PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN TÂY HOÀ

TRƯỜNG THCS NGUYỄN ANH HÀO

CHUYÊN ĐỀ THAY SÁCH GIÁO KHOA

LỚP 9
MÔN: SINH
HỌC
GIÁO VIÊN: Nguyễn Thị Thu
Huyền
NĂM HỌC :2005 -2006
 Kiểm tra
Đột biến gen là gì? Nêu các dạng
đột biến gen thường gặp? Lấy
một ví dụ về đột biến gen mà em
biết.
* Đột biến gen là những biến đổi
trong cấu trúc gen có liên quan
đến một hoặc một số cặp
nuclêôtit. Gồm các dạng mất,
thêm, thay thế một cặp
 BIẾN DỊ

ĐỘT BIẾN THƯỜNG BIẾN

ĐỘT BIẾN
CẤU TRÚC
ĐỘT BIẾN ĐỘT BIẾN
GEN NST
ĐỘT BIẾN
SỐ LƯỢNG
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ

• Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

là gì?
• Nguyên nhân phát sinh và tính
chất của đột biến cấu trúc nhiễm
sắc thể.
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
I. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là
gì?
Một số dạng đột biến cấu trúc NST:
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
Phiếu học tập:

A. Các nhiễm sắc thể sau khi biến

đổi khác với nhiễm sắc thể ban đầu
như thế nào?
a:……….
b:……….
c:……….
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
Phiếu học tập:
B. Các hình 22 a,b,c minh hoạ
những dạng nào của đột biến cấu
trúc nhiễm sắc thể?
a:..............
b:…………
c:…………
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
Phiếu học tập:
• C: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
là gì?
……………………………………………
…………………………………
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
Phiếu học tập:

A. Các nhiễm sắc thể sau khi biến

đổi khác với nhiễm sắc thể ban đầu
như thế nào?
Mất đoạn H
a:……….
Lặp đoạn BC
b:……….
c:……….
Đoạn BCD đảo thành DCB
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
Phiếu học tập:
B. Các hình 22 a,b,c minh hoạ
những dạng nào của đột biến cấu
trúc nhiễm sắc thể?
a:..............
Mất đoạn
b:…………
Lặp đoạn
c:…………
Đảo đoạn
d: Chuyển đoạn
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ

Mất một đoạn NST: Là NST mất

một hay một số đoạn chứa một
số gen nào đó.
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ

Lặp đoạn NST: Một đoạn nào

đó của NST có thể lặp lại một
lần hay nhiều lần.
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ

Đảo đoạn NST: Một đoạn

NST bị đảo ngược 180 độ,
làm đảo ngược trật tự phân
bố của các gen trên đoạn
đó.
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ A M N B C D E F
A B C D E F G
G

H M N O P H O P
Q Q

Chuyển đoạn NST: Chuyển một

đoạn từ NST này sang NST
khác không tương đồng làm
NST cho và nhận đoạn khác đi
so với NST ban đầu
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
Phiếu học tập:
• C: Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
là gì?
Đột biến cấu trúc NST là những
……………………………………………
biến đổi về cấu trúc NST trong
…………………………………
nhân tế bào.
 Bài tập:
Điền từ hoặc cụm từ thích hợp vào
chỗ trống trong các câu sau:
Đột biến cấu trúc NST là những biến
cấu trúc
đổi về………….NST, trongnhân tế bào
……………..,gồm
các dạng:..........................
lặp đoạn, đảo đoạn,mất đoạn,
chuyển đoạn

✍
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ

II. Nguyên nhân phát sinh và

tính chất của đột biến cấu trúc
NST:
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ

1.Nguyên nhân phát sinh đột biến

cấu trúc NST:
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ

• Câu hỏi: Đột biến cấu trúc

nhiễm sắc thể xảy ra do đâu?
• Đáp án: Do ảnh hưởng phức
tạp của môi trường bên trong
và bên ngoài cơ thể tới NST.
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ

• Môi trường trong:

Là những rối loạn trong hoạt

động
trao đổi chất của tế bào gây tác
động
lên nhiễm sắc thể.
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ

• Môi trường ngoài:

Do tác nhân vật lý và hoá học

làm phá vỡ cấu trúc nhiễm sắc
thể hoặc gây sự sắp xếp lại các
đoạn nhiễm sắc thể.
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ

Nguyên nhân phát sinh

đột biến NST?
✍
* Tác nhân vật lý và hoá học
là nguyên nhân chủ yếu gây
đột biến cấu trúc nhiễm sắc
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
2.Tính chất của đột biến cấu trúc
NST:
+ Ví dụ1: Mất một đoạn nhỏ ở đầu NST 21
ở người gây ung thư máu
+ Ví dụ2: Ở Ruồi dấm lặp đoạn 16A làm mắt
hình cầu trở thành mắt dẹt,nếu lặp nhiều
đoạn thì mất hẳn mắt.

+ Ví dụ3: Ở lúa mạch lặp một đoạn làm tăng

hoạt tinh enzim amilaza ứng dụng sản xuất
bia.
+ Ví dụ4: Chuyển đoạn NST số 4 sang NST 14 ở
Lợn Landrat làm giảm 56% khả năng sinh sản.
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ
Câu hỏi:
Tại sao biến đổi cấu trúc
nhiễm sắc thể thường gây hại
cho con người và sinh vật?.
Đáp án:
Vì nó làm biến đổi thành phần
số lượng và cách sắp xếp gen
trên NST nên gây rối loạn hoặc
bệnh.
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC
THỂ

✍
• Đột biến cấu trúc nhiễm sắc
thường có hại cho bản thân
sinh vật.
• Một số đột biến có lợi có ý
nghĩa trong chọn giống và
tiến hoá
 Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Bài tập.
I.Chọn phương án đúng nhất cho các câu
• sau:
Những đột biến cấu trúc NST nào sau
đây làm ảnh hưởng đến thành phần
và cấu trúc của vật chất di truyền.
a. Mất đoạn.
b. Đảo đoạn
c. Lặp đoạn
d. Tất cả các đột biến trên
 Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

2.Dạng đột biến cấu trúc NST nào thường gây

hậu quả trầm trọng nhất?

a. Mất đoạn NST

b. Lặp đoạn NST

c. Đảo đoạn NST

d. Cả b và c
 Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
II. Tìm câu phát biểu sai:

1.Các tác nhân lí hoá của môi trường ngoài là nguyên

nhân chủ yếu gây ra các đột biến cấu trúc NST
2. Đột biến cấu trúc NST là những đột biến trong cấu
trúc NST, liên quan đến sự biến đổi số lượng gen và
sự sắp xếp các gen trên NST
3.Tất cả các đột biến đều có hại. 4. Ở lúa đại mạch lặp
đoạn làm tăng hoạt tính của Enzin amylaza rất có ý
nghĩa trong việc sản xuất bia
III. Đánh dấu (X) vào chữ a, b, c,d chỉ
chỗ chú thích sai trên hình.
Các dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc
thể.

a. Mất đoạn
b.Lặp đoạn

c.Thêm đoạn
A M N B C D E F
A B C D E F
G
G
d.Chuyển đoạn
H M N O P H O P

Q Q
 Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Bài tập.
I.Chọn phương án đúng nhất cho các câu sau:
• Những đột biến cấu trúc NST nào sau đây
làm ảnh hưởng đến thành phần và cấu
trúc của vật chất di truyền.
a. Mất đoạn.
b. Đảo đoạn
c. Lặp đoạn
d. Tất
d. Tấtcả
cảcác
các đột
đột biến
biến trên
trên
 Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ

2.Dạng đột biến cấu trúc NST nào thường gây

hậu quả trầm trọng nhất?

a. Mất đoạn NST

b. Lặp đoạn NST

c. Đảo đoạn NST
d. Cả b và c
 Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
II. Tìm câu phát biểu sai:
1.Các tác nhân lí hoá của môi trường ngoài là nguyên
nhân chủ yếu gây ra các đột biến cấu trúc NST
2. Đột biến cấu trúc NST là những đột biến trong cấu
trúc NST, liên quan đến sự biến đổi số lượng gen và
sự sắp xếp các gen trên NST
3.Tất
3.Tất cả
cả các
các đột
đột biến
biến đều
đều có
có hại.
hại.
4. Ở lúa đại mạch lặp đoạn làm tăng hoạt tính của Enzin
amylaza rất có ý nghĩa trong việc sản xuất bia
III. Đánh dấu (X) vào chữ a, b, c,d chỉ chỗ chú
thích sai trên hình.
Các dạng đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể.

a. Mất đoạn
b.Lặp đoạn

c.Thêm đoạn
A M N B C D E F
A B C D E F
G
G
d.Chuyển đoạn
H M N O P H O P

Q Q
Tiết 23:
ĐỘT BIẾN CẤU TRÚC NHIỄM SẮC THỂ
Hướng dẫn tự học
Bài vừa học:
• Đột biến cấu trúc NST là gì?
Gồm những dạng nào?
• Tìm một số ví dụ về đột biến
cấu trúc NST, phát sinh trong tự
nhiên hoặc do con người tạo ra?
• Nêu nguyên nhân phát sinh và
vai trò của đột biến cấu trúc
NST?
 Bài sắp học:
Chuẩn bị:
1. Sưu tầm một số hình ảnhvề đột biến
số lượng NST ?
2. Sự biến đổi số lượng NST ở 1 cặp
NST thường thấy những dạng nào?
3. Cơ chế phát sinh thể dị bội xảy ra
như thế nào?
4. Hậu quả của hiện tượng nhị bội thể?

Đột biến số lượng nhiễm sắc

thể.