,jBruceloza eshte nje semundje e re ne vendin tone, e cila eshte shfaqur pas viteve 90, por qe nga

viti ne vit po rrit numrin e te prekurve. Shkaktari kryesor i saj jane bagetite sidomos ato te imtat, ku futen dhente dhe dhite. Specialisti i Institutit te Shendetit Publik, Dritan Ulqinaku tregon keshillat dhe simptomat per kete semundje. Po keshtu, jep edhe udhezimet qe duhet te ndjekin personat qe jane me te rriskuar. Cfare eshte semundja e brucelozes dhe sa lloje te saj mund te gjenden tek kafshet? Paraprakisht, doja te thosha se kjo semundje ne vendin tone njihet me dy emra; bruceloze dhe militence, qe eshte nje semundje infektive. Kjo semundje mund te kaloje shume shpejt nga njera kafshe e infektuar tek tjetra. Deri me sot njihen kater specie patogjene te bucelave, nga te cilat 3 te parat jane me kryesore. E para eshte ajo qe jep infeksion te gjedhet, me pas eshte brucella melitensis, qe jep infeksion tek dhite, dhente dhe brucella suis, qe jep infeksion te derrat dhe brucella canis, qe jep infeksion te qente.

Nga se perhapet kjo semundje, gjithmone jane shkaktare kafshet apo edhe nenproduktet e tyre? Burim infeksioni jane kafshet shtepiake, vecanerisht lopet, dhente, dhite dhe derrat, qe perbejne rezervuarin natyral per brucelozen, prej nga infektohet njeriu. Kafshet e semura eliminojne brucella ne rruge gjenitale, fece dhe urine. Rendesi te madhe epidemiologjike ka eliminimi me sasi shume te medha i brucellave me qumeshtin, si dhe mishin e kafsheve. Sa e rrezikshme eshte kjo semundje dhe si mund te transmetohet kjo tek njerezit? Semundja e brucelozes eshte nje nga semundjet, te cilat transmetohen shume thjeshte tek njerezit, por qe kerkon shume kohe per tu kuruar. Njerezit infektohen me rruge te ndryshme, duke perdorur qumeshtin e paperpunuar, si dhe produktet e tij, si per shembull djathin e fresket, te fermentuar, ne te cilin brucellat qendrojne pothuaj 6 muaj. Po keshtu, edhe tek gjalpi. Nje menyre tjeter e infektimit nga militenca eshte edhe ajo nepermjet lekures, vecanerisht gjate aborteve te kafsheve. Ne keto raste embrioni, lengu amniotik dhe placenta permbajne sasi te medha brucellash. Menyra te tjera infektimi jane gjate therjes se kafsheve ose paketimit te mishit, ne rruge aerogjene (ajrit) kur ne atmosfere krijohen aerozole mikroorganizma apo kur ne momentet e therjes apo te procedurave te tjera bien pika gjaku ne sy, duke i dhene mundesi infektimit nepermjet konjunktivave. Per kete arsye punonjesit e laboratoreve jane ne rrezikshmeri te larte, sepse mund te infektohen nepermjet inkubacionit, lekures apo konjuktivave, gjate punes me pipeta apo me kulturat mikrobike. A ka nje periudhe, se kur mund te shfaqet kjo lloj semundjeje, kur njerezit jane me te rrezikuar? Nuk mund te themi se ka nje periudhe te percaktuar, qe shfaqet bruceloza. Ajo mund te perhapet si tek kafshet, ashtu edhe tek njerezit, ne cdo periudhe te vitit. Nese nje kafshe eshte e infektuar dhe nuk merren masa per te, atehere kjo mund te behet problem, si tek kafshet e tjera, ashtu edhe tek njerezit dhe mund te sjelle shfaqjen e semundjes. Kjo mund te perhapet ne shume persona te tjere, te cilet perdorin mishin apo nenproduktet e qumeshtit. Kjo njihet si nje shperthim masiv, por jo se ka nje periudhe te percaktuar per shfaqjen e saj.

Cilet jane ata persona, qe jane me te rriskuar per tu prekur nga bruceloza?

Bruceloza prek me shpesh barinjte, veterineret dhe kasapet, te cilet kane kontakt me teper me kafshet, prandaj quhet semundje profesionale. Ne Shqiperi semundja eshte shume e perhapur ne kafshe dhe, si pasoje e kesaj, dhe te njerezit.

Cfare nderlikimesh jep semundja, pra cilat jane shenjat e para, qe nje person ta kuptoje se eshte i prekur nga bruceloza? Nderlikimet jane te ndryshme, ne varesi te ecurise se semundjes, pasi mund te ndodh qe te preken deri mushkerite, zemra, melcia, aparati linfograndular dhe sistemi nervor (neurobruceloza). Ajo qe shfaqet fillimisht eshte nje keputje ose mungesa e fuqise per te kryer aktivitet fizik. Me pas shfaqen probleme te tjera, te cilat prekin organet e sapopermendura.

Cilat do te ishin keshillat me te rendesishme per ata persona, qe jane me te rrezikuar. Po per ata qe preken nga bruceloza? Ajo qe do te theksoja dhe qe eshte shume e rendesishme eshte marrja e produkteve ushqimore te kontrolluara dhe te sigurta. Me pas, shume i rendesishem eshte perpunimi i qumeshtit dhe nenprodukteve te tij deri ne ate mase sa te mos perbeje rrezik per konsumatorin. Po keshtu, edhe pasterizimi i bollshem i qumeshtit, si dhe perdorimi i mishit dhe produkteve te qumeshtit te kontrolluara nga veterineri, jane nje menyre mjaft efikase per mbrojtjen nga bruceloza. Nderkohe, per profilaksi perdoret dhe vaksina, por kjo perdoret vetem per kontingjentin qe eshte me i rrezikuar: veterineret dhe kasapet. Gjithsesi, per parandalimin e brucelozes punen kryesore e kane veterineret, sepse nese ka kafshe te semura, do kete dhe njerez te semure. Ndersa, per sa i perket trajtimit te personave te prekur nga bruceloza e vetmja menyre eshte trajtimi tek mjeku dhe marrja e barnave te nevojshme. Bruceloza ne Shqiperi Semundja eshte eksportuar ne Shqiperi pas viteve 1990-te, pasi gjate kohes se monizmit ajo ishte zhdukur plotesisht. Bruceloza quhet semundja e Mesdheut, edhe pse Shqiperia eshte vendi qe ka numrin me te madh te te prekurve. Moshat me te prekura jane 18-45 vjec, por se fundmi jane infektuar edhe moshat shkollore. Arsyeja, sipas mjekeve, eshte se nxenesit e shkollave rurale pas mesimit punojne si barinj dhe jane ne kontakt te drejtperdrejte me kafshet e semura. Semundja trajtohet vetem ne spitale dhe nuk sherohet kurre plotesisht. Simptomat Mungese te fuqise per kryerje te aktiviteteve fizike Prekja nga bruceloza sjell probleme me mushkerine Shfaqje te problemeve ne zemer Acarim dhe probleme ne laring Probleme te sistemit nervor apo neurobruceloza

Keshillat Marrje te produkteve ushqimore te sigurta dhe te kontrolluara Perpunimi i nenprodukteve te qumeshtit Sterilizim i qumeshtit ne fabrika specifike Konsum te mishit, i cili permban pulle kontrolli Perdorim te vaksines per kasapet, veterineret dhe barinjte Situata ne 2007 Te dhenat per vitin 2007 tregojne se jane rreth 700 persona te prekur nga semundja e brucelozes. Por kjo semundje infektive nuk eshte shfaqur vetem ne fshatra, por edhe ne qytete. Sipas mjekeve, situata behet edhe me shqetesuese, per faktin se mes te prekurve, rreth 15 % e perbejne banoret qe nuk kane kontakt direkt me fshatin, por vetem me nenproduktet qe i blejne ne treg, sic jane djathi apo qumeshti. Qe do te thote se jane pikerisht keto nenprodukte burimi i infeksionit. Numri i personave qe behen bartes te brucelozes rritet cdo muaj me rreth 50 persona te prekur. Mjeket specialiste nuk ngurrojne te thone, se bruceloza eshte semundja infektive me e rrezikshme per momentin ne vendin tone. Nderkohe qe produktet me te pakontrolluara jane ato qe vijne nga jugu i vendit. Ndersa kryeqyteti i vendit ka regjistruar 16 persona te prekur nga semundja e brucelozes.

Zoonozat jan smundje q parimisht prekin kafsht, por OBJEKTIVAT ato mund t transmetohen edhe tek njeriu si rezultat i MSIMOR kontaktit t drejtprdrejt apo t trthort me popullacionin e infektuar shtazor. Njohja e morfologjis BRUCELLOZA dhe fiziologjis s Morfologjia dhe fiziologjia prgjithshme t Brucellat jan kokobacile Gram-negative t palvizshme. mikroorganiz Ato jan baktere strikte aerobe dhe rriten shum ngadal n mave agar-gjak (nazeli-fastidioze). Prbrenda strehuesit, ato jetojn si patogjen fakultativ brendaqelizor. Njohja e epidemis dhe shfaqjeve klinike Epidemiologjia, transmetimi dhe shfaqjet klinike Kuptimi i Bruceloza sht parimisht smundje e kafshve q prek mekanizmave organet e pasura me sheqerin eritriol (gjinjt, mitrn, t

patogjenezs Njohja e procedurave t diagnozs, terapis dhe parandalimit t ktyre smundjeve epididimisin etj.). Brucellat lokalizohen n kto organe t kafshve duke shkaktuar infertilitet, sterilitet, mastit, abort ose qndrojn si barts. Njerzit q kan kontakt t ngusht me kafsht e infektuara jan n rrezik pr prekjen nga ethet undulante (puntort e therrtoreve, veterinart, farmert, puntort n bylmetore). N SHBA regjistrohen afr 100-200 raste n vit, kurse n bot afr 500.000 raste (kryesisht n vendet e pazhvilluara ose n zhvillim). Njeriu mund t infektohet nga katr lloje t brucellave: B. abortus (gjedhet), B. suis (derrat), B. melitensis (dhit/delet) dhe B. canis (qent).

BURIMET E INTERNETIT
WWW Links Zoonoses

Brucella abortus - Gram-negative, coccobacillus prokaryote; causes bovine spontaneous abortion due to its rapid growth in the presence of erythritol (produced in the plancenta). SEM x 29,650 Dennis Kunkel Microscopy, Inc. Used with permission

B. abortus dhe B. canis shkaktojn infeksion mesatar qelbzues, kurse B. suis shkakton infeksion t rnd qelbzues q mund t qoj n shkatrrimin e organeve limforetikulare dhe t veshkve. B.melitensis shkakton trajt t rnd, kronike dhe rekurente t smundjes. Bakteret deprtojn n organizmin e strehuesit prmes mukozave t orofaringut (glltitja/inhalimi), prmes lkurs s dmtuar ose konjuktivs. Infeksioni zakonisht ndodh pas kontaktit t drejtprdrejt me materialin infektiv, por ai mund t vjen edhe prmes konsumit t qumshtit dhe prodhimeve t tij. Bakteret glltiten nga neutrofilet e monocitet dhe lokalizohen n nyjet limfatike regjionale, ku proliferojn n mnyr brendaqelizore. Nse Brucellat nuk shkatrrohen n brendi t nyjave limfatike, ather ato deprtojn n qarkullimin e gjakut duke dhn septikemi. Me kt rast, bakteret migrojn n organet e tjera limforetikulare (shpnetka, palca ashtrore, mlqia, testiset) duke prodhuar granuloma dhe/ose mikroabscese. Simptomet klinike prcillen me ethe, rrqethje, djersitje, rraskapitje, miallgji, dobsi e muskujve dhe humbje apetiti; shpesh mund t prfshihen edhe nyjat. Bruceloza mund t jet akute ose kronike. Vdekja pason kryesisht pr shkak t endokarditit dhe ka nj prqindje deri 3%. Patogjeneza Shfaqjet klinike t brucelozs rezultojn me pranin e mikroorganizmave dhe shfaqen 2-4 jav (nganjher deri 2 muaj) pas ekspozimit. Gjat qndrimit n fagolizosom,B.abortus liron 5-guanozinn dhe andeninn q jan n gjendje ta frenojn degranulimin e granulave q

Brucella abortus kokobacil prokariot Gramnegativ; shkakton abort spontan te gjedhet pr shkak t rritjes s shpejt n

prani t eritriolit q prodhohet n placent. SEM x 29,650 Dennis Kunkel Microscopy, Inc. Me leje

prmbajn peroksidaz. Kjo shkakton frenimin e sistemit t mbytjes s baktereve q realizohet prmes sistemit mieloperoksidaz-peroksid-halid. Vazhdimsia e pranis brendaqelizore t baktereve rezulton n formimin e granullomave n organet e sistemit retikuloendotelial dhe n dmtimin e indeve pr shkak t reaksioneve t mbindjeshmris (shumica e tipit IV). Diagnoza

Brucella spp. Jan kokobacile t vogla Gram negative q ngjyrosen dobt (0.5-0.7 x 0.6-1.5 mikrometra), dhe shihen si qeliza t vetme q duken si zall i pastr. CDC

Diagnoza e smundjes mbshtetet n shfaqjet klinike t pranis s etheve pr nj koh t gjat, mialgjis, artralgjis dhe t dhnave anamnestike t ekspozimit (kontakti me kafsh ose konsumi i materialit t paprpunuar nga kafsht e infektuara). Diagnoza prfundimtare vehet prmes kultivimit t gjakut n terrene t pasuruara ushqyese. Kto baktere jan nazeli dhe rriten shum ngadal (4-6 jav n agar-gjak). B.abortus, por jo edhe brucelat e tjera rritet m s miri n atmosfer me 5% CO2. N agar gjak, Brucelat japin koloni t bardha shndritse. Pr vrtetimin e diagnozs prdoren edhe testet serologjike. Parandalimi dhe kontrolli

Infeksionet humane me Brucela trajtohen me rifampin B (deprton brenda qelizave) n kombinim me streptomicinet rucella bovis n ose tetraciklinet. Terapia jepet pr nj koh t gjat. Masat epididimis e kontrollit prfshijn vaksinimin e kafshve dhe shmangien Bristol e prdorimit t materialit infektiv. Biomedical
Image Archive, University of Bristol. Me leje

Zoonozat jan smundje q parimisht prekin kafsht, por

OBJEKTIVAT MSIMOR Njohja e morfologjis dhe fiziologjis s prgjithshme t mikroorganiz mave ato mund t transmetohen edhe tek njeriu si rezultat i kontaktit t drejtprdrejt apo t trthort me popullacionin e infektuar shtazor.

BRUCELLOZA
Morfologjia dhe fiziologjia

Brucellat jan kokobacile Gram-negative t palvizshme. Ato jan baktere strikte aerobe dhe rriten shum ngadal n Njohja e agar-gjak (nazeli-fastidioze). Prbrenda strehuesit, ato epidemis dhe shfaqjeve jetojn si patogjen fakultativ brendaqelizor. klinike Kuptimi i mekanizmave Epidemiologjia, transmetimi dhe shfaqjet klinike t patogjenezs Bruceloza sht parimisht smundje e kafshve q prek organet e pasura me sheqerin eritriol (gjinjt, mitrn, epididimisin etj.). Brucellat lokalizohen n kto organe t Njohja e procedurave kafshve duke shkaktuar infertilitet, sterilitet, mastit, abort t diagnozs, ose qndrojn si barts. Njerzit q kan kontakt t ngusht terapis dhe me kafsht e infektuara jan n rrezik pr prekjen parandalimit nga ethet undulante (puntort e therrtoreve, veterinart, farmert, puntort n bylmetore). N SHBA regjistrohen t ktyre smundjeve afr 100-200 raste n vit, kurse n bot afr 500.000 raste (kryesisht n vendet e pazhvilluara ose n zhvillim). Njeriu mund t infektohet nga katr lloje t brucellave: B. abortus (gjedhet), B. suis (derrat), B. melitensis (dhit/delet) BURIMET E dhe B. canis (qent). INTERNETIT
WWW Links Zoonoses

Brucella abortus - Gram-negative, coccobacillus prokaryote; causes bovine spontaneous abortion due to its rapid growth in the presence of erythritol (produced in the

B. abortus dhe B. canis shkaktojn infeksion mesatar qelbzues, kurse B. suis shkakton infeksion t rnd qelbzues q mund t qoj n shkatrrimin e organeve limforetikulare dhe t veshkve. B.melitensis shkakton trajt t rnd, kronike dhe rekurente t smundjes. Bakteret deprtojn n organizmin e strehuesit prmes mukozave t orofaringut (glltitja/inhalimi), prmes lkurs s dmtuar ose konjuktivs. Infeksioni zakonisht ndodh pas kontaktit t drejtprdrejt me materialin infektiv, por ai mund t vjen edhe prmes konsumit t qumshtit dhe prodhimeve t tij. Bakteret glltiten nga neutrofilet e monocitet dhe lokalizohen n nyjet limfatike regjionale, ku proliferojn n

plancenta). SEM x 29,650 Dennis Kunkel Microscopy, Inc. Used with permission

mnyr brendaqelizore. Nse Brucellat nuk shkatrrohen n brendi t nyjave limfatike, ather ato deprtojn n qarkullimin e gjakut duke dhn septikemi. Me kt rast, bakteret migrojn n organet e tjera limforetikulare (shpnetka, palca ashtrore, mlqia, testiset) duke prodhuar granuloma dhe/ose mikroabscese. Simptomet klinike prcillen me ethe, rrqethje, djersitje, rraskapitje, miallgji, dobsi e muskujve dhe humbje apetiti; shpesh mund t prfshihen edhe nyjat. Bruceloza mund t jet akute ose kronike. Vdekja pason kryesisht pr shkak t endokarditit dhe ka nj prqindje deri 3%. Patogjeneza Shfaqjet klinike t brucelozs rezultojn me pranin e mikroorganizmave dhe shfaqen 2-4 jav (nganjher deri 2 muaj) pas ekspozimit. Gjat qndrimit n fagolizosom,B.abortus liron 5-guanozinn dhe andeninn q jan n gjendje ta frenojn degranulimin e granulave q prmbajn peroksidaz. Kjo shkakton frenimin e sistemit t mbytjes s baktereve q realizohet prmes sistemit mieloperoksidaz-peroksid-halid. Vazhdimsia e pranis brendaqelizore t baktereve rezulton n formimin e granullomave n organet e sistemit retikuloendotelial dhe n dmtimin e indeve pr shkak t reaksioneve t mbindjeshmris (shumica e tipit IV). Diagnoza

Brucella abortus kokobacil prokariot Gramnegativ; shkakton abort spontan te gjedhet pr shkak t rritjes s shpejt n prani t eritriolit q prodhohet n placent. SEM x 29,650 Dennis Kunkel Microscopy, Inc. Me leje

(0.5-0.7 x 0.6-1.5 mikrometra), dhe shihen si qeliza t vetme q duken si zall i pastr. CDC

Diagnoza e smundjes mbshtetet n shfaqjet klinike t pranis s etheve pr nj koh t Brucella spp. Jan kokobacile gjat, mialgjis, artralgjis dhe t dhnave anamnestike t t vogla Gram ekspozimit (kontakti me kafsh ose konsumi i materialit t negative q paprpunuar nga kafsht e infektuara). Diagnoza ngjyrosen dobt prfundimtare vehet prmes kultivimit t gjaku

B rucella bovis n epididimis

Bristol Biomedical Image Archive, University of Bristol. Me leje