Вы находитесь на странице: 1из 28

POLIMERISASI KONDENSASI

Reaksi polimerisasi yang didasarkan pada


reaksi antara gugus-gugus fungsi yang terdapat
pada monomer yang sama atau yang berbeda.
Ciri:
Polimerisasi bertahap (step-reaction/stepwise
polimerization)
Reaksi antara 2 gugus fungsi
Syarat monomer: minimal mempunyai 2 gugus fungsi
(f = 2)
JENIS REAKSI POLIKONDENSASI
Tanpa perubahan komposisi stoikiometri
Contoh: poliuretan, polikaprolaktam (nilon-
6), polikaprolakton
Dengan perubahan komposisi stoikiometri
Contoh: poliester, poliamida (nilon-66)
STRUKTUR RANTAI
POLIKONDENSASI
tergantung pada jumlah gugus fungsi (f) yang
dipunyai monomer
Masing-masing monomer mempunyai f = 2
Rantai polimer yang dihasilkan mempunyai struktur
linear
Sifat termoplatis
Terdapat monomer yang mempunyai f > 2
Rantai yang terbentuk mempunyai struktur bercabang,
dan kemungkinan terjadi struktur rantai berikatan
silang 3D
Sifat termoset
DERAJAT POLIMERISASI (DP
n
)
REAKSI POLIKONDENSASI
: rata-rata jumlah gugus fungsi per satuan monomer

=
i
i
i
i i
N
f N
f
4 , 2
20
48
f = =
Contoh:
Campuran 12 molekul asam adipat (f = 2) dan 8 molekul gliserol (f = 3)
Jumlah gugus fungsi = (12 x 2) + (8 x 3) = 48
Jumlah molekul = 12 + 8 = 20
P : derajat pertumbuhan reaksi polikondensasi, adalah
perbandingan jumlah gugus fungsi yang sudah bereaksi
terhadap jumlah gugus fungsi mula-mula.
N
o
= jumlah molekul mula-mula (t = 0)
N = jumlah molekul pada saat t
Jumlah gugus fungsi mula-mula (t = 0 ) = N
o
.
Jumlah gugus fungsi yang sudah bereaksi = 2(N
o
N)
Jumlah gugus fungsi sisa = N
o
. 2(N
o
N)
maka
f . N
) N N ( 2
P
o
o

=
DP
n
: derajat polimerisasi rata-rata
C
C
N
N
DP
o o
n
= =
|
.
|

\
|
=
n
DP
1
1
f
2
P
Bila = 2
P 1
1
DP
n

=
KINETIKA POLIKONDENSASI
1. POLIKONDENSASI TANPA KATALIS
Monomer bifungsional (f = 2): A-A + B-B
2
] A [ k ] B ][ A [ k
dt
] A [ d
= =

kt
] A [
1
] A [
1
0
=
1 kt ] A [ DP
0
n
+ =
Contoh:
Polikondensasi asam-11-amino-undekanoat
H
2
N (CH
2
)
10
COOH Nilon-11 (RILSAN)
2. POLIKONDENSASI DENGAN KATALIS
Katalisis oleh monomer: monomer berfungsi
sebagai katalis (dalam hal ini katalis ikut bereaksi)
A-A + B-B (misalkan yang berperan sebagai katalis
adalah A-A)
3 2
] A [ k ] B [ ] A [ k
dt
] A [ d
= =

kt 2
] A [
1
] A [
1
2
0
2
=
1 kt ] A [ 2 ) DP (
2
0
2
n
+ =
Contoh:
Dietilen glikol + asam adipat (166 - 202C)
Katalisis oleh asam kuat: katalis tidak ikut
bereaksi
2
] A [ k ] B ][ A [ k
dt
] A [ d
= =

Penurunan rumus sama dengan reaksi tanpa


katalis, hanya berbeda dalam hal tetapan laju
reaksi (k) yang lebih besar
Contoh:
Dietilen glikol + asam adipat +
asam-p-toluensulfonat
PR
Kinetika poliesterifikasi dari dietilenglikol dan asam adipat
diamati pada 166C tanpa katalis dan pada 109C dengan
katalis asam-p-toluensulfonat 0,4% mol. Kedua monomer
berada dalam jumlah stoikiometri. Derajat pertumbuhan (P)
dari reaksi ini diamati dengan penentuan jumlah gugus fungsi
terminal selama reaksi berlangsung. Hasil pengamatan adalah
sbb:
DEG/AA (166C) DEG/AA (109C)
t (menit) P t (menit) P
88 0,686 147 0,9275
170 0,789 257 0,9618
321 0,867 330 0,9730
488 0,897 453 0,9809
690 0,916 550 0,9846
900 0,927 649 0,9873
Tentukan ordereaksi dari kedua reaksi tersebut berdasarkan
hasil percobaan di atas.
Tentukan nilai k untuk kedua reaksi, apakah kesimpulan anda.
Distribusi massa molekul
reaksi polikondensasi
Peluang satu gugus fungsi untuk bereaksi = P
Peluang satu gugus fungsi tidak bereaksi = 1 P
Tinjau polimer dengan DP = x
HO(COR
1
COOR
2
O)
X
H
Maka ada sebanyak (x 1) gugus fungsi yang sudah bereaksi dan ada
satu yang belum bereaksi.
P
x
= kemungkinan terbentuknya rantai dengan DP = x
P
x
= P
(x 1)
.(1 P)
N
x
= jumlah molekul yang mempunyai DP = x
N
x
= N.P
x
(N = jumlah molekul pada saat t)
Dimana, P = (N
o
N)/N
o
N = N
o
(1 P)
N
x
= N P
x
= N
o
(1 P) P
(x 1)
(1 P)
= N
o
(1 P)
2
P
(x 1)
w
x
= fraksi massa polimer yang mempunyai DP = x
w
x
= (N
x
. x . m)/(N
o
. m) m = massa monomer
w
x
= x . (1 P)
2
. P
(x 1)

=
= =
~
1 x
x
~
1 x
o
x
n
xP
N
N
x DP
P 1
1
DP
n

=
=

=
~
1 x
2 ) 1 x ( 2
~
1 x
x
w
) P 1 ( P x w . x DP
P 1
P 1
DP
w

+
=
Dalam Polimer terdapat 4 konsep massa molekul
M
n
= massa molekul rata-rata jumlah
M
w
= massa molekul rata-rata berat
M
z
= massa molekul rata-rata dinyatakan dalam z
M
v
= massa molekul rata-rata viskositas
Indeks Polidispersitas : I
n
w
n
w
DP
DP
M
M
I = =
P 1
P 1
1
P 1
P 1
DP
w
+ =

+
=
Untuk distribusi BM yang sempit I = 1
Bila P = 1, maka I = 2
(merupakan nilai maksimum untuk I)
Kontrol massa molekul
dalam reaksi polikondensasi
Pada pembentukan polimer, sifat polimer
merupakan fungsi dari massa molekul,
terutama pada saat processing dan
peruntukannya.
Oleh karena itu reaksi polikondensasi
perlu dikontrol dengan cara:
1. Penggunaan monomer yang non-stoikiometris
2. Penggunaan senyawa monofungsional, seperti asam
asetat, metanol, dll.
1. Penggunaan monomer yang non-
stoikiometris
N
A
= jumlah monomer asam A A
N
B
= jumlah monomer basa B B
N
B
> N
A
r = N
A
/N
B
(maka r < 1)
Pada saat t = 0
Jumlah monomer total: N
o
= N
A
+N
B
= N
A
(1 + 1/r)
Pada saat t
Jumlah monomer total yang masih sisa
N = N
A
(1 2P + 1/r)
r
1
r
1
o
n
P 2 1
1
N
N
DP

+
= =
r 1
r 1
DP
n

+
=
Untuk P 1
Contoh: Bila 1% mol monomer penstabil
ditambahkan
DPn = 201
2. Penggunaan Senyawa Monofungsional
Analisis yang sama dapat diterapkan pada
penggunaan senyawa monofungsional,
hanya r didefinisikan dalam bentuk jumlah
gugus fungsi.
Reaksi samping
REAKSI PERTUKARAN
Ester dan Alkohol
Ester dan Asam
Ester dan Ester
REAKSI SIKLIKISASI
Untuk monomer dengan dua jenis gugus fungsi
PR
A polyester, made with equivalent quantities of a
dibasic acid and a glycol, is to be stabilized in a
molecular weight at DP
n
= 100 by adding methanol.
(a) How much methanol is required?
(b) Calculate DP
w
and the weight and number
fraction in the resulting polymer.
Calculate DP
n
and DP
w
for an equimolar mixture of
a diacid and a glycol at the following extents of
reaction (P) : 0.500, 0.750, 0.900, 0.950, 0.980,
0.990, 0.995.
Give a graphics DP
n
(and DP
w
) vs P then explain it.
Calculate polydispersity for each extent of reaction
(P)
POLIMERISASI ADISI
Disebut pula reaksi rantai (chain reaction)
Prinsip:
POLIMERISASI ADISI
Tahapan Reaksi:
Inisiasi: pembentukan pusat aktif
Propagasi: pusat aktif bereaksi dengan monomer secara
adisi kontinu
Terminasi: pusat aktif dinonaktifkan
Jenis Polimerisasi Adisi (berdasarkan jenis pusat aktif)
Polimerisasi radikal: pusat aktif merupakan radikal
Polimerisasi ionik: pusat aktif kationik atau anionik
Polimerisasi Ziegler-Natta: pusat aktif merupakan
senyawa kompleks
POLIMERISASI RADIKAL
Tahap Inisiasi:
Inisiator mengalami dekomposisi menjadi sumber radikal
I 2R
Radikal bereaksi dengan monomer sebagai awal pertumbuhan rantai
R + M RM
Tahap Propagasi
Adisi kontinu dari monomer mengakibatkan kenaikan panjang rantai
RM + M RM
2

RM
2
+ M RM
3

..
RM
n
+ M RM
n+1

POLIMERISASI RADIKAL
Tahap Terminasi
Dua rantai polimer yang bertumbuh dan mempunyai radikal pada
tiap rantainya dapat mengalami reaksi dismutasi atau kombinasi
Dismutasi: RM
m
+ RM
n
RM
m
+ RM
n
Kombinasi: RM
m
+ RM
n
RM
m+n
R
Tranformasi
Radikal yang ada pada suatu molekul dipindahkan ke molekul lain,
biasanya dengan mekanisme pengambilan H. Proses transformasi
dapat memperkecil DP
n
RM
n
+ RH RM
n
H + R
RH dapat berupa monomer, pelarut, inisiator, atau polimer.
INISIATOR
Senyawa yang mengandung nitrogen: senyawa azo
Contoh: azobisisobutironitril (AIBN), trifenilazobenzena
NCC(CH
3
)
2
N=NC(CH
3
)
2
CN
+50 - 60C
2NCC(CH
3
)
2
+ N
2
|
Senyawa peroksida
Contoh: benzoil peroksida (BPO), diterbutilperoksida
COOOCO 2CO + O
2
|
INISIASI
Inisiasi secara kimia (mll reaksi kimia)
Inisiasi secara termal (mll pemanasan)
Insiasi secara fotokimia (bantuan foton)
Inisiasi secara radiokimia (bantuan high
energy particle)
Faktor-faktor yang mempengaruhi tahap
inisiasi: temperatur, pelarut, efisiensi
inisiator (f)
REAKSI SAMPING
Reaksi Rekombinasi (antar radikal)
Disebut juga efek sangkar. Radikal-radikal akan terperangkap oleh
pelarut (tersolvasi) sehingga terjadi rekombinasi antara radikal
menghasilkan spesi yang tidak aktif.
RCOO R + CO
2
RCOO + R RCOOR, atau
R + R RR
Hal ini menyebabkan menurunnya efisiensi dari inisiator.
Dekomposisi Terinduksi
RCOOOCOR + R R(OR)OOCOR
RCOOR + RCOO
Seharusnya dari satu inisiator menghasilkan 2 radikal, tetapi dengan
adanya dekomposisi terinduksi, maka radikal yang terjadi hanya satu
buah, sehingga menurunkan efisiensi inisiator.
PR
Dengan menggunakan inisiator AIBN yang
mengandung isotop C-14, polimerisasi stirena
menghasilkan DP
n
=1,5210
4
. Keaktifan polimer
yang terbentuk dihitung dengan pencacah dan
diperoleh nilai 9,8110
7
cacah/menit.mol. Bila
3,22 g polistirena mempunyai keaktifan 203
cacah/menit, tentukan jenis terminasi yang
dialami polimer ini.

Вам также может понравиться

  • 2 Kinetika Reaksi Polimerisasi Rantai
    2 Kinetika Reaksi Polimerisasi Rantai
    Документ45 страниц
    2 Kinetika Reaksi Polimerisasi Rantai
    Balqis Musa
    Оценок пока нет
  • LAPORAN PRAKTIKUM KIMIA KOMPUTASI 8 Full
    LAPORAN PRAKTIKUM KIMIA KOMPUTASI 8 Full
    Документ14 страниц
    LAPORAN PRAKTIKUM KIMIA KOMPUTASI 8 Full
    Aji Saputra
    Оценок пока нет
  • Anstru Iii Alya
    Anstru Iii Alya
    Документ19 страниц
    Anstru Iii Alya
    Alya hadranita
    Оценок пока нет
  • Komputasi Bab 5
    Komputasi Bab 5
    Документ7 страниц
    Komputasi Bab 5
    Dhonirul Machiril
    Оценок пока нет
  • Kimia Anorganik II Besi Dan Baja
    Kimia Anorganik II Besi Dan Baja
    Документ17 страниц
    Kimia Anorganik II Besi Dan Baja
    Fayen Azzahra
    Оценок пока нет
  • Laporan Praktikum Kimia Anorganik II
    Laporan Praktikum Kimia Anorganik II
    Документ12 страниц
    Laporan Praktikum Kimia Anorganik II
    Febrina Sulistyorini
    Оценок пока нет
  • Ekstraksi Besi
    Ekstraksi Besi
    Документ12 страниц
    Ekstraksi Besi
    Dwi Hastuti
    0% (1)
  • Osmo Metri
    Osmo Metri
    Документ6 страниц
    Osmo Metri
    Sanang Nur Safitri
    Оценок пока нет
  • Coating Membran
    Coating Membran
    Документ23 страницы
    Coating Membran
    Dianita Citra Dewi
    0% (1)
  • Kelompok 3 - Karakterisasi Morfologi Material Dengan Scanning Electron Microscopy (Sem)
    Kelompok 3 - Karakterisasi Morfologi Material Dengan Scanning Electron Microscopy (Sem)
    Документ8 страниц
    Kelompok 3 - Karakterisasi Morfologi Material Dengan Scanning Electron Microscopy (Sem)
    Yusuf Hidayat
    Оценок пока нет
  • Titrasi Konduktometri
    Titrasi Konduktometri
    Документ8 страниц
    Titrasi Konduktometri
    Pojok Dewiqu
    Оценок пока нет
  • Membuat Tawas Dari Aluminium Foil
    Membuat Tawas Dari Aluminium Foil
    Документ11 страниц
    Membuat Tawas Dari Aluminium Foil
    mashfufatul ilma
    Оценок пока нет
  • Bab 16
    Bab 16
    Документ24 страницы
    Bab 16
    Anis Fuad
    Оценок пока нет
  • Laporan Resin Penukar Ion
    Laporan Resin Penukar Ion
    Документ9 страниц
    Laporan Resin Penukar Ion
    Etri Yanti
    Оценок пока нет
  • Modul Adsorpsi
    Modul Adsorpsi
    Документ37 страниц
    Modul Adsorpsi
    Usman Blembeng
    Оценок пока нет
  • Penentuan Energi Pengaktifan Reaksi Ionik
    Penentuan Energi Pengaktifan Reaksi Ionik
    Документ5 страниц
    Penentuan Energi Pengaktifan Reaksi Ionik
    vellarine
    Оценок пока нет
  • Ruang Lingkup Polimer
    Ruang Lingkup Polimer
    Документ3 страницы
    Ruang Lingkup Polimer
    Asya Shafitrie
    Оценок пока нет
  • Konformasi 1,3 Butadiena
    Konformasi 1,3 Butadiena
    Документ8 страниц
    Konformasi 1,3 Butadiena
    hesti
    100% (1)
  • Materi 2
    Materi 2
    Документ95 страниц
    Materi 2
    Renoz
    Оценок пока нет
  • Kesetimbangan Larutan
    Kesetimbangan Larutan
    Документ24 страницы
    Kesetimbangan Larutan
    Ferdi Dwi Septian
    Оценок пока нет
  • Bab 4
    Bab 4
    Документ24 страницы
    Bab 4
    Irfan
    0% (1)
  • Bab Iv Kimfis
    Bab Iv Kimfis
    Документ9 страниц
    Bab Iv Kimfis
    Reyhan
    Оценок пока нет
  • KROMATOGRAFI
    KROMATOGRAFI
    Документ82 страницы
    KROMATOGRAFI
    salsabila
    Оценок пока нет
  • Entalpi Pelarutan
    Entalpi Pelarutan
    Документ24 страницы
    Entalpi Pelarutan
    Ulfa Wulandari
    Оценок пока нет
  • Kimfis
    Kimfis
    Документ15 страниц
    Kimfis
    Mutia Shamila
    Оценок пока нет
  • Penentuan Massa Molekul Nisbi
    Penentuan Massa Molekul Nisbi
    Документ7 страниц
    Penentuan Massa Molekul Nisbi
    Anonymous SuC1rG72C
    Оценок пока нет
  • ELEKTROANALISIS
    ELEKTROANALISIS
    Документ18 страниц
    ELEKTROANALISIS
    ariviztah
    Оценок пока нет
  • Bab 3
    Bab 3
    Документ36 страниц
    Bab 3
    M Nur M. Mahmud
    Оценок пока нет
  • UTS Kimia Komputasi Lanjut - Ayu Dewi Lestari - 20307141063
    UTS Kimia Komputasi Lanjut - Ayu Dewi Lestari - 20307141063
    Документ7 страниц
    UTS Kimia Komputasi Lanjut - Ayu Dewi Lestari - 20307141063
    Iqbal Rahmandito
    Оценок пока нет
  • LAP3
    LAP3
    Документ64 страницы
    LAP3
    YasaKaryada
    Оценок пока нет
  • Bagian Bagian Dari Alat Konduktansi Secara Umum
    Bagian Bagian Dari Alat Konduktansi Secara Umum
    Документ6 страниц
    Bagian Bagian Dari Alat Konduktansi Secara Umum
    Judy Moses
    Оценок пока нет
  • Laporan Praktikum Kimia Komputasi
    Laporan Praktikum Kimia Komputasi
    Документ33 страницы
    Laporan Praktikum Kimia Komputasi
    Nika Lutfiana
    Оценок пока нет
  • Energetika Padatan Asam Basa
    Energetika Padatan Asam Basa
    Документ88 страниц
    Energetika Padatan Asam Basa
    fauzi
    100% (1)
  • Kimia Kuantum
    Kimia Kuantum
    Документ7 страниц
    Kimia Kuantum
    Okti Farriha
    Оценок пока нет
  • Fotokimia
    Fotokimia
    Документ4 страницы
    Fotokimia
    Hakam
    Оценок пока нет
  • Ir 1
    Ir 1
    Документ38 страниц
    Ir 1
    M Anwar Sadad
    Оценок пока нет
  • Penentuan Kandungan Seston
    Penentuan Kandungan Seston
    Документ17 страниц
    Penentuan Kandungan Seston
    MuhIlham
    Оценок пока нет
  • STOIKIOMETRI
    STOIKIOMETRI
    Документ37 страниц
    STOIKIOMETRI
    Zulkifli Maku
    Оценок пока нет
  • Kinetika Reaksi Adsorpsi
    Kinetika Reaksi Adsorpsi
    Документ2 страницы
    Kinetika Reaksi Adsorpsi
    Dymaz Adler Mancino
    Оценок пока нет
  • Elektroanalisis (Instrumen Analitik Teknik Kimia)
    Elektroanalisis (Instrumen Analitik Teknik Kimia)
    Документ12 страниц
    Elektroanalisis (Instrumen Analitik Teknik Kimia)
    Ridhwan Rais
    Оценок пока нет
  • KH Dan KSP
    KH Dan KSP
    Документ15 страниц
    KH Dan KSP
    Sylvia R Tyas
    100% (1)
  • Hukum Ketiga Termodinamika
    Hukum Ketiga Termodinamika
    Документ25 страниц
    Hukum Ketiga Termodinamika
    Mala Azmi Fadilah
    Оценок пока нет
  • Voltametri
    Voltametri
    Документ21 страница
    Voltametri
    fren
    Оценок пока нет
  • Boron Struktur
    Boron Struktur
    Документ3 страницы
    Boron Struktur
    putriyaz
    Оценок пока нет
  • 005 Rotasi Versi B
    005 Rotasi Versi B
    Документ38 страниц
    005 Rotasi Versi B
    Wiwid Widya
    Оценок пока нет
  • Analisis Kualitatif Kristal
    Analisis Kualitatif Kristal
    Документ9 страниц
    Analisis Kualitatif Kristal
    Listya Utari
    Оценок пока нет
  • Reaktor Membran
    Reaktor Membran
    Документ2 страницы
    Reaktor Membran
    Novia Mia Yuhermita
    Оценок пока нет
  • Polistirena
    Polistirena
    Документ4 страницы
    Polistirena
    IrmaAwwaliyah
    Оценок пока нет
  • Job. Sheet Lab. Kimia Analisis Kuatitatif-1 PDF
    Job. Sheet Lab. Kimia Analisis Kuatitatif-1 PDF
    Документ105 страниц
    Job. Sheet Lab. Kimia Analisis Kuatitatif-1 PDF
    Nurul Hijrah
    0% (1)
  • Aditif Polimer
    Aditif Polimer
    Документ21 страница
    Aditif Polimer
    Nisti Amalia Sholihah
    Оценок пока нет
  • Kuliah 3 Mekanisme Polimerisasi
    Kuliah 3 Mekanisme Polimerisasi
    Документ48 страниц
    Kuliah 3 Mekanisme Polimerisasi
    eka
    Оценок пока нет
  • Latihan Soal Hukum Termodinamika II
    Latihan Soal Hukum Termodinamika II
    Документ32 страницы
    Latihan Soal Hukum Termodinamika II
    Putri Ayu Ramadhani
    Оценок пока нет
  • 7.neraca Massa Sistem Dengan Reaksi PDF
    7.neraca Massa Sistem Dengan Reaksi PDF
    Документ8 страниц
    7.neraca Massa Sistem Dengan Reaksi PDF
    Heni Santoso
    100% (1)
  • Polimerisasi Dan Teknik Polimerisasi
    Polimerisasi Dan Teknik Polimerisasi
    Документ33 страницы
    Polimerisasi Dan Teknik Polimerisasi
    Setio Dwi Utami
    100% (1)
  • Ilmu Polimer
    Ilmu Polimer
    Документ58 страниц
    Ilmu Polimer
    Noer Roman
    33% (3)
  • Polikondensasi 2
    Polikondensasi 2
    Документ15 страниц
    Polikondensasi 2
    Dhanar Ardika
    Оценок пока нет
  • 2 Kinetika Reaksi Polimerisasi Radikal Bebas
    2 Kinetika Reaksi Polimerisasi Radikal Bebas
    Документ39 страниц
    2 Kinetika Reaksi Polimerisasi Radikal Bebas
    Fadli Muhamad
    Оценок пока нет
  • Kesetimbangan Reaksi
    Kesetimbangan Reaksi
    Документ26 страниц
    Kesetimbangan Reaksi
    Aisyah Amatullah
    Оценок пока нет
  • Tinjauan Kinetika Dan Thermodinamika
    Tinjauan Kinetika Dan Thermodinamika
    Документ14 страниц
    Tinjauan Kinetika Dan Thermodinamika
    darini
    Оценок пока нет
  • 2019 Oktan ITB Perempat Final
    2019 Oktan ITB Perempat Final
    Документ29 страниц
    2019 Oktan ITB Perempat Final
    kxlenval
    Оценок пока нет
  • Artikel (Cu (Acac) 2) Dan (CR (Acac) 3)
    Artikel (Cu (Acac) 2) Dan (CR (Acac) 3)
    Документ9 страниц
    Artikel (Cu (Acac) 2) Dan (CR (Acac) 3)
    Ersan Yudhapratama Muslih
    0% (2)
  • Laporan PLA Ersan Fix
    Laporan PLA Ersan Fix
    Документ91 страница
    Laporan PLA Ersan Fix
    Ersan Yudhapratama Muslih
    Оценок пока нет
  • Penentuan Struktur FTIR
    Penentuan Struktur FTIR
    Документ125 страниц
    Penentuan Struktur FTIR
    Ersan Yudhapratama Muslih
    Оценок пока нет
  • Skripsi Komplit
    Skripsi Komplit
    Документ75 страниц
    Skripsi Komplit
    Ersan Yudhapratama Muslih
    100% (1)
  • Proposal Entalpi
    Proposal Entalpi
    Документ11 страниц
    Proposal Entalpi
    Ersan Yudhapratama Muslih
    Оценок пока нет
  • Prinsip Kromatografi Gas (GC) ++
    Prinsip Kromatografi Gas (GC) ++
    Документ34 страницы
    Prinsip Kromatografi Gas (GC) ++
    Ersan Yudhapratama Muslih
    57% (7)
  • Prinsip HPLC ++
    Prinsip HPLC ++
    Документ34 страницы
    Prinsip HPLC ++
    Ersan Yudhapratama Muslih
    67% (3)
  • Peptida
    Peptida
    Документ33 страницы
    Peptida
    Ersan Yudhapratama Muslih
    100% (2)
  • Prinsip Spektrofotometer Uv-Vis ++
    Prinsip Spektrofotometer Uv-Vis ++
    Документ27 страниц
    Prinsip Spektrofotometer Uv-Vis ++
    Ersan Yudhapratama Muslih
    60% (5)
  • Prinsip Ftir ++
    Prinsip Ftir ++
    Документ24 страницы
    Prinsip Ftir ++
    Ersan Yudhapratama Muslih
    100% (2)
  • Asam Basa
    Asam Basa
    Документ7 страниц
    Asam Basa
    Ersan Yudhapratama Muslih
    Оценок пока нет
  • Asam Amino
    Asam Amino
    Документ23 страницы
    Asam Amino
    Ersan Yudhapratama Muslih
    Оценок пока нет
  • Analisa Kadar Besi Dalam Sampel Air Minum
    Analisa Kadar Besi Dalam Sampel Air Minum
    Документ13 страниц
    Analisa Kadar Besi Dalam Sampel Air Minum
    Ersan Yudhapratama Muslih
    Оценок пока нет
  • Asam Amino
    Asam Amino
    Документ23 страницы
    Asam Amino
    Ersan Yudhapratama Muslih
    Оценок пока нет
  • Prinsip AAS
    Prinsip AAS
    Документ10 страниц
    Prinsip AAS
    Ersan Yudhapratama Muslih
    Оценок пока нет
  • Sehat Pranikah
    Sehat Pranikah
    Документ80 страниц
    Sehat Pranikah
    Ersan Yudhapratama Muslih
    Оценок пока нет