DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

GUA PARA A CONSULTA

As entradas ou lemas aparecen por orde alfabtica, en letra grosa e nun corpo maior que o resto da informacin:

adivia s.f. Enigma ou pregunta enxeosa para entreterse

en acertar a resposta. Sabe moitas adivias. SIN. adivianza.

adiviacin s.f. Accin e efecto de adiviar. Antigamente

utilizbanse vsceras de animais para facer adiviacins.

adivianza s.f. Adivia. Gstalle moito xogar s adivianzas.

As palabras homgrafas distnguense por medio de nmeros en superndice:

parbola1 s.f. Xeom. Lia curva en que cada un dos puntos

est situado a igual distancia dun punto fixo, o foco, e dunha recta, a directriz. Debuxou unha parbola.

parbola2 s.f. Relato breve, en particular dos libros sagrados, que encerra unha leccin moral. As parbolas do Evanxeo. CF. aplogo.

Co asterisco (*) indcase que a voz ou a grafa non son propias da variedade normativa do galego. A continuacin dse a forma que se considera normativa:

emborcallar* v.p. envorcallar. equis* s.m. xe. oca1* s.f. ganso.

Cando a informacin sobre unha entrada se trata dentro doutra, remtese a ela:

asentada s.f. V. asentado. amlico -a adx. V. alcohol. locomotriz adx.f. V. locomotor. palleirn adx.m. V. can1.

As locucins que non se inclen dentro doutra entrada aparecen remitidas desde a sa forma de expresin habitual ao lugar onde se tratan:

a balavento loc. adv. V. balavento, a. co gallo de loc. prep. V. gallo de, co.

De termos o caso de sinnimos ou variantes menos recomendables pero aceptados, aparece a entrada seguida do smbolo e a indicacin da forma que se prefire:

amistoso -a adx. amigable. gadella s.f. guedella.

DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

En caso de grafas bifonemticas, neoloxismos, palabras homgrafas ou case homgrafas e aquelas que presenten algn tipo de dificultade, aparece a informacin fontica entre corchetes ([]), inmediatamente despois da entrada. Para a transcricin fontica da pronunciacin seguiuse o Alfabeto Fontico Internacional:

paradoxo [ks] s.m. Expresin ou cousa que vai en contra

da lxica ou do sentido comn, contradicin aparente. Foise, pero segue estando connosco; vaia paradoxo.

jeep [dZip] s.m.(pl. jeeps) 1. Vehculo militar de pequeno

tamao, capaz de andar por terreos difciles. O jeep foi moi utilizado polos americanos na Segunda Guerra Mundial. 2. Vehculo todo terreo. Alugamos un jeep para ir polo monte.

prtland ["pOtlnd] s.m. Cemento que endurece ao contacto

coa auga, obtido da mestura de materiais calcarios e arxila, calcinados a altas temperaturas e modos posteriormente. O prtland o primeiro cemento artificial.

tsarvich [tsa"rEvitS] s.m. Fillo primoxnito do tsar.

O tsarvich preparbase para suceder a seu pai.

sen1 [E] s.f. Parte lateral da cabeza, entre a parte superior da

SIN.

rbita do ollo e a orella. Os golpes na sen son perigosos. tempa, vidalla.

sen2 [E] s.f. Conxunto de ovos ou larvas de certos insectos

da orde dos dpteros, en particular do moscn, depositados na carne morta ou nas materias orgnicas en descomposicin. OBS. Utilzase sobre todo en plural. As sens estragronlle o xamn. SIN. areixa, careixa, chamiza2, seses, vareixa.

sen3 [e] prep. 1. Indica a falta de algo que se expresa. Chegou

meta sen folgos. Fxoo sen pensar, que se o pensase non o faca. 2. Indica que algo que se expresa queda excludo. Sen o almorzo, pdese dicir que a comida deste hotel boa. SIN. ags, excepto, menos.

subrogacin [b-r] s.f. Accin de subrogar. Subrogacin

do contrato de arrendamento.

A continuacin da entrada, inclese a indicacin da categora gramatical en letra cursiva:

alustro s.m. Lia de luz intensa, sinuosa e ramificada,

producida polo raio. Unha noite de vento, chuvia, trebns e alustros. SIN. apago, lstrego, lustro2, relampo, relustro. CF. chispa.

aluvial adx. Producido ou constitudo por aluvins. Planicie

aluvial. Depsitos aluviais.

declamar v.t. Dicir en alta voz, coa entoacin, sentimento

e xestos apropiados [un texto literario ou un discurso]. Declamar uns versos. SIN. recitar. Declamou un discurso incendiario.

DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

A dobre barra (//) separa acepcions con distinta categora gramatical, distinto rxime verbal ou distinto xnero ou nmero:

eclesistico -a adx. 1. Relativo ou pertencente Igrexa

e ao clero. A vida eclesistica. Poder eclesistico. // s.m. 2. Persoa que forma parte do clero. Un cura un eclesistico. SIN. clrigo. ANT. laico, leigo, segrar.

mediar v.t. 1. Encher [unha cousa] ata a metade. Mediar un

caldeiro de auga. // v.i. 2. [Algo] chegar metade. Xa mediaba o mes cando eles chegaron. 3. [Algun] intervir entre das ou mis persoas para que algo se solucione. Tivo que mediar o director para que o mestre lles levantase o castigo aos alumnos. SIN. interceder. CF. avogar.

papeleiro -a adx. 1. Relativo ou pertencente ao papel.

Industria papeleira. // s. 2. Fabricante ou vendedor de papel. Convocaron unha reunin de papeleiros. // f. 3. Recipiente onde se tiran os papeis e outros obxectos que non teen utilidade. O Concello puxo papeleiras novas na alameda. 4. Fbrica de papel. As papeleiras empregan celulosa para a fabricacin do papel.

delfnidos s.m.pl. 1. Zool. Familia de cetceos da suborde

dos odontocetos que se caracterizan por ter dentes cnicos, focio alongado, aleta dorsal e un nico orificio respiratorio. A candorca pertence aos delfnidos. // sing. 2. Zool. Individuo desta familia.

Coa formula Tamen seguida de abreviatura de categoria gramatical indcase que unha palabra pode ser utilizada con outra categora ou con outro rxime verbal, cun significado facilmente deducible:

electrodomstico -a adx. [Aparello] de uso domstico

que funciona por medio de enerxa elctrica. O frigorfico un aparello electrodomstico imprescindible. Tamn s.m. A cocia xa a instalaron con todos os electrodomsticos.

fertilizante s.m. Produto qumico, ou ben de orixe vexetal

ou animal, que se lle bota terra para que as plantas cultivadas nela se desenvolvan mellor e dean mis e mellores froitos. Mandou facer un estudo das sas terras para saber que fertilizantes empregar. CF. esterco. Tamn adx. Substancias fertilizantes.

maquillar v.t. Aplicar a [algun] no rostro determinados

produtos que o fan aparecer mis belo ou que modifican o seu aspecto. Aos actores maqullanos especialistas. CF. pintar. Tamn v.p. Non lle gusta maquillarse. CF. pintarse.

DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

Poden aparecer restriccins a esta utilizacin indicadas entre corchetes ([]):

colaborador -ora adx. Que colabora. Algunha das entidades colaboradoras retiroulle o seu apoio. SIN. cooperador, cooperante. Tamn s. [persoa]. Diso encrgase o meu colaborador. Un colaborador de A Nosa Terra.

trimotor -ora adx. Que ten tres motores. Un avin trimotor. Un vehculo trimotor. Tamn s.m. [avin]. Chegaron nun vello trimotor de hlices.

Aparecen entre parnteses e despois da categora gramatical os femininos e plurais que poden ofrecer dbida:

burelao adx. (f. burel) 1. De Burela ou dos seus habitantes. O porto burelao. // s. 2. Persoa natural ou habitante de Burela. Os burelaos celebraron a Festa do bonito. SIN. burelense.

sandeu adx. (f. sanda) [Persoa] que ten ou manifesta no seu

comportamento pouca ou ningunha intelixencia. tan sandeu que nunca lle cobra ben. SIN. babeco, babiolo, bobo, boubexo, boubo, cretino, idiota, imbcil, panoco, paparn, parvo.

vacn adx. (f. vaca) 1. Relativo ou pertencente ao touro,

ao boi ou vaca. Dedcase cra de gando vacn. bovino. // s.m. 2. Gando vacn. Carne de vacn.
SIN.

panificbel adx. (pl. panificbeis) Panificable. Faria

panificbel.

bmerang s.m. (pl. bmerangs) 1. Arma feita dunha peza

de madeira dura e de forma arqueada, que ao lanzala describe unha traxectoria irregular e regresa ao punto de partida se non d no albo. O bmerang foi utilizado principalmente polos indxenas australianos para loitar e cazar. 2. Enxeo semellante a esa arma. Xogaban na praia cun bmerang.

bnker s.m. (pl. bnkeres ou bnkers) Refuxio, xeralmente de cemento armado e subterrneo, para protexerse dos bombardeos. Durante a Segunda Guerra Mundial construronse moitos bnkeres.

A definicin da palabra que figura como entrada realzase a travs dunha perfrase equivalente, ou un sinnimo nalgns casos, e aparece en letra redonda:

desnivel s.m. Diferenza de altura ou nivel entre dous puntos. Este terreo ten moito desnivel. SIN. pendente. Un terreo con grandes desniveis. CF. declive.

desoxixenar v.t. Desosixenar. O crecemento das algas

pode desoxixenar as augas.

DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

Antes da definicin poden aparecer indicacins acerca da afinidade semntica entre a acepcin en cuestin e a precedente, ou acerca da significacin orixinaria ou mis prxima (ext., prop., fig.):

apostolado s.m. 1. Misin dun apstolo de predicar e propagar o Evanxeo. O apostolado de S. Paulo. 2. ext. Propaganda e defensa dunha causa ou doutrina, especialmente relixiosa. Facer apostolado a favor da paz. O apostolado dos misioneiros. 3. Representacin artstica do grupo constitudo polos doce apstolos. No cadro que representaba a Asuncin da Virxe apareca o apostolado aos ps.

axigantar v.t. 1. prop. e fig. Facer moi grande ou moito

mis grande. Os espellos que haba na sala axigantbana. Cada vez axiganta un pouco mis o conto. // v.p. 2. prop. e fig. Facerse grande ou moito mis grande. A sombra dos corpos axigntase.

Tamn antes da definicin pode aparecer indicado o rexistro ou o campo cientfico ou tcnico ao que corresponde unha definicin:

caltridura s.f. pop. Cauterizacin. Quedoulle a marca da

caltridura.

estelfero -a adx. lit. Cheo de estrelas. Contemplaban

abraiados o estelfero manto que alumeaba a noite. estrelado (menos formal).
SIN.

incoar v.t. Der. Facer o primeiro trmite en [un preito,

expediente ou outro proceso oficial semellante]. Incoaron un expediente de despedimento a dez traballadores.

linfa s.f. Biol. Lquido orgnico de cor abrancazada composto principalmente por linfocitos, que circula polos vasos linfticos e serve de intermediario entre o sangue e as clulas para a alimentacin destas. A linfa contn menos albumina ca o sangue.

DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

Aparece entre corchetes ([]) o contorno da definicin que se corresponde cos seguintes casos: -O complemento directo no caso dos verbos transitivos: promulgar v.t. 1. Publicar oficialmente [unha lei ou outra
disposicin da autoridade] para que empece a aplicarse. O actual Estatuto de Autonoma de Galicia foi promulgado en 1981. ANT. abolir. 2. ext. Facer que [algo] se divulgue ou propague. Promulgar unha teora.

-O suxeito no caso dos verbos intransitivos e pronominais, neste caso precedendo a definicin:

zoar v.i. 1. [Insecto, vento, etc.] producir un rudo xordo e

continuo. Sntense as abellas zoar onda o cortizo. A chuvia a caer e o vento a zoar; ningun se atreva a sar. Sentn zoar algo aqu detrs, que foi? SIN. zumbar, zunir. 2. [Odo] producir coma un rudo xordo e continuado que xeralmente non existe. Zanme os odos.

abalocar v.p. [Terra] formar balocos ao endurecerse. A leira

abalocouse por falta de cultivo.

-No caso dos adxectivos, o substantivo ou tipo de substantivos cos que se combina:

cncavo -a adx. [Lia, superficie] que forma unha cavidade. Lentes cncavas. As cuncas son obxectos cncavos. ANT. convexo.

conxnito -a adx. [Caracterstica, calidade] que naceu co

individuo que a pose, que non adquirida posteriormente . Enfermidades conxnitas. CF. innato, inxnito.

Cando unha definicin fai referencia a unha entrada, pero non a todas as sas acepcins, pdese indicar isto entre parnteses:

encantamento s.m. Accin e efecto de encantar (ac. 1).

Cando soaron as doce badaladas, o encantamento desfxose. SIN. feitizo. ANT. desencantamento.

lentelloso -a adx. Que presenta lentellas (ac. 3). Este anaco

de toucio lentelloso non o aproveitamos.

municipal adx. 1. Do municipio ou pertencente ao municipio. Estaba tocando a banda municipal. // s. 2. Garda que coida de que se cumpran na cidade as normas que dita o concello, como as que se refiren ao trnsito, aos rudos nocturnos, etc. Os municipais estaban dirixindo o trfico na praza. SIN. garda municipal, garda urbano. Garda municipal. Municipal (ac. 2). Armaron tal balbordo que foi necesario avisar os gardas municipais.

DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

No caso de que unha palabra, locucin ou expresin conte con das ou mis acepcins, numranse con caracteres arbigos:

cachn s.m. 1. Gran cantidade de burbullas que se forma

na superficie da auga ao ferver ou ao caer, por exemplo, nunha fervenza. Gustballe ver o cachn do cadoiro. SIN. cachoeira, fervenza, gallarn, gallarope. Os cachns levantaban o testo da ola. SIN. gallarn, gallarope. 2. Fervenza pequena. S se senta o rudo do cachn. SIN. cachoeira, pincheira. SIN. cachoada2, calln2. A cachn. loc. adv. 1. Formando cachns ao ferver ou caer a auga. O pote ferva a cachn. SIN. a gallarn. 2. Moito e moi forte ao chover. Leva a tarde chovendo a cachn. SIN. a cntaros, a chuzos, a mares, a retortoiro, a xerros.

Os verbos que rexen preposicin, ben sexa sempre ou nalgunha das sas acepcins, inclen esta preposicin entre parnteses e en letra grosa antes da definicin:

avogar v.i. (por) [Algun] intervir ou manifestarse en defensa de. Non necesita que avoguen por el, sabe defenderse s. Avogou pola constitucin do partido rexionalista. SIN. interceder. CF. mediar.

doer v.i. 1. Causar dor fsica. Doeuche a inxeccin? 2. Causar dor moral. Deme o seu desprezo. Denlle moito os seus. 3. Sentir dor fsica na parte do corpo que se expresa. Deme a cabeza. // v.p. 4. (de) Manifestar dor mediante xestos, queixas, etc. Despois da cada doase do lombo. 5. (de) Sentir dor, pena, tristeza, compaixn, etc., por algo ou algun. Dese moito dos fillos polos traballos que teen que pasar. Dese das miserias de todo o mundo. SIN. apiadarse, compadecerse, condoerse, considerarse. ANT. desapiadarse.
OBS. Conxgase segundo o modelo de moer.

As definicins das entradas e locucins ilstranse con exemplos que informan do uso ou poden completar nalgn caso a informacin da definicin:

doutor -ora s. 1. Persoa que pose o mis alto grao acadmico nunha determinada materia. Doutor en dereito. 2. Mdico, anda que non tea o grao de doutor en medicina. O doutor receitoulle un xarope para a tose.

electroimn s.m. Electr. Imn formado por un ncleo de

ferro, rodeado dun fo polo que pasa unha corrente elctrica que magnetiza o ncleo. Os electroimns teen moitas aplicacins, como por exemplo nos timbres elctricos.

DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

No caso de verbos transitivos que tamn se utilizan como absolutos, aparece un exemplo deste uso a continuacin da abreviatura ABS.:

contaminar v.t. 1. Transmitir a [algo ou algun] xermes

ou substancias prexudiciais e perigosas. O fume das fbricas e dos coches contn substancias que contaminan a atmosfera. Os restos desa industria contaminan a auga do ro. ABS. Substancias que contaminan. 2. fig. Transmitir a [algun] un mal, especialmente inmaterial. As desavinzas entre os dous pases contaminaron unhas relacins, xa de por si difciles. ABS. Modos de vida que contaminan. // v.p. 3. [Algun, algo] adquirir xermes ou substancias prexudiciais e perigosas. A causa dunha explosin na fbrica contaminouse toda a comarca. 4. [Algun] adquirir un mal, especialmente inmaterial. Se frecuenta ese grupo de amizades tan pouco recomendable, pode contaminarse.

Os sinnimos (SIN.), antnimos (ANT.) e palabras relacionadas semanticamente coa entrada (CF.) aparecen do seguinte xeito: -Despois de dous ou mis exemplos fan referencia a todos eles. elevacin s.f. 1. Accin e efecto de elevar ou elevarse. A
elevacin dun aerstato. SIN. ascensin. Unha forte elevacin dos prezos. SIN. aumento, subida. ANT. baixada. 2. Parte dunha cousa que, con respecto a outra ou outras, est mis elevada. Unha elevacin do terreo. ANT. depresin.

-Situados ao final do artigo e precedidos do smbolo son vlidos para todas a acepcins:

abrollar v.i. 1. [Vexetal] botar gromos ou rebentos. Ao vir

a primavera abrollan as rbores. SIN. abotoar, abrochar2, agomar, agromar, xenar. 2. [Lquido] sar dun lugar, tal como a auga dun manancial, as bgoas dos ollos, o sangue dunha ferida, etc. Coa emocin abrollronlle as lgrimas. Nalgn ill abrolla a auga todo o ano. SIN. manar, xurdir. CF. abullar. SIN. brotar.

-Se aparece ao final da fraseoloxa, indica que o sinnimo substituble pola entrada tamn nas frases feitas:

paporroibo s.m. Paxaro da familia dos muscicpidos (Erithacus rubecula), de cor olivcea nas partes superiores, coa testa, as fazulas, a gorxa, o papo e o peito rubios e ventre abrancazado, que vive nos xardns, soutos ou fragas con abondosa vexetacin, onde se alimenta de pequenos invertebrados, bagas, etc. O primeiro que canta ao amaecer o paporroibo. SIN. paifoco, pisco. Paporroibo real. Paxaro da familia dos frinxlidos (Pyrrhula pyrrhula), coa cabeza, gorxa, peteiro, s e rabo negros, lombo gris, papo, fazulas e peito encarnados e rabadilla branca, o macho, e co lombo, peito e gorxa pardos a femia. O paporroibo real pode verse en parellas ou en pequenos grupos. SIN. paporrubio.

DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

A continuacin dos sinnimos poden aparecer entre parnteses restricins sinonimia referidas aos distintos rexistros de lingua:

achacar v.t. 1. Considerar algo ou a algun como causante

ou autor de [unha cousa negativa que se expresa]. Achacaron o accidente falta de medidas de seguridade. Achcanche a avara da mquina. 2. Sinalar a algun como posuidor de [unha calidade negativa que se expresa]. Achacronlle a sa falta de solidariedade. SIN. apoer, apor, imputar (mis formal). CF. atribur.

ornamento s.m. Aquilo que serve para adornar. Un retablo

con pouco ornamento. SIN. ornato. Unha raiola faca brillar o ouro dos ornamentos. SIN. adobo, adorno (menos formais).

flebectasia s.f. Med. Dilatacin dunha vea. Decidiron operalo porque tia problemas de flebectasia. SIN. hedra (pop.), variz (menos formal).

Nalgunhas entradas inclense observacins de tipo gramatical, ortogrfico, semntico ou de uso: - Ao final do artigo e parte, afctanlle entrada en todas as sas acepcins. a2- pref. Elemento de orixe grega que entra na formacin de
palabras co significado de negacin ou privacin. OBS. Adopta a forma an- cando a palabra que se une comeza por vogal. Ex.: anestesia. Ex.: acfalo.

absolver v.t. 1. Considerar e declarar [a algun] libre dunha

culpa, pena, obrigacin, falta etc. Absolveron o reo por falta de probas. SIN. exculpar, perdoar. ANT. condenar. Abslvote de facer iso. 2. Catol. Declarar [a un penitente] perdoado dos seus pecados. Ouno en confesin e absolveuno. OBS. Este verbo ten dous participios: absolvido e absolto.

- Despois dunha acepcin s lle afectan a esta.

accesorio -a adx. 1. Que acompaa ou completa o principal.

Dedcanse agricultura e a outras actividades accesorias. CF. secundario. 2. Que non necesario. Non o teas en conta, foi un detalle accesorio. SIN. secundario. // s.m. 3. Peza que non forma parte dunha mquina, instrumento ou lugar no que se realiza unha actividade, pero que serve para completar o seu funcionamento. OBS. Adoita empregarse en plural. Foi mercar varios accesorios para a mquina de coser. Os accesorios do cuarto de bao. 4. Obxecto que completa a indumentaria masculina ou feminina. OBS. Adoita empregarse en plural. O ton azulado dos accesorios favorecaa moito. SIN. complemento.

chistar v.i. Provocar atraccin, agrado ou afecto. OBS. EmprNon lle chistan nada os seriais da televisin. Aquel rapaz non che me chistaba moito. SIN. atraer (mis formal), chamar, gustar, tirar. ANT. deschistar.
gase normalmente en frases negativas.

DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

climatoloxa s.f. Ciencia que estuda os diferentes climas

da Terra e as sas manifestacins. OBS. O uso desta palabra co significado de clima incorrecto. A informtica de grande axuda para a climatoloxa.

conmemoracin s.f. 1. Cerimonia, festa destinada a lembrar certo acontecemento ou a honrar unha figura destacada. OBS. pouco frecuente, con todo, referido a persoas. A conmemoracin do Da das Letras Galegas. CF. festividade. 2. Accin e efecto de conmemorar. O Da da Muller Traballadora celbrase en conmemoracin da morte das obreiras dunha fbrica de tecidos. CF. lembranza, memoria, recordo.

fardel s.m. Saco pequeno. OBS. normal que se faga unha distincin de tamao segundo o xnero, as o fardelo ou fardel mis pequeno ca a fardela, anda que nalgns sitios pode ser ao contrario.

Leva a faria nun fardel. Gardou a comida nun fardelio. CF. taleiga.

- Despois dalgn exemplo, matzase o que se expresa no exemplo.

madria s.f. 1. Muller que presenta a quen recibe o sacramento da confirmacin, do matrimonio, da orde ou, particularmente, do bautismo, as como a quen fai os votos de relixiosa. A madria da voda foi unha amiga da noiva. Pola Pascua, mia madria sempre me regala unha rosca. OBS.
Cando non se especifica nada, refrese, como pode verse no exemplo, madria de bautismo. 2. ext. Tratamento que os netos lle dan avoa, por ser tradicin que esta fose a madria do bautizo dos mis vellos. Madria, e que nos vai traer da feira? 3. Muller que, mediante determinadas cerimonias, se converte en protectora de algo ou de algun. Ao botar un barco, bautzano, e a madria rompe contra o casco unha botella de champaa. A madria do rexemento fxolles entrega dunha bandeira.

O smbolo indica que a partir de a comezan os fraseoloxismos:

obxeccin s.f. Aquilo que se opn a unha afirmacin,

opinin, etc., ou o que se alega para rexeitar unha demanda ou peticin. Ofrecinme para o traballo, pero puxronme a obxeccin da idade. CF. inconveniente, obstculo, reparo. Obxeccin de conciencia. Oposicin a cumprir certas obrigas que o Estado impn, por razns morais ou relixiosas, especialmente o servizo militar. Alegou obxeccin de conciencia para non facer o servizo militar.

DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

Os fraseoloxismos que teen como base a palabra da entrada aparecen ao final do artigo precedidos do smbolo e ordenados alfabeticamente.

barba s.f. 1. Conxunto de pelos que nacen no queixo, queixadas e fazulas do home. Moitos homes deixan medrar a barba. 2. Conxunto destes pelos cando estn medrados e se recortan de determinado xeito. Deixou barba. 3. ext. Guecho de pelo que teen algns animais no papo. As cabras teen barba. SIN. beche, perilla. 4. Anat. Parte da cara que est entre a boca e o pescozo, especialmente a punta en que termina. Levei un golpe na barba. SIN. barbadela, barbarote, barbela, papo, queixo2, queixelo. 5. Cada un dos filamentos das plumas das aves. Mollou as barbas da pluma na tinta e manchou o papel. 6. Cada un dos filamentos que teen certos peixes no bico. As barbadas e os barbos teen barbas. 7. Cada unha das lminas crneas que teen as baleas na boca, pendentes do veo do padal, que fan de criba para reter os pequenos animais presentes na auga. As barbas das baleas foron moi utilizadas na industria. SIN. balea1. 8. Conxunto dos filamentos da espiga do millo. OBS. sase tamn en plural. As barbas do millo, primeiro amarelas, trnanse louras ao maduraren. SIN. barbela, barbuxa. // pl. 9. Desigualdades que presenta o bordo do papel sen guillotinar. frecuente que os libros antigos non tean as barbas recortadas. Barba cabreira. Bot. Planta da familia das compostas (Tragopogon porrifolius), de talo comprimido, follas longas e delgadas e flores de cor prpura. A barba cabreira cultvase para aproveitar a sa raz, que de cor branca. / Barba cerrada. Barba mesta e forte. Con dezaoito anos xa tia barba cerrada. SIN. barba pechada. / Barba florida. Barba branca. Aloumiaba a barba florida. / Barba pechada. Barba cerrada. Home de barba pechada, gustballe vestir con elegancia. / Barbas de raposo. Bot. Planta da familia das convolvulceas (Cuscuta epithymum), de talos filiformes que forman unha masa de cor vermella acastaada e flores en glomrulos globosos, que vive nos toxos e xestas, aos que parasita. A xesta estaba inzada de barbas de raposo. SIN. gorga. / Facer a barba. Cortar ou amaar a barba. Gstalle ir ao barbeiro facer a barba. / Nas barbas (de algun). col. Na sa presenza. Iso faino igual nas barbas de seus pais. / Por barba. Cada un, cada persoa. Tocamos a mil pesos por barba. SIN. por cabeza, por persoa. / Subrselle s barbas a (algun). Tratar sen respecto, desafiar. Non deixes que os rapaces se che suban s barbas. / Verlle as barbas a (algo ou algun). Presentarse diante de [algo ou algun]. Tiveron que ir verlle as barbas xustiza.

DICIONARIO DA REALACADEMIAGALEGA

A barra simple (/) indica separacin entre fraseoloxismos:

aparencia s.f. 1. Aspecto exterior dunha persoa ou cousa.

Un rapaz de boa aparencia. SIN. presenza. A arte figurativa imita a aparencia dos obxectos. 2. Aquilo que parece real e non o . As aparencias enganan. 3. Aquilo que nos leva a considerar de determinada maneira unha persoa ou cousa. Este asunto, a primeira vista, ten mala aparencia. SIN. traza2. Vive da aparencia. Gardar as aparencias. Ocultar o que pode prexudicar a reputacin. O matrimonio segua vivindo na mesma casa para gardar as aparencias. / Na aparencia. loc. adv. Segundo o que parece a primeira vista. Na aparencia todo funciona ben. SIN. aparentemente.

Nalgns casos remtese desde outra entrada a aquela na que aparece tratada esta expresin:

galnico -a adx. Relativo ou pertencente ao mdico grego

Galeno ou aos seus mtodos e doutrinas. Perdronse moitos dos escritos galnicos. Durante moitos sculos a medicina seguiu o sistema galnico. Farmacia galnica. V. farmacia. / Preparado galnico. V. preparado.

Dentro dun artigo, introdcese precedido do smbolo un sinnimo ou variante menos recomendable:

excomun s.f. Accin e efecto de excomungar, ou sancin

pola que unha persoa excomungada. excomunin. Ameazrono coa excomun. Lanzar unha excomun. CF. anatema.

Se este smbolo aparece dentro dunha das acepcins, a indicacin vlida para esa acepcin e se aparece ao final do artigo, precedido do smbolo , indica que se refire a todas as acepcins da palabra:

mallo s.m. 1. Instrumento agrcola usado para mallar1, que

consta de das pezas de pau, a mangueira e o prtego, unidas por unha correa, de modo que se agarra pola parte mis longa e se golpea coa outra. mal4. O trigo mallbase cuns mallos de pau de carballo. 2. Martelo de madeira, que pode ser de diferentes tamaos e para diversos usos. Encaixaban a roda no eixe coa axuda dun mallo. Cun mallo, o oleiro golpeaba o barro para abrandalo. SIN. mazo, pisn. SIN. malle, manlle. manle.