Battalname Seyyid Battal Gazi'ye ait kahramanlk hikyelerini iine alan bir eserdir. Battal Gazi, 8.

yzylda Emevilerin Anadolu'da Bizansllara kar atklar savalarda "Battal" (kahraman) lakabyla n kazanm Mslman bir Arap kumandan olup asl ad Abdullah'tr. Bu Mslman kumandan hakknda sylenen kahramanlk hikyeleri ve menkbeler, 11. yzyldan itibaren Trkler arasnda byk rabet grmeye balam ve Battal Gazi, gazi-vel hviyetiyle yceltilerek destan kahraman haline getirilmitir.

Battalname'de Battal Gazi'nin Anadolu'da Hristiyanlarla yapt savalar konu edilmektedir. Bu savalarda merkez saha genellikle Malatya yresidir. Savalar slmiyet-Hristiyanlk mcadelesi eklinde dini bir hviyet tar. Cihad ve gaza ruhu kendini kuvvetli bir biimde hissettirir. Battal Gazi bu savalarda bir "evliya" karakteri sergiler. Devler ve caddarla savar; okuduu dualarla byleri bozar; atete yanmaz; gz ap kapayncaya kadar uzun mesafeler aar; Hzr'la yoldatr, skk zamanlarda ondan yardm grr. Kfirleri slm'a davet eder, davetini kabul etmeyenleri ldrr. Her savan sonunda elde ettii mal mlk din uruna savaan yiitlere datr.

Trk gazi tipinin mkemmel bir rneini aksettiren Battal Gazi, gerek kahramanl, gerekse evliya karakteriyle Anadolu insan zerinde son derece etkili olmutur. Bu yzden de Battalnme Anadolu halk arasnda asrlarca szl olarak yaamtr. Ayrca Anadolu dnda yaayan Trk topluluklar arasnda da sevilmi, yazlp okunmutur. Tamamen Mslman Trk geleneklerine gre meydana getirilmi olan Battalnme'nin yazya geirili tarihi henz kesin olarak tayin edilememekle birlikte, eserin 11-11-2. yzyllarda Danimendliler zamannda sylendii ve Danimendnme'nin yazl tarihi olan 643'ten (1245-46) nce yazld tahmin edilmektedir.

Battalnme'nin bugn bilinen nshalar arasnda yazld dneme ait olan yoktur. Eldeki nshalar daha sonraki dnemde yazlmlardr. Bilinen en eski nsha 840 (1436-37) tarihini tamaktadr

(Arkeoloji Ktp., nr. 1455).15 Battalnme, Darendeli air Bakai (. 1785) tarafndan 1183'te (1769) manzum olarak da yazlmtr.

BATTAL GAZ DESTANI'NIN DOUU

8.asrda balayp stanbul'un Sultan Mehmet tarafndan fethine kadar be yz yl devam etmi nce Arap-Bizans sonra Trk-Bizans mcadelesinin atmosferi iinde domu bir destandr. BATTAL NAMENN KONUSU NEDR?

8.Yzylda Anadolu'da Emevilerin Hristiyan Bizansllara kar at savalarda Battal lakabyla n kazanm bir Mslman kumandann kahramanlklar anlatlmaktadr. BATTAL LAKABINI NEDEN ALMITIR?

Mervan'n olu Mesleme'nin (715) stanbul kuatmasnda,kahramanlklaryla byk n yaptndan kendisine Battal (kahraman) lakab verilmitir. BATTAL GAZ KMDR?

Arap tarihilerine gre Emeviler devrinde meydana gelen stanbul kuatmasnda stn kumandanlk ve yiitlik vasflar gstermi ABDULLAH adl bir kahramandr.

740 yllarnda Hristiyan'larla yaplan savata lmtr. Eskiehir'de Akroin denilen yerde vefat etmitir.

stanbul surlar dibinde gml olduuna inanlr. Antakyal ve aml diyenler olduu gibi Emeviler hizmetinde alan bir Trk olduu da sylenir. Battalname Destannda Tema

Kahramanlk Battalname Destannda Mekn

Malatya ve Harput'tan stanbul surlarna kadar olan blgedir. Battalname Destan Dil zellikleri

Battal name nesir halinde kaleme alnmakla beraber iinde baz manzum blmler de bulunmaktadr.

Battalname slubu,hatta kelimeleri cmle kuruluu ile Dede Korkut Hikayelerine benzer.

rnek: Seyyit,yrd kaleyi dolat ki frsat bula,kaleyi ala. Bir yere vard, grd ki su gider.Ol suyu gzetti. Su geldi, bir delie girdi.Seyit eyitti:" bu hisara gider,eer are olursa i bundan olur." dedi.

Olaanstlkler, abartmalar, kutsi zellikler vardr.

AKAR :Battal Gazi'nin atdr. Gkten inmi hatta Kbe toprandan yaratlmtr. Hz.Adem'den beri peygamberlerin, Hz.Muhammet'in (s.a.s), Hz.Ali ve Hz.Hamza gibi yiitlerin at olmutur. lmsz at,Battal' nice bela ve felaketlerden kurtarmaktadr. BATTAL GAZ'NN AMACI

slam' drt bir yana yaymaktr. BATTAL GAZ'NN KARAKTER:

slamn btn emirlerini ahlkn, adlet, efkat, insaniyet hkmlerini yerine getirir. Zayf, dkn kadn ldrmez, asla arap imez, harama bulamaz. slam ilimlerini ve dier dinleri olduka iyi bilir. Drst, adaletli, alak gnlldr. Tam bir Mslman hayat srdrr. Derin bir manevi ak vardr. DESTANDAK TPLER

BATTAL GAZ

Cesurdur,hibir eyden korkmaz. Tek bana bir orduya kar savar. Bizansllar, Hristiyanlar, slam' kabul etmeyen btn din mensuplar, Mecusiler, ateperest ve putpereslerle vuruur. Hepsini slam'a davet eder. Olaanst yetenekleri vardr,keramet gsterir.

Battal Gazi insanlarn yannda olaanst varlklarla da; devler, cinler, gulyabanilerle de vuruur. Bu savalar esnasnda ona peygamber ve evliyalar yardm eder. Her sava sonunda ganimetten pay almaz, ganimeti din uruna savaan askerlere datr. Kendi sembolik bir ey alr.r : Kl METNDEK OLAANSTLKLER:

Daha 14 yanda iken bilei bklmez kahraman olmas,silah kullanmas ve her dem yeni bir icatla en byk tehlikelerden kurtulmasdr. Peygamber soyundan olmas. Her savata galip olmas. SLAM-TRK GELENENE AT DEGERLER NELERDR?

Yiitlik manl olmak Cmertlik Yalan sylememek Ktle kar iyilikle mukabele etmek gibi faziletlerdir. SLAMIN ETKSN BR KISA BLM LE ANLATALIM;

Akdada dmann deniz gibi oldugunu gren BATTAL GAZ ellerini ge acarak:"Ey ulu ALLAH'm!Btn zorluklar kolaylatran sensin.Ne olur bu zayf kuluna biareye ltfnu ihsan et.Bu melunlar bu alaklar,din dmanlarn benim nmde boyun edir."diye dua eder.

DANIMENDNAME 11. yzylda Andolu'da Bizans'a kar yapt fetihlerle hret bulan Danimend Gazi'nin ad etrafnda teekkl etmi fetih menkbelerinden oluan destani roman niteliinde bir eserdir. Danimendnme de Battalnme gibi slm'n cihad ve gaza rgsne dayal olarak meydana getirilmitir. Bu bakmdan iki eser arasnda sk bir balant bulunmaktadr. Bu sk iliki yznden Danimendname'yi Battalnme'nin devam olarak kabul edenler bile olmutur.

Dnimendnme, Anadolu Seluklu hkmdar II. zzeddin Keykvus'un emriyle, mnilerden bn l tarafndan 642 (1245) ylnda, gaziler arasnda dolaan menkbelerin derlenmesi sonucu meydana getirilmitir. Ne var ki, bu ilk yazltan bugne hibir nsha ulamamtr. Ancak bn Al'nn bu eseri, daha sonra Tokat Kalesi dizdar (kale bekisi) Arif Ali tarafndan manzum ve mensur olarak yeniden kaleme alnmtr. Bu ikinci yazl konusunda kesin bir tarih belli deilse de, aratrclarn ou II. Murad devrinde (1421-1451) kaleme alnd konusunda birleirler. Bugn mevcut nshalarn hepsi Arif Ali'nin yazd nshay aksettirmektedir. Bunun yurt ii ve yurt d ktphanelerinde pek ok nshas bulunmaktadr.

Yazld ilk ekillerde gnmze ulamayan bu eserler yannda, Seluklular dneminden gnmze ulam eserler de bulunmaktadr. Bunlar daha ziyade ahlki-dini nitelikli, halka dini konular anlatmak amacyla yazlm retici nitelikteki eserler ile, Mevln, Ahmed Fakih, Sultan Veled, eyyad Hamza, Hoca Dehhni, ve Yunus Emre'ye ait olan iirlerdir.

Danimendname;

Anadolu'nun Mslman-Trklerin hakimiyetine girmesi hakknda yazlm halk destan. Danimend Gazi ve Melik Gazi'nin kahramanlklarn, gazalarn anlatan, Battalname tarznda yazlm olan Danimendname'nin ne zaman ve kimin tarafndan yazld kesin olarak bilinmemektedir.

Eser ilknce Anadolu Seluklu Sultan kinci zzeddin Keykavus'un emriyle bn-i Ala tarafndan derlendi. bn-i Ala halk arasndaki rivayetlerin dorularn toplayp, Danimendname'yi yazd. Hikaye edilen vak'alarla ad geen kahramanlarn tarihten alnm olmas ve corafi isimlerin Anadolu'ya uygunluu, eserin Trk edebiyatnda uzun sre tarih kitab gibi kabul edilmesine sebeb oldu. Osmanl Hkmdar Sultan kinci Murad'n emriyle Tokat Dizdar Arif Ali, Danimendname'yi Trke olarak aralarnda manzum paralarn da bulunduu bir nesir diliyle 17 blm halinde yazd.

Danimendname'nin konusu zetle yledir: Peygamber efendimizin hicretinden 360 sene sonra, Battal Gazinin torunlarndan Melik Ahmed Danimend, halifeden izin alarak, birok beyle birlikte Anadolu'da fetihlere balar. Uzun bir zamandr harab olan Sivas' mamur hale getirerek buraya yerleir. Burada mcahidleri ikiye ayrr. Turasan idaresindeki mcahidler stanbul zerine giderler. Fakat Alemda nlerinde ehid olurlar. Melik Ahmed Danimend ise Sivas'tan Karadeniz'e kadar olan blgeyi fethetmeyi kararlatrr. Artuhi isminde bir Hristiyann Mslman olmasna vesile olur ve onu yanndan ayrmaz. Tokat, Zile, Amasya, orum ve Niksar blgelerini fethederek halk Mslman olmaya davet eder.

Halkn byk bir ksm slamiyeti seve seve kabul eder. Ancak bir mddet sonra Niksarllar dinden karak blgedeki birok Mslman ldrrler. Danimend Gazi, Niksar' tekrar alarak Canik'e doru yola kar. Fakat yolda pusuya drlerek ehid edilir. Vasiyeti zerine Niksar Kalesi karsnda bir yere defnedilir.

Danimend Gazinin ehid edilmesinden sonra Hristiyanlar kaybettikleri yerleri tekrar alrlar. Danimend Gazinin olu Melik Gazi Badat'a giderek halifenin huzuruna kar. Babasnn fethettii yerleri Hristiyanlardan tekrar alr. Niksar'a babasnn mezarnn zerine bir trbe yaptrr. Melik Gazinin fetihlerini Anadolu Seluklular hakimiyetine balayan destanda olaylar birbiri arkasna devam ettirilerek anlatlr.

Battalname'nin bir devam olarak kabul edilen bu eserde mnacaatlar, Allah'a snp yardm dilekleri, Hzr aleyhisselamn grnp yaralar iyiletirmesi, baz Hristiyanlarn ryalarnda Peygamber efendimizi grerek Mslman olmalar, kimi Hristiyan kzlarnn mcahidlerle evlenmeleri gibi dini motifler yannda tarihi ve efsanevi unsurlar da oktur. Eserin son blm bir sonszden ibarettir. Yazar burada dnyann faniliinden bahsederken dini ve ahlaki nasihatler verir. Danimendname'de tarihi, masallatran ve pekok vak'a iin yannda tarihe k tutan paralar da vardr. Eserde gazalara

kimlerin hangi sra ile katldklar belirtilmekte, zellikle ba ak, yaln ayak harb eden dervilerin kffar ile yaplacak gazaya yryleri hakknda bilgi verilmektedir.

Danimendname'nin kahraman olan Melik Danimend Gazi, Battal Gaziye benzeyen bir kii olup, bilgili, dindar ve usta bir kumandandr. Bir kl darbesiyle, dman askerinin ban ve vcudunu oturduu atn eer kayna kadar ikiye bler. Muharebe esnasnda att naralarla koca bir orduyu datr.

DEDE KORKUT HKAYELER Baz rivayetler shak Peygamberin soyundan olduunu syler. 9. ila 11. yzyllarda Trkistan'n Aral gl blgesinde Sir-Derya nehrinin Aral Glne dkld yerde doduu, rge Dede adnda bir olu olduu ve bu blgelerde hkm sren Trk hakanlarna danmanlk yapt destanlarndan anlalmaktadr. 570-632 yllar arasnda (Muhammed zamannda) yaad da rivayet edilir. Kpaklarn Ouz Trkleriyle yapt mcadeleler Dede Korkut Hikayeleri'nin ortaya kmasna sebep olmutur. Dede Korkut; sminin Etimolojisi (kkeni )

Korkut szcnn "kork-" fiil kknden tremi olma ihtimalinin yan sra Arapa kkenli olup eli manasna gelmesi de mmkndr. Her iki ihtimalde de Korkut szcnn bir lakap, bir unvan olduu grlmektedir. Dede szcnn ise ata manasnda kullanld tahmin edilmektedir. Fakat

destanlarda daha ok halk arasnda byk hrmet ve kutsallk kazanm halk bilgini anlamnda kullanlmtr.

Dede Korkut'un Bayburt'ta yaad bilinmesine ramen bu kesin deildir.Dede Korkut'un gerek ismi, hayat, yaad a ve corafyay kesin olarak aydnlatmak eldeki kaynaklar ve rivayet ile mmkn deildir. Destanlardan karlabildii kadaryla ise Dede Korkut iki ayr kiilik olarak n plana kar:Kutsal kii ve bilge kii.

Kimi kaynaklarda devlet adam kiiliinin de bulunduu belirtilmektedir. Dede Korkut'un ok kiilikli olarak karmza kmas farkl zaman, hatta farkl meknda yaam benzer ahsiyetlerin destanlarda tek isim altnda toplanm olabileceini dndrse de bu kiiliklerin halkn eklentisi olma ihtimali de vardr.

Dede Korkut ykleri, Ouz Trkleri'nin 9-11. yzyllardaki yaaylar, inanlar ve toplumlar hakknda nemli ipular ierir. Ouz Trklerini, onlarn inanlarn, yaaylarn, gelenek ve greneklerini, yiitliklerini, salam karakteri ve ahlkn, ruh enginliini, saf, ar-duru bir Trke ile dile getirir. Destanlarndaki iirlerinde, alnan kopuzlarn kvrak ritmi, yank havas vardr. Dede Korkut, Trk szl edebiyatnn nemli elerindendir. Destanlar uzun sre boyunca szl aktarlm, Akkoyunlular Devleti zamannda (1378-1508) yazya dklmtr. Yazlan Trk Destanlar'nn iki orijinal kopyas vardr. Bu kopyalardan biri Almanya'da Dresden'de teki ise Vatikan'dadr.

Destan zellikli pek ok halk kahramannn mcadeleleri anlatlan Dede Korkut hikyelerinde; gzel ve hikmetli szler, Trklerin tarihine ait rivayetler, han ve beyler hakknda methiyeler, Trk tresine ait pek ok konular ilenerek, iyilere vg ktlere eletiri vardr.

"Dede Korkut Kitabnda (Dede Korkut Ala Lisan-i Taife-i Ouz Han - Ouzlarn Diliyle Dede Korkut Kitab) 12 destan zellikli hikye yer alr ve bu kitap, slm ncesi ve sonrasnda Trklerin yaayn, dilini, tarihini, edebiyatn ve kltrn ierir. Akc ve halkn kulland Trke ile yazlm olan bu kitap; gerek bir aheserdir. Kitapta, "Dede" ve "Ata" olarak geen ve "Korkut Ata" olarak da bilinen Dede Korkut, Trkmen, Kazak, zbek ve Kara kalpak boylar arasnda bu adlarla bilinmektedir. Trk dnyasnn bilge atas olan Dede Korkut ve onun hikyelerinde; Trk toplumunun savalar ve barlar ile birlikte, aile ve eitim yapsyla stn ahlk ve karakter salamlna dikkati eker. Trk milletiyle zdelemi olan doruluk, sznde durmak, mukaddes deerler uruna lmek gibi eitli karekterler, hikyelerin ana temasdr. Dede Korkut hikyelerindeki tm kahramanlarn aile, cemaat ve insan sevgisini n planda tutmas, millet olarak ahlk ve yaam anlaymz gstermesi bakmndan

nemlidir. Kahramanlarn ou gentir ve mutlaka bir yiitlik gsterdikten sonra ad verilir. Pek oumuz biliriz, Dirse Han olu bir boay ldrnce Dede Korkut o gencin adn "Boa" koyar ve onu an, eref, mal ve rtbe ile dllendirir. Dikkat edilirse, hikyelerde, genlie son derece nem verilmekte, onlarn, ailesine, milletine ve devletine bal, cesur ve alkan olmalarna iaret edilmektedir. Sava, av, toy vb. elencelere Hz. Peygambere salavat getirilerek balanmas da Trk Kavimleri'nin din ynden uurlu olduunu ve devlet millet birliinin salam temellere dayandn gstermektedir.

Dede Korkut hikyelerinde zellikle gebe Ouz Trkleri'nin tabiat artlarna kar direnleri, dmanlarna kar srekli stnl ve birlik uurundan doan kuvvetlilikleri dikkati eker. Korkut Ata olarak sayg gren Dede Korkutun hikyeleri yal ve bilginlere byk deer verildiini de gstermesi asndan, son derece nemlidir. Allah, doum, din ve lm dncesi, hayatin her annda kendisini gsterir. Bugn Dede Korkut ve onun hikyelerinden ve destanlarmzdan alacamz nemli dersler vardr. Fertler arasnda sayg, sevgi, karlkl hogr ve mertlik bunlarn banda gelmektedir. Dede Korkut aslnda byk bir vatanseverdir ve milletinin sonsuza dek gl ve mutlu yaamasn gerekletirme mcadelesi iindedir. Hikyelerindeki rnek ahsiyetler olan Bayndr Han, Kazan Han, Bams Beyrek, Boa Han, Selcen Hatun, Serek ve dierleri toplumda olmas gereken ideal insan karakterlerini temsil ederler. Bu insanlar, milleti ve vatan iin lm gze alan ve tm zorluklarn stesinden gelebilen kahramanlardr.

Dede Korkut, btn Trk kavimlerinin fert fert kahraman olmasn arzu etmi olmal ki, hikyelerinde zayfla, aresizlie ve mitsizlie yer vermemitir. Rivayetlere gre Onun lm bile evliyaln, bilge kiiliini gstermektedir: eitli Trk boylarnn kanaatine gre o, ryasnda mezarnn hazrlandn grm ve gittii her yerde lecei ona ryasnda bildirilmitir. Seyhun Irma'nn Aral Gl'ne dkld yerin yaknlarnda, rman zerine hrkasn sererek orada ruhunu Allah'a teslim etmitir. Bugn pek ok yerde onun mezarnn olduu sylenmektedir. Tpk Yunus Emre ve Karaca olan gibi milletimiz, onun mezarna da sahip karak kahramanlarn kendi iinde grmek istemektedir.

Trk ve dnya edebiyatnn aheserleri arasna giren ve eitli tarih filmlere de konu olan Dede Korkut Hikyeleri, insani ve yaad dnyay tm zellikleriyle ele almtr. Dede Korkutun yaygnlkla bilinen hikyeleri unlardr:

1-Dirse Han Olu Boa Han 2-Salur Kazann Evinin Yamalanmas

3-Kam Bre Beg Olu Bamsi Beyrek 4-Kazan Beg Olu Uraz Beg'in Tutsak Olmas 5-Duha Koca Olu Deli Dumrul 6-Kanl Koca Olu Kan Turali 7-Kadlk Koca Olu Yegenek 8-Basatn Tepegz' ldrmesi 9-Begel Olu Emren 10-Usun Koca Olu Serek 11-Salur Kazann Tutsak Olmas 12-D Ouz'un i Oguz'a syan

Dede Korkutun hayat ve onun hikyeleri, gemiten gelecee uzanan mcadelede varlmzn, birliimizin ve dirliimizin ne kadar nemli olduunu ortaya koymakta, kahramanlk ruhumuzu cokun bir slupla dile getirmekte ve gelecee mit ve sevgiyle bakmamz salamaktadr. Dede Korkut'un Kutsal Kiilii:

Destanlarda Dede Korkut kermet sahibi biridir. Doa st bir manevi gce sahiptir. Destanlarda u gibi kerametleri grlmtr;

1- Gelecekten Haber Verme: "Korkut Ata syledi: Ahir zamanda hanlk tekrar Kay'ya geecek. Kimse ellerinden alamayacak, ahir zaman olup kyamet kopuncaya kadar." (Mukaddime)

Destanda geen rnekte de belirtildii gibi Dede Korkut gelecekten haberler verirdi. Bu haberleri gemite yaad deneyimlere dayanarak sylerdi.

2- Halkn Onun Szn Tutmas: " Korkut Ata Ouz kavminin mkln hallederdi. Her ne i olsa Korkut Ata'ya danmadan yapmazlard. Her ne ki buyursa kabul ederlerdi. Szn tutup tamam ederlerdi." (Mukaddime)

Hanlardan obana kadar herkes onun szne gvenirdi, ona danrlard.

3- Duasnn Allah Katnda Kabul Olmas: ". Ne derse olurdu. Gaipten haber sylerdi. Hak Tala onun gnlne ilham ederdi." (Mukaddime)

". Dede Korkut dedi: (Kl) alarsan elin kurusun dedi. Hak Tala'nn emri ile Deli Karar'n eli yukarda asl kald. Zira Dede Korkut keramet sahibi idi, dilei kabul olundu." (Kam Pre'nin Olu Bams Beyrek Destan)

Birinci rnekte geen "Ne derse olurdu." cmlesi hem halkn onun szn dinledii hem de duasnn kabul edildii anlamndadr. kinci rnekte de duasnn kabul olduu belirtilmitir.

Dede Korkut'taki bu kerametlerin iki kaynaktan gelmi olabilecei dnlmektedir;

1- slam Tasavvufu 2- amanist nan

Dede Korkut'un destanlarda slam tasavvufuna uymayan davranlar bu ihtimali zayflatyor. Mutasavvflardaki kamil insan olma hedefi, ile ekme, dergah. gibi unsurlar Dede Korkut'ta grlmyor. Ermilerinkine benzeyen olaan st olaylar yaamas da yazya geirilene kadar uram olduu deiiklikler olabilir, nk Trklerin slam' henz kabul ettii ve deiim ierisinde olduu 1516. yy.larda yazya geirilmitir.

Dede Korkut'un kutsal kiiliinin amanist yaantdan gelmi olabileceini kabul edebiliriz. Ozan oluu amanistlerin zelliini hatrlatmaktadr. Ayrca kerametlerini gizlememesi de kutsal kiiliinin aman inancndan geldiini glendirmektedir.

Dede Korkut'un Bilge Kiilii:

Dede Korkut sradan insanlardan, devlet adamlarna kadar herkesin sayd ve dant bilgedir, t vericidir. Bilgelii eitici, retici ve tenkit edicidir. Onun bu kiilii tarih ve toplum yaantsndan gelmektedir. Gemi alplerin bandan geen olaylar anlatr ve t verir. Dede Korkut Destanlar:

Kitapta daha nce de belirttiimiz gibi on iki tane destan vardr. Bu destanlarn her biri bir boy iin sylenilmitir. Bu destanlarda boylarn hanlarnn bandan geen olaylar, ad koyma, canavarlarla savama gibi blmler yer almaktadr.

Hikayelerin dili olduka sadedir. 15.-16. yy.da yazya geirildii halde ar bir Trke'ye sahiptir. Az miktarda Arapa kkenli kelime de vardr. Orhan aik Gkyay ve Muharrem Ergin'in Latin harfleri ile yaynladklar kitaplar ilkretim rencilerinin anlayabilecei kadar sade ve basit cmle yapsna sahiptir. Hikayeler ounlukla manzum ve ahenkli bir ekilde anlatlr. Manzumlarn bir ksm kafiyeli olmasa da kulaa ho gelen bir syleyi tarz vardr. Kitapta yaklak 8.000 tane farkl szck ve deyim geer. Cmleler ksa ve yalndr. Dede Korkut Destanlarnn Genel Yaps:

Destanlar olaan st olaylarn younluundan syrlm ve gnlk, sade olaylar da konu olmutur. Destan niteliine tm Ouzlar' etkilemesiyle ulamtr. Hikayeler basit grnen olaylarla balam ama tm Ouzlar'n etkilenmesiyle sonulanmtr.

Hikayelerde dersler verilmi, halk bilgilendirilmek istenmitir. Destanlam tarih olaylar anlatlmtr. Ouzlarn dini inanlar belirtilmitir, rnein Alpler kafirlerle savaa gitmeden evvel ar sudan abdest alp, iki rekat namaz kldklar belirtilmitir. Halkn iktisadi durumu da anlatlmtr. Ouzlarn daha ok hayvanclkla geindii neredeyse her hikayede grlmektedir. Yalnz, Ouzlar'da stnlk zenginlikle, mal mlkle olmaz. Ouzlar'da stlk yiitlikle olur. Erkek genlerin isim alabilmesi iin bir yiitlik gstermesi gerekir.

Yiitlik gsteren delikanlya Dede Korkut isim verir. Verdii isimler genellikle delikanlnn gsterdii yiitlikle alakaldr. Mesala Boa Han'a "Boa" ismi boay boduu iin verilmitir. Ouzlar ilerini kendileri yapamazsa kk derler. stnlklerini kaybetmemek iin yardm kabul etmezler. Kazan Han'n hikayesinde de byle olmu, Kazan Han oban, yardmn engellemek iin, aaca balamtr.

Hikayelerde kadn da sz sahibidir. Kadn da hanlk edebilir. Kadn evlenirken gl, yiit birini arar. Gerektiinde kadn da savar fakat kadnn savamas erkei kk drr.

Destanlarda younlukla ideal Ouz Alp'inin nasl olmas gerektii anlatlyorsa da Alplerin bana gelen olaylardan herkese pay dyor. Bykln ve glln erdem ve hnere bal olduu her frsatta belirtilmi. Dmana kar savamak da yiitliin, bykln gstergesidir. Verilen dersler bu kadarla

da kalmyor. Bunlarn bir ksm dorudan devlete ve yneticilere bir ksm da millete verilmek istenen derslerdir

1- Devlete Verilen tler: Destanlarda genel bir ilke eklinde Ouz birliini devam ettirme fikri ilenmitir. Bu birlii devam ettirebilmek iin devlete ve devlet adamlarna;

- Ekonomik gce sahip olma,

- Hner ve erdem sahibi olma,

- Buyruk olmann gerei anlatlmtr.

- Destanlarda vurgulanan bu unsurlar sanrz dnya dnd srece devam edecektir.

Ayrca Alplere de yle tler veriliyor;

- Ok atmada ve yay ekmede hnerli olmak

- Dman ile savata stn gelmek

- lkesine sahip kmak

- Zengin ve eli ak olmak (A doyurmak, yoksul donatmak' eklinde geen halka kar merhametli ve cmert olmak)

- Soylu olmak ve soyunu kk drmemek.

Halka Verilen tler;

Destanlarda halka Alpler kadar yer verilmese de. hem oban gibi kahramanlarla hem de rnek Alplerle halka da bir takm dersler verilmi;

- Devlete sadk olmak

- Misafirperver olmak

- Dedikodu yapmamak

- Drst olmak

- Korkak olmamak

- ocuunu iyi yetitirmek

- stne den grevi yerine getirmek

- Eine sadk olmak

- Ana babaya hrmet etmek ...

Baz tler de var ki, pek ou ataszleri gibi kalplamtr;

- Ecel vakti ermeyince can kmaz.

- kan can geri gelmez.

- Yl maln mlkn olsa da nasibinden fazlasn yiyemezsin.

- Kara eek bana gem vursan katr olmaz, hizmetiye elbise giydirsen hanm olmaz.

Ve bunlar gibi pek ou dorudan olarak mukaddimede verilmi. Bir o kadar da hikayelerin mnzum ve secli ksmlarnda mevcuttur. Destanlarda Yer Alan Eski Trk Gelenekleri

Ad Koyma: Ouz Trklerinde bir gencin ad alabilmesi iin bir yiitlik gstermesi gerekiyordu. Bu yiitlii gsterdikten sonra Dede Korkut'u arrlard. Dede Korkut da dua edip gence yiitliiyle alakal bir isim verirdi; "... Bunun ad boz aygrl Bams Beyrek olsun, adn ben verdim yan Allah versin."

Toy etme ( Toplant yapp karar verme): Ouzlar mhim konularda karar vermek iin toplant yaparlard; Kudretli Ouz beylerini hep ardlar evlerine getirdiler. Ar misafirlik eylediler.

Dn: Halen devam eden bir geleneimiz olan dnlerde ziyafet verilir enlik yaplrd.

Kz steme: Kz babasndan veya abisinden istenirdi. Kz istemee byk ve saygn kiiler giderdi. Dede Korkut Deli Karar'dan kz kardeini Bams Beyrek'e yle istemitir; "Tanrn buyruu ile peygamberin kavli ile aydan ar, gneten gzel kz kardein Banu iek'i Bams Beyrek'e istmee gelmiim."

Balk Alma: Kz vermeye karlk kzn ailesi balk isterlerdi. Kitapta kz kardeini vermek istemedii iin ar miktarda balk isteyen Deli Karar anlatlmtr. "Deli Karar der: Dede, kz kardeim yoluna ben ne istersem verir misin? Dede der: Verelim dedi, grelim ne istersin? Deli Karar der: Bin erkek deve getirin dii deve grmemi olsun, bin de aygr getirin ki hi ksrakla iftlememi olsun, bin de koyun grmemi ko getirin, bin de pire getirin bana dedi. Eer bu dediim eyleri getirirseniz pek ala veririm."

Sv Etme: Misafir in Hayvan Kesme. Ouzlar bir misafir geldii zaman onun iin bir hayvan kesip ikram ederlerdi.

D Yorma: Ryalarnda grdkleri garip durumlar Dede Korkut'a yorumlatp mana karrlard.