PSIHOLOGIJA

Sadraj
Sadraj........................................................................................................................ 1 1

DEFINICIJA PSIHOLOGIJE.............................................................................................3 METODE U PSIHOLOGIJI..............................................................................................3 RAZLIITE TEHNIKE ................................................................................................4 CENTRALNI NERVNI SISTEM - CNS..............................................................................5 REFLEKS.................................................................................................................. 5 SVIJET ULA................................................................................................................6 OKO.........................................................................................................................6 UHO I SLUH..............................................................................................................6 VESTIBULARNI ORGAN I RAVNOTEA I POKRETANJE...............................................7 JEZIK I OKUS............................................................................................................8 NOS I NJUNI OSJETI................................................................................................8 KOA I KONI OSJETI...............................................................................................8 ORGANSKI OSJETI.................................................................................................... 9 UENJE....................................................................................................................... 9 MILJENJE..................................................................................................................11 MOTIVACIJA...............................................................................................................14 FRUSTRACIJA......................................................................................................... 15 PSIHIKI POREMEAJI I POREMEAJI LINOSTI..........................................................15 LIJEENJE............................................................................................................... 18

DEFINICIJA PSIHOLOGIJE
PSIHOLOGIJA je sistematsko prouavanje psihikog ivota ljudi na osnovu prouavanja objektivnog ponaanja i neposrednog iskustva odnosno doivljaja. Psihiki ivot ine PSIHIKI PROCESI (emocionalni, konativni i intelektualni) psihike osobine (navike, sposobnosti, temperament, potrebe). Postoje razliite kole, pristupi npr.biheviorizam koji smatra da se jedino moe prouavati ljudsko ponaanje; psihoanaliza koja prihvata i introspekciju odnosno samoopaanje subjektivnih doivljaja. Zadaci psihologije su TEORIJSKI (upoznati i razumjerti psihiku stvarnost to? identifikacija; kako? zato?) i PRAKTINI (primjenjivanje rezultata psiholokih istraivanja radi to usphenijuh obavljanja ljudskih djelatnosti). Ciljevi i zadaci psihologije razumjeti ponaanje i postupke ljudi, predvidjeti budue ponaanje na osnovu prethodnog ponaanja, nai mogunost da se to ponaanje promijeni.

METODE U PSIHOLOGIJI
INTROSPEKCIJA usmjerena je prvenstveno na direktno zahvaanje psihikih procesa koji se odvijaju u pojedincu, zasniva se na opaanju vlastitih doivljaja i stanja svijesti, unutranje iskustvo moemo neposredno zahvatiti jedino kod sebe samih. METODA SAMOOPAANJA - nam daje direktan uvid u na psihiki ivot i da je nema ne bismo uopte znali da psihiki ivot postoji u nama. Nedostaci ove metode su: jezik je suvie siromaan da bi se njime mogli opisati svi psihiki doivljaji, a sa naine strane nedostatak je u tome to ne postoji mogunost naune kontrole rezultata tueg samoopaanja. Zbog toga introspekcija sama za sebe terko moe posluiti naunoj obradi. EKSTROSPEKCIJA je opaanje reakciaj koje se mogu direktno ili indirektno vidjeti ili mijeriti, usmjerena je prvenstveno na prouavanje ponaanja. To je ne - eksperimentalna metoda jer se pojava posmatra i registruje u normalnim uslovima. Posmatranje mora biti objektivno to znai da posmatra nikako ne smije uticati na pojavu ili dogaaj. Mora biti definiran CILJ odnosno svrha opaanja, PREDMET (svi posmatrai moraju posmatrati isdtu stvar) i PLAN (postupci opaanaja i registrovanja, mjesto, sredstva isl.).
3

Opaanje mora biti sistematsko tj.mora se opaati sve to je znaajno za tu pojavu i mora biti kontrolisano, treba voditi rauna da se registruju svi uslovi u kojima se pojava zbiva. Ponekada se u psihologiji koristi i prikriveno opaanje gdje je promatra skriven kako ne bi djelovao na ponaanje subjekta.

EKSPERIMENT je nauno istraivaki postupak kojim se namjerno u strogo kontrolisanim i ponovljivim uslovima izaziva neka pojava s ciljem njenog opaanja, mjerenja i prouavanja. Svaki eksperiment treba imati svoj cilj a to je ispitivanje ili utvrivanje uzronoposljedinigh veza i odnosno meu posmatranim pojavama. U eksperimentu moraju postojati najamnje dvije varijable: NEZAVISNA (namjerno se unosi u eksperiment da bi se provjerilo da li i kako ute na zavisnu varijablu, ona je pod kontrolom onoga ko vri eksperiment), ZAVISNA (to je predmet opaanja ili mjerenja u eksperimentu). Konani cilj je utvrditi odnos izmeu ovih dviju varijabla. U eksperimentu razlikujemo tri faze: FAZA PODRAAJA, FAZA DOIVLJAJA i FAZA IZRAAJA.

RAZLIITE TEHNIKE
UPITNIK je sistem pitanja koji je standardizovan i sastavljen prema odreenim psihometrijskim naelima. Ima mjerne karakteristike jer slui za mjerenje odreenih osobina ili crta linosti. Pitanja mogu biti OTVORENOG ili ZATVORENOG (abc) tipa. Ovko dobijeni rezultati imaju relativni vrijednost zbog mogue neiskrenosti ispitanika. INTERVJU se vodi s odreenim ciljem i prema utvrenom planu ime se izbjegava improvizacija. Voditelj intervjua mora dobro pozanavati taktiku ovakvoga razgovora tj.pravilno formulisati i tempirati pitanja te odreivati pravac diskusije; mora poznavati metode obilaenja istine kojima se ispitanici esto koriste; mora biti upoznat sa tehnikom opaanja jer se esto iz neverbalne komunikacije (geste, mimika) moe vie saznati nego iz rijei. Intrervju moe biti FAKTOGRAFSKI (prikupljanje injeninih podataka), PSIHO -DIJAGNOSTIKI (procjena sposobnosti i osobiana linosti i uvid u njegove line probleme) i PSIHO-TERAPIJSKI (neki oblik psiho-terapije). Po svom obliku moe biti STANDARDIZOVAN (unaprijed formulisana pitanja koja se uvijek postavljaju istim redosijedom) i NESTANDARDIZOVAN (jasno odreen cilj ali se pitanja mogu slobodno formulisati).
4

CENTRALNI NERVNI SISTEM - CNS

CNS ine VELIKI MOZAK, MALI MOZAK, MODANO DEBLO i KIMENA MODINA. MOZAK se sastoji od VELIKOG i MALOG MOZGA te PRODUENE MODINE. Veliki mozak se smatra najvanijim dijelom jer se iz njega upravlja svim voljnim radnjama. Sastoji se iz dvije hemisfere koje su povezane IVANIM VLAKNIMA. Svaka hemisfera se dijeli u pet dijelova: EONI REANJ, TJEMENI REANJ, SLJEPOONI REANJ i INSULA REILI koja se nalazi u dubini lateralne brazde. Povrina velikog mozga se zove KORA i graena je od TIJELA NERVNIH STANICA i TANKIH KRVNIH ILICA (siva supstanca). U kori mozga su smjeteni raznovrsni centri koji vre odreene funkcije (senzorni i motorni centri). SENZORNI CENTRI predstavljaju zavrni dio kompleksnog mehanizma pomou kojeg doivljavamo zbivanje u vanjskom svijetu, motorni centar je poetni dio mehanizma pomou kojeg reagujremo na to zbivanje. Meu centrima koji se ne nalaze u kori mozga za nas je znaajan HIPOTALAMUS koji je vezan za na emocionalni ivot. MALI MOZAK se nalazi u zadnjem dijelu lobanje, ispod velikog mozga i kontrolie odravanje ravnotee i koordinacijku miia. PRODUENA MODINA se nalazi na gornjem kraju kimene modine i sadri centre za refleksnu regulaciju nekih vitaknih funklciuja kao to su disanje i rad srca. U njoj se ukrtaju nervna vlakna koja idu iz mozga u kimenu modinu. KIMENA MODINA je dio CNS-a smjeten unutar kostiju kime, u kanalu koji zatvaraju kimeni prljenovi. Sastavljerna je od sive (nervne stabnice) i bijele (nervni produeci). kontrolie neke jednostavne reflekse.

REFLEKS
Refleks je motorna ili sekretorna reakcija (miia ili lijezde) koja nastaje kada se putem snopa nervnih vlakana prenose impulsi iz jedne strukutre CNS-a u drugi dio nervnog sistema odnosno u mii ili lijezdu, pri emu je taj put odreen naslijeem, smatra se uroenim i nenauenim. Postoji veliki broj uroenih refleksa od kojih se neki javljaju kod novoreoeneta te ga poslije gube a neke imamo itav itvot. Jedan od uroenih refleksa jeste refleks zjenice
5

(mijenjanje oriomjera zjenice uslijed promjene inteziteta svjetlosti). Uroene refleksne reakcije nazivaju se BEZUVIJETNI REFLEKSI za razliku od uvjetovanih reakcija koje su rezultat uenja.

SVIJET ULA
OKO
Okom dobijamo 90% informacija iz vanjskog svijeta. Receptorni dio oka je mrenica koja se sastoji od UNJIA i TAPIA. unjii su osjetljivi na svijetlo i boje a tapii na mrak, oni pretvaraju fizikalni podraaj u nervni impuls koji nervnim vlaknima putuje do vidnog centar u zatiljanom dijelu korteksa kore. Da bismo mogli gledati trodimenzionalno omoguuju nam dva oka a ako gledamo jednim 0okom nemamo vie 3D vid ali nam iskustvo pomae da procijenimo udaljenost. Mi gledamo okom ali vidimo mozgom. Centar za vid u mozgu prima svaku sliku i pamti je te sve slike sabira i daje im znaenje.

UHO I SLUH
Sluni organ moe se podijeliti na tri dijela: VANJSKO UHO - koje ine una koljka i sluni kanal, SREDNJE UHO, koje se sastoji od tri koice- ekia, nakovnja i stremena, a odvojeno je od vanjskog uha bubnjiem, te UNUTARNJE UHO, na koje dolaze pomou ekia, nakovnja i stremena 20 puta pojaani zvuni titraji i koje ini osjetni organ sluha. Unutarnje uho naziva se i punica, a sadri Cortijev organ. Cortijev organ nalazi se na membrani koja sadri slune dlaice. Ima h nekoliko tisua i reagiraju na razliite frekvencije zvuka, te tako stvaraju ivane impulse koji slunim ivcem dolaze u sluni centar u korteksu.
6

ovjek moe razlikovati tonove od 20- 20 000 Hz, a sa starenjem se ta sposobnost smanjuje, pa razlikuje tonove visine do 10 000 Hz. To mu veinom ne predstavlja probleme, jer ljudski govor se veinom nalazi na frekvencijama od 1 000 do 4 000 Hz. Jakost zvuka mjeri se decibelima, pa se za svaku visinu tona moe nai liminalna vrijednost jaine. ovjekova sluna osjetljivost najbolja je za one frekvencije u kojima se nalazi ljudski govor. Skala decibela je logaritamska skala, to znai da pojaanje za 10 dB iznosi 10 puta veu glasnou, a porast za 20 dB iznosi 100 puta veu glasnou(10 2). Zvukovi iznad 70 dB, koliko iznosi buka u restoranu, su ve opasni za sluh ako smo toj buci dulje izloeni, a buka iznad 120 dB postaje bolna i predstavlja neposrednu opasnost za sluh(rock koncert).

U poetku se nakon jake buke sluh brzo oporavi, ali kod uestale izloenosti trajno se smanjuje sposobnost sluha. Pomou koritenja oba uha moemo lokalizirati izvor zvuka. Ui su razmaknute, pa pomou razlike u brzini dolaska zvuka moemo precizno lokalizirati odakle zvuk dolazi. Ve su i razlike od jedne stotinke sekunde mozgu dovoljne za uspjenu lokalizaciju zvuka. Ako zvuk dolazi sasvim ispred ili iza nas, automatski emo okretanjem glave lokalizirati izvor zvuka. Osim razlike vremena pristizanja, i razlika u glasnoi zvuka izmeu uiju dovoljna je za lokalizaciju. Kod zvukova iznad 3 000 Hz lokalizacija se vie osniva na glasnoi nego na razlici u vremenu pristizanja. Kod pojma sluh treba spomenuti i njegovo drugo znaenje, koje je genetski odreeno- razlikovanje i pamenje visine, intenziteta i boje tona.

VESTIBULARNI ORGAN I RAVNOTEA I POKRETANJE

Vestibularni organ nalazi se u unutranjem uhu, potpuno uz punicu, a slui za osjete kretanja, vrtnje i ravnotee. Velik je oko 1 cm3 , a sastoji se od tri polukruna kanalia koji su ispunjeni tekuinom i stoje meusobno pod kutom od 90, a uz njih se nalaze 2 vreice. U kanaliima se nalazi tekuina endolimfa, koja struji kroz kanalie kad zaponemo ili zavrimo neki pokret glavom ili tijelom, ili se zavrtimo. Svojim kretanjem podrauje osjetne dlaice u kanaliima i stvara ivane impulse koji putem vestibularnog ivca javljaju mozgu o kakvom se pokretu radi. U mirovanju moemo dobro procijeniti u kojem se poloaju nalazi naa glava( i tijelo, ako je glava u normalnom poloaju prema tijelu) pomou vreica, koje sadre elatinastu tvar koja lei na osjetnim dlaicama, pa prema tome je li ona tlaena, navuena itd. moemo odrediti u kojem je poloaju glava. U besteinskom stanju zato vestibularni organ ne funkcionira. Vestibularni organ je u direktnoj vezi s malim mozgom koji refleksno regulira nae pokrete i ravnoteu, pa poremeaji u
7

radu vestibularnog organa dovode i do poremeaja u radu malog mozga, te do osjeaja muninemorska bolest. U orijentaciji vanu ulogu imaju i vidni osjeti.

JEZIK I OKUS
Osjetni organi za okus naslagani su u obliku okusnih aica na naem jeziku: Vrh je osjetljiv za slatko i slano, rubovi su osjetljivi za kiselo, a korijen za gorko. To su jedine etiri vrste okusnih osjeta, a sve arome jela i pia posljedica su kombinacije okusa i njuha.

NOS I NJUNI OSJETI

Njuni osjeti nalaze se u korijenu nosa, a sastoje se od osjetnih dlaica osjetljivih na mirisne molekule. Mirise nije lako klasificirati, jer ne postoje iste, odvojene kategorije, pa ih nastojimo klasificirati prema mirisima koji su poznati veini ljudi. Strunjaci tvrde da smo sposobni razlikovati oko 10 000 mirisa.

KOA I KONI OSJETI

Koa sadri nekoliko osjetnih podruja: dodir, toplo, hladno, bol, kakljanje, svrbljenje. Osjet dodira dobivamo podraivanjem slobodnih ivanih zavretaka. Receptori za dodir su najgue razmjeteni na usnama, jagodicama prstiju, nosu, obrazima, a najrjee na leima. Receptori za osjete topline i hladnoe nisu jednaki, a omoguuju ih sitni osjetni organi smjeteni nepravilno u koi. Ako prolazimo primjerice hladnim predmetom preko receptora za toplo, neemo imati osjet. Osjet boli je pod velikim utjecajem psiholokih faktora. Osim osjetne, bol ukljuuje i emotivnu i motivacijsku komponentu, jer je svaka bol neugodna i svi ljudi ele je izbjei. Doivljaj boli, a posebno njen intenzitet, je pod utjecajem brojnih neurofiziolokih, psiholokih i sociokulturnih faktora. Mozak moe donekle kontrolirati intenzitet boli mijenjajui koliinu ivanog uzbuenja koje stie u centre za bol u mozgu. Razliiti psiholoki faktori, poput spremnosti za borbu, mogu djelovati na intenzitet doivljene boli.
8

Zato je osmiljena teorija kontrolnih vrata, koja tvrdi da iz mozga u kraljeniku modinu pristiu ivani i impulsi koji kontroliraju koliinu ivanog uzbuenja koje e biti preneseno do moga, jer u nekim vanim situacijama bol moe omesti ovjeka u ispravnim reakcijama. ovjekova tolerancija na bol ovisi i o karakteristikama linosti: lake je podnose ekstravertirani ljudi, a ene je podnose lake od mukaraca. Tolerancija za bol ovisi i o oekivanju- lake podnosimo oekivanu bol. Socijalna okolina- u nekim drutvima podnoenje boli je stvar ponosa. Kad bi nestalo osjeta boli, svi bi organizmi uginuli, jer ne bi bili upozoreni na opasnost u organizmu. kakljanje je relativno slabo istraeno, a smatra se da do tog osjeta dolazi kad su bliska dodirna podruja podraivana u brzom redoslijedu, ali su i psiholoki razlozi bitni(nismo kakljivi kad se kakljamo sami). Svrbljenje nastaje kad se blagim, brzo ponavljanim podraajima podrae receptori za bol. I kod svrbljenja psiholoki faktori igraju veliku ulogu( kad pomislimo na npr. ui, odmah nas svrbi glava).

ORGANSKI OSJETI
To su osjeti koji nas obavjetavaju o stanju u organizmu. Nisu otro lokalizirani, nego difuzni. Umor je, kao i bol, kontrolni mehanizam, koji onemoguuje pretjerano iscrpljivanje organizma.

UENJE
Uenje se definie kao usvajanje znanja, vjetina ili navika te kao usvajanje generacijskog iskustva. Sve ono u ponaanju to nije bioloki naslijeeno steeno je uenjem. Nae navike vjetine, motivi, brojne emocije, razliite osobine prvenstveno su rezultat uenja. Uenje moe biti NAMJERNO (zapamivanje verbalnog materijala putem ponavljanja) ili NENAMJERNO (dijete koje ui da hvata, izgovara rijei itd..). Da bi dolo do procea uenja trba da postoji potreba da se netas naui i mogunost ponavljanja. Glavne vrste uenja su:

UVJETOVANI REFLEKSI najelementarnija forma uenja u kojem neki neutralni podraaji postaju uvjetovani i izazivaju uvjetovani refleks na taj podraaj (pas i zvono; Ivan P. Pavlov). METODA POKUAJA I POGREAKA se sastoji u uenju nekog materijala tako da onaj koji se prvi put susree sa problemom ini niz pokuaja i pogreaka dok na kraju ne uspije (pacov/takor u labirintu). IMITACIJA sve navike, vjetine koje dobiajmo procesom socijalizacije u osnovi su steene imitacijom. Baldwin razlikuje NEHOTIMINU (djeije gukanje na majiuje rijei, zarazno zijevanje) i HOTIMINU (to je najednostavniji nain uenja gdje se namjerno oponaa oblik ponaanja kakav posjeduje osoba model, imitacijom se usvajaju drutveno prihvatljiva ponaanja). UENJE PUTEM UVIDA je zasnovano na shvatanju odreenih odnos u materijalu koji uimo. Karakteristino je za ljude i ovjekolike majmune i zahtijeva odreeni stepen inteligencije.

STEPEN NAUENOSTI zavisi od interesa i motiviranosti i broja ponavljanja. Javlja se u obliku:

1. STEPEN TRAGA kada ponovo vidimo ne moemo ni prepoznati. 2. STEPEN PREPOZNAVANJA kada nam je predoeno moemo prepoznati ali

ne moemo samostalno reprodukovati.

3. STEPEN REPRODUKCIJE mi znaje moemo samostalno reprodukovati. 4. STEPEN AUTOMATIZOVAN REPRODUKCIJE kada sadraue moemo

reprodukovati gotovo automatski, tj,s minimumom maksiumalno racionalnim uztrokom energije. ZAKONITOSTI UENJA I PAMENJA

svjesne

kontrole

PLATO period usporenog ili prestanka napredoavnja u uenju zbog tekoe da se pree na sloeniji oblik ili gubljenje interesa za rad. NOVO ZNANJE POTIRE STARO retroaktivna inhibicija koja je vea to je novo gradivo po strukturi slinije starom. PRENAUENI MATERIJAL se due pamti, kada nakon to smo nauili gradivo nastavimo uiti, ostavljamo jai trag u nervnim mehanizmima.
10

INTERES je najkorisniji poticaj za uenje. On olakava koncentraciju, panju, te smanjuje osjeaj mentalnog napora i ini nas aktivnim u procesu uenja. TRANSFER koji moe biti pozitivan (davno steeno znajnje olakaava uenje novog materijala) i negativan (davno steeno znajnje oteava i sprijeava savladavanje novog znanja) ZABORAV neminovno dolaz kada prestajemo sa uenjem, u poetku je bri zaborav a kasnije sporiji i jedino se moe pobijediti ponavljanjem.

MILJENJE
Miljenje ukljuuje u najirem smislu svaki spoznajni proces obrade ideja, predsatva, slika, simbola i pojmova. Misaoni procesi su simboliki procesi to znai da ih obiljeava upotreba simbola koji poredstavkjaju objekte i dogaaje pa ga moemo definisati i kao usmjereno operisanje znacima ili simbolima pomiou kojih dolazimo do uvianja odnosa. Miljenje je proces koji se ne moe neposredno opaati ve se o njemu zakljuuje na temelju introspektivnog iskaza pojedinca. Miljenje i govor su vrlo tijesno povezani, problem o kojem razmiljamo uvijek formuliemo rijeima, meutim miljenje i govor nisu jedno te isto jer se jedna ista misao moe iskazati razliitim rijeiam. Osnovna funkcija govora je komunikacija i ona nam omoguava da obogatimo svoj psihiki ivot, da stvaramo kulturu itd.meutim, komunikjacija nije uvijek uspjena jer rijei esto imaju vie znaenja tj.mogu imati DENOTATIVNO (nedvosmisleno) i KONOTATIVNO (dodatno) znaenje. Govor u irem smislu podrazumijeva i mimiku, geste, crtee i sline simbole i ono to je bitno za njega je da svi ti simboli imaju odreeno znaenje, smisao koji je poznat svima. To znaenje predstavlja VEZU izmeu miljenja i govora. Miljenje sazrijeva zajedno sa govorom te jedno drugo nadopunjuju i omoguuju.
11

12

LINOST
Linost predstavlja sveobuhvatnu cjelinu, intergraciju odsobina opjedinca u relativnu stabilni i jeduinstvenu organizaciju koja determinira njegovu aktivnost u promjenjivoj okolini i oblikuje se i mijenja pod uticajem te aktivnosti. Linost oznaava vanjski aspekt neke osobe, nain na koji je drugi opaaju i nain na koji ona utie na njih. Prema Frojdu linost se sastoji od tri dijela:
1. ID je potuono nesvjestan i trai zadovoljenje naih nagona te tei za ugodom bez obzira

na mogunosti i drutvena ogranienja;

2. EGO je jednim dijelom svijestan i posreduje izmeu ID i SUPEREGA; 3. SUPEREGO je glas savjesti; stvara svijest o onome to je dobro ato nije i u sukobu je

sa ID-om TIP LINOSTI - predstavlja pokuaj klasificiranja ljudi koji posjeduju skup zajednikih osobina a po kojima se razlikuju od drugih. To su:
1. Po Hipokratu: SANGVINIK, MELANHOLIK, KOLERIK i FLEGMATIK; 2. PO Jungu: INTROVERTIRANI i EKSTROVERTIRANI tip

KONSTITUCIONALNE TEORIJE povezuju tip linosti sa tlelesnom konstitucijom. Osnovni nedostatak svih tipologija jeste preveliko pojednostavljivanje ovjekove linosti, ovi tipovi predstavljaju extremne sluajeve a najvei broj ljudi spada u mijeane tipove. Danas u psihologiji prevladava stajalite o postojanju CRTA LINOSTI i ukojoj su mjeri one izraene kod nekoga u odnosu na druge ljude. Crta je relativno trajnija karakteristika linosti koja je shvaena kao domeznija uzdu koje se pojedinci mogu razlikovati (inteligencija, emocionalna stabilniost, ekstraverziuja, agresivnost...).

13

TEMPERAMENT je nain na koji osoba pokazuje i doivljava svoje

raspoloenje i promjene raspoloenja. On je velikim dijelom uroen i naosnovu istraivanja se kod djece pokiazala tri temperamenta: LAGANO, TEKO i USPORENO DIJETE.

KARAKTER grupa ovjekovih psihikih osobina koje su povezane uz moralnu,

etiku stranu linosti. Za razliku od temperamenta karakter je ISKLJUIVO rezltat odgoja i ivotnog puta pa se odreenim metodama moe i mijenjati. Crta karaktera dijeliomo u tri grupe i to Odnos ovjeka: PREMA SAMOM SEBI PREMA DRUGIM LJUDIMA PREMA RADU

MOTIVACIJA
Ona prestavlja sve psiholoke faktore koji upravljaju ponaanjem ljudi. Proces pokretanja aktivnosti ovjeka usmjeravanje njegove aktivnosti na odreene objekte i regulisanje te aktivnosti radi postizanja odreenih ciljeva naziva se MOTIVACIJA. Pokretake snage koje izazivaju aktivnost i usmjeravaju je zovu se MOTIVI. ovjek se nalazi u stanju bio-socijalne stabilnosti i ukoliko se ona narui kod ovjeka se stvara potreba. Potreba je odreeno stanje organizma. Meutim ona nee sama pokrenuti ovjeka u akciju, mora prvo doi do svijesti gdje se potrebe odraavaju kao odreeni osjeaji. Oni mogu biti ORGANSKI (psihiki odraz biolokih potreba u organizmu; glad, e, umor...) i INTELEKTUALNI (odraz su socijalnih potreba ovjeka; odbaenost, usamljenost...). I organski i intelektualni osjeaji ove vrste su praeni neugodom, napetosti i strahom. Dok su osjeaji univerzalni, elje su individualne i ovise o navikama i iskustvu pojedinca (osjeaj gladi razliite elje za razliitim vrstama hrane). U svijesti postoji veliki broj elja od kojih neke mogu biti i suprotne i tada dolazi do borbe elja odnosno motiva. One koje pobijede postaju neposredni pokreta ovjekove akcije. Te akcije nas dovode do cilja koji se moe ostvariti u cjelini ili djelimino to onda dovodi do novih elja. To se naziva KRUNI MOTIVACIONI CIKLUS. Od inteziteta motiva ovisi koliko e on uticati na ponaanje a intezitet odreuje stepen lienosti, vitalna vrijednost potreba i specifine situacije u kojima se pojedinac nalazi (rat).
14

Motivacija moe biti: EKSTRENZINA (porijeklo u faktorima izvan pojedinca; nagrada, pohvala, dobra ocjena) i INTRINZINA (porijerklo u unutarnjim porivima i zadovljstvo proizilazi itz same aktivnosti i njenog znaenja; pisanje pjesama, sviranje, slikanje).

FRUSTRACIJA
Frustracija je stanje neugode, nemira koje doivljavamo kada zbog neke prepreke ne moemo ostvariti cilj. One mogu biti uzrokovane slijedeim razlozima: PRIRODNIM (edan a nema vode) i SOCIJALNIM (socijalni obiaji i norme); MENTALNI KONFLIKTI koji mogu biti:

KONFLIKT DVOSTRUKOG PRIVLAENJA, KONFLIKT DVOSTRUKOG ODBIJANJA, KONFLIKT PRIVLAENJA I ODBIJANJA.

PSIHIKI POREMEAJI I POREMEAJI LINOSTI

Poremeaji mentalnog zdravlja se klasificiraju prema DSM sustavu, koji klasificira poremeaje u nekoliko dimenzija i detaljno opisuje simptomatologiju, no ne ulazi u specifikaciju uzroka poremeaja. Na pojavu psihikih poremeaja utjeu, u nejednolikoj mjeri s obzirom na bolest, geni i okolina. Neke su bolesti uzrokovane organskim oteenjima, primjerice Korsakovljev sindrom. Stara podjela bila je na NEUROZE(blae poremeaje) i PSIHOZE(tee poremeaje). Kod neurotinih poremeaja ostaje nedodirnuta sposobnost procjene stvarnosti situacije, ponaanje bolesnika obino ne kri drutvene norme, poremeaji prolaze sami od sebe, ne postoje vidljivi organski dokazi za postojanje anksioznih simptoma. Kod psihoza dolazi do gubitka kontakta sa stvarnou, neprilagoene reakcije na ostale ljude i drutvene norme, snalaenje u realnim situacijama je poremeeno- javljaju se halucinacije i deluzije(pogrena, ali duboka uvjerenja u nepostojee injenice), komunikacija s okolinom moe biti potpuno poremeena-govor je nerazumljiv.
15

Poremeaja ima vie od 200, a ovo su najpoznatiji:

1. Anksiozni poremeaji

Tu spadaju poremeaji panike koji se oituju naglim i nepredvidivim napadom straha, te mogu biti praeni tekoama disanja, osjeajem blize smrti... poznat je PTSP, koji se moe pojaviti nekoliko tjedana, ali i nekoliko godina nakon proivljenih stresnih dogaaja, a oituje se u nesanici, nonim morama, loem raspoloenju... u anksiozne poremeaje spadaju i fobijebezrazloni jaki strahovi od razliitih predmeta i situacija. Postoji nekoliko stotina razliitih fobija.
2. Opsesivno-kompulzivni poremeaji

Sastoje se od razliitih misli koje nas progone i ne moemo ih se rijeiti, ako i od obavljanja razliitih aktivnosti koje gotovo prisilno moramo ritualno svakog asa obavljati. Ovakve simptome treba razlikovati od stanja u kojima bolesnik ne moe bez takvih ponaanja(?!). 3. Somatoformni poremeaji Tu spadaju tjelesni poremeaji za koje se medicinski ne moe pronai nikakav tjelesni uzrok. Obino se radi o bolovima, ali u teim sluajevima moe doi i do ozbiljnih smetnji. To se ubraja i hipohondrija, odnosno panian strah da smo oboljeli od neke teke bolesti, ak i kad su u pitanju i najbezazleniji simptomi. 4. Psihoseksualni poremeaji Mogu se podijeliti u SEKSUALNE DISFUNKCIJE(potekoe mukaraca da izvre normalan spolni in- impotencija, i ena da doive orgazam...) i u PARAFILIJE - seksualne doivljaje u neobinim situacijama ili uz izrazito neobine predmete. Ako ovjeku nije mogue da doivi seksualno uzbuenje na drugi nain, to spada u poremeaje. Tu spada fetiizam(seksualno uzbuenje uz neke predmete pojedine osobe, npr. cipela), voajerizam(uzbuenje jedino pri promatranju drugih svuenih osoba ili njihovih seksualnih aktivnosti), somato-mazohizam(seksualni uitak prilikom nanoenja ili primanja boli u seksualnom kontaktu s partnerom). Meu vrlo ozbiljne parafilije spada pedofilija (seksualne aktivnosti s djecom). 5. Disocijacijski poremeaji To su poremeaji u kojima se povremeno izgubi kontakt sa stvarnosti, ali su sve ostale mentalne karakteristike ovjeka sauvane. Ti su sluajevi poznati pod pojmom viestruke linosti, pri emu jedna osoba potpuno promijeni svoj identitet, postaje druga linost. Poznat je sluaj Eve s tri lica- ena koja se iz domaice prometnula u raskalaenu enu, a tijekom lijeenja i u treu ozbiljnu i kulturnu enu.
16

Smatra se da ti poremeaji nastaju kao posljedica tekih trauma iz ranog djetinjstva. Katkad se dogaaju i posve neobine promjene- jedna osoba ima jednu, a druga drugu dioptriju naoala i sl. Katkad jedna linost zna za postojanje druge, a katkad ne zna. Ako je svjesna postojanja druge linosti, ponekad je smatra tuom linosti. Meu bezazlenije disocijacijske poremeaje spadaju amnezije, odnosno, gubici pamenja koji se nekad pojave nakon tekih nesrea ili operacija glave , pa bolesnik zaboravlja ono to se dogodilo prije ili nakon nesree. Ima i teih sluajeva, kad bolesnik ne zna tko je. U veini sluajeva sjeanje se postupno vraa. 6. Afektivni poremeaji To su ozbiljni poremeaji meu koje spadaju depresija i manija, a katkad dolazi i do bipolarnog poremeaja, odnosno, cirkularne psihoze - izmjena depresivnih i maninih razdoblja. Depresija je ponekad normalna, ali ako traje dugo i vrlo je intenzivna, radi se o bolesti. Manija je suprotna depresiji- ovjek je izvanredno dobro raspoloen, ali za to nema objektivnog razloga. Anoreksija je panini strah da emo se previe udebljati, pa gotovo u potpunosti izbjegavamo jedenje, a bulimija se razlikuje po tome to se osoba prejeda, a potom izaziva povraanje ili proljev da bi se rijeila konzumirane hrane. 7. Shizofreni poremeaji Shizofrenija je najtei psihiki poremeaj, a pokriva niz ozbiljnih poremeaja koji ukljuuju gotovo sva podruja psihologije: percepciju, miljenje, govor, ponaanje, komuniciranje s ljudima, emocije, motivaciju. Shizofrenija je karakterizirana masovnom dezorganizacijom miljenja, ponaanja i emocija. Bolesnici esto pate od halucinacija, deluzija i drugih poremeaja miljenja i esto odbijaju socijalne kontakte. Halucinacije su esto slune, a kod poremeaja u komuniciranju najee se radi o dezorganizaciji miljenja. Jedan oblik je paranoidna shizofrenija, koji se sastoji veinom od deluzija, a manje od nemogunosti komuniciranja s okolinom. Katatonina shizofrenija karakteristina je po tome to bolesnik ostaje satima nepomian u bizarnom tjelesnom stavu. Postoji i nediferencirana shizofrenija koja se ne moe svrstati ni u koji oblik. Oko 1% populacije obolijeva od shizofrenije, a potpuno se oporavi samo 10-20% lijeenih bolesnika. Kod ostalih se bolest ritmiki vraa, najee u 3 faze, u kojima je najtee druga, psihotina faza. Smatra se da se na prvom mjestu uzroka nalaze genetski faktori.
17

8. Poremeaji linosti(psihopatije)Predstavljaju ozbiljna odstupanja od ponaanja prosjenog ovjeka, a ta su odstupanja nefleksibilna i neprilagoena situaciji u takvoj mjeri da okolina tu osobu ne smatra normalnom. esto su to poremeena seksualna ponaanja(patoloki silovatelji, ekshibicionisti, pedofili...), kriminalna ponaanja u zlostavljanju djece, te drugi oblici asocijalnog ponaanja. Ljudi se zbog svojih ponaanja ne kaju.

LIJEENJE
Jo je Hipokrat smatrao da te bolesti nisu djelovanje demona, no taj stav nije prihvaen, pa se u srednjem vijeku javlja vjerovanje da je rije o ovjeku opsjednutom demonima, pa se lijeenje sastojalo u muenju bolesnika. Dananje metode lijeenja su vrlo razliite. Laki se sluajevi ne lijee bolniki, nego se primjenjuju psihoterapije i medikamenti. U ekstremnim sluajevima se pribjegava elektrook terapiji i sl.

18