OCR: (.

)
ihtik.lib.ru
..
20 : . . 2-, . . .: -;
-, 2004. 622 . ( .)
ISBN 5-98281-006-1 (-)
ISBN 5-16-001660-0 (-)
, ,
,
, .
- ,
, .
(.: , 1999) , ,
.
, .
.

..

2-,

,

- - 2004
50(075.8)
20
20
:
, .. ( . ..
)
, .. (
)

.., 2003
-; -, 2004

(. )


...............................................................................................13
. .................16
.1. ...........................................................................16
.2. ..............................................18
.3. ....................................20
.4. : .............22
.5. - .................................26
I

1. ..............34
1.1. , - .........................34
1.2. .......................................................37
1.3. .......................................................................................42
2. ........................................................52
2.1. .............................................................52
2.1.1. ....................................................................52
2.1.2. ...............................59
2.1.3. ...............................63
2.1.4. .............................................................67
2.1.5. ...........71
2.2.
..........75
2.2.1. ()....................................................................75
2.2.2. .........................................................................78
2.2.3. , .........................79
2.2.4. ......................................................................81
2.2.5. ........................................................................86
3. - ..........90
3.1. ...............................90
3.1.1. .....................................90
3.1.2. - ..........................................92
3.1.3. - ...............................................95
3.1.4. ...............................................................................97
3.2. ....................................................................99
3.3. ............................................................................... 102
3.3.1. ...........................................................................102
3.3.2. - ........103
3.4. - .......... 107
3.4.1. ..................................................................107
3.4.2. ................................................................110
3.4.3. ................................................................112
3.5. ............................................... 114
3.5.1. .............................................114
3.5.2. ......................................................................116
3.5.3. ....................117

3.6. - ................ 118

3.6.1. .............................................................................118
3.6.2. .........................................121
3.6.3. ...........................123
3.7. .................................................................... 125
3.7.1. .......................................125
3.7.2. ..................................................129
3.8. ................................ 131
3.8.1. ..........131
3.8.2. ..............................................133
3.8.3. ..........136
3.8.4. ....................139
3.9. ................................................................ 140
4. ............................................ 142
4.1. ....................... 142
4.1.1. ........................142
4.1.2. ......................................................146
4.1.3. .....................................148
4.2. - .......... 153
4.2.1. .............................................................155
4.2.2. ..........................................................................157
4.2.3. - ..........................................................159
4.3. ............................. 161
4.4. ................................................ 163
4.5. ........................ 165
4.6. ..................... 167
4.7. ................... 170
5. ......................................... 171
5.1. ........................... 172
5.2. .................................................... 178
5.3. ........................................................ 183
5.3.1. ......................................................183
5.3.2. . : .........191
6. XVII .: ........................ 194
6.1. XVII . .......... 195
6.2. : .................................. 198
6.3.
- .........................................................202
6.3.1. : .......202
6.3.2. .........................................................................204
6.3.3. ...................................207
6.4. .........................................................208
6.4.1. ................................................................209
6.4.2. .............................................................211
6.4.3. ..........................................................................213
6.5. ........................214
7. XVIII XIX ...........................217
7.1. ...................................237
7.1.1. ................217
7.1.2. ...................................................................219
7.1.3. .................................................................................220
7.1.4. XVIII ............221

7.1.5. XIX .: ..............223

7.1.6. .........................................................................225
7.1.7. ...................................................................................227
7.1.8. ..................................................229
7.1.9. ......................................232
7.1.10. ...............................................233
7.1.11. ( XVII XX .)..............237
7.2. .................................240
7.2.1. ..........................................240
7.2.2. ............................................242
7.2.3. ..............................................................243
7.2.4. .............................................................245
7.2.5. ..............248
7.3. ......................................... 252
7.3.1. .............................................................252
7.3.2. : .............................................................254
7.3.3. - .............................................255
7.4. .................................................................................................257
7.4.1. , , XVIII ...................257
7.4.2. .................260
7.4.3. .............................................................................................263
7.4.4. .............................................................................,.........265
7.4.5. . ............................................268
7.4.6. ....................................................................270
7.4.7. ...................274
8. XIX .: ............279
8.1. ............................................................................................279
8.1.1. ...................................................................................279
8.1.2. . :
....................280
8.1.3. ........................284
8.1.4. ........................................................287
8.1.5. ................................................................................290
8.1.6. ......................................................292
8.2. ....................................................................................295
8.2.1. ... .........295
8.2.2. : ..... 296
8.3. ........................................................................................297
8.3.1. . .....................................297
8.3.2. ()......................301
II
-

9. XX .:
...................308
9.1. .......................308
9.1.1. ..............308
9.1.2. . ()..........313
9.2. ..............318
9.2.1. ..........318
9.2.2. .... 324
9.2.3. ........ 325

9.3. ..........................328
9.3.1. ..................................................................................328
9.3.2. . . ................................330
9.3.3. . ..............333
9.3.4. . ..........337
9.4. .............. 339
9.4.1. ....................339
9.4.2. .........................340
9.4.3. . .............343
9.5. ............345
10. .......................................................................348
10.1. ...............................348
10.1.1. .........348
10.1.2. .........................................................................................350
10.1.3. .............................................................................351
10.1.4. ....................................................................353
10.1.5. ..................................................................354
10.1.6. .............................................................355
10.2. ..............................................357
10.2.1. ...............................................357
10.2.2. .............................................................................................359
10.2.3. ...............................................................................................361
10.2.4. ......................................361
10.3. ...............................................................362
10.3.1. ............................................................362
10.3.2. ..................................................................................364
10.3.3. .
......................................367
10.3.4. ...............................................................373
10.3.5. .................................................374
10.3.6. ...............................................................................376

11. XX .......................................................380
11.1. XX ...............380
11.2. .........................................383
11.3. .....................................................................384
11.3.1. ....................................................................384
11.3.2. ...............................................................................386
11.3.3. ....................................................................388
11.3.4. .
..........................................390
11.4. ....................................................................391
11.4.1. ............................................................391
11.4.2. ................................................................393
11.4.3. ............................................................................394
11.5. : ....................................396
11.5.1. ...........................................................396
11.5.2. .............................................................397
11.5.3. .............399
11.5.4. : ................401
11.5.5. : ............403
11.5.6. ..............404
11.5.7. ......................................................................................407
11.6. : ...........................................................413

11.6.1. .......................413
11.6.2. .............................415
11.6.3. () ........417
11.6.4. ...................................................................420
11.7. ...............................................................................422
11.7.1. ............................................422
11.7.2. ...............................425
11.7.3. ............................................................................427
11.7.4. ..............................................................429
11.8. ..........................................................................430
11.8.1. ................430
11.8.2. . : ................433
11.8.3. . : .............435
11.8.4. ... 438
11.8.5. ........................................................440
11.8.6. ..........................................................................441
11.9. : .........443
11.9.1. ....................................................443
11.9.2. ..................445
11.9.3. ............................447
11.9.4. ......................................................449
11.9.5. ?..................................................451
11.10. XX ...................453

12. XX .................................458
12.1. ..................................................458
12.1.1. ..............................................458
12.1.2. ..........................................459
12.2. : ..............462
12.2.1. ....................................462
12.2.2. ...............463
12.2.3. ..................................................465
12.3. ....................................468
12.4. XXXXI ..............................................469
12.4.1. .....................................469
12.4.2. XX ..................471
13. ......................................................................................474
13.1. ......................................................474
13.1.1. .........................................474
13.1.2. ......................................................476
13.2. ..............................................478
13.2.1. - ................................................478
13.2.2. ....................................................................480
13.2.3. - ......................................................481
13.2.4. ............................................................482
13.3. ............................................................486
13.3.1. .........................486
13.3.2. .............488
13.3.3. ......................490
13.3.4. ......................................492
13.3.5. ......................................493
13.4. ..............................................................495
13.4.1. .............................495
13.4.2. .................................................496

13.4.3. ......................498
13.4.4. .................................................................................501
13.4.5. ...............................503
13.4.6. .................................................................505
14. ()........507
14.1. XVII XIX . ...........507
14.1.1. ..................507
14.1.2. ............510
14.2. ..........................................511
14.2.1. ..............................................................511
14.2.2. ............................................................515
14.3. ............................................................................ 521
14.3.1. ..............................................................................521
14.3.2. .........................................524
14.4. .................................................527
14.4.1. .................. 527
14.4.2. .....................................................528
14.5. .....................................................................530
14.5.1. ...................................530
14.5.2. ..................................................................................534
III
XXI .
15. XXI .............................538
16. ()........................................541
16.1. ...................541
16.2. ........................542
16.2.1. .........................................................................................542
16.2.2. .....................................................................................544
16.2.3. . ...................546
16.3. (, .)..........547
16.4. .......................................................549
17. ......................................553
17.1. ......................553
17.1.1. ....... 553
17.1.2. ..........................554
17.1.3. ..............556
17.1.4. .............560
17.2. ..................................564
17.2.1. ....................................................................564
17.2.2. ...........................................................564
17.2.3. ...............566
17.2.4. ...........................568
17.2.5. .............................................................569
17.2.6. : ..............571
17.2.7. : ...........574
. ......579
...........................................................................582
..............................................................................................585
..........:.....................................................589
..................................................................................602

 ................................................620
.....................................621

, ,
,
.
, , ,
,
.
, ,
.
,
.
- ,
, , ,
. -
-
.
, - ,
,
.
,
,
, , . ,
, 14
, ,
, ,
, , , , ;
,
. ,
. , ,
.
, :
+ - ,
,
;

+ - -
;
+ ,
, ,
;
+ ,

;
+
;
+ ;
+ - ,
,
;
+
, , , ..
15

, -
,
- .
( )
XXI . . ,
(1999), ,
-
(, ).
,
. ,
,
, , , ,
, .

, .
,

. ,
. , -,

 , , ,
.
,
, .
, .
. , ,
, ,
, , .

. 1.
,
. ,
, .. ,
, .
.
, , ,
.
17
, ,
( , ), ,
, ..
, .
, , ,
, . , .
, .
,
.
. , (
), , , ,
, , , , ,
, , , ,
. , ,
(, ..) ( , .) ,
(, , ..), , ,
, , , ,
.
,
, .
. ,
. , ,
( )
. , , , -

18
, ,
. ,
, , , , , , ,
. ,
.

.2.
.
, .


.
, (, , , , ,
..) , , . , ,
, .
, , .
, , ,
. , ,
, .
, , ,
,
( , , .).
.
. ,
, , , , , ,
, ..
.
, , ,
, , .
19
, .
, ,
, ,
, , , , , .
.
, , .
, , , ,
, , ,
, , ..,

 : (
), ( , ), (,
, .), , .
: . ,
(.. ) ,
, . (
, , ..),
, , , , ,
. ,
.
, .
.
.
, .
.
20

: , , , , , ,
, . ,
, , (
) .
-, , . , ,
, ,
, .. , ,
, , .
.
.
, , ,
,
, .

.3.
.
, ,
- . -,
. ,
. .
.
, .
.

(, .).
( ) ,
, , .
21
,
, , .
, , ,
. ,
, , , ,
, , ..
, . (,
.) , ,
. ,
, .. ,
, .
, .. , , .
( , , ..)
.

,
, , ,
, ,
, .
, XVII ., XVIII ., XIX . ..
22
.

. , ,
: , , , , , .

.

.4. :
.
, :
.

. :
, (, , , ,
, , , , , , , ,

.), (, , , , , ,
, , .), ( , ,
, .). ,
, ,
.

.
: , ( ,
, , , - ,
, , , , .),
(, ); ;
.. ,
,
, .
23
.
, , ,
, , , ,
, .
, , , ,
, ; ,
, , - ,
..
, .
, , , ,
..
.
-
. . ,
, - [1]. ,
. ,
, . ,
, .
,
.
1 . . ., 1973.
24
, -
. , , ;
, , .
, ,
, .
, -, ,
.. 1960 1970- .

 , ,
,
( , ), ,
,
, - .
, , .
, .
. - -
. ,
, , [1]. ,
, , , ,
. ,
. , -
, - .
. , ,
, 25
, , .
, ,
. , .
, ,
,
.
1 .. . . ., 1992.
.
, ( )
. .
, ,
, . , XX .
,
.

. .
-
. ,
,
, .
, , , - ,
().

. -
.
26

. ,
, ,

 (, , , .),
, , ..
,
. , ,
, ,
.

.5. -
. .
, , , .
(, , .)
.
, .
, .
. ,
, , , .

.
. ,
, .
(, , ,
.) ,
. .
. , ,
. ,
: , , , .
,
.
27
.
, .
, .

: , , , , , , , ,
, , , , - ,
, .
.
.
,
.
, ,
, - .

 , ,
.
, ,
, , , .
.

, , ,
( , .).
, .
28
,
. , ,
, - .
.
, ,
,
( ,
).
, , ; ;
,
..
. -
,
.
, .
, , ,
. : ,
, , .
,

. ,
.
, .
.
,
.
29
,
. ,
.
- , ,
.
.
.
.

 , ,
.

, , ( )
.
, , .
- -
.
.
.
,
,
. XVII . . XX
. .
, -
. ,
.
, ,
.
30
?
,
- , , .
, , (,
- ), (, ,
.).

-. (, ,
, .) ( ,
, .),
(, ),
(, , , , .).
-
(, ,
.).
(, )
,
.
. ,
, ,
.
.
. , ,
.
.
( )
,

 (, ). :
(,
31
, , .),
(, ), ; , ,
; . ,

.
(, , ..)
, -
.
.
.
, ,
, XIXXX .
.

, .
,
, ,
, .
, [1].
1 .. : - .
., 1987.
(,
, ) .
.

.
32
.
(.. , ),

.
.
, .
, ,
,
,
.
,

.


(, ),
.

I

1.
. ,
, ,
, -
, .
.
. -,
, . ( )
, ,
.
, ,
[1].
1 - . . ., 1994. . 114115.
, ,
, , ..
, : 1) , ,
; 2) ()
, .

1.1. , -
, .
, ,
, ( ) .
35

 . ,
, ,
, , . ,
, , , ,
, ..

, .
, . ,
. ,
, , , , ..
, () , , ,
.

, , , , .
,
,
: , ,
, . : , ,

.
, , ,
(). ,
. (
.)
36
,
.
. ,
, , , ,
200 , 40%
.

. , () 2000 ;
108 , [1].
.
1 -, 2000
, ,
,
(- . . . . 233).
. ,
, :
, , , .
.
, , (
, ,

.). ,
.
, , ,
- . .
-.
. , , ,
: , ... .
, .
, .
37

1.2.

. ,

. , , ,
, .
, ,
.

.

. , , ( XX .)

[1].
1 .: .. . , 1974.

, :

+ ,
( , , .)
( , ..).
,
;
+ , (
) ;
+ ,
.
.
38


, (
) . , , .

( 2 )
. (
, ,
, .)
, ,
,
, . ,
,
.
( ) ,
()
, . (
) () .
(,
).
( )

, (..
).
, : ,
( , , ..), , , .
, ,
39
. ,
.. .

, .

. , , ,
, , ..
-, .
, , .
- , ,
-, .
, ( )
.
, ,
.
, . , 3 2 + 1, 4
2 + 2, 5 2 + 2 + 1 ..

, .
(, ), .
: , ,

( .. - [1]). ,
,
( ). , , ,
, ( 4, 5, 10, 20 ). ,
.
. 5, 10, 12, 15, 20, 40, 60 .
1 .: - .. . . .; ., 1950. . 1. . 141.
40
.
.
(IV III . ..).
4050 , ,
.
( 10040 . )
, . ( )
(, ,
.). , 100 .
, , (, , ).
(4010 . ..) ,
, . 20 .
.
, , ,
.. . ,
. ,
(10 280 ). , ,
7, 7 . -, (15
10 . ) .

, .
,
.
41
, ,
, , .
( ),
.
.
, .
.
: ,
. ,
( ),
.
( )
( )
, . , ,

 .
,
. ( , )
25 . . ,
, , ,
.
,
. , .
, . ,
, , -
, . , 7 ( )
: (
); ( +
, .. , , ); .
42

. ,
7
:
7 ( 7 2).
1 : 0,62. ,
( ).
, (
) . , ,
: 10 ,
; 10 ,
, .
, ,
( ), ,
, , ,
. , ,
, .

1.3.
. .
- , , .

43
.
, , , -,
.
.
, ,
, - .
. .
().
, , ;
- . ,
.
.
; ; , ;
; ; .
, , .
, - .
, , , .
- ,
, ,
- .
, .
( )
. .

, .
, .
44
, , ,
, , .
, (, .),
. .
,
.
( + = , ),
.
,
- . -
:
+ ;
+ ;
+ ( ) ;
+ ;
+ , , , , .
: (
); ;

 ,
, (
) .
,
,
. , -,
, ; -,
; -,
, ,
. , .
45
.
, . -
, , ,
. ( ) ,
.
, .
, .
, ,
, , .
, .
.
. ,
.
, ,
, .. ,
, .
.
, . , ,
, , ,
,
, , ( , ).
, ,
.
: .
46
.
, .
, .
. ,
, .
.
- : ( , , , .); ( ,
.); ( ,
.); ( .) ..

 (, , , , ,
.) , .
.
.
. ,
.
- , .
- , .
, , . ,
, , . -
, , .
, , (
). , , , , , ..
() . ,
.
47
,
: , , ...
, , , ...
, , , ,
, , [1].
.
, , .
, ,
. ,
.
1 . ., 1964. . 67.
.
. ,
: ( ),
( ) ( , ).
; ,
, .
,
( , , ,
).
, , (, ,
, ). , , , ..
:
, , -, - , ,
, [2].
2 .. : 6 . ., 1952. . I. . 57.
48

 ,
, , , ,
.
, ..
.
.
.
,
. , , , , ,
, , .
-
, .
, ..
, , , , ,
. ,
,
- .
, , .
, , , .
.
. , , , .
, , . ,
, , .
. () ().
() (-). ,
.
(), . 49
, , .
. :
; (); (); (); ,
; ( , , , )
.
, -
. , ,
, .
, . , ,
, -
.
, .
.
. , .
.
( , , -) ,
. ( )
- (. . 14),
.
, , , .
. , (
) , .

 .
, ,
, ,
, , , .
50
( ) ,
( , ..),
. ,
. -
, , ;
, .
( )
, , .
, . -
. (.. ) ,
(), . ,
, .
.
,
.
, , (
) (, , .).
(,
), .
:
( ); , -
, , .
, ,
. , ,
, ,
.
51

, . , ,
.
- , [1].
- .
, ,
, (, , .), .
.
.
. .
1 .
, , ,
,

. , ,
.

2.
,
, .
, , ,
.

2.1.
2.1.1. . XIX . ..
, .
.
, ,
.
, .
.
(, , ). .
. (
, , , ..)
(, ..)
. ,
( , , ,
, ), 53
.
. ,
, ,
.

, .. .
, ,
, ( , , , , ,
.). ( ) .
, ; ,
.
,
, .

 ,
( ) : , - , , () .
, .
, , , , -, .
XVIII . .. ,
. - ( VII
VI . ..) 14 ,
, . .

. 4000
.
54
- .
( ) (- ).
2000 , , ,
; .
.
( , ) VIIIVII . ..
, , , , . VII-VI .
.. ,
( , , , .).
, (, , , ),
.
II . ..
.
- ,
. ,
( ) (
), .
( ) , .
,
, ,
,
.
-
- . ,
( VII . ..) .
1200-1400 /.
( 1
55
, 40-50 .)
( ).

, .


( , ,
, , ..), -
(V-IV . ..).
.
.
.
, -,
(, , .), (, , ).
, .
; ().
,
,
, , . ,
,
( , .).
.
, ,
,
( IV . .., V .
..). III . .. 56
.
10 ( 3,7 3538 /),
,
.
,
( , .).
, : ,
, ,
. VII . .. ( ) ,
, , .
, .
, , ,
. .
, .
, , .
, , ,
,
. , ,
, II . ..,
:
? , ...
, , , , ,
, , ...
, , ,
[1].

1 . . . . . . ., 1984. . 8.
57

, .. ,
, .

( ,
, ).
, , ,
(
). ,
VIII IV . .. 5 90 ;

57 1000 100 [1].
,
20 , 400600 .
;
.
1 . ,
, ,
, ,
, , . (,
. :
, , .)
, ,
.
, ,
- ,
, .
, , , ,
, .
, .
.
58
( 20 . ) -

. . ,
, .
, , .
. ,
.
.
, (- ),
VII . .. V . .. ,
, , . -, V

. .. , , .
V IV . ..
( , ).
(, , ),
, , , ..
; ,
.
,
V . .. () IV . .. ().
IV III . .. ( [1]).
1 ,
, .
59
,
.
, ,
( II . .., ),
. ,
.
.
,
.
. ,
, , ,
.
.
(, ) ,
. ,
, . ,

.

2.1.2. .
, ,
, . ,
,
, .
, .
,
: , , ,
, -

60
, .
,
- , -
. ,
, , ,
.
, ,

,
.
, .
,
, .
, ,
, (
) , .
, ,
, .
: , ,
, .

[1], .
1 ,
, ,
. .
, .
61
,
,
, . ,
, , ,
.
,
[1].
, , , ,

.
1 , -, , (
).
, ,
. .
, , ,
, , . .
. ;
, .

 ,
(, , )
(). , ,
.
,
, .
,
, , .
.
, .. 62
. ,
, .. .
, , .
- , ,
.

: ,
, ;
, .
,
:
,
, .
,
, -
. , , ,
.
.
,
, . ,
- ,
(
) .

,
. ,
,
63
( ) .
, , ,
, ,
, -, . ,
, ,
.

2.1.3. .
[1]. ,
,
-, , .
,
.
, , .
.
1 , -,
( ) , -,
( ).
: (
, ) (
, ).
:
+ , , ,
,
;
+ - ;
+ - ;
+ ; .
64
, ,
, ,
, (
) ,
( ) .
- ,
, ,
.

, . (
) (
). ,
, ,
.

. ;
, , .
, -,
,
, , .

 , .
,
II . ..
65
.
; ,

,

. ,
. ,
, .
,
,
, .
,
.
-, (-) ,
- .
-,
, ,
, , .
().
-,
( ),
( , ) .
- ,
( ) . ,
,
. ,
, , , .
(, , .), , ,
, , IV
III . .. ,
, ,
, .
66
, ,
, , ,
.
,
, ,
.
,
, , , ,
, ,
.


, .

.
, .
-,
, .
:
+ , , ,
;
+ , , ,
- .

, - , , ,
..
67
,
,
, .
( ) ,
, , , .
,
, .
.
, , ,
.
-, - ,
.
-,
,
,

(
) , , , ,
, , , .
.
,
. -, (, , ,
)
. , ,
, ,
, ,
.
68

2.1.4. .
.
, ,
. -
.

,
, .

. 4000 ,
, : , ,
, ,
. , , .
( ) .
, :
(, , ).
,
.
, , ()
.
, , ( )
( ) - ().
, , ,
,
, . ,
. ,

,
, , , .
69
, ,
. ,
.
, .
, , .
, , [1].
.
1 : ,
( ) , - , , , ;
; ( ) , ,
(. . ., 1972. . 219220).
: , , , , , ,
, , , , ,
( . . 220).


.
.
.
.
, ,
, , .
,
, .
:
+ ;
+ , , ;
+ ,
.
70
:
, ( ) (,
); , (
, , , ,
); ,
, , , .

, , ,
, . .

, , .
(, )
.
(, ), , ,
(, ). IVIII . ..
, 2400 . .. -
. ,
.
. .
III . .. .
, II . .., , ,
, ,
. .
, , ,
.
71
,
, .

2.1.5. .
IV .
.. ,
, ,
, .
, , ,
(, , , , .),
, - , ,
, .
( , )
:
+ , ,
- ,
- ;
+ (-) ( , ),
-, .
- ,
.
72
, ,
,
.
, ()
.
.
- ( ) ,
.
, ,
.
, .
. .
, ,
.
; , ;
, ;
, , . ,
, ,
.

 III . ..
! , I . .. 250 . , 100 .
. :
VII . .. ( 8,5 , 2,1 ),
( 1,6 , 4 ) ,
( 8 ).
73
, , ,
, , , ,
, ,
, , ,
.

,
, , ,
, - , ,
, , .
, .
III .
.., .
; , ,
. II . .. ,
.
( )
, .
, , ;
.
: ()
(), , ,
.
74
,
, . ,
.
, ,
, - (
) . , ,
, ,
.

, ,
, , , , .
,
, , , ,
, , .
, .
, ,
. ,
, . , ,

-. , ,
, .
( XIX . ..).
,
.
, , ,
,
, .
. , ,
.

75

2.2.
2.2.1. ().
.
,
. .
, ,
, -, .
,
, , .
,
.

.
() . (. 1.3),

. , , ,
.
( , , , , ,
.), ( , , , ,
.).
. ,
(, , , .)
, .
, 76
, ( ;
, .. , , ;
.) ,
.
, , ,
. ,
, , , .


. .
, , ,
,
, ,
.
. ,
, ,
, ,
, .

. (
) .
,
. , ,
, . ,
, . .
, , .
77

, , .
(): , , , ,
, [1]. (, )
.
1 .: ... . ., 1985.

:
+ ,
;
+
;
+
.

( ,
, ), ,
(
), ,
, , , .
(..
) . ( ,
, )
.
(
) .

78

2.2.2. . , , ,
, , , ,
.
, (
) , ,
, - (, ).

.. :
... ... .

,
.
.
, , ,
, [1].
1 .. , . ., 1983. . 3233.
, ,
., ,
. , ,
.. ,
. - ( , ,
.), , , , , , ,
. . ,
.
79
,
, .
(
, , .), , (
, ).
- .

2.2.3. , .
( ) .

 ,
(). ,
.
. ,
.
, ,
, ( )
.
,
. ,
XVIII . ..
, , [1]. (
XVII .) II . ..
. ,
, ,
. . XIV . ..
:
, . VIII . ..
( 250 ).
1 .. . ., 1988. . 31.
80

.
.
. ,
, ,
(- , .), ,
.
.
, ,
, .
.
, . ,
(,
XX, 514-515):
:
, .
, .
(, ,
, .) (,
.). ,
, , , ,
(, .).
.
(. , 1500 ..).
, -

81
877 .
. VIII . .. ,
, , [1].
,
,
. .
1 . , . ., 2000. . 526.
, . ,
, , ,
; . ,
,
-, .
[2].
2 .: .. . ., 1994. . 45.

. : (,
, ); ( ), ,
, , ;
. .
, , , , . ,
, , , .

2.2.4. .
.
82
.
,
( ),
, (, , ). , 12
, 354,36 ( 11
).

(
)
. , ,
,
, .
,

, .
.
, , ,
.
(
, ),
( , ) .
-,
, .
,
[1].
1 .: ., . . ., 1984.
,
,
.
83
, ,
. ,
.
. ,
, (26642155 . ..).
. (
) ( 20 ), ,
, .. .
.
(20521786 . ..) ()
, .
: ,
.
,
, .
,
.
. , ,
. , III . .. ,
- . (12 , 354 )
,
(365,24 ). () , 8
90 19 (6940 ) 235 [1].
2 , 30
V . ..
1 (
, 433 . ..).

84
( 540 470 . ..) ,
.
.
.
, ., ,
,
( , , ,
.). , -, - [1].
1 .: .. II. . ., 1991. . 6, 7.
,
.

.
.
. ,
( , ) , (,
.). ( )
V . ..
, , ,
,
, ,
, .
,
.
85
.
. , ,
,
,
, ,
,
.
, ,
. IV . .. .
,
.
. , .
, , ,
; [1].
, .
XVII .
, .

 :
.

1 . , // . .,
1996. . 92-131.
,
. (, ,
, , , , .)

( ) .
.
86
. ,
. , ,
( , ,
), ,
, , ( ,
) .

2.2.5. .
.
-, ,
100 1000, 10 000 .
-, .
, (4,5,
10).
-, , , .
-, .
, ,
(
). , ,
.. .
, ..
.

, , .
,
, , .
87

 .
,
(, ,
.). ,
(18941595 . ..). ,
, ,
, , ,
[1].
1 .: .. . , .
., 1959; .. . 2- . ., 1974; .
(
).
.
(2 1,24;
3,125). ,
.
,
(, , .), , .
( ) , .
, -,
,
.
, .
,
.
88
:

= ; X2 = ; X2 + = ; X2 = ; 3 = ; 2 ( + 1) = ;

XY = B, X + Y = A; X2+Y2 =, Y = ;
Y = B, X Y = A; X2+Y2=B, X + Y = A.
:
( + )2 = 2 +2 + 2; ( + )( ) = 2 2;
1 + 2 + 4 + ... + 2n = 2n+(2n 1);
12 + 22 + 32 +... + N2 = ( + N) (1 + 2 + 3 + ... + N)
.
:
;
;
;
S 3R2;

 L 6R;
;
: 1/2 (3R2 + 3r2) (
1/3 (R2 r2);
H,
: 1/2 (2 + 2). 1/3 (2 + + 2) .
.
.

, , .
,

89
. :
- -.
.
.

.
() , ,
.

3. -

.
, 1200 ( VIII .
.. V . ..),
, .
: -
. ,
,
, , , (
, ) ,
, , .
,
.
,
- .
,
. ,
(-,

, , .) (- ) ,
.

91

3.1.
3.1.1. .
I . .. 2000-
, , .
- .
.
-
, .
, III
. .. .
,

(- ).
,
( , ), , .
,

.

.
, , ,
, .
.
,
, , .
92
XV . .. - ,
.
,
. , .
.
, - ,
, . -
, , -,
, . -
,
. ,
.

 XIII . ..
(-, , ) . ,
, , , . XIIIXII .
.. , ,
, . ,
.
,
.
. . ( XII IX . ..),
.

3.1.2. - . XIIX . ..
,
.
. ,
93
, (, ) .
, ,
. .
, .
, .
, ,
, , .
, . ,
.
, - .
.
() , ,
.
( ,
). ,
. , ,
.
.
.
.
. - ,
. ,
, .
,
.
, .


.
94
VIIIVI . ..

.
, ,
,
(, , .) .

, .
,
, .
: ( ,
, , , ), ( , , ),
- ( , , ).
,
. ,
. ,
.
.
, .
, .
,
, 95
, - , , .
, .
, , ,
, .
(), , ,
() . ( 200
- 50 . IV . ..)
, .
,
, , , , , ,
, .
.
, ,

, .

3.1.3. - .
:
+ , ( );
+ ,
,
( , - ,
);
+ ,
;
+ (-), ,
, ;
96
+ , ;
+ ,
;
+ ,
, ;
+ (, ), ..
, ;
+ , , ,
; ;
;
+ , ;
+ , ( ,
, , ,
).
,
, ,
,

, , ,
..
: ,
, , ,
, (),
().
, .. ,
, .
:
97
+ ;
+ , ;
+ , ;
+ , ;
+ , ,
.

 ,
, .

3.1.4. .
( ) .
, , ,
. , , , .
, , , ,
, - . , ,
( ,
). ,
, -
. ,
.
( , ) .
, - . ,
( , 116
128):
98
,
(), ,
,
().

.
() .
() ...

, ,
...
, ,
, , .
,
. ,
, , .
- :
+ , , ,
(, , );

+ , ,
, , (
);
+ ,
; () ();
+ ,
, , .
.
99
,
,
. ,
, , . ,
, , , ,
, .
.
. ,
.
. -,
.
VI . ..
,
, , , .
-,
.

3.2.
,
, ,
.
,
. (,
, ) -,
.
100
,
, , , , , ,
.. ,
() , ,
. , , ?
, ,

. .

 .
. ,
, , ,
, , .
, ,
, , .

. ,
. .
( , )
-,
, ,
. : 1)
; 2) ; 3)
; 4) ,
.
101
,
? , , (.. ,
) .
[1] , ,
, , (.. ). ,

. .
1 , , ,
().
, , .
. , , ,
, , , .
,
( ) .
,
. ,
- .
,
- . -
. .
,
.
, .
, . , ,
. , . ,
, , , ,
. , , ,
( ,

 , , .);
, - .
102

, , , ? ,
. (
, , , , ,
.) , , ,
, ,
. .

3.3.
3.3.1. . VI . ..
,
. , -, ( )
--- .
VI . IV . ..
, , .
. , ,
, . ,
, , , .
, , , .
.
, ,
103
. , ,
, ,
, , , ,
, , , ,
.
( , , )
. , ,
, ,
. - ,
, -,
, ,
. , , .
, , , ,
. ,
( ),

 () . - .

3.3.2. - .
( , )
- .
:
+ ,
( );
+ , (
1, 2, 3 4);
+ .
104
.
. (,
, : 6 = 1+2 + 3), (
, 220 284: 1 + 2 + 4 + 5 + 10 + 20 +11+22 + 44 + + 55 + 110 = 284 1
+2 + 4 + 71 + 142 = 220), ( , ..) ,
.

,

. ,
, : , , .

, 2 + 2 = 2.
,
..
( )
, (
2). ,
, .
, , , , ,
. , .
, . ,
.

XIX .

105
:
; ;
, .
.
( , ).
, .
, ..
( ,
). (, )
, ,
. . , X2 = 2
, .
: ,
. , ,
.
, .
.
. ,
, .
(
). .
.
,
.
106
:
, ;
; ;
.

, .
, .

. , , (
), ,
, .
. ,
[1].
, ( ).
.
. (, V .
..) , ,
, : ,
(. 3.7.1). (IV . ..)
, , , , , ,
, .
( ).

1 .. . ( - .) ., 1980.
. 3.
107
- .
, ,
.
, , , .
.
.
, .
,
( ) .

. . , ,
, :
. ,
- .

3.4. -
3.4.1. .
(. ).
; ,
, ; , ,
, .

. .
108
,
, , ,
.
, ,
[1].
; ( ,
-) - .
, .
.
- ( ) .
1 ., : .. . ., 1988.

 , , .
, .
,
(, .), - (),
- .
,
. , () , ,
-, , . ,
. :
, ...
, ;
, : [2].
2 . .
., 1989. . 1. . 296.
109
, .
, ,
. .
, , ,
, , . ,
.
, -
. (, )
,
, . ( : ;
, ; ,
.) ?
V . ..
:
, , .
, , . ,
, , , .
, , , -, , ,
, .
.
. :
. ,
. , , ,
( ()
, ..).
, , ,
, , , .
, 110

 , ,
.
. , ,
- .
- .

3.4.2. .
, .
, . , ;
. ,
( ) .
, , , ,
.
,
, . , ,
, , ,
, -, .
.
. ,
, ,
. ,
().
, , .
, , . ;
, .
, ,
( ).
111
,
.
, , , - (
, , ), , , ,
. .
, , , , ..
. , .
. .
;
() . ,
. ,
: , ,
, , , .
, , .
, , ,
.

 , . .
, , . , .
. . .
. : ,
, .

().
,
. ,
. , , ,
, . , ,
, ( ) .
, .
,
- . ,

,
. , XVIXVII .,
.
, -
. , 2500
, ( ,
, ) ,
.

3.4.3. .
,
. , , ,
, , ( )
( ),
, .
, , ,
; . ,
; , ; , .
113
( , ) , .
, :
, ,
. , , ,
, . ,
-, - .
, . ,
, , ,
.

, , , ,
, , , ,
.
( ) , , ,
. .
, , .
. ,
, , , ..
, ,
, , .
, , ,
. , , , .
, , .
,
, , , ,
..
114
.
, , . ,
, :
.
. ,
, , .
, , , ,
. , ,
, .
.
.
,
, .
: (, , )
(, ). ,
,
.

3.5.
3.5.1. .
- .
: ( , ); ;
(); (). -
. ,
, ,
-
.

 , , ;
.

.
115
, , 20 ,
, ( , ).
.
, .
. :
, , , , ...
, , ( )? [1]
,
, .
, . , .
- , .
.
1 . // .: 4 . ., 1976. . I. .
, ,
( ) , .
: , (
), , . .
, .
, , : , .. , ,
. , , , ,
, . ,
. , .
116
, .
, (, ,
, , ..), .
, . ,
. , ,
. , , .
, : , , (. ).

 , .

3.5.2. . .
, . ,
.
.
. , , .
- . , ,
, .
. , .
117
,
. ,
, , . , ,
, , , , .
, . ;
, .
. (
.) , ,
, .
- .
, ,
. , ,
.
(
, ( )
).
XVII .
- .

3.5.3. .
, .
.
.
: ; , .
.
, , .
, , ; ,
.
118
; ,
. :
. ,
, . , , ,
, , . ,
.
.
. , ,
, . : ,
, . ,
.
:
Ft = mL,
F , ; t ; (); L [1].
1 , ,
.
, ,
.
,
. ?
.

119

3.6. -

3.6.1. . 10 323 . ..
,
,
.
, ( )
( IV . .. Vb. ..).
, ,
. .
,
- . ,
,
, ,
. -
. ,
,
, .
.

, . , ,
. .
( , ,
) ( )
. .
, .
. , , .
( , )
. ,
.
120
(
, ) , ,
, , , .
, , .
, I . ..
, , , .
, III . ..; 700 .
, .
( ),
, ,
, .
-
, .
, ,
.
, ,
.
; .
(-, )
(-, , ,
) . ,

, ,
, ,
- . ,
, ,
, , . ,
.
121
,
. -
.
3.6.2. .
. V IV . ..
, (),
( ), .
,
( ), ,
, ,
, , . ,
.

. ,
. .
IV III . .. , .
, ] 3 ,
. (
.)
;
; , ,
;
; ;
, , 122
.; ,
, ,
.
, .
, ,
, , , .
, .
, (
, ).
. .
,
( ).
, ,

, ,
.
,
( p = + / cos),
.
.
,
. ,
( ) .
.
,
.
.
123
,
, , -,
. , ,
, ,
, ,
,
.

3.6.3. .
(, , )
( ).
.
, .
.
. , (
), .
, , .
,
, .
.

.
.
.
, .
, .

124
(, , , ,
). VI . .
, ,
, ,
. , XVXVI .
.

. :
+ ( ),
( , , , ..);
+ ;
+ , .
(, .) ,
.
, (
) ;
,
, . .
,
.
III . .. , (
).
, .
, ; ,
; ; ,
, ..
125
,
: .
, .
,
[1].
1 .: ..
. ., 1988.

3.7.

3.7.1. . ,
-, , -,
, .
. .
VIV . ..
, ,
, . V . ..
.
.
, ,
. , -.
() , . , , ,
. .
V . .. .
; (, ,
) ( 24); - ; ,
,
, .

, .
126
,
.
.
. .
( ) ,
, .
, ,
(, ).
: -,
() , ; -, ,

; -, ,
.

.
,

, .
.
. ( )

, ( )

.
127
IV . .., ,
[1].

 . ,
, ,
. ,
. ,
. ,
.
. ,
.
. ,
.
1 ,
, , ,
, 365 , (. . ., 1964. .
743).

.
34 . ,
,
.
,
(). ,
,
.
55-.
128
-
.
,
.
. ,
. , ,
( , ),
( ),
,
() .
,
, .

, .
. ,

.

.
, (
, , ,
), () (
, ).

 . ,
.
.
,
( 1-2 ).
129
134 . .. ,
. ,
850- ,
.
, ( ),
, , , , ..
, - (
). , .
. , ,
. ,
, .
, ,
( , ).
(46,8" , 50,3").
,
15 ( , 20 ).

3.7.2. .
,
.
,
XIII ().
, .
, . 130
.
: ;
; ; ;
.
. ,
() ,
(). ,
, ,
().
.
, ..
.
( , ).


( 10').
, , .
-, . -,
.
( ), ( ) ,
.. . .
,
, .
, , . ,
, .
, , .
,
.
131
-, ( ),
, ,
, .
. (
).
,
,
.
- .
,
, .

3.8.
3.8.1. .
, ,
.
.
, .

, .
.
, -, ,
, , ;
(),
, (vis vitalis),
().

132
,
,
, .
. , ,
, . ,
, . , ,
, , , , ,
. .
,
. , , -,
.
,
, .
.
() (, , ),
, ,
, () () .
.
:
, ; ;
; ,
, , ,
; , ,
,
, , , ,
, , , .
133
- : ,
, .
, , , ,
, ,
.
.
, .
,
.
, ,
. ,

. ,
.

. , , . ,
. , .
. , ,
, , , .

3.8.2. .
.
.
134
. ,
, , , ,
. : ...
,
. , ,
,
[1].
.
1 . . ., 1937. . 1. . 49.
, ,
, , ,
-, , ,
- .
.
,
. ,
, ,
. ,
. , , ,
(, , .).
, . ,
, , .
, , , , , , ,
, , , .
, .
. ,
. ,
.
135
, , . ,
, ,
, ,
. ,
; 500 , , ,

; , ,
. ,
, ; ,
.
.
, , .
. (
.)
:
+ , , .., , ;
+ , (, ), .
:
+ ();
+ ();
+ ( );
+ , .
. , ,
, ,
(): , (), ().
.
, :
( ), , .
,

136
, , ..
, (,
) .
.
.
, 400 , ,
.
().
3.8.3. .

, .
,
. - ,
. ,
.
, (, ) . ,
, ,
, . (, )
, , .
- , VI . ..
( .).

 .
( )
. , , ,
.
137
, , ,
- , .
,
, .
,
, , () ,
.
,
, , , . ;
.
. , , ,
, , . , , ,
.
. ,
, , .
, , .
,
, , ..
.

, .
138
, , III . ..
, ,
. ,
. , ,
, .
,
( ),
. ,
. ,
, ,
.
, , ,
, , .
- . ,
, , 162 . .
. 125 ,
80-.
. ,
, , , , .
, ,

 .
.
, ,
.
,
. ,
, .
.
139
- , ,
; , ,
. ,
, ,
.

3.8.4. .
. ,
, , ..
, .
, ,
(, ) (, ).
, .. ,
, ( );
, , . , ,
( , 112118):
... , , ,
, .
.
. ,
, .
.
.
, ,

,
.
140
,
. ,
(, ) ,
:
, (

 ). ,

.

, , .. ,
, ,
, , ,
. ,
, ,
. ,
: , () (
, V, 12831287), :
, ,
, , ,
.
- , ,
, .
, 19 .

3.9.
-,
, . V .
, ,
. .

, .
141
, , ,
. ,
, ,
, , .
, ,
. . ,
.
, .
.
,
, . ,
, .
. ,

 ,
.
. ,
. .
, ,
. , , ,
, ,
. , , - .
VI . .

4.
, - ,
, ,
-
XVI XVIII .,
. , , ;
( )
.
, .
, ,
, , , . ,
; (
), .
, ,
. , ,
, -, ,
, , ,
.
, -
, , , ,
.
, , , , ,
.

4.1.
4.1.1.
.

143
, ,
.
, , , ;
, . , .
.
, (, , ,
.). , , .
- ,
. , , ..
, :
; (, , ,
) .
(, 27 700 . 42 1000 .
73 1300 .). , V . VIII .,
IXXII .,
.
.
. ()
: ,
, ;
, .

.
() ( )
, , , , ,
. XIV . ,
(1347, 1360, 1369, 1374...), .
1300 . XVI .
, , , .
144
.
, - - (-, .),
.
- ;
. .
-, , - .
.
:
. . ,
.
.

 . ,
.
(, ..) ( ..).
(, , ..) .
, , .
.
. ,
, , .

. ,
, , .
(, , ),
- : , , ..
145
, ,
, , , . ,
, ,
.
. -
, .
, .
: , , ,
, , ,
[1]; ..
1 .: .. . .,
1965.
, .
, , ,
. , ,
( , , ..).
, ,
, .
,
, ,
, ,
.
.
146

. -.
.
, , ,
, . , ,
, .
. ,
.

 (, ) (,
, ) .
, ( , -). ,
, , , , ,
[1], , , ,
.
.
1 . // .
: , , . ., 1996. . 325.

4.1.2. . , ,
.
,
. .
, , ,
, ( ,
, , ).
147
, ,
.
.
, , . ,
, .
.
: ( .
..) , ,
, ; .

, , .. .
.
,
. ,
: , ,
(
), ,
( ),
. , , ,
, ,
, , ,
[1].

1 . . .
. ., 1988. . 112.
148
,
,
. (
, , , , .)
. ,
- (
), , , . -
. -

.

(),
.

- . ,
.. , .

. , ..
(, , .), (
, ) (, , .)
.

4.1.3. . , ,
.
.
:
; - ;
.
, :
, (- );
149
-, - (
);
.
. (, )
, - , ,
, .
, ,

 . ,
,
, , , , .
,
, .
.

( ), , .
, , ,

.
,
, - , . , ,
,
; (ars magna).
.
-
, . , ,
, .
, ; 150
, . ,
, . ,
, , , ,
(, , .) ,
, .
,

, . . .
, .
.
. , , .
,
.
. - ,
, , , ,
,
, , (, ..
) .
,
.
. ,
, , , .
, , ,
, . ,
-

151
, ,
..
. , , .
-.
.
[1], , , .
,
. : ;
, ; ,
; ( ,
);
, (
); , ;
, ;
.
1 , IIIII .
( ),
, , -, .
,
, .
- . , ,
,
, , , -
, ( , , ,
, , .). XIII . , , - .
152
( . nomen ), ,
, ,
.
, , , , ,
.. ,
(), () , .
, ,
.
- ,
( ).
-
, -
. , ,
. , ,
. .
, , , ,
,

; , ,
.
-
. - ,
,
. , , ,
, ; ,
153
; , ;
, ;
, ,
, . , . . ,
,
.

4.2. -
- . , (
) (
XII .) , . VII .
,
.
, (
, ), ,
.

. IX .
.
. , 823 . -
II .
. .
154
.
- ( -),
. -
, , , , .
- ,
, , ,
, . -
, .

- .

- - .
(), ()
. .
( ), .
( ) , , ,
. - :
, , .
- .
VIIIXI . - .
,
. (
), . (
) XII . 70 17 .

- ,
.
.
155

4.2.1. .
, .
, ,
. (224641), , .
- , XII . ,
.
( )
. , , -
17 .
. ,
:

 ,
:

156

( .),
. ( , IX .)

, -
,

. XVI .
2- 3-
; 4- . -
() (), XII .
, 1- 2-
:
=, 2 + =;
2 = , 2 + = ;
2 = , + = 2.


, .
, .
14 ;
. ,
.
157

(, ),
. -
, .
,
. . - -
,
( .).
.

4.2.2. . ,
.
, , ,
, .
,
.

, .
,
. -,
, - (XII .). ,
, . .
, - 13,56 / 3 (
13,557); 10,30 /3 ( 10,49), -19,05 /3
( 19,27), 8,86 /3 ( 8,94) ..
: ,
,
, .
158
.

, , ,
, , . -,
, - -, ,
,
.


. -
. . ,
. ,
( , ), ( -),
..
(..
, , .),
.
.
,
. - - ()
, XI .,
(1080);
.
,
, . , -

159
,
( , , -,
.). ,
1018 ,
,
. , ,
, ,
.
.
-
, (
)
. (
, -, -) ( -, , -) ,
,
.

4.2.3. - .
- .
. -, . -,

 , - ,
, , ,
. -, , , . (
, ;
.) , , -,
(, ,
).
160
- :
, ,
( .), , ,
, , , ,
, . (
) .
XIII . ( , ) ( -)
( ,
, , ).
-
, .
, ,

, , .).
- 1500 ,
70-. ,
-, .
,
, .
- -
. , .
, , ( ,
), , ,
. ,
161
, , .
, , .. ,
(.. , , ), , (
, ).
, ,
.

4.3.
XII XIII . -
. , ,
.
( , ).
: ,
, , 34
, , -
, (
) .
. (
).
, .
. (, ),
-. ,
, .
. ,
,
.
162
.
. XII .
, 1200 . . XIIIXIV .
: (1224), (1229),
(1349), (1365), (1385) ..
. ;
.
, , ( ), , ,
. ,
, .
, .
, .
XIIIXV . (
) ,
- ,
XVI . XIII .
,
, ( ().
XIVXV . ,
,
. . .
, . .
. ()

.
163

4.4.
(XIVXV .)
-
, , , .
, , ,
, ,
.
, -
, :
?
.
,
( ;
, ..), ,
. ,

,
. .
-, , ,
, ( ,
, ).
-, .
, (
) ; ,
.
-,
.
164
-, .
-
. : ,
; ; ,
.
, , , , .
-, (,
), , .
, .
: .

, .

 .
, ,
( -).
, ,
. . , ,

, , ,
.
(.
impetus , ), ,
. - (XIV .)
. ,
, . , ,
, , .
; , .
165
,
, .

: , , ,
.
.
, . ,
,
. , . (),
, . , .
, .. (mv), .
[1].
1 .: .., .A. .
. ., 1989. . III.

4.5.

, ( , ,
, ..) (IIVI .) ,
- () (. 4.1.3).
. , ,
, , .
(
, , ),

 (, ) .
, [1].
1 .. . ., 1979. . 1. . 1.
166
( XV .) .
, ( ,
)
( ,
() , , ).

, ;
, .
.
. :
, , , , , ,
.

. ,
, , .
, .

.
() (
); XV . ().
,
167
, , , ,
, , ,
, . , ,
, , [1].
: ( ), ( ),
( ), ( ), ( ).
,
.
1 . // . ., 1995. . 36.
, ,
,
, , -, .
, , ,
. .
. ,

 . ,
. , 296 ., ,
, .
1317 . XXII . ,
( XVIII .)
.

168

4.6.
.
, .
, .
,
.
, .
;
, .
. (, , , , , )
, : ... .
, , .
(
)
,
.
. ()
.
, .
,
. ,
5509 . .. [1]
. ,
, ,
, , .
,
(.. ) ,
, .. ..
1 , , 1700 . ,
21 5509 . ..
169

,
. ,

(), (.. , , ),
( ), ( ,
) .
[1].
,
, .
. ,
1450 . , ,
, .
XIX
. , , XIX . , ,
.
1 : , ,
, . , ,
, .
, , ; , ..
, ; ,
, ; , ,
; ,
, (skiapodes); , ;
, ; ,
; ,
( . .
. . 245-248).

170

4.7.
,
, ,
.
, , .

.
,
, , .
, (.. ,
, , ,
.)
(.. , - ,
.). , - ,
, ,
- .

 , ,
.

5.
,
XIV XVII .
, , - ,
, ,
, , ,
, , .
-
: ,
, , ,
-, , .
. , ,
, , , ,
, , ,
. ,
, . , ,
, ,
, . , ,
, . - .
.
. ,
, , , .
.
. .
- .
172

5.1.
,
. ,
, , ,
.


. :
,
.
.
- ,
.
-
. ,
, , ,
, (, , , ,
, ), ,
( ,
, ), , , . [1]
1 , (
) .
, , , ,
;
,
, . .
(Anima mundi).
, , ,
, ;
(flos coeJi), .
-
.
173
, , , .
. :

. ,
- , , .
( ,
... .)
, , ,
. , , .
.
. ? ,
, .. .
.

:
, , [1].
, , , ,
, ( )
, .
1 : 4 . .; ., 1939. . 2. . 104.

 ,
, .

.
: .
174
?
- ,
, . .
? - , ,
.
- .
.
; ;
( ,
, , , , ,
, .. ..). ,
, , .
, , .
;
,
; ; ;
, .
, , (
, , , . , . .),
, ,
, , ,
, , , .
(.. , ,
175
, , ..)

(.. , - , ..). -

- , .
(
). ,
, ,
, .
.
, , .
,
, .
. ,
, , .
- .

 ,
. .
,
.
. - ,
, , ,
: , , ,
, . , ,
. ; , . ,
-
.
176
.
. ,
: . ,

:
... .
, ...
[1].
; (
), .
. ,
-,
, [2].
, , ,
( , ,
, .) .
1 . ., 1969. . 1. . II. . 96.
2 .. . ., 2000. . 112.
, ,
, ,
, , (, )
.
. , .
, , ,
,
[1].
1 . . ., 1994. . III, . III.
177
, , , ,
, . ,
, . , ,
. ,
. .

 . , ,
- : ,
(
) .
,
, .
.
,
, , ,
[2]. -
, ,
( ) .
[3],
- , .
2
1517 ., .
95 ,
. .
3 , ,
,
. (
.)
, , .
178
, ,
. , .
, ,
, , .
, ,
, .
1560 1630 ., .. ,
.
, .
XVIXVII ., ,
, ,
, ,
.

5.2.
- .

. .

 , , ,
, , - ,
, , , , ,
, , . .
179
.
XVI .
. . ,
, , ,
. ,

. . ,
, : ... XVI
[1]. ;
. ,
, .
1 . . ., 1937. . 48.
XVIXVII .
, ,
, , ,
,
. -
, .
, , . XV XVI .
, ,
; .
180
. XVI .
.
. .
.
. , ... ...
, [1].
1 . . . ., 1996. . 192.

, . ,
, ,
, .
.
,
.
, , ,
.
(, , , , , , , ,
.).
, .

 , XVIXVII . ,
. -,
. (. , .
, . .)
, . , . ( 6000
) . 181
( . . ,
XVII XVIII .), .
,
. . ,
.

-, . . .
(. ), (. ), (. ).
.
. , .
,
.
-, XVI XVII .
. . , . , .
, . . ,
,
.
. . ; . ( 1717 .)
( ).
,
.
. , 29
,
. , ,
. . , ,
. . ,
,
182
, . , .
, ,
. . .
,
. -
(. ). XVII .
, - (. , . , .
, . .).
-,
. ,
, , .
, .

 . , , .
, .
.
. .
-,
, , ,
, .
,
.
(. , ., . , .. , . .)
,
,
. : ,
(. , .
.), , ,
(. , . , . .).
183
, (. , . ,
, , .)
,

.
, , .
, (,
: , ,
, , ).
XVIXVII . ;
,
.
.

5.3.
5.3.1. .
.
.
. ,
.
. ( 80.) XIII . X ,
, .
184

 ,
: ;
, ,
.
.
,
. ,
( ) ;
, .
,
. .
,
.

,
. ,
IV . .. 21 325 .
, XVI .
10 . VIII .
, . , 15121517 . ,
,
. . ,
, .
.
185
, ,
, , .
, , ,
.
.
.

.

( 1474 .) ,
,
( ), ,
, .
,
. ,
. , ,
,
, , , ,
[1].
1 Kuhn . The Copernican Revolution: Planetary Astronomy in the Development of Western Thought.
Cambridge, 1957. P. VIII.

 , ,
,
. XV ., ,

, .
,
,
, , [1].
1
(,
), ( ), (
, ,
) . , ,
(, , , .)
.
.
186

: , , , .

, .
,
.
, ,
, .
.
15051507 .
.
1530 . 1543 .
,
, ,
.
, ,
.
.
- ;
(..
).
187
,
. ,
1582 . , ,
[1].
1 5 ( 15-) 1582 . XIII.

 , ,

. ,
,
. ,
, ,
[2].
.
, . ,
1616 . , .. ,
,
.
, ?
?
2 .: . . . ., 1988. . 84.
.
. , . ,
, .

188
,
. , ,
.
,
, ,
, .
, ,
. , ,
, ,
. :
... ,
,
. , ,
. ,
, ,
, , ...

[1].
1 . . ., 1964. . 12.
,
, .. ,
.
.
( ,
, )

 , ,
. ,
, , 189
.
, .
, , .
.
,
- .
( , ) .
, ,
, , . ,
, , . , ( )
, .
,
, . ,

( , , )
.
. (, ,
)
: ,
.
, .
. ,
, ,
.
.
190
: ,
.
,
.
, ,
[1].
( ..,
):
0,375 (0,387) 1,52 (1,52)
0,720 (0,723) 5,21 (5,20)
1,000 (1,000) 9,18 (9,54)
1 ,
, .
, . ,
, , ,

 . ;
.
.
, :
, ,
, .
, ,
. .
, .
(, 34
80 ).
,
- . :
191
+ ( ) -
, () ;
+ , ()
;
+ (
) -
;
+ , .
, ,
. ,
,
, .
,
, ;
; , , .

5.3.2. . : .

.
: , ,
,
, .
1570- .,
( 1572 . 1577 .)
.
, : . ,
. , . , . , . .

192
.
, -, ,
. ,
. .
.
, ,
, .
1560- . ,
. ,
,
, .
, ,
.
, ,
.
,
, ,
.
, , .
, , ,
. , -, , ,
, -, ,
, , ,
.
193
, ,

. : ,
, , ,
.
, ,
, .
,
.
17 1600 . ,
, , : ,
...
XVII . .

. ,
XVII . .

6. XVII .:

, .
,
, .
.
.
, .
, ,
.

, , - ,
, .
,
, , . ,

, .
, . ,
,
( ) , ,
- . , -
, .
,
- .

, ( )
. .
195

6.1. XVII .
, XVII . .
, , , ,
, , , ..
- ,
, , . ,
, , , ,
.


- .

 - , .
,
.
:
. , , ,
XVXVI ., ,
. .
. ,
, , ,
,
, ..
196

( , , , , .).
. .. .

,
. ,
(
.),
.

, ,
, , , ,
. (.
.) , XIX .,
.
XVII . , ,
. (,

, .)
. .
.
( , ,
) XVII .
(. , . X. ) , ,
, ,
( , ). XVII-XVIII . .
,
( ) ,
. ,
.
197

. XVII . ,
, , ,
, . XVII .

 ,
.
, , ,
, .
, .
-
, , .
XVI . XVII . (
) ,
, , ,
. , (1560),
(1603). ,
, 1662 . 1666 . . 1724 .
I . : 1665
. Philosophical Transactions, Journal des Scavans; 1682 .
Acta Eruditorum.
XVII . ,
.
198

6.2. :

, .
.
.
.
XVI ., 1580 .
( 20 ) ,
().
( 2 ,
1/6', ,
.) , , ,
.
1572 ., ,
, , (
), [1].
, . ,
, . ,
,
1', 21 40''.
1 .

 -, .
.
,
.
, .
199
, .
, ,
, , .
.
. (
, )
. , ,
.
,
,
. ,
,
,
[1].
, .
,

.
1 ,
: , , , , .
. 1781 ., .. .
1846 ., 1930 .

, , ,
. ,
,
, , (1609)
(1619).
200
XVII . ,
,
. , , ,
, , .
,
. .
.
1605 . 1609 . ( ,
).

. , ,
: , ,

- , ( ).
. ,
( )
( ).
, .
. ,
,
. -
, , .
, .

.
201
1596 . ,
, , ..
. : -,
, - , (
); -, ,
. ,
.
(1619)
,

. , .

, . .
,
. 1600 . . ,
, .
. , 1609 .
, , ,
. ,
.
, ( ) .
,
,
, .
202

. .
,
.

6.3.
-

6.3.1. : .

. (1564), .
.
. , ;
[1]; ,
, .
. ,
; ,
;
. ,
. , ,
,
.
1 ,
, .
( . ),
,
, , , .
( 1608 .) 30- ,
203
: ,
, , , ,
, .
:
, .
. .
1616 . ,
. ,
.
. 1616 .
.
.
, 1632 .
.
,
1633 . ,
. .
. ,
, ,
.

 , 22 1633 .
Eppur si muove! ( - !)
, , .
, .
. , ,
.
204
:
+ , ;
+ ( );
+ , , ;
+ , , :
S = 1/2 at2;
+ ( ,
, );
+ ;
+ ( ,
(.. )
);
+ ( ).
. , X.
, ,
.
,
. .
.

6.3.2. . XVII .
(. ).
,
. ( , ! .)

(1637),
.
205
.

. (, ) ,
. .

. ;
( ,
.) . ,
.
,
. , ,
, . ..., , ,
[1]. ,
,
( ). ,
. , ,
.
, , .
1 . // .: 2 . ., 1989. . 1. . 359.
.
, . ,
. ,
. .
, ,
.
206
, .

(); (); ,
(). . ,
, ,
.
. [1]
.
1 : ...
,
( . , // .: 2 . . 1. . 200).
,
. .
, , ,
, . ,
, .
, .
.
( ) ,
.
.

, . .
( ) (. 7.1.2).
.

. ,
. , ,
. ,
.
207
.

. XVIII .
.
,
XVIII ., XIX .,
XX . .
: , ,
.

6.3.3. . XVII .
. . ,
(1645) : ,
, . , ,
, , ,
.
.
.
, .
, 1666 . ,
, ,
, .
. , ,
, .
208
1666 . . .

,
. ,
.

6.4.
XVII . .
.

, ,
.

( ),
. , ,
:
.

.
. 5 1643 .
. .
. , ,
1660 . .
, 1665-1667 .,
, . (
, .) :
, , ( . )
,
; -,
.
209

6.4.1. .
: ;
mv

.
.
1666 . ,
, .

;
, , .

, , ,
, .
,
() .
, :

210
()
.
,
.
. ,
. m : = G m/r.

, ,
.
, 28 1686 .
.
.

, 1687 .
.
.
,
, ( ) ,
, .
.
,
( !).
.
( )
, ,
, ;
; 211
[1] .
, ( ), ;
.
.
1 .
( ).
XVII .
- .
( XVII . XX .)

 , - .
.
(, , ,
.) (, .) ,
, ., , .
,
.

( 1671 .,
1736 .). .
.
, .

6.4.2. . , , .
XVII .
(. , . ).
. (1666) ,
, ,
, .
212

. : , , . , ,
,
, .

, .
.
( ),
1668 .
. 1672 . .
: 15 2,5 .

.
1672 .
.
,
. , .
.
.
, , .

 X.
(1690), .
,
213
.
(
).
, -
.
XVII . , .
.
. ,
1676 ., 300
000 /.

6.4.3. . !,
. ,
, .

. ,
, , :
. :
, ? ,

.
. -
.
.
XX ., .
214
.
, .
, .
, ,
.
, , . , ,
.
, , .
,
, (. 7.2.3).

 ,
, .
. .

6.5.
XVII .
. XVII . ,
, ,
.
. ,
[1], ( ),
[2]. .
.
; ,
, .
1 , .
2 ,
.
215

.
XI . ,
. XII . .
XIII . ( ),
.
, ,
..
.
,
. , XV . ,

. ,
.. ,
: ,
..
,
. , ,
1600 . :
, ;

 , ;
. :
, .
:
, ,
, .
216
,
.
: , , , , .
,
,
, . XVII .
, , , ,
. , , .
.
, .
XVII .
.

7. XVIII - XIX .
XVIII . . .
, ,
.

,
. -
.

7.1.
7.1.1. . XVIII .
, XVII ., .

- . XVIII .
,
.
.
.
. , . ', . , . .
, , , ,
, , .
.
,
. XVIII .
, , ,
218
, .
, .
. , XVIII .
.
. ; .
. 1728 .
, ,
. , ,
, .
,
. ,
, , ( )
. ,
,

tg = v/,
v , .
( ) ,
, .
.
, ,
, .
. ,
, .
,
, .
219
, (),
.
,
.
, : , ,
., , .

, . XVIII .
.

7.1.2. . ,
,
. XVIII . ,
. , ,
,
,
.
, .. . , ,
, , , ,
.
, , ,
, , .
,
.
( )
, ;
.
220
,
, , .
. 1774
. . ,
. 1797 .
.
,
, ;
.
7.1.3. . ,
,
, .
,
, .
.
.
, . ,
,
.

 ,
.
, . ,
,
. , , , ,
. .

, ..
221
. .
(1798),
,
. (
) .
, ,
,
. ,
, .
,
. ,
.

7.1.4. XVIII .
XVIII .
. , 1729 . .
. , ,
. ..
, ,
.
1745 . ,
.
,
.
222
: ,
, , . ,
, XV ,
.
, .
, .
,

.. [1] ( )
(, ) , XVIII .
.
1 1789 . .
. , . 1738 .
, - :
?
.
, , 1775
1783 . . , ,
,
. ,
,
. .. .
, , 26 1753 ., .
XVIII .
. .
( ).
, .
.
223

1780- . .. ,
, ,
, , .. ,
. .
, .
, ,
, .
, XVIIIXIX . .

7.1.5. XIX .: . XIX .

.
1789 .,
. XIX .
.
.
, XVIII ., , , ,
.

 ,
..,
- .
,
.
. ,
.
224
,
. , .
,
. XVIII .
,
[1].
1 1807 . . .

. :
, . 1830- .
, .
.
( . -) 1825 . .
.
( ) 1837
. XIX .
.
.
. .. 1819 .
[2].
.
,
.. .
2 1832 .
. . . 1844 .
, 1840- .
.
XIX ., .
( )
. 1839 .
, 225
. ,
. 1850- . - .
,
,
.

 XIX . , .
, .
, , .
1840- .
,
.

7.1.6. . XIX .
, . ,
, . ,
,
,
.
XVIII . ,
, . XIX .
, ,
. , ,
. ,
.
226
1799 . . ,
, , , ,
.., , ,
. ,
, , ,
, , ,
,
. :
... , , ...
, .
.
, , .
,
. ,
, . , ,
. !
, ,
. , ,
. , ,
. .
:

 . , ,
, ,
.
,
, .
227
1815 . ..
,
.
, , .
1818 . ,
, .
.. , .. , .. ,
.. - .. .
, .
, , :
.
: .
[1].
,
.
1 . , . , 2000. . . . 97.

. ,
, , .
1850 . ... ... ,
, , , ,
. XIX .
.

7.1.7. . , , .
.
.
. , ,
:
228
-, .
, ,

 . ,
( ) ;
-, (
, ). ,
,
. .
, (
. ) .
. , ,
.
,
,
, . , ,
, ,
, . .

. , ,
, - .
:
, ( )
, ,
. .
( ) ,
[1].
1 .: . . , 2001. . 5.
229

;
. :
.
, , , ,
, .
, , ,
,
, , -
, - . XIX .,
,
. .. .

7.1.8. . XIX .
, . XIX .

 , .

. . .
.
, , ,
. ,
, .
230
. , ,
, , .
, , .
, 13
. , .
XVIII XIX .,
. ,
. . 1812 . . 1816 .
.
.. , .
XIX . , .
1819 . , .
A.M. ,
, .

, 1821 . .
1831 . ,
.
, .
.
: .
, , ,
. , .
: , ;
.
231
, , . .
.
, ..
, [1]. , ,
[2].
. ,
, ;
, .
1 force power,
, , .
2 .: . . .; ., 1951. . II. . 400.


, .
.
, ,
. .
,
.
, . : , , ,
, ,
. ,
, ,
.
, .
.
232
,
.
. .. .
, .

, , XX .,
, .
, .
, XIX . .
, ,
. ,
.
.

7.1.9. . XIX .
, .
,
.

. , , ,
, ..
.
,
.
233

 XIX . , ,
. 1840- . .
: . ,
. . ,
.
.
, ,
.
.
.
, , ( =
m2):
.

7.1.10. .
. .
,
,
, .
;
, . ,
, ,
; , ,
; , , ,
. ,
, ,
; ,
, .
,
, ..
.
234
,
.
. , .. ,
,
, , , - :
, .
... , ,
[1]. XVIII .

 .
,
.
1 .. // .: 4. ., 1982. . 1. . 441.
, .
, -
. .
.
. ,
, ,
.
235
-
.
, ,
. ..
, XIX . ,
, . ,
, .
,
, [1].
. 1826 . -
. .
, 1829 . , ,
,
[2]. , ,

, . ,
, ,
, [3].
1 , .. ,
.
2 1832 . . , (
) .
3 .. . . . .; ., 1949. . 2. . 159.
40 , 1868 . .
, . ,
, , .
n-
, (x1, x2, ..., n).

236
,
, n-
ds .

 , ,
. ,
. :
; ,
, ,
.
( ).
, ,
, , ,
. ,
, .
. , ,
.
XIXXX .
. - . - .
,
.
.
,
.
,
. XIX .
.
, , ()
.

.
237
. (1872),
,
. . , :
; ,
.
, .
: ,
; ; (
); ;
( , .. ,
), ,
.

: ?
, , ,
. ,
.
, ,
. ,

.

238

7.1.11. ( XVII XX .).

XIX .
- ,
, , .
.
.
+ ( )
( )
( , , ,
- ).
+ , ,
( - ) .
,
, ,
,
.
+ . , ,
,
(.: 7.2.4).
+ . (
)
.
+ ,

; .
239
+ ,
. - ,
, .
, ,
.
.
+ :
( )
.

+
. ,
.
+ , .. ,
( ).
:
) ;
) ;
) .
, .
,
( ).
(..
). , , , (
) .
+
, .
240
+ , ,
, ,
. ,
,
, .
+ : ,
.
( ), ;
( ) .
,
XX .
, .

7.2.
7.2.1. .
, . XVIII .
.
. .
. . , X.
, , 1761 . .
, 8 .

 . XVIII .
(. , 1718).
XVIII .
, ,
241
[1]. .
. . ,
( 1,5 ),
, .
1 , ,
.
, ( ).
: ,
, ; (, ) ,
( ).
: (1781),
, ,
,
.
, 3 . , ,
, .
. 2,5
. . 150,
.
, , .
,
.
, ,
, , .
:
(). .
. .
242
XVIII . . ,
.. .
,
. , , ,
: ; ( ) ;
; ,
- ; ,
.
, .. .

7.2.2. . ,
(
, , ) , ,
, , ,
(, ). .
. ,
.
,
(, , .).
-
( .).
, ,
, , ,
, .
, ,
.
243
, - ,
,
. XVII .
( . .).
(XVI .) (XVII .)
, ,
. XVIII ., ,
() .
, ,
, , , , ,
, , ..
: , , -, . XVIIXVIII . .
( ,
, , .),
(, ) .
XVIIXVIII . ,
,
. , .

7.2.3. . .
(. 6.3.2).
,
. ,
;
.
244
. .
(
) .
( , ) (. 6.4.3).
,
. -,
(
, , ,
). , , -,
,
.
-, ,
. , ,
,
.
.

, , , -
( , 1755).
( . ); ,
, , .
(1796), , . ,

. .
245

7.2.4. .
.
, ,
, , . ,
, ,
, ,
,

 , . ,
! . .
. ,
()
. ,
.
. .
, ,
, : !
XVIII .
.
, , , ,
, -, , ,
, -,
,
.
, ;
.
246

(-
). , ,
,
; , ,
,
.
. , :
( ); ( );
( ).
, , ,
.
,
, .

. ,
. , ,
, .
, ,
. .

, , .
, ,
.
.
: ;
;
; , .

247
.
,
. , , ,
, .
,
( ).
. , :
.
: ,
, ,
, , ,
, , . ,
, .
(.: 11.5.7). 1795 . ,
.
.
,
.
. .
.

(mvr).
, .
.
248

. ,
,
. ,
.
XVIII
XIX . .

7.2.5. .

.

 , ,
. .
.
+ ( )
( , ).
XVIIXIX .
.
.
. .
, [1].
1 . . ., 1868. . 38.
+ ( ) ,
, .
( ),
(. ). ,
.
249
+ ( )
, .

. , (
), .
:
-, (
,
);
-,
( , . );
-, . ,
, .
, (,
), ( ) , .
+ . ,
,
, ,
. ,
, ,
, . ,
.
:
250

-, , , (
, , );
-, ()
( ) ;
-,
, , ( -);
-, :
,
,
( :
, ). , ,
,
.
,
,
XVIIIXIX .
+ .
( ). ,
() (
).
(
)
, -, ,
( ), ; -,
, (
) .
251
+ ( ,
) , .
,
, , .
,
, ,
.
, ,
.
+ .
,
, , ,
, . , . ,
, - (. ..) ,
, [1].
+
. , :

1 . . ., 1861. . 2. . 335-336.
-, , ..
;
-, ;
-,
();
252
-, .
,
.

+ ( )
,
. ,
. , . , ,
,
[1].
1 . . ., 1861. . 1. . 4.
,
, XVIII . XX . ,
, . XX .

.

7.3.
7.3.1. . XVII .
.
, ,
.
( , ,
, , .), ,
( , , ,
.), . ,
, .
. XVII XVIII .
, ( > > ).

253
(, ,
, , ) ( . , . , . .)
. XV . ,
. (, .),
(, ).
, , ,
, ,
.
.
. .
, , ,
. ,
( , ,
, ..) ,
. , , ,
, . , ,
[1].
. ,
.
1 . . ., 1966. . 1. . 165.
. , ,
, . .
, 1680
. (1691).
254
,
, ,
.
. , ,
(), ,
.
, ,
. , , ,
,
. ,
.
( , , ,
, .), ,
, .

7.3.2. : . XVIII . .
: , ?
. . .
(16971703). ,
. ,
, ; , ,
.
. XVIII . ,
. . XVIII . ( ..
. , 1774) .
255
, , ,
, .
(, , ) ,
, .
: , ,
.
: .
,
, , . (
.. ) , ,
, .
, , ,
, .. , ,
,
,
.

, , ,
.
:
, , ,
,
.

7.3.3. - .
. , . ,
,
(256

, ) ,
. , (N2O, NO, N2O3, NO2 N2O5)
1 : 2 : 3 : 4 : 5.
.

.
.
XIX . - .
.
( , , ,
), --
.
.. . - (
) 1-
(1860).
18501870- .
(A.M. , 1861),
( ,
, .),
(.. -, 1874).
XIX . ,
, , .
, XIX .
, .
257
- ,
. . .
, , .
, .
. . (1869)
, ,
,
.

7.4.
7.4.1. , , XVIII . XVIII .
. XVIII .

.

 XVIII . . . .
,
.
36- ( ,
, )
(
) .
. -
( ),
, 70 .
.
. ( )
.
, , , ;
10 . 4 . .
, ,
.
258
, .
, , , .
. [1].
, .
, [2]; ,
. ,
. , ,
. ,
[3]. , , , ,
. ,
, ,
.
1 . : .. : //
. ., 1965. . 7.
2 . . 33.
3 . . 34.
, ,

, .
XVIII . . , . . ,

.
, .

.
259
XVIII . ,
.

 ,
,
. ,
.
XVIII . .
- . (. , .
.), - , ,
,
,
. , ,
, .
- .
- ,

, " .
.
. ,
XVII ., , , . ,

. XVIII . ,
. ,
.
, ,
.
260
, ,
.
.
...
.
, XVIII . ,

.
.

7.4.2. . XVIII .
. ,
,
. ,
, . .
: , , ;
[1].

 , (. ).
,
. XVIII .
,
. ,
,
, .
.
.
1 . : .. . . . 33.
261
,
, , -, ,
- ; -,

. XVIIIXIX
.

- ,
, XVIIXVIII .,
, ,
(, .).
:
, -?

. , 1836 . .. ,
, ,
: ! [1]
XVIIIXIX . , , ,
.
, ,
.
1 . //
XIX . ., 1959. . 219.
262

.. .
: . - ,
. ,
, . ,
,
[1] ,
, , [2].
, ,
. ,
,

 . ,
. ,
, .. .
.
1 . . ,
// : 2 . ., 1959. . 2. . 354.
2 . . 353.
,
, ..
(. ), , ,
, , .
- ,
- .
,
, .
: , .
263

7.4.3. . . . , ,
.
, ;
;
;
. , ,
, , , ,
, ..
,
XIX ., ,
. ,
,
.
: ,
;
;
, ,
, ; ; ,
, , .


. -,
. -,
. ,
. ,
, , , ,
.
264
,
, :
+ ( , );
+ , , ,
:
-, ()
;
-, .
,
, .
, , , ,
.
, , ,
.

, ,
. ,

.
- , ,
, .
. () ()
[1]. ,
265
, :
;
. , ,
( ,
, , .).
1 ,
(. , . .).
XIX . ,
, , .
.

7.4.4. . (.
, . , . , . , . -, .. , . .).

.
, ,
, , ,
.
,
. , ,
.
:
;
;
;
; , ;
; ;
; ,
. XIX .
100 .
[1].
1 .
, .
XVIII . , ,
, ,
. . XIX . 100 .
.
4,6 .
266

. , ,
, . , ,
, .
,
. , . ,
.
,
, ,
,
, ,
, .
:

+ ;
+ .
267
, ,
, .
, ,
. : .
: , ,
, , ,
, , ,
[1].
;
,
.
1 . . .; ., 1937. . 83.
, ?
, .
(, , ),
.
( ).
,
. ,
.
-
, - ,
, . (,
, , ,
;
; .) .
. -
268
,
,
, ,

.
: .
,
, [1].
,
.
1 . . . ., 1979. . 170.

7.4.5. . . XVIII XIX .

(. , . , . . , . .).

, , ,
.
, .
,
, ,
. ,

(. ).
269
, ,
( . , . ),
,
.
, .

, .
, ,
, ,
,
[1].
,
,
.
1 . . ., 1866. . 1. . 229.
: ,
, ;
;
; ;
;
, (, ,
) (. 13.3.1), ,
; ,
( , ) .
:
+ ,
;
+ , ,
;

270
+ ;
+ .
:
, ; ,
, , .

7.4.6. . , , ,
,
.
, . ,
,
.
.
,
.
. , ,
.
( . :
, ), -
. . ,
XX ., , , ,
.
271

,
-,

. ,
; , ,
. -,
, . ,
, ,
. ,
(, ), ,
. ,
, ,
.

, , , , , ,
, , XVIII
XIX .

 . ,
,
. 1830- . . . ,
(
, ) ; .
(. 8.3.2).

, , ,
. ,
, ,
[1].
,
( ),
.
1 . . . ., 1957. . 90.
272
, ,
(1859).
, .
( )
,
, , .
;
, .

( .. ) ,
.

, . ,
.
.
, ,
.
.
( )

(, .). ,
.
( ,
.)
273
( -)
, .
,
.
, ,

, . ,
.
,
, ,
, .
. ,
, [1].
1 ,
.
, .
. ,
, ;
;

( , ,
.).
, ,
,
.
.
,

274
.
. , ;
, .
,
.
( ,
, , ,
)
, .
, ;
.
, :
+ ;
+ ;
+ .
.
. . ,
. .
.

 ,
,

.

7.4.7. .
, XVIII . XX .
.
275
+ , ,
.
, ,
; -
.


. , ,
- .

; XVIII ., XX .
. XIX . , ,
,
.
.
+ , ,
, , ; .

( , ),
. (, , ,
, ) , ,
, . .
+ , ,
, , , , ,
. XVIII . ,
276
. , ,
, ,
,
.
. , , , , ,

 , ,
, .
, .
,
.
- .
+ ()
.
. , ,
. , ,
.
+
,
.
, (, ,
, , ). . ,
. : (
(), , .);
(
,
); ,
( ,
, , ,
.).
277

. ,
,
, .
. , (
)
(
).
.
.
, , XX .
+ ,
,
,
.
:
( );
, ; .
+
, , ,
. ,
- , , .

.

278
+
.
,
.
-,
,

. ,
(, ) ,
( , .),
,
.
-,
. ,
.
. ,
.
-,
- - ,
, (
;
).
+ , ,
,
.

8. XIX .:

XIX . .
, , ,
. , , ,

. ,
:
, .
- .

8.1.
8.1.1. . XIX .
.
. :
, , ,
.
.

.
, ,
.
. ,

280
. ,
.
, ..
XIX . ,
, , XIX .
.
,
, . ,

, .
.

8.1.2. . :
. ,
.
, ,
. (
) .

. ,

 , . ,
: . :
. ( )
.
,
.
281
.
: , t,
, .. t -t. ,

.
XIX .
, .
XIX .,
: ?
,
.
? ?
, 1789 .,
.
. , , ..
(T1) (T2). :
, (T1-T2),
() .
;
: = (1-2)/1.
,
.

- ; ,
, , - .
:
, .
282
XIX . ,
. .
. ( ). ,
; , . ,
. ,
.

.

. ,
. , , ..
. , ,
.

 . ,
.
. ,
, .
dE dQ/T, dQ ,
. .
dE = dQ/T, (dE > dQ/T).
, ,
, .
283
XX . (. , 1906) ,
()
, , ( > 0 > 0).
, , ,
; .
,
. ,
.
:
(. ), (.. ),
(.. --), ,
( ), ( ) .
,
, , ,
.
,
.
.
, (, ).
, .
.,
, , ,
.
.

284
. .
,
. .
: = lnW.
.
. ,
(1902). (
),
, .

 , ,
,
.
. 1906 . .
( )
, .
,
, .
XX .,
() (. 15.1).

8.1.3. . XIX .
.
, .
,
. , 1870- . a- ,
.
- , ,
.
285
,

, .

(), . ,
. ,
, , - ,
.
,
.
.
.
''Y (. 1) v
XOY t, OO' = vt,
:

286
X' = Xvt, Y'=Y, t' = t.

. , .
XIX .
. . ,
. ,
, [1].
, . , ,
, . ,
, [2].
.
1 . . - . ., 1909. . 187.
,
- .
2 , .
,
, , ..
.
, ,
, , ,
, . ,
. .
, ,
.
, .
,
,
.
287
, - ,
,

. ,
.
. . ,
- . ,
.

, . , .
, 1870- ., ,
. , ,
,
. ,
,
, , ,
[1].
, ,
.
XIX . .
1 . // . .,
1979. . 36.

8.1.4. . XIX . ,
, ,
: , , ,
. 288
.
. .
, ,
( , ).
. ,
.
, ,
.
.
.
. . , 1854 . ,
.
. .
, XIX .
. ,
(
),
. ,

 . ,
, , ,
, , , ., ..
.
, . .
,
, 1864 .
,
, , (
, ), , ..
.
289
,
. .
+ ,
, . :
... , ,
[1].
1 .. . ., 1952. . 253.
+ , .
+ .
, .
+
. .
+ ().
. ,
.
1888 . . ,
, .
.
,
(.. , 1896) .

, .
: .
290
,
, , . ,
.
, , ,
, .
. ..
.

, .

 : , . ,
,
, .. , ,
; . ,
, , ,
,
, . XIX .
,
,
, ,
( ). ,
? , ,
?

291

8.1.5. . XIX . ,
XIXXX .: ,
, ,
.
1895 . . , .
.
(
, ..), .

. , . . ( .
) ,

. ,
, . :
, .
.
XIX . . 1896 .
, ,
, .
. ;
, , - . -, ,
, - .
-, , ,
, , .

, .

292
, -,
, -, ,
. ,
, -, - -. , - , -
. , ,
, ,
. ,
, .
XIX .
.. , .
, , .. .
, ,
.

,
. ?
, ,
. ,
, .
, ( , ) .
.

293
8.1.6. . XVII .
.
,
.
, .
, ,

( , .).
. ,
.
.

, , . ,
XIXXX ., . [1].

. ,
, . ,

 , ,
, .
1 .: . . ., 1990.
, , ,
,
, ,
, . , , ,
, , .
294
, , ,
. . .
,
, . (. , .
.) .
, , ,
, , , , , ..
, ..
.
, XIX .
-
- .
, . ,
. ,
, , .
, . -
.
, , , , .

- [1].
1 XIXXX . ..
, 1909 .
295
XIX . , , .
, .
, , , ,
. XX .
, .

8.2.
8.2.1. ... .
1846 .
. .
,
, .
XVIII . -:
; ; ,
.
- .
c . . 1846 . . ,
23 1846 . 52' .
. ,
4,5 , ,
.
,
, , ,
,
, ..

, .
296
, . 1859 . , ,
( , ) ,
, 38" ( , 43") .

. :
, ,
, . .
XX . , ,
(. 9.2.2). ,
,
.
, , (X.
, 1895) (.. , 1826) .
,
, ,
. , (
), ,
. ,
(. 7.2.1) (.. , 1908),
,
, .

8.2.2. : .
XIX . . XIX .,
, :
, ,
.
.
297

. . ,
(1848).
. . (1859) .
, .. ,
(, . , 1852). 1861 . (,
, ) .
.
XIX .
, .
.
. ,
, , ... !
,
.
, . ,
.

.

298

8.3.
8.3.1. . . ,
.
, .
, , ,
, .

 . ,
.
, ,
, , , ,
..

(. , . , . , . -, . , . , .
.), ,
, , , . : (..
.), (.. , ..
, .), (. .),
(.. ; . ,
, ,
, , .).
, ,
- , . .
,
(.. , . , . .). .
, ,
, .
, . ,
299
, ,
. ,
,
,
.
, XIX . ,
, , , ,
, , ,
, , ,
.
, ,
, -
.
, ,
, . .
, , ,
, .
, . ( (. 8.3.2),
:

, ?
XIX
XX .,
:

300
+ ,
. ;
+
;
+ - ;
+ .

18601870- . ,
, ,
, .
, ,

, .
,
: ,
(. , . , .. , .. ),
(. ),
(. ), (.. ),
(. ), (. ),
(. ) .

. , ,
, ,
. :
, ,
, ,
, .
301
, ,
, (..
, ,
, , .), XIX .
, , ,
.
. , (1868) ,
,
.
-
,
.
,
XIX . . (1898), . (1899) .
XX .,
, ,
.

 , XIXXX . , ,
,
.

.

8.3.2. ().
. ,
.
, XVII .
.
302
XVIII .
, ,
. ..
, .
,
.
. .
XVIII XIX . ,
. ,

, , ,
. , ,
.
XIX .
. , -,
. . (, XVIII .)
-
, ,
,
.
, ..
,
. .
. .
303

.
,
.

. , ,
;
XVII ., . , .. , XVIII .,
. , . .
.. , . , . , .. , . - .
,
, ,
.
(.. , . , . , . .), .
. ,
, , ,
, ,
XIX . .
. . , .
. , -
, ,
[1]. ,
.
1 . .
.; ., 1939. . 79.
304
,
- , ,
. ,
,
. ,
.
. . ,
,
. (
) , ,
. ,
. : , ,

, , , , , [1].
, ,
,
, ( )
( ).
.
1 ., ., . . ., 1968. . 63.
XIX . ,
(. ),
(. , . , . , X. .), (. , . , . ); (. , . , .
),
( . , . ) .

305
XIX . ,
.
.
:
(.. , . ., 18731875);
,
(. , . , 18751884);
, .
(. , 1888); (. , .
, 1878); ,
(. , 1883);
(.. , . , 1884) . 18831885 .
. , . , . , .
, , XX .,
.
XIX . . .
, ,
, , ,
, - ,
.
,
, .
,
. , , ,
,
.
306
.
:
; XX .

II
-

9. XX .:

 XX .
. i ,
.

9.1.
9.1.1. . XX .

(). , . ,
, .
.

,
( ), , ,
. (..
) .
, ,
, , , 309
,
, .
XVIII . .
, ,

1728 . (. 7.1).
, , .
,
: (, );
, , , ;
, ..
.
XIX . . ,
, , ,
, , , .
, .
1846 . . . c ,
. ,
.
,
, . ,
, , .
, . ,
. ,
(v/c)2, , .

310
, c ,
, . ,
, .
, ,
(v/c)2.

. , .
, X'Y'O' (. 2) ( ) V
XYO ( ,
). :
X'Y'O' ;
XYO V = V.

, XIX ., ,
,
, , . , ,
, ,
.
311
: ,
. , ,
,
, .
XYO (. . 2) , X'Y''
, , V. :
XYO ;
'Y''
V = V.
, , ,
. ,

 , , .
, ,
.
:
.
, ,

1 = + v =c(l +v/c),

2 = v = (1 v/c),
v . ,
v/c. ,
,
, .
312
,
,
. ,
S ,
, .
v/c, .. # v2/c2. v2/c2
(10-8), . 1887 .
. . ,
, , .
, . .. 1892 .
,
,
1/(1 v2/2)1/2 .
,
. , , -
, , .
,
, , ,
, -
,
, :

313

, , (.. v << ), v2/c2

> 0 .
, XIX-XX .
:
1)
;
2) , ,
,
( );
3) -
.
, , .
, -
, . ,
.
, ad hoc (
).

.

9.1.2. . (). 1905 .

Annalen der Physik .
. ,
,
.
314

. , (
), .
, . ,
-
, ,
.

 . ,
.
,
, 10
.
, .. , ,
, . ,
. , -,
,
[1].
1 . . ., 1967. . IV. . 350-351.
. .
, .
.
, , ,

.
315
,
.
. ,
, . , ,
, . ,
, , ; , ,
, , , ,
? .
, ,
tA, .
, , t B,
, t'A , .
, , :
tB tA = t'A tB.
,
. , ,
. ,
,
,
, .
. , ,
S, ( ,
). , v
, .
:
tB tA = S / ( v)

316
tA tB = S / (c + v)

,
. , ;
, , ,
, . ,
. , ,
, .
,
- .
. ,
. , ,
, , ,
, .

, ,
.
: ,
, . .
, - , ,
.
, ,
,
317
, .
, ,
, .. ,
- , .

, , ,
,
. :
= m2.
. (1908).
.
, (,

) ,
.
.
,
.
. ,
.
, :

 ( ),
[1]. ,
,
,
, .
1 . . ., 1965. . 1. . 8.
318

9.2.
9.2.1. .
,
( )
. , ( )
, , , .
.
(. 6.4.1)
.
, :
, .. ,
, ,
.
(
, .. , ),
. .
19151916 . ()
(). .
,
, ,
; ,
.
,
, 319
( ) .
(,
, , ,
, .). .
,
. ,
. ,
. ?


, .. , .
,
,
. .
, ,
- , , ,
, . ?
,
. , , .
(. 8.1.3). .
( ).
?
,
. : m = F / , F ,
( ); , .
, .
320
: , ( ).
. , ,
, .
, .
, ,
, ,
. ,
, , ,
. ,
, , . ,
, . (
) .
, , , ,
, .

. ,
. 1890 . . ( 10-9; XX .
10-12).
( )
,
, . , ,
:

321

 : ?
? , ,
, : = m2.
:

?
, . 1911 .
, .
:
S' S ?
, , ,
, ,
. , ,
.
. : ,
, ,
. ,
, ,
.
.
, ,
, -
, .. (. 8.1.3): .
.
[1]. , . ( )
.
, .
1 ., . . ., 1965.
322
, .
.
-. ,
() .
. -
, , ,
, . ,
: = m2. ,
,
-, -, , ,
.


, , .
,
. ,
,
.
( ).
, , ,
( );
,
..
323
(
) .
10
. , ,
,
10 ,
.

. , ,
, , - .
() ,
. (
) ,
, .
, , -,
.
, .
.
,
(. 11.4.2), .
.
,
.
,
, ,
[1], 324
. ,
. XX . ,
( ),
.
1 ., . . . . 201.

9.2.2. .
1859 . ( )
( 43" )
(. 8.2.1). ,
, .
,
, .

. , , ,
, , .
. ,
,
, , , ,
, , ,
.
,
. ,
1914 . , .
29 1919 . ,
. .
: (),
, 325
(). ,
, ,
,
[1]. 1922 .
, .
1 . ., 1979. . 570.
, ,
19231926 .
.
XX . :
(
); ;
;
, ;
,
, ..
, .

9.2.3. .
XX . . ,
, , ,
. , -
( ) ,
.
. ,
, ..
326
,
. , ,
. , ,
, . - (,
, ) 90
, , .
, XX .
. 20 (. , . , . .). ,
, , ,
-,
, .
, . ,
, ,
.
, -
.
: (. 11.6).

. :
1) - .
. .
, ;
2) , . ,
. .
327
.
: , ,
, . ( )

.

 .
, , ,
, . (,
.)
.
, ,
.
( ) ,
.
. ,
.
. , , , , ..
, , , .

.
, , -
, . ,
,
.
(
, 25 (!) ).
328
, .
, 10-33 ,
, .
(. 10.1.2), ,
. ,
( , , , )
(, ), .. .

9.3.
9.3.1. .
. 1809 . . , .
XIX .
. ,
: ,
. .
. 1860 . , ,

 . ,
, ,

(, T) , .
329
, .
, , = 1; (, T)
. (, T),
.
(, T) ,
, .
. ,
.
, , ,
.
, :


,
.
1880- .
(, T) .
. . 1896 ., .
. 1900 . .
,
, ,
.
1900 . .
. ,
. ,
, , ,
(). , , , = hv,
h 330
( ), a v . o
, , ,
.
.
,
.

 .
1905 . .
. 1909 . ,
, , ,
. , -
.
, ,
. .

9.3.2. . . . XIX .,
, .
1889 . .. ,
,
, [1].
1 .. . . . ., 1937. . 2. . 347.
19091910 . . . , -,
, ,
, . 331
90 ; -,
. 1911 .
. ,
, , 10-13 . .
, ne, n
, . ,
.
,
.
1913 . . ,
. , ,
-, , ,
, .
,
. .
.
1.
, , .
, : 1, 2, ..., n.
.


.
2. .

. .
m n,

332
hvmn = Em En.
(),
: ,
. .
.
:
( ),
, ,
. ,

, . , ,
,
, ,
.

. (
) .
, . -,
, ,
. -,
; ,
, , , , .
.
333
, XX .
.
.
(1924) , - ,
, .. , , .
, , 2
: 2 = h/p. 1927 .
.. . ,
,
.
,
(
, .)
, ,
. 1925 1927 . ,

- XX . , ,
. , . , . , . , . , . , . , . .

9.3.3. . . 1925 . .
; 1926 . .
. , ,
, () .
.
, ,
.
, ,
,
, 334
; .
, ,
,
( , )
, , .. , ,
, , , , ..,
.
-. .
,
.

.
. ,


:

qi - ; i,
; h .
, ,
.
.
. , ,
, .
, , -

335
- .
. . ,
. 1926 . ,
, , ,
,
. ( ).
,
.
,
t.
, ,
. ,
. , ,
, , . ,
,
. , ,
. , ,
, ,
,
, , .
,
,
. , ,
. ,
, ( )

336
( ,
). . (1925)
( ,
),
, , .
()
.
, , .
,
, , ..
, .

- , 1928 . .
.
.
XIX .
( . , 1905, . , 1915),
(. , 1919), (. , 1932), (. , 1932), (.
., 1936); 1930 . . , ,
1953 .

 ( )
,
. 1940- 1950- .,

.
337

9.3.4. . .
19251927 .

; ,
.
, . :
- , - ,
,
, ,
, , ,
. ,
. ,
.
. , -
. , ,
,
, .. ,
.
(. , . , . .) ,
,

[1]. , ,
, ,
,
. ,
, 1940- .
, XIX .
1 . . , 1971. . 2. . 405.
338


. - . ,
,

 . ( )
, .
( ) , .
- , , , ,
.

: 1) ; 2) ,
, .
,
(),
, . . .
,
, .
,
- .
:
, .
,
-. .
339

9.4.
9.4.1. .
, ,
,
, .
.
, .
, . , ,
,
.
. ,
.
100 , .. , .
18 . . , , , ,
. , -, , . ,
, , , , ,
..
, ().

. ,

 .
.
340
,
,
.
. (,
, ).
,
, ,
. (,
.). ,
.
.
, ,
. , ,
, .
,
, ( , ,
.).

9.4.2. .
. ,
( 10-8 ) ,
( 10-13 ) (-),
.
; .
( +) .
341
, N
N , (+eN) (MN) ( ).
, , ,
(eN), .
,
. , 2000
( ). ,
. ,
, .
, - . ,
,
, ()
(i j= hv). (

) . ,
.
,
, . .
,
, .
,
, ,
( , , .).
- - .
,
, . ,
.
. .
.
.
.
342
( ,
) , ,
.
, ,
.
,
, , (
,
, , )
. , .

. , , , ;
8 ( 2 6), 18 ( 2, 6, 10),
32 ( 2, 6, 10, 14). ,
, ,
() , .
.
.
:
.
- ,
. -,
( , ).
343
-,
.
.
, . , 60

 . 1930- . (
92). 1940 1955 .
: , , , , , , ,
. 7 .
110 . , +110, .
.
:
120-.
, ,
,
(.. ), .
.
.

9.4.3. . .
. , ,
, , ,
. ( , ,
.) , .
XIX .
, ..
, (
, , )
1906 .
, 19051906 . . . .
344
( ),
,
. , 2, 18 , 16
() 2 (), .
10-5 .
, , ,
.
. .
.
, .
.
,
. , , ,
, .


.
. ,
, .
, .
,
, .
.
345
.
, .
: ,

. .

, .
.
,
(, NaCl).
( ) ; ,
( ) (, 2, 2,
.). ,
. ;
.
, , , .
(
), ,
. .

9.5.
,
.
.
+ .
+ ,
,
: -, -
.
346

+ , , ,

.
+ , ,
.
.
, ,
.
+ .

.
+ ,
. , ,
.
+
.
,
.
, .
, , .
.
+ ,

.
347
+ .
.
.
+
, , .
+ , ,
.
+ .
.
( )
.
XX . ,
-
, , .
(
).
, , (
). ,
. ,

 . ,
.

10.
XX ., ,
. .
, .
, .
. ,
(, , ), : , ,
, , .
, , .
.
.
1950 1970- . ,
. 1940- . 15
, 1970- 400. ,
. , ,
?
: .
.

10.1.
10.1.1. .
, :
; ; ;
; ; ;
; , ;
, -

349
, .. , ,
, , . ,
, ,
.

: ; ;
; .
, ,
.
.
, .
: ? ,
XIX . ,
( ),
(
). (. 8.1.4).
XX .,
. -
, , ,
. , .
, .
.

, . ,

.
350

10.1.2. .
. XVII . (
) (. 6.4.1).
,
.
,
. .
1039 [1].
.
.

1 ,
, ( )
.
?
.
.
, .
. ,
.
: , .
, . , ,
,
.
, , .
: , ,
, .
351
, , :
. [1].
1 ,
.
.
-
, . (
, .)

( 2).
-,
, r 10-33, , t 10-43
. .
,
.
, , -, .
,
( , , ,
(. 11.4 11.7)).
10.1.3. . ,
,
, .
( , .).
. XIX . . .
352

 . ( )
1890- . .
, , . .
,
.
, ,
.
, .

. . ,
? .
(. 10.3.5).

.
. (10 31012 ),
(1012 3,7 1014 ), (3,7 10147,5 1014 ),
(7,5 10143 1017 ), (3 1017 3 1020 ) - (3 102
1023 ) .
( :
= c/v, , v , ).
( ) ,
. , .
,
.
353
,
; .
(
).
( ): , ,
, , ,
, , .

10.1.4. .
. .
- (. 8.1.5).
- . ,
, - .
, . , -
, , .
,
. . - .

 , .
, . ,
, , .
? , , ,
, . ?
, . , , -
, , .
, .
, ,
. ,
.
354
(10-16 ). ,
. ,

.
,
, .
. ,
, , ,
.
1960- . (. 10.3.3).
.

10.1.5. .
, .
, , .
, (
). :
,
.

. - ,
.
; , - , ,
.
.
, ,
, .
, -

355
, .. 10-13 .
( ) .
, , ,
,
.
, . ,
, , .
.
.
1960- ., .
, ,
(. 10.3.2).
,
. ,
(, ), ( ).

,
.

10.1.6. . ,
, .
,
. . ,
, ,
, .
356

, , . ,

,
.
- .
,
, . 1920- .
.
XX . :
.
, .

 , .
.
, ( )

. (
- ) .
. , .
XX . ,
. , .
19601970- .
, . ,
, - .
, ,
.
.
357

10.2.
10.2.1. . XX ., ,
.
, , .
, .
,
. ,
,
, .
, .
,
. , .
(, , )
.
. , ,
.
(, ).
. : ,
, , , , ,
, .
: , , . ,
, . ,
, (). .
. 2000

. (Z-) ,
200 000 .
358
. , ,
1/2, 1. 0,3/2,2.
0 . 1
360. 1/2
720 .. 2 ( )
- (180). :
0, 1 2; (1/2, 3/2).
2, , .
.
. , , . (
. , t = 1031 .) ,
, 15 .
; 10-24 .
. 10-2210-24 .
,
,
. , .
(, ),
(, .), ,
. ,
, .. .
. - ,
.

, ..
. 1960- .

359
. , ,
, , ( ,
, , ).
,
. ,
, .
, (
) . ,
, . ,
, .
, .
.

10.2.2. . ,
. , -, (
) , .. - .
, , 1/2.
.
. (
) .
.
. , . ,
, . ,
, , .
, , ,
. . ,
, ,
, .
360
:
. ,
. ( , 0,1
10 ), , ,
. 60 , ,
. , (,
) .
,
. ,
1936 . : ,
, .
. ,
.
, , , ,
.
, .
, .
.
1970- . , -.
. 3500 ,
.
1960- . ,
: , may-. ,
, . ,

 ; , 12.
;
(. ).
361

10.2.3. . 12, .
, .. . , ,
, .
.
, .
. . ( ) (,
, ) (,
.).

. 1950-1960- . .
, .
. ,
, .
1963 ., .

10.2.4. .
, . ,
,

 , .. ,
.
362
.
(. 10.3.1).
( ) .
(. 10.3.2 10.3.4).
W Z - (. 10.3.3).
1983 . ,
.

10-26 .
,
(. 10.1.2). , ; ,
. 1, 2.
:
() ,
.
,
.
().
.
,
. ,
.

363

10.3.
10.3.1. .
, , ..
.
( ),
, . , .
,
, , .. .

 XX .
().
,
( , ) .
, .
,
, .
,
,
, .
, .
,
.
, , () .
, () - ,
. ,
.. ,
, , .
364

.
: ,
. , ,
. -,
, .. .
- . ,
-,
, .
.

.
- . . , .
. 1965 .
- .. .

. (, , ,
-.)
(. 10.3.3).

365

10.3.2. . [1].
: .
, 1/3, +2/3 .
, . 1/2,
, . - ,
1960- . , () : ( up ), d (
down ) s ( strange ).
1 . .
, :
!
.
, ,
. [1]. ,
.
, ( ) ,
. , , .
1 ,
.
: ,
. -;
. , u- d (uud), d- u- (udd).
, . , -
u- d -, - u- d-.
, , .
,
( ).
,
. ,
.
,
, .
,
.
366
,
, [1]. 1970- . (-,
- .). ,
.
.
. charm (), ; b ( beauty ) t
( top ).
, .
( ). ,
, .

 ,
(. 10.3.4).

, [2].
, , ,
.
1 1969 .
( ) .
, ,
.
.
2 , ( )
, .
, XX . (
) 48: (6 2) = 12 ( 3) 2
= 36. 48 , .
367

10.3.3. .
. 1960- . :
.
, , ,
. .

. - . .
,
.

XX .
,
. ,
XX . , ,
. , ,
? , ,
, , . .
, ? , ,
. ,


. ,
(, , )
. (,
, ;
..)
368
,
() .
, ,
(
).
.
[1]. ,
. ,
.
.
.
.
,
.
1 ,
,
. ( ,
() , .)
XIX XX . (.. .) ,
XIX . (. , . ),
. , (. .).

. ,
-, , .

(), () (), ..
. ,
,
: 369
, (
r r), ( t t).

.
, , , ,
-. ,
.
.
,
. ,

, ,
, .
, ,
. .
,
, . ,
, ; ,
.
.
, - .
, -
.
, .
, .
370
,
. ,
. ,
. ,
,
, . ,
,
. ,
,
.
. ,
, ,
( )
,
.

, , ,

.
,
, , ,
, - ..

. ,
, ,
. . ,
(
, , , , ). , c
( ).
, .
371

,
. ,
, .
1 . W +
W- .
-, Z -.
Z - ,
.

. , ,
, (
),
. ,
, ,
. - .
. ,
,
, .

.
: ,
. (W
Z) . ,
372
( ),
-, .
.
( . , ).
[1].
1 .
.
?
.
, . W- Z-
, - W- Z, .
.
, W- Z-. ,
, W- Z - .
(r = 10 -18 ),
. ( 100 ), W
Z , W- Z- ,
( ), .

.


W- Z-. 1983 .

. ,
.
373
1979 . . , . .
.

10.3.4. .
.
. ,
( ) (. 10.3.2).
, , ..
().
, .
(..
)
. . -
. , ,
.
, 1. ,
, ; (, -).
( ).
, , - , ,
, - , .
( )
, :
[1]. ,
, , . 374
, :
, .. +
+ . , .
, (),
() .
1 , (W- Z-) ,
).

 ,
, (
),
(
- ), , , .
,
,
.

10.3.5. .
( ) .
, (, , )
, .

,
.
,
(.. )
. . 10141016 ;
=10-29 .
375
10141016 , 10-29 , ,
, .. .
, , W Z
.

,
. ,
, , .

.
.
, .
.
-,
.
. -,
, ,
.


24 , 12 : , W-, Z-
. 12 ,
- Y- ( ).
,
. , - Y- ( ).
- Y- .
1014 . . ,
376
. .
100 .
( ). ,
,
10 27.
Y.
,
, . -, . :
1031 . -,
(108 )
, .
.
.
XXI .!
.

10.3.6. .
. . ,
(, ,
), . ,
() , ..
,
( ) ( ,
), .

, , ( ).
( ).
70 0; 56 1/2; 28 1; 8

 3/2 ( ) 1 2 ().
.
377
, ,
, .

. ,
(. 9.2.3), , ,
.
.
, 11- ( 10, 26-) -. 11
, 7 , .
r =10-33 . ,
! ,
. (, .)

,
.
. ,
, .
, :
.
,
.
378
, .
XIX .
. , .
, .
1983 .
W- Z-. ,
( , ), , .
, , ,
.
, . ,
, ..
() . , XXI .
.
.
, . ,
, (
, ). , ,
. ,
-, : ,
? , ,
? ?
? , ?

 ?
? .

. (),
(, .),

379
200 . , 23 .
.
. ,
; , !
, ,
.
, , . ,
( , .)
. .
XXI . .
, , , .
( ) ,
.
,
, , ,
.

11. XX .
XX . .
. 1920 1930- .
(
) ,
. ,
.

11.1. XX .

 (.
8.2.1), (-
),
.
.

( )
, ,
( , ,
, .).
381
.
XX .
,
(.),
,
( ) .
XX .

( , ), XX .
XXI . .
-, , .
. ,
(, , , , -).
60%
,
-. , , ,
-. , ,
.; - , ,
. -, ,
, ,
, ( -) .
-, . ,
. ,
. ( ,
, , , .) (,
, ,
).
382
-, . ,
(. 10.1.4). ,
, , , . [1]
, 1987 .
, . ,
12 116 ! 30
2000 .

1 2002 . ,
(. . ),
(. ).
, -, ,
. ,
,
.
, .
( ) ,
: 10- ,
36 , ,
8- ; 8,2
, ( ), .
.
. ., .
, , , XX .
, , .
383
,
,
, , , .
.

( , )
. :
1940- . ,
; 1950- .
; 1960- . [1], ,
( 1060 ); 1967 . ,
,
; ;
-, ;
( ,
(, ) . ,
: ,
; , ,
.
1 .
( 1 ) ,
, 100 200 .
:
. ,
.

384

11.2.

,

.

, . .
.
,
.
, , ,
, , .
: ,
, .
, XX . ,

.
.
, ,
.
,
.

11.3.
11.3.1. . ,
.
, , .
( ), ( 700 . , .. 100
) , .
. ,
. ,
, , , .
385
, ( ),
, , . : , ,

 ( ), ( ), (15 ), (16 ),
(5 ), (2 ) (1 ). 40 ,
, 2,5 , . ,
, 15-
. , ,
, .
, ,
.
( , , );
, ; ;
( 10-310-5 ),
; ( ).
1962 . .
, , ,
, , , , , ,
.
, , , (
). 1970- . (,
.) - .
.
386
: (,
, , ) - (, , , ). ,
, -, .

11.3.2. . . ,
, , .
, .
, . .
,
. ,
, .
1997 . ,
, 2004 . , ,
,
( 180).
, (
).
( ).
.

 .

. , :
(10100 ) ; (10003000 )
; .
, , , , ()
(); 40005000 . , ,
; , -, .
387
(34,6%), (29,5%), (15,2%)
(12,7%).
,

, , .
- .
, . , ,
. , -,
.
, ,
.
30 000 . , -, ,
5 . ,
. .
: .

()
,
, .
. , ,
, .
. ,
. (),
, , .
, ,
. ,
.
388

, .
, .
2000 2, 56
! .
, (, )
, , ,
, ( , , , ),

 .
.

11.3.3. . , (
) 4,6 - , ,
. , -,
- ,
(. 11.5.2).
, ,
. (
),
.
, .
. 0,15 ,
, .
389
, ,
, , ,
. ,
, , .
(10n , , , n = 58) .
, ,
, , . ,
, ,
,
.
. (
.)
, , , , ,
. ,
. ,
,
, ,
.
(..
, )
,
. , , .
(.. , )
.
390

 , (,
, ,
),
.

11.3.4. .
.
. ,
.
.
.
XXI .
, .
1995 .
, ,
.
, ,
.
. , ( )
, . -
, .
.
, , ..
. . ,
, . -,

.
, -
391
. ,
()
, . ,
.

.
, , . , 80%
; [1].
, (, , , .),
. , ,
,

 , -
. ,

, , .
.
1 ( ), , .

11.4.
11.4.1. . ,
, , ,
.
. . :
, ,
, .
392

6000 .
, .
11- . .
.
1022.
, , , , , .
() . -
( 10 ).
60 , 0,03 .
.
. ,
. , 7 ,
, (3000) ,
. ,
. 4,2 .
, 100 /, 40 !
. :
(, ..); (

); ,
. .
.
, ..
. . ,
.
.
. (,

393
, .) .
,
. ,
. ()
.
,
. ,
, , , .
, .
,
, (, ).

11.4.2. . (9899%)
. . ,
.
, .. ,
. ( , ,
) , ,
() () .
, ,
. ,
, .
. , , . ,
, , .
394
, .
.
(
-

 , .), (
, .).
, ,
.
, ,
,
.
,
30 . ,
.
. ,
,
. , ,
, , , 12 15
. ,
. ,
.

11.4.3. . ,
, : , ,
. ,
: > > .
.
85% , 15
. , ,
. 1013%
( ) 5 .
395

,
, , . ,
, .
90% ,
( 1% ), ,
, ,
. (
,
.). , , ,
, , ,
-, .
, , ,
( 90% ) ( 8%); 2%

 ( , , , ,
.). 4 ,
2% .
10 !
, (
). (
, , , ,
, ), , .

, 396
, , , 18
. 40 .
.
,
.
(, ,
, .), ,
.

11.5. :
11.5.1. . ,
, .
, , ,
. ,
. ,
(
).
.
(); (
) ,
; , , , .. ,
c.
, , ,
.
,
397

 . , 15 ,
10 .
, , , 3 10 .
,
. .
, ,
75% 25%
. , -,
( ),

. , 34%
. , ,
: , ()
.
.

11.5.2. .
, , . ,
.
,
. ,
, . , ,
,
.
, , ,
, () , .
. ,
. ,
.
398
(
) .
, .
(1030 ) ,
, , .
(
). ,
.
. ,
, . ,

, . (

.) , .
,
. ( - .)

, .
.
().
, ,
. .
.
.
399
( )
, (1015 ),
.
: .
, ,
. :
, ,
. : ,
; ; ;
( ) . , ( 0,08
), ,
, .
( ),
.

11.5.3. . ,
.
, .
. ()
: 1+1 > 2D+e++v.
1,44 . ,
: 2D+1H > 3He+. 5,49 .

. 3+3 > 4+ 21. ,
12,86 .
400


. ,
. , ,
.
, 10 ,
.
,
. - ,
, . , , ,
, , .
. ,
, .
, ,
,
.
, .
, . ,
, .
, .
.
, .
. .
, .
, ,
. .
, ,
. , 5 .
. 5
.
401
, .
. (
150 ) ,
, .

11.5.4. : .

. , ,
, ( 98%
)?
. , , , :

. ,
.

(. 11.5.3). , 150 ,
, , :
(4+4+4 12+ )- ,
, (12+4 > 16+ ), (20Ne)
.., (28Si). -
.
.
- , ..
.
, (Fe, Ni,
Mn .).
(), ,
.
402
, ,
.
: , , .
. .
, ( ),
-, () ()
() (v): n > p+e+v.
. (
.)
. ,
, - .
-
(209Bi). , ,
-.
: 10241030 /(2 ),
.
( U, Th .)
270.
,
, .
,
, ,
. ,
, , .
,
. ,
, .
403

11.5.5. : .
.
, ,
, .
, ,
.
. , ( )
( ),
(2040 /).
.
.
, .

, ,
. , .
.
1,4 , ( 1 3),
, .
. ,
, .
, , .
, ,
109 . .
404
, , ; ,

.
, ,
. .
.
1,4
, .
. ,
,

.
3 ,
, ,
.
.

11.5.6. . ,
,
.
.
1006, 1054, 1181, 1572 1604 .
185, 369, 386 393 .
4 1054 .: , , - - - -
. : , ,
, -. 23 .
,
405
. ,
, .
(. 9.6.1), 1572 .
, ,
.
1604 . .. 1885 .
. 4
, .
1980 . 500 .

. .
, .
,
, . ,
. , .
.
. ,

. ( 10 52
).

, ,
.
, 10
,
7 !
. , , .
406
,
, . ,

 , 25
. ,
. 50 .
, ,
,
, , .

.
, .
, .
. . , , .

, .
18-10 . ,
1015 /3. , -,
, ,
.
, , .
1 . ,
.
.
1967 .
. , ,
. -
.
407
.
,
, .
, 100
.
. ,
. ,
, . ,
,
. ,
,
. ,
, ,
.
,
. ,
, .

11.5.7. .
XX . ,
,
XVIII . (.. ), 1916
. . .
.
- .
- ,
.
408
XX .
- .
XX . ,
, , (
, ). ,
, :
- , ,
-, .. ,
XX . 3 , ,
, .
, .
1965 .,
, .
,
(.. , . .) ,
(1970- .).

.
. ,
, ,
. , 1972-1973 .
, , -1
, - (25 ) (
10 ), .
409
10
( 108109 )
( ) . ,
, , ,
, 3 ,
5000 /, 15,2 .
,
(3,7 ) .
, .

 , , ,
( )
, .. , ,
, . ,
, , .
,
, r = 2GM/ 2, G
; ; .
(, r 3 , 0,8 ).
, ,
. ( 2,8 ),
.
.
, .
R=2r,
, .
,
,
. , ,
, .
410
.
: , .
, (- )
, .
, ,
.
,
, ,
. ,
. ,
, ,
. , .
, . ,
[1]. ,
.
1 . . . ., 1990. .79.
, , .
. ?
. :
. ,

.
411
, .
?

.
: , , , , ,
.
, , .
, ( )
. , , ,
; .

-, . ..
,
?
, -
. , ,
, , ,
.
, ..
, (
, - , ).
, , ,
.
.
,
,
; , (, , ,
.), . ( : .)

412
(.. , . .) ,
. ,
( )
(, .), , , .
, .
, , ,
. , .
,
, ,
.
,
, ,
.
. , , ,
( )
(, .). , ,
.
, .
, ,
, , , . ,
, .

 .
.
: (1044 ) 10-5 .
. 10
1069 . ,
413
, ,
, , , .
-. , ,
. , -, ,
-. , 10 9
0,1 !

11.6. :
11.6.1. .
,
, . .
. , XIX .
, . ,
. 1920- .
. , ,
, ,
. ( 1013 ).
(n = 13) .
. ,
( 1,5 ),
: .
.
, 1500 , .
, .
414
.
, . ,
, .
.
, , , , ,
, .
, .

 1,5 .
, ,
.
10 .
.
,
, , .
, , ,
, .

. ,
, . .
1912 . .
: ()
, .
1929 . . X ,
, , ( ).

:
r = cz / H (),
415
r ; ; z = ( )/; .
, ( (V)
(R) = V/R) 50 100 /().
.
. , . ,
. :
, ( );
, , , ;
;
, (S) (SB).
; , ,
; ;
(Ir) ;
; , (,
);
; .
: ,
, . .
( 10% ).
,
. , -,
.

11.6.2. . ,
. ,
, .

416
, . .
( ) :

, .
.
, 200 ,
. , ;
, .
() ( ).
100 000 ( 30 ), 1015 ,
2 10" . 1 % ,
. 15 .
. ,
, , . ( 100 .
), .
.
, , 25 000
.
220 /.
( ).
250 .
. .
( 2/3
, 0,46 ).
417
.
- ,
. .
,
,
(. 11.5.7).

 ,
, ,
1060 .

11.6.3. () .
XXI . . ,
, (
) ( ) ().
, ( 10%). ,
, , , .
. - 18 .
1020 ,
. . , ,
( 20
).
,
. , , .
, 14 ,
,
( ).
( , ).
418
25
. 1020
. 20
. 200 .
, -,
. ( ,
, , .)
, , 20 000, 60 .
( 140 )
(190 ).
.
,
( ) . ,
, , ,
, .
, , -,
. ,

 (107108 ) ,
.
.
,
. , 3

. 5 , ,
, 300 .
.
, , .
; .
419
,
, . 1930- .
: (),
( , 1870 . .),
, ( ): > .
. (
.)
. ,
:
, , , , .
, , 90% !
, 90% ! ,
.
, :
,
..
-. ,

, , ; (
); , ,
. ( )
(, ;
(. 10.3.3); , , .).
420
( 2003 .)
, ,
, ,
. ,
. ,
.

11.6.4. . , ,
.
,
. , ,
(
, 2,7 ).
:
. ,
, ,
,
.
(
).
200 . , .
.
.
( ) ,
, , , , , , .. ,
421
, . , ,
, . , ,
.
.
,
- . , ,
, , , .
? ,
.
,
, ,
..
, ,
, , ,
. . ,
[1].
1 .: .. . ., 1985.
,
.
:

+
;
+ , ,
.
422
, ,
(), ,
, (
.) ,
.
, ,
.
, .
.
. , (
), .

11.7.
11.7.1. .
, . .
,
, . . , XVIII .
,
.
XIX . , .
, , , ,
, . XX .
. ,
, , ,
.
, , ,
.
423
, (, , .) ,
, ,
.
, ,

 .
;
; . ,
, ,
, , .
?
,
. , ,
, .
.
, ,
,
, .
.
,
; .
(. 9.2),
- ;
- ( -,
).
424
. .
,
(
). ,
,
(), :

Rik ; R ; gik,
; ik -; , .
; , !

; . ,
. ,
: , - (
) , , ,
.
, ,
, .
, . ,
, .. - .
, , ,
.
. ,
, , .

425

11.7.2. .
XX .
,
, .
.
-
... , 1922 .,
, :
.
, , ,
, .
,
. ,
, .
, .
, ,
.
. , , -
(). -, (
: ;
). -, ,
( ).
,
( = 3 H2 / 8G, ),
(. 3).

426
,
( < ). ,
, (
).
, ( = ),
. ,
.
. , ,
, ( > ),
, . ,
, .

. O1,
(t0 ).
( ,
) .
427

. 1929 . . , ,
, ; ,
.
.
.

11.7.3. . 80 .
,
. XX
., .
,
(, , ) ,

.
,
(., ., . .), ,
. .
. ,
, (., ., . .) ,

, , . ,
,
- ,
, . , ,
, - , . ,
, ,
.
428

, 1960- .
, .
, -,
, ,
, ; -,
; -,
( ); , , ,
.

,
, .
. ,
() 10-29 /3. (), ,
3 10-31 / 3. , ,
, .
, .
.
.
() (. 11.6.3.).
, ,

.
) .

(,

429
XX .
.
. , , , ,
, . , ,
.
(H). 50 100 / (-). t=1/H
. 10
20 . = 75 /( ) 13 .

. , , .
. . ,
, ,
, , , ,
, 20 .

11.7.4. . , ,
,
, , ,
-.
.
t 10-20 .
t ct, .. 1020 .
t' ,
, r = ct'. ,
, t':
, .
, .
430
,
. : ct / 6000
( = 50 /( ). ,
.
1018 .
,
,
. , , - ,
, . ,
.

 , ,
.
- .
, ,
, . ,
1 .
= 10-20 /3. 1 1520
. .

431

11.8.
11.8.1. .
XX .
. .
:
-
( ) ?
: ?
?
? ,
, .

.
. 1948 1956 .
,
.
,
.
,
( ).
( , ) ,
, . 1
, , ,
, ,
.
, . , ,
1 .
432
1965 .
2,7 .
,
22% , ,


. ,
, ,
, , , .
, , .
,
, 10-12 , 1015 .
.
.
, , ..
.
,
, .
,
: = 1093 /3; 1032 .
10-43 = 10-33 .
, .

. ,
, .
( )
,
, .
.
433
1980- .
(.. , . , .. .).
,
, , , , .
[1].
1 .: .. . ., 1999; ..
. ., 1990.
, ,
, ,
XX .
!
. , .

, .
,
.

11.8.2. . : .

. ,
.
,
- . ,
. ,
( .).
, .
, .
. ,
, ( ,
)
, .
434
,
.
( ,
, , ),
. (
10-34 ).
, ,
- .
. , ,
. , . . 10-43 10-34 , -,
- .
, ,
- , . ,
, .
, , , ,
.. , -,
, .
.
. ()
. , , ,
. .
10-34 . ,
, ,
. ,
.
435
. ,
, ,
1027 1014 .
. .
,

, ,
(. 5).
,
.
, .

, ,
,
( , )
.

11.8.3. . : .
: 10-34 , 1027
.
. ,
, . ,
, ,
- Y- (. 10.3.5).
.
436
.. (1967), < 1027 - Y-
, ; .
- ( ).
. ,
(109 + 1) : 109, ..
. , .
,
.
, , .
, , . ,
. ( ,
.) -.
.
2,7 , .

 10-12 (. 4) ( > 1015 )

: ;
(,
; W- Z-);
, .
.
1015 ,
. (10-12 )
. W- Z-, ,

 .
, , , .
438
1013 .
( ), (, ,
). (10-5 )
, .
2 1010 t 0,2 .
,
; , ,
- .
2 . .
, , .

11.8.4. .
,
[1].
1 .: . . . ., 1981.
, 10 10 .
.
, .

, ,
. ( )
, ,

, .
,
. 10%
90% ().
439
.
, .
, ,
, , . ,
.
, .

 ,
, (t 4000 ),
.
. , ,
, .
, ,
: ,
. .
;
. , .
100 , ,
-
. , .
, ,
. ,
.
,
(). ,
, .

440
,
.
.
, (.
11.5.4). - ,
.

11.8.5. . ,
. , .
.
, .
1052 , 30
50 .
100 . ,
, .
(),
. , .


, , , .
1014 , ( 1015 )
, , .
1019
. , .
.
441
. ,
1031 - ,
, .
1096 10100
- .
, .
1065
. . 101500
, (.. ) .
!
? , 10 1026,
. , ,
1067 ,
- .
.

11.8.6. .
-
, , ,
, ,
, ; ,
. ,

. , , (=2/h = 1/137, , h
, ) ,
, , ,
. . - ,
, , ,
, .
442

(
)

( ) 1040 10-40. ,


N1=e2/Gmp2 1040, mp . N 1
: N 2 = ct/e2/mec2) = 1040
= N1, m , ct .
g = Gm2/hc = 10-40, m (, .).
g = hc/Gm2 1040. . -
, .
,
, .
,
, ,
(. 16.4).
, .
.
,
, , ,
. .

. , . ?
,
. ,
.
, 443
. , ,
.
.
,
, .
:
-
[1].
1 .: . . ., 1978. . 360380.
, ,
, , ,
. ,
( ), .
. -,
.

11.9. :
11.9.1. .
.
, .

( ). ,
.
...
...
444
? ,
? ,
, , ,
.
, ( , ,
, .).

: ; ,
; ,
, ;
, -,
;
, ,
.
1960- . ,
: -,
, -,
, ,
, , - . 1960- .
XXI . , -
[1].
:
1
- SETI, - , . ..
. , ,
, .
445
+ ,
, ;
;
+ ( ,
, , ..);
+ ,
;

+ .
, XX .,
, , ,
- .
.
.

, .

11.9.2. . ,
, .
()
:
N = R f n k d q L,
N ; R ,
( ); f ,
; n ,
; , ; d ,
446
; q , ,
, ; L
(, ) .
(R),
( 10 ), , (f 30%),
.
, , ,
.
, , . ,
. ( )
.
-, ;
, ,
, .
-, :
.

-, :
, (). ,
. ,
( ),
.
-, :
.
, ,
, .
, 12%
. , 1
, [1].
1
. ,
.
447
,
, .
. N: 109
.

.

11.9.3. . ,
, - .
, , , ,
.
. , :
, .. ( ) ;
; ,
.
, ,
. ,
.
, , , . ,
, (v << ),
, , .
448

,
(v ~ ). (
) .
,
, . ,
.
, ,
, .. .
, , .
.
.

. t
(t > L) , . t << L,
. -
,
.
.
, .
. 1974 .
(-) -31,
24 . , ,
. 2001 .
( 6 70 )
.
, .
449
, , - , -
. ,
, ,
.

11.9.4. .
. (
) ( ,
, - , ).

.

-, .
,
( ,
.), .
,
. ,

.
. ,
- .
-, .
,
,

450
.
, , , , .
,
. ,
.
. ,
. :
, ,
. ,
, .
.
-, .
-
(, ) . .
.
, 21 ( ),
18 ( ), 1,35 ( ) ,
- (, .).

.
(, ).
1960 .
( ) 21 .
(19701980- .) . 1972 .
.

451

11.9.5. ?
. .

.
(),
, , ,
, .
: ,
[1]. ?
1 .: . ., 1996. . 203231.
:
; ( , ,
); ;
, , , ,
;
: , -
?; ,
(!); .. .. ,

, , .

. -, , ,
. ,
50 100 ,
100 200 !
452
, ,
, , ..
.
, .
, ,
, ,
(, 100 ),
!
-, .
, , ,
. .
, .
, . ,
;
, .
,
10-12 , 10-30 .
.

 ,
.
, , , ,
. , , ,
,
, -
, .. ,
.
453
, , . , , ,
. ,
, .
, , , ,
.
, . ,
, ,
, , ,
. , , , ,
, !

11.10. XX .
, XX .
, ,
, .
.
.
+
( , )
- ( ,
). ,
, XX .
+ .

.
. ,
, , .
454

+ ,
, .
( , ,
). ,
, , , ,
( )
.
+ : -,
- . : , ,
( , , .); -, ,
( ,
.). , ,
, 109 ;
.

, , ..,
( ,
, , .).
-, - , ,
, () ,
.
455
+
. ,
, , ,
, ,
,
.
, ,
( , - ,
),
.
+ .
, ,
- ,
. ,
,
. ,
, -, ( ),
,
. ,
-, -. ,
-
-
.
,
, ;

 , ,
, .
456
+
:
, . .
, .
( )
:
-, , ,
; ,
, ;
-, , ,
;
, ;
;
-,
,
(, )
(, , , .).
+ (
) .
,
.
+ ( , )
.
, .
.
457
. ,
( -)
,
-.
.
+ .
( )
,
.
, .
+
.
. , ,
.

,
(. 7.2.5).

, XX .
,
.

12. XX .
XX .
.
.
.
, .
, , .
, , :
, .
- , ,
.
, , ,
. .

12.1.
12.1.1. . XX .

. 1900 . (
X. , . . ).
, . .

, XX .
.
459
.
(, .)

, , (
, ). (2030 )
:
+ ;
+ [1];
+ ;
+ ;
+ , , ;
+ , (
) , - (
);
+ , .
1 , , .. .
, .
.
1913 . .. . ..
1914 . 19201930- .
, .

460

12.1.2. .
XX .
.
( )
. . ,
(., . , . .),
(
), , ,
, , .
, XIXXX . (. 8.3.1)
,
. , ,
, ,

, , .
.
,
, .
-
, .. ,
() .
,
(). , . ,
, .. , ,
, , .
: , .
461
, , ,
, .. .

XX . .
: -,
; -,
; -,
, ; -, ()
( , ); (
) ()
, .
:
+ ;
+ ;
+ , ; ;
+ , ,
, , , ;
+ (),
.
(19021907) .
, . , ..
(.. , .. , . .),
. .
,
,
..

462

12.2. :
12.2.1. .
. ( ,
.)
, , , ,
. ,
.
..
(1926), ., .. -, . , .. , .
(19291932) . XX ., ..
, .. , . , . , . , .. .

;
, (1908)
(, ,
, ,
, ) [1],
..
1 1935 . .. ,
,
, .
463
.. ,
1905 . ,
( ) . 1921 1929
.
. ,
; , ,
( );
.
,
, , .
,
-,
- ,
( .. , .. , .. ,
, .).

, .

12.2.2. .
,
, ,
.
,
[1].
1 - .., .., .. . ., 1977.
. 58.
464
:
+ , , .
,
,
. .
;
+ (
), . ,
, ( .), .;
+ -
, : ,
; - (
); (
,
); .
; .
.
: ,
; ,
;
.
, ,
, (
), , .
,
. ,
,
.
, .

465

12.2.3. .
: .
,
.
.
, . (
.)
, ,
(, , , .).
-
: .
, ,
.
.
( ) ( ) ,
, ,
.
,
. ,
. (, ,
.) , .
466
( . ) ( ) ,

. ,
, , ..
, . ,
, ,
. , ,
, ,
, - .
.
-,
, (,
, ).
(, ,
). ,
, ,
, (
).
-,
, ,
.
, ,

 ; ,
.
-, ,
.
, XXI .
, , (, , )
( ) .
467
.
.
,
, . , , , ,
.
, ,
.
, , , ,
. (
) ,
,
.
, ,
.
19301940- . ,
, ,
.
, ,
; (.. ),
( ,
, : ,
, , ).
,
468
[1]. , ,
. 1964 .
- .
1 .. . ., 1988. . 323. .: .
. . ., 1989.

12.3.

 1940- .
. . 1936 .
.. ,
,
. , ,
, .. . , 1927 . ,
- . ,
, ,
.
1940- .
,
. ( 1940- . .)
1944 . (. .) ,
.
. 19491951 . . ,
, , ,
. ., 1953 . . . ..
,
469
,
. .
.
,
.
.
:
- -; ; ;
;
;
,
; ,
. ,
() , 510% ,
.
. , ,

, ( - ). 50
,
. ,
, , .

470

12.4. XXXXI .

12.4.1. . XXI .
, .
, ;
,
, ;
. ;
(. 17.2).
, , .
, , .
, , ,
- , , -,
(12.2.3). XX . ,
,
.
, , ,
, .
-
. ,
, ,
, .
, , .
, ,
, ,
() (, , .),
.
,
: 45%
. .
(2n = 46) (2n
= 48). ,
(. 14.2.2).
471
, (, ) ,
( ). ,
,
, ,
, , -,
, ,
,
.
,
. , ,
( ) , ,
( ). , , , ..
; ,
( , .)
. ,
.

12.4.2. XX .
XX . .
: ;
;
,
;
;
, , ;

472
- ( );
,
. ,
,
.
XX .
(. 7.4.7). ,
.
-, (
,
). ,
, ,
.
-, ,
, - ;
.
-,
. ,
:
+ - - ;
+ ,
;
+ ;
+ , ,
- - ;
+ ,
, , .

473
-, XX . . XXI
. ,
:
1) , ;
().
: ,
.
;
- (
);
2) , ,
.
. XIXXX .

( XX .
) .
,
, .
(. 16.4).

13.
. -
.
, .
, , , , , , .
, .
- : , ,
.

13.1.
13.1.1. .
.

 . ( 1892 .
.. ) .
. ( , );
; .
.
.
. 500 ,
. .
: (, ), (,
, ), ( ) , , (
). , , .
500 000,
475
300 000. , ,
: 1 200 000 (
900 000 , 110 000 , 42 000 ).
100 000 .
,
, , .
: , ,
, , , .
,
. ,
, ,
.
,
.

. ,
, , ,
. , .

( ).
, .
, 100
20. ,
, - ,
.
. ,
,
. , , .
.
476
,
,
.

 (, )
( ).
.

, ,
. .
.
,
.
.

13.1.2. .
, .
( , )
() (),
.
. .
. ,
(, , ). ,
.
, , .
. , ,
. .
477
.
.
, .
.
, ,
. ,
() . (
), .
, ,
.

( .).

- .
, , ,
( ),
, ,
.
,
; .

 .
, , ,
.
, ,
.
, , .
478

13.2.
- :
, , , , , , ,
, , . .
.

.
: -, ,
-, .

13.2.1. - .
,
.
, . XX .
, , , ,
,
.
, ,
,
. : ,
(),
.
479
, ,
.

: -; ;
.
--.
. , 40 . 100 .
.
( ).
: , ; ,
; .
.

.
. ,
, 56 .
, ,
:
, .
, . ,
. ,
, ,
( ).

, ,
: (
), (
480
), ( ),
( ).
,
.

13.2.2. . , ,
. ,
. , .
:
, , , , ..
, .
. ,
.

 , , .
.
. ,
.
, ,
, ,
. , ,
. ,
, ,
, ,
.
481

, , .
, , ,
, , , ..
, ,
.
, .
, .. ,
. ,
.
,
.
,
,
, ().

13.2.3. - . ,
. - .
, ,
. ,
- .
, .
-
.
.
.
482

 , ,
,
. -
.
,
.
- ,
,
.
, : , ,
(. 12.2.2).
.
,
, ,
.
() .

13.2.4. . .
.
, , ,

. , , ,
. , , . ,
, .
483
.
, .
, ,
. ,
- , .
, (, ,
). , ,
.
.
()
. (, )
, .
, , , ,
, .
,

 ,
.
.
, (
).
,
. , , ..
.
, , .
: ,
, .
484
,
.
: , , ,
. , , ,
,
.
(,
.) , ,
.
, , , .
[1].
: , ,
.. ,
.
1 , , .
,
. 100
1016 . 170
130 , 115 .
, .
.. .

.
2530 ,
10 . (
3 .) ( ) , ,
200 ,
11 . ,
40 .
( 3
100 ).
485
.
, . 90%
,

97% . 2 10 18 (
). 3 1024 .
.
, , ..
:
(), ( ..), ( .), (),
() . , , ,
.

, :
( )
, .
,
.
, ,
, .

. ,
.
.
, , , .

.
.
486
, (, )
. .. ,
.. .

13.3.
13.3.1. .

.
, ,
. .
- ,
, , ;
(), ,
(vis vitalis),
(). ,

 ,
.
.
,
,
, ( ). , .
:
. , , ... [1].
().
1 . . . .: 8 . .. 1960. . 7. . 157.
487
.
. -
.
.
().
. XIX . , ,
S-
, . ,

().
. 1865 .
. ( ),
, ,
. XIX . .
, . . , , 1907 .
. :
, ;
, .
XX . , .
, , , , ,
., ,
. ,
: , , 20 ,
, .
, .
488

,
.
, . ,

, .
.

.

 ,
, , .
,
. ,
, . ,
.
4,6 . , , 3,8
. ,
.
.
.

489

13.3.2. .
.
.
,
(, , ,
), .
: , , , , ,
, , . (
, , . .) ( ,
) .
, , ,
. , (, ,
). , ,
20% .
, .

, .
100 .
.
,
.
.
, (, , ), ,
. , ,
N = = N .
.
, ,
. ,

 1016 .
23 !
490
, ,
, .

13.3.3. .
( ,
) . , ,

,
, , , .
.. , XIX .
(). 19531957 . (,
, ) (, , ,
) 7080
60 000 ,
(, , ),
. ,
, ,
.
. (
)
, , ,

, (), .
,
.

.
. (
11,2 .)
. ,
, , ..,
. , ,
. ,
, ,
.
, ,
. , ,

 .
. ,
. ; ;
, (
.) ..
,
, : 1
.
, 1%.
.
. ,
,
.
.
492

13.3.4. .
.
. ,
, ,
,
(, , ).
( )
().
().
, , .
,
, .
, ,
.
.. , [1].
.
. ,
.
1 .: .. > > . ., 1977.
,
, . ,
,
, . -
.

. .
.
493
, .
. (
, )
. ,
.
.

.
, ,
.
,
. .
,
,
. . , .
,
, .
,
.

13.3.5. .
. ,
, ., ,
.

494
, , ,
. ,
.
.
. ,
, .
, ,

- .

 , .
,
(. 15), [1], , .. ,
()
.
. ,
.
,
, , .
1 ., . . . ., 1982.
, -,
. -,
, .
,
.
495
-,
. .

.
, , ,
.
: ,
- , .
, .
.
, ( ). ,
2 ,
500 ;
100 , 12
15 , 3 .

13.4.
13.4.1. .
, , . ,
, , ,
. ,

 , ,
. , .
496
:
( 5 );
, (3,8 2,6 );
(2,6 570 );
(570 230 ) :
(570 500 );
(500 440 );
(440 410 );
(410 350 );
(350 285 );
(285 230 );
(230 67 ) :
(230 195 );
(195 137 );
(137 67 );
(67 ) :
(67 27 ):
(6754 )
(5438 )
(3827 )
(27 3 ):
(278 )
(83 )
(3 ):
(3 20 . )
(20 . )

13.4.2. . 3,8 ,
,
,
.
,
( ),
, ; ,
, , .. .
, .
497


:
.
,
.
, ,
( ), .
,
, ,
. .

. ,
, ,
. , , ,
, . .
, , , .
( 3 ).
. ,
.

. .
.
, .
; ,
, , , , ; ,
(
10 , ).
,
.
498
. 1,8
: ,
; , , ,
;
. ,
.
.
, ,
, .
, , ,
,
. ;
. , ,
. , .
1,8 .
, .
- . ,

 ,
.

13.4.3. .
.
( 11,5 ), .
499
, .
.

.
;
.

( )
. ,
, , ( ).
.
,
. ,
( )
(, ).
900

. ,
, .
, , ,
.

700800 .
, ;
,
500
. , (, , )
, , ,
. , -,
.
: ,
, , .

 , ,
, ,
..
. .
, ,
. (
), .
, , , ,
, , .
,
, ,
. , 1011 .
, 500 , ,
. .
, , ,
. ( 10
) , , ,
(, ).
, .
, ,
.
501
: ( [1] )
(96%), , , , .
,
(), . ,
.
1 ,
.
, .
, .

. ,
( )
. ,
. ,
,
, .
.

.

13.4.4. .

. .
, ,
; ; , , ,
; , .
.
502
-,
. (, )
(, ) .
, .
, , . ,
, , ,
, , , .
,
.
.
.
.
.
;
. ,
, .
. ,
.
.
( , , )
, .
. ,
.
. ,
, .
.
503
. .
100 .

.

13.4.5. .
, , , ,
, , ..

.
;
. , ,
, , .

. .
, : ,
, ,
, , . ,
.
, .
, , .
.
[1].
,
.
504

40 . ,
( ) (
), .
1 , ., 1978. . 4. . 257420.
:
; ( , ,
) ;
, .
,
. ,
, ,

.
,
; ,
,
..
( )
; : ,

 .
.
.

, ().
.
, ,
;
505
(, ) ( ) ;
- ( ).
()
.
, 80%
. ,
, . ,
. , ,
. , -. ,
, , ,
..
- .
, .
: , -
. -
,
, - :
, ..
.

13.4.6. . ;
: , ().
.
, .
, .
. ,
, ,
, ( 30 30 , 100
). (, ).
506

 . 100
. ,
.
, .
20 . ;
(
).
, , ,
.
. .
, ,
,
.
.
, .
, (,
, ). .
.
.
, ,
. , (, , ) "
, , , .
.
.
.

14. ()
? ?
- ? , ?
? ?
.
, ,
, . ,

, , , , ,
.
( XV .). XIX XX .

.

14.1. XVII XIX .

14.1.1. .
,
. ,
, ,
, .. ,
, .
, , ,
,
, ,

508
XVXVI ., .
,
, , ,
, .
XVIII . ,
, ,
.
- ..
(1724)
. .

- ,
.
XVIII . .. , . , . , ,
. . ( , ) ,
,
. (, . )
, .

( ), ( ) [1].
1 .. . ., 1936.
, ,
, . ,
, . XVIII .

509
,
. XVIII .
, ,
, .
, . 1730 .
:
,

, .
XVIII . . .
(1735) ,
. , ,
, Homo silvetris ( ). XVIII
. ; , 1766 . .
. .
. ,
.
XVIII XIX . , ,
, .
. 1840
1850- . , ,
, , ..
,
.
.
, . 1860- .
. 1862 .
.
510

14.1.2. . XIX
. .
(. 7.4).

.
(
).
, .. .
,
.


.
, , ,
- ,
- .
1871 . ,
( , , , )
:
, ,
- .
,
,
-,
. , , , ,
, , .

.
511
, ,
.

, . ? .
.
,
, .
, ,
.
.
,
.

14.2.
14.2.1. . ,
? ,
? ,
.
.

. ()
, , , -,
() .

 (. 12.2),

512
( , , , .),
.
, .
, .

.
,
, , .
- , , ,
.
,
. ,
.
, , ,
( , ,
.), ( 5
4 ) ..
. .
, ,
, .
, .
513
,
[1].
, .
( 30% ) ,
. 250 . . ,
, ,
.
1 : ( 1,8 1,2
), ( 1 750 . ), ( 500 . 350 . ), ( 200 . 120
. ) ( 80 . 10 . ). ,
, , , .
, : ,
, .
:
, ,
, , . ,
, .
;
, , , , .
, ,

 .
() () .
, . (, .)
.
120 ,
, ,
.

( , .) -
( , .).
, ,
, (
, .),
, 514
(. 13.5.1). , , ,
,
(, , ).
, ,
:
, ,
, .

.

, ,
.
. ,
,
. ,
, , ,
. , 25 ,
, 2
( -), .
, , ,
. , ,
.
(, )
[1].
1 .. . ., 1966; .
. . ., 1990.

14.2.2. . ,
, - ,
,
, , .
,
.
,
. .
200 4000 .
, .
. ,

.
, ,
.
XIX . . ( ,
)
, ,
. (. , . .)
(, ),

. , ,
, .
() .
516
,
.
[1].
( ) , ,
.
XX . ,
.
1
. , 1916 . ,
,
, .
.

.
( 1856 . )
.
. , ,
, .
. ( ),
, ,
.

 XX . ,
(, ), .. 2012 (. 13.4.1).
( ), ( 1958 .
), (1930- ., ), .,
,
. (, .)
,
517
. ,
(- ).
, 2320 ().
, .
, ( , )
, .
, -, 20 .
. .
,
, , .
,
[1]. , ,
, , ,
. ,
.
1 ,
(.. ,
),
.
.
:
(, , , ) ?
, ,
.
, ( ,
). ,
.
518
.
-
.
,
. , 95% ,
76%, - 66%. , ,
, . ,
3327 ; ,
2218 ; 1613 ; 10
8 , 85 .

, 10 ,
, , , ...

[1].
, .
1 .., .. . ., 1991. . 3738.

, ( ).
,
.
.
( ,
2723 ). (
519
)
. ,
. ,
, ,
( , , ),
. ,
,
, .
, , ..
[1].
1 , ,
, , .
, ,

(, , ),
. 1924 .
,
, 5 1 .
,
[2]. 400
( , ,
, -, ).
, (.. ) 520
, , ,
. ,
. ,
( ) .
,
.

2 1990- . ()
, (Aridipithecus ramidus
).

,
- (
).
.
552 3, .. ,
( 496 3, 394 3),

, .
. -,

( .). -,
,
, ..
.
.
2530 (
) , ; ,
; , ,
. ,
(, , .)
, ..
521
. .
, . ,
,
.

14.3.
14.3.1. .
.
. , ,
, , : ,

 , . ,
, .
,
.
, ,
, ,
, .. , ,
; ,
, , , ,
.

, , ,
. , ( )
, ,
522
, .

, , ,
, , , . (
) ,
.
, ( )

.
:

[1]. , ,
, , , , , ..
.
1 : , , ? ,
,
. (. 13.3): ,
, .
, .
, , ,
. :
( ), .
, ,
? XX . ,
() , 800 . .
1 .
, 1950- 1960- .
. ()
Homo habilis ( ).
523
1,5
Homo erectus ( ) , .

 140 668 3, , ,
, . ,
: , .
,
, , ,
. - (, . .). 23 . ,
, .
23 .
, , ,
, (, , ).
, , , ,
, ( ).
, , . ( 20 ).
( ),
( ),
, , , . ,
, , . ,
, ,
.
524
,
,
, , , . (
) , ,
,
.

.
, .
:
+ , .. ,
;
+ ( )
;
+ - ;
+ - ;
+ ,
;
+ :
, , , , , .. ;
+ ,
, .
,
.
,
, - , ,
. ...
XX . .

525

14.3.2. .
,
.
(4035 . )
.
.
,
, , . , ,
Homo erectus ( )
, ( 9001000 3)
. , ,
, ,
.
.
, , ,
. ,
, ,
. , ,
.
,
, . 1 ,
Homo erectus, -, .
.
(, ),
. , , (350400 . ),
7 .
, .
526
120100 . .. ,
( , ).
.
, ,
, .
. . ,
, [1].
1 .. . ., 1980. . 88.

 ( 100 40 . ; )
.
, 60 , ,
, .
( , ,
.), ( , ),
( , ), (
) .
, .
.
, :
; ;
; (, , ).
, ,
. (, ,
, .) ,
, .
527

14.4.
14.4.1. .
()
().
, ,
.
.
, , .. ,
, .
, ,
.
,
[1]. , ,
, , ,
. .
. ,
: , , , ,
, . ,
, [2].
, ( )
.
, ., .

1 .. . ., 1970; ..
. ., 1977; - . . , . .,
1988; . . ., 1993; . :
. ., 1992; . ., 1991; .
2
. ,
, . , ,
.
, , .
, , ,
.
528
,
( , , , ..), (,
.).
( ).

14.4.2. . ,
, ,
, ,
( ) .
.
,
.
, , , ,
. ,
,
. .
, ..
,
, .
.
,
.

529
,
, , . ,
( ) ,

, (, , ) . ,
, :
, ..
, .
,
. ,
, , ,
.
,
- , .
,
: ( );
( ) , ,
; .
,
(
).

.
. , , (
, )
, ( ),
(, , ) ,
, , ,
, .
530
,
, .
, .. , .
.
,
.
(),
().
- .
, .
(3540 . )
, .

14.5.
14.5.1. .
. . ,

 ,
.
- . ,
, .
( ), (, ,
.), - . , ,
. ,
.
531
, , -
[1]. .
,
( ,
, , ),
[2].
1 .: .. . ., 1997.
2 .., .. . . , 2002. . 5-7.
: ()
; , ;
, , ; , ,
, . ( )
.
,
.
( ) (, , ).
(.. )
. ,
(
, : ).

, .. , , .
532
, , ,
.
. , ,
,
( ), ,
.
, , ,
.
, , .. ,
.
, ,
. ,
, .
- , , -, , -,
. ,

 , ;
.
, , .
, . ,
, , ,
. (, , ,
.) , ,
, .
.
, , , .
, , ,
. -
, , , .
, . ,
.
533
. , ,

.

, .
-,
, ,
. -
.
.
, ,
, .
,
, (
).
, .

, .
:
, . ,
, ,
, , .
,
; ; .
534
, .. ,
, ,
. - .
, . (. 1.1).

14.5.2. . ,
.
. ,
.
,
, , .
: , (, , , , , .),
; ( );
.
:
; ;
.
,
[1].
- ()
, .
1 .: .. . ., 1985.
535
,
, .
,
. ,
,
, ,
[1]. , XX . ,
( 37), .
. ,
, XX .
1 . , . ., 1981; .. :
. ., 2000.
(, )
, -, . ,
- , , . , ,
, ().
, , (

 ) .
.
.
, ( ).
, ,
, , .
(
) .
536
, .

. - . ,
2030 ,
.
. ,
. ;
-;
.
, .

, , .
, . ,
. . , ,
.
; ; .
,
[1], ,
[2].
1 .. , , . ., 1983.
2 .. . ., 1984. . 222224.
.
. ,
, - , .

III
XXI .
15. XXI .

 .
.
,
10-23 10-15 .
, 1018
1028 . , 12
. , 7 .
.
.
, , . .
.
.
,
, . ( )
, .
.
.
,
, , ,
, ,
, , ,
() .
.
539
XXI . , -,
[1].
1 B.C. . ., 1992.
,
.
,
, , , .
,
.

,
, ,
.. ,
( , - , ,
.).

- :

+
(
);

+ -
, ,
..;
+ ,
;
540
+ :
, ,
; ,
,
, ;
+ , ;
+
(
, ) ,
( ,
.).
, .

16. ()
:
(, , ) .
. .
, .. .
.
. , ,
.

16.1.

 , :
?
? ?
.
,
.
1970- . .

.
, .
,
, , .
542
, , .
. , ()
( )
. , ,
, ,
, ,
..
:
,

,
. ,
, .

16.2.
16.2.1. . , .
.
:
,
- , .
,
.
. , , ,
, [1].
1 . . . ., 1991.
. 2829. . : ., . . ., 1990; .,

. . . ., 1994; .., .. . ., 2002;

.
543
,
, , , , .
, , .
, ,
.
, , .. ,
, ,
. ,
, .
: dE = dQ/T, dQ ,
(. 8.1.2).
.
,
. ,
, , . ,
, .
, .
,
,
. ,
. , .
XIX ., XX ., ,
, ,
. , .
, ,
544
. , ,
.
.
.
.
,
() , .
, .. . ,
(, , ..) ,
( , ).
( ) ,
, ,
( )
.
, .
, ,

 . , , ,
. ,
, ,
. ,
,
. ,
.
; .

545

16.2.2. . , ,
, .
, , .
,
.

.
, ,
, . ,
: ,
.

. , ,
, ,
.

. , ,
.
,
, .
, ,
.
, .. ,
,
(, ,
).
.

546

16.2.3. . . ,
,
, .. ,
.
, ,
. ,
,
.
,
, .
:
, , ,
; () ,
, .
.
, : ,
, , ,
, ,
. .
,
, . ( :
, .) ,
, ,
. ,
, , , ,
547
, . ,
, .
, .
( ) ,
, . ,
( , )
: ,
. ,
, . , ,
; , ,
, .
. -,
. -,
, , ,
. -, ,

 ,
[1].
1 .., .. . . 129.
, (, ) ,
( ): ()
(. 3.2).

548

16.3. (, .)

.
.
.
, .
, ,
, (
, .) (. 13.3.5).
,
.
.
, , .
.
, . (
, .)
, ( ),
.
,
.
. ,
, , , ,
. ,
.
.

. ,
. .
,
.

549
,
:
, (
, , , ,
.).
, . ( )
() (
) ,
.
. ,
.
( , ,
, .)
[1].
1 .., .., .. . ., 1997.
, ,
.
.
(, ,
).

16.4.
.
(, , )
XVIII . (. 7.2 7.4). XIX .
. ,
.
550
- .
XX . ,
.
( ) . ,

, ( ).
,
, ,
.

 , , , XIX
XX . .
(, , ) ,
( ) .
( ) - .
XX .
, ,
(),
(), () , ,
(). .
,

, , ,
. , ,

.

.

, , .
,
,
.
:
,
;
,
.
, .

(. 11.8.6), ,
,
, . , . ,
,
. .
:
. ,
, ,
, , , ,
.
() , .
552
,
. , ,
,

, .

17.
, .
, ,
, .
, , .
,
.

17.1.
17.1.1. .
.
, .
( ) (
) . ,
, XVII . ,
; XIX . , ,
; XX . ,
; XX .
( )
; .
, - ,
.
554
, .
, , .
, ,
, ,

. , , ,
, .

. ,
, ,
.

 ( ) - :
( , )
? ,
, ?
, .
, ,
, , ( ,
); ,
. ,
, ,
.
, , ,
.

555

17.1.2. . ,
. :
,
, , (. 13.2),
, - (, ,
, .). 1970- .
, ,
.
, ,
(, , , ), , , .
XX .
,
. ,
, ,
.
.
.

, ,
. ,
, , ; ,
; .
[1]. :
, ,
, , .
.

1 , 2010 . 11 , 2025 .,
, ,
( , ) .
, , , -
, - .
556
, .
(. 2.1.1), .

17.1.3. .
.
, ,
, , ,
, . 1980- .
, .
. ,
. ,
, .
,
, .
:
, , .
( ) .
, , (
), , ,
44 /.
557
, .
. 100
20,948 20,8%, 20%. 1/4
.
, , .
7%.
50% ,
300 . .

 (
).
. 100
. 200
, 800 1000
.
, (, , ,
..). ,
: 30 ; 50 ; 100
.. (, ) ,
,
, .. .
. ( /)
4000, 12 000,
70 000, 250 000
(.. 60 , ) .
: ,
(, , .).
558
, , .
, , ,
, . , ,
, , . 20 2;
300 2; 50 ; 150 SO2; 45 2S ; 400
, , .

. ,
. .
,
.
, ,
, .
2 ( 0,3% )
,
48 .
SO2 ,
, .
, . -
( )
.
.
, , ,
, . ( )
200 .

( , ).
,
559

 , , .
,
. , ,
.
. , , .
( 1,4 1018 . .
2%.)
, .
, ,
.
.
, .
: 600
, 10 .
. ,
, ,
, ,
. , ( , )
, .
, (
, , - , ,
..).
,
( 1986 .),
.
560
,

-.
, . ,
- ( ,
, , , .)
( );
.
,

.
( ) ,
. , .
.
, ,
. - ,
. ,
, ,
. , (
, ), .
. ( ,

 .)
.

17.1.4. . ,

, , ,
. .
561
+ , -
( ).
.
+ [1].
;
; ;
.
1 , ,
: , 100%
, 10% I % .
( .. . , , . ., 1994. . 209).
+
, () , ,
. .
+ .
,
.
, , .
+ :
.
+ .. ,
,
, . :
, ,
, , [1]. ,
; ,
, .

1 :
, 10 50 101000;
( 1010 ),
, 1010 ( !),
1030 , .. 3 1021 , 3 10 9 . 12
, ?
562
+ ,
( , .. .. )
, .
.
- , ,
:
+ , ()
[2];
2 , , -
,
.
+ , ;
+ ;
+ ,
;
+ ,
;
+ :
( ,
..);
563
+ ,
;
+ ,
;
+ , (
, ,
.);
+ , ;
+
;
+ ,
(. 17.2.3);
+ ;
+ ;
+ ,
;
+ , .

 .
,
.
, , , .. ,
. ,
- , , ,
, . :
. , ,
. , , ,
[1].
1 . ., 1983. . 386.

564

77.2
17.2.1. . XXI . .
, ,
, ,
, (
, ) ..
.
,
. , ,
.
: , , - , ,
, , , ,
. [1]
1 .: . ., 1984; . : . ., 1987.
: 1970- .,
. ,
, : ,
, , , ,
..
( ), , .

, .
.

565

17.2.2. .
.
( ) (
).
.
,
( ), ,
, ,
, . ,
,
, ,
.
, , ,
- , ,
(, , .) ,
.
,
, ..
.
, . XIX .
, XX .
,
. XX .

, ,

( ).
566
-
( ), ,
(
), ( ). ,
(, ) .

, , , ,
, . , ,
(), ,
.
. ,
, (,
). ,

 , ,
.
,
(- , , ..), ,
, .
.

17.2.3. . XX .
,
.
,
.
, ,
. 567
,
, (
),
(, )
.
.

, , (
, , ),
, (,
, ).
,
, ,
, ..
.
(,
), ( ,
),
(. 17.2.6).
,
. ,
, .

 , , , ,
; , .
.
568
(
), (
) , ,
, - (. 17.2.6).

17.2.4. .
. ,
.
. ,
,
( ),
.
.
:
, - 1 .

, .
,
, , ,
.
,
.
14 .
,
.
, . XXI .
. ,
, .
569

17.2.5. . 1970- .
, ,
( ) .
(, -),
,
.
.
( ) ,
. - ( ),
.
,
- , ,
, , .. (
) ,
: , , ,
, , , ,
, ..

. ,
(,
, ; ,
; , , , .). ,
. (
2500 - .)
570

.

. , , ..
.
, .
.
.
( 1988 .,
20 ; 9 .)

, .. . ,

.
, 3 , 30
( 10% ) 40 . (
. , 3
, - , , .)
2003 .
40 . . ( 90% ,
.) ,

 ,
.
574
,
.
,
[1], , .. ,
[2].
,
, ,
[3].
. ,
. ,
, , .
1 10 . , 3
. . , , , ,
, ; ,
, .
2 ,
-.
3
. ,
.
, , ,
. .
.
, , ,
; , 3
. , , XXI .

17.2.6. : .
.
, , , ..
, .
572
. , 15
25 000 ,
, , .
, , 28 .

 2000 . 3 . .
,
, . , (
) ,
, .

, ,
, ,
. , , ,
.

. ,
, : 2 , ,
; ,
; , ,
, ,
( , ) ..

, ,
, ,
, ; .
573
,
, (
, .).
(. 17.2.7) ( ) (
),
( ,
, ).

.
- ,
[1].
: 10% ,
; ,
.
,
,
.
1 - :
. ., 1998.
25 . , ,
,
, ,
, .
,
;

 , ;
;
; ..
, .
574
. ,
, , (.. ),
, ;
(
),
.
, . ,

- (, )
(
, ).
, ,
, ,
, ( - )
.
- .

17.2.7. : .
,
, .
. ,
, , , , ;
, .
, ,
. ,
.
575
, .
()
( ) [1].
.
1 , .

 , .
() (, ),
. ,
; , ,
.
,
. .
, (
) ( , )
(
8 ),
. , 8-
8 .( , ).
, .
, ,
( )
? ,
: , ,
?
.
576
XX . (,
),
( ) .
, ( )
. 1997 .
: ( ) ,
( 8 ).
( ) .
, ,
.
- .
,
,
. , :
.
,
.
, ,
, . -
().
.
.
.
, , , , .
577

 ,
. , , ,
, .
-,
, , (
); , 2003 ., 5 ,
1415 .
() .
-, ,
, , .. ,
: ,
. , , , .
, .
-, .
. , ,
- .
, ? ,
. , -
. .
:
; , :
, ; , ,
, , ,
, , () ( )
, , ? ,

.
578
, , , -,
. (
?
, , ()? ..)
, :
, ,
, , ,
, ,
, .
.
.
, , . ,
, .
. (
, ) , -,
.
( ,
,

, .). , -
.

, ,
, . , XX .
,
, .
, ,
, , ,
, ,
, .
,
, , , , -
, - , -, - -.
,
,
.
( ,
)
, , ,
( , , ) .
, ,
, ()
. ,
, , .
580
, ,
, ,
. ,
.
,
, ,
.
, ,
; ,

 . ,
. , ,
.
- ,
. .
-, . ,
, , , . ,
, .
, ,
, .
, , , ..
, ,
, -, .

.
581
-, , ,

. ,
.
.
,
. -,
, ( ) .
,
.
. ,

, . ,
, , ,
, ,
, , ,
. ,
. ,
. ,
, .
, , ,
, .
, ,
, , .
, ,
, - ( ) .


1. . .
2. . - .
3. : .
4. - .
5. .
6. .
7. .
8. .
9. - .
10. . .
11. .
12. .
13. , .
14. - .
15. XVIII .
16. XIX .
17. . . . .
18. XIXXX .
19. , .
20. , .
21. , .
22. . .
23. .
24. . .
25. ( , ,
, -).
26. . .
27. XX .
28. .
29. : .
30. .
31. .
32. .
33. ; .
34. : . .
35. .
36. .
37. : .
38. .
39. XX .
40. ; .
41. , .
42. . XX .
43. .
44. .
45. ( ).
46. - .
47. .
48. - .
49. .
50. : .

51. ( ).
52. ( ).
53. , .
54. ( ) .
55. .
56. .
57. .
58. .
59. (, , ).
60. .
61. .
62. .
63. .
64. . .
65. . , .
66. XXI .
67. .

. . . ., 1983.
. , . ; . 2000. . 13.
. ., 1996.
.. - . ., 1978.
B.C. ? ., 1982.
. ., 1989.
. ., 1983.
. ., 1984.
: . ., 1992.
. . ., 1961.
. . ., 1964.
.., .., .. . . ., 1990.
. . ., 1981.
.. . ., 1965.
. ., 1976.
.. . ., 1999.
.. . ., 1980.
.. . ., 1988.
.. . ., 1979.
. ., 1994.
. : . ., 1992.
. . ., 1966.
. . XIX XX . ., 1979.
.., .. . ., 1975.
.., .. . . ., 2002.
. XX . ., 1972.
. XX . ., 1976.
.. . (- ). ., 1988.

 .. . ., 1989. . 1, 2.
., c . . ., 1986.
. . ., 1972.
. . ., 1987.
.., .. . ., 2002.
: . ., 1994.
. . ., 1956.
. . ., 1978.
.. . ., 1990.
. . ., 1972.
. , . ., 1974.
- . . , . ., 1988.
.. , . ., 1972.
.. . ., 1986.
.. . ., 1990.
.. . ., 1975.
.. . ., 1984.
.. . ., 1987.
. ., 1999.
. . . ., 1993.
., . . ., 1990.
.. . ., 1979.
.. -> -> . ., 1977.
.. . ., 1997.
. ., 1991.
., . . ., 1986.
., . , . ., 1994.
. . ., 1985.
. ., 1986.
CETI ( ). ., 1975.
. ., 1984.
.. . , , , . ., 1994.
.. . , 1984.
. : . ., 1987.
. . ., 1982.
. . . ., 1993.
.. . ., 1983.
.. . ., 1994.
B.C. . ., 1992.
.. . ., 1989.
- . ., .., .. . ., 1977.
. . ., 1993.
. ? ., 1981.
., ., . . ., 1965.
. . ., 1987.
. ., 1989.
. . . ., 1990.
.. . ., 1965.
.. . ., 1983.
. ., 1984.
. . ., 1980.
. . . ., 1990.
.., .. . ., 1991.
. ., 1992.
, , . ., 1992.
.. . ., 1976.

 . . ., 1992.
.. , , . ., 1974.
. . ., 1984. . 1, 2.
., . . ., 1965.
. . ., 1965.
.. . , 1984.
. ., 1994.

: 1) , .
, ,
; 2) ( )
,
.
.
,
. , , , -,
.
.
, .
.
; ,
.
,
.
() ,
()
(). (
), .
, ,
.
(, , )
.
590
, , ,
(), ,
.

 , .
(
).
(, .)
.
.
(, , ,
, ) (.: ).
.
, .
, .
() - ,
, ;
, ,
, (
).
.
,
.
.
. , ,
. 3 ,
.

. 1975 .
: 1) , ; 2) ,
(.: ).
, ,
()
().
,
; .
591
() ,
( ) .
, ,
.

 ,
().
, ,
. ,
,
. ,
.
,

, , ,
,
.
.
, .. , ( )
.
, P a().
, ,
, , .
( , , .)
, .
,
.
,
, .
( ) ,
(, , , , )
(, ).
(),
. .
, .
,
(, ); ,
.
592
, , ,
.
,
.
, ,
, .

 , .
, ;
; .
()
.
, ,
.
,
, .
.
() ,
( ).
, (, .) .
.
. ,
, , , , .
,
;
.

(). .

.
,
.
593
, ,
.
.
(, ) ( , ,
.) , ,
, .
, , ,
.
, , , -
.
. ,
. , ,
, , ;
.

 .
( ) .
.
, ,

. - , .
; ,
.
,
.
,
.
,
( ),
.
().
, ,
, .
.
594
,
. , .
- , ;
.
,
, . (VI . ..). .
, ,
.
,
.
,
( ).
(.: ).
,
.

 ( ) ,
.
; , .
( )
,
.
.
. ,
, .
, , . ,
, .
-.
(,
, , , ).
595

.
(
) .
,
.
,
; ()
; , ,
.
; - .
, , .
. , .
(
).
-
; .
.
, 2
( )
4 ( ) .
, .
() ;
.

 , .
- -
( ) .
, - .
, ,

.
,
a
.
.
( ) ,
.
,
, .
-,
.
,
.
, .
,
.
,
; .
,
(.: ).
.
,
,
.
,
. :
(), ;
,
; (), .
, (, , ,
), ( ) .
, - (.: ).
, .

597
,
.
()
, .
.
, ,
, ,
, .
; ,
,
.
, , ,
.
, X
Y, X Y.
() , .
, , ,
, .
, ,
, ,
. , .
, .
,
, .
, .
. 2 .., 10
8 . ..
,
, .
.
, .
598
( ) ,
( ),

 ( )
( ).
() . , 1 ,
, (1 = 3, 26 ).
: (), 1000 , - (), 1 .
, ,
. -, -, -,
.
( ) .
, (
..), .
, .
, .

().
,
.
, ,
.
, ,
()
, ,
, .
,
.
,
;
, .
,
.
.
599
, , .
.
,
(
).
,
.

 - ,
(, ).
( , ) -, ,
; (
).
() .
- ,
100 0,1 .

,
; .
; .
, (, ).
( ) - , .
, , .
0,3 .
.
, - .
( ) ,
. ().
( , ..).
- , .
,
.
,
.
600
.
( ) ,
, .
, ;
. ( ).
, ,
.

 , , ,
, , ,
.
;
.
(, ) ; (-).
, .

().
(, ) .
.

().
: 1) ; 2) ,
, .
, ( );
.
, .
;
;
.
( . ) ,
.
, , .
601
,
. 23 27'.
.
, ; ,
,
.
. ,
. ,
, .
, , .

 ( )
, .
,
( ,
).
, ;
.
,
.

.
..
.. , ..
..
28.03.03. 12.07.04. 60x90 1/16.
2. . . 39,0. . . . 39,0. .-. . 33,46.
5000 . 4404068.
-
: 127214, , ., 107
./. (095) 485-5177
E-mail: alfa-m@inbox.ru
-
: 127214, , ., 107
.: (095) 485-7177. . (095) 485-5318. . 485-5444
E-mail: books@infra-m.ru
http://www.infra-m.ru

.
603006, , . , 32.