Вы находитесь на странице: 1из 32

Kohhran Beng November , 2011

Thinlung

A chhunga thu awmte

@ Thlen chin a\anga @ hmasawn Hrehawm tuartu tan ni zawng - Rev.Vanlalchhawna zawng hi a \ha lo vek a; Khiangte 3 thinlung hlim mi erawh chuan ruai a \heh reng mai a ni. @ Corruption aiah Kraws - Thufingte 15:15 - Upa K.L.Rochama 12 @ @ Tangka sum ngainat I thinlungin misual awt suh sual tinreng bul se, nilengin Lalpa \ihin awm - Lalnunmawii 17 zawk rawh. - Thufingte 23:17 @ Sawi hlawh lo Missionary Revd. George Hughes @ - Rev.Dr. C.L.Hminga 22 Thinlung hlim hi damdawi \ha tak a ni a; thinlung Thla Tina Tel thn lungchhia erawh chuan ruh a tiro \hin. Editorial - 2 - Thufingte 17:22 (Corruption)

@
Thinlung thianghlimna ngaina chuan a \awngkam chhuak mawi avangin lal chu a \hian a ni ang.

Tun hnai khawvel - 9 Hla leh a phuahtu - 16


(Bernard of Clairvox)

SUNNATE - 28
Upa Tlanglawma Ngente Upa H. Tluangkipa Upa F. Dengbuaia Upa S. Taihmunga

- Thufingte 22:11
October, 2011 hian Kohhran Beng copy 9,800 chhut a ni

Kohhran Beng

Editorial:

Corruption

Tun thla chu eng ti zia teh reng emaw ni Corruption chungchang thuziak pathum zet a lo thleng a, chuvangin thuziak chhuah tur kan dawn sa \henkhat sirah hnawlin a pathumin kan rawn tichhuak a; Corruption Special Issue a ni leh thei mai awm e. He thu ka ziak dawn lai hian zirlai naupang pakhat leh an zirtirtu inchhan dan hian ka ngaihtuahna a rawn tinung thar leh a. Zirtirtuin zirlaite hnenah Khawiah nge Pathian a awm? tih thu hi a zawt a. Zirlai zinga naupang pakhat chuan Pathian awm lohna a awm em ni? tih thu hi a zawt let ta tlat mai. Zirtirtu chu a dang chiang hle awm e. Hetiang bawk hian Corruption hi khawiah nge a awm? tih hi chhang dawn ta ila, Corruption awm lohna a awm em ni? tih tur khawpin kan ramah hian a hluar a tih theih ang. Kan rilruah chuan he \awngkam hi kan politician te leh sawrkar hna thawkte te nen kan hmehbel deuh mai thei a. Mahse chik zawka ngaihtuah chuan chhung tin mai hi a thleng tawh hial mai thei. A thlen dan leh a lan chhuah dan a inang lo mai chauh a ni. Chuvangin Corruption chu kan kawngpui dungah hian a awm a; kan building lian ber berah te a awm a; a chhunga furniture-ah te a bet a, kan Hall lian pui pui chhungah hian a awm a, kan Biak inah te hial hian a thleng em, ka hre lo. A chhungah hian a hmasa berah hian Pastor-in ngaihdan tlang tak hmangin kan Kohhran rorelna thlenga thil ni thei a ziak a; a dawtah Kohhran Upa, a ngaihna hriain a rawn ziak a; a pathumnaah Mizo nu chhuanawm takin a hna \ha tak bansana Corruption a do dan a rawn ziak a. Lawmawm hlawm tak a ni! Han chhiar teh le.

November 2011

Thlen chin a\anga Hmas^wn


- Rev. Vanlalchhawna Khiangte Eng pawh ni sela, kan thlen chin a\ang khan hma i s^wn z>l ang u. (Philippi 3: 16) He thu hi Tirhkoh Paulan Philippi khuaa Krista ringtute hn>na a sawi a ni. He lai ch^ng hi a Greek \awng chuan plh.n eivj o] evfqa,samen( tw/| auvtw/| stoicei/n (pl>n eis ho efthasamen, t^w aut^w stoikhein) tih a ni a. Sap \awng Bible l^r deuh z$nga a tam ber (entir nan: ASV, KJV, NAS, NAU, NIB, NIV, NKJ, NLT)-te chuan kan thlen tawh chin kha a takin I nunpui tlat ang u ti ang deuhin an letling ber a. T<nlaia Senate of Serampore hnuaia Pathian thu zirna College-ten kan hman l^r tak, RSV leh NRSV chuan, kan thlen tawh chin kha I vuan nghet tlat ang u ti in an dah a. NJB erawh chuan, tuna Mizo \awnga kan neih ang hian, kan thlen chin \heuh a\ang hian hma I s^wn z>l ang u tiin a dah a. A Greek \awng ngialngan phawk chhuak bera lang chu NAB dah dan hi a ni a, chu chu kan lo thlen tawh chin kha I zawh chhunzawm z>l ang u, tih a ni. Tichuan he lai ch^nga Paulan sawi a tum ber nia lang chu, Philippi khuaa Krista ringtu, Krista an hriatthiam d^n chin inang lo tak takte chuan, Krista an hriatthiam d^n chin \heuh chu nghet taka vuanin, hnung tawlh lovin, hma lam an panpui z>l t<r a ni, tih hi a ni. Mizo \awnga dah d^n hian a ngial a nganin a Greek \awng let chhuak lo mah se, a tum tak chu a sawiin a lang a, a mawi hle a ni. He thu kan thlen chin a\ang kh^n hma I sawn z>l ang u tih hi vawinah hian kan t^n a pawimawh hle. Ringtu mimal nunah a pawimawh >m >m a, kohhran anga rawng kan b^wlnaah a pawimawh hle, a b$k takin BCM-in rawngb^wlna kawnga hma kan s^wn z>lna t<r leh hma thar kan l^k z>lnaah hian a pawimawh hle a ni.

Kohhran Beng A b$k takin kan hmal^kna kawng hnih, AICS leh HATIM hi lo thl$r bing deuh ila. AICS hian Pathian mals^wmna az^rah leh kan hruaitute thawhrimna az^rah hma chak takin a s^wn a. Hmab^k la tam hle mah se, mumal taka kal thei dinhmunah a lo ding ta a. Mi za aia tamin B.D.; M.A. (missiology); leh M.Div. (Missiology) an zir chhuak tawh a ni. Min fak (der?) tu tam tak an awm a. Keini pawh kan l^wmin kan infak viau bawk a. Thleng s^ng thawkhat tawh hlein kan inhria a. Hma kan s^wn d^nah kan lung pawh a ^wi thawkhat hle. H>ng zawng zawng hmasawn kan intihna te, thleng s^ng thawkhat kan intihna te, fakawm kan intihna te, kan thlen china kan lungawina te hi a dik a ni. Amaherawhchu kan lungawina hian chhan lian tak pakhat a nei a, chu chu, a v^wrt^wp la thleng lo, hmas^wn kal z>l nia kan inhriatna hi a ni. T<n hi kan v^wr t^wp ni d^wn sela, tu-mah kan lungawiin ka ring lo, a b$k takin ch$k taka ngaihtuahtute t^n lungawi maina chi a ni lo vang.

Mizoram Baptist Kohhran chuan t<n kum s^wm v>l kal ta chh<ngah hian rawng b^wlna kawngah hmal^kna lian tak tak kan nei a. A langs^r zualte chu Pathian thu zirna, Academy of Integrated Christian Studies (AICS) din a ni a, Chumi hnu-ah Higher and Technical Education (HATIM) din a ni a, Lawngtlaiah Hospital din a ni bawk a, India ram khawpui Delhi-ah mission \hut hmun kan hung thar bawk a. Tin, Aizawl Chanmari-ah Rs. Nuai zathum leh s^wm (Rs. 31,000,000) man ram kan lei bawk. Hetih lai hian kan rawngb^wlna kal lai m>kte pawh hma s^wn z>l t<ra theiht^wp chhuaha kalpui z>l an ni. Pathian chakna ringa hma kan s^wn z>l lai hian, duh t^wk mai lova hma s^wn z>l t<r kan ni a, chu chu kan tum ber pawh a ni. Hetah tak hian Tirhkoh Paula thusawi, Eng pawh ni sela, kan thlen chin a\ang kh^n hma I s^wn z>l ang u. tih hi mimal, kohhran leh BCM pumpui kan infuihna ber t<r pawh niin a lang.

November 2011
Chutiang bawkin HATIM pawhin zirlai nei tam lo mah se, result an nei \ha thei hle a. University top 10-ah an lang fo a, topper hialte pawh an nei a ni. Hei pawh hi a t^wpna t<r chu a la ni hauh lo. Hma lam pan z>lna t<r at^n rahbi \ha tak an tuk m>k a ni. T<nah hian kan tih t<r, kan hmab^k pawimawh tak mai chu, hma s^wn z>l a, t<n kan dinhmun a\anga s^ng taka la invawrh chhoh hi a ni. Chumi at^n chuan kan hmal^kna tinr>ngah rintl^k leh belhchian d^wla hma kan l^k a pawimawh hle. Chuti a nih loh chuan vawiin hi kan thlen s^n lai a ni ang a, rei lot>-ah hma s^wn thei hauh lovin, k^r lovah rawih lam kan pan mai d^wn a ni. Hetianga hma s^wn z>l t<r dinhmuna kan din lai hian, chu kan hmas^wnna t<r ti\huanawp theitu, a laka kan inv>n tlatna t<r thil pahnih chauh han t^rlan ka duh a ni. Pakhatnaah chuan, kohhrana thawktu kan l^kna-ah r>ng r>ng mi \ha leh tling dik tak la t<rin dik takin thil kan ti t<r a ni. Chh<ngkhat, laina, hm>l

hriat, duhsakna ang chi hian thawktu l^knaah ro a r>l t<r a ni lo va, hmun a chang t<r a ni lo. Kumin August thlaa Hlemhl>tna leh Mizo Kristiante tih thupui hmanga AICS-in Aizawla seminar a buatsaihah chuan kohhran Upa pakhat chuan heti hian a sawi, Presbyterian kohhranah hian chh<ngkhat laina duhsakna a tam hle a, Mizoram Baptist Kohhranah a tam lehzual, an ti, tiin. Hei hi thu belhchian d^wl lo, ngaihruatna satliah mai ni se a duhawm hle. Mahse, he thu hi a dik a nih ngai chuan, kohhran t^n thil zahthl^k, mualphothl^k tak a ni ang. Hruaitute t^n ngaihtuah chian ngai tak a ni. Hetiang hi kohhrana thil awm ngai lo t<r, Bible zirt$rna kalh tlat a ni. Kohhran hruaituten hetiang hi an ti a nih chuan hmas^wnna kawnga kohhran kalpui aiin chhiatna lam kawngah kohhran ke an p>npui tihna a ni ang. Chh<ngkhat laina leh hm>lhriat induhsakna hi kohhran hmas^wnna d^l theitu lian tak a nih av^ngin kohhranah hian a awm t<r a ni lo. Chutiang th^wm riva a lo awm a nih

Kohhran Beng

chuan, kohhran mipuite leh d^wl an ni t<r a ni. T<nah chuan hruaitute hian huaisen takin kan he college a\anga zir chhuakte dovin kan hn^wl t<r a ni ang. ngei kan la chho z>l d^wn tawh ni pawhin a lang a. Hei hi thil A b$k takin AICS chung l^wmawm tak a ni. Hetih laia ch^ngah hei hi a pawimawh hle. kan ngaihtuah ngei ng>i t<r leh AICS hi kan kohhran pastor kan tih ng>i t<r chu, kan zirlai t<rte kan chher chhuahna awm chhuak z$nga mi, zirlai an nih lai chhun a lo ni a. Tin, kohhran pawha thiam leh taima, p^wl hrang hrang a\angin an nungchang leh rawngb^wlnaah rawngb^wltu t<r at^na mi an pawh belhchian dawl, zirlaite leh buatsaihte an rawn tirhna a ni zirt$rtute lakah pawh sawis>l kai bawk a. Chub^kah missionary lo ngei l^k an ni \hin t<r a ni. rawngb^wl hna thawk t<r kan Chutiang chu kum tin graduate chher chhuahna leh thawk laite z$ngah an awm \hin. Kan la vek kan tuaihriamna (training kan s>ng lo z^wk ang. Chutih laia p>kna) hmun a ni bawk. Hetiang induhsakna av^nga thiamna-ah taka a pawimawh av^ng hian a pawh duh thu s^m lo te, thawktu t<r kan l^knaah r>ng nungchangah pawh zirlaite leh r>ng kan uluka kan f$mkhur a zirtirtute duhthusam t^wk lote \ul hle. A hmasa berah chuan, kan l^k chuan, BCM leh AICS thiamna inzirt$rna hmun t^n a \ha lo hle ang. Vellore (academic institution) a nih damdawi in \hatna >m >m chu, av^ngin zirt$rtu at^na l^kte chu an hn>n a\anga doctor zir thiamna lamah an zirt$rna leh an chhuakte z$nga a \ha ber berte hna at^n an tling t^wk t<r a ni. an chhawr chhunzawm \hin Chub^kah chuan kohhran v^ng a ni. Hei hi thil entawn tl^k institution a nih av^ng leh tak a ni. AICS hian hma sawn rawngb^wltute chher chhuahna z>l se, BCM-in a din chhan ang hmun kan neih chhun a nih ngeiin College \ha leh puitling lo av^ngin zirt$rtu at^na kan l^kte ni se tih kan duh tak tak a nih chu an rinna kawngah leh an chuan, a chunga kan t^rlante khi nung changahte, kohhrana an kan ngai pawimawh ngei tur a ni inhmanna kawngahte belhchian ang.

November 2011
Tin, zirtirtu chauh ni lo, thawktu dang kan l^knaah r>ng r>ng pawh chh<ng khat laina induhsakna hi kohhran hnuaia thil tih d^n t<r a ni lo vang. A Kristian lo a, Bible thu n>n a inkalh a, BCM t^n thil \ha thlentu aiin thil \ha lo thlentu t<r a ni. Pahnihnaah chuan, kohhran hi corruption-ah a fihl$m t<r a ni. Tunlai India ramin a buaipui ber chu corruption a ni. Chu tho chu Mizoram kristiante pawhin kan buaipui ber a nih hi. August thlaa Hlemhl>tna leh Mizo Kristiante tih thupui hmanga AICS-in Aizawla seminar a buatsaihah bawk kh^n mi pakhat chuan kohhran pakhata thawktu \henkhatin sum an tih chingpen nasatzia a sawi a. Mi pakhat chuan Nuai 38 a tichingpen a, Rs. 19,000/- chiah a la r<l a ti. Corruption-in sork^r a tihbuai >m >m lai hian, corruption \hat loh zia zirtirtu t<r kohhran meuh pawh hi corruption a\ang hian a fihl$m na nge? tih hi kohhran member tam tak rilrua zawhna awm m>k anih a rinawm.

Kan chief minister zahawm tak chuan kum hnih kaltaa sorkar an siam tirh khan, corruption chu a zung chawpin kan pho ro ang tih a sawi a, mipui v^ntlangin kan hre \heuh awm e. Mahse, sorkar leh a hnathawkte hi corruption hian a ch$m hneh tawh >m av^ngin vawin thleng hian a la pho ro hlei thei lo niin a lang. Chutih lai chuan, corruption-in a luh chilh hauh loh t<ra Mizo Kristian, mipui v^ntl^ngten kan ngaih, kohhranah hian corruption a lo l<t ve tawh a nih chuan, kohhran chuan a zung chawpin a phoro t<r a ni ang. Kan Pathian leh kan Bible hian corruption hi an duh lo a ni. Chuv^ngin kohhran chh<ngah a awm t<r a ni lo. Sorkarin pho ro thei lo mah se, kohhran tal chuan, a innghahna LALPA rinchhanin, a pho ro thei ngei t<r a ni. Tualchh<ng kohhran leh Bial, ABC leh headquarters levela kohhran sum khawihtute, kohhran institution-a sum khawihtute zawng zawng leh kohhran hnuaia department hrang hranga sum khawihtute kan

Kohhran Beng inenfiah a pawimawh. Pathian kan ni rawh se, a r<l mai t<r a ni \ih a, Bible zirt$rna kan ngaih- ang. Ram thenkhatah chuan ram pawimawh chuan, corruption hruaitu lian ber berte pawh lakah hian kan fihl$m thei a, kan corruption-a an inhnamhnawih fihl$m ngei bawk t<r a ni. chuan an hna a\angin an b^n a, thenkhat chu jail-ah khung hial Tualchhung kohhranah an ni. India ramah ngei pawh chuan sum l<t leh chhuak zawng chutiang chu a thleng mek a ni. zawng, feh chhuahnaa hmuh te, Tin, Lalpa Kohhran b$kah kohhran inkh^wm thawhl^wm chuan, mi tu pawhin Lalpa te, Sunday sikul thawhl^wm te, kohhran a zah loh chuan a mimal thawh te leh a dang te, a hmachhawn t<r chu kohhran tl>m emaw, a tam emaw, fel neitu Lalpa a ni, tih hi mi tinin taka audit vek t<r, tiin kan in kan hriat reng a \ha hle. zirt$r a. Kohhran tam ber chuan an ti r>ng a ni. Kohhran chak lo Kohhran hmas^wnna d^ltu deuh, ti hlei thei lo tl>m az^wng lian tak, kohhran tihm>lhem chu an awm mahna. Heti a nih theitu, kohhran chh<ngkuaa lai hian, a lian leh s^ng lamah hian harsatna thlen theitu, chh<ng sum audit loha veiv^k a awm khat laina leh \hian \ha duhsak em? A awm chuan corruption b$kna ang chi te, sum leh paia kawngka a inhawng tihna a ni a, hlemhl>tna (corruption) te hian kohhran chuan chu kawngk^ kohhran min tih mualpho loh n^n chu a kh^r t<r a ni ang. Hei hi theih t^wpin inv>ng ila, thenfai hruaitute mawhphurhna a ni. ngai a awm a nih chuan I thianfai z>l ang u, Lalpa ropui n^n. Kan Chuv^ngin kohhran hi thlen chin a\ang kh^n hma I corruption a\anga a fihl$m theih s^wn z>l ang u khai. n^n, sum l<t leh chhuak zawng zawng, a t> ber thlengin audit (A ziaktu: Rev.Vanlalni sela. Ti dik lo palh an awm chhawna Khiangte hi BCM anih chuan ti dik se la, ti dik lo pastor, tuna AICS-a lecturer lui an awm anih chuan tu pawh a ni.

November 2011

TUNHNAI KHAWVEL
Seminar on Worship and Music
BCM Worship & Music Department chuan October 15, 2011 (Inrinni) khan Lunglei Chanmari Biak inah Worship & Music chungchangah Seminar a buatsaih a. Lunglei khawpui chhung Pastor bial 10 atangin Upa leh Rawngbawltu 260 vel an tel. He Seminar-ah hian thupui pathum zirho a ni a. Chungte chu Pathian chibai buk dan \ha, Pathian chibai buknaa Music Pawimawhna tih leh Worship-a kan tih dan \ha leh \ha lote tih a ni a. Resource person-ah Rev.R. Lalbiakliana, Pu Moses Lalrohlua Sailo leh Upa C. Hrangdula te hman an ni. ber lawmman hian thuziak bakah pawisa fai Rs.2,000 a keng tel. Faina hapta denchhena Office fai thlannaah tun hma pawhin vawi eng emaw zat BCM Office hian fai ber nihna a lo hauh tawh a ni.

President Vietnam-ah
BCM President, Rev.Dr.K. Thanzauva chu Asia chhim chhak lama Baptist Kohhran inrelbawl dan (How to be Baptist in Asian Contact) chungchanga a \ul anga hma la turin Asia Pacific Baptist Federation (APBF) chuan Oct.17-22, 2011 chhung khan a tir a, Vietnam-a Baptist Kohhran hruaitute nen meeting/ Seminar an nei.

Lungleia Office fai ber Kohhran Office


Mizoram sawrkarin kum tina a hman \hin Mahatma Gandhi pian cham denchhena Faina hapta a hman \hin a Office fai thlannaah BCM headquarters Office chu Lunglei khawpui chhunga Kohhran leh NGO Office fai berah thlan a ni. Fai

Chawngte-ah Building 2 hawn a ni


BCM General Secretary, Rev.H. Lianngaia leh President Elect, Rev.Dr. Raltawnga te chu October 14, 2011 khan Chawngte-ah Quarter leh Building hawngin an kal. General Secretary hian Chawngte Pa Pastor Quarter a hawng a, President Elect hian

10

Kohhran Beng

Chawngte C a Baptist Building a hawng a. He building hi ft. 84x 13 a zau, Rs. 10,50,000 vel senga sak a ni.

Director, Worship & Music Committee in thuchah a sawi ang a, Director, Pu F. Lalromawian report a pe ang.

Missionary 10 AICS-ah
Mizoram chhung leh pawna kan missionary-te zinga training la nei remchang lo mi 10 thlan chhuahte chuan thla ruk (Oct.2011-March, 2012) chhung AICS-ah an training dawn a. AICS-a zirlai dangte nen Oct.14, 2011 atang khan Class an kal \an. Chungte chu 1. Pu CT. Lalruatthanga - Chakma Mission 2. Pu C. Lalnunsiama, Tripura 3. Lalremsanga Sailo, Tripura 4. John F. Zonunsanga, Tripura 5. Marvin R. Lalawmpuia, Tripura 6. Lalrindika Sailo, Asm Bengal 7.C. Lalremruati, Assam Bengal 8. Lalfakliana, Arunachal East 9. Zothanpuia, Arunachal East 10. C. Zaithanmawia, AP East

NEICC-WA Exchange Programme


India hmarchhak huapa Kohhran pawl hrang hrang inzawmkhawm pawl, NEICCa hmeichhe pawl NEICC-WA intlawhtawn programme-in Lairam Isua Krista Baptist Kohhran Hmeichhe pawl, Lawngtlai chuan October 16, 2011 khan Mizoram BKHP te an rawn tlawh a. Serkawn BKHP in lo mikhualin Biak in pathum Serkawn, Chanmari leh Electric veng ah te inkhawmpui an ni.

Nursing School Hostel Lungphum Phum


Christian Hospital Serkawn Nursing School Hostel lungphum chu BCM General Secretary, Rev.H.Lianngaian October 11, 2011 khan a phum. He Hostel sak puitlin nana sum mamawh hmun 10-a \hena hmun 1 velin BCM hian bul a \an a ni.

BCM Choir Music Video Tlangzarh


BCM Choir Music Video Alpha & Omega tih chu Ramzotlang Biak inah General Secretary, Rev.H. Lianngaian a tlangzarh. Rev.R. Lalbiakliana

November 2011 ABC Inkhawmpui

11

Mizoram Baptist Kohhran huam chhunga Area Baptist Council hrang hrangte chuan October 30, Pathianni hmang khan Inkhawmpui an nei. ABC inkhawmpuiah hian Kohhran Upa nemngheh an ni \hin a, a hnuaia tarlan hi ABC neihna hmun leh thupuite an ni a. Bracket chhunga mi hi Upa Nemngheh inkhawma Presiding Minister-te an ni. : Champhai Kahrawt (Rev.Lalthangliana Hnamte) - Krista lo kal lehna 2. Aizawl North : Bawngkawn (Rev.JC. Vanlalluaia) - Krista lo kal lehna 3. Aizawl West : Kanaan (Rev.B. Lalrinawma) - Nang malsawmna ni ang che 4. Buarpui : Lungchem (Rev.T.Lalsangvunga) - Lalpa hnenah i kir ang u 5. Diltlang* : Bungtlang South (Rev.C. Lalbiakzuala) - Lalpa chu fak rawh u 6. Hnahthial : Electric veng (Rev.N. Vanlalzuia) - Lalpa hman tlak 7. Lunglei North : Serkawn (Rev.C. Ro\huama) - Krista Thu hretu rinawm 8. Lunglei South : Sethlun (Rev.Jochalhlira) - Thlarau Thianghlim 9. Lawngtlai : Chanmari ( Rev.Lalbiaksanga Chinzah) - Kraws thu 10. Phawngpui : Saiha Town Church (Rev.K.Lalbiakenga) - Krista lo kal lehna 11. Serchhip : Ramrikawn, Pangzawl(Rev.C. Lalhungliana) - Lal Isua a lo kal leh dawn 12. Tlabung : Shalom,ChawngteP (Rev.RC.Lalthanzama) - Dak ulang lote en ru 13. Tut thlang : Zawlnuam Vengpui (Rev.K.Lalmuanpuia) - Li thuk lam pan rawh 1. Aizawl East

12

Kohhran Beng

a kaih nghet tawh tih a entir awm CORRUPTION e. Mahse, Corruption hi mihringa zung kaih a nih avangin aiah han pawh phawi dawn chuan chhung khat lainate leh \hian KRAWS \haten an chhiat phah theih dawn - Upa K. L. Rochama avangin thu-ah a tawp leh mai Kum 30 liam taah khan thin niin alang. Mission Veng Kohhrana Pastor Thil reng reng a nih tur ang Thansiama chuan Corruption ni lo chu a Corrupt a ni. chungchang a sawinaah, dawl Corruption hi (Coption) tiin ziak kan huaa, bal kan duh si, ang lek se (Corrupt Text) a ni ang. hian Corruption hming hi kan Corrupt Text hi Hebrai Bible-ah duh lo va, Corruption pawisa tam tak a awm avangin Bible kan duh si niin a lang a. Do loh letlingtute pawhin harsatna an tur kan do ta mai nite pawhin a tawh phah a ni. Mihring pawh hi ngaih theih ta a ni a ti a. a thih chuan a nih tur ang a lo ni lo va. A taksa pawh rei loteah a Vawiina Mizoram dinhmun lo \awih (corrupt) \hin a ni. ngun taka enin pastor Thansiama Bible thu keu ang. Jeremia thusawi hi a thleng dik mek a ang hle. A lang chuan Corruption hi chuan, Thinlung hi thil zawng kan inhuatsiak a. A t ber atanga zawng aia bum hmang ber, chhe a lian ber thlengin anchhia kan lailet d>r a ni (desparately lawh vek a. Heti chung hian corrupt) (Jer 17:9) a ti a. Tu Corruption chu d$ptu awm lo nge hre thiam (understand) thei ang hrimin a \hang duang a, kil ang? a tizui a. Adama leh Evi tinah zung a kaih nghet m>k si ten Pathian thu an awih lo va, ei a. Chief Minister Lal thiang lo an ei a\angin Pathianin Thanhawlan Corruption a zung Ama anpui ngeia a siam, mihring nen phawi chhuah a, phoro a thinlung chu hriat thiam ph^k loh tum thu a sawite hian khawpin a lo chhe zo vek ta a. Corruption-in kan hnamah zung Mihring b^kah Pathian thilsiam

November 2011
dang zawng zawngte pawh Corruption hian a fan chhuak vek a. Mihring ang bawkin an nih tur ang an ni phak lo va, Corruption bawihah an t^ng ve vek a ni. Paula chuan, Thilsiam dang zawng zawngte chuan beisei >m >min Pathian fate lo lanna chu an nghakhlel hle si Chhiatna (corruption) bawih ata tih chhuahin an la awm anga, Pathian fate zal>nna ropuiah chuan an l<t d^wn si a (Rom 8:19ff) a ti a. Mihring leh thilsiam dang zawng zawngte hi Corruption bawihah kan t^ng vek a. Bawiha t^n r>ng r>ng chu eng bawihah pawh t^ng ila a thaw-ipik-thlakin a manganthlak a. Hei vang hian khawv>l hi Corruption bawih atanga chhuah chkin a rm a nih hi! Corruption hian hlet tam tak a chhuah a, zung tam tak a kaih thin. A langsar ber chu Duh^mna a ni. Duh^mna chuan mahni ta ni lo awhna a hring a. Mahni ta ni lo awhna chuan hlemhl>tna leh hl>prkna a hring thin. Duh^mna hian mihring chhia leh \ha hriatna mit a tivai a, dik leh dik lo, mawi leh mawi lo pawh ngaihtuah

13

ph^k lo khawpin mi a awmtir thin. Hei hi Bible-a hurna tia kan lehlin mai, Greek \awnga Aselgeia an tih a ni. Pathian zahna nei ph^k tawh lo, eng mah pawisak nei tawh lo, khaw >ng pawh zah zo tawh lo va ualau taka thil sual tihna a ni. Aselgeia ngawl vei tawhte chuan an thil sual tih hi an uanpui z^wk \hin a. Korinth Kohhranah chuan Member pakhatin a pa nupui a chhuhsak a. Lungngaih t^k aruangin in uang z^wk si a (I Kor 5:1) tiin Paula chuan a zilh a ni. State pakhata Minister pakhat chu vantlang hriata corrupt a ni a. In \ha tak a sa a. A hawnna inkhawma hunserh hmang turin an Pastor a s^wm a. Pastor chuan, Dik taka pawisa i hmuh a\angin eng chin chiah hi nge i sak? tiin a z^wt a. Choka chiah hi tiin a chh^ng a. Chuti chu chokaah kan inkhawm ang a ti a. Hl>prk aiah kan hl>p lang ngam ta a nih hi! Corruption hi a zung a\anga kar chhuah tum lovin a lan chhuahna (Symptom) kan buaipui a. Dawl hua Bal duh tlat si kan ni zo ta niin a lang. Hei

14

Kohhran Beng phah a. Chu chu hei hi a ni: 1. Corruption tih bona kawnga zirtirna \ha ber chu Genesis a\anga Thupuan hi a ni. 2. Mihring thinlung, Corruptionin a ei chhiat vek tawh hi siam that reform theih a ni lo va. Thinlung thar hlaka thl^k a ngai a ni. Mihring finna leh remhriatna hmanga Corruption hi tih bo theih ni se la, Pathianin a Fapa mal neih chhun Kraws-a khenbeh turin khawvelah a rawn tirh a ngai lo vang. 3. Thinlung chhe tawh, Thinlung thara thlak theitu chu Pathian chauh a ni. 4. Pathianin a hawisan khawpa sual, mihringte hnenah Paula chuan, Chanchin |ha chu ka zahpui si lo va a ti ngam a ni. 5. Korinth Kohhran chu hruaitute inngeih lohna te, hurna te, zu leh sa chennaten a tibuai hle a. He buaina chinfelna atan hian Paula chuan khawvel finna leh remhriatna hmang lovin, Keini erawh chuan Krista Khenbeh thu kan hril thin a nih hi (I Kor 1:23) a ti a ni. Chanchin |ha hi zahpui a lo awl khawp mai. Mahni ka han

vang hian Ph<ng velh an sawi ang maiin Corruption hi kan do pung tawlh tawlh ta nite pawhin a ngaih theih a ni. Corruption tih bo dan ngaihtuahin vawi tam tak Seminar buatsaih a ni tawh a. Corruption tih bo dan tur nia mi thiamten an hriatte pawh kan inzirtir t^wk khat tawh a. Mahse Corruption hi Jeremian, Tu nge hre thiam thei ang? a tih angin kan hriat phak loh khawpa zung kaih th<k a nih avangin a lei \ha chin, a lang china phawi chhuaha, pho ro kan tum hi chu zawh dawra suk tin ang a ni. Engtin nge kan tih t^k ang? August 29, 2011 khan Academy of Integrated Christian Studies (AICS) chuan, Corruption leh Kristiante tih thupuia hmangin Information & Public Relations Auditorium Aizawl-ah Seminar an buatsaih a. Bible hi Pathian Thu, dik lo thei lo nia pawmtu, Kristiante chuan Corruption hi Bible ng atangin kan zir tur niah ka ngai a. He lam hawi zawnga Thu ziak (paper) leh thusawi hriat tur a awm meuh lo va. Ka rilrua ka vei tawite ka sawi chhuah

November 2011
inpuang the ang. Hman deuh khan Kolkatta atangin New Delhi panin thlawhtheihnaah ka chuanga. Rei vak lo kan thlawh hnu chuan tlar hnung lama \hu pa pakhat chu lungphu dik loh avangin a thi a. Air Hostess pakhat chuan mangang aw tih hriat tak hian, Daktawr in awm em? tiin a au va. Thlarau Thianghlim chuan, Va kal la, Isua hmingin va kai tho rawh min ti hian ka hria a. Ka han inseh ruh ngial pawhin ka kal ngam ngang lo a nih chu!

15

Governor te leh hnam dang sawrkar hna pawimawh chelhte hi tunge Krista Chanchin |ha hrilh thin aw! Mizo Kristiante hian Chanchin |ha hi lei malsawmna dawn nan leh hlim taka min lm tirtu atan hman kan tum ber niin a lang a. Corruption tibotu atan chuan hman tl^kah kan ngai lo va, khawvel finna leh rem-hriatnain tih bo kan tum tlat a. Ral khat a\anga Chanchin |ha hlim thla lo hmu riai ruaitu zawlneite chuan Rinnain ramte an la a, thil dik an ti a They established justice (Heb 11:33). Kei ni ataka Chanchin |ha dawngtute phei hi chuan Chanchin |ha hmangin Corruption kan <m bo ang a, dikna kan tungding tur a ni d^wn lawm ni? He mi tihlawhtling tur hian duhthlan tur pahnih chiah kan nei: Kraws aiahCorruption kan thlang thei a, Corrup-tion aiah Kraws kan thlang thei bawk. Corruption chu thihna a ni a, Kraws chu nunna a ni. A eng zawk nge i thlan dawn le?

Paula chanchin hian mi a cho lo thei lo. Ni khat chu Jerusalemah Juda mipui thinrimin Paula hi an man a. Tihhlum tumin an sawisa a. Rom sipai hotu lal ber Claudia Lucyan chhan a. Amah tihhlum tumtu mipui hnenah hian thusawi a dil a, Chanchin |ha a hrilh a ni. A hnu lawkah Lal Agripa hmaah thahnemngai takin a hrilh leh a. Hemi hnuah Rom khawpuiah t^n in a\angin Kaisara Chhungte eng emaw zat Krista hnenah a hruai a ni tih Bible atangin kan hre thei a ni. (A ziaktu: Upa KL. Ro-chama Mizoram, Kristian ram nia kan hi Aizawl central Church-a mi oca^lna ramah hian kan a ni)

16

Kohhran Beng

Hla leh a Phuahtu -10

Bernard of Clairvoux
(1091 1153)
Kum zabi hnihna hun lai daih tawha vawiin thlenga kan la l^mpui mup mup theih hla ropui tak phuahtu, Bernard of Clairvoux hi France rama Fontaine khuaah chhungkaw khawsak pangngai tak atanga lo piang a ni a. A pa chu mi ropui tak (Knighthood) nihna dawng hial a ni a. A nu pawh hi mi nun mawi leh thaa sawi tling a ni. Bernard chu a naupan lai atanga thu awih thei leh sakhaw mi, zir mi tak bawk si a ni a. Kum 20 a nihin Monastery-ah a zir a. Rawngbawlna a chelh hnuah pawh rawngbawltu \ha ber zinga mi a ni. Bernard chu hun lai hawl, ocal vanglaia rawngbawltu leh hruaitu \ha bera sawi a ni a. Kohhran hruaitute chhiat zual lai leh kohhran tlakhniam lai huna nghet taka ding thei a ni a. Luthera chuan, Puithiam azawnga \ha ber leh ngaihsanawm ber a ti hial a ni. Lalte, Roreltuten a thu an awih a, Europe pum pui a hneh. Kum 1146-a Mosolman dona \um hnihnaah khan hruaituah an hmang a, hnehna changtu a ni ta nghe nghe a ni. Kohhran inawp dan te, rawngbawlna leh puithiam nihna lamte bakah hlate pawh a thiam a, a ziak \euh bawk a. Luthera hla tih lohvah chuan a hlate hi \awng danga chhuah hnem pawl a ni. A dam chhung hian Monastery 162 a siam belh a. Chung zinga pakhat Claircoux Monastery-ah chuan hotuah a awm laiin kum 62 mi niin 1153 khan a thi ta a ni. Kristian Hla bu kan hman laiah hian a hla phuah pakhat chiah a awm a; mase kan sak zin pawl tak a ni awm e. A bik takin Kohhrana hlimna leh thlarau lam boruak thar a lo awm chuan kan sa bang thei lo hlawm. Chu chu No. 54-na, Isu, I thu ka ngaihtuahin, Ka lo lawm em em \hin; I hmel tak ka hmuh hunah chuan, Ka lawmna a zual ang. tih hi a ni a. Mizo \awnga lettu chu Sap Upa a ni.

November 2011

17

TANGKA SUM NGAINAT HI SUAL TINRENG BUL A NI SI A (I Tim 6:10)


- Lalnunmawii
Tangka/sum hi amahin sual a ni lo va, hman thiam chuan tangkai tak a ni. Mahse, kan lak luh dan, kawl dan leh hman dan a dik loh chuan lungngaihna leh manganna min thlentu a ni thei tlat. Kan ramah hian sum kan neihna tur anih chuan mi tam tak chuan thil dik lo tih kan pawisa lo. Ringtuten sual kan kalsan tur hrang hrang zingah, sual tinreng bul Bible a kan hmuh chu tangka sum ngainat/hmangaih hi a ni. Tangka sum ngainat/hmangaih hi sual tinreng bul a nihna leh kan kalsan a pawimawhna chhan Bible atangin lo en ila 1. Awhna leh dawt sawina a ni: Thuthlung Hlui lam kan en chuan Akana chuan rallak zinga mi, Babulon ram puan \ha tak, tangka sekel zahnih leh rangkachak tlang sekel 50 buk a hmuhte chu Ka awt >m a, ka la ta mai a ni (Josh 7:21) a ti. Gehezia chuan a pu Elisan lawmman Namana kut atanga a lak duh loh chu laksak a duh avangin dawt sawiin tangkarua talent hnih leh silhfen inthlakna tur a la (II Lalte 5:15-26). Keini pawh kan awh vang te, lak/neih kan duh vanga dawt sawi/dik lo a thil kan tih atanga nei kan nih chuan sual a ni a, kan bansan a \ul. 2. Rinna kal bosanna a ni: Pathian aia thil dang rin te, hmangaih te hi Pathianin a duh lo. Lalpa chuan Mosia hnenah, Heng mipuite hian eng chen nge min ngaihn>p ang a, eng chen nge min rin loh dawn? Hriin ka hrem ang a, ka timang ang (Numb 14:11-12) a ti. Lalpa chuan kan ngaihn>p te kan rin lohte hi a duh lo. Mihring rinchhan a, mihring ban chakna ringa Lalpa hawisanna thinlung neitu chu anchhedawngin awm rawh se a ti. Pathian aiin sum kan ring a, dik taka kan thawh chhuah min pekah kan hah chawl ngam lo va, Amaha

18

Kohhran Beng Lalpa lei leh van neitu lamah kut kan phar thin zawk? Zoram mipuite hian sum hi Pathian aia thiltithei zawkah kan lo ring daih mei em? chu chu Pathian rinna kal bosanna a ni a, sual a ni. Sum hi engkim titheiah ngaiin kan pathian hial em? Sum ka nei lova eng mah ka ti thei lo ti lovin Pathian ke nei a, engkim ka tithei ti ila Pathian nen engkim tihtheih a ni si a (Mk 10:2) tih kha a takin i hmang ngam ang u. 3. Mahni leh mahni lungngaihna tam taka inchhun tlang chukna a ni : Chemte-in mahni nupui, fanaute chhun chuk ila, tu man fing min ti lo vang. Sum dik lo taka kan lak luh thin vang em ni aw kan in chhungah hrisel lohna, ruihna, lungngaih leh manganna tam tak a lo awm a, ip pawpa thlak ang maia kan sum hmuhte chu enga ti nge a luan ral leh mai mai thin? Sum dik taka lak luh leh thawhrim atanga thianghlim taka neih chu a hlu a, ren pawh kan ren thin. Sum dik lova hai luh, dawt atanga neih hi a hlawk chiah em, eng nge a rah? Akana pawh kha, Lalpan vawiinah a ti mangang ve dawn che a ni tih a hlawh, amah leh a

innghat ngam lova kan hlep/ei ruk tel lova nung zo dawn lova inngai a, dik lova sum kan lak luha kan innghat zawk a nih chuan na a va ti dawn em!! Eng chen nge kan Pathian hi kan ngaihnep ang a, kan rin loh dawn le? Abrama chuan, Lazai khat t> pawh, pheikhawk suihna pakhat t> pawh i neih reng reng chu ka la lo vang, tiin lei leh van neitu Lalpa Pathian Chungnungbera lamah chuan ka kut ka phar tawh a ni, chuti lo chuan Abrama chu keima tih hausak alawm i ti dah ang e, tiin Sodom lal hnenah a sawi (Gen 14:2223). Sodom khaw lal chuan sum nei turin a ti a, mahse, Abrama chuan, ka la lo vang a ti ngam. Eng vang nge? Pathianah a rinna a nghat tlat. Keini hian sum kan hmuh nan khawi lamah nge kan kut kan phar-kan milian/minister lamah nge, lei leh van neitu, engkim neitu Pathian lamah? Milian/Minister ten min pek an tum loh pawhin kan dil \hin em? Thl>mtu lian tak (diabola) kan ni em? Milian te pawh (Thl>msama angin) thl>m kan awl hle a, kan thuneihna leh pen dik lo tak a hmangin kan inti hausa nge,

November 2011
thil lakte, a fanu, fapa, bawngpa, sabeng-tung, beram, puan inte leh a neih zawng zawngte nen lungin an d>ng a, meiin an hal a (Joshua 7:22-26), a thil lakte chuan awmzia a nei reng reng lo. Gehezia pawh, Chuti chuan Namana phar khan a man ang chia, kum khuain i thlahte pawh a man zel ang pharin a kal chhuak ta a (II Lalte 5:27) tih kan hmu. An awhna/dawtsawi avanga an thil lakte chuan awmzia a va nei lo em! Anmahni mai bakah thlahte thleng pawha chhiatna a ni. I fimkhur teh ang u.

19

Chuvangin, hausak tum tute chu thl>mnaah te, thangah te atthlak leh tikhawlo thei duhna tam takah te an tlu lut thin. Chung duhna te chuan chhiatna leh boralnaah chuan mite a tipil thin. Tangka sum ngainat hi sual tinreng bul a ni, an awt a, rinna an kal bosan a, mahni leh mahni lungngaihna tam takin an in chhuntlang ta chuk a (I Tim 9&10) tih a nih kha! Duhamna/ duhna tam tak avangin, mamawh bak neih kan tumna lamah kan Tlangval hausa (Mark lungawi lo va, chu chuan 10:17-23) in chatuan nun neih hl>pr<k, dik lova sum hailuh dan Lal Isua a rawn zawh khan,

duhna leh thil tih duhnaah min hruailut thei. In rilru putzia chu tangka ngainatna tel lo ni rawh se, in thil neih chhun chungahte chuan lungawi rawh u (Heb. 13:5) a ti bawk a. Duhamna hi milem biakna a ni tih kan hriat theuh kha, sum kha kan lo be mai palh ang e. A petu aiin a thil min p>k sum leh thil dangte hmangaih zawk a awl dawn hlein ka hria. Kei pawh ka hnathawh lai bansana Lalpa rawngbawl tura inpump>k ka tum laiin, ka hlawh kha ka phu lovin a lo tam ve tawh si a, kalsan ka ui mai dawn a; mahse thil petu, i thilp>k ni lovin thil petu, Nangmah zawk ka duh che tiin thil min pek zawng zawng aiin Amah ka duh zawk a, ka hmangaih zawk bawk a ni tih entir nan ka hna ka kalsan ve a. Thil zawng zawng hi i hnen atanga chhuak a ni a (I Cro 29:14) ka thawh theihna, hlawh leh thil dang ka hmuhte chu min pek a ni, I ta chu ka pe let leh mai che a ni tiin Amah chu ka thlang zawk ve ta.

20

Kohhran Beng lungawinaah Mizo Officer chu an lungawi si lo, an ph<t ang kan p>k chuan nupui fanau ch^wmna tur kan nei dawn lova kan pe thei si lo, bill min pass sak duh lo an ti a. Ka zak a, ka zawt leh ngai ta lo. Ringtute kan ni zawk si, a van pawi >m! Samuela chuan Israel mipuite hnenah, Tu bawngpa nge ka chhuhsak, tu nge ka bum tawh, tu nge ka tihduhdah ngai, ka mit tidel turin tu lakah nge thamna ka lak ngai? vawiinah hian LALPA chu hretu a ni (I Samu 12:3-5) a ti. Lalpa hi kan sum hmuh/lakluh dan hretuah kan ko ve ngam ang em? I in exam tir teh ang u. Khawvel hausak leh nawmna hi boralna leh bumna a ni. Paulan, Nimahsela, nang Pathian mi, chung thilte chu tlansan la, felna te, Pathian ngaihsakna te, rinna te, hmangaihna te <m z>l rawh tiin ringtute min fuih a. Tl^nsan tur hi i tl^nsan ang u. Paula thusawi kan awih lo anih pawhin Lal Isua ngei thusawi hi i ngai pawimawh teh ang u, Fimkhur ula, awhna r>ng r>ng lakah chuan

Isuan a en a, a hmangaih ta a, a neih zawng zawng hralh a, amah zui turin a lo hrilh khauh a. A hmel a dur ta khup a, lungngai takin a kal bo ta a; sum tam tak nei mi anih avangin. He tlangval ang hian Lal Isuan min en a, min hmangaih si a, chatuan nun neih leh amah zui a hlutzia min hriattir a. Lal Isuan kan nuna a tum leh kan tumte hi a inang lo thei hle. Ani chuan chatuan daih min hlutpui a, keini chuan he khawvel thil vawiina kan hmuh phak chin hi kan en a, kan lo ngaihlu leh mai thin. Hausak te, nawm te, ropui te lam chauh kan lo thlir ang e. Lal Isua zuituten dik lo taka sum neih kan tum a, thamna, hlepna dik lo, dawt etc hialten sum kan lo la lut ta hi kan bansan a tul tak meuh; chungte chu an duh leh ring lotuten lo ti sela, keini ringtute chuan Khawvelah hian eng mah kan luhpui si lo va, eng mah kan chhuahpui thei bawk hek lo tih kha hriat nawn leh a va pawimawh em! Vawi khat chu Bank-a ka thawh ve laiin target tlin ka duh ve si, kan hnena Account neite pawisa dah turin ka nawr a, Madam, Non-Mizo

November 2011
in v>ng rawh u, sum ngah hi mihring damchhan a ni lo ve (LK 12:15); sum ngahte chu Pathian rama luh a va harsa d^wn >msum ringte tan Pathian rama luh a va harsa thin em! (Marka 10:23&24) a ti. Lal Isua chuan sum aiin Pathian rama luh a ngai pawimawh zawk. Vawiinah hian hna b^nsanin Pathian rawng i bawl ang tihna ni lovin i ei/hlep r<k nge Lal Isua i thlan dawn? Eng zawk nge i kalsan dawn? tih a ni zawk. Kan sum ngainat/ hmangaih avanga Lal Isua kan phatsan mai (tlangval hausa anga) loh nan kan infuih a ni e.

21

Chutichuan kan zain Pathian hnenah mahni chanchin kan sawi \heuh tur a ni. (Rom 14:12). Pathian \ih la, a thupekte vawng rawh, Pathian chuan thiltih zawng zawng chungah ro a la r>l dawn si a, thil inthup engkim, a chhia emaw a \ha emaw te pawh, (Thuhriltu 12:13&14) tih hi Lalpan kan za atan mal min sawmsak theuh rawh se. (A ziaktu: Pi Lalnunmawii hi Bank Offcicer bansana rawngbawl tura inpe; an chhungkuaa Shillonga awm an ni)

SUMO/BUS LEH COUNTER-TE HNENA LAWMTHU SAWINA


Kan chanchinbu KOHHRAN BENG hi Lunglei a\anga chhuak Sumo leh Bus ten tlawmngaiin min kensak \hin a; a hun takah an chhiar theih phah \hin a, kan lawm hle. Tin, Counter nghaktute pawh thil thawn tamtak kara kan chanchinbu min lo buaipui \hin avangin lawmthu kan sawi tak meuh a ni. Hei hi Pathian ram tana kan rawngbawl tlanna vek a ni a; Lalpan in rawngbawlna hlu tak avang hian malsawm zel che u rawh se. H. LIANCHHUNGI

Circulation Manager

22

Kohhran Beng

Sawi hlawh lo Pioneer Missionary

THE REVD. GEORGE HUGHES


- Rev. Dr. C.L. Hminga George Hughes hi Sap Upa leh Pu Buanga Lungleia an lokalna tur kawng lo buatsaihtu a ni a, a chancnin hre tam lo mahila sawi a hlawh lo em a, kan hrit theih chin tal puanzar leh ziaka dah that ve a phuin ka hria a, ka ziak a ni.Kum 1900 khan BMS Missionary Chittagong-a awm a ni a, Chittagong Hill Tracts a thawk turin Rangamati-ah sawn a ni a. BMS chuan Mizoram chhim lam thlenga hma zauh an duh a; a hmuna hank al a, thil hrechiang hmasa turin George Hughes chu an tir a. Kum 1901 September thla khan mi pahnih, Bengali evangelist leh Chakma kristian hruaiin Lungleiah a han kal ta a. Report ngaihnawm tak a ziak a. Hmun remchang leh thawh nghal vatna tur nia a hriat thu leh hotute chu an muang khawtlai ang tih a hlauh thu a ziak a ni.Bengali leh Chakma kristian a hruaite chu hmun lo nghak turin a kirsan rih phawt a. A hlauh ang ngeiin BMS chuan a bawhzui rang ta lova, 1902 kumah report khauh tak a ziak leh ta a Mizote hian kan cheet muan danah hian kan ngaihsak tak tak lovah min ngai tawh a, hmun nghaka ka dahte lah an hrisel that loh bakah Mizote Chanchin Tha hrilhtu atan chuan an chi si lo. Kei atan lah Rangamati atanga Lunglei bial enkawl chu thawh sawt ngaihna a awm si lo. Rei lotea thlarau sang tam tak sengkhawm theihna hmuna lut tur hian kan Society duhtak hi khawtlai tawh lo hram teh se tiin. Kum 1902 chuan BMS pawhin Mizoram chhim lama thawh remtihna Welsh Mission hnen atangain an la felt a a. Missionary tirh tur an zawng a, Sap Upa leh Pu Buanga Mizo tawng thiam sa, Sadya a thawk lai an sawm a. 1903 kumtir lamah Zoram chhim lama thawk turin an lo chhuak thei ta a. George Hughes pawhin 1903 chuan hetiang hian report hlim takin a ziak thei ta a ni. Tun hma khan European thawktu

November 2011
(Missionary) keimah chauh, Lunglei atanga Rangamati, Chittagong, Arrakan ram, Upper Burma thlenga zau enkawltu (incharge) ka ni a. Tunah chuan kan unaute Savidge leh Lorrain ten Lunglei an luah ta a. Kei leh ka chhungte Rangamati ah kana wm a; kum tawpah Mr Miller-e nupa Chittagong a awm tura lak an nit a bawk a, a lawmawm hle. Kum tira ka zin hmasak ber tumin Demagri (Tlabung) ka han tlawh a, Mizo kristian thenkhat ka hmu a. Missionary pek kan tiam avanga an lawm thu leh kan pek rih si loh avanga an beidawn deuh thaw thu leh Sap missionary ngei an duh thute min lo hrilh a. Ka cham chhungin Bible milem lian Sunday school a hman tur te ka pe a. Kan tawngtaiho thin a, nuam ka tiin Pathian hla ka hriat leh sak fo thin anmahni tawnga an sak ka hriat te chuan min tilawm takzet a ni.

23

hlimna no chu a kaht liam a ni. Tlemte ni mahse Mizorama hna thawhnaah hetianga kan lo pui ve thei hi nuam ka ti a; he hna hi a hlawhtlin theih nan nitin ka tawngtai thin. tiin William Williams, Mizoram tlawh hmasatu, thla khat emaw chauh Mizorama awm kha Pioneer Missionary kan tih chuan, Sap Upa leh Pu Buanga lokal hmaa sul lo sutu, kum hnih dawn lai bialtu anga awm George Hughes hi chhim lam tan chuan Pioneer Missionary tih a phuin ka hria. Mahse a chanchin sawi pawh a hlawh mang silo. Amah avang pawh hian Pathian hnenah lawmthu sawiin i hre reng ve thin ang u.

Mizoram Gospel Golden Jubilee 1944 kuma London a BMS in an lawm khan a la dam a. Chibai bukna leh lawmpuina a thawnah Lunglei a han kal dan a ziak ngaihnam tak BMS Archive ah an la vawng tha a, Xerox copy ka siam a, zotawnga lehlin hetiang hi a ni Kum 1901 khan BMS General Secretary March thla tira Savidge Mr Baynes hnen atangin leh Lorrain Mizoram luah tura Mizoram chhim biala hna kan thlah liam lai chuan kan thawhna tur, a hmuna thil han

24

Kohhran Beng chuan Ka pu, ka nunna i chhanhim a, ka lawmna entir nan eng nge ka tihsak theih che? a tih chuan Demagri a kal nan lawng min pe rawh ka ti vat a, min pe ta a. Rei tak, harsa taka kan kal hnu chuan lawnga kan thlen theih tawp Demagri chu kan thleng ta a ni. Sub Divisional Officer, British mi chuan Demagri atanga ni li kal atan kuli min pek a tiam a. Mahse kuli ni lovin a chunga awm Officer thirhrui lehkha, ka thlen chin piahlama kal lo tura thupek ka hmu ta zawk a ! Chu officer chu a zinnaah Lunglei tlawh ka tum thu an lo hrilh a, thirhruiin min rawn khap ta a ni. Ni li zet thirhruiin kan indawr ta a. Aizawlah Mission pawl pakhat an inbun fel tawh a, chhim lamah mission pawl dang an awm a tulna a hre lova; chu bakah chhim lamah mi lu lak hmang rual thum vel an la vak kual a, chungte chu kan tawh palh a hlau a ni tih min rawn hrilh a. Kan mission society in Welsh Mission Society nen engkim ngun takin an ngaihtuah ho vek a, Mizoram chhim bial hi Aizawl atanga Welsh mission in an

hmuchianga report pe thei turin a rang thei ang bera zin tura tirhna lehkhathawn ka hmu a.Ka chhungte hrisel loh avanga Saprama hawng tur ka thlahliam zawhin fur chhe laiah Lunglei panin ka chhuak ta a. Karnaphuli (khawthlang tuipui) chu a lian hle mai a. Hmun pakhat Demagri an tih, Chittagong atanga Mizoram chhim lama luhna kawngka chu chawlhkar hnih thelh thangin kan thleng hram a. Kawng chanve vela hla Barkal ah suar chhia, mel khat tling lo deuh, lawng kal theih lohna a awm a. Mahse suar chhak, lui hnar lama kalna trolley kawng a awm a. Chu laia kalna (transport) zawng zawng enkawltu Bengali pa chu Demagri a kal nan lawng min pe thei em tiin ka zawt a. Min chhanna chu Thei lo ka pu, a theih miah loh tih a ni. Chutia inhmachhawna kan inbiak lai chuan a bul, foot khat leka ding, mau ban atang chuan chawng-kawr lu a lo lang a, ka biak pa nghawnga chuk tum khan a hnaih phei tial tial chu ka hmu a, che lovin awm rawh tih leh vuak ka rual a, a lu ah ka vaw fuh a, ka that ta a. Chu Babu

November 2011
enkawl aiin Baptist Mission in Chittagong atanga an enkawl chu a tha zawkin an hria a, lungrual takin thuthlukna an siam a ni tih ka hrilh ve thung a. Lunglei a kal tura thupek ka ni a, ka kal dawn a ni. Mi lu lak hmangte chu ka tawh leh ka tawk a ni mai ang, engpawh tawk turin ka inpeih a, min tirtu chuan kawng tluanin min veng dawn alawm ka ti bawk a. A tawpah chuan sorkar atanga kuli emaw ei tur emaw ka dil dawn loh chuan kal min phalsak ta hram a. Thuam phur tur paruk, min hruai peih ka hmu ta mai a, kawng bo loh nan zotawng tlem tal thiam ka tum bawk a. Mogh evangelist leh Mogh kristian pakhat nen kan chhuak ta a. Ni thum ni chuan Mizo rual kan tawk ta a. Kawng ngil ssei deuh tawpah an ding a, keini a tawp lehlamah kan ding a. Engemawchen chu kal lovin kan inen a, Pathian venhimna kutah kan inkawltir a, chu chuan kan hlauhthawnna a tireh a, anmahni tawk tur chuan kan kal ta a. Hlauhawm lo, kan tiang hawl bak engmah kenglo kan ni tih an

25

hmu thei a, kan intawk ta a. Kut vuana chibai ka buk pahin ka zotawng hriat chhunin ka han bia chu an nui ta hawm hawm mai a! Tha takin kan inthen ta a. Pen za vel kan kal hman tihin hnung lamah au thawm kan hre ta a. kan han lehhawi chuan Mizo kan tawhte khan min rawn um a lo ni a. Min bei tum ni lovin min puih tum zawkin min um a lo ni. Kan kawng zawh mekah kawng bo vek khawpa lei min lai a awm avangin thim hmain kan riahna tur kan thleng hman lo ang a, zan thim hnuaiah ramsa hlauhawm kan tawk palh ang tih an hlauh thu min rawn hrilh a ni. Chumi zan chuan thil mak tak tak dang kan tawk reng a, mahse a tukah dam takin Lunglei chu kan thleng thei ta. SDO In kan pan ding a, a bathlarah rei deuh min nghahtir a. A lo chhuah chuan hlim lo hmel pu hian, Missionary i nih ka ring a a ti a. Aw ni e ka ti a. Lungleiah hian lawm (welcome) i nilo tih ka hrilh che a tul tlat a ti a. Chu chu a chiang reng mai, mahse tuisik no khat min pek pawh an khap che em ni? ka ti a. Chuveleh Demagri

26

Kohhran Beng Lal chuan, In lo awm sorkarin a phal a, in awm theih dawn chuan kan lawm khawp ang, ka khuate hian in an sakpui ang che u a ti a. Lungleia kan kir leh chuan Commissioner zin, Aizawla kir leh mek chu thirhrui ka thawn a. An record a, Hill 60 chu land lease a min luahtir turin ka ngen a. Chhanna lawmawm rang taka ka hmuh theihna dilin thing buk hnuaiah ka tawngtai a. Minute sawm hnuah chhanna lawmawm tak ka hmu ta mai ! A hawn kawng a a ziak, special messenger a rawn kentir a ni. A lehkhaah chuan, Missionary, mi tha leh rinawte zinga mi i nih ringin Lunglei thleng tawhah ka ngai che a, lehkha hi ka ziak a ni. He rama missionary hnathawh hi ka dodal lo tih i rin ka duh, Mizote tan hian chanchin tha an hriat aia tha zawk tur engmah a awm lovin ka hria. Chu vang chuan kan district map a Hill 60 kha, land lease-a luah, keimah kaltlanga dil turin ka rawn che a ni tiin a ziak. Hei hi thirhruia hemi hmun ngei ka dilna a hmuh hmaa a ziak a ni! He thil ka ngaih pawimawh tak

a kuli min lo hmuahtir tuma khan a mihrinna a hrechhuak a, inchhungah lo lut rawh min tit a! K alut a, tui lumen ka inbual a, tukthuan min eitir a, thusawi duh thei dinhmunah kan awm ta. Engnge ni ka duh chiah a, hun engchen nge ka hman dawn tih min zawt a. Zoram chhim bial map ka en duh, kawng awmnate, khaw awmna te, mi tam thei ang ber hmuh theihna tur awmhmun khuarna remchang awmna te, bazaar awmna te ka hre duh tih ka hrilh a. Chung chu ka hriat theih chuan helaia ka awm duh lotu nang leh Lunglei atanga hian darkar 48 chhungin ka inthiarfihlim mai ang tih ka hrilh a. Ka mi hruaite erawh chu phalsak an nih chuan ka tih hman lohte lo umzui turin hnutchhiah ka duh tih ka hrilh bawk a. Court House ah kan kal dun ta a, map leh record awmte kan en chhuah hnu chuan Fort Tregear panna kawngpui atanga chhim lam hla vak lova khaw pakhatah Hill 60 tia chhinchhiah hmun a awm tih kan hmu ta a. Officer chuan, Hetah hian ka kalpui ang che a ti a. Chu khaw lal chu kan va hmu a,

November 2011
maiah hjian Pahtian kut a lo lang tih a chiang a ni. Ka zin chhan hetianga a han hlawhtling ta hi ka tinlung lawma a khah dan tur chu in suangtuah thiam mai em? Bengali Evangelist leh Chakma kristian chu an chenna tur In sak nan pawisa ka pe a, London atanga thu kan hriat hma chu hmun lo nghak turin ka haw san ta a. SDO chuan an luah atan kudam pakhat a pe a. Sorkarin kan awm an remtih lohna a kiang tawh tih an hriat chuan Bengali Officer te pawhin an chungah \hat an chhuah ta a. Mr. Bynes hnenah report hlim leh nuam ti takin ka ziak ta a. A rang thei ang bera Lunglei rawn luah an tum thu leh Chittagong Hill Tracts a tribal te zinga hna thawhna atan Rangmati a in sakna tur plan leh estimate siam vat turin min rawn ti nghal bawk a. Savidge leh Lorrain te chu Sadhya ah Abor ho zinga thawh dan tur ruahmanin an la tul hle a. Kan Indian Sescretary Rev. Herbert Anderson chu Savidge leh Lorrain te be nghal vat turin Home Committee in an rawn

27

hrilh a. A hnu reilote ah Aizawla hlawhtling taka hna an tan Lungleia chhunzawm turin an lo kal ta a ni. Hlawhtlinna ropui takin a chhunzawm ta zel a, chu mi lawmna Lorrain te nupa lawina Haven Green Baptist Church a neih in tum hi a va inhmeh em! An pastor lah chu missionary hnaa tui em em a ni bawk si, Lalberte Lalber thupek zawma Lungleia kal ta lo khan, Sorkar officer thupek zawmin Demagri atang khan kir leh ta mai zawk ila Mizo, lu la hnamte chhandamna tur khan khawvel Chhandamtu hian ruahmanna (plan) dang enge a neih ang aw? tih vawi za aia tam ka ngaihtuah tawh! Haven Green a Lawmna Inkhawm hi ropui taka in hman ka duhsak che u a, Lorrain te nupa chibai ka buk e. - George Hughes (A ziaktu: Rev.Dr.C.L. Hminga te ang, kan mi hmasa te hovin kan chanchinbuah thu an la rawn thawh \hin hi chu a va lawmawm em! Dam z>l se kan ti)

28

Kohhran Beng

SUNNATE
UPA TLANGLAWMA NGENTE (19282010 ) Tuisenchhuah Upa Tlanglawma hi Pu Banglova leh Pi Lalluti te fa 6 zinga upa ber niin November 12, 1928 ah Belkhai khuaah a paing a, kum 1954 ah Pathianah piantharna a chang a. Kum 1954 April 17-ah Belkhaiah Pastor Vailingan baptisma a chantir a, 1954 October 13 ah nupui Thang\huami a nei a. He mi hnu hian Leilet leh huan siam turin Tuisenchhuah ah hian an pem thla a. Kum 1960 ah kohhran Rawngbawltu atan thlan a ni a, kum 1964 March 14 ah kohhran Upa atan thlan a ni leh a, hemi kum vek hian Pastor Lalthansangan Tuisenchhuahah hian a nemnghet nghal a ni. Tualchhung kohhranah Chairman leh Secretary bakah S.S. Supdt., S.S.Zirtirtu, BKHP leh TKP Senior Adviser te a lo ni tawh bawk a ni. Amah hi mi inngaitlawm tak, \henrual kawm thiam tak leh kohhran programme ngai pawimawh tak mai leh \awng\ai taima tak mai a ni a, a huanah hian \awng\aina hmun bik a siam a, hetah hian a \awng\ai reng thin a, a hun tawp dawn pawh hian ka lo boral ta a nih pawhin ka ruang chu ka \awng\aina hmunah hian indah dawn nia tiin a chhungte pawh a chah nghe nghe a ni. A duh ang ngeiin YMA te remtihna in a ruang pawh a \awng\aina hmunah hian dah a ni. Pum lam \ha lo a ni a, eng emaw chen atang khan insawiselna a nei deuh reng a. Lungsen lamah a nau ten an hruai phei a, Doctor te rawnin a theih ang angin an enkawl a, \hat lam a pan theih loh avangin Tuisenah an hruai phei leh a. He mi hnu pawh hian \hat lam pan thei chuang lovin Dec.17, 2010 3:55Am) hian a rawng a lo bawl thin Lalpa chuan chatuana chawl tawh turin a lo hruai haw ve ta a ni. He mi ni vek hian in lamah hun hmanpui a nih hnuah a ruang

November 2011
hi Biak inah a puala inkhawm hnuhnung ber neihpui a ni a, Rev. Lalramngheta Chhangte Bialtu Pastorin vuiin, thuchah a sawi a, hemi hnu hian a ruang dahna tur, a huan a ama tawngtaina hmunah ui em em in a lei taksa chu kan thlah liam ta a ni. Upa Zonunsanga Sailo Secretary, Tuisenchhuah Kohhran

29

in, Aizawla neihah khan Rev.Lawmsangan Upa atan a ordained a ni. Upa H.Tluangkipa hi rawngbawlna lama tui tak leh l^m ngaina mi tak a ni a. Kum 2010 November thla atang khan pum lam \hat lohnain a tlak buak avangin Biak in pawh a thleng thei ta meuh lo va. A taksa chak lohna zual z>lin kumin 2011 January thla khan Cancer a ni tih hmuh chhuah a ni a. |hat chhuah awm ta lovin April 25, 2011 zing dar 5-ah khan a rawngbawlpui leh chhung khatte van kohna chhangin a rawng a bawlsak thin Lalpa hnenah min kalsan ta a ni. He mi ni v>k hian a ch>nna inah Upa F. Vanlalsiaman thlahna hun a hmang a, Biak inah inkhawmpuiin, Bialtu Pastor Rev. R. Lalrinlianan vuina thuchah a sawi a. Kohhran hoten ui tak chungin a lei taksa chu Ramthar Veng thlanmualah kan thlah liam ta a ni.

UPA H.TLUANGKIPA (1940-2011) Ramthar, Aizawl

Upa.H.Tluangkipa hi Thatlala (L) leh Khupniangi (L) te inkarah Zotui khuaah kum 1940 khan a lo piang a. Kum 1967-ah Lianthangpuii nen inneiin fa 6 (mipa 4 leh hmeichhia 2 ) an nei a ni. Kum 1955-ah Zotui khuaah ringtu baptisma a chang a, kum 1960-ah Rawngbawltuah thlan a ni. Kum 1983 khan Tuikukho zingah rawngbawlin hetah hian kum 5 a thawk a, Kum 1989-ah Upa C. Lalsiamliana W.Phaileng khuaah Upa atan Secretary, thlan a ni. Kum 1991 ABC Ramthar Kohhran, Aizawl Inkhawmpui, Electric Veng Biak

30

Kohhran Beng UPA F. DENGBUAIA (1941-2011) Ramhlun South, Aizawl 1988 a \ang a, 1989 atangin Kohhran Secretary a nih bakah, Phuaibuang Pastor Bial Treasurer hna 1991 thleng a chelh a. 1991-ah BCM worker atan lak a ni a, Phuaibuang atangin Ramhlun South-ah an chhungkuain an p>m a. Hmar lama Baptist Kohhran \han z>lnaa hma latu pawimawh tak a ni. Kum 1994-ah Ramhlun South Baptist Kohhran atangin Upa atan thlan a ni a, hetih lai hian Saitualah sawn a lo nih leh tak avangin Saitual Kohhran atangin he mi kum vek hian Upa atan Ordained a ni. Kum 2000-a BCM worker a\anga a pension hnuah Social Guidance Agency Deaddiction Centre, PTC Lungverh-ah House Father niin 2001-2003 chhung a thawk a. 2003 hian Aizawl ah lo chho lehin Ramhlun Vengtharah chhungkua inbeng belin, Ramhlun South Kohhran-ah an lawi leh ta a ni. Rawngbawlna hrang hrangah chanvo pawimawh tak tak chelhin a awm a. Orissa For Christ Team-ah telin Orissa lamah rawngbawlin \um thum lai a feh chhuak hman a.

Upa F. Dengbuaia hi Thanseia (L) leh Tiniangi (L) te inkara a naupang ber dawttu niin Bualpui (H) ah October 23, 1941 khan a lo piang a. Unau mipa 7 leh hmeichhia 4 an ni. Bualpui leh Thingsaiah lehkha zirin pawl 10 thleng a zir a. 1960 a\angin kum 18 chhung Assam Regiment ah \angin, Army First Class Education Certificate pawh a nei a ni. Kum 1978 ah a pension a, Phuaibuangah in leh lo inb>ngbelin a khawsa zui ta a ni.1977 February thlaah Pi Lalthakimi nen Phuaibuang Presbyterian Kohhran Biak inah Kohhran dan puitlingin an innei a. Fa mipa 2 leh hmeichhia 4 an nei. Kum 1956 ah Rev. Thangmuran Bualpuiah Baptisma a chantir a. Hei hi a pianthar kum a ni. Theih ang angin \halai leh Kohhranah inhmang \hin a ni a. Kum 1986a Phuaibuanga Baptist Kohhran din a lo nih khan a bul tumtu zingah a tel a. Rawngbawltu niin Kohhran Treasurer ah 1987-

November 2011
Upa F Dengbuaia hi mi hrisel tak leh tuarchhel tak a ni a. Natna a neih pawhin a sawi mai mai ngai lo. September 2009 khan chaw kawng Cancer a ni tih hmuh chhuah a ni a. He tih lai hian Orissa lama rawngbawl tura sawmna a dawn chu tlansan theiah a in ngai lo va. Orissa-ah rawngbawlna neiin hun a zu hmang a, a \um hnihna atan rim taka a thawh laiin a taksa lamah harsatna a nei a, chaw a ei theih loh avangin November 2010-ah a lo haw leh rih a. Orissa lama a rawngbawlna chhunzawm zel tura a inngaih laiin a natna a zual zel a, January 2011 atang khan tuisik pawh lem thei lova a awm tak avangin Nazareth Hospital ah dahluh a ni a. Zia awm lam pan lova zual lam pan zawkin February 12, 2011 zan dar 7:05 khan a chenna inah chatuan ram min lo pansan ta a ni. Thla hnih dawn lai tuisik tak ngial pawh lem thei lo va a awm chhung hian ril\am leh tuihal vawi khat mah nei lovin Pathian awmpuina a chang a ni. Amah leh a chhungten an duh angin in lamah vuina neih a ni a. Upa. C.S. Kapliana Kohhran Chairman-in kaihruaiin Rev. V. Laldingliana, Bialtu

31

Pastorin thuchah a sawi a. Kohhran Zaipawlten Van Jerusalem tih hla sain a lei taksa chu kan thlah liam ta a ni. Upa. H. Lalmuankima Secretary, Ramhlun South Kohhran

UPA S. TAIHMUNGA (1942-2011) Minpui, |awipui Upa S. Taihmunga hi Pu S. Tialkara leh Pi Hleiiangi te fa 9 zinga 3-na a ni a. Kum 1942 March19-ah Minpui khuaah lo piangin June 15, 1963-ah MC. Zathangi nen Kohhran dan puitlingin Rev. H. Lallianan a inneihtir a, fa mipa 5 leh hmeichhia 3 Pathianin a pe a, Sathing hnam an ni. Kum 1956 ah Rev. Thanzingan Baptisma a chantir a, kum 1956-ah Pu Vanlalliana rawngbawlna atangin Pathian thlaraua piantharna changin he mi kum vek hian tlangval kum 18 mi chauh a nihin Rawng-bawltuah lak a ni. Kum 1966 September ni 10-ah kohhran Upa ni tura thlan a ni a, Pastor Vailingan Minpui

32

Kohhran Beng

Khawhlui Minpui Biak inah a Upa S. Taihmunga hi ordained a ni. naupangte anih atangin mi nunn>m |KP ah President, Secre- leh zaidam tak, mi pawisawi hlau tary leh Treasurer hnate kum tak a ni a, a thiltihna r>ng r>ngah eng emaw zat a thawk a. Pathian dah lal tlat mi Pathian thu |awipui Pastor bialah Bial ngaina tak ni. Chairman hna eng emaw chen Kum 2010 October thla a chelh bakah ABC-ah te atangin a pum lam leh a hrawk chanvo pawimawh tak a chelh lamte a insawisel a, a khua a sik thin a, FOD lamahte pawh S.A. zauh zauh bawk avangin hna a chelh kim vek tawh a. investigation hrang hrangte an tih Tualchhung kohhranah hnuah chuap cancer a ni tih hriat Chairman, Asst Secretary, chhuah a ni. Doctor ten treatment Treasurer te ni tawhin inneih pek in awmzia a nei tawh lo an tirtuah te awmin nupa tuak eng tih avangin anmahni in lamah a emaw zat a invawtir tawh a, S. theih ang anga enkawl a ni a, May S. ah Supdt leh Secretary te ni 17, 2011 zing dar 8-ah ropuina tawhin kum 2011 hi kum 50 ramah min kalsan ta a ni. Sunday sikul rawngbawlna a Amah thlahna inkhawmah chelhna a ni nghe nghe. A thih lai hian bial |KP Sr.Adviser leh bialtu Pastor, Rev. C. Tualchhung Kohhran Secretary Lalrochaman vuina thuchah a a ni mek a. Khawtlang sawi a, a lei taksa chu leia phum enkawlnaah V/C memberte leh turin ui tak chungin thlah liam a YMA hruaitu hnate pawh a ni a, a thlarau chu a Lalpa thawk thin a, khawtlang tan mi hnenah a chawl ta. tangkai tak a ni a, tualchhung Rbt. V. Laithangtluanga kohhran min uaptu leh Secretary khaidingtu ber a ni. Minpui Kohhran, Tawipui

Tun \um Kohhran Bengah hian hawrawp hmel hriat loh, dangdai deuh a awm anih chuan kan tih theih phak bak harsatna a ni a; min lo hriatthiam kan beisei. - Editor

Вам также может понравиться