Bn v s phi hp gia chnh sch ti kha v chnh sch tin t trong vic kim sot lm pht Vit Nam

ThS. Khut Duy Tun1 Chnh sch ti kha v chnh sch tin t hp thnh h thng chnh sch quan trng trong vic iu tit v m nn kinh t, cc cng c ca hai chnh sch ny va c tnh c lp, nhng va c tnh tng tc, h tr nhau trong vic iu tit v m nn kinh t. S phi hp tt, nhp nhng hot ng ca hai chnh sch ny s gip chnh ph iu hnh t c hai mc tiu quan trng ca kinh t v m l tng trng v kim sot lm pht; nhng ngc li, s phi hp khng nhp nhng, khng gn kt s lm gim hiu qu iu hnh chnh sch v thm ch c th lm trm trng, lm cho kinh t v m bt n. V vy, tm ra c ch phi hp gia hai chnh sch ny lun c chnh ph, cc nh hoch nh chnh sch quan tm. Bi vit ny cp ti mt s vn phi hp gia hai chnh sch trong kim sot lm pht Vit Nam trong thi gian qua v a ra mt s xut nhm tng cng phi hp cht ch hn na trong thi gian ti. Chnh sch ti kha v chnh sch tin t trong vic kim sot lm pht Chnh sch ti kha l cc chnh sch ca chnh ph nhm tc ng ln nh hng pht trin ca nn kinh t thng qua nhng thay i trong chi tiu chnh ph v thu kha. Chnh sch ti kha khc vi nhng chnh sch kinh t c bn khc nh chnh sch tin t, l chnh sch nhm n nh nn kinh t bng cch kim sot t l li sut v ngun cung tin. Hai cng c chnh ca chnh sch ti kha l chi tiu ca chnh ph v h thng thu. Nhng thay i v mc v thnh phn ca thu v chi tiu ca chnh ph c th nh hng n cc bin s ca nn kinh t nh: tng cu v mc hot ng kinh t; kiu phn b ngun lc; phn phi thu nhp, hay ni cch khc chnh sch ti kha lin quan n tc ng tng th ca ngn sch i vi hot ng kinh t. Trong khi , chnh sch tin t ch yu tp trung vo n nh tin t (kim sot lm pht); tng trng kinh t; to vic lm v cn bng cn cn thanh ton. Ty theo tng giai on v din bin ca kinh t v m m chnh sch tin t hng ti mc tiu u tin no l ch yu, chng hn trong giai on lm pht cao, tng vi tc va phi, chnh sch tin t thng tp trung u tin vo mc tiu kim sot lm pht v khi n nh c lm pht, mc tiu ca chnh sch ny li thng kt hp vi mc tiu tng trng. Cc cng c ca chnh sch tin t nh chnh sch
1

H Ni

li sut ti chit khu, chnh sch d tr bt buc, nghip v th trng m v hn mc tn dng... c tc ng nhanh chng trong vic kim sot lng tin cung ng, t tc ng n lm pht, v v vy, chnh ph cc nc thng s dng ti a cc cng c ca chnh sch tin t nhm kim sot lm pht v ngn hn; nhng nu ch c chnh sch tin t, lm pht kh c th c kim sot v di hn, c bit i vi cc nc lm pht c cu nh Vit Nam. V vy, cc nh hoch nh chnh sch v m phi kt hp nhp nhng hot ng hai chnh sch ny va gii quyt c cc mc tiu trc mt, va kim sot c lm pht v lu di. Th nhng trn thc t, s phi hp hai chnh sch khng phi lc no cng n khp nh mong mun. Chnh sch ti kha v chnh sch tin t trong kim sot lm pht Vit Nam trong thi gian qua Mc d bi cnh kinh t quc t khng my sng sa, nhng trong nm 2010, Vit Nam vn t c mc tiu tng trng (6,78%) v l mt trong s quc gia c tc tng trng tt nht trong khu vc. H thng ngn hng - ti chnh gi c n nh, cc cng c iu hnh mang tnh hnh chnh trong giai on chng suy gim kinh t dn dn c d b, cc cng c th trng ang dn ti s dng, to iu kin cho cc doanh nghip hi phc v pht trin sau tc ng ca khng hong kinh t v ti chnh trn th gii. C c kt qu trn, nh vo vic ch o quyt lit, cng vi phng php iu hnh chnh sch v m nhanh nhy, linh hot v thn trng ca Chnh ph, trong chnh sch tin t v chnh sch ti kha - ti chnh ng vai tr quan trng c quyt nh ti n nh kinh t v m v thc y tng trng. Th nhng, trong nm 2010, mc d t c mc tiu tng trng GDP, song lm pht vt mc tiu gn 2 im phn trm. C nhiu nguyn nhn dn n kt qu khng mong mun ny, trong s phi hp cha thc s nhp nhng gia chnh sch ti kha v chnh sch tin t cng nh hng ti kt qu kim sot lm pht Vit Nam trong thi gian qua. S phi hp cha nhp nhng gia hai chnh sch v m quan trng v c nh hng mnh m nht n kim sot lm pht trong ngn hn l do: Th nht: Ch trng duy tr tng trng cao trong thi gian di, c bit ngay c trong thi k khng hong kinh t, ti chnh th gii nng ln chnh sch ti kha v chnh sch tin t Vit Nam. Vi m hnh tng trng ch yu nh vo tng lng u t v ly khu vc kinh t nh nc hin ti hot ng km hiu qu lm ch o v nh vo vic bn ti nguyn, gia cng trnh thp... dn n hiu qu u t thp. iu ny c minh chng qua s n v cn thit to ra mt im phn trm tng trng GDP (h s ICOR) vo khong 6 trong nhng nm

gn y, dn n quyt nh logic v chnh sch l tng trng cao cn gia tng u t. Th hai: Kt cc ca m hnh tng trng ny dn n Chnh ph phi thc thi chnh sch ti kha m rng, chp nhn thm ht ngn sch (5,8%) v pht hnh tri phiu b p cho nhu cu u t, c bit l u t cng. Tng mc u t ban u ca cc d n, cng trnh thuc danh mc u t t ngun vn tri phiu Chnh ph giai on 2003 2010 l 246.447 t ng. Hu ht cc d n u c iu chnh tng mc u t so vi ph duyt ban u. C d n iu chnh tng mc u t ln 3 - 4 ln, ring phn vn tri phiu Chnh ph mt s d n iu chnh ti trn chc ln, qua tng hp ca B K hoch v u t tng mc u t iu chnh t cc b, ngnh, a phng ln ti 558.654 t ng (tng 226%). U ban Ti chnh - Ngn sch cho rng, tng mc u t cc cng trnh, d n s dng ngun vn ny tng qu cao so vi kh nng cn i ca ngn sch, nh hng n kh nng vay v tr n1. Trong khi c ch iu hnh, qun l ngun vn cha hp l s lng d n hon thnh cn qu t, nh hng khng nh n hiu qu s dng vn. Th ba: Chinh sch ti kha vi chi tiu cng qu mnh trong khu vc u t, lm tng t l u t/GDP mc 44,2% nm 2010 - cao nht chu , sau Trung Quc. Do nn kinh t km hiu qu nn cc khon u t cng cng khng my hiu qu to ra s mt cn i gia lng hng ha vi s lng tin trong nn kinh t v kt qu tt yu phi xy ra l lm pht. Chi tiu cng v n cng tng cao trong nhng nm gn y to ra sc p nng n ln gi c hng ha. iu ny cng gii thch ti sao chnh sch tin t kim sot tng trng tn dng (28%) v gia tng tng phng tin thanh ton (25%) kh tt nm 2010 nhng lm pht vn mc 2 ch s. y cng chnh l nguyn nhn c bn ca lm pht Vit Nam trong nhiu nm qua. Th t: Mt minh chng khc cho vic thiu s phi hp nhp nhng gia chnh sch ti kha v chnh sch tin t l trong nhiu thi im, trong khi chnh sch tin t ang vn hnh theo hng tht cht tin t n nh gi c, Chnh ph li iu chnh tng gi mt s mt hng nh xng du, gi in. S khng nht qun ny phn no lm gim hiu lc ca chnh sch tin t trong vic kim sot lm pht Vit Nam trong thi gian qua. Ngay trong thng 12 nm 2010, chnh sch tin t bt u c du hiu tht cht thng qua vic tng li sut c bn nhng chnh sch ti kha d c du hiu tht cht hn nhng nhn chung, vn theo hng ni lng. Nm 2006 2007 2008 2009 2010 c tnh ICOR 5 4,75 6,95 8,23 6,18 N cng (5 trn GDP) 42,9 45,6 43,9 52,6 56,7

N nc ngoi (t USD, tnh 19,1 23,2 29,4 36,6 41,7 n cui nm) u t (%, so vi GDP) 40,96 40,4 43,1 42,8 44,2 Tnh ton da trn ngun t Tng cc Thng k2 Th nm: Trong khi chnh sch tin t ang iu hnh theo hng gim li sut th trng to iu kin cho cc doanh nghip vay vn vi chi ph thp th huy ng vn cho gia tng u t cng, Chnh ph phi tng cng pht hnh tri phiu chnh ph vi li sut mt s thi im ln ti 11 - 12%/nm, cao hn li sut huy ng vn ca cc t chc tn dng, sau mt thi gian, mc li sut huy ng tri phiu gim xung 9,6% nm, nhng vn cao hn so vi mc ri ro ca cng c ti chnh ny. Cc ngn hng thng mi vi ng c ti a ha li nhun v gim thiu ri ro, h s dng vn huy ng c trn th trng mua tri phiu chnh ph hp dn hn l cho cc doanh nghip vay v mc li sut ny v hnh trung y mc li sut huy ng trn th trng ln cao. y l mt biu hin ca s cha n khp gia vn hnh ca chnh sch ti kha vi chnh sch tin t trong thi gian qua. Th su: S thiu phi hp, trao i thng tin trong iu hnh chnh sch tin t v chnh sch ti kha cng nh hng ti vic iu hnh ca chnh sch sch tin t v ngn hn. iu hnh chnh sch tin t i hi c h thng thng tin ti chnh y , cp nht v chnh xc, th nhng trong mt s trng hp cc thng tin, bo co v cc vn ti chnh cng, c bit chi tiu v u t cng lch pha v thi gian vi yu cu iu hnh chnh sch tin t. Mt s xut tng cng s phi hp trong thi gian ti Chnh sch tin t v chnh sch ti kha l hai b phn trng yu trong iu tit v m nn kinh t v c bit trong kim sot lm pht. Hai chnh sch ny trn thc t c hoch nh v thc thi kh ring bit bi hai c quan khc nhau ca Chnh ph, nhng li cng mt mc tiu v m l thc y tng trng kinh t n nh v bn vng, v v vy, hot ng ca hai chnh sch ny c mi quan h an xen v nh hng ln nhau. tng cng hiu qu ca hai chnh sch ny cn phi c s kt hp nhp nhng v ng b theo hng sau y: Th nht: Chnh ph cn a ra mt k hoch tng th chnh sch v ti chnh - tin t nm 2011, trong cc vn v cn i bi chi ngn sch, cn i u t cng cn c tnh ton, nghin cu trong mi quan h cht ch ti cc ch tiu quan trng ca chnh sch tin t: tng phng tin thanh ton v tng tng tn dng. Trnh hin tng trong khi chnh sch tin t ang tm cch tht cht kim sot lm pht th chnh sch ti kha li ni lng cho u t cng nh thi gian va qua.

Th hai: Vic pht hnh tri phiu chnh ph vi khi lng ln trong nm qua cho chi tiu cng dn ti hin tng khan him vn cho khu vc sn xut, cc doanh nghip vn thiu vn v li sut cho vay vn mc cao cho d chnh sch tin t kim sot tt cc ch tiu tng phng tin thanh ton v tng trng tn dng. Do vy, u tin vn cho khu vc sn xut kinh doanh, thc y tng trng, Chnh ph cn nghin cu gim pht hnh tri phiu chnh ph cho u t cng trong nm 2011 v cc nm tip theo. Th ba: Li sut pht hnh tri phiu cn c nghin cu, tnh ton vi mt bng li sut huy ng chung ca h thng ngn hng thng mi, hn ch cc ngn hng thng mi s dng vn huy ng mua tri phiu chnh ph v cn tng cng phi hp gia chnh sch tin t v chnh sch ti kha trong vic xc nh li sut m bo n nh li sut th trng. Th t: Tng bc gim bi chi ngn sch theo hng Chnh ph ch u t cc cng trnh c s h tng trng im lin quan n quc k dn sinh, khuyn khch khu vc kinh t t nhn tham gia u t cc cng trnh xy dng c s h tng thng qua hnh thc i tc cng t (PPP) Th nm: Nguyn nhn cn bn ca lm pht Vit Nam trong thi gian qua l m hnh tng trng da vo u t nhng li km hiu qu v thc hin chnh sch ti kha m rng, v v vy, kim sot lm pht Vit Nam trong thi gian ti, Chnh ph cn kin nh vi mc tiu u tin n nh v m thay v thc y tc tng trng GDP, thm ch cn t mc tiu tng trng thp hn (khong 6 - 6,5%) kim sot lm pht mc 5 - 6% nm 2011 v duy tr t l lm pht mc 3 - 4% nhng nm tip theo. Lm c nh vy nn kinh t s duy tr tc tng trng vng chc v lu di. Th su: Cn phi c s phi hp cht ch gia chnh sch tin t v chnh sch ti kha ngay t khu xy dng v hoch nh chnh sch, trc mt nm 2011, c hai chnh sch ny phi nn c tht cht gim tng cu v ngn chn lm pht, chnh sch ti kha cn c xy dng theo hng gim dn thm ht ti chnh tng th v thm ht ngn sch nn c duy tr mc 4 - 5%/nm.

1
2

Tri phiu Chnh ph u t cng v phi hp chnh sch: www.vietbao.vn Kinh t Vit Nam u nm 2011: Phm Ch