Kabanata XXXV

Ang Piging

Buod

Ikapito ng gabi nang magsisimulang dumating ang mga may paanyaya. Una ang
maliliit. Sunod ang palaki sa katayuan sa tungkulin at sa kabuhayan. Lahat ay
pinagpupugayan ni Don Timoteo.

Dumating ang bagong kasal. Kasama si Donya Victoria. Batian. Kamayan.

Naroon na sina Padre Salvi nguni’t wala pa ang Heneral. Nais tumungo ni Don
Timoteo sa palikuran nguni’t di siya makaalis at wala pa ang Heneral. May
pumintas sa mga kromo sa pader. Nagalit si Don Timoteo. Iyon saw ang
pinakamahal na mabibili sa Maynila. Sisisngilin daw niya ang utang ng namintas
kinabukasan.

Dumating na rin ang heneral. Nawal ang mga dinaramdam ni Don Timoteo. May
nagsabi na ang araw ng kapitan dahil natititigan na tio nang harap-harapan.

Si Basilio ay nasa harap ng bahay at pinapanood ang mga nagdaratingan.

Naawa siya sa mga inakala niyang mga walang malay na mamamatay roon.
Naiisip na bigyan ng babala ang mga iyon. Nguni’t siyang pagdating ng sasakyan
nina Padre Slavi at Padre Irene. Nagbago siya ng isip.

Hindi ako dapat magmalabis sa pagtitiwalang inilagak sa akin. Ako’y may utang
na loob sa kanya; sa kanila’y wala. Siya ang humukay ng libingan ng aking ina
na pinatay nila. Ako’y nagpakabuti; pinagsikapan kong magpatawad, ano ang
ginawa sa akin? Mangamatay na nga sial na ang aming pagtitiis, nasabi ni
Basilio.

Nakita niya si Simoun, dala ang ilawan. Waring kakila-kilabot ang anyo ni Simoun
na naliligid ng apoy. Parang nag-alinlangan sa pagpanhik sa hagdan si Simoun.
Nguni’t nagtuloy rin ito. Nang dumating ang Kapitan Heneral ay sandaling
nakipag-usap dito at sa ibang naroon ang mag-aalahas. Saka ito nawala sa
paningin ni Basilio.

Namayani na naman ang kabutihang-loob ni Basilio. Nalimot ang ina, ang

kapatid, si Huli, ang sariling kaapihan. Ninais na iligtas ang nangasabahy. Nguni’t
hinadlangan siya ng mga tanod dahil sa marusing niyang anyo. Namutla si
Simoun nang makita si Basilio na iniwan ng tanod-pinto upang magpugay sa
mag-aalahas. Matigas ang mukha ni Simoun na tumuloy sa sasakyan at nag-
utos. Sa Eskolta. Matulin!

Mabilis ding lumayo si Basilio. Nguni’t may nakita siyang isang lalaking tatanaw-
tanaw sa bahay. Si Isagani! Niyaya niya itong lumayo. Marahang itinulak ni
Isagani ang kaibigan. Nagpilit si Basilio. Bakit ako lalayo Bukas ay hindi na siya
ang dati. May hapdi ang tinig ni Isagani. Ipinaliwanag ni Basilio ang ukol sa
ilawan. Hinila niya si Isagani. Tumutol ito. Mabilis na lumayo si Basilio.

Nakita ni Isagani na nagtungo sa kainan ang mga tao. Naisip niyang sasabog
ang bahay kasama si Paulita. Mabilis na nagpasya ito.

Sa loob ay nagkatagpo ang nagpipiging ng isang kaputol na papel na ganito ang

nakasulat.

MANE THACEL PHARES

JUAN CRISOSTOMO IBARRA

Isa raw biro iyon, ani Don Custodio. Patay na raw si Ibarra. Nang makita ni Padre
Salvi ang papel at sulat ay namutla ito. Sinabi nitong iyon nga ang lagda ni
Ibarra. Saka nahilig sa sandigan ng silya ang kura nanlambot sa takot.

Nagkatinginang takot na takot ang lahat. Tatawag sana ng mga kawal ang
Kapitan Heneral. Walng nakita kundi mga utusang di niya kilala. Nagkunwang
hindi takot. Magpapatuloy tayo sa pagkain, aniya. Huwag intindihin ang isang
pagbibiro.

Nguni’t nagsalita si Don Custodio. Ipinalagay kong ang kahulugan ng sulat ay

papatayin tayo ngayong gabi .

Di nakakibo ang lahat. May nagsabi. Baka lasunin tayo. Binitiwan ang mga
kubyertos. Lumabo ng ilawan.

Iminungkahi ng Kapitan Heneral kay Padre Irene na itaas ng huli ang mitsa ng
ilawan. Biglang may mabilis na pimasok, tinabig ang utusang humadlang, kinuha
ang ilawan, itinakbo sa asotea at itinapon sa ilog, May humingi ng rebolber, may
magnanakaw raw. Ang anino ay tumalon sa rin sa ilog.