PHNG PHP TA TRONG KHNG GIAN 1.

Mt S Cng Thc Cn Nh 1- di on thng

Nu A(x1; y1; z1 ), B(x 2 ; y2 ; z 2 ) th
AB =
( x1 x 2 )2 + ( y1 y2 )2 + ( z1 z 2 )2

2- Khong cch t im n mt phng

Nu im M (xo ; yo ; zo ) v mt phng (P): Ax + By + Cz + D = 0 th Axo + Byo + Czo + D = 0 d( A;( P ) ) = . A2 + B 2 + C 2 AM , u qua A Nu im M ng thng (d): th d( A;(d ) ) = . vtcp u u

3- Khong cch t im n ng thng

4- Khong cch gia hai mt phng song song

L khong cch t 1 im trn mt phng ny ti mt phng kia nu (P): Ax + By + Cz + D = 0 v (Q): Ax + By + Cz + D ' = 0 th D D' d( ( P ),(Q ) ) = 2 A + B2 + C 2

5- Khong cch gia hai ng thng

+ Nu hai ng thng song song th khong cch gia chng bng khong cch t 1 im trn ng ny ti ng kia, khi ta dng cng thc 3 tnh. qua A qua B + Nu hai ng thng (d1): v (d2): l hai ng thng cho nhau th vtcp u2 vtcp u1 AB.[ u1, u2 ] . d(d1;d2 ) = [ u1, u2 ]

6- Khong cch gia ng thng v mt phng

+ Nu ng thng v mt phng c im chung th khong cch bng 0. + Nu ng thmg song song vi mt phng th khong cch gia chng bng khong cch t 1 im ca ng thng ti mt phmg, s dng cng thc 2 tnh.

7- Gc gia hai ng thng

Nu (d1), (d2) c VTCP ln lt l u1, u2 th gc ( [ 0;90o ]) gia chng c xc u1.u2 nh theo cng thc cos = . u1 . u2

8- Gc gia hai mt phng

Nu hai mt phng (P) v (Q) c hai vtpt ln lt l n1, n2 th gc n1.n2 ( [ 0;90o ] ) gia chng c xc nh theo cng thc cos = . n1 . n2

9- Gc gia ng thng v mt phng Nu ng thng (d) c vtcp l u v mt phng (P) c vtpt l n th gc

1 Trnh nh Hon Vin Ton hc

( [ 0;90o ] ) gia chng c xc nh theo cng thc sin =

u.n . u .n

10- Din tch mt s a gic thng gp

i/ Din tch tam gic ABC l
S
ABC

1 AB, AC . 2

11- Th tch hnh chp

ii/ Din tch hnh bnh hnh ABCD l SABCD = AB, AD .

Vchop =

1 h.S . 3 day + Nu l hnh chp tam gic ( t din) ABCD th 1 VABCD = AB. AC , AD 6

12- Th tch hnh tr

( l mt a din c hai y // v bng nhau, cc mt bn l cc hnh bnh hnh) Vlang tru = h.Sday . + Th tch ca hnh hp ABCD.ABCD l Vhop = AA '. AB, AD .

2. Phng Trnh Mt Phng

Bi ton 1: Vit phng trnh mt phng qua 3 im phn bit. Bi ton 2: Vit phng trnh mt phng qua mt im v vung gc vi mt ng thng. Bi ton 3: Vit phng trnh mt phng cha 2 ng thng ct nhau. Bi ton 4: Vit phng trnh mt phng cha 2 ng thng song song. Bi ton 5: Vit phng trnh mt phng cha 1 im v mt ng thng. Bi ton 6: Vit phng trnh mt phng qua mt im v song song vi hai ng thng khng cng phng. Bi ton 7: Cho hai ng thng cho nhau. Vit phng trnh mt phng cha ng thng ny v song song vi ng thng kia. Bi ton 8: Cho 1 ng thng v mt mt phng khng vung gc vi n. Vit phng trnh mt phng cha ng thng v vung gc vi mt phng. Bi ton 9: Cho 2 im phn bit A, B. Vit phng trnh mt phng qua A v cch B mt khong ln nht. Bi ton 10: Cho mp(P) v im A. Vit phng trnh mp(Q) i xng vi mp(P) qua A. Bi ton 11: Cho 2 mt phng phn bit (P1), (P2). Vit phng trnh mt phng (P3) i xng vi (P1) qua (P2). Bi ton 12: Vit phng trnh mt phng qua im M ( khc gc O) v ct cc trc to ti cc im A, B, C sao cho
a b c t gi tr nh nht ( a, b, c > 0 ) . 2 + 2 + OA OB OC2

2 Trnh nh Hon Vin Ton hc

Ch : Trong trng hp bi yu cu vit phng trnh mt phng cha ng thng (d) v tha mn thm iu kin no . Ngoi cch gii trc gic bng cch m hnh nh trn, ta c th s dng phng trnh chm mt phng m(A1x + B1y + C 1x + D1 ) + n(A2x + B2y + C 2x + D2 ) = 0 Sau s dng iu kin ca (gt) tm ra cp (m, n ) .

3. Phng Trnh ng Thng

Bi ton 1: Vit phng trnh ng thng qua 2 im phn bit. Bi ton 2: Vit phng trnh ng thng qua 1 im v vung gc vi mt mt phng. Bi ton 3: Vit phng trnh ng thng qua 1 im v song song vi mt ng thng hoc // vi hai mt phng ct nhau. Bi ton 4: Vit phng trnh ng thng vung gc chung ca 2 ng thng cho nhau. Bi ton 5: Vit phng trnh ng thng qua 1 im ct v vung gc vi mt n thng. Bi ton 6: Vit phng trnh ng thng qua 1 im v ct 2 ng thng cho nhau. Bi ton 7: Vit phng trnh ng thng hnh chiu ca mt ng thng ln mt phng. Bi ton 8: Cho 2 ng thng cho nhau (d1), (d2) v mt im A khng nm trn 2 /t . Vit phng trnh ng thng qua A, ct (d1) v vung gc vi (d2). Bi ton 9: Vit phng trnh ng thng ct hai ng thng cho nhau v vung gc vi mp(P). Bi ton 10: Vit phng trnh ng phn gic ca mt gc cho truc. Bi ton 11: Vit phng trnh ng thng i xng vi mt ng thng qua mt mt phng. Bi ton 12: Vit phng trnh ng thng qua im A, vung gc vi ng thng (d), song song hoc nm trn mp(P). Bi ton 13:Cho mp(P), v hai ng thng phn bit khng song song vi n. Vit phng trnh ng thng nm trn (P) v ct hai ng thng cho. Ch 1: vit phng trnh ca ng thng c hai phng n: 1- Tm ra hai mt phng phn bit cng cha ng thng cn tm. 2- Tm ta mt im trn ng thng v vct ch phng ca n. Ch 2: Khi m t trn hnh v cn ch rng: Mt phng th c vct php tuyn, ng thng th c 1 im v vct ch phng.

4. Phng Trnh Mt Cu A- Tm tt l thuyt

1. nh ngha:
Trong khng gian mt cu l tp hp tt c cc im cch im I cho trc mt khong khng i R > 0 . K hiu l mt cu S(I; R) .

2. Phng trnh mt cu 2.1 Phng trnh chnh tc ca mt cu

Trong h ta Oxyz cho im I( a;b; c ) Khi S(I; R) c phng trnh chnh tc l (x a )2 + (y b)2 + (z c)2 = R 2 (1)

2.2 Phng trnh tnq qut ca mt cu

x 2 + y 2 + z 2 + ax + by + cz + d = 0
Trnh nh Hon Vin Ton hc (2) 3

3. V tr tong i ca ng thng v mt cu
Xt mt cu S(I; R) v ng thng (d). Ta c - ng thng (d) nm ngoi mt cu d(I;(d )) > R . - ng thng (d) l tip tuyn ca mt cu d(I;(d )) = R . - ng thng (d) ct mt cu ti hai im phn bit d(I;(d )) < R . Ch : i/ Vi hai on thng c cc im u mt trn mt cu th on thng ln hn nu n gn tm hn ii/ Cho 2 im A, B trn mt cu. Khi hnh chiu vung gc ca tm I ln AB l trung im ca AB v ngc li.

4. V tr tng i ca mt phng v mt cu
Xt mt cu S(I; R) v mt phng (P). Ta c - Mt phng (P) nm ngoi mt cu d(I;( P )) > R . - Mt phng (P) l tip din ca mt cu d(I;( P )) = R . - Mt phng (P) ct mt cu theo mt ng trn (C) d(I;( P )) < R . Ch : i/ Trong khng gian ngi ta coi ng trn l giao ca mt mt phng v mt mt cu. Do ng trn trong khng gian c phng trnh l mt h gm phng trnh ca mt mt cu v phng trnh ca mt mt phng cha n. ii/ Nu (C)= S(I; R) (P) th tm J ca ng trn (C) l hnh chiu vung gc ca I ln mp(P) v ta c h thc R2 = IJ2 + r 2 .

B. Mt s bi ton c bn vit PT mt cu
Bi ton 1: Vit phng trnh mt cu i qua 4 nh ca mt t din. Bi ton 2: Vit phng trnh mt cu i xng vi mt mt cu cho trc qua 1 im hoc 1 ng thng hoc mt mt phng. Bi ton 3: Cho hai mt phng phn bit (P1), (P2) v ng thng (d) khng nm trn mt phng no trong 2 mt phng cho. Vit phng trnh mt cu c tm nm trn (d)v tip xc vi 2 mt phng. Bi ton 4: Cho im I v ng thng (d). Vit phng trnh mt cu tm I v ct (d) ti 2 im c khong cch l h . Bi ton 5: Cho im I v mt phng (P). Vit phng trnh mt cu a/ tm I v tip xc vi mp(P). b/ tm I v ct (P) theo mt ng trn c (bn knh lhoc chu vi l hoc din tch l...). Bi ton 6: Cho ng thng (d), im A, mp(P). Vit phng trnh mt cu c tm nm trn (d) qua A v tip xc vi (P). Bi ton 7: Cho ng thng (d) v hai im A, B phn bit. Vit phng trnh mt cu i qua A, B v c tm nm trn (d). Bi ton 8: Cho mt cu (S1) v mt phng (P). Vit phng trnh mt cu (S2) cha ng trn (C)= S(I; R) (P) v tha mn iu kin a/ i qua im A. b/ c tm nm trn mt phng (Q). Ch m rng khi nim chm v ng dng.

4 Trnh nh Hon Vin Ton hc

BI TP MT CU Bi 1: Cho 4 im A(1;1;1), B(1;2;1), C(1;1;2), D(2;2;1) a/ Vit phng trnh ng vung gc chung ca AC v BD. b/ Vit phng trnh mt cu i qua 4 im A, B, C, D. Bi 2: Cho 4 im A(1;-1;0), B(2;1;1); C(3;0;0); D(-2;-1;2) a/ Vit phng trnh ng thng (d) qua D, song song vi mp(ABC) v vung gc vi CD. b/ Vit PT mt cu (S) ngoi tip t din ABCD, tm tm v bn knh ca (S). Bi 3: Cho ng thng x 2 y z + 2 = 0 (d): v mt cu (S) : x 2 + y 2 + z 2 2 x + 2 z 2 = 0 . 2x y + z 2 = 0 a/ Vit phng trnh ng thng qua tm mt cu, ct v vung gc vi (d). b/ Vit phng trnh mt cu (S) i xng vi mt cu (S) qua (d). x y 1 z +1 Bi 4: Cho ng thng (d): = = v hai mt phng 2 1 2 (P): x + y 2 z + 5 = 0 v (Q): 2 x y + z + 2 = 0 a/ Gi A, B l giao im ca (d) vi (P) v (Q). Tnh AB. b/ Vit phng trnh mt cu c tm nm trn (d) v tip xc vi hai mt phng (P) v(Q). x + y + z +1 = 0 Bi 5: Cho ng thng (d): , v hai mt phng x y + z 1 = 0 (P): x + 2 y + 2 z + 3 = 0 v (Q): x + 2 y + 2 z + 7 = 0 Vit phng trnh mt cu c tm nm trn (d) v tip xc vi (P), (Q). x y 1 z +1 Bi 6: Vit phng trnh mt cu c tm I(1;1;-1) v ct ng thng (d): = = 2 1 2 ti hai im A, B v AB = 8. Bi 7: Cho im I(2;-1;1) v mp(P): 2 x y + 2 z + 2 = 0 . Vit phng trnh mt cu a/ Tm I v tip xc vi (P). b/ Tm I v ct (P) theo mt ng trn c bn knh l 4. Bi 8: Cho im I(1;2;-2) v mp(P): 2 x + 2 y + z + 5 = 0 . a/ lp PT mt cu (S) c tm I sao cho giao ca (S) v (P) l ng trn c chu vi l 8 . b/ Chng minh (S) tip xc vi ng thng (d): 2 x 2 = y + 3 = z . x y 1 z +1 = = , i qua im Bi 9: Vit phng trnh mt cu c tm nm trn ng thng (d): 1 1 2 A(0;1;0) v tip xc vi mp(P): 3x + 4 y 1 = 0 . Bi 10: Vit phng trnh mt cu i qua 2 im A(1;2;0); B(3;0;2) v c tm nm trn ng thng x = t (d): y = 1 + t (t ) . z = t { x 2 + ( y 3) 2 + ( z 4) 2 = 36 Bi 11: Lp phng trnh mt cu cha ng trn (C): v i qua x 2 y z +1 = 0 A(0;1;1). Tm tm v bn knh mt cu . Bi 12: Cho mt cu (S) : x 2 + y 2 + z 2 2 x + 4 y + 2 z 3 = 0 v mt phng (P): 2 x y + 2 z 14 = 0 . a/ Vit phng trnh mt phng (Q) cha trc Ox v ct (S) theo mt ng trn c bn knh 5 Trnh nh Hon Vin Ton hc

bng 3. b/ Tm to im M thuc mt cu (S) sao cho lhong cch t M n mp(P) ln nht. Bi 13: Cho mt cu (S) ( x 3) 2 + ( y + 2) 2 + ( z 1) 2 = 9 v mp(P): x + 2 y + 2 z + 11 = 0 . Tm im M Trn (S) sao cho khong cch t M n mp(P) ngn nht. Bi 14: Lp phng trnh mt phng (P) cha ng thng 8 x 11y + 8 z 30 = 0 (d): x y 2z = 0 v tip xc vi mt cu (S) : x 2 + y 2 + z 2 + 2 x 6 y + 4 z 15 = 0 . =================================================================
GII HNH HC KHNG GIAN BNG PP GN H TO

Bi 1: (Khi A-2002) Cho hnh chp tam gic u S. ABC nh S, c di cnh y bng a . Gi M, N ln lt l trung im ca cc cch SB, SC. Tnh theo a din tch AMN , bit rng mp(AMN) vung gc vi mp(SBC). Bi 2: (Khi B-2002) Cho hnh lp phng ABCD.A1B1C1D1 c cnh bng a . a/ Tnh theo a khong cch gia hai ng thng A1B v B1D. b/ Gi M, N, P ln lt l trung im ca cc cnh A1B, CD, A1D1. Tnh gc gia MP v C1N. Bi 3: (Khi D-2002) Cho hnh t din ABCD c cnh AD vung gc vi mp(ABC); AC = AD = 4cm; AB = 3cm; BC = 5cm. Tnh khong cch t A n mp(BCD). Bi 4: Cho hnh chp S.ABC c y l tam gic u cnh a v cnh bn SA vung gc vi a 6 . mp(ABC). Tnh khong cch t A n mp(SBC) theo a , bit rng SA = 2 Bi 5: Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh vung cnh a , SA vung gc vi y v SA = a . Gi E l trung im ca CD. Tnh theo a khong cch t im S n ng thng DE Bi 6: Cho tam gic vung cn ABC c cnh huyn BC = a . Trn ng thng vung gc vi mp(ABC) ti A ly im S sao cho gc gia hai mt phng (ABC) v (SBC) bng 60o. Tnh theo a di on thng SA Bi 7: (Khi A-2003) Cho hnh hp ch nht ABCD.ABCD trong h to Oxyz vi A trng vi gc to . B( a ; 0; 0), D(0; a ; 0); A(0;0; b ) ( a > 0, b > 0 ) . Gi M l trung im ca CC. a/ Tnh th tch t din BDAM. a b/ Xc nh t s hai mt phng (ABD) v (MBD) vung gc vi nhau. b Bi 8: (Khi B-2003) Cho hnh lng tr ng ABCD. ABCD c y ABCD l mt hnh thoi cnh a , gc
BAD = 60o . Gi M l trung im cnh AA v N l trung im cnh CC. CMR bn im B, M, D, N ng phng. Tnh di AA theo a t gic BMDN l hnh vung. Bi 9: Cho hnh chp S.ABC c y ABC l tam gic vung ti B, AB = a , BC =2 a , cnh SA vung gc vi y v SA = 2 a . Gi M l trung im ca SC. Chng minh tam gic AMB cn

6
Trnh nh Hon Vin Ton hc

ti M v tnh din tch ca n. Bi 10: (Khi B-2006) Cho hnh chp S.ABCD c y l hnh ch nht cnh AB = a , AD = a 2 , SA = a v SA vung gc vi y. Gi M, N ln lt l trung im ca AD v SC, I l giao im ca BM v AC. Chng minh rng mp(SAC) vung gc vi mp(SMB). Tnh th tch ca khi t din ANIB. Bi 11: (Khi B-2007) Cho hnh chp t gic u S.ABCD c y l hnh vung cnh bng a . Gi E l im i xng ca D qua trung im ca SA, M l trung im ca AE, N l trung im ca BC. Chng minh MN vung gc vi BD v tnh khong cch gia MN v AC. Bi 12: (Khi D-2007) Cho hnh chp S.ABCD c y l hnh thang, ABC = BAD = 90o , BA = BC = a , AD = 2 a . Cnh bn SA vung gc vi y v SA = a 2 . Gi H l hnh chiu vung gc ca A ln SB. Chng minh tam gic SCD vung v tnh khong cch t H n mp(SCD). -------------------***-------------------

7
Trnh nh Hon Vin Ton hc