Академический Документы
Профессиональный Документы
Культура Документы
c trng c bn ca b khuch i thut ton. (Operational Amplifier) Mt b KTT s c hai u vo nh hnh v A01.1a. (Thc cht y chnh l 2 u vo ca mt b khuch i vi sai, tng u ca b KTT) in p u ra Vo t l vi hiu s ca in th gia hai u vo, v cho bi: Vo = K (Vb - Va). vi K l h s khuch i p, thng rt ln c 1 000 000 ln. Mt KTT l tng c:
in p lch khng l in p a ti u vo to in
p 0 ti u ra. iu ny c ngha, khi khng c in p ti u vo, u ra vn c mt in p khc 0.
Tr khng vo (thng rt ln nhng khc v cng) Tr khng ra (thng rt nh nhng khc 0). p ng tn s c gii hn
B KTT c th coi nh hai mch khuch i Transistor u vi nhau nh hnh A01.1 b. Vic s dng ngun m dng, +Vcc v -Vcc, cho php in p u ra hoc l dng (nu Vb > Va) hoc l m (nu Va>Vb).
Mch khuch i o Nu mt tn hiu c a n u vo o v u vo kia ni t th tn hiu ti u ra s b o (tc lch pha 1800 ) nh hnh A01.2a. Mch khuch i khng o (thun). Trng hp tn hiu c a n u vo khng o v u kia ni t (0 Volt) th tn hiu u ra s trng pha vi tn hiu vo (hnh A10.2b). H s khuch i p H s khuch i p, K, c nh ngha nh t s in p u ra v in p u vo vi sai. K = Vo/Vi vi Vi = Vb-Va. Mch trong hnh A01.3 c th s dng o h s khuch i. Gi thit b khuch i c tr khng vo v cng th mi quan h gia Vin v V1 c th xc nh t cng thc phn p. Vin = V1 . R1 / (R1 + R2). Do Vin thng rt nh (c mV) nn c th thc hin c php o ta s o qua V1, ngha l R2 cn ln hn rt nhiu so vi R1; m bo t s R2 / R1 = 10 5 . Thng thng, R1 nh hn 100 R2 khng qu ln. Thay gi tr ca Vin trong biu thc trn vo , ta c
K= V0 V0 V R + R2 = = 0. 1 V1 .R1 Vin V1 R1 R1 + R2
Trong cng thc ny, ch gi thit tr khng vo l v cng, hay cng phi cao c th b qua. S dng cng thc ny tm ra h s khuch i ca b khuch i, ng thi cn phi o c Vo v in p vo V1. in p lch khng y l in p cn thit ti u vo in p ra bng 0 Volt. Thng thng, ngay c khi khng c in p vo, in p ra
Phm Thanh Huyn B.m KTT
vn khc 0 V. l v s khng hon ho ca linh kin trong mch khin mch khng hon ton i xng. Ni cch khc, in p lch khng l in p cn bng in p rt nh tn ti u vo. Mch nh hnh A01.4 s dng o in p lch khng. Vo l in p u ra khng mong mun gy ra bi in p Vi ti u vo. Hai gi tr in p ny ph thuc vo cc gi tr tr khng Ri v Rf:
Vi = Vo Ri Ri + Rf
V khng c tn hiu no c a ti b khuch i v gi thit khng c nh hng ca dng lch cng nh dng phn cc th in p ra ch c do in p lch khng. o c Vo cho php tnh gi tr ca in p lch khng. Khi nu ta a mt in p bng nhng o du so vi in p lch khng vo u vo th in p u ra s bng 0. T s nn tn hiu ng pha (CMRR- common mode rejection ratio). Xt hnh A01.1b, ta nh ngha in p ng pha Vic l gi tr trung bnh ca in p gia hai u vo ca b khuch i thut ton. ng thi, gi in p vi sai Vid l na hiu ca hai in p vo. Vic = (Via +Vib)/2. Vid = (Via -Vib)/2 T s nn tn hiu ng pha CMRR c nh ngha nh sau: CMRR = Kd / Kc . vi Kc l h s khuch i ng pha (h s khuch i c c khi a cng mt tn hiu ti 2 u vo) cn Kd l h s khuch i vi sai c tnh theo cng thc sau: Kc = Vo / Vic Kd = Vo / Vid Khi mch c chnh loi b hon ton in p lch khng (tc l u ra bng 0) th h s khuch i ng pha s bng h s khuch i vi sai. Kd . Vid + Kc . Vic = 0. t ta tnh c t s nn ng pha
Phm Thanh Huyn B.m KTT
Tr khng vo Tr khng vo c xc nh nh l tr khng gia 2 u vo. Hnh A1.6 l mch o tr khng vo. in p a vo l V, cn in p thc cn cho tnh ton l Vin. Do Vin nh nn s c xc nh gin tip nh o in p ti im V1, sau s dng cng thc phn p qua R1 v R2 tnh Vin.
Vin = R1 V1 R1 + R 2
Cn khi thm R:
Vo 2 = K .Vin . Rin R + Rin
Ta s chnh V c c Vin trong php o 2 bng Vin trong php o 1. Tip , thc hin 2 php o in p ra Vo ca 2 trng hp, ta s lp c cng thc tnh in tr vo Rin.
Rin = R. Vo 2 Vo1 Vo 2
Tr khng ra u ra ca b khuch i thut ton c biu din bi mt ngun p l tng Vo mc ni tip vi in tr ra Ro. Mch nh hnh A01.7 c s dng o Ro .
Phm Thanh Huyn B.m KTT
Nu Rf ln hn rt nhiu so vi Ro v kho S m th in p ra Vo s l:
V ' o Vo = K .Vin
Tc p ng L tc m ti b khuch i thay i in p u ra ca n. Tham s ny c n v l Volt/s hay Volt/ s v c o bi mch trong hnh A01.8. o tham s ny a tn hiu sng vung ti u vo b khuch i v o s thay i ca in p ra trong mt khong thi gian ngn . rng bng thng c nh ngha l di tn s m ti h s khuch i bng 1. H s khuch i s gim khi tn s tng do tc p ng ca linh kin v do cc hiu ng k sinh. o c di tn ny, s dng mch A01.8. a mt tn hiu hnh sin c tn s thay i c ti u vo, tng dn tn s cho n khi in p ra bng in p vo. Khi ta s xc nh c di tn s c h s khuch i ng nht (hay chnh l bng thng ca b khuch i) B khuch i o H s khuch i h mch ca mt b khuch i thut ton rt ln (in hnh khong 100 000 ln hay 100dB). H s ny qu ln nn s gy mt n nh cho mch, do khng c s dng trn thc t. gim bt h s khuch i ca mch ngi ta s dng bin php hi tip m. Ngha l ly mt phn tn hiu ra quay tr v u
vo o ca b KTT. Mch c bn ca cu hnh ny nh hnh A02.1. Trong hnh ny, u vo o c cng in th so vi u vo khng o tc bng 0V. Thng gi u vo o l im t o. Dng chy qua Ri c cho bi: I = Vin / Ri. Ch : Tr khng vo c gi tr v cng nn dng in I ny s chy qua Rf v in p Vo qua n s l: Vo = - Rf . I Du - xut pht t thc t rng, nu Vin > 0V dng chy t Vin ti Vo bi th Vo c mc in p thp hn u vo o; tuy nhin u vo o li l im t o (0V) nn Vo s phi m. Thay th gi tr ca I vo ta c : Vo = - Vin . Rf / Ri. v h s khuch i c nh ngha nh t s gia p vo v p ra nn: K = Vo / Vin = - Rf / Ri. Ch : Vi b khuch i thc, tr khng vo v h s khuch i khng phi l v cng nhng cng rt ln do cng thc trn c th chp nhn c. Mch khuch i khng o Mt mch khuch i khng o n gin c ch ra nh hnh A03.1 n nh mch khuch i, mt phn tn hiu ra c ly quay tr v u vo o (hi tip m). Vi mch khuch i l tng, h s khuch i v tr khng vo bng v cng. H s khuch i c tnh bng t s in p ra v in p vo hiu; nu h s ny bng v cng c ngha rng in p hiu s bng 0V. Ni cch khc, in p u vo o v u vo khng o lun bng nhau. Tng t, t tnh cht tr khng vo bng v cng, c th thy rng dng chy qua R2 s bng dng chy qua R1. R1 v R2 s to thnh mch phn p i vi in p ra Vo. T , suy ra:
Phm Thanh Huyn B.m KTT
Cc cng thc trn ng cho mch KTT thc t c h s khuch i ln v tr khng vo cao. Ch : T cng thc trn thy rng h s khuch i ca mch khng o khng th nh hn 1, h s ny ch bng 1 khi R2=0 hoc R1 = . Mch khuch i tng Mch khuch i tng c 2 u vo v c th nhiu hn nu cn. Nh thy trong hnh A04.1 in p V1 v V2 u c a n u vo o ca b op amp qua in tr R1 v R2. Mi u vo s to tc ng trn u ra c lp vi nhau. Bi th, in p ra c xc nh bng tng kt qu tnh vi mi u vo.
R3 R3 Vo = V 1 * + V 2* R1 R2
Du - biu th u ra s ngc pha vi tn hiu vo. T cng thc trn, nu yu cu u ra l tng ca cc u vo th t s R3/R1= R3/R2 = 1. Lc ny: Vo = - (V1 +V2). Nu u ra bng trung bnh in p ca cc u vo th t s R3/R1 =R3/R2=0,5. Tc l: Vo= -(V1+V2)/2. Ch : C th c rt nhiu u vo, nhng ch rng s lng ny cng gii hn khng khin cho b khuch i vt ra khi khong lm vic tuyn tnh, ng thi tng dng phi nh hn dng max cho php do nh sn xut quy nh. Mch khuch i tng s lm vic vi c tn hiu dc ln tn hiu ac.
Mch khuch i hiu Mch khuch i hiu s cho ta in p ra bng hiu ca 2 (hay nhiu) in p vo. Mch in hnh s dng b KTT nh ch ra trong hnh A05.1. Ta c th tm cc cng thc tnh ton i vi mch khuch i hiu, gi thit rng b KTT l l tng. V tr khng vo, trong trng hp ny song song vi R4, theo l thuyt l v cng, nn in p vo cc khng o s l:
V 2' = V 2. R4 R3 + R 4
Ton b dng in ny s chy qua R2 do tr khng u vo bng v cng. Do vy, in p ra l: Vo = V1 I*R2. Thay cc cng thc trn vo ta tnh c Vo nh sau:
Vo = R2 R2 R4 V 1 + (1 + ) V2 R1 R1 R3 + R 4
Nu t s R2/R1=R4/R3 th ta c: Vo = (V2 - V1)*R2/R1. v nu R2=R1 v R4=R3 th: Vo = V2 - V1. mch tch phn Mch tch phn n gin nht c cho hnh A06.1 Ta thy c t in C trong mch hi tip. Xt mch A06.1, u vo khng o ni t, do vy u vo o coi nh c in p 0 (im t o). Bi th, dng chy qua in tr R s c tnh bi t s Vin chia cho R. Ton b dng in ny s np cho t. Ni cch khc, ta c:
Vin dVo =C . R dt
v Vo = -Vin, nn:
Phm Thanh Huyn B.m KTT
tch phn 2 v, ta c:
Vo = 1 RC
Vin .dt
vy in p ra s bng tch phn ca in p vo chia cho hng s thi gian = RC Bin c th c nh ngha nh l thi gian cn thit cho in p Vo t ti bin bng vi in p vo, bt u t iu kin 0 v vi in p vo l hng s. Xt vi b KTT thc, ta c th tm c in p lch khng, xut hin nh l in p dc ti u vo v khi c tch phn s xut hin ti u ra nh l mt in p tng tuyn tnh. Tng t, mt phn ca dng thin p cng c tch phn, to nn s thay i ca in p ra. Hai nguyn nhn gy li trn thc t s a b KTT n trng thi bo ho. y chnh l mt hn ch ca mch. Vn ny s c khc phc bi vic ni thm 1 in tr gia u vo khng o v t, b nh hng ca dng thin p; ng thi thm in tr mc song song vi t C trung ho nh hng ca in p lch (hnh A06.2). mch vi phn S mch vi phn c ch ra hnh A07.1. in tir c dng trong mch hi tip, trong khi t c ni vi in p vo. Gi s b KTT l tng, u vo o s c mc in p 0 (im t o), bi th, dng chy qua R c cho bi: i = Vo/R. vi t in, ta c quan h sau: i=C*dV/dt. v tr khng vo bng v cng, nn dng qua t s bng vi dng qua tr R, thay vo ta c:
Vo = RC dVin dt
Nu tn hiu vo l tn hiu dc, in p ra s bng 0V, v t ngn cn dng dc. Ngha l h s khuch i s bng 0 vi thnh phn tn hiu dc. Khi tn s tng, bin in p ra cng nh h s khuch i cng tng t cng thc trn ta thy: Vo t l vi w (da vo y ngi ta xy dng mch bin i tn s-in p) Theo l thuyt, nu tn s bng v cng, t in s c dung khng bng 0, tc l h s khuch i bng v cng vi mch vi phn. Tuy nhin, h s khuch i cao khin mch khng n nh. Ngoi ra, v h s khuch i gia tng theo tn s, nn nhiu giao thoa (interference) ti tn s cao s c khuch i gy bin dng tn hiu ban u. Do vy in tr R1 s c mc ni tip vi t C (hnh A07.2) gii hn h s khuch i ca mch vi phn, vi t s R/R1 ti tn s cao khi dung khng ca t l rt nh (ni cch khc l m rng di tn hot ng ca mch) Mch so snh Mch so snh l mch m so snh tn hiu vo Vin v tn hiu chun Vref. in p ra ca b so snh Vo c th nhn mt trong hai gi tr: Vmin hay Vmax. Trong ng dng ny, mch khuch i hot ng trong min khng tuyn tnh. Xt mch hnh A08.1, gi thit KTT l l tng, khi Vin>Vref th u ra ca b so snh s t ti mc in p dng max (bo ho dng); ngc li nu Vin<Vref th u ra t mc gi tr m max (bo ho m). Hot ng ca mch c c do h s khuch i rt cao, bi v mt in p hiu rt nh cng a mch vo trng thi bo ho. Ta c th thy rng mch in rt n gin khng cn c thm cc linh kin ngoi. ng dng ch yu ca mch l b pht hin qua mc 0 v mch to xung vung. Gi thit Vmin v Vmax l cc in p bo ho m v dng ca u ra mch so snh.
10
Mch khuch i logarit Mch khuch i logarit c nhim v cung cp tn hiu ra c quan h logarit vi tn hiu vo. S mch cho b khuch i ny c ch ra nh hnh A09.1, trong nhnh hi tip gm 1 Transistor. B KTT c h s khuch i rt cao, ch cn mt in p lch nh cng a u ra ti trng thi bo ho. V base ca T ni t v Emitter ni u ra nn in p ra bng in p base-emitter nhng tri du. vo = -vBE . Khi vBE tng, dng collector cng tng. Do tr khng vo rt cao (v th dng i vo u vo o c th b qua), dng collector ca T s bng dng qua R. iu ny khin in p lch gim v do in p ra cng gim. trnh bo ho in p lch s nm trong di V (do h s khuch i khong 100000). Trong ch hot ng thng thng, in p vBE ca T l khong 0,5 1V; c ngha in p lch s rt nh nn c th coi u vo o nh l im t o. Dng ic a vo collector ca T l: ic = vin /R ic = hFE*iB base: (2) (1) Ta c t s gia dng collector v dng base l: ng thi, ta c quan h gia in p base-emitter v dng
v BE VT
i B = Io * e
(3)
trong : iB l dng base. Io = dng r (ngc) bo ho ca chuyn tip PN. vBE = in p base-emitter. VT = K*T/ q l in th nhit vi K: hng s Boltzmann ; T : nhit tuyt i ; q: in tch e. T (2) v (3) , ta c: vBE = VT * ln h * Io FE Thay gi tr ca ic trong (1) vo ta c:
Phm Thanh Huyn B.m KTT
ic
11
vo = v BE =VT * ln
Nh vy in p u ra l mt hm logarit ca in p u vo
12
II. Bi tp 1. Bi ton thun phn tch mt mch KTT c thc hin nh sau:
1. 2. 3.
Vit phng trnh KCL cho nt N tm VN theo cc ngun u vo o Vit phng trnh KCL cho nt P tm VP theo cc ngun u vo thun Cho VP = VN tm dng in p u ra theo cc in p u vo
Ch : Bc 1 v 2 c thc hin vi gi thit dng vo cc ca ca b KTT bng khng. V d: Xc nh in p u ra theo in p u vo ca mch sau:
Va Vb Vm V1 V2 Vn Ra Rb Rm R1 R2 Rn U1 IDEAL out Rf
Thay VN = VP ta c:
Vout = ( V V V V V1 V2 Rf + + .. + n )( R1 // R 2 // ... // Rn ) Rf ( a + b + ... + m R1 R 2 Rn Ra // Rb // ... // Rx // Rf Ra Rb Rm )
13
out
V3
Vit phng trnh KCL ti im N vi gi thit tr khng vo ca b khuch i rt ln nn coi nh khng c dng vo ca o.
V1 V N V2 V N Vout V N + + =0 3 4 12 V 3.V 2 Vout VN = + + 2 8 8
Cng vi gi thit nh trn ta coi nh khng c dng vo ca thun. Khi phng trnh KCL cho nt P s l:
V P V3 V P + =0 6 4 2.V3 4 VP = V3 = 4+6 5
2. Bi ton ngc Thit k mt mch KTT c phng trnh: Vout = X1.V1 + +XnVn Y1Va - - YmVm Trong X1, X2, Xn l h s khuch i ca cc u vo khng o Y1, Y2 Ym l h s khuch i ca cc u vo o Gi s mch cn thit k c dng sau:
14
V1 V2 Vn
R1 R2 Rn Rx
Xi = X1 + X2 + +Xn
Yj = Y1 + Y2 + +Ym
j= 1
i =1 m
Z = X- Y 1
15
+ Da vo gi tr ca Z ta s chn 1 trong 3 trng hp sau tnh: TH 1 2 3 Z >0 <0 =0 Ry Rf/Z Rx -Rf/Z R1,2 Rf/Xi Ra,b Rf/Yj
Ch : nn chn gi tr ca Rf c 100k - 200k Bi tp mu: Thit k mch cng s dng b khuch i thut ton c mi quan h gia u vo v u ra nh sau: Vout = 10v1 + 6v2 + 4v3 5va 2vb Gii: X= Y=
3
Xi = 10 + 6 +4 = 20
Yj
j =a
i =1 b
=5+2=7
Z = X - Y 1 = 20 -7 1 = 12 Do Z > 0 nn ta s p dng cch tnh ca trng hp 1. Chn Rf = 120k . Khi cc gi tr cn li c tnh nh sau:
Rf 120 k = = 12 k X1 10 Rf 120 k R2 = = = 20 k X2 6 Rf 120 k R3 = = = 30 k X3 4 R1 = Rf 120 k = = 24 k Ya 5 Rf 120 k Rb = = = 60 k Yb 2 Rf 120 k Ry = = = 10 k Z 12 Ra =
Kt qu l ta c mch nh sau:
Va Vb 24k 60k 120k U2 IDEAL
out
10k
V1 V2 V3
16
17
3. Thit k mt mch KTT c phng trnh ca in p u ra cha c biu thc tnh tng, hiu, vi phn v tch phn. Ta thc hin nh sau: Bc 1: Thit k mch dng b KTT 1 thc hin php tnh tng, hiu Bc 2: Thit k mch dng b KTT 2 thc hin php tnh vi phn Bc 3: Thit k mch dng b KTT 3 thc hin php tnh tch phn Bc 4: Dng mt b tng vi cc h s bng 1 cng cc kt qu trn Bi tp mu: Thit k mch s dng b KTT thc hin hm sau:
y= da + 2 bdt + c 3d 2dt
y1
y2
0.5u b 1M IDEAL y3
y2 y3
y1
10k 5k
Kt qu l ta c mch sau:
18
0.5u b 1M IDEAL
10k
10k
30k IDEAL
10k 5k
45k 15k
IDEAL
out
19
5k U4 IDEAL 2k 10k
1k
v1 v2
out
10k
10k IDEAL
out
100k 50k
10k
2. Thit k mch thc hin cc hm sau: a. v0 = v1 + 10v2 - 30va 100vb b. v0 = 8v1 + 8v2 - 4va 9vb c. v0 = 3v1 + v2 + 6v3 4va 5vb t d. y = 4a + 2b + 3 cd t e. y = 3b 2b - 5 cd
20