BALDINTZAK (CONDICIONALES)

BALDINTZA NOR (HIPOTETICO) (PRESENTE)

BALDINTZA NI ZU HURA GU ZUEK HAIEK BANINTZ BAZINA BALITZ BAGINA BAZINETE BALIRA

ONDORIOA NINTZATEKE ZINATEKE LITZATEKE GINATEKE ZINATEKETE LIRATEKE

Son condicionales hipotticos y al verbo de la consecuencia le aadimos ko/go. Tambin al del baldintza. Ej: Aberatsa izango banintz irla batean biziko nintzateke. Si fuera rico vivira en una isla. Ni ariketak egiten arituko banintz irakasle pozik jarriko litzateke. Si estuviera haciendo los ejercicios, el profesor se pondra contento. Lorontzi erokiko balitz, apurtuko litzateke. Si se cayese el florero, se rompera. Mendira joango bazina, elurretan ibiliko zinateke. Si fueras al monte, andaras en la nieve. Zu bihar etorriko bazina, mendira joango ginateke. Si vinieras maana, iramos al monte.

Gurera etorriko bazina, garaiz etorriko zinateke Si vinieras a donde nosotros, llegaras a tiempo. Mendira joango bazinete, kantatzen hasiko zinatekete Si fuerais al monte, empezariais a cantar. Anderrekin ibiliko banintz, oso pozik nintzateke Si anduviera con Ander, estara muy contento. Aste Nagusira etorriko balira, ostatu batean geratuko lirateke Si vinieran a la Semana Grande. Se quedaran en un hostal. *En las negativas el verbo va delante del auxiliar con la negacin. Gu oporretan mendira joango ez bagina, zu gurekin etorriko zinateke. Si no furamos al monte en vacaciones vendras con nosotros.

BALDINTZA NORK (HIPOTETICO) (PRESENTE)

BALDINTZA (SING-PL) NIK ZUK HARK GUK ZUEK HAIEK BANU-BANITU BAZENU.BAZENITU BALU-BALITU BAGENU-BAGENITU BAZENUTE-BAZENITUZTE BALUTE-BALITUZTE ONDORIOA (SING-PL) NUKE-NITUZKE ZENUKE-ZENITUZKE LUKE-LITUZKE GENUKE-GENITUZKE ZENUKETE-ZENITUZKETE LUKETE-LITUZKETE

Zuk baserria edukiko bazenu ez zenuke txakur bat erosiko?. Si tuvieras un caserono compraras un perro? Hark kirol gehiago egingo ez balu ez litzakete sasoian egongo. Si no hiciese ms deporte no estara en forma. Bihar euria egingo balu guk ezingo genuke ibilaldia egin. Si maana lloviera no podramos hacer la marcha.

Guk zorte pixka bat izango bagenu partida gurea izango litzateke. Si tuviramos un poco de suerte la partida sera nuestra. Goiz izango balitz eserita itxarongo nuke Si fuese pronto esperara sentado. *!ojo es transitivo Horra sartuko banintz dardara jarriko nintzateke Si yo entrase ah, me pondra a temblar. *Es verbo intransitivo Peru ikusiko bagenu, agurtu egingo genuke Si viramos a Peru, le saludaramos. Liburua amaituko bazenu, ez zenuke edonon utzi beharko Si terminaras el libro, no tendras que dejarlo en ningn sitio. Besaulkia apurtuko bazenute, beste bat erosi beharko zenukete Si rompierais el sof, tendrais que comprar otro. Piper egingo banu, ez nituzke azterketak gaindituko Si hicera novillos, no aprobara los exmenes. Arrain freskoa ikusiko bagenu, arraina bazkalduko genuke Si viramos pescado fresco, comeramos pescado. Lasaituko bazina, gehiago gozatuko zenuke Si te tranquilizaras, gozaras ms * Ojo! Gozatu es transitivo

BALDINTZA NOR / NOR

BALDINTZA NI ZU HURA GU ZUEK HAIEK BANINTZ BAZINA BALITZ BAGINA BAZINETE BALIRA

BALDINTZA NORK (IRREALAK)

ONDORIOA NINTZATEKE ZINATEKE LITZATEKE GINATEKE ZINATEKETE LIRATEKE

NORK
BALDINTZA (SING-PL) NIK ZUK HARK GUK ZUEK HAIEK BANU-BANITU BAZENU.BAZENITU BALU-BALITU BAGENU-BAGENITU BAZENUTE-BAZENITUZTE BALUTE-BALITUZTE ONDORIOA (SING-PL) NUKE-NITUZKE ZENUKE-ZENITUZKE LUKE-LITUZKE GENUKE-GENITUZKE ZENUKETE-ZENITUZKETE LUKETE-LITUZKETE

En este caso, la situacin, en vez de ser hipottica, es irreal y la primera parte de la frase se construye en participio.Y la segunda parte de la frase, dependiendo de si se trata de ese tiempo pasado o por el contrario, futuro, se har de la siguiente manera. Ej: PARTIZIPIOA (IZAN) BALU EGINGO ZUEN (ORDUAN) EGINGO LUKE (ORAIN-GERO)

Dirua izan balu, erosiko zuen (Si hubiera tenido dinero, lo hubiera comprado)

Joan bazina, ikusiko zenuen (Si hubieras ido, lo habras visto) Nahi izan balu, aurrena izango litzateke orain (Si hubiera querido, ahora sera el primero) Partidu guztiak irabazi balitu, txapeldun izango zen (Si hubiera ganado todos los partidos, habra sido campen Aterkia eraman bagenu, ez ginen horrela bustiko (Si hubiramos llevado paraguas, no nos habramos mojado as) Perretxiko haiek jan bagenitu ospitalean izango ginateke orain (Si hubiramos comido aquellas setas ahora estaramos en el hospital) ONDORIOA NOR (PASADO) Ni Zu Hi Hura Gu Zuek Haiek nintzatekeen zinatekeen hintzatekeen zatekeen ginatekeen zinateketen ziratekeen

Esta ondorioa o consecuencia puede sustituirse tambin por el auxiliar en pasado. Ej: Mugitu izan bazina usoa beldurtuko zatekeen (zen) (Si te hubieras movido la paloma se habra asustado).

ONDORIOA NORK(PASADO) Nik Zuk Hik Hark Guk Zuek Haiek nukeen zenukeen hukeen zukeen genukeen zenuketen zuketen nituzkeen zenituzkeen hituzkeen zituzkeen genituzkeen zenituzketen zituzketen

Esta ondorioa o consecuencia puede sustituirse tambin por el auxiliar en pasado. Ej: Zezenak agertu izan balira lasterka ihes egingo zenukeen (zenuen) (Si hubieran aparecido los toros te habras escapado corriendo). Nik egin banu, aitortuko nukeen (nuen) (Si lo hubiera hecho, me habra arrepentido).

BALDINTZA: IRREALA ETA HIPOTETIKOA (ZERNORI-NORK)

Baldintza (orain/lehen) Baldintza (zki) plur Ba Ba Ba Ba Ba Ba ni zeni li geni zeni li t (da) zu o gu zue te e te

Plurala: banizkio, bazenizkio, balizkio

El modo de construccin de la baldintza es Ba-nork-nori. Ejemplos: Nik-Zuei Zuk-Haiei Zuk-Niri Haiek-niri Zuek-guri Hark-Hari Haiek-Haiei banizue bazenie bazenit balidate bazenigute baliote baliete

Ondorioa (orain) Ondorioa Ni Zeni Li Geni Zeni Li da zu o gu zue e

(zki) Plur ke ke ke ke ke ke te te

Plurala: nizkioke, zenizkioke, lizkioke

Aqu, la manera de construir la ondorioa es nork-nori-ke y terminado en te, cuando se trata de zuek y haiek. Ejemplos: Hark-niri Guk-zuei Haiek-hari Zuek-Haiei Lidake Genizueke Liokete Zeniekete

BALDINTZA (orain/lehen) Niri zuri Nik banizu Zuk bazenit Hark balit balizu Guk bagenizu Zuek bazenidate

hari guri zuei haiei banio banizue banie bazenio bazenigu bazenie balio baligu balizue balie bagenio bagenizue bagenie bazeniote bazenigute bazeniete

Haiek balidate

balizute

baliote

baligute

balizuete

baliete

Plurala: banizkio, bazenizkio, balizkio

ONDORIOA (orain) Niri zuri Nik nizuke Zuk zenidake Hark lidake lizuke Guk genizuke Zuek zenidakete Haiek lidakete lizukete

hari guri zuei haiei nioke nizueke nieke zenioke zeniguke zenieke lioke liguke lizueke lieke genioke genizueke genieke zeniokete zenigukete zeniekete liokete ligukete lizuekete liekete

Plurala: nizkioke, zenizkioke, lizkioke Se utilizan de la siguiente manera: Baldintza irreala: PARTIZIPIO (izan) + BANU -KO ZUEN (orduan) -KO LUKE (orain-gero)

Baldintza hipotetikoa: BANU -KO BANU

-KO LUKE

Ejemplos: Irreala: Lagundu bazenio, ezkertuko zizun (Si le hubieras ayudado, te lo hubiera agradecido) Lagundu bazenio, ezkertuko lizuke (Si le hubieras ayudado, te lo agradecera) Ega esan banie, ez zidaten sinetsiko (Si les hubiera dicho la verdad, no me hubieran credo)

Hipotetikoa: Gehiago eskatuko bazenio, gehiago emango lizuke (Si le pidieras ms, te dara ms) Egia esango banie, ez lidakete sinetsiko (Si les dijera la verdad, no me creeran) Horren berandu ez balitz, egingo nioke bisita (Si no fuera as de tarde, le hara la visita) Umeari ipuina kontatuko banio, lokartu egingo litzateke (Si le contara un cuento al nio, se quedara dormido) *ojo! Aunque es egingo, se pone litzateke.Es un caso especial Hori eginez gero, beste oilar batek joko liguke (Si hiciramos eso, otro gallo nos cantara) ONDORIOA (lehen) N H ZEN Z GEN ZEN Z i i i i i i i t k/n zu o (zki) gu zue e ke ke ke ke ke ke ke en en en en en n n

te te

Esta consecuencia en pasado se utiliza en frases condicionales que estn marcados por un tiempo pasado. La primera parate de la frase lleva siempre la marca ba y la segunda parte de la frase la marca ke. Ej: Oteizak eskulturaren bat oparitu izan balie biziki eskertuko zioketen (Si Oteiza les hubiera regalado una escultura, se lo habran agradecido vivamente). El esquema que sigue este ejemplo es: Baldintza irreala: PARTIZIPIO (izan) + BALIE -KO ZIOKETEN (orduan)
10

Agiri horiek utzi izan balizkidate ikerketaren ondoren itzuliko nizkiekeen (Si me hubieran dejado esos documentos, se los habra devuelto tras la investigacin). El esquema utilizado es el mismo que en el caso anterior: Baldintza irreala: PARTIZIPIO (izan) + BALIZKIDATE -KO NIZKIEKEEN (orduan)

BALDINTZA: IRREALA ETA HIPOTETIKOA (NORNORK)

Baldintza Ba Ba Ba Ba nindu zintu gintu zintuzte t zu gu zue (z) te

Ondorioa presente Ondorioa Nindu Zintuz Gintuz Zintuz ke ke ke ke t zu gu zue

11

te

te

Ondorioa pasado Ondorioa Nindu Zintuz Gintuz Zintuz ke ke ke ke t zu gu zue te n n en n n n

te te

Baldintza irreala: PARTIZIPIO (izan) + BANU -KO ZUEN (orduan) -KO LUKE (orain-gero)

Baldintza hipotetikoa: BANU -KO BANU

-KO LUKE

Ikusi bazintut, elkarrekin joango ginen (Si te hubiera visto, habramos ido juntos) IRREALA (orduan) Onartu izan banindu, berarekin biziko nintzateke orain (Si me hubiera aceptado, ahora vivira con l) IRREALA (orain) ikusiko bazintut, elkarrekin joango ginateke (si te viera, iramos juntos) HIPOTETIKOA Onartuko banindu, berarekin biziko nintzateke

12

(Si me aceptara, vivira con l)

HIPOTETIKOA IRREALA (orduan)

Irabazi bazenu, txaloka hartuko zintugun (Si hubieras ganado, te habramos recibido con aplausos)

Irabazi bazenu, txaloka hartuko zintuzkegu IRREALA (orain) (Si hubieras ganado, te recibiramos con aplausos) Irabaziko bazenu, txaloka hartuko zintuzkegu (Si ganaras, te recibiramos con aplausos) HIPOTETIKOA

Oinez etorri gara eta berandu iritsi gara.Zuk ekarri bagintuzu, garaiz iritsi ginen IRREALA (orduan) (Hemos venido a pie y hemos llegado tarde.Si nos hubieras trado, habramos llegado a tiempo) Norbaitek bere etxean hartuko banindu pozik egongo nintzateke HIPOTETIKOA (Si alguien me cogiera en su casa me pondra contento) Inauterietan ikusiko bagintuzue, ez gintuzkezue ezagutuko HIPOTETIKOA (Si nos vierais en carnavales, no nos conoceriais) Aberatsagoa izan banintz ez ninduzun hain gaizki tratatuko IRREALA (orduan) (Si hubiera sido ms rico no me hubieras tratado tan mal) Gazteago (izango) bagina, lan honek ez gintuzke hainbeste nekatuko HIPOTETIKOA (Si furamos ms jvenes, este trabajo no nos cansara tanto) Atseginagoak (izango) bazinete, edozeinek hartuko zintuzkete bere etxean HIPOTETIKOA (Si fuerais ms agradables, cualquiera os acogera en su casa) Norbaitek irainduko bazintu, zu lasai; ezjakin hutsak da HIPOTETIKOA (Si alguien te insultara, t tranquilo; es un completo ignorante)

13

BALDINTZA: IRREALA ETA HIPOTETIKOA (NORNORI) (conjugacin 3 persona)

Baldintza irreala: PART (izan) +BALITZAIO -KO ZUEN (orduan) -KO LITZAIOKE (orain-gero)

Baldintza hipotetikoa: -KO BALITZAIO BALDINTZA NOR-NORI Niri Hiri Zuri Hari Guri Zuei Haiei HURA balitzait balikzait/n balitzaizu balitzaio balitzaigu balitzaizue balitzaie

-KO LITZAIOKE

HURA-HAIEK HAIEK balitzaizkit balikzaizkit/n balitzaizkizu balitzaizkio balitzaizkigu balitzaizkizue balitzaizkie

14

ONDORIOA NOR-NORI Niri Hiri Zuri Hari Guri Zuei Haiei HURA litzaidake litzaiake/nake litzaizuke litzaioke litzaiguke litzaizueke litzaieke

HURA-HAIEK HAIEK litzaizkidake likzaizkiake/nake litzaizkizuke litzaizkioke litzaizkiguke litzaizkizueke litzaizkieke

Ejemplos: Hark emakume bat ezagutuko balu, ez litzaioke bere aurpegia ahaztuko. Si l conociera a una mujer, no olvidara su cara (HIPOTETIKOA) Etxera gutun bat bidaliko balu, ez litzaidake ahaztuko. Si le mandara una carta a casa, no se le olvidara. (HIPOTETIKOA) Lagun hori Lekeitiora bisitan etorriko balitzaigu, pozik hartuko genuke. Si nos viniera ese amigo de visita a Lekeitio, nos pondramos contentos. (HIPOTETIKOA) Oierrek ikastaro bat egingo balu, dena errazago egingo litzaioke. Si Oier hiciera un cursillo, todo le sera ms fcil. (HIPOTETIKOA) Beste zerbait egin behar bagenu, ez litzaiguke inportako Si tuviramos que hacer alguna otra cosa, no nos importara. (HIPOTETIKOA) *Behar egin tiene aqu un comportamiento especial.No hace falta marcarlo con el go Aspertuta egongo banintz zerbait burutatuko litzaidake Si estuviera aburrido se me ocurrira algo. (HIPOTETIKOA)
15

Galdu balitzaizu, agertuko zen/ agertuko zatekeen Si se te hubiera perdido, ya habra aparecido (IRREALA) Galdu balitzaizu, agertuko litzateke Si se te hubiera perdido, ya aparecera (IRREALA)

ONDORIOA PASADO Nor=Hura Zitzaidakeen Zitzaizukeen Zitzaiokeen Zitzaigukeen Zitzaizuekeen Zitzaiekeen Nor=Haiek Zitzaizkidakeen Zitzaizkizukeen Zitzaizkiokeen Zitzaizkigukeen Zitzaizkizuekeen Zitzaizkiekeen

*Cuando la ondorioa va en pasado litz se convierte en zitz. Si se me perdiese, no se me acercara Galduko balitzait, ez litzaidake hurbilduko (ondorioa presente=litz) Si se me hubiese perdido, no se me acercara (ondorioa pasado=zitz) Galdu balitzait, ez zitzaidakeen hurbilduko

16

Baldintza nor-nori (conjugacion todas las personas) Nor Ba Ba Ba Ba Ba Ba Ba nin zin hin li gin zin li tzai tzai tzai tzai tzai tzai tzai nori t zu k/n o gu zue te e

(zki) (zki) (zki) (zki)

Ondoria (presente) nor-nori (conjugacion todas las personas) Nor Nin Zin Hin Li Gin Zin Li tzai tzai tzai tzai tzai tzai tzai nori t zu k/n o gu zue e ke ke ke ke ke ke ke

(zki) (zki) (zki) (zki)

te

Ej: Eskatuko banizue, zuek niri ipuinak kontatzen arituko zintzaizkidakete

17

Si os lo pidiera, vosotros a m me vendriais con cuentos. Haiek gu gonbidatuz gero, pozik joango gintzaizkieke gu haiei Si ellos nos invitaran, les vendramos contentos. Zu niri diru eske etorriko bazintzaizkit, ez nizuke ezer emango Si me vinieras agradeciendo lo del dinero, no te dara nada.

Ondoria (pasado) nor-nori (conjugacion todas las personas) Nor Nin Nin Hin Li Gu Zin Li tzai tzai tzai tzai tzai tzai tzai nori t zu k/n o gu zue e ke ke ke ke ke ke ke en en en en en n en

(zki) (zki) (zki) (zki)

te

BALDINTZA-ONDORIOA HIPOTETICOS EN LOS TRINKOS EGON Baldintza Banengo Bahengo Bazeunde Balego Ondorioa Nengoke Hengoke Zeundeke Legoke
18

Bageunde Bazeundete Baleude

Geundeke Zeundekete Leudeke

ETORRI Baldintza Banentor Bahentor Bazentoz Baletor Bagentoz Bazentozte Baletoz Ondorioa Nentorke Hentorke Zentozke Letorke Gentozke Zentozkete Letozke

JOAN Baldintza Banindoa Bahindoa Bazindoaz Balihoa Bagindoaz Bazindoazte Balihoaz Ondorioa Nindoake Hindoake Zindoazke Lihoake Gindoazke Zindoazkete Lihoazke

19

IBILI

Baldintza Banenbil Bahenbil Bazenbiltza Balebil Bagenbiltza Bazenbiltzate Balebiltza

Ondorioa Nenbilke Henbilke Zenbilke Lebilke Genbilzke Zenbilzkete Lebilzke

JAKIN

Baldintza Baneki(zki) Baheki(zki) Bazeneki(zki) Baleki(zki) Bageneki(zki) Bazeneki(zki)te Baleki(zki)te

Ondorioa Neki(z)ke Heki(z)ke Zeneki(z)ke Leki(z)ke Geneki(z)ke Zeneki(z)kete Leki(z)kete

20

EDUKI

Baldintza Baneu(z)ka Baheu(z)ka Bazeneu(z)ka Baleu(z)ka Bageneu(z)ka Bazeneu(z)kate Baleu(z)kate

Ondorioa Neu(z)kake Heu(z)kake Zeneu(z)kake Leu(z)kake Geneu(z)kake Zeneu(z)kakete Leu(z)kakete

EKARRI

Baldintza Banekar(tza) Bahekar(tza) Bazenekar(tza) Balekar(tza) Bagenekar(tza) Bazenekar(tza)te Balekar(tza)te

Ondorioa Nekar(z)ke Hekar(z)ke Zenekar(z)ke Lekar(z)ke Genekar(z)ke Zenekar(z)kete Lekar(z)kete

21

EROA

Baldintza Baneroa(tza) Baheroa(tza) Bazeneroa(tza) Baleroa(tza) Bageneroa(tza) Bazeneroa(tza)te Baleroa(tza)te

Ondorioa Neroa(z)ke Heroa(z)ke Zeneroa(z)ke Leroa(z)ke Generoa(z)ke Zeneroa(z)kete Leroa(z)kete

-Z GERO (BALDINTZA)
Otra forma de construir una frase condicional es esta frmula.Se aade la z al infinitivo + gero. Kafe gehiago hartzen baduzue , urduri baino urduriago ipiniko zarete= Kafe gehiago hartuz gero, urduri baino urduriago ipiniko zarete. (Si tomas ms caf, te pondrs ms nervioso). Etxean bakarrik geldituko balira, ez lirateke beldur izango=Etxean bakarrik geldituz gero, ez lirateke beldur izango. (Si se quedaran en casa no tendran miedo). Ezku-dirua edukiz gero, ez nizukeen txartela emango = Ezku-dirua edukiz gero, ez nizun txartela emango (Si hubiera tenido dinero no te hubiera dado la tarjeta)
22

EZEAN
Son condicionales negativas.En la primera parte de la frase se pone el verbo en infinitivo+ezean.La segunda parte de la frase se deja igual. Ej: Dirurik ez badaukat, ez dut erosiko= Diruri eduki ezean, ez dut erosiko (si no tengo dinero, no comprar). Dirurik edukiko ez banu, ez nuke erosiko= Diruri eduki ezean, ez nuke erosiko (si no tuviera dinero, no comprara) Dirurik eduki ezean, ezin izango lukete erosi. Etxe bat erosi ezean, ezin izango gara elkarrekin bizi.

-(E) NEZ GERO (KAUSALA)

El significado es como y se le aade nez (gero) al auxiliar: Afari bat antolatu dute, aspaldian ez dute elkar ikusi eta= Aspaldian elkar ikusi ez dutenez (gero), afari bat antolatu dute. (Como hace tiempo que no se han visto juntos, han organizado una cena). Garestia iruditu zitzaienez gero, beste gauza bat erosi ziguten. (Como les pareci caro, nos compraron otra cosa).

23

Ejercicios: Bihar etorriko bazina mendira joango ginateke (Si vinieras maana, iramos al monte). Hurbilduko banintz azko poztuko zinateke (Si me acercara te alegraras mucho). Orain esnatuko balitz garaiz lantegira helduko litzateke (Si se despertara ahora llegara a tiempo a la fbrica). Azkarrak izango balira langileak izango lirateke (Si fueran listos seran trabajadores). Basoko otsoak bidera irtengo balira ez ginateke amonaren etxera helduko (Si los lobos del bosque salieran al camino, no iramos a casa de la abuelita). Hilko bazeni ez nintzateke hiletara joango, cubara ospatzera baizik (Si te murieras no ira al funeral, sino a Cuba a celebrarlo). Pello aberatsa izango balitz parisen biziko litzateke (Si Pello fuera rico vivira en Pars). Orraztuko balitz, gozonen artean arrakasta gehiago edukiko luke (Si se peinara, tendra ms xito entre los hombres). Jaitsi izan bazina gurekin orain partida jolasten frontoian egongo ginateke (Si hubieras bajado con nosotros ahora estaramos en el frontn jugando un partido). Sartu izan banintz ez nintzen irtengo (Si hubiera entrado, no hubiera salido). Etorriko bazina eskiatzera jautsiko zinateke eta zerbait apurtuko zenuke (Si vinieras a esquiar te caeras y te romperas algo). Goiz izango balitz eserita itxarongo nuke (Si fuera temprano esperara sentado). *ojo, es transitivo.

Goiz jaitsiko bazinete lehenengo klasera helduko zinatekete (Si os levantarais pronto llegarais a la primera clase).
24

Eskolara joango balira pozik egongo ginateke (Si fueran a la escuela estaramos contentos). Horra sartuko banintz dardarka jarriko nintzateke (Si yo entrase ah me pondra a temblar). Mugitu izan bazina usoa beldurtuko zatekeen (zen) (Si te hubieras movido la paloma se habra asustado). Zezenak agertu izan balira lasterka ihes egingo zenukeen (zenuen) (Si hubieran aparecido los toros te habrs escapado corriendo). Zure anaia gaixorik egongo balitz, berarekin geratuko zinateke (si tu hermano estuviera enfermo, tu te quedaras con l). *es intransitivo

25