I.

AMA VE KAPSAM Sakarya li, Adapazar lesi, Camili Mahallesi 1622 no lu imar adas iin mevcut imar planndaki

hmax=9,50 metre olan yap yksekliinin, hmax= 12,50 metreye kmas iin imar plan tadilat yaplacaktr. Bu rapor, Bayndrlk ve skan Bakanl, Teknik Aratrma ve Uygulama Genel Mdrl nn, 19 Temmuz 2006 gn ve 5075 sayl mar Planlarnda Yap Ykseklii ve Kat genelgesine istinaden, yap ykseklii ile ilgili imar plan tadilatnn deerlendirmesi iin hazrlanmtr. Bu kapsamda inceleme alannn zemin zelliklerinin ve olas zemin problemlerinin belirlenmesi, yeralt yapsnn ortaya konulmas, zemin parametrelerinin bulunmas, svlama, yeralt suyu durumu, heyelan, yer kaymas, gibi unsurlarn tespiti, mhendislik nlemlerinin ve nerilerinin belirlenmesi amacyla JeolojikJeoteknik almalar (temel aratrma sondaj almalar ve laboratuar deneyleri) yaplm ve elde edilen veriler yardmyla inceleme alanndaki zemin birimleri, zemin problemleri ve zemin koullar ayrntl olarak belirlenerek plan sahasnn yerleime uygunluk asndan deerlendirmesi iin imar planlarnn tadilatna esas ibu jeolojik-jeoteknik ett raporu hazrlanmtr. II.NCELEME ALANININ TANITILMASI II.1. Mekansal Bilgiler - Corafi Konum nceleme alan, Sakarya li, Adapazar lesi, Camili yaklak Mahallesi iinde kalmaktadr. Sakarya l Merkezine 14-15 km uzaklktadr. Planlama sahas 1/5000 lekli, G24-B12-D paftas, 1/1000 lekli G24Adetinin Belirlenmesi jeolojik-jeoteknik adan

B12-D-3B Paftas iinde bulunmaktadr. nceleme alannn 2000 ylnda ller Bankas tarafndan hazrlanan ve onaylanan halihazr haritalar bulunmaktadr. nceleme alan % 5-15 eimli topografyaya sahiptir. Camili Mahallesine ulam Sebahattin Zaimolu Bulvarndan rahatlkla salanmaktadr. nceleme alann konumu EKL 1deki yer bulduru haritas ve inceleme alann uydu fotorafnda grlmektedir. alma alannn koordinatlar yaklak olarak yledir;

Y 526892,64 526947,34 526964,79 526909,99 II.2. klim ve Bitki rts

X 4524779,17 4524812,53 4524781,47 4524753,34

Sakarya ili, Marmara ve Bat Karadeniz klim Blgesinin zelliklerini tar. Bat Karadeniz ikliminin genel zellikleri itibaryla her mevsim yaldr, maksimum ya sonbaharda, minimum ya ilkbaharda

nceleme Alan

nceleme Alan

ekil 1: nceleme alannn yer bulduru haritas

Yllk ya miktar 1000-1500 mm dir. Yllk kar yal gnlerin ortalamas 18 gndr. Yllk ortalama scaklk 13-15 dir. Marmara ikliminin ise genel zellii ise; karasal Karadeniz ve Akdeniz iklimleri arasnda bir gei zellii gstermektedir. Buna bal olarak doal bitki rts youn ve zengindir. Alak kesimlerde fndk ve meyve baheleri yaygndr, yksek kesimlerde kuzeye bakan yamalarda Karadeniz bitki topluluu zelliindeki nemli ormanlar oluturmaktadr.

ekil 2. Marmara blgesi iklim haritas II.3. Sosyo-Ekonomik Bilgiler alma sahas, Adapazar lesi Camili Mahallesi nde kalmaktadr. nceleme alan civar genellikle iskan sahasdr ve yaplamalar devam etmektedir. nceleme alan civarndaki ekonomik iletmeler iskan sahas iindeki iyerlerindeki kk apl bakkal market vb. arlkldr. Ett sahasna yakn kylerde hayvanclk ve tarmsal faaliyetlerde bulunulmaktadr. II.4. Arazi, Laboratuvar ve Bro alma Metotlar ve Ekipmanlar Camili mahallesi G24B12D3B Pafta, 1622 Ada nolu imar adasnn imar plannn tadilatna esas jeolojikjeoteknik ett raporu kapsamnda ncelikle sz konusu parsel ve yakn evresinin jeolojisi incelenmi, 5,0m ve 6,0 metre 28.07.2010 ve 29.07.2010 gnlerinde zemin sondaj makinas ile Rotary yntem ile

olmak zere toplam 2 adet sondaj almas yaplmtr. Sondajlar srasnda alttaki ana kayann ayrma ama rn olarak geilen tamamen plastik zeminde (Kil) ilk 1,50-3,0 metrelerde SPT deneyleri yaplm ve zeminin skl tespit edilmeye allm ve daha sonra karotlu ilerleme ila ana kayadan numuneler alnmtr. Alnan kaya numunelerin mekanik zelliklerini tespit etmek iin Bayraktar Zemin Beton ve Yap Malzemeleri Laboratuvar Hiz. San. Tic. Ltd. ti deneyler yaplmtr. nceleme alannda zeminin dinamikelastik parametrelerinin tespit edilebilmesi iin 1 adet sismik ve 1 adet DES almas da ayrca yaplmtr.

III. NCELEME ALANININ MEVCUT PLAN, YAPILAMA DURUMU VE DER ALIMALAR III.1 Mevcut Plan Durumu ve Yaplama alma sahasnn 1/5000 lekli lekli Nazm mar Plan ve 1/1000 lekli uygulama imar planlar bulunmaktadr. Ett sahasnn 1/1000 lekli Adapazar Afetzede Yerleim Alan uygulama imar plan 2000 ylnda Babakanlk Proje Uygulama Birimi tarafndan Dampo Danmalk Aratrma Mimarlk Planlama Ltd. ti ne hazrlatlm 16 Haziran 2000 tarihinde Bayndrlk ve skan Bakanl, Teknik Aratrma ve Uygulama Genel Mdrl tarafndan onaylanmtr. Yaplan imar plan notlarna gre, yaplarda simetrik yapy bozacak eklemeler ve kma yaplmayacaktr, yaplarn tayc sistemi betonarme, karkas olacaktr, afet blgelerinde yaplacak yaplar hakknda ynetmelik hkmlerine uyulmas gerektii gibi vb. hususlar belirtilmektedir. Ett alan evresinde genellikle 4-5 katl yaplar bulunmaktadr. III.2 Mevcut Plana Esas Yerbilimsel Ettler, Sakncal Alanlar- Afete Maruz Blgeler 03.11.1999 tarihinde Bayndrlk ve skan Bakanlnca onaylanan Adapazar Kuzey Geliim Blgesi evre Dzeni Plannn eki olan ve Afet leri Genel Mdrl nn Sakarya l merkezi iin nerilen daimi iskan alanlarnn jeolojik ett raporunda, blge karar bulunmamaktadr. III.3 Takn Sahalar, Sit Alanlar, Koruma Blgeleri alma sahamz ile ilgili herhangi bir takn sahas, sit alan veya koruma blgesi karar bulunmamaktadr. IV. JEOMORFOLOJ Dou Marmara Blgesinde yer alan aratrma alannn genel jeomorfolojik durumu Sakarya Havzas ve Sapanca knts ile bunlar evreleyen yksek da silsilelerinden olumaktadr. Blgenin morfotektonik ats neotektonik dnem olaylarna bal olarak gelimi olup yapsal denetimlidir ve ana fizyografik uzanmlar KAF n (Kuzey Anadolu Fay Sisteminin) dorultusuna uygun olarak D-B ynnde uzanmaktadr. Blgesel olarak izlenen yerekli gruplar K-G ynnde birbirinden farkl zellikte ana kuak oluturmaktadr. En kuzeyde, KAF sistemi ile Karadeniz kys arasnda Kocaeli Platosu uzanr. Sakarya Havzas ve Sapanca kntsnn yer ald zmit-Adapazar koridoru bu plato ile gneyindeki Samanl dalar silsilesini birbirinden ayran tektonik eik niteliindedir. Samanl dalar ise aratrma alannn en gneyindeki yksek yer ekli grubudur. (ekil 2) Samanl dalarnn oluumu ve snrlar yapsal denetimli olup ktle KAF Sisteminin kuzey ve gney kollar arasnda ykselmi iki byk fay kamasndan meydana gelmektedir. Silsile douda Almack da, batda ise Armutlu yarmadas olmak zere birbirini tmleyen iki tektonik kamadan oluur. (ekil 2) Bu kamalar kuzey ve gneyden KAF zonunda gelimi olana havza/koridor ekilli ukurluklar ile Kocaeli penepleni ve gneydeki yksek i platolardan ayrlmtr. (Emre ve di., 1998) 1622 no lu imar adas yerleime uygun alanlar olarak deerlendirilmitir. Bunun dnda, inceleme alann kapsayan yerleime uygun olmayan alan ve afete maruz

IV.1. Toporafik Eim nceleme alannn toporafik eim % 5-15 arasnda deimektedir. (EK-6)

V. JEOLOJ V.1. Genel Jeoloji Sakarya l merkezi ve ona bal ilelerin iinde yer ald Sakarya havzas ve yakn kenarlarnda yzeylenen (gzlenen) kayalardan Ge Kretase ncesi yal temel kayalar (kaya zeminler), Ge Kretase ve sonras kayalar ve sedimanlar olmak zere iki ana balk halinde incelenecektir. Sakarya havzas ve yakn evresinde yzeyleyen kayalarn ve sedimanlarn dizilimini ve eitli jeolojik zelliklerini gsteren yalnlatrlm stratigrafik kesit ekil 4 de ve jeoloji haritas ekil 5 de grlmektedir. (TUBTAK-ODT-MTA; 17 Austos 1999 Kuzey Dou Marmara Depremleri Sonras Sakarya li ve Ona Bal Yerlekeler in Yerleim Alanlar Aratrma Raporu) Ge Kretase ncesi Yal Temel Kayalar (Kaya Zeminler) Hendek Alt Fay Kua nn kuzeyinde yedi, Karadere, Karaprcek ve Sapanca Alt Fay Kuaklarnn gneyinde (Sakarya havzas gneyi) ise be adet olmak zere toplam on iki adet yal temel kaya birimi(kaya zemin) ayrtlanmtr. Kuzey alandaki yal temel kayalar alttan ste doru Souksu, Karadere, Kocatngel, Bakacak, Ylanl ve akraz formasyonlar olarak; Gney alandakiler ise Pamukova Metamorfitleri, znik Metamorfitleri ve Bakacak olistostromu olarak ayrtlanmtr. Bunlar Sakarya Havzasnn iinde ve havzann faylarla denetlenen kenarlar boyunca yaygn olarak yzeyler. Havzann iin hemen hemen tmyle, henz pekimemi akarsu sedimalarndan (Kuvaterner yal alvyonlardan) oluur. Havzann fay denetimli kenar kesimleri iyi pekimi fli tr sedimanter kaya istiflerinden, volkanitler ile volkanotortul istiflerden ve ksmen pekimi akarsu ve gl tortullarndan oluur. Deiik jeolojik zellikler sunan bu birimler kaya zeminler yaldan gence doru; Akveren Formasyonu,Ylca-aycuma Formasyonu,Karaprek-Kanlay Formasyonu olarak adlandrlmtr.

Kuvaterner Yal Birimler (Sediman Zeminler) Sakarya ili ve ona bal ilelerin ksmen tm Kuvaterner yal, pekimemi alvyon zemin zerinde kalmaktadr. Sediman zeminleri oluturan Kuvaterner yal birimler genel olarak iri taneli havza kenar ve ince taneli havza ii birimler(sedimanlar) olarak iki kategoride deerlendirilmitir. Bunlardan havza kenar sedimanlar balca eski ve yeni alvyon yelpazesi tortullar ve delta tortullarndan oluur ve havzann kenar kesimlerinde genilikleri 2-3 km arasnda deien kuaklar halinde uzanr. Havza ii sedimanlar ise balca menderesli nehir, taknovas, bataklk ve gllerde kelmi olan, greceli olarak ince taneli sedimanlardr. Havza kenar sedimanlar; yelpaze, yelpaze-nlk ve deltalarn dalmna bakldnda bunlarn, hemen hemen tmyle, Sakarya Havzasnn fay denetimli kenar kesimlerinde olutuu grlr. Tane boyu yelpazelerin oluum noktasndan uzaa doru azalr. Sedimanlar kaynak kayann tr ve bileenine gre ekillenir. Adapazar havzasndaki yelpaze tortullar, bu havza kenarnda yzeyleyen hemen hemen tm kayalarn akllarn ierir. Havza ii Sedimanlar ise, Sakarya Havzasnn i kesimlerini doldururlar, havza kenarndaki yelpazelerin u kesimlerini temsil eden ince taneli krntllar (silt,kil), havzay boydan boya kat eden Sakarya Nehri, ark Suyu ve Mudurnu Suyu gibi rmaklarn deiik kesimlerinde (bar, set, takn ovas,bataklk) kelmi kanal akllar, kum barlar, silt, organik maddece zengin amur ve gllerde ym kil ve amurlardan oluur. Zaman iinde rmaklarn yatak deitirmesi sonucu, deiik akarsu ve bataklk ortam fasiyeslerinin konumlarda birbirine gre deimektedir.

nceleme Alan

ekil. 5: nceleme alan ve yakn evresinin jeoloji haritas

V.1.1 Stratigrafi nceleme alan ve yakn evresinde temel kaya birimi olan aycuma formasyonu, Akveren formasyonu gibi bir fili istifidir. Bu fili istifinde ince daneli krntl fasiyesler egemen durumdadrlar ve Ylca formasyonunun volkanitleri ile yanal gei ilikisi sunarlar. Ylca formasyonu ise egemeln olarak Sakarya havzasnn dousunda ve daha az oranda Serdivan lesi snrlar iinde ve evresinde yaygn olarak yzeyler. Ylca formasyonu genelde sar-boz-kahve renkli volkanitlerden oluur. Bunlar deiik kalnlklarda tf-tfit, volkanik bre, andezitik, bazaltik lav, yastk yapl bazaltik lav, dayk ve silerdir. Bu birimler Ge Kretase-Eosen yaldr. Sakarya havzasnn en yaygn ve havzann geliimiyle yat birimi egemen olarak akarsu, daha az oranda da glsel tortulardan oluan Ge Pliyosen yal Karaprek-Kanlay formasyonlardr. Karaprek formasyonu, Sakarya Havzas olumaya balad srada, akarsularn fay dikliklerini adrp-tayarak getirdikleri sedimanlar havza kenarlar ve ona yakn ortamlarda ymas sonucu olumutur. Karaprek formasyonu egemen olarak yelpaze akltalar, taknovas tortullar ve az oranda glsel kireta ce organik maddece zengin kilta ardamlarndan oluur.Kanlay formasyonu ise yaygn olarak Kanlay evresinde yzeyler. Birim en altta karaprcek formayonunun st dzeylerini oluturan kahve-sar renkli akltalarnn karbonat dzeyi ile balar ste doru organik maddece zengin silttalar ile devam eder. Sakarya li ve ona bal ilelerin hemen hemen tamam Kuvaterner yal pekimemi alvyon zemin zerinde yer almaktadr. Bu sedimanlar genel olarak iri daneli havza kenar sedimanlar ve ince daneli havza ii sedimanlar olarak deerlendirilmilerdir.

FORMASYON

KALINLIK (m)

KAYA TR (FASYES)

OLUUM ORTAMI

KAYA TR ZELLKLER

YA

0,3-4

Yelpaze

Akarsu Menderesli Nehir

KUVARTERNER

-Kahve renkli, kahve-siyah, gncel tarm topra(1-4m Kalnlk) -akl ve kum mercekleri ieren, griyeil-siyahrenkli silt ve kil ardam -Kanal ii ve nokta barlar olarak olumu akl, kum, ince katmanl kil bantlar ardam DSKONFORMT -Merceksel, kaln katmanl-masif, oktr bileenli,az gelimi, apraz katmanl,atlakl aklta, merceksel akltalar(kanal dolgusu), karbonat bantlar ve kumta kamalar ieren siltta-eyl-marn ardam. atlakl ve kalsit damarlaryla kesilir. -Seilmemi, kaln tabakal-masif, oktr bileenli, bileenler iyi yuvarlaklamam, yer yer apraz katmanl, kesme krklaryla katedilmi aklta -Taban aklta, oktr bileenli, 1mye varan boyutta blok ve akllar ierir. Kumta hamurlu, atlakl, tabakalanma gstermez AILI UYUMSUZLUK -B.FL:Balca ince tabakal pelajik kireta, kumta, eyl-marn ardam, atlakl ve 3mye dek ayrmal -A:VOLKANK KAYALAR:Balca volkanik bre, tf, tfit, andezitik ve bazaltik lavlar, az oranda da gri-mavi renkli ince katmanl-laminal eyl-killi kireta ve volkanik malzemece zengin kumta ardam -FL:Balca pelajik kireta, eylmarn ve trbiditik kumta ardamndan oluur. Kiretalar sar-beyaz renkli, ince-orta-kaln katmanl, atlakl ve killi -eyl ve marnlar mavi-gri renkli, dilinimli, organik maddece zengin, kumtalar ince-orta-kaln katmanl, atlakl, yer yer ayrma gsterir. atlaklar kalsit dolgulu -nce-orta katmanl, atlakl, kvrml, rt(silis)yumrulu, killi kireta -nce katmanl, atlakl, kvrml, killi kireta. Kaln katmanl, atlakl, gzenekli resifal aklta oktr bileenli, taban aklta AILI UYUMSUZLUK -ounlukla Paleozoik ve Tersiyer yal kireta, dolomit, deiik tr metamorfit ve ofiyolitik kaya topluluu. Kvrml, krkl ve ezik kesiti

SAKARYA

KARAPREK-KANLIAY

GE PLYOSEN

~780

YIILCA-AYCUMA

EOSEN

KRETASE-

AKVEREN

~750

GE

180

S Denizel Akarsu

KRETASE

YALI TEMEL ekil. 4: nceleme alan ve yakn evresinin stratigrafik dikme KAYALAR

ekil 4: nceleme alan ve yakn evresinin stratigrafik dikme kesiti

NCES

GE

80

Ak

Derin

Deniz

~500

Takn Ovas

Akarsu(Kanal)

Takn Ovas

>300

V.2. Yapsal Jeoloji Arabistan ve Avrasya levhalar arasndaki yaklak kuzey gney dorultulu yaklam sebebiyle, haline gelmi, ancak Arabistan levhasnn kuzeye doru hareketi devam etmitir. Bu hareket sonucunda Avrasya levhasnn gney kesimi daralp ykselerek Dou Anadolu Platosunu oluturmutur. Bu sre yaklak 10 milyon yl devam ederek Kzl Denizin almasna sebep olmutur. Kzl Denizin Almas ile Arabistan levhasnn kuzeye olan hareketi hzlanm ve etkiye daha fazla dayanamayan Avrasya levhasnn gneyinde iki byk krk kua gelimitir. Bunlar yanal atlml ve sol ynl Dou Anadolu Fay Kua ve yine yanal atlml fakat sa ynl Kuzey Anadolu Fay Kua (KAF)dr. Gnmzden yaklak 4 milyon yl nce meydana gelen bu iki krk kua ile Anadolu Levhac olumutur. Bu levhack 4 milyon yldan beri bat gneybat ynnde ylda 1-3 cmlik bir hzla hareket etmektedir. Toplam atm (yer deitirme) 40 kmye yaklamtr. Adapazar gneyinden geen Kuzey Anadolu Fay Kua, douda Varto civarndan balar, batya doru Karlova, Erzincan, Ladik, Ilgaz, Gerede, Bolu ve Mudurnu Suyu vadisi boyunca Dokurcuna kadar tek hat halinde uzanr. Dokurcundan sonra iki ana kola ayrlan bu kuak gneyde Geyve gneyi, Pamukova, znik, Gemlik, Bursa, Manyas, Yenice, Gnen zerinden Ege Denizine ; kuzeyde ise Arifiye, Sapanca, zmit krfezi, Marmara Denizi ve Tekirda zerinden Saros krfezine (Ege Denizi) ular. (ekil5)

ekil 5: Marmara Blgesi Aktif Fay haritas V.3. NCELEME ALANININ JEOLOJS Ett sahas olan Camili Mahallesi, 1622 no lu imar adas; Ge Kretase-Eosen yal aycuma Formasyonu iinde kalmaktadr. Yaplan almalarda parselin dousunda, alttaki ana kaya kiltann ayrma,anma rnleri olan plastik zemine dnm killi birim - 3,15 metreye kadar ; parselin batsnda ise -1,80 metreye kadar devam etmektedir. Bu ayrm, anm rt tabakasnn altnda ise ok dk dayanml, sar-ak kahve renkli, orta derecede ayrm kilta birimi bulunmaktadr. (EK7)

VII. JEOTEKNK AMALI SONDAJ ALIMALARI VE ARAZ DENEYLER VI.1. Sondaj almalar nceleme alanndaki birimlerin fiziksel, mekanik zellikleri ve davran karakteristiklerini ortaya koymakta esas alnacak verileri salamak, yanal ve dey yndeki litolojik deiimleri belirlemek, kayma yzeyi derinliini belirlemek, yer alt su seviyesinin tespiti, jeoteknik parametrelerin belirlenmesi, tehlike analizlerinde kullanlacak parametrelerin bulunmas amacyla yaplacak laboratuar deneyleri gibi amalarla deiik derinliklerde sondaj almalar yaplmtr. nceleme alannda sondaj almalarna 28.07.2010 tarihinde balanm, 1622 no lu imar adasnda toplam 2 adet sondaj almas 29.07.2010 tarihinde tamamlanmtr. Yaplan sondajlarn toplam derinlii 11 m. olarak gereklemitir. Sondaj almalarnda rotary sondaj makinesi kullanlm, karotlu sondaj almas gerekletirilmitir. alma sahasnda yaplan sondajlarda yer alt suyuna rastlanmamtr.

Foto 1: nceleme alannda yaplan SK 1 sondaj almas

Foto 2: nceleme alannda yaplan SK 2 sondaj almas

VI.2. Arazi Deneyleri nceleme alannda aycuma formasyonun tamamen ayrm, plastik zemine dnm killi birimde SPY deneyleri yaplarak rt kalnlnn skl hakknda bilgi edinilmesi amalanmtr. rt malzemesi olan tamamen plastik zemine dnm killi birimlerin 1622 no lu adasnda ok sert kvaml olduu arazi deneyleri ile tespit edilmitir.

10

VII. JEOTEKNK AMALI LABORATUVAR DENEYLER VII.1. Kaya Mekanii Deneyleri VII.I.1. Tek Eksenli Basn Deneyi Tek eksenli basma dayanm hem kaya mekanii hem de mhendislik jeolojisi uygulamalarnda yaygn olarak kullanlan parametrelerden birisidir. Kayalardan alnan silindirik numunelerin tek eksenli ykleme ile basma dayanmlarnn tayini (kgf/cm2) ile ilgili bir deneydir. Camili mahallesi 1622 ve 1623 no lu adalarda yaplan sondajlardan alnan karot numuneleri zerinde Bayraktar Zemin Beton ve Yap Malzemeleri Laboratuvar Hiz. San. Tic. Ltd. ti tarafndan yaplan tek eksenli basn sonular aada zetlenmitir. Tablo 1: nceleme alanndaki kiretalarnn tek eksenli basn deney sonular Sondaj No SK 1 SK 2 Derinlik (m.) 3,15-6,0 1,80-5,0 Tek Eksenli Basn Dayanm ( kg/cm2) 39,8 44,9

VII.I.2. Nokta Yk Dayanm Deneyi Bu deney, kayalarn dayanmlarna gre snflandrlmasnda kullanlan nokta-yk dayanm indeksinin tayini amacyla yaplr. Nokta yk dayanm indeksi, tek eksenli skma ve ekilme dayanm gibi dier dayanm parametrelerinin dolayl olarak belirlenmesinde ve baz kaya ktlesi snflama sistemlerinde kaya malzemesinin dayanm parametresi olarak kullanlr. Bununla birlikte, gnmzde nokta yk dayanm indeksinin tek eksenli skma ve ekilme dayanmlarnn dolayl yoldan tayini amacyla pek kullanlmamas ynnde genel bir eilim mevcuttur. Deney sonucu esas alnarak; kayacn nokta yk dayanm indeksi ve ayrca dayanm anizotropi indeksi de hesaplanmaktadr. Camili Mahallesi 1622 no lu adada karot numuneleri zerinde Bayraktar Zemin Beton ve Yap Malzemeleri Laboratuvar Hiz. San. Tic. Ltd. ti nde zetlenmitir. Tablo 2: Ett sahasndan alnan numunelerin nokta yk dayanm deney sonular Sondaj No Derinlik (m.) Nokta Yk Dayanm ndeksi(Is; kg/cm2) SK 1 3,15-6,0 5,65 SK 2 1,80-5,0 17,9 yaplan nokta yk dayanm deneyleri sonular aada

VIII. JEOFZK ALIMALAR VIII.1. Sismik Krlma nceleme alannda bir adet sismik krlma almas yaplmtr. Bu almada ve GEOMETRCS-Smart Seis marka 12 kanall, rnekleme aral 0.5 ms olan yksek-orta-alak geili filtreye sahip, 12 adet P ve 12 adet S jeofonu, zel balant niteleri ile ok kanall olarak otomatik sinyal grafii verebilen otomatik gain kontroll bir optik nite (otomatik sinyal biriktirmeli), jeofon kablolar, trigerli balyoz ve padden olumaktadr. Jeofon aral arazi koullar nedeniyle 5 m seilmitir.

11

P ve S dalgas hzlarn tespit etmek iin sismik at yaplm ve atlarn var zamanlarndan yol-zaman grafii izilmi, buradan da hzlar ve derinlik bulunarak zeminin derinlik elastiside parametrelerin hesaplanmasna geilmitir. Arazide llen Boyuna (P) ve (S) dalgas hzlar ve bunlara bal olarak hesaplanan zemin dinamik elastisite parametreleri Ek 5 de sunulmutur. Boyuna (P) dalgalar malzemenin skma ve genleme zorlamasna Enine (S) dalgalar malzemenin ekil kar bir direnci varsa bu direncin yksekliine gre hzlanr.

bozumuna veya burulmaya kar bir direnci varsa oluur. Sismik hz oran ( Vp/Vs ) ; zeminin skln Poisson oran; zeminin gzenekliliini ve bu gzeneklerin su ile dolu olup olmadn, krklln, Elastisite ( Young ) modl ; zeminin dayanklln, sertliini bir baka deyile katln, Kayma ( Shear ) modl; zeminin yatay kuvvetlere kar direncini, dayanklln gsterir.
VIII.2 Elektrik zdiren

nceleme alannda 1 adet Rezistivite-Dey Elektrik Sondaj (DES) yntemi yaplmtr. zdiren lleri almnda 25,00 metre aratrma derinliine sahip olacak ekilde Schlumberger elektrot dizilimikullanlmtr. zdiren uygulamasnda; besleme voltaj 12 volt ak, 0-500 mA k akm, 0-500 volt DC k voltaj, 100 watt k gc ve 0,5 Hz k frekans olan bir transmitter (verici), 2,2 Mega ohm giri empedans, Maximum hassasiyeti 0,1 mV tam skala, 0,5 Hz alma frekans ve oktav bana-12 Db frekans cevab olan, 15 sn okuma zaman, kalibrasyon direnci 0,5 ohm olan bir receiver (alc) kullanlmtr. Elde edilen veriler nce elle izilmi, iki tabaka yardmc tagg abaklar ile deerlendirilmitir (Ek-5; zdiren arazi karneleri, deerlendirme erileri) IX. KAYA TRLERNN JEOTEKNK ZELLKLER IX.1. Kaya Trlerinin Snflandrlmas Tablo 3: Kayalarn Anmaya (Ayrmaya) Gre Snflamas Snf
Taze Az Ayrm Orta Derecede Ayrm

Sembol
F WS

Derece
1 2

Tanm
Ayrmaya ait hibir belirti yok. Renk ve yapsnda gzle grlr deiiklik yok. ekile dalmyor. Sreksizlik yzeylerinde renk deiimi varsa az ayrm, aksi halde taze Tamamen renk deiimi var. Zayf mineraller bozulmu. Belirli bir mukavemeti var. Elle veya bakla krlamyor. Numunenin yars bozumu veya ayrm Minerallerin ou belli lde bozumu. Numuneler elle veya bakla glkle paralanabiliyor. Numunenin yarsndan fazlas bozumu veya ayrm. Mineraller Zemine Dnm. Numuneler kolaylkla krlabiliyor. Esas yaps nemli lde salam ve yaps ile dokusu halen korunmu

WM

ok Ayrm

WH

Tamamen Ayrm

WC

Camili Mahallesi 1622

no lu

imar adas; Ge Kretase-Eosen yal aycuma Formasyonu iinde alttaki ana kaya kiltann ayrma,anma rnleri

kalmaktadr. Yaplan almalarda parselin dousunda,

olan plastik zemine dnm killi birim - 3,15 metreye kadar ; parselin batsnda ise -1,80 metreye kadar

12

devam etmektedir. Bu ayrm, anm rt tabakasnn altnda ise ok dk dayanml, sar-ak kahve renkli, orta derecede ayrm kilta birimi bulunmaktadr. Tablo 4: Tek eksenli basn dayanmna gre yaplan kaya snflamas (Deere ve Miller, 1966)
Kaya Snf ok yksek dayanml Yksek dayanml Orta dayanml Dk dayanml ok dk dayanml Tek Eksenli Basn Dayanm (kg/cm2) >2000 2000-1000 1000-500 500-250 <250

Tablo: 5 Kayalarn nokta yk direncine gre snflandrlmas (Bieniawski, 1975) Kaya Snf
ok yksek dayanml Yksek dayanml Orta dayanml Dk dayanml ok dk dayanml

Nokta Yk Dayanm (kg/cm2)

>80 80-40 40-20 20-10 <10

nceleme alannda yaklak -3,0 metreden sonra geilen kiltalarndan alnan karot numunelerinin tek eksenli ve nokta yk dayanm indeksi deneylerine gre genellikle ok dk dayanml olduklar anlalmaktadr.

Foto 3: nceleme alannda 1622 Ada, SK 1 sondajndan alnan karot numuneleri

13

Foto 4: nceleme alannda 1623 Ada, SK 2sondajndan alnan karot numuneleri Karot numunelerin RQD (Kaya kalitesi) =10cm ve daha byk karotlarn toplam uzunluu *100 Alan sondaj uzunluu Tablo 6: Kayalarn kaya kalitesine(RQD) gre snflandrlmas RQD 100-90 90-75 75-50 50-25 25> Kaya tanm ok iyi kaliteli yi kaliteli Orta kaliteli Kt kaliteli ok kt kaliteli

nceleme alanndaki kiltalarnn RQD leri %20-27 arasnda deitii belirlenmitir. Buna gre inceleme alanndaki kiltalarnn kalitesi ok kt kaliteli-kt kaliteli olarak tespit edilmitir. Tablo 7: Yerel Zemin Guruplar
Zemin Grubu Stand. Zemin Grubu Tanm 1. Masif Volkanik kayalar ve ayrmam salam metamorfik kayalar, sert imentolu tortul kayalar. 2. ok sk kum, akl 3. Sert kil ve siltli kil 1. Tf ve aglomera gibi gevek volkanik kayalar, sreksizlik dzlemleri bulunan ayrm imentolu tortul kayalar. 2. Sk kum, akl 3. ok kat kil ve siltli kil 1. Yumuak sreksizlik dzlemleri bulanan ok ayrm metamorfik kayalar ve imentolu tortul kayalar. 2. Orta sk kum, akl 3. Kat kil ve siltli kil 1. Yer alt su seviyesinin yksek olduu yumuak, kaln alvyon tabakalar. 2. Gevek kum. 3. Yumuak kil, Siltli kil Penetr. (N/30) >50 >32 30-50 16-32 10-30 8-16 <10 <8 Relatif Sklk (%) 85-100 65-85 35-65 <35 Serbest Basn Direnci (kPa) Kayma Dalgas Hz (m/s) >1000 >700 >700 700-1000 400-700 300-700 400-700 200-400 200-300 <200 <200 <200

>1000 >400 500-1000 200-400 <500 100-200 <100

(A)

(B)

(C)

(D)

14

Tablo 8: Yerel Zemin Snflar

YEREL ZEMN SINIFLARI Yerel Zemin Snf Z1 Z2 Z3 Z4 Tablo 6ya gre Zemin Grubu ve En st Zemin Tabakas Kalnl (h1) (A) Grubu zeminler h1 < 15 m olan (B) grubu zeminler h1 > 15 m olan (B) grubu zeminler h1 < 15 m olan (C) grubu zeminler 15 m <h1 < 50 m grubu zeminler h1 <10 m olan (D) grubu zeminler h1 >50 m olan (C) grubu zeminler h1 >10 m olan (D) grubu zeminler SPEKTRUM KARAK. PERYOT. TA (Saniye) 0,10 0,15 0,15 0,20 TB (Saniye) 0,30 0,40 0,60 0,90

Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakkndaki Ynetmelik esas alnarak, hakim olduu sahada zemin grubu C, Z2 olarak belirlenmitir. (Tablo 7-8) IX.2 Mhendislik Zonlar ve Zemin Profilleri

aycuma formasyonunun

nceleme alanndaki zemini iki zona ayrarak deerlendirmek mmkndr. 1.zon parselin dousunda - 3,15 metreye kadar devam tamamen plastik zemine dnm killi birim, parselin batsnda ise -1,80 metreye kadar devam etmektedir 2.zon ise plastik zemine dnm rt kalnlnn altndaki ok dk dayanml, sar-ak kahve renkli, orta derecede ayrm kilta olarak tanmlanabilir. IX.3 Zeminin Dinamik ve Elastik Parametreleri IX.3.1 Sismik Krlma Etdnn Deerlendirilmesi 1. Sismik Serime Gre; Sismik hz oran 0-2 aras zeminin sk 2-3 aras az sk, 3ten sonra sk olmadn gstermektedir. Sismik dalga hz oran birinci tabaka iin 2,6, ikinci tabaka iin 4,7 bulunmutur. Poisson orannn 0-0,25 aras gzeneksiz 0,25-0,350 aras orta derecede gzenekli, 0,350-0,500 aras gzenekli olduunu gstermektedir. nceleme alannda hesaplanan poisson orannn birinci tabakada 0,411 ve ikinci tabakada 0,476 olmas zeminin gzenekli olduunu gstermektedir. 1. tabaka kalnl 12,55 metre olarak hesaplanmtr. Kayma modlnn 0-600 kg/cm2 zeminin gevek, 600-3000 kg/cm2 olmas orta salam (bozumu), 300010.000 kg/cm2 aras salam, 10.000 kg/cm2 den byk olduunda ok salam olduunu gsterir. Kayma modlnn birinci tabakada 3069 kg/cm2 olmas zeminin salam, ikinci tabakada 10260 kg/cm2 olmas zeminin ok salam olduunu gstermektedir. Proje sahasnda, h1=12,55 m.lik ksmnn genel olarak kayma modl deeri yksektir. Bu nedenle bir deprem esnasnda aratrma sahasnda birinci tabakada kesme-makaslama gerilmelerine veya yanal basn ayrlklar sonucu doacak olan gerilim ve deformasyonlara kar gsterecekleri diren iyi seviyede olacaktr. Aratrma sahasnda ikinci tabakadaki kayma modl deerleri ok iyi seviyededir. Bu nedenle bir deprem esnasnda aratrma sahasnda ikinci tabakada kesme-makaslama gerilmelerine veya yanal basn ayrlklar sonucu doacak olan gerilim ve deformasyonlara kar gsterecekleri diren ok iyi seviyede olacaktr.

15

Elastisite modlnn 0-1700 kg/cm2 olmas zeminin gevek 1700-10.000 kg/cm2 aras orta salam (bozumu), 10.000-30.000 kg/cm2 aras salam ve 30.000 kg/cm2 den sonra ok salam olduunu gsterir. Elastiste modl 1. Tabakada 8662 kg/cm2 olmas zeminin salam olduunu, 2. Tabakada 30284 g/cm2 olmas zeminin ok salam olduunu gstermektedir. Proje sahasnda, alvyon h1= 12,55 m.lik ksmnn genel olarak young modl deeri yksektir. Bu nedenle bir deprem esnasnda aratrma sahasnda birinci tabakada yere dey bir yk bindirme veya yerden yk kaldrma durumunda oluacak gerilmeler altnda birimlerin biim deiiklikleri az olacaktr. Aratrma sahasnda ikinci tabakadaki young modl deerleri ok iyi seviyededir. Birinci tabakaya nispeten oluacak gerilmeler altnda birimlerin biim deiiklikleri daha az olacaktr Bulk modl 1. Tabakada iyi kmtr ve bu nedenle birimlerin bzlme veya ime gibi hacimsel etki ve deformasyonlara kar gsterecekleri diren iyi seviyededir. Bulk modl 2. Tabakada ok iyi seviyede kmtr ve bu nedenle birimlerin bzlme veya ime gibi hacimsel etki ve deformasyonlara kar gsterecekleri diren, birinci tabakaya gre nispeten daha iyi olacaktr. Zeminin hakim titreim peryodu, 0,35 saniye parsel zeminin deprem annda salnmnn aza indirgenmesi iin yap projelendiriliyorken yapm periyodu, zeminin periyodundan kk seilmelidir.
1. SSMK SERME GRE AMPLFKASYON ( YAPI PERYODUNUN YER ALMAMASI GEREKEN BLGELER)

To1 = To * 0,67 = 0,51* 0,67 = 0,35 sn To2 = To * 1,50 = 0,51* 1,50 = 0,77 sn.

IX.3.2. Elektrik zdiren (Schlumberger) Ettleri nceleme alannda Schlumberger Elektrot Alm Sistemi ile tek noktada elektrik zdiren ettleri yaplmtr. Elektrik zdiren ettlerinde profil boyu belirlenirken arazi koullar da gz nne alnr. nceleme alannda profil boylar 100 m. olarak seilmitir. Seilen bu profil boylar ile yaklak 50 m. derinden cevaplar alnmtr. Elektrik zdiren ettlerinde besleme voltaj 12 volt 60 amper ak, 0 500 mA k akm, 0 500 volt DC k voltaj, 700 watt maksimum k gc ve 0.5 Hz k frekans olan bir transmitter (verici), 10 Mega ohm giri empedans, Maksimum hassasiyeti 0.1 tam skala, 5 sn okuma zaman, kalibrasyon direnci 1ohm olan bir recevier (alc) zemine akm iletimi iin polarize olmayan paslanmak elik elektrotlar kullanlmtr.

16

ekil 6. Arazide l sistemi (A ve B akm elektrotlar, M ve N gerilim elektrotlar). Bir blgenin yer alt yapsn belirlemek iin elektrik akmn kullanan pek ok yntem vardr. Bunlardan en sk kullanlan bir ift elektrot ile yer iine akm gndermek ve voltmetreye bal dier iki elektrot ile de bu akmn meydana getirdii potansiyel dalmnn haritasn karmaktr. Eer yer ii homojen ise uygulanan akmn bykl ve elektrot aral bilgisinden yararlanarak potansiyel dalmn ve akm ak yolunu hesaplamak mmkn olur. Fakat yer iindeki anormal artlar normal akm ve potansiyel dalmnn biimini bozarlar. Temel ilke elektrotlarn araln artrmak sureti ile akmn srekli bir ekilde daha derine nfuzudur. Akm elektrotlar aral artrldka yzeydeki elektrik potansiyel dalm yer iindeki derinde uzanan ktleler tarafndan daha fazla etkilenecektir.

Elektrik zdiren Ettlerinin Deerlendirilmesi: Arazide yaplan elektrik zdiren llerinden elde edilen alet okumalar a = ( V/I)*K formlnde yerine konularak, birimlere ait grnr zdiren deerleri hesaplanm ve IPI2WIN program yardm ile grnr zdiren deerleri ift logaritmik kda ilenerek, tabakalara ait kalnlk, derinlik ve gerek zdiren deerlerine ulalmtr. Tablo 9. Elektrik lsnden elde edilen sonular. Test No Tabaka No. 1 DES 1 2 3 zdiren (ohm m) 65.1 37.5 101 1.56 3.95 -

Tablo 10. ngiliz standartlarna gre zeminlerin zdirenci ve koroziflik derecesi. zdiren Deeri (ohmm) < 10 10 100 > 100 Korozyon Derecesi Yksek Orta Az

Saha yzeyinde snrl kalnlkta tespit edilen ve 65.1 Ohmm zdiren deerine sahip olan birimin dolgu olduu sylenebilir. Bu tabakann altnda yer alan ve yaklak 37.5 Ohm m zdirence sahip birim ise ok paral ayrm kaya birimini temsil etmektedir. Elektriksel rezistivite testlerinde, inceleme alanndaki kaya profilinin en altnda 101 Ohm-m mertebesinde zdirence sahip salam kaya tabakas tespit edilmitir.

17

Foto 6: nceleme alannda sismik ve DES almalar IX.3 Tama Gc Analizleri nceleme alannda yaplan sondajlardan alnan karot numunelere yaplan tek eksenli basn deneylerine gre alma alanndaki kiretalarnda elde edilen en dk basn deeri olarak 39,8 kg/cm2 elde edilmitir. qa= Ks . qun qa:Kaya kitlesinin izin verilebilir tama gc qun: ortalama tek eksenli basn dayanm Ks: Amprik katsay Tablo 9: Amprik Katsays Ks deerleri Sreksizlik Aral (m) >3,0 3,0-0,9 0,9-0,3 Buna gre: qa= Ks . qun ise; qa=0,1.39,8 qa=3,98 kg/cm2 olarak tama gc bulunmutur. nceleme alanndaki kiltalarnn tama gcnn 3,90-4,0 kg/cm2 alnmas uygun grlmtr. X. HDROJEOLOJ DURUMU X.1 Yzey Sular nceleme alannda herhangi bir kuru veya srekli ak halinde bir dere bulunmamaktadr. X.2 Yer Alt Sular alma alannda yaplan 2 adet sondajda yer alt suyuna rastlanmamtr. Ks 0,40 0,25 0,1

18

XI. DOAL AFET TEHLKELERNN DEERLENDRLMES XI.1. Deprem Durumu alma alan, Bakanlar kurulunun 18.04.1996 tarih ve 9678109 sayl karar ile geerli knlan Trkiye Deprem Blgeleri Haritasnda proje alan 1. Derece Tehlikeli Deprem blgesi iinde kalmaktadr. Deprem Blgeleri Haritas ekil 6 da verilmitir. Bu alma birinci deprem blgelerinde bulunan, Kocaeli li zmit ilesinin depremsellii, zmit ilesi merkez olmak zere izilmi, 120 km apl bir daire iine den, 1900 2000 yllar arasnda olumu ve magnitd M4 olan depremlerden yararlanlarak irdelenmitir. 1900 2000 yllar arasnda olumu ve

ekil 7. Sakarya li Deprem Blgeleri Haritas magnitd M4 depremlerin episantr dalm ile birlikte arolu vd.,(1992) tarafndan hazrlanan diri faylar zmit lesi Sismotektonik Haritas zerinde gzlenmitir. Ayrca, blgenin deprem aktivitesinin daha iyi anlalabilmesi iin M<4 olan deprem, yani M.. 2100 ve M.S. 1900 yllar arasnda olumu depremlerin merkezleri grlmektedir. Kuzeyde Asya Avrupa levhas ile gneyde Anadolu levhacn birbirinden ayran Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ), yaklak uzunluu 1200 km olan sa yanal dorultu atml bir fay sistemidir. KAFZ nun bat segmenti Dokurcun ilesinin batsnda iki kola ayrlmtr. ncelenen alann iinde yer alan KAFZ nun kuzey kolu Dokurcun civarnda Mudurnu vadisi boyunca Sapanca Glnn gneyinden zmit Krfezinin gney snrlar boyunca Marmara Denizinde doru devam etmektedir. Gney kol Geyve havzasnn gney kenarndan znik glnn gney kylar boyunca devam ederek Gemlik ilesi yaknlarnda Marmara Denizi ierisinde kaybolur. Bu kol ok byk bir ihtimalle Marmara denizinin gney kylar boyunca devam ederek Edincik fay ile birleir. zmit ilesinin depremselliini KAFZnun bat segmentine ait olan kuzey kol

19

belirlemektedir. (ekil 5) ncelendiinde KAFZ nun kuzey kolunda nemli bir deprem aktivitesinin olduu grlmektedir. zellikle son 17 Austos 1999 tarihinde meydana gelen zmit Krfezi depremi bu kolun nedenli aktif olduunun gstermektedir. KAFZnun kuzey kolu zerinde ve zmit ilesi yakn evresinde tarihsel dneme ait deprem verilerine bakldnda bunlarn saysnn 20 adet olduu belirlenmitir. Bunlar sras ile 170 ylnda VII iddetinde, 268 ylnda VIII iddetinde, 350 ylnda VIII iddetinde, 24.8.358 tarihinde IX iddetinde, 359 ylnda VIII iddetinde, 02.12.362 tarihinde VIII iddetinde, 26.01.446 tarihinde VIII iddetinde, 08.12.447tarihinde IX iddetinde, 467 ylnda VI iddetinde, 25.09.478 tarihinde IX iddetinde, 488 ylnda VIII iddetinde, 500 ylnda VIII iddetinde, 15.08.553 tarihinde X iddetinde, 26.10.470 tarihinde VIII iddetinde, 14.09.1509 tarihinde IX iddetinde, 25.05.1672 tarihinde VIII iddetinde, 25.05.1719 tarihinde IX iddetinde, 02.09.1754 tarihinde IX iddetinde, 19.04.1878 tarihinde VIII iddetinde, 10.07.1894 tarihinde X iddetinde olmu depremlerdir. Depremsellii incelenen alan iinde gnmze kadar, 12 tane hasar yapan deprem meydana gelmitir. Bu depremler ve bunlara ait bulgular tarih srasna gre aadaki verilmitir. * 18 Temmuz 1894 stanbul Depremi Bu deprem 18 Temmuz 1894 gn meydana gelmi olup maksimum iddeti Io= X magnitd M=7,3, episantr 40.80 K, 29.00 Ddur. * 20 Haziran 1943 Adapazar Hendek Depremi 20 Haziran 1943 tarihinde meydana gelen Adapazar Hendek depreminin maksimum iddeti Io=VIII, magnitd Ms= 6,4 ve episantr 40.80 K, 30.40 D olarak saptanmtr. * 5 Nisan 1944 Mudurnu Depremi 5 Nisan 1944 tarihinde meydana gelen bu deprem hakknda fazla bilgi yoktur. Depremin magnitd Ms=5.6, odak derinlii 10 km ve episantr 40.84 K, 31.12 D olarak belirlenmitir. * 5 ubat 1949 Harmanck Depremi Orhaneli Harmanck depreminin bykl Ms=5.2, odak derinlii 40 km ve episantr 39.89 K, 29.35 D olarak saptanmtr. * 20 ubat 1956 Eskiehir Depremi Eskiehir depreminin bykl Io= V, magnitd Ms=64, odak derinlii 40 km olup episantr 39.89 K, 30.49 D olarak verilmitir. * 26 Mays 1957 Abant Depremi KAFZnun Mudurnu vadisindeki kesimi zerinde gzlenen bu depremin maksimum iddeti Io=IX, magnitd Ms=7.1, odak derinlii 10 km ve episantr 40.67 K, 31.00 D olarak belirlenmitir. * 2 Nisan 1959 Bozyk ( Bilecik) Depremi KAFZ ile ilgili olmayan bu depremin maksimum iddeti Io= VII, magnitd Ms=4.7 episantr konumu ise 40.00 k, 29.75 D olarak saptanmtr. * 18 Eyll 1963 narck Depremi Maksimum iddeti Io=V, magnitd M=6.3 ve episantr 40.77 K, 29.12 Ddur. * 22 Temmuz 1967 Adapazar depremi

20

KAFZ zerinde gzlenen ve byk hasar yapan depremin magnitd Ms=7.2, odak derinlii 33 km, maksimum iddeti Io=IX ve episantr 40.67 K, 30.69 D olarak belirlenmitir. * 30 Temmuz 1967 Akyaz Depremi Bu deprem 22.07.1967 gn meydana gelen 7.2 magnitd Adapazar-Mudurnu vadisi depreminin arts olarak 30.07.1967 gn meydana gelmi olup magnitd Ms= 6.0 ve episantr 40.70K 30.40 D dr. * 17 Austos 1999 Kocaeli Depremi Maksimum iddeti Io= X , magnitd Ms= 7,4 ve epissantr 40.70K, 29.91D dur * 12 Kasm 19999 Dzce Depremi Kocaeli depreminden Yaklak 3 ay sonra meydana gelen bu byk depremin magnitd Ms=7.2, odak derinlii 25 km, episantr 40.74K ve 31.21 D olarak saptanmtr. Projelendirmede, Bayndrlk Bakanlnca yaynlanm olan Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar hakknda 2007 tarihinde kan Ynetmelikte belirlenen esaslara uyulmas gerekli grlmektedir. Yaplar ile ilgili projelendirme genelgelerine gre projelendirmeli ve ina edilmelidir. XI.2 SIVILAMA ANALZ ve DEERLENDRME Zemin svlamas, yeralt su seviyesi altndaki tabakalarn geici olarak mukavemetlerini kaybederek, kat yerine viskoz sv gibi davranmalardr. zellikle, kil bulunmayan kum ve silt bazen de akl tabakalar svlama potansiyeline sahiptirler. Deprem srasnda, dalgalarn zellikle kayma dalgalarnn suya doymu daneli tabakalardan geerken, dane yerleim dzenini deitirir ve gevek olarak bulunan danelerin gerek yerlemesine ve skmasna sebep olur. Bu yerleme srasnda daneler arasnda su yol bulup, kaamazsa boluk suyu basnc ykselir. Eer bu basn stte bulunan tabakalarn arlna yakn bir seviyeye ularsa, daneli tabaka geici olarak sv gibi davranarak svlama olayn ortaya karr. Zeminin svlamas sonucu, yap zemine batma veya hafif yaplarda yukar doru hareket ederek yzme eilimi gsterebilir. Svlaarak kayma dayanm kaybolan zeminde, yn deitiren kk kayma gerilmeleri byk ekil deitirmelerine sebep olur ve yaplarda zemin gmesi hasarlar meydana getirir. Bir zeminin svlamas esas olarak gevek bir yerleime sahip olmasna, daneler arasndaki baa, kil miktarna ve boluk suyunun drenajnn engellenmesine baldr. Zemin svlamasna ortaya kan byk yer deitirme ve ekil deitirmeler, ayrca svlaan tabaka kalnlna, yzey eimine ve ykleme durumuna baldr. Genellikle yer alt su seviyesinin yksek olduu yerlerdeki yakn zamana ait olan skmam kum ve siltlerin svlama potansiyeli yksektir. Bunun yannda akarsularn yd kumlar, boyutlarndaki dzgnlk nedeniyle svlama potansiyeline sahiptirler. Yer alt su seviyesinin yzeye 10 metreden daha yakn olmas da svlama tehlikesini artrr. Buna karlk yer alt su seviyesinin 20 metreden daha derinde bulunmas durumunda ve sk zeminlerde svlama potansiyeli azdr. Zeminin svlamasnn kendisi hasara sebep olan bir olay deildir. Ancak, bu olayn byk yer deitirmelere sebep olmas, byk hasarlar douran temel gmelerine sebep olur. Zemin svlamas ile onarm g olan temiz ve pis su borular ile doalgaz borularnda hasar ve kaaklar ortaya kar. Bunun yannda svlama, ev ve yama kaymalarna ve istinat duvarlarnda yatay zemin basncnn artmasna sebep olur.

21

Deprem hareketi ile oluan zemin svlamas, byk ktleler halinde ev akmalarna sebep olabilir. Tamamen svlam zemin ve byle bir tabaka stndeki zemin bloklar onlarca km'lik mesafede saatte onlarca km hzla akar. Bu tr akmaya, zellikle gevek, suya doymu kum ve siltli, nispeten dik evlerde ve yamalarda rastlanr. Yataya yakn zemin tabakalarn svlamasnda, eime doru ak meydana gelir. Akan zeminin yaps bozulurken, mevcut temellerde ve kpr ayaklarnda nemli hasarlar oluur ve ortaya kan rlatif yer deitirme dolaysyla kpr tabliyelerinde hasar ve boru hatlarnda burkulmalar meydana gelir. Bir yapy tayan zemin svlap, tama gcn kaybederse, yapda hasara yol aan nemli lde oturma ve dnme meydana gelebilir. 1964 Niigata (Japonya) depreminde meydana gelen ve ok sayda 4 katl apartman binalarnda 60' ye varan dnmeler ortaya kmtr. Yaplan incelemeler, zemin yzeyinin birka metre altnda bulunan kum tabakasnda svlamann meydana geldiini, bu durumun yukar doru stteki kum tabakalarna yaylmasyla temel alt zeminin tama gcn zayflattn ve binalarda oturma ve dnmelere sebep olduunu gstermitir. Bunun gibi 1999 Marmara Depreminde Adapazar'nda meydana gelen zemin svlamas binalarda imdiye kadar grlmemi lde hasar meydana getirmitir. Adapazar'nda yer alt su seviyesinin yksek olmas ve zeminin siltli kil olmas zemin svlamasnn ortaya kmasnda ok nemli rol oynamtr. nemli deprem hasar grmeye yaplar n bazlar birka metre zemine batarken, bazlarnda devrilmeye varan dnmeler meydana gelmitir. Bunun gibi Glck blgesinde sahillerde batmalar ev kaymalar gibi olaylar ortaya kmtr. Eer binann arl byk deilse tama gcnn zayflamas byk oturmalar ortaya karmaz. Ancak depremin bitiminden sonra zeminde boluk suyunu zamanla oluacak drenaj hasar dourabilecek oturmalara sebep olabilir. Depremden sonra zemin yznde, altta kum tabakasnda basnla skm suyun ve ince kumun kaynamas svlamaya iaret eden ve ok rastlanan bir gzlemdir. stinat duvarnn arkasndaki zemin svlat zaman yatay zemin basnc nemli derecede artarak, duvarn kaymasna dnmesine veya kesitlerinde g tkenmesine sebep olabilir. Svlama potansiyeli olan zemin blgelerini, zeminin yapsndan hareket ederek belirli lde tahmin etmek mmkn olabilirse de, bir depremde svlamann olacan tahmin etmek zordur. Zemin tr, younluunu ve yer alt su seviyesini derinliini belirleyerek, zemin svlama potansiyeli yksek blgeler belirlenebilir. Bunun yannda depremin skl ve bykl, alnacak tedbirlerin belirlenmesinde etkili olur. Zemin svlamas potansiyeli olan bir blgede yaplacak yapda alnabilecek tedbirlerin banda muhtemel zemin hareketinden doabilecek etkilerin karlanmas gelir. Temel trnn ve derinliinin seiminde, yer hareketinin yapy olumsuz olarak zorlamasnn azaltlmas esas alnmaldr. Plak temel seerek rijit temel oluturulmas, kazk ve kuyu temel sistemi ile svlama potansiyeli bulunan tabakann altna inilmesi tavsiye edilebilir. Svlama potansiyeline sahip tabakann kaldrlmas ve deitirilmesi, enjeksiyonla veya sktrlarak sk duruma getirilmesi ve yer alt su seviyesinin drlmesi alnacak dier tedbirler olarak sralanabilir. XI.2.1. nceleme Alann Svlama Analizi nceleme alannda aycuma formasyonuna ait ayrma ve anma rnleri ile kilta birimleri geilmitir. Yer alt suyu iermeyen bu formasyonda svlama riski sz konusu deildir.

22

XI. 3. Ktle Hareketleri XI.3.1 Heyelan Ett alannda 5-10 arasnda dk eimli bir toporafyaya sahiptir. Yer alt suyu veya kaynak suyu k sz konusu deildir. Dolaysyla heyelan riski beklenmemektedir. XI.3.2. Kaya Dmesi nceleme alannda yaplan gzlemlerde tehlike oluturabilecek bir kaya hareketi gzlenmemitir. XI.3.3. Su Baskn Ett sahasnda dk eimli bir toporafik yap sz konusudur. Su baskn olmas beklenmemektedir. XII. NCELEME ALANININ YERLEME UYGUNLUK AISINDAN DEERLENDRLMES Bu alma Sakarya li, Adapazar lesi Camili Mahallesi nde G24B12D3B Pafta, 1622 no lu adasnda iin imar plan tadilat imar mevcut imar planndaki hmax=9,50 metre olan yap yksekliinin, h max= 12,50 metreye kmas iin, Bayndrlk ve skan Bakanl, Teknik Aratrma ve Uygulama Genel

Mdrl nn, 19 Temmuz 2006 gn ve 5075 sayl mar Planlarnda Yap Ykseklii ve Kat Adetinin Belirlenmesi genelgesine istinaden yap ykseklii ile ilgili imar plan tadilatnn jeolojik-jeoteknik adan deerlendirmesi iin hazrlanmtr. alma sahas, Camili Mahallesi 1622 no lu Ada yaklak 2459 m2 dir. olarak deerlendirilmitir. (EK-8) Yaplan sondaj almalar, laboratuvar deneyleri deerlendirildiinde; aycuma Formasyonunun kapsad alan Uygun Alan (UA-2)

XII.1. Uygun Alan (UA-2) nceleme alan Ge Kretase-Eosen yal aycuma Formasyonu iinde kalmaktadr. Yaplan almalarda daha alttaki kiltann ayrma,anma rnleri olan tamamen plastik zemine dnm killi birim, nceleme alannn dousunda - 3,15 metreye kadar devam etmektedir. Ett sahasnn batsnda ise bu ayrm, bozumu rt kalnl -1,80 metreye kadar devam etmektedir. Bu rt kalnlnn altnda ok dk dayanml, sar-ak kahve renkli, orta derecede ayrm kil dolgulu kilta devam etmektedir. aycuma formasyonu yer alt suyu iermedii gibi, arazi almalarnda herhangi doal kaynak suyu k gzlenmemitir. Dolaysyla heyelan riski sz konusu deildir. Camili Mahallesi 1622 no lu imar adasndaki yaplamalarda, yap temellerinin nebati toprak ve ayrma zonlarnn kaldrlarak ana kayaya oturtulmas gerekmektedir. Bu durumda herhangi bir jeoteknik problem beklenmemektedir. Ancak yap temellerinin oturaca kilta biriminin suya hassasiyetleri nedeniyle yzey sularnn drenajnn salanmas, yaplacak yaplar evreleyen geirimsiz tabaka (kaldrm, kaplama, geirimsiz membran vb.) yaplmas nerilmektedir. Ayrca ett sahasnda kaya dmesi ve su baskn gibi afetler sz konusu da deildir. Camili Mahallesi 1622 no lu imar adas yerleime uygunluk asndan Uygun Alan (UA-2) olarak tanmlanmtr.

23

XIII. SONU VE NERLER Sakarya li, Adapazar lesi, Camili Mahallesi 1622 no lu imar adasndaki

1.

mevcut imar

planndaki hmax=9,50 metre olan yap yksekliinin, hmax= 12,50 metreye kmas iin imar plan tadilat yaplacaktr. Bu rapor, Bayndrlk ve skan Bakanl, Teknik Aratrma ve Uygulama Genel Mdrl nn, 19 Temmuz 2006 gn ve 5075 sayl mar Planlarnda Yap Ykseklii ve Kat Adetinin Belirlenmesi genelgesine istinaden, yap ykseklii ile ilgili imar plan tadilatnn jeolojik-jeoteknik adan deerlendirmesi iin hazrlanmtr. alma sahasnn 1/5000 lekli lekli Nazm mar Plan ve 1/1000 lekli uygulama imar

2.

planlar bulunmaktadr. Ett sahasnn 1/1000 lekli Adapazar Afetzede Yerleim Alan uygulama imar plan 2000 ylnda Babakanlk Proje Uygulama Birimi tarafndan Dampo Danmalk Aratrma Mimarlk Planlama Ltd. ti ne hazrlatlm 16 Haziran 2000 tarihinde Bayndrlk ve skan Bakanl, Teknik Aratrma ve Uygulama Genel Mdrl tarafndan onaylanmtr.

3.

Ett sahas olan Camili Mahallesi, 1622 no lu imar adasndaki Ge Kretase-Eosen yal alttaki ana

aycuma Formasyonu iinde kalmaktadr. Yaplan almalarda inceleme alannn dousunda,

kaya kiltann ayrma, anma rnleri olan plastik zemine dnm killi birim - 3,15 metreye kadar batsnda ise ; -1,80 metreye kadar devam etmektedir. Bu ayrm, anm rt tabakasnn altnda ise ok dk dayanml, sar-ak kahve renkli, orta derecede ayrm kilta birimi bulunmaktadr. Yaplan sondaj almalar, laboratuvar deneyleri deerlendirildiinde; aycuma

4.

Formasyonunun kapsad 1622 nolu imar adas yerleime uygunluk asndan Uygun Alan (UA-2) olarak deerlendirilmitir. Uygun Alan (UA-2) nceleme alan Ge Kretase-Eosen yal aycuma Formasyonu iinde kalmaktadr. Yaplan almalarda daha alttaki kiltann ayrma,anma rnleri olan tamamen plastik zemine dnm killi birim, inceleme alannn dousunda - 3,15 metreye kadar devam etmektedir. Ett sahasnn batsnda ise bu ayrm, bozumu rt kalnl -1,80 metreye kadar devam etmektedir. Bu rt kalnlnn altnda ok dk dayanml, sar-ak kahve renkli, orta derecede ayrm kil dolgulu kilta devam etmektedir. aycuma formasyonu yer alt suyu iermedii gibi, arazi almalarnda herhangi doal kaynak suyu k gzlenmemitir. Dolaysyla heyelan riski sz konusu deildir. Ayrca ett sahasnda kaya dmesi ve su baskn gibi afetler sz konusu da deildir. Camili Mahallesi, 1622 no lu imar adasndaki yaplamalarda, yap temellerinin nebati toprak ve ayrma zonlarnn kaldrlarak ana kayaya oturtulmas durumuda herhangi bir jeoteknik problem beklenmemektedir. Ancak yap temellerinin oturaca kilta biriminin suya hassasiyeti nedeniyle yzey sularnn drenajnn salanmas, yaplacak yaplar evreleyen geirimsiz tabaka (kaldrm, kaplama, geirimsiz membran vb.) yaplmas nerilmektedir.

24

5.

Yaplan almalar sonucunda inceleme alanndaki zemin gruplar; Uygun Alan (UA-2) : aycuma Formasyonu (Ge Kretase-Eosen) -Zemin grubu: C -Yerel Zemin Snf:Z2 -TA: 0.15 sn., TB : 0.40 sn -Zemin Hakim Titreim Periyodu: To:0,35 sn

olarak belirlenmitir. nceleme alanndaki kiltalar iin tama gcnn en az 3,90-4,0 kg/cm2 civarnda olduu hesap

6. edilmitir.

7.

nceleme alannda yaplan elektrik zdiren almas sonucunda saha yzeyinde snrl kalnlkta

tespit edilen ve 65.1 Ohmm zdiren deerine sahip olan birimin dolgu olduu sylenebilir. Bu tabakann altnda yer alan ve yaklak 37.5 Ohm m zdirence sahip birim ise ok paral ayrm kaya birimini temsil etmektedir. Elektriksel rezistivite testlerinde, inceleme alanndaki kaya profilinin en altnda 101 Ohm-m mertebesinde zdirence sahip salam kaya tabakas tespit edilmitir. Kayma modlnn birinci tabakada 3069 kg/cm2 olmas zeminin salam, ikinci tabakada 10260

8.

kg/cm2 olmas zeminin ok salam olduunu gstermektedir. Sahada ilk 12,55 m ierisindeki ksmnda kesme gerilme makaslamalarna veya yanal basn ayrlklar sonucu doacak olan gerilim ve deformasyonlara kar gsterecei diren iyi seviyede olacaktr. Proje alan Bakanlar Kurulunun 18 Nisan 1996 tarih ve 96/8109 sayl kararyla Trkiye Deprem

9.

Blgeleri Haritas 1. Derecede deprem kua iinde yer almaktadr. Yaplacak olan yaplarda 6 Mart 2007 tarih 26454 sayl resmi gazetede yrrle giren

10.

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakkndaki Ynetmelik esaslarna uyulmaldr. Bu alma mar planna esas jeolojik jeoteknik ett raporu olup, zemin ve temel ett raporu

11.

olarak kullanlamaz.

25

XIV. YARARLANILAN KAYNAKLAR

1. Bayndrlk ve skan Bakanl, Afet leri Genel Mdrl 06.10.2008 gn, 10337 sayl Plana Esas Jeolojik-Jeoteknik ve Mikroblgeleme Ett genelgesi

2. EKERCOLU, Erdal Yaplarn Projelendirilmesinde Mhendislik Jeolojisi, Ankara , 1998

3. ULUSAY, Reat Uygulamal Jeoteknik Bilgiler.

4. KUMBASAR, Vahit., KP,Fazl. Zemin Mekanii Problemleri. stanbul, 1999

5. Tubidat, Odt, Mta; 17 Austos 1999 Glck-Arifiye(Kuzeydou Marmara) Depremleri Sonras Sakarya li ve Ona Bal Yerlekeler in Yerleim Alanlar Aratrma Raporu, Ankara, Kasm 1999

26

EKLER

EK 1 NCELEME ALANI TAPUSU EK 2 YAPILAN ALIMALARIN LOKASYONU

EK 3 SONDAJ LOGLARI

EK 4 LABORATUVAR DENEY RAPORLARI EK 5 JEOFZK IKTILAR EK 6 1/1000 LEKL EM HARTASI EK 7 1/1000 LEKL JEOLOJ HARTASI EK 8 1/1000 LEKL YERLEME UYGUNLUK HARTASI

27