Вы находитесь на странице: 1из 211

FARE L'EUROPA THE MAKING OF EUROPE FAIRE L'EUROPE

CONSTRUCCIN DE EUROPA EUROPA BAUEN

UMBERTO ECO

LA RICERCA
DELLA LINGUA
PERFETTA

NELLA CULTURA EUROPEA


G i u s . Laterza & Figli ( ) , Basil Blackwell

(), . H . B e c k ( ) , ditions du Seuil ( ) ,

ALEXANDRIA

Editorial Crtica ( ) E u l a m a ( )

2007

63.3(4)
40



Umberto
LA RICERCA DELLA LINGUA PERFETTA
NELLA CULTURA EUROPEA
Gius. Laterza & Figli S.p.A., RomaBari, 1 9 9 3
This

Book

is part of the International Series The Making of Europe


of which Jacques he Goff is the General Editor
and
. H. Beck'sche
Verlagsbuchhandlung
in
Munich/Germany,
Blackwell
Publishers
in
Oxford/England,
Editorial
Critica
in
Barcelona/
Spain, Gius. Laterza & Figli in Rome/Italy,
Editions du Seuil in Paris/France are the Original Publishers.

I S B N 978-5-903445-05-9
I S B N 978-5-903445-03-5 ()

, ,

,
.

1993 Gius. Laterza & Figli S.p.A.,


RomaBari. Russian language edition
published by arrangement with Eulama
Literary Agency, Roma.
, 2007
. , ,
, 2007


.

.

(),

()

().

(),

(),

.
,

, - ,
,

, , , ,
,

XX ,

.
.
(1774)

[]
( ) .

. (...) (...),
, (...).
. ,
,
, , . (...) [
] , .
, .
1

. . II, I .

[ II] ,
,
, - -
.
(...), .
, ,
, , , ;
,
. , ,
, , , , .
.

1664.


, 1200 ,
, , ,
, , , ...
, ,
, ,
, , ,
, , ,
, ,
, , ,
, ,
, , , ,

. , ,
.
.

1679.

(...) ,
,
,
. (...)

.
,

,
.
(...)
, ,
(...). ,

, .
.

III,

5 .

1

.
, ,
,
(. Borst 1957-1963).
, -

.
,
. ,

, , ,
,
.
,
,
,
,
, 1480 1580 .,
.
19 5 0
; -
360 ;
X V I I XVIII .,
83 , , X I X .,
173 .
. ,
,
,
;

, ,
! (...) ,
: , , (...).
. . 15 1 8 7 1 .

, ,

,
, ,
, ,
,

12

, , ,
.

,
( ),
,
.

2
,
. , , ,
:
I. ,
,
, , .
. ,
; , ,
.
III. ,
: 1)
,
X V I I XVIII ,

; 2)
,
X I X ; 3)
, , .
IV. ,
, ,
,
.
:
) , , ,
, , ,
, ,
;

13

(. Samarin 1972 Goodman


1972);
) ,
, (
), ,
, , ,
.
:
, ,
(. Pons 1930, 1931, 1932,
1979, Yaguello 1984);
) , ,

. ,
. , ,
: ,
;
,
, ,
(. Waldman
1977);
) -, ,

,
; -
,
, -
;
, ,

, (Calvet 1981,
. ) ;
)
, , (
,
III.1);
)
(, , Blavier 1982

14

^11 1984). ,

15

, , ,

.

, .

, , ,

- .

, ,

, ,

, ,

, ,

. ,

, , ,

( ,

, .

) ,

: ,

, ,

, ,

. Chapeau .


, - .

--, 4
1983 , ,

, , ,

1690 ., 1668 .

),

, Essay towards a Real Character* (

) .

, ,

), .

, Essay , ,

, ,

, ,

, ,

( ,

).

, .

1987 .

, -

16


, 1992 ., .

,
,
.
, ,

61-63 ,
.

,
. ,
1
trouvailles , , ,
,
. :
.
, , ,
,
.
. .

1990-1993

1.
C O N F U S I O L I N G U A R U M

, ,

, .
, ,
, : .
( 1:3-4).
, ,
- ,
: , (...)
.
2: 16-17 ,

. ,
,
, , ,
: , ,
, ,
. ,
,
, , ,
.

18

1. C O N F U S I O L I N G U A R U M

19

, (2: 19 )

. (...)

: , ,

[] , , , ,

. ,

, .

(. Borst 1957-1963, I, II, 9) ,

- ,

, ,

-,

, ,

, ,

; ,

, ,

, ,

. 10 ,

, nominibus suis;

: , ,

, , ,

(10: 5),

, , (

(10: 20) (10: 31).

, )

? , , ,

11 , ,

, ad placitum ,

. 10 , ,

, , . ,

, 2: 23,

. ( ): ...,

, virago ( ishshah,

. 10, ,

ish, ). ,

, 3: 20 ,

, ,

, .

11 (

, , ,

11: 1 .

, ,

, 10

. ,

. ,

: ... ,

.
, ,
?

20


10- 11-
,
- .


,
(Borst 1957-1963, I, 1).
, ,
, ,
.
, ,
.
, , .
, ,
,
barbaroi, ,
. ,
,
,
,
.

,
.

:
, , ;
,
, , ,
, ,

-.

, .
,

1.0T

CONFUSIO

LINGUARUM

21

(Meillet 1930, . 100),



, . , , :


, ,
.
,
, , ,
,
;
,
( , ,
III . . .);
.
, ,
.
, ,
,
: ,
(physis), ;
(nomos), .
,
, . ,
, ,
( )
, ,
,
, , . ,
, ,
,
,
- ,
.

, ,

22

1. 1

23

, ,

, ;

, .

. , ,

, , ,

. -,

, .

, : , ,

,
,

; ,
.

- II ., -

, .

, III . (

, (,

, I), , ,

-), ,

, :

, ,

, ,

, ,

, (. ^ 1944

1945,1).

, ,

, , ,

, .

(, , ,

, . ,

) .

( ),

, ,

, .

, - -

. -.

,
.

24

. IV .
,
, .
, ,
,
,
(. Marrou 1958).
,
-, ,
-.
, .
, , ,
,
. ,
,
, ,
, , , ,
. ,
,
(
,
).
-
, , ,
, ,
, , .
,
, (,
, ) .
, ,
, .
, ,
1
imagines mundi , .
:
,
,

1.0T

CONFUSIO

LINGUARUM

25

,
, , .
, ,
,
.
, ,

, confusio
linguarum .
.
,
, . (, IX, 1)
,
: , ,
;
1
, Fiat lux ,
.
, :
,
,
(, ,

). ?
,
Origins and progress of letters (
) 1763 . (. White
1917, II, . 196), , , ,
(De Genesi ad litteram libri duodecim (
, ), XII, 20) ,
,
.

:
. ,
, V .

26

, -, -,
- -.
, ,
,
,
, , .
VII ., ,
,
.

.
Auraceipt na n-Eces ( )
,
: ,
, : ,
, , , (...), ,
, , , , , ,
.
, ,

, ,
.

,
(...) "
, 72 (...).
- . , ,
, ,
, (...)
,
, (Poli 1989, . 187189).


,
.
,
,

1. C O N F U S I O L I N G U A R U M

27

?
.
(V VI .),
X .,
, XI .;
(Minkowski 1983).
:

,
, (
) , .
, , ,
:
, ,
,
,
, -, ;

(842) (960). Sao
ko kelle terre, per kelle fini ke ki contene, trenta anni le possette
1
parte Sancti Benedicti , Pro Deo amur et pro Christian
2
poblo et nostro commun salvament
o confusio linguarum, .
,
. ? ,
, ,
, ,
, .
,
,

. , ,

28

.
?
,
. (
)

.
,
, ,
:

, . ,
,
, ,
,
, .


,
. ,
.
,
,
,
.


, ,

, ,
, ,

.
,

, , -

1.0

CONFUSIO

LINGUARUM

29

; ,

.
, ,
,
:
.
1
felix culpa : ,
, ,
(
,

),
.
:
- , , .
, ,
,

.
.


,
,
,
.
(]11 1943)
.
(
) (
, ) ,
,
.

30

31

1. C O N F U S I O L I N G U A R U M

, .

, - .

, .

, ,

): , ,

, ,

, ,

. ,

, - , ,

. (.,
., Whorf 1956 Quine 1960),

,
, .
,
, ,
( , ).
,

. , ,
, ,
,
.

, ,

. ,
, ,
, ,
, -

,
, .
,
,

.

,
.
, ,

.
, , , nav-,
(,
, , , ,
1

); , e / i ,
,
.


, (
, ,
, ). -

32

1.0

,
.
, ,
, ,
. , nave,

CONFUSIO

LINGUARUM

33

,
,
, , ,

.

( , ,

). ,

, ,

, ,

, , ,

, , ,

, , , vena .

, . ,

: ,

),

, ,

, ,

: ,

. nave

cave ,
. , , ,
: ,
, ,

. ,


.

.
, ,
,

,

( , , ).

2.

2.


, ,
,
, ,

.
.
,
,
,

,
: .


^ )
,
, ,
,
. ,
,
: , ,
, , ,
.

35

, ,
,
,
. ,
-
. ,
, :
.


- .
,

,
.

, ,
, .
,
,
, :
, , ,
, ,
,
, ,
.
,
, (
, , ,
)
, , (
, -,
).
,
, .

(
),

37

2.

, , ;

, ,

36

, ,

. ,

, ,

, , ,

, ,

(
)


, .

, ars notoria . -

50 .

, ,

(peshat, remets, derash, sod) P R D S ,

(. 1 1988, . 22-23).

( , )
Pardes, , . ,
, (

, 30: 12) ?,
Y H V H ; : .

, ,

M V H () Hokmah (

, .

Khokmah, , ), LB (

, .

) Binah ().
, -
. ,
, ,
. ,
,
, ,
. , Y H V H 72,
72 .
,
358.
, ,
. ,

(
II VI .) , , ,
,
, ,
(I, 1).
,
, ,
,
(II, 2) (...).
(II, 4) (...).
? ,
(...), ,

(II, 5) (...). ,
, -

38

2.

, ,

, ,

, , , ;

, , ;

(IV, 16).

, ,

, ,
,
, ( ).
,
,
.
, ,
,
.
(XIII .)
(. 1 1988, 1988, 1988(1, 1989).
, , ,
, ,
".

,

. , , , ,
,
,
, ,
.

,
.
,
, ,
, , .
:
, ,
( ).

:

39

- , -

, ,
, ,
.
, ,
, (...).
, , ,
(...), ,
( -).
,
, ,
,
: ,
, ,
.
XV . (1 1988, . 204-205) , , ,

.
,
.
,
.

, ,
-,
,
.
,
. XIII ., ,

40

, ,
( -).
,
(
), ,
,
, . ,
,
-,
, , ,
.
: ,
,
, , , ,
.


(
, ,
) . ,
(
)
.
,

. , ,
22 (
,
, ).
,
, ;
,
22 ,
( , ,
), -

2.

41

,
, .
5
. ,
,
,
, ,
, ,
, , ,
.
22 ,
:
.
() ()
(386):
.
,
,
,
.
, ,
, ( ,
, , ), , , ,

.
, (
, ,
, ,
-), ,
, , ,
, .

,
,
, , ,
, ,

42

3.

, ,
( -, . 1!1
1989, . 13-14).

,
, , , ,

.
,
,
.

,
,
De vulgari eloquentia* ( )
, ,
1303 1305 .
De vulgari eloquentia*
, :
,
,
, .

,
,
confusio linguarum .

, , ,
, :
, ;
, ,
, , oil si.
, ,
, .
,
, ,
, , .

44

3.

45

, habitus

, ,

().

, , ,

, ,

, ,

(performance)

), ( ,

. , ,

), (

, )

( , , ).

(. Viscardi 1942); ,

, ,

, , (

, IV V . V

VI ) ,

De vulgari eloquentia

, , ,

, ,

, .

, ,

(I, 1, 4) , ,

. ,
,

,
.

, De vulgari

, ,

eloquentia . -

, -,

. De vulgari eloquentia

, -,

, , , (

, ,

) ?

, ,

De vulgari eloquentia
, ,
; ,
, - ,
locutio secundaria, ,

, , ,

46

3.

47

, ,

, ,

(. Marigo 1938, Commento, p. 9, nota 23; Drago-

( , ,

netti 1961, p. 32).

: I, I, 1
,

,
, ad 1^).

, . ,

, ,

- , ,

. ,

(I, II, 1).

, ,

, . ,

. ,

: ,

, ,

, ,

;
, ,
,
,

. ,

, ,

, vulgaris eloquentia, locutio

: ,

vulgarium gentium, vulgaris locutio

Satan, Satan aleppe* ,

, ,

, ,

locutio secundaria, .

(Rafel mai amecche zabi almi ).

eloquentia

(. Hol

, , .

lander

, ,

1980).

, .

locutio, ydioma, lingua


loquela. ydioma , ,
(I, IV, 1; I, VI, 1 I, VI, 7)

48

3.

loquela,

, ,
, ydioma. , loquela
,
lingua. ,
ydioma,

lingua,

loquela

, langue .
, locutio:
,
(I, VI, 6-8), ,
, : tanto
rudius nunc barbariusque locuntur,
, ,
, antiquissima locutione, .
ydioma, lingua loquela
, ,
langue, , locutio
,
parole,
.
locutio, : ,
, , ,
locutio, ,
(I, , 6-7),
locutio ,
.
(I, IV, 1),
, (locutio),
(quod primitus locutus fuerit),
, , ; (sub quo ydiomate)
(primiloquium),
, primiloquium
tristiloquium, , turpiloquium,
(I, X, 2; I, XIII, III),
.

49

. I, VI, 6-7,
confusio linguarum,

,
, (mulierem
1

invenitur ante omnes fuisse locutam ), ,


,
,
. ,
, ,
, , , -
( , , 2: 19
2

nominatio rerum , ),
, , ,
. (Mengaldo 1979, . 42)
,
, ,
,
, ,
(
, locutio).
,
, , ,
, ?
, ,
:
, , ,
, ,
, ,
,
, , (,
,
). , ,
, ,

50

, . ,
.
- .
, 148: 8,
(, , ,
), , ,
.
,
, ,
? , , ,

, . ,
I, V, 2, , ,

.
, ,
, , , ,
, ,
. (I, VI, 4)
,
certam formam locutionis.
(., , Mengaldo
1979, . 55), , I, VI, 7
: , (ydioma) ,
(fabricarunt) .
, ,
, ,
, , forma locutionis
, .
,
:
...qua quidem forma omnis lingua loquentium uteretur,
nisi culpa presumptionis humanae dissipata fuisset, ut
inferius ostenderetur. forma locutionis locutus est
Adam: hac forma locutionis locuti sunt homines posten
ejus usque ad edificationem turris Babel, quae "turris
confusionis" interpretatur: hanc formam locutionis hereditati sunt filii Heber, qui ab eo sunt dicti Hebrei. Hiis

3.

51

solis post confusionem remansit, ut Redemptor noster,


qui ex illis oritus erat secundum humanitatem, non lin
gua confusionis sed gratie frueretur. Fuit ergo hebraicum ydioma illud quod primi loquentis labia fabricarunt
(I, VI, 5).
forma locutionis ,
, , -,
lingua, ydioma (
, I, VII, ,
loquela), forma locutionis
? ,
, forma locutionis ,
, ,
, , De vulgari
eloquentia ,
, ( -
) .
:
... [],

, .
;

, ;
,
.
, ,
,
, . ,
,
.
,
;
, ,
, , ,
?

54


,
, , ,
(I, XVI, 1).
,
, ,
,
. ,
, ; ,

forma locutionis, :
. , ,
,
,
,
. ,
,
,
. De vulgari eloquentia
,
, , forma locutionis
,
(Corti 1981, . 70).
(
), forma locutionis
,
, ,

.

,
,
,
, .

,
, -

3.

55

. , ,
, , ,
,
.
, : ,
,
, .
( ) .


De vulgari eloquentia (
), , ,
.
, forma locutionis, ,
,
, .
(, X X V I , 124-138) :
, ,

, ;

, ,
.
, ;
-, ,
, .
,
,
;
;
,
1

, ,
, ,
, ,

56

, ,
,
( ,
).
, , 10 11
,
.
? ,
:

.
,
, , ,
, Y H V H
; ,
. ,
,
. ,
, .
,
,
, ,
, ,
. ,
,
, ; ,
,
(
),
(. Nardi 1942, X I X I I ) .
,
. ,
, ,
,
forma locutionis,
.

3.

57

.
,
. :
. (1 1989, . 17)
, :
..., , ,
, ,
:
, ,
,
, .
,
, (...).
.

, .
,
,
forma locutionis,
.
, ,

, ,

(, - ).
?
:
1260 .,
1271 ., , 1280 .
, .
, 90- . .
,
. 1290 .
(, ,
)

58

, 70- . (.
Genot-Bismuth 1975, 1988, II).
, , , , :
,
? ,
,
, , .
, . :

, ,
. ,
, , ,
, ,
. .
,

, .
,
, , ,
In Biblia polyglotta prolegomena* (
) (1632) De sacra philosophia*
( ) (1652):
, , ,
.

: , ,
, ,
, ,
( , ,
forma locutionis).

.
- XIII .,
, , ,
-

3.

59

, ,
, ,
,
,
,
-.
, ,
, .
-
,
, XIII
(. Eco 1985), , , ,
,
.

, , ,
,
.
, De vulgari eloquentia
( ,
, ),
X X V I , ,
, ,
.
,
- ( -

, De regimine principum ( ) , ,
,
,

(. Galimani 1987, p. VIII). ,

, .
, , ,
(Le Goff 1964,
p. 373)

60

;
, ,
,
; ,
, ,
.


1
tout court .
(Gorni 1990, p. VII),
(
, , , , ,
, , ): ,
, ,
- ,

.
, forma locutionis ,
,
, .

4.
ARS M A G N A
(

, (
), ,
1232
( 1235) 1316 . , ,

, , : ,
280 , ,
, -
- (. Ottaviano 1930), ,

.
Ars magna,
,
,
. ,
,
, ,
, .

,

.
,

62

4. A R S M A G N A ( )


( , ).
,
, ,
, ,
,
,
(tamquam ab iniustis possesoribus). ,

,
.

, , ,
, ,

63

, 120 , ,
,
: , 36
371 993 326 789 901 217 467 999 448 150 835 200 000
. .
,
.
51
21 ( ),
, , ,
,
t ,
, ', 5
.

(. Alessio 1957). ,

, .

, ,

, , , D,

Ars, .

, ?

, ,

, t ,

, : ...per

( , , ,

tal che hom puscha mostrar / lgica e philosophar / a eels qui

).

saben lati / ni arabichi

(Compendium, 6 - 9 ) . Ars

\/( - t)\,
:

, ,
, ,
.


, ,
,
1 2 3 ... .
, .
,

, , , ,
, , , , ,
, .
, ,
, , .
.
\/\( - )\ :

64

,
,
,
.
(
) (
I, I ),
.
,
, ,
. ,
, ,
, ,
, ,
,
.
, , , ,
.
,
,
;
, . ,
, , ,
,
: , .


Ars , ,
(. . 4.1). tabula generalis,
, , 1

, 1 5 9 8 .

,
, . Ars generalis ultima
1 3 0 3 ., Ars magna,
Ars magna et ultima.

(. .)

3 .

66


: ,
. ,
( ),

,
, ,
, .
, ,
,
. , ,

, , ,
.
.
, (
), ,

, . .
,
, ,
, ,
, (
, ).
, 36,
72.
.
, ,
: , ,
, , ,
. ,
, ,

(
,
,
-

4. A R S M A G N A ( )

67

, ,
, ) .
. ,
, .

.
, -
,

. , , ,
: 1)
, ; 2)
, ;
3) , .
.
. ,
, 36 ,
36 .
( 72),
,
( :
Ars magna, VI, 2). ,
, .
, ,
Bonitas Magnitudo,
,
Differentia Concordia, (Ars magna*,
II, 3). , 12 :
, , ,
, ,
, , ,
, ,
, .
tabula generalis
(utrum quid, )
, 12
24 ( ?
?) (VI, 1).

68

4. ARS M A G N A ( )

69

432 864 ,
.
10 (, , Ars magna, IV):
.
(
)
,
.
. ,
.
, .
, ,
, ,

. , Sefer Yetsirah

, , ,

, ,

1, (utrum, ); ,

, (quid, ),

. ,

, ,
84 ( B C D , , C D E ) . Ars
breu ( , )
252 , ,
,
, (. Kircher,
Ars magna sciendi, p. 14).
20 ( 84!) ,
, .
, B C D T , ,
(. . 4.2).
,
: , ,
, , ,
, , ,
, . ,
: b = bonitas (),
= magnitude (), (
) = concordantia ().

, .
,
, .
, 84, 729.
(Platzek 1954, . 141).
, ,
,
, ,
, , 84
, .
, , B C D ,
, bed, (,
, , ).
, ,
.
, , 20 :
.
84 20 1680
. , ,
.

70

1680
?
Ars:
, .
Ars magna sciendi (
) ,
, ,
- :
, ,
. ,
R O M A 24 , A M O R , A R O M ,
1
M O R A , A R M O R A M O -
, , A O M R , O A M R M R A O
, , .
, , , ,
, (Ars magna, Secunda pars principalis*
)
, , , ,
, (.
),
( , ,
, ),
, ,
. , ,
, , .
,
(
),
,

, ,
- . ,
:
, , ,
;
,
1

, , (), , , (um.).

4. A R S M A G N A ( )

71

.
,
,
,
(Ars brevis, quae est de inventione mediorum iuris (
), 4.3.).
,
, ,
(. Johnston 1987,
. 229).
, , ,
. , ( Ars magna,
V, 1 ,
, X I , 1,
,
, ,
, )
. ,
,
, . ,

, ,
!
,
,
: 1680
,
. , Ars
1680
, , Ars
, ,

. ,
,
, .
, , , (utrum
mundus sit aeternus). ,
, ,

72

. ,

4. A R S M A G N A ( )

73

Ars,

Bonitas ,

: ,

?).

D. D ,

, ,

, ,

, , D .

, .

, utrum, tabula generalis

, utrum . ,

, ,

, Ars ,

, , D.

. Ars ,

, , ,

(Ars magna, Decima pars, cap. 101).

. ,

, .

. B C D T , ,

, ,

, ,

Ars

, ,

, .

. ,

. ,

. , ,

, .

, ,

. Ars

, ,

, ,

differentia, ;

, , , ,

, , .

(. Rossi 1968, . 68).


Dissertatio de arte combinatoria (
, 1666)

Arbor scientiarum ( )
Ars

, .
, 10,
16, 12, 20 ,

, , , ,

, ,

. ,

, (

74

:
,
,
.
Ars
, . Compendium artis
demonstrativae (De fine hujus libri) (
( ))
,
Ars . ,
, ,
,
, ( )
,
, .

, (Platzek 1953, . 583) ,
.
(Yates 1960) ,
,

, , ,
-,

(. Eco 1956).

, , ,
, .
,
, : ,
, , ,
, ,
. , , ,
, , ,
. , ,
,
(. Lovejoy 1936), , Arbor Scientiae (1296).

4. A R S M A G N A ( )

75

Ars
( --; Carreras
Artau, Carreras Artau 1939, I, p. 394) ,

, , , ,
, . Ars

,
.
.
, ,
. Ars
, .
,
,
, .
, ,
(, , ,
, , ).
tabula generalis; arbor elementalis
( elementata,
, , , ,
, ); arbor vegetalis (), arbor
sensualis (), arbor imaginalis,
( , ,
); arbor humanalis et moralis (
, , ,
,
); arbor coelestialis, (
); arbor angelicalis, , arbor divinalis,
( ).
arbor moralis ( ), arbor eviternalis (
), arbor maternalis (), arbor
christianalis (), arbor imperialis (), arbor
apostolicalis (), arbor exemplificalis (
) arbor quaestionalis (
).

76

,
, arbor elementalis.
;
,
, ,
,
;
(, , );
, (
); , (
, ), ,
, , , .

: ,
, .
; , ,
, ,

, (Llinares
1963, . 211-212).
, ,
,
,
. , , , Ars ,
,
,
,
.

: , ,
, .
Ars , ,

,
.
Lgica Algazelis ( --

): De la lgica parlam tot breu car a parler avem de

4. A R S M A G N A ( )

77

Deu . Ars ,
, .
.
,
, . ,
- , ,

, .
,
, ,
,
.
Ars
, -,
,
, . ,
-
,
( ) -
: ,
, ,
. ,
, ,
Ars .



, , ,

,
.
, ,
. , , -

78

.
,

: .
, .
, .
.
, ,

, , ,
, ,
.
( ),
(De docta ignorantia ( ), II, 11),
(
) , ,
(De docta ignorantia, I, 21).
, , , , ,
, , ,

(. Dies sanctiicatus (
)).
,
, X I V .
,
, ,
,
,
(
, ,
, ).


(. Lohr 1988).
,
,
, ,

4. A R S M A G N A ( )

79

, ,
,
,
, ,

.
, ,

.
,
, ,
,

, ,
, ,
, ,
.
De fidei ( )

( ):
,
?
, ,
, , , ,
(
).
,
, ,
,
,
(De fidei, X V I , 60).
, .


, ,

: , ,
, .

5.

5.

,
, - . ,
, ,

:
1.
. ,
, ,
. ,
, ,
,
.
2. (. ^ 1970, . 15)

( ,
, , )
. ,
{
, . 1976)
,
. ,
(

81

),
(
,
).
3. ( ,
)
, .
4. ,
X I X . ,
, (. Genette 1976),
: ,
,
,
.
5.
.
, ,
.


, ,
,
.

(Contra Eunomium ( )),
, -,
,
(. Borst
1957-1963, I, 2 II, 1, 3.1).

(. De Lubac 1959, II, 3.3).
X V I X V I I .
, ( ,
):
.
:

82

,
,
, ,
.
:
(
)
.
, ,
, In Biblia polyglotta prolegomena* (
, 1637, 1-3),
,
, (. Demonet 1992),

.



- (1510-1581).
,
,
, ,

, ,
.
, 1539 .
mathematicorum et peregrinarum linguarum regius interpres'
,
, .
De originibus seu de Hebraicae linguae
et gentis antiquitate* ( ,
, 1538) , -

5.

83


, ,
. Linguarum duodecim characteribus diferentium alphabetum. Introductio (
. , 1538), ,
, ,
,
, ,
.
, ,
.
De Foenicum litteris ( , 1550),
, ,
, ,
, .
, ,
,
(De originibus, seu, de varia et
potissimum Orbi Latino ad hanc diem incognita aut inconsyderata
historia ( ,
: ,
), 1553).
,
, ,

, ,
( )
, (Les trs

merveilleuses victoires des femmes du Nouveau Monde (


) La doctrine du
sicle dor ( ), 1553 ).

. De orbis terrae
concordia ( , 1544, I)
,
.
,
,

84

,
, ,
, (De orbis, III).
,
,
,
,
: , ,
(. Les raisons
de la monarchie ( ), . 1551).
(Trsor des prophties de l'Univers (
), 1556)
(, ,
Illustrations de Gaule et singularitez de Troye (
), 1512-1513, . 64),
gallus - ,
,
(. Stephens 1989, 4).
I,
; ,
, ,
,
(

). ,
, ,
(
,

).
.
1547 .
,
( )
, .
, ,
,
. -

5.

85

, ,

, , ,
.
,
, ; ,
; , ,
. ,
, - ,
, ,
( . 1984).

, ,
. , ,
,
,
. ( )
(1
1981, . 91).
,
, 1549 .
,
, :
, , ,
,
; ,
. ( ^ 1981, . 104)
.
,
,
, .
,
,
, , ,
,
; ,
, 1555 .,
, -

86

malus sed amens ( ,


), ,
, .
, 1564 . (
) --,
, 1587 ., ,
,
.
,

, . ,

, (Demonet 1992, . 337
) , , ,
,
,
. ,
(Kuntz 1981, . 49),
, ,
.
: ,
, ,
, ,
- ( ):

. ,
,
.
,
,
(Kuntz 1981, . 130); ,
,
;
.
,
,

5.

87

.
,
, ,

,
( ^ 1936).


,

. , ,

: .
, , Mithridates ()
, 1555 ., 55
.
, ,
, ,
,
,
(. 1610 ., . 3). ,
,
.
. VI VII .
(Etymologiarum ()),
72 ,
, ,
: corpus ()
corruptus prit (, ); homo ()
humus (), ;
iumenta () iuvat (),
; agnus ()
, agnoscit, ...
, ,

.

88

1613 .

Thrsor de l'histoire des langues de cet univers (


),


, ,
; .
,
, ,

. , :
nesher,
shor iashar: ,
, , ,

(...). : aryeh, labi, layish.
, , ;
leb, , laab,
.
,
yosh, (...),
(. 40).
,
(. X ),

, .
, ,
,
-
,
, , :
, (. 194).
,
, ,
, ,
. 1606 .
L'harmonie tymologique des

5.

89

langues ( ),
,
. ,
, ,
,
, ,
, , ,
.
Batar - .
batar dividere?
tarab, tarab tribus (
), distribuo dividere (,
). Zaqen ; ,
zaneq, senex ();
cazen, casnar,
canus (),
(. 247). ,
, testa ()
head, testa eatts.

,
,
. ,
: ,

,
(. Simone 1990, . 328-329).

.
Alphabeti
veri naturalis Hebraici brevissima delineatio (
),
1667 .,
. , ,

, ,
,
,

90

.
, ,

. 33
, , , ,
- , (!)
,
. ,
,
:
, ,
, ,
,
(. . 5.1).

5.

91

Turris Babel ( ) (1679) ,


.
,
,

.
1
, lingua sancta
, ,
; ,

; ,
, ,
,
(III, I, 8).
( . ), , ,
.
, , ,
- A R Y H : A H Y
;
,
, ,
, -
.
, monstrans,
; , ; ,
, , ...
, ,
(
. 145): ,
,
.
,
, ,
( ), ,

92

, ,
(
), ,
.
,

( ,
); ,
, ;
, ;
.

(III, I, 2).

, ,

X V I I .
.
:
, ,
, 10.

-, ,
,
(Diatriba de europaeorum linguis (
) 1599),
, ,
.
,
.
,

: ,
,
, conusio .
,
: ,

5.

93

", ,
, ,
, (Demonet 1992, . 341,
II, 5).
,
, Histoire critique du Vieux
Testament ( , 1678)

,
. ,
,
. ,
, -.
(De quatuor Unguis commentatio (
) 1650)
,
.
,
,
, .
,
,
1
, nobis ignota est .
, ,
- (
, Gensini (.) 1990, . 197).
,
,
, , ,
, ,
. ,
, ,
, ,
,
:
..., ,
,

94

5.

;
- ,
, , ,
, , ,
, .

(
1
, 1677; X L , I ) .

,
,

( , : ,
, X, 75).
,
,

( ),
,
(. Formigari 1970, . 17-28, Gensini 1991, . 92, Manetti
1987, . 176-177). (
,
) :
,
.

,
, , ,

- ,
(
),
2
(Essay concerning human understanding* (
), 1690, III, II, 1). ,
, ,

, .
(, 1651, I, 4, ), ,
, ,
,
,
as the experience
3
and use of the creatures give him occasion* . ,

( )
, .

, ,
,

95

, -
, ,
,
,
, ?
(...)
, , ,
,
, ?
(...)
,
,

1

, .
(De rerum natura, V , 1 0 4 0 - 1 0 4 4 , 1 0 5 5 - 1 0 5 7 , 1 0 8 7 - 1 0 9 0 )

,
-
:
, ,
.

96

5.

97

, , ,

(,

, ,

) .

, -

. ,

, , :
, ,

XVIII .

, X V I I .:

(1744, II, 2.4).

, ,

ex prae-adamitarum

hypothesi (

Systema theologicum

, 1655),

, ,

; ,

, ,

, ,

, , , , ,

, , ,

(432).

, ()

. ,

, , ,

, ,

(. Zoli 1991, . 70).

: (2:31), -

, , ), ,

X . ,

(Borst 1957-1963,1, , 9).


(

(446). (
X V I I . ,

, )

, ,

, .

, ,

, , ,

, ,

, -

, -

98

,
(445).
,
, , ,
, ,
.
,
. , ,
,

,

,
(441-443).

5.

99

,
XVIII
. 1765 .
Trait de la formation mchanique des langues (
),
(
, , ,
, , )
(

; . Droixhe 1978),
,
, ,
; ,
, ,
,
(Discours prliminaire (),
XIVXV).

,
,
- .
X V I X V I I .

, ,
. 1669 . ( historical
essay endeavouring the probability that the language of the empire
of China is the primitive language* ( ,
,
)) ,
-
; ,
.
, ,
confusio,
,
.

,
,

(. Genette 1976, . 85-118),
,
, ,
, , (-

).
.

.
-

, ,
, -

,
,
,

, .


.

100

5.

.
(Fano 1962, . 231):

III,
, , ,
,

, ,

, (. I X ) .

. , ,

, (. X I I ) .

, ,

, ,

! ! ,

, ,

101

1773 1782 . -

,
, ,
, (. 69).

" ,

Le monde primitif analys et compar

, , , , ,

avec le monde moderne (

; . Genette 1976,

, ,

. 119-148).

, ,

,
;
,

.
,
,
,
,
,
.
, , :

,
- (vol. I),

, ,

, ,

( 1984, . 19),

(vol. III, p. X I ) . ,

. ,

, ,

, -

102

5.

103

, ,

, , , , , -

, (vol. V ) .


, ,
, ,

72 , .
,

, ,

. Tavoni 1990).

, .

, ,

Commentaria super opera diversorum auctorum de

antiquitatibus loquentium (

, , 1498) ,

, ,

, ,

, 10 11,

confusio. ,

, ( De vulgari eloquentia, I, VI) ,

10, 5 ,

, . X V I I .

(. Stephens 1989, 3).


,

, ,

( ) Origines Antwerpianae

(Dellorigine

( , 1569)

di Firenze ( ), 1542-1544)

(Origine della lingua fiorentina,

altrimenti il Gello ( ,

), 1546). ,

, .

, ,

, ,

( ,

confusio linguarum.

X X V I ).

( -

. De

Etruriae regionis ( , 1551)

, ),

, ,

104


.
(Lingua
belgica ( ), 1612)
(Adversariorum libri ( ), III, 1620),
,
,
,
,
, (
, , ).

: ,
X I X . La province de Liege... Le
flamand langue primordiale, mere de toutes les langues* (
... ,
, 1868) ,
,

, , ,
,
(. Droixhe 1990;
. Poliakov 1990).
-
,
(De linguarum origine praefatio (
), 1671) (Die Sprachen des Paradises* ( ), 1688),
, ; -,
- (. Borst 1957-1963, III, 1, p. 1338 Olender 1989,
1993). ,
.
Atlantica sive Manheim vera Japheti posterorum sedes
ac patria (, ,
, , 1675) ,

5.

105

. ,
,
, ,
.
, (, IX, ,
26-27) , ,
.
(Scienza nuova seconda ( ), 1744, II, 2.4,
430):
... ,
: ,
, , ,
; ,
. : ,
, ,
, vagina
gentium , ,

,
, ,
;
.
,
, , ,
,
(...).
,
Atlntica, ,

,
, ,
;
;
, , ,
, , .
,

106

X I V .,
(
), 1533 . Commentaria
bibliorum ( )
, , ,
, Ursprache,
(. Borst 1957-1963, III, 1, 2).
(Frauenzimmer Gesprchpiele (
), 1641, Niemeyer, Tbingen, 1968, . 335)
,
... ,
{...).
, , ,
, ,
, ,
, , , , ,
, , , , , ,
, , , , , ,
, , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , (...}.

, -
,
, ,
,
;
,
.
,
:
( )
, ,
, .
, ; , ,
, ,
.

5.

107

(Teutsche
Sprachkunst ( ), 1641),

( ,
).
. (
, ),
, ,
.
,
,
. ,

,
.
,
,
(Faust 1981, . 366).

7 1699 . (. Gensini
1991, . 113) ,
: ; ;
, ;
, ; , , ,

, ,

.

. Nouveaux essais ( [
])
: goropiser,
, ,
, , ,
, .
, -

108

( , . Borst
1957-1963, III, 1, 4.2; Droixhe 1978).
,
,
, ,
,
,
;
,
(Nouveaux essais, III, 2). ,
- ,
, ,
; ,
,

, ; ,
,
, -
: ,
(
[sic]) . ,
, ,
.

,
, ,
,
, ,
(. Gensini (.) 1990, . 41).
, ,
,
. , ,

, ,
,
,
, ,
.

5.

109

... ,
; ,
,
, ,
,
, ,
(...).

,., (...)


(Remarks on the circles of Gomer (
), in: The circles of Gomer (
), II, London, Crowder, 1771, p. 31).
.
X V I I
XVIII .,

.
,
,
.
,
, , ,
,
,
.
-
, ,
;
.
,
.
,
(,
), ,
-
,

110

. , , ,
,
(Simone 1990, . 331).

5.

111

guerre garant gard gardien


garderobe guise warre Warrant ward
Warden wardrobe wise (
),
g w. , X I X .,

, ,
,

. XVIII

, , .

X I X . :

, -

, -

, ,

, Ursprache, , ,

, , , .

, . ,

, .

1786 . Journal of the Asiatic Society

Deutche Grammatik (

( )

, 1818)

, :

... , ,
, ,
, , ,
, ,
,
, (...).
, ,
, , ,
, (On the Hindus (
), in The works of Sir William Jones (
), vol. III, London, 1807, p. 34-35).

(Lautver

schiebungen), , ,
[] pous-podos, pes1

pedis, fotus foot .



? . ,
. ,
- ,
:
. , ,
,
, .
,

, ,

? :

. ,

, .

, .

(lender 1989, 1993) ,

X I X . .

, :

Grammatica linguae anglicane (


, 1653)


, .

, , ,

. : ,
,
(
),

(
) (
) ,
:
,
, ,
, .
,
. ,
, .
,
,
.

.
,
, Les origines indo-europennes
ou les Aryas primitifs ( ,
, 1859-1863)
:
,
, , ,

, -
, .

, ,
,

5.

(...). ,

, , ,
, ,
,

(I, .-7-8) (...).
, -
,
, ,

? (III, . 537; . lender 1989, . 130-139).


,
, ,
, .
, ,
.
, ,
.


XVIII .
,

,
:
Essai sur l'origine des langues (
) , , 1781 .,
, , , .
:

,
, .

114


, ,

5.

115

, ,
.

; ,

(Rosiello 1967)

: ,, ,

, (. 3). ,

, ;

, :

, ,

. , (. 4).

. ,

(. 9). (Rflections critiques sur la posie et sur

(Essai sur l'origine des connaissances humaines

la peinture (

( ), 1746)

), d. 1764, I, 35)

, , .

, , , ,

. :

. ,

- ,

XVIII .
:
, -.
,
,
(1660) (1662) -.
, (
),
, ,

. (
), (tableau), ,
,

, ,
,

, , .

:
,
, , ,
,
.


(The divine lgation of Moses (
), 1737-1741),
:
,

. XVIII .
,
.

116

,
: ,
, , ;
;
( ,
).
, lments d'idologie (
) (1801-1815, 4 vol.) ,
, Des signes () - (1800,
I, 5), :
,
, -
, ,
,
. ,
,
, , , .
, ,
: , ,
, .
, ,
, ,
.
, ,
.
, , ,
, :
- ,
; ,
. ,
, , (
)
.
,

. ,
, ,
.

5.

117


, .
, XVII .,

, ,
,
.
, , , ,
,
, ,
,
,
:
, , .
, ,
,
,
. (Essai sur
l'origine des connaissances humaines, II, I, 5), y
(Fragmente iiber die neuere deutche Literatur (
), 1766-1767)
(Uber die
Verschiedenheit des menschlischen Sprachbaues und ihren
Einfluss auf die geistige Entwicklung des Menschengeschlechts
(
), 1836):
innere Sprachorm,
, ,
, .

, , ,
(
), (
). ,
(. De Mauro 1965,
p. 47-63). ,
.




.
. , ,
.
,
1850 . . (Dactylologie et langage primitif restitus d'aprs les monuments ( ,
), Paris, 1850). ,

, ,
, ,
, ,
: , ,
, ,
, ,
(. 31). ,
,
, .
,
,
, . Confusio
linguarum
;
,
,
.
,
(,
, ),
,
,
.
,
, ', -

5.

119

1816 . , La langue hbraque


restitue ( ),

,
, ;

, . ,
,
,
, , ,
- .
, ,
, .
, ,
,
emplacement, . Place,
, platea, ,
Platz, : AT ,
L , , LAT
. M E N T mens mind,
; , N
, E N S ,
. M
. emplacement le mode propre

d'aprs lequel une tendue fixe et dtermine, comme place, est


conue, ou se prsente au dehors (I, p. 43);
1

, , , emplacement
emplacement (. Cellier 1953, . 140; Palotti 1992).
, ',
,
,
, ,
,

120

; , ,
, , , ,
(Whorf 1956,
. 12; . 74-76).
, ,


,
,
.

,
, (White 1917, II, . 189-208).
,
( 1771 1885 .),
, ,


, ,

. ,
,
, 1804 .

,
.

XVIII . - , De
l'esprit des choses ( , 1798-1799)
, ;
- X I X ., (Soires
de Saint-Ptersbourg (- ), II),
(Recherches philosophiques (
), III, 2), (Essai sur l'indiffrence de
religion ( )).
,
, -

5.

121

,
, ,
.
,
, -,
, .
, ,

,
.
,

, ,

1950 .
.
,

. , ,
,

, ,
(. Yaguello 1984, 7,
).



,
,
, 1866 .

,
. (
, ,
,
)

122

(. Greenberg (.) 1963,


Steiner 1975, 1.3)
. , ,
(.,
, Fano 1962 Hewes 1975, 1979).
,
(Sevoroskin 1989),
(

- ).
, , ,
, , .

; ,
.
,
,
(. Wright 1991).

(
; ,
1
Eve's hypothesis* );
,
, , (Ivanov 1992, . 2).
,
,
... ,
.
,
,
,
, , .
, -

5.

123

,
,
,
(Gamkrelidze; Ivanov 1990, . ) .

- (., ., Cavalli-Sforza 1988, 1991):


,

. -
,
:


.
,
, -
, (

)
, ,
. ,
, , ,
(. Prodi 1977).

6.

6.


.
,
(. 7),
, ,
: (
II III . . .,
); (
II ., ),
Corpus Hermeticum ( ):
1460 . ,
.
,
De rebus sacris et ecclesiasticis (
, 1614) ,

,
,
,
. ,
, ,
. ,
, , ,

125

(Theologia platnica ( ) 8, 1).



(Yates 1964, . 18-19).
,
, -
.
, , ,
, .
, ,
,
.

. ,
, . ,
, ,
, , , ,
De vita coelitus comparanda (
) ,
, ,
;
, , .
,
,
, , ,
,
.
,
, ,
(. Thorndike
1923-1958, Foucault 1966, Couliano 1984, Bianchi 1987).
,
, :
Ars signata' ,

, , , ,
[ ]

126

,
(...). Signator ,
,
: ,
(...). Signator ,
, : ,
, . Signator
, ,
(De
natura rerum ( ), 1, 10; De signatura
rerum ( )).
, habent
1
corpora omnia ad invisibilia bona similitudinem (Richard de
Saint-Victor, Beniamin maior, PL 196, 90)
, ,
, .
, , ,
, , ; ,
,
, , ,
.

, ,
:
,
,
(Gombrich 1972, . 243-244).


1492 .
: ,
,
, , ,

6.

127

( , )
.

: , ,
,
.
,

. ,
,
; -
, (De
occulta philosophia ( ), I, 70).

, ,
,
(I, 74).

, ,
,
: , , ,
. (Disputatio adversus astrlogos divinatores (
-)),
,
.
, ,
, ,
(Garin 1937, . 162)
- .
1486 .
( . Secret
1964, 1985 (2 d.), . 25 ),
.
, ,
, , ; ,
, -

128

6.

(Wirszubski 1989). ,

, ab. , ,

, , , ,

, bebar. ,

, resit.

, sciabat.

, bara. , ,

, rose. ,

, ,

. ,

es. , ,

, ,

seth.

( ,

, rab.

),

, , hisc;

berith. ,

, thob,

, ,

(...). ;

bebar , [ ,

]; resith

, .

; sciabath ; bara ;
rocs ; es ; seth ; rab

Conclusiones philosophicae,

; hisc ; berith ; tob

cabalisticae et theologicae (,

; ,

),

: ,

Conclusiones magicae ( ,

, , ,

1486), , Y H V H ,

, , ,

. Garin, . 378-379).

.
,
,
, ,
.
, (
) ,
,

129

, nulla nomina ut significativa,


et in quantum nomina sunt, singula et per se sumpta, in Mgico

opere virtutem habere possunt, nisi sint Hebraica, vel inde prxima
derivata ( 22), , ,
1


, :

, bereshit ( ):
, ,
(...). 5

130

,
.
, ,

(
), , (75 , )
,
,
, , ,
, ,

.
,
, , ,
. , ,
, ,
.
,
, .
,
, ,
,
, ,
, ,
,
.
,
: . , , , ,
, ,
, , , ,
,
,
: , ,
...
De occulta philosophia,
,
, ,

6.

131

, , ,
, ,
, ,
(De occulta philosophia, III, 23).
, ,
:
(...),
, (...)
, , ,
(...), ,
,
, , ,
(De occulta philosophia, III, 26).
To .
,
,
-
, ,
: ()
, ,
.
I,
,
,
, , , , . seemeth to read as Hebrew
1
is read* (. A True and Faithful Relation* (
), 1659).
,
,
; Picatrix,
(III, 1, 2, . Pingree (.) 1976), ,
,
. ,
, ,

132

6.

, ,
, ;
plumbum, ferrum, et omnia nigra et ftida ;
, camelos nigros, porcos,
2
simias, ursos, canes et gattos (sic). ,
,
, ; ,
, ,
, , , .
,
, ,


,
,
.
, , :

,
. De verbo mirifico (
) De arte kabbalistica (
) De harmona mundi (
) Opus de arcanis catholicae
veritatis ( ) ,
, -, Kabbala
denudata ( )
( ,
,
)
,
, , ,
,
. ,
, ,

,
, , .
(
);
( ),
.

, ,
, , ,
.

, .
,

,
(. Eco 1990).

133



, .
,
,
, (14621516). ,
.
,
-
, , , .

, ,

, , ,
,
: 1
, ^ ^1, ... -

134

6.

135

: Polygraphia

, , ,

, Steganographia (1606)

. (. Walker 1958,

. ,

. 86-90 Clulee 1988, . 137),

( ), 1563 . (

, :

, ):

, ,

, , , 400

, 20 ( 21,

, .

De

furtivis

litterarum

notis

V ), ,

, mer d'infinis divers

, .

chiffrements, guise d'un autre Archipel tout parsem d'isles


(...) un embrouillement plus malais s'en depestrer que de tous
les labirinthes de Crete ou d'Egypte (p. 193-194). ,

. , ,

.
,

, ,
.

( , ) .

, ,

, ,

, Z (

) (

).

, )

, ,

, .

, ,

. , ,

, .

, ,

, ,

, Y H V H

M S P S ,

Cryptometrices et

(. Wirzubski 1989, . 43).

cryptographiae libri IX ( -

,
. Trait des chiffres (
) , 1587 .,
, -

136

6.

137

, 1624)

, 1598 .,

25 25-

De auditu kabbalisto ( ):

, 24 .

, Ars brevis,

. , ,

1518 . opusculum Raimun-

dicum, . (Thorndike 1923


1958, V, . 325),
, , ,

XV .: ,

,
, ,
, ,


(Scholem . 1979, . 40-41).

Piazza

universale di tutte le arti ( ,

Apologa 1487 .

1589, . 253) .

revolutio alphabetaria ) ,
, ,
. Quaestio
sexta ( ) Apologa, ,
, ,
,
,
(transumptive) : ,
, -
2

( ars combinandi ),
apud nostras dicitur ars Raimundi
3

licet forte diverso modo procedat .

, ,
.
,
, ,
(...)
, (,
, ),
De auditu Cabalstico,
,
, , ,
, .

, 1621 .

Artis kabbalisticae, sive sapientiae divinae academia (

. -

, )
De auditu, ,

Ars . De auditu
: Cum sit nomen
compositum ex duabus dictionibus, videlicet abba, et ala. Abba

6.

enim arabice idem est quod pater latine, et ala arabice idem est
1
quod Deus meus ( ,

).
, -,
.
Apologie pour tous les grands hommes qui ont est accusez
de magie ( ,
, 1625),

. , (French 1972,
. 49), ,
,
,
.

,
,
, .
Ars, ,
, . ,
, ,
, ,
, , ,
, , .
,
, ,
, .
, ,
, ,
,

(Carreras Artau; Carreras Artau 1939, p. 220-221).

138

, , ,
,

. ,
:
.

,
,
,
,
. In artem brevis R. Lulli (
2
" ) editio princeps
, 1598 .,
Ars magna,
, ,
,
, . -

139


Aureum opus (" ) (1589), Ars ,
, ,
1
, tarn pro parte vera quam falsa ,
, ,

(De totius opere divisione ( )).
, ,
, ,
,
. Clavis universalis artis lullianae*
( , 1609) :
, ,


,
, (Carreras

6.

Artau; Carreras Artau 1939, II, . 239-249; Tega 1984, , 1).


,

,
( )
, , .

: , ,
, , ,
.

:
,
, , ,
- , - ,

(Lo spaccio della bestia triunfante (
), ivi, p. 780-782).

140

:

, (
) ,
,
, .
,
,
,

.
,
, ,
: , , , , ,
. , ,
-
. Eroici furori (
), ,
,

,
(Dialoghi italiani (
), Firenze, Sansoni, 1958, p. 1158).
,

,
,
. (
, ) , -

141


: ,
, .
,
, , ,
, ,

(. Yates 1964, . 296),
,

, De magia ( ):
...
, , ,
, ;
, ,
,
; , ,
, ;
, , ,
; , ,
, (...).
, ,
,
, - - ,
, , ,
, , -

142

,
- , ,
.
, ,
(...),
(...).
,

, ,

,
, , , ,
(Opere latine conscripta (
), Firenze, Le Monnier, 1891,
vol. Ill, p. 395 ).
,
, ,
, , ,
, ,
,
, ; , ,
,
... ,
: ,
,
.
(, equus,
, aequus);
( );
(asinus, , asyllum, ,
, ,
7, ,

!); ,
; ,
, ( )
(palatio,
, Lati, ; . Vasoli 1958, . 285-286).

6.

143

, ,
( ),
,
,

: ,
,
.
,
;
, ,
,
,
.
,
,
.
, , ;
- X V I I . (
),

, , , ,
, ,

.
,
: ,


. , De lampade combinatoria lulliana ad infinitas
proposisiones et media invenienda... (
,
..., 1586), ,
, ,
(I, , 1):
, ,
, , .

6.

idearum ( , 1582)
,
,
30 ,

(
) . ,
, , ,
, 163:


, : ,
;
(De umbris, 212, 10).
1
ad omnes formationes possibiles, adaptabiles
(De umbris, 80) : ,
,
, 150 ,
,
(. De umbris, 223). ,
, ,
.

144

, Prima Praxis (
), ,
CA ( ).
, , ,
. ,

, Secunda Praxis ( ),
, , adstantia, ,
circumstantias, .
Secunda Praxis
, 150
, , , AI, , A U , , BE, BI, , BU :
.
,
, ,
,
-,
.

145

De umbris
(Sturlese 1991) ,
, . (Yates 1972) ,
,
. ,
,

. , ,
,
.
, ,
,
( ,
, );
, ,
,
, ,
incrassatus () permagnus ( ),
, , ,
(De umbris, 169),
, , , , ,
(152), .

(.).

146

, ,
.
,
C R O C I T U S (), ,
, ,
C R O C I T U S ?
Prima Praxis (De umbris, 168-172)
, ,

, ( TRANSA C T U M , , STUPR A N S , ,
), ,
(
,
).

, ;
,
(
,
, 31 ),
, .
,
,
,
, ,
, ,
, .
De umbris :
Lycas in convivio cathenatus presentabat tibi AAA (...). Medusa,
1
cum insignis Plutonis presentabit A M O (...) (167).
Cantus Circaeus (
), () -

6.

147

,
(. 1958, . 284 ).
,
, .



, X. . Mathemati
sche und philosophische Erquickstunden (
, 1651, . 516-519),
264 (, ,
),
97 209 600 , :
(. Faust
1981, . 367).
, ,
?

In spheram Ioannis de Sacro Bosco (
, 1607) ,

(, , )
.
/ /
, :
( ), ( ), (
) ( ).
:
.
, ,
, dictiones, ,
23 (
v), , ,
.

-

148

,
.
1622 . Problema arithmeticum
de rerum combinationibus (
; . Fichant 1991, . 136-138),
, 23 ,
, ,
, , (
)
( ,

). , ,
;
100 , 60 :
257
;
, ,
,
432 (132 ),
32

8 052 122 350 .


?
,
7 575 213 799!
1636 . Harmonie
universelle ( ) ,

6.

149


, , .
,
, ,
(
!). , ,
, ,
,
720 22 ,
, ;
, 22 1 124 000 727 777 607 680 000
; 362 880 ,
,
,
28 826 640 000 000 (Harmonie, . 108).
-
, 22 608 896 103
12 .
1

, ad abundantiam ,
,
. , ,

. , ,
, ,
,
.

dictiones (

: ? Harmonie (, . 72)

), .

: ,

? ,

, ,

, ,

( , 20

(. 74).

1635 .; . 1975, Marconi 1992).


Harmonie
, , , ,
, ,

; ,
, ,

150

100 000 100 000


, 200 000 ,
(. 72-73).
, ,
,
.
,
,
(. 73).


, , ,
,
.
,
( ,
, ).
,
, ,
,

, ,
, Quaestiones super Genesim (
, coll. 49, 52)

.

, , , ( , ,
Linguarum methodus novissima ( ),
1648, III, 19), (
), ,
,
, . ,
,
, ,
.

7.

, , ,
.
I
, , ,
. ,
,
:
, ,
, ,
( )
;
,
, , , ,
.
,
(1967), :
, ,
, , ,
.
(
) .
(, V, 8, 5-6) , :
... (...),
, -

152

,
,
,
,

(...).

,
,

,
1
, .
De mysteriis Aegyptiorum (
) , ,
,
.
Corpus Hermeticum* (
)
,
.

Hieroglyphica
1419 .
,
:
Hieroglyphica , -, (Horap611onos Neilous Hieroglyphica); , (),
. ,

, V . . .
, ,
,
, ,

7.

153

,
, ,
.
1^1 (
:
1514 . ,
).
, , ,
, ,
.
, ,
,
: , , , -
, , , , , ,
. ;
, 16,
, (
, )
16.

:
,
.
,
,
. ,
, ,
, 394 .
,
,
,
, .


,
, ;
(, , , , , ,

154

7.

155

), ( ,

, ( ,

, , ), ,

1000 . . .

) -.

, , , ,

, , -

, ,

, , .

(17 1822 .)

, ,

, ,

( ), ,

, ).

( ), ,
(, , , , ), ,

, ,

, ,

, .

, ,

- , ,

, ,

. ,

, ,

(, , - ,

; . Champollion, Lettre Dacier (

, ,

), . 11-12). , , ,

: , ,

, ( )

, .
,

,
, ,

, ,

, ,

, ,

, , .

. , , ,

, , ,

, ,

, ( ,

( []), X,

1799 . ;

, , ,

(). ,

), -

. ,

156

, ,
,
, ,
, ,
, . (
)
, , , ,

. ,
,
( 1957, . 123-127).

, ,
, ,
; , , , ,

( 1982, . 55-56).
, :
, ,
,
, ,
.
,
. ( 1955, . 87) ,
,
, ,
,
(), ,
, XVIII
.
,
, ,
:
, ' ( ) .
( , ),
,
(
, , , -

7.

157

). , ,
. ,
, .
(), ,
(), .

. ,

, ,
, ,
, , ,
, .
.
,
.
, ,
, ,
,
. ,
,
(. Van der Walle; Vergote 1943).
:
, Hieroglyphica
, -
, ,
,

.
. Hieroglyphica,
, :
[] ,
, ,
. , ,
, ,
,
.

158

,
( )
, I, 85
( ,
),
, ,
, , , ,
. .
Emblemata ( ) (1531)
Hieroglyphica,
, , ,

, . ,
1531 .,
, ,
(, 1621 .), , ,
; ,
, .
Hierogly
phica, , Hieroglyphica
, .
IV ., Hexaemeron
( ) (VIII, 5).
, , Hieroglyphica,
.

.
(XII .) ,

,
. ,
,
, .
,
, .
, ,
(, XII, XII).
? , ,

7.

159

(Hexaemeron, V, 16, 53); , (.


, Contra Celsum ( ), IV, 98)
(De abstinentia ( ), III, 23, 1).
Naturalis Historia
( ) (X, 32).
, ,
( IIIII . . ., )
, ,
(De anomalium natura
( ), X, 16).
,
(De solertia animalium ( ), 4),
(De finibus bonorum et malorum (
), II, ) , (Historia animalium (
), IX, 7, 612 35), (, 135 ),
(, 1355), (,
1058). ,
- ,

,
Hieroglyphica. , ,
, ,
- .
, ,
,
,
,
, ,

.
,
, ,
. Hieroglyfica sive de sacris Aegyptiorum
aliarumque gentium literis (,
, 1556),
,

. -

160

7.

161

, -

Delle Imprese ( , 1592) -

, , ,

, ,

, ;

, ,

. ,

(...). ,

, , ( (

, ,

), II, 5, . 114-120).

( 4) ,
,

, , ,

, Monas Hieroglyfica ( )

( -

. ,

), .

- (

, )

, ,

, .

, .
( ),
,

,
. ,

X V I I . , -

, ,

. ,

, ,

, ,

. ,

, ,

. -

( ) ,

, ,

, , ,

; ,

, ,

, .

, .

, ;

. , ,

, , .

, ,

, , 6 .

162

7.

163

. -

, , , , ,

, , , , ,

, , , , ,

, , ,

, ,

. ,

(, ,

1636 . Prodromus Coptus

Obelisci Aegyptiaci nuper inter Isaei Romani

sive Aegyptiacus ( ),

rudera effosi interpretatio hieroglyfica (

1643 . Lingua Aegyptiaca restituta

, -

( ),

, 1666), Sphinx mystagoga

, ,

( , 1676)).

. ,

, ,

, ,

, ,

, 21 ,

, V

, . ,

. 1644 . X

, ,

, ,

().

, ,

Bonus Daemon*, - Agaths

Daimon, ;

1650 .

Obeliscus Pamphilius, 1652-1654 .

, ,

Oedipus Aegyptiacus ( ),

, ,

, ,

, , , , , ,

, , ,

, , , ,

, , .

.
1

tour de force

, -

; ,

, -


. ,
, -

164

,
,

.
,
-
,
. -
, ,

, Corpus Hermeticum
. ,
, :
,

.
,
. , . 557 Obeliscus Pamphilius
,
20-24, :
,
-,
(Lettre Dacier, . 29),
, ( ,
), K H S P Z T M H T E N Z
1 ( ). ,
, -,
,
,
, ( )
- .
187 III Oedipus
:
,
,
,
.
(--).

7.

165


5, ,
. ,
:
, , , ,
, ,
.
- ,

,
. 1585 .
Historia de las cosas ms

notables, ritos y costumbres del gran reino de la China (


,
)
; 1615 . De Christiana
expeditione apud Sinas ab Societate Iesu suscepta (
, )
, ,
, ,
, ,
, ,
, ,

. 1627 .

Proposition prsente au Roy, d'une escriture universelle,


admirable pour ses effects, trs utile tous les hommes de la
terre (
, ,
),
.

,
. ,
Historia natural moral de ias Indias (
) (1590),
Relacin de las cosas de Yucatn (
) , , X V I .,

166

XVIII; 1609 .
Comentarios reales que tratan del origine de los Yncas (
, )
. ,
,
.

( . Giovanni Boni
facio, L'arte de' cenni ( ), 1616 .,
Knox 1990).


(. ,
, Simone 1990).
Oedipus ,
, China monumentis qu Sacris qu

Profanis, nec non varus Naturae et Artis Spectaculis, aliarum rerum


memorabilis argumentis illustrata ( ,
, , ,
, ,
), 1667 .
,

, ,
-,
, , ,
, , .
,
, ,
Arca Noe ( , 1675), . 210
, .
, ,
.
, ,
. ,
?
, , ,
, -

7.

167

. ,
,
, ,
,
; , ,
,
,
(Oedipus, III, p. 11).
, ,
.
,
?
,
,
: ntegros conceptos ideales
involebant . , ,
, , ,
,

( , ) .
1

, ,
(Oedipus, I, V ) :
,
, ,
,
(Oedipus, IV, . 28;

. Brian Walton, In Biblia polyglotta prolegomena* (
), 2.23).
, , ,
,
,
(
; . Oedipus, III, p. 13-14).
, ,
, 1

(.).

168

, .
X V I I .
,
,
. , ,
,
,
, ,
.
, ,
,
;
. ,
,
,
.
, , ,
.
(
, ): -
,

,
. ,
: ,
,
: , ,
, ,
, ,
, ,
(Pellerey 1992b, p. 521). ,
, , ,
, ,
: , ,
,
.
(ibidem).

7.

169


, , ,
,
, .
,
. ,

, , Obeliscus
Pamphilius":
", ,
,
(Rivosecchi 1982, . 57).
, ,
. (. 52)
,
,
,

.

,
,
(

),
.
III, Oedipus:
,
,
: , ,
,
,
, ,
,
,
. , ,

170

, ,
,
, , ,
. , , ,
, ,
, ,

,
.
,
,
,

, ;
, , ,
,
; ,
, ,
,
, (...),
,
[... . .,
], ,

.
,
Libri Monstruorum,
(, , ,
,
,
, Physica curiosa (
) ),
,
1
rocailles .

7.

171

-
.
, ,
,
,
.
III,
Oedipus, ,

, X V I
;
; ,
X I V ; ,
,
. ,



. , ( ,
),
,
, .
,
- , ,
,
(
China, Oedipus, I, I, . 396-398).
Turris Babel ( )


,
(...).
, ,

(Scolari 1983, . 6).
:

(.).

, ,

172

,
,
. (
),

. ,
, ,
, .
, ,
, , -
,
. ,
, ,
(
, , ,
),
(. Rivosecchi 1982, . 114). , ,
, ,
Ars magna lucis et umbrae (
, 1646), ,
,
,
, ,
.


,
,
, , , , ,
, ,
,
: , , ,
. ,
, ;

7.

173

, , , ,
;
, , , ,
; , ,
; ,
,
( , II, 2.4, 435).

, , .
, ,
,
,
, .

(ibidem).

, ,
. , , ,

(
, ,
:
, 439). ,
, (446),
,
, , ,
, ,
,
, ,
,
, .

XVIII . (Rflexions sur les principes gnraux
de l'art d'crire (
), 1718) ,
; ,
,

174

7.

175

The divine legation of Moses (

, 1737-1741). ,

XVIII .,

, (

; -

) (

).

) ,

, ,

. ,

, .

Essai sur l'origine des langues (


, 1781) ,
, , ,

, .
, ,

: ,

, , ;

(-

(. Derrida 1967, . 242; Bora 1989, . 40).

).

, ( )

, , , ,

. ,

, .

(,

) (

, ,

).

( ,

Trait des tropes

( , 1730), ,

, , (.

, .

Prieto 1966).

176

, , , , , , ,
, ,
(. La Barre 1964).
,
, (,
).
,
,
, , ,
,
.
,
( , )
,-
,
, , (Rossi
1960, Yates 1966).

loci ( ,
, , , , ,
), ,

;
res memorandae, ,
, -
.
.
, , Congestorius artificiosae
memoriae ( , 1520) ;
,
(1575,
1562), Artificiosae memoriae fundamenta (
, 1619)

. ,
, -

7.

177

: ,
, ,
,
, , .

,
.
,
, ,
, , ,
, ,
1
signatum . (. 6),
, : -
, ,
( ),
,
. ,
,
:

.
Phytognomonica
(, 1583, III, 6) ,
, ,
: , ,
,
, , ,
(III, 7). ,
,
.
(Metoscopicorum libellus unus ( ),
1584, . 20) ,
, :
, ( )
; ,
,
. :
(.).

178

7.

179

, ,

: ;

Thesaurus artificiosae memoriae (

, 1579)
, , ,
, ,

( (1550)

(Thesaurus, p. 107),

quomodo multis modis, aliqua res alteri sit similis

( ), ( ,

. IX

, ),

), (
), (

... , , ,

),

), (

), (

),
(

, ,
, );
: - ;

;
: , ,
, ;

sanum

) sane ();
: (
) ;
: ;
: ;
: ,
, ;

), (
-), (,
, ,
), (
).
,
,
. ( )

.
,
.



,
X V I I (. Salmon 1972, . 68-71).
1620 . Redaccin de las

(.).

letras y arte para ensear a hablar los mudos (


),

180

7.

Harmonie 2 ( 2)

, , ,

, .

. (Chirologia (), 1644)

, ,

; (. 11)

...

, ... ,

, Didascalo-

, , ,

cophus

1680);

1662 . ;
, ,
.
XVIII ,
(
, Lettre sur l'ducation des
sourds et muets (
) , 1751 . ).
' (Institutions des sourds et muets par la voie
des signes mthodiques (
), 1776)
, , ,
,
. ,
,
:
. '
-,
, ,
; ,

181

.
[ ,
:
, , ]
(. 80-81).
,
, ,
,
( ,
),
.
:
,
, , ,
.
(1975) Pictures can't say ain't (
: ") ,

. ,
,
/, /

, -

,
( ,
,
):

,
10.
,
, ,
, , (Goodman 1968),

, , : 1)

. ,

; 2)

182

; 3) ,

, . ,
,
.

: Semantografia
, Safo , Picto , LoCoS .
( Nth 1990, . 277) (
),
,
. Nobel 20

7.

183


; , ,
, ;
, ,
.
.
-, ,
, ,
, :
,
,
.

,
:
, , ,
,
, ;
,
.
,
:
, .
,


,
, , ,
, 1984 . .

,
,
.

: 1) ;

2) , ; 3)

( )

; 4)

- .

; 5) ,

, ,

; 6) ,

, ,

, .

, , ,

; ,

: - -

, ?

184


, ,
; ,
; ,
,
.
. ,

( , ),
,
, :
, , - .

(,
)
,

,
.
,
. ,
,
,
,
;
,

.
-, ,
.
,
-, , ,
, ,
, , ,
. , , ,
,
, -

7.

185

,
, .
,

: ,
.
, ,
, ,
, ,
.

8.

8.

XVII , , ,
,
, - (
).
,
:
, ;
(
,
,
). , ,
,
,

,
, (. De Mas 1982).
- 1614 .
(Allgemeine und general Reformation, der gantzen weiten
Welt ( )),
( )
,
(1612-1613).
Fama Fraternitatis

187

R. . ( . .),
,

. 1615 .
, -, Confessio frater
nitatis Roseae crucis. Ad eruditos Europae (
. ;
Yates 1972).
:
, ,
,
(Yates 1972, . 286).
,
.

:
,
,
; , ,
,
, (...). (
)
,
(Yates 1972, . 295).

.
, ,
,
.
: , Themis urea (
, 1618) ,
, , ,
- . , ,
-
, ,
.
1623 . (
, ),
, , -

188

. ,
, ,
(, ),

:
, ,

( A. Baillet, Vie de Monsieur Descartes (
), 1693). ,
, , 1623 ., Advertissement
pieux et utile des frres de la Rosee-Croix (
),
: ,
, ,
,
, , ,
, , ,
, (. 5).

, ,

, (. Arnold 1955, Edighoffer
1982). , (
, )
, ,

, ,
. ,
,
, ,

8.

189

, ,
, , ,
- .
, ,
(Fama,
. 287). Confessio ,
;
( ):
(
, , ,

,
,
(...).

:
,

(...). ,

, , , ,
,
(...).

,
(...).
, ,
,
,
(Yates 1972, . 298-301).

(. Rosa jesutica ( ), 1620).


, ,
, :
,
,
, ,
, .


- (- 1988)
,

X V I I -

190

, ,

, , ,
,
, ,
,
X V I I I .
Academiarum examen ( , 1654)
,
(. 26-27).
( ,
, )
.

,
(
). ,
, ,
, , ,
.
. ,
(Signatura
rerum ( ), I, 1622).
, , ,

,
, ,
. ,

, - ,
, : ,
,
, ,
- , ,
.
, Natursprache,
Mysterium Magnum ( , 1623),

8.

191

(sensualische Sprache),
, ,
.
,
,
,
,
(...).
,

.
, ,
, , ,
.
, ,
(Smtliche Werke
( ), Leipzig, 1922, V, . 261
262).
, , , ,
, . ,
;
, , ,
, ,

,
. -
, ,

.
.
, ,
,
De verbo mirifico (
, II, 6): simplex sermo purus,
incorruptus, sanctus, brevis et constans (...) in cuo Deus cum
homine, et homines cum angelis locuti perhibentur coram, et

8.

per interprtent, facie ad faciem... sicut solet amicus cum

192

amico ( ). ,
( )
.
, ,
(. Ormsby-Lennon 1988, . 322-323).

Empires du Soleil ( ) ( Histoire des oiseaux ( );
. Erba 1959, . 23-25),
( , ,
, ),
, ,
,
, .
, ;

193

,
,
, ,
, ,
, ,
.
, ,
, ,
.
,
?
,
? ,
,
,
?

Apologia compendiaria ( ,
1615) , -
, ,
,
, ,
:
.
, true and
faithful relation of what passed for many yeers between Dr. John
Dee... and some spirits* (
,
... , 1659, . 92),

, , ,

( every word signifieth the quiddity of
1
the substance ).
, ,

.
, Relation, ,
, ( )
, . , , ,
,
, ,
.
,
, Monas Hieroglyphica (1564),
,
. ,
,

-
(French 1972, . 49 ).

194

8.

195

Monas . ,

-, :

, ,

, .

, , ,

; (

, .

).

, ,

( , ) -

( )

( ,

, . 1553 .

).

De originibus ( ) ,

, ,

, ,

, , ,

; De Foenicum litteris (

) ,

( ,

(, , )

, ,

Coelum

orientis ( , 1657, . 10)).

, .

, ,

, ,

, (...), ,

, , ,

. , ,

, .

. ,
,
I,
,
6, ,
; ,
, ,
(...), , .
(Clulee 1988, . 77-116) ,

. 8.1

, Monas ,

196

8.

197

, ,

- . Monas

, ,

( ),

, , per sibilatione

per dents ( ), per tremulatione

linguae ( ), per contractione palati (

, . , ,

), per compressione labrorum (

, ,

) per respiratione per nares (

, ,

). ,

. ,

, ,

, .

; Monas Hieroglyphica.

, ,

, , ( ,

),

, .

, ,

, (...)

(,

, ,

(Clulee 1988, . 95).

, ),

( , ),

, , .

, , , Epistolica

de historia etymologica dissertatio, 1712; . Gensini 1991).

, 1697 .

, ( Demonet 1992, . 404)

Anthropoglottonia sive linguae humanae gnesis (-

, ,

, ),

, , ,

, . ,

. 1686 . Principium

philologicum, in quo vocum, signorum et punctorum tum et lite-

, .

rarum massime ac numerorum origo (


, , ,
), , Monas Hieroglyphica ,
, -

. , ,

, ,

, -

198

.
,
.
,
,
; ,
,
(. Eco 1990).

( ), , ,
,
, ,
.
, ;
, - ,
, , .

, , ,
. , ,
. ,
,
, .
, ,
, ,
, .

?
, ,

8.

199

, 1684)

,
, , ,
X V I I . ,
, :
,
, ,
.
, ,
, ,
, ,
,
,
, , . , ,
- ,
, , , ,
(...).

( ),
,
, ;

.
.
, ,
; , ,
(Breviario dei politici, a cura di Giovanni
Macchia, Milano, Rizzoli, 1981, p. 39-40).

, ,

. ,

; , ,

, , ,

, , ,

, , -,

, (

Breviarium politicorum secundum rubricas Mazarinicas (-

) ,

200

9.

, ,
-, Christianopolis (-

), (1619),
.
(Edighoffer 1982, . 175 ) ,
,
, , , ,
,
1

arcana publicata vilescunt ,


, .
,
,
. ,
,

;

,
, .

, ,

, ,

,
.

Polygraphia (

. ,

),

, Steganographia

(), , ,

: , ,

, , ,

, --

( V I , . 38, , 1660).

: ,

Quaestiones celeberrime in Genesim* (

, ,

), 1623, . 471)

, ... , .

, ,

, ,

, ,

-. ,

, .

,
,

(.)

202

,
(
,
) ,
. ,
, , ,

, , ,
.
, ,
. ,
,
. ,
:
ABCDEFGHILMNOPQRSTUVZ
BCDEFGHILMNOPQRSTUVZA
CDEFGHILMNOPQRSTUVZAB
DEFGHILMNOPQRSTUVZABC
EFGHILMNOPQRSTUVZABCD
FGHILMNOPQRSTUVZABCDE
GHILMNOPQRSTUVZABCDEF
HILMNOPQRSTUVZABCDEFG
I L M N O P Q R S T U V Z A B C D E F G H
(, C E D O ) , ,
,
, D, ;
,
; ,
D .
, ,
,
,
.
Mysterium artis steganographicae
novissimum (
, 1682)
, , , , -

9.

203

,
. 1685 .
Cryptomensis Patefacta: or the art
of secret information disclosed without a key (
,
):
,
,
, (A7v).


Polygraphia nova et universalis ex combinatoria arte detecta
( ,
, 1663) ,
,
: ,

,
. , ,
,
, ,
, ,
. ,
, , ,
.
: Si secretum
tibi sit, tege illud, vel revela ( ,
, ).
, ,
,
, , , .
, ,
(
: Knowlson 1975, . 107-108).
,
III, linguarum

204

omnium ad unam reductio :

9.

205

, , ,

, , ,

, ,

. ,

, ,

, ,

. ,

, .

( ).

, :

(. 7),

, , , , ,

, , , , ,

, .

, , , , (linguae
2

doctrinales omnibus communes ), a ,


, , , , ,

, , , , ,

abalienare 1.1

, , , , .

abderel.2

astenere 1.4

abstenir 1.4


abstenir 1.4

abbracciare 1 1 . 1 0 abbraar 1 1 . 1 0 abayerXII.35

abhalten 1.4
abschneiden 1.5

,
, , ,

, ,

, .

, ,

, abdere,

, ,

, 1.2;

abstenir, , 1.4 ( 1.4

abstinere ).

-: ,

32 , ,

, Character () ,

, ,

. 32

1228 ,
( ,
).
, ,
,

,
;
, .
,

. :

206

, -

9.

207

; . Casciato; Ianniello; Vitale

1.2, I

(.) 1986, tab. 5).

2 ,

, ,

verbergen. ,

, esconder.

, (

) .

44 (notae), ,

, , ,

, 12 (

, ,

, , ,

- : Dominus +

). ,

Amicus + multum sal +

Anastasia a me + ars +

N,

ex illius + discere posse + ,

D.

, , non est loqui

: XXVII.36N (Petrus) X X X . 2 1 N (noster) II.5N (amicus)

vel scribere sub lingua + communis + ,

XXIII.8D (venit) X X V I I I . 10 (ad) X X X . 2 0 (nos).

, ,

- : , ,

. (?) ,

, ,

, ,
.
: ,
, , ,

, ,

The universal character, by which

.
, ,

all the nations of the world may understand one another's


conceptions, reading out of one common writing their own mother

tongue ( ,

; , ,

, ,

, 1657).

,
,
, : ,
, ,

leb

. ,

Polygraphia, -- 1663 .

() .

(Mss. Chigiani f. 59v, -

, -

208

,
: leb totreonfo pee tofosensen and pif
tofosensen. ,
.
Polygraphia (, ,
), 1661 .,

pro notitia linguarum universali (
; - ,
, Clavis
convenientiae linguarum ( )).

, , ,
( ),
,
. ,
,
,
.
(
, 10 283);
(

), .
(Inventum Eminentissimo Principi', . .)
4442. 2770: 169:3. 6753:3
: Inventum eminens (+ +
+ ) princeps (+
).
, , ,
,
,
.
, .

, -

9.

209

. ,
, ; ,
, . ,
, , ,
:

Mirabilia graphica (
) Technica curiosa (
, 1664) ,
,
, . ,
,
, , ;
, .
, . ,
. 9.2 23.1 15.15. 35.4 =
.

210

, ,
,
, (Heilmann 1963) (De Mauro 1963).
, ,
,
,
(, ,
).


1660 . Novum
hoc inventum quo omnia mundi idiomata ad unum redunctur
( ,
), (Mss. Chigiani I, V I ,
225, ; . Marrone 1986).
,
,
.
Novum inventum

1620 . , Polygraphia,
54 ,
,
,
- , , ,
(, , ),

. , :
,
. , ,
4 , ,
, ,
( ) 3.

9.

211

. -
,
,
.
+ 4, , ,
, ,
+ 3, , - .
, Character
, , Novum inventum

: ,
, ,
.
,
(Ekskubalauron (),
1652, Logopandecteision (), 1653),
, ,
.
,
, ,
. 54 ,
Novum inventum,
, ,
, , , ,
, ,
Ars ; , , , , , ,
, ; ,
; , , . ,


, Polygraphia.
,
. ,
,
(1653 .).
, , (. 483):

, Artificium Arithmeticus (-

212

), Nomenciator, mundi omnes nationes ad


linguarum et sermones unitatem invitans. Authore linguae (quod
mirere) Hispano quodam, vere, ut dicitur, muto (
,
. ( ) ,
, , ). , ,
, Novum inventum
VII,
1655 . , ,
, , ,
Technica curiosa,
Jocoseriorum naturae et artis sive magiae naturalis centuriae
tres ( ,
, 1655).
(1610-1648),
,
, - Ver1
mudo (Ceal 1946).
, ,
, ,
, .
, , Artificium
44 ,

.
, . ,
,
, ,
,
, .
,
(, , ),
, , ; ,

2
, nota possessionis ;

9.

213

,
;
, ,
,
. XVI.2 (
+ ),
( ), X V I '
.
, ,

.
44 . ,
:
1. (, , , , ,
). 2. (, , ...).
3. (, , , ,
, , ). 4. (
, , ). 5. . 6. (
, ). 7. . 8. (, ,
). 9. . 10. . 11. .
12. . 13. (, , ). 14.
. 15. . 16. . 17.
. 18. . 19.
. 20. (, , , , ,
). 21. . 22. . 23.
. 24. . 25.
(, , , ). 26. .
27. . 28. . 29. .
30. . 31. . 32.
. 33. . 35-42. , ,
. . 43. (, , , ,
). 44. (, , ).

Dissertatio de arte combinatoria
( , 1666).

,
,
,

214

. ,

( ,
).
(
),
,
(1966).

,
) , ) , )
, ) , ) , ) , )
, ) , ) ,
, ) , )
, ) , )
1
, ) .
,
.
,
.

. . .

10.

(
,
)
. , ,

, , ,
,
, ,
.

X V I X V I I .
. ,
:
, (
-),
;

, .
,
(
) (. Salmon 1972, . 56).
(,

), , (
,

216

10.

; . Salmon 1972, . 51-69).


,
;
. (The universal
character*, 1657) ,

. ,
, ,
,
,

;
,
.
1527 . ,
, ,
,
; ,

, ,

.

,

, -
.

217

,
, ,

.
, ,
,
, ,
,
.
;

(Novum Organum ( ), I, 43). ,


;
(...), , ,

(Novum Organum, I, 60).
, :
, ; ,
; ,
; , ; ,
; ,
; ,
; ,
. , , -,
.

Ars signorum ( ,

1661: the reader ( ))

(1651, IV) ,

, ,

: , ,

. , ,

, . . , ,

; ,

,
.

. . .

218

10.

; ,

219

(Essay, . 451).

. ( III

, 1690, IX)

, ,
, ,

, .

, ,

, ,

, , ,

(...).

,
, (...) ,

0 ,

, , : ex congruo
( , , ),
,
, ad placitum,
.
,
,
: Characteres quidam Reales, non Nominales;
qui scilicet literas, verba, sed res et notiones exprimunt

(De augmentis, V I , 1).


, ,
, .
, , , ; ,
.
,
,
, -

, ,
, coelum . .,
, ,
,
(...).
1, 2, 3: ,

, ,
(Ms. Sloane 897 f 32 , . Salmon
1972).
,
;
, .

Abecedarium Novum Naturae ( ),


1622 . Historia
naturalis et experimentalis (
),
,
(. Blasi 1992, Pellerey 1992).
, ,

220

10.

: denso et raro , de volatile


2

et fixo , eee de naturali et monstruoso , de auditu et


4

sono .


. ,
, ,
,
,
(
, , -
1623 .), , ,
, .
(Yates 1972;
1979);
,
(. Rossi
1960, Bonerba 1992, Pellerey 1992, . 41-49).

,
. 1657 . Didctica magna
( )
,
,
. ,

, ,
, ,
, ,
.

221

Janua linguarum ( , 1631),


,

,
, (
, , , ;
Didctica magna
). Orbis
sensualium pictus quadrilinguis (
, , , 1658)


,
,
,
,
, ,
. ,
,
, :
, ,

. : Die Krhe krchzet, cornix cornicatur,
la cornacchia gracchia, la Corneille gazoille, Die Schlange
1
zischet, Serpens sibilat, il Serpe fsschia [sie!], le Serpent siffle .

Pansophiae Christianae ber III
( , III),
,
, ,
,
.

1668 . Via lucs ( ),
,
: -

222

,
, . , 1641 .,
,
- , ,
, ,
(., ., Cram 1989).

(, , in
1
extenso ),
.
,
,
,
,
, , ,
(Pellerey 1992, . 48).
: ,
, ,

. ,


,
,
.



, ,
. 1629 .
2
nouvelle langue . Peo Les
historiettes (, 1657, 2, Le cardinal de Richelieu
( )) ,

10.

223

, ,
une langue matrice qui luy faisoit entendre toutes les
1
autres . ,
,

. Le cardinal le ngligea, et le secret a est enterr avec


des Valles .
2

20 1629 .
.
, ,
. ,
. ,
,
, .

, .
(

3
, aimer philein ),
, , ,
.
,

.
,
-
. :
- ,

. ,
,
, , , .
,
,

224

10.

( , ),
,
pour lire des mystres et des rvlations . Ho
, .
, ,
, , ,
, (
,
).
,
. -
,
, ,
, ,
, - :
.

225

(, , ),
,
(. Pellerey 1992, . 25-41 Marconi 1992).

,
,
,
, . ,
; ,
,
.
, , ,
.
,

Discours de la mthode (
), ,
, ,
. , Principia
Philosophiae ( , I, XLVIII)
,

(.).


1654 . Academiarum
( ),
,
.
, ,

. , ,
, ,

:
, ,
, ,
,
, , ,
(. 24-25).
, , ,
(
, De arte grammatica (
, 1635, 1.41)). ,
,
,
: ,
,
(. Formigari 1970, . 37).
1654 .
Vindiciae academiarum* ( ),
,
(. Slaughter 1982,
. 138 ). , ,
,
8

226

,
( X V I .) ,
. , ,
, , .
, , ,
,
,
.
,
Essay, ,
, ,
.
,
;
,
.
,
(. Ormsby-Lennon 1988,
Knowlson 1975, p. 876, , , Yates Rossi).
, ,

. :
,
, ,
,
, (
, )
.
, , ,
,
.
( ) ,
, impositio nomi1
num , .
, ,
,

10.

. ,
, Essay, ,

,
,
;

,
(1).
,
;
-
, XX .

.
, ,
,
,
,
:
,
, ,

; ,
,
(...) ,

, ,
(Vindiciae, . 21).


, (
, ),
: 1) ;
2) ,
. ,

[.).

229

10.

.
, ,
.
, , .
, ,

228


, ,
- .
,
: .
,
(
)
,

- . ,
,
, ,

. ,
,
,
.
,
, , , ,

:

, .
: ,

, .
,
.
, , , ,
. .
, , ,
,
, ;
,
, , , , (ReyDebove 1971, . 194 ).
,
, (
Rssel 1940) -,
,
,
. ,
,
, , , .
, ,
,

,
- , ,
.
,
, .
,
,
.

. 10.1

( ,
, -

, ,

),

, :

( , , ),

230

10.


, .
,
, , , ,


.

, .
, ,
,
, ,
,
. ,
, ,
-.

:

231

, ,
: , ,
,
.

,
. ,
. ,
,
(
(IIIII .) , ,

),
: -
, ,
, ,
, ,
(An. Sec. II 96, 35).
, .

,
.
. 10.3
(
) ;


, ,
, ,
, . ,

, ( ,
, ).
,
(
, ,
,
).
, ,

, ,
. ,

,


, , .
, - ,
,
, :
. ,
, , ,
, /,
; ,

10.

232

233

. 10.3

, , ,
,
, ,
.

. 10.4.


. ,
,
, (. 10.4).

, ,
:
,
(
, , , ).

,
. ,
, ,
, ,
,
: ,
,
.

, .
(Species plantarum ( ), 1753), ,
Arando calamogrostis Arando arenaria,
,
;
,
, Arando calamogrostis calycibus unifloris, culmo
1

ramoso , Arando arenaria calycibus unifloris,


foliis involutis, mucronato-pungentibus

(. Slaughter 1982,

p. 80). , ,
, :
,
.


.
, .

( ,

), , ,

(.).

, , --

(.).

11.

rs signorum ( )
(1661)

. , , ,
,
.
,
,
( ,
,
).
, , ,
,
.
, , ,
, , , , .
, , , Essay
( ),
.
, ,
. ,
.
, ,
; ,

235

.
Essay,
,
1
( , person* 2).
,
: 1668 .

, , ,
. ,
,
, ,
, .
, , ,
, ,

(. Rossi 1960, . 272).
,
,
,
, ,
, , , .
,
:
, ( ),
, ,
,
( ). ,
, ,
.
, ,
, .
,
,
,
, , ,
, .
, 1

(.).

236

- ,

.
, ,
, ,
, , ,
,
.

,
, ,
(. 29).
( -
, . 30 ),
.
(, , )
,
,
, :

(. Shumaker 1982, . 149).
,
,
,
(. 44). (Eco 1984, 2.4.3) ,

,
.
, , . ,
,
( , 4000 10 000); ,
, , , ,
.
, , ,
,
, , (. 33).
,
,

11.

237

, 17, .
,
,
(,
111, 1),
,
, ( ,
,
, , ,
).
. 11.1
(
).
,
,
. , ,
. ,
: ,
( , ), V,
, ,
.
(1)
, , ,
, , ,
, : ,
. () ().
11
. ,
( , ,
).
() ()
().
: , , ,
, ,
.
,
, ,
, .

11.

, (. 52);
, , , ,

, ,
.
. ,
Nr)k, ; ,
, .
:
, , ,
, ,
, ,
- .
, ,
: ,
, .
m , , ,
m ,
,

3
,

.
,
( ) ,
.
(. 42) ,
,
. ,
- ,
,
,
. ,
,
,
,
.

. , , (nebghnagbana),
(Slaughter 1982, . 150)
: n = concretum physicum ( -

240

11.

241

), = in radice ( ), b = vesca (), g = qualitas


sensibilis ( ), h = sabor (), n = pingue
(), = partes annuae ( ), g = folium (
), b = accidens mathematicum ( ),
a = affect, prima ( ), n = longum
(). , (p. 152),
-
; ,
. ,
,
, , .
, , ,
,
.

, ,
, ,
. ,
Nr]ksyf ( +
) Nr)kbeisap ( +
+ ).
,
,
Nr|ke Nr|ko, .
: ,
fran, flan,
FRANce, ,
FLANders, .
, .

, , ,
,

. , ( ,
),
:


,
.

. ( = lal,
= 11, = le...), , ,

. sim
, simam , a simab
. pon, , pone, ,
pono, , ponomp, .
, -
:
, + +
+ + (. 65). : ,
,
,
Philiosophia rationalis ( , 1638),
, .

= Nr|k/pot = +
+ (
?)
= Nr|k/sof/pad = +
+ +

= Nr|k/braf/pfar =
+ +
=

fan/kan = +

= sof/praf/emp = +
+ +

= grug/shaf/tin = (
gug, ) + +

= tib/snb = +

(. Pellerey 1992),
,

. :
, ;

242

12.

,
1

, cum, post, dum ;


,

(shf, ). (1982, . 155)


, -,
, master's hand, --, hand-belong-master.
,

,
.
,
, ,
, .
,
, , ,
(Frank 1979, . 65 ).
, ,

, , ,
, per, trans, praeter, supra,
2

in, , ,
,
, ,
.
, ,
, ,
(
,
- , ).

,
.

1
2

Mercury (
, 1641),
. 1668 . Essay towards
a Real Character, and a Philosophical Language* (
)
, ,

.
1

The variety of Letters is an appendix to the Curse of Babel


(p. 13).

( . 4 -
, 5 ),

,
,
, :
,
(. 13).
,
1

(.).

, , , ,

(.).

(.).

I~{
~

llll

61

()

-{

CEMEIIA

"

-{

"l"'

ll180

-{

--{

ll811

-{

ll

-{

O1l-Ill

- {

/2. / .

246

- ,
,
.
-
,
,
.
, :
,
, ,
,
,
.
, , ,
:
,
(, ,
)
.


, ,
,
.
40 (. . 12.1),
251
2030 ( ).
. 12.2 ,
, ,
,
, ,
.

, 270
-.

12.

247

,
, ( )

,
, , ,
, ,
,
;

.
,
, .
: 1)
, , ,
; 2) .
,
, ,
, ,
, .

.

248


. 12.3 ,
40 ( ),
, () . ,
,
,
. ,
, ,
, , , ,
,

. 12.3

12.

249

. ,
. . 12.4 ,
; ,
D, G, , , , Z, S, N;
( ).
:
(De) , (Deb)
, ( ) :
Deba , . (Det)
,
; (Deta) , ;
(Deta) , .

. 12.4

250

12.

Pater Noster

251

), Summe (), Illation (),


, .
, , Corruption (),
,
, , ,
, , . (

, 2

: , ,

(- ),

, ( ).

, ( )

, ,

Hai coba.

Colledge of Monks,
.
Transcendental

: , ,

Particles ( ).

2030 ,

, ,

, + ;

, ;

, ,

+ ( ,

). ,

. (

, ,

, , ,

) ,

, , ,

, , .

, .


, .

, 48 ,
, , -.

Essay

. ,

15 . ,

( ,

, .

lucesco, aquosus, homunculus ), tim

. ,
,
. , Result
() , Event (-

genus (
, gradatim

multigenus ),

252

12.

253

( vestiarium )

(, arator ). ,

, (,

: , ,

).

, ,

. ,

: , Metaphorical-Like

, ,

, ,

. , ,

; .

, ;

:
+ = ,
+ = ,
+ = ,
+ = ,
+ = ,
+ = /.
, ,
. , ,

, , -
. , ,
(. 318).

, ,
. , , ,
,
,

. , ,
, , ,

, , , , ,

,
( ,
, , , , . Frank
1979, . 160).
, ,
,
, ,
, , . , ,
,
,
:
,
, sonorarum visua1

liumque taeniarum cistellulae , laudativis nuntiis


2

vulgatores .
videocapsulae
publicitarii

(. Bettini 1992),

, -, .
, .

254

?
, (
,
Via lucis) :
- ,
. , ,
. ,
,
;
, .
, ,
, , ,
, ,
. , ,
, .
,
; , , , ,
,
(
).
, ,

255

12.


(tulip) (ramson),
,
,

. , ,

,
, ( ,
, ,
),
.
,
,


.
Deba , a
, a , Deba,
.
,

, , ,

, ,

. , ,

(. 21).

L R ,
. , G a p e (
,
); , Glape (
), L
3, 12.
.

:
? (Frank 1979, . 80),
,
,
, , ,
, ,
. ,

(. 45),

, .

G a d e Glade. , ,

, G a d e ( )

, , ,

. , ,

(Knowlson 1975, . 101).

256

,
.
, , , 1 ()
, ,

.
,
:

,
, .
? ,

, -
. ,
, ,
.
,
, ,
, .
, ,
.


40
251 2030 .
,
,
,
, ,
,
2048 (
1025 )
. , , ,
41 ,
, .

12.

257

,
,
( ),
.

, , ,
, ;
;
,
X V I I .
. 12.1,
,
.
, .

,
,
,
.
,
.
,
. ,
,
(for the better helping of
1
the memory* , p. 22), . ,
, ,
. ,
, .
,
, ,
, because I knew not to provide
2
for them better* (p. 22).
, , ,
, ,

9 .

258

, ;
, ,
, ,
. , ,
,
, ,
1
ad hoc .
:

,
/ , /
, / (
,
,
) ,
, /
/ .
,
/ , /
/ .
, , ,
,
, : (
/), (/),
(/), (/,
/ ), (//...),
(//), (/), (/), (/).
.
,
, .
, ,
,
. (Rossi 1960, . 252) ,

12.

259

, ,
,
, , ,
,
, ,
.
, , ,
(. 12.1) .
,
,
. ,
- , , ,
,
,
, /. ,
.
+ =
,
,
,
,

. , , / :
,
, ,
, .
, , , ,
, ,
( ),
.
, (. 289),

, .
, ,

, .


.

260

12.

, .

, , ,
Zita,
, , Zitas,
(s ).
,
(,
. 12.1,
).

, ,
.
, , : 1)
, , ; 2)
,
; 3) (dog-kind) ,
(cat-kind),
; 4)
, , :
.
, , , ,
,
.

. , ,
-
; ,
.

,
.
,
,
; , ,
(. 21).

261

, , -
,
, , . 10.4,
, , ,
,

(folk taxonomy).
, ( )
, ,

.
, ,
, .
, Zita,
,
, ?
, ,
, ,
,
. ,
, , ,
.
, , Zita,
1
, dog, chien, Hund perro .
,
,
,
, , ,
.
.
,
, ,
.
,
. ,

;

262

,
. ;
,
,
.

,
,
,
,
. , .
, /
(
),
, (
):

12.

263

, , ,
, . 12.1,
, . 12.6,
,
, , .
, ( ,
- )
- .
,

; ,
,
.
,
,
,
,
. ,
( )
Coco, ,
, Sibct;
.

?
-
. , ,
,
,
;

.
, ,
.
- Des signes
(, 1800) ,
:
,
() -

264

,
, () ,
.
, ;
,
. ,
;
,
,
,
,
;
,
, -,
, (IV,
. 399-400).
, ,
(
),
.
,

.


,
? , ,
, ,
; , ,
.
,

.
,
,

12.

265

,
, . ,
, ,
,
. ,
,
( ,
...), ,
. ,
,
,
.
,


,
, .
, ,

, .

13.

13.

267


,
, .

:
,
. . 13.1 ,
1
, to drink ,
,
,
(, ), , (), (
), , ().

;
, (Salmon
1972, . 3) ,
.
Common Writing ( ) 1647 .,
a The groundwork or foundation laid (or so intended) for the
framing of a new perfect language and a universal or common
writing (, , (
)
, , ) 1652 .
, ,
; Ars signorum ( )
(. 79) ,
: , ,
, .
,
,
.
.
,
( Common Writing, ), ,


.

. 13.1
, ,
( ,
,
), ,
,
, ,
, , ,
, , , ,
, .

268

, ,
( drink ,
love 1),
,
, , , ,
(, )
.

, ,

.
,
.
, , ,

, ,
,
, love,
(the beloved)
(lovingly), to kleanse ()
, (
, , ,
).
,
, , ,
.
.
,
;
,
, ,
.
. , ,
1
, hand, foot land
2
to hand, to handle, to foot to land . -

13.

269

king, ,
to kan,
, ,
, rex,
, regere, , , - ()
(),
.
,
,
; ,
1
childe, calfe, puppy chikin ,
(
,

), ,

, ( to see,
, to know, ), ( to lament,
, to bemoane, ), (
to curse, , to blesse, )
( , to moisten, to wet,
2
to wash to baptize, ,
, -
).
.
, ,
- 16
(to be, to make, to speake, to drinke, to love, to kleanse, to come, to
begin, to create, to light, to shine, to live, to darken, to comprehend,
3
to send, to name )
( , ...),
to begin, . to be.

270

13.

, to speake, ,
to create, .
,
,


, .

, ,
, :
,
, .

. 311 Essay, ,
(
) ,
, (. 13.2),

.
, , ,
. ,
,
, , ,
,
, , ,
, : ,
, .
,
, ,

, ,
, : ,
; ,
,
, ,
, car glisser, ramper, etc. ne sont pas la mme
chose que marcher (Des signes, IV, 395);
1

271

. 13.2
,
, , ,
.
.
ad hoc,
,
: , 1977 .
,
, PROPEL, M O V E R , INGEST, ATRANS,
E X P E L ;
, (
, , ,
).
,
,

272

273

13.

, ,

: ,

, , Orbis Tertius (

),

, ,

: ,

frame;

. , ,

, , , .

( , ,

( , ) -

- - ;

, ,

, , ; ,

, ,

, , , ).

, . ,

, to kill

() : Xs (Xd

ZeusDios ,

(- Xd) + ( Xd) & (

). s ,

: di' hoon zen, , .

, ,

d, ,

, .

to assasinate,

Xd

(Collected Papers ( ), 2.330)

, assassin,

, murther, (

, ,

),

(specially, under pretence of

Religion )-

.
, ,

( , -

, -

-
,

).

274

, 5

. XVIII (Scienza
nuova seconda, II, 2.4) : ,
, ,
, ,
,
, ; (Essai sur l'origine
des connaissances humaines, 82) ,
,
. ,
Hermes (,
1751, III), (Of the origins and progress of
language ( ), 1773-1792),
, Vom Geist der ebrischen
Poesie ( , 1787) ,
,
,
.
,
; ,


(...),

(Stankiewicz 1974, . 176).
, ,
, (
, )
:
" , " (...).
, ,
(F. De Sanctis, Teora
storia della literatura ( ), a cura
di . Croce, Bari, Laterza, 1926, . 1, 39-40).
, , ,
,

.

14.

1678 . Lingua Generalis (


; . Couturat 1903), ,
- ,
,
, :

, , 81 374, mubodilefa.

, ,
bodifalemu.
, ,
,
bodifalemu gifeha (546), ,

Nekpot Deta.
,
,
1
latino sine flexione ,

276

.
, ,
,
, +
.
,
,
,
- ,
: 1)
, ,
; 2)
,
, , ,
; 3) ,
; 4) ,
,

.
,

,
.
(
),
; ,
(. . , 1875-1890, VII, . 11-15)
,

,
, .
,
,
, , ,
,
,
,
(. 1990 (.) 1991).

14.

277

, ,
(
):
-
, . , ,
,
,
,
, ,
, .
-
, , , .
,
,

,
, ,
, . ,
, ,
,
, (
,
,
)
, ,
.
,
, ;
,
.



, ars combinatoria . 1666 . Dissertatio de

14.

278

279

arte combinatoria ( ;

, 1875-1890, IV, . 27-102),

ad libitum ),

, Horizon de la

. ,

doctrine humaine ( , Fichant

, ,

1991), ,

, ,

, ,

, -

, , ,

, ( ,

24 ? ,

).

, ,

, .

, .

24 , , 31

, ,

, , ,

), ,

24

32

? ,

, .

, , ,

, ,

, ,

100

Dissertatio ( 8),

1000 , 3 650 . , ,

, ,

1 , = 2

- 1.

Dissertatio

, ,

, ,

, ,

( ,

3 650 000 000 000 (), ,

Ars magna sciendi (

, , , ,

), ), , -

, 24

, 1670 .,

3650000000001

- 24/23 ().

, ,

, Dissertatio.

100 , ,

1, 7 300 000 000 000

( , t t

; ,

, )

37 .

, ( 56) -

:
-

14.

10,
,
, , ,
10 6, 6 10.
, ., ,

(Elementa, Couturat
1903, . 42-92). Dissertatio
.

280

,
,
,
,
, , ,
. :
,
,

281

.
( 62),
, .

64 Dissertatio
. ,

, ,

, ,

( , ).

, . Initia et specimina scientiae ge-

neralis ( ; . . -

. , ,

, 1875-1890, VII, . 57-60)

, ,

, ,

. De organo sive arte

magna cogitandi* (

; Couturat 1903, . 429-432) ,

Elementa characteristicae universalis (

), ,

, . ,

, ,

, ;

( 1 10)

, , 2,

3. 2 3, 6.

Consilium de Encyclopaedia nova conscribenda methodo

( S / P )

inventoria ( ,

, ,

; Gensini (.) 1990, . 110-120)

. ,

6/2, , ,

, ,

3, . , .

: , , ,

14.

,
. , Termini simpliciores (
), 1680-1684 . (Gra (.)
1948, . 2, 542),
, , , ,
,
, .

,
.

282

Historia et commendatio linguae characteristicae (


; .
. , 1875-1890, VII, . 184-189)
,
, ,
, ,
, ; ,
",

1
, .
, ,
,
, ,
,
,
.
, ,
,
, :
, ,
, , -
, ,
, , ,

.
2
, .

, , -

283

, ,
,
,
.
, ,
,
.
,
: ,
,
(...). ,

(...).
,
( , , ^
1903, . 518-523).
:
,
, ,
;

. ,
, ,
:

, .
, ,
.
,
.
, , , ,
,
.
, -

284

( 1903, . 27-28).
.
,
,

285

, ,
,
; ,

, ,

14.

(Gensini (.) 1990, . 19),


, ' ;
- ,
: ,
, ;
, ;
,



:
,

X V I I ., ,
X V I I I .

,
(De la division des scien
ces ( ) IV, 21). ,
, felix culpa, , ; ,
, ,
'
. ,
.

, , ,

. 1703 . , ,

Nouveaux essais sur l'entendement humain (


)

, ,

, 1765 .,

, ,

: , (

). ,

, .

, ,

, . -

, ,

, , , cogitatio

. ,

caeca (. De cognitione, veritate et idea (

, ,

, ), . . , 1875-1890, IV,

(. Serres 1968, . 22-23).

. 422-426).

286

,
,
,
.
,
, ,
:

,
. ,
, ,
, , ,
.
,
, ,

,
,
. (...) ,
,
,
(...).
, , ,
, ,
, , ,
,
. ,
.
(...) ,
, , ,

,
, ,
.

,

14.

287


,
. , ,
,

, ;
,

,

,
, ,
. ,
,
,
,
...'

,
Neues Organon ( , 1762), Semeiotica (; . Tagliagambe 1980).
Accesio ad arithmeticam infinitorum
( , 1672 .) (Smtliche
Schriften und Briefen, III, 1, . 17),
,
, . ,
, ,
. , ,
. ,
,

.

288

14.

, .

Socit Royale de Turin (


), II, 3, 1761).
,
,
tabula characteristica, ,
, Possibile, Impossibile,
1
Aliquid, Nihil, Contingens, Mutabile ,
- .
, - ,
,
:
.
, , , ,
,
, (. 55).

,
( ):
!

,
, ,

.
, ,
,
, .

, .
,
(Couturat 1901, . 101).
(Dascal 1978, . 213) ,

,
.
,
; , ,
, ,
, ,
, ,
,
,
. ,
, , ,
, .
, ,
:
, , (Algebrae philosophicae
in usum artis inveniendi specimen primum (
,

) in Mlanges de philosophie et de mathmatique de la

289

XVIII . , 1793-1794 .
(. Granger 1954),
,
2
, langue des calculs :
,
, ,
,
.
,
, ,

- ,
,
(Pellerey
1992, . 193 ).
, ,
,
,

290

14.

(. Barone 1964, . 24). ,


,
, (

),
, .
,

,

291

(...).
, ,

(...), ,

(Quid sit idea,

, 1875-1890, V I I ,
. 263-264).
, -
.

,
.
:

,
, ,

, ,

, ,

, .

, .

picture theory of

. 1697 . Novissima cinica (

language* ,

; Dutens 1768, IV, 1),

, ,

-, .

(Tractatus, 2.2 4.121). , ,

, , , 64

, , habitudo,

, (Land 1974,
. 139).


, ,

,
, , ,
,

(Dialogus,

, 1875-1890, VII, . 190-193).



, , -

III . . .; ,
,
.
,
.

,

292

14.

( ,

), ,
. 1701 .
( 1703 .)
, ,
.

-
,
,
.
,
.
,
, -
, .

,
, ,
,
, ,
, , ,
, ,
.

,
,
,
Explication de l'arithmtique binaire (
, 1703).
. 14.1 ,
,
,
.

. 14.1


,
,
001, 010, , 101, 011, 111...

293

, ,
,
( 1971).
, , , ,
,
, ( ) , ,
( ,
, ,
, - ).


,
,
, , ,

.
, , ,
, , ,
,

294

14.

295

. ,

. ,

, ,

, .

'.

, ,

, ,

, -

, , ,

, , ,

; ,

, ,

(^1 1976, . 91).

, ,
,
,
, ,
X ,
. ,

, , , ,

. ,
, ,

, ,
, , , .
, ,

. ,
, ,
,
. ,
,
:

,
, (...).
,
, ,
(...).
,
,
.

, ,

, -

, , ,

.
, (Essay, X)
, ,

;
; ;

; ,

; , -

297

14.


. ,

,
,

, ,
.
,
.
-,
, .

, ,

:
,
.

,
,

. (lments d'idologie, I, p. 546,
note)
.

296


Caractre (),
.
,
,
( )
( ).
'
,
, ,

.
,
, ,
, ,
.
,
.
, XVIII .

. ,
,
, , . ,

, ,
. -

, ,
(...).
, ,

, ,
, ,
, .
, ,
;
, ,
,
,
(...). : ,
, ,
,

, ,
,
(ibid., . 583-585).

.
, X V I I .,
: ,

, (...). ,

298

(lments d'idologie, II,

p. 578-579).
,
, ,
, ,
,
,
,
, , ,
(...). ,
,

,
,
,
,
; ,
. ., .

? (Essay concerning human understanding* (
), I X ) .
, Des signes et l'art de
penser considrs dans leur rapports mutuels (
, , 1800) -
( , )
, ,
, ,
, ,
(I, . 222-223).

,
, ,
,
. , ,
- ,
,
, -

14.

299

,
, .
,
( ,
,
, , ),
.

15.

15,


XVIII
, XVIII .

. 1720 . Dialogue sur la facilit

qu'il auroit d'tablir un Caractre Universel qui seroit commun


toutes les Langues de l'Europe, et intelligible diffrents
Peuples, qui le liroient chacun dans la propre Langue (
,
,
,
), Journal littraire de l'anne 1720
( 1720 ).
, , ,
,
.


;
, 1720 .


(. Pellerey 1992, . 11).

301


, , Langue () , ,
,
,
.

. (
Langue) ,
langue nouvelle, .
(1903, . 237)

, .
,
,
,
. X V I I .,
, , ,
, ; (
, bu,
de ); , ,
;
,
-s. ,
,

( , ,
Jo dona, dona, Lo dona);
- ( =
Jo donar);
sas, ( =
sas dona).

, , ,

. -
-,
,
, -

302

,
(Bernardelli 1992).
, XVIII .,
(Projet d'une langue
universelle ( ), 1795),
(Polygraphie, ou l'art de correspondre l'aide d'un

dictionnaire dans toutes les langues, mme dans celles dont on


ne possde pas seulement les lettres alphabtiques (
,
, , ), 1800)
(Pasigraphie (), 1797).

, ,
. 1799 .
,
, , , .

X V I I .,
: ,
.
,
Pasigraphie ,
: ,
.
,
,
, , ,
,
,
, .
,
,
, ,
,
, ,
,
,
.

15.

303

,
fraternit ,
,
1

, ,

, , ,
(...) ,
,
, ,
,
,
,
? (...)
, ,
,
(. 48-50).

, ,
,
,
. ,
, ,
:
,
, .
:
,
.
, ,
,
, (,
, , , ,
, , , ,
, , , , , ,
).

304

,
: , ,
,
,
,

;
, Ava (), ave (), alve (), adve (
), .
,
,
,
.

.

12 ,
.
(
). ,
, .
,
:
(
Indicule, );
(, , ;
Petit Nomenclateur, );
, ,
, ( Grand Nomencla
teur, ).
,

.
, ,
-, ft-il mauvais (p. 21).
1

15.

305

, ,
,
. , ,
, ,

. ,
(
, ),
,
Indicule, ; Petit Grand
Nomenclateur, .
, , ,
Grand Nomenclateur ,
.
.
. (tranche)
. , ,
.
:
,
,
(Pellerey 1992, . 104).
,
,
,
,
.

. ,
,
- -,
, -,
. ,
, , ,
,
.
, -

306

,
.
: ,
,
,
, ,
(Pellerey 1992, . 114).
, ,
.
,
Palais de soixante-quatre fentres (...) ou l'art d'crire toutes
les langues du monde comme on les parle (
(...)
, , 1787) . . .
,
, ,
, ,
. ,
(
, , ),
.
, ,
, , ,
;
, , -
, , ,
. ,
,
:
, ,
-
.
XVIII .
,
:
, .
,
,

15.

307

(Couturat; beau 1903, p. 312),


,
( :
Pellerey 1992, . 125).
( , ,
X V I I .), , :
;
,
, ,
(
, ). , 1200
, \1200 , 1200\
.
,
:
.

De l'universalit de la langue franaise (


, 1784).
, ,
.
,
,
,
(. 1).
,
;
;
, foyer des tincelles rpandues chez tous
les peuples (p. 21),
, ,
, .
,
,
: , ,
. ,
1

308

.
,
,
, .
,

15.

309

,
,
,
,
-.

, , ,
, ,
(. 25-26).

, , ,

. 1772 .

.
, ,

grammatica atque specimina linguae philosophicae sive universalis,


ad omne vitae genus adcomodatae ( ,

, ,

),

. ,

, ,

ancien rgime ,

( )

(1774)

(...) ,

( . Gensini 1984, Nicoletti

, (Pellerey 1992,

1989, Pellerey 1992).

. 147).

, ,

, ,

, ,

400,

. ,

, . ,

. ,

, .

.
, ,
, , ,

,
, .
, ,
,
, -

310

, .
,
,
,
:
,
,
, ?

, ,
,

(. Gensini 1984 Pellerey 1992).
,

,
, :
,
,
, , , ,
, ;
- ,

, : ,
, , ,
; ,
(...) ,
; ,
,
(23 1823 ., G. Leopardi, Tutte le opere,
Firenze, Sansoni, 1969, vol. II, p. 814).
,
.
X I X . -- Pasilogie,
ou de la musique considre comme langue universelle (-

15.

311

, , ,
1806) ,
, ,
, .
, 11: 1-2 : erat terra labii unius (
),
, , ,
, :
.
(. 1-20),
, ,
: ,
, , .
, ,
, .

21
.
, ,
;
. ,
, ,
.
,
, , , 21 , ,
,
,
,
,
(. 78).


, , , .
, ,
,
,
, . ,

312

15.

313

, , -

, (-

; ,

-) (--);

, Z X,

. -

1831 . -

- ), , -

: ,

-, , ,

() , , ,

-- (

15 ,

- .

, ,

, 26 ,

; , AI , 2 ,

).

1 0 0 0 360 .

, (. 3-4),

. -

; (

) ;

: ,

, ,

(Couturat; Leau 1903, . 37)

( ,

Pater noster,

. ,

, ).

1827 . (Langue

, 70 90.

musicale universelle ( ), 1866).

, (

, , , -

, , ,

; III;

1855 .

, 1862 .

, Systeme de

).

langue universelle ( ) -

. ,

(1836), Langue universelle et analytique (

( ) (),

) (1841), Cours complet de langue

(-) (-),

universelle ( )

314

(1832-1855), Blaia Zimandal (1884),


, Lingualumina () (1875),
Langue internationale etimologique (
) (1877), Langue naturelle (
) (1887), Spokil
(1900), Zahlensprache ( ) (1901),
Vlkerverkehrssprache ( )
(1904), , Projet d'une
langue universelle ( )
(1855).
,
, , ,

, .

:
, ,
, D
, , .
, , , ,
Ababa = , Ababe = , Ababi = , Ababo =
= .
,
siba, sibe, sibi, sibo, sibu, sibra, sibre, sibri, sibro,
sibru (
), ,
,
,
, :
.
,
, (Couturat;
Leau 1903, . 69) : ,
, ,
.
, X I X .

, , Les fous

15.

315

littraires ( ) (1880) Les


fous littraires ( ) (1982).


(. Bausani 1970 ),
(. Yaguello 1984 Giovannoli 1990,
).



,
, . (1960)
(. 1 1992).
, ,
,
( )
, .
,
,
( ,
),
, .
, , ,
,
,
.

,
; ,
, 4,
,
:

316

(,
=100,
= 101, = ) , , -
,
.
,
, ,
,
.
,
, : :
, 2 = 5?
-
,
,
;
(, ),
,
, , .
,
, , , ,
.
, , ,
,
,
.

, ,
. , , ,
2 x 2 = 4, ,
.
,
, ,
.

characteristica universalis',

15.

317


, (
, )
,
.
(
,
,
): ,
,
. , ,
,

,
, .
,
( ,
),
. ,
, ,

: -
-, , ,
,
-, ,
, , ,
(. Quine 1960).


, ,
(
)

: ,

. ,
,

318

, , ,
, ,

,
1
if... then .
, ,
; ,
. ,
,
,
, .
, ,
, ,
, .

: 1)
,
, ,
; 2)
,
.
,


, -
,

. ,
,
,
, , ,
. ,
, ,
, , ,

(frames, scripts, goals).

15.

319


;
, ,
ad hoc ,
.


.
,

,
,
:
, ,
?
1854 . , Investigaron of the
laws of thought ( ),
,
,
; ,
,
,
(II, 1).
Begriffsschrift ( ,
. ,
, 1879)
. (The Philosophy of Logical
Atomism ( ), 1918-1919)
,

( ). Principia Mathematica (
), , , , ,

( , ,
,

320

15.

321

). Tractatus logico-philosophicus

linguae latinae (,

(- , 1921-1922)

, 1587). Grammaire gnrale et raisonne

( ),

- (1660), ,

(3.325 ),

, .

(4.121). Der

logische Aufbau der Welt ( ,

1922-1925)

; , , ,

, ,

, .

(. Recanati 1979).

, ,

, ,

. , ,

, .

, -,

, ,

-, (,

, :

Grammaire () ,

, , .

la parole est une sorte de tableau dont la pense est l'original ).

, , ,

, ,

, ,

. -

, , .

, .
-,
(. Greenberg (.),
1963). , ,
,
forma locutionis, ,

, :
.
Minerva, seu de causis

, -,
(Simone 1969, p. X X X I I I ) ,
,
, ,
.

, (

322



,
),
,
.

, ( ; Canto 1979),
, ,
, ,
.
: - .


, ,
-.
, ,
,
,

.
( ; Cosenza 1993)

,
.
,
( -
),
,
(
1
folk psychology* ,
).

:
, -

15.

323

(
, ,
).
, ,
, ' ,
1
res cogitans ,
. ,
,
(, ),
Margarita Philosophica (
) ( X V .).
, ,
,
, ,
.
,
, ,
: . ,
, ,
, ,
. ,
, , ;
naf . ,
,
,
,
.
, ,
, .
2

16.

16.

XX .
: 1903 .
(
!);

.
,
,
,
.
,
;

.
,
, ;
;
1900 .
. ,
, - sous peine de
revenir la tour de Babel .
1

325

- ?

,
, .
, (liber
, );
(avi avis,
, avus,
);
(amor , ?),
,
... ,
,
, .

,
,
, ,
, .
(
) ,
.

, ,
,
( ,
, ,
, ,
). ,
.
,
,
.
1903 .
,
X I X :
38
Les nouvelles langues (
), 1907 .

326

16.

327

, .

Dlegation pour l'adoption d'une langue auxiliare

, Idiom Neutral ( ) Langue

internationale (

Universelle ( ) (1886), Bopal

, 1901)

(1887), Spelin (1886), Dil (1893),

Balta (1893), Veltparl (1896).

; ,

, ,

. - ,

(,

, ,
).
28 , -


, , ,
.
(1831-1912), ,
, ,

, .
, ,
, ( )
; ,

, .

, , ,

, . ,

, .

( Chamber).

, , ,

, 1889 . 283 -

, , :

; ,

, ,

berg: bei; ,

iire, .

- .

, ,

, ;

, ,

, ,

, . Bei

. :

berg, .

; ,

328

16.

.
(: dom, doma, dome, domi ),

, -ik (gud = ,
gudik = );
-um .
-s (bal =
, bals = ). ,
( , , ),
(del-); -av
, ( stel
, stelav ).
: ,
lu- -, vat
, luvat ,
? ( , ,
) litaf (,
), ?

, (
), ,
;
,
.
,
; ,

.
,
.
, ,

. - ,
, , outside-walkee1
can-see inside-walkee-no-can-see ,
nobastonacan, ,
, .

329

,
, , 1734 .; Langue nouvelle ( )
Communicationssprache ( )
(1839); X I X . .

, , ,

,
,
, :
Me senior, I sende evos un gramatik e un verb-bibel
de un nuov glot nomed universal glot (Universal Sprache
( ), 1868).
pasilingua ere una idiomu per tos populos findita,
una lingua qua autoris de to spirito divino, informando
tos hominos zu parlir, er creita... (Pasilingua, 1885).
Mesiur, me recipitum tuo epstola hic mane gratis-

sime... (Lingua, 1888).


Con gran satisfaction mi ha lect tei letter... Le
possibilit de un universal lingue pro la civilist nations
ne esse dubitabil... (Mondolingue (), 1888).

Me pren the libert to ecriv to you in Anglo-Franca.


Me have the honneur to soumett to yos inspection the
prospectus of mes object manifactured... (Anglo-Franca,
1889).
Le nov latin non requirer pro le sui adoption aliq
congress (Nov Latin, 1890).
Scribasion in idiom neutral don profiti sekuant in
komparaison ko kelkun lingu nasional (Idiom Neutral,
1902).
1893 . Antivolapk, ,
,
,
, , :

330

Tutonish (1902)
, ,
; Pater noster
vio fadr hu bi in hevn, holirn bi dauo nam...

; Pater : nuo opadr, ki bi
in siel, sanctirn bi tuo nom.

.
, ,
.
Latino
sine flexione ( ) (1903),
.
, ,

.
,
,
. : Post reductione
qui praecede, nomen et verbo fie inflexibile; toto grammatica
4
latino evanesce .
, .

16.

331

,
, .
-
,

I will, me vol publica
.
.
,
: Latino sine flexione

.

1887 .,

.
( ), ,
. Doktoro
Esperanto ( ), Esperanto
.
, 1859 .,
.
, ,
( ) ,
, ,
, , ,
( 31 1876 ., . Lamberti 1990, . 49).
, ,
, .
, ,
,
,
,
, . ,

332

16.

333

1988). :

, -

, ,

, .

X V I I .

; ,

, ,

, ,

, ,

(...),

, -

( Schilpp (.) 1963, . 70).

. (

: Toute discussion

),

thorique est vaine: l'Esperanto fonctionne (Meillet 1918,


p. 268).

Universala Esperanto-Asocio (

, ,

: ,

, ;

, ,

, ,

, ,

: 1907 .

(samideani ),

. ,

, ,

, , :

, (

) ,

, ( -


. ,
(. Lins

334

16.

,
).
,
, :
,
,

Fundamento de Esperanto ( ) 1905 .


, 28 ,

. .
, 1: ,
1
la homo, la libroj, la abelo . .
,
,
,
(Buch/Bcherei, pharmakon/
pharmakeia, /regina, gallo/gallina, hros/hrone, tsar/tsarine ),
a
(heureux/malheureux, ermo/malfermo , -:
/ ). 24 1876 .
, ,
, ,
: lingwe, lingua, langue, lengua,
4
language; rosa, rose, roza .
.
2

,
, ,

335

,
. , ,
, , :
1) ,
; 2) , ,
; 3) ,
, ,
; , , 4)
1
, ex novo .
:
abelo (), apud (), akto (), alumeto (), birdo
(), cigaredo (), domo (), fall (), frosto (
), umo (), hundo (), kato (), krajono (),
kvar ().
. , ,
,
, ,
, .

, ,
2
schiaccianoci, tire-bouchons, man-eater ,
.

. ,
:
,
, ,
, ;
skribotablo.

(Zinna 1993).

-; ,
, -

336

16.

, .

, -
: la patro amas la filon, la patro
1
amas la filojn . ,
, ,
, - .
, ,
, (10 amo ME stesso,
).
,
, , .
,
, .
( )
, la birdo flugas en
la gardeno ( ) la birdo flugas en la
gardenon ( ). l'uccello
vola nel giardino . -,
je l'coute mieux que vous, ,
- : 1 ) - ,
, 2) - ,
.
mi auskultas lin pli bone ol vi, a mi auskultas
lin pli bone ol vin.

-
-in: / = patr-/patr-in-o; /
= reg-o/reg-in-o; / = viro/vir-in-o.

-/: / = la patroj, la patrinoj.

. , ,
,
: padre, madre, suocero, genitori
[, , , ]; pair
( ) patro, patrino, bopatro,
gepatroj.

. , ,
(. Migliorini 1986, . 34), trombett-iere []
candel-iere []
,
, , , calzolaio, trombettiere, commerciante,
impiegato, presidente, dentista, scalpellino [, ,
, , , , ].

-isto ( dentista, ,

337

, ).
,

-a: patr-a = ,
(bonaj patroj = ).
,
; ,
, : (vid-i),
(vid-as), (vid-is), (vidos), (vid-us),
(vid-u!).
(Zinna 1993),

,
. , ,

:

,
;
,
, ,
.

.
,
.

338

16.

339

, , .

, -

, ,

, ;

, ,

. Pellerey 1993, 7).


, ,
,
:
,
, , ;
,
(Martinet 1991, . 681).
. ,

-, -
duty free shop ( Zollfreie Waren)
? ,
(
-)
(Sapir 1931).
,
,

, , , ,

: ,

(. Shilpp (.), 1963,

, , :

. 71). ,

, ,

, .
,

(lments

d'idologie, II, 6, p. 569).

, -,

(, , ),

. ,

, -

, , ,

340

16.

. ,
,
, ,
, -

, .
, (Martinet 1991,
. 685), , , ,


.
,
, .
,
,
, ,
.

,
. , , ,
,
,
:
.
,

(
, ). ,

,
.


-
(- , ,
, )
, (,
, , , -

,
-
),
(
).
,
(, )
- (

)?
.

341


,
,
,

; , ,
,
,
, ,
.

, ,
.

, (
,
,
)
, , .
, ,
,
.

: -

342

16.

,
;

. ,,
, ,
:
,
,
;
, ,
. , , ,
1
. W A S P
2
melting pot ,
(-), -
.

: ,

- , ,

( ,
), .

, , .

,

-.
,
,
,
, ,

. ,
,
,
, ,
.

,
.

343


,

, ,
,
.

1
( ) boutade ,
: .
boutade
;
,
, -
, ( ),
.
,
,
,
, ,
. , ,

,
; ;
;

. , ,
, ,

344

17.

, ,
,
.


: -
, .

(
);
. , , ,
,
, ,
, Stabat Mater
2

Pange

Lingua , , ,
3

Carmina Burana . , Carmina Burana


lures linguas scire gloriosum esset, patet exemplo Catonis,
1
Mithridades, Apostolorum .

. Linguarum methodus novissima, X X I .

,
. ,
-
- ,
.

,
, ,
(...). ,

,
. ,
, , ,

.

. . Apeliotes, oder der Sinn der Sprache,


1986, p. 48.

.
, ,
, ,
, .

. . Le souffle de la langue, 1922, p. 273.

346

,
, 4000
.
, .
. . . Reconstructing the Past, 1992, p. 4.

347

17.


. , ,

.
, ,
;


, ,
(11),
, ,
, ,
(10). (Demonet 1992) ,

, ,


, ,
,
(Jacquemier 1992).
X V I I I .
.
,
, La mchanique des langues et l'art de les enseigner (
, 1751) ,
, ,
, ,
. : (
, )
,
. , ,
,
,

, , ,
.

,
.
, ;
(. 17-18).
,
: .

,
, .

X V I I I .: confusio linguarum
,
. X I V ,
, l'tat c'est la langue .
1


,
, X I X ., ,
- Des signes. ,
, (,
-) ,
,
. ,
, ,
, , -
. ,
, ,

, ,
(IV, . 562).

348

, ,
, ,
,
(IV, . 570).
, ,
,
(IV, . 572).
(
), ,
,

... , ,
,
( ,
, ,
, ).
, ,
.
, ,
- ,
,
, ,
,
, ,
(IV, . 578-579). ,
:
Supposera-t-on que les gouvernements veuillent s'entendre pour

tablir des lois uniformes pour le changement de la langue nationale? Mais avons-nous vu bien souvent que les gouvernements
s'entendent en effet pour les choses qui sont d'un intrt gnral
pour la socit? (IV, p. 554).
1

, XVIII .,
XVIII .,

17.

349

, .
, X I X
XX;- ,
, ,
, .
, (IV,
. 587) ,
,
, .

:
,
;
, ,
.
, ,
. ,
, ,

; ,
(IV, . 589).

(
),
(Praedigten
( ), 1527), ,
, ,
, :
,
.
?
: , . (...)

;
; ,
,
. -

350

17.

351

. ,

),

. ,

, , , ante lit-


. , ,
,

teram , ,

: Histoire critique du Vieux Testament

. ,

( ) (1678)

, ,

, -.

, ,

, , ,
, ,
, ,
,
( , ,
,
);
, ,
; .
, ,
, -
ancien rgime .
2

, , .
: (...)
, , ,
, ,
, (Derrida 1980, . 203).
De vulgari eloquentia (I, Vil)
confusio linguarum. -

,

(. Minkowski 1983).
:
, , , , , ,
, , (
,

). ,
.
X V I .
, (
):
, ,
,
. , X V I I .,
,
.
Tunis Babel (
)
; ,

352

17.

353

- ,

X I X .,
, ,

-
?

confusio,

",

", ,

. -

".

, ,

: .

(Minkowski 1983, . 69); ,

, -

, ,

, ,

, ,

, ,

), ,

: ,

, , ,

(Genette 1976, . 161) , confusio

felix culpa , :

, :

, ,

-,

, .

, ,
, ,
,

, :
(Benjamin 1923, . 42). reine Sprache

, ,

, ,

, ,

, ,

- (Derrida 1980,

, , , -

- 217; . Steiner 1975, . 63).


12 .

355

17.

354

-, -

( ) (. , Guzmn de

, ,

Rojas, s. d.: p. III).

, ,

. tertium comparationis ,

, , ,

, ,

, ,

tertium , ,

-,

tertium comparationis ,

, ,

1603 . 1612 .

( ,

-, (

), ,

?) ,

-.

, , ,

. -

, ;

, ,

, .

(La lengua de Adn

( ), 1860). -

, .
,

,
, , ,

( / ),

, ,

, ,

, .

, , -

, ,

( )

. Guzmn de Rojas, s. d.).

, .

17.

357

, , (. Eco 1979, 2)

, , , (Nida
1975, . 75), ,
(. . 17.1).
, to
walk ,
, to hop ,
. ,
,
, limb, ,
,
, ,
, ,
. , ,
,
,
,
.
.
, , ,
to run (correr) to walk (camminare), to dance (danzare) to
crawl (strisciare),
to hop (
) to skip:
saltellare, ballonzolare,
salterellare, ,
.
, to skip,
,
, limb, order of contact, number of limbs,
, ,
, , ,
, ...
-. , ,
limb
,
,

358

17.

359

, ,

, ,

: .

, , ,

). ,

, ,

, ,

, .

-, ,
(-) John hops.

. .

, ,

(,

, ,

, ,

, X XI ., ,

), ,

(. Arnaldez 1981, Khassaf 1992, 1992b).

, , .

, ,

, ,

, ,

, ;

, - ,

, , ,

, ,

, ,
, .
,

, , ,
;

, ?

(1:12-13), ,

: .

( ,

, , ).

, , . Borst 1957-

, 2, ,

1963, I, . 325) ,

, ,

, ab

initio

. -

( ), , , -

(.).

360

,
. ,
- ,
, , -
. ,
, .
, .
,
. , ,
, -
.
:
.

Aarsleff, Hans
1982 From Locke to Saussure, Minneapolis, University of Minnesota
Press [. .: Da Locke a Saussure, Bologna, Il Mulino,
1984].
AA.VV.
1979 Le mythe de la langue universelle,
Critique, 387-388.
Alessio, Franco
1957

Mito e scienza in Ruggero Bacone, Milano, Ceschina.

Arnaldez, Roger
1981 Grammaire et thologie chez Ibn Hazm de Cordoue, Paris, Vrin.

Arnold, Paul
Histoire des Rose-Croix et les origines de la Franc-Maonnerie, Paris, Mercure [. .: Storia dei Rosa-Croce, Mil
ano, Bompiani, 1989].
Baltrusaitis, Jurgis
1967
La qute d'Isis. Essai sur la lgende d'un mythe. Introduction a l'gyptomanie, Paris, Flammarion [. .: La acer
ca di hide, Milano, Adelphi, 1985].
1955

Barone, Francesco
1964 Lgica frmale e lgica trascendentale, Torino, Edizioni di

Filosofa.
Barone, Francesco, a cura di
1968

Gottfried W. Leibniz, Scritti di lgica, Bologna, Zanichelli.

363

Bassi, Bruno
1992
Were it Perfect, Would It Work Better? Survey of a lan
guage for cosmic Intercourse, in Pellerey, a cura di, 1992, p. 261270.

Borst, Arno
1957-1963 Der Turmbau von Babel. Geschichte der Meinungen
ber den Ursprung und Vielfalt der Sprachen und Vlker,

Bausani, Alessandro
1970 Geheim- und Universalsprachen: Entwicklung und Typolo
gie, Kohlhammer, Stuttgart [. .: Le tingue invntate,

Brague, Rmi

362

Roma, Ubaldini, 1974].


Benjamin, Walter
1923

Die Aufgabe des bersetzers, in Schriften, Frankfurt am Main,


Suhrkamp, 1955 [. .: // compito del traduttore, in An
gelus novus. Saggi e frammenti, Torino, Einaudi, 1962 (9 ed.),
p. 37-50].

Bernardelli, Andrea
1992 // concetto di carattere universale nella Encyclopdie, in

Pellerey, a cura di, 1992, p. 163-172.


Bettini, Maurizio
1992

E Dio creo la fibra ottica, in La Repubblica, 28 marzo 1992.

6 vol., Stuttgart, Hiersemann.

1992

Brekle, Herbert E.
1975

1987

Signatura rerum. Segni, magia e conoscenza da Paracelso a

Leibniz, Roma, Edizioni dell' Ateneo.


Blasi, Giulio
1992

Stampa e filosofa naturale nel XVII seclo: Abecedarium


novum naturae e i characteres reales di Francis Bacon, in
Pellerey, a cura di, 1992, p. 101-136.

Blavier, Andre
1982

Les fous littraires, Paris, Veyrier.

Bonerba, Giuseppina
1992

1880

1989

Introduzione, in J. J. Rousseau, Saggio suit'origine delle tingue,

Torino, Einaudi, p. VIIXXXII.

Les fous littraires, Bruxelles, Gay et Douce.

Burney, Pierre
1966

Les langues internationales, Paris, PUF.

Busse, Winfried; Trabant, Jrgen, d.


1986

Les Idologues, Amsterdam, Benjamins.

Buzzetti, Bino; Ferriani, Maurizio, a cura di


La grammatica del pensiero, Bologna, Il Mulino.

Calimani, Riccardo
1987

Storia dell'ebreo errante, Milano, Rusconi.

Calvet, Louis-Jean
1981

Les langues vhiculaires, Paris, PUF.

Canto, Monique
1979

L'invention de la grammaire, in A A . W . 1979, p. 707-719.

Carreras y Artau, Joaqun


1946

De Ramn Llull a los modernos ensayos de formacin de

una lengua universal, Barcelona, Consejo Superior de Investi-

Comenio: utopia, enciclopedia e lingua universale, in Eco et

al. 1992, p. 189-198.


Bora, Paola

The Seventeenth Century, in Th. A. Sebeok, ed., Current Trends


in Linguistics. XIII/1. Historiography of Linguistics, The

HagueParis, Mouton, p. 277-382.


Brunet, Gustave (Philomeste Junior)

1986

Bianchi, Massimo L.

Europe, la voie romane, Paris, Criterion.

gaciones Cientficas, Delegacin de Barcelona.


Carreras y Artau, Toms; Carreras y Artau, Joaqun
1939

Historia de la filosofa espaola. Filsofos cristianos de los

siglos XII al XV, Madrid, Real Academia de Ciencias Exactas,


Fsicas y Naturales.

364

Casciato, Maristella; Ianniello, Maria Grazia; Vitale, Maria, a cura di


1986 Enciclopedismo in Roma barocca. Athanasius Kircher e il
Museo del Collegio Romano tra Wunderkammer e museo scientifico, Venezia, Marsilio.

Cohen, Murray
1977
Sensible Worlds. Linguistic practice in England, 1640-1785,
Baltimore, The John Hopkins University Press.

Cavalli-Sforza, Luigi Luca et al.


1988 Reconstruction of Human Evoluiton: Bridging together gen
ette, archeological, and linguistic data, in Proceedings o
the National Academy of Sciences USA, 85, p. 6002-6006.
Cavalli-Sforza, Luigi Luca
1991
Genes, Peoples and Languages, in Scientific American, 265,
p. 104-110.
Cellier, L.
1953

Fahre d'Olivet. Contribution a l'tude des aspects religieux


du Romantisme, Paris, Nizet.

Ceal, Ramn
1946
Un annimo espaol citado por Leibniz, in Pensamiento, VI,
2, p. 201-203.
Cerquiglini, Bernard
1991

La naissance du franais, Paris, PUF.

Chomsky, Noam
Cartesian Linguistics. A chapter in the history of rationalistic thought, New York, Harper & Row [. .: Lingistica
cartesiana. Un capitolo di storia del pensiero lingstico, in
Saggi linguistici. 3. Filosofa del linguaggio: ricerche teoriche e storiche, Torino, Boringhieri, 1969, p. 41-128].
Clauss, Sidonie
1982 John Wilkins' Essay toward a Real Character) : its place in
the seventeenth-century episteme, in Journal of the History
of Ideas, XLIII, 4, p. 531-553.
1966

Clulee, Nicholas H.
1988
John Dee's Natural Philosophy, London, Routledge and Kegan
Paul.
Coe, Michael D.
1992 Breaking the Maya Code, London, Thames and Hudson.

365

Corti, Maria
1981 Dante a un nuovo crocevla, Le lettere (Societa dantesca ital
iana. Centro di studi e documentazione dantesca e mdivale.
Quaderno 1), Firenze, Librera commissionaria Sansoni.
1984 Postule a una recensione, in Studi medievali, Serie terza, XXV,
2, p. 839-845.
Cosenza, Giovanna
1993 // linguaggio del pensiero come lingua perfetta, Tesi di dottorato di ricerca in Semitica, Universit di Bologna, V ciclo.
Couliano, loan P.
1984 Eros et magie la Renaissance, Paris, Flammarion [maji. nep.:
Eros e magia net Rinascimento, Milano, Il Saggiatore, 1987].
Coumet, Ernest
1975 Mersenne: dictions nouvelles l'infini, in XVIIe sicle, 109,
p. 3-32.
Couturat, Louis
1901 La logique de Leibniz d'aprs des documents indits, Paris,
PUF.
1903

Opuscules et fragments indits de Leibniz, Paris, Alean.

Couturat, Louis; Leau, Leopold


1903 Histoire de la langue universelle, Paris, Hachette.
1907 Les nouvelles langues internationales, Paris, Hachette.
Cram, David
1980 George Dalgarno on <<Ars signorum and Wilkins' Essay,
in Ernst F. K. Koerner, d., Progress in Linguistic Historiography (Proceedings from the International Conference on the History of the Language Sciences, Ottawa, 28-31 August 1978),
Amsterdam, Benjamins, p. 113-121.
1985
Language Universals and Universal Language Schemes, in
Klaus D. Dutz; Ludger Kaczmareck, ed., Rekonstruktion und
interpretation. Problemgeschichtliche Studien zur Sprachtheorie von Ockham bis Humboldt, Tubingen, Narr, p. 243-258.

366

1989 /. A. Comenius and the Universal Language Scheme of George


Dalgarno, in Maria Kyralov; Jana Privratsk, ed., Symposium
Comenianum 1986. J. A. Comenius's Contribution to World

Droixhe, Daniel
1978 La linguistique et l'appel de l'histoire (1600-1800), Genve,

Science and Culture (Liblice, June 16-20, 1986), Praha, Aca-

Droz.
1990

demia, p. 181-187.
Dascal, Marcelo
1978

La smiologie de Leibniz, Paris, Aubier-Montaigne.

De Lubac, Henry
1959

Exegese mdivale, Paris, Aubier-Montaigne.

De Mas, Enrico
1982

L'attesa del secolo aureo, Firenze, Olschki.

De Mauro, Tullio
1963

A proposito di J. J. Becher. Bilancio delta nuova lingulstica,

in De homine, 7-8, p. 134-146.


1965
1992

Les voix du signe. Nature et origine du tangage la Renaissance (1480-1580), Paris, Champion.

De Mott, Benjamin
1955

1967
1980

Dubois, C. G.
1970

De la grammatologie, Paris, Minuit [. .: Deila grammatologia, Milano, Jaca Book, 1969].


Des tours de Babel, in Psych. Inventions de l'autre, Paris,

Galile, 1987, p. 203-236.

1981

lntroduzione, in Wilhelm von Humboldt, La diversit dette

lingue, RomaBari, Laterza, 1993 (2 ed.), p. XIXCVI.

Dragonetti, Roger
1961

1979

La conception du langage potique dans le De vulgarl eloquentia de Dante, in Romanica Gandensia, IX (


: Aux frontires du langage potique. tudes sur Dante,
Mallarm et Valry), p. 9-77.
Dante face Nemrod, in A A . W . 1979, p. 690-706.

Natural Kinds and Biological Taxa, in The Philosophical

Review, XC, 1, p. 66-90.


Dutens, Ludovicus, ed.
1768

Gottfried W. Leibniz, Opera omnia, Genve, De Tournes.

Eco, Umberto
1956

// problema esttico in Tommaso d'Aquino, Milano, Bompiani,

1970 (2 d.).
1975
1979
1984
1985

Trattato di semitica genrale, Milano, Bompiani.


Lector In fabula, Milano, Bompiani.
Semitica e filosofa del linguaggio, Torino, Einaudi.
L'epstola XIII, l'allegorismo mdivale, il simbolismo moderno, in Sugli specchi, Milano, Bompiani, 1987 (2 d.), p. 215-

241.
1990

/ limiti dell'Interpretazlone, Milano, Bompiani.

Eco, Umberto et al.


1991

La rlcerca dlia lingua perfetta nella cultura europea. Prima


parte: dalle origini al rlnasclmento, dispense dlia cattedra di

1992

La ricerca dlia lingua perfetta nella cultura europea. Seconda parte: XVIXVII secolo, dispense dlia cattedra di Semi-

Semitica, Universit di Bologna, 1990-1991.

Di Cesare, Donatella
1991

Mythe et langage au XVIe sicle, Bordeaux, Ducros.

Dupr, John

Comenius and the Real Character In England, in Publica-

tions of the Modem Language Association of America, 70,


p. 1068-1081.
Derrida, Jacques

Langues mres, vierges folles, in Le genre humaine, mars,

p. 141-148.

lntroduzione alla semantica, Bari, Laterza.

Demonet, Marie-Lucie

367

tica, Universit di Bologna, 1991-1992.


Edighoffer, Roland
1982

Rose-Croix et socit idale selon J. V. Andreae, Neuilly-sur-

Seine, Arma Artis.


Erba, Luciano
1959

L'incidenza dlia magia nell'opera di Cyrano de Bergerac

(Contributi al seminario di filologa moderna. Serie trncese, I),


Milano, Vita e pensiero.

370

Gensirii, Stefano, a cura di


1990 Gottfried W. Leibniz, Dal segno alle lingue. Profllo, testi,
matriau, Casale Monferrato, Marietti Scuola.

Grua, Gaston, d.
1948 Gottfried W. Leibniz, Textes indits de la Bibliothque provinciale de Hanovre, Paris, PUF.

Gerhardt, Carl I., ed.


1875-1890 Die philosophischen Schriften von G. W. Leibniz, 7 vol.,
Berlin, Weidmann.

Guzmn de Rojas, Ivn


s.d.
Problemtica logico-lingustica de la comunicacin social con
el pueblo Aymara, mimeo, Con los auspicios del Centro internacional de Investigaciones para el Desarrollo de Canada.

Giovannoli, Renato
1990

La scienza delta fantascienza, Milano, Bompiani.

Glidden, Hope H.
1987

Polygraphla and the Renaissance Sign: the case of Trlthemius, in Neophilologus, 71, p. 183-195.

Gombrich, Ernst
1972 Symbolic Images, London, Phaidon Press [. .: Immagini simbollche, Torino, Einaudi, 1978].
Goodman, Feliciana
1972 Speaking in Tongues. A cross-cultural study of glossolalla,
Chicago University Press.
Goodman, Nelson
1968 Languages of Art, Indianapolis, Bobbs-Merril [. .: / linguaggi dell'arte, Milano, II Saggiatore, 1976].
Gorni, Guglielmo
1990 Lettera nome numro. L'ordlne delle cose in Dante, Bologna,
II Mulino.
Granger, Gilles-Gaston
1954 Langue universelle et formalisation des sciences. Un fragment indit de Condorcet, in Revue d'histoire des sciences et
de leurs applications, VII, 3, p. 197-219.
Greenberg, Joseph H.
1966 Language Universals, in Th. A. Sebeok, ed., Current Trends in
Linguistics. III: Theoretical Foundations, The HagueParis,
Mouton, p. 61-112.

Hagge, Claude
1978
Babel: du temps mythique au temps du langage, in Revue
philosophique de la France et de l'tranger, CHI, 168, 4 (
: Le langage et l'homme), p. 465-479.
1992 Le souffle de la langue. Voies et destins des parlers d'Europe,
Paris, Odile Jacob.
Haiman, John
1980

Dictionaries and Encyclopedias, in Lingua, 50, 4, p. 329-357.

Heilmann, Luigi
1963

/./. Becher. Un precursore dlia traduzione meccanica, in


De nomine, 7-8, p. 131-134.

Hewes, Gordon W.
1975
Language Origins: A bibliography, The HagueParis, Mouton.
1979
Implications of the Gestural Model of Language Origin for
Human Semiotic Behavior, in Seymour Chatman; Umberto Eco;
Jean-Marie Klinkenberg, ed. A Semiotic Landscape Panorama smiotique, The HagueParisNew York, Mouton, p. 11131115.
Hjelmslev, Louis
1943

Prolegomena to a Theory of Language, Madison, University


of Wisconsin Press [. .: / fondamenti delta teora del
linguaggio, Torino, Einaudi, 1968].

Hochstetter, Erich et al.


1966

Greenberg, Joseph H., ed.


1963 Universals of Language, Cambridge (Mass.), MIT. Press.

371

Herrn von Leibniz. Rechnung mit Null und Eins, Berlin, Siemens [. .: Leibniz. Calclo con zero e uno, Milano,
Etas Kompass, 1971].

372

Hollander, Robert
1980
Babytalk in Dante's Commedia, in Idem, Studies in Dante,
Ravenna, Longo, p. 115-129.

La Barre, Weston
1964
Paralinguistics, Kinesics, and Cultural Anthropology, in
Thomas A. Sebeok; Alfred S. Hayes; Mary C. Bateson, ed., Ap
proaches to Semiotics, The Hague, Mouton [. .: Paralinguistica, cinesica e antropologa cultrale, in Thomas
A. Sebeok; Alfred S. Hayes; Mary C. Bateson, a cura di, Parallnguistica e cinesica, Milano, Bompiani, 1970, p. 279-321].

Idel, Moshe
1988a Hermeticism and Judaism, in Ingrid Merkel; Allen G. Debus,
ed., 1988, p. 59-78.
1988b Kabbalah. New perspectives, New Haven, Yale University Press.
1988c The Mystical Experience of Abraham Abulafla, Albany, State
University of New York Press.
1988d Studies in Ecstatic Kabbalah, Albany, State University of New
York Press.
1989
Language, Torah, and Hermeneutics in Abraham Abulafia,
Albany, State University of New York Press.
Ivanov, Vjaceslav V.
1992 Reconstructing the Past, in Intercom (University of Califor
nia, Los Angeles), 15, 1, p. 1-4.
Jacquemier, Myriem
1992 Le mythe de Babel et la Kabbale chrtienne au XVI sicle, in
Nouvelle revue du seizime sicle, 10, p. 51-67.

373

Lamberti, Vitaliano
1990 Una voce per il mondo. Lejzer Zamenhof, il creatore
dell 'Esperanto, Milano, Mursia.
Land, Stephen K.
1974 From Signs to Propositions. The concept of form in the eighteenth-century semantic theory, London, Longman.
Le Goff, Jacques
1964 La civilisation de l'Occident mdival, Paris, Arthaud [.
.: La civilt dell'Occidente mdivale, Firenze, Sansoni, 1969,
Torino, Einaudi, 1981].

Lepschy, Giulio C, a cura di


1990- Storia dlia lingistica, 2 vol., Bologna, Il Mulino.

Johnston, Mark D.
1987

The Spiritual Logic of Ramn Llull, Oxford, Clarendon.

Khassaf, Atiyah
1992a Stmiya', jafr, 'ilm al-hurf e i simboli segreti (asrar) della scienza dlie lettere nel sufismo, Tesi di dottorato di ricerca in Semitica, Universit di Bologna, IV ciclo.
1992b Le origini del linguaggio secondo i musulmani medievali, in
Pellerey, a cura di, 1992, p. 71-90.
Knowlson, James
1975
Universal Language Schemes in England and France, 16001800, TorontoBuffalo, University of Toronto Press.
Knox, Dilwyn
1990
Ideas on Gesture and Universal Languages, c. 1550-1650,
in John Henry; Sarah Hutton, ed., New Perspectives on Renaissance Thought, London, Duckworth, p. 101-136.
Kuntz, Marion L.
1981
Guillaume Postel, Nijhoff, The Hague.

Lins, Ulrich
1988 La dangera lingvo, Bleicher-Eldonejo, Gerlingen [. .:
La lingua pericolosa, Piombino, Tracc/Edizioni, 1990].
Lunares, Armand
1963

Raymond Lulle, philosophe de l'action, Paris, PUF.

Lohr, Charles H.
1988 Metaphysics, in Charles B. Schmitt; Quentin Skinner; Eckhard
Kessler; Jill Kraye, ed., The Cambridge History of Renaissance
Philosophy, Cambridge University Press, p. 537-638.
Lo Pipare, Franco
1987 Due paradigmi linguistict a confronto, in Donatella Di Ce
sare; Stefano Gensini, a cura di, Le vie di Babele. Percorst di
storiografia lingistica (1600-1800), Csale Monferrato, Marietti Scuola, p. 1-9.
Losano, Mario G.
1971
Gli otto trigrammi (pa kua) e la numerazlone binaria, in
Hochstetter et al. 1966, p. 17-38.

Lovejoy, Arthur .
1936 The Great Chain of Being, Cambridge (Mass.), Harvard Uni
versity Press [. .: La grande catena dell'essere, Milano, Feltrinelli, 1966].

Mengaldo, Pier V.
1968
Introduzione a Dante Alighieri, De vulgari eloquentia, Padova,
Antenore, p. VIICIL
1979 Introduzione e note a Dante-Alighieri, De vulgari eloquentia,
in Opere minori, t. II, MilanoNapoli, Ricciardi.

374

Maier, Alfonso
1983 Dante al crocevia?, in Studi medievali, Serie terza, XXIV, 2,
p. 735-748.
1984 II testo corne pretesto, in Studi medievali, Serie terza, XXV, 2,
p. 847-855.
Manetti, Giovanni
1987

Le teorie del segno nell'antichlta classlca, Milano, Bompiani.

375

Mercier Faivre, Anne-Marie


1992 Le Monde Primitif d'Antoine Court de Gbelin, in Dixhuitime sicle, 24, p. 353-366.
Merkel, Ingrid; Debus, Allen, ed.
1988 Hermeticism and the Renaissance, WashingtonLondon
Toronto, Folger Shakespeare Library-Associated University Press.

Marconi, Luca

Merker, Nicolao; Formigari, Lia, a cura di

Mersenne e Harmonie universelle, in Pellerey, a cura di,


1992, p. 101-136.
Marigo, Aristide
1938 De vulgari eloquentia ridotto a mlglior lezione e commen
tai da A. Marigo, Firenze, Le Monnier.

1973 Herder Mondobbo. Linguaggio e societ, RomaBari, Laterza.

1992

Marmo, Costantino
1992 / modisti e l'ordine dlie parole: su alcune difficolt di una
grammatica universale, in Pellerey, a cura di, 1992, p. 47-70.
Marrone, Caterina
1986
Lingua universale e scrittura segreta nell'opera dl Kircher,
in Casciato, Ianniello, Vitale, a cura di, 1986, p. 78-86.
Marrou, Henri I.
1958 Saint Augustin et la fin de la culture antique, Paris, Boccard
[. .: Sant'Agostino e la fine dlia cultura antica, Milano, Jaca Book, 1987].

Migliorini, Bruno
1986 Manuale di Esperanto, Milano, Cooperativa Editoriale Esperanto.
Minkowski, Helmut
1983
Turris Babel. Mille anni di rappresentazioni, in Rassegna,
16 ( , ),
. 8-88.
Monnerot-Dumaine,
1960

Meillet, Antoine
1918 Les langues dans l'Europe nouvelle, Paris, Payot, 1928 (2 ed.).
1930 Aperu d'une histoire de la langue grecque, Paris, Hachette
[. .: Lineamenti di storia dlia lingua greca, Torino,
Einaudi, 1976].

Prcis d'interllnguistique gnrale, Paris, Maloine.

Montgomery, John W.
1973
Cross and the Crucible. Johann Valentn Andrene, The Hague,
Nijhoff.
Mugnai, Massimo
1976

Martinet, Andr
1991
Sur quelques questions d'interllnguistique. Une interview de
Franois Lo Jacomo et Detlev Blanke, in Zeitschrift fr Phonetik, Sprach- und Kommunikationswissenschaft, 44, 6, p. 675-687.

Marcel

Astrazione e realta. Sagglo su Leihniz, Milano, Feltrinelli.

Nardi, Bruno
1942

Dante e la cultura mdivale, RomaBari, Laterza (rist. 1985).

Nicoletti, Antonella
1989 Suite tracce di una teora semitica negll scritti manzoniani,
in Giovanni Manetti, a cura di, Leggere i Promessi sposi,
Milano, Bompiani, p. 325-342.
1992 Et... balbutier en langue allemande des mots de paradis.
A la recherche de la langue parfaite dans le Divan occidental-oriental de Goethe, in Pellerey, a cura di, 1992, p. 203-226.

377

Nida, Eugene
1975 Componential Analysis of Meaning. An introduction to se
mantic structures, The HagueParis, Mouton.

Pastine, Dino
1975 Juan Caramuel: probabilismo ed enciclopedia, Firenze, La Nuova Italia.

Nocerino, Alberto
1992 Piatone Charles Nodier, le origini delta moderna concezione del [onosimbolismo, in Pellerey, a cura di, 1992, p. 173-202.

Peirce, Charles S.
1931-1958
Collected Papers, 8 vol., Cambridge (Mass.), Harvard
University Press.

Nock, Arthur D., d.

1985
1990

Handbuch der Semiotik, Stuttgart, Metzler.


Handbook of Semiotics, Bloomington, Indiana University Press
( , ).
lender, Maurice
1989 Les langues du Paradis, Paris, Gallimard-Seuil [. .: Le
lingue del paradiso, Bologna, Il Mulino, 1990].
1993 L'Europe, ou comment chapper Babel?, L'infini, 42.

Pellerey, Roberto
1992a Le lingue perfette nel seclo dell'utopia, Roma-Bari, Laterza.
1992b La Cia e il Nuovo Mondo. Il mito dell'ideografa nella lingua delle Indie, in Belfagor, XLVII, 5, p. 507-522.
1992c L 'Ars signorum de Dalgarno: une langue philosophique,
in Pellerey, a cura di, 1992, p. 147-162.
1993 L'azione del segno. Formazione di una teora della pragmtica del segno attraverso la storia della teora della percezione e della determinazione lingistica nella filosofa moderna, Tesi di dottorato di ricerca in Semitica, Universit di
Bologna, V ciclo.

Ormsby-Lennon, Hugh
1988
Rosicrucian Linguistics: Twilight of a renaissance tradition,
in Merkel; Debus, ed., 1988, p. 311-341.

Pellerey, Roberto, a cura di


1992
Le tingue perfette, Versus.
Quaderni di studi semiotici, 61-63.

376

1945-1954

Corpus Hermeticum, 4 vol., Paris, Les belles lettres.

Nth, Winfried

Ottaviano, Carmelo
1930 L'Ars Compendiosa de Raymond Lulle, Paris, Vrin, 1981
(2 d.).

La teora lingistica di Dante, Napoli, Liguori.

Pallotti, Gabriele
1992 Scoprire cid che si crea: Tebraico-egiziano di F abre d'Olivet,
in Pellerey, a cura di, 1992, p. 227-246.
Paolini, Monica
1990
// teatro dell'eloquenza di Giulio Camillo Delminio. Uno studio sulla rappresentazione della conoscenza e sulla generazione di testi nelle topiche rinascimentali, Tesi di laurea in
Semitica, Universit di Bologna, 1989-1990.
Parrei, Herman, ed.
1976
History of Linguistic Thought and
tics, BerlinNew York, De Gruyter.

1992

Contemporary Linguis-

II tedesco barocco, in Eco et al. 1992, p. 215-229.

Pingree, David, ed.


1986

Pagani, Ileana
1982

Pfann, Elvira

Picatrix. The latin version, London, Warburg Institute.

Platzeck, Ehrard W.
1953-1954
La combinatoria lulliana, in Revista de filosofa, 12,
p. 575-609; 13, p. 125-165.
Poli, Diego
1989
La metfora di Babele e le <<partitiones nella teora grammaticale irlandese dell 'A uraceipt na n-Eces, in Diego Poli,
a cura di, Episteme (Quaderni linguistici e filologici, IV: In ricordo
di Giorgio Raimorido Cardona), Universit di Macerata, p. 179198.
Poliakov, Lon
1990
Rves d'origine et folie de grandeurs, in Le genre humaine
( : Les langues mgalomanes), mars,
p. 9-23.

379

Pons, Alain
1930 Les langues imaginaires dans le voyage utopique. Un prcurseur, Thomas Morus, in Revue de littrature compare, 10,
p. 592-603.
1931
Le jargon de Panurge et Rabelais, in Revue de littrature
compare, 11, p. 185-218.
1932
Les langues imaginaires dans le voyage utopique. Les grammariens, Vairasse et Foigny, in Revue de littrature compare, 12, p. 500-532.
1979 Les langues imaginaires dans les utopies de l'ge classique,
in AA.VV. 1979, p. 720-735.

Rey-Debove, Josette
1971
Elude linguistique et smiotique des dictionnaires franais
contemporains, Paris, Klincksieck.

378

Porset, Charles
1979 Langues nouvelles, langues philosophiques, langues auxiliaires au XIX siucle. Essai de bibliographie, in Romantisme,
IX, 25-26, p. 209-215.
Prieto, Luis J.
1966 Messages et signaux, Paris, PUF. [. .: Lineamenti di
semiologa, Baria, Laterza, 1970].
Prodi, Giorgio
1977

Le basi materiali delta significazione, Milano, Bompiani.

Proni, Giampaolo
1992
La terminologa scientifica e la preclsione lingistica secando C. S. Peirce, in Pellerey, a cura di, 1992, p. 247-260.
Quine, Willard V. O.
1960 Word and Object, Cambridge (Mass.), MIT. Press [. .:
Parola e oggetto, Milano, II Saggiatore, 1970].
Radetti, Giorgio
1936 // tesmo universalistico di Guglielmo Pastel, in Annali della
Regia Scuola Normale Superiore di Pisa, II, v, 4, p. 279-295.
Rastier, Franois
1972

Idologie et thorie des signes, The HagueParis, Mouton.

Recanati, Franois
1979 La langue universelle et son Inconsistance, in AA.VV. 1979,
p. 778-789.
Reilly, Conor
1974 Athanasius Kircher, S. J., Master of Hundred Arts, WiesbadenRoma, Edizioni del mondo.

Risset, Jacqueline
1982 Dante crivain, Paris, Seuil
lano, Mondadori, 1984].

[. .: Dante scrittore, Mi

Rivosecchi, Valerio
1982 Esotismo in Roma barocca. Studi sul Padre Kircher, Roma,
Bulzoni.
Rosiello, Luigi
1967

Lingistica illuminista, Bologna, Il Mulino.

Rossi, Paolo
1960 Clavis Universalis. Arti mnemoniche e lgica combinatoria da Lutto a Leibniz, Ricciardi, MilanoNapoli ( Bolo
gna, Il Mulino, 1983 (2 ed.)).
Russell, Bertrand
1940 The Object Language, in An Enquiry into Meaning and Truth,
London, Allen and Unwin, 1950, p. 62-77.
Sacco, Luigi
1947
Manuale di crittografia, 3 ed. aggiornata ed aumentata, Roma,
Istituto Poligrafico dello Stato.
Salmon, Vivian
1972

The Works of Francis Lodwick, London, Longman.

Salvi, Sergio
1975

Le lingue tagliate, Milano, Rizzoli.

Samarin, William J.
1972 Tongues of Men and Angels. The religious language of pentecostalism, New York, Macmillan.
Sapir, Edward
1931 The Function of an International Auxiliary Language, in Psy
ch, 11, 4, p. 4-15 [. .: La funzione di una lingua
internazionale ausiliare, in Edward Sapir, Cultura, llnguaggio, personalita, Torino, Einaudi, 1972, p. 37-53].
Sauneron, Serge
1957 Les prtres de l'ancien Egypte, Paris, Seuil.
1982
L'criture figurative dans les textes d'Esna (Esna VIII), Le
Caire, IFAO, p. 45-59.

380

Schank, Roger; Abelson, Robert P.


1977
Scripts, Plans, Goals, and Understanding: An inquiry into
human knowledge structure, Hillsdale, Erlbaum.
Schilpp, Arthur, ed.
1963 The Philosophy of Rudolf Carnap, London, Cambridge Univer
sity Press, [. .: La filosofia di Rudolf Carnap, Milano,
II Saggiatore, 1974].

1990

381

Seicento e Settecento, in Lepschy, a cura di, 1990-, vol. II,


p. 313-395.

Slaughter, Mary
1982
Universal Languages and Scientific Taxonomy in the Sev
enteenth Century, LondonCambridge, Cambridge University
Press.

Scholem, Gershom et al.


1979 Kabballstes chrtiens (Cahiers de l'Hermtisme), Paris, Albin
Michel.

Sottile, Grazia
1984 Postel: la vittoria delta donna e la concordla universale, Tesi
di laurea, Universit di Catania, Facolt di Scienze Politiche, 19831984.

Scolari, Massimo
1983 Forma e rappresentazione dlia Torre di Babele, in Rassegna, 16 ( ,
), . 4-7.

Stankiewicz, Edward
1974
The Dithyramb to the Verb in Eighteenth and Nineteenth
Century Linguistics, in Dell Hymes, ed., Studies in History of
Linguistics, Bloomington, Indiana University Press, p. 157-190.

Sebeok, Thomas .
1984
Communication Measures to Bridge Ten Millennia (

), Columbus, Batelle Memorial Institute.

Steiner, George
1975 After Babel, London, Oxford University Press [. .: Dopo
Babele. II linguaggio e la traduzione, Firenze, Sansoni, 1984].

Secret, Franois
1964
Les kabbalistes chrtiens de la Renaissance, Paris, Dunod
( Milano, Arche, 1985 (2 ed.)).

1989

Serres, Michel
1968 Le systme de Leibniz et ses modules mathmatiques, Paris,
PUF.
Sevoroskin, Vitalij, ed.
1989 Reconstructing Languages and Cultures (Abstracts and materials from the First International Interdisciplinary Symposium
on Language and Prehistory, Ann Arbor, November 1988).
Shumaker, Wayne
1972 The Occult Sciences in the Renaissance, Berkeley, University
of California Press.
1982 Renaissance Curiosa, Binghamton (NY), Center for medieval
and early renaissance studies.
Simone, Raffaele
1969 Introduzione, in Grammatica e logica di Port-Royal, Roma,
Ubaldini, p. VIIL.

Stephens, Walter
Giants in Those Days, Lincoln, University of Nebraska Press.

Stojan, Petr E.
1929

Bibliografio de Internacia Lingvo, Geneve, Tour de .

Strasser, Gerhard F.
1988

Lingua universalis. Kryptologie und Theorie der Universal


sprachen im 16. und 17. Jahrhundert, Wiesbaden, Harrassow
itz.
Sturlese, Rita
1991 Introduzione a Giordano Bruno, De umbris idearum, Firenze,
Olschki, p. VIILXXVII.
Tagliagambe, Silvano
1980 La mediazione linguistica. II rapporto pensiero-linguaggio
da Leibniz a Hegel, Milano, Feltrinelli.
Tavoni, Mirko
1990 La linguistica rinascimentale, in Lepschy, a cura di, 1990, vol. II,
p. 169-312.

383

Tega, Walter
1984
Arbor scientiarum. Sistemi in Francia da Diderot a Corate,
Bologna, II Mulino.

Whorf, Benjamin L.
1956 Language, Thought, and Reality, Cambridge (Mass.), MIT.
Press, [. .: Linguaggio, pensiero e realta, Torino, Boringhieri, 1970].

382

Thorndike, Lynn
1923-1958 A History of Magie and Experimental Science, 8 vol.,
New York, Columbia University Press.
Tornitore, Tonino
1988

Scambi dl sensi, Torino, Centro scientifico torinese.

Trabant, Jrgen
1986

Wirszubski, Chaim
1989
Pico delta Mirandola's Encounter with Jewish Mysticism,
Cambridge (Mass.), Harvard University Press.
Worth, Sol
1975 Pictures Can't Say Ain't, in Versus. Quaderni di studi semiotici, 12, p. 85-105.

Apeliotes, oder der Sinn der Sprache, Mnchen, Fink.

Van der Walle, Baudouin; Vergote, Joseph


Traduction des Hieroglyphica d'Horapollon, in Chronique
d'Egypte, 35-36, p. 39-89 e 199-239.
Vasoli, Cesare
1958 Umaneslmo e simbologia nei primi scritti tulllanl e mnemotecnici del Bruno, in Enrico Castelli, a cura di, Umaneslmo e
simbollsmo, Padova, Cedam, p. 251-304.
1978 L'enclclopedismo del seicento, Napoli, Bibliopolis.
1980 Per la fortuna degll Hieroglyphica di Orapollo, in Marco
M. Olivetti, a cura di, Esistenza, mito, ermeneutica (Archivio
di filosofia, I), Padova, Cedam, p. 191-200.
1943

Viscardi, Antonio
1942 La favella dl Cacciagulda e la nozione dantesca del latino,
in Cultura neolatina, II, p. 311-314.
Waldman, Albert, ed.
1977
Pidgin and Creole Linguistics, Bloomington, Indiana University Press.
Walker, Daniel P.
1958 Spiritual and Demonic Magie from Ficino to Campanella,
London, Warburg Institute.
1972 Leibniz and Language, in Journal of the Warburg and Courtauld Institute, XXXV, p. 249-307.
White, Andrew D.
1917 A History of the Warfare of Science with Theology in Christendom, New York, Appleton.

Wright, Robert
1991 Quest for Mother Tongue, in The Atlantic Monthly.), 276, 4,
p. 39-68.
Yaguello, Marina
1984

Les fous du langage, Paris, Seuil.

Yates, Frances
1954

The Art of Ramon Lull. An approach to it through Lull's


theory of the elements, in Journal of the Warburg and Courtauld Institute*, XVII, p. 115-173 ( Yates 1982, p. 977).
1960 Ramon Lull and John Scotus Erigena, in Journal of the
Warburg and Courtauld Institute*, XXIII, p. 1-44 (
Yates 1982, p. 78-125).
1964 Giordano Bruno and the Hermetic Tradition, London, Routledge and Kegan Paul [. .: Giordano Bruno e la tradizione ermetica, RomaBari, Laterza, 1983 (2 ed.)].
1966 The Art of Memory, London, Routledge and Kegan Paul [.
.: L'arte delta memoria, Torino, Einaudi, 1972].
1972 The Roslcruclan Enlightenment, London, Routledge and Kegan
Paul [. .: L'illuminismo del Rosa-Croce, Torino, Einau
di, 1976].
1979 The Occult Philosophy in the Elizabethan Age, London, Rout
ledge and Kegan Paul [. .: Cabala e occultismo nell'eta
elisabettiana, Torino, Einaudi, 1982].
1982 Lull and Bruno. Collected essays I, London, Routledge and
Kegan Paul.

384

Yoyotte, Jean
1955 Jeux d'criture. Sur une statuette de la XIXe dynastie, in

Revue d'gyptologie, 10, p. 84-89.


Zambelli, Paola
1965

// De Auditu Kabbalistico e la tradizione lulliana del ri-

nascimento, in Atti dell'Accademia Toscana di Scienze e Lettere 'La Colombaria', X X X , p. 115-246.


Zinna, Alessandro
1993 Glossematica dell'esperanto ( ,
, ).
Zoli, Sergio
1991 L'oriente in Francia nell'et di Mazzarino. La teora preadamitica di Isaac de la Peyrre e II libertinismo del Seicen-

to, in Studi filosofici, XXI, p. 65-84.

. 11. , (1874-1952)
-,
.
. 13.
, ,
.
, - (1750-1831)
. ,
1792 . ,
.
,

.

/
. 21. (. 200 . 120 . .)
, , ,
, , 220 146 . . .
(64/63 . . 23/24 . .)
, 17 ,
.

386

. 23. (1- . III .)


, ,
.
. 24. , ( 340 350 420) ,
; .

(. . ),
(1545).
(354-430)
, (
, . . ).
,
.
.
. 25. (. 500 636)
. , ,
, .
. 26. , ,
,
,
: , ,
;
: , , ,
....
. 27.
.
842 .
.
, (960)
, . .
. 29. , (1899-1965) ,
.

2
. 36. , (1240 . 1292)
-, .

387

. 37. , (; 1522-1570)
-; (1586)

.
( )
, ,
III IV .
.
,
32 , . . 10
22 .

,
, .
. 38. , (. 50 135)
,
.
. 39. , (1463-1494)
, .

, 1486 . 900 .
, ,
,
, ,
.
, ,
.
(. 25 . . . 50 . .) - ,
,
.

.
- ,

, -
.

388

. 41. (. 130 . 200) .


, ,
,
,
X V X V I .
, ( , 1135-1204)
,
, XIII
XIV .

3
. 52. (. 1235 . 1282) ,
.
. 53. , (. 1214 . 1293)
-, . -.
, ,
,
.
, (. 1928) ,
() ,
.
... -... -
, . .
(1660); ,

; ,
, .
4
. 61. . (, ; 1181 1182 1226)
. 1206 .,
,
.
1207-1209 .
, -

389

III
,
. -,
, -,
, ,
.
, ,
.
. 62. ... ...


. XX . .
. 70. , (1602-1680) ,
. , , ,
.
.
.
. 74. (. 810 . 877)
. ,
, -
.
- (V VI .)
: ,
, ,
. , ,
I ., .
- ,
XIX ., ,
V .
,

(

),
.
. 76. - (1058-1111)
.

390

. 77. ... ...


.

, ,
.

(1401-1464)
, .
.

() ,
XIII . '

5
. 81. (. 185 253/254)
.
(. . ),
;

.
,

.
(. 335 . 394) , ,
.
. 84. I (1494-1547) 1515 .
,
,
.
,

(, ).
,
(1530).

... ... ,
;
1559 .
. 89. , puye (, ; 1579
1644) .
. 92. , ( ; 1540-1609)
, .
. 93. , (1599-1671) ,
.
. 97. , (1668-1744)
, .
, ,
: , :
, .
(1725).
. 105. ,
.
. 107. (18 16 . . 19 21 . .)
, 9 .
.
. 108. : , (1575-1624)
, , 15-
,
.
( 30).

, (1491-1556) ,
, . (
),
(1548),
.

. . , (1616-1703) ,
.
(1655)
.

. 85. ,
.

. 111. , (1772-1829)
(1767-1845) , ,
.

392

. 111. , (1791-1867) ,
-
;
.
, (1785-1863) ,
(1786-1859)
. .
( , 1835).
. 112. , (1744-1803)
, ,
.
(1772)

(1784-1791).
, (1823-1892)
, (1863
1883), .
. 115. , (1715-1780)
-. -'
,
.
... ... .
, . . , ,
.
. 116. , (1754-1836)
,
. .
. 117. , (1767-1835) ,
, , .
,

.
. 118. ', (1768-1825)
, .

393

. 119. , (1897-1941)
, (18841939) ,
-
( ,
).
. 120. -, -, (1743-1803)
.
, , (1753-1821)
,
XIX .
. 121. , (1864/65 1934)
, .
. 122. -, (1934-1966)
.
, , , ,
.
6
. 124. , (1433-1499) ,
, . 1459 .
(1389-1464), ( 1434),
,
,
.
, (1559-1614) ,
; .

. 1614 . ,
,
, .
. 125. (,
, 1493-1541) ,
. .
,
.

394

395

,
.

(1606),
.

. 127. , (1486-1535)
-, ,
, , ;
(1509, . 1533)
.

. 135. , (. 1540 1602)


, .

. 131. , (1527-1608)
, , , ,
,
,
. ,

.
. 132. , (1455-1522) .
.

(1517), ,
,
.
, (1636-1689)
(1677-1684).
. 133. (, , 1462
1516) -, ,
.
80 , ,
.
. 134.
,
(1606).
.
, ,
,
,
.
, (1523-1599)
, . -

. 137. , (1549-1589)
, ,
(1583),
(1589), (.
1601).
. 138. , (1600-1653) ,
. 1623 .

,
.
. 139. ......
(1515-1572), -,
.
,

; , , .
,
, ;
,
,
.
. 144. . ,
, ,
.
. 146. .
. 148. , (1588-1647) ,
, . .
;
(. , . ,
. .), .
: (1624),
(1636-1637).

396

397

, ,
.

. 151. (204-270) -,
. 244 .
;
( 6 ).

, ,
.

(. 340 397)
, ().
,
,
. ,
.

. 152. (. 280 . 330) ,


.
,

, . .
. 153. , (1471-1528)
, ,
,
.
(. 346 395) 379 .
380 . ,
.
. 155. , - (1790-1832)
, .

. ,
(1835-1841).
. 157. , (. 444) ,
. . (
).
. 158. (, , . 330 379)
, -, . , ,
.
, (1492-1550) .
- -

. 159. , (I . . .)
Artes (
).
(. 233 301 305) , , .
: "

. . .

.
(23 24 79) ,
.
37
.
, (. 170 . 230) ,
.
. 162. V (1521-1590) 1585. 1590 .
.
.
X (1574-1655) 1644 .
, (1598-1680)
, .
, ,
(,
. , 1657-1658).
. 165. , (1540-1600) -, ,
,
-

398

,
, (1588).

(1590),
.
, (1524-1579) ,
(1566).
. 166. , (1539-1616)
,
( ,
, ,
, ,
,
, ), 1609-1617.

399

() ,
, , ,
.
. 179. , (. 1485 1544)
. ,
,
,

.
, ,
.
,
.

. 170. , (1577 . 1557)


. ,
.
(1606), (1668).

,

.
, , ,
.

, (1608-1666) , .
, .

, ;
,
.

, (1599-1667)
,
.
. 171. , (1568-1639)
, , , ,
. ,

, ,
,
.
. 175. , (1775-1851)
, ,
, (, ,
, 1844).
. 176. ,
1636 . -

,
, ,

.
8
. 186. , (1586-1654)
, ( ).
(1614).
, -
.
, (1556-1613) .
(16051612)
, .

. 187. , ,
. ,
1378 ., 1484 1486 .
(. ). .
1604 .
, :
120 . ,
, . 1614 .

.

(1616).

. 200. ( . pasticcio ,
) .
,
, . .
,
- ,
.

400

, (1568-1622) .
;

.
(1612),
(1617).
. 192. , (1619-1655)
,
, (. 1657),
(. 1662).
(. 610 547 . .)
, ,
.
,
.
. 193. , (1574-1637)
. ,
,
, .

. , ,
,
.
. 199. , (1602-1661)
1643 .
.

401

,
, ,
, , .
XIIXIII .

9
. 212. VII (1599-1667) 1655 .
; 1664 .
. 1665 .
, 1665-1666
45 .

10
. 216. , (1490?1559?)
,
1527 .,
.
,

,
.
. 220.
XV ., .
.
. 222. , - , (1585-1642)
. 1624 .

. ,
, .
.
14 .

402

. 226. , (1540-1603) .
,
.
. 229. , (1872-1970) ,
, , . -

. ( . )

(1910-1913).
. 232. , (1707-1778)
.

, 1500 .
(1735)
(1751).
//
. 234. , (1627-1691) ,
.
. 235. , (1632-1723) ,
.
. .

1666 .
13

,
.
. 274. , (1817-1883)
, , .
(1870).
14
. 285. ', - (1717-1783)
. ,
, , . .
.
. 287. , (1728-1777)
, .
, .
.
. 289. , ---, (17431794) -, ,
. .
(1794)

.
. 290. , (1889-1951)
, .

, .
.
,
.

. 268. ( ,
): ,

, ,
, ,

,
, .

. 291. ( ; 1- 1
. .)
,
. 64 (),
, ,
.

. 273. , (1839-1914)
, , .
, . -


: , ,
, ;
.

404

. 293. ...... ... ,


(1815-1864) ,
;
( , 1854).
15
. 302. , (1651-1715) ,
-,
(1699).
. 307. , (1753-1801) ,
, .

405

. 333. , (1845-1929)
.
,
, .
, (1866-1936) ,

.
. 342. , (1657-1757)
, -.
(1686) .

. 310. , (1798-1837) .

. 344. ... ...


XIII .

. 313. , (1760-1842)
,
, .

,
, IV .
, X ., .

, (1790-1869) -
, . 1848 .
.

17.

. 319. , (1848-1925) ,
,
,
; .

. 352. , (1835-1907)
,
, : /
, / - /
(. . ).

, (1861-1947) -
, . ,
.

, (1780-1844) -.

. 320. , (1891-1970)
,
. ,
.
, ,
.

16
. 330. , (1858-1932) ,
.

. 354. ;
, .
. 359. (994-1063) -,
, .
.

, 36-39, 41,42,
55-59,128

(August von Braunschweig),
200
. 24, 25, 56, 81
56, 72
56
(Agrippa), 130,131,
138,139,142
(Hagege), 345
(Acosta), 165
VII 212
21
(Alemanno), 39,
40,41
(Aldrovandi),
170
- 96
(Alsted),
139
(Alciati), 158
158
192

(Andersen),
333
(Andreae),
188, 200
, .
192
20,21,40,41,81,93,139,
151,158,159, 227,231,267
158, 159
107
(Arnim),
327
278

(Baltrusaitis), 151
(Bulwe), 180
(Bang), 195
(Barrois), . 118
(Bausani), 15
(Bauer), 327
(Beck), 207, 216

(Becchai), . 91
(Bhme), 108, 190
(Benjamin),
353
(), 212
(Bernini), 162
(Bertonio), 354
(Becher), 204, 207,
208, 210, 212, 279
(Blavier), 315
(Bliss), 182
, 333
(Beauze), 114, 301,
321
(Boyle), 234, 235
(Boccalini), 186
(Bonald), 120
(Bonet), 179
(), / //
(Borromini) 170
(Borst), //
(Borges), 149,
214, 273, 358
(Beaufront), 333
(Boetius
Dacus) 52, 53
(Bruegel), 351
(Brcense),
320
(Brosses), 99,
113
(Bruno), 140147,149,171
(Brunet), 315
(Bouvet), 291, 292,
293
(Boole), 291, 293,
319

407

(Buondelmonti),
152
(Bacon), 53, 61, 62,
(Bacon), 165, 200,
219, 221, 224, 225, 320

(Vallesio), 58
(Valeriano), 159
(Valeriis),
139
, . 158
(Verne), 324
(Vidal), 313
(Vite), 226
(Vigenre), 134
(Vico), 97, 99,
105, , 172,173, 274
(Villamil de
Rada), 354
(Vismes), --
311
(Wittgenstein),
290, 320

(Galatino), 132
41
(Garin), 127
(Garcilaso
de la Vega) 166
(Garzoni di Bagnacavallo), 137
(Hegel),
109, 349, 350, 352
(Herder), //2,117,274

408

9, 58, 94
(Gerhardt), 276,
278, 281,282,285, 290, 291
(Gessner), 87
(Goethe),
349
57-59
(Hitler), 339
(Guichard), 89, 103,
119
(Hobbes), 94, 217
84
(Gonzlez
de Mendoza), 165
152,153,155-157,
159-161
(Goropius canus), 103,104,107, 338
(Gorp), , .

(Grgoire), -,
13
81, 93
(Grimm), , ///,
327
(Grosselin), 313
(Grotius), 93
(Goodman), 181
(Guldin), 148-150
(Humboldt),
117, 355
(Hourwitz), 302,
307
(Hugo), 313

(Dalgarno), 180,
190, 216,228,234,235-237,239242, 250, 252, 266,274-276, 279,
294, 328
(Dante Alighie
ri) 43-49,52-61,83,320, 344,350
172
(Dascal), 288
(des Valles) 222, 223
' (De ), 180
(De ) 327
(De Mauro), 210
(Maistre), 120
(De Rickholt),
104

(De Sanctis), 274


(Degrando), 263, 264, 270, 298, 348,
349, 357
(Descartes), 188, 222224, 235,283,309
(Deila Porta),
135, 177
(Delormel), 302,
303, 306
(Delminio),
179
(Demeny), 10,11, 86,
346
(Demonet), - //,
86, 346
(Destutt de
Tracy), -- 116,
297, 339
(Giambullari),

102

(Gelli), (Dyer),

102
314
(D'Alembert), (Gensini) 285
(Jones), 108
285, 295, 296, 342

(Jones), 110
(Giorgi), 132
(Zinna), 336
(Dee), 131, 142, 193-197
(Diderot), 180
( ) 23, 95
(Dietrich), 314
122
(Dolce), 176
(Domitianus) 162
(Dor), 352
(Dormoy), 327
(Douet), 165
(Du Bos), 114
(Du Marsais),
114,174, 296
(Duret), 88, 119
(Drer), 153

88
I 131
(Hjelmslev), 29, 32
(Jespersen), OTTO 333

(Genette), 81, 352


- (Genot-Bismuth),
58, 59
(Jaucourt), 117,
174

3
(Zamenhof),
331-334
57-59
124, 166

409

359
, . 346
(Igidius) 59
172
, 39, 57
, . (St. Hieronimus) 88
- 122
X 162
, . 84
, . (St. Isi
doras Hispalensis) 25, 87,103,105,
151, 158

(Yates), 74, 145,


187
(Yoyotte), 156

- (Cavalli-Sforza),
123
105
(Casaubon), 93,124,
164
(Casaubon), 93,
193
(Kalmar), 309
(Campanella), 171,186, 200, 241
(Canto), 322
(Capaccio), 160
-- (Caramuel
Lobkowitz), 206
(Carducci), 352
107
(), 320, 333

410

(Lamennais), -- 120
(Landa), 165
(Le Goff), 59
(Leibniz),
10,14, 64, 73,93,107,108,
146,150,196, 213, 214, 235, 241,
264,275-294, 303, 309, 319, 322
(Lemaire de
Belges), 84
(Leopardi), 310
(Letellier), 313
(Linnaeus), 233
(Lionello di Ser Daniele) 59
(Clulee), 196
(Liceti), 170
155
(Leau), 11, 301, 307,
(Cosenza), 322
313, 314, 324, 325, 327, 328
(Komensky Comenius), (Lodwick), 219,
139, 150, 220, 221, 222,
234, 242, 266-268, 272-274, 331
254, 331
(Loyola), 84, 85
(Condillac),
(Locke), 15,94,115,117,
115,117, 274
218, 235, 284,295, 296,298
(Condorcet), -- (Longanesi), 343
, 289 (Lucretius Carus),
(Corti), 52, 53, 58
95
(Kuntz), 85, 86
(Lullius Llull), 10,
(Court de
38, 61, 62, 64, 66-74, 76-79, 84,
Gbelin), 100, 101,
133-136,138-140,142,143,145,
(Couturat), //, 301,
147,150,171,193,195, 203,211,
307,313,314,324,325,327,328,
227, 246, 277-280, 282, 289
333
XIV 171, 347
(Luther), 106, 107,
349

41
(Maynardis), 137
(Macchia), 199
(Maldant), 314
, 121
(Martinet), 340
(Massey) 25
(Matraja),
312
(Medici), 124
(Meillet), 333
(Maimieux), 305
(Mengaldo), 49
(Menet), 327
(Meriggi), 314
(Mersenne), 149,
150,180, 201, 222, 223, 278, 283,
311, 358
(Mylius), 104
(Migliorni), 336
127, 128
(Monboddo),
274
-
(Monnerot-Dumaine), //
(Montaigne),
117
(Morestel), 137
37
36

(La Peyrre),
96
(Lamartine),
313
(Lambert),
287

(Nanni, Annio),
102
III 313
(Nida), 357
(Nicolas),
314

-- (Carreras
Artau), 75, 139
-- (Carreras
Artau), 75, 139
(), 104
(Kerckhoffs),
326
(Cherubini), 313
(Kipling), /73
157
(Kircher), 70, 92,
106,119,160-164,169,198,210212, 224, 225,279, 309,351
(Clavius), 147,
150

M
(Mazarino Mazarin),
199
(Maier), 187
(Maier), 53

411

(;
Nicolaus Cusanus) 77-79,84,140,
143, 277
(Naud), 138
(Nodier), 352
(Knowlson), 11,
203
(Nez
Cabeza de Vaca), 216
(Neuhaus), 188

(lender), ///,
112
(Oldenburg),
276
159
- (Ormsby-Lennon),
189
(Ostroski) 107

, . 84
(Paracelsus) 125,131,
177,190
(Par), 170
(), 276,
330, 333
(Peiresc), -
148
(Pelicanus),
106
(Pellerey), 15,
307
(), 176
(Pico
della Mirndola), 39,
127,128,129,134,136,137
(Pictet), 112
(Pilumnus) 146

412

(Peirce), 273, 357


22, 151
21,99,151,159, 229, 273
(Platzek), 69, 74
(Plinius
Maior) 159
151
2/, 159
(Pluche), 346,
347
21
(Porset), //
159, 170, 231, 246
(Postel), 82-86,143,
171,186,194,195, 197, 277
(Praetorius),
107
(Priscianus) 45
9
155, 161

(Rabelais), 13
(Ramiro
Beitran), . 355
(Randic), 182
(Russell), 229, 253,
319, 333
(Raffaello Sanzio) 323
(Reimann) 314
(Reuchlin), 132,
191
(Reysch), 323
(Rimbaud),
(Wren), 235
(Renan), 112
(Renouvier), 314

(Ria), . . 306
(Rivarol), 307,
308
(Rivosecchi), 169, 171
(Richer), 288, 289
(Ricci), 165
(Richelieu), - 223
(Rosenroth),
132
(Rosiello), 115
(Romberch), 176
(Rosselli), 178
(Rossi), 259
(Rudbeck), 105, 107
(Rousseau), -//3,
174
(Ray), 246, 259

(Salimbene
da Parma) 9
(Swift), 10, 183
(Sebeok), 183, 184
(Selenus), 135
- (Saint-Martin), 120
(Sapir), 338
(Servius) 45
(Sigerus
Sigerius de Brabantia) 52
(Sicard), - 305
V 162
(Simon), 93, 351
(Simone), 321
(Cyrano de
Bergerac), -
192

(Scaliger),
( ), 92
(Scotus
Eriugena), 74
(Slaughter), 239, 240,
261
(Soave), 5, 309,
310
21
(Saussure),
48
(Sotos Ochando),
314
159
(Spinoza), 93,
94
(Steiner), 15
, 121
(Stankiewicz),
274
(Stiernhelm),
21
(Sturlese), 145
(Salmon), 266, 268
(Soudres), 312, 313

Peo (Tallemant des

Raux) 222
(Talundberg), 314
(Turner), 175
(Tolkien),
13
, 332
(Thorndike), 137
(Trabant), 345
(Trithemius),
133-135,193,199, 201,
203

413

(White), 120
(Whitehead),
319
(Wilkins), 15, 190,
214,218,225-227,234-236,241243, 246, 247, 250-256, 258, 259,
261, 266, 272-277, 279,285,298,
303, 306, 309
(Wallis), 110, 235
(Walton), 58
(Warburton),
115, 173
(Ward), 226, 227, 234
(Whorf), 120,
338
(Urquhart), 211
(Webb), 98
(Webster), 190, 225,
226

' (Fabre d'Olivet),


118, 119
(Fiweger) 327
(Falconer), 203
(Fano), 100
(Faiguet), 301, 329
(Fenelon),
302
153
III, 169,171,
203
(Fernandez), //
152, 157
39
(Ficino), 124,
125,127,141,151,152
127

414

(Fludd), 193
(Fontenelle),
342
(Formigari), 15
(Vossius), 225
(Frank), 242,255, 258
(Franois), 107
I 84
, . (St. Franciscus) 61
(Frege), 319
(Freudental),
315, 316
(French), 138
(Frret), 173
(Foigny), 13
(Foucault), 214
291,293
X
(Hageck), 177
(Harris), 274
(Harsdrffer),
147, 221
(Heilmann),
210
(Helmont),
89, 90
(Hiller), 202
(Hbe), 314
, .
(Hildegarda de Bingen) 12
, 13
(Chomsky), 53
(), 235
(Hoole), 215

(Champollion), 155,162,164
, 122
(Schank), 271
(Schipier) 329
(Schlegel),
///
(Schlegel),
(Schleyer),
326, 327
(Schott), 210-212,
279
(Schottel),
107
(Schrickius),
104
(Shumaker),
242

Alessio, Franco 62

(Edighoffer),
200
192
(Abelson), 271
(), 236
(Eckardt), . 182
159
37
59
92, 94, 96
(Ericus), 196,197

(Celsus) 159
(Cicero),
159, 178

(Yaguello), 101
152
(Janson), . 182

Arnaldez, Rogen 359

415

Couturat, Louis 281, 284, 288


Cram, David 222
Croce, Benedetta 274

Arnold, Paul 188


D

Baillet A. 188
Barone, Francesco 290
Bassi, Bruno 315
Bausani, Alessandro 315
Benjamin, Walter 353
Bernardelli, Anqrea 302
Bettini, Maurizio 253
Bianchi, Massimo L. 125
Blasi, Giulio 219
Blavier, Andr 13
Bonerba, Giuseppina 220
Bonifacio, Giovanni 166
Bora, Paola 174
Borst, Arno 11,19,20,81,96,104,
106,108,359

Dascal, Marcelo 288


De Lubac, Henry 81
De Mas, Enrico 186
De Mauro, Tullio 117, 210
De Sanitis 274
Demonet, Marie-Lucie 82, 93,197
Derrida, Jacques 174, 350, 353
Dragonetti, Roger 46
Droixhe, Daniel 99,104,108
Dutens, Ludovicus 291
E
Eco, Umberto 59, 74,133,198, 357
Edighoffer, Roland 188
Erba, Luciano 192
F

Calvet, Louis-Jean 13
Canto, Monique 322
Carnap, Rudolph 338
Carreras y Artau, Joaqun 75
Carreras y Artau, Toms 75
Cellier L. 119
Ceal, Ramn 212
Champollion, Franois 154
Clulee, Nicholas H. 134, 196
Corti, Maria 53, 54
Cosenza, Giovanna 322
Couliano, loan 125
Coumet, Ernest 148

Fano, Giorgio 122


Faust, Manfred 107, 147
Festugire, Andr-Jean 23
Fichant, Michel 148
Formigari, Lia 80, 95, 225
Foucault, Michel 125
Frank, Thomas 253
French, Peter J. 193
G
Galimani 59
Gamkrelidze, Thomas V. 123
Garin 127,129
Genette, Grard 80, 81, 99,100

416

Genot-Bismuth, Jacqueline 58
Gensini, Stefano 93, 95,107,108,
196, 276, 281, 309, 310
Giovannoli, Renato 315
Gombrich, Ernst 126
Goodman, Feliciana 13
Gorni, Guglielmo 60
Granger, Gilles-Gaston 289
Greenberg, Joseph H. 122, 320
Grua, Gaston 282

Guzmn de Rojas, Ivan 354, 355

H
Heilmann 210
Hewes, Gordon W. 122
Hjelmslev, Louis 29
Hollander, Robert 46

I
Idel, Moshe 37, 38, 42
Ivanov, Vjaceslav V. 122, 123

Leau 306, 313, 314


Land, Stephen K. 290
Leopardi Giuseppe 310
Lins, Ulrich 332
Llinares, Armand 76
Lohr, Charles H. 78
Losano, Mario G. 293
Lovejoy, Arthur 0. 74
M
Maier, Alfonso 53
Manetti, Giovanni 95
Marconi, Luca 148, 225
Marigo, Aristide 46
Marrou, Henri I. 24
Martinet, Andr 338
Meillet, Antoine 21, 333
Mengaldo, Pier V. 50
Migliorini, Bruno 336
Minkowski, Helmut 27, 351, 352
Mugnai, Massimo 294

Jacquemier, Myriem 346


Jones, William 110
Johnston, Mark D. 71

Nardi, Bruno 56
Nida 357
Nicoletti, Antonella 309
Nida, Gugene 357
Nth, Winfried 182

Khassaf, Atiyah 359


Kircher, Athanasius 68
Knox, Dilwyn 166
Knowlson, James 226, 255
Kuntz, Marion L. 86

lender, Maurice 104, 113


Ormsby-Lennon, Huqh 192, 226
Ottaviano, Carmelo 61

La Barre 176
Lamberti, Vitaliano 331

Pagani, Ileana 53
Pallotti, Gabriele 119

Pellerey, Roberto 168, 219, 220,


222, 225, 241, 289, 300, 305,
306, 308-310, 338
Pingree, David 131
Platzek, Ehrard W.
Poli, Diego 26
Poliakov, Lon 104

Pons, Alain 13
Prieto, Luis 175
Prodi, Giorgio 123
Q
Quine, Willand W. 0. 31, 317
R

Radetti, Giorgio 87
Recanati, Franois 320
Rey-Debove, Josette 229
Richard de Saint-Victor 126
Rivosecchi, Valerio 169, 172
Rosiello, Luigi 115
Rossi, Paolo 73,176, 220, 226, 235
Russell, Bertrand 229
S
Salmon, Vivian 179, 215, 216, 219
Sapir, Edward 339
Sauneron, Serge 156
Schlipp, Arthur 338
Scholem, Gershom 137
Scolari, Massimo 171
Secret, Franois 127
Serres, Michel 284
Sevoroskin, Vitalij 122
Shumaker, Wayne 236
Simone, Raffaele 59, HO
Slaughter, Mary 225, 233
Sottile, Grazia 85

417

Steiner, George 122, 353


Stephens, Walter 84, 102
Sturlese, Rita 145
T

Tagliagambe, Silvano 287


Tavoni, Mirko 103
Tega, Walter 140
Thorndike, Lynn 125, 137
V
Van der Walle, Baudouin 157
Vasoli, Cesare 142, 147
Vergote, Joseph 757
Viscardi, Antonio 45
W
Waldman, Albert 13
Walker, Daniel P. 134
Walton, Brian 167
White, Andrew D. 25
Whorf, Benjamin L. 31
Wirszubski, Chaim 128
Wright, Robert 122
Y
Yaguello, Marina 13,14,101, 121,
315

Yates, Frances 125,141,176,187,


189, 226

Z
Zinna, Alessandro 335
Zoli, Sergio 96

5.

5
9

.


, ,







6.

1. C O N F U S I O L I N G U A R U M

17

, ,

17

20
28
29

2.




3.

34

34
37
40
43

44
47

49
52
54
55

4. A R S M A G N A ( )



Arbor scientiarum ( )

61

62
64
72
77

80

81
82
87
92
98
102
110
113
118
121




:

7.

Hieroglyphica







8.




9.

124

126
133
136
140
147
151

152
153
161
165
169
172
175
183
186

189
193
197
201

203
207
210

10.

215

217
220
222
225
. . 227


:

. . . .
17.

1 1 .

234

1 2 .

243



: , ,
?

246
248
250
254
256
264

1 3 .

266

1 4 .

275

277
281
284
285
291
293
294

1 5 .

XVIII




16.

300

300
309
315
317
319
324

326
329

331
334
337
340
343
345

346
352
358

361

. .

385

407


40 . /
. / . . . . .: , 2007. 423 .
ISBN 978-5-903445-05-9
,
,
: .
, ,
. ,
, ? ...

-
195009, -, ., .
./ +7 (812) 571-45-02
e-mail: alexandria2000@rambler.ru
12.04.07. 84x108/32.
. . . . 22,26.
3000 . 757.
CtP
. . . .
197110, -, ., 15.

FARE L'EUROPA THE MAKING OF EUROPE . FAIRE L'EUROPE

FARE L'EUROPA THE MAKING OF EUROPE . FAIRE L'EUROPE

CONSTRUCCIN DE EUROPA EUROPA BAUEN

CONSTRUCCIN DE EUROPA EUROPA BAUEN

,

,

. ,
,
,
.
,
,
.

VII . ,

.
.


,
,
,
. ,
,
:

, ,
.
,
.

.
.

FARE L'EUROPA THE MAKING OF EUROPE FAIRE L'EUROPE


CONSTRUCCIN DE EUROPA EUROPA BAUEN


:



,
,
.
, ,
, XX ,
.





.
,
,
,
.



1000-2000 .
,
1000 2000 .
,
, XIX . ,
, ,
,
.

Вам также может понравиться