Kabanata XXVI

Mga Paskil

Buod

Maagang nagbangon si Basilio upang magtungo sa ospital. Nais niyang

pakialaman ang kanyang linsensiyatura sa Unibersidad pagkatapos madalaw
ang may sakit. Uutang siya kay Makaraig ng perang gugugulin. Ang naimpok
niya ay naipanubos kay Huli.

Sa tapat ng San Juan de Letran ay may nagtanong sa kanya ukol sa

pagbabangon. Iniugnay niya sa isip ang pagkakatungo sa kanya ni Simoun.
Marami raw nadadamay na mga estudyante ayon sa nagbabalita. Nagpatuloy sa
paglalakad si Basilio.

Nakasalubong niya ang isang katedratiko na malapit ang loob sa kanya.

Itinanong kung nasa piging ng mga estudyante si Basilio. Mabuti raw at wala.
Nang malamang kasapi si Basilio sa kapisanan ay pinayuhan nitop ang binata na
umuwi na’t sirain niya ang lahat ng kasukatang magdadawit sa kanya. Nabanggit
ni Basilio si Simoun. Wala raw kinalaman dahil nahihiga ang mag-aalahas dahil
sa sinugatan ng kung sino. Dito’y may ibang mga kamay na nakapangingilabot,
anang katedratiko.

Itinanong ni Basilio kung may kasangkot na tulisan. Wala raw. Panay raw mga
estudyante. Nagkatagpo raw sa unibersidad ng mga paskil o mga paskin
(posters) na mapanghimagsik.

May nasalubong silang isa pang katedratiko na kakilala ni Basilio,. Ang una:
Nangangamoy na si Kapitan Tiyago. Nilalapitan na siya ng mga uwak at buwitre.

Nagpatuloy si Basilio sa paglalakad. Mga karagdagang balita. Marami raw

estudyante ang papupugutan ng ulo, ipabibilanggo, ibabagsak sa pag-aaral.

Nagunita ni Basilio ang sinabi ni Simoun. Sa oras na kayo’y itiwalag nila di kayo
makatatapos sa inyong karera. Pinaghinalaan ni Basilio na may kinalaman si
Simoun sa mga paskil.

Nakita niya si Sandoval. Tinawag ito. Naging bingi ito sa tawag niya.

Tuwang-tuwa si Tadeo. Wala na raw klase. Ibibilanggo raw lahat ang kasama sa
kapisanan ng mga estudyante. Tuwang-tuwa pa rin ito dahil wal ng klase.

Si Pelaez naman ay parang baliw na paulit-ulit ang pagsasabi: Wala-wala akong

kinalaman, wala akong kinalaman ; ikaw ang saksi ko Basili, na sinabi kong
isang quijoterias ang lahat
Mabilis tumalilis si Juanito nang makita ang isang tanod na palapit sa kanila.

Natanaw ni Basilio si Isagani. Namumutla ang huli ngunit pinagpupuyusan ng

kalooban.

Nakapagtataka, mga ginoo, na walang kakuwenta-kuwentang mga bagay ay

nagkakagulo tayo na parang mga mayang paking na itinaboy ng tau-tauhang
panakot. Ito lang ba ang pangyayari na ang kabataan ay mabibilanggo dahil sa
kalayaan? Nasaan ang mga binitay, ang mga pinagbabaril? Bakit tayo
magsisiurong ngayon?

May nagtanong: Sino ba ang ungas na sumulat naiyon?

Walang halaga ang kung sino ang sumulat. Tungkulin nilang ( mga kura ) alamin
niyon. Nguni’t di tayo dapat patangay sa kaguluhang ito kung saan naroon ang
panganib ay doon tayo dumako dahil naroon ang karangalan. Kung nasasabi sa
paskil ay kaayon ng ating kalooban, sino man ang sumulat noon ay dapat nating
pasalamatan. Kung hindi naman ay sapat nang tutulan natin at tanggihan, ani
Isagani.

Tumalikod si Basilio. Di siya sang-ayon sa sinabi ng kaibigan. Tutungo siya kay

Makaraig upang mangutang. Di niya alintana ang mahiwagang senyas ng mga
kalapit bahay ni Makaraig.

Napadubo siya at napaharap sa dalawang tanod na beterana. Anya: Naparito

ako upang makipagkita ako sa kaibigan kong si Makaraig. Nagkatinginan ang
dalawang tanod.

Dumating si Makaraig at ang kabo at dalawang kawal. Nagtaka si Makaraig kay

Basilio. Anito: Marangal na pagkatao! Sa panahon ng kapayapaan ay umiwas
kayo sa amin ..

Inusig ng kabo si Basilio. Dinakip rin ito nang pakilala kung sino Pati ba ako?
tanong ni Basilio. Nagatawa si Makaraig. Huwag kayong mag-alala. Mabuti’t ng
maibalita ko sa inyo ang ukol sa hapunan kagabi samantalang nasa sasakyan
tayo.

Sa sasakyan ay ipinagtapat ni Basilio ang kanyang pagsasadya kay Makarai.

Sinabi ni Makaraig na ma-aasahan siya ni Basilio at sa magtatapos raw ng
madodoktor ay aanyayahan pa nila ang mga kawal na dumakip sa kanila.