AKIKANLAR MEKAN

Do. Dr. Tahsin Engin

Sakarya niversitesi Makine Mhendislii Blm

LETM BLGLER: Ofis: Mhendislik Fakltesi Dekanlk Binas 4. Kat, 413 Nolu oda Telefon: 0264 295 5859 (krmz ksm kamps ii aramalar iindir) E-posta: engint@sakarya.edu.tr

BLM 1: TEMEL KAVRAMLAR

ME33 : Fluid Flow

Chapter 1: Basic Concepts

Akkan nedir?
Sv ya da gaz haldeki maddeye akkan denir. Kat ile akkan arasndaki fark nedir?
Kat: Uygulanan gerilmeye ekil deiimine urayarak diren gsterir. Gerilme ekil deiimi ile doru orantldr. Akkan: Uygulanan gerilme altnda srekli olarak ekil deiimine urar. Gerilme birim zamandaki ekil deiimi ile doru orantldr.
Kat Akkan

F A
ME33 : Fluid Flow 3

F V A h

Chapter 1: Basic Concepts

Akkan nedir?
Gerilme birim alan bana kuvvet olarak tanmlanr. Normal bileen: Normal gerilme
Durgun bir akkandaki normal gerilme basn olarak adlandrlr.

Teetsel bileen: Kayma gerilmesi

ME33 : Fluid Flow 4
Chapter 1: Basic Concepts

Akkan nedir?
Svlar, ierisinde bulunduklar kabn eklini alr ve yerekimi etkisi altnda bir serbest yzey oluturur. Gazlar, gaz moleklleri kabn eperleriyle temas edinceye kadar yaylr ve tm hacmi kaplarlar. Gazlar serbest yzey oluturamazlar.

ME33 : Fluid Flow

Chapter 1: Basic Concepts

Akkan nedir?

solid

liquid

gas

ME33 : Fluid Flow

Chapter 1: Basic Concepts

Kaymama koulu
Kaymama koulu: kat bir yzey ile dorudan temas halinde olan akkanlar viskoz etkilerden dolay yzeye yaprlar. eperde kayma gerilmesi, w yzey srkleme kuvveti, D= w dA ve yzeyde snr tabaka geliiminin nedenidir. Kaymama kouluna neden olan akkan zellii viskozitedir. Akkanlar mekanii problemlerinin analitik ve saysal olarak modellenmesinde nemli nemli bir snr koulu olarak kullanlmaktadr.
ME33 : Fluid Flow 7
Chapter 1: Basic Concepts

Aklarn snflandrlmas
Akkanlar mekaniinin temel denklemleri olan Navier-Stokes denklemlerini zebilmek iin baz kabuller yapmak zere aklar snflandrrz:
Ktlenin korunumu:

Momentumun korunumu:

ME33 : Fluid Flow

Chapter 1: Basic Concepts

Viskoz-Viskoz olmayan ak blgeleri

Srtnme etkilerinin ihmal edilemeyecek kadar nemli olduu ak blgelerineGenellikle kat yzeye yakn blgelerviskoz ak blgeleri denir. Srtnme etkilerinin basn ve atalet kuvvetlerine kyasla kk olduu blgelere viskoz olmayan ak blgeleri denir.

ME33 : Fluid Flow

Chapter 1: Basic Concepts

-D Ak
aklar, viskoz etkilerin ak alannn tamamnda etkin olduu aklardr. D aklarda viskoz etkiler, kendini sadece snr tabaka ve art izi blgelerinde gstermektedir.

ME33 : Fluid Flow

10

Chapter 1: Basic Concepts

Sktrlabilir-Sktrlamaz ak
Ak esnasnda younluk deiiminin ok kk olduu durumlarda ak sktrlamaz olarak kabul edilir. Sv aklarda genelde sktrlamaz ak snfna girer. Gaz aklar ise genelde sktrlabilirdir, zellikle yksek hzl aklar. Mach says, Ma = V/c sktrlabilirlik etkilerinin nemli olup olmadna karar vermede nemli bir parametredir.. Ma < 0.3 : Sktrlamaz Ma < 1 : Sesalt Ma = 1 : Sonik Ma > 1 : Sesst Ma >> 1 : Hipersonik
ME33 : Fluid Flow 11
Chapter 1: Basic Concepts

Laminer-Trblansl Ak
Laminer: Dzgn akm izgilerine sahip olduka dzenli akkan hareketi. Trblansl: Hz alkantlar ve girdaplarn grld olduka dzensiz akkan hareketi. Gei ak: Laminer ve trblansl ak arasndaki gei ak. Reynolds says, Re= rUL/ is bir akn laminer mi yoksa trblansl m olduuna karar vermede kullanlan parametredir.
Chapter 1: Basic Concepts

ME33 : Fluid Flow

12

Daimi-Daimi olmayan ak
Daimi terimi bir noktada zamanla herhangi bir deiimin olmad anlamna gelmektedir. N-S denklemindeki zamana bal terimler sfra gider.

Daimi olmayan terimi ise daimi terimin tam tersidir: Zamana bal terimi balayan veya gelien ak iin kullanlr. Periyodik terimi ise bir belirli bir aralkta salnm yapan aklar iin kullanlr. Daimi olmayan aklar, zaman ortalamalar alnarak daimi olarak ele alnabilirler.
ME33 : Fluid Flow 13
Chapter 1: Basic Concepts

Bir-, ki ve -Boyutlu Aklar

N-S denklemleri 3-B vektrel denklemlerdir. Hz vektr, U(x,y,z,t)= [Ux(x,y,z,t),Uy(x,y,z,t),Uz(x,y,z,t)] 1 ve 2-Blu aklarn analitik ve saysal zmleri 3-Blu aklara gre daha az karmaktr. Koordinat sistemini deitirerek (silindirik, kresel vb.) zmn karmakl azaltlabilir. rnek: Tam gelimi boru aknda hz V(r) yarap rnin ve basn P(z) boru boyunca olan mesafe znin fonksiyonudur.

ME33 : Fluid Flow

14

Chapter 1: Basic Concepts

Sistem ve Kontrol Hacmi

Sistem zerinde almak zere seilen bir miktar madde veya uzaydaki bir blge olarak tanmlanr. Kapal sistem sabit bir ktleden ibarettir. Ak sistem veya kontrol hacmi uzaydan uygun biimde seilen blgedir. Blm 6da kontrol hacmi ayrntl bir biimde anlatlacaktr.

ME33 : Fluid Flow

15

Chapter 1: Basic Concepts

Boyutlar ve Birimler
Herhangi bir fiziksel miktar boyutlar ile karakterize edilebilir. Boyuta atanan byklklere birim denir. Ana boyutlar: ktle m, uzunluk L, zaman t ve scaklk Tdir. kincil boyutlar ana boyutlar cinsinden ifade edilebilir: hz V, enerji E ve hacim Vdir. Gnmzde en ok metrik SI (uluslar aras sistem) birim sistemleri kullanlmaktadr. ngiltere ve ABD ise gei srecindedir. Boyutsal homojenlik hatalar kontrol etmek iin ok kullanl bir yntemdir. Bir denklemde toplam halinde bulunan her bir terimin ayn birimde olduundan emin olun. Birim dntrme oranlar birimleri dntrmede oluka kolaylk salar.

ME33 : Fluid Flow

16

Chapter 1: Basic Concepts

Doruluk, Hassasiyet ve Anlaml Rakamlar

Mhendisler saylarn yerinde ve doru kullanm konusunda aadaki ilkeden kesinlikle haberdar olmaldrlar:

1. Doruluk hatas : Herhangi bir lmde okunan deerin gerek deerden farkdr. Okunan deerlerin ortalamasnn gerek deere yaknldr. Genellikle tekrarlayabilir sabit hatalarla ilgilidir. 2. Hassasiyet hatas : Okunan bir deerin tm okunan deerlerin ortalamasndan farkdr. lme aletinin znrlnn ve lmn tekrarlanabilirliinin bir lsdr. Genellikle rastgele hatalarla ilgilidir. 3. Anlaml basamaklar: nemli ve anlam tayan basamaklardr. Hesaplama yaparken, nihai sonu problemdeki en az hassasiyetli parametre kadar hassastr. Anlaml basamaklarn saylar bilinmiyorsa, kabul edilen standart 3tr. Tm devlerde ve snavlarda 3 anlaml basamaa gre ilem yapn.

ME33 : Fluid Flow

17

Chapter 1: Basic Concepts

Doruluk ve Hassasiyetin Karlatrlmas

B atcsnn doruluu daha fazla ancak daha az hassastr. Buna karn, A atcs daha hassas ancak daha az dorudur.

ME33 : Fluid Flow

18

Chapter 1: Basic Concepts