STANBUL TEKN K N VERS TES

FEN B L MLER ENST TS

KARMA L FL BETONLARIN MEKAN K DAVRANIINA BUHAR KR ETK S

YKSEK L SANS TEZ n. Mh. Dilek AVAR

Anabilim Dal : NAAT MHEND SL Anabilim Dal: naat Mhendislii

Program: Yap Mhendislii

Program : YAPI MHEND SL

AUSTOS 2006

ii

STANBUL TEKN K N VERS TES

FEN B L MLER ENST TS

KARMA L FL BETONLARIN MEKAN K DAVRANIINA BUHAR KR ETK S

YKSEK L SANS TEZ n. Mh. Dilek AVAR 501041028

Tezin Enstitye Verildii Tarih : 9 Austos 2006 Tezin Savunulduu Tarih : 10 Austos 2006

Tez Danman : Dier Jri yeleri

Prof.Dr. Mehmet Ali TADEM R Prof.Dr. Turan ZTURAN (B..) Do.Dr. Ylmaz AKKAYA

AUSTOS 2006

iii

NSZ Bu tezi yneten ve almalarm srasnda deerli bilgi ve yardmlar ile yanmda olan sayn hocam Prof. Dr. M. Ali Tademire, Deneysel almalarmda verdikleri destek ve yardmlar iin STON Kalite Kontrol Mdr n.Yk.Mh. Necip Kocatrke ve STON alanlarna, almalarmda gsterdikleri ilgi ve yardmlar dolaysyla Ar. Gr. Nilfer zyurta ve Ar. Gr. Cengiz engle, deneysel almalarm srasndaki yardmlar dolaysyla .T. naat Fakltesi Yap Malzemesi Laboratuar alanlar ile, almalarm sresince her anmda yanmda olan arkadalarm Delal Doru, Selim Tysz ve Ali Emre Ormancya, Gsterdikleri ilgi ve destekleri iin bata babam Selahattin AVAR ve annem Sevim AVAR olmak zere, aileme, teekkr ederim.

Austos, 2006

Dilek

AVAR

ii

 NDEK LER KISALTMALAR TABLO L STES EK L L STES SEMBOL L STES ZET SUMMARY 1. G R 1.1. almann Amac 1.2. almann Ana Hatlar 2. YKSEK PERFORMANSLI EL K TEL DONATILI BETONLAR 2.1. Homojenliin Artrlmas 2.2. Tane Dalmlarnn Optimizasyonu ve Su Miktarnn Azaltlmas 2.3. Lif Kullanm 2.3.1. Lifler hakknda genel bilgi 2.3.2. Lif eitleri 2.3.2.1. Metalik lifler 2.3.2.2. Polimerik lifler 2.3.2.3. Mineral Lifler 2.3.2.4. Doal olarak oluan lifler 2.3.3. Lif zeliklerinin kompozit zeliklerine etkisi 2.3.3.1. Lif geometrisi 2.3.3.2. Liflerin narinlik oran 2.3.3.3. Lifin hacimsel yzdesi 2.3.3.4. Liflerin ekme dayanm 2.3.4. Karma lifli betonlar 2.4. Silis Duman Kullanm 2.4.1. Silis duman kullanmnn taze beton zeliklerine etkisi 2.4.2. Silis duman kullanmnn sertlemi beton zeliklerine etkisi 2.4.3. Silis duman kullanmnn rpb zerindeki etkileri 2.5. Basn Uygulanmas 2.6. Scaklk Kr Uygulanmas 2.7. Sperakkanlatrc Katk Kullanm 3. DENEYSEL ALIMALAR 3.1. Kullanlan Malzemeler ve zelikleri 3.1.1. imento v vi vii x xi xiii 1 3 3 5 7 7 9 10 11 11 12 12 12 13 13 15 16 18 19 27 29 30 30 33 33 37 38 38 38

iii

3.1.2. Silis duman 3.1.3. Kumlar 3.1.4. elik lifler 3.1.4.1. OL 6/16 3.1.4.2. Dramix ZP305 3.1.4.3. Dramix ZP305X 3.1.5. Sperakkanlatrc 3.2.Beton retimi 3.2.1. retimde izlenen sra 3.2.2. Numune kodlarnn belirlenmesi 3.2.3. Numune boyutlar ve ekilleri 3.2.4. Isl ilem program 3.3. Taze Beton Deneyleri 3.4. Sertlemi Beton Deneyleri 3.4.1. Silindir basn deneyi 3.4.2. Kp basn deneyi 3.4.3. Yarmada ekme deneyi 3.4.4. RILEM krlma enerjisi deneyleri 3.4.4.1. Krlma enerjilerinin hesaplanmas 3.4.4.2.Net eilme dayanmlarnn hesaplanmas 4. DENEY SONULARININ DEERLEND R LMES 4.1. Kp Basn Deneylerinden Elde Edilen Sonularn Deerlendirilmesi 4.2. Silindir Basn Deneylerinden Elde Edilen Sonularn Deerlendirilmesi 4.2.1. Silindir basn dayanmlarnn deerlendirilmesi

39 39 40 40 40 41 41 41 42 42 43 43 44 45 45 45 45 46 47 48 50 50 51 51

4.2.2. Elastisite modllerinin deerlendirilmesi 52 4.3. Yarmada ekme Deneylerinden Elde Edilen Sonularn Deerlendirilmesi 52 4.4. RILEM Krlma Enerjisi Deneylerinin Deerlendirilmesi 54 4.4.1. RILEM krlma enerjilerinin deerlendirilmesi 4.4.2. Net eilme dayanmlarnn deerlendirilmesi 4.5. Deney Sonularnn Yksek Scaklkta Kr Uygulanarak Yaplan Bir almayla Karlatrlmas 5. GENEL SONULAR VE LER ALIMALAR N NER LER 5.1. Genel Sonular 5.2. leri almalar in neriler KAYNAKLAR EKLER ZGEM 54 59 60 65 65 66 68 72 89

iv

KISALTMALAR

YPB RPB-RPC DSP MDF SIFCON S/B NDB YDB KLYDB TS YDT NDT MPa GPa PP P SD UK YFC LVDT RILEM

: Yksek Performansl Beton : Reaktif Pudra Betonu-Reactive Powder Concrete : Densified Small Particles-Younlatrlm kk paracklar : Macro Defect Free-Byk boluklardan arndrlm : Slurry Infiltrated Fiber CONcrete- imento hamuru enjekte edilmi lifli beton : Su/Balayc : Normal Dayanml Beton : Yksek Dayanml Beton : Karma Lifli Yksek Dayanml Beton : Trk Standartlar : Yksek Dayanml elik Tel : Normal Dayanml elik Tel : Mega Pascal : Giga Pascal : Polipropilen : Portland imentosu : Silis Duman : tlm Uucu Kl : tlm Yksek Frn Crufu : Lineer Voltage Direct Transducer : Reunion Internationale des Laboratories dEssais et de Recherches sur les Materiaux et les Constructions

TABLO L STES

Sayfa No

Tablo 1.1 Tablo 1.2 Tablo 2.1

Tablo 2.2 Tablo 2.3 Tablo 2.4 Tablo 2.5 Tablo 3.1 Tablo 3.2 Tablo 3.3 Tablo 3.4 Tablo 3.5 Tablo 3.6 Tablo 3.7 Tablo 3.8 Tablo 3.9 Tablo 3.10 Tablo 3.11 Tablo A.1 Tablo B.1 Tablo B.2 Tablo C.1 Tablo D.1 Tablo D.2

Kullanlan liflerin zelikleri. retilen numunelerde kullanlan lif oranlar ... Normal dayanml beton (NDB), yksek daynml beton (YDB) ve reaktif pudra betonlarnn (RPB) mekanik zeliklerinin karlatrlmas.... eitli lif tiplerinin kullanm alanlar... Farkl elik lif tipi rnekleri..... Numune zelikleri RPC200 ve RPC800de kullanlan malzemeler ve miktarlar.. Kullanlan imentonun fiziksel, mekanik ve kimyasal zelikleri Kullanlan silis dumannn kimyasal ve fiziksel zelikleri.. Kullanlan kumlarn elek analizleri.. Kullanlan kumlarn fiziksel zelikleri. OL 6/16 liflerinin zelikleri. Dramix ZP 305 liflerinin zelikleri.. Dramix ZP 305 X liflerinin zelikleri.. Kullanlan sperakkanlatrcnn teknik zelikleri... Numune kodlar ve lif yzdeleri... Taze beton zelikleri.... Sertlemi beton zelikleri... Kp basn dayanmlar.... Silindir basn dayanmlar... Elastisite modlleri... Yarmada ekme dayanmlar Krlma enerjileri...... Net eilme dayanmlar....

4 4

6 13 14 19 36 38 39 39 40 40 40 41 41 43 44 49 73 74 75 76 83 84

vi

EK L L STES

Sayfa No

ekil 1.1 ekil 2.1 ekil 2.2 ekil 2.3 ekil 2.4 ekil 2.5 ekil 2.6 ekil 2.7 ekil 2.8 ekil 2.9 ekil 2.10 ekil 2.11 ekil 2.12 ekil 2.13 ekil 2.14 ekil 2.15 ekil 2.16

ekil 2.17 ekil 2.18 ekil 2.19 ekil 2.20 ekil 2.21 ekil 2.22 ekil 2.23 ekil 3.1 ekil 3.2 ekil 3.3

: Tek eksenli basn altnda normal ve yksek dayanml betonlarda gerilme-ekil deitirme eris.. : Betonlarn evrimi kapsamnda basn dayanm-su/imento oran ilikisi .................................................................................. : RPC200 ve RPC800 betonlarna ait rnek granlometri erileri.. : Teorik maksimum tane younluu ........................... : Bal younluk-su/balayc (S/B) ilikisi : Reaktif pudra betonlarnda dayanm-bal younluk ilikisi : Liflerin gerilme kuvvetlerini bir kpr gibi aktarmas. : Farkl narinlie (L/d) sahip elik tellerle donatlm betonlarn zgl krlma enerjisinin (GF), tel ierii (Vf) ile deiimi : Lif dorultusunda ve tersi ynde malzeme zelikleri. : Farkl oranlarda lif ieren kompozitler iin tipik yk-sehim erileri.. : Farkl tipteki elik liflerle retilmi beton kirilerin yk-sehim erileri : atlak kprlenmesine farkl tel boyutlarnn etkisi. : Karma elik tel donatl betonda elik tel narinliinin (L/d) ve ieriinin(xi), krlma enerjisine (GF) etkisi .. : Karma lifli betonarme kirilerin eilme gerilmesi-sehim erileri. : Farkl tip ve miktarlarda lif ieren betonlarda atlak genilii haritalar : Farkl tip ve miktarlarda lif ieren betonlarda eilme dayanmsehim ilikisi.. : Normal dayanml (NDB), yksek dayanml (YDB) ve karma lifli yksek dayanml (KLYDB) betonlarn basn kuvveti altnda gerilme-ekil deitirme ilikisi. : Silis dumannn imento hamurundaki boluklar doldurma etkisi... : Silis dumannn puzolanik ve boluklar doldurma etkisi. : nce malzemelerin ikili kombinasyonlarnn bal younlua etkileri : nce malzemelerin l kombinasyonlarnn bal younlua etkileri........................................................................................ : Yksek performansl elik tel donatl entikli kiri numunelerde yk-sehim erisi... : Kr koullarnn ve lif hacminin krlma enerjisine etkileri.. : Kr koullarnn ve lif hacminin net eilme dayanmna etkileri.... : retilen numunelerin ekil ve boyutlar : Isl ilem program : RILEM krlma enerjisi deneyi ykleme dzeni... vii

1 5 7 8 8 9 11 15 16 17 18 20 22 23 24 24

25 28 29 31 32 34 35 35 43 44 46

ekil 3.4 ekil 3.5 ekil 4.1 ekil 4.2 ekil 4.3 ekil 4.4 ekil 4.5 ekil 4.6 ekil 4.7 ekil 4.8 ekil 4.9 ekil 4.10 ekil 4.11 ekil 4.12 ekil 4.13 ekil 4.14 ekil 4.15 ekil 4.16 ekil 4.17 ekil 4.18 ekil 4.19 ekil 4.20 ekil D.1 ekil D.2 ekil D.3 ekil D.4 ekil D.5 ekil D.6 ekil D.7 ekil D.8 ekil D.9 ekil D.10 ekil D.11 ekil D.12 ekil E.1 ekil E.2 ekil E.3 ekil E.4 ekil E.5 ekil E.6 ekil E.7

: Veri toplama sistemi. : rnek bir yk-sehim erisi : Kp basn dayanmlarnn lif tipi ve kr durumuna gre deiimi . : Silindir basn dayanmlarnn lif tipi ve kr durumuna gre deiimi . : Elastisite modllerinin lif tipi ve kr durumuna gre deiimi : Yarmada ekme dayanmlarnn lif tipi ve kr durumuna gre deiimi . : Normal kr uygulanan numunelerin ortalama yk-sehim erileri... : Isl kr uygulanan numunelerin ortalama yk-sehim erileri... : Krlma enerjilerinin (GF) lif tipi ve kr durumuna gre deiimi.. : Normal krl ve sl krl lifsiz numunelerin yk-sehim erileri.... : XN ve XS numunelerinin yk-sehim erileri... : ON ve OS numunelerinin yk-sehim erileri... : OXN ve OXS numunelerinin yk-sehim erileri.. : ZN ve ZS numunelerinin yk-sehim erileri.... : OZN ve OZS numunelerinin yk-sehim erileri.. : Net eilme dayanmlarnn lif tipi ve kr durumuna gre deiimi.. : Kp basn dayanmlar. : Silindir basn dayanmlar... : Elastisite modl deerleri.... : Yarmada ekme dayanmlar. : Net eilme dayanmlar. : Krlma enerjileri... : MN numunelerinin yk-sehim erileri.. : MS numunelerinin yk-sehim erileri.. : ON numunelerinin yk-sehim erileri.. : OS numunelerinin yk-sehim erileri.. : ZN numunelerinin yk-sehim erileri.. : ZS numunelerinin yk-sehim erileri.. : XN numunelerinin yk-sehim erileri.. : XS numunelerinin yk-sehim erileri.. : OZN numunelerinin yk-sehim erileri : OZS numunelerinin yk-sehim erileri : OXN numunelerinin yk-sehim erileri... : OXS numunelerinin yk-sehim erileri : Silindir basn deneyi.... : Yarmada ekme deneyi..... : Yarmada ekme deneyi uygulanm, lifsiz ve normal krl numune ..... : Yarmada ekme deneyi uygulanm, lifsiz ve buhar krl numune ..... : Yarmada ekme deneyi uygulanm lifli numune. : MN ve MS numunelerinin krlma ekli... : ON ve OS numunelerinin krlma ekli.....

46 47 50 51 52 53 54 54 55 55 56 57 57 58 58 59 61 61 62 62 63 64 77 77 78 78 79 79 80 80 81 81 82 82 85 85 86 86 86 87 87

viii

ekil E.8 ekil E.9 ekil E.10 ekil E.11

: ZN ve ZS numunelerinin krlma ekli...... : XN ve XS numunelerinin krlma ekli..... : OZN ve OZS numunelerinin krlma ekli.... : OXN ve OXS numunelerinin krlma ekli...

87 88 88 88

ix

SEMBOL L STES

Vf lf df C-S-H d0 ds L/d GF dmax fc ft Pmax W0 m g 0 Alig ffnet I B D a0

: elik lif hacmi : Lif uzunluu : Lif ap : Hidrate kalsiyum silikat : Kalp alnmas aamasndaki beton younluu : Sktrlm olduu varsaylan taneli karmn kat younluu : Narinlik : zgl krlma enerjisi : Maksimum tane boyutu : Silindir basn dayanm : Yarmada ekme dayanm : Maksimum yk : Yk-sehim erisi altnda kalan alan : Kiriin mesnetler arasnda kalan arl : Yerekimi ivmesi : Kiriin gme srasndaki deformasyonu : Etkin kesit alan : Net eilme dayanm : Mesnetler aras uzaklk : Numune kesitinin genilii : Numune kesitinin ykseklii : atlak derinlii

KARMA L FL BETONLARIN MEKAN K DAVRANIINA BUHAR KR ETK S ZET Yksek dayanml/yksek performansl betonlarn bilinen balca sakncalar; krlmadaki gevrek davranlar, yksek deerlerde otojen rtre ve yangna kar dayanksz olmalardr. Bu betonlarda, uygun lif kullanmyla snekliin artrlmas salanabilmektedir. elik liflerin narinlikleri, dayanmlar ve ierikleri, betonun performansnda olumlu etkilere sahiptir. Mekanik davran asndan elik tel donatl betonlar (TDBler) performanslarna gre iki gruba ayrlabilirler: i) geleneksel TDBler ve ii) Reaktif Pudra Betonu (RPB) gibi yksek performansl elik tel donatl betonlar (YPTDBler). Geleneksel TDBler gevrek matrisle karlatrldnda snek davran gsterirler, fakat eilme ve ekme dayanmlar ok yksek deildir ve zellikle bu malzemelerin basn dayanmlar elik lif ieriiyle fazla deiiklik gstermemektedir. Buna karn, YPTDBler maksimum gerilme ncesinde byk ekil deitirme sertlemesi gsterirler ve bunlarn basn ve ekme dayanmlar geleneksel TDBlere kyasla olduka yksektir. Bu almada, 200 MPaa varan yksek basn dayanm, yksek sneklik ve tokluk deerlerine olanak salayan optimum bir zmn elde edilmesi iin, yksek performansl karma lifli imento esasl kompozitler retildi. Lif dayanmnn ve karma lif kullanmnn kompozitlerin mekanik zeliklerine ve krlma zeliklerine etkisini incelemek amacyla, kanca ulu olan veya olmayan farkl elik lif karmlara eklendi. Kanca ulu olmayan ksa lifler; dz, yksek dayanml, pirin kapl, 6 mm uzunlunda ve 0,16 mm apndadrlar. Kanca ulu, normal ve yksek dayanml liflerin ekme dayanmlar srasyla 1150 MPa ve 2250 MPa olup, narinlikleri ayndr (l/d = 55). elik lif hacmi her lif tipi iin deiken olmakla birlikte, toplam lif hacmi %3 olarak sabit tutuldu. Matrisin karm oranlar u ekildedir; imento: silis duman: su: silis kumu (0,5-2 mm): silis unu (0-0,5 mm): sperakkanlatrc = 1: 0,250: 0,114: 0,325: 0,493: 0,120. Su/balayc oran 0,17de sabit tutuldu. Agregann elik lif ile ksmi yer deitirmesi, birebir hacim esasna gre yapld. Sperakkanlatrc, yaklak olarak ayn ilenebilirliin salanabilmesi iin, karmlarda deiik miktarlarda kullanld. Btn numuneler, 48 saat sonra kalptan karld, sonra iki farkl kr rejimi uyguland. Birinci kr rejimi, numunelerin 20Cde kirece doygun kr havuzunda deney tarihine kadar tutulmasn ieren standart su kr idi. kinci kr rejiminde ise, numunelere 3 gn boyunca 90Cde buhar kr ve daha sonra deney gnne kadar birinci kr rejimi uyguland. Karma lifli olan veya olmayan yksek performansl betonlarn basn dayanmlar, elastisite modlleri, net eilme dayanmlar, yarmada ekme dayanmlar ve krlma enerjileri yaln betonunkilerle karlatrld. Ksa liflerin, mikro atlaklarn nlenmesinde kpr grevi grd ve bunun sonucunda kompozitin ekme dayanmnn artt ve makro atlaklarn olumasndan sonra syrldklar sonucuna varld. Bu nedenle, ksa liflerin, kiri ortasndan elde edilen yk-sehim erilerinin, maksimum yk sonras inen ksmnda etkileri azdr. Uzun liflerin, mikro atlaklarn nlenmesinde nemli etkileri yoktur, fakat kirilerden elde edilen yk-sehim xi

erilerinin maksimum yk sonras ksmnda sneklik bakmndan nemli etkileri vardr. Yaln betonla karlatrldnda, elik tel donatl kompozitlerin net eilme dayanmlar, yarmada ekme dayanmlar ve zellikle krlma enerjisi ve sneklikleri nemli derecede gelitirildi. Yksek dayanml elik tel ieren betonlarn krlma enerjilerinde yaln betonunkine kyasla 137 kata varan art olurken, normal dayanml elik lif ieren betonlarn krlma enerjisinde yaln betonunkine kyasla 78 kat art oldu. Bylece, kr kouluna bal olarak, karma lifli betonlar yaln betonlara gre artrlm tokluk ve sneklie sahip bir davran sergilemitir.

xii

EFFECT OF STEAM CURING ON THE MECHANICAL BEHAVIOUR OF CONCRETE WITH HYBRID FIBERS SUMMARY The formest disadvantages of high strength/high performance concretes are; their brittle behaviour at fracture, high values of autogeneous shrinkage and their vulnerability to fire. In these concretes, the enhancement of the ductility can be realized by using some suitable fibers. The aspect ratio, the strength and the contents of the steel fibers have favorable effects on the performance of concrete. From the mechanical behaviour point of view, Steel Fiber Reinforced Concretes (SFRCs) can be divided into two categories based on their performances: i) conventional SFRCs, and ii) High Performance Fiber Reinforced Cementitious Composites (HPFRCCs) such as Reactive Powder Concretes (RPCs). The conventional SFRCs exhibit ductile behaviour compared to the brittle matrix, but their flexural and tensile strengths are not very high, and especially the compressive strengths of these materials do not practically change with the fiber volume fraction. The HPFRCCs, however, exhibit large strain hardening before peak stress, and their tensile and compressive strengths are very high compared to those of conventional SFRCs. In this study, high performance cement based composites with hybrid fibers were produced to achieve an optimum solution which enables high values of compressive strength up to 200 MPa, ductility and toughness. Three different steel fibers with and/or without hooked ends were added to mixtures to investigate the effect of hybrid steel fibers and their strengths on mechanical and fracture properties of the composites. The short ones without hooked ends were straight high strength steel fibers coated with brass, 6 mm in length and 0.16 mm in diameter. The tensile strength of normal and high strengths of steel fibers were 1150 MPa and 2250 MPa, respectively, but their aspect ratios were the same (l/d=55) in the mixtures. The volume fraction of each steel fiber was variable, but the total volume fraction of fibers were kept constant at 3%. The mixture proportions of the matrix were as follows; cement: silica fume: water: silicious sand (0.5-2 mm): silicious powder (00.5 mm): superplacticizer = 1: 0.250: 0.114: 0.325: 0.493: 0.120. Water-binder ratio was kept constant at 0.17. Partial replacement of aggregate by steel fiber was based on one to one volume basis. A superplasticizer was used for all mixtures, the amount being varied to maintain approximately the same workability. All specimens were demolded after 48 hours, then the two different curing regimes were used. The first curing regime involved standard water curing in a water tank saturated with lime at 20C prior to testing. The second curing was steam curing for 3 days at 90C further the same water curing until testing day. It can be concluded that the compressive strengths, elastic moduli, net bending strengths, splitting tensile strengths and fracture energies of high performance concretes with and without hybrid steel fibers were compared those of plain concrete. Short fibers functions as a bridge to eliminate the micro-cracks, as a result the tensile strength of composite increases, and they pulled out after the macrocracks are formed. Thus, the short fibers have a little effect on the post-peak response of load versus displacement at the midspan of the beam. The large fibers have no significant xiii

effect on preventing microcracking, however, from the ductility point of view there is a substantial effect of large fibers on the post-peak response part of load versus displacement curve of the beams. The net bending strength, splitting tensile strength and especially fracture energy and ductility of steel fiber reinforced composite mixtures were significantly enhanced compared to those of plain concrete. Fracture energy of plain concrete increased up to 78 times owing in concretes with normal strength steel fiber; while in concretes with high strength steel fibers the increase in fracture energy due to steel fibers was 137 times. Thus, depending on the steam curing, hybrid steel fiber concretes showed a behaviour of enhanced toughness and ductility when compared to plain concretes.

xiv

1.G R Beton; dk maliyeti, kolay bulunabilirlii, kalp kullanmnda salad zgrlk ve yksek basn dayanm gibi nemli stnlkleri sayesinde kullanm en yaygn olan yap malzemesi olarak karmza kmaktadr. zellikle basn dayanm bu malzemenin en nemli zelii olup, son yllardaki gelimeler 250 MPa aan basn dayanm deerlerinin elde edilmesine olanak salamtr. Ancak, betonda yksek dayanm tek bana yeterli bir lt deildir. Yksek dayanm zelikleri yannda, drabilite artlarn da salayan yksek performansl beton tasarm son yllarda nem kazanm ve bu konuda nemli gelimeler kaydedilmitir. Ancak, basn dayanmndaki gelimeler, ekme dayanmna ayn oranda yansmam, ekme dayanm deerleri 10-15 MPa aralnda kalmtr. Oysa dk ekme dayanm durabilite problemlerinin yannda, kullanlan donatlardan dolay fazladan bir maliyeti de beraberinde getirmektedir. Ayrca, yksek basn dayanmlarnn elde edilmesiyle beraber betonun gevrekliinin de olduka artt grlmtr [1]. ekil 1.1de gevreklikteki bu art grlmektedir.

ekil 1.1: Tek eksenli basn altnda normal ve yksek dayanml betonlarda gerilme-ekil deitirme erisi [2]. Betonda dayanm arttka eksenel ekil deitirme kapasiteleri artmakta, tepe noktas geildikten sonra gerilme d ani olmakta ve gevrek bir krlma meydana

gelmektedir [2]. Betonda meydana gelen bu problemleri zmek, yani betonun yksek basn dayanmnn yannda, ekme dayanmn ve snekliini de artrmak iin betonda lif kullanlmaktadr. Lifli betonlar, normal veya yksek dayanml betonlara lif eklenmesiyle elde edilen kompozit malzemelerdir. Beton ierisinde yaygn olarak kullanlan lifler; elik, polipropilen, karbon ve alkali direnli cam liflerdir. Lifli betonlarda, btn lif eitlerinde salanmas gereken en nemli zelik liflerin beton ierisinde homojen olarak dalmas ve bu dalmn beton kartrldktan sonra da bozulmamasdr. niform bir ekilde dalan lifler, beton ierisinde oluan atlaklar nlemekte ve atlaklarn beton ierisinde ilerlemesini yavalatarak betonu daha dayankl hale getirmektedir. Bu zeliinden dolay lifli betonun zellikle ekme ve eilme dayanmn artran faktrler, darbe etkisine kar dayanmn da artrrlar [3]. Son yllarda, yksek dayanml ve yksek performansl beton retiminde ok nemli gelimeler kaydedilmitir. Homojen dal ultra incelikteki taneleri ieren younlatrlm sistemler (DSP) ve byk boluklarndan arndrlm (MDF) imento bu gelimelerin iki rneidir [4]. imento, silis duman ve kalsine boksit yada granit gibi ultra incelikteki tanelerle birlikte sperakkanlatrc kullanlarak elde edilen ve sktrlm taneli yapya sahip matris ieren DSP, imento hamurundan bile gevrek bir yapya sahiptir. Basn dayanmlar kullanlan agregaya gre, 130 MPadan 270 MPaa kadar kabilmektedir. MDF imentolu malzemeler ise 150 MPa veya daha byk ekme dayanmna sahip alminli imentolarn

yksek molekler ktleli, suda znen bir polimer ile birletirilmesiyle elde edilen kompozitlerdir. Bu kompozitlerde kullanlan polimer, imento tanelerinin

topaklanmasn nler ve dk su/kat orannda dahi karmn viskozitesinin artmasn salar. Yksek dayanml betonlarda olduu gibi bu malzemelerin de sneklii dk olduundan, elik lif kullanm ile sneklikleri artrlabilmektedir [5]. imento hamuru enjekte edilmi lif donatl betonlar (SIFCON) ise retiminde kullanlan zel teknikler sayesinde, %5-%20 gibi ok yksek oranlarda lif kullanmna olanak vermekte, bylece dier betonlarla kyaslandnda dayanmnda, snekliinde ve enerji yutma kapasitesindeki byk artlardan dolay olduka nemli mhendislik zeliklerine sahip bir malzeme olarak karmza kmaktadr [6].

lk defa 1990l yllarn banda Pariste Bouygues laboratuarlarnda retilen Reaktif Pudra Betonlar(RPB), basn dayanm deerleri 200-800 MPa, ekme dayanmlar 25-150 MPa aralnda deien malzemelerdir. Krlma enerjileri 10000-40000 J/m arasnda deien bu malzemeler, stn mekanik ve fiziksel zelikleri, mkemmel sneklik ve olduka dk geirimlilik zelikleri ile yeni kuak ultra yksek dayanml imento esasl kompozitler olarak karmza kmaktadr[4]. 1.1. almann Amac Bu almada, yksek performansl betonlarn mekanik davran, iki farkl parametre altnda incelenmitir. Bu parametrelerden ilki, mezo ve makro lif tiplerinin tekil olarak ve karma olarak kullanlmasdr. Toplam lif hacmi %3 olarak sabit tutulmu, mezo boyutta ksa kesilmi elik lif, makro boyutta ise iki eit kanca ulu lif kullanlarak be farkl karm hazrlanmtr. Ayrca, karlatrma yaplabilmesi asndan, lif iermeyen bir karm da retilmitir. kinci parametre, betona

retimden sonra iki farkl kr uygulanmasdr. Bir grup numuneye 20Cde normal su kr uygulanrken, dier grup numunelere 90Cde buhar kr uygulanmtr. Bu farkl kr rejimlerinin betonun mekanik davranna etkileri incelenmitir. Ayrca betonda minimum boluk yapsnn elde edilebilmesi iin, agrega olarak en byk tane boyutu 1 mm olan iri silis kumu ve ok kk taneli ince silis kumu ile balayc olarak da imento ve silis duman kullanlmtr. 1.2. almann Ana Hatlar Bu almada; P 42,5 cinsi imento, ok ince taneli silis duman ve agrega olarak da iri silis kumu ve ince silis kumu kullanlmtr. Kullanlan lifler, biri normal biri yksek dayanml olmak zere iki tip kanca ulu elik lif ile, yksek dayanml ksa kesilmi elik liflerden olumaktadr. Bu liflerin zelikleri Tablo 1.1de verilmitir.

Tablo 1.1: Kullanlan liflerin zelikleri

Lif Ad OL 6/16 ZP 305 ZP 305X Lif Tipi Mezo Makro Makro Boy (mm) 6 30 30 ap (mm) 0,16 0,55 0,55 ekme Narinlik Dayanm (MPa) 37,5 55 55 2250 1100 2250

Toplam lif hacmi %3 olmak zere, elik lifleri, tekil olarak ieren 3 eit numune, OL 6/16 liflerini ZP 305 ve ZP 305X lifleriyle karma olarak ieren 2 eit numune ve lif iermeyen bir adet de karlatrma numunesi olmak zere 6 farkl lif bileimine sahip numune mevcuttur. Ayrca, numunelere normal ve buhar kr olmak zere iki eit kr uygulanmtr. Bu durum Tablo 1.2de gsterilmitir. Tablo 1.2: retilen numunelerde kullanlan lif oranlar
Numune Kodu Buhar Normal Kr kr MN ON ZN XN OZN OXN MS OS ZS XS OZS OXS

OL 6/16 0 3 0 0 1,5 1,5

ZP305 0 0 3 0 1,5 0

ZP305X TOPLAM 0 0 0 3 0 1,5 0 3 3 3 3 3

Tm karmlarda imento dozaj 1000 kg/m olup, silis duman imentonun %25i orannda kullanlmtr. Yine tm karmlar iin su/balayc oran 0,17 ve su/imento oran 0,21dir. Betonun kvam, yeni kuak bir sperakkanlatrc ile salanmtr. retilen karmlarn herbirinden, 70x70x280 mm boyutlarnda 8 adet prizma, 100x100x100 mm boyutlarnda 6 adet kp, ap 150 mm ve ykseklii 60 mm boyutunda 10 adet disk ile ap 100 mm ve ykseklii 200 mm boyutunda 4 adet silindir numune alnmtr. Bu numunelerin yars, standart kr koullarna tabi tutulurken, dier yars kalptan ktktan sonra 3 gn boyunca 90Clik scak buhar kr uygulanm, daha sonra deneylerin yaplaca tarihe kadar 20Cde kireli suda kr uygulandktan sonra mekanik deneyler yaplmtr.

2. YKSEK PERFORMANSLI EL K TEL DONATILI BETONLAR imento esasl malzemelerin mekanik performanslarnn gelitirilmesi iin ok sayda alma yaplmtr. Zamanla, kullanlan yntemlerin gelitirilmesi,

su/imento orannn azaltlmas ve bylece dayanmn artrlmas sz konusu olmutur. Artan dayanmla birlikte ba gsteren gevreklik problemi ise betona elik liflerin eklenmesiyle byk lde almtr. Bu gelimeler, son 25 yl iinde olduka nemli sonulara varlmasn salamtr. Betonun zaman iindeki geliimi ekil 2.1de gsterilmitir.

ekil 2.1: Beton evrimi kapsamnda basn dayanm-su/imento oran ilikisi [7]. Yksek performansl beton, drabilite koulunu da salayan yksek dayanml betondur. Amerikada Stratejik Otoyol Aratrma Programna gre yksek performansl beton u ekilde tanmlanmaktadr: i) ok erken dayanml beton: 4 saatlik basn dayanm 17,5 MPa ; ok yksek erken dayanml beton: 24 saatlik basn dayanm 35 MPa; ok yksek dayanml beton: 28 gnlk basn dayanm 70 MPa, ii) iii) Drabilite arpan %80 (donma-zlmenin 300 tekrarndan sonra) Su/balayc oran 0,35 [7].

Yakn zamana kadar betonarme yaplarda kullanlan betonun dayanm 40 MPa deerini geemezken, ilk defa 1990l yllarn banda Pariste Bouygues laboratuarlarnda gelitirilen ve basn dayanm deerleri 200-800 MPa aralnda olan Reaktif Pudra Betonlar(RPB) retilmitir. Bu malzemeler, dk porozite deerlerinden dolay nemli durabilite ve dk geirimlilik zeliklerine sahiptirler. Reaktif Pudra Betonlarnn mekanik zeliklerinin, normal dayanml ve yksek dayanml betonlarn mekanik zelikleriyle karlatrlmas Tablo 2.1de verilmitir [5]. Tablo 2.1: Normal dayanml beton (NDB), yksek dayanml beton (YDB) ve reaktif pudra betonlarnn(RPC) mekanik zeliklerinin karlatrlmas [5].

Yksek performansl elik tel donatl betonlar da en byk yk, ilk atlak ykn belirgin bir ekilde amakta ve bu malzemeler, ilk atlak yk ile tepe yk arasnda ekil deitirme sertlemesi gstermektedirler [7]. Bu malzemelerin tipik bir rnei olan reaktif pudra betonlarnn sahip olduu bu dikkate deer mekanik zeliklerin elde edilebilmesi iin baz temel prensipler uygulanmaldr. Bu temel prensipler; ri agrega kullanmnn ortadan kaldrlmasyla, homojenliin artrlmas, Optimum younlukta bir matris elde etmek iin, tane dalmlarnn hassas biimde ayarlanmas, Su/balayc orann drerek mekanik zeliklerin gelitirilmesi, Ksa kesilmi elik tellerin kullanlmasyla birlikte, snekliin artrlmas, Silis duman gibi puzolanik katklarn eklenmesi ile matris zeliklerinin iyiletirilmesi, Beton sertlemeden nce ve sertleme boyunca basn uygulanmas, Mikro yapnn iyiletirilmesi iin, sertleme sonras scaklk kr uygulanmas [4,5,8].

2.1. Homojenliin Artrlmas Bir malzemenin mhendislik zeliklerinden en iyi ekilde yararlanlabilmesi iin o malzemenin homojen olmas, yani her dorultuda ayn zelikleri gsterebilmesi olduka nemlidir. imento hamuru iine dal agregalardan oluan konvansiyonel beton, heterojen bir malzemedir. Bu betonlarda kullanlan agregalarn sertlii, imento hamurununkine gre ok daha byktr. Bu durumun neden olduu problemler reaktif pudra betonlarnda u ekilde nlenmitir; ri agregalarn yerine ince kum (maksimum 600m) kullanlmas, imento hamurunun mekanik zeliklerinin iyiletirilmesi, Agrega/matris orannn azaltlmas [4].

Ayrca reaktif pudra betonlarnda kullanlan agregalarn boyutlarnn imento tanelerinin boyutuna yakn olduundan, hidrate olmam imento taneleri de matris ierisine dalm ince agrega gibi davranrlar ve malzemenin dayanmna katkda bulunurlar [8]. 2.2. Tane Dalmlarnn Optimizasyonu ve Su Miktarnn Azaltlmas Reaktif pudra betonlarnda tane dalmnn optimizasyonu, maksimum younluun elde edilmesine ynelik bir almadr.

ekil 2.2: RPC200 ve RPC800 betonlarna ait rnek granlometri erileri [9]. Maksimum younluun elde edilebilmesi, sreksiz bir granlometri erisi ile mmkn olmaktadr. RPC200 ve RPC800 betonlarna ait rnek granlometri erisi, 7

ekil 2.2de gsterilmitir. Bu durum, teorik hesaplamalar sonucunda, maksimum younluun, kullanlan tanelerin aplar arasndaki orann 7 olmasyla

salanabilmesinden kaynaklanmaktadr. ekil 2.3de bu durum gsterilmitir [9] .

ekil 2.3: Teorik maksimum tane younluu [9]. Tane dalmlarnn optimizasyonundaki dier nemli faktr ise su ihtiyacdr. Tane dalmlarnn optimizasyonu ile su ihtiyac arasndaki ilikinin anlalabilmesi iin, bal younluk (d0/ds) denen bir parametre tanmlanmaktadr. Burada d0, kalp alnmas aamasndaki beton younluunu, ds ise sktrlm olduu varsaylan taneli karmn kat younluunu ifade etmektedir. Bal younluk-su/balayc arasndaki iliki ekil 2.4de gsterilmektedir.

ekil 2.4: Bal younluk- su/balayc(S/B) ilikisi [4].

Burada A noktas, minimum S/B oranndan elde edilen bal younluu gstermektedir. S/B orannn artmasyla beraber, ilave su hapsolmu hava ile yer deitirmekte, bylece karmn hacmi sabit kalrken arl artmakta, bu da d0 deerini dolaysyla da bal younluu artrmaktadr. B noktasna varldnda, karmda hapsolmu hava kalmamtr. Bu noktadan sonra, S/B orann artrldnda, ilave su karmn hacmini artrmaya balayacak, ve bal younluk deeri azalmaya balayacaktr. ekile bakldnda, belirli bir bal younluk deeri iin iki optimum noktann varolduu grlmektedir (D ve E noktalar). Bu noktalar kyaslandnda, E noktasnda, D noktasna gre daha iyi bir mekanik performans elde edilebilecei aktr. nk, E noktasnda numune daha az hava ve daha ok su iermektedir. Bu suyun bir ksm, hidratasyon sonras kat fazla entegre olacaktr [4]. Basn dayanm ile bal younluk arasndaki iliki de ekil 2.5de grlmektedir. Grafikten de anlalaca gibi, basn dayanmlar bal younluun artmasyla artmaktadr. Ayrca, 90C scak kr uygulanan numunelerde daha byk basn dayanm deerleri elde edilmitir.

ekil 2.5: Reaktif pudra betonlarnda dayanm-bal younluk ilikisi [4]. Bilindii gibi betonun dayanmna etki eden en nemli etmenlerden birisi kullanlan su miktardr. Bu miktar azaldka dayanm artacaktr. Reaktif pudra betonlarnda su/imento oran olduka dk olup 0,15 mertebelerindedir. lenebilme, yeni kuak sperakkanlatrclarla salanmaktadr. 9

2.3. Lif kullanm Betonda lif kullanmnn balca yararlar u ekilde sralanabilir; 1) Yksek tama kapasitesine sahip, snek bir beton elde edilmesi, 2) Donat korozyonunun nlendii dzgn yzeyli beton retimi, 3) Etkin atlak kontrol, 4) Dayankllk, 5) Donat iiliindeki nemli azalma [10]. 2.3.1. Lifler hakknda genel bilgi Lif, bir boyutu dier boyutuna gre ok byk olan, doal yollarla veya insan eliyle retilebilen, dayanmlar ve elastisite modlleri ayn malzemenin byk hacimli formuna gre ok byk olan malzemeleri tanmlar [11]. Gevrek matrislerin ayrk liflerle glendirilmesinin olduka eski bir yntem olmasna karn, liflerin beton iinde kullanlmaya balanmas 1960 lara dayanmaktadr [12]. Bilindii gibi beton, heterojen bir i yapya sahip olup, bu nedenle krlma sreci olduka karmak ve sreksizdir. Ancak bu karmak sre incelendiinde,

malzemenin krlmasna neden olan potansiyel atlaklarn, kritik ban olutuu agrega-imento arayzeyinde oluan mikroatlaklar olduu grlmektedir. Betonun homojen olmayan yaps, bu atlaklarn olumasna neden olan gerilmelerin de dzgn olarak iletilememesine ve zayf ba karakterine sahip blgelerde tama gcnn alarak, ani gmelerin meydana gelmesine neden olmaktadr. Betonun ierisine lif katlmas yntemi, bata sneklik olmak zere dier mhendislik zeliklerini de iyiletirerek, bu ani gmelerin nne geilmesinde etkili ve yaygn bir yntem olarak kullanlmaktadr [13]. Lif donatl betonlarda kullanlan lifler, yksek ekme mukavemetleri sayesinde, betonda atlaklarn balangcn, yaylmasn ve birlemesini nlerler [14]. Ykler altnda zorlanan matriste en zayf noktalarda tama kapasitesinin almas ile atlaklar olumaya balar. Yeterli miktarda lifin kullanlmas durumunda, lifler ykn tamamn alarak atlaklarn nnde kpr vazifesi grrler. Lifler atlak sonlarna bitiik olduklarndan, matristeki gerilmelerin zerlerinden gemesini ve bylece, daha nce atlamam beton kesitlerinin de dayanmndan yararlanlmasn salamaktadrlar [3]. Bu durum ekil 2.6da grlmektedir. atlaklarn olutuu blgede bu ekilde tama gc artrlarak, mhendislik zelikleri gelimi bir malzeme elde edilmektedir.

10

ekil 2.6: Liflerin gerilme kuvvetlerini bir kpr gibi aktarmas [15]. 2.3.2. Lif eitleri Lifler, retildikleri malzemelerin farkl zeliklerinden dolay ok eitli

olabilmektedir. Genel olarak lifleri u drt snf altnda toplamak mmkndr; Metalik lifler (elik vb.), Polimerik lifler (Karbon, polietilen, polipropilen vb.), Mineral lifler (Cam vb.), Doal olarak oluan lifler (Selloz vb.) [13].

2.3.2.1. Metalik lifler Lifli betonlarda kullanlan metalik liflerin en yaygn olan elik liflerdir. Elastisite modlleri ve dayanmlar yksek olup, snek davran gsteren bu lifler, karbon elii veya paslanmaz elikten retilirler. Trk standard TS 10513/92 [16], elik lifleri ekillerine gre u ekilde snflandrmaktadr: A: Dz, przsz yzeyli lifler, B: Btn uzunluunca deforme olmu lifler, C: Sonu kancal lifler.

B snf lifler, deforme olma ekline gre; zerinde girintiler (entikler) alm lifler, Uzunluu boyunca dalgal (kvrml) lifler, Ay biimli dalgal lifler olmak zere e,

11

C snf lifler ise sonlarndaki kancalara gre; ki ucu kvrlm lifler, Bir ucu kvrlm lifler olmak zere iki tipe ayrlr.

TS 10513/92, elik liflerin zelikleri ile ilgili iki nemli parametreye dikkat ekmektedir: i) Liflerin ekme-kopma gerilmesi ortalamas en az 345 N/mm olmal, her bir lif iin ekme-kopma gerilmesi 310 N/mmden az olmamaldr. ii) 161 Clik ortamda, 3.18 mmlik bir i ap evresinde yaplan lif eilme deneyine tabi tutulan liflerin %90nn krlmakszn 90 eilme yapabilmesi gerekmektedir. 2.3.2.2. Polimerik lifler Polimerik lifleri doal ve sentetik olmak zere iki grupta toplamak mmkndr. Doal polimerik lifler, pamuk, sisal,hint keneviri gibi bitkisel kkenli yada yn, deri gibi hayvansal kkenli liflerdir. Sentetik polimerik liflerin balcalar ise polipropilen, naylon, polietilen, aramid ve perlondur [11]. imento esasl malzemelerin takviyesinde en yaygn olarak kullanlan polimerik lifler, polipropilen liflerdir. ekme dayanmlar yksek olan bu liflerin, elastisite modlleri dktr. Bu liflerin betonda kullanm miktarlar olduka dktr. 2.3.2.3. Mineral lifler En bilineni cam lifler olup, sertlik, dayankllk ve dier malzemelerle fazla tepkimeye girmeme gibi zelikleri ile n plana kmaktadrlar. Esnek, hafif ve pahal olmayan bu malzemeler genelde imento hamuruna veya har karmlarna katlarak kullanlr. ri agregal betonda pek kullanlmaz [11]. Mineral liflerin elastisite modlleri ve ekme dayanmlar yksek olup, gevrek davran gsterirler. 2.3.2.4. Doal olarak oluan lifler Bu liflerin en nemli zelikleri kolayca elde edilebilmeleridir. Ancak bu liflerin alkali ortamda paralanma eiliminde olmalar bir sorundur. Bilinen en eski doal lifler saman ve at yelesi olup Portland imentosuyla kullanlan dier doal lifler ise bambu, hindistan cevizi, sisal, ekerkam ve ahap gibi liflerden olumaktadr [11].

12

eitli liflerin kullanm alanlar Tablo 2.2de verilmitir [17]. Tablo 2.2: eitli lif tiplerinin kullanm alanlar [17].
Lif Tipi Cam Uygulamalar Prekast paneller, giydirme cephe kaplamalar, kanalizasyon borular, ince beton atlar ve beton bloklarn svas. at uygulamalarnda kullanlan gzenekli betonlar, kaldrmlar,kpr demeleri, atee dayankl elemanlar, beton borular,havalimanlar, rzgara dayankl yaplar, tnel kaplamalar,gemi omurgalar. Temel kaz, ngermeli kazklar, kaplama panelleri, yry yollar, marinalarn iskele elemanlar, yol yamalar, byk apl sualt borularnn kaplamalar. Sa boru, levhalar, yangna dayankl malzemeler ve yaltm malzemeleri, kanalizasyon borular, oluklu ve dz at levhalar, duvar kaplamalar. Dalgal ekilli at kaplama elemanlar, tek veya ift kat ince membran yaplar, tekne omurgalar, yap iskelesi tahtalar. imento esasl levhalarda, ksmen asbestin yerine, beton borular, tamirat malzemeleri.

elik

Polipropilen, naylon

Asbest

Karbon

Mika

2.3.3. Lif zeliklerinin kompozit zeliklerine etkisi 2.3.3.1. Lif geometrisi Lifli betonlarn zeliklerini belirleyen en nemli faktrlerden birisi de, lif ile matris arasndaki ban dayanmdr. Bu ban glendirilmesine ynelik aratrmalar yaplmaktadr. eitli biim ve deformasyonlarda liflerin retilmesi de bu yndeki almalarn bir sonucudur. elik liflerin tipik rnekleri Tablo 2.3de verilmitir.

13

Tablo 2.3: Farkl elik lif tipi rnekleri [18].

Soroushian ve Bayasi [19] tarafndan yaplan aratrmada, lif tipinin lif donatl betonlarn performans zerindeki etkileri incelenmitir. Kullanlan lif tipleri, narinlikleri 60 civarnda olan, dz-yuvarlak, dalgal-yuvarlak, dalgal-yass, kancaltekil ve kancal-birletirilmi lifler ile narinlii 75 civarnda olan dz-yuvarlak ve kancal-adezifle birbirine yaptrlm liflerdir. Yaplan deneyler sonucunda, lif kullanmnn betonun ilenebilirliini genel olarak drd, ancak elde edilen kme deerlerine bakldnda, dalgal liflerin kme deerlerinin dz ve kancal liflere gre daha yksek olduu grlmtr. Narinliin 60 ve lif orannn %2 olmas durumunda, kancal liflerin, dz ve dalgal liflere gre eilme dayanmnda ve enerji yutma kapasitesinde daha yksek deerler verdii grlmtr. Narinliin 75 olmas durumunda da yine kancal liflerin dz liflerden daha iyi olduu grlmtr. Basn gerilmeleri altnda, pik sonras enerji yutma kapasiteleri kyaslandnda yine en yksek sonular kancal liflerden elde edilmitir.

14

2.3.3.2. Liflerin narinlii Lifli betonlarn performansnn kullanlan lifle ilgili en nemli gstergesi lif

narinliidir. Bu deer, lifin boyunun (L), apna (d) oran olup genellikle 30-100 arasnda deerler almaktadr. Narinliin artmasyla beraber, mekanik performans artsa da, yerletirmede ve kartrmada karlalan problemler dolaysyla, bu deerin 100 gibi bir deerle snrlandrlmas nerilmektedir [18,19]. zgl krlma enerjisinin lif ieriiyle ve narinlikle deiimi ekil 2.7de verilmektedir. Bu ekilden de grlecei gibi, elik tel ieriini ve narinliini istenilen performansa gre ayarlamak mmkndr [2].

ekil 2.7: Farkl narinlie (L/d) sahip elik tellerle donatlm betonlarn zgl krlma enerjisinin (GF), tel ierii (Vf) ile deiimi [2]. Bayramov [18] tarafndan, farkl narinlik oranlarna sahip elik lifler, farkl oranlarda kullanlm ve elik lif donatl betonlarn mekanik davranna ynelik baz sonular elde edilmitir. Bu sonulara gre: Basn dayanmna elik telin etkisi belirgin deildir. Narinlii 65 olan tellerle retilen betonlarda elik tel ieriinin etkisi belirgin olup, tel miktar 20 kg/mden 50 kg/m e artrldnda, %30luk bir basn dayanm art salanmtr. elik lifli betonlarn yarmada ekme dayanm, normal betonunkinden fazla olup, elik lif miktarnn artmasyla artmaktadr. Bu art yine narinlii 65 olan liflerde daha belirgindir. Bu liflerin matristen syrld ancak

15

krlmad, ancak narinlii 80 olan liflerin koparak ikiye ayrld gzlemlenmitir. elik lif miktarnn artmas zgl krlma enerjisini nemli lde artrmaktadr. Tel narinliinin etkisi, elik lif miktarnn artmasyla etkili olmakta ve bu durumda narinlikteki art, krlma enerjisini de artrmaktadr. 80 narinlikli ve 50 kg/m lif ierikli kirilerde, 5 mmye kadar llen zgl krlma enerjisi, yaln betonunkinin 50 katdr. Karakteristik boy ve net eilme dayanm da lif miktarndaki artla artmaktadr. 80 narinlikli ve 50 kg/m lif ierikli kirilerde, normal betonun iki kat eilme dayanm elde edilebilmitir. 2.3.3.3. Liflerin hacimsel yzdesi Lifli beton, kullanlacaklar yaplarn eidine gre, nemli teknik ve ekonomik faydalar salayabilecek bir yap malzemesidir. Lifli betonlarn kullanm koulu, homojenliin salanmasna baldr. Bir yapsal kompozit olan lifli beton, btn yk dorultularnda benzer zelikler gsterebilmelidir. Hakim bir lif dalmnn olduu lifli betonlar, uygun bir yap malzemesi olarak dnlemez [20]. nk lifler kendi dorultularnda ve dier dorultuda ayn zeliklere sahip deildir. Bu durum, ekil 2.8de grlmektedir. Lif dorultusunda malzemenin performans daha yksektir.

ekil 2.8: Lif dorultusunda ve tersi ynde malzeme zelikleri [6]. Kullanlan lif miktarnn dk olmas (15-25 kg/m), malzemenin homojen olma ihtimalini drmektedir. Bu dozajda lif kullanlan 1 m betonda, lif says agrega saysndan dk olmaktadr. Bu durumda lifler, agregalarn yerleimine etki 16

edememekte, onlar balayamamakta ve salam bir matris oluturamamaktadr [20]. ekil 2.9da lif orannn, tama kapasitesini ve krlma davrannn karakterini nasl etkilediini gsteren, farkl lif oranlarnda 4 tane numuneye ait yk-sehim erileri grlmektedir. Bu grafiklerden de grlecei gibi, 1. ve 2. numunelerde lifler tarafndan tanan yk matrisin tad ykten daha az, 3. numunede matrisin tad yke eit, son numunede ise matrisin tad ykten daha fazladr. 1 numara ile gsterilen eri en az lif ierirken lif orannn artmas ile dayanm ve sneklik artmaktadr [21].

Yk

Sehim ekil 2.9: Farkl oranlarda lif ieren kompozitler iin tipik yk-sehim erileri [21]. retimde kullanlan lif ieriinin optimum bir deerin zerine kmas da, betonda baz problemlere neden olmaktadr. Kartrma ve yerletirmede ortaya kacak bu problemler, liflerin karm ierisinde topaklanmasyla sonulanabilir. Liflerin bu ekilde topaklanmas, matris ierisinde betonun performansn etkileyebilecek zayf blgelerin olumasna neden olur. Bu problemlerin nne geilebilmesi iin, karmda iri agrega kullanlmamas, lif narinlik orannn optimum bir deerde olmas, belirli sayda lifin suda znebilen yaptrclarla biraraya getirilmesi, liflerin karma kuru katlmas ve sperakkanlatrc kullanlmas gerekli zmler olarak ileri srlebilir [21].

17

2.3.3.4. Liflerin ekme dayanm Genellikle, betonda kullanlan elik liflerin dayanmnn artmasyla, beton

dayanmnn da artaca dnlmektedir. ekil 2.10da farkl dayanmlara sahip liflerle retilen betonlarn yk-sehim erileri grlmektedir.

ekil 2.10: Farkl tipteki elik liflerle retilmi beton kirilerin yk-sehim erileri [9]. Gerekten de normal dayanml betona yksek dayanml lif katlmas, betonun mekanik zeliklerinde bir iyilemeye neden olmaktadr. Ancak asl etki, ekme dayanm 2000 MPa ve elastisite modl 210 GPa olan yksek dayanml liflerin, yksek dayanml betona eklenmesiyle elde edilmitir. ekilden de grld gibi, bu betonlar snek bir davran gstermektedir. Bu durumun sebebi, beton dayanmnn artmasyla beraber, lifle aderansn da artmas, bylece atlak olutuunda liflerin betondan syrlmalarnn glemesidir. Liflerin betondan syrlarak deil, koparak ayrlmas gerekleir. Bylece, yksek dayanml betonda yksek dayanml lif kullanlmas ile tepe yk sonras davrann iyiletirilmesi mmkn olmaktadr [9]. Teruzzi ve arkadalarnn [22], lifli betonlarn durabilite zeliklerine ynelik yaptklar almada, farkl numune dnlmtr. Bunlara ait zelikler Tablo 2.4de verilmitir.

18

Tablo 2.4: Numune zelikleri [22].

ZEL KLER 1 Beton Snf Kullanlaca Yer Ortam Koulu d max Lif Yzdesi(%) C25/30 Endstriyel zemin Korunmu 16 0,51 KARIIM NO 2 C25/30 Endstriyel zemin D evre 16 0,51 3 C60/75 Prefabrike eleman D evre 22 0,77

Mekanik deneyler sonucunda, normal dayanml betonlarda lif kullanm basn dayanmn fazla etkilemezken, yksek dayanml betonlarda artrmaktadr. Her tip betonda da, toklukda art grlmtr. Bu betonlara uygulanan durabilite deneyleri sonucunda ise elik lif kullanmnn betonun performansnda nemli bir azalmaya neden olmad belirlenmitir. Yani, liflerin yada lif-beton arayzeyinin, zararl maddelerin betonun ierisine szmasna neden olacak bir yol oluturmadklar ve donma dayanmn azaltacak zayf bir blgeye neden olmadklar grlmtr. 2.3.4. Karma lifli betonlar Beton karmak bir malzeme olup, oklu faz ieren bir yapdadr. Mikron boyutunda C-S-H jeli, milimetre boyutunda kum ve santimetre boyutunda iri agrega ieren bu malzemenin tek tip ve boyda lif kullanmyla tm fazlarnda bir iyileme beklenmesi mmkn deildir [26]. Betonun bu zellii nedeniyle ve lif retimindeki gelimeler sayesinde farkl zelik ve boyutlarda liflerin retilebilmesi buna eklendiinde, bu liflerin kullanm alanlarnda bir eitlik meydana gelmitir. Bu kullanm alanlarndan birisi de karma lifli betonlardr [23]. Karma lifli beton, tek tip ve boyutta lif kullanm yerine betonun deiik zelliklerini iyiletirebilmek amacyla birden fazla tip ve boyutta lifin birlikte kullanlmasyla elde edilen yeni imento esasl kompozit bir malzemedir [7]. Bu malzemenin retimindeki ama yk altnda oluan atlaklarn mikro dzeyden balayarak kontrol edilebilmesidir. Uzunluu numune veya yapnn boyutlarna gre ok kk olan atlaklara mikro, ok fazla kk olmayanlara da makro atlak denir. Bu ekildeki mikro, mezo ve makro atlaklarn kontrol iin ise mikro, mezo ve makro boyuttaki liflerin kullanm sz konusudur.

19

Mikro lifler; Boyutlar nedeniyle matris iinde daha sk bir lif dalm olutururlar, atlaklar makro dzeye gelmeden durdururlar, Elastik blgedeki davran iyiletirirler.

Makro lifler ise; Elastisite modln, ekme ve eilme dayanmlarn artrrlar, Makro dzeydeki atlaklar kontrol ederler, Maksimum yk sonrasnda davran iyiletirirler [24].

Matristeki atlaklar mikro dzeyde balar. Makro lifler, aralarndaki mesafenin fazla olmas nedeniyle, mikro atlaklar zerinde etkili olamazlar. Bu liflerin etkili olabilmesi iin, atlaklarn gelierek makro dzeye gelmi olmas gerekmektedir [25]. Oysa mikro lifler, atlaklar mikro dzeydeyken arada kpr grevi grerek atlaklar durdururlar. Mikro lifler matrisin hemen hemen her blgesine yaylabilecek kadar kk boyutta olduklarndan, makro liflerin bulunmad ara blgelerdeki kk atlaklarn balamasn ve geliimini kontrol edebilirler. atlaklar aldktan sonra kk boyutlar nedeniyle matristen syrlrlar. Bu nedenle, tepe yk sonrasndaki davranta pek etkili deildirler. Tepe yk sonras davranta ise makro lifler etkilidir. Farkl tel boyutlarnn, atlak kprlenmesindeki etkisi ekil 2.11de gsterilmektedir.

ekil 2.11: atlak kprlenmesine farkl tel boyutlarnn etkisi [25].

20

Karma lifli betonlarn kullanm alanlarna bakldnda; 1. Hasarl binalarn glendirilmesinde, 2. Kesiti kk tayc elemanlarn inasnda, 3. Zmbalamaya kar kolon balarnn glendirilmesinde, 4. Zararl radyoaktif ve endstriyel atklarn atlaksz ve durabilitesi yksek elemanlarda saklanmasnda, 5. Snek davran gerektiren yap tayc elemanlar bileim blgelerinde, 6. Prekast at kaplama eleman yapmnda, 7. arpma ve anmaya kar dayanm gerektiren blgelerde kullanlabilmektedir [24]. Karma lifli betonlarla ilgili yaplm almalar incelendiinde Ekinciolu [11] tarafndan retilen ve dayanm,sneklik ve tokluun artrlmas amacyla elik ve polipropilen liflerin birarada kullanld karma lifli betonlarda, polipropilen lif hacmi %0,05 olarak, elik lif hacmi ise %3 olarak sabit tutulmutur. Kullanlan elik lifler dz ekilli ksa kesilmi elik lifler ve iki eit kanca ulu elik lifler olmak zere eittir. Elde edilen sonulara bakldnda; betona hacimce %3 orannda elik lif eklenmesi bata krlma enerjisi, karakteristik boy ve net eilme dayanm olmak zere, basn dayanm, elastisite modl ve yarmada ekme dayanmlarnda da arta neden olmutur. Yksek performansl betonlarda nemli bir sorun olan gevreklik, elik liflerin kullanlmasyla ortadan kalkmtr. Krlma enerjisi, karakteristik boy ve net eilme dayanm makro lif ieriindeki artla artmakta, mezo lif ieriindeki artla azalmaktadr. En yksek krlma enerjisi, karakteristik boy ve net eilme dayanm deerleri narinlii ve boyu en byk lif ile retilen numuneden elde edilirken, en dk deerler narinlii ve boyu en kk lifi yksek oranda ieren numunelerden elde edilmitir. Bu durum ekil 2.12de grlmektedir.

21

ekil 2.12: Karma elik tel donatl betonda elik tel narinliinin ve ieriinin krlma enerjisine etkisi [11]. En yksek ilk atlak dayanm ve en yksek elastisite modl ise bir tip mezo ve iki tip makro lifi birlikte ieren numuneden elde edilmitir. En yksek yarmada ekme dayanmlar da yine mezo ve makro lifleri birlikte ieren numunelerde grlmtr. Betonun basn dayanm elik lif eklenmesiyle artmaktadr. Bu art en fazla, mezo ve makro lifin birlikte kullanld karma lifli numunelerde olurken, iki farkl tipte makro lif kullanmnn bu arta fazla bir etkisi olmamtr. Boyut ve narinlikleri farkl olan elik liflerin kullanlmas, betonun mekanik zelliklerinin

iyiletirilmesinde farkl oranlarda katkda bulunmaktadr. Yao ve arkadalar [26] tarafndan yaplan almada, farkl tip karma lifli betonun basn, yarmada ekme ve eilme zeliklerinin karlatrlmas amalanmtr. Kullanlan lif hacim oran %0,5 olarak sabit tutulmu, polipropilen ve karbon, karbon ve elik, elik ve polipropilen lifleri ieren farkl tipte karma lifli beton retilmitir. Ayrca karlatrma yaplabilmesi iin, herbir lif eidini tekil olarak ieren ve lif iermeyen numuneler de retilmitir. Elde edilen sonulara bakldnda; liflerin karma formda kullanlmas kompozitin performansn, tekil lif kullanlmas durumuna gre iyiletirmektedir. Bu almada elde edilen eilme gerilmesi-sehim grafiine bakldnda (ekil 2.13), retilen ve deneye tabi tutulan tip karma lifli betonun iinde en byk dayanm ve eilme tokluunu veren numunenin karbon ve elik liflerin birarada kullanld numune olduu grlmektedir. Bunun nedeni ise elik ve karbon liflerin birbirine yakn elastisite modllerine sahip olmas ve aralarndaki pozitif etkileimdir.

22

ekil 2.13: Karma lifli betonarme kirilerin eilme gerilmesi-sehim erileri [26]. Qian ve Stroeven [27], yaptklar almada tip elik lif ile polipropilen lifi birarada kullanmlardr. Lif oran beton hacminin %0 ile %0,95i arasnda deimektedir. elik liflerden kancal olanlar 0,3 mm apnda, 40 mm (SF1) ve 30 mm (SF2) olmak zere iki boyda, dz olanlar ise 0,1 mm apnda ve 6 mm (SF3) uzunluunda kullanlmtr. Polipropilen liflerin (PP) boyu 12 mm, ap ise 0,018 mmdir. Bu almadan elde edilen sonulara bakldnda; SF1 ve PP liflerinin birlikte kullanld karma lifli betonlarda, kk ekildeitirmelerde yk tama kapasitesinde nemli bir art olduu grlmtr. SF3 liflerinin bu arttaki etkisi azdr. SF1 lifleri byk ekildeitirmeler srasndaki enerji yutma kapasitesi asndan en etkili lifler olup, bu lifleri SF3 ve PP lifleri takip etmektedir. Kk ekildeitirmeler srasnda SF1 ve PP lifleri arasnda yk tama kapasitesi ve krlma tokluu bakmndan olumlu bir etkileim vardr. Ancak bu etki, ekildeitirmeler arttka kaybolmaktadr. Kk ekildeitirmelerde, toplam lif hacminin artmasyla beraber, PP liflerin yaylmasndan dolay bu liflerin etkisi azalmaktadr. tip elik lif iinden en iyisi SF1 lifleridir. Bunun nedeni, SF1 liflerinin kancal ve yksek narinlie sahip olmalardr. Qian ve Stroeven [28] yaptklar bir baka almada, lif boyunun, lif ieriinin ve uucu kl ieriinin karma lifli betondaki etkilerini incelemilerdir. Bu almada kullandklar lif eitleri bir nceki almann aynsdr. Bu alma sonucunda; uucu kl gibi ince malzemelerin ultra incelikteki polipropilen liflerin kullanld karma lifli betonlarn retiminde kullanlmas, lif dalm iin gereklidir. Farkl boyutta elik liflerin kullanlmas, betonun farkl mekanik zeliklerine, farkl

23

derecelerde etki etmektedir. Ksa liflerin betona eklenmesi, basn dayanmna olduka nemli bir katkda bulunurken, yarmada ekme dayanmn ok az etkilemektedir. Lawler ve arkadalar [29], polivinil alkol lifler ile elik lifleri birarada kullanarak yaptklar almada, betonun krlma srecini izlemilerdir. Bu alma sonucunda elde edilen atlak profili haritalar (ekil 2.14) ve eilme dayanm-sehim ilikileri (ekil 2.15) birlikte incelendiinde, karma lifli betonlarn birok kk boyutlu atlak oluturmak suretiyle, daha fazla enerji yutarak krldklar grlmektedir.
Lifsiz har % 0.5 elik makro lif % 0.5 PVA mikro lif

% 0.5 elik mikro lif

% 0.5 elik makro lif + % 0.5 elik mikro lif

% 0.5 elik makro lif + % 0.5 PVA mikro lif

ekil 2.14: Farkl tip ve miktarlarda lif ieren betonlarda atlak genilii haritalar [29].

ekil 2.15: Farkl tip ve miktarlarda lif ieren betonlarda eilme dayanm-sehim ilikileri [29].

24

Ktzing [30], yksek dayanml betonun basn dayanm altndaki gevrek davrann iyiletirmek amacyla polipropilen ve elik lifler kullanmtr. Yksek dayanml betonlara elik lif katlmasyla, ekme ve eilme altndaki davranlarn iyiletii, enerji yutma kapasitesi ve deformasyon kapasitesinin artt bilinmektedir. Ancak, yaplan almalarda liflerin basn gerilmeleri altnda belirgin bir etkilerinin olmad grlmtr. Oysa, Ktzingin yapt alma, polipropilen ve elik liflerin birlikte kullanlmas ile betonun basn gerilmeleri altnda davrannn snek bir hale getirilebildiini gstermitir. ekil 2.16da bu almada elde edilen gerilmeekil deitirme diyagramlar grlmektedir.

ekil 2.16: Normal dayanml (NDB), yksek dayanml (YDB) ve karma lifli yksek dayanml (KLYDB) betonlarn basn kuvveti altnda gerilme-ekil deitirme ilikisi [30]. Karma lifli betonlarla ilgili yaplan bir baka almada, Komlos ve arkadalar [31], polipropilen ve elik lifleri kullanarak, toplam lif hacmi %1 olacak ekilde farkl karm hazrlamlardr. Polipropilen lif hacmi %0,2 ,%0,3 ve %0,5 olarak deiirken, elik lif hacmi srasyla %0,8, %0,7 ve %0,5 olarak belirlenmitir. Yaplan deneyler sonucunda elde edilen veriler incelendiinde, optimum lif ieriinin, kullanlan karmn kompozisyonundan ve retim ilemlerinden etkilendii grlmtr. Malzemenin statik ve dinamik ykleme altndaki atlak sonras davran, lif dalmna ve numunenin kritik kesitindeki lif saysna baldr. Ayrca, polipropilen lif oranndaki artla beraber, krlma ve darbe enerjilerinde, tokluk ve sneklik deerlerinde art grlrken, basn dayanm deerlerinde bir dme olmutur.

25

Kim ve arkadalarnn [32] karma lifli betonlarda atlak ve dayanm zeliklerinin belirlenmesi amacyla yaptklar almada, 30 mm lik elik liflere, 6 ve 12 mm lik elik ve polipropilen lifler ayr ayr eklenmitir. Bu almada deneyler, sl atlamalarn nemli olduu erken yalarda yani 2, 3 ve 5 gnlk numunelerde yaplmtr. Bu almann sonularna gre; mikro, makro ve karma lifli beton numunelerinden elde edilen yk sehim erileri incelendiinde, tek bana mikro lif kullanm ilk atlak dayanmn artrmaktadr. Tek bana makro lif kullanm betonun krlma tokluunu iyiletirmektedir. Liflerin uygun tip ve hacimde kombinasyonu ile elde edilen karma lifli betonlarda ise daha yksek performansn ve daha yksek atlak dayanmnn elde edilmesi mmkndr. Ayrca, ekil deitirme enerjisi salnm oranlarnn hesaplanmas ve deerlendirilmesi sonucu, betonda scaklk etkisiyle oluan gerilmeler nedeniyle ortaya kan atlaklarn, karma lif kullanm ile kontrol edilebilecei grlmtr. Bir baka sonu ise optimum lif hacim orannn lif tipine bal olduu ve bu orann elik liflerde %0,1-2,5 aralnda bir deer alrken, polipropilen liflerde %0,3tr. Polipropilen liflerin hacim oran %0,3 deerini atnda, betonun mekanik zeliklerinde bir d grlmtr. Banthia ve Nandakumar [33], lif tipinin ve kombinasyonlarnn, atlak genilemesine kar dayanma etkilerini aratrdklar almalarnda, iki tip elik ve iki tip polipropilen lifin eitli kombinasyonlarn kullanmlardr. elik lifler kvrml ve sonlar yasslatrlm liflerden olumakta iken, polipropilen lifler ise monofilament ve lif topluluu eklindedir. Kvrml ve sonlar yasslatrlm lifleri ieren betonlarn davranlarnn birbirinden olduka farkl olduu grlmtr. Kvrml elik lifleri ieren betonlarn yk-CMOD erilerinde bir sertleme blgesi grlrken, dierinde tepe noktasna kadar art, daha sonra ani d grlmtr. Bu her iki tip elik life, dk oranlarda dahi olsa polipropilen lif eklenmesi, performans artrmakta, atlak oluum ve geliimine daha fazla diren salamaktadr. Bu konuda monofilament eklindeki polipropilen liflerin daha etkili olduu grlmtr. Sato ve arkadalar [34], uzun ve ksa elik liflerin birarada kullanld karma lifli betonlarn basn ve ekme dayanmlarnn belirlenmesi iin eitli deneyler yapmlardr. Ksa lif olarak 6,13 ve 20 mm uzunluundaki dz lifler, uzun lif olarak ise 30 mm uzunluunda kancal lifler kullanlmtr. Ksa lif yzdesi %0 ile %6 arasnda, uzun lif yzdesi ise %0 ile %2 arasnda deimektedir. Lif yzdesinin

26

artmasyla beraber kompozitlerin basn ve ekme dayanmlarnn artt ve bu dayanm deerlerinin lifin narinlik oran ile hacim yzdesinin bir fonksiyonu olduu, yaplan almalardan grlmtr. Ayrca, uzun lif miktarnn artmasnn sneklik iin ksa liflerden daha iyi olduu ve uzun lif miktarnn, ekme gerilmesi-atlak alm erisinde yumuama rejiminin eklini byk lde etkiledii sonular da bu almadan elde edilmitir. Banthia ve arkadalar [35], makro ve mikro elik liflerin birarada kullanmn aratrdklar almalarnda, 40 kg/m3 sabit dozajnda, tip makro elik lif ile %1 ve %2 dozaj oranlarnda mikro lifi kullanarak karma lifli betonlar retmilerdir. Yaplan deneyler sonucunda, bu kompozitlerin sadece basnta deil eilme srasnda da byk dayanm ve enerji yutma kapasitesine sahip olduklar grlmtr. eitli uygulamalarda kullanlmak zere, mikro ve makro elik liflerin karma

kombinasyonlar ile ok yksek performansl imento esasl kompozitler retmenin mmkn olduu da gsterilmitir. 2.4. Silis Duman Kullanm Silis duman (SD) silisyum metalinin veya ferrosilisyum alamlarnn retiminde yan rn olarak elde edilen, endstriyel bir atktr. Gnmzde olduka yaygn bir aratrma ve uygulama alanna sahip olan bu malzemenin balca zelikleri u ekilde sralanabilir; % 85ten %98e varan SiO2 ierii, 0,1-0,2 tane bykl, Kresel tane ekli, Amorf yapsdr [21,36].

Silis dumannn beton zelikleri zerindeki etkisi, puzolanik etki ve boluklar doldurma etkisi olmak zere iki grup altnda toplanabilir. Bu etkiler: i. Puzolanik etki Silis duman gibi puzolanik malzemeler, tek balarna balayc olmadklar halde, imentonun hidratasyonu sonucu ortaya kan Ca(OH)2 ile tepkimeye girerek,

hidrolik balayc zelii olan C-S-Hlarn olumasn salarlar:

27

Portland imentosu + Su C-S-H + Ca(OH)2 Ca(OH)2 + Puzolan + Su C-S-H Bu reaksiyonlar sonucunda, porozitenin daha fazla olduu ve Ca(OH)2 kristallerinin biriktii agrega-imento hamuru arayzeyinde, aderans artarak, dayanm ve drabilitesi daha yksek olan bir yap oluur. Silis dumannn bu ekilde imento hamurunda sk bir dizili oluturmas zeliine puzolanik etki denir. Bu zelii sayesinde yksek dayanml yaplarn uzun sreli performanslarnda salad stnlkler nedeniyle, yksek fiyatna ramen, tercih edilen bir malzemedir [6]. ii. Boluklar doldurma etkisi Boluklar doldurma etkisi, silis dumannn ok ince taneli olmasndan dolay, imento ile agregalar arasndaki ok ince boluklar dahi doldurarak, youn ve yksek dayanml bir matris oluturmasdr [36]. Bu malzemeler, agrega ve imento arasndaki boluklar azaltarak, daha homojen bir mikro yapnn olumasn salarlar. Bu zeliin daha iyi anlalabilmesi iin tane boyutlar asndan deerlendirme yapmak gerekir. imento taneleri yaklak 10 m iken, SD taneleri 0,1m ile 0.2 m arasndadr. Taneler arasndaki bu byk boyut farkndan dolay, SD taneleri boluklar rahatlkla doldurabilmektedir [6]. Bu durum ekil 2.17de grlmektedir.

ekil 2.17: Silis dumannn imento hamurundaki boluklar doldurma etkisi [5]. Bentur ve Goldman [37], yaptklar almada, silis dumannn puzolanik ve

boluklar doldurma etkisinin dayanm ne kadar etkilediini incelemilerdir. Balayc zelii bulunmayp yalnzca boluklar doldurma etkisi olan karbon siyah ieren betonlar, silis duman ieren betonlar ve ikisini de iermeyen referans betonlar retilmi ve bu betonlarn basn dayanmlar elde edilmitir. Sonular ekil 2.18de grlmektedir.

28

ekil 2.18: Silis dumannn puzolanik ve boluklar doldurma etkisi [37]. Bu alma sonucunda, dayanmlardaki farkllklardan dolay, boluklar doldurma etkisinin puzolanik etki kadar nemli olduu grlmtr. 2.4.1. Silis duman katksnn taze beton zeliklerine etkisi imentonun %5i gibi az oranlarda kullanlan SD, taze betonun ilenebilirliini ok fazla etkilememektedir. Ancak yksek dozda SD kullanlmas, hem taze betonun ilenebilirliini ve kmesini azaltmakta, hem de gerekli su miktar artrmaktadr. Bu durumda, silis dumanl betonlarda akkanlatrc veya sperakkanlatrc kullanm kanlmaz olmaktadr. SD tanelerinin yzey alanlarnn ok byk olmas, taze beton ierisindeki serbest suyun nemli lde balanmasna ve bu suyun beton yzeyine kmasnn yavalamasna neden olurlar. Yani SD katkl betonlarda terleme nemli miktarda azalmaktadr. Ancak terlemenin ok azalmas veya hi olumamas da plastik bzlmeden dolay atlama riskini artrmaktadr. Bu durumda, beton yzeyinin krne dikkat edilmesi, bu olumsuz etkiyi ortadan kaldracaktr. SD kullanmnn betonun priz srelerini artrd bilinmektedir. SDnin zgl arlnn, imento ve agregalara gre daha dk olmas, SD katkl betonlarn birim arlnda bir azalmaya neden olsa da, genellikle bu etki ok nemli deildir [36].

29

2.4.2. Silis duman katksnn sertlemi beton zeliklerine etkisi SD katks, betonda iri gzenekleri azaltarak daha fazla sayda, kk ve homojen dalm gzenek oluumuna neden olmaktadr. Ancak i yapdaki toplam gzeneklilik deimemektedir. Betonun geirgenlii, SD katksyla birlikte azalmaktadr. nk, SD taneleri klcal boluklar klterek sreksiz hale getirmektedir. Bylece betonun durabilitesi de daha yksek olmaktadr. imento ile yerdeitirilen SD miktar arttka, alkali-agrega reaktivitesine kar dayanm da artmaktadr. Su emmenin SD katkl betonlarda, katkszlara nazaran daha yava olduu da bilinmektedir. SD kullanm, dier puzolanlarda olduu gibi yeni C-S-H jelleri oluturarak ve agrega-hamur arayzey blgesini sklayp, kuvvetlendirerek beton dayanmn artrr. Bunun yannda, belirli bir ilenebilirlik deerinin elde edilebilmesi iin gerekli su miktarn da artrdklarndan, betonda kullanlacak optimum SD miktar bu etkiler gz nnde bulundurularak elde edilecektir [36]. 2.4.3. Silis duman kullanmnn RPB zerindeki etkileri Silis duman kullanmnn RPB zerinde nemli etkisi vardr; Kendinden nceki snf malzemelerin arasndaki boluklar doldurmas, Silis duman tanelerinin mkemmel kresel yaplarndan dolay, reolojik zeliklerin gelitirilmesi, Birincil hidratasyon sonucunda oluan kirecin, puzolanik reaksiyon sonucunda, bu taneler tarafndan balanmas [4]. Long ve arkadalar [38], ultra incelikteki tanelerin kullanlmasyla elde edilen ok yksek dayanml betonlar inceledikleri almalarnda, tlm uucu kl (UK), tlm yksek frn crufu (YFC) ve silis dumann (SD), imento ile ikili ve l kombinasyon yaparak kullanmlar ve bu tanelerin bal younluk zerindeki etkilerini incelemilerdir. kili kombinasyonlara ait bal younluk- ince malzeme miktar erileri ekil 2.19da grlmektedir. Bu karmlarn hepsinde

30

su/balayc oran 0,22 dir. Erilerin eiminden grld gibi, bal younluun artrlmasnda en etkili ince malzeme, silis dumandr.

ekil 2.19: nce malzemelerin ikili kombinasyonlarnn bal younlua etkileri [38]. Silis dumannn en iyi sonucu vermesinin sebebi olduu dnlmektedir: i) Taze imento hamurunda, imento taneleri arasndaki boluklarda, su ve hava varken, SD gibi tozlarn eklenmesiyle, bu boluklar bu tozlar tarafndan doldurulmakta ve boluk miktar azalmaktadr. ii) SD tanelerinin ortalama ap, YFC ve UK tanelerinin ortalama apndan kktr. Bylece boluklar daha iyi doldurulmaktadr. iii) SD tanelerinin grnen younluu dier tozlarnkinden kk olup, ayn arlktaki hacimleri daha fazladr. l kombinasyonlarn kullanld karmlara ait bal younluk- ince malzeme miktar deiimi ekil 2.20de grld gibi elde edilmitir. l kombinasyonlar, ikililere gre daha yksek bal younluk deerleri vermi olup, bunun sebebi daha farkl tane boyutlarnn birarada kullanlmas dolaysyla, boluklar doldurma etkisinin daha etkili olmasdr.

31

ekil 2.20: nce malzemelerin l kombinasyonlarnn bal younlua etkileri [38]. Eren ve elik [39], silis duman ve elik lif kullanmnn yksek performansl betonlarn baz zeliklerine etkilerini aratrdklar almalarnda, farkl kancal lifi, farkl miktarda kullanmlardr. Bu liflerin uzunluk/ap oranlar, 30/0,50; 60/0,80; 50/0,60 olarak, miktarlar beton hacminin %0,5, %1,0 ve 2,0 si olarak deimektedir. Silis duman %0, %5 ve % 10 olarak imentoyla yer deitirilmitir. Elde edilen sonular; Lif ap arttka yksek dayanml betonlarn Vebe zaman artmaktadr. Kullanlan btn lif tipleri iin, hapsolmu hava miktar azalmaktadr. %10 silis duman ile narinlii 60 olan liflerin %2 orannda kullanlmas durumunda, yarmada ekme dayanmlar %129,91 orannda artmaktadr. %10 silis duman ile narinlii 60 olan liflerin %1 orannda kullanlmas durumunda, basn dayanmdaki maksimum art olan % 28,27 deeri elde edilmektedir. Narinlii 75 olan liflerin %2 orannda kullanld ve silis dumannn kullanlmad numunelerde basn dayanmnda %40,69luk bir d gzlenmitir.

32

2.5. Basn Uygulanmas Yukarda da anlatld gibi, dayanm younlukla birlikte artmaktadr. Younluu artrmann en etkili yollarndan birisi de, taze betona basn uygulanmasdr. Bu yntemin etkileri balk altnda toplanabilir; Hapsolmu havann azaltlmas; taze betona basn uygulanmas, hava kabarcklarn tamamen veya nemli derecede azaltr. Fazla suyun uzaklatrlmas; taze betona birka dakika basn uygulanmas, kalplarn tamamen sugeirmez olmamas durumunda, fazla suyun kalp boluklarndan kmasn salar. Fakat bu boluklarn, ince malzemenin kmasn nleyecek kadar dar olmas da gereklidir. rnein, 7 cm apl bir deney numunesine 30 dakika sreyle 50 MPalk basn uygulanmas, betona kartrma sresince eklenen suyun %20-25 inin uzaklatrlmasn salayabilir. Bu yntem, zellikle dk su/imento oranna sahip RPB larnda daha etkili sonular verecektir. Bu betonlarda, bal younlukta %2lik bir art elde edilebilmektedir. Kimyasal bzlmenin nlenmesi; uygulanan basncn, kartrma ileminden sonra 6-12 saat kadar devam ettirilmesi durumunda, kimyasal bzlmenin neden olduu porozite nemli lde azaltlabilmektedir. Betona sertleme boyunca basn uygulanmas, mikro atlaklarn artmasna neden olabilir. Bunun nedeni, sertleme esnasnda kurulan rijid balarn krlmas ve basn kaldrldnda agregalarn genilemesi eklinde aklanabilir. Ancak bu mikro atlaklar numune sertletiinde, ortadan kalkacaktr. Bu etki birlikte dnldnde, bal younlukta %6 lk bir art salanmaktadr [4]. 2.6. Scaklk Kr Uygulanmas Reaktif pudra betonu gibi ok yksek dayanml betonlar sz konusu olduunda, scaklk kr uygulanmas retimin bir paras olup, kullanlacak agrega ve imentonun zeliklerine gre belirlenmelidir. Betona scaklk kr uygulanmasyla elde edilen stnlkler u ekilde sralanabilir:

33

10 saat gibi ksa bir sre sonunda, 28 gnlk mukavemete edeer mukavemetlerin elde edilebilmesi,

Daha kararl bir i yap sayesinde, yani i yapda deiikliklerin olmamasndan dolay, betonun daha az rtre yapmas,

Scaklk kr sayesinde, imentonun %40-70 oranlarnda silis dumanyla yerdeitirilebilmesi ve bu sayede imentonun hidratasyonu sonucu oluan

Ca(OH)2lerin balanmasyla mukavemeti daha yksek olan C-S-Hlarn olumas, Silis duman kullanlmas halinde, serbest kirecin balanmas nedeniyle i yapnn daha kararl olmas sayesinde, scaklk kr uygulanan betonlarn kimyasal mukavemetinin ve donmaya kar direncinin artrlmas [40]. zyurt [21], lif ieriinin ve kr koullarnn ultra yksek dayanml betonlarn mekanik davranna etkilerini inceledii almasnda, %0; %1,5; %3,0 ve %4,5 oranlarnda ksa kesilmi elik lifleri kullanmtr. Ayrca bu numunelerin bir blm standart kr koullarnda saklanrken, bir blmne sl ilem uygulanmtr. Yaplan deneyler sonucunda lif ieriinin ve kr koullarnn etkileri ekil 2.21de grld gibidir.

ekil 2.21: Yksek performansl elik tel donatl entikli kiri numunelerde yksehim erisi [21]. Lif oran arttka krlma enerjisinin artt, lif hacim oran %3 gese bile, bu artn azalarak devam ettii, yine lif ieriinin artmasyla net eilme dayanmnn, tokluun ve yarmada ekme dayanmlarnn da artt grlmtr. Basn dayanm da az miktarda art gstermitir. Numunelere sl ilem uygulanmas da betonun

34

mekanik zeliklerine olumlu ynde etki etmitir. Bunun sebebi, yksek scaklkla beraber, tlm silisin aktif hale gelmesiyle malzemenin mikro yapsnn gelimesi olarak dnlmtr. Lif ieriinin ve kr koullarnn, krlma enerjisi ve net eilme dayanmlarna birletirilmi etkileri ekil 2.22 ve ekil 2.23de verilmitir.

ekil 2.22: Kr koullarnn ve lif hacminin krlma enerjisine etkileri [21].

ekil 2.23: Kr koullarnn ve lif hacminin net eilme dayanmna etkileri [21]. Taze betona basn uygulanmasnn ve scaklk krnn hidratasyon ve puzolanik reaksiyon zerindeki etkilerinin incelendii, Cheyrezy ve arkadalar [41] tarafndan yaplan almada, ana karmda kullanlan malzemeler ve karm oranlar imento:1; silis duman:0,25; kum:1,1; su/balayc oran: 0,12 olarak belirlenmitir. Baz karmlara ise imentonun %40 orannda krlm kuvars veya yaklak % 2 orannda elik lifler katlarak farkl kombinasyonlar elde edilmitir. Bu almadan elde edilen sonulara gre, reaktif pudra betonlarnn mikro yaps scaklk krne ve taze betona priz ncesi ve priz sresince uygulanan basnca baldr. Scaklk arttka 35

C-S-H jellerinin mikro yaps deimektedir. Puzolanik reaksiyon scaklk artyla hzlanmaktadr. 200-250C arasnda ise kristal formlu zonolit oluumu grlmtr. Ayrca, RPBlerin boluk oranlarnn uygulanan bu ilemlerle olduka drld, boluk apnn 3,75nm ile 100m araln ve hacimce %9 orann hi gemedii gzlenmitir. Hatta basnla birlikte, 150-200C arasnda kr uygulanan ve numunelerde bu aralkta hibir boluk olumamtr. Dugat ve arkadalar [42], reaktif pudra betonlarnn mekanik davrann inceledikleri almalarnda, RPC200 ve RPC800 betonlar iin karmlar hazrlamlardr. Bu karmlar Tablo 2.5de gsterilmektedir. Tablo 2.5: RPC200 ve RPC800de kullanlan malzemeler ve miktarlar [42].
MALZEMELER(kg/m) Portland imentosu Silis duman Krlm kuvars Silis kumu 13 mm elik lif 3 mm paslanmaz elik lif Sperakkanlatrc Toplam su Su/balayc RPC200 950 237 0 997 146 0 17 180 0,15 RPC800 980 225 382 490 0 617 18 186 0,14

RPC200 betonlarna, kalptan karldktan sonra 7 gn boyunca 20Clik su kr, ardndan 4 gn boyunca 90Clik su kr ve son olarak da 2 gn boyunca 90Clik kuru hava kr uygulanmtr. RPC800 betonlarna ise 90Clik kr izleyen ve mikro yapnn deimesine neden olan 250C kr uygulanmtr. Ayrca, RPC200lerden farkl olarak bu betonlara priz ve sertleme boyunca basn uygulanmtr. Reaktif pudra betonlarnn basn ve eilmedeki mekanik zeliklerinin aratrld bu almada, silis duman, silis tozu ve sperakkanlatrclarn kullanlmasyla artan doluluk nedeniyle, RPC200 numunelerinde, 200 MPa a varan basn dayanmlar, 66 Gpa civarnda elastisite modl ve dayanmn %60na varan lineer elastik limit elde edilmitir. Ortalama eilme dayanmlar ise 32 MPa civarndadr. Sneklik, farkl lif ieriklerinde incelenmi ve ortalama krlma enerjisinin llmesiyle birlikte, optimum lif ieriinin %2-3 arasnda olduu, daha fazla lifin kullanld durumlarda, ortalama krlma enerjisinin dt grlmtr. 36

Basn altnda, RPC800 betonlarnn, RPC200lere gre farkl bir davran gsterdii, bu numunelere priz ve sertleme boyunca uygulanan basncn, dk ykler altnda bu malzemelerin ekil deitirme sertlemesi gstermelerine neden olduu grlmtr. Bu sre boyunca, elastisiste modlleri 36Gpadan 74 MPa a kmakta, dayanmn %85ine varldktan sonra sabit kalmaktadr [42]. 2.7. Sperakkanlatrc Katk Kullanm Betonda sperakkanlatrc kullanm, betonun tarihsel geliiminde nemli bir yere sahiptir ve yksek performansl betonlarn retilmeye balanmasnda nemli bir rol vardr. Sperakkanlatrclar, betona ok dk dozajlarda eklenen katklardr. lk defa 1960larda kullanlmaya balayan bu katklar, ok dk su/imento oranlarnda saladklar yksek ilenebilirlik sayesinde, betona nemli drabilite ve dayanm zelikleri kazandrmlardr. Sperakkanlatrclarn hidratasyon rnleri zerinde herhangi bir kimyasal etkileri yoktur. Ancak, imento hamurunun ve betonun mikro yapsn etkilerler. Bylece, betonun porozite ve terlemesinde nemli azalmalar meydana gelirken, kuruma rtresi ve snmesi de bir miktar azalmaktadr [43]. Yksek dayanml betonlarn retimindeki en nemli etken su/imento oran olup, bu oran dtke dayanm artmaktadr. Sperakkanlatrclar sayesinde bu oran ok dk seviyelere ekilebilmi ve dayanm ile birlikte drabilitenin de artmas salanmtr.

37

3. DENEYSEL ALIMALAR Bu blmde retimde kullanlan malzemeler ve zelikleri, retilen betonlara uygulanan deneyler ile bu deneylerin yapl anlatlmtr. 3.1. Kullanlan Malzemeler ve zelikleri 3.1.1. imento retimde kullanlan imento Nuh imento fabrikasnn bir rn olup, yksek dayanml beton retimi iin uygun bir imento tipi olan P 42,5 kullanlmtr. Bu imentoya ait fiziksel, mekanik ve kimyasal zelikler Tablo 3.1de verilmitir. Tablo 3.1: Kullanlan imentonun fiziksel, mekanik ve kimyasal zelikleri.

ZEL K

DEER

Blaine zgl yzeyi (mm/gr) C3S (%) C2S (%) C3A (%) C4AF (%) Klorr (%) Toplam alkali (%) SO2 (%) Kzdrma kayb (%) zgl arlk (gr/cm) 2 gnlk basn dayanm (MPa) 28 gnlk basn dayanm (MPa) 2/28 oran Priz balangc (dakika) Priz sonu (dakika)

335 58 15 4,3 11,9 0,008 0,56 2,5 2,1 3,20 26,8 59,8 0,45 180 246

38

3.1.2. Silis duman Bu almada kullanlan silis duman Norveten ithal edilmi olup, Elkem firmasnn U 968 tipi rndr. Bu rne ait kimyasal ve fiziksel zeliklerin limit deerleri Tablo 3.2de grlmektedir. Tablo 3.2: Kullanlan silis dumannn kimyasal ve fiziksel zelikleri. zelik SiO2 C Fe2O3 Al2O3 CaO MgO K2O Na2O P2O5 SO3 Cl H2O Kzdrma Kayb ri Paracklar(>45m) pH deeri (taze) Younluk Deer (%) 96 1,50 0,25 0,70 0,50 0,60 0,85 0,25 0,10 0,50 0,10 0,80 1,50 1,00 5,0-8,0 250-450 kg/m

3.1.3. Kumlar Kullanlan kumlar, iri silis kumu ve ince silis kumu olmak zere iki eittir. Bu kumlar Siltatan temin edilmi olup, elek analizleri Tablo 3.3de ve fiziksel zelikleri Tablo 3.4de verilmitir. Tablo 3.3: Kullanlan kumlarn elek analizleri.
Elek gz boyutu (mm)
ri Silis Kumu (Geen %) nce Silis Kumu (Geen %)

16 100 100

8 100 100

4 100 100

2 96 100

1 26 100

0,5 1 100

0,25 0 88

0,125 0 2

39

Tablo 3.4: Kullanlan kumlarn fiziksel zelikleri.

F Z KSEL ZEL KLER Birim Arlk Grnen zgl Arlk (kg/m) Su Emme (%) keltme Yoluyla nce Malzeme (%) Ykama Yoluyla nce Malzeme (%) Organik Madde Sk: Gevek: ri Silis Kumu 1608 1487 2614 1,0 0,00 0,12 renksiz nce Silis Kumu 1495 1355 2598 0,1 0,00 0,35 renksiz

3.1.4. elik lifler Bu almada, OL6/16, Dramix ZP305 ve Dramix ZP305X olmak zere farkl tipte elik lif kullanlmtr. 3.1.4.1. OL 6/16 Dz ekilli, ksa kesilmi, st pirin kaplanm, sar renkli lifler olup zelikleri Tablo 3.5de verilmitir. Tablo 3.5: OL6/16 liflerinin zelikleri.
Teknik zelikler Boy (mm) ap (mm) Narinlik zgl Arlk (gr/cm) ekme Dayanm (MPa) OL6/16 : 6 : 0,16 : 37,5 : 7,85 : 2250

3.1.4.2. Dramix ZP305 ki ucu kancal, birbirine tutkalla birletirilmi, standarda gre C snfnda ve A tipinde souk ekilmi elik liflerdir. Balca uygulama alanlar pskrtme beton ve ap betonlar olan bu liflerin teknik zelikleri Tablo 3.6da verilmitir. Tablo 3.6: Dramix ZP305 liflerinin zelikleri.
Teknik zelikler Boy (mm) ap (mm) Narinlik zgl Arlk (gr/cm) Dramix ZP305 : 30 : 0,55 : 55 : 7,85

ekme Dayanm (MPa) : 1100 (min)

40

3.1.4.3. Dramix ZP305X ki ucu kancal, birbirine tutkalla birletirilmi, sar renkte yksek dayanml liflerdir. Bu liflere ait teknik zelikler Tablo 3.7de grlmektedir. Tablo 3.7: Dramix ZP305X liflerinin zelikleri.
Teknik zelikler Boy (mm) ap (mm) Narinlik zgl Arlk (gr/cm) Dramix ZP305X : 30 : 0,55 : 55 : 7,85

ekme Dayanm (MPa) : 2250(min)

3.1.5. Sperakkanlatrc Chryso firmas tarafndan retilen ve glendirilmi polikarboksilat bazl yeni jenerasyon bir sperakkanlatrc olan Optima 200 kullanlmtr. Bu

sperakkanlatrc dk su/imento orannda yksek ilenebilirlikte beton elde edilmesinde, taze betonun zaman ierisinde ilenebilirliini korumasnda ve betonun erken yksek mukavemet kazanmasnda olduka etkilidir. zellikle hazr betonlarda ihtiya duyulan reoloji korumas ve mukavemet gerektiren uygulamalarda kullanm tavsiye edilmektedir. Bu malzemeye ait teknik zelikler Tablo 3.8de grlmektedir. Tablo 3.8: Kullanlan sperakkanlatrcnn teknik zelikleri.
Teknik zelikler Grnm Renk Younluk (gr/cm) pH Klorr ierii (%) Kat madde (%) Na O edeeri (%) Optima 200 Sv Ak stlkahve 1,090,01 6,51,5 < 0,1 201,5 <1

: : : : : : :

3.2. Beton retimi Bu almada, imento, kum, silis duman, su ve sperakkanlatrc miktarlarnn sabit olduu ve sadece lif tipinin deitii 5 farkl karm tasarlanmtr. Lif miktar, hacimce %3 orannda sabit tutulmutur. Ayrca karlatrma yaplabilmesi iin, ayn miktarda malzemenin kullanld bir adet lifsiz beton retilmitir.

41

Tm karmlarda imento dozaj 1000 kg/m olup, silis duman imentonun %25i orannda kullanlmtr. Yine tm karmlar iin su/balayc oran 0,17 ve su/imento oran 0,21dir. Betonun kvam, yeni kuak bir sperakkanlatrc ile salanmtr. 3.2.1. retimde izlenen sra imento, iri silis kumu, ince silis kumu ve silis duman betoniyerde kuru olarak kartrld. Sperakkanlatrc ile karm suyunun bir ksm nceden kartrlarak, betoniyere eklendi. Liflerin tamam karma ilave edildi. Kalan karm suyu eklendi.

3.2.2. Numune kodlarnn belirlenmesi Numune kodlar, lif tipini ve kr durumunu gsteren iki ksaltmadan olumaktadr. lk ksaltma lif tipini gstermekte olup, OL 6/16 liflerin kullanld numuneler iin O, ZP 305 liflerinin kullanld numuneler iin Z, ZP 305 X liflerinin kullanld numuneler iin ise X harfi kullanlmtr. Bu liflerin karma olarak kullanld numuneler iin ise yine bu ksaltmalara gre, OL 6/16 ve ZP 305 liflerinin birarada kullanld numunelerde OZ, OL 6/16 ve ZP 305 X numunelerinin birarada kullanld numunelerde OX ksaltmas kullanlmtr. kinci ksaltma kr durumunu gstermekte olup, normal kr uygulanan numuneler iin N ve 90Cde buhar kr uygulanan numuneler iin S harfi kullanlmtr. rnein XN kodlu numune, ZP 305 X liflerinin kullanld normal krl numuneleri, XS ise gstermektedir. Numune kodlar ve lif yzdeleri Tablo 3.9da verilmitir. ZP 305 X liflerinin kullanld buhar krl numuneleri

42

Tablo 3.9: Numune kodlar ve lif yzdeleri

Numune Kodu Buhar Normal Kr Kr MN ON ZN XN OZN OXN MS OS ZS XS OZS OXS

OL 6/16 0 3 0 0 1,5 1,5

ZP305 0 0 3 0 1,5 0

ZP305X TOPLAM 0 0 0 3 0 1,5 0 3 3 3 3 3

3.2.3. Numune boyutlar ve ekilleri Bu almada, her bir karmdan, 70x70x280 mm boyutlarnda 8 adet prizma, 100x100x100 mm boyutlarnda 6 adet kp, ap 150mm ve ykseklii 60 mm boyutunda 10 adet disk ile ap 100 mm ve ykseklii 200 mm boyutunda 4 adet silindir numune retilmitir. Bu numuneler ekil 3.1de grlmektedir.

ekil 3.1: retilen numunelerin ekil ve boyutlar. 3.2.4. Isl ilem program retilen numuneler iki blme ayrlmtr. lk grup, kalptan karldktan sonra, deneylerin yaplaca zamana kadar 20C 2Cde kirece doygun su ierisinde bekletilmitir. kinci grup ise kalptan karldktan sonra, kullanlan malzemelerin zeliklerine uygun bir ekilde, 3 gn boyunca 90C 5Cde kirece doygun su

43

ierisinde tutulmutur. Numuneler 90C scakla, 4 saatlik bir srede stlm ve yine 3 gnn sonunda, 4 saatlik bir srede soutulmulardr. Bu durumu gsteren grafik ekil 3.2de verilmitir.

17C/sa

17C/sa

ekil 3.2: Isl ilem program. Uygulanan bu buhar krnn sonunda numuneler deneylerin yaplaca zamana kadar, 20C 2Cde kirece doygun su ierisinde bekletilmilerdir. 3.3. Taze Beton Deneyleri Birim arlk deneyi

retilen numuneler kalplara yerletirilmeden nce, taze haldeyken, hacmi belirli olan bir kap ierisine vibrasyon uygulanarak yerletirildi ve taze betonun arl bulundu. Elde edilen bu arlk deerinin hacime blnmesiyle birim arlklar elde edildi. Numunelere ait taze beton zelikleri Tablo 3.10da verilmitir. Tablo 3.10: Taze beton zelikleri
Karm Kodu imento, kg/m Silis duman, kg/m Su, kg/m ri silis kumu, kg/m nce silis kumu, kg/m Sperakkanlatrc, kg/m elik lif, kg/m Su/imento Su/Balayc Birim arlk, kg/m Hava boluu (%) M 1000 250 114 325 493 120 0 0,21 0,17 2302 5,8 O 981 245 112 319 484 118 232 0,21 0,17 2490 4,6 Z 983 246 112 320 485 118 232 0,21 0,17 2496 4,4 X 993 248 113 323 490 119 234 0,21 0,17 2520 3,5 OZ 981 245 112 319 484 118 232 0,21 0,17 2490 4,6 OX 980 245 112 319 483 118 231 0,21 0,17 2488 4,7

44

3.4. Sertlemi Beton Deneyleri 3.4.1. Silindir basn deneyi Basn deneyleri, ap 100 mm ve ykseklii 200 mm olan silindir numuneler zerinde, 3000 kN kapasiteli ykleme makinas kullanlarak yapld. Deney yaplacak numuneler, kr havuzundan alnarak 1 gn kurumaya brakld. Daha sonra uygun ekilde balk yaplarak deneye hazrland. Numune zerine lm akl 139 mm olan ve tek taraf rijit bir ereve yerletirilerek, her 20 kNluk yke kar gelen dey yer deitirme deerleri okundu. Bu ekilde elde edilen grafiklerden elastisite modl deerleri hesapland. Bu deneyler sonucunda elde edilen silindir basn dayanmlar ve elastisite modlleri Tablo 3.11de grlmektedir. 3.4.2. Kp basn deneyi Kp basn deneyleri, 30. gnn dolduran 100 x100 x 100mmlik kp numuneler zerinde, 3000 kN kapasiteli ykleme makinas kullanlarak yaplmtr. Bu deneylerden elde edilen kp basn dayanmlar Tablo 3.11 Sertlemi Beton zelikleri tablosunda grlmektedir. 3.4.3. Yarmada ekme deneyi Yarmada ekme deneyleri, 150 mm apnda ve 60 mm yksekliinde disk numuneler zerinde yapld. Bu deneylerde, numunelere izgisel yk uygulanarak, yarma kuvvetleri bulundu ve bu kuvvetlerin yardmyla da yarmada ekme dayanmlar aadaki forml kullanlarak elde edildi.
ft = 2 Pmax DL

(3.1)

ft : Yarmada ekme dayanm (N/mm2) Pmax : Maksimum yk (N) D : Silindirin ap (mm) L : Silindirin ykseklii (mm) Yarmada ekme deneylerinden elde edilen sonular, Tablo 3.11 Sertlemi Beton zelikleri tablosunda grlmektedir.

45

3.4.4. RILEM krlma enerjisi deneyleri

Kiri numunelerin ortasndan tekil yk uygulanarak yaplan bu deneylerde, kontroll bir krlmann salanmas iin, numunelerin ortasna kesit alannn yaklak %40 kadar bir entik alr. Numunenin etkin kesit alan belirlenir. Oluturulan 3 noktal eilme deney dzenei ekil 3.3 de gsterilmektedir.

ekil 3.3: RILEM krlma enerjisi deneyi ykleme dzeni.

Deneyden nce numunenin alt yzeyine sehimi lmek amacyla 1 adet LVDT alc yerletirilir. Bu deney dzenei ile, uygulanan ykler ve bu yklere karlk gelen dey deplasmanlar alclardan bilgisayara aktarlarak, yk-sehim grafiklerine geilir. Veri toplama sistemi ekil 3.4de gsterilmektedir.

ekil 3.4: Veri toplama sistemi.

46

3.4.4.1. Krlma enerjilerinin hesaplanmas

Bir numunenin yk-sehim erisi oluturulduunda, bu erinin altnda kalan alan hesaplanarak krlma sresince harcanan enerjiye geilmektedir. Snek

malzemelerde ekil deitirme kapasitesi yksek olduu iin, krlma annda byk sehimlere ulalmakta ve harcanan enerji artmaktadr. Burada, numunelerin yksehim erileri elde edilerek krlma enerjileri hesaplanabilmektedir. retilen numunelerde elik lifler kullanld iin krlma yava gereklemekte ve sehim miktar artmaktadr.

ekil 3.5de rnek bir yk-sehim erisi grlmekte ve krlma enerjisinin nasl
hesapland gsterilmektedir.

o = 10 mm ekil 3.5: rnek bir yk-sehim erisi.

Gf = (Wo + mgo ) / Alig Wo = Yk-Sehim erisi altnda kalan alan (Nm) m = Kiriin mesnetler arasnda kalan arl (kg) g = Yer ekimi ivmesi (9.81 m/sn2) o = Kiriin gme srasndaki deformasyonu (m), elik lifli betonlarda o = 10 mm, Alig = Etkin kesit alan (m2) Bu deneylerde kullanlan 70x70x280 mm boyutundaki prizmalarn etkin kesit alan 40x70 mm olarak seildi ve orta noktalarndan elmas testere yardmyla, 30 mmlik entikler ald. Numuneler ekil 3.3 de grlen ekilde, Instron marka ykleme makinasna yerletirildi. Ykleme hz, 0-1,25 mm iin 0,05 mm/dak, 1,25-2,5 mm

(3.2)

47

iin 0,1 mm/dak ve 2,5 mmden sonras iin de 1,25 mm/dak olarak belirlendi. Bylece her numune iin yk-sehim erileri elde edildi ve bu erilerin altnda kalan alanlar yardmyla krlma enerjileri hesapland. Bu deerler, Tablo 3.11 Sertlemi Beton zelikleri tablosunda grlmektedir.

3.4.4.2. Net eilme dayanmlarnn hesaplanmas

Numunelerin eilme dayanmlar, aadaki bant kullanlarak hesaplanmaktadr. Fnet = ( 3PL) / 2BD2 Fnet = Net eilme dayanm P = Krlma yk (N) L = Mesnetler aras uzaklk (mm) B = Numune kesitinin genilii (mm) D= Numune kesitinin ykseklii (mm) Numunelere ait net eilme dayanm deerleri, Tablo 3.11 Sertlemi Beton zelikleri tablosunda grlmektedir.

(3.3)

48

Tablo 3.11: Sertlemi beton zelikleri

Karm Kodu Kp Basn Dayanm (MPa) Silindir Basn Dayanm (MPa) Elastisite Modl (MPa) Yarma ekme Dayanm (MPa) Krlma Enerjisi (N/m) Net Eilme Dayanm (MPa) MN MS ON OS ZN ZS XN XS OZN OZS OXN OXS

87,3

111,3

116,3

156,0

122,0

147,7

112,3

143,0

112,7

139,0

133,0

163,7

131,2

136,3

146,7

175,1

113,4

133,8

130,0

149,8

143,7

144,3

133,1

149,4

44100

44100

45400

45100

41600

38500

45900

45100

44600

42800

48100

41300

49

8,7

9,4

12,4

15,5

13,5

16,0

15,6

17,0

15,0

15,4

15,1

17,6

181

201

6043

6778

14254

14079

21617

24821

8067

10343

19829

20140

10,2

12,8

23,8

25,4

35,2

37,4

37,7

44,9

28,1

35,7

38,5

45,8

49

4. DENEY SONULARININ DEERLEND R LMES 4.1. Kp Basn Deneylerinden Elde Edilen Sonularn Deerlendirilmesi
Betonda elik lif kullanmnn basn dayanmna etkisi ok belirgin deildir. Ancak, ksa kesilmi OL 6/16 liflerinin mikro atlak oluumunu engelleyerek, elastik blgedeki davran iyiletirmesi beklenmektedir. Kp basn deneylerinden elde edilen deerler Tablo 3.11de ve bu deerlerin lif tipi ve kr durumuna gre deiimleri de ekil 4.1de grlmektedir. Z ve X numuneleriyle kyaslandnda, en yksek kp basn dayanmlar, beklenildii gibi O numunelerinden elde edilmitir. OL 6/16 liflerinin ZP 305 ve ZP 305 X lifleriyle karma olarak kullanld OZ ve OX numunelerine bakldnda, OZ numunelerinin basn dayanmlar tekil lifli O ve Z numunelerinin deerlerinden dk kmtr. Ancak bu durum OX numunelerinde tam tersi bir etki gstermitir. OX numunelerinden elde edilen deerler hem O numunelerinden hem de X numunelerinden fazla kmtr. Bunun nedeninin, yksek dayanml betonda yksek dayanml mezo ve makro liflerin birarada

kullanlmasnn, mezo ve makro atlaklarn engellenmesindeki olumlu etkisinin olduu dnlmektedir.

ekil 4.1: Kp basn dayanmlarnn lif tipi ve kr durumuna gre deiimi ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)
Betona buhar kr uygulanmas, matris dayanmn artrmakta ve bylece liflerle olan aderansta da nemli bir art grlmektedir. Matrisle lifler arasndaki aderansn

50

artmas ise dayanm artrmaktadr. Kp basn deneylerinden elde edilen dayanm deerlerine bakldnda, buhar kr uygulanan numunelerin kp basn dayanmlar, normal kr uygulanan numunelerinkine gre %21-34 civarnda artmtr. Lifleri tekil olarak ieren O, Z ve X numuneleri incelendiinde, O ve X numunelerinde buhar krnn kp basn dayanmlar zerindeki etkisinin daha belirgin olduu grlmektedir. Buhar kr uygulanmasyla, O numunelerinin kp basn dayanmlarnda %34, X numunelerininkinde ise %28lik bir art gzlenmitir. Bu art oran Z numunelerinde %21dir. O ve X numunelerindeki bu belirgin artn, bu numunelerde kullanlan liflerin yksek dayanml olmasndan kaynakland dnlmektedir. Tm numunelere ait kp basn dayanmlar EK A, Tablo A.1de verilmitir.

4.2. Silindir Basn Deneylerinden Elde Edilen Sonularn Deerlendirilmesi 4.2.1 Silindir basn dayanmlarnn deerlendirilmesi
Silindir basn deneylerinden elde edilen krlma yklerinin, numune kesit alanna blnmesiyle hesaplanan silindir basn dayanmlar Tablo 3.11de, dayanmlarn lif tipine ve kr durumuna gre deiimleri ise ekil 4.2de grlmektedir. Silindir basn dayanmlarnda, en byk deerler beklenildii gibi, O numunelerinden elde edilmitir. En dk basn dayanm deerleri ise Z numunelerine aittir. Dier numunelerde, lif tipi basn dayanmn nemli derecede etkilememitir.

Silindir Basn Dayanm (MPa)

200

100

S N

0
M O Z X OZ OX

Lif Tipi

ekil 4.2: Silindir basn dayanmlarnn lif tipi ve kr durumuna gre deiimi. ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)

51

Buhar kr uygulanmas, tm numunelerin basn dayanmlarnda bir miktar art meydana getirmitir. En byk art, %20 orannda O numunelerinde grlmektedir. ON numunelerinin ortalama dayanm 147 MPa iken, OS numunelerinde bu deer 176 MPaa kmtr. Tm numunelere ait silindir basn dayanmlar EK B, Tablo B.1de verilmitir.

4.2.2. Elastisite modllerinin deerlendirilmesi

Silindir basn deneylerinden elde edilen yk-deplasman deerlerinden, gerilme-ekil deitirme deerlerine geilmi ve gerilme-ekil deitirme erileri izilmitir. Bu erilerin eimlerinden elde edilen elastisite modllerinin ortalama deerleri Tablo 3.11de ve bu deerlerin lif tipi ve kr durumuna gre deiimleri ekil 4.3de grlmektedir. Elastisite modl deerlerinin, lif tipinden ve kr durumundan nemli derecede etkilenmedii grlmtr.

ekil 4.3: Elastisite modllerinin lif tipi ve kr durumuna gre deiimi. ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)
Tm numunelere ait elastisite modlleri EK B, Tablo B.2de verilmitir.

4.3. Yarmada ekme Deneylerinden Elde Edilen Sonularn Deerlendirilmesi

Disk numunelere uygulanan yarmada ekme deneylerinden elde edilen krlma yklerinin, 3.1 denkeleminde yerine konulmasyla hesaplanan yarmada ekme dayanmlarnn ortalama saysal deerleri Tablo 3.11de, lif tipi ve kr durumuna gre deiimleri ise ekil 4.4de grlmektedir. Betona lif katlmas, yarmada ekme dayanmlarn buhar krllerde %64-87, normal krllerde ise %43-79 orannda artrmtr. 52

Buhar kr uygulanan numunelere bakldnda, lifsiz numunelere gre en byk artlar, yksek mukavemetli ve kancal ulu ZP 305 X liflerinin, tekil olarak ve OL 6/16 lifleriyle karma olarak kullanld numunelerden elde edilmitir. Matris dayanmnn artmas, yksek mukavemetli liflerin daha yksek kapasitede almasn saladndan, ekme dayanmlarnn artt dnlmektedir. O, Z ve OZ numunelerinin ekme dayanmlarndaki art, X ve OX numunelerine gre daha azdr.

ekil 4.4: Yarmada ekme dayanmlarnn lif tipi ve kr durumuna gre deiimi. ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)
Normal krl numuneler incelendiinde, yarmada ekme dayanmlarnda lifsiz numunelere gre ok nemli artlar olmasna karn, lif tiplerine gre olan deiim ok byk deildir. Ancak, en nemli artlar beklenildii gibi uzun ,kancal ve yksek mukavemetli liflerin kullanld X ve OX numunelerinden elde edilmitir. En dk artlar ise ekme dayanmnda ok fazla etkili olmad bilinen OL 6/16 liflerinin tekil olarak kullanld O numunelerinde grlmtr. Tm numunelere ait yarmada ekme dayanmlar EK C, Tablo C.1de verilmitir.

53

4.4. RILEM Krlma Enerjisi Deneylerinin Deerlendirilmesi 4.4.1. RILEM krlma enerjilerinin deerlendirilmesi
Numunelerin krlmas srasnda harcanan enerji, dolaysyla da numunelerin sneklii, yk-sehim erilerinin altnda kalan alanlara baldr. RILEM krlma enerjisi deneylerinden, tm numuneler iin elde edilen yk-sehim erileri EK Dde verilmitir. Bu erilerden, her bir numune eidi iin ortalama bir eri seilerek bunlarn normal kr ve buhar kr iin ayr ayr birarada topland grafikler ise

ekil.4.5 ve ekil 4.6da grlmektedir.

ekil 4.5: Normal kr uygulanan numunelerin ortalama yk-sehim erileri.

ekil 4.6: Buhar kr uygulanan numunelerin ortalama yk-sehim erileri.

54

Denklem 3.2 kullanlarak hesaplanan krlma enerjilerinin ortalama saysal deerleri Tablo 3.11de, bu deerlerin lif tipine ve kr durumuna gre deiimi ise ekil 4.7de grlmektedir.

ekil 4.7: Krlma enerjilerinin (Gf) lif tipi ve kr durumuna gre deiimi. ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)
Lifsiz M numuneleriyle kyaslandnda, btn lif tiplerinin krlma enerjilerinde nemli artlar grlmektedir. Gevrek davran gsteren M numunelerine lif eklenmesiyle, ekme gerilmeleri karlanabilmekte ve bylece snek bir davran salanmaktadr. Lif eklenen numunelerin krlma ncesindeki sehim kapasiteleri de olduka yksektir. Lifsiz numunelere buhar kr uygulanmas, krlma enerjilerini %11 artrmtr. Buhar kr uygulanan MS numunelerin ortalama krlma enerjisi, 207 N/mdir. Lifsiz numuneler gevrek bir davran gstermi ve maksimum yk sonrasnda, enerji yutmadan krlmlardr. MN ve MS numunelerinin ortalama yk-sehim erilerinin bir arada gsterildii grafikler ekil 4.8de grlmektedir.

ekil 4.8: Normal krl ve buhar krl lifsiz numunelerin yk-sehim erileri. ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)

55

En byk artlar beklenildii gibi, 30 mm boyunda ve yksek dayanml ZP 305 X liflerinin kullanld X numunelerinden elde edilmitir. Narinlikleri yksek olan ve kancal ulu olan bu lifler, atlaklar byk boyutlara ulatnda dahi yk iletebilmektedirler. Ayrca, matris dayanmnn, lif dayanmnn, matris-lif

aderansnn yksek olmas ve yeterli aderans boyu nedeniyle, bu lifler olduka yksek bir kapasitede almakta ve bylece krlma enerjisinde nemli artlar grlmektedir. Bu liflerin kullanld normal krl XN ve buhar krl XS numunelerin ortalama yk-sehim erileri ekil 4.9da grlmektedir. Bu numunelere buhar kr uygulanmas, krlma enerjilerini %15 artrmtr. Bu artn nedeninin, 90C kr uygulanan numunelerde, silis dumannn puzolanik etkisinin daha belirgin olmasndan ve matris dayanmn artrmasndan kaynakland dnlmektedir.

ekil 4.9: XN ve XS numunelerinin yk-sehim erileri. ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)

Krlma enerjisinde, lifsiz numunelere gre en kk artlar, ksa kesilmi, dz ve yksek dayanml OL 6/16 liflerinin tekil olarak kullanld O numunelerinden elde edilmitir. Ksa kesilmi liflerin asl etkisi, elastik blgedeki davran

iyiletirmeleridir. Bu lifler, beton iinde oluan mikro atlaklarn engellenmesinde olduka etkilidirler. Bu liflerin dayanmlar yksek olduu halde, narinliklerinin dk olmas nedeniyle, atlaklar byk boyutlara ulatnda, betondan syrlarak yk iletimini salayamadklarndan, maksimum yk sonras davranta etkili deildirler. Bu nedenle, krlma enerjilerindeki en kk art O numunelerinde grlmtr. Normal krl ON ve buhar krl OS numunelerinin ortalama yksehim erileri ekil 4.10da verilmitir. OS numunelerinin krlma enerjileri, ON numunelerinkine gre %12 art gstermitir.

56

ekil 4.10: ON ve OS numunelerinin yk-sehim erileri. ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)

OX numunelerinden elde edilen deerlere bakldnda, krlma enerjisi deerleri O ve X numunelerinin arasnda, X numunelerine yakn bir deer almtr. Bu numunelerde kullanlan liflerin dayanmlarnn yksek ve birbirine eit olmas, krlma enerjilerini olumlu etkilemitir. Maksimum yk sonras davrana daha fazla etkisi olduu bilinen ZP 305 X liflerinin kullanm yzdesi, OX numunelerinde, X numunelerine gre daha dktr. Buna ramen, OL 6/16 ve ZP 305 X liflerinin karma olarak kullanlmas krlma enerjilerini nemli derecede artrmtr. Ayrca, elastik blgedeki davran iyiletirmesi beklenen OL 6/16 liflerinin etkisi, OX numunelerinde olduka belirgindir. Dier liflerin maksimum ykleriyle

kyaslandnda, en byk deer bu numunelerden elde edilmitir. Normal kr uygulanan OXN ve buhar kr uygulanan OXS numunelerine ait ortalama yksehim erileri ekil 4.11de verilmitir. Buhar kr uygulanmas, krlma enerjilerini artrmtr.

ekil 4.11: OXN ve OXS numunelerinin yk-sehim erileri. ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)
ZP 305 liflerinin tekil olarak kullanld, Z numunelerinin krlma enerjilerinde, lifsiz numunelere gre nemli artlar olmutur. Tekil liflerle kyaslandnda, bu

57

numunelerin krlma enerjileri beklenildii gibi, O numunelerinden yksek, X numunelerinden dktr. Normal krl ZN ve buhar krl ZS numunelerine ait ortalama yk-sehim erileri ekil 4.12de grlmektedir. Bu numunelerde, krn etkisi belirsizdir.

ekil 4.12: ZN ve ZS numunelerinin yk-sehim erileri. ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)

OL 6/16 ve ZP 305 liflerinin karma olarak kullanld OZ numunelerine bakldnda, krlma enerjileri lifsiz numunelere gre nemli derecede artmtr. O numuneleriyle kyaslandnda, ksa liflerin %50 orannda uzun liflerle

yerdeitirilmesi, beklenildii gibi krlma enerjisini etkilemi ve numunelerin daha snek bir davran gstermesini salamtr. Ancak, uzun liflerin tekil olarak kullanld Z numunelerinin seviyesine ulaamadklar grlmtr. Normal krl OZN ve buhar krl OZS numunelerinin ortalama yk-sehim erileri ekil 4.13de grlmektedir. Bu numunelere buhar kr uygulanmas, krlma enerjilerini %28 orannda artrmtr.

ekil 4.13: OZN ve OZS numunelerinin yk-sehim erileri. ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)
Tm numunelere ait krlma enerjilerinin saysal deerleri EK D, Tablo D.1de verilmitir.

58

Krlma enerjisi uygulanan numunelere ait fotoraflar, EK E de verilmitir. Bu numuneler incelendiinde, lifsiz M numuneleri enerji yutmadan ve gevrek bir biimde krlmlardr. Ksa kesilmi liflerin kullanld O numunelerinde, liflerin matristen syrlarak ayrld gzlenmitir. Bu lifler hem dz ekilli olduklarndan hem de aderans boylar yetersiz kaldndan, atlaklarn boyu bydnde yk iletimini salayamam ve syrlmlardr. Uzun ve kanca ulu liflerin kullanld Z ve X numunelerinde de liflerin byk lde matristen syrlarak ayrld ve liflerin kancalarnn bir miktar ald grlmtr. Lifli numuneler genel olarak, snek bir davran sergilemi, uzun srede ve byk lde enerji yutarak krlmlardr.

4.4.2. Net eilme dayanmlarnn deerlendirilmesi

Boyutlar 70x70x280 mm ve etkin kesit alan 40x70 mm olan prizmalar zerinde uygulanan noktal eilme deneyleri sonucunda elde edilen krlma ykleri, denklem 3.3de yerine konularak net eilme dayanmlar, her bir numune iin hesaplanmtr. Bu dayanmlarn saysal deerleri Tablo 3.11de, lif tipi ve kr durumuna gre deiimleri ise ekil 4.14de grlmektedir.

ekil 4.14: Net eilme dayanmlarnn lif tipi ve kr durumuna gre deiimi. ( S = Buhar kr, N = Normal su kr)
Normal kr uygulanan lifsiz numunelerle kyaslandnda, lif eklenmesi net eilme dayanmlarn olduka artrmtr. Eilme dayanmlarnda en etkili liflerin uzun ve kancal lifler olmas beklenmektedir. Net eilme dayanmndaki en byk artlar, OX numunelerinde grlmtr. Bu numunelerin net eilme dayanm, lifsizlere gre 3,8 kat artarak 38,5 MPa deerine ulamtr. OX numunelerinde kullanlan yksek dayanml ksa kesilmi OL 6/16 lifleri mikro atlaklarn engellenmesinde olduka etkili olmaktadr. ZP 305 X lifleri ise uzun, kancal ve yksek dayanml lifler olup, 59

atlaklar byk boyutlara ulatnda dahi yk iletimini salayarak, atlaklar arasndaki kpr vazifesini grmeye devam ederler. Bu liflerin karma olarak kullanlmas net eilme dayanmlarnda en iyi sonucu vermitir. Bu numuneleri, 3,7 kat artla X numuneleri, 3,5 kat artla Z numuneleri, 2,8 kat artla OZ numuneleri ve 2,3 kat artla O numuneleri takip etmektedir. Numunelere buhar kr uygulanmas, net eilme dayanmlarnda %6-27 orannda artlara neden olmutur. Buhar kr uygulanan numunelerin net eilme dayanmlarnn lif tiplerine gre deiimi, normal kr uygulanan numunelerle

paralellik gstermektedir. Lifsiz numunelere gre en byk art OX numunelerinden elde edilmitir. Bu numunelerin net eilme dayanmlar 3,6 kat artarak 45,8 MPa deerine ulamtr. Bu numuneleri 3,5 kat artla X numuneleri, 2,9 kat artla Z numuneleri, 2,8 kat artla OZ numuneleri ve 2 kat artla O numuneleri izlemektedir. Tm numunelere ait net eilme dayanmlarnn saysal deerleri EK D, Tablo D.2de verilmitir.

4.5. Deney Sonularnn Yksek Scaklkta Kr Uygulanarak Yaplan Bir almayla Karlatrlmas
Doru [44] tarafndan ayn bileimler kullanlarak yaplan almada, numunelere kalptan karldktan sonra, 3 gn boyunca 200C de yksek scaklk kr uygulanm ve bu krn yksek performansl elik tel donatl betonlarn mekanik davranna etkileri aratrlmtr. 200C de yksek scaklk kr uygulanan numuneler C ile gsterilmektedir.

ekil 4.15de, 90Cde buhar kr ve 200Cde yksek scaklk kr uygulanan

numunelerin kp basn dayanmlar gsterilmektedir. Elde edilen deney sonularna bakldnda, 200Cde yksek scaklk kr uygulanan lifli numunelerde kp

basn dayanmlar, 90Cde scak kr uygulanan numunelere gre en az % 18 orannda OX ve en fazla %32 orannda O numunelerinde artmtr.

60

ekil 4.15 : Kp basn dayanmlar ( C = Etv kr, S = Buhar kr, N = Normal su kr) ekil 4.16da, 90Cde scaklk kr ve 200Cde yksek scaklk kr uygulanan
numunelerin silindir basn dayanmlar gsterilmektedir. Elde edilen deney sonularna gre, 200Cde yksek scaklk kr uygulanan numunelerde silindir basn dayanmlar, 90Cde scak kr uygulanan numunelere gre daha fazla artmtr.

ekil 4.16 : Silindir basn dayanmlar ( C = Etv kr, S = Buhar kr, N = Normal su kr) ekil 4.17de, 90Cde buhar kr ve 200Cde yksek scaklk kr uygulanan
numunelerin elastisite modllerinin karlatrlmas gsterilmektedir. Scaklk krlerinin elastisite modllerinde belirgin bir deiiklik meydana getirmedii grlmektedir.

61

ekil 4.17 : Elastisite modl deerleri ( C = Etv kr, S = Buhar kr, N = Normal su kr) ekil 4.18de, 90Cde buhar kr ve 200Cde yksek scaklk kr uygulanan
numunelerin yarmada ekme dayanmlarnn karlatrlmas grlmektedir. Standart kr ile kyaslandnda, her iki scaklk krnde de, yarmada ekme dayanmlarnn artt grlmektedir. 90Cde buhar kr ve 200Cde yksek scaklk kr uygulanan numunelerin yarmada ekme dayanmlar olduka yakndr. 90Cde buhar kr uygulanan lifsiz numunelerin yarmada ekme dayanmlarnda daha yksek deerler elde edilmitir. 200Cde yksek scaklk kr uygulanan numunelerdeki dn sebebi, scaklk etkisiyle olutuu dnlen mikro atlaklarn betonun dayanmn olumsuz ynde etkilemesidir.

ekil 4.18 : Yarmada ekme dayanmlar ( C = Etv kr, S = Buhar kr, N = Normal su kr)

62

ekil 4.19da, 90Cde buhar kr ve 200Cde yksek scaklk kr uygulanan

numunelerin net eilme dayanmlar grlmektedir. 90Cde buhar kr ile 200Cde yksek scaklk kr uygulanan numunelerin net eilme dayanmlar birbirine yakn deerler almtr. Lifsiz numunelere yksek scaklkta kr uygulanmas, yarmada ekme dayanmlarnda olduu gibi, net eilme dayanmlarnda da de sebep olmutur.

ekil 4.19 : Net eilme dayanmlar ( C = Etv kr, S = Buhar kr, N = Normal su kr) ekil 4.20de, 90Cde buhar kr ve 200Cde yksek scaklk kr uygulanan
numunelerin krlma enerjilerinin karlatrlmas gsterilmektedir. Yksek

scaklkta kr uygulanan numunelerin krlma enerjileri, 90Cde scaklk kr uygulanan numunelere gre, en fazla %21 art ile X numunelerinde grlmtr. Scakln ykselmesiyle, beton bileimindeki malzemelerden gelen silisin, puzolonik etkisi belirgin hale gelmektedir. imentonun hidratasyonu sonucu aa kan serbest kirecin bu ekilde balanmasyla, daha yksek dayanml bir matris elde edilmektedir. Yksek scaklkta kr grm numunelerde, matris dayanmnn artmasyla, daha yksek lif-matris aderans olumaktadr. Yksek dayanml liflerin, yksek dayanml matriste daha iyi performans gstermesi nedeniyle, X numunelerinin krlma enerjilerinde meydana gelen art dier numunelere gre daha fazladr.

63

ekil 4.20 : Krlma enerjileri ( C = Etv kr, S = Buhar kr, N = Normal su kr)

64

5. GENEL SONULAR VE LER ALIMALAR N NER LER 5.1. Genel Sonular

Sunulan bu almada elde edilen sonular aadaki ekilde zetlenebilir: Standart kr uygulanan numunelerle kyaslandnda, betona 90Cde uygulanan

buhar kr, betonun mekanik zeliklerinde genel arta neden olmaktadr. Bu art, numunelerde kullanlan silis dumannn ve silis kumlarnn yapsndaki silisin, yksek scaklk ile aktif hale gelmesi ve imentonun hidratasyonu sonucu oluan serbest kireci balamasyla aklanabilir. Bylece daha sk bir matris elde edilmekte ve lif-matris aderans artmaktadr. Betona hacimce %3 orannda elik lif eklenmesi, bata krlma enerjileri ve net

eilme dayanmlar olmak zere, basn dayanmlar ile yarmada ekme dayanmlarn artrmtr. Lifsiz M numuneleri gevrek bir davran gsterirken, lif kullanm ile birlikte

snek davran salanm ve numuneler yksek miktarda enerji yutarak, kontroll ve uzun srede krlmtr. Bylece, yksek dayanml betonlarn en byk problemi olan gevreklik sorunu, lif kullanmyla ortadan kaldrlmtr. Buhar kr uygulanan numunelerin kp basn dayanmlarnda, lifsiz numunelere

gre, %25-%48 orannda art grlmtr. En byk dayanm 164 MPa ile OXS numunelerinden elde edilmitir. Normal kr uygulanan numunelerin kp basn dayanmlar ise %23-%53 orannda artm olup, en byk deer 133 MPa ile yine OXN numunelerinden elde edilmitir. Lif eklenmesi, buhar kr uygulanan OS, XS, OZS ve OXS numunelerinin

silindir basn dayanmlarn %7-%29 orannda artrken, ZS numunelerinin dayanmlarnda bir miktar azalma grlmtr. En byk silindir basn dayanmna sahip olan OS numunelerinin dayanmlar, 176 MPadr. Normal krl ON, XN, OZN ve OXN numunelerinin silindir basn dayanmlar az miktarda artarken, en byk dayanm yine ON numunelerinden elde edilmitir. ON ortalama basn dayanm 146 MPadr. 65 numunelerinin

Elastisite modl deerleri, lif tipinden ve kr durumundan nemli derecede

etkilenmemitir. Yarmada ekme dayanmlar, hacimce %3 lif kullanlmasyla birlikte, olduka

artmtr. Buhar kr uygulanan numunelerde %64-%87 orannda bir art grlrken, normal kr uygulanan numunelerde %43-%79 orannda bir art elde edilmitir. Betona hacimce %3 orannda lif eklenmesinin en byk etkisi, krlma

enerjilerinde grlmtr. Buhar kr uygulanan numunelerin krlma enerjileri,lifsiz numunelere gre 34-123 kat artarken, normal krl numunelerin krlma enerjilerinde 33-119 kat art sz konusudur. En byk krlma enerjileri, XN ve XS numunelerinden elde edilmi olup, deerleri srasyla, 21617 N/m ve 24821 N/mdir. Lif kullanmnn net eilme dayanmlarndaki etkisi de olduka dikkat ekicidir.

Buhar kr uygulanan numunelerin net eilme dayanmlar, 2-3,6 kat arasnda artarken, normal kr uygulanan numunelerin net eilme dayanmlar, 2,3-3,8 kat arasnda artmtr. Her iki kr durumu iinde en byk artlar, OX numunelerinden elde edilmitir. OXS numunelerinin net eilme dayanm 45,8 Mpa, OXN numunelerinin net eilme dayanmlar da 38,5 MPadr. Krlma enerjilerinin ve net eilme dayanmlarnn artrlmasnda en etkili liflerin,

yksek dayanml, kanca ulu ve 30 mm boyundaki ZP 305 X lifleri olduu grlmtr. Ksa ve dz kesilmi OL 6/16 liflerinin krlma enerjileri ve net eilme

dayanmlar zerindeki etkisi az olmakla birlikte, bu lifler basn dayanmlarnda nemli artlar meydana getirmitir. Yksek dayanml mezo (OL 6/16) ve makro (ZP 305 X) liflerin birarada

kullanlmas, krlma enerjilerini, net eilme dayanmlarn ve yarmada ekme dayanmlarn nemli derecede artrmtr. Ayrca en yksek kp basn dayanmlar da bu numunelerden elde edilmitir.

66

5.2. leri almalar in neriler

Bu blmde, yaplan almann devam niteliinde aratrlmas gereken konular ele alnmtr. retilen betonlarn mikro yapsnn iyiletirilmesi iin, iri agrega kullanm

ortadan kaldrlm, bylece daha homojen bir yap elde edilebilmitir. Silis duman gibi ok ince taneli malzemelerin kullanlmas, daha boluksuz ve daha sk bir matris elde edilmesini salamtr. Ayrca, betona sertleme sonras buhar kr uygulanmasyla, ikincil hidratasyon rnleri byk lde balanarak, matris dayanm artrlmtr. Su/balayc orannn da olduka dk olmas nedeniyle, geirimliliin dk olmas beklenmektedir. Bu almalarn sonucunda, retilen betonlarn durabilitesinin olduka yksek olaca dnlmektedir. Bu betonlara durabilite deneylerinin uygulanmas ve mikro yaplarnn incelenmesi

nerilmektedir. Yksek performansl betonda, su/imento orannn drlmesiyle karlalan en

byk problemlerden birisi otojen rtre oluumudur. imentonun hidratasyonu iin gereken suyun, i suyun absorbe edilmesiyle salanmas, klcal mikro boluklarn aplarn drmekte, bunun sonucunda ekme kuvvetlerinin artmasyla makro boyutta bzlme meydana gelmektedir. Gerekli nlemler alnmadnda, erken yalardaki atlaklara sebep olan bu durumun incelenmesi nerilmektedir. Betonda kullanlan imentonun slfat ierii ve niteliinden kaynaklanan, ayrca

sl ilem uygulanan betonlarda daha sk gzlenen bir durabilite problemi olan gecikmi etrenjit oluumu incelenmelidir. Bu almada, hacimce %3 orannda lif kullanlmas ve buhar kr

uygulanmasyla olduka yksek krlma enerjisi deerleri elde edilmitir. Uygulama alanlarnn daha iyi belirlenebilmesi asndan, bu numunelerin darbe dayanmlarnn da incelenmesi gerekmektedir.

67

KAYNAKLAR
[1] Van Mier, J.G.M., 2004. Cementitious Composites With High Tensile Strength And Ductility Through Hybrid Fibres, Sixth Rilem Symposium on

Fibre-Reinforced Concretes (FRC), Varenna, Italy, 20-22 September.

[2] Tademir, M.A., Bayramov, F., Kocatrk, A.N., Yerlikaya, M., Betonun Performansa Gre Tasarmnda Yeni Gelimeler, Beton 2004

Kongresi Bildiriler, stanbul,2004, 24-57.

[3] http://e-egitim.teknolojikarastirmalar.com/yapi-malzemesi/beton/6.HTM [4] Richard, P. and Cheyrezy, M., 1995. Composition of Reactive Powder Concrete, Cement and Concrete Research, 25, 1501-1511. [5] Tademir, M.A. ,Karihaloo, B.H., Bayramov, A.N., Yerlikaya, M. ve

Snmez, R., 2004. Betonarme Yaplarn Onarm ve Glendirilmesi

in yksek Dayanml/Yksek Performansl Betonlar, Yksek Performansl Lif Donatl Kompozitler ve Kendiliinden Yerleen Betonlar, 14. ERMCO Kongresi, Helsinki, 16-18 Haziran . [6] engl, C., 2002. SIFCON, Bitirme almas, T naat Fakltesi. [7] Tademir, M. A., Bayramov, F. , Yksek Performansl imento Esasl Kompozitlerin Mekanik Davran, T Dergisi, Aralk 2002, 1-2, 125-144. [8] Ma, J. and Schneider, H., 2002. Properties of Ultra High Performance Concrete, LACER, 7, 25-32. [9] Walraven, J., 1999. The Evolution of Concrete, Structural Concrete, P1. 3-11. [10] Tademir, M.A., Bayramov, F., Aar, A.afak ve Yerlikaya, M., 2005. elik Tel Donatl Betonlarn Performansa Dayal Tasarm, 6. Ulusal Beton

Kongresi, T, stanbul, 16-18 Kasm, 33-43.

[11] Ekinciolu, . , 2003. Karma lif ieren imento esasl kompozitlerin mekanik davran-bir optimum tasarm, Yksek Lisans Tezi, T Fen Bilimleri Enstits. [12] Balaguru, P.N. and Shah, S.P., 1992. Fiber Reinforced Cement Composites, McGraw-Hill,Inc, Singapore. [13] engl, C., 2005. Kendiliinden yerleen elik lif donatl betonlarn mekanik davranna su/ince malzeme oran ile lif dayanmnn etkisi, Yksek

Lisans Tezi, T Fen Bilimleri Enstits.

68

[14] Sahmaran, M., Yurtseven, A., Yaman, I.O., Workability of Hybrid Fiber Reinforced Self-Compacting Concrete, Building and Environment, 40, 1672-1677. [15] Frat, M.T., 1996. Silis duman ieren yksek mukavemetli betonlarn enerji tutma kapasitelerinin arttrlmasnda elik lif kullanmnn etkisi,

Yksek Lisans Tezi, T Fen Bilimleri Enstits.

[16] TS 10513, 1992. elik teller-beton takviyesinde kullanlan, Trk Standartlar

Enstits, Ankara.
[17] http://irc.nrc-cnrc.gc.ca/pubs/cdb/cdb223_e.html [18] Bayramov, F., 2004. imento esasl kompozit malzemelerin optimum tasarm,

Doktora Tezi, T Fen Bilimleri Enstits.

[19] Bayasi, Z. and Soroushian P., 1991. Fiber Type Effects on the Performance of Steel Fiber Reinforced Concrete, ACI Materials Journal, 88, 129-134. [20] Vodicka, J., Spura, D., Kratky, J., 2004. Homogeneity of Steel Fiber Reinforced Concrete, Sixth Rilem Symposium on Fibre-Reinforced

Concretes (FRC), Varenna, Italy, 20-22 September.

[21] zyurt, N., 2000, Ultra yksek dayanml imento esasl malzemelerin mekanik davran, Yksek Lisans Tezi, Bilimleri Enstits. [22] Teruzzi, T., Cadoni, E., Frigeri, G., Cangiano, S., Plizzari, A., 2004. Durability Aspects of Steel Fibre Reinforced Concrete, Sixth Rilem kompozit T Fen

Symposium on Fibre-Reinforced Concretes (FRC), Varenna, Italy, 2022 September.

[23] zyurt, N. , 2002. Karma lifli yksek performansl betonlarn mekanik davran, Doktora Tez nerisi, T naat Fakltesi. [24] Tademir M.A., Kocatrk, A.N., Haberveren, S. ve Aslan, G., 2005. zel Prefabrike Elemanlarn Ultra Yksek Performansl Betonlarla

naat Mhendisleri Odas, 6. Ulusal Beton Kongresi-Yksek Performansl Betonlar, stanbul, 16-18 Kasm, 447457.
[25] Betterman, L.R., Ouyang, C. And Shah, S.P., 1995. Fiber-Matrix Interaction in Microfiber-Reinforced Mortar, Advanced Cement Based Materials,

retimi, TMMOB

2, 53 61.

69

[26] Yao, W., Li, J. And Wu, K., 2002. Mechanical Properties of Hybrid FiberReinforced Concrete at Low Fiber Volume Fraction, Cement and

Concrete Research, 2157, 1-4.

[27] Qian, C., Stroven, P., 2000. Fracture properties of concrete reinforced with steel polypropylene hybrid fibers, Cement and Concrete Composites,

22, 343-351.
[28] Qian, C., Stroven, P., 2000. Development of Hybrid Polypropylene-Steel Fibre-Reinforced Concrete, Cement and Concrete Research, 30, 63-69. [29] Lawler, J.S., Wilhelm, T., Zampini, D., Shah, S.P., 2002. Fracture process of Hybrid Fiber- Reinforced Mortar, Materials and Structures Journal,

36, 197-208.
[30] Ktzing, L., 1997. Use of Fiber Cocktails to Increase Ductility of High Performance Concrete, Leipzig Annual Civil Eng. Report(LACER), LACER, 2, 125-133. [31] Komlos, K., Babal, B. and Nrnbergerova, T., 1995. Hybrid Fiber-Reinforced Concrete Under Repeated Loading, Nuclear Engineering and Design,

156, 195-200.
[32] Kim, N.W., Saeki, N. and Horiguchi, T., 1999. Crack and Strength Properties of Hybrid Fiber Reinforced Concrete at Early Ages, Transactions of

the Japan Concrete Institute, 21.

[33] Banthia, N. and Nandakumar, N., 2003. Crack Growth Resistance of Hybrid Fiber Reinforced Cement Composites, Cement and Concrete

Composites, 25, 3-9.

[34] Sato, Y., Van Mier, J.G.M. and Walraven, J.C., Mechanical Characteristics of Multi-Modal Fiber Reinforced Cement Based Composites, Fifth

Rilem Symposium on Fibre-Reinforced Concretes (FRC), Lyon, France, 13-15 September.

[35] Banthia, N., Yan, N., Bindiganalive, V., 2000. Development and Application of High Performance Hybrid Fiber Reinforced Concrete, Fifth Rilem

Symposium on Fibre-Reinforced Concretes (FRC), Lyon, France, 1315 September.

[36] Yeinobal, A., 2005. Silis Duman ve imento ile Betonda Kullanm, TMB/AR-GE Enstits, Ankara.

70

[37] Goldman, A. and Bentur, A., 1993. The Influence of Strength Microfillers on Enhancement of Concrete Strength, Cement and Concrete Research,

23, 962-972.
[38] Long, G., Wang X. and Xie Y., 2002. Very- High Performance Concrete with Ultrafine Powders, Cement and Concrete Research, 32, 601-605. [39] Eren, . and elik, T., 1997. Effect of Silica Fume and Steel Fibers on Some Properties of High-Strength Concrete, Construction and Building

Materials, 11, 373-392.

[40] Postacolu, B., 1986. Beton, Cilt 1., Matbaa Teknisyenleri Basmevi, stanbul. [41] Cheyrezy, M., Maret, V. and Frouin, L., 1995. Microstructural Analysis of RPC, Cement and Concrete Research, 25, 1491-1500. [42] Dugat, J., Roux, N. and Bernier, G., 1996. Mechanical Properties of Reactive Powder Concretes, Materials and Structures, 29, 233-240. [43] Papayianni, I., Tsohos, G., Oikonomou, N., Mavria, P. 2005.Influence of Superplasticizer Type and Mix Design Parameters on the Performance of Them In Concrete Mixtures , Cement and Concrete Composites,

27, 217-222.
[44] Doru, D., 2006, Yksek performansl karma elik tel donatl betonlarn mekanik davranna 200C scaklkta kr etkisi, Yksek Lisans Tezi, T Fen Bilimleri Enstits.

71

EKLER

72

EK A: Kp basn deneylerinden elde edilen sonular Tablo A.1: Kp basn dayanmlar.

Numune Kodu MN-1 MN-2 MN-3 MS1 MS-2 MS-3 ON-1 ON-2 ON-3 OS1 OS-2 OS-3 ZN-1 ZN-2 ZN-3 ZS1 ZS-2 ZS-3 XN-1 XN-2 XN-3 XS1 XS-2 XS-3 OZN-1 OZN-2 OZN-3 OZS-1 OZS-2 OZS-3 OXN-1 OXN-2 OXN-3 OXS-1 OXS-2 OXS-3 Kp Basn Dayanm (MPa) 101,0 74,0 87,0 114,0 111,0 109,0 119,0 109,0 121,0 164,0 149,0 155,0 126,0 115,0 125,0 149,0 145,0 149,0 107,0 116,0 114,0 136,0 149,0 144,0 110,0 107,0 121,0 139,0 129,0 149,0 126,0 136,0 137,0 166,0 154,0 171,0 Ortalama 87,3

111,3

116,3

156,0

122,0

147,7

112,3

143,0

112,7

139,0

133,0

163,7

73

EK B: Silindir basn deneylerinden elde edilen sonular Tablo B.1: Silindir basn dayanmlar
Numune Kodu MN-1 MN-2 MS-1 MS-2 ON-1 ON-2 OS-1 OS-2 ZN-1 ZN-2 ZS-1 ZS-2 XN-1 XN-2 XS-1 XS-2 OZN-1 OZN-2 OZS-1 OZS-2 OXN-1 OXN-2 OXS-1 OXS-2 Silindir Basn Dayanm (MPa) 124,8 137,6 136,3 90,4 144,5 149,0 184,6 165,5 115,3 111,5 126,8 140,8 122,3 137,6 150,3 149,3 144,6 142,7 145,9 142,7 138,9 127,4 148,4 150,3 Ortalama 131,2 136,3 146,7 175,1 113,4 133,8 130,0 149,8 143,7 144,3 133,2 149,4

74

Tablo B.2: Elastisite Modlleri

Numune Kodu MN-1 MN-2 MS-1 MS-2 ON-1 ON-2 OS-1 OS-2 ZN-1 ZN-2 ZS-1 ZS-2 XN-1 XN-2 XS-1 XS-2 OZN-1 OZN-2 OZS-1 OZS-2 OXN-1 OXN-2 OXS-1 OXS-2 Elastisite Modl (GPa) 44,2 44,0 42,6 45,6 45,7 45,0 46,8 43,3 41,6 49,7 38,5 48,5 51,4 45,9 45,7 44,5 68,4 44,6 38,3 47,2 48,1 51,0 39,9 42,7 Ortalama 44,1 44,1 45,4 45,1 41,6 38,5 45,9 45,1 44,6 42,8 48,1 41,3

75

EK C: Yarmada ekme deneylerinden elde edilen sonular Tablo C.1: Yarmada ekme dayanmlar
Numune Kodu MN-1 MN-2 MN-3 MN-4 MN-5 MS-1 MS-2 MS-3 MS-4 MS-5 ON-1 ON-2 OS-1 OS-2 ZN-1 ZN-2 ZN-3 ZN-4 ZN-5 ZS-1 ZS-2 ZS-3 ZS-4 ZS-5 XN-1 XN-2 XN-3 XN-4 XN-5 XS-1 XS-2 XS-3 XS-4 XS-5 OZN-1 OZN-2 OZN-3 OZN-4 OZN-5 OZS-1 OZS-2 OZS-3 OZS-4 OZS-5 OXN-1 OXN-2 OXN-3 OXN-4 OXN-5 OXS-1 OXS-2 OXS-3 OXS-4 OXS-5 Yarmada ekme 2 Dayanmlar (N/mm ) 9,6 9,2 8,0 9,4 8,7 10,9 11,3 9,5 9,2 8,1 11,1 13,8 15,2 15,8 12,7 14,3 12,6 13,7 10,3 17,3 17,2 11,8 13,5 12,6 14,8 15,1 15,8 16,6 17,3 14,6 16,6 16,9 18,7 17,5 15,8 14,7 14,1 11,7 15,4 15,8 15,0 11,6 13,7 12,3 15,0 14,3 16,4 14,7 12,7 17,8 17,4 10,8 20,4 13,8 Ortalama

8,7

9,4

12,4 15,5

13,5

16,0

15,6

17,0

15,0

15,4

15,1

17,6

76

EK D: Krlma enerjisi deneylerinden elde edilen sonular

ekil D.1: MN numunelerinin yk-sehim erileri

ekil D.2: MS numunelerinin yk-sehim erileri

77

ekil D.3: ON numunelerinin yk-sehim erileri

ekil D.4: OS numunelerinin yk-sehim erileri

78

ekil D.5: ZN numunelerinin yk-sehim erileri

ekil D.6: ZS numunelerinin yk-sehim erileri

79

ekil D.7: XN numunelerinin yk-sehim erileri

ekil D.8: XS numunelerinin yk-sehim erileri

80

ekil D.9: OZN numunelerinin yk-sehim erileri

ekil D.10: OZS numunelerinin yk-sehim erileri

81

ekil D.11: OXN numunelerinin yk-sehim erileri

ekil D.12: OXS numunelerinin yk-sehim erileri

82

Tablo D.1: Krlma enerjileri

Numune Kodu MN-1 MN-2 MS-1 MS-2 ON-1 OS-1 OS-2 OS-3 ZN-1 ZN-2 ZN-3 ZS-1 ZS-2 ZS-3 ZS-4 XN-1 XN-2 XN-3 XN-4 XS-1 XS-2 XS-3 XS-4 OZN-1 OZN-2 OZN-3 OZN-4 OZS-1 OZS-2 OZS-3 OZS-4 OXN-1 OXN-2 OXN-3 OXN-4 OXS-1 OXS-2 OXS-3 OXS-4 Krlma Enerjileri (N/mm2) 181 181 217 186 6043 6713 7888 6844 19979 14254 20298 12310 9174 15848 7144 21434 13359 23791 21800 32729 25143 35325 24499 7223 6234 8518 10293 10741 9132 11706 9794 21184 16383 24124 17625 17549 22963 22208 17840 Ortalama 181 201 6043 6778

14254

14079

21617

24821

8067

10343

19829

20140

83

Tablo D.2: Net eilme dayanmlar

Numune Kodu MN-1 MN-2 MN-2 MN-4 MS-1 MS-2 ON-1 OS-1 OS-2 OS-3 ZN-1 ZN-2 ZN-3 ZS-1 ZS-2 ZS-3 ZS-4 XN-1 XN-2 XN-3 XN-4 XS-1 XS-2 XS-3 XS-4 OZN-1 OZN-2 OZN-3 OZN-4 OZS-1 OZS-2 OZS-3 OZS-4 OXN-1 OXN-2 OXN-3 OXN-4 OXS-1 OXS-2 OXS-3 OXS-4 Eilme Dayanmlar (N/mm2) 11,3 10,9 11,5 6,9 13,4 12,1 23,8 25,6 30,5 25,2 43,6 32,4 38,0 40,6 34,4 37,3 25,0 37,6 28,7 38,8 36,8 47,7 45,6 53,3 44,3 23,4 25,7 29,8 33,7 34,5 34,0 40,2 34,1 28,1 37,7 45,3 32,4 39,0 50,6 47,3 44,4 Ortalama 11,4

12,8 23,8 25,4

35,2

37,4

37,7

44,9

28,1

35,7

38,5

45,8

84

EK E: Yaplan deneylere ait fotoraflar.

ekil E.1: Silindir basn deneyi.

ekil E.2: Yarmada ekme deneyi.

85

ekil E.3: Yarmada ekme deneyi uygulanm, lifsiz ve normal krl numune.

ekil E.4: Yarmada ekme deneyi uygulanm, lifsiz ve buhar krl numune.

ekil E.5: Yarmada ekme deneyi uygulanm lifli numune.

86

ekil E.6: MN ve MS numunelerinin krlma ekli.

ekil E.7: ON ve OS numunelerinin krlma ekli.

ekil E.8: ZN ve ZS numunelerinin krlma ekli.

87

ekil E.9: XN ve XS numunelerinin krlma ekli

ekil E.10: OZN ve OZS numunelerinin krlma ekli.

ekil E.11: OXN ve OXS numunelerinin krlma ekli.

88

ZGEM
Dilek AVAR, 1981 ylnda Sivasta dodu. lkretim ve lise eitimini Sivasta tamamlad. 1999 ylnda .T. naat Fakltesi naat Mhendislii Blmne girdi. 1999-2000 retim ylnda .T. ngilizce Hazrlk Blmn tamamladktan sonra, 2000 ylnda balad lisans renimini 2004 ylnda tamamlad. Ayn yl .T. naat Fakltesi Yap Malzemesi Anabilimdalnda yksek lisans renimine balad.

89