Scribd Upload a Document Search Documents

Explore Ry Cacatian Kaku Welcome to Scribd - Where the world comes to read, discover, and share... Were using Facebook to give you reading recommendations based on what your friends are sharing and the things you like. We've also made it easy to connect with your friends: you are now following your Facebook friends who are on Scribd, and they are following you! In the future you can access your account using your Facebook login and password. Learn moreNo thanks Some of your friends are already on Scribd:

/ 13 Download this Document for Free Tlhnynn Tlhnynn NilalamanNilalaman aa a a a g aa a a a g I.I.PanimulaPanimulaII.II.Mga Tiyak Na LayuninMga Tiyak Na LayuninIII.III.Kahalagahan ng PagaaralKahalagahan ng Pag-aaralIV.IV.Saklaw at Delimitasyon ng Pag-aaralSaklaw at Delimitasyon ng PagaaralV.V.Katuturan ng mga Katawagang GinamitKatuturan ng mga Katawagang GinamitVI.VI.Sandigan ng Pag-aaral at mga Kaugnay naSandigan ng Pag-aaral at mga Kaugnay na LiteraturaLiteraturaVII.VII.Istratehiyang Ginamit at Pinagkunan ngIstratehiyang Ginamit at Pinagkunan ng DatosDatosVIII.VIII.PaglalahadPaglalahadIX.IX.Paglalagom at KongklusyonPaglalagom at KongklusyonX.X.Pagbibigay ng RekomendasyonPagbibigay ng Rekomendasyon

XI.XI.BibliograpiyaBibliograpiya PanimulaPanimula AA ngng tuberculosistuberculosis a y n a n a n a t i l i n g m a l a l a n g s a k i t n a s i ya n g m a l a k i n g a y n a n a n a t i l i n g m a l a l a n g s a k i t n a si ya n g m a l a k i n g suliranin sa Pilipinas.suliranin sa Pilipinas.Dinadapuan ng sakit na ito maging bata man o matanda.Dinadapuan ng sakit na ito maging bata man o matanda. Arawaraw, mayroong dalawang batang wala pang limang taong gulang angArawaraw, mayroong dalawang batang wala pang limang taong gulang ang nagkakasakit ng tuberculosis. Hindi rin nalalayo ang nalalapit nilang kamatayannagkakasakit ng tuberculosis. Hindi rin nalalayo ang nalalapit nilang kamatayan sa pagdapo ng sakit na ito sa kailang katawan.sa pagdapo ng sakit na ito sa kailang katawan. AngAng tuberculosistuberculosis ay makukuhaay makukuha mula sa kumakalat na mikrobyo nitong dala ng hangin. Nagmumula ang mgamula sa kumakalat na mikrobyo nitong dala ng hangin. Nagmumula ang mga m i k r o b yo n g i t o s a m ga t a o n g m a y s a k i t s a p ul m o n, n a s a p a m a m a gi t a n n gm i k r o b yo n g i t o s a m ga t a o n g m a y s a k i t s a p u l m o n , n a s a pa m a m a gi t a n n g kanilang pag-ubo ay lumalaganap ang mikrobyo ngkanilang pag-ubo ay lumalaganap ang mikrobyo ng TBTB .. NN akatawag sa aking pansin ang lumalaganap na sakit na ito kung kayatakatawag sa aking pansin ang lumalaganap na sakit na ito kung kayat i s a a k o s a m g a n a a l a r m a s a p a g k a l a t n i t o . B i l a n g i s a n g m a nunulat saisa ako sa mga naalarma sa pagkalat nito. Bilang isa n g m a n u n u l a t s a P a m a n a h o n g P a p e l n a i t o , a y n a i s k o n g m a i b a h a gi s a m g a m a m b a b a s a a n g P a m a n a h o n g P a p e l n a i t o , a y n a i s k o n g m a i b a h a gi s a m ga m a m b a b a s a a n g bunga ng aking pananaliksik ukol sa paksang ito. Lubos akong naliwanagan nangbunga ng aking pananaliksik ukol sa paksang ito. Lubos akong naliwanagan nang m a l a m a n k o a n g b a w a t d e t a l ye u k o l s a s a k i t n a i t o . K a ya n a m a n a l a m k o n g m a l a m an k o a n g b a w a t d e t a l ye u k o l s a s a k i t n a i t o . K a ya n a m a n a l a m k o n g makatutulong ito upang makapag-bigay kaalaman at maibahagi ko ang akingmakatutulong ito upang makapag-bigay kaalaman at maibahagi ko ang aking natutunan sa masusing pagsasaliksik.natutunan sa masusing pagsasaliksik. AA ng limang pangunahing mensahe sa kabanatang ito ay makatutulong sang limang pangunahing mensahe sa kabanatang ito ay makatutulong sa mga pamilya at pamayanan upang malaman na ang tuberculosis ay maiiwasan,mga pamilya at pamayanan upang malaman na ang tuberculosis ay maiiwasan, higit diyan, sa kabila ng kamahalan ng gamot na kinakailangan upang malunasanhigit diyan, sa kabila ng kamahalan ng gamot na kinakailangan upang malunasan at maiwasan ito, kinakailangan ding kumilos ang mga pamilya at pamayananat maiwasan ito, kinakailangan ding kumilos ang mga pamilya at pamayanan upang mabawasan ang pagkakasakit a

pagkamatay ng mga bata at matandaupang mabawasan ang pagkakasakit a pagkamatay ng mga bata at matanda

mula sam u l a s a TBTB . Ang mga napakamamahal na gamot para sa. Ang mga napakamamaha l na gamot para sa TBTB a n g l a b i s n a a n g l a b i s n a nagpapahirap sa mga pamilya.nagpapahirap sa mga pamilya. Mga Tiyak na LayuninMga Tiyak na Layunin II sa sa mga layunin ng Pamanahong Papel na ito ay malaman kung gaanosa sa mga layunin ng Pamanahong Papel na ito ay malaman kung gaano kalala ang isang sakit na tinatawag nakalala ang isang sakit na tinatawag na tuberculosistuberculosis . Ito rin ay nakatutulong upang. Ito rin ay nakatutulong upang maibahagi at malaman ang mga dahilan nang pagkakaroon ng ganitong uri ngmaibahagi at malaman ang mga dahilan nang pagkakaroon ng ganitong uri ng s a k i t , m g a s a n h i n i t o , m g a s i n t o m a s a t m g a m a a a r i n g l u n a s d ahil angsakit, mga sanhi nito, mga sintomas at mga maaaring lu nas dahil ang tuberculosistuberculosis ay isang laganap na nakamamatay na sakit.ay isang laganap na nakamamatay na sakit. LL ayunin din ng aking pagsasaliksik at pagaaral ukol sa paksangayunin din ng aking pagsasaliksik at pagaaral ukol sa paksang tatalakayin na maibahagi ang aking kaala man na bunga ng mausisangtatalakayin na maibahagi ang aking k a a l a m a n n a b u n g a n g m a u s i s a n g pananaliksik at pag-aaral ukol sa sakit na lumalaganap na sa ibat-ibang parte ngpananaliksik at pag-aaral ukol sa sakit na lumalaganap na sa ibat-ibang parte ng bansa at nang buong mundo. Nakatutulong din ito sa pag-aaral ng isang mag-bansa at nang buong mundo. Nakatutulong din ito sa pag-aaral ng isang mag-aaral na nais makapagtapos ng isang kurso ukol sa pag-aaral sa mga sakit gayaaaral na nais makapagtapos ng isang kurso ukol sa pag-aaral sa mga sakit gaya n g m e d i s i n a . M a a a r i i t o n g m a g i n g g a b a y s a p a g t a h a k n g i b a ng mgang medisina. Maaari itong maging gabay sa pagtahak ng i b a n g m g a mananaliksik tungo sa pag-aaral nila ng mga paksang may kaugnayan dito.mananaliksik tungo sa pag-aaral nila ng mga paksang may kaugnayan dito. Kahalagahan ng Pag-Kahalagahan ng Pag-aaralaaral BB ilang manunulat at tagapagsaliksik ng Pamanahong Papel na ito,ilang manunulat at tagapagsaliksik ng Pamanahong Papel na ito, masasabi ko na napili ko ang ganitong paksa sapagkat naglalayon ito namasasa bi ko na napili ko ang ganitong paksa sapagkat naglalayon ito na mat alakay ang mga suliranin at mga dahilan ng pagkakaroon ng sakit na matalakay ang mga suliranin at mga dahilan ng pagkakaroon ng sakit na tuberculosistuberculosis

. Nais kong ipaalam na ang sakit na itoy hindi lang nagpaalarma sa. Nais kong ipaalam na ang sakit na itoy hindi lang nagpaalarma sa ating bansa kundi sa buong mundo.ating bansa kundi sa buong mundo. MM akatutulong ito sa mga taong dumaranas ng sakit na ito. Tumutulong dinakatutulong ito sa mga taong dumaranas ng sakit na ito. Tumutulong din ang paksang ito sa iba pang mga mag-aaral at mananaliksik na palawigin pa angang paksang ito sa iba pang mga mag-aaral at mananaliksik na palawigin pa ang

kaalaman ukol sa nasabing paksa. Natatalakay dito ang mga lunas na maaringkaalaman ukol sa nasabing paksa. Natatalakay dito ang mga lunas na maaring m a i b i g a y s a m g a m a y s a k i t n a m a i b i g a y s a m g a m a y s a k i t n a tuberculosistuberculosis a t k u n g p a a n o i t o m a i i w a s a n . a t k u n g p aa n o i t o m a i i w a s a n . Nagbibigay din ito ng karagadang kaalaman tungkol sa sakit na ito.Nagbibigay din ito ng karagadang kaalaman tungkol sa sakit na ito. SS aklaw at Delimitasyon ngaklaw at Delimitasyon ng Pag-aaralPag-aaral SS a dinami-rami ng sakit na kumakalat sa buong bansa at sa buong mundoa dinami-rami ng sakit na kumakalat sa buong bansa at sa buong mundo ga ya n gg a ya n g cancer, AIDS, STD,cancer, AIDS, STD, asthma, hepatitis, malaria, dengueasthma, hepatitis, malaria, dengue at iba pangat iba pang nakamamatay na sakit, ang sakit nanakamamata y na sakit, ang sakit na tuberculosistuberculosis a n g n a k a k u h a n g a k i n g a n g n a k a k u h a n g a k i n g atensiyon upang bigyanglinaw at pansin sa pamamagitan ng masusing pag-atensiyon upang bigyanglinaw at pansin sa pamamagitan ng masusing pagaaral. Makatutulong ang pagtalakay sa isyung ito upang mabuksan an gaaral. Makatutulong ang pagtalakay sa isyung ito upang mabuksan a n g kamalayan ng bawat isa sa nakamamatay na sakit na ito.kamalayan ng bawat isa sa nakamamatay na sakit na ito. SS a a k i n g p a g - a a r a l n a i t o a y n a i s k o n g i p a a l a m a t i b a h a gi a n g a k i n g a a k i n g p a g - a a r a l n a i t o a y n a i s k o n g i p a a l a m at i b a h a gi a n g a k i n g natutunan ukol sa paksang tinalakay. Ang pagpapakilala sa sakit na ito, angnatutunan ukol sa paksang tinalakay. Ang pagpapakilala sa sakit na ito, ang sintomas ngsintomas ng tuberculosistuberculosis ang mga yugto ngang mga yugto ng TBTB , paraan ng pag-iwas, mga, paraan ng pagi w a s , m g a p a n gu n a h i n g l u n a s o p a gga g a m o t , a t m ga m e n s a h e u k o l s a s a k i t n a i t o n a p a n gu n a h i n g l u n a s o p a gg a g a m o t , a t m ga m e n s a h e uk o l s a s a ki t n a i t o n a suliranin ng mga mamamayan ang nilalaman ng pananaliksik na ito. Maari itongsuliranin ng mga mamamayan ang nilalaman ng pananaliksik na ito. Maari itong mapag-aralan ng mga kabataan at ng mga pamilya na batid at may kamalayanmapag-aralan ng mga kabataan at ng mga pamilya na batid at may kamalayan sa sakit nasa sakit na tuberculosis.tuberculosis. KK atuturan ng mgaatuturan ng mga Katawagang GinamitKatawagang Ginamit AA ngng

tuberculosistuberculosis a y i s a n g s a k i t n a m a a r i n a m i n g m a i w a sa n , s u b a l i t a y i s a n g s a k i t n a m a a r i n a m i n g m a i w a s a n , s uba l i t nagiging sanhi ng paghihirap at pagkamatay ng maraming bata. Mahalagangnagiging sanhi ng paghihirap at pagkamatay ng maraming bata. Mah alagang mabigyan ng proteksiyon ang ating mga anak laban sa TBmabigyan ng proteksiyon ang ating mga anak laban sa TB AA ngng Isoniazid (INH)Isoniazid (INH) ay isa sa mga pinaka kilalang gamot upangay isa sa mga pinaka kilal a n g g a m o t u p a n g malunasan ang tinatawag namalunasan ang tinatawag na active tuberculosis.active tuberculosis. Mura, epektibo at madalingMura, epektibo at madaling inumin. kaya nitong sawatain ang karamihan sa sakit nainumin. kaya nitong sawatain ang karamihan sa sakit na TBTB ..

AA ng mga gamot nang mga gamot na Isoniazid Isoniazid atat Rifampin (RIF) Rifampin (RIF) a y s u s i o k l a b e s a a y s u s i o k l a b e s a panggagamot, sapagkat ang mga ito ay nagpapalakas ng resistensiya, alinmanpanggagamot, sapagkat ang mga ito ay nagpapalakas ng resistensiya, alinman sa dalawa ngsa dalawa ng Pyrazinamide Pyrazinamide atat Streptomycin SulfateStr eptomycin Sulfate oo Ethambutol HCLEthambutol HCL ayay idinadagdag saidinadagdag sa regimenregimen . Kapag ang pasyente o may sakit ay hindi makainom ng. Kapag ang pasyente o may sakit ay hindi makainom ng PyrazinamidePyrazinamide , ang, ang siyam na buwan na regimensi yam na buwan na regimen ngng Isoniazid Isoniazid atat RifampinRifampin ayay inirerekomenda.inirerekomenda. Sandigan ng Pag-aaralSandigan ng Pag-aaral atatmga Kaugnay namga Kaugnay na LiteraturaLiteratura AA y o n s a i s a n g yo n s a i s a n g web articleweb article ng ng www.americanchemistry.comwww.americanchemistry.com,, hindi masasabinghindi masasabing n a g b a l i k n a a n g n a k a m a m a t a y n a s a k i t n a tuberculosis, bagkus, hindi naman itonagbalik na ang nakamamatay n a s a k i t n a t u b e r c u l o s i s , b a g k u s , h i n d i n a m a n i t o u m a a l i s . La l o l a m a n g i t o n g l u m a l a l a a t p a gk a t a p o s a y p a p a t a y n a n g i l a n g d a a n g u m a a l i s . La l o l a m a n g i t o n g l u m a l a l a a t p a gk a t a p o s a y p a p a t a y n a n g i l angd a a n g m a m a m a ya n . Is a n g m a t i n d i n g p a gt a a s n g m a m a m a ya n . Is a n g m a t i n d i n g p a gt a a s n g

TBTB sa isangsa isang multidrug-resistant formmultidrug-resistant form sasa bansangbansang Russia.Russia. Ang mga ito ay naisulat ng isangAng mga ito ay naisulat ng isang veteran journalist veteran journalist na sina si MerrillMerrill Goozner Goozner . Siya ang. Siya ang Chief Asia Correspondent Chief Asia Correspondent atat Chief Economics Correspondent Chief Economics Correspondent para sapara sa The Chicago TribuneThe Chicago Tribune . At siya na ngayon ang. At siya na ngayon ang Director of the Integrity in Science Project at Director of the Integrity in Science Project at the Center for Science in the Public Interest the Center for Science in the Public Interest .. AA yon pa kayyon pa kay Merrill Goozner,Merrill Goozner, mula naman samula naman sa August 27, 2008 August 27, 2008 nana podcast podcast nila ninila ni Steve Mirsky Steve Mirsky na aking nakuha sana aking nakuha sa Scientific AmericanScientific American atat www.SciAm.comwww.SciAm.com,, ang pinakaang pinaka episentro ng sakit naepisentro ng sakit na tuberculosistuberculosis ay sa mga kulungan sa bansangay sa mga kulungan sa bansang RussiaRussia . Masasabi daw. Masasabi daw itongitong starting point starting point ng sakit. maraming mga tao ang nagsisiksikan sa masikip na piitan.ng sakit. maraming mga tao ang nagsisiksikan sa masikip na piitan. At sa ganitong pagkakataon, nagsisimula na silang dumanas ng matindingAt sa ganitong pagkakataon, nagsisimula na silang dumanas ng matinding stressstress . Aniya,. Aniya, people don't realize is that a third of the world's population has what's called latent TBpeople don't realize is that a third of the world's population has what's called latent TB i n t h e m . B u t t h e i r i m m u n e s ys t e m s h a v e c o m b a t e d i t s u cc e s s f u l l y o n t h e i r

i n i t i a l i n t h e m . B u t t h e i r i m m u n e s ys t e m s h a v e c o m b a t e d i t s u c c e s s f u l l y o n t h e i r i n i t i a l infection and it basically stays submerged within your body. If you have it, you will haveinfection and it basically stays submerged within your body. If you have it, you will have it for [your] entire life. But what happens is that if you're under tremendous stress, poor it for [your] entire life. But what happens is that if you're under tremendous stress, poor nutrition, you know, your immune system becomes weakened and it can emerge againnutrition, you know, your immune system becomes weakened and it can emerge again and become a virulent infection, and that's what happened in Russia. And there is someand become a virulent infection, and that's what happened in Russia. And there is some thought that when this emerged in the New York City prison system in the mid '90s, that thought that when this emerged in the New York City prison system in the mid '90s, that it in fact had been introduced there by some of the Russian population that had left theit in fact had been introduced there by some of the Russian population that had left the former Soviet Union, wound up in New York. There is a very large Russian population informer Soviet Union, wound up in New York. There is a very large Russian population in New York and that some of those people ended up in the prison system and just as it New York and that some of those people ended up in the prison system and just as it spread a plague in Siberia it spread it in New York City. The pioneering work ofwho isspread a plague in Siberia it spread it in New York City. The pioneering work ofwho is

now the Health CommissionerTom Frieden was very successful in stamping out and now the Health CommissionerTom Frieden was very successful in stamping out and showing that you can in fact treat tuberculosis and some of the techniques that he used showing that you can in fact treat tuberculosis and some of the techniques that he used there were later transferred back to Russia by some of the NGOs that we visited therethere were later transferred back to Russia by some of the NGOs that we visited there and so it's on the one hand you could say, yes when they put people who are infected and so it's on the one hand you could say, yes when they put people who are infected with multidrug tuberculosis in the same ward together, they isolate him from everybody with multidrug tuberculosis in the same ward together, they isolate him from everybody e l s e b u t t he y a r e a l l i n t h e r e t o ge t h e r yo u s a i d , i t m i gh t go t t o yo u , yo u c o u l d h a v e e l s e b u t t h e y a r e a l l i n t h e r e t o ge t h e r yo u s a i d , i t m i gh t go t t o yo u , yo u c o u l d h a v e transmission and retransmission between each other, sort of like a colony for breeding. transmission and retransmission between each other, sort of like a colony for breeding. AA ng tangi niyang payo sa mga mambabasa ay habang maaga pa ay alamin na ng tangi niyang payo sa mga mambabasa ay habang maaga pa ay alamin na a n g m ga n a r a r a m d a m a n u p a n g h i n d i n a i t o l um a l a p a . S i m u l a n i t o s a m ga b a t a n a a n g m ga n a r a r a m d a m a n u p a n g h i n d i n a i t o l u m a l a p a . S i m ul a n i t o s a m ga b a t a n a nararapat lang mapabakunahan ng tinatawag nanararapat lang mapabakunahan ng tinatawag na BCGBCG .. Istratehiyang GinamitIstratehiyang Ginamit atatPinagkunanPinagkunan ng Datosng Datos SS a t u l o n g n g m a k a b a go n g t e k n o l o h i ya , a n g p a g ga m i t s a a t u l o n g n g m a k a b a go n g t e k n o l o h i ya , a n g p a g ga m i t s a internet internet angang pinagmulan ng aking pananaliksik at ang mga datos na aking nakuha. Sapinagmulan ng aking pananaliksik at ang mga datos na aking nakuha. Sa internet internet ko din nahanap ang bawat detalye ukol sa aking paksang tinalakay. nakatulongko din nahanap ang bawat detalye ukol sa aking paksang tinalakay. nakatulong i t o n g m a l a k i s a p a g k a t n a i b a h a g i k o a n g m g a p a g aaral ko tungkol saito ng malaki sapagkat naibahagi ko ang mg a p a g - a a r a l k o t u n g k o l s a nakamamatay na sakit nanakamamatay na sakit na tuberculosistuberculosis nana siyang pumukaw sa aking atensiyonsiyang pumukaw sa aking atensiyon upang mabuksan ang ating kamalayan sa sakit na ito na hindi lamang kumitil ngupang mabuksan ang ating kamalayan sa sakit na ito na hindi lamang kumitil ng buhay sa ibang bansa kundi sa ating bansa mismo.buhay sa ibang bansa kundi sa ating bansa mismo. AA

n g e s t r a t e h i ya n g i t o a y l u b o s n a n a k a p a gp a u n l a d s a a k i n g k a i s i p a n . n g e s t r a t e h i ya n g i t o a y l u b o s n a n a k a p a gp a u n l a d s a a k i n g k a i s i p a n . Nagbigay-daan ito sa aking isip na hindi lamang ang mga malalaking isyu ang Nagbigay-daan ito sa aking isip na hindi lamang ang mga malalaking isyu ang dapat na bigyang-linaw, bagkus, simulan natin sa mga bagay na nagbabantangdapat na bigyang-linaw, bagkus, simulan natin sa mga bagay na nagbabantang l u m a g a n a p a t m a g s a n h i n g m a l a k i n g s u l i r a n i n s a a t i n g b a n s a. Isa pa aylumaganap at magsanhi ng malaking suliranin sa ating ban s a . I s a p a a y n a k a t u l o n g d i n i t o u p a n g m a l a m a n k o a n g m ga p a n g ya ya r i s a i b a n g b a n s a n a k a t u l on g d i n i t o u p a n g m a l a m a n k o a n g m ga p a n g ya ya r i s a i b a n g b a n s a tungkol sa paksang ito.tungkol sa paksang ito.