Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

Phn mt: ng hc cht im

A.tm tt l thuyt
I.Vn tc trung bnh

s
vtb =
t

II.Vn tc tc thi
S
vt =
t

III.Gia tc

v v t v 0

a=
=
. a cng hng vi v
t
t t0

-Trong chuyn ng bin i u th gia tc l mt hng

s.
- ln:

a=

-Vn tc tc thi:
-ng i
-To

vt v0
t t0

vt=v0+at
1
2

S=v0t+ at2.
1
2

x=x0+S=x0+v0t+ at2.

-Lin h vn tc, gia tc v ng i:

vt2+v02=2aS
-Ri t do:
Chn trc ox thng ng, chiu dng t trn xung. Gc to
l v tr vt bt u ri.
vt=gt
1
2

x=h= gt2
vt2=2gh
B.Mt s bi ton th d v phng php gii
Bi ton 1.1
Hai t chuyn ng u cng mt lc t A n B, AB=S.
t th nht i na qung ng u vi vn tc v1, na
qung ng sau vi vn tc v2. t th hai i vi vn tc v1
trong na thi gian u v vi vn tc v2 trong na thi gian
cn li.
a)Tnh vtb ca mi t trn c qung ng.
b) Hi t no n B trc v n trc bao nhiu?
c) Khi mt trong hai t n B th t cn li cch B mt
khong bao nhiu?
Gii
a)
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

S
S
=v1.t1t1= 2v .
2
1
S
S
=v2.t2 t2= 2v
2
2
S (v1 + v 2 )
Thi gian i c qung ng l: t=t1+t2= 2v v .
1 2
2v1v 2
S
vtb1= t = v + v .
1
2

+ t 1:

+ t 2:
t
t
v1 + v 2
S
vtb2= = 2
2 = v1 + v 2
t
t
2

b)

S (v1 + v 2 )

+ t 1 i ht AB trong khong thi gian l: tA= 2v v

1 2

2S

+ t 2 i ht AB trong khong thi gian l: tB= v + v .

1
2
S (v1 v 2 ) 2
t B-tA=
<0 chng t tB<tA nn xe
2v1v 2 (v1 + v 2 )

2 n B trc.
c)
+ Trng hp 1: t th 2 n B th t th nht ang trn
na qung ng sau:
S 0=v2.(tA-tB)=

S (v1 v 2 ) 2
; iu kin:
2v1 (v1 + v 2 )

S
2

S0< v2<3v1.
+ Trng hp 2: t th 2 n B th t th nht ang trn
na qung ng u:
S (v 2 v1 )

S 0=vtb1(tB-tA)= v + v ; iu kin:
1
2
S
2

S0> v2>3v1.
+ Trng hp 3:

S0=

S
2

khi v2=3v1.

Bi ton 1.2:
Mt chic xe chy ln i vi vn tc 40km/h ri chy xung
dc vi vn tc 60 km/h. Tnh vn tc trung bnh cho ton b
ng i.
Gii:
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

S+S
2S
=
Ta c vtb= t1 + t 2 S + S . Thay s: vtb=48 km/h.
v1 v 2

Bi ton 1.3:
Mt ngi chy c bao xa trong 16s, nu th vn tc - thi
gian ca anh ta c trnh by nh hnh 1
Gii:
Qung ng S c s o bng s o din tch ca hnh a
gic gii hn bi ng biu din v, trc Ot, ng tung Ov v
ng honh t=16. m cc trn th th din tch a
gic l 25 . Vy S=25.4=100m.
v(m/s)
8
4

0
2
14 16

10

12

Hnh 1

Bi ton 1.4:
Mt ht c vn tc 18m/s v sau 2,4 s n c vn tc 30m/s
theo chiu ngc li.
a)Gia tc trung bnh ca ht trong khong thi gian 2,4s l
bao nhiu?
b) V th v theo t v ch ra cch tm tc trung bnh
trn th.
Gii:
a)
a=

v 2 v1 30 18
=
=-20m/s
t 2 t1
2,4

b)
Biu thc v theo t c dng nh hnh 2.
v(m/s)
v=v0+at=18-20t.
v=0 lc t=0,9s.
18
A
Trn th biu din v theo t th qung ng S1 vt i dc
t 0 n 0,9s c gi tr bng din tch hnh
0.9 tam gic
2,4 OAB
v qung ng S2 vt i c t 0,9s 0n B2,4s-bng
D din
tch hnh tam gic BCD.
t(s)
1
2

S1= (OAxOB)=0,5(18.0,9)=8,1m
-30 - 2009
Dy bi dng- Nm hc 2008

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

S2=0,5(DCxBD)=0,5[30(2,4-0,9)]=22,5m.
Qung ng i c t 0 n 2,4s l
S=S1+S2=8,1+22,5=30,6m.
S

30,6

Tc trung bnh l: vtb= t = 2,4 =12,75m/s.

Bi ton 1.5:
Mt vt c gia tc khng i l +3,2m/s 2. Ti mt thi im
no vn tc ca n l +9,6m/s. Hi vn tc ca n ti thi
im:
a)Sm hn thi im trn l 2,5s.
b)Mun hn thi im trn 2,5s
l bao nhiu?
Gii:
a) v=v0+at=v0+3,2t
9,6
=v0+3,2t
(1)
v=v0+ 3,2(t-2,5)
(2)
Tr v vi v ca (2) cho (1) ta c:
v-=9,63,2.2.5=1,6m /s.
b) v+=v0+3,2(t+2,5)
(3).
Tr
v
vi
v
ca
(3)
cho
(1)
ta
c:
v+=9,6+3,2.2,5=17,6m/s.
Bi ton 1.6:
Mt ngi ng sn ga nhn on tu chuyn bnh nhanh
dn u. Toa (1) i qua trc mt ngi y trong t(s). Hi toa
th n i qua trc mt ngi y trong bao lu?
p dng bng s:t=6, n=7.
Gii:
Gi chiu di mi toa tu l l. Theo bi ra ta c:
l
nl

1 2
at
2
1
= at2
2

(1)
(2) vi t l thi gian on tu i ht qua tr-

c mt ngi y.
T (1) v (2) suy ra t=t n .
1
2

Tng t: (n-1)l= at2

(3)

(4) vi t l thi gian (n-1) toa tu i

ht qua trc mt ngi y.

Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

Do , thi gian toa th n i qua l:
t=t-t=( n n 1) t.
Bi ton 1.7.( thi chuyn LS)
Cu 1(2,5 im): Mt ngi ng ti im M cch mt con
ng thng mt khong h=50m ch t; khi thy t
cn cch mnh mt khong a= 200m th ngi y bt u
chy ra ng gp t (hnh 1). Bit t chy vi vn tc
v1= 36km/gi. Hi:
a) Ngi y phi chy theo hng no gp ng t?
Bit rng ngi chy vi vn tc v2=10,8 km/gi.
b) Ngi phi chy vi vn tc nh nht bng bao nhiu
c th gp c t?
H
a

M h

a
Hnh 1

Cu1 (2,0 im)

Hnh 1
a) Mun gp ng t ti B th thi gian
ngi chy t M ti B phi bng thi gian t
chy t A ti B:

MB AB
=
.
v2
v1

(1)...................................................................(0,5im)
MB
AB
=
. (2)
sin sin
h v1
h
Vi sin = . T (1) v (2) ta rt ra sin = . =0,833 =56030
a v2
a
hoc

Trong tam gic AMB c:

=123030...........................................................................................
..........(0,5im)
b) c th gp c t th phi c

MB AB

v2
v1

.........................................(0,5im)
h
v2min= .
a

v1=2,5m/s...................................................................................
(0,5im)

II - Cc bi ton v chuyn ng tng i

Bi 2.1 (4.16*-GTVL10T1)
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

Hai chic tu chuyn ng vi cng vn tc u v hng n
O theo qu o l nhng ng thng hp vi nhau gc
=600. Xc nh khong cch nh nht gia cc tu. Cho bit
ban u chng cch O nhng khong l1=20km v l2=30 km.
Gii
Gia s khoang cach nho nht gia 2 tu khi chung a i c thi gian la t.
Vy AO=20-vt, BO = 30 vt, y2= AO2+BO2-2AO.BO.cos60
Hm y2 t cc tiu ti (-b/a ; - /a). Vy (y2)Min=75 hay
yMin=5 3 (km)
Bi 2.2 (4.20*GTVL10T1)
Hai tu A v B ban u cch nhau mt khongA l. Chng
chuyn ng thng u cng mt lc vi cc vn tc c
l
ln ln lt l v1 v v2.
Tu A chuyn ng theo hng AC to vi AB mt gc nh
hnh v.
H c tu A.
a)Hi tu B phi i theo hng no c th gp
Sau bao lu k t lc chng cc v tr A Bv B th 2 tu
gp nhau?
b)Mun 2 tu gp nhau H (xem hnh)th cc ln vn
C
tc v1 v v2 phi tho mn iu kin g?
Gii
A
a) gp c tu A th tu B phi i theo hng hp vi AB

=( v 2 , BA ).
mt gc nh hnh v:
l
Gi s 2 tu gp nhau C. Gi t l thi gian 2 tu i
gp nhau.
Theo nh l hm s sin ta c:
H
v2t
vt
v
= 1 sin = 1 sin
sin sin
v2

Theo nh l hm s cos ta c:
AC2=BC2+AB2-2BC.AB.cos
v BC2=AC2+AB2-2AC.AB.cos
Tc l
v12t2=v22t2+l2-2.v2.t.l.cos
v
v22t2=v12t2+l2-2.v1.t.l.cos

C
(1)
(2)

T (1) v (2) ta c t= v cos + v cos .

1
2
HB

v2

b) 2 tu gp nhau ti H tc l tan = HA = v
1
III- Cng thc cng vn tc

Bi 3.1
M chy. Nu
Mt ngi mun cho thuyn qua sng c dng nc
ngi y cho thuyn theo hng t v tr A sang v tr B (AB
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

A
Hnh 3.1

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

vi dng sng, hnh3.1) th sau thi gian t1=10min thuyn s
ti v tr C cch B mt khong s=120m. Nu ngi y cho
thuyn v hng ngc dng th sau thi gian t2=12,5 min
thuyn s ti ng v tr B. Coi vn tc ca thuyn i vi
dng nc khng i. Tnh:
a) B rng l ca con sng.
b) Vn tc v ca thuyn i vi dng nc.
c) Vn tc u ca dng nc i vi b.
d) Gc
Gii:
B
B
s
C

A
A
Hnh 3.1.b
Hnh 3.1.a
- Thuyn
tham gia ng thi 2 chuyn ng: chuyn ng

cng vi dng ncc vi vn tc u v chuyn ng so vi dng n

c vi vn tc v . Chuyn ng tng hp chnh l chuyn
ng ca thuyn i vi b sng
vi vn tc:

V =v +u
a) Trng hp 1 ng vi hnh 3.1.a; trng hp 2 ng vi hnh
3.1.b:
Theo cc hnh v ta c cc phng trnh sau:
s=ut1; l=vt1; u=vsin ; l=(vcos )t2.
T 4 phng trnh trn ta tnh c
a)l=200m; b) v=0,33m/s; c) u=0,2m/s; d) =36052
Bi 3.2
Ngi ta cho mt con thuyn qua sng theo hng vung gc
vi b vi vn tc 7,2km/h. Nc chy em con thuyn v
pha xui dng mt on 150m. Tm:
a) Vn tc ca dng nc i vi b sng.
b) Thi gian cn thuyn qua c sng. Cho bit chiu
rng ca dng sng bng l=0,5km .
Gii: Ta c v=7,2km/h=2m/s.
l
v

500
=250s.
2
s 150
Vn tc ca dng nc i vi b l: u= t = 250 =0,6m/s.
1

Thi gian cn thit qua sng l t1= =

Bi 3.3

Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

Mt xe du lch ang chy theo hng ng-Ty vi vn tc
v1=40km/h; ngi li xe cm thy gi thi theo hng Bc-Nam
vi vn tc 40km/h.
1) Xc nh vn tc v hng gi.
2) Sau xe i hng, chy theo hng Ty-Bc nhng ngi
li xe vn cm thy gi vn gi nguyn hng nh trc. Hi khi
vn tc ca xe bng bao nhiu v ngi li xe cm thy gi
c vn tc l bao nhiu? cho bit gi khng i hng v vn
tc.
Gii:
v

450
B

450

N
1) Vn tc ca xe so vi t vxd=40km/h. Vn tc ca t so

vi xe v dx =- v xd . vn tc ca gi so vi xe vgx=40km/h v v xd v gx ;

Ta c v gx = v gd + v dx , v gin vect nh hnh v. V vxd=vgx

nn gi c hng Ty-Nam v c vn tc vgd=40 2 km/h.

2) Khi xe chuyn hng m gi khng chuyn hng th v xd ' v gd ,

vi v xd ' l vn tc mi ca xe i vi t. Ta cng c v dx ' v gd .

Theo bi ra v' gx gi nguyn hng c, ngha l v' gx hp vi v gd mt

gc 450 nh hnh trn y. Theo hnh ny ta c: v' gx = v gd +

v dx ' ; t suy ra vgx=vgd 2 =80km/h v vdx=vxd=vgd=40 2

km/h: xe chy vi tc 40 2 km/h v ngi li xe cm thy
gi coa vn tc 80km/h.
IV - Chuyn ng ri t do
IV.I-Tnh thi gian ri, qung ng ri v vn tc ri
Phng php
- Thng chn chiu dng hng xung
- p dng cc cng thc:
1
2

s= gt2 ;

v=gt ; v2=2gs

Bi tp 4.1.1. Mt vt c bung ri t do ti ni c
g=9,8m/s2.
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

a) Tnh qung ng vt ri c trong 3 s v trong giy
th 3.
b) Lp biu thc qung ng vt ri trong n giy v trong
giy th n.
Gii:
a)
b)Qung ng vt ri trong n giy v trong giy th n:
1
2

1
n2
g;
sn-1= g(n-1)2
2
2
g
(2n 1)
Suy ra sn=sn-sn-1= [n2-(n-1)2]=
g.
2
2

sn= gn2=

Bi tp 4.1.2 Mt vt ri t do ti ni c g=10m/s 2. Thi

gian ri l 10s. Hy tnh:
a) Thi gian ri mt mt u tin.
b) Thi gian ri mt mt cui cng
Gii:
1
2

a) Qung ng ri trong thi gian t: s= gt2. Suy ra s1=1m

th t1=

2
=0,45s.
g

b) Thi gian ri (s-1) mt cui cng l:

1
2

s=s-1= gt2 t ' =

2( s 1)
g

Thi gian ri mt cui cng:

t=t-t=10- 10 2

1
=0,01s.
5

Bi tp 4.1.3: Vt A t trn mt phng nghing ca mt

ci nm nh hnh v. Hi phi truyn cho nm mt gia tc bao
nhiu theo phng nm ngang vt A ri xung di theo phng thng ng?
Bi tp 4.1.4. Mt bn cu c bn knh R trt u theo mt
ng nm ngang. Mt qu cu nh cch mt phng ngang
mt khong bng R. Ngay khi nh bn cu i qua qu cu
nh th n c bung ri t do.
Tm vn tc nh nht ca bn cu n khng cn tr
chuyn ng ri t do ca qu cu nh. Cho R=40cm.
Gii
Bi 4.1.3.
1
2

Trong khong thi gian t nm di: s= at2.

Khong trng to ra pha di vt: h=s.tan .
h
1
Qung ng ri ca vt trong khong thi gian t l: s= gt2.
2

Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

Ta phi c: h > s suy ra a

g
tan

Bi 4.1.4
Gi v l vn tc trt ca bn cu
Qung dng dch chuyn ca bn cu trong thi gian t l :
s1= vt.
1
2

Trong thi gian , vt ri dc l: s2= gt2.

qu cu khng b vng vo bn cu th: s1> s2
hay s1> OA 2 OB 2
s21>OA2-OB2
(1)
Vi OA=R, OB=OA-AB=(R-s2)
(1) s21> R2-(R-s2)2
S
s21> 2Rs2-s22
s12+s22-2Rs2>0
(s12-2Rs2)+s12> 0
(2)
2
(2) lun ng ta phi c (s1 -2Rs2)> 0
s12> 2Rs2

A
B

C
R

1
v2t2 > 2R gt2
2
v Rg .

Vy, vt ri t do m khng b cn tr bi bn cu th
vn tc nh nht ca bn cu l vmin= Rg
IV.2.Lin h gia qung ng, thi gian, vn tc ca 2
vt ri t do
Phng php
-p dng cc cng thc v s ri t do cho mi vt v suy ra
s lin h v i lng cn xc nh.
Nu gc thi gian khng trng vi lc bung vt, phng trnh
1
2

qung ng ri l: s= (t-t0)2
-C th coi mt vt l h quy chiu v nghin cu cu
chuyn ng tng i ca vt kia.

Ta lun c: a 21 = g g = 0 .
Hai vt ri t do lun chuyn ng thng u i vi nhau.
Bi tp 4.2.1 Hai git nc ri t cng mt v tr, git np sau
git kia o,5s.
a)Tnh khong cch gia 2 git nc sau khi git trc ri c0,5s, 1s, 1,5s.
Hai git nc ri ti t cch nhau mt khong thi gian bao
nhiu? (g=10m/s2)
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

10

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

Gii
Chn gc thi gian lc git th nht ri.
1
2

1
2

Cc qung ng ri: s1= gt2; s2= g(t-0,5)2.

g
4

a) Khong cch d=s1-s2= (2t-0,5).

b) Thi gian ri bng nhau nn thi dim chm t cch
nhau 0,5s.
IV.3 Chuyn ng ca vt c nm thng ng hng
xung
Phng php

- Chuyn ng c: *gia tc: a = g

*vn tc u: v0 cng hng vi a

Chuyn ng nhanh dn u.
Phng trnh:
s=

1 2
gt + v0t
2

( Chiu dng hng xung )

Ni dung bi ton c gii quyt bng cch
*Thit lp cc phng trnh v thc hin tnh ton theo
bi.
* Xt chuyn ng tng i nu c nhiu vt chuyn
ng
4.3.1. mt tng thp cch mt t 45m, mt ngi th ri
mt vt. Mt giy sau, ngi nm vt th hai xung theo
hng thng ng. Hai vt chm t cng lc. Tnh vn tc
nm vt th hai (g = 10m/s2).
Gii
Ta c cc phng trnh chuyn ng:
1
2
1
S2= g(t-1)2+v02(t-1)
2

S1= gt2 =5t2

Vi S1=45m suy ra t=

(1)
(2)
2 S1
=3s.
g

V S1=S2 nn ta dc v02=12,5m/s.
Bi tp 4.3.2
Phi nm mt vt theo phng thng ng t cao
h=40m vi vn tc v0 bng bao nhiu n ri ti mt t:
a) Trc 1s so vi trng hp ri t do.
b) Sau 1s so vi trng hp rt t do.
Ly g=10m/s 2.
Gii
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

11

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

Chn trc to Ox hng xung di
Cc phng trnh ng i:
1 2
gt (ri t do)
2
1
S= gt2 +v0t
2

S=

(1)
(2)

a) Theo bi ra S=S=h suy ra t<t nn v0>0: phi nm hng

xung.
Khi chm t t=

2h
= 8 . Vi t-t=1, Thay vo (2) ta c
g

v0=12,7m.
c) t>t nn v0<0: phi nm vt thng ng ln trn.
Vi t= 8 v t-t=1, thay vo (2) ta c v0=-8,7m/s
Bi tp 4.3.3
Mt vt c bung ri t do t cao h. Mt giy sau, cng
ti , mt vt khc c nm thng ng xung di vi vn
tc v0. hai vt chm t cng mt lc. Tnh h theo v0 v g.
Gii
Cc phng trnh ng i:
1
2
1
S2= g(t-1)2+v0(t-1)
2

S1= gt2 =5t2

(1)
(2)
2v 0 g

Hai vt chm t khi S1=S2 suy ra t= 2(v g ) .

0
1

g 2v 0 g

cao h= gt2 = 8 ( v g ) .
2
A
0
Bi tp 4.3.4
T 3 im A, B, C trn mt vng trn, ngi ta ng thi th
ri 3 vt. Vt th nht ri theo phng thng
ng AM qua
B
tm vng trn, vt th hai theo dy BM, vt th 3 theo dy
CM. Hi vt no ti m trc tin, nu b qua ma
C st?
Gii
Qung ng i v gia tc ca vt th nht: S1=2R, a1=g.
Qung ng i v gia tc ca vt th hai: S2=2Rcos(AMB),
a2=gcos(AMB).
Qung ng i v gia tc ca vt th ba: S3=2Rcos(AMC),
M
a3=gcos(AMC).
p dng phng trnh ng i ca chuyn ng bin i
u ta suy ra thi gian ri ca mi vt u bng t=

Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

4R
.
g

12

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

V - Cc nh lut Niu-tn v cc lc c hc
V.1 Lc n hi, nh lut I Niu tn
V.1.1 Tnh cng ca l xo
Mt l xo khi lng nh khng ng k, c treo vo im c
nh O c di t nhin OA =l0. Treo mt vt khi lng
m1=100g vo l xo th dn ca n l l1=31cm. Treo thm
mt vt khi lng m2=100g th di ca n l l2=32cm.
Tnh cng K v di t nhin l0 ca l xo. Ly
g=10m/s2.
V.1.2 Hai l xo mc song song
I-Hai l xo khi lng khng ng k, cng ln lt l k1=
100N/m v k2=150N/m c cng di t nhin l0=20cm, c
treo thng ng nh hnh v. u di 2 l xo ni vi mt vt
khi lng m=1kg. Ly g=10m/s 2. Tnh chiu di cc l xo khi
vt cn bng.
II- Hai l xo L1 v L2 c cng di t nhin. Khi treo vt
nng m vo l xo l1 th n dn ra l1=1cm v treo vt nng
y vo L2 th n dn ra l2=2cm. Ni 2 l xo bng c 2 u
chng lun c cng di ri treo vt nng m ni trn
vo th 2 l xo cng dn ra l bng bao nhiu?

Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

13

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

L1

k1

k1

k2

L2

k2

V.1.3
Vt
nm gia 2
l xo
Hai l xo L1 v
L2 cng ln
lt l k1 v k2
c mc vo
mt qu cu
khi
lng
m=50g (xem
hnh).
Cho
bit
t
s

k1 3
=
v 2 l xo u trng thi t nhin. Nu dng mt lc
k2 2

5N thf c th y qu cu theo phng ngang i mt on

1cm. Tnh cng k1 v k2 ca 2 l xo.
V.1.4 Tm cng ca l xo tng ng h l xo
ghp.
I - H 2 l xo c ghp theo mt trong 2 cch sau. Tm
k1
cng ca l xo tng ng.
II - Mt h thng gm 2 l xo c gn
k1 vo vt, c c nh
mt u nh hnh v. Tm cng ca l xo tng ng,
m
t suy ra trng hp tng qut cho h l xo mc ni tip
v ghp song song.
k
V.1.5 Mt l xo nh c treo thng ng, 2cng k v
k2
di t nhin l0.
1)Tnh cng k ca na l xo y (l0/2).
m
14
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

2)Treo 2 vt nng cng khi lng m vo im cui B v
im chnh gia C ca l xo th chiu di l ca l xo l bao
nhiu?
V.1.6Chng minh rng cng ca l xo t l nghch
vi chiu di ca n
L xo c cu to ng u, c di t nhin l0 v h s
n hi k0. Khi chu tc dng ca mt lc F th dn ra mt
l0

on l0. Mi n v chiu di ca n dn ra mt on l .
0
Ta c:
k0 l0=F
Mt on l xo y c chiu di l1 th khi y b dn mt
l0

dn l1=l1 l .
0
l0

Do ta c k1 l1 =k1l1 l =F.
0
Tng t cho on l xo c chiu di l2:
l0

k2 l2=k2l2 l = F.
0
So snh cc ng thc trn ta c:
l0

Suy ra

l0

k0 l0= k1l1 l =k2l2 l

0
0
k0l0=k1l1=k2l2.

k1

l2

Nh vy ta chng minh c l k = l
2
1
V.2 - Lc ma st. nh lut II Niu tn
V.2.1 Chuyn ng ca vt trn mt phng nghing
Mt vt c t trn mt mt phng nghing hp vi mt
phng nm ngang mt gc =40. Hi:
a) Gii hn ca h s ma st gia vt v mt phng
nghing vt c th trt xung c trn mt phng
nghing .
b) Nu h s ma st bng 0,03 th gia tc ca vt bng
bao nhiu? Khi mun vt trt ht qung ng
s=100m, vt phi mt thi gian bao lu?
c) Trong iu kin cu hi (b), vn tc ca vt cui
qung ng 100m l bao nhiu?
Gii tm tt:
a) F=mgsin -kPcos >0 hay k<tan
F
=g(sin -kcos )=0,39 m/s2.
m
2s
t=
=22,7 (s).
a

b) a=

Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

15

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

y
x

m2
c) Vn
tc
vt

cui
v=at=0,39.22,7=8,85m/s.

qung

ng

m1
100m:

V.2.2- Chuyn ng ca vt khi phng ca lc khng

trng phng chuyn ng
I - Vt khi lng m=1kg c ko chuyn ng ngang bi lc

0
F hp gc =30 vi phng ngang, ln F=2N. Bit sau khi
chuyn ng c 2s, vt i c qung ng 1,66m. Cho
g=10m/s2.
a)Tnh h s ma st trt k gia vt v sn.

b)Tnh li k nu vi lc F ni trn, vt chuyn ng thng

u.
Lc gii
a)
Fcos -k(mg-Fsin )=ma (1)
Trong a=

2s
=0,83 (m/s2).
t2

T (1) suy ra k=0,1

b)
Gia tc chuyn ng a=0 ta c k=0,19.
II - Cho h nh hnh v: m1=1kg, m2=2kg, k1=k2=0,1, F=6N,
=300, g=10m/s 2.
Tnh gia tc chuyn ng v lc cng ca dy.
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

16

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

VI - Chuyn ng trn u- L xo
VI.1(H C 99-00)
1)Mt l xo R c di t nhin l0=24,3 cm v cng
k=100N/m, c u O gn vi mt thanh cng, nm ngang
T(Xem hnh v), u kia c gn mt vt nh A, khi lng
m=100g. Thanh T xuyn
A, v A c th trt
y qua tm vt y
khng ma st theo T. Cho bit gia tc ri t do l g=10m/s 2.
Cho thanh T quay u quanh trc thng ng Oy, vi vn
tc gc =10rad/s. Tnh di ca R. Xc nh phng,
chiu v cng ca lc R
do RAtc dng vo Rim
A O.
R B
2)Gn thm vo A mt
l
xo
R
ging
ht
R,
v
cng
mang
O
O
vt B, ging nh vt A. T
Cho h quay quanh TOy cng vi vn tc
=10rad/s. Tnh di ca l xo R, R v lc tc dng vo
O.
VI.2 (H KTQD 99-00)
Mt a phng trn c bn knh R=10cm, nm ngang, quay
u quanh mt trc thng ng i qua tm ca a.
1)Nu c mi giy a quay c 1,5 vng th vn tc di
ca mt im mp a l bao nhiu?
2)Trn mt a c t mt vt kch thc nh, h s ma st
gia vt v a l k=0,1. Hi vi nhng gi tr no ca vn
tc gc ca a th vt t trn a d v tr no
cng khng b trt ra pha ngoi a. Cho gia tc trng trng l g=10m/s 2.
3)Treo mt con lc n vo u thanh AB cm thng
ng trn mt a, u B cm vo a ti im cch
tm quay R/2. Cho AB=2R.
a) CMR khi a quay u th phng dy treo hp vi phng
A
thng ng mt gc nm trong mt phng cha AB v
trc quay.
b)Bit chiu di con lc l l=R, tm vn tc gc ca a
quay =300.
VI.3 (H Dc HN-99-00)
m
1)Mt qu cu khi lng m c gn vo u ca mt
B si
dy, m u kia ca dy c buc vo u mt thanh
thng ng t c nh trn mt bn quay nm
ngang.Bn s quay vi vn tc gc bng bao nhiu, nu dy
to vi phng vung gc ca mt bn mt gc =450
Bit rng dy l = 6cm v khong cch t thanh thng
ng n trc quay l r=10cm.
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

17

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

2)Mt qu cu khi lng m, treo trn mt dy di l. Qu cu
quay u trn mt vng trn nm ngang (con lc cnic).
Dy to mt gc vi phng thng ng. Hy tnh thi gian
qu cu quay c mt vng.
VI.4 (H HH-HP 99-00)
V tinh a tnh dng trong thng tin lin lc l v tinh ng
yn so vi mt t v trong mt phng xch o. Bit
bn knh Qu t R=6370 km, khi lng qu t
M=6.1024kg, hng s hp dn G=6,67.10-11(N.m2/kg2)
a)Tnh cao ca v tinh so vi mt t.
b)Tnh vn tc di ca v tinh trn qu o ca n i vi h
quy chiu l tm Qu t.
c)Gi s ng thng ni v tinh v tm Qu t i qua
kinh s 0. Hi nhng vng no nm trn xch o trong
khong kinh no nhn c tn hiu ca v tinh nu v
tinh pht sng cc ngn (Cho cos81020 0,15055).

Gii:
Bi 8
1)Goi l l di l xo th lc hng tm tc dng vo vt A
trong chuyn ng trn l: fht=maht=m 2l
Lc ny chnh bng lc n hi ca l xo: fh=k l=k(l-l0)
Do , m 2l=k(l-l0). Thay s vo tm c l=27 cm.
Lc f do l xo R tc dng vo im O cng chnh l lc hng
tm fht (hoc lc fh) trn v hng t O n vt A.
2)K hiu l1 l di ca l xo R, l2 l c di ca l xo R,
lp lun tng t nh cu 1 ta c 2 phng trnh:
Xt vt B:
m(l 1+l2) 2=k(l2-l0)
(1)
i vi vt A:
ml1 2=k(l1-l0)-k(l2-l0)=k(l1-l2) (2)
Thay s v gii (1) v (2) ta c l1=34,2 cm, v l2= 30,8 cm.
Lc tc dng vo O chnh l lc dn hi ca l xo R:
f= k(l1-l0) =9,9 (N).
Bi 9
1) =2 n = 3 rad/s
v= R=30 cm/s
A
2)Lc ma st ngh c tr s ln nht fms=kmg
Lc qun tnh li tm tc dng ln vt t trn mt a
c gi tr ln nht khi vt mp a: Flt max=m 2R
vt khng trt ra khi a phi c Flt max fms m 2R
kmg
2

kg
= 10
R

Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

B
18

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

3)
a)Vt m chu tc dng ca trnh lc P, lc cng T, lc li tm
(c gi i qua trc quay). Mun m nm cn bng (xt trong
h quy chiu gn vi a) th cc lc P, Flt, T phi ng
phng, ngha l M nm trong mt phng cha trc quay v
thanh AB, khi dy treo AM hp vi phng thng ng AB
mt gc .
b)T hnh v ta c: Flt=Ptg , suy ra
m 2 (OB+lsin )=mgtg

g
R 3

7,6rad/s.

Bi 10

1)p dng nh lut II Newton, T + P = ma

Hoc da vo hnh v cc vect lc: m 2R=P.tg =mgtg ,
vi R=lsin +r
T , =

gtg
=8,3 rad/s
r + l sin

2)Lp lun v tnh ton nh cu 1, ta c

m 2(lsin )=P.tg =mgtg , 2=

g
l cos

Thi gian qu cu quay c mt vng l

2 2
=

l cos = 2

T=

h
g

Cng thc ny tng ng vi cng thc biu din chu k ca

con lc n c cng chiu di h.
Bi 11
Mun mt v tinh trong mt phng xch o v ng yn
so vi mt t, n phi chuyn ng trn xung quang Qu
t cng chiu v cng vn tc gc nh Tri t quay xung
quanh trc ca n vi chu k T=24h.
Gi vn tc di ca v tinh trn qu o l v, cao ca n
so vi mt t l h. V chuyn ng trn nn v tinh c gia
tc hng tm bng:
mv 2
F ht=
, lc ny chnh l lc hp dn ca Tri t
(h + R)

i vi v tinh
GmM
mv 2
Fhd= (h + R) 2 . T hai biu thc trn suy ra
=
(h + R)
GmM
(h + R) 2

Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

19

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

V v=(h+R)
T=24h ta c
h+R= 3

( h + R) 2 2
GM
2
=

2
(h + R)
(h + R ) . Ch rng
= T , vi

GM 3 GM .T 2
=42322.103(m)=42322km
=
2
2

Vy, cao ca v tinh so vi mt t l

6370=35952 km
b)Ta c:

2 (h + R )
tinh
v=(h+R) =
=3,1.103m/s hay v=3,1
km/s
T

h=42322V

c)i vi sng cc ngn, ta c th xem nh sng truyn

h thng
t v tinh xung mt t. T hnh v ta thy vng nm gia
kinh tuyn i qua A v B s nhn c tn hiu t v
00 tinh. Ta
thy ngay:
A
cos =

R
=0,1505. T =81020. B
R+h

R
Nh vy, vng nhn c tn hiu t v tinh nm trong khong
O
gia 2 kinh 81020 v 278040
Bi tp 12 (H NT 98-99)
1)Mt xe c khi lng m=1600kg chyn ng trn mt ng
trn phng, c bn knh R=200m vi mt tc khng i
72 km/h. Hi gi tr ca h s ma st gia lp xe v mt ng t nht phi bng bao nhiu xe khng trt?
2)Nu mt ng nghing gc (so vi ng nm ngang v
mt nghing hng v tm ng cong), xe vn i vi tc
trn m khng cn ti lc ma st th gc bng bao
nhiu? Cho bit g=9,8 m/s2.
Bi tp 13 (H TSNT 98-99)
Mt vt nh A bt u trt t nh ca mt mt cu bn
knh R=90 cm xung di; khng vn tc ban u, khng ma
st. Tnh vn tc ca vt A ti v tr vt bt u tch khi
mt cu. Cho gia tc trng trng g=10m/s2.

c nng
A-Tm tt mt s khi nim v cng thc
1- Cng
a- Cng c hc
b- Cng ca trng lc
c- Cng ca lc n hi
2- Cng sut
3- nh lut bo ton cng
4- Nng lng
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

20

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

5- Th nng
6- ng nng
7- nh lut bo ton v chuyn ho nng lng
B-Cc bi tp v cng v cng sut
Bi tp 14
ct cnh, mt my bay cn c vn tc l 360 km/h v phi
chy trn mt on ng bng di 600m. Tm cng sut ti
thiu ca ng c my bay ct cnh c. Cho bit
khi lng ca my bay l 2 tn, lc cn chuyn ng t l vi
lc nn vung gc ca my bay ln mt ng bng, h s
cn ny bng 0,2 v chuyn ng ca my bay trn ng
bng l nhanh dn u.
Gii:

Theo nh lut II N ta c: F + Fc = ma F-kmg=ma

v2
V l chuyn ng nhanh dn u nn a=
2S
2
v
T ta c F=m( + kg )
2S

Cng sut ti thiu ca ng c l

N=F.v=m(

v2
+ kg ).v=2.106W=2000kW.
2S

Bi tp 15
Mt xe t chuyn ng ln dc vi mt vn tc khng i
v1=3/s, xung dc vi vn tc 7m/s ri i trn mt ng nm
ngang vi vn tc v0. Tm v0 bit rng trong c 3 trng hp,
cng sut ca t l nh nhau v lc ko khng ph thuc vo
vn tc ca n. Coi dc l thoai thoi.
Gii:
Gi F1, F2, F0 l lc lm t chuyn ng vi vn tc v1, v2, v3
th theo nh ngha v cng sut ta c:
F1v1=F2v2=F3v3.
Chn h quy chiu gn vi mt ng, chiu dng l chiu
chuyn ng. ta c:
F1=kmgcos +mg sin
F2=kmgcos -mgsin
F0=kmg
V cng sut trong 3 trng hp u nh nhau nn:
(kmgcos +mg sin )v1=kmgv0
(1)
(kmgcos -mg sin ) v2=kmgv0
(2)
Rt gn v gii h phng trnh (1) v (2) ta c v0=2cos

v1v 2
. Dc thoi, coi cos =1. v0=4,2 m/s
v1 + v 2

Bi tp 16
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

21

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

Mt tn la mang ng c bay thng ng t mt t ln
ti cao h=40km v t vn tc v=1,4 km/s. Cho bit khi
lng ca tn la l m=500kg v sc cn ca khng kh l
khng ng k. Hy tm:
b- Cng do ng c tn la sn ra.
c- ng nng v th nng ca tn la cao
ny.
Coi chuyn ng ca tn la l nhanh dn u v chuyn
ng khng c vn
tc ban u.
Gii:
a) Gi F l lc y ng c, ta c A=Fh
v2
(chn HT trng qu o chuyn
2h
ng,chiu dng hng ln) F=mg+ma
1
v2
Vy A=(mg+m )h=mgh+ mv2 =686.106 (J)=686kJ
2
2h

Nhng F-mg =ma v a=

b) Ta thy cng ca lc y tn la bng tng ca ng

nng v th nng.
Bi tp 17
Ngi ta ko mt kin hng c khi lng l m=100kg trt trn
mt on ng di S=49,6 m trn mt phng nm ngang.
Bit lc ko hp vi mt phng nm ngang mt gc =310
v h s ma st k=0,33, hy tm cng ca lc ko.
Gii:
Ta c A=F1.S.
Chn chiu dng l chiu chuyn ng ta c F1=kN = k(PF2) (V vt coi l chuyn ng thng u), nhng F2=F1tg .
Vy F1=kP-kF1tg hay F1=

O
kP
kP
v A= 1 + ktg S=13500 (J).
1 + ktg

nh lut bo ton c nng

Bi tp 18
Mt thanh nh, di l1+l2 c th quay t do quanh mt trc
nm ngang O. Ti cc u ca thanh c gn cc vt nng,
khi lng tng ng l m1 v m2. Tnh vn tc ca vt m2 ti v
l1
l2
tr thp nht khi thanh quay t do t v tr nm
ngang n
m1
O
v tr thng ng.
Li gii
m2
Chn cc v tr 1 v 2 l cc v tr tng ng vi thi im
thanh nm ngang v thng ng.
Chn gc th nng ti v tr thp nht ca m2 (khi thanh
thng ng)
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

22

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

Theo nh lut bo ton c nng ta c W1=W2 hay:
m1v 21 m2 v 22
+
gl2(m1+m2)=m1g(l1+l2)+
(1)
2
2
v1 v 2
ng thi = l = l
(2)
1
2

T (1) v (2) ta c v2=

2 g (m2 l 2 m1l1 )
m2 l 22 + m1l12

Bi tp 19
Mt vt khi lng m trt khng ma st t nh mt mt cu
xung di. Hi t khong cch h no (tnh t nh mt
cu) vt bt u ri khi mt cu? Cho bn knh mt cu
R=90 cm.
Gii
Vt bt u ri khi mt bn cu khi lc nn vt ln mt
cu (hay phn lc m mt cu tc dng ln vt) bng khng.
mv 2
mv 2
N=mgcos Ta c -N+Pn=
=0 m
v =Rgcos
2

(1)

R mg h = mv
Mt khc theo nh lut bo ton c nng ta c:

(2)
T (1) vg (2) ta c h =

R cos R ( R h)
R
=
h = =30 cm
2
2R
3

Bi tp 20
Mt l xo c cng k=100N/m v vt nng khi lng
m=100 g c ni vi nhau nh hnh v. Lc vt O l xo cha
bin dng. Ko l xo sao cho vt n A vi OA=10cm ri
truyn cho vt vn tc v0=2m/s. Tnh vn tc sau vt
qua O.
Gii
Hng dn: WO=WA
Chn gc th nng n hi ti v trk cn bng ta c
m
1 2 1 2
1
mv = mv 0 + kx 2 . T v=3,74 m/s.
O
2
2
2
A
Bi tp 21
Mt qu cu khi lng m=100g treo vo l xo c cng
k=100N/m. Ly g=10m/s2.
a)Tnh dn ca l xo khi vo tr cn bng.
k
b)Ko vt theo phng thng ng xung di mt khong
x=2cm ri th khng vn tc ban u. Tnh vn tc ca vt
khi qua v tr cn bng.
m
23
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

Gii
a) dn l =

mg
=1cm.
k

b) Ta c/m c rng, nu chn gc th nng n hi v

th nng trng trng ti v tr cn bng th th nng
ca h vt-l xo ti v tr bt k ch l th nng ca
1
2

l xo W= kx2, x l bin dng so vi mc m ta chn

lm gc th nng.
-Ti VTCB: mg=kx0
Th nng ca l xo ti A v ti O:
1
2

1
2

1
kx2+kxx0.
2
1
Vi gc th nng ti O nn Wto=0. Vy Wt1= kx2+kxx0.
2

Wt1= k(x0+x)2, Wt0= kx02

Wt1-Wt0=

-Th nng trng lc ca qu cu ti A l Wt2=mg(-x)

Th nng ca h (vt +l xo) ti A l Wt1+Wt2=

1
2

1
2

kx2+kxx0-mgx= kx2.
Vy,

1
1
k
kx2= mv2 v= x =0,63m/s.
2
2
m

Bi tp 22
o vn tc ca vin n, ta dng con lc th n. l
mt bao ct c khi lng M treo u mt si dy di l. Vin
n c khi lng m v vn tc v0 chui vo bao ct v s nm
yn. Sau bao ct v vin n s lch khi v tr cn bng
l
v dy treo s lch vi phng thng ng mt gc . Tnh
vn tc ca vin n. p dng bng s: M=10kg, m=100g,
m
M
l=1m, =600.
Gii
Hng dn: chn gc th nng ti v tr cn bng ca ti ct.
Theo

LBTCN

ta

c:

1
(M+m)V2=(M+m)gl(1-cos )
2

V = 2 gl (1 cos ) . p dng nh lut bo ton ng lng ta

M +m
2 gl (1 cos ) =320m/s.
c: mv0=(M+m)V. T , v0=
m

Bi tp 23
Mt l xo c th b nn 2cm bi lc 270N. Mt vt c khi lng m=12 kg c th ngh t nh mt mt phng nghing
khng ma st c gc nghing =300. Khi dng li nht thi
khi n nn l xo mt on x=5,5 cm. Hi:
a)Ti thi im l xo b nn cc i ln th nht, khi i
theo mt phng nghing mt on bng bao nhiu?
Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

24

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

b)Vn tc ca vt l bao nhiu khi n va va chm vo l xo?
m F
Gii a)Lc n hi ca l xo tnh theo
nh
lut
Hc:
k=
A
l
4
=1.35.10 N/m
k l im odng nht
Gi A l im ngh nh dc v B
H
thi khi i t A n B.
B dng, th
Chn gc th nng n hi ti v l xo cha bin
K
1
nng trng lc ti B, theo nh lut BTCN ta c:
kx =mglsin vi l=AB.
2

Suy ra AB = l=

kx
=0,347m=34,7 cm.
2mg sin

b)Khi cha chm vo l xo vt i c mt on AO=l=AB

-l= 0,292cm.
Gia tc ca vt a=gsin , vn tc ca vt o l v=
2al ' = 2 g sin l '

Bi tp 24
Mt vt nng khi lng m1=2kg trt khng ma st dc theo
m1 trc mt n,
k v
mt mt bn vi vn tc v1= 10m/s. Ngay
chuyn ng cng phng vi n m
c2 mt vt nng khi lng
m2=5kg, chuyn ng vi vn tc v2= 3m/s. Mt l xo khng
khi lng, cng 1120N/m c gn vo cnh gn ca m2.
Tm nn cc i ca l xo.
Li gii
Theo LBTL ta c: m1v1+m2v2=(m1+m2)v suy ra v=5m/s.
Theo LBT ng nng (c nng bo ton) ta c:
1
1
1
1
m1v12 + m2v22 = (m1+m2)v2 + kx2
2
2
2
2

Trong x l nn cc i ca l xo. T x=0,25m =

25cm.
Bi tp 24
m
Mt hn khi lng 8kg nm trn mt ci l xo. L xo b nn
10 cm. a) Hng s ca l xo l bao nhiu? Ngi ta y hn
xung l xo nn thm 30cm ri th ra. b) Tm th
k
nng ca l xo ngay trc khi th.
c) Hn ln cao c bao
nhiu so vi v tr m n c th? Ly g=10m/s2
Li gii:
P mg
=
=784N/m
x
x
1
1
b)Th nng ca l xo Wt= kX2= (x+30.10-2)2=62,7 (J).
2
2

a)Hng s l xo k=

Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

25

Ngi bin son: L Quc Thnh - GV THPT Tnh Gia 2

c)Khi th th th nng ca l xo bin thnh th nng trng
trng mghMax.. Ta c hMax=

Wt
=0,8 m=80 cm.
mg

Bi tp 25 (07.26.NT)
m1
Hai vt m1=1kg v m2=4,1 kg ni vi nhau qua l xo khng
khi lng, cng k=625N/m, g=9,8 m/s2. Ko A khi VTCB 1
on a=1,6 cm ri th cho m1 dao ng. Tm:
a)Chu k ca m1.
b)Vn tc cc i ca m1.
c)Tm lc cc i v cc tiu tc dng ln bn.
m2
Li gii
a) ng yn, m1 dao ng, m1 v l xo l mt con lc
n hi
k
=25rad/s ,
T=0,25s.
m1
b) vMax= A=a =0,4m/s.

Vy, =

O
a

m1
c) Tm p lc cc i, cc tiu tc dng ln bn:
VTCB O, l xo b nn mt on x0. Ta c:
m 1g=kx0
(1)
v tr bt k no ca m1 th
m u chu tc dng ca 3
2
lc. V m2 ng yn nn P2 + F + N =0
(2)
m2
+Khi l xo b nn ti a:
m2g-NMax+FMax=0,
Vi FMax=k(x0+a). Vy, NMax=m2g+FMax=m2g+m1g+ka (3)
Theo nh lut III Newton, p lc cc i tc dng ln bn
m1l
PMax= NMax=59,98N.
a
+Khi l xo b dn ti a:
O
m2g-Nmin-Fmin=0,
Vi Fmin=k(a-x0). Vy, Nmin=m2g-Fmin=m2g+k(x0a)
=m2g+kx0-ka=m2g+m1g-ka. Theo nh lut II Newton,
m2
Pmin=Nmin=39,98N.

Dy bi dng- Nm hc 2008 - 2009

26