آن را ﻣﻰﭘﺮدازم‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟـﻪ( ﺑـﺮاى او‬
‫دﻋﺎ ﮐﺮد‪ .‬ﭼﯿﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮى ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪى داﺷﺖ از دﻧﯿﺎ رﻓﺖ و ﺛﺮوت ﺳﺮﺷﺎرى ﺑﻪ او رﺳﯿﺪ‪ ،‬و ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪى ﺧﺮﯾـﺪ و ﺑـﺎ زاد و وﻟـﺪ آن ﭼﻨـﺎن زﯾـﺎد‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﮕﺎﻫﺪارى آﻧﻬﺎ در ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ آﺑﺎدﯾﻬﺎى اﻃﺮاف ﻣﺪﯾﻨﻪ روى آورد و آن ﭼﻨﺎن ﻣﺸﻐﻮل و ﺳﺮ ﮔﺮم زﻧﺪﮔﻰ ﻣﺎدى ﺷﺪ ﮐﻪ در ﺟﻤﺎﻋـﺖ‬
‫و ﺣﺘﻰ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ ﻧﯿﺰ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﻰﮐﺮد‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻰ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﺎﻣﻮر ﺟﻤﻊآورى زﮐﺎت را ﻧﺰد او ﻓﺮﺳـﺘﺎد‪ ،‬ﺗـﺎ زﮐـﺎت اﻣـﻮال او را ﺑﮕﯿـﺮد‪،‬‬
‫وﻟﻰ اﯾﻦ ﻣﺮد ﮐﻢ ﻇﺮﻓﯿﺖ و ﺗﺎزه ﺑﻪ ﻧﻮا رﺳﯿﺪه و ﺑﺨﯿﻞ‪ ،‬از ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻖ اﻟﻬﻰ ﺧﻮددارى ﮐﺮد‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺧـﻮددارى ﮐـﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ ﺑـﻪ اﺻـﻞ ﺗـﺸﺮﯾﻊ اﯾـﻦ ﺣﮑـﻢ ﻧﯿـﺰ‬
‫اﻋﺘﺮاض ﻧﻤﻮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﺣﮑﻢ ﺑﺮادر" ﺟﺰﯾﻪ" اﺳﺖ ﯾﻌﻨﻰ ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪهاﯾﻢ ﮐﻪ از ﭘﺮداﺧﺖ ﺟﺰﯾﻪ ﻣﻌﺎف ﺑﺎﺷﯿﻢ و ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ زﮐـﺎت‪ ،‬ﭼـﻪ ﻓﺮﻗـﻰ ﻣﯿـﺎن ﻣـﺎ و‬
‫ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻗﻰ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ؟! دﻧﯿﺎ ﭘﺮﺳﺘﻰ اﺟﺎزه ﺑﯿﺎن ﺣﻘﯿﻘﺖ و اﻇﻬﺎر ﺣﻖ ﺑﻪ او ﻧﻤﯿﺪاد‪ ،‬ﺑﻬﺮ ﺣﺎل ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( ﺳـﺨﻦ او را ﺷـﻨﯿﺪ‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬واى ﺑﺮ ﺛﻌﻠﺒﻪ اى واى ﺑﺮ ﺛﻌﻠﺒﻪ"! و در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧﺎزل ﺷﺪ‪.‬‬
‫___________________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﺎت ‪ 80 ، 79‬و ‪84‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺗﺼﻤﯿﻢ داﺷﺖ ﻟﺸﮑﺮ اﺳﻼم را ﺑﺮاى ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ )اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻮك( آﻣﺎده ﺳﺎزد‪ ،‬و ﻧﯿـﺎز ﺑـﻪ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﮐﻤـﮏ از ﻣـﺮدم‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را اﻇﻬﺎر ﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰ داﺷﺘﻨﺪ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاى ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﮐﺎت ﯾﺎ ﮐﻤﮏ ﺑﻼ ﻋﻮض ﺑﻪ ارﺗﺶ اﺳﻼم ﺧـﺪﻣﺖ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻰ ﺑﻌﻀﻰ از ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻢ درآﻣﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ "اﺑﻮ ﻋﻘﯿﻞ اﻧﺼﺎرى" ﯾﺎ" ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﯿﺮ اﻧﺼﺎرى" ﺑﺎ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺎر اﺿﺎﻓﻰ و ﮐﺸﯿﺪن آب در ﺷﺐ و ﺗﻬﯿﻪ‬
‫دو ﻣﻦ ﺧﺮﻣﺎ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﻦ آن را ﺑﺮاى ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮﯾﺶ ذﺧﯿﺮه ﮐﺮد و ﯾﮏ ﻣﻦ دﯾﮕﺮ را ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آورد‪ ،‬ﮐﻤﮏ ﻇﺎﻫﺮا ﻧﺎﭼﯿﺰى ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺰرگ اﺳﻼﻣﻰ ﻧﻤﻮد‪ .‬وﻟﻰ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻋﯿﺒﺠﻮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﯾﻦ دو ﮔﺮوه اﯾﺮاد ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ :‬ﮐـﺴﺎﻧﻰ را ﮐـﻪ زﯾـﺎد ﭘﺮداﺧﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان رﯾﺎﮐـﺎر ﻣﻌﺮﻓـﻰ‬
‫ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ و ﮐﺴﺎﻧﻰ را ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻇﺎﻫﺮا ﻧﺎﭼﯿﺰى ﮐﻤﮏ ﻧﻤﻮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻤﺴﺨﺮ و اﺳﺘﻬﺰا ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﻟﺸﮑﺮ اﺳﻼم ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻤﮑﻰ دارد؟ اﯾﻦ آﯾﺎت‬
‫ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺷﺪﯾﺪا آﻧﻬﺎ را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﮐﺮد و از ﻋﺬاب ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﯿﻢ داد!‪.‬‬
‫________________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪91‬‬
‫ﯾﮑﻰ از ﯾﺎران ﺑﺎ اﺧﻼص ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻋﺮض ﮐﺮد‪ :‬اى ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا! ﻣﻦ ﭘﯿﺮ ﻣﺮدى ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﺣﺘﻰ ﮐﺴﻰ ﮐﻪ دﺳـﺖ ﻣـﺮا ﺑﮕﯿـﺮد و ﺑـﻪ ﻣﯿـﺪان‬
‫ﺟﻬﺎد ﺑﯿﺎورد‪ ،‬ﻧﺪارم‪ ،‬آﯾﺎ اﮔﺮ در ﺟﻬﺎد ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮑﻨﻢ ﻣﻌﺬورم؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺳﮑﻮت ﮐﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ آﯾﻪ ‪ 91‬ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﻪ اﯾـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ اﻓـﺮاد اﺟـﺎزه‬
‫داد‪ .‬از اﯾﻦ ﺷﺎن ﻧﺰول ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﺘﻰ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد اﺟﺎزه ﻧﻤﻰدادﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺪون اﻃﻼع ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( از ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﻬﺎد ﺳﺮ ﺑﺎز‬
‫زﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ اﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ وﺟﻮدﺷﺎن ﺑﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاى ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﺠﺎﻫﺪان و ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﯿﺎﻫﻰ ﻟﺸﮑﺮ‪ ،‬ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ ﺷـﻮد از ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ(‬
‫ﮐﺴﺐ ﺗﮑﻠﯿﻒ ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫_________________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪92‬‬
‫ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ از ﻓﻘﺮاى اﻧﺼﺎر ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﺮدﻧﺪ وﺳﯿﻠﻪاى ﺑﺮاى ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﻬﺎد در اﺧﺘﯿﺎرﺷﺎن ﮔﺬارده ﺷﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ ﭼـﻮن‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( وﺳﯿﻠﻪاى در اﺧﺘﯿﺎر ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺟﻮاب ﻣﻨﻔﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داد‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﭼﺸﻤﻬﺎى ﭘﺮ از اﺷﮏ از ﺧﺪﻣﺖ آن ﺣﻀﺮت ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻌـﺪا ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺎم "ﺑﮑّﺎءون" ﻣﺸﻬﻮر ﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫_____________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪ 94‬ﺗﺎ ‪96‬‬
‫اﯾﻦ آﯾﺎت درﺑﺎره ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﮐﻪ ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ﻫﺸﺘﺎد ﻧﻔﺮ ﻣﻰﺷﺪ ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪ زﯾﺮا ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( از ﺗﺒـﻮك ﺑﺎزﮔـﺸﺖ‬
‫دﺳﺘﻮر داد ﻫﯿﭽﮑﺲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺠﺎﻟﺴﺖ ﻧﮑﻨﺪ و ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﯾﺪ و آﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺧﻮد را در ﻓﺸﺎر ﺷﺪﯾﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ دﯾﺪﻧﺪ در ﻣﻘﺎم ﻋﺬر ﺧﻮاﻫﻰ ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬آﯾﺎت ﻓﻮق ﻧـﺎزل‬
‫ﺷﺪ و وﺿﻊ آﻧﻬﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
 ‫________________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪ 102‬و ‪103‬‬
‫‪" -1‬اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ اﻧﺼﺎرى" ﺑﺎ دو ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ از ﯾﺎران ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( از ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﻨﮓ "ﺗﺒﻮك" ﺧﻮددارى ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐـﻪ آﯾـﺎﺗﻰ را‬
‫ﮐﻪ در ﻣﺬﻣﺖ ﻣﺘﺨﻠﻔﯿﻦ وارد ﺷﺪه ﺑﻮد ﺷﻨﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎراﺣﺖ و ﭘﺸﯿﻤﺎن ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺘﻮﻧﻬﺎى ﻣﺴﺠﺪ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟـﻪ( ﺑـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ ﮐـﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( از ﺟﻬﺎد ﺑﺎزﮔﺸﺖ و از ﺣﺎل آﻧﻬﺎ ﺧﺒﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻋﺮض ﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮد را از ﺳﺘﻮن ﺑﺎز ﻧﮑﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫)ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﭼﻨﯿﻦ ﮐﻨﺪ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﻧﯿﺰ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﻣﻰﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎرى را ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﮐﺮد ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻦ اﺟﺎزه دﻫﺪ‪ .‬آﯾﻪ ‪ 102‬ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪ آﻧﻬﺎ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻧﻬﺎ را از ﺳﺘﻮن ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎز ﮐﺮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﺮاﻧﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬
‫ﻫﻤﻪ اﻣﻮال ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺗﻘﺪﯾﻢ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻋﺮض ﮐﺮدﻧﺪ‪ :‬اﯾﻦ ﻫﻤﺎن اﻣﻮاﻟﻰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻟﺒﺴﺘﮕﻰ ﺑﻪ آن ﻣﺎ از ﺷـﺮﮐﺖ در ﺟﻬـﺎد‬
‫ﺧﻮددارى ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﯾﻨﻬﺎ را از ﻣﺎ ﺑﭙﺬﯾﺮ و در راه ﺧﺪا اﻧﻔﺎق ﮐﻦ!‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻨﻮز دﺳﺘﻮرى در اﯾﻦ ﺑﺎره ﺑﺮ ﻣﻦ ﻧـﺎزل ﻧـﺸﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﭼﯿﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ آﯾﻪ ‪ 103‬ﻧﺎزل ﺷﺪ و دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻗﺴﻤﺘﻰ از اﻣﻮال آﻧﻬﺎ را ﺑﺮﮔﯿﺮد‪ ،‬و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻌﻀﻰ از رواﯾـﺎت ﯾـﮏ ﺳـﻮم از‬
‫‪ -2‬در ﭘﺎرهاى دﯾﮕﺮ از رواﯾﺎت ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﯿﻢ ﮐﻪ آﯾﻪ ‪ 102‬درﺑﺎره "اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ" و راﺟﻊ ﺑﻪ داﺳﺘﺎن" ﺑﻨﻰ ﻗﺮﯾﻈﻪ" اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﻰ ﻗﺮﯾﻈـﻪ ﮐـﻪ‬ ‫اﻣﻮال آﻧﻬﺎ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻰ از ﯾﻬﻮدﯾﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ او ﻣﺸﻮرت ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺣﮑﻢ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﺸﻮﻧﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ؟ او در ﭘﺎﺳﺦ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﺷﺎره دﺳـﺖ ﺑـﻪ ﮔـﺮدن ﺧـﻮد‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﻮﯾﺪ ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ را ﺳﺮ ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ! ﺳﭙﺲ از اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮد ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺷﺪ و ﺗﻮﺑﻪ ﮐﺮد و ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺴﺖ و ﺑﻌﺪ آﯾﻪ ‪ 102‬ﻧﺎزل ﺷـﺪ‬
‫و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪ او را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫_____________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪106‬‬
‫ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﻔﺴﺮان ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ آﯾﻪ ‪ 106‬درﺑﺎره ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﻣﺘﺨﻠﻔﺎن ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻮك ﺑﻪ ﻧﺎم" ﻫﻼل ﺑﻦ اﻣﯿﻪ" و" ﻣـﺮارة ﺑـﻦ رﺑﯿـﻊ" و" ﮐﻌـﺐ ﺑـﻦ ﻣﺎﻟـﮏ" ﻧـﺎزل ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮح ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﻰ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻰ ﺗﻮﺑﻪ آﻧﻬﺎ در ذﯾﻞ آﯾﻪ ‪ 118‬ﻫﻤﯿﻦ ﺳﻮره آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺑﻌﻀﻰ دﯾﮕـﺮ از رواﯾـﺎت اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻰﺷـﻮد ﮐـﻪ آﯾـﻪ ‪ 106‬در ﺑـﺎره‬
‫ﺑﻌﻀﻰ از ﮐﻔﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﯿﺪاﻧﻬﺎى ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﺨﺼﯿﺘﻬﺎى ﺑﺰرﮔﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ" ﺣﻤﺰه" ﺳﯿﺪ اﻟﺸﻬﺪاء و اﻣﺜﺎل او را ﺷﻬﯿﺪ ﮐﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ دﺳـﺖ از ﺷـﺮك‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﻪ آﺋﯿﻦ اﺳﻼم روى آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫__________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﺎت ‪ 107‬ﺗﺎ ‪110‬‬
‫اﯾﻦ آﯾﺎت درﺑﺎره ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاى ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎى ﺷﻮم ﺧﻮد‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺴﺠﺪى در ﻣﺪﯾﻨﻪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻌـﺪا ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﻣـﺴﺠﺪ‬
‫"ﺿﺮار" ﻣﻌﺮوف ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﺑﻄﻮرى ﮐﻪ از ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ و اﺣﺎدﯾﺚ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻰﺷﻮد ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ‪ :‬ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﻨﺎﻓﻘـﺎن ﻧـﺰد ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و‬
‫آﻟﻪ( آﻣﺪﻧﺪ و ﻋﺮض ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ اﺟﺎزه ده ﻣﺴﺠﺪى در ﻣﯿﺎن ﻗﺒﯿﻠﻪ ﺑﻨﻰ ﺳﺎﻟﻢ )ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﺴﺠﺪ ﻗﺒﺎ( ﺑﺴﺎزﯾﻢ ﺗﺎ اﻓﺮاد ﻧﺎﺗﻮان و ﺑﯿﻤﺎر و ﭘﯿﺮﻣﺮدان از ﮐﺎر اﻓﺘـﺎده در آن‬
‫ﻧﻤﺎز ﺑﮕﺰارﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺷﺒﻬﺎى ﺑﺎراﻧﻰ ﮐﻪ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﺮدم ﺗﻮاﻧﺎﯾﻰ آﻣﺪن ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺷﻤﺎ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﯾﻀﻪ اﺳﻼﻣﻰ ﺧﻮد را در آن اﻧﺠـﺎم دﻫﻨـﺪ‪ ،‬و اﯾـﻦ در‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻰ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻋﺎزم ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻮك ﺑﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه داد‪ ،‬وﻟﻰ آﻧﻬﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮدﻧـﺪ‪ :‬آﯾـﺎ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺷﺨﺼﺎ ﺑﯿﺎﺋﯿﺪ و در آن ﻧﻤﺎز ﺑﮕﺰارﯾﺪ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﻓﻌﻼ ﻋﺎزم ﺳﻔﺮم‪ ،‬و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﺨﻮاﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﻪ آن ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰآﯾـﻢ و ﻧﻤـﺎز‬
‫در آن ﻣﻰﮔﺰارم‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( از ﺗﺒﻮك ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻧﺰد او آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ اﮐﻨﻮن ﺗﻘﺎﺿﺎ دارﯾﻢ ﺑﻪ ﻣـﺴﺠﺪ ﻣـﺎ ﺑﯿـﺎﯾﻰ و در آﻧﺠـﺎ ﻧﻤـﺎز‬
‫ﺑﮕﺰارى‪ ،‬و از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﻰ ﻣﺎ را ﺑﺮﮐﺖ دﻫﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﻰ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( وارد دروازه ﻣﺪﯾﻨـﻪ ﻧـﺸﺪه ﺑـﻮد‪ .‬در اﯾـﻦ ﻫﻨﮕـﺎم ﭘﯿـﮏ‬
‫وﺣﻰ ﺧﺪا ﻧﺎزل ﺷﺪ و اﯾﻦ آﯾﺎت را آورد و ﭘﺮده از اﺳﺮار ﮐﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ دﺳﺘﻮر داد ﻣﺴﺠﺪ ﻣﺰﺑﻮر را آﺗﺶ زﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻘﺎﯾﺎى آن را وﯾﺮان‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺟﺎى آن را ﻣﺤﻞ رﯾﺨﺘﻦ زﺑﺎﻟﻪﻫﺎى ﺷﻬﺮ ﺳﺎزﻧﺪ! ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻨﮑﻪ‪ :‬در زﻣﺎن ﺟﺎﻫﻠﯿﺖ ﻣﺮدى ﺑﻮد ﺑـﻪ ﻧـﺎم " اﺑـﻮ ﻋـﺎﻣﺮ" ﮐـﻪ آﺋـﯿﻦ ﻧـﺼﺮاﻧﯿﺖ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺘـﻪ و در‬
‫ﺳﻠﮏ راﻫﺒﺎن در آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و از ﻋﺒﺎد و زﻫﺎد ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻰرﻓﺖ و ﻧﻔﻮذ وﺳﯿﻌﻰ در ﻃﺎﺋﻔﻪ" ﺧﺰرج" داﺷﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( ﺑـﻪ ﻣﺪﯾﻨـﻪ‬
‫ﻫﺠﺮت ﮐﺮد و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﺮد او را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮐﺎر اﺳﻼم ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﺮ ﻣﺸﺮﮐﺎن ﭘﯿﺮوز ﺷﺪﻧﺪ اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ ﮐـﻪ ﺧـﻮد روزى‬
‫از ﺑﺸﺎرت دﻫﻨﺪﮔﺎن ﻇﻬﻮر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻮد اﻃـﺮاف ﺧـﻮد را ﺧـﺎﻟﻰ دﯾـﺪ‪ ،‬و ﺑـﻪ ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ اﺳـﻼم ﺑﺮﺧﺎﺳـﺖ‪ ،‬و از ﻣﺪﯾﻨـﻪ ﺑـﺴﻮى ﮐﻔـﺎر" ﻣﮑـﻪ"‬
‫ﮔﺮﯾﺨﺖ‪ ،‬و از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ اﮐﺮم )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( اﺳﺘﻤﺪاد ﺟﺴﺖ و از ﻗﺒﺎﺋﻞ ﻋﺮب دﻋﻮت ﮐﺮد‪ .‬او ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﻧﻘﺸﻪﻫـﺎى ﺟﻨـﮓ" اﺣـﺪ"‬
‫را ﺿﺪ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ رﻫﺒﺮى ﻣﻰﮐﺮد‪ ،‬دﺳﺘﻮر داد در ﻣﯿﺎن دو ﺻﻒ ﻟﺸﮑﺮ ﮔﻮداﻟﻬﺎﯾﻰ ﺑﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( در ﯾﮑﻰ از آﻧﻬـﺎ اﻓﺘـﺎد و ﭘﯿـﺸﺎﻧﯿﺶ‬
‫ﻣﺠﺮوح ﺷﺪ و دﻧﺪاﻧﺶ ﺷﮑﺴﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻏﺰوه اﺣﺪ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺖ و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﺸﮑﻼﺗﻰ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در اﯾﻦ ﻣﯿـﺪان ﺑـﺎ آن روﺑـﺮو ﺷـﺪﻧﺪ آوازه اﺳـﻼم ﺑﻠﻨـﺪﺗﺮ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ و در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﭘﯿﭽﯿﺪ او از ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻓﺮار ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺳﻮى" ﻫﺮﻗﻞ" ﭘﺎدﺷﺎه روم رﻓﺖ ﺗﺎ از او ﮐﻤﮏ ﺑﮕﯿﺮد و ﺑـﺎ ﻟـﺸﮑﺮى ﺑـﺮاى ﮐﻮﺑﯿـﺪن ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺣﺮﮐـﺖ‬
‫ﮐﻨﺪ‪) .‬ﺑﺮ اﺛﺮ اﯾﻦ ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت و ﮐﺎرﺷﮑﻨﻰﻫﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻟﻘﺐ" ﻓﺎﺳﻖ" ﺑﻪ او داده ﺑﻮد‪ .(.‬او ﺑﺎ ﻫﺮﻗﻞ ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ وﻋﺪهﻫﺎى او دﻟﮕﺮم ﺷﺪ!‬
‫وﻟﯽ ﻣﺮگ ﺑﻪ او ﻣﻬﻠﺖ ﻧﺪاد ﺗﺎ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد را اﺟﺮا ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ ﺑﻤﯿﺮد ﻧﺎﻣﻪاى ﺑﺮاى ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻧﻮﺷﺖ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻮﯾﺪ داد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻟـﺸﮑﺮى از روم‬
‫ﺑﻪ ﮐﻤﮑﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﺗﻮﺻﯿﻪ و ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺮﮐﺰى ﺑﺮاى او در ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ ﺗﺎ ﮐﺎﻧﻮن ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎى آﯾﻨﺪه او ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬وﻟـﻰ از آﻧﺠـﺎ ﮐـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺮﮐﺰى در ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم ﻋﻤﻼ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﻮد ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﯾﻦ دﯾﺪﻧﺪ ﮐﻪ در زﯾﺮ ﻧﻘﺎب ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺑﯿﻤﺎران و ﻣﻌـﺬوران‪،‬‬
‫اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﻋﻤﻠﻰ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﺴﺠﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﺣﺘﻰ ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ ﺟﻮاﻧﻰ آﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﺮآن را از ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم " ﻣﺠﻤﻊ ﺑـﻦ ﺣﺎرﺛـﻪ" )ﯾـﺎ ﻣﺠﻤـﻊ ﺑـﻦ‬
‫ﺟﺎرﯾﻪ( ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﻰ وﺣﻰ اﻟﻬﻰ ﭘﺮده از روى ﮐﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﺮداﺷﺖ‪) .‬ﺗﻔﺎﺳﯿﺮ ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺒﯿﺎن‪ ،‬اﺑـﻮ اﻟﻔﺘـﻮح رازى‪ ،‬اﻟﻤﻨـﺎر‪ ،‬اﻟﻤﯿـﺰان‪ ،‬ﻧـﻮر اﻟﺜﻘﻠـﯿﻦ و‬
‫ﮐﺘﺐ دﯾﮕﺮ‪(.‬‬
‫____________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪ 113‬ﺗﺎ ‪115‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﺑﺮاى ﭘﺪران ﻣﺎ ﮐﻪ در ﻋﺼﺮ ﺟﺎﻫﻠﯿﺖ از دﻧﯿﺎ رﻓﺘﻨﺪ ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻧﻤﻰﮐﻨﻰ؟ اﯾﻦ آﯾـﺎت ﻧـﺎزل ﺷـﺪ و ﺑـﻪ ﻫﻤـﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ اﺧﻄﺎر ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﺣﻖ ﻧﺪارد ﺑﺮاى ﻣﺸﺮﮐﺎن اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫______________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪117‬‬
‫ﻣﻔﺴﺮان ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ آﯾﻪ ﻧﺨﺴﺖ در ﻣﻮرد ﻏﺰوه ﺗﺒﻮك و ﻣﺸﮑﻼت ﻃﺎﻗﺖﻓﺮﺳﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در اﯾﻦ ﺟﻨﮓ رﺳﯿﺪ ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻪ ﻗﺪرى‬
‫ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺮوﻫﻰ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﻟﻄﻒ و ﺗﻮﻓﯿﻖ اﻟﻬﻰ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎﻟﺸﺎن ﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﭘﺎ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺴﺎﻧﻰ ﮐﻪ ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ آﯾﻪ در ﻣـﻮرد‬
‫او ﻧﺎزل ﺷﺪه "اﺑﻮ ﺣﯿﺜﻤﻪ" اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ از ﯾﺎران ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﻪ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺳﺴﺘﻰ از ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﯿﺪان ﺗﺒﻮك ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ‬
‫)ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺧﻮددارى ﮐﺮد‪ .‬ده روز از اﯾﻦ واﻗﻌﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻫﻮا ﮔﺮم و ﺳﻮزان ﺑـﻮد‪ ،‬روزى ﻧـﺰد ﻫﻤـﺴﺮان ﺧـﻮد آﻣـﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻰ ﮐـﻪ ﺳـﺎﯾﺒﺎﻧﻬﺎى او را‬
‫ﻣﺮﺗﺐ و آﻣﺎده و آب ﺧﻨﮏ ﻣﻬﯿﺎ و ﻃﻌﺎم ﺧﻮﺑﻰ ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬او ﻧﺎﮔﻬﺎن در ﻓﮑﺮ ﻓﺮو رﻓﺖ و ﺑﻪ ﯾﺎد ﭘﯿﺸﻮاى ﺧﻮد ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( اﻓﺘـﺎد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻮل ﺧﺪا )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﮐﻪ ﻫﯿﭻ ﮔﻨﺎﻫﻰ ﻧﺪارد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﯾﻨﺪه او را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮده‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺑﺎدﻫﺎى ﺳﻮزان ﺑﯿﺎﺑﺎن اﺳﻠﺤﻪ ﺑـﻪ دوش‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬و رﻧﺞ اﯾﻦ ﺳﻔﺮ دﺷﻮار را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮده‪ ،‬اﺑﻮﺣﯿﺜﻤﻪ را ﺑﺒﯿﻦ ﮐﻪ در ﺳﺎﯾﻪ ﺧﻨﮏ و ﮐﻨﺎر ﻏﺬاى آﻣﺎده و زﻧـﺎن زﯾﺒـﺎ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬اﯾـﻦ اﻧـﺼﺎف‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ رو ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮان ﺧﻮد ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﺑﺎ ﻫﯿﭽﮑﺪام از ﺷﻤﺎ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻰﮔﻮﯾﻢ‪ ،‬و در زﯾﺮ اﯾﻦ ﺳﺎﯾﺒﺎن ﻗﺮار ﻧﻤﻰﮔﯿﺮم‪ ،‬ﺗﺎ ﺑـﻪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ‬
‫)ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮم‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﺨﻦ را ﮔﻔﺖ و زاد و ﺗﻮﺷﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﺧﻮد ﺳﻮار ﺷﺪ و ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﻗﺪر ﻫﻤﺴﺮاﻧﺶ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬او ﮐﻠﻤﻪاى ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﺎرى ﻧﮑﺮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ اداﻣﻪ داد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮑﻰ ﺗﺒﻮك رﺳﯿﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اﯾـﻦ ﺳـﻮارى اﺳـﺖ ﮐـﻪ از ﮐﻨـﺎر‬
‫ﺟﺎده ﻣﻰﮔﺬرد اﻣﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اى ﺳﻮار! اﺑﻮ ﺣﯿﺜﻤﻪ ﺑﺎﺷﻰ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪ و ﻣﺮدم او را ﺷـﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬آرى اﺑـﻮ‬
‫ﺣﯿﺜﻤﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻮﺣﯿﺜﻤﻪ ﺷﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺳﻼم ﮔﻔﺖ‪ ،‬و ﻣﺎﺟﺮاى ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺎزﮔﻮ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ )ﺻـﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و‬
‫آﻟﻪ( ﺑﻪ او ﺧﻮشآﻣﺪ ﮔﻔﺖ و ﺑﺮاى او دﻋﺎ ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫________________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪118‬‬
‫ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم" ﮐﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ" و" ﻣﺮارة ﺑﻦ رﺑﯿﻊ" و" ﻫﻼل ﺑﻦ اﻣﯿﻪ" از ﺷﺮﮐﺖ در ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻮك و ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿـﻪ و آﻟـﻪ( ﺳـﺮﺑﺎز‬
‫زدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ اﯾﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﻧﺒﻮد ﮐﻪ ﺟﺰء دار و دﺳﺘﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺴﺘﻰ و ﺗﻨﺒﻠﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﯿﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ ﮐـﻪ ﭘﯿـﺎﻣﺒﺮ‬
‫)ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( از ﺻﺤﻨﻪ ﺗﺒﻮك ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺘﺶ رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻰ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺣﺘـﻰ ﯾـﮏ ﺟﻤﻠـﻪ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺖ و ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﯿﺰ دﺳﺘﻮر داد ﮐﻪ اﺣﺪى ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﯾﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ در ﯾﮏ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻋﺠﯿﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐـﻪ ﺣﺘـﻰ ﮐﻮدﮐـﺎن و‬
‫زﻧﺎن آﻧﺎن ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( آﻣﺪﻧﺪ و اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﻪ از آﻧﻬﺎ ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( اﺟﺎزه ﺟﺪاﯾﻰ ﻧﺪاد‪ ،‬وﻟﻰ دﺳـﺘﻮر داد‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﻀﺎى ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم وﺳﻌﺘﺶ ﭼﻨﺎن ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﻨﮓ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺮاى ﻧﺠﺎت از اﯾﻦ ﺧﻮارى و رﺳﻮاﯾﻰ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺷـﻬﺮ را ﺗـﺮك‬
‫ﮔﻮﯾﻨﺪ و ﺑﻪ ﻗﻠﻪ ﮐﻮهﻫﺎى اﻃﺮاف ﻣﺪﯾﻨﻪ ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﻰ ﮐﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﺷﺪﯾﺪى ﺑﺮ روﺣﯿﻪ آﻧﻬﺎ وارد ﮐﺮد اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮐﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ ﻣﻰﮔﻮﯾـﺪ روزى در‬
‫ﺑﺎزار ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻰ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم دﯾﺪم ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﻣﺴﯿﺤﻰ ﺷﺎﻣﻰ ﺳﺮاغ ﻣﺮا ﻣﻰﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﺮا ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪاى از ﭘﺎدﺷﺎه ﻏﺴﺎن ﺑﻪ دﺳـﺖ ﻣـﻦ داد ﮐـﻪ در‬
‫آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺻﺎﺣﺒﺖ ﺗﻮ را از ﺧﻮد راﻧﺪه ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺎ ﺑﯿﺎ‪ .‬ﺣﺎل ﻣﻦ ﻣﻨﻘﻠﺐ ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اى واى ﺑﺮ ﻣﻦ! ﮐﺎرم ﺑﻪ ﺟﺎﯾﻰ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ دﺷﻤﻨﺎن در ﻣﻦ ﻃﻤﻊ‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺑﺴﺘﮕﺎن آﻧﻬﺎ ﻏﺬا ﻣﻰآوردﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺘﻰ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﺗﻰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮔﺬﺷﺖ و ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻰﮐـﺸﯿﺪﻧﺪ ﮐـﻪ ﺗﻮﺑـﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻗﺒﻮل ﺷﻮد و آﯾﻪاى ﮐﻪ دﻟﯿﻞ ﺑﺮ ﻗﺒﻮﻟﻰ ﺗﻮﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺎزل ﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺒﺮى ﻧﺒﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻓﮑﺮى ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﯾﮑـﻰ از آﻧـﺎن رﺳـﯿﺪ و ﺑـﻪ دﯾﮕـﺮان ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫اﮐﻨﻮن ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻣﺎ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﮐﻨﯿﻢ )درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﮔﻨﻬﮑﺎرﯾﻢ وﻟﻰ ﺑﺎﯾﺪ از ﮔﻨﺎﻫﮑﺎر دﯾﮕﺮى ﺧﺸﻨﻮد‬
‫ﻧﺒﺎﺷﯿﻢ(‪ .‬آﻧﻬﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮرى ﮐﻪ ﺣﺘﻰ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮ اﻧﺠﺎم ﭘﺲ از ﭘﻨﺠﺎه روز ﺗﻮﺑﻪ و ﺗﻀﺮع ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ آﻧـﺎن‬
‫ﻗﺒﻮل ﺷﺪ و آﯾﻪ ‪ 118‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫________________________‬
‫ﺳﻮره ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬آﯾﻪ ‪122‬‬
‫‪ -1‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﯿﺪان ﺟﻬﺎد ﺣﺮﮐـﺖ ﻣـﻰﮐـﺮد‪ ،‬ﻫﻤـﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﻪ اﺳـﺘﺜﻨﺎى ﻣﻨﺎﻓﻘـﺎن و ﻣﻌـﺬوران در ﺧـﺪﻣﺘﺶ ﺣﺮﮐـﺖ‬
‫ﻣﻰﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ آﯾﺎﺗﻰ در ﻣﺬﻣﺖ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﻣﺘﺨﻠﻔﺎن ﺟﻨﮓ ﺗﺒﻮك را ﺑﻪ ﺑﺎد ﻣﻼﻣﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﺑﯿﺶ از ﭘـﯿﺶ ﻣـﺼﻤﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ در ﻣﯿﺪاﻧﻬﺎى ﺟﻬﺎد ﮐﺮد‪ ،‬ﺣﺘﻰ در ﺟﻨﮕﻬﺎﯾﻰ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺷﺨﺼﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻤﻰﮐﺮد )ﺳﺮﯾﻪﻫﺎ(‪ ،‬ﻫﻤﮕﻰ ﺑـﻪ ﺳـﻮى ﻣﯿـﺪان ﻣـﻰرﻓﺘﻨـﺪ و‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( را ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻰﮔﺬاردﻧﺪ‪ ،‬آﯾﻪ ‪ 122‬ﻧﺎزل ﺷﺪ و اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ در ﻏﯿﺮ ﻣﻮرد ﺿﺮورت‪ ،‬ﺷﺎﯾـﺴﺘﻪ ﻧﯿـﺴﺖ ﻫﻤـﻪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﻪ ﺳـﻮى ﻣﯿـﺪان‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﺮوﻧﺪ )ﺑﻠﮑﻪ ﮔﺮوﻫﻰ در ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﺎرف و اﺣﮑﺎم اﺳﻼم را از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن ﻣﺠﺎﻫﺪﺷـﺎن ﭘـﺲ از ﺑﺎزﮔـﺸﺖ‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ دﻫﻨﺪ(‪.‬‬
‫‪ -2‬ﮔﺮوﻫﻰ از ﯾﺎران ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﺮاى ﺗﺒﻠﯿﻎ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻗﺒﺎﺋﻞ ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻨﺎن ﻣﻘﺪم آﻧﻬـﺎ را ﮔﺮاﻣـﻰ داﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻧﯿﮑـﻰ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻌﻀﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﯾﺮاد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( را رﻫﺎ ﮐﺮدﯾﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻣﺎ آﻣﺪﯾﺪ؟ آﻧﻬﺎ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻧﺎراﺣﺖ و اﻓﺴﺮده ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ )ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ و آﻟﻪ( ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ اﯾﻦ آﯾﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﺒﻠﯿﻐﻰ آﻧﻬﺎ را ﺗﺼﻮﯾﺐ ﮐﺮد و از آﻧﻬﺎ رﻓﻊ ﻧﮕﺮاﻧﻰ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬اﻋﺮاب ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺣﮑﺎم اﺳﻼم ﻫﻤﮕﻰ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﯾﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻗﯿﻤﺖ اﺟﻨـﺎس و‬
‫ارزاق و ﻣﺸﮑﻼت و ﮔﺮﻓﺘﺎرﯾﻬﺎى دﯾﮕﺮى ﺑﺮاى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺷﺪ‪ .‬آﯾﻪ ‪ 122‬ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺳﺘﻮر داد‪ ،‬ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﻫﻤﮕﻰ ﺷﻬﺮ و دﯾﺎر ﺧﻮد را ﺧـﺎﻟﻰ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺮاى ﻓﻬﻢ ﻣﻌﺎرف اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﯿﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺎﻓﻰ اﺳﺖ ﮔﺮوﻫﻰ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪/.‬‬

‫اﻟﻠّﻬﻢ‪ ‬ﻋ‪‬ﺠ‪‬ﻞ ﻟِﻮ‪‬ﻟﯿ‪‬ﮏ‪ ‬اﻟﻔَﺮَج‪ .‬ﯾﺎ ﻗﺎﺋﻢ‪ ‬اﻟﻤ‪‬ﻬﺪي)ﻋ‪‬ﺞ(‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻼش ﺗﻘﺪﯾﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﻀﺮ ﻣﻮﻻ ﺣﻀﺮت ﻣﻬﺪي)ﻋﺞ(‪.‬‬
‫ﯽ ﺧﺪا‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽ )ع(‪.‬‬
‫ﺳﻼم ﺑﺮ ﺑﻨﺪه و وﻟ ‪‬‬ ‫ﺳﻼم ﺑﺮ ﺑﻨﺪه و رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ )ص(‬
‫ﺳﻼم ﺑﺮ ﮐﺎﻣﻠﺘﺮﯾﻦ ﻣﺨﻠﻮق و ﺣﺠ‪‬ﺖ ﺧﺪا ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﻬﺪي)ﻋﺞ(‪.‬‬
‫‪Jadeye_tariki@yahoo.com‬‬
‫‪ http://nilofare-abi.persianblog.com‬ﯾﺎ ‪http://nilofare-abi.persianblog.ir‬‬
‫‪http://p-mr-yahyaie.mihanblog.com‬‬
‫ﻣﺮداد ﻣﺎه ‪ 1386‬ﺧﻮرﺷﯿﺪي‬
‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻧﯿﻠﻮﻓﺮ آﺑﯽ‪http://nilofare-abi-lib.blogfa.com :‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺻﻔﺤﻪ داﻧﻠﻮد ﮐﺘﺎﺑﻬﺎي اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ دﯾﮕﺮ‪http://www.esnips.com/web/amir-master3298-pdf :‬‬