DDK 50

GZL
T.C. CUMHURBAKANLII Devlet Denetleme Kurulu
ARATIRMA VE NCELEME RAPORU
RAPORUN KONUSU
Agos Gazetesi Genel Yayn Ynetmeni Frat (Hrant) DNKin ldrlmesi ile ilgili olarak; olay ncesi ve sonrasnda yrtlen idari tasarruf ve ilemlerin hukuka uygunluu ile doruluk ve
yeterliliinin aratrlmas ve incelenmesi ve bu kapsamda AHM kararlarnda da eletirilen kamu grevlilerinin yarglanmas ile ilgili i hukuk dzenlemelerinin gelitirilmesi amacyla konu ile ilgili mevzuatn genel bir deerlendirmesinin yaplmas.
Ayn konu ile ilgili olarak Savclka yrtlmekte olan hazrlk soruturmasnn gizlilii ve dier hususlar nedeniyle internet sayfamzda Rapora snrl olarak yer verilmitir.
Tarihi : 02 / 02 / 2012 Says : 2012 / 1 Eki : 51 (DVD)
GZL
GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu I
NDEKLER
NDEKLER ...................................................................................................................................................... I KISALTMALAR ................................................................................................................................................. III GR ................................................................................................................................................................ 1 ARATIRMA VE NCELEMEYE LKN BLGLER ................................................................................................. 1 I- ARATIRMA VE NCELEMENN KONUSU VE DAYANAI .................................................................................... 1 II- ARATIRMA VE NCELEMENN KAPSAM VE YNTEM ..................................................................................... 1 BRNC BLM ................................................................................................................................................ 3 KAMU GREVLLERNN YARGILAMASINA LKN DZENLEMELER.................................................................. 3
I- KAMU GREVLLERNN YARGILANMASINA LKN SSTEMLER....................................................................... 3
A. TEMEL KAVRAMLAR............................................................................................................................... 4 B. YARGISAL GVENCE SSTEM ............................................................................................................... 14 C. DAR GVENCE SSTEM...................................................................................................................... 14 II. KAMU GREVLLERNN YARGILANMASINDA LKE UYGULAMALARI ........................................................... 23 A. TALYA .................................................................................................................................................. 24 B. FRANSA ................................................................................................................................................ 25 C. SVRE ................................................................................................................................................. 28 D. NGLTERE ............................................................................................................................................ 29 E. BELKA ................................................................................................................................................ 29 F. DER LKELER .................................................................................................................................... 30 III- LKEMZDE KAMU GREVLLERNN YARGILANMASINA LKN DZENLEMELER ...................................... 30 A. 1913 YILINA KADARK UYGULAMALAR ................................................................................................ 30 B. MEMURN MUHAKEMATI HAKKINDA KANUNU MUVAKKAT LE GETRLEN SSTEM........................... 42 C. 4483 SAYILI MEMURLAR VE DER KAMU GREVLLERNN YARGILANMASI HAKKINDA KANUN ...... 46 KNC BLM ................................................................................................................................................ 98 HRANT DNK CNAYETYLE LGL YRTLEN SORUTURMA VE KOVUTURMALAR ..................................... 98 I- HRANT DNK OLAYININ GELM SREC VE DNK ALESNN TALEPLER......................................................... 98 II- CNAYET ANA DAVASI.................................................................................................................................. 104 III- KAMU GREVLLERNE YNELK ADL SORUTURMALAR .......................................................................... 133 A. STANBUL CUMHURYET BASAVCILII ............................................................................................. 133 B. FATH CUMHURYET BASAVCILII .................................................................................................... 143 C. L CUMHURYET BASAVCILII ...................................................................................................... 149 D. TRABZON CUMHURYET BASAVCILII .............................................................................................. 151 E. SAMSUN CUMHURYET BASAVCILII ............................................................................................... 166 F. ANKARA CUMHURYET BASAVCILII ................................................................................................ 170 IV- KAMU GREVLLERYLE LGL DAR SORUTURMALAR ............................................................................ 174 A. TRABZON VALL ............................................................................................................................. 176 B. TRABZON L EMNYET MDRL ................................................................................................. 179 C. TRABZON L JANDARMA KOMUTANLII ............................................................................................ 222 D. STANBUL VALL ............................................................................................................................. 256 E. STANBUL L EMNYET MDRL................................................................................................. 260 F. EMNYET GENEL MDRL STHBARAT DARE BAKANLII....................................................... 304 G. SAMSUN L EMNYET MDRL .................................................................................................. 313 H. SAMSUN L JANDARMA KOMUTANLII ............................................................................................. 317
GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu II
V- AVRUPA NSAN HAKLARI MAHKEMESNN DNK CNAYET KARARINA LKN BLGLER VE GELMELER ... 320 A. L 2. ASLYE CEZA MAHKEMESNDEK DAVA .................................................................................. 320 B. AVRUPA NSAN HAKLARI MAHKEMESNDEK DAVA .......................................................................... 324 C. STANBUL BLGE DARE MAHKEMESNDE AILAN TAZMNAT DAVASI ............................................ 342 NC BLM .......................................................................................................................................... 344 TESPT, DEERLENDRME VE NERLER ........................................................................................................ 344 I- KAMU GREVLLERNN YARGILANMASI LE LGL MEVZUAT VE UYGULAMALAR HAKKINDA TESPT VE DEERLENDRMELER ...................................................................................................................................... 345 A. MEMUR YARGILAMA HUKUKUNA LKN TESPTLER ........................................................................ 345 B. ETKN SORUTURMA LKESNE LKN TESPTLER ............................................................................ 358 C. MEMUR YARGILAMA HUKUKUNA LKN DEERLENDRMELER VE NERLER ................................ 371 II-HRANT DNK CNAYET LE LGL KAMU GREVLLERNE YNELK DDALARA LKN DEERLENDRME VE NERLER ........................................................................................................................................................ 381 A. ARATIRMA VE NCELEMELERDEK KISITLARIN DEERLENDRLMES ............................................... 391 B. TRABZON L EMNYET MDRL PERSONEL HAKKINDAK DDALARLA LGL DEERLENDRME VE NERLER.................................................................................................................................................... 398 C. TRABZON JANDARMA KOMUTANLII PERSONEL HAKKINDAK DDALARLA LGL DEERLENDRME VE NERLER............................................................................................................................................... 461 D. STANBUL VALL VE L EMNYET MDRL PERSONEL HAKKINDAK DDALARLA LGL DEERLENDRME VE NERLER.................................................................................................................. 509 E. EMNYET GENEL MDRL STHBARAT DARE BAKANLII PERSONELNE YNELK DDALAR HAKKINDA DEERLENDRME VE NERLER ............................................................................................... 582 F. MLL STHBARAT TEKLATIYLA LGL DEERLENDRME VE NERLER ........................................... 603 SONU ......................................................................................................................................................... 619 EKLER ........................................................................................................................................................... 650 KAYNAKA ................................................................................................................................................... 653
GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 619
SONU
AGOS Gazetesi Genel Yayn Ynetmeni Hrant Dinkin 19.01.2007 tarihinde ldrlmesi olay ile ilgili olarak, idari soruturma sreleri tamamlanm ve konu birok ynyle yarg organlarna intikal ettirilmitir. Konunun adli yargy ilgilendiren safahatnda da ilk derece mahkemesi tarafndan yarglama tamamlanmtr. Hrant Dinki ldrenlerin gvenlik kuvvetlerince ok ksa srede yakalanm olmasna ramen, soruturma ve yarglama sreci; sistemik baz sorunlar nedeniyle ayn oranda etkin, dzenli ve hzl srdrlememitir. Bu nedenle, kamuoyu ve Hrant Dink ailesi, cinayete ilikin olarak gerek idare gerekse yarg organlarnca gerekletirilen
soruturmalardan/kovuturmalardan tatmin olmamtr. zellikle, Hrant Dinkin ldrlmesi srecinde sorumluluu olduu iddia edilen kamu grevlilerinin yarglanamad ve yakalananlar dndaki cinayetin gerek faillerine ulalamad iddialar, soruturma/kovuturma
srelerinin bandan itibaren eletirilerin temelini oluturmutur. te yandan, Avrupa nsan Haklar Mahkemesinin (AHM) 14.12.2010 tarihinde kesinleen Dink/Trkiye kararnda; bavurann yaam hakknn Trkiye tarafndan
korunamad, adil yarglanma hakknn ihlal edildii ve yaam hakknn korunmamas ile ilgili olarak etkin soruturma yaplmad ve etkili bavuru yollarnn oluturulmadna hkmedilmesi zerine, sz konusu iddialardan kamu grevlilerinin ihmalleri ile ilgili hususlar somutlam, cinayete giden srete ihmali grlen kamu grevlilerinin korunduuna ilikin eletiriler artm ve yaplan idari soruturmalarn nitelii ve sonular tartlr hale gelmitir. AHM karar sonrasnda artan eletiri ve beklentiler neticesinde; konunun adli yarglama aamasnda bulunmasna, idari soruturma srelerinin tamamlanm olmasna ve anayasal yetki kstlarna ramen Cumhurbakanl Yce Katnca adaletin tam olarak tecellisine katk salanmas amacyla kamu grevlilerinin eylem ve eylemsizliklerinin etkin bir ekilde aratrlp aratrlmad hususunda bir alma yaplmasn teminen Kurulumuz grevlendirilmitir. Cumhurbakanl Yce Katnn talimatlar uyarnca Devlet Denetleme Kurulunun 28.01.2011 tarih ve 425 sayl Kararna dayal olarak yrtlen ibu alma; yarg organlarnda devam eden soruturmalar/kovuturmalar (Anayasann 138. maddesi), kamu grevlilerinin yarglanmas ile ilgili mevzuatta yer alan snrlamalar (Anayasann 129. maddesi ve 4483 sayl Kanun) ve Kurulumuzun yetki kstlar (Anayasann 108. maddesi) dikkate alnarak;
- AGOS Gazetesi Genel Yayn Ynetmeni Hrant Dinkin 19.01.2007 tarihinde ldrlmesinden nce alnan istihbaratn deerlendirilmesinde herhangi bir sorumluluun bulunup bulunmadna ilikin yrtlen idari aratrma, inceleme ve soruturmalarn etkin ve verimli ekilde yaplp yaplmadnn, - Ayrca Avrupa nsan Haklar Mahkemesince eletirilen, kamu grevlilerinin yarglanmasna ilikin mevzuatn deerlendirilmesi hususlar kapsamnda yrtlebilmitir. almada ncelikli olarak, Agos Gazetesi Genel Yayn Ynetmeni Hrant Dinkin ldrlmesini mteakiben yaplan idari inceleme ve soruturmalar ele alnm, ayrca Trkiyede yrrlkte bulunan memur yarglama mevzuat tarihsel sre ierisinde incelenmi, kamu grevlilerinin yarglanmas ile ilgili mevzuat ve uygulamalar, AHM kararlarnda ifadesini bulan etkin soruturma yaplmas ilkesi erevesinde deerlendirilmitir. Hrant Dinkin ldrlmesi sonrasnda yrtlen idari soruturma srelerine ilikin tespit ve deerlendirmelerin daha iyi kavranabilmesi ve kamu grevlilerinin
soruturulmasndaki yasal alt yapnn (sistemik sorunlarn) daha net grlebilmesi asndan kamu grevlilerinin yarglanmasna ilikin mevzuatn deerlendirilmesi neticesinde ulalan sonulara aada ncelikle temas edilmi ve akabinde de Hrant Dinkin ldrlmesi sonrasnda yrtlen idari soruturmalara ilikin tespit ve deerlendirmelere yer verilmitir. A) KAMU GREVLLERNN YARGILANMASINA LKN MEVZUAT HAKKINDA VARILAN KANAAT VE SONULAR 1- Kamu grevlilerinin soruturma ve yarglanmasnda iki temel sistemin varl kabul edilmektedir. Yargsal gvence sisteminde, memurlarn grevleri ile ilgili sularnn soruturma ve kovuturma ilemleri de dahil olmak zere yarglama sreci balangcndan sonuna kadar btnyle genel hkmlere gre adli makamlarca yrtlmektedir. Zira, bu sistemde yarg, toplumun dier bireyleri asndan olduu gibi kamu grevlileri asndan da gvence kabul edilmektedir. Bununla birlikte yargsal gvence sisteminde, kamu ynetiminin dzenli yrtlmesini salamak, idarenin ve memurun kamuoyundaki saygnln korumak amacyla ceza kanunlarnda memurlara kar ilenen sular ve memurlarn iledikleri sular hakknda daha ar cezalar uygulanmaktadr.
dari gvence sisteminde ise memur devletin temsilcisi saylmakta, bu nedenle devlet, kendi hizmetlerini yrtenleri birtakm zel yollarla korumaktadr. Devlet adna yaplm ilemlerde memur, kamu gc kullanmaktadr. Devlet, kendi egemenliini temsil eden brokrasiyi hukuk kurallar ile korumakta ve memurlarna ayrcalklar tanmaktadr. Bu anlaya gre; grevleri gerei kiilerle ilikilerinde husumet sahibi olabilen memurlarn gereksiz yere alan davalara muhatap edilerek pasif hale getirilmelerinden endie edilmekte ve gnlk hayatta kamu hizmetlerini yrten bu grevlilerin dorudan ceza kovuturmalarna konu olmalarnn, kamu hizmetlerinin sunumunda aksamalara neden olaca deerlendirilmektedir. Ayrca kamu grevlilerinin sk sk ceza mahkemesi nne kmasnn devletin ve ulusun gvenliine zarar vereceinden ve devletin gizli srlarnn ortaya kmasndan
kayglanlmaktadr. zetle, idari gvence sistemi, merkezi devlet sistemini benimseyen lkelerde, idare hukukunun geliimine paralel olarak ynetimi ve onun temsilcisi olan memuru koruma kaygsyla ortaya kmtr. Trkiyede kamu grevlilerinin iledikleri iddia edilen sular bakmndan idari gvenceleri, tarihsel sre ierisinde; memurun yarglamasnn btnyle idare tarafndan yapld muhakeme sistemi; soruturmann idare tarafndan yarglamann ise genel mahkemeler tarafndan yapld tahkik sistemi; hem soruturmann hem de yarglamann mahkemelerce yaplmasna karn soruturma aamasndan nce idareden izin alnmasn ngren izin sistemi yoluyla salanmtr. 2- Bugn Trkiyede uygulanan hukuk sisteminin temellerinin atld Tanzimat dneminden itibaren memur yarglamasnda zel dzenlemeler getirilmitir. 1839 tarihli Glhane Hatt Hmayunu ile daha ok st dzey devlet memurlarnn gvenliklerine ynelik dzenlemeler yaplmtr. Memurlarn yarglanmas ile ilgili hususlar 1855 (1271) tarihli Men-i rtikap Kanunu, memurlar hakknda kovuturmalar yapacak makamlar ise 1859 (1275) tarihli Vlat- zam ve Mutasarrifin-i Kiram ile Kaymakamlarn Vezaifini Mbeyyin Talimat ile belirlenmitir. Memurlarn idari kurullarda yarglanmasn salayan ve memur yarglamasna ilikin kurallarn toplu olarak gsterildii ilk dzenleme olan 1872 (1288) tarihli Memurin Muhakemat Nizamnamesi ile 13 ubat 1913 tarihli Memurin Muhakemat Hakknda Kanunu Muvakkat (Muvakkat Kanun) idari gvence sistemini benimsemitir. 1872 tarihli Nizamnamede muhakeme sistemi, 1913 tarihli Muvakkat Kanunda ise tahkik sistemi esas alnmtr.
ttihat ve Terakki Cemiyetinin Ocak 1913 tarihli Bab- Ali baskn sonucu kurulan yeni hkmet tarafndan Meclis-i Mebusanda grlmeden karlan 1913 tarihli Muvakkat Kanun, memurlara hem grevleri sebebiyle hem de grevleri srasnda iledikleri sulardan dolay yarglanmalar iin idari gvence getirmi, bu Kanun kapsamnda yrtlen tahkikatlar, kstlama olmad iin uzun sreler alm ve ou kere zaman am ile sonulandrlmtr. Bylece, memurlar korumak amacyla yaplan dzenlemeler, pratikteki uygulamasyla toplumdaki adalet duygusunu zedeleyerek devlete olan gvenin sarslmasna neden olmutur. Muvakkat Kanun, 1913 ylndan 1999 ylna kadar 86 yl akn sre uygulanmtr. Bu uygulama srasnda Devletin ynetim biimi merutiyetten cumhuriyete dnm, Kanun-u Esasi dahil, be ayr Anayasa yaplm ama bu Kanun hep yrrlkte kalmtr. Kanunda yer alan koruyucu dzenlemeler, hem 657 sayl Devlet Memurlar Kanununun 24. maddesine konulmu, hem de Muvakkat Kanunun kapsam dnda kalan ve zel kanunlarla oluturulan zel yarglama alanlarna (asker yarglanmas, yarg mensuplarnn yarglanmalar, YK vb.) aynen tanmtr. Muvakkat Kanunla getirilen idari gvence sistemi, 1982 Anayasasnn 129. maddesinin son fkrasndaki Memurlar ve dier kamu grevlileri hakknda iledikleri iddia edilen sulardan tr ceza kovuturmas almas, kanunla belirlenen istisnalar dnda, kanunun gsterdii idari merciin iznine baldr hkm ile de anayasal gvenceye kavuturulmutur. Genel dzenleme niteliindeki Muvakkat Kanunun getirdii idari gvence sistemi kaldrlmadndan, muhtelif kanunlarda eitli kamu grevlileri iin yaplan zel dzenlemeler ve istisnai yarglama usullerinin tartlmas gndeme dahi getirilememitir. 1913 tarihli Muvakkat Kanuna teden beri doktiriner boyutta getirilen eletirilerin yannda uygulamada yaanan skntlar ve 1990l yllarda AHM tarafndan; bu kanun nedeniyle kamu grevlilerinin etkin olarak yarglanamad, yarglamann adil olmad yolunda birok mahkmiyet karar verilmesi sebebiyle idari gvence sisteminin kat uygulamas olan tahkik sistemi terk edilerek izin sistemine gei benimsenmi, bu erevede 4483 Sayl Memurlar ve Dier Kamu Grevlilerinin Yarglanmas Hakknda Kanun 04.12.1999 tarihinde yrrle konularak Muvakkat Kanun yrrlkten kaldrlmtr. 4483 sayl Kanunun sular bakmndan kapsam Muvakkat Kanuna nazaran olduka daraltlm ise de dier kanunlardaki kat koruyucu dzenlemeler gnmzde de halen varln srdrmektedir. te yandan, 4483 sayl Kanuna ramen memur yarglamas ile ilgili yllar iinde olumu idari gvence sistemine ynelik alg ve uygulama alkanlklar, hem idari hem de yarg brokrasisinde gl bir ekilde kk salm, kamu grevlilerinin yarg nne karlmasndaki isteksizlik ve ekingenlik youn olarak varln devam ettirmitir.
3- 4483 sayl Kanuna gre; kamu grevlilerinin grevleri nedeni ile iledikleri sulardan dolay haklarnda dava alabilmesi, grevlinin amiri konumundaki yetkili merciin verecei soruturma iznine baldr. Yetkili mercii, soruturma izni hakkndaki kararn yaptraca n inceleme suretiyle vermektedir. n inceleme, tefti kurullarna yaptrlabildii gibi usul dairesinde baka bir kamu grevlisine de yaptrlabilmektedir. Yetkili merciin soruturma izni verme/vermeme kararna kar ilgisine gre savc, mteki veya memur tarafndan idari yargda itiraz edilebilmektedir. Dier bir ifadeyle, 4483 sayl Kanunda; kamu grevlilerinin idari gvenceleri, hukuki sonular zayflatlm bir izin sistemi ile salanmaktadr. 4- 4483 sayl Kanun gerek kapsamna ald sular gerekse kapsamna giren memurlar ve dier kamu grevlileri bakmndan, Trkiyede yrrlkte bulunan kamu grevlilerinin yarglanmasna ilikin mevzuat ve uygulamalarn pek az bir ksmn tekil etmektedir. te yandan, anlan Kanunun ngrd, n izinden balayp soruturma ve yarglama aamasna uzanan sre, dier mevzuattaki dzenlemelerden farkllk arz etmektedir. 5- Mevzuatmzda kamu grevlilerinin yarglamasna konu olan sular ifade edilirken grevleri sebebiyle , grevleriyle ilgili, grevlerinden doan, grevleri dolaysyla, grevleri srasnda, grevlerini yaptklar srada, grevleriyle balantl olarak, kiisel su, ahsi su, grevleriyle ilgisi bulunmayan ahsi bir su kavramlar kullanlm ancak bunlarn tanmlamalarna hibir kanunda yer verilmemitir. Kavram birlii olmamasnn getirdii
sorunlar bir tarafa, bu kavramlarn tanmlanmam olmas; bir su isnadnn memur yarglama hukukuna gre mi yoksa genel hkmlere gre mi incelenecei hususunda kargaaya ve gereksiz tartmalara neden olmaktadr. Tanmlama yaplmas dahil olmak zere sorunun zm, btnyle yargnn takdirine braklm, doas gerei farkl yarg yerlerinin verdii farkl kararlar memur yarglamasnda adli yarg yerlerini isteksizlie itmi ve kanun koyucunun amacn aan bir idari gvence sistemi uygulanr hale gelmitir. Kanunlardaki dzenleni biimlerine bakldnda kamu grevlilerinin iledikleri sular; grev nedeniyle ilenen sular, grev srasnda ilenen sular ve kiisel sular olarak gruplandrmak ve mevzuatmzda tanmlar yaplmam olmakla beraber gerek retide gerekse eitli yarg kararlarnda yer alan aklamalardan sz konusu kavramlar aadaki ekilde tanmlamak mmkndr.
a) Grev sebebiyle ilenen su: Kamu grevlisine mevzuatla verilen grevlerden ve kullanlan yetkilerden doan, grev ile balantl ve memuriyet statsnden yararlanlarak ilenebilen sulardr. Dier bir ifadeyle sadece memurlar tarafndan ilenebilen, eylemi yapann memur olmasnn su tipinde kurucu unsur olarak ngrld sular, grev sebebiyle ilenmi kabul edilmektedir. Bir eylemin grev nedeniyle ilenen su kapsamnda deerlendirilebilmesi iin; kamu grevlisine yrrlkteki mevzuat erevesinde bir yetki ve grev verilmi olmas ve kamu grevlisinin de bu yetkisini kullanrken ve grevini yerine getirirken sz konusu eylemi yapm olmas gerekir. Grev sebebiyle ilenen sularda, ilenen su ile grev arasnda bir nedensellik ba vardr ve su grevin sonucu olarak ortaya kmaktadr. b) Grev srasnda ilenen su: Memurun grev yapt srada ilemekle beraber yaplan grevle ilgili olmayan eylemlerden doan sular grev srasnda ilenmi su olarak anlr. Burada eylemin zaman ve mekn ile grev yaplan yer ve zaman uyumakta bu bakmdan grevden doan sularla karabilmektedir. Ancak grev srasnda ilenen suun, grevden doan sulardan ayrlan yn, yaplan grevle su fiili arasnda bir ban, irtibatn sebep sonu ilikisinin olmamasdr. c) Kiisel su: Bir memurun yapt grevle, zaman, mekn ve nedensellik ynnden hibir balants olmayan eylemlerden doan sular, kiisel su olarak nitelendirilir. 6- Anayasann 129. maddesinde, grev sebebiyle ilenen su, grev srasnda ilenen su ve kiisel su gibi kavramlardan hi birisi kullanlmam; Memurlar ve dier kamu grevlileri hakknda iledikleri iddia edilen sulardan tr ceza kovuturmas almas, kanunla belirlenen istisnalar dnda, kanunun gsterdii idari merciin iznine baldr. hkm getirilerek Memurlar ve dier kamu grevlileri hakknda iledikleri iddia edilen sular ibaresi ile yetinilmitir. Bu yaklam anayasal dzeyde kamu grevlilerinin iledikleri her trl su nedeniyle genel hkmler uygulanmaya balanmadan nce yetkili merciin izin vermesini ngren kanuni dzenlemelerin dayanan oluturmaktadr. Hatta denilebilir ki, kamu grevlilerinin yarglanmas hususunda n iznin gerekli olmad ve dorudan genel hkmlere gre soruturma yaplabileceine ilikin muhtelif kanunlardaki hkmler yukarda belirtilen Anayasa maddesindeki kanunlarla belirlenen istisnalar kapsamnda yer almakta, bir bakma genel dzenleme niteliindeki izin sisteminin istisnalarn oluturmaktadr. 7- Kamu grevlileri tarafndan ilenen sularn farkl kanunlarda farkl kavramlarla ifade edilmesine ramen hi birinde tanmlama yaplmam olmas yannda, kamu grevlileri hakkndaki su isnatlarnn incelenmesi/soruturulmas hususunda yrrlkte bulunan kanuni dzenlemelerde, ilenen suu kavrama ve kapsama bakmndan da farkllklar bulunmaktadr. Burada ayr uygulamadan sz edilebilmektedir.
- 4483 sayl Kanun, sadece grev nedeniyle ilenen sular izin sistemine dahil etmekte ve grev srasnda ilenen sular ile kiisel sularn genel hkmlere gre soruturulmasn salamaktadr. Anlan kanunun uygulama alan sadece grev nedeniyle ilenen sularla snrlandrlm olmakla beraber grev suu niteliinde olduu halde nemine binaen genel hkmlere gre soruturulmas ngrlen sularn says son zamanlarda yaplan dzenlemelerle artmtr. 3628 sayl Kanunun 7. maddesinde 2003 ylnda yaplan deiikle; irtikp, rvet, basit ve nitelikli zimmet, grev srasnda veya grevinden dolay kaaklk, resm ihale ve alm ve satmlara fesat kartrma, devlet srlarnn aklanmas veya aklanmasna sebebiyet verme sularndan veya bu sulara itirak etmekten sank olanlar hakknda 4483 sayl Kanunun uygulanmayaca hkm altna alnmtr. Mstearlar, valiler ve kaymakamlarn ise anlan sularla ilgili olarak da 4483 sayl Kanun kapsamnda kalmasna imkn tannmtr. - Baz kanunlarda, kamu grevlisinin hem grev nedeniyle iledikleri sular hem de grev srasnda iledikleri sular zel inceleme/soruturma ve yarglama usulne tabi tutulmaktadr. rnein hkim ve savclarn grevden doan veya grev srasnda ilenen sular nedeniyle, haklarnda inceleme ve soruturma yaplmas Adalet Bakanlnn iznine baldr. Benzer ekilde Yksekretim st kurulular bakan ve yeleri ile yksekretim kurumlar yneticilerinin, kadrolu ve szlemeli retim elemanlarnn grevleri dolaysyla ya da grevlerini yaptklar srada iledikleri ileri srlen sularn soruturulmas zel dzenlemeye tabi tutulmutur. - Daha ok yksek yarg mensuplar bakmndan geerli olmak zere zel soruturma ve yarglama usulne tabi klnan sulara grev nedeniyle olanlar ve grev srasnda ilenenlere ilave olarak kiisel sular da dahil edilmitir. rnein Anayasa Mahkemesi Bakan ve yeleri, Yargtay Bakan ve yeleri, Yargtay Cumhuriyet Basavcs ve Yargtay Cumhuriyet Basavc vekili ile Dantay, Saytay, Askeri Yargtay ve Askeri Yksek dare Mahkemesi Bakan ve yeleri bu gruba girmektedirler. Hatta Hkim ve savclarn izin sistemine tabi yasa ihlali oluturan fiilleri; ceza yarglamasnn ok tesine tanm ve trafik ihlali gibi kabahat nevinden sular da kapsayacak biimde geniletilmitir. 8- Kamu grevlilerinin iledikleri iddia edilen sularn inceleme/soruturma/yarglama prosedrlerinde de nemli farkllklar bulunmaktadr. Bu durum, zel yarglamaya tabi sularn kapsamlarndaki ayrmann dourduu dengesizlii artrc etki yapmaktadr. Usullerdeki farklklar yannda kurumlarn kendi personeli hakknda kendi bnyelerinde yaptrdklar inceleme sonucunda verilen kararlarn hukuki nitelik ve sonular da farkl olmaktadr.
- 4483 sayl Kanuna gre su iledii iddia edilen memur veya dier kamu grevlisi hakknda idare tarafndan n inceleme yaplmak suretiyle soruturma izni verilip verilmemesine ilikin bir karar alnmakta ancak alnan bu karar idari yargnn denetimine tabi klnmaktadr. Bu bakmdan idare tarafndan yaplan n inceleme yetkili merciin konu hakknda genel bir kanaat oluturmas amacyla yaplmakta olup yarglama srecinin (soruturma/kovuturma yarglama ve hkm) gibi aamalarna sirayet etmemektedir. Hukuki sonu dourmadaki etkisi en zayf olan dzenleme de budur. - Saytay yelerinde olduu gibi baz kamu grevlileri asndan idare bnyesinde yaplan inceleme sonucu verilen karar kesin hkm niteliinde olup, izin verilmemesi halinde konunun artk idari yarg ya da genel mahkemeler nne gtrlmesi imkn yoktur. - Yargtay yelerine ynelik su isnadna ilikin ihbar ve ikyetler, Birinci Bakanlk Kurulu tarafndan incelenmekte anlan Kurul tarafndan soruturma almasn gerektirir nitelikte grld takdirde, soruturma yaplmas iin grevlendirilen ceza dairesi bakan, (sorgu hkiminin) yetkisini haiz olmaktadr. Soruturma srecinin tamamlanmas halinde grevle ilgili sular bakmndan Anayasa Mahkemesi, kiisel sular bakmndan ise Yargtay Ceza Genel Kurulu tarafndan yarglama tekemml ettirilmektedir. 9- 4483 sayl Kanunda belli sreler ngrlm olup izne esas inceleme ilemlerinin uzatlarak yarglama srecine geiin geciktirilmesi nlenmi iken, zel soruturma/izin sistemi ngren dier kanunlarda ise sre snrlamas bulunmadndan soruturma/kovuturma izni verilmesi aamasndan yarglama aamasna gei olduka uzun zaman alabilmektedir. 10- Trkiyede uygulanan kamu grevlilerinin yarglanmas ile ilgili mevzuat, teden beri tartma konusu olmu, AHM kararlarnda da sz konusu mevzuat ve uygulamalar ska eletirilmitir. Kamu grevlileri hakknda etkin soruturma yaplmad gerekesi ile Mahkeme tarafndan Trkiye hakknda ok sayda ihlal karar verilmi bulunmaktadr. Bu nedenle kamu grevlilerinin yarglanmas ile ilgili i hukuk dzenlemelerinin gelitirilmesine ihtiya duyulmaktadr. AHM tarafndan Trkiye ile ilgili davalarda verilen kararlarda, kamu grevlilerinin kartklar iddia edilen ve konusu su tekil eden eylemler hakknda etkin soruturma ve kovuturma yaplamamasnn nedenleri arasnda Trkiye'deki memur yarglama mevzuat da gsterilmektedir. Memur yarglamas iin zel dzenleme getirilmesi AHM tarafndan zerinde durulan zel veya kamu alannda alan grevlilerin sorumluluunu saptamaya dnk etkili ve bamsz bir yargsal sistemi kurma ilkesi ile de uyumlu deildir. Btn bunlarla birlikte ceza hukuku asndan, su iledii iddia edilen kamu grevlileri iin ayr yarglama usulleri getirilmesi, hukuk karsnda kiilerin eitlii ilkesine, anayasa da belirtilen erkler ayrl ilkesine ve yarg birlii ilkesine aykr grlmektedir.
Ayn ekilde kamu hizmeti sunumunun etkinlii, devlet otoritesinin sarslmamas ve aslsz iftira ve ikyetlerden memurlar korumak amacyla su ileyen memurlara yarglanmalar iin zel dzenleme getirilmesi, bir grup insana farkl yarglama prosedr n grd gerekesiyle toplumda adalet duygusunun azalmasna, dolaysyla devlete olan gven ve itibarn zedelenmesine sebep olmakta, ayn zamanda kamu ynetiminin hesap verilebilirliini de nemli lde etkilemektedir. te yandan, AHMin gerek Dink/Trkiye gerekse dier pek ok kararnda etkin soruturma yaplmasnn unsurlar olarak grd; - Soruturmay yrtenler ile hakknda ikyette bulunulan kamu grevlisi arasnda kurumsal ve hiyerarik ba olmamas (bamszlk), - Soruturmacnn ikyet konusu memur davrannn hukuka uygun olup olmadn belirleyebilecek yeterlilie sahip olmas (yeterlilik), - ikyet sahibinin yasal haklarnn emniyete alnmas (madurun katlm) gerek 4483 sayl Kanunda gerekse ve daha belirgin olarak bu Kanun dndaki muhtelif dzenlemelerle korunan kamu grevlilerinin yarglanmasna ilikin mevzuatta gz ard edilmektedir. Avrupa nsan Haklar Szlemesinin 6. maddesinin birinci fkrasnda Herkes, gerek medeni hak ve ykmllkleriyle ilgili nizalar, gerek cezai alanda kendisine yneltilen sulamalar konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmu bamsz ve tarafsz bir mahkeme tarafndan davasnn makul bir sre iinde, hakkaniyete uygun ve ak olarak grlmesini istemek hakkna sahiptir. hkmnn gerei olarak bireyler, gerek medeni hak ve ykmllkleriyle ilgili nizalar gerekse kiinin kendisine kar su ilediini dnd memurlarn eylemleri ile ilgili yasayla kurulmu bamsz ve tarafsz bir mahkemeye bavurma hakkna sahip olmaldrlar. Bu hakkn kullanmn, her ne ekilde olursa olsun kamu grevlisinin bal ya da ilikili olduu kurum ve kiilerin inisiyatifine brakan dzenlemeler AHSye aykrlk tekil etmektedir. 11- Trkiyede kamu grevlilerinin eylem ve ilemleri ya da eylemsizlik halleri ile davran, hal ve hareketlerine ynelik meyyidelerden olan disiplin cezas, hapis cezas ve tazmin sorumluluklarna ilikin mevzuatn, etkinlik, amaca uygunluk ve birbirini
etkilemesi/etkinsizletirmesi gibi hususlar ynnden deerlendirilmesi ve bu deerlendirmede doru sonulara ulaabilmek iin teorik ve mevzuat bazl inceleme ile yetinilmeyip pratik ve uygulama esasl verilere dayanmak zorunluluu bulunmaktadr.
12- 4483 sayl Kanunla getirilen sistemde soruturma izni ile ilgili kararn verilebilmesi, tamamen idari nitelikli bir soruturmaya dntrlm, dare, yargsal faaliyetin dna karlmtr. Dier bir ifadeyle, yaplan ilemlerin yargsal bir nitelii bulunmamaktadr. Oysa, Kanunun 6. maddesinde; n inceleme ile grevlendirilenlerin, bakanlk mfettileri ile kendilerini grevlendiren yetkili merciin btn yetkilerini kullanabilecekleri ve bu Kanunda hkm bulunmayan hallerde Ceza Muhakemesi Kanununa gre ilem yapabilecekleri belirtilmitir. CMKya yaplan atf, tank dinleme, keif ve bilirkii incelemesi yaptrma gibi n inceleme kavram ile badamayan soruturmac faaliyetlerine imkn vermektedir. Bu durum, Memurin Muhakemat Hakknda Kanunu Muvakkat uygulamasndan kalan bir kltrle de birleince n inceleme yapanlarn soruturmac gibi davranmalar sonucunu ortaya karmaktadr. te yandan, sz konusu dzenleme Kanunun dier maddelerinin dzenleni biimi, amac ve n incelemenin hukuki nitelii ile elimekte ve teorik altyapdan yoksun kalmaktadr. 13- 4483 sayl Kanun ile ngrlen azami 45 gnlk sre, zellikle Hrant Dink soruturmas gibi nitelikli iler bakmndan iddialarn gereince ve derinlemesine aratrlmas iin yeterli deildir. Kanunda her trl soruturma iin geerli tek bir sre n grlm olup, soruturma konusunun karmakl, inceleme kapsamndaki kii ve eylem saysnn okluu, ilendii iddia edilen suun/sularn zel inceleme yaplmasn gerektirir nitelikte olup olmad gibi hususlar dikkate alnmamtr. Yaplan ibu tespitler erevesinde, karar alma mercilerince deerlendirilmek zere kamu grevlilerinin yarglanmas hakkndaki mevzuatla ilgili olarak aadaki nerilerde bulunulmas uygun grlmtr.
NER 1- 4483 Sayl Kanun ve muhtelif kanunlardaki hkmlerle gerek sadece grev
suu gerekse hem grev hem de kiisel su iledikleri iddia edilen kamu grevlileri hakknda adli soruturma/kovuturma yaplabilmesi iin idarece izin verilmesini ngren sistemin mevcut uygulama biimi ve kapsamnn genilii; adalet duygusunu zedelemekte ve ada hukuk normlar ile de badamamaktadr. Bu itibarla, gerek ada hukuk normlarna uyumun salanmas gerekse yargsal gvence sisteminin yaratt/yarataca mevcut/muhtemel sakncalar ortadan kaldracak bir yntemin gelitirilmesinin uygun olaca
deerlendirilmektedir. Bu kapsamda, kamu ynetiminin ileyii ve gvenliine dair oluabilecek risklerin nlenmesi gereklilii ile kamu ynetiminin hesap verilebilirliini salama gereklilii arasnda makul ve uygun bir dengenin salanmas gerekmektedir.
Bu itibarla, yargsal gvence sisteminin sonularn byk lde salayacak ve mevcut idari gvence sisteminin kapsam geniliini de snrlandrabilecek bir yntem olarak 3628 sayl Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla Mcadele Kanunununda dzenlenen kapsam ve soruturma usulne benzer bir uygulamaya geilebilecei
dnlmektedir. Bu erevede, hem tm grev sularnn (4483 ve 3628 sayl Kanun kapsamna giren memur sular) zel koruma sistemine tabi olmas salanm ve bylece, suun vasfnn balangtaki belirsizliinin yaratt yarglama sisteminin nasl olacana ilikin tartmalar sona erdirilmi olacak hem de soruturma usul genel hkmlere benzer bir duruma getirilmi olacak ve ayn zamanda kamu ileyiinin sreklilii asndan gerekli aralar da sistemde yer bulabilecektir. te yandan, hem grev sularn hem de grev sular dndaki dier sular da (tm sular) kapsayacak ekilde; Devletin milli gvenlik siyasetini etkileyen ve kamu ynetiminin gvenlii ve ileyii bakmndan gerekli grlen durumlarda baz kurumlar/kiiler iin alan soruturmalarn izne balanmasna veya durdurulabilmesine dair istisnai bir yetkinin zerinde dnlmesinin uygun olaca deerlendirilmektedir.
NER 2- nerilen yargsal gvence sisteminin benimsenmemesi ve mevcut izin
sistemine devam edilmesinin tercih edilmesi halinde, idari gvence sisteminde grevlinin kendi kurumu tarafndan yaplan n inceleme veya benzeri faaliyetlerin; adeta ceza yarglamasna tekabl eden ierik ve kapsamda yrtlmesine ilikin uygulamalarn sona erdirilmesi ve sz konusu incelemelerin sadece makul bir phenin varlnn tespiti amacyla yaplmasn salamak zere kamu grevlilerinin yarglanmas ile ilgili mevzuatn mutlaka gzden geirilmesi gerektii dnlmektedir. Bu kapsamda, mevcut idari gvence sistemindeki farkllklarn/aksaklklarn giderilmesi ve memur/dier kamu grevlileri/askeri personel/niversite ve yarg mensuplar arasnda farkl inceleme/soruturma/kovuturma usullerinin yeknesaklatrlmasn teminen; a) Kamu grevlilerinin yarglanmasna ilikin mevzuatta kavram birlii salanmal, kavramlar tanmlanmal, varln yitirmi kavramlarn kullanlmasna son verilmelidir. Bu erevede, grev nedeniyle ilenen su, grev srasnda ilenen su ve kiisel su gibi kavramlara mevzuatta aklk getirilmelidir.
b) dari gvence sistemi uygulamasnda, sadece grev sularnn zel koruma sisteminde kalmas, grev srasnda ilenen ama grev ile ilgisi bulunmayan sular ile kiisel sularn soruturulmasnn genel hkmlere gre soruturulmas/yarglanmas salanmaldr. Baka bir deyile, 4483 sayl Kanunda yer alan izin sistemi, sadece grev sularn kapsayacak bir biimde tm kamu grevlileri iin cari klnmaldr. Ancak, hem grev sularn hem de grev sular dndaki dier sular da (tm sular) kapsayacak ekilde; Devletin milli gvenlik siyasetini etkileyen ve kamu ynetiminin gvenlii ve ileyii bakmndan gerekli grlen durumlarda baz kurumlar/kiiler iin alan soruturmalarn izne balanmasna veya durdurulabilmesine dair istisnai bir yetkinin zerinde dnlmesinin uygun olaca deerlendirilmektedir. c) Kamu grevlilerinin yarglanmas srecinde kendi kurumlarnda yrtlen inceleme/soruturma/kovuturma ilemlerinde farkl yntem ve prosedrler ortadan kaldrlmal ve bu ilemlerin hukuki nitelii ve sonular; eit, dengeli ve kamu ynetiminde hesap verilebirlilii salayc hale getirilmelidir. d) 4483 Sayl Kanunun uygulanmasnda fiili bir durum olarak ortaya kan ihbar ve ikayetin ileme konulmamas eklindeki idari tasarruflarn nitelii ve bunlara ilikin itiraz messesesinin kapsam ve sonular akla kavuturulmaldr. Bu erevede, ileme koymama kararlarnn, soruturma izni vermeme kararlar ile edeer hukuki sonulara tabi klnmasnn; soruturma srelerinin uzatlmamas ve hesap verilebilirliin temini asndan daha uygun olaca dnlmektedir. e) Mevcut izin sistemindeki itiraz merci olan Dantay ve idari yarg mercilerinin bu alandaki fonksiyonlarna son verilerek soruturma izni verilmesi ya da verilmemesi kararlarna ilikin itirazlarn adli yarg yerlerine yaplmas yntemi getirilmelidir. f) tirazlar ister idari yarg yerlerince incelensin isterse itirazn adli yargya gtrlmesi eklinde dzenleme yaplsn her halkarda, hakknda n inceleme yaplan kamu grevlileri, mteki ve soruturma izni vermeye yetkili mercie sz konusu srelerde de savunma hakk verilmelidir. g) Mevcut sistemdeki yarglama yerlerine ilikin farkllklar giderilmeli; tm kamu grevlilerinin ilk derece mahkemelerinde yarglanmas salanmak suretiyle zmni kurumsal korunma ve rtl dokunulmazlklar giderilerek kamu grevlileri arasnda eitlik ve kamu ynetiminde hesap verilebirlilik salanmaldr.
h) Birden fazla kuruma mensup kamu grevlisinin kart iddia edilen sularn
aratrlmasnda btn kurumlarn st konumundaki idari merciin yetkili merci olarak kabul edilmesine, incelemenin btn kamu grevlileri iin ayn tefti/muhakkik heyeti tarafndan yrtlmesine ve bylece olayn btn ynleriyle ve btn grevliler bakmndan ele alnarak soruturma izni kararnn verilmesine imkn salayacak kanuni dzenleme yaplmaldr. ) 4483 Sayl Kanunla getirilen sistemde idari izinle ilgili kararn verilebilmesi, yarglama aamasndan nce, tamamen idari nitelikli bir soruturmaya dntrldnden ve n inceleme bir adli soruturma ilemi olmadndan n inceleme yapanlarn kullanabilecekleri yetkilerin 4483 sayl Kanunda ak biimde yer almas ve Ceza Muhakemesi Kanununa yaplan atfn kaldrlmasnn uygun olaca deerlendirilmektedir. i) n inceleme balamadan veya itiraz sreleri dhil n incelemenin herhangi bir safhasnda kamu grevlilerine, haklarnda dorudan ceza soruturmasnn balatlmasn isteme hakk getirilmelidir. NER 3- Kamu grevlilerinin yarglanmasyla ilgili olarak reform ihtiyacnn ncelikli alanlarndan birisini de memur suu kavramnn ierik olarak belirsizlii ile disiplin cezalarndaki etkinsizlik oluturmaktadr. Uzun yllardr uygulanmakta olan disiplin hukuku, yeterince ak dzenlenmemi ve baz memur sularnn varl ile belirsizletirilmitir. Baka bir deyile, disiplin hukuku erevesinde cezalandrlabilecek baz eylem ve sreler, ok uzun sreli adli yarglama srelerinin paras haline getirilecek ekilde memur suu olarak (TCK 257 gibi) dzenlenmitir. Bu durum, kamu ynetiminde disiplin hukukunun tahakkukunu geciktiren ve etkinsizletiren nemli bir etken haline gelmitir. Bu itibarla, Trk Ceza Kanununda tanmlanan memur sular ile 657 ve dier personel kanunlarnda tanmlanan disiplin fiil ve cezalar btncl ve tamamlayc bir bak asyla yeniden ele alnmal, zellikle TCKdaki genel, tali ve tamamlayc bir su tipi olan grevi ktye kullanma/ihmal suunun kapsamndan, disiplin sular kapsamna alnabilecek eylemler karlarak bunlarn disiplin cezas ile tecziyesi yoluna gidilmelidir. te yandan, kamu hizmetlerinin sunum kalitesini dorudan etkileyen baz fiil ve davranlarn tecziyesinde, ceza yarglamas ile disiplin cezas verilmesi arasnda var olan kopukluun giderilmesi gerekmektedir.
Bu kapsamda, kamu grevlilerince ilendii iddia edilen fiillerin hem disiplin hukuku hem de ceza hukuku kapsamnda meyyideyi gerektiren eylemler olmas halinde; ceza hukukuna ilikin ilemlerin (n inceleme ve ceza soruturmas) ncelikle ifa edilmesinin ve disiplin hukuku assndan deerlendirmenin ise daha sonra tamamlanmas eklinde bir yntemin uygulanabilecei dnlmektedir. Ancak, 657 sayl Devlet Memurlar Kanunundaki grevden uzaklatrma tedbirinin bu erevede hem sre hem de sonular itibariyle yeniden deerlendirilmesi gerekmektedir. Bylece, modern kamu ynetimi ilkeleri ile badamayan uygulama ve anlaylarn nlenmesi salanm olacaktr. NER-4 Her bir durumun yarg kararlar ile zlmesi eklindeki mevcut mevzuat ve anlay; ada kamu ynetimi uygulamalar ile badamamaktadr. Bu nedenle memurlar ve dier kamu grevlilerinin yetkilerini kullanrken iledikleri kusurlardan dolay vatandan urad maduriyetlerin/zararlarn, yargya gidilmeden ve/veya yarg aamasnda, AHM rneinde olduu gibi dostane zm sistemine benzer bir yntemle tazmin edilmesine ynelik bir sistem getirilmelidir. B) HRANT DNK CNAYETNE LKN KANAAT VE SONULAR Kurulumuzca yarg faaliyetlerine mdahale nitelii tayan alanlara girilmemeye zen gsterilerek snrl bir alma yaplabilmitir. Raporun ilgili blmnde ayrntl olarak yer verildii zere, bugne kadar idari birimlerce gerekletirilen tm aratrma, soruturma ve n incelemelerin dosya zerinden tetkiki yaplmtr. Zaman zaman adli srete ortaya kan bilgiler de deerlendirmeye alnmtr. Bu kapsamda, Raporun nc Blmnde ayrntl olarak incelenen iddialar liste halinde aada gsterilmitir. DDA 1- Trabzon l Emniyet Mdrl Grevlilerinin cinayeti ve nasl ileneceini bildikleri halde, cinayet hazrl yapanlar gerei gibi takip edip engellemedikleri ve bu suretle memuriyet grevlerini yerine getirmedikleri hususu. DDA 2- Erhan Tuncelin Mc Donalds bombalamas soruturmas dna karlarak YE yapld hususu. DDA 3- Hrant Dinkin Yasin Hayal tarafndan ldrleceine ilikin olarak alnan istihbaratn ve bu konuda yaplan almalarn cinayetin ilendii dnemdeki Trabzon l Emniyet Mdrne iletilmedii hususu. DDA 4- Trabzon Emniyet Mdrl personelinin Hrant Dinkin ldrleceine ilikin edindikleri istihbarat Trabzon Valilii ve Trabzon l Jandarma Komutanl ile paylamad hususu. DDA 5- Trabzon Emniyet Personelinin Hrant Dink adl vatandan korunmas hususunda sorumluluklarn yerine getirmedii hususu.
DDA 6- Trabzon l Emniyet Mdrl grevlilerinin phelilere ait dinleme kaytlarn tam ve eksiksiz olarak stanbul Cumhuriyet Basavclna gndermedii, bu kaytlardan bazlarnn silmek suretiyle su delillerinin yok edildii, gizlendii ve deitirildii hususu. DDA 7- Trabzon Emniyet Mdrl grevlileriyle lgili Dier ddialar. DDA 8- Trabzon Jandarma Komutanlnn istihbarat arivlerinin Dink cinayetinden sonra stihbarat ube Mdrl personeli tarafndan delilleri karartacak ekilde yeniden dzenlendii hususu. DDA 9- Cokun ci isimli ahsn Trabzon l Jandarma Komutanl stihbarat ube Mdrlnn kaytl haber eleman olduu hususu. DDA 10- Trabzon l Jandarma Blk/Merkez Karakol Komutanl bir ksm personelinin phelilerle irtibat halinde olmasna ramen Hrant Dinkin ldrlmesi ncesi nleyici nitelikte herhangi bir ilem yapmam olabilecekleri hususu. DDA 11- Ogn Samastn cinayet annda kulland silahn Ardeen yapm olduu bilgisinin yakalanmadan nce Trabzon l Jandarma Komutanl tarafndan bilindii hususu. DDA 12- Hrant Dinkin hayatnn ciddi biimde tehdit altnda olduunun ilgililer tarafndan bilindii ve resmi olarak Trabzon Emniyet Mdrl stihbarat ube Mdrl tarafndan stanbul Emniyet Mdrl stihbarat ube Mdrlne Hrant Dinke kar eylem yaplacana dair yaz da gnderildii halde mevzuat gerei Hrant Dink'in kendisinin talebi beklenmeden koruma tedbirlerinin alnmas gerektii halde gereinin yerine getirilmedii hususu. DDA 13 Trabzon Emniyet Mdrl stihbarat ube Mdrl tarafndan 17.02.2006 tarih ve 027248 say ile stanbul Emniyet Mdrl stihbarat ube Mdrlne gnderilen yaz gereinin yerine getirilmedii hususu. DDA 14- Hrant Dinkin 24 ubat 2004 tarihinde stanbul Valiliine arlarak yazd yazlardan dolay tehdit edildii hususu. DDA 15- Hrant Dinkin ldrlecei bilgisine sahip olduklar halde Emniyet Genel Mdrl stihbarat Daire Bakanlnca nlem alnmad ve cinayet ilenmeden phelilerin yakalanmad hususu. DDA 17- Milli stihbarat Tekilat ve bal birimlerinin Hrant Dink cinayeti ncesinde yaanan gelimelerin analizinde ve Trabzonda yaplmakta olan cinayet hazrlklarna ilikin istihbaratn edinilmesinde yetersizlik ve zaafiyet gsterdikleri hususu. DDA 18- Trabzon MT Blge Bakanl ile ilgili hususlar ile hsan KASAPn MT Mensubu olduu hususu.
Anayasann 138. Maddesinde yer alan Hibir organ, makam, merci veya kii, yarg yetkisinin kullanlmasnda mahkemelere ve hkimlere emir ve talimat veremez; genelge gnderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz hkm dorultusunda herhangi bir emir, talimat, tavsiye ve telkin anlamnda olmadnn alt izilerek yukarda yer verilen mevzuat ve dier aklamalar ile gelinen aama itibariyle Hrant Dink cinayeti ile ilgili olarak aada yer verilen tespitlerde bulunulmas gerekli grlmtr. 1- Yaam hakk, en temel insan hakk olup Anayasann 12 ve 17. maddeleri ile korunma altna alnmtr. Anayasa ve Avrupa nsan Haklar Szlemesi ile herkesin yaama hakknn korunmas Devletin ykmllkleri arasnda saylmtr. Devletin negatif ykmll olarak tarif edilen ykmllk ldrme yasan ifade etmekte; buna gre devlet ngrlen istisnalar dnda yaama hakkn ihlal eden uygulamalardan kanmak zorunda bulunmakta, bireyin hayatn tehlikeye atmaktan kanma grevi de negatif ykmllk kapsamnda saylmakta ve meru bir ama iin de olsa devletin, bireyin hayatn tehlikeye atamayaca ngrlmektedir. Devletin yaam hakknn korunmasndaki ykmllklerinden bir dieri olan pozitif ykmllk ise; yaama hakknn korunmasn, bireyi saldrlara kar korumak iin gerekli tedbirlerin alnmasn ve saldr vuku bulmas halinde ise failin bulunup yarg nne karlarak, yarglanmas ve cezalandrlmas iin gerekli etkin bir resmi soruturmann yaplmasn iermektedir. Kamu otoritelerinin bireyin yaam hakkna ynelen gerek ve yakn bir tehlikenin varlndan haberdar olmas halinde, bu tehlikeden kanabilmek ve bireyin tehlikeye kar korunmas iin yetkileri kapsamnda tedbir alma ykmllkleri bulunmaktadr. Ancak, devletin bu nleme grevi, bilinen veya bilinmesi gereken yakn ve gerek bir tehlikeden haberdar olunmas halinde sorumluluk gerektirmektedir. Aksi halde modern toplumlarda herkesin takip edilmesi mmkn bulunmamaktadr. Ayrca Devletin yaama hakkna bir saldr vuku bulmas halinde etkin ve resmi soruturma yapmas da bir dier zorunluluk olarak karmza kmaktadr. Devletin kiinin hayatn koruma grevini ihlal ettii iddiasnn kabul edilebilmesi iin; - Kiinin hayatnn gerek ve dorudan tehdit altnda olduunun delilleriyle ortaya konulmas, - Ayrca idari makamlarn da bu tr bir riski bilmeleri veya bilebilecek durumda olmalarna ramen tehlikeyi nlemek iin gereken tedbirleri almadnn ispat edilmesi gerekmektedir.
2- Hrant Dinkin yaama hakknn korunamamasna ilikin olarak ifade edilmesi gereken ilk hususun, gvenlik sektr ile ilgili yapsal baz sorunlarn varl olduu anlalm, bu erevede Hrant DNKin ldrlmesi ve benzeri hadiselerde (Dantay Cinayeti, Gazeteci ve Aydn cinayetleri Sivas ve Mara olaylar vb.) gerek istihbarat toplanmas ve deerlendirmesi gerekse toplumsal ve bireysel gvenliin salanmas ile ilgili olarak, kurumsal yaplar ve uygulamalarda olutuu gzlemlenen baz sorunlara ve bu alandaki reform ihtiyacna ncelikle temas edilmesi gerekli grlmtr. Bu itibarla, Milli stihbarat Tekilatnda ve dier kurumlarda yrtlen almalar ile Kamu Gvenlii Mstearlnn oluturulmas gibi hususlar sz konusu reform ihtiyacnn karlanmas konusunda atlm olumlu admlar olarak deerlendirilmekle birlikte; Kaos ortam yaratmaya ynelik eylemlere ilikin siyasal, ekonomik ve toplumsal risklerin sratle deerlendirilip, muhtemel bireysel ve toplumsal eylem alanlarna/konularna ynelik etkin ve hzl bir nleme kapasitesinin oluturulmas, stihbarat birimlerinin istihbarat toplama yntemleri ve aralar hakknda kapsaml bir gzden geirme ameliyesinin yaplmas, Gvenlik sektrndeki gerek koordinasyon gerekse i/d denetim ve sivil denetim aklarnn giderilmesi gibi hususlar ve gerekliliklerin; reform ihtiyacnn karlanmasnda gvenlik sektrnn btnn kapsayacak bir reform stratejisinin belirlenmesini ve uygulanmasn zorunlu kld deerlendirilmektedir. 3- Hrant DNKin ldrlmesi olay ile ilgili olarak idari birimlerce 28 adet rapor yazlm, yarg organlarnca da 50 civarnda grevsizlik, yetkisizlik, kovuturmaya yer olmadna dair kararlar verilmi, ayrca iki ana iddianame ile dava alm, iki mahkemede sanklarla ilgili mahkmiyet kararlar verildii tespit edilmitir. Gerek konuyla ilgili olarak hazrlanan raporlarda gerekse basn ve yayn organlarnda pek ok iddiann ortaya atld, bunlarn hemen hemen tamamnn adli ve idari inceleme ve soruturmalarn konusu olduu ve/veya halen srdrlen soruturma ve kovuturmalarda ele alnmakta olduu grlmtr. zetle; - Trabzon ve stanbul l Emniyet Mdrl personeli ile Emniyet Genel Mdrl stihbarat Daire Bakanl personeli ile ilgili iddialar hakknda verilen ileme konulmama, soruturma izni verilmesi veya soruturma izni verilmemesi kararlarnn idari yarg denetimi sonucunda ve/veya itiraz edilmeksizin kesinletii ve sz konusu kamu grevlileri hakknda herhangi bir adli yargda dava almad,
- Trabzon Jandarma Komutanl personeli ile ilgili soruturmann ksmen yargya tand ve baz personelin grevi ihmal suundan mahkm edildikleri, - MT personeli ile ilgili soruturma izni verildii ancak Cumhuriyet Basavclnca zamanam gerekesiyle takipsizlik karar verildii, - Cinayet san ve cinayeti azmettirenlerle ilgili mahkmiyet kararlarnn verildii, - Cinayetin arkasnda baka fail ve azmettiricilerin olup olmad ve AHM karar sonrasnda baz kamu grevlileri hakknda balatlan savclk soruturmalarnn devam ettii grlmtr. 4- Avrupa nsan Haklar Mahkemesi 14.09.2010 tarihli Dink/Trkiye kararnda, ulusal makamn, (cinayetin planland ve hazrland yerin sorumlusu olarak Trabzon Emniyeti ve Trabzon Jandarmas ile cinayetin ilendii ve madurun ikamet ettii yerin sorumlusu olarak da stanbul Emniyetinin) bavurann yaamnn korunmas ile ilgili olduu; Bu makamlardan hibirinin, ayr ayr ya da birbiriyle koordineli biimde, planlanmasndan ve yaknda ileneceinden haberdar olmalarna ramen Frat Dink cinayetinin engellenmesi amacyla harekete gemedii, Frat Dink'in, bir ksm Yargtay tarafndan Trkle hakaret olarak nitelenen gazete yazlarndan dolay, baz evrelerin kendisine kar dmanln hissetmi olsa bile, Trabzon'daki ar milliyeti bir grubun kendisi hakknda cinayet planlar yaptndan haberdar olma imkan olmad, bu nedenle, Frat Dink'in yaamn koruma grevinin, kendisinin talebini beklemeden sz konusu cinayetin planlanmasndan haberdar olan ulusal makamlara dt, tespit ve deerlendirmelerinde bulunulmu ve davann somut koullarnda, resmi makamlarn, Hrant Dink'in yaam hakknda ak ve yakn tehlikenin vcuda gelmesini engellemek iin bavurulmas gereken nlemleri almadklar sonucuna varlm ve dolaysyla, maddi ynden Szlemenin 2. maddesinin ihlal edildiine karar verilmitir. Mahkeme ayrca; Hrant Dink'in yaamn korumada ihmallerinden dolay Trabzon Emniyeti ve Jandarma sorumlularna ve stanbul Emniyeti sorumlularna kar balatlan soruturmalarn takipsizlik karar ile sonlanmasnn; ihmalleri grlen kiileri belirleme ve bu ihmalleri yaptrm altna alma amacyla etkili bir soruturma yrtlmesi ykmll getiren Szlemenin 2. maddesi gereklerinin ihlali niteliinde olduu sonucuna varm ve Mahkeme bu nedenle, Szlemenin 2. maddesinin usul boyutunun da ihlal edildiine karar vermitir.
5- Hrant Dinkin ldrlmesi ile ilgili olarak kamu grevlileri hakknda yaplan idari inceleme ve soruturmalarda ilk olarak bahsedilmesi/eletirilmesi gereken eksikliin/hatann, bir yntem yanll olduudur. Kamu grevlilerinin silsile halinde birbirini takip eden ihmalleri; 4483 sayl Yasa erevesinde bir btn halinde incelenmemi ve gerek yetki gerekse suun ilendii mahal itibariyle farkl birimlerce ayr ayr soruturma ve incelemeler yaplmtr. Sz konusu yntem hatas, 4483 sayl Kanunun ortaya kard uygulama hatalarndan birine tekabl etmektedir. dari soruturma ve incelemelerde izlenen sz konusu yntem; olaylarn bir btn olarak ele alnp deerlendirilememesine ve tm iddialarn bir arada sorgulanamamasna yol amtr. Bu durum, kamu grevlilerinin sre ierisindeki fiillerinin ciddiyetinin kavranamamasna, ana fiil ile illiyet bann bulunup bulunmadnn sorgulanamamasna ve bylece btnyle idari inceleme ve soruturmalardan sonu alnamamasna neden olmutur. Ayn zamanda izlenen sz konusu yntem, her bir idari birimce sre ierisindeki ihmal ve hatalarnn baka birimlere kaydrlmaya/ykletilmeye allmas gibi reflekslerin geliimine de sebebiyet vermitir. 6- Xxxxzxx Xxxxxxx Xxxxxxxxx pxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxx xxxxxx xx xxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxx xxx xxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxxx 4483 xxxxxx Xxxxx xxpxxxxxxx xxxxxxxx xxx xx xxcxxxxx xxpxxxxxxxx xxxxxxxxxxx. Xxpxxxx xxxxxzxxx xzxxxxx Xxxxxxx Xxfxxxxxxxxxxcx 4483 xxxxxx Xxxxx xxxxxxcx xxpxxxx xx xxcxxxxxxx xx xxxx xxxxcx xxxxxxxxxxxx. Xxxxzxx Xxxxxxxxxcx xxxxxxx xxxxxxxxxx xzxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxx xxxxxxxxxx xxxxfxxxxx Xxxxzxx Xxxxx xxxx Xxxxxxxxxxx xxxxxzxx xxxxxxxxxx xx xxxxxz xxxxxxxxxxxxxx. Xx xxxxxx, xxxx Xxxxxxxxxxx Xxfxxxxxxxxxxcx xx xxcxxxxxxx xx xxzx xxxxxxxxxx xxxxx xxxpxx xxxxxxxx xx xxcxxxxx xxpxxxxxx xxxxxxxxxxxxx. Xxz xxxxxx xxxxxxxxxx Xxxxxxx Xxfxxxxxxxxxxcx xxcxxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xx xxx xxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxx xzxx xxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxx. Xxxxx Xxxxx xxxxfxxxxx, xxxxxxx xxxxxx Xxxx Xxzxxxxx Xxxxx Xxxxx Xxxxxxxxx Xxxxx Xxxxx xxxxxxx xxzxxxxxxcxxx xxxxxxx Xxxxxxcx xxxxxxxxx Xxxxxxx (XX) Xxxxx Xxxcxxxxx xxxxxx xx 15.02.2006 xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxx xxpxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxx xxx xxxxxxx Xxxxzxx Xxxxxxx Xxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxfxxxxx xxxxxxx Xxxxxxx Xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx, xxcxx xxxxxx Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxx xxxxx xxxxx xxxx Pxxxxxxxx xxxxx xxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxx xxxxxx, xxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxx Xxxxxxx Xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxp Xxxxzxx Xxxxxxxx xx Xxxxzxx Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxx xxx pxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx.
Xxz xxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxx xxpxxxx xxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxcxxxx xxxxxxxxxx xzxx xxxxxxxxxx xx xx xxxxx xx xxxxx xxxxx xxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxxx. Xxcxx, xxxxxxx xxxxxx xxxxxx xxzxxx fxxxx xxxxxxx xxxxx xxxxxxxxxx xxxxx xxpxx xxxxxxx xxx xxxxx xxx xxxx xxxxx xxxxxxxxcxx xxxxx xx xxxxxx xxxxxxxxxxxxxx. Xxxxxxx xxxxxxxx, xxxxxxx xxxxxxxxxxxxcx xxxxxxxx xxxxxxxxxxxx, xxxxxxx xx xx xxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxx; xxxx xxxxxx Xxxxzxx Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxpxx xxxxxx xx xxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxx xxxxxxxx xxxxxxxxxxx zxxxx xzxxx xxxxx xxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxx. Xxx xxxxxx, xzxxxxxxx cxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxx xxxxxxx pxxxxxxxx xxx xxxxxx xxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxx/xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxx xxzxxxx xx cxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxx. Xx xxxxxxx, - Xxxxx Xxxxxxx Xxxxzxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxx fxxx xxxxxxxxxxx xx xx xxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxx xx xxpxxxxxxx xxxxxx (Xxxxx Xxxxxxx 2006 Xxxx Xxxxxxx xxxxxx Xxxxzxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxx xxxx xxxxx Xxxxx xxxxxxxx xxxxxxx xxfxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxx), - Xxxxx Xxxcxxxx, Xxxxx Xxxxx xxxxfxxxxx Xxxx Xxxxxxxx xxxxxx xxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxcxxxxx 2006 xxxx xxxxcx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxx xx xxxx xxx xxxxxx xxxxxxxxx xx Xxxxx Xxxxxxx xxxxx xxxxx xxxx xxxxxxxxxxxxx Xxxxzxx Xxxxxxx xxxxxxxxx Xxxx Xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxx xxxxxxx xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxz cxxxpxxxxxxxxxxxx, - Cxxxxxx xxcxxx xxxxxx xxxxxx xxxxxx Xxxxx Xxxxx xx Xxxxx Xxxcxxxx xxxxxxxxxxxxxx cxxxxxx xxcxxxxxx xzxxxxxxxxxxx xx xxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxx, xx xxxxxxx xxxxxx xxxxpxxx xxxxxxx xxxxcxxxxxx xxxxxxxxxxxxx, - XX xxxx Xxxxx Xxxcxxxx xxxxfxxxxxx xxx xxfx xxxxxx 13.07.2006 xxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxx, xxxx xxxxxxx, 03.08.2006 xxx 27.09.2006 xxxxxxxxx xxxxxxxx Xxxxx Xxxxxxx xxxxfxxx xxxxxxxx xxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxx xxxxxx xx Xxxxx Xxxxxxx xxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxx Xxxxx Xxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxx xxxxxxxx xxpxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxx xzxxx xxxxx xxx xxxxx xxxxxxxx, - Xxxxx Xxxcxxxx XXxxxxxx 2006 xxxx Xxxxx xxxxxx xxx xxxxxxxxx, Xxxxx Xxxxx xx xxxxxxxx (xxxxxx xxxxxxxxx 2002 xxxxxxxx xxxxxxxx xxx xx xxxxx -Xxxxxxxxxx xxxxxx xxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxx, xxx xxxxxxx xxxxxxxxx, Xc Xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx- xxxxxxxxx xx xxxxx xxxx xxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xx xxpxxxxxxxxx xxxxp xxxxxxxxxxx xxxxxx) xxxxpxxz xxxxxxxxxxx, xx xxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxx xxx xxxxx xxx xxxxxx xxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxx,
-Xxxxx Xxxxx xx xxxxxxxx fxzxxx xxxxxx xxxxp xxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxx xxxxxx, xx xxxxxx xxzxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxx xxpxxxxxxcx xxxxx xxxxx xxxxxxxxxxxx, - Xxxxx Xxxcxxxx XXxxxxxxx xxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xx cxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxx xxxx x Xxxxxxx Xxxxxx Xxxxx Xxxxxxx, Xxxxx Xxxxx xx xxxxxxxxxxxxxx cxxxxxx xxzxxxxxx xxx xxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xx xx xxxxxxx cxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxx, xxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxx xxpxx xxxxx pxxxxxxxcx xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxx cxxxx xx xxxxxx xxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxx xxxxx xxcxxxxx xx xxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxcx xxxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxx. 7- Xxxxzxx Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxx, Xxxxzxx Xxxxxxx Xxxxxxxxxxcx xxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxzxxxxxx, xxxx xxx xx xxxxxxxxx xxxxxx xxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxx. Xxxxx Xxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxx xxxxx xxxxx xxxxxxxx xx/xxxx xxxxxxx xzxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxx xx xxx xxxxxxxxxxx xxxxxx, xxzxx xxxxxxxxxx; Xxxxzxx Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxcx xxxxxx xxxxxxxxxx xx xxxxxxxx xxx xxxx xx xx xxxxx xxxxx xxx pxxxxxxxxxxxxxxx. Xxxxzxx Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxz xxxxxx fxxxxxxxx xxxxxx xxxxxx xxzx xxxxxxxxxx Xxxx xxxxxxxxxx 3-4 xx xxxxx xxcx Xxxxx Xxxxx'xx xxxxxxxx xxxx Cxxxxx xcx xxxxxx xxxxxx Xxxxx Xxxxx xxxxfxxxxx Xxxxx Xxxx'xx xxxxxxxxcxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxzxx x Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxxx xxxxxxxxxxx xxxx xxpxxxxxxx Xxxx Xxxxxx xx Xxxxxx Xxxxx'x xxxxxxxxx, xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxx xx xxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxx xxxxxx, xx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxx xx xxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx; 19.01.2007 xxxxxxxxx Xxxxx Xxxx'xx xxxxxxx'xx xxx xxxxxxx xxxxfxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxx xxx; xxxxxxxxx xxxxxxxxx zxfxxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxcxxxx 20.01.2007 xxxxxxx 'xxxxx xxxx xxpxxx' xx 20.01.2007 xxxxxxx 'xxxxx xxxxx xx xxxxxxxx fxxxx' xxxxxx xxxxxxxxx xxxxxx xxxxxx xxxxxx, xxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxx fxxxxxxxxxx xcxx xxxxxxxxx xxzxxxxxxx xxxxxxxxx, xx xxxxxxxxxxxx xxx xxxxx xxxxxx xxxxxxx xxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxxxxxxxxxx. Xxxxxxxxx xxxxxxx Xxxxzxx x Xxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxx Xxxx Xxxxxx, Xxxxxxx Xxxxxz, xzxxx xxxxxxx Xxxxxx Xxxxx xx Xxcx Xxxx Xxxxxxx 4 xx, xxxxxxx x Xxxxxxxx Xxxxxxxx Xxxxx Xxx Xz xxx xxxxxxxxx Xxxx Xxxxxx Xxzxxxx Xxxxx Xxxxxzx xxx 6 xx xxpxx cxzxxx xxxxxxxxx, Xxxxzxx x Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxx xxxxxxxxx Xxxx Xxxxxxxxxxxx xxxxxxx Xxxxxxxx Xxzx Xxxxx xxx Xzxxx xxxx Xxxxx Xxxzxx xxx xxxxx xxxxxxxzxxxxxxxx xxxxxx xxxxxx, xxxxxx xxxxxxx xxxxxz xxxxcxxxx xxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxx.
Xxx xxxxxx, -Xxxxzxx x Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxx pxxxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxx fxxxxxxxxxx xxxxxxxx xx fxxxxxxxxxx xxxxx xxxxxx, - Xxxxzxx Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx Xxxx cxxxxxxxxxxx xxxxx Xxxxzxx x Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxx xxxxxxxxx Xxxx Xxxxxxxxx pxxxxxxxx xxxxfxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxcxx xxxxxxx xxxxxxx xxzxxxxxxxxx, - xxxxx xcxxxx Xxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxx xxxxxxx xxxp xxxxxxxx xx Pxxxxxxxx xxxxxxx xxxxx xxxxxxcx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx cxxxxxxx xxxxxxx xxxxx xxxxp xxxxxxxxx, - Xxxx Xxxxxxxx cxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxx Xxxxxxx xxpxxx xxxxxx xxxxxxxxxx xxxxz xxxxxxxxxxxx xxcx Xxxxzxx x Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxx xxxxfxxxxx xxxxx xxxxxxxxx, - Xxxxzxx x Xxxxxxxx Xxxxx/Xxxxxz Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxzx pxxxxxxxxx xxpxxxx xxxxxxxx xxx xxxxxx xxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xx xx xxxxxxxxxxx Xxxxx Xxxx cxxxxxxx xxx xxxxxxxxx xxxxxxxcxxx xxxx xxxxxxxxxx xxxxx xxcxxxxx xx xxxxxxxxxxxxx xxx xxx xxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxx. Xxxxcx, xxxxx xxxxxxxxx xx xxcxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxx Xxxxzxx Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxx xxxx Xxxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxxxxxx xxzx xxzxxxxxx xxxxxx cxxxxxx xxxxx xxpxxxxxx xxxxxxxxx, xxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxz xxxxxx xxxxxx xxx xxx xxxx xxx xxxxx xx xxxxxxx xxxxxxxx xzxxxxxx xxxxxxxx xxx xxcxxxxx xx xxxxxxxxx xxpxxxxxxxx xxxxxxxxxxx. 8- xxxxxxx Xxxxxxx Xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxx; xxxxxxx Xxxxxxx xxxxxxxxx Xxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx Xxxxzxxxxx xxxxx xxzx xzxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxxx, Xxxxx Xxxxxxx xxxxxxxx xxxxx xxxxxxxxx xxpxxxxxxxxx xxxxx xxpxxxxx xxxx xxxxxx xxxxxx xxxxxxxx xxpxxx xxzxxxxxxxxxxx, xxpxxxxxxxxx xxxxxx xxxxfxx xxxxxxxxxxxx cxxxxxxxxx xxxxx xxxxxxxxxxxxxx xxxxx xxcxxxx xxxxxxxxxx xxxx xxxxx xxzxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xx xxzxxxx xxpxxxxxxx xxxxxx xxxx
xxxxxxxxxxxxxx xxxxx xxpxxxxxxx xxxxx xx xxxxxxx xxxxxxxx xxx xxxxxx xxxxxxxxx, xxcxx xxxxxxx Xxxxx xxxx Xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxx xxxxx xxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx. Xxxxcx, 2004 xxxxxxx Xxxxx xxxxxxx xxxxxxxx xzxxx; - Xxxxx Xxxxx xxxxx Xxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxx xxxxx xxpxxxcxxxxx xxxx xxxxx xxxxxxxx,
- Xxxxx Xxxxxx Xxxxxx Xxxxx xxx xxxxxx Xxxx Xxzxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxx, xxzxxxxxxxx fxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxx xx xxxxx xzxxxxx xxxxxx xxpxxxxxxx xxxxxxxxxxxx, - xxxxxxx Xxxxxxxxxxx Xxxxx Xxxx xxx xxxx xxxxxxcxxx xx XX xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx, - Xxxxx Xxxx xxxxxxxx Xxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxx, xxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxx fxzxxx xx xxzxx xxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxx xx xxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxx xxfxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxx xxxx xxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxx xxxxpxxxxxxx xxxxxxxxxxxx, - Xxxxx Xxxx xx Xxxxxx cxxxxxx xxxxxxxx xxpxx xxxxxxxxxxxx xxpxxxxxx xx xx xxxxxxxxxx xzxxxxx Xxxxxx pxxxxxx Xxxxxp XXxxx xxxxxxx Xxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxx; xx xxxxxx xzxxxxx xxxxxxx Xxxxxxxx xx Xxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxxxxcx xxxxxxxxx xxxx xxxx xxxxx xxxxx xxzxxxxxx xxxxxxxxxxxx, - xxxxxxx xxxxxxxxx Xxxx Xxxxxxxxxxcx Xxxxzxx Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxxx, Xxxxx Xxxxxxx Xxxxx Xxxxx xxxxx xxx xxxxxxcx xxx xxxxx xxzxxxxxxxxxxcxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxx xxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxxxxx, xzxxxxxxx Xxxxzxx Xxxxxxx
Xxxxxxxxxxxxx xxxxx xxxxxxxxxx xzxxxxx Xxxxx Xxxxxx xxxxf xxxxxx xxxxxxx xx xxxxxxxxx cxxxx xxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxxx. Xxxxx xxx xxxxxxx, Xxxxzxx Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxxx xxxxx xxxxxxxxxx xzxxxxx xxxxxxx Xxxxxxx Xxxxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxx xxxxxx, xxxxxx xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxx xxxxxxx. Xxxx xxxxxx, Xxxxzxx Xxxxxxx Xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxx, xxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxx xx xx xxxxxxx xxxxxxxx xxxxx xxxxxxxxxxx xx Xxxxx Xxxxxx xxxxxxxxx xxx xxxxxxx xx xxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx. Xxxxcx, xxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxxxxcx xxpxxxxxx xxxxx xxxxxx xxzx xx xx xxxxxxxxxx cxxxxxxxxx xxxxx xxpxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxcx xxxxx xx xxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxxxx. 9- Xxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxx (XXX) xxxxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxxx pxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxcxxxx Xxxxxxxxxxx Xxfxxxxxxxxxxcx xxxxx xxcxxxxx xxpxxxxxxxx. Xxxxxxxxxxx Xxfxxxxxxxxxxcx xxzxxxxxxx Xxpxxxx xxxxxxxxxx xxxxp xxxxxxx, Xxxxxxx Xxfxxxxxxxxxxcx xxzxxxxxxx xxxxx Xxxxxxxxxxx Xxfxxxxxxxxxxxx xxcxxxxxxx xxcxxxxxx xxxxxxx xxz xxxxxx xxcxxxxxxxx xxxxx xxzxxxxxxx xxx xxpxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxcxx xxxxxxxx xxx xxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxx. xxxxxx Xxxxxxxxxxcx 4483 xxxxxx
Xxxxx xxpxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxx xx xxz xxxxxx xxxxxx xxxxx xx Xxxxxx Cxxxxxxxxx Xxxxxxcxxxxx xxxxfxxxxx 29.09.2011 xxxxx xx 2011/29126 xxxxxx xxxxpxxzxxx xxxxxx xxxxxxxxxxx. Xxpxxxx xxcxxxxxxx, Xxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxx (XXX) xxxxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxxxxxx xxxxx xxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxx pxxxxxxxx xxxxxxx cxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx pxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxx xxxxxx xxxxx fxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxx, xxxx xxcx xxxxx xxxxxx xxxxx xxxxxxxxxx xxxxx xxxxx xxpxxxx xxxxxxx xxxx xxx xxxxx xxxxxxcxx xxxxx xxxxxxxxx xxxx xxxxxxx xxxpxxxxxx xxxxxxxxxxxxxx. Xx xxxxxxx, - Xxxxzxx Xxxxxxx Xxxxxxxxxxcx xxxxx xxx xxxxxxxxxx xxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxx xxxxx Xxxxzxx xxxxxxx xxxxxxx Xxxxxxx Xxxxxxxxxxcx pxxxxx xxxxxxxxxx fxxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxx xxxxxxxx xxx xxxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxx xxx xxxxxxx xxxxxx xxxxxxx xxxxxx, - Xxxxx Xxxxxx xxxxxx xxxxxx xxxxxxxx xxx xxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxx xxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxx xxx xxxxxx, - 12.10.2006 xxxxxxx xxx xxxxxxx xxx xxx xxxxxxx Xxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxxxxxzx xxxxxxx xxpxxxcxx xxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxx, - Xxxxx XXXx xxxxxxx xxxxxxx xxx xxxxxx xxxpxx xxxx xx cxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxcxxxx xxz xxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxx Xxxxzxx Xxxxxxx Xxxxxx xxx cxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxxx xxxx xxxx xxxxxx, - Xxxx xxcx xxxxxxxx xxxx xx xxxxxxxxxx xxxxxxxx xxx xxxxx xxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxxxxx Xxxxxxxxxxxx xxxxx Xxxxxxxxx xx Xxxxxx Cxxxxxxxxx Xxxxxxcxxxxxxxx Xxxxpxxzxxx Xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxx xxxxxxxx xxxxxxxxx Xxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxx (XXX) xxxxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxxxxxxx xxxxx xxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxxx pxxxxxxxx xxxxxxx cxxxxxxxx xxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx pxxxxxxxx xxxxxxxx xxxxx xxxxxx xxxxx fxxxxxxxxx xxxx xxpxxxcxx xxxxxxxx xxx xxxxxxx xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx. 10- Xxxxx Xxxxxx xxxxxxx Xxxxxxxxxxx xxxxxxxxxx xxxxxxxx xxx xxxx Xxxxx xxxxxxxxx Xxxxxxxxx Xxxxxxxxxxxx (XX) pxxxxxxxx xx XX xxx xxxxxx xxxxx xxxxxxxx xxxxxxxx xxx xxxx XX xxxxxxxxxxx xxxxxxxx Xxxxx Xxxxxxxx xxxxfxxxxx xxxxxxxxxx xzxx xxxxxxxx xx xxxxxxxx xx Cxxxxxxxxx Xxxxxxcxxxxxxcx zxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxpxxzxxx xxxxxx xxxxxxxxxxx.
Xxx xxxxxx, cxxxxxxxx xxxxxx xxxxxx xxxxx xxxxxx xxzx xxxxxxxxx XX xxxxxxx xxxxxx xfxxx xxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxx xxxxxxx xxpxxxx xxxxxxxx xxx Xxxxx Xxxxx xxxxxxx xxxxxxxx xxx Xxxxzxx Xxxxxxx Xxxxxxxxx xxx xx Xxxxzxx Xxxxxxxx Xxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxx Xxxxzxx XX Xxxxx Xxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxx, XX Xxxxxxxxxxxxxcx xx/xxxx Xxxcxxxxx xxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxx. 11- Hrant Dinkin ldrlmesi akabinde kamu grevlileri hakknda yrtlen idari soruturma ve incelemelerin btnsellik ierisinde yaplmam olmas, idari inceleme ve soruturma mevzuatna ilikin kapasitenin yetki ve kullanlabilecek aralar bakmndan byle bir olayn soruturulmas ve delillendirilmesinde yetersiz kalmas ile yukarda belirtilen dier etkenlerin yol at tatmin edici bulunmayan mevcut durumun ortaya kmasnda, en bandan itibaren soruturmalarn nasl ve hangi kapsamda yrtleceine ilikin temel bir hatann yaplm olmas yatmaktadr. Kamu grevlilerinin yarglanmas ile ilgili hukuk dzeninin yaratt ve yukarda temas edilen belirsizlikler ile bu belirsizlikler erevesinde idari gvence sisteminin geleneksel alglamas, gerek yarg organlarnca gerekse idare organlarnca doru olarak kabul edilmi ve srele ilgili uygulama bu anlayla yrtlmtr. Baka bir deyile, 4483 sayl Memurlar ve Dier Kamu Grevlilerinin Yarglanmas Hakknda Kanunun uygulamasnda teden beri var olan temel alglama hatas, Hrant Dinkin ldrlmesi srecinde kamu grevlilerince ilendii iddia edilen fiillerin soruturulmasnda/kovuturulmasnda da kendini gstermitir. Memurlar ve dier kamu grevlilerinin tek bana veya birlikte iledikleri ve baka bir su ile irtibatl olmayan memur sular hakknda dorudan 4483 sayl Kanun ve benzeri mevzuat uyarnca idari gvence sistemine uygun olarak soruturma srecinin izlenmesi doru bir yaklamdr. Ancak, kamu grevlisi olmayanlarn tarafndan ilenen fiiller ve sular ile birlikte kamu grevlilerinin de sz konusu sularla balantl veya illiyet ba olan fiillerinin grlmesi halinde, ncelikle, kamu grevlileri hakkndaki soruturmann genel hkmlere gre adli yarg organlarnca yaplmas gerekmektedir. lenen ana su ile kamu grevlilerinin ihmal fiilleri arasnda basit bir illiyet bann bile bulunmas, bu kapsamda ncelikle asl deerlendirmenin adli yarg yerlerince yaplmasn gerektirmektedir. lenen ana su ile kamu grevlilerin ihmalleri arasndaki basit illiyet ba, kamu grevlilerinin de ana su kapsamnda adli yarg yerlerince soruturulmas ve yarglanmas iin gerekli art olan makul phenin varln kabul iin yeterlidir.
Aksi bir uygulama tarz, su ve sulularn tam olarak belirlenememesine ve kamunun hesap verilebilirliini snrlandrarak kamunun gvenirliliinin ve itibarnn zedelenmesine de yol aacaktr. Zira, kamu grevlilerinin iledikleri bu tr sularn, mevcut mevzuat erevesinde ancak savclklarn sahip olduklar yetki ve aralarla ortaya karlabilecei, idarenin mfettiler vastasyla yapaca aratrma, inceleme ve soruturmalarda ise gerek idari soruturmalardaki zaman kst gerekse kullanlabilecek yetki ve aralarn snrll ve uygulayclardaki ceza soruturmas ve ceza hukukuna dair formasyon eksiklii gibi nedenlerle ayn etkili sonucun alnamayaca izahtan vareste bir durumdur. Nitekim Kanun Koyucu memur suu tipine uygun sularda dahi Cumhuriyet Savclarna baz durumlarda delil toplanmas yolunu aarak idari gvence sistemini snrlandrmtr. 4483 sayl Kanunun 4. Maddesinde yer alan Cumhuriyet basavclar, memurlar ve dier kamu grevlilerinin bu Kanun kapsamna giren sularna ilikin herhangi bir ihbar veya ikyet aldklarnda veya byle bir durumu rendiklerinde ivedilikle toplanmas gerekli ve kaybolma ihtimali bulunan delilleri tespitten baka hibir ilem yapmayarak ve hakknda ihbar veya ikyette bulunulan memur veya dier kamu grevlisinin ifadesine bavurmakszn evrakn bir rneini ilgili makama gndererek soruturma izni isterler hkm; idari gvence sisteminin uygulamas ve anlaynn yukarda ifade edildii ekilde anlalmasn ve uygulanmasn zorunlu klmaktadr. Bu adan, kamu grevlilerinin grevi ktye kullanma veya ihmallerine ilikin fiilleri ile ana su arasnda herhangi bir ilikinin olup olmadnn soruturulmasndan te; savclar tarafndan normal memur sularnda bile, baz durumlarda herhangi bir delil toplanmakszn memurlar ile ilgili ikyetlerin dorudan ilgili idari organlara n inceleme yaplmas amacyla aktarlmas isabetli bir yaklam deildir. Bu itibarla, Hrant Dinkin ldrlmesi ile ilgili olarak oluan esas fiil kapsamnda, - Kamu grevlilerinin ihmal ve hatalarnn da adli yarg organlarnca ncelikle Trk Ceza Kanunun 37, 38, 39 ve 83. Maddeleri uyarnca soruturulmas, - Kamu grevlilerinin cinayetten nce ve sonra ortaya kan grevi ktye kullanma ve ihmal gibi grlen baz fiillerinin esas niteliinin, mutlaka ana su kapsamnda adli soruturma ve bilhassa yarglama safhasnda belirginletirilmesi, - Ayn ekilde, balatlan idari soruturma srelerine ramen herhangi bir snrlama olmakszn grevi ktye kullanma ve ihmal gibi grlen fiillere ilikin delillerin Savclka toplanmas gerekirdi. Byle yaplmamas nedeniyle, bir bakma adli yarg yerinde grlm olan ana davada ilgili mahkemenin delillere ve geree ulama kapasitesi snrlandrlmtr.
Nitekim, Hrant Dink davasnda bahsedilen trdeki hatann yaplmas nedeniyle iaret edilen tehlikelerin tamam gereklemitir. Bir yandan kamu vicdann tatmin etmeyen bir dava sonucu ortaya km, dier yandan da kamunun tm kurumlaryla birlikte gvenirlilii sorgulanr hale gelmi ve kamu, eitli ekillerde nitelendirilmeye muhatap olmutur. 12- Raporun nc Blmnde ayrntl olarak irdelenen kamu grevlilerinin ihmallerine ilikin fiillerin bir blm; disiplin hukuku ve Trk Ceza Kanunun 257. Maddesi kapsamnda deerlendirilebilir fiillerdir. Bunlar asndan yrtlen idari soruturmalar, verilen disiplin cezalarn ve idari yarg kararlarndan bazlarn yeterli grmeyerek eletirmek mmkndr. Mezkur hususlar ile ilgili idari soruturma/n inceleme srelerinin; 4483 sayl Kanunda yer alan hkmler, mevcut yarg kararlar ve zamanam gibi hususlar dikkate alnarak AHM karar erevesinde yenilenmesi, tamamyla taraflarn takdirindedir. Ancak, baz fiiller asndan idari soruturma ynteminin izlenmesi ve idari soruturmalarn ortaya kard neticelerin ilenen fiilerin niteliinin ve fiillerdeki kast unsurunun belirlenmesi asndanyeterli olmad dnlmektedir. Agos Gazetesi Genel Yayn Ynetmeni Hrant Dinke ynelik olarak Yasin Hayal tarafndan stanbulda ses getirici bir eylem dzenleneceine dair Yardmc stihbarat Eleman Erhan Tuncelden alnan ve 15.02.2006 tarihinde deerlendirilmesi yaplan istihbari bilginin gerei iin dnemin Trabzon Emniyet Mdrl grevlileri tarafndan stanbul Emniyet Mdrlne gnderilmesinden sonra yaanan; -Trabzon Emniyet Mdrlnde vuku bulan grev deiikliklerinden sonra stanbul Emniyet Mdrlne gnderilen mezkur istihbaratn devam ettirilmesinde, Trabzon Emniyet Mdrl stihbarat ubesinde izlenen yntemler ve gerekleen ihmallerle ilgili iddialar, -Trabzon Jandarma Komutanlnca Hrant Dinkin Yasin Hayal tarafndan ldrleceine ilikin alnan istihbarat zerine herhangi bir ilem yaplmamas ve cinayetin gereklemesinden sonra delillerin deitirilmesi ve karartlmas gibi iddialar, -stanbul Emniyet Mdrl stihbarat ubesince Hrant Dink hakknda ses getirici bir eylem yaplacana ilikin Trabzon Emniyet Mdrlnden alnan istihbarat ile ilgili olarak herhangi bir ilem yaplmamas ve cinayetin ilenmesinden sonra delillerin deitirilmesi ve karartlmas gibi iddialar kamu ynetiminin normal ileyii ierisinde idari srelerle akla kavuturulmas zor olan durumlar olarak grlmektedir.
Bu itibarla, Trabzon Emniyet Mdrl, Trabzon Jandarma Komutanl ve stanbul Emniyet Mdrl ekseninde ortaya kan sz konusu fiillerin esas niteliinin ve fillerdeki kast unsurunun; cinayetin olu ekli, sreci ve sonular dikkate alnd zaman mutlaka ana su kapsamnda ve adli soruturma ve/veya yarglama srelerinde belirginletirilmesinin zorunlu olduu ve idari n inceleme ve soruturmalarla sz konusu hususlarn -kamu grevlilerinin yarglanmas ile ilgili mevzuattan kaynaklanan ve/veya kronikleen idari gvence sistemine ilikin geleneksel alglamalar gibi sistemik sorunlar nedeniyle- tam olarak akla kavuturulamad/kavuturulamayaca anlalmtr. 13- Hrant Dink cinayetinin soruturulmas ve yarglanmas ile ilgili olarak oluturulan beklenti ortamna ilikin de baz hususlarn aydnla kavuturulmas gerekmektedir. Hrant Dinkin ldrlmesine giden srete, gerek Hrant Dinke ynelik tehdit ve eylemler nedeniyle koruma messesesinin altrlmamas gerekse alnan istihbarata ramen cinayetin
engellenmesi hususunda gerekli nlemlerin alnmamas eklinde konusu su tekil eden baz fiillerin varl aktr. Gerek idare organlarnca (soruturma izni vermeye yetkili merciler) yaptrlan n inceleme ve soruturmalarda gerekse Devlet Denetleme Kurulunca (DDK) yaplan aratrma ve incelemeler kapsamnda tespit edilebilecek hususlar bu kadaryla snrldr. Sz konusu fiillerin niteliinin belirginletirilmesi ve tespit edilen failler dnda cinayete dahil olan bakaca rgtl ya da rgtsz itirakin mevcut olup olmad, kamu grevlilerinin fiillerinin olaan kamu ynetimi ak ierinde gerekleen ihmaller mi yoksa bakaca bir niteliinin olup olmad gibi hususlar tamamyla adli yarg organlarnca yaplmas gereken soruturma ve yarglamalar ile netletirilebilecek hususlardr. Bu adan, gerek idari soruturmalarn niteliini ve geree ulama kapasitesini gerek Devlet Denetleme Kurulunca yrtlen aratrma ve inceleme faaliyetlerinin niteliini ve kapsamn; yargsal srelerde savclar ve mahkeme tarafndan yrtlen faaliyet ve yetkilerle kartrmamak ve edeer olarak grmemek gerekir. Anayasann 108. Maddesi uyarnca Devlet Denetleme Kurulu; esas itibariyle kamu kurum ve kurulularnn hukuka uygunluk denetimini ve kamu hizmetlerinin etkin ve dzenli olarak yrtlmesine ve gelitirilmesine ynelik aratrma ve inceleme faaliyetlerini yapmak zere kurulmutur. Kald ki, silahl kuvvetler ve yarg organlar da mezkr kapsamn dnda tutulmutur. Kurulun yetkileri de 2443 sayl Devlet Denetleme Kurulu Kurulmas Hakknda Kanun ile bu ereve ile snrl olarak sadece kapsamdaki ilgili kurum ve kiilerden bilgi ve belge isteme ile baz hallerde uzman altrabilme imkan ile snrl tutulmutur.
Baka bir deyile, DDK tm yetki ve aralarla donatlm bir soruturma birimi deildir. Bu itibarla, Hrant Dink ve benzeri olaylarda DDKnn kamuoyunda oluan beklentileri tmyle karlamaya ynelik grevi, yetkisi ve kullanabilecei aralar snrldr. Devlet Denetleme Kurulu, tank dinleme veya bunlar getirtme, iletiim bilgilerini alma ve bunlar inceleme ya da ceza soruturmalarnda delil tespitine ynelik getirilen dier aralarn hi birisine sahip deildir. Nitekim, Hrant Dink olaynda da ancak; idare organlarnca yrtlen soruturmalarn hukuka uygunluu asndan denetimi ile kamu grevlilerinin yarglanmasna ilikin mevzuatn gelitirilmesine ynelik bir alma yaplabilmitir. Bundan sonras ile ilgili srelerin akbeti ise tmyle yarg organlarna aittir. Bu durumu, hukuk devleti olmann doal bir sonucu olarak grmek ve kabul etmek gerekmektedir. 14- Konuyla ilgili olarak kamu grevlileri hakknda yaplan tm inceleme, aratrma ve soruturmalara ilikin bilgi ve belgelerin deerlendirilmesi sonucunda zetle; - Hrant Dink'e ynelik bir tehlikenin varlnn Emniyet ve Jandarma personelince renilmi olduu, Hrant Dinkin korunmasna ynelik istihbarat birimlerinin gerekli almalar yapmad ve ibirliine gitmedii, idari makamlarn Hrant Dinke ynelik oluan riskleri bilebilecek durumda olmalarna ramen, her kademedeki sorumlularn zincirleme eylemleri sonucunda tehlikeyi nlemek iin gereken tedbirlerin alnmad, tehlikenin gerekletii ve Hrant Dinkin yaamn yitirmi olduu, - Dolaysyla, gerek Anayasann 17. maddesinde gerekse i hukukumuzun bir paras durumunda olan Avrupa nsan Haklar Szlemesinin 2. maddesinde ifadesini bulan yaam hakknn korunmas hususundaki pozitif ykmln yerine getirilmedii ve bylece ar bir kamu hizmet kusurunun oluumuna sebebiyet verildii, - lm olaynn gereklemesinden sonra yaama hakkn koruma altna alan i hukuk kurallarnn etkin bir ekilde kullanlmasn salamak ve Devlet yetkililerinin veya organlarnn sorumluluklarn ortaya koymak asndan; Devlet organlarnn olayn tespit edilebilen failleri ve olayda ihmal ve kusuru olan kamu grevlileri asndan hem ceza hukuku hem de disiplin hukuku alannda gereken soruturmalarn derhal balatld, - dare organlarnca srdrlen soruturmalarda yasal olarak ngrlen srelere uyulmakla birlikte, yukarda bahsedilen gerek kamu grevlilerinin yarglanmasna ilikin mevzuat dzenlemelerinin niteliinden gerekse kamu grevlilerinin soruturulmas hususunda izlenen yntemlerdeki hatalar/yanllklar ve dier eksiklikler sebebiyle yrtlen
soruturmalardan etkin bir sonu alnamad kanaatine ulalmtr.
Bu sebeple, Hrant Dinkin ldrlmesi ile ilgili olarak oluan esas fiil kapsamnda; AHM kararnda ifadesini bulan ve yaama hakknn korunmasna dair Devletin pozitif ykmlln yerine getirmedii sonucunu douran kamu grevlilerinin ihmal ve kusurlu davranlarnn, adli yarg organlarnca soruturulmasnn uygun olaca dnlmektedir. Ancak, sz konusu fiillerin yaama hakknn korunmasna dair pozitif ykmllk kapsamnda olmadnn ve/veya esas dava ile ilgisinin bulunmadnn veya dorudan soruturulmas gereken bakaca bir su oluturmadnn anlalmas ve/veya yeni bilgi ve delillerin ortaya kmas halinde, memur sular ynnden 4483 sayl Kanun erevesinde yeniden ilem yaplabilecei deerlendirilmitir. Son olarak, Hrant Dinkin ldrlmesi olaynn mahiyeti/ekli hakknda da baz hususlarn ifade edilmesi gerekli grlmtr. lk bakta, olayn ilk derece mahkemesinde sonulandrld ekilde bir eylem olduu sylenebilmektedir. Nitekim, alnan ilk istihbaratn an ile cinayetin ilendii vakit arasnda geen uzun zaman dilimi, faillerin cinayetin ilenmesine kadar geen srede ok sayda kiinin olaya vakf olaca ekilde acemice davran sergilemeleri ve faillerce silah temininde ekilen glkler buna iaret etmektedir. Ancak, gerek Avrupa nsan Haklar Mahkemesinin kararnda ortaya konulan yaam hakknn korunamamas ile ilgili sorumluluklar gerekse yukarda yer verilen hatal uygulamalar/yanllklar/eksiklikler ve lkemizin Hrant Dink cinayeti benzeri hadiselerle ilgili mebzul miktardaki tecrbesi (Malatya Zirve Yaynevi ve Rahip Santora cinayetleri, Kafes Eylem Plan, Ergenekon, Devrimci Karargah, Oda Tv, Balyoz, rtica ile Mcadele Eylem Plan, emdinli, Dantay Cinayeti ve faili mehuller gibi ok sayda davann varl ve bu davalarda kamu grevlilerine atfedilen fiiller ile baz davalarda iddia konusu edilen amalar, eylem yntem ve trleri ile baz sanklarn Hrant Dinkin ldrlmesine giden sre ve fiillerle balantsna ilikin emareler) birlikte deerlendirildiinde, Hrant Dinkin ldrlmesi olaynn da; Hrant Dinkin tekiletirilerek hedef haline getirildii ve tehdit edildii srelerden balayarak olayn bir btnlk ierisinde incelenmesinin ve bu kapsamda gerek olayn gereklemesi ncesinde gerekse olayn gereklemesi sonrasnda varlna ilikin kuvvetli phe bulunan ve raporun nceki blmlerinde ayrntl olarak belirtilen kamu grevlilerinin baz ihmal ve dier nitelikteki fiillerinin de dorudan adli yarg yerlerince ana cinayet davas kapsamnda soruturulmasnn ve yarglanmasnn zorunlu olduu deerlendirilmektedir. Bu adan, stanbul Cumhuriyet Basavclnca AHM kararndan sonra baz kamu grevlilerinin de daha nce balatlm olan soruturma srecine dahil edilmi olmas, yukarda bahsedilen hatal uygulamann dzeltilmesi asndan gecikmi de olsa olumlu grlmtr.
Esasen, Hrant Dinki hedef haline getiren ve Hrant Dinki ldren kiinin eline bayrak vererek resim ektiren marjinal anlaylarn ortaya kmasna yol aan baz paradigmalarla yzleilmesi; bu tr ortamlardan beslenerek varln devam ettiren ve baz kamu grevlilerinin de dahil olduu hukuk d oluumlarla ilgili mcadelenin srdrlebilmesi ve demokratik devlet olgusunun hayata geirilmesine ynelik son yllarda ortaya konulan aba ve gayretlerin glendirilmesi asndan, bundan byle, benzeri durumlarda kamu grevlilerinin
yarglanmasnda izlenmesi gereken yntem ile ilgili hususlarn, bu ekilde alglanmas ve uygulanmas gerekli grlmektedir. Yukarda zetlenen ve ayrntlar Raporun ilgili blmlerinde yer alan tespit, deerlendirme ve nerilerin gereinin yaplmasn teminen ibu Raporun, 2443 sayl Devlet Denetleme Kurulu Kurulmas Hakknda Kanunun 6. maddesi uyarnca Babakanla gnderilmesi gerektii ve ayrca stanbul Cumhuriyet Basavclna da raporun bir rneinin iletilmesinin uygun olaca deerlendirilmektedir. Sayglarmzla arz ederiz. 02.02.2012
(imza) Cemal BOYALI Bakan
(imza) smail Hakk SAYIN ye
(imza) Faik CECEL ye
(imza) Mehmet LHAN ye
(imza) Mehmet Ali zkln ye

DDK 50

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

DDK 50

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

GZL

T.C. CUMHURBAKANLII Devlet Denetleme Kurulu

ARATIRMA VE NCELEME RAPORU

Tarihi : 02 / 02 / 2012 Says : 2012 / 1 Eki : 51 (DVD)

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu I

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu II

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 619

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 620

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 621

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 622

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 623

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 624

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 625

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 626

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 627

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 628

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 629

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 630

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 631

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 632

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 633

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 634

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 635

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 636

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 637

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 638

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 639

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 640

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 641

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 642

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 643

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 644

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 645

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 646

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 647

soruturmalardan etkin bir sonu alnamad kanaatine ulalmtr.

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 648

GZL Devlet Denetleme Kurulu Aratrma ve nceleme Raporu 649

(imza) Cemal BOYALI Bakan

(imza) smail Hakk SAYIN ye

(imza) Faik CECEL ye

(imza) Mehmet LHAN ye

(imza) Mehmet Ali zkln ye

Вам также может понравиться