p019_gizartea
gizartea, beste orrialdeak ikusteko: 18 20 21 22
Egunkaria y igandea y 2002ko urriaren 13a
Baina bihotzak dio...
DIASPORA. Euskaldunak Munduan elkarteak euskal sustraia duten atzerritarrei nondik
datozen jakiten laguntzen die. 800 eskaera jaso ditu hilabete gutxi batzuetan, eta
Argentinatik heldu zaizkiogehientsuenak
EGUNKARIA
Euskaldunak Munduan elkartearen bidez, diasporako euskaldunek beren jatorriaren berri jakin dezakete.
Luis Karlos Garcia
y GASTEIZ
tlantikoan jaio, eta itsa-
A soko seme-alabak izan
balira bezala tratatzen
zituzten Ameriketara ailegatze-
an. «Ontzietatik jaitsiak». Hala
esaten zitzaien Argentinara hel-
dutako etorkinei, asko eta asko
euskaldunak. Mende batetik
gora igarota, ordea, ontzira igo
TESTIGANTZA
Joan-etorriko istorioak
XXI. mendearen hasiera. Maite Iturre Uli-
barri, Brasilen jaio baina betidanik Argen-
tinako La Platan bizi izan den gaztea, Eus-
kal Herrian da, Eusko Jaurlaritzaren pro-
grama bati esker. Arbasoak Erriberakoak
ditu aitaren aldetik; amarengatik, berriz,
Enkarterrikoak. Maite, lotsa Atlantikoan
lagata, Gueñes herrira doa agudo senide-
en bila.
Nola ez, herriko taberna batean sartu
eta aurreneko argibidea lortu zuen; nola
ez, herriko apaizak eman zion bigarren
pista. Ikerketaren moduko zerbait izan
zen: «Batek bere ezkontzako erretratua
atera eta nire birraitonak norekin zuen an-
tza galdetu zidan». Azkenean, Brasilgo ar-
gentinar euskaldunak hogei bat pertsona
1/1
aurretik zer herritatik abiatu ote
ziren jakin nahian dabiltza on-
dorengoak.
Euskaldunak Munduan elkar-
tea aurten hasi da lanean, Ame-
riketan diren euskal jatorriko
herritarrei sustraiak topatzen
laguntzeko asmoz. Jon Busti-
llok Amurrion (Araba) dihardu,
baina Amerikarekin lotuta, tek-
nologia berrien abaguneak
EGUNKARIA
Maite Iturre —erdian— Euskal Herrian da,
Eusko Jaurlaritzaren beka bati esker.
file:///C:/Documents%20and%20Settings/All%20Users/Documentos...
errazturik, «zubi lana eginez».
JATORRIA 800 mezu jaso dituzte hilabete
gutxi batzuetan, gehien bat Ar-
Diasporako euskaldunek
izugarri estimatzen dute
gentinako egunkari batek elkar-
tearen berri eman zuenetik.
Bustillok sumatu duenez,
beren jatorriaren berri itsasoz bestaldekoek «izugarri
jakitea, Euskaldunak estimatzen dute nondik dato-
zen jakitea»; hala, adierazgarria
Munduanen iritziz da guztiek ere izan nahi dutela
baserriaren berririk. Maite Itu-
topatu zituen, urruneko sendiak zirenak.
«Euskaldunak itxiak ote? Hasieran mesfi-
dati begiratzen zaituzte, fidagarria ote za-
ren jakiteko, eta, orduan bai, itxi samarrak
dira. Baina hori gainditu eta primeran
onartzen zaituzte». Gueñestarrak, dena
den, apur bat harrituta egongo ziren gaz-
telaniaz Argentinako doinu goxoa zuen
baina euskaraz bikain ari zen 20 urteko
neska begiko harekin.
XIX. mendearen amaiera da. Maiteren
birraitona eta birramona, itxaropenez be-
teak, Buenos Airesera ailegatu dira. Por-
tutik irten eta Hotel de Emigrantes ostatu-
ra doaz bizkor, non bost egunez jana nahiz
aterpea doan emango dizkieten, harik eta
paperak konpondu nahiz heldulekua era-
baki bitartean. «Beste garai batzuk ziren»,
dio Maitek. Hobe parekatzea beste bate-
rako lagatzea.
EUSKALHERRIA 19
GIZARTEA
rre elkartekide argentinarrak
dio «guztion joera» dela «norta-
sunari eutsi nahia». Kontua da
jakin-minaren pizgarriak ugal-
du egin direla, beharbada, az-
ken bolada honetako krisien
eraginez. Herri batzuetan, aka-
so, urduri begiratuko dute
leihotik, egunen batean diaspo-
rak baserria beteko ote...
Horregatik-edo egoera zer-
tan dagoen jakinik, zera idatzi
zion Monica Adami argentina-
rrak iragan maiatzean Euskal-
dunak Munduan elkarteari:
«Argitu nahi dizuet ez dudala
emigratzeko asmorik. Nire ar-
basoei buruzko argibidea lor-
tzea da bultzatzen nauen baka-
rra. Izan ere, horrek ikaragarri
poztuko luke nire aita, zeinari,
abizen italiarra izanik ere, eus-
kalduna dela esaten dioten,
itxura dela eta». 1876an Nafa-
rroan jaiotako Diego Jose Zu-
garramurdi birraitonari buruz-
ko datuak nahi zituen Adamik:
«Argentinara etorri zen ontzi
batean gordeta, ezkutuko bi-
daiarien gisara, soldadutzari
ihes egiteko asmoz».
Istorio miresgarriak helarazi
dizkiete Bustillori nahiz Iturre-
ri. «Nire aitona Salustiano Etxe-
berria Iturrioz Argentinan jaio
zen», kontatu du Susana Etxe-
berriak, «Guda Karlistatik ihesi,
lasto-gurdi batean ezkutaturik
Erregeari armak saldu zizkiola-
ko».
Hiru milioi abizen euskaldun
Argentinako telefono gidan
Elkartearen zeregina ez da ma-
kala. Soilik Argentinan, lehe-
nengo abizena euskalduna du-
ten hiru milioi pertsona ager-
tzen dira gida telefonikoan.
Orain arte, hamabost kasutan
lortu dute lokarria berregitea,
Carlos eta Marcelo Sarasketa
anaia argentinarrek familiaren
sorburua topatu zutenean, ka-
surako.
Alabaina, hamaika dira argi-
bide eskaerak: adibidez, bila
daude 1849an Asteasun jaiota,
lehenik Paraguaira joan eta
gero Argentinara heldutako
Jose Antonio Astiazaran Ar-
zuagaren senitartekoak topa-
tzeko; edo 1880an Tolosan jaio
eta Argentinara joandako Mi-
guel Ignazio Natalio Estebeko-
rena Gabirondorenak; edo
1893an Ataungo Basterrika ba-
serrian jaiotako Josefa Manue-
la Etxeberriarenak.
Gainera, detektibeen lanaren
moduko zer edo zer izaten da,
datuak lortu behar baitira ahoz-
ko tradizioa lagun, idatzizko
iturririk eza nagusi baita.
«Oraindik bizirik dirauen be-
launaldiaren argibidea galduz
gero, akabo, nekez berregingo
dira familien arteko hainbat eta
hainbat lotura», ohartarazi du
Bustillok.
Lagundu nahi duenak euskal-
dunakmunduan@yahoo.es hel-
bidera jo dezake.
21/03/2007 18:35