ISTORIJA PRAVNIH INSTITUCIJA

II RADNA NEDELJA PERIODIZACIJA I PRVOBITNA ZAJEDNICA

PERIODIZACIJA (vremenska podela istorije) Osnovni zadatak: pronalaenje i izdvajanje perioda unutar kojih istorijski razvoj ima izvesne karakteristike koje ga odvajaju od prethodnog i narednog perioda Osnovni nedostatak: razliita ljudska drutva se ne razvijaju ravnomerno

PERODIZACIJA U STAROM VEKU

PERIODI DOMINACIJE 4 VELIKA CARSTVA: Asirsko Persijsko Grko-makedonsko Rimsko

PERIODIZACIJA U SREDNJEM VEKU

AURELIJE AVGUSTIN (354-430): Od Adama do Noja Od Noja do Avrama Od Avrama do Davida Od Davida do Vavilonskog ropstva Od Vavilonskog ropstva do Hristovog roenja Od Hristovog roenja do kraja sveta

PERIODIZACIJA-Nikolo Makijaveli (1469-1527), italijanski humanista

Antika ili stara vremena (dogaaji iz grke i rimske istorije) Srednji vek Novi vek (renesansa)

PERIODIZACIJA KARLA MARKSA

5 DRUTVENO-EKONOMSKIH FORMACIJA: Prvobitna zajednica Robovlasniko drutvo Feudalno drutvo Kapitalistiko drutvo Komunistiko drutvo

Najrasprostanjenija podela: Stari vek Srednji vek Novi vek

STARI VEK
-Trajanje: od postanka prvih drava (IV milenijum p.n.e.) do propasti Zapadnog rimskog carstva (476. godina) -Konano formiranje Vizantije i poetak stvaranja varvarskih dravnih tvorevina na podruju nekadanjeg Zapadnog rimskog carstva

SREDNJI VEK
Trajanje: od V veka do XV veka (po nekima i do XVIII veka) Razlikujemo nekoliko perioda: -rani feudalizam (od V do X veka) -razvijeni feudalizam (od X ili XII veka do XV) -pozni feudalizam (od XVI do XVIII veka)

NOVI VEK
-

Poetak: XV i XVI vek Vie faza: Liberalni kapitalizam Monopolistiki kapitalizam Dravni kapitalizam Novo doba neoliberalnog drutva (od devedesetih godina XX veka)

Druge podele istorije

Teritorijalna podela (svetska istorija, istorija jedne drave/jednog naroda, lokalna istorija) Podela po sadrini i problematici (istorija prava, istorija religije, istorija filozofije, istorija umetnosti, istorija knjievnosti...)

PRVOBITNA ZAJEDNICA
POJAM: Peina Lasko, Francuska Vremensko razdoblje u istoriji ljudskog drutva koje je prethodilo nastanku prvih drava Drugi nazivi: -plemensko drutvo -rodovsko drutvo -gentilna zajednica

Zato prouavamo prvobitnu zajednicu?

Peina Lasko, Francuska

U ovom periodu stvaraju se drutveni organi koji e se kasnije razviti u dravne organe Odnose meu ljudima reguliu obiaji i religijske zabrane koji su osnov za stvaranje obiajnog prava U prouavanju prvih drava susreemo se sa brojnim ustanovama koje potiu iz prvobitne zajednice

IZVORI SAZNANJA O PRVOBITNOJ ZAJEDNICI

Najvaniji i najpouzdaniji izvor saznanja su podaci do kojih dolazi arheologija (spomenici materijalne kulture) Mitovi Legende Pojedini pisani izvori (rezultat neravnomernog razvoja drutva) Prouavanje ivota i obiaja primitivnih drutvenih zajednica (Luis Morgan, Drevno drutvo, 1877.)

Periodizacija prvobitne zajednice Luisa Morgana

Divljatvo (nii, srednji i vii stupanj)

Varvarstvo (nii, srednji i vii stupanj) Civilizacija

DIVLJATVO

Ranjeni bizon, Altamira, panija

Nii stupanj (prikupljanje plodova, pojava artikulisanog govora) Srednji stupanj (upotreba vatre, izrada primitivnog oruja od grubo tesanog kamena)-Aboridini, stanovnici Polinezije Vii stupanj (pronalaenje luka i strele, trajno naseljavanje, drveno posue, tkanje...)pleme Atapasko, S.Amerika

VARVARSTVO

Bitka strelaca, Morela la Vela, Spanija

Nii stupanj (pronalazak grnarstva, stoarstvo se odvaja od zemljoradnje) Srednji stupanj (pripitomljavanje ivotinja, razvoj zemljoradnje, upotreba nepeene cigle u izgradnji naseobina, upotreba bakra i bronze u izradi oruja) Vii stupanj (topljenje gvozdene rude, pronalazak i upotreba pisma)-Grci iz vremena Ilijade i Odiseje; Rimljani u vreme osnivanja grada

OSNOVNE KARAKTERISTIKE PRVOBITNE ZAJEDNICE

Venera iz Brasempaja

KRVNOSRODNIKI PRINCIP (osnov okupljanja ljudi su krvnosrodnike veze) JEDNAKOST LJUDI (homogeno drutvo, zajedniki osnovni interesi, izraeno oseanje solidarnosti)

DRUTVENA ORGANIZACIJA

ROD (krvno srodstvo, zajednika imovina, zajedniko ime, zajedniki stvarni ili legendarni osniva, zajedniki kult, religijski obredi...) BRATSTVO (vie srodnih rodova) PLEME (vie bratstava) SAVEZI PLEMENA (u sluaju ratova)

ORGANI DRUTVENE ORGANIZACIJE

VRHOVNI POGLAVAR (plemenski stareina koji vri dunosti vojskovoe, vrhovnog sudije, i prvosvetenika) NARODNA ILI PLEMENSKA SKUPTINA (svi odrasli lanovi plemena, ponekad i ene) VEE RODOVSKIH STAREINA (reavanje svih vanih pitanja, koje skuptina najee samo potvruje)

ORGANI DRUTVENE ORGANIZACIJE-nastavak

VOJNA ARISTOKRATIJA (vojskovoaplemenski stareina prisvaja vei deo plena; okruuje se vojnom pratnjom) RODOVSKA ARISTOKRATIJA (rodovske stareine prisvajaju, takoe, bolje parcele zemlje i znatan deo plena)

*Izbori stareine se prvo javljaju u okviru dve do tri porodice, da bi kasnije poloaj stareine postao nasledan usled imovinskog raslojavanja

PRIMITIVNO PRAVO

POJAM: sistem ponaanja kojim se reguliu prvobitni drutveni odnosi u predravnom ureenju. OBIAJI (pravila ponaanja nastala dugotrajnim ponavljanjem odreenih radnji i postupaka koji su se vremenom ukorenili u svesti ljudi i postali obavezni)

PRIMITIVNO PRAVO-nastavak
Institucije primitivnog prava: Tabu (najstarija ustanova; zabrana vrenja odreenih radnji ili dodirivanja odreenih predmeta) uvari prvobitnih pravila: Svetenici (izricali kazne religijskog karaktera,nekad i svetovnog-progonstvo)

PRIMITIVNO PRAVO-nastavak
Institucije primitivnog prava: KRVNA OSVETA -totalna -talion (oko za oko, zub za zub) KOMPOZICIJA, OTKUP -dobrovoljna -obavezna

BRAK, PORODICA I SRODSTVO

Period divljatva -nii stupanj: horda, nepostojanje polnih zabrana-teza koja je danas sve manje privaena, nema braka niti porodice -srednji stupanj: krvnosrodnika porodica, podela na grupe izmeu kojih postoji zabrana polnog optenja, endogamni brak, poligamija -vii stupanj: porodica punalua (dobri drugovi), poligamija,egzogamni brak, matrilinearnost

BRAK, PORODICA I SRODSTVOnastavak

Period varvarstva -nii stepen: sindijazmika porodica (zasnovana na braku parova), teite na monogamiji, ali i dalje polne zabrane nisu stroge, a brak je lako raskidiv, matrilinearnost -srednji stepen: patrijarhalna porodica (ekonomski vanija uloga mukarca), patrilinearnost, znatno se pogorava poloaj ena -vii stepen: inokosna (nuklearna) porodica, monogamni brak

RELIGIJA U PRVOBITNOJ ZAJEDNICI

Animizam (verovanje da celokupna priroda poseduje duu)-strah od prirodnih pojava; magija kao sredstvo da se odobrovolje duhovi Totemizam (bogovi u oblicima ivotinja)ototeman, indijansko pleme Odibva, naziv za rodbinu, klan Antropomorfizam (bogovi ljudskog oblika)

Ius est ars boni et aequi

(Pravo je umetnost dobrog i
jednakog)