Mt s vn v iu hnh chnh sch tin t trong nm 2011

TS. Nguyn Ngc Bo* Trong 6 thng u nm 2011, kinh t th gii tng trng chm li trc nhng ri ro lm pht tng cao, th trng ti chnh bin ng, khng hong n cng ti chu u din bin phc tp, kinh t Nht Bn suy thoi sau thm ha sng thn v bt n chnh tr ti Bc Phi v khu vc Trung ng. Di tc ng ca bi cnh kinh t quc t, din bin cc ch tiu kinh t v m trong nc tim n nhiu ri ro: tng trng kinh t chm li, ch s gi tiu dng v nhp siu mc cao, vn u t nc ngoi tng thp so vi cng k nm 2010. 1. Mt s vn v lm pht nhng thng u nm 2011 Lm pht ca nc ta 6 thng u nm tng 13,29%, cao hn cng k nm 2010 (4,78%) do cng hng ca nhiu nhn t c trong v ngoi nc, gy nhiu kh khn cho qu trnh iu hnh chnh sch kinh t v m. Theo l thuyt kinh t v m, nguyn nhn ca lm pht, xt v h qu l do cu ko, chi ph y hoc lm pht k vng. V ngun gc, l do thiu ht cung hoc sc cu v hng ho, dch v, cung tin tng qu mc v yu t tm l. Phn tch lm pht nc ta giai on hn mi nm va qua, nht l t nm 2007 n nay, trong iu kin nn kinh t hi nhp, th lm pht hi cc nguyn nhn, va l lm pht chi ph y - do chi ph u vo (nguyn vt liu, vn ti, kho bi, nng lng, tin lng...) tng, y gi bn u ra ln cao; va l lm pht cu ko - do nhu cu (ca c nhn, doanh nghip v Chnh ph) tng cao ko theo s tng gi bn ca cc loi hng ho, dch v; va l lm pht k vng - pht sinh t cc yu t tm l v/hoc u c. ( th 1)
th 1: Din bin lm pht Vit Nam theo thng, 2009-6/2011 % so vi thng trc

NHNN

5.00 Hng n dch v n ung

4.00

3.00

2.00 CPI 1.00

0.00
0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 0 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 /1 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 01 02 03 04 05 06 -1.00

Ngun: Tng cc Thng k

Nhn t c th tc ng n lm pht nhng thng u nm 2011 ch yu t cc c sc cung, y chi ph u vo tng cao bt ngun t (i) gi c hng ho th gii gia tng (ch s gi hng ha chung ca IMF trong 5 thng u nm 2011 tng 13,4% so vi u nm) lm tng gi nhp khu trong nc trong iu kin nn kinh t nc ta c m ca ln vi tng kim ngch xut nhp khu chim 150% GDP; (ii) gi mt s mt hng quan trng, thit yu iu chnh tng theo l trnh gi th trng (in tng 15,3% t 1/3/2011, than tng 20 -40%, du ha tng 38,7%; xng A92 tng 30%); (iii) do thin tai dch bnh, thi tit bt thng nh hng ln n ngun cung lng thc thc phm. Ngoi ra, lm pht k vng do iu chnh tng gi cc mt hng quan trng, thit yu (xng du, in, than), tng lng, gi hng ha th gii v din bin lm pht c xu hng tng t cui nm 2010; cn tc ng ca yu t bn cu thp hn do tng trng kinh t chm li. 2. iu hnh chnh sch tin t, tn dng 6 thng u nm 2011 Trc bi cnh sc p tng lm pht t nhiu pha v ri ro bt n kinh t v m gia tng, Chnh ph xc nh kim ch lm pht, n nh kinh t v m, m bo an sinh x hi l nhim v trng tm ti Ngh quyt s 11/NQ-CP ngy 24/2/2011 v cc gii php ch yu nhm tp trung kim ch lm pht, n nh kinh t v m, m bo an sinh x hi trong nm 2011. 2.1. Bm st Ngh quyt s 11/NQ-CP ca Chnh ph, Ngn hng Nh nc (NHNN) t chc thc hin chnh sch tin t ch ng, cht ch v thn trng nhm thc hin mc tiu kim sot tc tng tn dng di 20%, tng phng tin thanh ton tng khong 15 - 16%, li sut v t gi mc hp l, ph hp vi cc iu kin v m; ng thi tp trung u tin vn tn dng phc v pht trin sn xut kinh doanh, nng nghip, nng

thn, xut khu, cng nghip h tr, doanh nghip nh v va; gim t trng vay vn tn dng ca khu vc phi sn xut, c th cc gii php: - iu hnh linh hot cc cng c chnh sch tin t m bo kh nng thanh ton, h tr tch cc vn thanh khon cho cc t chc tn dng (TCTD), n nh th trng tin t: (1) iu chnh tng 3% t l d tr bt buc tin gi bng ngoi t; (2) iu hnh linh hot nghip v th trng m, khi lng ph hp vi din bin vn kh dng, h tr vn thanh ton nhng m bo kim sot tin t; (3) Cho vay ti cp vn vi k hn v li sut hp l h tr thanh khon v kim sot tng trng tn dng, ng thi xem xt cho vay ti cp vn vi mc tiu h tr vn nng nghip nng thn, cho vay hc sinh, sinh vin; gia hn i vi cc khon vay n hn thanh ton nhm h tr vn tn dng nng nghip, nng thn; (4) Theo di cht ch th trng tin t, tnh hnh thanh khon, tng trng tn dng v hot ng ca cc TCTD xut cc gii php iu hnh ph hp. - iu hnh cc mc li sut chnh sch ca NHNN (li sut ti cp vn, li sut ti chit khu) ph hp vi din bin th trng v hon thin cc vn bn quy nh v c ch iu hnh li sut theo quy nh ca Lut NHNN v Lut cc TCTD nm 2010: (1) Tng li sut ti cp vn v li sut cho vay qua m trong thanh ton in t lin ngn hng t 9-10-11-12-1314%/nm; li sut ti chit khu t 7-12-13%/nm; (2) Quy nh mc li sut huy ng vn ti a bng VND 14%/nm, ng thi yu cu cc TCTD v UBND tnh/thnh ph phi hp cht ch trong vic thc hin cc quy nh v li sut cho vay bng VND v trn li sut huy ng; quy nh vic p dng li sut trong trng hp t chc, c nhn rt tin gi trc hn ti TCTD; quy nh vic thu ph cho vay ca TCTD i vi khch hng. - Thc hin mnh m cc bin php iu hnh nhm kim sot tc tng trng tn dng di 20%, tng phng tin thanh ton tng khong 15-16% v iu chnh c cu tn dng tp trung cho sn xut nng nghip, nng thn: (1) Ban hnh Ch th 01/CT-NHNN ngy 01/3/2011 yu cu cc TCTD iu chnh k hoch kinh doanh ph hp vi mc tiu tng trng tn dng di 20%; iu chnh c cu tn dng v nng cao hiu qu tn dng theo hng tp trung vn u t cho sn xut - kinh doanh, khu vc nng nghip, nng thn, xut khu, doanh nghip nh v va; hn ch cho vay lnh vc phi sn xut (bt ng sn, chng khon) v lnh vc hot ng tn dng c ri ro cao...; (2) Thu hp i tng cho vay bng ngoi t ca TCTD i vi khch hng vay l ngi c tr; (3) T chc thanh tra hot ng cho vay lnh vc phi sn xut. - iu hnh th trng ngoi hi v t gi ph hp vi tnh hnh cung - cu ngoi t, tng tnh thanh khon ca th trng, khuyn khch xut khu, gim nhp siu, ci thin cn cn thanh ton quc t, gp phn tng

d tr ngoi hi v n nh th trng vng: (1) Tng t gi bnh qun lin ngn hng (BQLNH) 9,3% v thu hp bin giao dch t +/-3% xung +/1% t ngy 11/02/2011; (2) Quy nh mc trn v iu chnh gim mc trn li sut huy ng vn ti a bng USD ca t chc kinh t, c nhn ti TCTD (t chc kinh t t 1%/nm xung 0,5%/nm, c nhn t 3%/nm xung 2%/nm); (3) Yu cu cc TCTD c php hot ng ngoi hi bo co s d tin gi ngoi t ca cc tp on, tng cng ty Nh nc; (4) Theo di v gim st cc TCTD thc hin huy ng v cho vay bng vng theo quy nh ti Thng t s 22/2010/TT-NHNN ngy 29/10/2010 ca NHNN; ban hnh Thng t s 11/2011/TT-NHNN ngy 29/4/2011 chm dt huy ng v cho vay vn bng vng ca cc TCTD; (5) Phi hp vi cc b, ngnh c lin quan kim tra, x l cc trng hp u c, gm gi, kinh doanh tri php lut vng, ngoi t. - Trin khai thc hin cc bin php bo m n nh v an ton h thng ngn hng, c cu li h thng ngn hng thng mi (NHTM) ph hp vi quy nh ca Lut cc TCTD 2010 v cc thng l, chun mc quc t: (1) Gim st th trng tin t v hot ng kinh doanh ca cc NHTM theo Thng t s 13/2010/TT-NHNN ngy 20/5/2010 v Thng t s 19/2010/TT-NHNN ngy 27/9/2010 v cc t l bo m an ton trong hot ng tn dng; (2) Yu cu cc TCTD m bo mc vn iu l theo quy nh ti Ngh nh 141/2006/N-CP, Ngh nh 10/2011/N-CP ngy 26/01/2011; (3) Nghin cu xy dng n cng khai minh bch hot ng ca cc TCTD ti Vit Nam trnh Th tng Chnh ph, d tho Thng t v quy trnh nh gi, xp hng cc TCTD thay th quy nh xp loi NHTM c phn; (4) Trin khai k hoch thanh tra nm 2011, theo trong 6 thng u nm NHNN tp trung hot ng cho vay lnh vc phi sn xut, 6 thng cui nm tp trung thanh tra cht lng tn dng v vic thc hin cc t l bo m an ton hot ng kinh doanh ca cc TCTD. - Tng cng cng tc hi nhp quc t ph hp vi cam kt gia nhp WTO; ci cch th tc hnh chnh v lm tt cng tc thng tin, tuyn truyn v cc gii php iu hnh chnh sch tin t, hot ng ngn hng theo ch o ca Chnh ph. 2.2. Sau 6 thng quyt lit tp trung trin khai thc hin Ngh quyt s 11/NQ-CP v cc ngh quyt ca Chnh ph, NHNN t c nhng kt qu tch cc: Hot ng tin t, ngn hng n nh; th trng ngoi t, vng v t gi c kim sot ph hp, d tr ngoi t tng; tng trng tn dng ph hp vi iu hnh chnh sch tin t cht ch, c kh nng t c mc tiu Chnh ph ra; thanh khon ca h thng ngn hng c ci thin, th hin nh sau:

- n ngy 20/6/2011, tng phng tin thanh ton tng 2,45%; tn dng tng 7,13% (trong tn dng VND tng 2,76%, tn dng bng ngoi t tng 23,47%), cho thy kh nng t tng trng tng phng tin thanh ton khong 15-16% v tn dng di 20% cui nm 2011. ( th 2)
th 2: Din bin ch tiu tin t Vit Nam, 2009-4/2011
45 + % so vi cng k 40 35 30 25 20 15 10

2009

2010 Tng trng TD

2011

Tng PTTT
5 T1 2/ 08 T1 /2 00 9 T2 /2 00 9 T3 /0 9 T4 /0 9 T5 /0 9 T6 /0 9 T 7/ 09 T8 /2 00 9 T9 /0 9 10 /0 9 T1 1/ 09 T1 2/ 09 T1 /2 01 0 T2 /2 01 0 T3 /1 0 T4 /1 0 T5 /1 0 T6 /1 0 T7 /1 0 T8 /1 0 T9 /1 0 T1 0/ 10 T1 1/ 10 T1 2/ 10 T1 /1 1 T2 /1 1 T3 /1 1 T4 /1 1 T

Ngun: Ngn hng Nh nc Vit Nam

- C cu tn dng ph hp vi mc tiu ca Chnh ph c bn p ng c nhu cu vay ca doanh nghip v h sn xut: n cui thng 5, d n tn dng i vi lnh vc sn xut tng 10,97% so vi cui nm 2010 (chim t trng 83% tng d n tn dng i vi nn kinh t); tn dng i vi cc lnh vc nng nghip, nng thn v xut khu tng khong +25% (gp hn 3 ln tc tng trng tn dng chung i vi nn kinh t). D n cho vay lnh vc phi sn xut gim -9,46% so vi cui nm 2010 (chim t trng l 16,91% tng d n tn dng i vi nn kinh t. - Li sut th trng bin ng tng trong 4 thng u nm nhng c biu hin gim sc p t thng 5. Hin nay, li sut huy ng VND bnh qun 15,15%, tng 3%/nm so vi cui nm 2010, li sut cho vay VND bnh qun 18,6%, tng 3,2%/nm so vi cui nm 2010; li sut cho vay i vi cc lnh vc xut khu, nng nghip, nng thn, doanh nghip nh v va mc thp hn; li sut th trng ni t lin ngn hng mc kh cao trong 4 thng u nm, nhng t u thng 5 n nay gim, li sut huy ng USD bnh qun khong 1,81%/nm, li sut cho vay USD bnh qun 6,4%/nm. ( th 3)
th 3: Din bin t gi VND/USD, 2009-6/2011

21,800 20,800 19,800 TB cc NHTM 18,800 17,800 BQLNH 16,800

2/1/2009 26/02/2009 17/04/2009 9/6/2009 28/07/2009 16/09/2009 4/11/2009 23/12/2009 11/2/2010 7/4/2010 31/5/2010 11/1/2011 7/3/2011 26/4/2011 16/6/2011

Ngun: Ngn hng Nh nc Vit Nam - Th trng ngoi hi v t gi c bin ng mnh trong hn 1 thng u nm, sau khi NHNN iu chnh tng t gi BQLNH, gim bin giao dch cng vi cc bin php qun l th trng t do, th trng ngoi hi phn ng tch cc, t gi c kim sot trong bin cho php. n ngy 29/6/2011, t gi BQLNH mc 20.618 ng, tng 8,91%, t gi mua bnh qun NHTM mc 20.642 ng, tng 5,88% so vi cui nm 2010. Th trng vng n nh, gi vng trong nc thp hn gi vng th gii v bin ng ph hp vi gi vng th gii. - Hot ng ca h thng cc TCTD an ton, bo m kh nng thanh khon, cc NHTM tip tc thc hin vic tng vn iu l v tim lc ti chnh ca h thng ngn hng ngy cng c cng c. Chnh sch tin t tc ng n kinh t v m, GDP 6 thng u nm 2011 tng 5,6% (6 thng/2010: 6,16%); tc tng ch s gi tiu dng gim dn, 4 thng u nm tng 9,4%, thng 5 tng 2,21%, thng 6 tng 1,09%; cn cn thanh ton c ci thin, nhp siu thng 6 c xu hng gim. Tuy nhin, tnh hnh tin t, hot ng ngn hng hin ni ln mt s vn cn tip tc x l trong 6 thng cui nm 2011: (1) Li sut mc cao, nh hng n sn xut kinh doanh; (2) Vn huy ng ca nn kinh t tng mc thp hn tn dng; (3) N xu c biu hin tng. ( th 4) th 4: Din bin nhp siu v bi chi Ngn sch Nh nc, 2003-6T/2011

triu USD 20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4.58 4.90 4.85 4.86 4.99

% 8

Bi chi NSNN/GDP
5.65

6.90 5.80

7 6 5 4 3 2

Nhp siu

4000 2000 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 6T/2011 1 0

Ngun: Tng cc Thng k, B Ti chnh

3. Gii php iu hnh chnh sch tin t 6 thng cui nm 2011 Nhng bt n kinh t v m v bin ng phc tp ca th trng ti chnh tin t ton cu d kin tip tc gy kh khn cho qu trnh phc hi kinh t th gii nhng thng cui nm 2011. Gi c hng ha v lm pht c xu th chm li t thng 5. Theo d bo mi nht ca IMF trong thng 6/2011, tng trng kinh t th gii mc 4,3% nm 2011, gim so vi mc d bo 4,4% ca thng 4/2011, trong cc nc pht trin tng chm li (2,2% so vi 2,4%), cn cc nc ang pht trin v mi ni tip tc gia tng mc 6,6%. Kinh t trong nc tip tc duy tr tng trng, lm pht chm li v nhp siu c xu hng gim t thng 6. Trong thi gian ti, bm st nh hng ch o ca Chnh ph ti Ngh quyt 11/NQ-CP, NHNN iu hnh chnh sch tin t cht ch, thn trng, kim sot tc tng trng tn dng nm 2011 di 20%; tng phng tin thanh ton khong 15 - 16%; s dng linh hot cng c li sut, t gi iu tit v tc ng n nh th trng tin t, ngoi hi. - Ch o cc ngn hng thc hin nghim cc gii php kim sot tc tng trng tn dng nm 2011 ca tng ngn hng di 20%; gim dn tc v t trng cho vay lnh vc phi sn xut trong tng d n theo l trnh n 30/6/2011 l 22% v n 31/12/2011 l 16%; kim sot cht ch cht lng tn dng, chp hnh nghim quy nh v li sut huy ng ti a bng VND, tit kim chi ph gim mt bng li sut, p dng li sut cho vay mc hp l. - Tip tc theo di st din bin th trng ngoi t, vng c gii php iu hnh thch hp; thc hin cc bin php tng d tr ngoi t. - Tng cng thanh tra, kim tra tnh tun th, chp hnh k cng ca cc TCTD; x l nghim cc trng hp vi phm quy nh v cc t l m bo an ton.

- Nng cao tn sut v cht lng cng tc truyn thng to tm l tt cho cng chng ng thun vi cc chnh sch kinh t ca nh nc. Trong bi cnh kinh t th gii tng trng chm li v bin ng phc tp, kinh t v m ca Vit Nam c nhiu tn hiu tch cc, v c bn cho thy hiu qu iu hnh chnh sch tin t cht ch, thn trng ca NHNN theo Ngh quyt 11/NQ-CP ca Chnh ph l ph hp. Tuy nhin, t c hiu qu cao hn na trong vic thc thi ng b cc gii php theo Ngh quyt ca Chnh ph th s phi hp cht ch ca cc b, ngnh v cc c quan chc nng vn l yu t quan trng hng u trong cc lnh vc ti kha, u t cng, kim sot nhp siu; kim sot hot ng giao dch ngoi t trn th trng t do v kinh doanh vng; ngoi ra c ch thng tin, truyn thng ph hp v kp thi l mt cng c quan trng trong iu hnh, gp phn n nh tm l, h tr cc gii php n nh th trng tin t.