WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA – wprowadzenie w

podstawowe kanony i zasady kultury prawnej.

Rodzaje wypowiedzi

Funkcje wypowiedzi:
- opisowa – wypowiedź pełni funkcję opisową, wtedy, gdy opisuje rzeczywistość (pytajna,
oznajmująca, dyrektywna).
- sugestywna – wypowiedź pełni funkcję gdy sugeruje, skłania do podjęcia określonego
zachowania (wypowiedź dyrektywalna).
- ekspresyjna – gdy wypowiedź wywołuje emocje / stany emocjonalne (pozytywne lub
negatywne) u tego, do którego dana wypowiedź jest skierowana (wypowiedz dyrektywalna).
- performatywna – wypowiedź pełni funkcję per formatywną, gdy prostej czynności
psychofizycznej, bądź wypowiedzi, nadaje sens dokonania czynności konwencjonalnej.

Podstawowe rodzaje wypowiedzi dyrektywalnych:

1) Dyrektywy celowościowe – to takie wypowiedzi, które wskazują co należy
czynić, aby uzyskać określony cel.
2) Wypowiedzi optatywne (optatywy) – to takie wypowiedzi, które zawierają,
formułują życzenie.
3) Reguły sensu – to reguły, na podstawie których prostym czynnościom
psychofizycznym i wypowiedziom nadajemy sens dokonania czynności
konwencjonalnej.
4) Normy postępowania – to wypowiedź, która określonemu adresatowi
(podmiotowi) w określonych okolicznościach nakazuje/zakazuje określonego
postępowania.
- adresat normy
- okoliczności
- nakazane/zakazane zachowanie się.
 NORMY POSTĘPOWANIA W PRAWOZNAWSTWIE
Rodzaje norm postępowania:

1. Ze względu na sposób wskazania normy przez adresata, wyróżniamy normy:

INDYWIDUALNE
To takie normy, które określają adresata
poprzez wskazanie jego cech
indywidualnych w szczególności jego
nazwy (imienia i nazwiska) np. Lech
Kaczyński podpisał ustawę.
GENERALNE
To takie normy, które określają adresata
poprzez wskazanie jego cech
generalnych (rodzajowych) np. Każdy
student powinien posiadać indeks. Każdy
obywatel powinien płacić podatki.
Prezydent podpisał ustawę.

2. Ze względu na sposób wskazywania nakazanego/zakazanego działania, normy

dzielimy na:
KONKRETNE ABSTRAKCYJNE
Norma nakazuje/zakazuje podjęcia Norma nakazuje/zakazuje podjęcia
zachowania jednokrotnego i zachowania niejednokrotnego i
niepowtarzalnego. powtarzalnego.

3. Ze względu na liczbę wskazywanych adresatów dzielimy normy na:

OGÓLNE JEDNOSTKOWE PUSTE
Wskazują więcej niż Wskazują jednego Wskazują adresatów,
jednego adresata. adresata. których nie ma.

4. Ze względu na to kto jest twórcą i adresatem normy, można wyróżnić normy:

AUTONOMICZNE HETERONOMICZNE
Adresat normy autonomicznej i twórca Adresat normy heteronomicznej i twórca
tej normy, to ten sam podmiot. tej normy, to inne podmioty.

Język prawny – to wypowiedzi zawarte w tekście prawnym (ustawa, konstytucja,

rozporządzenie).
Język prawniczy – to wypowiedzi odnoszące się do tekstów prawnych tzw. wypowiedzi o
prawie.

Słowna postać normy postępowania:

- forma wypowiedzi rozkaźnikowa (wypowiedź w formie rozkazu).
- forma wypowiedzi kategoryczna - Każde „A” w okolicznościach „B”, to „A” powinno
czynić „C”.
- forma wypowiedzi hipotetyczna – Jeżeli „X” jest „A” i zachodzą okoliczności „B”, to „X”
powinien czynić „C”.

Obowiązywanie normy postępowania:

• Norma postępowania obowiązuje, bo jest skuteczna (efektywna) – adresaci tej normy
postępują zgodnie z tą normą.
• Norma postępowania obowiązuje ponieważ wskazać można przekonywujące
uzasadnienie dla jej obowiązywania. Wskazać można dwa sposoby uzasadniania
normy postępowania:
 - tetyczne – gdy norma ta została ustanowiona przez podmiot, który ma władzę nad
adresatami tychże norm, lub posiada autorytet bądź posiada uprawnienia do
stanowienia tych norm.
- aksjologiczne – gdy treść normy jest zgodna z ocenami, systemem wartości
adresatów tychże norm.

I. Zakres zastosowania normy postępowania – zakresem zastosowania normy

postępowania jest zbiór wszystkich możliwych (potencjalnych) adresatów danej
normy.
II. Zakres normowania normy postępowania – zakresem normowania normy
postępowania jest zbiór wszystkich, możliwych, potencjalnych
nakazanych/zakazanych zachowań przez normy postępowania.
III. Kiedy norma znajduje zastosowanie – wtedy, kiedy znajdzie się adresat normy i
okoliczności określone w tej danej normie.
IV. Kiedy norma jest realizowana – wtedy, kiedy adresat normy postępuje zgodnie z
treścią normy.
V. Kiedy norma jest przestrzegana – wtedy, kiedy adresat postępuje zgodnie z treścią tej
normy i czyni to świadomie.

Czynniki wpływające na przestrzeganie prawa:

- aprobata dla normy
- obawa przed sankcją

Normy prawne i ich rodzaje:

Normy prawne mają cechy norm postępowania - są ustanowione przez państwo.

Trójczłonowa koncepcja normy prawnej:
- hipotezy
- dyspozycje (co czynić?) Każdy „A” powinien czynić „B” pod sankcją „S”.
- sankcje (pod jaką sankcją?)

Normy niedoskonałe (Leges imperfectae) to normy prawne, których nie przestrzegamy i nie
mają żadnej sankcji.

Sposób pojmowania prawa:

a) w sensie przedmiotowym
Prawo to zbiór norm, który charakteryzuje się następującymi cechami:
- zbiór norm o szczególnym uzasadnieniu tetycznym
- zbiór norm generalnych i abstrakcyjnych
- zbiór norm związanych z organizacją państwową
Za których przekroczenie przewidziana jest zazwyczaj sankcja.
b) w sensie podmiotowym to złożona sytuacja prawna podmiotu, na którą składają się:
- uprawnienia
- obowiązki
- kompetencje
- przywileje
- immunitety

Powstawanie prawa, źródła prawa:

1) Proces kształtowania się prawa (czynniki wpływające na treść prawa)
2) Poprzez źródło prawa rozumie się fakt tworzący prawo (fakt prawotwórczy), bądź
wytwór faktu prawotwórczego, oraz źródło poznania prawa.
Fontes iuris eognoscendi – źródło poznania prawa
Fontes iuris oriundi – fakty prawotwórcze – czynność konwencjonalna, dzięki której
tworzone jest prawo.

Czynności konwencjonalne (rodzaje form tworzenia prawa):

- stanowienie prawa
- uznanie norm prawa zwyczajowego
- zawarcie umowy międzynarodowej
- podjęcie precedensu prawotwórczego

Wytwory faktów prawotwórczych:

- akt normatywny
- prawo zwyczajowe
- umowa międzynarodowa
-treść decyzji precedensowej